Book Title: Madhusanchay
Author(s): Chitrabhanu
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004505/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhusaMcaya citrabhAnu Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhusaMcaya citrabhAnuM navabhArata sAhitya maMdira 134, prinsesa sTrITa, muMbaI 400 002 derAsara pAse, gAMdhI roDa, amadAvAda 380 001 202, pelikana hAusa, naTarAja TaoNkIjha pAse Azrama roDa, amadAvAda 380 009 E-mail : info@navbharatonline.com Visit us at: www.navbharatonline.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MADHUSHANCHAY by Chitrabhanu Published by Navbharat Sahitya Mandir Ahmedabad-1 & Mumbai-2 Visit us at : www.navbharatonline.com E-mail : info@navbharatonline.com (c) citrabhAnu prathama AvRtti : me, 2008 kiMmata : rU. 250-00 prakAzaka : azoka dhanajIbhAI zAha navabhArata sAhitya maMdira 134, prinsesa sTrITa muMbaI 400 002 derAsara pAse, gAMdhI roDa amadAvAda 380 001 TAipa seTiMga H prinTa poiTa, 23, 4tho mALa ilorA kaoNma. senTara, amadAvAda - 1 mudraka : prinTa kona papa, saradAra paTela inDasTriyala esTeTa, e-vana hoTalanI sAme, zAhavADInI bAjumAM, Isanapura, nArola, amadAvAda 382 443 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA jIvana eka parama rahasya che. sadIothI, aMtahIna kALathI jJAnIo, vijJAnIo, tattvajJAnIo, sAdhako, upAsako ane na jANe kaMI keTalA RSio-munio jIvananA parama rahasyane pichANavA... pAmavA... sparzavA mathe che. svAntaH sukhAya prAraMbhAyelI e zodhanI yAtrA daramyAna je meLave che... je maLe che... e badhuM 'gamatAMno karIe gulAla' e abhIpsA sAthe sahujana hitAya, bahujana sukhAya... sarvajana sahAya eo vaheMcatA hoya che. jJAna khIlave te jJAnI kahevAya. jJAna keLave te jJAnI kahevAya. chellI sadInA AvA zreSTha jJAnIjanonI zreNImAM eka nAma anAyAse UbharI Ave che ane e nAma che citrabhAnu ! 26-7-1922nA rUparAjendra tarIke AraMbhAyelI emanI jIvanayAtrA 6-12-1942nA divase jainadIkSAmAM caMdraprabhasAgara muni tarIke pariNamI. parivartana anivArya che, zAzvata che. pratyeka vastu badalAya che. pachI e vyakti hoya ke vastu hoya... sthiti hoya ke paristhiti hoya... paNa parivartana e pratyeka paLanI prakriyA che ! parivartanamAM ArohaNa paNa hoya ane avarohaNa paNa hoya. parivartanamAM vikAsanI kSitijo eka pachI eka kamaLanI pAMdaDIonI jema khIlatI jAya... ane UrdhvarohaNanI yAtrA AraMbhAya... paNa jo dizA avaLI hoya... UMdhI hoya to avarohaNanI UMDI khINa tarapha paNa jIvana dhakelAI jAya ! vikAsanA badale hrAsa tarapha dorI jAya ! citrabhAnujInA pratyeka parivartane emane navo prakAza cIMdhyo che. vaicArika ane vyavahArika pAsAMonA parivartanathI emanuM AMtarajagata to vaibhavI banyuM che ja, sAthe sAthe emaNe potAnA AsapAsane paNa UrjasvI banAvyuM che. ojasvI karyuM che. (3) Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA grahaNa karyA bAda emaNe tapa-tyAga-svAdhyAya-dhyAnanI sAthe sAthe svapara kalyANanI pravRttiono yajJa mAMDyo ! pravacano, vArtAlApa, saMbodhana, mArgadarzana, dhyAnanA prayogo, dhArmika ane sAmAjika saMskArIkaraNanA prayogo, jelanA kedIone uddhodhana, zikSaNasaMsthAnomAM yuvAone saMbodhana, jaina jainetara parvonA prasaMgoe hajAro... lAkhonI medanIne preraNA ApatAM pravacano, A uparAMta mAnavarAhatanAM kAryo... vagere anekavidha pravRttiono emAM samAveza hato. dezanA ja nahIM... dUra dUra pradeza ane videzanA jijJAsuo paNa emanA satsaMga mATe utsuka rahetA. sAdhako sAthenI saMgoSThi ane zAsako sAthe paNa avAranavAra saMvAda sarjIne emaNe ghaNAM satkAryo karAvyAM. katalakhAnA baMdha karAvavA jevI pAyAnI jIvadayAnI Alabela paNa emaNe pokArI che. 1970mAM sahu prathama vakhata emaNe jInIvA khAte Ayojita dvitIya AdhyAtmika zikhara pariSadamAM bhAga levAno nirNaya karyo... ane e videzapravAsanI sAthe ja jabaradasta parivartana emanA jIvanamAM AvyuM. saMpradAyamAM saMgopAIne rahelA citrabhAnuM have saMpradAnanI bhUmikAe pahoMcIne vizvanA khUNe khUNe prabhu mahAvIranI vANIne pahoMcADavAno bhekha AdarI le che ! AvA vakhate apratima virodha, asahakAra ane apamAnanA prasaMgo UbhA thayA.. paNa sAthe sAthe ghanazyAmadAsa biralA.. basaMtakumAra biralA ane evA aneka mahAnubhAvo emanA paDakhe aDIkhama UbhA rahyA. gaMgAnAM guNagAna karavAM... enuM pUjana-arcana karavuM e alaga vAta che ane e gaMgAne dharatI para lAvIne sAmAnya jana sudhI pahoMcADavI e bhagIratha kArya che ! citrabhAnujInI bahumukhI pratibhAne deza-pradezanA sImADAthI pele pAra videzanI dharatI para phelAvavAmAM aneka jJAta-ajJAta lokoe tarpaNa karyuM. 1970mAM jInIvA khAte bIjI AdhyAtmika zikhara pariSada [2nd Spiritual Summit Conference] 1971mAM hArvarDa-amerikA khAte trIjI AdhyAtmika zikhara pariSada, 1973mAM nyUyaoNrka-amerikAnA yunAiTeDa nezansanA khaMDamAM UN ChapelmAM prathamavAra mahAvIra jayaMtInI ujavaNI. 1979mAM amerikAmAM jaina senTaranI sthApanA. amerikAmAM rahetA... bhaNatA... kArya karatA jaina yuvakone jagADyA... jainadharma pratye abhimukha karyA. ane jainadharmanI pravRttio mATe 4 jaina senTaranI sthApanA karI. 1980mAM jenA -- JAINAnI sthApanA karIne amerikAnA jenone eka tAMtaNe bAMdhyA. (2) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2001mAM amerikAnA itihAsamAM pahelIvAra amerikAnI pratinidhi sabhA [US House of Representatives]mAM prabhu mahAvIranI janma jayaMtI prasaMge prArthanA karI... jaina samAja, jainadharma mATe A eka gaurava ane garimAnI vAta banI. sAthe sAthe amerikA, yuropa, AphrikA, haoNMgakoMga, siMgApaoNra, maleziyA, beljIyama, jApAna vagere aneka dezomAM pharIne prabhu mahAvIranA siddhAMto ahiMsA, aparigraha, anekAMtavAdano prasAra karyo... ane jainadharma sAcA arthamAM vizvadharma banyo. ahiMsaka jIvanapaddhati, zAkAhAranA pracAra mATe anavarata prayatnazIla rahyA. savA lAkha jaino uparAMta lAkho videzI loko saMpUrNapaNe zAkAhAra ane vijJAna tarapha vaLyA. 1970mAM videzanI dharatI upara citrabhAnujIe pragaTAvelI dharmapracAranI A mazAlamAM tyAra bAda bhAratanA aneka saMto, tyAgIo, jJAnIoe tela pUrIne ene prajvalita rAkhI che. jANe ke emaNe dharmapracAra mATenAM dvAra ughADyAM. A badhA AyAmo emanA prabhAvazALI vyaktitvanA, emanI antaryAtrAnI vikAsayAtrAnAM pariNAma che. jIvananA A tamAma paDAvone vaTAvatA eo zabdo ane bhASAnA saphaLa vAhaka banyA che. ghaNuMbadhuM bolyA... ghaNuMbadhuM lakhyuM... vakhatovakhata pustakarUpe, sAmayikomAM, chApAMomAM, megejhinomAM badhuM chapAtuM rahyuM. eo lokone preraNA mATe tIrthasamAna banI gayA. emanuM sAhitya pre2NAnI gaMgotrI banI gayuM ! lagabhaga 1980 sudhInI sAlanuM emanuM samagra gujarAtI sAhitya have saMpuTarUpe 4 pustako rUpe graMthastha thayuM che. navabhArata sAhitya maMdiravALA zrI dhanajIbhAI tathA emanA parivAranA atyaMta Agraha... vinaMti ane satata prayAsonA paripAkarUpe A sAhityasaMpuTa 1400thI vadhAre pAnAMomAM patharAIne upalabdha bane che. A samagra sAhitya mAnavajAta mATenI emanI karuNA... emano prema... kalyANa-kAmanA... tathA jIvana pratyenA samAdara chalakAI Ave che. joke 1980 pachInAM pravacano, ciMtana...Alekhana vagerenI to ApaNe hajI paNa pratIkSA karavI rahI. nizcitapaNe emanA vicAro vAcakane jhakajhoraze... sAcI dizA cIMdhaze... mArganI zodhamAM nIkaLelA sAdhako mATe dIvAdAMDInI garaja sAraze. pro. rameza eca. bhojaka (M. A., M. Phill., D. H. E.) Wilson College MUM 7. (6) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ U.S. House of Representatives CERTIFICATE This certification of recognition and appreciation is presented to GURUDEV SHREE CHITRABHANUJI Founder, Jain Meditation International Center New York, New York who gave the opening prayer at a session of the U.S. House of Representatives, The Capital, Washington, D.C., on May 22, 2001. Spallet Re Kid Jeff Trandol Allest (6) 00000000 spraker cherisin Clerk of the Hasse Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhusaMcaya 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. jatAM jatAM 9. mahAna koNa 10. svarga ane naraka 11. saMtoSa 12. AtmavaMcanA 13. khuzAmata 14. satyanuM pAtra 15. saMskAra 16. tyAgamAM mukti prema-pratIkAra 17. 18. sAcuM dAna 19. vANIno jAdu 20. vivekanuM mUlya sAdhana pazu ane mAnava garIbI ane amIrI ciMtananI kavitA sAco vijaya sevaka ne netA zAMtino parimala 21. dRSTi tevI sRSTi 22. vRkSanI sajjanatA 23. alpamAMthI alpa saundaryanAM jakhama 24. 25. AcAranAM netra 26. vicAronAM puSpa 27. nirbhayatA 28. saMyamanA kinArA 29. samyak jJAna 30. muninuM vrata kAga ane haMsa 31. 32. samarpaNano yajJa anukramaNikA 33. 34. 3 35. 3 36. 3 37. 4 38. 4 39. 4 40. 41. 42. 43. prere 3 cha ja jha " ) Ga je jI 6 je jI AcaraNa 44. AtmAnuM amaratva 45. jIvananI khumArI 46. cAritranI keLavaNI 47. 48. mananI maitrI satsaMga ne saMtasaMga baMdhanamAMthI mukti maMtrarUpa zabda indriyonI keLavaNI vikAsanI chabI jIvananI sudhAraNA UnAM AMsu maitrInI ekatA kartavyano dIvaDo pa7. 57. 58. 49. 50. 51. 52. 53. 54. jIvananI sAdhanA 55. lagnanuM joDANa ahiMsA bhavya bhAvanA samaSTino sneha jIvananI mahattA mukti-mahAlaya saMyamanuM kalpavRkSa lakSmIno sadbaya sAcI sahajatA kalAnuM mUlya krodhano dAvAnaLa amRtajharaNuM 8 8 59. 8 60. 8 61. 8 62. 9 73. 9 64. 9 65. 9 66. prakAza ne aMdhakAra snehanI talavAra atiprazaMsA prabhusmaraNa koNa aparAdhI jIvana-mRtyu ? mAyAjALanI gUMthaNI (7) 9 10 10 10 10 10 11 11 11 11 11 12 12 12 12 12 13 13 13 13 13 13 14 14 14 14 14 15 15 15 15 15 13 13 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67. kharo koMgresI 68. vicAra ne vartana 69. indriya-vijaya 70. bekadara 71. sobata 72. 73. 74. 75. 76. pANI ane vANI jIvanajyota 78. ziyaLa ne sadAcAra samyak dRSTi 79. 80. dAnano AnaMda 81. 82. mINa jevuM hRdaya saMyoga-viyoga bhaktinI zItaLatA 83. 84. dhana ane viveka 85. jIvanano yoga *66 satsaMga mAnavI Ape che ? cAritranI suvAsa kAga thazo ke haMsa ? zaktino upayoga 86. 87. sadguNanI triveNI 88. mRdutA ane vajratA 89. maunanuM ekAMta 90. bhUlanI zodha 91. 92. 93. 94. zAMtino AnaMda 95. saMtono saMparka 96. vacana aMge vartana 97. gurunA guNa 98. mANasanI gAMDAI 99. vastunuM mamatva 100. jIvananuM lakSya 101. vAsanAnI keda dAna-bhAvanuM pratIka zodhanI zraddhA kacarAno saMgharo 102. vRttino saMyama 103, premanuM balidAna 13 104. aMtaranuM ajavALuM 16 105. vividha tattvo 16 106. indriyone UMghADo 17 17 17 17 17 18 18 18 18 18 19 19 19 19 19 20 20 20 20 20 21 21 21 21 21 128. vAcAnI maryAdA 22 129. prabhunA dvAre 22 130. sukhanI cAvI 22 131. mANasa AzIrvAda 22 132. pUjAmAM aparAdha 22 133. kono doSa ? 23 23 23 23 107. paMtha 108, jIvananA saMdhyATANe jIvanasaurabha 109. udaya ane asta 110. sauMdaryadarzana 111. amaratAno upAya 112. tAraNahAra 113. vibhUti 114. kolaso 115. pagadaMDI 116. arpaNano AnaMda 117, sarjaka 118. jIvana-rahasya 119. khaMDiyera 120. AMsunAM motI 121. duHkhano prakAza 122. vItarAga 123. satyano mahimA 124. aMdhakAra 125. kArya-kAraNa 126. saritAnAM nIra 127. satya 134. sAdhakanI dRSTi 135, bhaya 136. zikhara ne khINa 137. sneha (8) 23 23 24 24 24 27 28 28 28 29 29 30 30 31 31 31 32 3ra 33 33 33 34 34 35 35 35 36 37 37 37 37 38 38 38 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138. mokSa 139. prakAza-prApti 140. prakRti 141. tejodveSavRtti 142. mAyAjALa 143. du:khano marma 144. mRtyu veLAe 145. garIbI ane amIrI 146. dIpaka 147. vicArono meLo 148, bIja ne photarAM 149. preraNAnAM pAna 150. phariyAda 151. svAtaMtrya 152. pApano mArga 153. udaya ane asta 154. sAgaranAM phINa 155. saMskAra 156. mAyAjALa 157. saMpatti 158. siddhonI dRSTi 159. supAtra dAna 160. kAvyotpatti 161. guptatA 162. himmata 163. vinimaya 164. mananI gulAmI 165. ciMtananuM mUlya 167, samaya 167, mahecchA 168. aphasosa 169. AtmasauMdarya 170. jIna-jananI 171. jIvanano phuggo 172. anna ane lUNa asaMtoSAgni 173. 174. pUrNa dRSTi 175. mUrti 176. guru-vaidya 177. vyavahAra jaDatA 38 38 39 39 178. Atma-sudhAraNA 39 179. kavitA 39 180. pApa 40 181. pragati 40 182. nArI 40 183. mRgatRSNA 40 184. yogyatA 41 185. suvAsa 41 186. dAnezvara 41 187. hAsyaraMga 41 188. mUlyo 189. vicAra 41 42 190. nakala 42 42 42 42 43 43 43 43 198. mANasanuM jhera 199. niSphaLatAnuM mUlya 43 44 200. jJAnI koNa ? 191. sAruM te mAruM 192. sAco vijaya 193. mUlya 194. jhaMkhanA 195. vijJAna 196. jonAra koNa ? 197. vaibhavanI asthiratA 44 201. mahAna 44 44 | 202. hAthInI mastI 203. darzanAnaMda 45 204. pratibiMba 45 205. premano uccAra 452206. durjanatA 207. have to jAgo ! 208. baLelo bALe 45 46 46 209. AMsu 46 210. paripakva jJAna 46 211. mauna (5) 47 47 47 47 48 48 48 48 48 49 49 49 49 49 8 8 8 8 8 8 51 51 51 51 para 52 para # # # 53 53 54 54 54 54 54 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212. vAtsalyabhAva 213. binaanubhava 214. pratijJA 215. samarpaNa 216. viveka 217. upayoga 218. sugaMdha vinAnuM dhana 219. dhyeyahIna 220. mRtyunI vidAya 221. anubhava 222. cAritranI saurabha 223. phUlanAM AMsu 224. visaMvAda 225. prema ane moha 226. zaktihInanI AjhAdI 227. kAtara ane soya 228. vANInuM vyaktitva 229. AMsuno mahimA 230. zizupada 231. premanuM darzana 232. saMyama ke jaDatA ? 233. pUrNatAno prabhAva 234. vAdaLI 235. prajJa zatru 236. aNu 237. samarpaNano jaya 238. mAnavatA 239, ziyaLahIna 240. sevA ane prazaMsA 241. krAnti 242. saMbaMdha 243. bhAvanA 244, sAkSAt 245. tyAgI ane gRhastha 246. dIna nahi 247. pathika 248. saMyamanI pUjAraNa 55 249. mananI gati 55 250. saMgano raMga 55 251. ahiMsAnuM mAhAtmya 56 252. zAntino parimala 5 253. jIvana-sattva 254. prasannatA 255. bhAgyamAM zuM ? 256. agamya vAta pa 56 56 57 257. zraddhAnuM dvAra 57 258. phUlanI kiMmata 57 259. durupayoga 57 270. mAnava 58 261. satya 58 262. vicAra 58 263. jIvananuM mApa 264. upadeza 58 59 265. eka prazna 59 266. svarga ane naraka 59 267. sparza 59 268. ekAntano bhaya 59 269. amaratAnuM gAna 60 270. arpaNa 60 271. prasanna mana 30 272. hAni kone ? 61 273. vikAsa 31 274. anveSaNa 61 275. vidyA phara 276. sUkSma ane sthULa 62 277. puruSArtha kura 278. UrdhvagAmI kara 279. krodha 63 280. viveka 63 2281. icchA-zakti 63 282. sahanazIlatA 63 283. kAvya 64 284. mULathI jAya 64 1285, mahattA (?) 4 64 65 65 " ja 65 65 65 66 66 G O ka GaGa 65. 65 65 55 65 65 68 phaTa 68 5 " ) 68 69 69 e 70 70 70 70 71 71 31 71 72 72 72 72 73 73 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286. vicAra ane kArya 287, jIvanano jANanAro 288. prema ane vAsanA 289. saMtoSI 290. zraddhA 291. kALanI zakti 292. premapUrNa sahiSNutA 293. saMtoSa 294. parigraha-parimANa 295. dharma-zikhara 296. taka 297, saMkalpa 298. bheda jJAna 299. puruSArtha 300. pratibhA 301, sAdhana 302. jJAna 303. kRtrimatA 304. ucca dhyeya 305. sauMdarya 306. karma 307. lAyakAta 308. asvaccha mana 309. pariNAmanI samaja 310. mArgasUcaka 311. samaya 312. dhana ne mana 313. bAla-mAnasa 314. zAnti mATe yuddha ! 315, pApabIja 316. AtmanAda 317. sAmAjika mUlya 318. jhaMkhanA 319. manodharma 320. kAyara 321. navanIta 322. krodha 73 323, vijaya-mArga 73 324, ArasI 74 325. hakka nahi, yogyatA 74 326. kSaNa 74 327. mUrkha 74 328. darzana 75 2329. sAdhanA 75 330. ThagAto Thaga 75 331, punita AMsu 75 332. phlecchA 75 333. prAyazcitta 76 |334. pAgala 56 76 77 66 66 pratibiMba 26 -26 335. kALanI zakti 336. jIvananuM mApa 337. anveSaNa 338. pazu ane mAnava 339. retI ke motI ? 77 78 78 78 78 78 342. samayano upayoga 340, apAyanA upAya 341. prema ane sahiSNutA 343. bhedajJAna 344. premano zabda 79 | 345. pyAsa 79 80 80 80 349. jIvananuM dhyeya 80 350. tapanI suvAsa 81 351. zakti ane bhakti 81 352. kartavyanI mIThAza 81 353. saMgano raMga 81 354. satyano sUrya 81 355. saMtoSanuM sukha 82 1356. saMyamanI DhAla (??) 346. AnaMdanAM aMjana 347. zAne lepAuM ? 348. Daryo te maryo 82 82 82 83 83 83 83 83 84 84 84 84 62 62 88 88 88 88 88 89 89 89 89 90 90 90 90 90 91 91 91 91 92 92 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa7. pittaLamAM hIro 358. saMskAranuM saundarya 359, veDaphAtuM jIvana 330. dhyeyanuM zikhara 361. kAla ane Aja 362. tapa ane prema 363. jIvanazuddhi preraNAnI paraba 34. saMta samAgama 365. dAnano AnaMda 369. dharmanuM mUlya 367. satyano sUrya 368. icchA ne saMtoSa 369. duHkhanI majA 370, tapa ane bhakti 371. rAtarANInAM phUla 372. mANasa Ape che ? 373. cAritranI suvAsa 374. kAga thazo ke haMsa ? 375. pANI ane vANI 376. maMdiranuM zikhara 377. hAthInuM gaurava 378. dharma-baeNnka 379. tAjUDInI prArthanA 380. mananI nirmaLatA 381. jJAnInI puNyajyota 382. kIDInI kAmanA 383. samatAnuM havAmAna 384. saMskAranuM sauMdarya 385. mananI vicitratA 38. AtmajJAna 387. jJAnano prakAza 388. jIvananI jyota 389. saMyamanuM supAtra 390. AMtarika raMga 92 391. saMgano raMga 104 92 : 392. traNa durga 104 93 393. ziyaLa ne sadAcAra 104 394. ratnanAM pArakhAM 105 35. saMyamanI DhAla 105 396. mananuM tapa 105 397. dharmInI jhaMkhanA 105 398. ajJAnanAM aMdhArAM 10 399, prabhunuM milana 106 400. zravaNa -- kAnanuM ke mananuM ?106 401. AtmArthInAM motI 106 402. ko'ka virala 107 403. sukhanI kastUrI 107 404. svAtaMtryano AnaMda 107 405. jyota ane cImanI 108 406. sAdhune saMge 108 407. dhyeyanI spaSTatA 108 408. samyagudRSTi 108 409. prakAzanA pAtharanArA 108 99 410. sva ane sarva 109 100 411. upadezanI otha 109 100 412. mAnavatA ane dharma 109 413. AtmAnI anubhUti 109 100 (414. saMyamano baMdha 101 415. zAntinI zodha 11) 101 haMsano cAro 101 102 416. kAvya 113 102 417. aMdara ane bahAra 113 102 418. jIvana eTale jIvavuM 114 103|419. brahama ane jagata 114 103 420. dhyeyahIna 114 103 / 421. vAcAnI maryAdA 114 103|422. spardhA konI ? 115 103 423. saurabhanI smRti 115 104/424. zaizava 115 110 101 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 133 133 134 425. saMyama ke jaDatA ? 115 | 4pa9. sahAnubhUti 426. vAdaLI 116] 460. vidAya 427. mAnavajIvana eka yAtrA 116 |461. pragati 428. kSaNa kSaNa badalAI rahI che 116 462. vizvanuM darzana 429. satyano mahimA 117 463. avAja 430. dIna nahi 117 464. zodho 431. hAni kone ? | 465. atRpti 432. satya 117 | 467. jJAna ane gupti 433. aMdara zodha 118 |467. mRtyunuM rahasya 434. saMyamanI pUjA 468. abhyarthanA 435. anubhavanAM veNa 49. rAganI Aga 437. vicAra 470. khaMDeranuM darda 437, aprAmANika 119 | 471. saritA 438. anubhava 119 472. pathika 439. aNu 119 [473. yauvananA sArathi 440. krAnti 474. pUrNatA ke zUnyatA ? 441. bhAvanA 1 20 475. tuM tane anubhava 442. saccAInuM saMgIta 120 |476. zAntinI candrikA 477. pUrNatAnI jhaMkhanA Urmi ane udadhi 478. dIvAdAMDInAM ajavALAM 479. nimaMtraNa 443. koIno sAda 1 23 480. pUrNakalA 444. divya prakAza 481. jIvanasudhA 445. viraha 124 | 482. mahAmRtyu 446. AnaMdasamAdhi 125 | 483. prakAzanuM parva 447. prItanI rIta 129 484. amRta kA surA 448. eka taNakho ! 485. vItarAga 449. e kayuM gIta 127 | 486. raMgAyelA vicAra 450. premaparAga 487. sukhanI cAvI : saMkalpa 451. prakAzane tAre 128 488. vivecako 4para. vAtsalyanI bharatI 128 489. caraNaraja 453. saMdhyAnuM hAsya 1 29 490. dayAmadhurI 4pa4. cittanI cAvI | 491. AMbo ane thora 455. dhyeya 130 492. zAntinI cAvI 456. prayatna 131 493. dharmano marma 457. zuddha sAdhanA 131 | 494. upakAra 458, paMtha 132 3 495. kartavya (13) 134 135 135 137 133 137 138 138 139 141 141 143 144 145 146 147 148 149 15O 150 151 152 1pa3 154 124 126 156 156 156 157 157 157 130 157 158 158 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496. puSpa ane paththara 497. kAryano srota 498. IrSA 499. sukha 50. kSamA 501. sAcA keTalA ? 502. jJAna 503. zUravIra 504. asaMga 505. satyaniSTha 506. zAnti 507. saMdhyATANe 508. laya 509. mANasa 510, AziSa 511. jIvanaratha 512. ekarAra 513. pIchehaTha 514. tAralI 515. mithyA abhimAna 516. UMDANa 517. prANa sIMco 518. prema 519. zuSka jIvana 520. sahAnubhUti 521. AbhUSaNa 522, paDagho 523. zraddhA 524. sva 525. phAryanI mannatA 526. 'sva'nI zodha 527. taNakhA 528. tapa 529. tapasvI 530. dharma 1582531. vijaya 158 2532. jIvanano jANakAra 158 2533. vAsanA 159 2534. saMkalpa 159 |535. dhana ane mANasa 159 2536. paiso 159 | 537. paisAno upayoga 1602538. lAyakAta 1600539. mAnavachAyA 160 | 540. vipatti 160 | 541. puruSArtha 160 2542. svapna 131 161 171 545. prema saMvedana 161 546. premarasa 162 2547. premaprakAza 162 548. jIvanakavitA 162 549. nirlepatA 162 |550. dhanya paLa 163 |551, manana 173552. Atmateja 163 |553. sthUla nahi, 163 554. doSaSTi 164555. pavitratAno prabhAva sUkSma 164 556, bhaNatara ne caNatara 164 557. paripakva 165 558. prema 165 559. parama prema 543. bahurUpI 544. prajJAcakSu 165 |560. jJAna 165 561. bhUla ane AMsu 195 572. zuddhi ane siddhi 166 563. prAyazcitta 176564. pavitra bhIkha 133 565. priyadarzana (??) 163 166 167 167 167 167 168 168 168 168 169 169 169 169 170 170 170 170 171 171 171 171 172 172 172 172 173 173 173 173 173 174 174 174 174 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 201 217 310 bhavanuM bhAtuM | 597. hiMsA para vijaya 294 598. mAruM namana zramaNatvane che 296 pakaDa. bhavanuM bhAthuM 177 599. maitrInuM mAdhurya 297 paka7. khINa ane zikhara | pha00. apakArI para upakAra 298 568. zalyAnI ahalyA 601. aMtaranuM ajavALuM 299 paDa9. AtamanI agniparIkSA 216 102. pArasamaNi 299 - - 570. maunano mahimA 6i03. prakAza ne aMdhakAra 302 571. saujanyanuM AMsu 227 | 04. rakSAne kAje 302 pa7ra. dilanI vAta ! 234 605. e badhAM dalAlanAM tophAna pa33. bhavanuM bhAtuM 306 236 606. rUpano garva 307 pa74. Atmavilopana 243 pa75. zokanA taLiye zAtti 607. arpaNa 232 908. puniyo zrAvaka 311 biMdumAM siMdhu 909, bali 313 | 610. saMskRtine ghaDanAro zilpI 315 pa76. laghu ane guru 207 611. premanA TebhA 316 577. vItarAgano mArga 299 pa78. jAgRtino jaya ho 279 kaNamAM maNa. 579. vinimaya 270 580. vijayadhvaja 612. prakAzAnI vedI para 319 581. vANIno viveka 272 u13. premanuM mApa AMtarika 320 582. zraddhA -- sAcuM baLa AnaMdatRptinuM mApa 583. jeNe choDyuM, tene | 614. darzana pradarzana ? 320 koI na cheDe ! u15. mananAM jhera 321 584. jvALA ane jaLa 275 | Da16. zramanuM saMgIta 321 pa85. mAna maLe to jJAna maLe ! ra73 | 917. anekAnta e dRSTi nahi, 322 586. saMsAranI zeraDI 276 darzana che. 587. bhagavAna vardhamAnanAM vacano ra77 | G18. kAca nahi, kaMcana ? 322 588. hAthe karIne herAna 278 | 919, sukhanuM attara bIjA 323 589, saMtanuM nAma 280 para chAMTIe tyAre pa90. biMdumAM siMdhu 283 enI suvAsa ApaNane pa91. abhayadAna zA mATe zreSTha ?284 paNa maLe ja pa92. ijjata koNe lIdhI ! 287620. dharma kyAM che ? 323 pa93. krodha nahi, kSamA kara ! 289 | ka21. zabda nahi; saMvedanA 324 594. dRSTi tevI sRSTi 291 922. saMpatti nahi, sahAnubhUti 325 pa95. arpaNa dharma ka23. muktinuM rahasya 325 59ka. kabrastAna nathI 293 ? pha24. sukhanuM rahasya ? 326 273 274 291 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 0 bb bh 334 925. tanamAM nahi, manamAM 626. jhAMjhavAne cAhavuM ? ka27. abhizApamAM varadAna 628. bhaya pApanI sajAno che ka29. kalAnI kadara 30. brahma ke bhrama ? 631. krUratAnI parAkASThA u32. kudaratano javAba u33. vRttino boja 634. jiMdagIno vimo phi35. premaparAga u36. dilanuM dAna 937. gaMdakI e zarama pha38. zatru kyAM che ? 639. bhUSaNa ke dUSaNa ? u40. dhULa para dhULa 641. zubhecchAnuM smita 94ra. zraddhAno satkAra 643. koNa tAre ? u44. premanuM prabhutva 645. bAraNe koNa che ? 646. ahaMkAra olavAyo u47. bhAga nahi, bhAva u48. bhASAnI bhavyatA 649. zabdothI mukti 650. AcAra 651. pAtratA u5ra. prAmANikatA 653. zIla e ja bhUSaNa u54. zikAra nahi, saMyama upapa. premapuSpano bhAra u56. baLathI nirbaLa 326 | kapa7. saMgItabharyo zrama 344 327658. AMkhamAM nahi, aMtaramAM 345 327 | 659. karuNAbhAva 346 328 329 30 divasanI 30 vAto 329 ka0. aMtaranuM ajavALuM 349 33) 661. mAnavInuM mana 350 33) phakara. puruSArtha ke prArabdha 3pa0 331 phika7. jvALA ane jaLa 351. 331 694. biMdumAM siMdhu 3pa1 965. daSTi tevI sRSTi 35ra 332 666. mitrone huM khAto nathI 35ra 333 ka67. premapuSpano bhAra 3pa3 333 668. zraddhAno satkAra 353 669, hRdayatRSNA 354 334 u70. jhAMjhavAne cAhavuM ? 355 335 ka71. saMsAra zuM che ? 355 335 972. maitrInuM mAdhurya 356 336 ka73. bhASAnI bhavyatA 356 333 674. visarjana nahi, sarjana 3pa7 337 975. aMtaranI AMkha 358 337 676. ahaMkAra olavAyo 358 338 77. zabda nahi, saMvedana 3pa9 339 178. premanuM prabhutva 360 (679. zarIra nahi, sarva jIve che 360 340 | pha80. AcaraNa 301 681. jeNe choDyuM, 341 36ra 341 tene koI na cheDe ! 682. saMsAranI zeraDI 342 362 683. prakAza ane aMdhakAra 343 363 984. mAna maLe to jJAna maLe ! 364 343 185. attarapaTa 365 344 686. premanA TebhA 365 339 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhusaMcaya h h h h h h h h h Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +>&> 1. sAdhana kro dhanA agnine zAMta karavA samatAno sahAya lo; mAnanA parvatane bhedavA namratAno sahAro lo; mAyAnI jhADIne kApavA sa2LatAnuM sAdhana lo; lobhanA khADAne pUravA saMtoSanI salAha lo. 2. pazu ane mAnava pazu ane mAnavamAM phera mAtra eTalo ja che: daMDanA bhayathI prerita thaIne kArya kare te pazu, ane dravyanI preraNAthI prerita thaIne kAma kare te mAnava. 3. garIbI ane amIrI bIjAne sukhI joIne jo tame du:khI thatA ho to bhale tame sthitie zrImaMta ho madhusaMcaya - Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM tamAruM dila garIba che; paNa jo bIjAne sukhI joI, tame khuzI thatA ho to tame sthitie garIba hovA chatAM tamAruM dila zrImaMta che. 4. ciMtananI kavitA vAsanAnI vANImAMthI janmelI kavitA, sarjana pahelAM ja mRtyu pAme che; kSaNika AvezamAMthI udbhavelI kavitA janmIne mRtyu pAme che; saMyamabharyA dIrgha ciMtanamAMthI prabhavelI kavitA ja ciraMtara rahe che. // 5. sAco vijaya samarAMgaNano vijayI e sAco vijetA nathI, paNa indriyo upara vijaya meLavanAra ja sAco vijetA che. duniyAne jItavI sAva sahelI che. indriyone jItavI ja kaThina che. 6. sevaka ne netA ochuM bole ne vadhAre kArya kare, te sevaka; ane vadhAre bole ne ochuM kArya kare, te netA. eno artha e ja ke jenI jIbha nAnI tenuM kAma moTuM ane jenI jIbha moTI tenuM kAma nAnuM. 7. zAMtino parimala agarabattIno saMyoga agni sAthe thAya to ja emAMthI suvAsa bhareluM vAtAvaraNa sarajAya che; vANIno saMyoga paNa jo Ama vartana sAthe thAya to ja emAMthI zAntino parimala pragaTe. // 4 * madhusaMcaya Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. jatAM jatAM javuM ja che ? to jAo. paNa jatAM jatAM svArthanI durgaMdhane badale sneha, sevA, sadAcAra ane saujanyanI surabhi mUkatA jAo ke jethI ame paNa e surabhinI puNyasmRti upara be sAcAM AMsu to pADIe. 9. mahAna koNa koIe karelA upakAranI kadara kare, e sajjana che; aparicita upara upakAra kare, e ati sajjana che; paNa apakAra upara apakAra kare e sajjana nahi, ati sajjana nahi, paNa mahAna che. 10. svarga ane naraka aMtaHkaraNamAM savicAra hoya tyAre samajavuM ke tame svargamAM cho, ane aMtaHkaraNamAM asavicAra hoya tyAre mAnajo ke tame nakamAM cho. aMtaHkaraNa upara lAgelo sad ke asad vicArono paTa ja aMte mAnavIne svarga ane narakamAM laI jAya che. 11. saMtoSa mahAlayane suMdara kahenArane lobhI na mAnatA; jhUMpaDAne bhavya kahenArane saMtoSI na kalpatA. sAco saMtoSI to e che ke je mahAlaya ane jhUMpaDAnA bhedane bhUlIne saMtoSane zreSTha ane asaMtoSane kaniSTha mAne. // 12. AtmavaMcanA AMkhamAM AMsu ane mukha para smita, haiyAmAM vedanA ane zabdomAM rIte ja Aje mAnavInuM jIvana vahI rahyuM che. A to jANe cAMdanI aMdhakAra varasAvI rahI che. AnaMda madhusaMcaya * 5 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. khuzAmata mANasane rijhavavA karavAmAM AvatI khuzAmata to madhura dUdhamAM tejAba reDavA barAbara che, ethI mANasa jAmato nathI, paNa phATe che. // 14. satyanuM pAtra satya saune game che, paNa ene kaTutAnA pAtramAM pIrasazuM to ene koI nahi jhIle. tamAre jo satya ja pIrasavuM hoya to priyatAnA pAtramAM pIraso. ethI satyano mahimA ghaTaze nahi, paNa vadhaze. // 15. saMskAra kusaMskArothI AtmA bhAre thaIne adhogAmI bane che; susaMskArothI AtmA haLavo banI UrdhvagAmI bane che. // 16. tyAgamAM mukti je grahaNa kare che, te du:khI thAya che; je choDe che te sukhI thAya che. parigrahamAM baMdhana che. tyAgamAM mukti che. // 17. prema-pratIkAra lohIthI kharaDAyelAM kapaDAM lohIthI nahi, paNa pANIthI zuddha thAya che, tema tiraskArano pratikAra krodhathI nahi, paNa premI ja thaI zake che. // 18. sAcuM dAna dhana hatuM tyAre ApyuM emAM navuM zuM karyuM ? loTAmAM pANI na samAya tyAre vadhArAnuM pANI sau kADhI nAkhe. e kaMI dAna che ? paNa je potAnA pIvAnA pANImAMthI tarasyAne Ape che, enuM nAma dAna che. // 6 * madhusaMcaya Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. vANIno jAdu mANasanI vANImAM kevo jAdu bharelo che ! e amRtane jhera ane jherane amRta banAvI zake che; e AnaMdamAM zokanI havA ane zokamAM AnaMdanI havA sarjI zake che. mANasa A jAduI zakti samajI jAya to saMsAra kevo sumadhura banI jAya ! 20. vivekanuM mUlya jhAkaLanA biMdunuM rUpa to kAMI nathI, paNa jyAre e kamaLanA pAMdaDA upara paDyuM hoya che tyAre enuM rUpa sAcA motI karatAM adhika lAge che. viveka vAparavAthI enA mUlyanI ramyatA sarjAya che. Ama, vANI ane vartananuM mUlya anekagaNuM vadhI jAya che. 21. dRSTi tevI sRSTi mANasanI jevI dRSTi hoya che, tene tevI ja sRSTi dekhAya che. kALAM cazmAM paheranArane caMdra paNa zyAma ja dekhAya. vizvane enA svarUpane jANavA mATe mAnavImAM nirmaLa dRSTi joIe. // 22. vRkSanI sajjanatA vRkSamAM kevI sajjanatA che ! ene kuhADAthI kApanArane e chAyA Ape che, ghA karanArane e phaLa Ape che, apakArI upara e upakAra kare che, tyAre mAnavI zuM vRkSathIye beda ? mAnavImAM Avo koI upakAradharma nahi ? 23. alpamAMthI alpa alpamAMthI paNa alpa Apaje'' A prabhu mahAvIrano dAnaghoSa roja zravaNa karanAra mArA gha2mAM koI vyakti Ave ne khAlI jAya ? nA, nA, e kadI na bane ? ethI to dharmI ne dharma banne lAje. - madhusaMcaya * 7 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra4. saundaryanAM jakhama gulAba e phUlonA rAjA che. eno raMga, rUpa, sugaMdha, racanA ane pAMkhaDIo - badhuM ja apUrva ! paNa gulane potAnuM A saundarya prApta karatAM pahelAM mUka vyathAmAM kAMTAnA kevA jakhamo sahevA paDyA haze, e nAjuka hRdaya sivAya koNa jANe ! 25. AcAranAM netra je loko abhaNa che, te loko aMdha che, kAraNa ke emanI pAse jJAnanAM netra nathI. ene je loko bhaNelAM jJAnanAM netravALAM che, te laMgaDA che, kAraNa ke jANyA chatAM e AcAramAM mUkI zakatA nathI 26. vicAronAM puSpa bhaNelo mANasa to ene kahevAya ke jenA vicAra, uccAra ane AcAra suMdara hoya. bagIcAmAM jema phUla khIle che tema bhaNelAnA magajamAM suMdara vicAronAM puSpa khIlavAM joIe. 27. nirbhayatA sAco mANasa pApa sivAya koI paNa vAtathI, koI paNa ThekANe bhaya pAmato nathI, e sarvadA abhaya hoya che, kAraNa ke bhaya tyAM Ave che, jyAM pApa hoya che. 28. saMyamanA kinArA jo jIvananA koI parama hetu sudhI pahoMcavuM haze to jIvananI AsapAsa saMyamanA kinArA joIze ja. jenA jIvananI aDakhepaDakhe svanirmita saMyamanA kinArA hoya che tevo mAnavI ja potAnA dhyeyakSetrane pahoMcI zake che. 8 * madhusaMcaya Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29. samyak jJAna viSayo to jagatamAM cAre bAju patharAyelA che. eTale tame bhAgIne kyAM viSayonI viSamatAnuM jJAna ane te jazo ? bacavAno mArga eka ja che paNa sAmAnya nahi, samyak jJAna. // 30. muninuM vrata ghaDapaNa Ave eTale ApaNe muninuM vrata levAnuM che. munio jANI joIne na jovAnuM AMkhathI ochuM jue, kAnathI na sAMbhaLavAnuM ochuM sAMbhaLe, jIbhathI na bolavAnuM ochuM bole; indriyone ochAmAM ochI vApare. 31. kAga ane haMsa durguNo to Thera Thera ne ghe2 dhera bharelA che. paNa kAgaDA cAMdAM jovAnuM kAma kare che ane haMsa dUdha pIvAnuM kAma kare che. ApaNe, jyAMthI dUdha maLe tyAMthI thoDuM pI levuM. 32. samarpaNano yajJa samarpaNanA yajJathI ja Arya-saMskRti TakI rahI che. A yajJa ghI reDIne nahi, paraMtu aham, mAyA, lobha ane krodhane homIne karavo joIe. to ja sAco AnayajJa pragaTe; to ja Atmadeva prasanna thAya. // 33. mananI maitrI TrenanI aMdara je sthAna varALanuM che, te sthAna jIvananI aMdara mananuM che. varALanI jema, manano durupayoga na thAya; jayAM tyAM bhaTakavA na devAya. e bhaTake tyAre tame ene pUcho ke tuM kyAM gayu hatuM ? mana sAthe tame kyAreya AvI vAta karI che kharI ? madhusaMcaya H 9 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. satsaMga ne saMtasaMga saMta kavie kahyuM che ke "eka ghaDI, AdhI ghaDI' covIsa kalAka tuM khAvAmAM, pIvAmAM, rasamAM, raMgamAM ne rAgamAM vitAve che paNa tuM eka ghaDI satsaMga ke saMtasaMgamAM gALe che kharo ? 35. baMdhanamAMthI mukti zarIrane bAMdhanArAM baMdhano kadAca choDI zakAze, paraMtu manane bAMdhanArAM pAtaLAM baMdhanAne toDavAM bahu muzkela che. A baMdhanamAMthI chUTavuM, e ja mAnavajIvanano hetu che. A kAma ekalA sAdhuonuM ja nathI; saMsArIonuM paNa che. 36. maMtrarUpa zabda jyAre zabdanI pAchaLa vicAranuM baLa hoya, ciMtananuM tattva hoya, jIvana samastanuM maMthana hoya ane jIvananA UMDA bhAvo hoya tyAre evo zabda maMtrarUpa banI jAya che. 37. IndriyonI keLavaNI savAra tophAnI ghoDAne keLavIne kAbUmAM le che. paNa tene mArI nAkhato nathI, kAraNa ke aMte e ja ghoDo kAma ApavAno che. ApaNe paNa ApaNI svacchaMdI indriyone keLavIne saMyamamAM lAvavAnI che; eno nAza kare nahi cAle. 38. vikAsanI chabI huM tamane pUchuM chuM ke tame tamArA dilanA dIvAnakhAnAmAM konI chabI TAMgI che ? rAmanI ke ramAnI ? dharmanI ke dhananI ? vAtsalyanI ke vAsanAnI ? dilamAM vikAsanI chabI TAMgo, nahIM to tyAM vilAsanI chabI enI meLe TiMgAI jaze. 10 madhusaMcaya Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39. jIvananI sudhAraNA jAtane sudhAravA mATe ghaNuM sahana karavuM paDaze. aMtaramAM DUbakI mA2vI paDaze. suMvALI vRttione khaseDavI paDaze. paLepaLa sAvadhAna rahevuM paDaze, pralobhano Avaze tene phagAvI devAM paDaze. // 40. UnAM AMsu Aje je hasatAM hasatAM pApo karI rahyAM che, e pApo pachI rotAM paNa nahi chUTe. je kUvAmAMthI mANaso e tuccha AnaMdanuM pANI ulecI rahyA che, e kUvo to aMte UnAM AMsuothI bharavo paDaze. 41. maitrInI ekatA dUdha ane pANInI maitrI kevI bhavya che ! dUdhe potAno ujvaLa raMga pANIne Apyo ane pANIe jAtane dUdhamAM vilopana karI. banne eka banI gayAM. Ama maitrIbhAva eTale ja ekatA. 42. kartavyano dIvaDo Aje zabdo soMghA banyA che, kartavya moMghuM banyuM che. paNa yAda rAkhajo ke kartavyano dIvaDo pragaTaze to ja prakAza maLaze. kartavya vagaranAM bhASaNothI to, che enA karatAMya aMdhAruM vadhaze. 43. AcaraNa paMDita vAtoDiyo na hoya, paNa AcaraNa karanAro hoya. mIThAIonI yAdI gaNAvavA karatAM ekAda sUko roTalo paNa pIrase te sAco paMDita. e vANIvilAsamAM nathI mAnato, paNa AcaraNamAM mAne che. // madhusaMcaya * 11 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44. AtmAnuM amaratva Aje vijJAna vadhyuM che, paNa AtmavijJAna vinA e nakAmuM che. vijJAna duniyAne badhuM apAvaze, paNa amaratva nahi apAve. amRta to AtmAmAMthI ja pragaTavAnuM che. A dRSTi AjanA vijJAnamAM che ? 45. jIvananI khumArI vidyAvAnamAM jIvananI khumArI joIe. sukhamAM ke duHkhamAM, saMpattimAM ke vipattimAM, saMyogomAM ke viyogamAM potAnA AtmAnI ane mananI mastI na gumAve te ja abhyAsI, te ja vidyAvAna. 46. cAritranI keLavaNI jyAre vidyArthIone ema lAgaze ke cAritra e amAruM jIvana che, AzA e amAro prANa che. jIvananI zuddhatA e amAruM sarvasva che tyAre loko emanI keLavaNIne vakhANaze, tyAre e prazaMsAne pAtra banaze. // 47. prakAza ne aMdhakAra Aje jyAM aMdhakAra dekhAya che, tyAM kAle prakAza dekhAze. prakAza ne aMdhakAra dUra nathI. aMdhakAranA paDA pAchaLa ja prakAza paDyo che. A paDado UMcakavAnI ghaDI kyAre Ave, te paNa koNa kahI zake ? // 48. snehanI talavAra sneha e talavAra che; e ja mAre che ane e ja tAre che. prazasta rAga rakSaka bane che; aprazasta rAga bhakSaka bane che. ma 12 * madhusaMcaya Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49. atiprazaMsA atiprazaMsA pApanuM mULa bane che. vahAlanuM atipradarzana, snehanI kyArIomAM ghaNI vAra viSanuM vAvetara kare che. // 50. prabhusmaraNa mANasa sukhanA samayamAM jeTalI tIvratAthI prabhusmaraNa nathI karato, eTalI tIvratAthI e du:khamAM hoya tyAre kare che. // 51. koNa aparAdhI aparAdhI koNa ? vadhAre saMgraha karanAra dhanika ke saMgraha vinAno nirdhana? // 52. jIvana-mRtyu ? jIvavuM ghaNuM game che, paNa te ApaNA hAthamAM nathI; mRtyu nathI gamatuM paNa te sanmukha AvavAnuM ja che. ApaNe, je nathI gamatuM tene gamatuM karavAnuM che; jIvanano moha choDI, mRtyunI maitrI karavAnI che. 53. mAyAjALanI gUMthaNI mAnavI, o mAnavI ! sAMbhaLa ke mAyA e jALa che; dekhAya che suMdara, paNa che bhayaMka2. ene gUMthavI sahelI che, paNa ukelavI muzkela che. karoLiyAnI mAphaka tuM paNa tArI racelI mAyAjALamAM phasAI na jAya te mATe sAvadhAna raheje. 54. jIvananI sAdhanA mANasa janme che, jIve che, sAdhanA kare che ane chelle prakAzane pAme che. sAdhanA karyA vinA je mAtra bhogamAM ne rogamAM ja mare che, te ajJAnI ja che. // madhusaMcaya : 13 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55. lagnanuM joDANa lagna eTale be AtmAonA vicAronuM joDANa. sAthInA dRSTibiMdune sahRdayatApUrvaka jANavAnI ullAsamaya praNayabhAvanA hoya to ja lagna sArthaka thAya. 56. ahiMsA ahiMsA e sRSitane jaLa pAtI saritA che, vikhUTAM haiyAMone joDanAra setu che, jagatane saurabhathI praphullita karanAra gulAbaphUla che. madhura saMgItathI pramudita karatI vasaMtanI kokilA che. A ahiMsA ja che. vizvazAntino amogha upAya. // 57. bhavya bhAvanA A AbhUSaNo to bhAra che. A deha alaMkArothI nahi, paNa AcarAthI zobhe che. A dehanI mATIne, AvI khANanI mATIthI maDhavA karatAM, bhavya bhAvanAthI maDhI daIe to kevuM sAruM ! samaSTino sneha vyaktigata sneha eka AkarSaNa che, mohano camakAra che, dilanI UchaLatI lAgaNIonI u52challI bhUkha che; samaSTigata sneha AtmAnI bhUkhane tRpta kare che, mANasane UMcake che, upara ne upara laI jAya che. 58. 59. jIvananI mahattA jIvananI mahattA kAMI mALA, japa, dIkSAnAM varSothI ke tapa upara nathI aMkAtI, paNa enI mAnasika sAdhanA upara avalaMbe che. 14 * madhusaMcaya Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60. mukti -mahAlaya tamArI suSupta, gupta zaktione pragaTAvo. e vaDe pachI tame AtmAno aMdhakAra bhedI zakazo, kevalya jyota pragaTAvI zakazo, AjhAda banI mukti mahAlayamAM mahAlI zakazo. 61. saMyamanuM kalpavRkSa saMyamI mAnavI bhale saMsArano tyAgI na paNa hoya chatAM saMsAramAM rahI, kukarmothI bacI, potAnuM ne bIjAnuM kalyANa sAdhI zake che; potAnI jAta mATe ane janatAne mATe kalpavRkSa banI zake che. 62. lakSmIno savyaya jo lakSmI Ama ja cAlI ja javAnI che, to pachI mAre hAthe ja eno sadvyaya zA mATe na karavo ? anAthAlayomAM e lakSmI kAM na kharcavI ? je janAra che, te rahenAra nathI; to janArane rokavAno ati prayatna karavo e ja mUrkhatA che. 63. sAyI sahajatA je sahajatA upadeza devAmAM Ave che, te sahajatA upadezanAM tattvone AtmasAt karavAmAM jo AvI jAya to upadezaka mATe AtmakalyANano mArga sugama ane saraLa banI jAya. 14. kalAnuM mUlya kalAne samajI, ene pacAvanAra karatAM, kalAnA kalAdhara para mohita thanAra anekagaNA che; ane tethI ja kalA ane vilAsanuM sAdhana banyuM che; bajAru cIja banatI jAya che; enAM pradarzano bharAya che. paNa kharI kalAnuM mUlya to kalA ja hoya. madhusaMcaya - 15 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65. krodhano dAvAnaLa bhayaMkara jhaMjhAvAtathI jema ramaNIya upavana naSTa thaI jAya che, dharatIkaMpathI jema manoha2 mahelAtothI zobhatI nagarI, bihAmaNA khaMDeramAM palaTAI jAya che, tema krodhanA dAvAnaLathI hajAro varSanI tapasyAo, eka kSaNa mAtramAM baLIne khAkha thaI jAya che. // 66. amRtajharaNuM kalaha ane saMtApa bharelA A jIvanavanamAM paNa mANasa jhajhUmato jIve che, kAraNa ke enA jIvananA koI ajANyA khUNAmAM, premanuM koI amRta-jharaNuM chUpuM chUpuM vahetuM hoya che. 67. kharo koMgresI eNe kahyuM : 'ame bhale jaina dharma nathI pALatA paNa e dharmamAM rahelA zuddhithI bharelA tyAgane mAnIe chIe. amArI to e mAnyatA che ke kharo koMgresI te ja hoI zake je tyAga, tapa ane ahiMsAnuM sAcA dilathI sanmAna kare.' 68. vicAra ne vartana jema popaTa 'rAma rAma' bolIne bIjAne upadeza Ape che, paNa 'rAma'nA rahasyane e pote samajato nathI ema, AjanA guruo upadeza Ape che kharA paNa enA rahasyane jIvanamAM utAratA nathI. vicAra sAthe jo vartana na keLavAya to eno artha zo ? // 69. Indriya-vijaya rasanA-indriyanA svAdathI udbhavato AnaMda kSaNika hoya che. paNa enuM pariNAma dIrgha ane hAnikAraka hoya che. talavAra karatAMya rasanAe mANasonA ghaNA vadhu bhoga lIdhA che. A rasanA upara vijaya meLavanAra ja bIjI indriyo upara vijaya meLavI zake che. 16 * madhusaMcaya Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70. bekadara hA ! bekadarane kadara kyAMthI hoya ! ajJAnIne jJAnIonAM mUlyAMkana kyAMthI samajAya ! durjanane saujanyanuM mahattva kyAMthI samajAya ! vilAsIne virAgInI viziSTatAonI majhA kyAMthI sAMpaDe ! 71. sobata sajjanano svAbhAvika saguNa e hoya che ke te, pAse AvelAne suparimalathI suvAsita banAve che, tyAre durjanano naisargika durguNa e hoya che ke te pAse AvelAne potAnI durgadhathI durgandhita banAve che. 72. satsaMga mATe pApabhIru ziSTajanoe, kAMTA jevA durjanano saMga tyajI, kalpatarunI jema zItaLa chAyA ApanAra sajjana puruSono saMga karavo, e ja hitAvaha che. 73. mAnavI Ape che ? dhUpa pote saLagIne, durgaMdhane dUra karI sugaMdha phelAve che; lAkaDAM jAta baLIne TADhane haThAvI bIjAne uSmA Ape che ? zeraDI kolumAM pilAIne mITho rasa Ape che. A badhAM karatAMya mANasa zreSTha che, chatAM e jagatane kAMI ApIne jAya che kharo ? 74. cAritranI suvAsa cAritra e attaranA pUmaDA jevuM che. jenI pAse e hoya tene to enI suvAsa maLe ja che, paNa tenA samAgamamAM je Ave teneya e suvAsa Ape che. ene to suvAsanA dAnamAM ja AnaMda hoya che. madhusaMcaya - 17 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75. kAga thazo ke haMsa ? duniyAmAM saheluM kAma hoya to te kAganuM - bIjAnI TIkA karavAnuM ane niMdA karavAnuM. paNa kaThaNa kArya hoya to te haMsanuM; sarvamAM sadgaNa jovAnuM ane tenI prazaMsA karavAnuM. tame zuM thazo ? 76. pANI ane vANI saMsArI parvane divase pANInI bAladI bharI mANasa vAsaNo ane vastro svaccha karavA besI jAya che; to mAnavajIvanA dharmaparvane divase prabhunI vANI smarI mAnavI mana ane aMtarane pavitra nahi banAve ! 77. jIvanajyota koDiyAmAM tela hoya to ja dIpaka sArI rAta jalato rahe che; tela khUTatAM e bujhAI jAya che. gRhasthAzramamAM paNa jo saMyamanuM tela hoya to ja dharmajyota jalatI rahe che. saMyamano tyAga eTale jIvanadIpakano hAsa, nAza. 78. ziyaLa ne sadAcAra ekaDA vinA jema zUnyanI kiMmata kaMI ja nathI, tema sadAcAra vinA, jIvanamAM vratonI kiMmata paNa kaMI ja nathI. vrata to zobhe che, ziyaLa ane sadAcAranA alaMkArathI. 79. samyak daSTi sAkara zveta che ane phaTakaDI paNa zveta che. paNa mAkhI to sAkara upara ja bese che. tema, samyaka dRSTi paNa satya ane asatyanI pasaMdagI prasaMge, satyano ja svIkAra karavAnI. 18 * madhusaMcaya Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. dAnano AnaMda DolatAM vRkSoe javAba Apyo : sUrajano tApa sahI ame paMkhIone chAyA ApI; maLelAM phaLonuM ame mAnavIne dAna dIdhuM; sahanazIlatA ne dAnano e AnaMda, amane masta banAve che. pachI e tRptithI kema ame na DolIe ? // 81. mINa jevuM hRdaya jIvanamAM namratA atyaMta Avazyaka che. mINa jevuM jenuM hRdaya na hoya te duniyAne mINa jevI narama nahi banAvI zake. // 82. saMyoga-viyoga jIvanamAM sukha ane duHkha, saMyoga ane viyoga beu AvavAnAM che, mATe beune satkAro, AvakAro ane beu samaye yogya dazAmAM manane rAkho. 83. bhaktinI zItaLatA prakhara tApamAM paNa jhADa lIluMchama kema rahI zake che ? kAraNa, enAM mULa dharatInI zItaLatAmAM rahelAM che. mAnavInA jIvanamAM paNa ema ja, upa2thI jIvananI tapazcaryA ane aMtaranA mULamAM bhaktinI zItaLatA joIe. Ama bane to mAnavajIvana sadAya lIluMchama rahe. 84. dhana ane viveka paiso jIvanamAM duHkha ane daMbha lAve che. paiso Ave eTale dharma Adho rahI jAya che. ghaNIye vAra paiso mAnavIne vivekazUnyatA tarapha dhakelI de che, ane AtmAnI adhogati karAve che; mATe dhana maLe to vivekathI varto. madhusaMcaya : 19 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85. jIvanano yoga jyAM saMvAditA che, tyAM sukha che; jyAM visaMvAditA che, tyAM duHkha che. mana, vacana ane kAyA svasthAnamAM rahI saMvAditAthI jIve, ene ja mahApuruSo jIvanano yoga kahe che. 86. zaktino upayoga zakti hovA chatAM kArya na karavuM, temAM zakti gopavavAnuM pApa che. dAna, jJAna, vaktRtva ityAdi zakti hoya to upayoga karo. zakti to jema vaparAya tema temAM vadhAro thAya che. 87. sadguNanI triveNI mahApuruSo kahe che ke saLagatA A saMsAramAM sadguNanI zItaLatA sivAya bIjuM badhuM vyartha che. dAna, vinaya ane ziyaLa-sadguNonI A triveNIno jyAM saMgama thAya te lokapriya nAmanuM tIrtha banI jAya che. // 88. mRdutA ane vajratA pArakAnAM AMsu, duHkha jotAM bhale tame dravI jAo, paNa tamArA jIvananA saMyama, niyama ane aMtarAyo veLA sAmano karavA vajratA dAkhavo. ApaNuM kArya e che ke anya pratye mRdutA keLavI, sva pratye vajratA rAkhavI. // 89. maunanuM ekAMta maunanuM ekAMta eTale mananI sAthe vAta. ApaNe to Aje ekAMta manathI DarIe chIe. bahAra na jaNAya eTalA vicAro ekAMtanI zAMtimAM phUTI UThe che. ApaNe A maunanI zAMti zIkhavAnI che; to ja ApaNane AtmAno avAja saMbhaLAze. 20 ! madhusaMcaya Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90. bhUlanI zodha tame bhale badhI karaNI karo, pravRttio karo, paNa pachI dareka veLA manane pUcho ke enAthI tamAro AtmA prasanna thAya che ? na thato hoya to kAraNa tapAso; bhUla zodhI bhAvi mATe kALajI rAkho. 1. dAna-bhAvanuM pratIka dAna to suMdaranuM ja hoya. ane e paNa premathI apAyeluM hovuM joIe. e to ApaNA dilanuM, enA bhAvanuM eka pratIka che. enAthI mANasanI cetanAno vikAsa thAya che. 92. zodhanI zraddhA ApaNe je zodhavAnuM che te zravaNa, manana ane ciMtana karyAthI ja maLaze. aMdhAruM gheruM che ane mArga maLavo muzkela che, chatAM satata prayatnathI saphaLatA maLaze ja evI zraddhA rAkho. 93. kacarAno saMgharo AkhA gAmano kacaro bhego karanAra mANasa, pote kacaro saMgharIne gharamAM nathI rAkhato. kacarAne bhego karI e ukaraDAmAM nAMkhe che. to pachI ApaNe lokonA doSanI gaMdakI ApaNI sAthe laIne zA mATe pharavuM ? 94. zAMtino AnaMda vicAra, ke AnaMda vastumAM rahelo che ke manamAM rahelo che ? kalahanA vAtAvaraNamAM dUdhapAka paNa mITho maTI thAya che. eTale AnaMda azAMtimAM nathI; AnaMda to aMdaranI tRptibharI zAMtimAM rahelo che. madhusaMcaya - 21 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95. saMtono saMparka zruta eTale zravaNa; ane te paNa bhakti ane vinayapUrvaka. pothI paMDito duniyAmAM ghaNA maLaze, paNa bahuzruta ochA maLaze. ekamAM zabdo che, bIjAmAM cAritra che. eTale saMtonAM pustako karatAMya temano saMparka vadhu icchanIya che. 96. vacana aMge vartana kAgaDo koInuM kAMI laI leto nathI, ane koyala koIne kAMI ApI detI nathI; paNa koyala enA vinaya ane madhuratAbharyA zabdathI jagatane potAnuM banAvI de che. Ama, vacana sAthe jo vartana AvI jAya to samajajo ke jagata tamAruM che. 97. gurunA guNa gurunuM jIvana vRkSa jevuM che, nadI jevuM che. vRkSa enI pAse je Ave tene chAMyo Ape che, phaLa Ape che. saritA, kAMThe AvelA sarvane pANI ApI tRSA chipAve che. gurumAM A beu guNo rahelA che. 98. mANasanI gAMDAI mANasane jIvanamAM rahevA mATe eka khUNo, khAvA mATe muThThI anna ane paheravA mATe be joDa kapaDAMnI ja jarUra che. Ama chatAM mANasa Aje kapaDAM ane alaMkAronI pAchaLa kema ATalo gAMDo banI rahyo che ! // 99. vastunuM mamatva ziyALAmAM garamI game che, paNa unALAnA divasomAM e ja garamI duHkhada bane che. evI ja rIte, AjanI vastu je sukha ApI rahI che te kAle duHkhada banaze; mATe vastu pratyenuM mamatva choDo. // 22 * madhusaMcaya Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100. jIvananuM lakSya parvatamAMthI nIkaLatI nadIne, potAnuM lakSya nakkI che. AthI, vaccenA khaDako, paththaro, jaMgala jhADImAMthI rasto karI e sAgara tarapha dhasatI rahe che; kyAMya aTakatI nathI. game tyAMthI mArga karI e AgaLa vadhe che. mAnavIe paNa evA lakSya mATe e ja karavAnuM che. 101. vAsanAnI keda koIka mANasa dIvAnI pAchaLa kedI che, to koIka vAsanAnI pAchaLa kedI che. vicAra karatAM samajAze ke dIvAlanI keda karatAM vAsanAnI keda vadhu jabbara keda che. 102. vRttino saMyama vRttio jyAre ApaNA kAbUmAM hoya che tyAre ApaNe mahAtmA banIe chIe; e ja vRttio jyAre chuTTI ane aniyaMtrita hoya che tyAre ApaNe pApAtmA banIe chIe. 103. premanuM balidAna prema ane kSamA koI divasa koInAM mAthAM mAgatAM nathI. e to sAmethI mAthuM ApavA taiyAra thAya che, ane te paNa bIjAnuM nahi, prathama potAnuM. // 104. aMtaranuM ajavALuM duniyAmAM evo koI mAnavI nathI ke jenuM hRdaya pIgaLe nahi; evI koI rAta nathI ke jemAM eka paNa tAro na hoya. // 105. vividha tattvo jyAre mAnavI dehapradhAna hoya che tyAre enAmAM pAzavatA pragaTe che, madhusaMcaya - 23 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre manapradhAna hoya che tyAre mAnavatA pragaTe che, jyAre AtmasAmrAjyamAM vihare che tyAre enAmAM divyatA pragaTe che. mAnavImAM A traNe tattvo paDelAM che. // 106. Indriyone UMghADo tamArI je indriyo che, je baLavAna indriyo che, je mukta indriyo che, tene UMghADI do; jo tame Ama ene UMghADI devAnuM rAkhazo, jo e saMyamita thaze, to tame joI zakazo ke tamAro AtmA pachI mukti anubhavaze, praphullatA anubhavaze. 107, paMtha jIvanane aMdhakArathI ThAMsI detI nirAzA tArI AsapAsa chavAI gaI che ? jIvana kaTu ane bhArarUpa lAge che ? paNa e vAta kadI na bhUlIza ke patananA pAyAmAM paNa utthAna che. parAjayamAMthI jayanuM baLa pragaTe che ane ApaNI nabaLAIo, 2Ane truTio, A prasaMga dvArA dUra thAya che; mANasa pharIthI Ubho thaIne hiMmatabhera AgaLa vadhe che. hiMmata na hArIza; dhairya rAkhaje. jIvana zuM ApavA mAMge che, te ApaNe jANatA nathI. eno rahasyabhaMDAra koI adbhuta che. A kAMI kSaNika prakAzano camakAra nathI, paNa aMdhakAramAMthI pragaTatA sUryanI eka yAtanAmaya yAtrA che, to A ja mArgamAM hAryA vinA AgaLa vadhaje. ' 108. jIvananA saMdhyATANe o citrakAra, jonAranA dilaneya raMga lAgI jAya evA nAjuka raMgothI te vizvane AlekhyuM, paNa tArA dilanuM dIvAnakhAnuM to zUnya jevuM lAge che. hA, tArA hRdayakhaMDane alaMkRta karavA teM eka kAvyamaya citra rAkhyuM hatuM kharuM. paNa Aja to teya jhAMkhuM thavA AvyuM che. A saMdhyA name te pahelAM tArA prANamAM ghUMTAyelA bhAvanAnA raMganI eka pIMchI tuM enA para na pheravI zake ? jethI rajanImAM, suvAsita telanA dIpakonA prakAzamAM e pharI jhaLahaLI UThe ! 24 x madhusaMcaya Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanasaurabha Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109. udaya ane asta prakAzanA puMjane varSAvanArA gagananA lADakavAyA divAkara ! tane loko pUje zuM che ane vipro sadhyAvaMdana kare che, enuM o kaMI kAraNa jaNAvIza ? huM jema udayAcaLa para niyamita rIte AvuM che, tevI ja rIte astAcaLa para paNa niyamita rIte jAuM chuM. vaLI je prakAzasmita udaya vakhate pAtharuM chuM, tevuM ja prakAza-smita asta samaye paNa pAtharuM chuM. mAre mana udaya ane asta samAna che ! $ udaya TANe mane astano khyAla che ane asta TANe mane udayanI pUrNa zraddhA che. udayamAM huM kulAto nathI, tema astamAM mUMjhAto nathI. mAruM A jIvanarahasya meLavavA ja prajJa mane pUje che ane vipro ane artha Ape che ! jIvanasaurabha * 27 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110. sauMdaryadarzana gu chuM punA sulatAnuM pAna karavAmatamAM ramAyeluM dekhAya che. gaI kAle puSyane Aje nayano jovA paNa utsuka nathI ke vilAsano vaibhava kevo kSaNajIvI che ? vastuo ane vyaktio kevAM badalAya che ? e badalAya che, kAraNa ke parivartana e saMsAranI dareka vastuno ane vyaktino svabhAva che. A satyanuM darzana e ja sauMdaryadarzana che. A darzanathI je che tene te kSaNe te rUpe jue che. eTale ene koI evo kadAgraha nathI ke Ama ja thavuM joIe. thavAnuM hota to thAta ja, paNa nathI thavAnuM eTale thayuM nathI. jIvavAnuM hota to marata nahi. maryuM che kAraNa ke jIvananuM AyuSya pUruM thayuM che. 111. amaratAno upAya vI 2nA sapUta ! tuM mAravA mATe nathI janmyo, paNa tArA amaratvane jANavA mATe janmyo che. amara banavA mATe tArA jIvananuM umadA udAharaNa duniyAne Apato jA. svArthanuM tAMDavanRtya karatA jagatane mAnavatAnA 52mArthamAM vizrAnti pamADato jA. mAnavInA saMtapta haiyA para divya prema ane vizvavAtsalyanAM chAMTaNAM chAMTato jA. mAnavInuM bhAvi ujjvaLa thAya e mATe tArA jIvanano zubha prakAza dharA para pAtharato jA. avizvAsu vizvanA hRdayamAM, pramANika jIvanathI vizvAsanI saurabha mahekAvato jA. hiMsA, vera, dhikkAra ane sAMpradAyikatAnA rogathI pIDAtA mAnavane tArA jIvana dvArA saMpa, zAnti, prema ane anekAntano prakAza Apato jA. jIvanane amara banAvavAno A amogha ane ajoDa avasara che. 112. tAraNahAra ko I deva ke avatAra AvIne mANasano uddhAra kare che. A mAnyatA ane zraddhAe mANasane keTalo puruSArthahIna ane nabaLo banAvyo che ! 28 : madhusaMcaya Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI koIno uddhAra karI zake evI zakyatA hota to ATalI prArthanAo ane pUjanothI to mAnavano uddhAra kyAranoya thaI gayo hota. ATalAM lohiyALa yuddho ane ATalo bhUkhamaro; ATalI garIbI ane ATalI yAtanAo koI tAraNahAra hota to na hota. je che te mANase je sAruM ke kharAba karyuM che tenuM ja pariNAma che. je bIja vAvyuM che tenAM ja A phaLa che. mANasa Aje paNa navuM sAruM bIja vAvI suMdara ane sAruM phaLa kAle meLavI zake che. bhUtakALa game tevo hoya, vartamAna koro che. A jJAnabharyo puruSArtha niSphaLatAne paNa saphaLatAmAM pherave che. 113. vibhUti Naso traNa prakAranA hoya che : pahelA prakAranA mANasane saMyogo ghaDe che, ane e mANasa saMyogonA pravAhamAM taNAya che. bIjA prakArano mANasa saMyogono sAmano nathI karI zakato, tema te saMyogonA pravAhamAM taNAto paNa nathI; eTale te saMyogothI dUra bhAge che ane ekAntamAM jaI potAnI sAdhanA kare che. trIjA prakAranA mANasane saMyogo nathI ghaDatA, paNa e saMyogone ghaDe che. avasare makkamatApUrvaka saMyogono sAmano karIne paNa, e saMyogo para vijaya meLave che. Avo mAnavI ja saMyoga para, kALa para ane jagata para potAnI sAdhanAnI cirasthAyI chApa pADI jAya che ! jIvananA medAnamAM siddhinAM nirmaLa nIra hAtha hAthanA so kUvA khodanArane nathI maLatAM, paNa so hAthano eka kUvo khodanArane ja lAdhe che. 114. kolaso kolasAnI taka lasAnI kAlimA joI mANasane hasavuM AvyuM, tyAre mANasanI zubhratA jA para kolasAne hasavuM AvyuM. kolaso kahe : mane hasavuM Ave che tArI bAhya zubhratA joIne ! kAraNa ke meM to mArI jAtane bALIne, jagatane prakAza ApIne mArI jAtane kALI jIvanasarabha 29 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI; paNa tame mANasoe to jagatane kALuM karI mAtra tamArI jAtane ja bAhya rIte dhoLI karI ane bhAI ! ame kALA hoIe topaNa tejathI jhaLahaLatA hIrA ApanAra to aMte ame ja chIe ne ? jAtane bALI prakAza ApanAra para tamane hasavuM AvatuM hoya, to amane paNa tamArI bagalA jevI, bAhya zubhratA para hasavuM kema na Ave ? 115. pagadaMDI kI-cUMkI pagadaMDI para thaI ekalo cAlyo jato houM chuM, tyAre jIvananI - je abhuta kalpanA Ave che, te anirvacanIya che. AsaktinA baMdhanamAMthI mukta banI ekalo ja dUradUranA koI prakAzanA pradezamAM cAlyo jato houM evo muktatAno AnaMda Ave che. upara vizALa, anaMta, akhaMDa ane zubhra AkAza ane paga nIce pavitra, gaMbhIra, vividharaMgI ane vAtsalyapUrNa vasuMdharA - A be sivAya jIvanapaMthamAM koI saMgI ke sAthI nathI, e sahaja bhAvanAno AviSkAra A araNyamAM cAlI jatI pagadaMDI karAve che. Adhunika sAdhanothI bAMdhelI saDako kadAca suMdara haze; paNa te nisarganI bhAvanAne janmAvavA samartha che kharI ? 116. arpaNano AnaMda , ratI dhagadhagatI hatI. cAre tarapha kAMTA patharAyelA hatA. jyAMya javAno ja mArga na hato. mAre pelI pAra javuM hatuM. huM thaMbhI gayo paNa tyAM to gulAbanuM eka phUla dekhAyuM. eNe hAsya-saurabhanI choLo uchALI, ane AvIne mArA mArgamAM vIkharAIne patharAI gayuM. nIce kAMTA ane enI upara gulAbanI vikharAyelI komaLa ane nAjuka pAMkhaDIo hatI. enA para thaI huM cAlyo gayo. e pachI rAta jAmI. rAtre huM zayyAmAM poDhyo hato. tyAre, nAjuka pAMdaDIone lAgelA ghAnA jakhamo mArA haiyAmAM akathya vyathA upajAvI rahyA hatA ane emane lAgelo tApa, mArI kAyAne saLagAvI rahyo hato, jyAre gulAbanI pAMkhaDIo masta rIte hasatI hatI, ane mAdaka zayyAmAM poDhI na hoya evI zItalatA mANI rahI hatI ! 30 madhusaMcaya Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amAre jANe vedanAno vinimaya thayo hato : kAMTA phUlane vAgyA, lohI mane nIkaLyuM. taDako enA upara varasyo, tApa mane lAgyo ! 117. sarjaka ka e vazilpIe potAnI zaktione kendrinata karI enA sarjana potAnA ane prazaMsako khoyA. vilAsa ane vaibhava khoyo. UMgha ane kIrti khoI. svapna siddha thayuM. tyAM enA jIvanadIpakamAM tela khUTyuM : lokone lAgyuM. hAya, bicAro zilpI sarjelI sRSTinuM sukha mANavA vadhAre na jIvyo ! tyAre AMkha DhALatAM kalAkAre kahyuM : jIvana zA mATe che ? sadbhAvane AkAra ApavA mATe. mArI kalA dvArA meM satya, ziva ane sauMdaryanA prakAzanI anubhUti karI che. mAruM dhyeya pUrNa thayuM che. huM saMpUrNa jIvana jIvyo chuM. // 118. jIvana-rahasya tma AnaMda mATe sarjelI bhAvanAnI duniyAne, huM vAstavikatAmAM lAvavAno mithyA prayatna kadI nathI karato, kAraNa ke bhAvane vAstavika banAvavA jatAM enI UrdhvagAmI pAMkha tUTI jAya che. A tevI ja rIte vAstavikatAne huM kalpanAnI duniyAmAM nathI laI jato, kAraNa ke ethI vAstavikatA nakkara maTI polI banI jAya che. eTale kalpanA ane vAstavikatA e banne duniyA mAre mana jIvanapUraka che. kalpanAne AkAza che ane vAstavikatAne dharatI che. A baMne mArA AtmapaMkhInI be pAMkho che : eka kalpanAnI ane bIjI vAstavikatAnI. kalpanA dvArA huM aphATa AkAzamAM UDI zakuM chuM ne vAstavikatA dvArA punita vasuMdharA para cAlI zakuM chuM. A ja mArA jIvananuM baLa che. 119. khaMDiyera Ane mAtra paDI gayelAM makAna ane naSTa thayelI havelI kahe che, paNa huM to Ane ApaNA pUrvajono bhavya itihAsa mAnuM chuM. jIvanasaurabha 31 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A khaMDiyeramAM je vIra-gAthA che, A paththaromAM je sauMdarya chupAyeluM che, ahIMnI dhULanA rajakaNamAM je khamIra jhaLahaLI rahyuM che, ahIMnI dIvAlomAM bhUtakALano je gauravabharyo itihAsa lakhAyelo che ane ahIMnA vAtAvaraNamAM je sarjana ane visarjanano itihAsa bharyo che, je mANasanI zakti ane nirbaLatA baMnenuM darzana karAve che, te Aje paNa ApaNe anubhavI zakIe chIe, hA, tenuM saMvedana anubhavavA mATe sahRdayatAbharI dRSTinI AvazyakatA to kharI ja ! jeno sAtvika mAnasa-dIpaka bujhAI gayo che, tene to ahIM paNa kevaLa aMdhakAra ja najare paDaze! ane e aMdhakAramAM kevaLa bhUtanA oLA ja dekhAze! 120. AMsunAM motI prasiddha pravacanakAranAM nItinAM aneka pravacano meM sAMbhaLyAM, paNa mArA para enA upadezanI asara jarA paNa na thaI. eTale du:khanAM AMsu AvyAM. kharatAM AMsu bolI UThyAM : "are ! raDe che zA mATe ? raDavAnI jarUra to tAre ke pelA pravacanakArane ? jo pelA anItinA dhanathI banelA ucca Asana para besI, e tyAga ane nItino upadeza Ape che ! upadeza, anekAntavAdano de che ane jhanUna sAMpradAyikatAnuM caDhAve che. loko AgaLa ahaMkAranA durguNa gAya ane potAnA ahaMkAranuM pradarzana potAnA phoTA ane nAmanI takhatIo dvArA garIbonA bhoge karAve ja jAya che. kalahanI Aga pragaTAvI, have e saMpa ne maitrInI zItaLa havA mAMge che." daMbhano paDado UMcakAtAM ja AMsu motI banyAM. 121. duHkhano prakAza ja sudhI huM ema mAnato hato ke duHkha mANasane sAmarthahIna banAve che, kartavyabhraSTa banAve che, dIna ane anAtha banAve che; paNa AjanA A prasaMge mArI dRSTi badalI che. have samajAya che ke du:khanAM kAraNa samajavAne badale, du:khanAM rodaNAM rovAthI ja e jherI DaMkha bane che ane e DaMkha manane asvastha kare che. A 32 - madhusaMcaya Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa mArA du:khamAM huM saMkaLAyelo chuM. huM ja kAraNa chuM - A jJAnathI du:khamAM prakAza maLe che. kAMcanane agni zuddha kare che, tema du:khano agni paNa mANasanA manane samajanI hUMpha ApI kAMcana jevuM zuddha kare che. AvuM du:kha mithyA bhrAntine TALe che, ApaNI AsapAsa rahelA mitravartuLamAMthI sAcA mitrane cUMTI Ape che. paristhitino svIkAra karatAM zIkhave che ane AtmAnA pavitra prakAzamaya svarUpane pragaTa kare che. 122. vItarAga mArA svAmina ! tArI zAnta prasanna mudrAnAM darzana karatAM mArI badhI e ja bhUkha bhAMgI gaI che. huM tArI pAse kAMI nathI mAgato, mAre kAMI nathI joItuM; tArA darabAranAM dazyo joyA pachI mane have koI paNa vastu prApta karavAnI icchA nathI ! pyAsa eTalI ja ke tArI vItarAgatA mane sparzI jAya. mananA rAgadveSa zamI jAya. bhAvAnaMdathI pragaTelI A vANI yAcanA na ho. yAcanAnuM bIjuM nAma mRtyu che. 123. satyano mahimA chA tyane prakAza ane asatyane aMdhakAra eTalA ja mATe kahevAmAM Ave che che ke satyavAdI pramAdathIya asatya bolI jAya to paNa loko ene satya ja mAne; jyAre asatyavAdI koI prasaMge mahAna satya uccArI jAya toye loko ene asatya ja gaNe. 124. aMdhakAra kAzane cAhuM chuM paNa aMdhakArathI huM gabharAto ke mUMjhAto nathI, kAraNa ke aMdhakAramAM ekAgra banI huM dhyAna karI zakuM chuM. prakAzamAM, aneka vastuonA avalokana ane nirIkSaNathI Atamadeva bhulAI jAya che. jIvanasaurabha 33 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa aMdhakAramAM tema nathI. aMdhakAramAM vizvanI nAnI moTI sarva vastu vilIna thaI jAya che - bahAra aMdhakAra hoya ne aMtaramAM prakAza hoya, tyAre mAtra mArA AtmAnuM zuddha svarUpa dekhAtuM hoya che. aMdhakAramAM e anokhA AkArane dhAraNa karI, maitrI ane premanA mUrtasvarUpe nayana sanmukha khaDo thAya che ! enuM mauna bole che "jo, tArI ne mArI vacce vAsanAno paDado che. sabaLa puruSArtha karI, rAgadveSanA e paDadAne dUra kare ane pachI to, tuM te huM chuM ne huM te tuM cho - jyotithI jyoti maLI." 125. kArya-kAraNa mahAvanamAM thaI huM cAlyo jato hato, mArI najara vRkSanAM mULiyAMonI mahAsabhA para gaI. hasatAM mULiyAMone meM pUchyuM : "haso cho kema ?" eka ati vRddha mULiyuM bolI UThyuM : "bhAI ! Aje ame mAnavajAtanA ajJAna para hasIe chIe. jo, ame jamInanAM daTAyAM, dhULamAM roLAyAM, aMdhakAramAM purAyAM ane vRkSane khullI havA ane prakAzamAM mokalyAM. jyAre e vRkSa para phaLo Ave che, tyAre samajadAra kahevAtI mAnavajAta e vRkSa ane phaLone vakhANe che ane dhanyavAda Ape che. paNa enA mULane to sAva ja bhUlI jAya che. are ! amane sadA anAmI ja rAkhe che. juo to kharA, A DAhyA mANasonI gAMDI buddhi ! - je kAryane jue che paNa kAraNane to saMbhAratI paNa nathI. e bhUlI jAya che ke vAvyuM te ja Uge che. 126. saritAnAM nIra klatIrthanA taTa para sUrya, potAnAM komaLa kiraNo cAre tarapha pAtharavAnI ja zarUAta karI hatI. narmadAnAM nIra tvarita gatie cAlyAM jatAM hatAM. jatAM jatAM e potAnA haiyAnI eka gupta vAta kahetAM gayAM. - 34 - madhusaMcaya Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mAnavI ! tuM pramAdI cho, ame udyamI chIe. tuM aneka devamAM Asakta che, ame eka mAtra sAgaramAM ja Asakta chIe. tAruM dhyeya anizcita che, amAruM dhyeya nizcita che. tuM vyaktimAM rAce che, ame samaSTimAM rAcIe chIe. tuM bIjAnA nAnA doSane moTA kare che, ame bIjAnA doSane paNa dhoIne svaccha pharIe chIe. tArA samAgamamAM AvanAra ujjvaLa paNa malina bane che. amArA samAgamamAM AvanAra malina paNa ujvaLa bane che ! tArA ne amArA AcAra, vicAra ke uccAramAM meLa khAya tema nathI. eTale ame jhaDapabhera sAgara bhaNI jaI rahyAM chIe !" ' 127. satya so nuM kone nathI gamatuM ? sau ene cAhe che. paNa agnimAM tapelI sonAnI lAlacoLa lagaDIne hAthamAM jhAlavA koI ja taiyAra nathI, tema satya paNa saune game che, paNa ene kaTutAnA pAtramAM pIrasazo to ene koI nahi jhIle. tamAre jo satya pIrasavuM hoya to priyatAnA pAtramAM pIraso ne ! ethI satyano svIkAra snehathI thaze. + 128. vAcAnI maryAdA mi tro ! bolatAM AvaDe to jarUra bolajo. tamArI pAse jagatane ApavA mATe nUtana saMdeza che. ema tamArA AtmAne lAge to jarUra bolajo. paNa tamArA bolavAthI mAtra jagatamAM zatruo ja UbhA thavAnA hoya, to bolatA ho topaNa na bolazo. Ama mUMgA rahevAthI kadAca tamArA hAthe mAnavajAtanuM hita nahi thAya, to paNa ahita to nahi ja thAya. 129. prabhunA dvAre dhyA nano prakAza mANasane sAcA mArge dore che. pUjA karavI hoya to hiMsA karIne lAvelAM dravyo karatAM A je che teno upayoga na karIe ! maitrIbhAvanI suvAsathI manane mahekatuM karIne satyanA uccArathI vacanane jIvanasaurabha * 35 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mIThuM karIne, sevA ane zuzrUSAthI kAyAne pavitra karIne ane dhyAnanA ajavALAMnI cetanAne prakAzita karIne prabhunA dvAre zAne na jaIe ? prArthanA ho ke prabho, mAre kaMI ja nathI joItuM. prasannatA mAro AnaMda banI raho. 130. sukhanI cAvI saM sAranI vastu mAtra potAnA svabhAvamAM che. na e sukha Ape che, na e du:kha Ape che. sukha ke duHkhanuM sarjana mANasa kare che. mANasa potAnI lAgaNIothI vastu ane vyakti sAthe saMbaMdha bAMdhe che. apekSAothI ene raMge che. pachI potAnI samajanI maryAdA pramANe eno artha kare che. pote karelo artha sare to e sukhI thAya. artha na sare to du:khI thAya. sukha ke duHkha kyAMthI AvyAM ? pote rAkhelI apekSA pUrI na thavAmAMthI, potAnI mAnyatAmAMthI. eTale vastu ke vyakti e ja hovA chatAM ekane sukha ApatI 'dekhAya', bIjAne du:kha ApatI 'dekhAya'. sukhI thavA mANase mAnyatA ane apekSA badalavI ghaTe. 131. mANasa AzIrvAda Nasa addabhuta che. koI paNa AdhAra vizva, lAkho maNano boja upADI meM havAmAM UDanAra virATa vimAnane banAvanAra mANasa che. jagatanuM sarvazreSTha kaoNmpyuTara paNa na sarjI zake evA hRdaya ane bhejAno svAmI mANasa che. potAnI kalpanA pramANe bhagavAna banAvanAra zilpI paNa mANasa che. AtmazraddhA vinA A ja mANasa kevo nirbaLa ne bIkaNa banI jAya che. purANonA devomAM mAnyatAnA prANa pUrI AtmazraddhAnA prANa khoI bese che. pote ja sarjela mUrtimAMthI sarjanano AnaMda meLavavAne sthAne enI AgaLa DarIne bhIkha mAgavA besI jAya che. 36 : madhusaMcaya Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasa jAge ane AtmazraddhAnA ajavALAmAM jue to thAya ke AtmA ja mahAtmA che. zuddha thayelo mahAtmA ja paramAtmA che. jIva ja ziva che. khuda ja khudA che. A darzana thatAM mANasa potAnA mana, vacana ane kAyAnI zuddhimAM lAgI jAya. AvA mANasanuM astitva AzIrvAdarUpa che. 132. pUjAmAM aparAdha ryanAM komaLa kiraNono sparza thatAM phUlo AnaMdathI khIlI rahyAM hatAM. e hasatAM phUlo ane kaLIone DALathI chUTAM pADI, ApanA caraNomAM lAvavAnI meM dhRSTatA karI ane e puSpanI pAMkhaDImAM zAntithI beThelA asaMkhya sUkSma kaMthavAonI jIvanadorI meM kApI, prabho, mane kSamA karo. sU Apa niraMjana nirAkAra cho, e bhUlI gayo, nirdoSa bhUlakAM vAcharaDAMonA moMmAMthI chInavI laI emane bhUkhyAM mArI zoSaNabharyA dUdhathI Apano abhiSeka karyo. vaLI abajo bekTeriyAnA prANa laI dahInuM paMcAmRta banAvyuM. A aparAdhonI kSamA koNa karaze, prabho ! // 133. kono doSa ? pA 5mAM DUbelAne puNyazALIno samAgama AnaMda na Ape emAM puNyazALIno zo doSa ? aruNanA AgamanathI jevo AnaMda kamaLane thAya tevo AnaMda ghuvaDane na thAya emAM aruNano zo doSa ? ' 134. sAdhakanI dRSTi lobhananA lapasaNA mArge sarI paDatA manane sajjana mitra, sadupadeza ane AtmajAgRtinI eTalI ja jarUra che ke jeTalI aMdhArI rAte aTavImAM bhUlA paDelA pravAsIne dIpaka dharanAra bhomiyAnI. // jIvanasaurabha 37 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135. bhaya ta dayamAM bhayanI UdhaI lAgI gaI to zaktio kuMThita banI jaze. 9 zaktione vikasAvavA ane nirbhaya thavA dUra bhAgavA karatAM e vastuono paricaya karIe, enuM tattva jANIe, A samaja ja bhayane bhaya pamADaze. 136. zikhara ne khINa Na pahelAM unnatinA zikhara para birAjanAra ane kSaNa pachI avanatinI khINamAM kheMcI janAra caMcaLa manane vaza karanAra ja jagatamAM kharekhara kAmaNagAro jAdugara gaNAya ! 137. sneha vekapUrvakano sneha, jIvananA visaMvAdI tattvo vacce paNa premabharyo sadbhAva sarje che, eTale ja snehane paNa vivekanI jarUra paDe che. vivekavihoNo sneha to dArU jevo bhayaMkara che, je ghenano AnaMda ApIne pachI ene ja nIce nAMkhe che. 138. makSa nanI mAgaNIo ane vAsanAomAMthI mukta thavuM e mokSa. A mokSa AtmAnI anaMta zaktionA vaibhavanA jJAnathI ja zakya che. 139. prakAza-prApti che Ne azru vahAvyAM nathI te hAsyanAM mUlyAMkana kema karI zakaze ? kevaLa che aMdhakAramAM Ucharelo prakAza kema jhIlI zakaze ? jeNe zrama karyo nathI te annanI mIThAza kema mANaze ? 38 * madhusaMcaya - Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140. prakRti dhAraNa rIte prakRtine badalavAnuM kArya muzkela che, paNa prabaLa sIpuruSArthathI e muzkela kArya paNa sulabha banI jAya che. e jANavA patatanI khINamAMthI unnatinA zikhare pahoMcelA mahApuruSonI jIvanarekhAnuM avalokana anivArya che. 141. tejodveSavRtti rakhesarakhAmAM jeTalo tejodveSa hoya che, eTalo UMcano nIca tarapha ke sanAno Uca tarapha hoto nathI. A satya samajavA jevuM che. // 142. mAyAjALa yA e jALa che. e dekhAya che suMdara, paNa che bhayaMkara. ene gUMthavI meM sahela che. paNa ukelavI muzkela che. karoLiyo potAnI lALamAMthI AsapAsa jALa gUMthe che, pachI e ukelI zakato nathI. gUMthelI jALamAMthI e jema jema chUTavA prayatna kare che, tema tema emAM e vadhAre ne vadhAre phasAto jAya che. tema tuM paNa tArI racelI mAyAjALamAM phasAI na jAya te mATe sAvadha raheje. 143. du:khano marma jyAre du:khamAM gherI vaLe tyAre ATalo vicAra karaje : e mane mArgadarzana karAvavA kema nahi AvyuM hoya ? kAraNa je jIvanadraSTAo kahe che ke Thokaro paNa koka veLA mArgadarzaka hoya che ! duHkha eve samaye tane mAtra ATalI ja zikhAmaNa Apaze : bhAI ! A du:kha eTale teM karelAM kAmanuM ja pariNAma che. tArA avAjano ja paDagho che. jIvanasaurabha * 39 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144. mRtyu veLAe niyAnA sarvazreSTha dhanakubere mRtyuzayyA 52 AkharI zvAsa letAM eTaluM kahyuM, tamane mRtyu to Avaze ja, paNa tame kadI mArI mAphaka mRtyu pAmazo nahi. meM jIvanamAM koI satkarmanI vAvaNI karI nathI. jIvanano saravALo ja mRtyu che. A mRtyu mane akaLAve che. ATaluM kahIne dhanakubere kahyuM ke tamane evuM maLe ke jemAM karuNAbharyAM madhura saMsmaraNo hoya ane snehabhInA prasaMgo hoya, janI yAdathI maratI vakhate paNa tamArA caherA para prasannatA hoya. AvuM maraNa mArA koTi vaibhavo karatAM karoDo gaNuM zreSTha ane bhavya haze. 145. garIbI ane amIrI mAruM dila garIba che ke zrImanta ? bIjAne sukhI joI, tame jo du:khI (tethatA ho to tame zrImanta ho topaNa tamAruM dila garIba che ane bIjAne sukhI joI, tame jo khuzI thatA ho to tame garIba ho topaNa tamAruM dila zrImanta che, kAraNa ke garIbI ne amIrI dhanamAM nathI, manamAM che. // 146. dIpaka zI la ane zAntino dIpaka jenA hRdayamAM jalato che evI tejasvI vyaktio ja bIjAnA dilamAM sadA-sarvadA-sarvatra ghara karI jAya che. bIjA to vIjaLInA jevo kSaNajIvI caLakATa pAtharI aMdhakAramAM adRzya banI jAya che. // 147. vicArono meLo ka bATanAM khAnAmAM nakAmI vastuo ThAMsI ThAMsIne bharI rAkhI hoya to pachI emAM upayogI ane suMdara vastu goThavavA jeTalI jagyA rahe nathI ane parANe jyAM tyAM goThavIe to e kacarAmAM mUlyavAna vastu kyAMya aTavAI jAya, tema magajanA khAnAmAM paNa vikRta vicAro bharAyA pachI sArA vicAro mATe sthAna rahetuM nathI ane kadAca koI suvicAra sAMbhaLavAmAM Ave toya te A 40 gH madhusaMcaya Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAronI giradImAM aTavAI gayA vinA raheto nathI, eTale vicAra-grahaNamAM paNa viveka joIe. // 148. bIja ne photarAM neka vAtonAM bhASaNo karanAra karatAM eka vAtane AcAramAM mUkanAra vadhu sAro che. mIThAIone gaNAvI janAra karatAM roTalAne pIrasanAra vadhu sAco che. 149. preraNAnAM pAna raNA, prema ane pramodane denArI o nArI ! tuM ja jo kevaLa vilAsanuM pre tuM 150. phariyAda jAe tane zuM kahyuM te yAda rAkhe che, paNa teM bIjAne zuM kahyuM te yAda rahe che ? e jo tane yAda rahI jAya to bIjA zuM bole che, enI phariyAda tArA moDhe kadI nahi Ave ! bI 151. svAtaMtrya je svAtaMtrya saMskRtinI havAne kaluSita karatuM hoya te svAtaMtrya svachaMda banI mAnavane avanatinA mArge laI jAya che. // 152. pApano mArga ja pAthI mANasa prakAza bheLI pagalAM bharavAne badale aMdhakAra bhaNI dhase che. jIvanasaurabha : 41 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153. udaya ane asta paNAM kAmo chupAIne karavA paDatAM hoya to samajavuM ke ApaNe A astAcaLa tarapha dhasIe chIe, ane ApaNA hAthe ujvala kAryo thatAM hoya to samajavuM ke ApaNe udayAcaLa para caDhIe chIe. 154. sAgaranAM phINa e zcarya ne dAridra; sukha ne duHkha, e to jIvana-sAgaranAM phINa che, je mana-taraMganA gharSaNamAMthI janme che, ane gharSaNAnte emAM ja samAI jAya che paNa prema ane sevA e ApaNI kamANI che. te ApaNI chAyA banIne sAthe jIve che. 155. saMskAra paNA jIvana ane vyavahA2mAM maitrI, pramANikatA ane karuNAnA saMskAra A haze to pariNAme saMtAnonA kumaLA mAnasa para paNa susaMskAranI chApa paDaze. sau prA // mAtA-pitA sudhare to saMtAno paNa sudhare ja. // 156. mAyAjALa mya ne sukhada dekhAto zrImantono A saMsAra garIbo mATe to bhayaMkara ne du:khada che, e vAta sAmAjika jIvanamAM keTalI suspaSTa che ? 157. saMpatti raMbhamAM kSaNika AnaMdane ApanArI, pramANikatA vinA meLavelI saMpatti ja, aMte mAnavIne bhayaMkara ciMtA ane vipattimAM mUkI vidAya le che. * 42 * madhusaMcaya Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158. siddhonI dRSTi khA vizva para siddha AtmAonI dRSTi paDe che, eTale huM paNa e siddhonI pavitra dRSTimAM vicaruM chuM. A vAta jIvana samakSa rAkhI dareka kartavya karAya to hiMsA, asatya, corI, vyabhicAra ane saMgrahavRtti nirmULa thAya. AzadvArA pAlaka mA mi. thI vAta na mAtra zo dara 159. supAtra dAna chA jjana mANasane ApelI sAmAnya vastu paNa uttama phaLane ApanArI thAya che, jema gAyane ApeluM sAdhAraNa ghAsa paNa uttama dUdhane Ape che tema. 160. kAvyotpatti cI kavitA e prayatnathI raceluM mAtra padya nathI; paNa kavihRdayanI vedanA che ane asahAyatAnA gharSaNamAMthI janmelA dilano eka pavitra bhAvapravAha che ! 161. guptatA | mArAM gupta pApo kadAca jagatathI chUpAM rAkhazo, paNa tamArA ArAdhyadeva AtmAthI chUpAM to nahi ja rAkhI zako. 16ra. himmata , zubaLa vaDe nirbaLone mAravA e himmata nathI, paNa aMdha Aveza - bharelI hiMsaka vRtti che. himmata to A be vAtomAM vase che : pote karelI bhUlano nirdoSa bhAve ekarAra karavAmAM ane thayelI bhUlanuM je kAMI pariNAma Ave te mardAnagIpUrvaka sahana karavAmAM. jIvanasaurabha * 43 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163. vinimaya mane prakAza Apyo, meM tane prema Apyo. teM mane AMkha ApI, meM tane pAMkha ApI. teM mane preraNA ApI, meM tane kAvya dharyuM. teM mane zAnti ApI, meM tane zAtA ApI. ahIM koNa Ape che ane koNa le che ? Ape che te le che ane le che te Ape che. ' 164. mananI gulAmI sana mAnavIne Anasika rIte gulAma banAve che. vyasana mAnavIne vyU mATe aneka rIte vipattio lAve che. samartha sattAdhIza hoya ke game tevo dhanakubera hoya paNa jo e vyasanano gulAma banyo, to sAmAnya mANasa pAse paNa vyasananI mAgaNI karatAM zaramAze nahi. vakhata Avye enI khuzAmata paNa ka2ze. AnAthI vadhu kaniSka gulAmI bIjI kaI hoI zake ? // 165. ciMtananuM mUlya saM sAvanamAM musIbatanA kaMTaka para cAlI parizrAnta banelo koI jIvanayAtrI mane maLaze to huM, mArA jIvana-upavanamAMthI meLavelAM A ciMtanapuSpo enA mArgamAM pAtharIza; bhale puSpo cimaLAI jaze, paNa enI mIThI saurabhathI e pravAsIne apUrva zAnti to maLaze ne ! enI zAnti ja mAro AnaMda banI raheze. 166. samaya mAro samaya kaI rIte pasAra thAya che ? e jo tame barAbara te nirIkSaNa karI zakatA ho to tamArI jiMdagI kaI rIte pasAra thaze. te tame barAbara kalpI zako cho; samaya ane jIvana eka vAhanamAM pravAsa karatAM joDiyAM che. 44 : madhusaMcaya Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167. mahecchA jo koI zubha bhAvanAonuM bIja banI zakuM to saMsAranA kyArAmAM ropAI jAuM ane eka mahAvRkSa banI, saMsArayAtrIone sadbhAvanAnAM mIThAM phaLa ApuM ! 168. aphsosa 'A koI rokatuM hoya to, A daridra zabdanuM uccAraNa ja che. aphasosanA UMDA khADAmAM aTavAyelo mAnava unnatinA mahAna zikharane kadI pAmI zakato nathI. jiMdagI mATe aphasosa karavo e to marelA pAchaLa chAtI kUTavA jevuM vyartha che. hakIkatamAM to jiMdagImAM AvatI vipattionI vAdaLIo pAchaLa ja saphaLatAnA sukhano prakAza chupAelo che ! // 169. AtmasauMdarya A vana, e ApaNA kartavyano paDagho che. jIvananA raMgo to pharatA che. A duniyAmAM zAzvata zuM che ? raMga, rUpa, khumArI, baLa, aizvarya badhuMya badalAya che. jIvananAM rUpa ane sauMdarya saMdhyAnA raMga jevAM kSaNajIvI che. kharuM sauMdarya to AtmAnuM che. sauMdarya vastugata nahi paNa bhAvanAgata che. bhAvanA bhavya hoya to ja AtmAnuM cidAnaMdamaya svarUpa samajAya che. AvuM svarUpa jene samajAya che, tene jagatanI bIjI koI paNa vastu AkarSI zakatI nathI. ene AtmAnA rUpa ane paramAtmAnA sauMdaryanI mastImAM, kAMIka anokhI ja anubhUti thatI hoya che. 170. jIvana-jananI vana e aMdhakAra nathI, paNa prakAza che. enI jananI veranI amAvAsyA nahi, paNa premanI pUrNimA che ! - jIvanasaurabha 45 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171. jIvanano phuggo paNuM jIvana phuggA jevuM banI gayuM che. saMpattinI havA bharAya che tyAre A te phulAya che, ane e havA nIkaLI jatAM e cImaLAI jAya che. polANane dUra karavA saMskAra ne jJAnanI havA emAM bharo to e saMpattinI gerahAjarImAM paNa nakkara raheze. ma 172. anna ane lUNa e - sAdhana che. AmAM dAna, ziyaLa ane tapane jo annanI upamA apAtI hoya to huM bhAvane lUNanI upamA ApIza. lUNa vinA anna svAdiSTa na bane tema bhAva vinA dAna-ziyaLa-tapa madhura ane sArthaka na bane. 173. asaMtoSAgni ja gatanI dRSTie sukhI dekhAto mANasa kharekhara sukhI hoya che ? kAraNa ke enuM sukha rojanuM thaI gayuM hoya che, eTale e enA dhyAnamAM AvatuM nathI, enI sukhanI kalpanAo vadhAre vistRta thatI jatI hoya che, ane sukhanI kalpanAo jema vadhAre vistRta banatI jAya che tema enA haiyAmAM asaMtoSa vadhato jAya che, ane asaMtoSa e to pAvakajvALA che, e jyAM pragaTe tyAM bALyA vinA rahe ja nahi ! 174. pUrNa dRSTi aM dha citrakAre dorelI chabI, dekhatA citrakAre AlekhelI chabI jevI suMdara to na ja hoya; tema ardhajJAnIe bhAkheluM vacana, aMtaradRSTithI vikaselA jJAnInA vacana jevuM sauMdaryamaya satya na ja hoya ! 46 * madhusaMcaya Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175. mUrti ni cakara jJAnathAanenA navA nirmikA vanane nakAkA naziyALa sAra che tyAM sudhI sAkAra mUrtinI AvazyakatA ja nahi, paNa atyAvazyakatA che. 176. guru-vaidha rIranA rogane maTADavA tuM vaidyano Azraya le che, tema AtmAnA rogane maTADavA jJAnIno Azraya le. vaighanA vacana para vizvAsa rAkhI tuM jema pathya pALe che, tema uttama gurunA vacana para zraddhA rAkhI sadAcAramaya jIvana banAva. vaidyanA upacArathI jema zArIrika zAnti maLe che, tema gurunA vacanathI tane Atmika zAnti maLaze. zArIrika zAnti jeTalI ja Atmika zAnti mahattvanI che. AdhyAtmika zAnti vinA zArIrika zAnti kSaNabhaMgura che. 177. vyavahAra jaDatA vitra premanA amRta sarovarane avizvAsanA mAtra eka viSabinduthI viSasarovara banAvanAra o vyavahArakuzaLa ! tuM jarA Ubho rahe, vicAra kara ke vyavahArakuzaLa banavA mATe, teM tArA A puSpa jevA komaLa haiyAne kALamIMDha paththara jevuM kaThaNa banAvI, premamAM ja nahi, paNa tuM tArAmAM pA AtmazraddhA to khoI nathI beTho ne ? 178. Atma-sudhAraNA NasanuM mana pArakAnA nAnA doSo paNa gaNyA kare paNa potAno to A moTo doSa paNa na jue, paNa ApaNe ApaNuM mAnasa badalI zakIe ke jethI ApaNane preraNAdAyaka vicAra Ave : 'mArA doSa batAvanAra, mAro upakArI che. eNe mArA doSo na batAvyA hota to huM mArI bhUlano sudhAro kema ka2ta ?' lokamAnasane kadAca ApaNe na sudhArI zakIe, paNa ApaNe ApaNuM mAnasa sudhAravA to svataMtra chIe ne ? jIvanasaurabha * 47 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179. kavitA sanAnI vANImAMthI janmelI kavitA, sarjana sAthe ja visarjana pAme che. vI, kSaNika AvezamAMthI udbhavelI kavitA, janmIne mRtyu pAme che. saMyama ane karuNAbharyA dIrgha ciMtanamAMthI prabhavelI kavitA ja amara rahe che. 180, pApa vikArI vRttithI karAelI maitrIne prema kahI saMbodhavA jevuM pApa bIjuM zake 181. pragati tma-bhAna sateja karyA vinA pragati sAdhanAra dhananI pragati sAdhI A zakaze, jIvananI to nahi ja ! 182. nArI gavAnanI pahelI oLakha karAvanAra mA e nArI che. jIvananA bhoge bha paNa baLAtkArano sAmano karI zIyaLanI sugaMdha jALavanArI nArI che. eTale ja Aryoe nArIne pUjI che : dhanaterazanA divase lakSmInA rUpe, caudazanI rAte zakti rUpe, divALInA parvamAM jIvananI samaja ApanAra zAradA rUpe. nArI mAnavanI sarjaka che. premanI poSaka che ane haiyAnAM heta pAI mANasamAMthI mAnava banAvanAra paNa nArI ja che. nArInI saMskAritA ane gaurava e samAja ane saMsAranAM saMskAra ane gaurava che. vi 183. mRgatRSNA lAsanI raMgIlI pyAlImAMthI akhaMDa AnaMdanuM amRtajJAna kAmanA sevato mAnavI mAnasika bhramaNAmAM jIve che. ' 48 * madhusaMcaya karavAnI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184. yogyatA mArAmAM sadguNanI suvAsa che, to e suvAsa mATe koIno abhiprAya pUchavAnI zI jarUra ? jIvananI suvAsa ja, sAmA mANasane prasanna karaze. puSpo bhamarAone kadI kahe che kharA ke amArI suvAsanA tame guNagAna karo ! ta mU 185. suvAsa lya mANasAInAM che. mANasAI vinAno kAgaLanA phUla jevo che. 186, dAnezvara tho DAka paisA kharcanAra jagatamAM dAtA tarIke paMkAya che, paNa jIvananuM sarvasva arpanAra to keTalAya anAmI aNaprIchayA ja rahyA che ! 187. hAsyaraMga zru pachInuM hAsya raMgIluM hAsya hoya che. hAsya pachInuM hAsya ghaNI vAra eTaluM phikkuM hoya che ! mANasa sugaMdha vinAnA 188. mUlyo madhananuM zaraNa le che. zAMtine badale sattAno rasto le che. vidvattAne badale vilAsanuM ane samatAne badale mamatAnuM sanmAna ane svAgata kare che. // 189. vicAra nanA guptamAM gupta vicAra-taraMgane paNa pavitra rAkhavA joIe. emAM ne alpa paNa hiMsA ke dhikkArano aMza bhaLatAM e apavitra bane che. vANI jIvanasaurabha * 49 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane vartana vicAranAM ja saMtAna che ane e potAnA saMskAra laIne ja janme che. mAtA-pitA apavitra hoya to putra-putrI pavitra kyAMthI saMbhave ? 19o. nakala matI vastunI nakala haMmezAM thAya che. nAcIja vastunI nakala kadI thatI nathI. sonAnI nakala rolDagolDa ane sAcA motInI nakala kalcara thAya che; paNa dhULanI nakala koI karatuM nathI. tema dharma paNa kImatI che eTale enI nakalo ghaNI thAya che. mATe dharmanA arthIe sAvadhAna ane parIkSaka banavAnI jarU2 che. 191. sAruM te mAruM nuM eTaluM sAruM ane navuM eTaluM kharAba - A vicAra saMkucita 2 vRttimAMthI janmelo che; navuM eTaluM sAruM ne jUnuM eTaluM kharAba - A vicAra chIcharA vAMcanamAMthI udbhavelo che; parantu vizALavAMcana ane UMDA ciMtanamAMthI utpanna thayelo vicAra to ATalo ja hoI zake ke - navA ke jUnAne mahattva ApyA vinA, e bemAM je sAruM te mAruM ! satya ane suMdarano svIkAra. 192. sAco vijaya marAMgaNano vijayI e sAco vijayI nahi, paNa samaja ane saMyamathI indriyo para vijaya meLavanAra ja sAco vijayI. duniyAne jItavI sahelI che; duniyAne jItavAmAM vera ane hiMsA che. indriyone jItavAmAM Atmaprema ane jIvana prati Adara che. 193. mUlya navajIvanano jeTalo samaya vastuonA saMgrahamAM ane enI ciMtAmAM jAya che, eno pA bhAga paNa pote koNa che ane zuM kare che tenA 50 kara madhusaMcaya Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtanamAM jAya to potAnuM ne enA samAgamamAM AvanAranuM keTaluM badhuM kalyANa thAya ! 194. jhaMkhanA 5. tya, kalyANa ane sauMdaryanA darzanamAMthI udbhavelI bhAvormine akhaMDa ja rIte kAvyamAM jhIlavA kavinA Urmila hRdayanI jhaMkhanA hoya che. 15. vijJAna janA vijJAne mAnava sevAne badale mAnavasaMhAranuM kArya vadhAre karyuM che, eTale A yugamAM vijJAnano artha vizeSa jJAna nahi, paNa jJAnano vinipAta karyo che ! 196. jenAra koNa ? 5. tmA ja AtmAno Azaka ane mAzUka che ! arIsAmAM potAne jotAM jotAM jonAra koNa che enuM darzana thatAM A rahasya dhyAnamAM Avaze. 197. vaibhavanI asthiratA A kArya A yauvana avasthAmAM karavAnuM che ene visarIne jeo che potAnA yauvana ane vaibhavane potAnA jIvana paryaMta sthira mAne che, teo saMdhyAnI raMgIlI vAdaLInI raMgalIlAne sthAyI mAnavAnA bhramamAM to nathI ne ? saTI 198. mANasanuM jhera paM jherI che, mATe e bhayaMkara che; ethI cetatA rahejo" ema kahenArane, eTaluM kahejo, sAthe ATaluM umerato jA : "mANasa mAnavatA bhUle to jIvanasaurabha pa1 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e mITho hovA chatAM vadhu bhayaMkara che; jherI sarpa to bhayathI bacavA ajJAnatAthI karaDe che paNa mAnavatAvihoNo mITho mANasa to vizvAsamAM laIne jANI bUjhIne karaDe che. sarpathI cetI zakAya che. mAtra mAravAnA prakAramAM ja phera che, pariNAma to bannenuM sarakhuM che. 199. niSphaLatAnuM mUlya mArA jIvananI niSphaLatA ! tane kA saMbodhanathI o premabharyA saMbodhuM ? tuM AvI hatI raDAvavA, paNa jAya che baLavAna banAvIne. tuM mArA bhaNI DagalAM bharatI hatI hasIne, paNa vidAya le che nirAza thaIne ! Avaje, Avaje, o mArA jIvananI niSphaLatA ! vaLI ko'ka vAra niSphaLa thavAnuM mana thAya to cAlI Avaje. mArAM dvArA tArA mATe khullAM che. // 200. jJAnI koNa ? bo lanArA abhaya nahoto mare nathI samajAtA, kAra abhaNa pote zuM bole che e pote ja nathI samajato, jyAre ati bhaNelo potAnuM bolavuM sabhA samaje che ke nahi, e nathI vicArato. A ja kAraNe duniyA keTalIka vAra bhUla kare che. bhaNelAne pAgala kahe che ne pAgalane tattvaciMtaka che ! bIjAne samaje te jJAnI, paNa kahe 201. mahAna koI karelA upakAranIna kadara kare eka mANasa che - aparicita para e mahAmAnava che. ----- 52 * madhusaMcaya Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202. hAthInI mastI A cAra Ave che ? hAthI potAnI gati ane rItimAM cAlyo jAya che. enI UMcAI joI kUtarAM bhase ja jAya che. hAthI enI ciMtA nathI karato to mANasa potAnI TIkA ne niMdA sAMbhaLI eTalo dukhI kema thAya che ? e potAnA aMtaranA avAjanI preraNAthI kema nathI jIvato ? bIjAnAM abhiprAya ane vakhANa sAMbhaLavA zakti ane samaya zAne kharce che ? 203. darzanAnaMda tAnA priyatamanI chabI joI jema premInuM haiyuM premathI nAcI UThe che, Saa tema bhaktanuM hRdaya paNa vItarAga prabhunI mUrtithI preraNA meLavI AnaMdathI nirmaLa banI nAcI UThe che ! 204. pratibiMba To dhanI sAme krodha karavo eno artha e ke eka gAMDAnI sAme, ApaNI chA jAtane paNa jANI joIne pAgala karavI. 205. premano uccAra bda IzvaranA jeTalo ja pavitra ne mahAna che. prema paNa zabdanA jeTalo ja pavitra ne mahAna che -- A be vicAradhArA akhaMDa rIte jIvanamAM vahetI hoya to mAnavI, premanA zabdane keTalo pavitra ne mahAna gaNe! 206. durjanatA A kha suMdara che. e badhAne jue, paNa e potAne darpaNanI madada vinA " joI zakatI nathI. mANasa badhAne jANavAno dAvo kare che paNa potAne dhyAna dvArA jANI zake che. jIvanasaurabha pa3 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207. have to jAgo ! dhano sannipAta zuM ke mAnano mahAgiri zuM; mAyAnuM tAMDava zuM ke lobhanI apAra gartA zuM; - e sau mohanI rUpAntara pAmelI lIlA ja che, mATe Atmana ! ceta ! 208. baLelo bALe nuM jIvana dhULa thayuM che te ghaNAnAM jIvana dhULa kare che. ghaNAne O bacAvavA hoya to evA dAjhelAne bacAvo, nahitara e eka baLelo kadAca anekane bALaze. 209. AMsu sunuM mUlya hAsyanA mUlya karatAM jarA paNa alpa AMkIza nahi. ghaNI A vakhata jIva mAM, eka paLanuM rudana varSonA hAsya karatAM mahAna hoI zake. beparavAIbharyA hAsyathI gumAveluM jIvanasattva, pazcAttApanA azrubiMduthI meLavI zakAya che. A dRSTie AMsu keTaluM amUlya che ! 210. paripakva jJAna kAntamAM pralobhanakArI viSayo maLavA chatAM tamArI indriyo zAnta rahe, e tarapha lobhAya nahi, to jANajo ke tamAruM jJAna paripakva che. 211. mauna S na e mahAzakti che. e parA vANI che. maunathI vikharAyelI zaktio kendrita thAya che ane te saMcita thatAM vANImAM ciMtananuM apUrva baLa pragaTe che. AthI mauna e vAcAne ojasvI ane kalyANakArI banAvavAnuM amogha sAdhana che. mauna dhAraNa karanAranI vANI anyane AnaMdadAyI to hoya pa4 madhusaMcaya Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, paraMtu vyaktine potAne paNa anero AnaMda Ape che. A hakIkata mauna nahi sevanAra samajI nahi zake. je mauna seve che tene A satyano sAkSAt anubhava hoya che ane AthI ja vaktA banavA icchatA yuvAnone huM kahuM chuM ke vANImAM mauna ane ciMtananuM teja pUro to vANI sva-pa2 kalyANakArI thaze. 212. vAtsalyabhAva - mane vAtsalyano artha pUche che ? Ama jo, tAjA ja janmelA potAnA zizune mUkIne zikArInA bANathI ghAyala thayelI haraNInI AMkhamAM e nirAdhAra baccA mATe je vedanA mizrita aneka saMvedanA pragaTe che evI saMvedanA jagatanA nirAdhAra jIvo mATe hoya tevo bhAva te vAtsalyabhAva. 213. binaanubhava Aii Ne kahyuM : "A to meM AnaMda mATe nirdoSa bhAve ja A kAma karyuM hatuM. enuM pApa mane na lAge." meM kahyuM : "teM AnaMda mATe nirdoSa bhAve jhera pIdhuM nathI, eTale ja tuM mane uttara ApI zake che !' 214. pratijJA divasa tuM kema bhUlI gayo ? jyAre tAruM zarIra rogothI gherAI gayuM hatuM ne palaMgamAM paDyo paDyo tuM A rIte gaNagaNato hato : "he bhagavAna! huM sAjo thaIza aTale eka paNa kharAba kAma nahi karuM, pramANika jIvana jIvIza, paropakAra karIza, dharmanI ArAdhanA karIza, sadAcAra ne savicAramAM jiMdagI vyatIta karIza." ane Aje tuM sAjo thayo eTale e prArthanAne sAva visarI gayo ? bhalA mAnava ! AnA jevuM bevacanIpaNuM bIjuM kayuM hoI zake? paNa haju kaMI moDuM thayuM nathI. sudhArI le. jIvanasaurabha - papa Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215. samarpaNa vonI sukha zAnti mATe potAnI jAta ane jIvanane sevAmAM ghasI nAkhanAra manuSya khuda ghasAto nathI, balle pRthvI para caMdananI jema zItaLatAnuM svarga UbhuM kare che. ra16. viveka dhyAnA raMga joI jIvananA raMgano khyAla Ave che. cimaLAyela phUlane joI yauvana pachInA vArdhakyano ane jIvana pachInA maraNano vicAra Ave che. 217. upayoga yanane kaho ke jyAM jyAM tArI najara paDe tyAM tyAMthI UMDuM satya zodhaje. kAnane kaho ke je je sAMbhaLe temAMthI UMDo bodhapATha leje. vANIne kaho ke je je uccAre temAMthI satya TapakAvaje. kAyAne kaho ke jyAM jyAM tuM hAjarI Ape tyAM tyAM sevAnI saurabha prasarAvaje. 218. sugaMdha vinAnuM dhana yogyane mAna ApatA joyA, yogyanI upekSA thatI joI, vicAra Avyo : anItinA dhane mANasane kevo badalI nAkhyo che ! 219. dhyeyahIna garakinAre huM beTho hato. anaMta jaLarAzi para DolatI eka naukA para mArI najara paDI. dhyeyahIna DolatI naukA joI mane jIvana sAMbharI AvyuM ! jIvana paNa naukA jevuM che ne ? baMdarano nirNaya karyA vinA je naukA laMgara upADe che, ane anaMta sAgaramAM jhaMpalAve che, tenA mATe vinAza nizcita paka madhusaMcaya Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja che; tema dhyeyano nirNaya karyA vinA saMsArasAgaramAM jIvana-nAvane vahetuM mUkanAra vinAza notare che. 220. mRtyunI vidAya tyu e prakRti che. janma e vikRti che. janme che te mare ja che, paNa mare che te badhA ja thoDA janme che ? maravuM evuM ke jemAM maraNa marI jAya. 221. anubhava me mane mArA jIvanapaMthanA anubhavonuM varNana karavA vinavo cho ane te emAMthI preraNA meLavI, tame tamArA jIvananI samasyAone ukelavA mAMgo cho ? to jarA UbhA raho; mArA anubhavomAMno sAra A che ke pArakAno bhADUtI anubhava taravAmAM kAma nathI lAgato. pote ja taravAnuM che. jIvanapaMthamAM AgaLa vadhavAnA mArga be ja che : pUrNa saMyama ane AtmajAgRti ! 222. cArisanI saurabha rmaLa cAritra e gulAbanuM attara che. e tamArI pAse haze to e jema tamane AnaMda Apaze, tema tamArI nikaTamAM vasatA mAnavone paNa suvAsa Apaze. ni 223. phUlanAM AMsu DI paDelA puSpane meM pUchyuM : sohAmaNA phUla ! vidAya veLAe A AMsu 2 zAnAM? viSAdamAM eNe uttara Apyo : koI bImArane zAtA ApavAnuM saubhAgya to na maLyuM paNa anItinA dhanathI khoTA dhanavAna banelA ane hoddAno jIvanasaurabha * 57 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ durupayoga karI garIbonA zoSaNamAM vadhAro karatA sattAdhIzonA gaLAno hAra banavAnuM durbhAgya maLyuM eTale AMkhamAM AMsu dhasI AvyAM ! 224. visaMvAda citra joyuM tyAre Azcarya thayeluM : mANasa moTo hato ane mana A hatuM; jIbha lAMbI hatI ne kAma nAnuM hatuM; enI pratiSThA bahu hatI ane jIvana kSudra hatuM ! 225. prema ane moha sa maSTigata jIvananA sukhanI bhAvanAmAMthI janmelA paramArthI saMbaMdhanuM nAma prema, vyaktigata jIvananA sukhanI kalpanAmAMthI pragaTelA svArthI saMbaMdhanuM nAma moha. premanAM ujjvaLa kiraNo sAmA mANasanA biDAI gayelA hRdayakamaLane paNa vikasAve che, tyAre mohanAM kiraNo mAnavInA haiyAne paNa saMkucita banAve che, AthI ja premane prakAza ane mohane aMdhakAra kahe che. 226. zaktihInanI AjhAdI ktihIna mAnavane maLelI dhAtunI bhasma ane vAnarane prApta thayelI 2 talavAra jema tenA ja nukasAnanuM kAraNa thAya che, tema vIryahIna prajAne maLelI AjhAdI paNa tenA potAnA ja patananuM kAraNa thAya che. // to banne lokhaMDanAM ja : che. to bo // 227. kAtara ane soya kAtara paNa gajavelanI ane soya paNa paNa kAtara ekanA be kare che; jyAre soya benAM eka kare che. eTale ja darajI kApanAra kAtarane paga nIce rAkhe che ane joDanAra soyane jALavIne mAthAnI TopI upara goThave che. 58 * madhusaMcaya Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228. vANInuM vyaktitva SNA mANaso potAne bolatAM AvaDe che ema batAvavA jatAM, potAne va bolatAM nathI AvaDatuM e siddha karI Ape che. 229. AMsuno mahimA zcAttApanAM AMsu pADyA vinA eka paNa saMta UrdhvagAmI banyo hoya jato itihAsamAMthI zodhI kADhajo. 230. zizupada | vaLI kyAre kahyuM hatuM ke prauDhatva mane priya nathI ane vArdhakya veThavuM mane " pasaMda nathI ? huM to kahuM chuM ke pratApI prauDhatva paNa Avajo ne zANuM vArdhakya paNa Avajo; paNa mAruM kahevuM to eTaluM ja che ke mArA zaizavano bhAva na jazo - je masta zaizava garIba ane zrImaMtanA bhedane pichANatuM nathI, phUla jevA nirdoSa hAsyane jatuM nathI, bUruM karanArane paNa dADhamAM rAkhatuM nathI, haiyAnI vAtane mAyAnA raMgathI raMgatuM nathI - evuM madhuruM zaizava, jIvananI chellI paLe paNa nA jazo ! samrATapada karatAM zizupadanI kiMmata mAre mana ghaNI che. 231. premanuM darzana mane kapaTarahita sarvasva gharyA vinA e potAnA sauMdaryamaya caherAnuM darzana koIneya Apato ja nathI. 232. saMyama ke jaDatA ? ' yama e to kalpanA ane bhAvormine navapallavita rAkhanAra nirmaLa nIra che. saMyamathI kalpanAnAM vRkSo ane bhAvorminI velaDIo jo sukAI jatI jIvanasaurabha * pa9 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya to mAnajo e saMyama nathI, paNa saMyamanA AkarSaka vastromAM sajja banelI jaDatA che. jyAM saMyamanA nAme jaDatAnI pUjA thAya tyAM kusaMpanA bhaDakA thAya temAM navAI zuM ? 233. pUrNatAno prabhAva po tAnA kSetramAM manuSya saMpUrNa ane samartha hoya to te vizvanA game saMpUrNatAnuM madhura saMgIta bharI daIzuM, to te cAre bAju guMjI UThaze ane jIvananA pratyeka aMgane potAnI madhuratAthI chalakAvI deze ! // 234. vAdaLI rSAnI eka mAjhama rAte va2satI vAdaLIne meM pUchyuM : 'kAM alI ? ATalI garjanA kema kare che ? kAMIka dhIrI dhIrI va2sa ne !' varasatI vAdaLIe mukta hAsyamAM saMketa karyo : 'amane pIvA chatAM tArAmAM amAro guNa na Avyo eTale bhalA mAnavI ! mAre tane cetavavo paDyo. ame sAgaranAM khArAM pANI pIne paNa comAsAmAM mIThI jaLadhArAo varasAvIe chIe, tyAre tuM amArA mIThAM jaLa pIneya kaDavI vANInAM vAri TapakAve che. eTale kahevA AvI chuM ke kaDavA ghUMTaDA haiyAmAM utArI jagatane amRta Apaje. 235. prajJa zatru na e I.enA karatAM, praNa zatruthI jIvanamAM sAvadhAna rahevuM zuM khoTuM 60 madhusaMcaya bagADavuM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236. aNu stu nAnI che eTale enI kiMmata tamAre mana kAMI ja nathI ? paNa eka va naja2 to ahIM nAkho ! A nAnakaDA AganA taNakhAe AkhA gAmane rAkhanI DhagalImAM pheravI nAMkhyuM. A nAnakaDA macchare pelA mahAkAya kuMjarane mINa karI dIdho. A nAnakaDA chidre mahAnaukAne sAgaramAM jaLasamAdhi levarAvI. A nAnakaDA bIje vaDa banI A dIvAlane paNa cIrI nAMkhI. A nAnAzA aNuonA baoNmbe jagata AkhAne dhrujAvI dIdhuM. chatAM nA vastunuM mUlya tamAre mana kAMI ja nathI ? to pachI tamane have arUpI evo AtmA paNa samajAI rahyo ! 237. samarpaNano jaya nahi, paNa mauna-bhAve kartavyo gata, mAnapatra lenArAo upara karAra upara cAle che. teonAM mUka balidAno upara ja jagata TakI rahyuM che. makAna cUnAnA vhAiTavaoNza upara nahi, pAyAnA paththara ane IMTonA AdhAre Take che. 238. mAnavatA navatA A rahI. pelo potAnA ekanA eka roTalAnA TukaDAmAMthI bhUkhyA mane paDozIne ardho bhAga khApI, zeSa saMtoSathI khAI rahyo che ne ? mAnavatA enA haiyAmAM saMtoSathI poDhI che. dAnavatA ? e paNa A rahI. pelo baMne hAthamAM be roTalA hovA chatAM pelA garIbanA roTalA upara tarApa mAravA tIrachI AMkha joI rahyo che ne ? dAnavatA enI AMkhamAM tAMDava-nRtya karI rahI che ! kAraNa vinA kArya ! mANasane dharmathI maLatuM sukha joIe che paNa dharma Acaravo nathI. adharmathI maLatuM du:kha joItuM nathI paNa adharmane choDavo nathA A saMyogomAM sukha kema maLe ane du:kha kema TaLe ? kAMTA pAtharIne gulAbanI lahejata levI che ! jIvanasaurabha 61 - Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239. ziyaLahIna ritrahIna mANasane khasathI pIDAtA zvAnanI jema kyAMya cena ke prema na maLe. dhana de sattAnA kAraNe koI ene lAlasAthI satkAre, paNa premathI to nahi ja. 240. sevA ane prazaMsA Ao vA ane kartavyano pracAra karavAnI ke pragaTa karavAnI bhAvanA jyAre sevakanA manamAM lAge che, tyAre kareluM kArya sukAtuM jAya che, ane prazaMsA meLavavAnI caLa vadhatI jAya che. e ja enA lapasavAnuM prathama pagathiyuM bane che ! jIvananA dareka kAryamAM ApaNI kartavya-buddhi jAgavI joIe. kartavyanI vana-keDI vaTAvavI bahu muzkela che, enI aMdara abhimAna-garvanuM vAvAjhoDuM cAre tarapha vAtuM ja hoya che, tenI sAme to koI virala ja TakI zake ! 241. kAnti tti thaI rahI che, zAnavatAno dharamULathI pheraphAra thaI rahyo che. zoSaNathI mA avatAne dUra phagAvI jhaDapathI, zuddha tarapha dhasavuM enuM nAma kAnti ? mANasa Aje bAhya dRSTie be DagalAM AgaLa dekhAya che, paNa AMtarika dRSTie to e cAra DagalAM pAchaLa paDI rahyo che ane tethI ja eka ThekANe annakUTa dekhAya che, tyAre bIjI bAju anAtha mAnava anna vinA ribAI ribAIne marI rahyo che.... re krAnti ! 242. saMbaMdha vananA pravAsamAM keTalAka saMbaMdha lAMbA hoya che, paNa tene sahetAM sahetAM jIvana TUMkAI jAya che ane hRdaya sukAI jAya che. jyAre keTalAMka saMbaMdha TUMkA hoya che, paNa enI smRti tana-manane AnaMdathI bharI de che. kara kara madhusaMcaya Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243, bhAvanA , NImAtranA jIvanamAM bhAvanA ati mahattvano bhAga bhajave che. eTalA ja mATe ciMtako mANasanA sthUla kAryane nathI jotA, paNa enI pAchaLa kAma karatI sUkSma bhAvanAne avaloke che. kArya eka ja hoya chatAM bhAvanA bhinna hoya to pariNAma juduM ja Ave. bilADI je dAMtathI potAnA baccAne pakaDe che, e ja dAMtathI uMdarane paNa pakaDe che; paNa emAM aMtara AkAza ane pAtALanuM che. ekamAM rakSaNanI bhAvanA che; bIjAnA bhakSaNanI. ekamAM vahAla che, bIjAmAM vinAza ! 244. sAkSAt - mAnava ! tuM bahAra zuM zodhe che ? aMdara Ava. jene tuM pApAtmA kahI 9 dhikkAre che, ane jenAthI te dUra bhAge che, te tArA hRdayamaMdiranA nAma khaMDamAM saMtAyelo che : jene tuM puNyAtmA kahI pUje che ne jenA sAMnidhya mATe tuM jhaMkhe che, te tArA hRdayamaMdiranA jamaNA khaMDamAM poDhe che. mATe kara vAtsalyano nAda ! jene zodhe che, e tArI sAme sAkSAt khaDo thaze. 245. tyAgI ane gRhastha javA mATe khAvuM - A Adarza sAdhuno hoya ane tajIne khAvuM - A Adarza gRhasthano hoya; A Adarzane kendramAM rAkhI sAdhu ane gRhastha jIvana jIve to saMnyAsAzrada jJAnanI paraba bane ane gRhasthAzrama sevAgRha bane. 246. dIna nahi mArA bhAgya ! meM tane kyAre kahyuM ke tuM mane AMsu ApIza nahi ? - vI to eTaluM kahyuM hatuM ke daMbhanA ke zokanAM apavitra AMsu ApIza nahi. Ape to premanAM, karuNAnAM ke sahAnubhUtinAM punita AMsu Apaje, tane pharI Aja paNa kahuM chuM ke tuM mane daridra banAvaje bhale paNa mAruM kahevuM eTaluM ja che ke mane mANasAIvihoNo ke dIna na banAvIza, jIvanasaurabha - 13 WWW.jainelibrary.org Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247. pathika che, ! mAnava ama jALIne pravAsa kheDanAra pathika kaMTaka ane tApa AvatAM nirAza thaI thaMbhI jAya che; mATe mArga vikaTa ne tApathI chavAyelo che, ema jANIne himmatapUrvaka pravAsa kheDIza, to haryo-bharyo mArga AvatAM zAnti ne vizrAma, utsAha ne AnaMda maLaze ! // 248. saMyamanI pUjAraNa de vamAM saMyamanI UjaLI bhAvanAne pratiSThita karIne ja nArI devane pUje che. nArInI AratImAM akhaMDa zikhAe jalatI jyota e saMyamanuM ja pratIka che, eTale nArI kharI rIte devanI AratI nathI utAratI paNa saMyamanI ja AratI utAre che. saMyamanA caraNomAM zraddhAthI namana karatI nArIne devanI pUjAraNa kahevA karatAM saMyamanI pUjAraNa kahevAmAM nArInuM aucitya ane gaurava banne jaLavAya che. 249. mananI gati theLIthI candralokane sparza karanAra ane paganI eDIthI sAgaranA taLiyAne khUMdanAra mA.vI kadAca vizvanAM sarva tattvone samajI zakaze, paNa e nahi samajI zake mAtra eka potAnA manane ! mana to samajAze dhyAnathI ane samyag jJAnathI. 250. saMgano raMga TaranuM apavitra jaLa gaMgAnA pravAhamAM bhaLe to e gaMgAjaLa kahevAya; 7] jyAre gaMgAnuM pavitra jaLa paNa gaTaramAM bhaLe to e gaTaranuM gaMduM pANI kahevAya, tema durjana, sajjanomAM bhaLe to e durjana paNa dhIme dhIme sajjanamAM khape ane sajjana, durjana sAthe vase to e sajjana paNa durjana kahevAya ! saMgano raMga to juo ! 64 * madhusaMcaya Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251. ahiMsAnuM mAhAtmya A hiMsAmAMjevI muktithA bhagANanA kAmanA sura bhAvanA AmAMthI janme ! ahiMsA upara AkhI duniyAnuM maMDANa ! prema AmAMthI janme, vizvavAtsalya AmAMthI jAge ane vizvakalyANanI bhAvanA paNa AmAMthI udbhave ! ahiMsA e jIvana che, ahiMsaka mAnava abhayano AzIrvAda che. 52. zAntino parimala a garabattIno saMyoga agni sAthe thAya to ja emAMthI suvAsa bhareluM vAtAvaraNa sarjAya, tema vANIno saMyoga vartana sAthe thAya to ja emAMthI zAntino parimala pragaTe ! 253. jIvana-sattva ze A trimAsa tamanA ema mIThA rasAvuM jharaNuM patharA mAranAra sAthura tha Ape. dhUpa saLagIneya sugaMdha phelAve. sajjana niMdakaneya karuNAbhanI kSamA Ape. apakAra prasaMge paNa sajjano jIvone prema sivAya bIjuM Ape paNa zuM ? // 254. prasannatA pra sannatAthI khIlavuM e ApaNo svabhAva che, to jyAM paNa jaIe tyAM prasanna rahI, AsapAsanA jIvanane prasannatAmAM zAne na khIlavIe ? 255. bhAgyamAM zuM ? dekhAtA bhaviSyamAM zuM chupAyuM che enI ciMtAmAM dekhAtA vartamAnamAM ne je hatuM te paNa khoI nAkhyuM ! jIvanasaurabha H 65 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256. agamya vAta je no krodha satyamAMthI pragaTyo hoya, jeno garva namratAmAMthI utpanna thayo hoya, jenI mAyA phakIrImAMthI janmI hoya ane jeno lobha saMtoSano putra hoya -- evo mANasa A rahasyamaya saMsArane vadhAre rahasyamaya banAve che. 257. zraddhAnuM dvAra su mati ! teM tArA raMgamahelanA tarkanI bArI to khullI rAkhI che, paNa zraddhAnAM dvAra to biDAyelAM che ! tArA niyaMtraNane mAna ApI Atmadeva tArA dvAre padhAryA che, paNa dvAra biDAyelAM che, e aMdara kaI rIte Ave ? sumati ! o sumati ! jaladI zraddhAnuM dvAra khola, nahi to e bahArathI pAchA vaLe che ! 258. phUlanI kiMmata rva kaMI tajaje paNa AtmAnA AnaMdane na tajato. AtmAnA AnaMda sakhAtara sarvasvano bhoga ApavAno prasaMga Ave to Apaje, paNa AtmAnaMdane jALavI rAkhaje; kAraNa ke e AnaMda ja jiMdagIne amara banAvanA2 rasAyaNa che. AtmAnA AnaMdane khonAra kadAca jagatanI sarva vastuo meLavI le, topaNa vAstavika dRSTie eNe zuM meLavyuM kahevAya ? khuzba cAlI jAya, pachI phUlanI kiMmata paNa zuM ? // 259. durupayoga tAnI jAtane sudhAryA vinA bIjAne sudhAravAnI ghelachAthI mAnavInI po thI jo potAnI jAtane sudhAravA mATe vaparAya, to mANasa mANasAIno dIvo bane 66 * madhusaMcaya Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane e jyAM jAya tyAM AcAranAM ajavALAM pAthare, tethI zAnti ne maitrInI uSmA vizvamAM phelAya. 260. mAnava , mane jIvana vyavahAramAM utAravo e kaThina kArya che kharuM, paNa ene va je jIvana-vyavahAramAM utAre che te ja kharo mANasAIbharyo mAnava. 261. satya mane prabhutA maLe to caitanyamAM birAjatI prabhutAne prema zAne nahi ! 262. vicAra re garva Ave tyAre vicAra karo ke tamArAthI zreSTha ane ucca sthAna meLavanArI vyaktio mojUda che; ane jyAre dInatA Ave, tyAre vicAra karo ke tamArAthI nabaLI dazA dharAvanAra aneka loko haiyAta che; A vicArathI tamAro garva gaLI jaze ane dInatA baLI jaze. 263. jIvananuM mApa jAne gabaDato joI, pote saMbhALIne cAle te jJAnI. pote eka vAra gabaDyA pachI bIjI vAra saMbhALIne cAle te anubhavI. pote vAraMvAra gabaDavA chatAM unmatta banIne cAle te ajJAnI ! ra64. upadeza NI vAra jAte kartavya karavAmAM nabaLo mAnavI, bIjAne upadeza devAmAM 2 sabaLa banI jAya che. jIvanasaurabha - 67 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265. eka prazna rmavI adharma prati-svabhAvamAMthI parabhAva prati jatA o manavA ! tane eka prazna pUchuM : maitrI ane premamAMthI tuM vera ane dhikkAra tarapha jAya che, paNa AgaLa beThelA mRtyumAMthI amaratvamAM kema jaIzuM ? dha 266. svarga ane naraka A ene badale ApaNA paNe svarga ane narakamAM, AkAza ane pAtALamAM mAnIe chIe, aMtaHkaraNamAM ja ApaNA manamAM ja svarga ane narakane joIe to zuM khoTuM ? aMta:karaNamAM premabharyo savicAra hoya tyAre ApaNe svarganA sukhamAM nathI hotA ? tevI ja rIte manamAM kaDavAzabharyo vairabhAva hoya tyAre narakanI becenI nathI bhogavatA ? kAraNa ke aMtaHkaraNa para lAgelo sad ke asad vicArono paTa ja aMte mAnavI mATe svarga ane naraka sarje che. 267. sparza diranAM kharabacaDAM pagathiyAM paNa pravAsIonA satata pagasparzathI suMvALAM meM kApA paDI jAya che, ArasanA paththaramAMthI zilpInA TAMkaNAthI suMdara mUrti banI jAya che, to zuM sajjananA hRdayasparzI sUra saMgItathI pApI puNyazALI na thAya ? - // 268. ekAntano bhaya hAM, have samajAyuM, tame ekAntathI kema Daro cho ? kAraNa ke ekAntamAM tamArAM pApo tamane yAda Ave che, ane e yAda AvatAM tame dhrUjI UTho cho, eTale e pApone bhUlavA to kolAhalamAM bhaLo cho ane eno avAja na sAMbhaLavA mATe tame AtmazlAdhAnI nakAmI vAtonAM Dhola vagADyA karo cho ! ThIka che, AtmAnA avAjane rUMdhavA mATe A mArga sAro zodhyo che ! 68 * madhusaMcaya Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269. amaratAnuM gAna re jAuM chuM - AmaMtraNa AvyuM che, eTale jAuM chuM. 3 janama janamanA mArA jUnA sAthIonuM jyotinA smitamAM saMketa karatuM nimaMtraNa vAMcyA pachI vilaMba karavA haiyuM nA pADe che - hRdayane mUkIne huM ahIM kema rahI zake ? - to mArA mitro ! mArA gamana - kALe maMjula gIta-dhvani karajo, harSathI nAcajo, premanuM jaLa siMcajo, madhura kaMThe amaratAnuM gAna lalakArajo, ane AnaMdanI zaraNAI vagaDAvajo. mAruM gamana prasannatAbharyuM che. mArI cetanA puNyakAryothI pUrNa che. mAro mArga maMgaLamaya che. lokoe potAnI ajJAnatAthI e mArgane bhale amaMgaLa kamyo hoya, paNa vAstavika rIte e amaMgaLa nathI. e jIrNane khaMkherIne tAjagI lAvanAra mahAmaMgaLa che. ra70. arpaNa va ! huM nirdhana chuM. maMdira baMdhAvI zakuM evI mArI zakti nathI, mArA 0 akiMcananA hRdayamaMdiramAM Apa nahi padhAro ? karuNAsAgara ! A pradezamAM pavitra jaLa to kyAMya che nahi, ane je che te lokeSaNAnA vegathI DahoLuM thaI gayuM che, to dhyAnanA sarovaramAM snAna karIne ApanA nikaTamAM Avyo chuM, to huM nirmaLa nahi gaNAuM ? AnaMdasAgara ! kusuma to upavanamAM maLe, huM to Aje raNamAM vasuM chuM. bhAvanAnuM kusuma laIne Avyo chuM, to mArI A puSpapUjAne Apa mAnya nahi karo ? azaraNanA zaraNa ! naivedya akiMcana pAse kyAMthI hoya ? mArA jIvananA naivedyane ApanA punita caraNakamalomAM dharuM chuM. premathI ene nahi nihALo ? ra71. prasanna mana TalAka kahe che : mayUranuM nRtya, zarada pUnamanI cAMdanI rAta, saritAno kinAro, lIlI vanarAjI, himagirinAM unnata zikharo, koyalano Tahuko, jIvanasaurabha * 69 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIlatI uSAnuM sohAmaNuM prabhAta, bALakanuM nirdoSa hAsya, tAjuM gulAbanuM phUla - A badhAM mAnavIne AhlAda Ape che; paNa anubhava kahe che ke A vAta ardha satya che. mana jo prasanna na hoya to A badhI suMdara vastuo jeTalo zoka Ape che, eTalo zoka ApavA saMsAranI kadarUpI vastuo paNa asamartha hoya che ! // 272. hAni kone ? dara vastuone vikArI dRSTie jovAthI suMdara vastuo asuMdara nahi thAya; paNa tamArAM nayano ane tamAruM mAnasa to jarUra asuMdara thaze ! suMdaratA karatAM tane potAne hAni vizeSa che, nirmaLatAne khoI beThelAM nayano nirbaLatA sivAya zuM meLave che ? suM // 273. vikAsa maLane pANInI upara AvavA mATe kIcaDano saMga choDavo ja paDe, tema ke mokSa pAmavAnI icchAvALA sAdhakane paNa mohanA kIcaDamAMthI bahAra nIkaLavuM ja rahyuM. mohamAM magna rahevuM ne vikAsa sAdhavo e be eka sAthe kema bane ? // 274. anveSaNa jano parAjaya e AvatI kAlanA jAya, jo parAjayanAM kAraNonuM zAnti karavAmAM Ave to ! A // 275. vidyA veka ane vinayayukta keLavaNI e sAcI vidyA che. A vidyA AtmajJAnanuM trIjuM locana che. keTalIya sUkSma vastuo je ApaNI AMkha joI na zake, tenI jhAMkhI A jJAnalocana karAve che. vi vijayanuM sImAcihna banI ane samajapUrvaka anveSaNa // 70 * madhusaMcaya Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276. sUkSma ane sthULa S: khInI pAMkhanI jema mANasanAM paNa be pAsAM che. paMkhI be pAMkho vaDe anaMta AkAzamAM UDI zake che, tema mANasa paNa A pAsAM vaDe svataMtratAthI jIvI zake. mAnavInAM A be pAsAM eTale ke sUkSma jIvana ane bIjuM sthUla jIvana. aMtaramAM utpanna thatA vicAro e sUkSma jIvana ane e vicAronuM je mUrtikArya te sthUla jIvana ! have vicAra-jIvana saDeluM hoya to kAryajIvana sAruM kyAMthI thAya ? eTale ja jIvanadraSTAo A be pAsAM vacce saMvAda sarjavA vAraMvAra bhalAmaNa kare che. 277. puruSArtha _) tmA mATe sAdhano che, sAdhano mATe AtmA nathI ja. je sAdhano 0 AtmavikAsamAM baMdhanakAraka hoya tene hiMmatapUrvaka phagAvavAM enuM ja nAma vIryavAna puruSArtha ! 278. UrdhvagAmI | manta AgaLa zvAna-vRtti ane garIba AgaLa varunI vRtti dhAraNa karI je bolavuM, e mAnavanI bhASA nathI. bhASA samAna hovI ghaTe. AtmA baMnemAM che, je zrImaMta che, tevo ja garIbamAM paNa. bolanAre eTaluM dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke enI bhASA kSobhavihoNI ane spaSTa hovI ghaTe, jemAMthI Atma-svAtaMtryano prakAza vAkya vAkya jhaLakavo joIe, je svapratibhAmAMthI sarjAyelo hoya ! A ja mAnavInI bhASA che ane vivekathI bolavAnI rIta paNa A che. 279. krodha A LagatA pahelAM dIvAsaLI potAnA ja moMne bALIne kALuM kare che tema jakodhI potAne bALIne, potAne duHkhI karIne ja bIjAne duHkhI kare che. jIvanasaurabha * 71 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280. viveka A paNa nA A sthitimAM zuM bheguM karavuM ane zuM choDavuM, eno bheda-vicAra karavo enuM ja nAma viveka hIM bhegI karelI paudgalika vastuo paralokamAM sAthe AvavAnI nathI, 281. IcchA-zakti ajJAnInI che "koI mane potAnI asAdhAraNa : A virATa zaktithI athavA koI alaukika camatkArathI muktinA dvAramAM praveza karAvaze !" mokSa meLavavAnI bhAvanA hoya to A vacana hRdayamAM lakhI lejo : mokSa meLavavA mATe AtmAnI baLavAna icchA-zakti pragaTyA vinA mokSa apAvanAra saMsArabharamAM koI samartha che ja nahi ! 282. sahanazIlatA ta mArAM du:kho keTalAM cha ? e huM tamane nahi pUchuM. huM to pUchIza ke tamArI sahanazIlatA keTalI che ! e duHkhono sAmano karavAnI tamArAmAM zakti keTalI che ? kAraNa ke sahanazIlatAnA sUrya AgaLa du:khano aMdhakAra dIrghakALa nahi TakI zake ! 283. kAvya vana e ja eka mahAkAvya che. enuM Alekhana adRzya ane gAna mauna che. ApaNe ene AlekhI to nathI zakatA, paNa vAMcIye nathI zakatA, kAraNa ke ApaNI pAse sahRdayatAbharI dRSTi nathI. zAMti ane AnaMda to ja maLe jo sahradayatAbharI premadRSTithI vizvanA jIvananuM vAMcana thAya ! 72 madhusaMcaya Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284. mULathI jAya dhelA nakha jo yathAsamaye na kApIe to e kharAba lAge, emAM mela va bharAya ane roganI vRddhi kare, tema vadhelI saMpatti paNa yogya samaye na vaparAya to mANasane vikRta kare, malinatA ANe ne roga-zokanuM kAraNa bane. vaLI ko'ka vAra jema Thesa vAgatAM, na kApelo ane khUba vadhelo nakha, Akho ne Akho UkhaDI jAya che, tema paisAne na vA52nAra paNa ko'ka vAra samULaguM dhana khoI bese che ane zoka rahI jAya che. // 285. mahattA vananI mahattAne rAjamahela ke zrImaMtanA raMgamahelamAM nahi, paNa nirjana smazAnamAM verAyelI koI tyAgI anAmI AtmAnI rAkhanI DhagalImAM zodhajo. 286, vicAra ane kArya DanA eka bIjamAM eka mahAvaDa chupAyelo che, ane eka bIjamAM vaLI Q aneka bIja chupAyelAM che, tema mANasanA eka nAnAmAM nAnA vicAramAM paNa eka mahAkArya chupAyeluM che, ane e eka vicAramAM vaLI aneka vicAra poDhelA che. A dRSTie vicAranuM eka AMdolana eka kAryane janma Ape che ane eka kArya vizvamAM aneka kAryone janmAve che taLAvamAM nAkhelI kAMkarI jema kuMDALAne utpanna kare che tema ! 287. jIvanano jANanAro vana aMge kaMI paNa na jANavA chatAM 'badhuM jANuM chuM' ema mAnanArA jIvananA ajANa ghaNA che, paNa jIvana aMge ghaNuM ghaNuM jANavA chatAM maunamAM jIvanArA jIvananA jANakAra to sAva virala che. jIvanasaurabha * 73 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288. prema ane vAsanA mane prema ane vAsanA vaccenuM aMtara pUche che, to ATaluM noMdhI le : prema ni:svArtha hoya che, vAsanA svArthapUrNa hoya che; prema nirapekSa hoya che, vAsanA sApekSa hoya che; prema prakAza jhaMkhe che, vAsanA aMdhakAra cAhe che; prema pAse jananInI AMkha hoya che, vAsanAne gIdhanI AMkha hoya che; prema vizALatAne satkAre che; vAsanA saMkucitatAne AvakAre che; prema gati Ape che, vAsanA gati avarodhe che; premamAM tyAga hoya che, vAsanAmAM lolupatA hoya che. 289. saMtoSI e hAlayane suMdara kahenArane lobhI na mAnatA; paDAne sarasa kahenArane saMtoSI na dhAratA. saMtoSI to te che je mahAlaya ane jhUMpaDAmAM Asakta na thatAM je maLe temAM saMtoSane zreSTha mAnI jIve ane asaMtoSane kaniSTha mAnI tyaje. 290. zraddhA tmazraddhA, e sauthI moTuM baLa che. parizramanuM vRkSa tyAre ja phaLa Ape che, jyAre emAM AtmazraddhAnuM jaLa siMcAya che. 291. kALanI zakti hatihAsa kahe che ke apakRtyone sadA DhAMkI rAkhe evo paDado vaNanAra 0 vaNakara, hajI sudhI to vizvane lAdhyo nathI, sthAna ane kALa evAM vilakSaNa che ke, jagatanA kuzaLamAM kuzaLa vaNakaranA paDadAne cIrIne paNa vaheluM moDuM e pApanuM darzana karAve che ! 74 * madhusaMcaya Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292. premapUrNa sahiSNutA ke ne TIkAthI kadI saMsAra cAlato nathI. saMsArane mITho ane suMdara banAvavo hoya to jIvanamAM prema-pUrNa sahiSNutAnuM svAgata karIe ! 293. saMtoSa Saa prATa akabara je vilAsanAM sAdhano meLavI zakyo, enAthI anekagaNAM ja vilAsanAM sAdhano AjanA vijJAna yugano eka sAdhAraNa nAgarika meLavI zake che; paNa sukha ane zAnti koI yugamAM ke mAtra sAdhanomAM ja nahi, paNa mANasanI samaja ane saMtoSamAM che. 294. parigraha-parimANa Ne jIvanamAM parigraha-parimANa vrata apanAvyuM che, tene ja jIvanamAM 0 sukha ne zAMti vase che. parigraha parimANa eTale jarUriyAta ane saMgrahavRttinI maryAdA ! AvI maryAdA bAMdhanAra potAnuM jIvana sukhI kare che ane enA samAgamamAM AvanAra anyane paNa enA taraphathI asukha thatuM nathI. 25. dharma-zikhara rmanA zikhare pahoMcavA ahiMsA, saMyama, tapa ane sevAnAM pagathiye caDatAM zIkhavuM paDaze, tyAre ja dharmanA zikhara pahoMcI zakAze. 296. taka | mArA dilamAM saccAI hoya ane kAryamAM AtmavizvAsa hoya to takanI vATa joIne niSkriya besI rahezo nahi; taka AvavAnI nathI paNa tamAre UbhI karavAnI che. tamArA manamAM pramANikatA haze to nabaLI taka paNa baLavAna banI jaze. jIvanasaurabha * 75 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ takanI rAha joIne besI rahetA keTalAya niSkriya mANaso kAMI paNa sarjana karyA vinA, jagatamAMthI raDatA raDatA cAlyA gayA. puruSArthI to te che, ke je jIvananI dareka paLane mahAmUlI samajI - apUrva taka samajI - kArya karye ja jAya che. evA ja mANaso maraNane hasatA hasatA bheTe che. ra97. saMkalpa Atmadeva ! AjanA maMgaLa prabhAte, huM icchuM ke : koInAya sauMdarya para kudRSTi karavAno prasaMga Ave to huM aMdha houM, koInI niMdA sAMbhaLavAno samaya Ave to huM bahero houM, koInA avaguNa gAvAno samaya Ave to huM mUMgo houM, koInuM dravya haravAnI veLA Ave to huM hastahIna houM. 298. bheda jJAna che tmA ane paramAtmA vacce svarUpanI dRSTie kazo bheda nathI. jema ' khANanuM sonuM ane bajAranuM sonuM, sonA rUpe to eka ja hoya che. taphAvata eTalo ja ke bajAranuM sonuM zuddha hoya che ane khANanuM sonuM azuddha hoya che. paramAtmA karmathI alipta che ane ApaNe karmathI lipta chIe. paramAtmAnI AjJArUpa agnimAM ApaNI jAtane zuddha karIe ane karmamaLathI mukta thaI AtmAparamAtmAno bheda miTAvI paramAtmAno parama AnaMda mANIe. 299. puruSArtha takALanA puruSArthamAMthI vartamAnakALanuM prArabdha sarjAya che, tema ke vartamAnakALanA puruSArthamAMthI bhaviSyakALanuM prArabdha sarjAze, mATe jIvanavikAsanA sAdhake prArabdhanI nabaLI vAto choDI, AtmavizvAsapUrvaka saccAIthI vartamAnanA sarjanamAM avizrAntapaNe lAgI javuM joIe. 76 - madhusaMcaya Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300pratibhA tha, tibhA eTale parAjayane vijayamAM pheravanAra AtmAnI zraddhAbharI zakti AvI pratibhAvALo mAnava parAjayanA aMdhArAmAM paNa vijayanuM prabhAta jue che. 301. sAdhana dhanA agnine zAMta karavA samatAno upayoga karo. mAnanA parvatane bhedavA namratAno sahAro lo. mAyAnI jhADIne kApavA saraLatAnuM sAdhana vAparo. lobhano khADo pUravA saMtoSanI samaja lo. 302. jJAna prakAza che tyAM aMdhakArane sthAna nathI ane jyAM aMdhakAra che tyAM prakAza na saMbhave. tema jyAM AtmajJAna che tyAM vera ane vAsanAne sthAna nathI, ne jyAM vAsanA ane vera che tyAM AtmajJAna na saMbhave ! jyAM = = 303. kRtrimatA me bahArathI suMdara ne bhalA dekhAvAnA keTalA badhA prayatna karo cho ? paNa aMdara tamAruM mana beDoLa ane malina hoya to bahArano kRtrima dekhAva aMte zuM kAma lAgaze ? jagatane kadAca chetarI zakazo, jagatanI AMkhamAM dhULa nAkhI zakazo, paNa sadA jAgrata rahetA tamArA jIvanasAthI Atmadevane kema karI chetarI zakazo ? enI AMkhamAM dhULa kevI rIte nAMkhazo ? Atmadeva AgaLa to tame nirAvaraNa thaI javAnA cho; te vakhate jIvana dhULa thaze tenuM zuM ? jIvanasaurabha 77 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304. ucca dhyeya navI pAse jIvananuM koI dhyeya na hoya tyAre te potAno samaya jAya vitAvavA jIvana vilAsamAM kharce che ane e vilAsI jIvananA atirekathI mAnavI aMdarathI dhIre dhIre khavAto jAya che ane vyasanothI gherAto jAya che. A rIte patanano prAraMbha suMdara dekhAtA vilAsathI thAya che. 305. sauMdarya ndriyo dvArA anubhavAya e sauMdarya nahi, paNa vAsanAnuM bAhya rUpa 0 che. sauMdarya to poDhe che zAnta mAnavInA prazAnta haiyAmAM, je cittanI zAntA ane mananI prasanna avasthAmAM avalokI zakAya ane anubhavI zakAya ! 306. karma Tarma be prakAranAM hoya che : adhama ne uttama. phaLanI icchAthI kareluM karma adhama gaNAya ane phaLanI AkAMkSA-icchA rAkhyA vinA prasannatAthI kareluM karma uttama gaNAya. 307. lAyakAta DuM ciMtana, nirmaLa cAritra, tIvra icchAzakti, prabaLa puruSArtha ane chA AtmavizvAsathI mAnavI vizvanA koI paNa pradezamAM saphaLatA meLavI zake che. 38. asvaccha mana tananA vArithI manane haMmezAM snAna karAvatA rahIe. dAMta, mukha ane zarIra vagere jema svaccha rAkhIe chIe tema manane svaccha rAkhavA paNa sajAga rahIe. asvaccha zarIra jeTaluM bhayaMkara nathI ethI vadhu bhayaMkara ane du:khadAyaka to che asvaccha mana ! 78 - madhusaMcaya Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 309. pariNAmanI samaja e TA bhAge pApanI bhayaMkaratA pApakAryamAM paDatA mAnavIne bacAve che. pApanA pariNAmanI samaja vinA nathI to thatuM punita mArge prayANa ke nathI aTakatuM pApanA mArganuM gamana ! : 310. mArgasUcaka a mAvasyAnI aMdhArI rAtamAM ekalA ane aTUlA pathikane AzvAsana hoya to te mAtra AkAzanA tAralA che, tema saMsArarUpa AkAzamAM jyAre cAre bAju ajJAnanuM aMdhAruM chavAyuM hoya tyAre jIvanasAdhakane pathapradarzaka hoya to potAno AtmavizvAsa ane mahAvIranA aMtaramAMthI AvatA anubhava vacanarUpa camakatA tAralA ja che. 311. samaya bhAte roja ATaluM vicAro : AkhA divasanA keTalA kalAka khAvAmAM, A dhaMdhAmAM, dhamAlamAM ane nidrAmAM jAya che ane sadkArya, saddavicAra, sevA ane ciMtanamAM keTalA kalAka jAya che ? 312. dhana ne mana e so vadhavAthI mana sthira bane che ne ochA paisAthI mana asthira bane ja che, ema kahenArA dhanane samaje che paNa manane nathI samajatA. saMtoSa na Ave to jagatanI saMpatti ene tyAM ThalavAI jAya to paNa mana sthira banatuM nathI ane saMtoSa AvI jAya to saMpatti kadAca cAlI jAya to paNa mana nIce nathI jatuM. mana ane dhanano bheda gaMbhIratApUrvaka samajavA jevo che. jIvanasaurabha = 79 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313, bAla-mAnasa la-mAnasa e to arIsA jevuM che. enA para vaDIlonA sad ke asad vicAra-vANI-vartananuM pratibiMba paDavAnuM ja. mAtA-pitA banatA pahelAM jIvanane Adarza banAvI levuM joIe. ema na karanAra guno kare che. bA 314. zAnti mATe yuddha ! gatanA mutsaddIo potAnA rakSaNa mATe mAnavadharmanA nAmanI Tahela nAMkhe ja che ane e ja mAnavadharmanA nAme vizvamAM vikarALa ne hiMsaka yuddha khele che. ghaNI vAra mAnava-dharmanI vAto DAkalA jevI banI jAya che. e banne bAju vAge che. emAMthI banne dhvani nIkaLe che : ahiMsA ne hiMsAno ! jevo vADanAra tevo paDagho. e ja rakSaka ane e ja bhakSaka ! A ja mAnavatAnuM tAMDava ! // 315. pApabIja ratInA peTALamAM chupAyeluM bIja cogAnamAM vRkSa banIne pragaTe che, tema bhUgarbhamAM karelAM chAnAM pApa paNa jagatanA cogAnamAM vividha rUpe dekhAya che. pApa karatI vakhate ja enI sajAnAM bI vavAI jatAM hoya che ane eka pApa bIjA mahApApa mATeno daravAjo bane che. 316. AtmanAda eka chuM, akhaMDa chuM, ajJAna svarUpa chuM, zaktizALI chuM, mAro AtmA zaktiono srota che : dhyAnamAM AvuM AtmajJAna jyAre jAgrata thaze ane UMDANamAMthI AtmanAda Avaze to mananI bhIrutA kema Takaze ! 80 * madhusaMcaya Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317. sAmAjika mUlya 9 niyA to doraMgI che. tArA moDhe ghaDIkamAM tane sAro kaheze ne pachI ukharAba paNa kaheze. duniyA sArI ke kharAba kahe te prasaMge tuM tArA jIvanano abhyAsa karaje. tuM zuM che ? kharAba ho to sudharavuM ane sAro ho to mauna rAkhavuM ! kAraNa ke duniyAnA zabdo karatAM AtmAnA zabdo vadhu kImatI che ! 318. jhaMkhanA paNo vijaya AmAM che : bhavya bhUtakALanI vikharAI gayelI zaktionA saMcayamAM ane bhAvinI navalI zaktionA sarjanamAM. 319. mano dharma mAruM mana ja svarga che ane mana ja naraka che. suMdara vicAronA prakAzathI vikaseluM mana svargano AnaMda Ape che, kharAba vicAronA aMdhakArathI karamAeluM pana narakanI yAtanA utpanna kare che; Ama mana ja harSa ne zokanuM janaka che. 320. kAyara che te haiyAthI na mAnato hoya chatAM guru, gaccha ke vADAnA Agraha khAtara asatyane svIkAranAra e sAdhu nahi, mANasa paNa nahi, bhIru paNa nahi, paraMtu kAyaramAM paNa kAyara ! 321. navanIta vanIta to chupAyuM che samAdhipUrNa maunamAM, vAtomAM to moTA bhAge khATI chAza ja maLaze. jIvanasaurabha * 81 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322. krodha To dhanA kaDavA pariNAmane jANyA vinA ghaNA alpajJa AtmAo, mAtra mAna-pAna meLavavA mATe aMtaramAM krodha gopavIne bAhya samatAno AMcaLo oDhe che; paNa avasare te gopavelo krodha potAnI vikRti batAvyA vinA raheto nathI. krodhane chupAvo nahi, enAM kAraNa samajo. ApaNI apekSAo ja krodhanuM mULa che. 323. vijaya-mArga 6 padezakanA AcaraNanA UMDANamAMthI janmela vacana ja hRdayane sparzI ja jAya che. zrotAnA hRdayanA UMDANamAM sUkSma paNa AtmavikAsanI jhaMkhanAnuM bIja hoya to samaya jatAM te zrotA-vaktAnA milanathI kalpavRkSa banI jAya che. 324. ArasI S, gariko naitika rIte nirbaLa ane apramANika hoya tyAre sarakAre ja "anaitika-pramANika banavuM joIe ema ekapakSI kahevuM ardha satya che. mAnavInuM mukha kadarUpuM hoya tyAre arIsAnA pratibimba ja suMdara banavuM joIe enA jevI A vAta che. 325. hakka nahi, yogyatA svAze. jemAM taMtrya e janmasiddha hakka nathI, paNa yogyatAthI prApta thayelo - sAdhu adhikAra che. svAtaMtrya e jo janmasiddha hakka hoya to bALakane matasvAtaMtrya, vyabhicArIne AcAra-svAtaMtrya, mUrkhane vicAra-svAtaMtrya, kajiyAkhorane vANI-svAtaMtrya ane janmAMdhane paribhramaNa-svAtaMtrya maLavuM joIe ane e maLe to tenuM kevuM bhayaMkara pariNAma Ave ? eTale ja jIvana-draSTAo kahe che : hakka nahi, paNa yogyatA vikasAvo. 82 * madhusaMcaya Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326. kSaNa mAdI mANasane kSaNa-kalAka-divasa-mAsa-varSa ke jiMdagInI paNa kiMmata nathI. apramattane to eka kSaNa paNa sonAno kaNa lAge, kAraNa ke sonAne prApta karAvanAra aMte to kSaNa ja che ne ? 327. mUrkha khe to te ja che, je potAnA AtmAne chetaratI vakhate ema mAne che ke huM jagatane chetaruM chuM. 328. darzana mane kevuM jaDa thaI gayuM che ! ArasanI mUrtimAM bhagavAna che, ema e mAne che. jIvatA mANasamAM bhagavAna che te tene dekhAtA nathI ! 329. sAdhanA bA manI sAdhanA karatAM vicAravuM ke mRtyu janma sAthe jaDeluM che. paNa huM to - atyAre jIvaMta chuM. Ajano divasa mAro che. to sAdhanA ekacitte karI zakAze. vidyAno abhyAsa karatAM ciMtavavuM ke mRtyunI pelI pAra paNa jIvana che. huM jIvana chuM, huM amRta chuM, huM abhaya chuM. mArA svabhAvamAM ramavAnI A apUrva paLa che - jIvana sAtatyanI A samajathI to abhyAsa nirbhayatAthI karI zakAze. 330, ThagAto Thaga , ghaDIe mAnavI anyane Thagato hoya che, te ja ghaDIe tenI ThagAI, ThaganArane nIce laI jatI hoya che ! ThaganAra ThagIne AnaMdita bane che, jIvanasaurabha = 83 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre ThagAI tene nIce pachADatI hoya che. aMte ThaganAra ja ThagAya che. 331. punita AMsu e tane kyAre kahyuM hatuM ke AMsu ApIza nahi ! meM to eTaluM ja kahyuM " hatuM ke daMbhanAM, krodhanAM ke zokanAM apavitra AMsu ApIza nahi. Ape to premanAM, karuNAnA ke sahAnubhUtinAM punita AMsu Apaje ! 332. phalecchA janA lokamAnasamAM eka evI mAnyatA pravarte che; koI paNa kAryanuM phaLa tarata maLavuM joIe. Ane kAraNe mANasanI najara phaLa tarapha jAya che, paNa kAryanI nakkaratA visarAI jAya che; pariNAme nakkara kArya paNa thatuM nathI, ne ciraMjIva phaLa paNa maLatuM nathI. 333. prAyazcitta la thavI e svAbhAvika che, paNa thayelI bhUlane pazcAttApanAM AMsuthI dhoI na nAMkhavI e ja asvAbhAvika che. 334, pAgala ka pAgale mane kahyuM : A jagata kevuM pAgala che ! huM je kahuM chuM te koI sAMbhaLatuM nathI ane huM karuM chuM tema karatuM paNa nathI. pAgalanuM A vAkya sAMbhaLyuM tyAre mane lAgyuM ke ghaNA mANaso potAnI jAta sivAya bIjAne pAgala mAnatA hoya che. "akkalamAM adhUro nahi, ane paisAmAM koI pUro nahi." to pachI A jagatane pAgala kahenAra kharo DAhyo - ke pAgalane pAgala kahenAra jagata kharuM DAhyuM ! 84 madhusaMcaya Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ---- --- ------- te pratibiMba -- ` . ` ` ` ` ` ` ` ` . ddi Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335. kALanI zakti apakRtyone sadA DhAMkI rAkhe evo paDado vaNanAra vaNakara haju sudhI to vizvane lAdhyo nathI ema itihAsa kahe che. sthAna ane kALanI zakti evI viziSTa che ke, jagatanA kuzaLamAM kuzaLa vaNakaranA paDadAne cIrIne paNa e pApanuM darzana karAve che. 336. jIvananuM mApa bIjAne gabaDato joI pote saMbhALIne cAle te jJAnI. pote ekavAra gabaDyA pachI bIjI vAra saMbhALIne cAle te anubhavI. pote vAraMvAra gabaDyA chatAM 2 unmatta banIne cAle te ajJAnI. pratibiMba * 87 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337. anveSaNa Ajano parAjaya e AvatI kAlanA vijayanuM uSAkiraNa banI jAya, jo parAjayanAM kAraNonuM gaMbhIrapaNe anveSaNa karavAmAM Ave to ! 338. pazu ane mAnava pazu ane mAnavamAM mAtra eTalo ja pharaka che. daMDanA bhayathI prerita thaIne kArya kare te pazu ane kartavyanI preraNAthI prerita thaIne kAma kare te mAnava. 339. retI ke motI ? prabhAte roja ATaluM vicAro : AkhA divasanA keTalA kalAka khAvAmAM, dhaMdhAmAM, dhamAlamAM ane nidrAmAM jAya che ane sadkArya, sadvicAra ane AtmasmaraNamAM keTalA kalAka jAya che ! 340. apAyanA upAya krodhanI Aga samatAthI zAnta thAya. mAnano parvata namratAthI oLaMgAya. lobhano khADo saMtoSathI purAya ane mAyAnI jhADI saraLatAthI viMdhAya. // 341. prema ane sahiSNutA keTalIya vAra anubhavyuM che - TIkA ane tarkathI saMsAra zAntithI nathI cAlato. jIvanane madhura banAvavuM ja hoya to gharamAM prema ane sahiSNutAnuM svAgata karavuM joIe. 88 * madhusaMcaya Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342. samayano upayoga tamAro Ajano eka divasa kaI rIte pasAra thAya che ? e jo barAbara nirIkSaNa karI zakatA ho to tamArI jiMdagI kaI rIte pasAra thaze, te tame barAbara kalpI zako cho, kAraNa ke divasanA garbhamAM mahino chupAelo che ne mahinAmAM varSa ane varSanA garbhamAM jiMdagI ! 343. bhedajJAna ApaNA AtmA ane paramAtmAnI vacce svarUpanI dRSTie bheda nathI. jema khANanuM sonuM ane bajAramAM vecAtuM sonuM, sonA svarUpe to eka ja che. phera eTalo che ke vecAtuM sonuM zuddha thayeluM che. khANanuM haju zuddha thavAnuM che. paramAtmA karmanA AvaraNathI mukta che, AtmA karmathI yukta che A viveka jAge to AtmA paNa karmamaLathI mukta thaI paramAtmAno AnaMda mANI zake. 344. premano zabda IzvaranAM be pAsAM che : zabda ane prema. zabda kare che prabhunI abhivyakti, to prema karAve che anubhUti. A satya ApaNA haiyAne ajavALatuM rahe to zabda ane premane ApaNe kevAM pUjya ane pavitra mAnIe ! // 345. pyAsa AtmA, hRdaya, mana ane tana A cAranI bhAgIdArI eTale mAnava. A cAre poSaNa mAge che. tana sAttvika bhojanathI svastha. mana suMdara vicArothI zAnta. hRdaya nirmaLa premathI prasanna, ane AtmA paramAtmAnA prakAzathI puSTa. = pratibiMba * 89 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346. AnaMdanAM aMjana bhUla to thaI jAya, paNa thayelI bhUlane bhUlarUpe samajI, ene dhovA mATe je AMkha AMsu vahAve che te ja aMte AnaMdanAM aMjana pAme che paNa bhUla karavA chatAMya je AMkha AnaMdathI hase che te to chevaTe AMsunAM ja aMjana pAme ne ? ' 347. zAne lepAuM ? kamaLane meM pUchyuM : 'tArA jIvananuM rahasya zuM ? kIcaDamAM janmavA chatAM svaccha saundaryathI hasI rahelA kamaLe kahyuM : 'nirlepatA.' // 348. DaryAM te maryo tamArI muzkelIo vacce, tamArI vipattio vacce tame 'arere'kahIne besI jazo eTale zuM te badhI Apattio TaLI jaze ? AvA vakhate tamArI dInatAne choDI puruSArthane ka na ajamAvo ? pavana to vIMjhaNAmAM che ja paNa tene vIMjhayA vinA te kema maLe ? 349. jIvananuM dhyeya gADImAM jema zaoNka absaoNrbara hoya tema jIvanamAM AvatA AMcakAne jhIlI le evI koIka philasUphI hovI joIe. kALajI rAkhavA chatAMya jiMdagInA mArga para vegathI gati karatA A vAhanane kyAreka dhakko lAgavAno ja. 350. tapanI suvAsa tapa eTala sahanazIlatA. sukhaDane jema jema ghasIe tema tema zItaLatA ane saurabha maLe. evI ja rIte ApaNA dehane, ApaNI jAtane koI zubha 90 * madhusaMcaya Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hetu mATe ghasI nAkhIe ane temAMthI mAnavatAnI je saurabha prasare e ja sAcuM tapa. 351. zakti ane bhakti mANasa tenuM nAma, je potAnA kartavyamAM parvatanI jema aDola rahe ane bIjAnI vedanAmAM phUlathI paNa komaLa bane. rUpara. kartavyanI mIThAza satyo tame jAgatAM karyA hoya ke UMghamAM, jANatAM karyA hoya ke ajANatAM te saphaLa thavAnAM ja - goLa aMdhArAmAM khAdho hoya to gaLyo nathI lAgato ? 353. saMgano raMga jhAkaLanuM bindu jyAre kamaLanI pAMdaDI upara beThuM hoya che tyAre e motanI upamA pAme che, paNa e ja bindu tapelA tavA para paDatAM baLIne alopa thaI jAya che. Ama sajananA saMgathI mANasa paNa zreSTha sthAna pAme che paNa durjananA saMgathI to eno vinAza ja thAya. 354. satyano sUrya satya e sUryanA prakAza jevuM che. e enI meLe ja prakAzI UThe che. ane vinA kahyuM jagata enuM darzana karI le che. sUryanA Agamana TANe kAMI nagArAM vagADavAM paDatAM nathI. satyamAM paNa AvI ja pratibhA rahelI che. pratibiMba * 91 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upapa. saMtoSanuM sukha jIvanamAM jeNe sAdAInI samajaNathI parigraha-parimANa apanAvyo che enA jIvanamAM sukha ane zAnti vasavAnA ja. parigraha-parimANa eTale jarUriyAta ane saMgrahavRttinI maryAdA. AvI maryAdA bAMdhanAra potAnA jIvanane to saMtoSathI sukhI kare che, paNa enA samAgamamAM AvanAra paNa haLavAza mANe che. 3pa6. saMyamanI DhAla, bhagavAna mahAvIra kahe che : kAcabo jema bhaya AvatAM potAnI indriyone saMkelI laI pIThanI DhAla nIce besIne potAnuM rakSaNa kare che, tema prAjJa mANasa paNa viSayonA pralobhana TANe, potAnI indriyone gopavI, saMyamanI DhAla nIce potAnuM rakSaNa kare che. 357. pittaLamAM hIro siMhaNanuM dUdha jema suvarNanA pAtramAM ja rahI zake che ne bIjA pAtramAM reDatAM e pAtra phUTI jAya che, e dUdha DhaLI jAya che, tema dharma paNa nItinyAyanA supAtramAM ja rahI zake che. anIti ane anyAyanA pAtramAM dharma Take nahIM ane evo mANasa dharmI bane to ene lIdhe dharma paNa vagovAI jAya. 358. saMskAranuM saudarya juvArano raMga kevo phikko ane anAkarSaka hoya che ! paNa agninA saMyogathI eno saMskAra thatAM e dhANI bane che. pachI enI zvetatA ane pakoNa AkAra kevAM manohara bane che ! AtmAno paNa Ama jJAna ane 92 kara madhusaMcaya Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAnA saMyoge saMskAra thAya to e paNa paramAtmA bane che. apUrNatAmAMthI pUrNatAne pAme che. 359. veDaphAtuM jIvana vizvamAM keTaluM badhuM saundarya che ! lobha ane IrSAnA aMdhApAthI mANasa A satata khIlatI ane nikharatI suMdaratAne joI zakato nathI. ane vaLI pUrvagraha ane ahamnI baherAzane lIdhe to jIvaMta jIvanasaMgIta paNa mANI zakato nathI. 360. dhyeyanuM zikhara maMdiranuM zikhara zakya teTaluM UMcuM kema 2khAya che, khabara che ? kAraNa enAthI mAnavInI dRSTi UMcI rahe, enuM lakSa gagana tarapha unnata rahe. e saMketa kare che : he mAnavI ! tArA jIvanamaMdiranuM zikhara paNa sadAya UMcuM rAkhI jIvaje. 361. kAla ane Aja bhUtakALanA puruSArthamAMthI vartamAnakALanuM prArabdha sarjAyuM che, tema vartamAnakALanA tArA puruSArthamAMthI bhaviSyanuM prArabdha sarjAze. mATe prArabdhanI nabaLI vAto choDI, vikAsanA sAdhake jIvaMta vartamAnamAM avizrAMta puruSArthathI kAme lAgI javuM. 362. tapa ane prema vicAruM chuM ke unALAnA dhoma tApamAM paNa A vRkSa AvuM lIluM kema rahI zake che ? hA, kAraNa ke te u52thI jema sakhata tApa sahana kare che tema pratibiMba * 93 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharatInI aMdarathI rasa cUse che. Ama mANasa paNa lIlo tyAre ja rahe, jyAre e tanathI sahanazIlatAno tapa kare ane hRdayathI premarasanuM pAna kare. 363. jIvanazuddhi jyAM sudhI ApaNA hRdayamAM, jIvanamAM ane vyavahAramAM saMskAranI saurabha vyApaka banaze nahi tyAM sudhI ApaNAM kumaLAM bALakomAM susaMskAranI maheka AvI zakaze nahi. saMtAnane sudhAravA icchatA mAnavIe jAtane sudhAravI joze. 94 * madhusaMcaya Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~ - - ~-~~ ~--- - ~- - preraNAnI paraba de cette x x sound word Led Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *-**++>& 364. saMta samAgama jhA kaLanuM bindu jyAre kamaLanI pAMdaDI upara beThuM hoya che tyAre e motInI upamA pAme che; paNa e ja bindu jyAre tapelA tavA para bese che to baLIne alopa thaI jAya che. Ama saMta ane sajjananA saMgathI mANasa paNa zreSTha sthAna pAme che paNa durjananA saMgathI to eno vinAza ja thAya che. 365. dAnano AnaMda AnaMdathI DolatAM vRkSone joI meM pUchyuM : 'Aje ATalI prasannatAthI kema DolI rahyAM cho ?' vahI rahelI pavananI laheromAM AnaMdano kaMpa anubhavatAM vRkSoe javAba Apyo : kema na DolIe ? sUryano tApa sahIne ame paMkhI ane pathikane chAyA preraNAnI paraba * 97 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApI; amane maLelAM phaLonuM ame mAnavIne dAna dIdhuM; sahanazIlatA ane dAnano e AnaMda amane masta banAve, pachI tRptithI ame kema na DolIe ?' // 366. dharmanuM mUlya dharmanI jIvanamAM zI jarUra che ? e kyAMya dekhAya che kharo ? ema to vRkSanA mULiyAM paNa bahAra kyAM dekhAya che ? paNa vicAro ke mULiyAM na hoya to vRkSa hoya kharuM ? to jIvananA mULamAM jo dharma na hoya to jIvana kyAMthI hoI zake ? jema vRkSa mATe jIvanadAtA mULiyAM che, tema mAnavano jIvanadAtA dharma che. dharmanuM e mUlya amUlya che. // 367. satyano sUrya satya e sUryanA prakAza jevuM che. e enI meLe ja prakAzI UThe che, ane vinA kahyuM jagata enuM darzana karI zake che. sUryanA Agamana TANe kAMI nagArAM vagADavAM paDatAM nathI. satyamAM paNa AvI pratibhA rahelI che. 368. IcchA ne saMtoSa vahAlA pathika ! jyAM sudhI tuM icchAonI AgamAM saLagI rahyo che tyAM sudhI saMtoSanI zItaLatA tane kyAMthI samajAze ? yAda rAkhaje ke aMdhakAra ane prakAzanI jema, icchA ane saMtoSa paNa paraspara virodhI che. tuM zuM jhaMkhe che ? icchA ke saMtoSa ? 369. duHkhanI majA zyAmamAM zyAma vAdaLane paNa sonerI kinAra hoya che, tema kALAmAM kALI vipattine paNa saMpattinI sonerI kinAra hoya che ja. jagatamAM evuM koI nathI 98 * madhusaMcaya Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke jeno cheDo na hoya; ane tethI, sukhanA e divasanI pratIkSA karatAM; hiMmatapUrvaka sadAcArI jIvana jIvyA karavuM ema paNa majA che. // 370. tapa ane bhakti vicAruM chuM ke unALAnA dhoma tApamAM paNa A vRkSa AvuM lIluM kema rahI zake che ? hA, kAraNa ke te uparathI jema sakhata tApa sahana kare che, tema dharatInI aMdarathI rasa cUse che. Ama mANasa paNa lIlo tyAre ja rahe, jyAre e bahArathI tapa kare ane aMdarathI AtmAmAMthI bhaktirasanuM pAna kare. - 371. rAtarANInAM phUla aMdhArI meghalI rAte paNa rAtarANInAM puSpo enI saurabhathI AkhA bAgane jema maghamaghAvI de che, tema samAjanA sevakoe, sAdhuoe ane zikSakoe A saMsAra-udyAnane emanAM tapa, saMyamane titikSAnAM puSpa-parimalathI bharI devAnuM che. 372. mANasa Ape che ? dhUpa pote saLagIne, durgaMdhane dUra karI sugaMdha phelAve che; lAkaDAM jAte baLIne, TADhane haThAvI uSmA Ape che; zeraDI kolumAM pilAIne mITho 2sa Ape che. A badhAM karatAM mANasa to zreSTha che. chatAM e jagatane kAMI ApyA vinA jAya to ? 393. cAritranI suvAsa cAritra e attaranA pUmaDA jevuM che. jenI pAse e hoya tene to enI suvAsa maLe ja che, paNa tenA samAgamamAM je Ave teneya e potAnI suvAsa preraNAnI paraba * 99 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApatuM rahe che. enA aMtaranI suvAsanA dAnamAM ja ene AnaMda hoya che. 374. kAga thazo ke haMsa ? duniyAmAM saheluM kAma hoya to te kAganuM - bIjAnI TIkA karavAnuM ane niMdA karavAnuM. paNa kaThaNa kArya hoya to te haMsanuM; sarvamAM saguNa jovAnuM ane tenI prazaMsA karavAnuM. tamane zuM game ? kALo kAga ke zveta haMsa ? 375. pANI ane vANI parvano divasa Ave che ne mAnavI pANInI bAladI bharI, gharanAM vAsaNo ane vastro svaccha karavA besI jAya che; to mAnavajIvananA dharmaparvane divase prabhunI maMgala vANI smarI, manane ane aMtarane pavitra nahi banAve che ! 376. maMdiranuM zikhara maMdiranuM zikhara, zakya teTaluM UMcuM kema rakhAya che, khabara che ? kAraNa, enAthI mAnavInI dRSTi UMcI rahe, enuM lakSa gagana tarapha unnata rahe. mAnavI ! tArA jIvanamaMdiranuM zikhara paNa Ama sadAya UMcuM rAkhI jIvaje. 377. hAthInuM gaurava he mAnava ! tuM tArA astitvane oLakha. tuM zA mATe ahIM Avyo che? tAre ahIMthI zuM prApta karavAnuM che ? ane Aje tuM zuM karI rahyo che ? prakAzano paMthI ! tuM dhana ane kAmanA pAchaLa, zvAnanI jema pUMchaDI paTapaTAvato phara nahi. tArA AtmAnA vaibhavane jANa ane hAthInuM gaurava keLava. 100 - madhusaMcaya Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378. dharma-baeNnka baeNnkamAM jamA karelA paisA jema jarUra vakhate A lokamAM kAma lAge che, tema dAna, ziyaLa, tapa ane bhAvamAM jamA karelAM tana, mana ane dhana paralokamAM kAma lAge che. dunvayI benkane to kyAreka DUbavAnoya bhaya che, jyAre A dharmazAsananI baeNnka to traNa kALamAM zAzvata ane salAmata che. mATe tamAruM jIvanadharmanuM dhana emAM mUko. 379. tAjUDInI prArthanA duSkALa Avyo ane lokonAM rudana zarU thayAM, prArthanAo thaI paNa megharAje e na sAMbhaLI. pachI pAI-paisAno vepAra karanAra pelo vepArI Ubho thayo. kahe: 'he prabhu, huM jo A trAjavAne vaphAdAra rahyo houM to Aja va2sI nAkhaje.' ane megha tUTI paDyo. kAraNa ? paLapaLanI enI pelI tAjUDI enI prArthanA banI gaI hatI. AnuM nAma sAdhanA. 380. mananI nirmaLatA pANI nirmaLa hoya to emAM sUryanuM pratibiMba dekhAya, paNa enA para jo lIla chavAI gaI hoya to pratibiMba kema dekhAya ? tema mana paNa jo nirmaLa hoya to ja emAM paramAtmAnuM pratibiMba paDe; tenA para meLa ane melanI lIla jAmI gaI hoya to e pratibiMbane kema jhIlI zake ? mATe ja to nirmaLatA Avazyaka che. 381. jJAnInI puNyajyota AMkhamAM ghaNI zaktio hovA sAthe eka moTI azakti paNa che - te badhAMne juve che, paNa potAnI AMkhanA kaNAne joI zakatI nathI, kADhI zakatI preraNAnI paraba 101 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. ene mATe to bIjAnI sahAya ja levI paDe che. AvI ja rIte, manuSyanuM mana badhAnA vicAra kare che paNa potAno vicAra e nathI karI zakatuM. A mATe to jJAnInI sahAyathI ke emanI puNyajyotathI eNe enA manamAMnA kaNAne dUra karavuM paDe che. 382. kIDInI kAmanA sAkaranA pANImAM paDelI kIDI DUbatI, mUMjhAtI, taraphaDatI hoya che ne maDadA jevI thaI jAya che, paNa bahAra nIkaLatAM ane jarAka svastha thatAM pAchI e pANI tarapha jAya che. mAnavIno jIva paNa Ama viSayonI tRptimAM duHkha AvatAM jarAka vAra vairAgI bane che, paNa duHkha jatAM pAcho bhoga tarapha e dhase che. mAnavInI kAmanAnI A kevI karuNatA che ? 383. samatAnuM havAmAna pANImAM eka kAMkarI paDe toya kuMDALuM UbhuM thAya che, kAraNa ke pANI pravAhI che; paNa ThaMDIthI jyAre e jAmI jAya che tyAre paththara nAkho toya ene kAMI thatuM nathI. ApaNA manamAM paNa AvuM che. mananI AvI caMcaLa pravAhitAne TALavA ane tene ThAravA samatAnuM havAmAna UbhuM karo ane pachI anubhavo ke samatA kevI vItarAgatA sarje che ! 384. saMskAranuM sauMdarya juvArano raMga kevo phIko, pILo hoya che; AkarSaNa vagarano hoya che ! paNa agninA saMyogathI eno saMskAra thatAM e dhANI bane che. pachI enI zvetatA ane SaTkoNa AkAra kevA manohara bane che ! AtmAno paNa Ama jJAna tathA kriyAnA saMyoge saMskAra thAya to e paNa paramAtmA bane che; apUrNatAmAMthI pUrNatAne pAme che. 102 - madhusaMcaya Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 385. mananI vicitratA mAnavanuM mana kevuM vicitra che ! enI pAse je bhareluM che enI ene kiMmata nathI, ane enI pAse je nathI tene mATe e valakhAM mAre che. aMtarano AtmaprakAza bhUlI e kyAM sudhI saMsAranA aMdhakAramAM ghUmyA karaze ? 386. AtmajJAna vajanA prahArathI be bhAgamAM vaheMcAyelo parvata jema pharIthI saMdhAto nathI, ema je mANasa enA samyagullAnathI AtmAne ane karmane judA pADI zake che, enA para karmanI kAMI ja asara pharI thaI zakatI nathI. - 387. jJAnano prakAza sUryanAM darzananI jema, kaI vastu kyAM che enuM darzana thAya che, tema AtmajJAnanA prakAzathI jIvanamAM kaI vastu kyAM che, tenuM darzana thAya che, ene saMsArathI choDavA ane grahaNa karavA lAyaka vastunuM bhAna thAya che. mATe AtmajJAnano e prakAza meLavo. 388. jIvananI jyota diveliyAmAM tela hoya to ja dIpaka sArI rAta jale che; tela khUTatAM e bujhAI jAya che. gRhasthAzramamAM paNa jo saMyamanuM divela hoya to ja enI jyota jalatI rahe che. saMyamano tyAga eTale jIvana-dIpakano hAsa-nAza. 389. saMyamanuM supAtra siMhaNanuM dUdha jema suvarNanA pAtramAM ja rahI zake che ne bIjA pAtramAM preraNAnI paraba - 103 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ reDatAM, e pAtra phUTI jAya che ne dUdha DhaLI jAya che, tema dharma paNa saMyamanA supAtramAM ja rahI zake che. asaMyamanA pAtramAM dharma Take nahi ane evo mANasa dharmI bane to ene lIdhe dharma paNa vagovAI jAya. 390. AMtarika raMga khANamAMnI dhULa sAthe maLeluM sonuM pote paNa dhULa jevuM dekhAya che, paNa koI kuzaLa kArIgara jyAre ene zuddha kare che tyAre eno AMtarika suvarNa raMga pragaTe che; tema, karma sAthe maLI gayelo AtmA, jJAnInA samAgamathI ane tenuM karma haTI jatAM AMtarika paramAtmadazAnA raMgathI dIpI UThe che. 391. saMgano raMga jema lokhaMDa pArasamaNinA sparzathI suvarNamAM pheravAI jAya che, tema durjana paNa satsaMganA prabhAvathI dhIre dhIre sajjana thaI jAya che; kAraNa ke saMgano raMga mANasane lAgyA vagara raheto ja nathI; mATe saMga evo rAkho ke jethI jIvanano raMga zreSTha ja rahe. 392. traNa durga jema prabhunI pAse javuM hoya to samavasaraNanA traNa gaDha oLaMgo to ja prabhu maLe che ema, AtmAnA zuddha svarUpane pAmavuM hoya to mana, vacana ane kAyAnA traNa azubha yoga rUpI durga-gaDha oLaMgavA paDe che, to ja zuddha caitanyanI jhAMkhI thaI zake che. 393. ziyaLa ne sadAcAra ekaDA vinA zUnyanI kiMmata kaMI ja nathI, tema sadAcAra vinA, jIvanamAM 104 - madhusaMcaya Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vratonI kiMmata paNa kaMI ja nathI. vrata to zobhe che, ziyaLa ane sadAcAranA alaMkArathI. 394. ratnanAM pArakhAM ratnanI kiMmata koNa karI zake ? jhaverI hoya te, tema, mAnavajIvananI mahattA koNa samajI zakaze ? jenAmAM samyagdRSTi haze te. mATe he mAnavI ! Aje ane atyAre ja e dRSTi keLava. 395. saMyamanI DhAla bhagavAna mahAvIra kahe che : kAcabo jema bhaya AvatAM potAnI indriyone saMkelI laI, pIThanI DhAla nIce besI potAnuM rakSaNa kare che tema prAjJa mANasa paNa viSayonA pralobhana TANe, potAnI indriyone gopavI, saMyamanI DhAla nIce potAnuM rakSaNa kare che. 36. mananuM tapa mATInA kAcA ghaDAne paripakva karavA ene agnimAM mUkavo paDe che. e tApathI e majabUta thAya che tema, manane paNa paripakva karavA, tapa ane titikSAnA agnamAM ene mUkavuM paDe che. tapanA agnithI ja e majabUta ane zaktizALI bane che. 397, dharmonI jhaMkhanA dhULadhoyAnI dhIraja joI che kharI ? dhULanI AkhI TekarIne e dhoto jAya che, gAma AkhAnI gaTa2mAM vahetI dhULa pAchaLa e zrama kare che. zA mATe ? sonAnI ekAda nAnI zI kaNI meLavavA. tema, dharmInI dhIraja paNa evI preraNAnI paraba 105 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja hovI joIe. zA mATe ? AtmAnA prakAzanuM ekAda suMdara kiraNa pAmavA. 398. ajJAnanAM aMdhArAM aMdhakArane ulecavAno mArga eka ja che ane te e che ke tyAM prakAzane lAvavo. prakAzanI hAjarI thatAM ja aMdhakAra ApoApa adRzya thaI jaze. Ama, ajJAnane TALavAno mArga paNa eka ja che ane te e ke tyAM jJAnane lAvo. jJAna AvatAM, ajJAna enI meLe adRzya thaI jaze. 399. prabhunuM milana tame prabhune mitra mAno cho ke duzmana ? mitrane tyAM jatAM mAnavIne kevo AnaMda thAya, tevo AnaMda A duniyAne choDI prabhune tyAM jatAM tamane thAya che kharo ? jo ema na thatuM hoya to jANajo ke prabhune mitra gaNavAnI tamArI mAnyatAmAM ane vAstavika hakIkatamAM kAMIka phera che. 400. zravaNa // kAnanuM ke mananuM ? tame kA`thI sAMbhaLo to sAMbhaLatI vakhate e sAruM lAge ane sAMbhaLo teTalI ja paLa tamane e yAda rahe; AnuM nAma te sAmAnya zravaNa. paNa mananuM zravaNa to asAmAnya che. ene sAMbhaLyA pachI cittamAM e guMjAvara bharI de che ne svapnamAMya guMjI UThe che. pUchuM ? tamAruM zravaNa karyuM che kAnanuM ke mananuM ? - 401. AtmArthInAM motI marajIvA mANaso, sAgaramAM DUbakI mArIne jIvanA jokhame paNa taLiye rahelAM motIne jema zodhI kADhe che tema, AtmArthI mANasa jIvananA UMDANamAM 106 * madhusaMcaya Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'UtarIne, ene taLiye rahelAM darzana, jJAna ane cAritranAM mUlyavAna motI zodhI kADhe che. 402. ko'ka virala dhana vAparavAmAM kALajI rAkhanArA jagatamAM ghaNA maLaze, paNa amUlI vANIne vAparatI veLA viveka rAkhanAro ko'ka virala ja maLaze. paDelAne pATuM mAranAra duniyAmAM ghaNA maLaze, paNa eno hAtha jhAlI, premathI ene Ubho karI jIvanapaMthe mUkanAra ko'ka virala ja maLaze. 403. sukhanI kastUrI mRganI potAnI pUMTImAM kastUrI hovA chatAM je dizAmAMthI enI vAsa Ave che te dizAmAM kastUrI haze ema mAnI, e jema enI pAchaLa doDe che, tema sukha mANasanA AtmAmAM hovA chatAM e bAhya, bhautika vastumAM enI kalpanA karI enI pAchaLa bhame che. pachI koI saguru maLe to ja e batAve ke sukhanI kastUrI to tArI potAnI aMdara ja rahelI che. ene jotAM zIkha. 404. svAtaMtryano AnaMda ahoho ! Aje ATalo AnaMda zAne kAje che ? svAtaMtrya dina che eTale ? to jarA javAba Apazo ke svAtaMtrya zAnuM ? indriyonA viSayothI tame svataMtra cho ? tRSNAthI svataMtra cho ? halakI lAgaNIothI svataMtra cho ? vAsanA ne vicArathI svataMtra cho ? mitro ! prathama A badhAMthI svataMtra bano. to ja svAtaMtryano sAco AnaMda mANI zakazo. preraNAnI paraba 107 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45. jyota ane cImanI AtmA e nirmaLa jyota che; mana enI AsapAsa rahelI cImanI che. Atmajyotano suMdara prakAza to ja maLe, jo mananI cImanI svaccha ane nirmaLa hoya. ApaNI mana-cImanI evI che kharI ? 406. sAdhune saMge gaTaranuM pANI paNa gaMgAjaLano saMga thatAM dhIre dhIre gaMgAjaLa banI jAya che tema duSTa mANasa paNa jo sAdhuonA satsamAgamamAM jIvana gALavA lAge to sajjana banI zake che. 407. dhyeyanI spaSTatA tIraMdAja potAnuM bANa tyAre ja choDe che jyAre enuM nizAna nakkI thaI gayuM hoya che; tema, mahAna mANasa paNa tyAre ja pagaluM bhare che, jyAre enuM dhyeya, enI AMkha sAme spaSTa bane che. 408. samyagdaSTi sAkara paNa zveta che ane phaTakaDI paNa zveta che; paNa mAkhI to sAkara upara ja besavAnI. tema; samyagdaSTi paNa, satya ane asatyanI pasaMdagI prasaMge, satyano ja svIkAra karavAnI. 409. prakAzanA pAtharanArA sattA, saMpatti ane dehanA saundarya pAchaLa ghelA bananArA pAgalono jagatamAM toTo nathI; paNa satya, saMyama, sAdhanA ane samAdhi pAchaLa pAgala 108 * madhusaMcaya Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bananAra keTalA ? yAda rAkhajo ke e loko ja vizvanA aMdhAra paMthe prakAza pAtharI jAya che. 410. sva ane sarva hAthanA paMjAne ane tenI pratyeka AMgaLIne jema viziSTa kArya karavAnAM che tema vyaktie paNa samAjanAM aMga banI jIvavAnuM che, ekatva sAdhavAnuM che. yAda rAkhajo ke svanI vicAraNA e aMdhakAra che, sarvanI bhAvanA e jIvanano amara prakAza che. 411. upadezanI oya jIvanane khare avasare, jema benkamAM mUkeluM dravya ane tenuM vyAja kAme lAge che, tema guru ane jJAnI pAsethI sAMbhaLelA upadeza, jIvananI viSama vipattinI paLomAM khUba upayogI nIvaDe che. 412. mAnavatA ane dharma mUlyavAna hIro suvarNanI vIMTImAM ja zobhe. pittaLanI vIMTImAM to eno mahimA ja mAryo jAya che. AvI rIte Atmadharmano amUlo hIro paNa mAnavatAvALA mAnavImAM ja zobhe che, dIpe che. 413. AtmAnI anubhUti 'lADu' zabdanA uccArathI kAMI lADu khAdhAnI tRpti thaI jatI nathI; bhUkhane bhAMgavA to lADu khAvo joIe. Ama "Atma' zabdanA raTaNathI kAMI AtmajJAna lAdhI zakatuM nathI; e to je bhakta AtmAnI anubhUti kare che tene ja paramAnaMdanI paritRpti maLe che. preraNAnI paraba 109 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414. saMyamano baMdha bhAkharA-nAMgalanA baMdhamAM nAnuM kANuM paDatAM keTaluM badhuM nukasAna thaI gayuM ? ethI ghaNAne aMtare zoka chavAyo. paNa samAja AkhAmAMthI Aje saMyama ane sadAcArano baMdha tUTI rahyo che ene mATe koI raDazo kharA ? 415. zAntinI zodha hAtha, paga, AMkha, kAnavALo deha hovA chatAM jo aMdaranuM cetana ja emAM na hoya to ! ema, jIvanamAM dhana, yauvana, sattA, badhuM hoya paNa mananI zAMti nahi hoya to ? mATe ja to, bhagavAna mahAvIra jevA rAjAdhirAja paNa rAjya tajI, zAntinI zodhamAM cAlI nIkaLyA, ApaNe paNa evI zodha karavA kyAre nIkaLIzuM ? 110 madhusaMcaya Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haMsano cAro ________________ Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vana e eka mahAkAvya che. enuM Alekhana adazya ane gAna mauna che. ApaNe ene vAMcI to nathI zakatA paNa enA saMgItane sAMbhaLIya nathI zakatA, kAraNa ke ApaNuM karuNAnuM jharaNuM sukAI gayuM che. zAnti ane AnaMda jarUra maLe - jo sahRdayatAbharI dRSTithI vizvanA jIvonA jIvananuM vAMcana thAya ! 416. kAvya 417. aMdara ane bahAra mana haLavuM, saraLa ane vikasita hoya tyAre bahAra narkanI yAtanA dekhAtI hoya to paNa antaramAM saccAInA sukhano AnaMda UbharAto hoya che, paNa jyAre mana bhAre, daMbhI ane saMkucita hoya che, tyAre to bahAra svargano vaibhava dekhAvA chatAM haiyAne chUpI chUpI narkanI yAtanA pIDatI hoya che ! haMsano cAro 113 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418. jIvana eTale jIvavuM jIvana aMge kaMI paNa na jANavA chatAM 'sarva kaMI jANuM chuM' ema mAnArA jIvananA ajANa ghaNA che, paNa jIvana aMge ghaNuM ghaNuM jANavA chatAM e jANavAno dekhAva karyA vinA jIvanArA jIvananA jANakAra to sAva virala che. 419. brahma ane jagata brahma satye namithyA" A bhavya sUtra svataMtra ciMtana mAMge che. brahma eTale cetanAvALuM vizva. ane jagata eTale vikalpothI UbharAtuM mAnavInuM mana ! cetanAvALuM vizva satya che ane kSaNe kSaNe aneka icchAone janma ApatuM mana-jagata e mithyA che. eTale ja tattvavido kahe che ke : arthahIna vAtone janma ApatI mananI sRSTine mithyA - khoTI gaNI, brahma eTale AtmAnA satyapaMthano sAda sAMbhaLI cAlo. 420. dhyeyahIna sAgarikanAre huM beTho hato. ananta jaLarAzi para DolatI eka naukA 52 mArI najara paDI. dhyeyahIna DolatI naukA joI mane jIvana sAMbharI AvyuM ! jIvana paNa naukA jevuM che ne ? baMdarano nirNaya karyA vinA je naukA laMgara upADe che ane anaMta sAgaramAM jhaMpalAve che, tenA mATe vinAza nizcita che; tema dhyeyano nirNaya karyA vinA saMsArasAgaramAM jIvana-nAvane vahetI mUkanAra mATe paNa niSphaLatA nizcita che. 421. vAcAnI maryAdA mitro ! bolatAM AvaDe to jarUra bolo. tamArA haiyAmAM jagatane ApavA jevo maitrIno prema saMdeza che ema tamArA AtmAne lAge to jarUra bolajo. paNa tamArA bolavAthI mAtra jagatamAM zatruo ja UbhA thatA hoya, koInA dilane Thesa lAgatI hoya, to mauna majhAnuM che. Ama mauna rahevAthI 114 9 madhusaMcaya Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadAca tamArA hAthe mAnavajAtanuM hita nahi thAya, to paNa ahita to nahi ja thAya. 'pappA pApa na kIjIe, puNya karyuM so vAra !' 422. spardhA konI ? sajjanane durjana sAthe spardhA karavAnuM mana thAya to ATalo vicAra karavo. pANI ane mela vacce spardhA thAya to khovAnuM kone ? khovAnuM pANIne ! melane khovAnuM zuM ? mela thoDo ja UjaLo thavAno che ? UjaLuM pANI ja meluM thavAnuM ! ApaNI ujvaLatAne spardhAmAM malina zAne karavI ? 423. saurabhanI smRti javuM ja che ? to jaIe. AvyA chIe to khuzIthI jaIe, paNa jatAM jatAM svArthanI durgandhane badale sneha, sevA, sadAcAra ane saujanyanI surabhi mUkatA jaIe jethI e surabhinI puNyasmRti 52 koIkanI AMkha to ThaMDI thAya ! 424. zaizava meM vaLI kyAre kahyuM hatuM ke prauDhatva mane priya nathI ane vArdhakya veThavuM mane pasaMda nathI? huM to kahuM chuM ke pratApI prauDhatva paNa Avo ne zANuM vArdhakya paNa Avo; paNa mAruM kahevuM to eTaluM ja che ke zaizavabhAva na jazo, -- je masta zaizava garIba ne zrImaMtanA bhedane pichANatuM nathI, phUla jevA nirdoSa hAsyane tajatuM nathI, bUruM karanArane paNa dADhamAM rAkhatuM nathI, haiyAnI vAtane mAyAnA raMgathI raMgatuM nathI ane vAtsalyanI bhASA sivAya bIjI bhASA jANavuM nathI, - evuM madhuruM zaizava, jIvananI chellI paLe paNa nA jazo ! 425. saMyama ke jaDatA ? saMyama e to karuNA ane bhAvormine navapallavita rAkhanAra nirmaLa nIra che. haMsano cAro ! 115 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyamathI karuNAnAM vRkSo ane bhAvorminI velaDIo jo sukAI jatI hoya to mAnajo ke e saMyama nathI, paNa saMyamanAM AkarSaka vastromAM sajja banelI jaDatA che. jyAM saMyamanA nAme jaDatAnI pUjA thAya tyAM daMbhanA dekhAva ane kusaMpanA bhaDakA thAya temAM navAI zuM ? 426. vAdaLI varSAnI eka mAjhama rAte vasatI vAdaLIne meM pUchyuM : 'kAM alI ! ATalI garjanA kema kare che ? kAMIka dhIrI dhIrI varasane !' vasatI vAdaLIe mukta hAsyamAM saMketa karyo : 'amane pIvA chatAM tArAmAM amAro guNa na Avyo eTale bhalA mAnavI ! mAre tane cetavavo paDyo. ame sagaranAM khArAM pANI pIne paNa comAsAmAM mIThI jaLadhArAo varasAvIe chIe, tyAre tuM amArAM mIThAM jaLa pIneya kaDavI vANInAM pANI TapakAve che, eTale kahevA AvI chuM ke kaDavA ghUMTaDAne haiyAmAM utArI, amRtanA oDakAra moMmAMthI kADha ne !' 427. mAnavajIvana eka yAtrA jIvana eka yAtrA che. A pravAsamAM vizvanA jIvo sAthe maitrIbhAva, guNavAno pratye pramodabhAva, du:khI jIvo pratye karuNAbhAva ane mArga bhUlelA mAnava pratye mAdhyasthabhAva keLavI AtmA mahAtmA bane che ane AtmajJAnanA dhyAnamAM e ja mahAtmA paramAtmA bane che. A yAtrA paramAtma pratinI che. 428. kSaNa kSaNa badalAI rahI che bhaviSyamAM AvanAra du:khanI ciMtA karI AjanA divase du:khI thavuM e to na lIdhela rakama para cakravRddhi vyAja bharavA jevI vAta thaI. 116 * madhusaMcaya Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya to kSaNe kSaNe badalAI rahyo che. tyAre kAlanI to vAta ja zuM karavI ? Ajane samajathI vItAvIe to kAla sarasa thaze ja. bIja sAruM haze to phaLa sArAM Avaze ja. 429. satyano mahimA satyane prakAza ane asatyane aMdhakAra eTalA ja mATe kahevAmAM Ave che ke satyavAdI pramAdathIya asatya bolI jAya to paNa loko ene satya mAne; jyAre asatyavAdI koI prasaMge mahAna satya uccArI jAya toya loko ene asatya ja gaNe. 430. dIna nahi o mArA bhAgya ! meM vaLI tane kyAre kahyuM hatuM ke tuM mane paisAdAra banAva ? huM to tane Aja paNa kahuM chuM ke badhuM laI le. mAruM kahevuM to eTaluM ja che ke mane mAnavatAvihoNo ane dIna banAvIza nahi. AtmazraddhAnI mastImAM jIvavAnuM Ananda-dhana lUTIza nahi. 431. hAni kone ? suMdara vastuone vikArI dRSTIthI nirakhanArA o mAnavI ! tArA vikArI nirIkSaNathI suMdara vastuo asuMdara nahi thAya; paNa tArAM nayano ane tAruM mAnasa to jarUra asuMdara thaze ! hAni suMdaratA karatAM, tane potAne vizeSa che, eno zAMta citte eka kSaNa to vicAra kara. malina thayelI dRSTi jIvanasauMdaryane kema joI zakaze ? 432. satya sonuM kone nathI gamatuM ? sau ene cAhe che paNa agnimAM tapelI sonAnI lAlacoLa lagaDIne hAthamAM jhAlavA koI ja taiyAra nathI, tema satya haMsano cAro 117 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa saune game che paNa ene kaTutAnA pAtramAM pIrasazo to ene koI nahi jhIle. tamAre satya jo pIrasavuM hoya to priyatAnA pAtramAM pIraso ne ! to A pathya satyanI mIThAza mANI zakAze. 433. aMdara zodha he mAnava ! tuM bahAra zuM zodhe che ? aMdara Ava. jene tuM pApAtmA kahI dhikka.re che na jenAthI tuM dUra bhAge che, te tArA hRdayamaMdiranA vAma khaMDamAM saMtAyelo che : ane jene tuM puNyAtmA kahI pUje che ne jenA sAMnidhya mATe tuM jhaMkhe che, te tArA hRdayamaMdiranA jamaNA khaMDamAM poDhe che. mATe kara vAtsalyano nAda ! jene zodhe che, e tArI sAme sAkSAt khaDo thaze. 434. saMyamanI pUjA devamAM saMyamanI UjaLI bhAvanAne pratiSThita karIne ja nArI devane pUje che. nArInI AratImAM akhaMDa zikhAe jalatI jyota e saMyamanuM pratIka che, eTale nArI kharI rIte devanI AratI nathI utAratI paNa saMyamanI ja AratI utAre che. saMyamanA caraNomAM zraddhAthI namana karatI nArIne devanI pUjAraNa kahevA karatAM saMyamanI pUjAraNa kahevAmAM nArInuM aucitya ane gau2va banne jaLavAya che. 435. anubhavanAM veNa jyAM sudhI mAnavIne mAthe vipatti nathI AvI tyAM sudhI e ema kahI zake che : 'emAM te zI moTI vAta che ? vipattino sAmano hasatA mukhe karavo joIe.' paNa jyAre vipattie kharekhara ene tyAM mukAma karyo hoya tyAre jo A vAkya AtmazraddhApUrvaka bolAya to A sAmAnya vAkyanI kiMmata RSivAkya karatAM paNa anekagaNI preraNAdAyaka banI jAya. 118 * madhusaMcaya Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436. vicAra kabATanAM khAnAMmAM nakAmI vastuo ThAMsI ThAMsIne bharI rAkhI hoya to pachI emAM suMdara vastu goThavavA jeTalI jagyA rahetI nathI ane parANe jyAM tyAM goThavIe to e kacarAmAM mUlyavAna vastu kyAMya aTavAI jAya, mATe ApaNA magajanA khAnAmAM pahelethI ja sugaMdhabharyA suMdara vicAro goThavIe ke jethI nakAmAne mATe jagyA ja na hoya. 437. aprAmANika aprAmANika ane ziyaLahIna mAnavIne khasathI saDelA, durgandhavALA kUtarAnI upamA apAya che. kUtarAnI peThe AvA mANasane paNa koI potAnA AMgaNAmAM AvavA detuM nathI. ane jo ajANatAM AvI jAya to ene koI premathI paDakhAmAM to besADatuM nathI ja. 438. anubhava tame mane mArA jIvanapaMthanA anubhavonuM varNana karavA kaho cho ane emAMthI preraNA meLavI, tame tamArA jIvananI samasyAone ukelavA mAMgo cho? to jarA UbhA raho; mArA anubhavomAMno eka mahattvano anubhava kahuM; ApaNe koIno anubhava, koInI viziSTatA ke khAsiyata udhAra levAnI jarUra nathI. jIvanapaMthamAM AgaLa vadhavA mATe A traNa vAtanI AvazyakatA che : saMyama, AtmavizvAsa ane paLepaLanI jAgRti. 439. aNu vastu nAnI che eTale enI kiMmata tamAre mana kAMI ja nathI paNa eka najara to ahIM nAkho ! A nAnakaDA AganA taNakhAe AkhA vanane rAkhanI DhagalImAM pheravI nAMkhyuM. A nAnakaDA chidra A mahAnIkAne sAgaramAM jaLasamAdhi levarAvI. A nAnakaDA bIje vaDa banI A vaja jevI dIvAlane paNa cIrI haMsano cAro ja 119 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAMkhI. A nAnAzA aNuonA bombe hIrozimA ane nAgAsAkIno nAza karI dIdho chatAM nAnI vastunuM mUlya tamAre mana kAMI ja nathI ? to pachI raLiyAna mahaMto mahaMyAna" evo AtmA kema samajAze ? 440. kAnti krAnti thaI rahI che, mAnavatAno dharamULathI pheraphAra thaI rahyo che. mAnavatAne dUra phagAvI, jhaDapathI, zoSaNathI yuddha tarapha dhasavuM enuM nAma kAnti? mANasa Aje bAhya dRSTie be DagalAM AgaLa dekhAya che, paNa AMtarika dRSTie to e cAra DagalAM pAchaLa paDI rahyo che, ane tethI ja eka ThekANe annakUTa dekhAya che, tyAre bIjI bAju anAtha mAnava anna vinA ribAIne marI rahyo che...re, krAnti ! 441. bhAvanA prANImAtranA jIvanamAM bhAvanA ati mahattvano bhAga bhajave che. eTalA ja mATe cintako mANasanA sthUla kAryane nathI jotA, paNa enI pAchaLa kAma karatI sUkSma bhAvanAne avaloke che. kArya eka ja hoya chatAM bhAvanA bhinna hoya to pariNAma juduM ja Ave. bilADI je dAMtathI potAnA baccAne pakaDe che, e ja dAMtathI uMdarane paNa pakaDe che; paNa emAM aMtara AkAzanuM ane pAtALanuM che. ekamAM rakSaNanI bhAvanA che; bIjAmAM bhakSaNanI. ekamAM vahAla che, bIjAmAM vinAza ! 442. saccAInuM saMgIta je mANasa potAnA kAryakSetramAM kuzaLa ane sAco hoya to te vizvanA game te sthAnamAM saphaLatA meLavI zake che. ApaNA pratyeka kAryamAM saccAInuM madhura saMgIta bharazuM to te cAre bAju guMjyA vinA raheze kharuM ? saccAInuM saMgIta bIjAnA manane bharatA pahelAM gAnAranA dilane bhare che. 120 - madhusaMcaya Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Urmi ane udadhi ____ ____ ____ ___ Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 443. koIno sAda 5 ja hRdaya AnaMdanAM amIthI A chalakAI rahyuM che. anaMtamAMthI jANe che koIno sAda AvI rahyo che - jhINo chatAM che madhuro, zAnta chatAM spaSTa. anubhavI zakAya, mANI zakAya, paNa varNavI ke vyakta te na karI zakAya evo A agamya sAda che. A avAjamAM snehInuM sauhArda che, priyAno huM prema che, mAtAnuM vAtsalya che, mitranI huMpha che che ane vibhunI karuNA che. ATaATalA ( divya ane suMdara bhAvone vahana karato A sAda kono haze ? sAda saMbhaLAya che, paNa * A sAda karanAro dekhAto kema nathI ? A sAda sAMbhaLuM chuM tyAre divya bhUminAM svapnAM Ave che. jANe tyAM nitya vasaMta che. ( patunAM puSpono parimala che. pANIne badale prakAzanA phuvArA che. bhUmine badale * marakatamaNinI bhoMya che. kevaLa prakAza ja jyAM vilasI rahyo che. AtmAo ApaNA je sthULa dehane badale raMgabharI vAdaLImAMthI banelA tattvamAM viharI rahyA che. kamaLanI surabhinA zvAsocchavAsa che. havAmAM puSpo - Urmi ane udadhi = 123 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krIDA karatAM hoya tema samagra cetanAsRSTi jyAM AnaMdamagna che. Aha ! AvuM badhuM A sAdamAM huM anubhavuM chuM. A sAda kono haze ! A te buddhino bhrama che ke parabrahmano saMsparza che ? kharekhara, vItarAga evA parabrahmano A sAda hoya to A nimantraNa zAne na svIkAruM ! 444. divya prakAza kAzanI pUrNimA che, prabhAtano prathama prahara che, sau tArA prakAzane vadhAvI huM je Avyo chuM. tArAM tejomaya darzanathI mArA jIvananA zAMta sAgaramAM cAMcalyabharyA ullAsanI eka prakAzamaya paLa AvI gaI. zuM e mAro aparAdha che ? caMdranAM kAvyamaya darzanathI sAgaranA taraMgo adhIra thaI UchaLI paDe te zuM unmAdabharI vikRti che ? mArA nAtha ! Abha jeTalo tuM dUra hovA chatAM ahIMthI mAro AtmA tane eka tane ja pAmavA UchaLI rahyo che. A bhAvanA e vikRti -- = na hoI zake, e to mArA prANanI prakRti che. indu-sindhunA sanAtana bhAvomAMthI pragaTelo a akhaMDa ullAsa che. ullAsanA A tophAna pAchaLa paNa tArI zAzvata smRtinuM zAMta ane sumadhura saMgIta ja vahI rahyuM che. e saMgItano dhvani kahe che : tuM dUra che, prakAzanI pelI pAra che; chatAM mArA pAradarzaka hRdayamAM to tuM ahIM paNa saMkrAnta che. huM tArI pAse jyAre A prArthanA karI rahyo chuM tyAre paNa mArA AMtaravaibhavanI vipulatAnuM mane bhAna che. eTale ja huM vaibhava nathI mAgato, mAguM chuM mAtra prakAza ! mArA AMtarika vaibhavane ajavALe evo divya prakAza ! 445. viraha gavAna ! tAruM darzana Aja sudhI nahotuM thayuM te paNa ThIka ja thayuM. bhavahAlA ! tAruM darzana jo mane vaheluM thayuM hota to Aja sudhI tArA 124 : madhusaMcaya Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ milana kAje je jhaMkhanA jAgI te jAgata ? je pyAsathI huM AkuLavyAkuLa thaI gayo te AkuLatAno AnaMda maLata ? je sudhAthI huM vivaza banI gayo te kSudhAnI vedanA jANavA maLata ? Aha ! e paLa yAda Ave che ane kaMInuM kaMI thaI jAya che ! tArA milana mATe huM kevo taraphaDyo chuM ? kevI tIvra AturatAthI tArI pratIkSA meM karI che ? kevAM tapa meM karyA che ? ane te vakhate UrmionI choLo uchALatI bhAvanAonI je chAlaka vAgatI, kalpanAonI je saritAo vahetI, te tuM maLyo hota to banata ? tuM nathI maLyo eTale ja to A bhAvonmAda jAgyo ! ATaATalA kavionI vedanAmaya vANI vAMcI; ane tArAM na varNavI zakuM evAM rUpo kapyAM, evA prakAro saryA, ane evI mUrtio svapnamAM ANI, kAraNa ke meM tane nahoto joyo. bhramara tyAM sudhI ja guMjana kare che, jyAM sudhI e rasamagna banato nathI. rasanuM darzana thayA pachI bhramaranAda koIe sAMbhaLyo che ? bhramarane mIThI vedanAnuM darzana to rasadarzana pUrve ja thAya che. rasa maLatAM to e maunamAM magna banI jAya che. 446. AnaMdasamAdhi e ja jyAre tane jouM chuM tyAre lAge che ke je gItanAM madhura svapnomAM nAmeM tane poDhelo joyo hato, te to tuM che ja nahi ! tuM to tethI sAva ja nyAro che ! haiyAnA phUla ! tAruM sAcuM rUpa Aja sudhI koIe kema nahi kahyuM hoya ? paNa tane je pAme che, samaje che, te pachI zabdonI jaTilatAmAM zuM karavA praveze ? je mAnasarovaramAM viharyo hoya te gaMdhAtA khAbociyAmAM kema praveze ? jeNe mattA kamaLanI surabhi mANI hoya te kAMI lasaNane icche ? tArA milananI matta madhuratA pachI zabdonI lIlA kevI zuSka lAge ! oha ! zuM tAjuM darzana ! zuM tAruM rUpa ! ene vaLI zabda mAM purAya ? nA re nA, ema te bane ! tuM mukta che ne mukta ja raheze. vizvano evo koI mahAkavi nathI, je tane zabdomAM varNavI zake ! e bahu to kaheze : neti neti ! e pAchaLa jaze, AgaLa nahi, kAraNa ke AgaLa to tuM birAje che. tArA padmAsana sudI kavinA zabdo kaI rIte AvI zake ? ahIM zabda virAma pAme che. deva ! cetanAnI tIvratAthI mArI badhI indriyo tAruM saMvedana karI rahI che. tArAM darzanathI nayano AnaMdavibhora che. tArA zravaNathI kAna samAdhimagna che. Urmi ane udadhi 125 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArA sparzathI premaprakAzano saMyoga thayo che. ane AtmA ? AtmA to zAMta sudhArasamAM nimagna ja banI gayo che. 447. prItanI rIta tha ! tArI ane mArI vacce prItano je akhaMDa dora che, te koIneya jANe nagamato nathI ! sau ane khaMDita karavA kaTibaddha thayA che. mA kahe che : 'beTA, mArAthI adhika vAtsalya teM kyAM dIThuM ?' pitA kahe che : 'mArA lAla ! mArAthI adhika tAre koNa ?' bhaginI ane bhrAtA snehabhInAM haiye gaLe bAjhyAM che. sakhI to caraNomAM paDI AMsuthI paganuM prakSAlana karatAM kahe che : 'mArA deva ! mane mUkIne kyAM jAva cho ? meM to tamArA pAvana pagale mAruM jIvana nyochAvara karyuM che !' tArA vinA mAruM koNa ?' AkhuM jagata Ama pralobhana dharI kahe che : 'tuM ene mUkI Ava. ame tAro satkAra karIzuM, pUjA karIzuM, tArA caraNe ame amAruM sarvasva dharIzuM.' jagata ATheya prahara judA judA svarUpe AvI AvI vAto karI mane bolAvI rahyuM che, phosalAvI rahyuM che. mane tArAthI vegaLo thayelo jovA A vizva keTaluM jhaMkhI rahyuM che ! bIjI bAju tuM mAtra eka che; ane tuMya pAcho kevo prazAnta ! bolAvuM to bole nA, hasAvuM to hase nA, satkAruM to Ave nA. A te tArI kevI rIta ! mArA mitra ! tAre mATe to AkhA jagatane meM tarachoDyuM toya tuM mArI upara eka karuNa najara paNa kare nA ? 448. eka taNakho tha ! mAro AtmA jyAre tArA nAdathI matta banyo tyAre jagata mane na bhojana mATe nimaMtravA AvyuM che. bhagavAna ! jagata A nathI jAAtuM, paNa tuM to jANe che ke huM bhojananA TukaDAono bhUkhyo nahi, paNa tArA premarasano tarasyo chuM; ane e rasanA jAma jyAre tArI pAsethI bharIbharIne maLatA hoya tyAre e rasabhara prasaMgane huM kema tajI zakuM ? deva ! tuM mane kahIza ke huM svArthI chuM; paNa prabho ! A vizvamAM koNa svArthI nathI ? svano arthI ja AtmAno artha ja tArA premarasane pAtra // - 126 H madhusaMcaya Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI zake che. siMhaNanuM dUdha jema suvarNapAtramAM ja Take che tema tArA premarasane paNa A sva-arthanuM pAtra ja jhIlI zake che ! Aja to huM tArAM darzanathI matta banI rasalahANa laI rahyo chuM; mAre have jagatanA nimaMtraNanI zI jarUra ? mane to jagatanAM nimaMtraNa karatAM tArA upAlaMbha ja vadhAre game che; jagatanI pUjA karatAM tArI madhyasthatA mane vadhu priya lAge che ! prabho ! mAre rAkhanI DhagalI na khape, agnino eka taNakho ja basa che ! 449. e kayuM gIta tha, bhAtanAM dvAra UghaDe che tyAre uSAnA vividha raMgo dekhAya che. vAtAvaraNamAM paMkhIono kilakilATa ane jIvanano taravarATa dekhAya che. kalAko vIte che ane dhIme dhIme e raMgo adazya thAya che, ane tene badale tyAM madhyAhunanI prakharatA ane dhoma tApa chavAI jAya che. mANasanA citta para zUnyatA AvavAnI kSaNe ja saMdhyAnA namaNA vaibhavanI AbhA vistarI jAya che. jIvana puna: AlAdano eka UMDo niHzvAsa le che, AMkho baMdha karI e AnaMdanuM pAna kare che, tyAM to aMdhakArano thara vizva para pharI vaLe che. nisarga ane jIvananuM A kevuM nirmANa che ? A dazyo joI kavine paNa vicAra Ave che : nisarga zuM che ? uSAnuM AnaMdagIta ke tamisAnuM viSAdagIta ? 450. premaparAga che, ne ahIM mokalatAM pahelAM teM kahyuM hatuM : "mAgI le. prema joIe che ke saundarya ? eka maLaze, be nahi.' meM mArA aMtaranA Adeza pramANe prema mAgyo. teM te veLA smita karyuM ane huM dvidhAmAM paDyo : rakhe mArI mAgaNI mUrkhAIbharI Thare. paNa have Aja huM mArI jAtane dhanyavAdathI vadhAvuM chuM, kAraNa ke meM sahajabhAve mAgyuM hatuM te ja satya nIvaDyuM. atyAre mArA dvAre saundarya AMTA mArI rahyuM che. huM dvAra kholavA Ubho thayo tyAM preme kahyuM : "jarA dhIro thA. dvAra Urmi ane udadhi 0 127 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kholavAnI kaMI ja jarUra nathI. e to mAruM bAhya aMga che ane te dvArapALa banIne UbhuM raheze ja.' oha ! have samajAyuM. saundarya e to premapuSpano ja parAga che. premanI naja2 ja vastune viziSTa ane saundaryamaya banAve che. bhUlIza nahi : saundarya premano ja dvArapAla che. // 451. prakAzane dvAre rSanI vidAya veLAe prakAza sAme Ubho chuM, ane vicAra Ave che divaso : mahinAmAM ane mahinAo varSamAM pheravAI gayA. Aje have varSa paNa vidAya laI rahyuM che. kALacakra kevuM avirata pharI rahyuM che ! A mahAkALanI bhayaMkaratAne prachanna rAkhavA nisarge enA 52 RtuonA vividha prakAranAM phUlonI ane phaLonI ramaNIyatA mUkI. mAnavI A uparanA dekhAvane, RtuonI A raMgalIlAne jovAmAM eTalo to tallIna ane magna thaI jAya che ke kALacakranI vikarALa gatineya e joI zakato nathI. paNa mAnavI jue ke na jue, e to jIvananA divaso kApI ja rahyuM che. eka varSa pUrNa thaI gayuM ! hA, traNaso ne sATha divasa vItI gayA ? paNa pragati zI karI ? sthaLanA vikAsa sivAya bIjo zo vikAsa sAdhyo ? prakAza sAme maunabhAve mITa mAMDI namrabhAve Ubho chuM eTalA mATe ke kAMIka uttara maLe, kAMIka mArga maLe, kAMIka nUtana sRSTi maLe. UMDANamAMthI uttara Ave che : 'jIvana e mAtra svapna nathI, jAgRti che; e mAtra dhamAla nathI, vyavasthA che; e kalahabharyo kaTu zabda nathI, layabharyuM saMgIta che.' A jAgRtine, A vyavasthAne, A saMgItane jIvanamAM pragaTAvavA jIvanadarabAranA dvAre AzAbharyAM nayane Ubho chuM. jouM chuM : saMvAdamaya saMgItamAM jAgRtinuM paroDha kyAre pragaTe che ! 452. vAtsalyanI bharatI gAya ATalI utAvaLI kema cAlI jAya che ? enI AMkhamAM A zAnuM Aja che ? enA tanamAM A utsAha zAno che ? kevA AhlAdamaya utsAhathI e cAlI jAya che ! 128 : madhusaMcaya Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA e potAnA vAcharaDAne kaMIka pAvA jaI rahI che. enAM AMcaLa dUdhanA bhA2thI namelAM ane puSTa che. A tAjuM dUdha e potAnA bhUkhyA-tarasyA vAcharaDAne pAze. vAtsalya ane arpaNanuM teja enAM nayanamAM che, sattvadAnano utsAha enA tanamAM che. prabho ! AvuM teja ane Avo utsAha mArAmAM na Ave ? prANImAtra prati Avo mAtRbhAva tuM mArAmAM na jagADe ? huMya mA banI mArI A saMcita jJAnasudhA jagatane pAuM evuM na bane ? A amIpAna karAvavA vizvanAM gAmegAma, zerIe zerIe ane ghareghara utsAha ane ullAsabhera pharI vaLuM to kevuM sAruM ! gaumAtAnI A gatinAM darzanathI citta vAtsalyathI bharAI gayuM che. Aja to tana ane mananA aNue aNumAM A vAtsalyanI madhuratA chavAI che. // 453. saMdhyAnuM hAsya zuM hasamukhA mANaso badhA ja sukhI hoya che ? nA, nA. A vAta sarvatra satya nathI. evAM hRdayo paNa ahIM che, je hase che, khUba hase che, kAraNa ke emanAM ekAntanAM rudana have khUTI gayAM che, AMsuo sukAI gayAM che, vedanA thIjIne paththara banI che, nizvAsa thaMbhI gayA che. potAnI vyathAne bahAra kADhavA have emanI pAse hAsya sivAya kAMI ja rahyuM nathI. hArIne maravuM hoya to mauna ane gaMbhIratA che; paNa nA, hAravuMya nathI, maravuMya nathI, jIvavuM che vidhinI kaThoratA sAme pUrepUruM jIvavuM che, du:khanA dAvAnaLa vacce paNa karma khapAvavA jIvavuM che. to have eka ja paNa cokkasa rIte mAnI le ke kevuM mIThuM hase che ! mArga che A : hasavuM = eTaluM hasavuM ke ene jonAra keTalo sukhI che ! vAha, kevo AnaMdI ! AthamavAnI paLe saMdhyA raMgano kevo siMgAra saje che ! enA haiyAAM zokano aMdhakAra che, potAnA priyajana sUryane gumAvyAno gahana zoka che, chatAM AkhI sRSTine e raMganA kevA hAsyathI bharI de che ! loko kahe che : 'zI suMdara saMdhyA khIlI che !' paNa kone khabara che enA hRdayamAM zuM che ? evuM ja kaMIka A hAsyanA dhvani pAchaLathI mane saMbhaLAya che. Urmi ane udadhi 129 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4pa4. cittanI cAvI Bka kalAkathI huM kabATanI cAvI zodhI rahyo hato. ekeeka sthAna zodhI vaLyo, paNa kyAMya na maLI. thayuM, makAna mUkIne cAvI jAya kyAM ? tyAM bApujI AvyA. meM pUchyuM : "Ape cAvI joI ? sarvatra zodhI vaLyo, paNa cAvI jaDatI nathI." emaNe kahyuM : "A tArA hAthamAM zuM che ?' kevuM Azcarya ! cAvI to mArA hAthamAM ja hatI; ane huM nAhakano badhe zodhI rahyo hato ! jIvanamAM paNa Ama ja bane che. ApaNA aMtaranA kabATanI cAvI ApaNA hAthamAM ja che, paNa A kolAhalamAM ApaNe bhUlI jaIe chIe, ane enI zodhamAM sarvatra bhaTakIe chIe. Akho janmAro AkhA jagatamAM pharavAmAM gALIe chIe. AvA saMyogomAM koI prAjJa puruSa ApaNane ApaNA hRdayamAM birAjatA caitanya sAme AMgaLI cIMdhI ema kahe : "are, tyAre A tamArI pAse zuM che ? to ApaNane kevuM lAge ? 455. dhyeya ke ya e mAnavajIvanano arka che. jenI pAse potAnA dhyeyanuM spaSTa citra che te ja jIvananA rahasyane sAcA arthamAM pAmyo che. paNa, Aje mANasa pAse enA jIvananuM dhyeyacitra spaSTa nathI eTale ene jIvana eka bojarUpa lAge che. e jIve che potAnI icchAviruddha, potAnAM svapnoviruddha, potAnA AtmAnA prakAzanI viruddha. jagatanA saMyogoe ene vAsanAnI sAMkaLe bAMdhI lIdho hoya che. enA dilamAM muktinuM gIta che kharuM, paNa pagamAM to pArataMtranI vajanadAra sAMkaLa paDI che. ane Ama hoya pachI enAmAM gIta gAvAno ullAsa kyAMthI pragaTe ? baMdhanane kAraNe e doDI paNa zAno zake ? piMjarAmAM purAyelA paMkhInI jema mAnavI gAya che ane khAya che; paNa khAya che te A deha dvArA dhyeyane zikhare pahoMcavA nahi, paNa dhyeyahIna dehane TakAvavA mATe; ane gAya che te AtmAnA AnaMdane ullAsathI lalakAravA mATe nahi, paNa dehane TakAvavA mATe joItA khorAkane meLavavA mATe. 130 - madhusaMcaya Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enA dilamAM rahelI sAcI bhAvanAnuM gIta, e eka mukta paMkhInI jema cheDI ja zakato nathI. hA, e koIka vAra gAya che, paNa emAM AtmAnA parAjayanuM kandana ane vyathAnA karuNa sUro sivAya bIjuM hoya che paNa zuM ? 4pa6. prayatna jANyuM ke vipattiothI tame gherAI gayA cho, paNa have zuM ? zuM mUMjhAIne emAM ja paDyA rahezo ? mUMjhAvAthI vipatti TaLI jaze ? dhAro ke aMdhakAra khUba che, to tame zuM karazo ? mUMjhAIne besI rahezo ? ethI aMdhakAra TaLI jaze ? nA, UbhA thAo, dIpaka zodhI kADho, pragaTAvo; ane pachI joI lo : thoDI ja vAramAM prakAza ! prakAza ! thoDoka zrama, thoDIka buddhi aMdhakArane prakAzathI raMgI zake che. to jIvanamAM AvatI vipattio paNa thoDoka Avo himmatabharyo zrama mAge che. hAro nahi, prayatna karo. pANI kevuM nAjuka che ! nAjuka AMkhaneya AnaMda Ape che. AvuM nAjuka pANI paNa prayatna karIne paththaramAMthI mArga kADhe che; to mANasa to cetanavaMta che, jIvaMta che, zuM e vipattimAMthI mArga nahi kADhI zake ? abhyAsa svasthatAthI karavo. gabharAvuM nahi, tema pramAda paNa na karavo. mAnavajIvananuM saravaiyuM enA jIvananAM becAra kAryothI nathI nIkaLatuM; enuM saravaiyuM enA jIvanano aMta che; ane te dIrgha aMtane cheDe AnaMdapUrvaka pahoMcavA mATe svasthatAthI prayatna karavo ja rahyo. 457. zuddha rasAdhanA 2 TalAka mANaso, jIvanabhara mAtra svapno ja sevatA hoya che. koI suMdara bagIcAmAM ke koI saritAne kinAre besI. AvA yuvAno, kalpanAnAM sAmrAjyo ja racatA hoya che; paNa emanAM svapna eTalethI sAkAra nathI thatAM. svapna siddha karavA icchanAra, sarvaprathama, potAnI zaktine vivekathI pichAne che, potAne kyAM javAnuM che teno nirNaya kare che, pachI nirNata lakSyabiMdu bhaNI makkamatAthI pagalAM bhare che ane dhyeyanA zikhare pahoMce che. Urmi ane udadhi 131 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM kabUla karuM chuM ke svapna e mAnavInA mananI sarjanasRSTi che ane icchA e mananI umadA bhAvanAnuM bIja che; paNa ekalA bIjathI pAka Utarato nathI. bIja kyAre Uge ? kheDANa thAya, pANI maLe to ne ? puruSArthanI khetI karo, icchAnuM bIja ropo, zraddhAnuM jaLa sIMco. pachI joI lo; jIvanakSetra pAkathI kevuM haryuMbharyuM banI jAya che ! bIjanI--svapnanI siddhi sAdhanAthI thAya che, ane sAdhanA zuddhi mAge che. // 458. paMtha jI vanane aMdhakArathI DhAMkI detI nirAzA tArI AsapAsa chavAI gaI che ? jIvana kaTu ane bhArarUpa lAge che ? paNa e vAta kadI na bhUlIza ke patananA pAyAmAM paNa utthAna che, parAjayamAMthI ja jayanuM baLa pragaTe che, ane ApaNI nabaLAIo ane truTio kaparA prasaMga dvArA dUra thAya che mANasa pharIthI Ubho thaIne hiMmatabhera AgaLa vadhe che. hiMmata na hArIza; dhairya rAkhaje. jIvana zuM ApavA mAge che te ApaNe jANatA nathI. eno rahasyabhaMDAra koI adbhuta che. e kAMI kSaNika prakAzano camakAra nathI, paNa aMdhakAramAMthI pragaTatA sUryanI eka yAtanAmaya yAtrA che. tuM A ja mArgamAM hAryA vinA AgaLa vadhaje. jIvana ane jagatane mIThuM banAvavA mATe tAre vAdaLanI jema kaDavA ghUMTaDA pIvA paDaze, ane vadhArAmAM tAre vizvane zAntinuM amRta pAvuM paDaze. - // 459. sahAnubhUti hAnubhUti e to dIpaka che. trAsanA aMdhakAramAM athaDAtA hRdayano e saAdhAra che. vAsanAnA timiramAM jIvanakeDI khoI beThelA mAnavIno e pathadarzaka che. AvA e dIpanI mAvajata karajo. jotA rahejo; enI cImanI kALI na thaI jAya, enA para mezanA thara bAjhI na jAya. roja ene mAMjatA rahejo ke jethI karI enI svacchatA dvArA eno pavitra prakAza saune maLe. prabhAta thAya tyAre bIjA dIpako bhale bujhAI jAya, paNa sahAnubhUtino dIpaka kadI na bujhAya enI khevanA rAkhajo. 132 * madhusaMcaya Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAkho rUpiyAnAM dAna karatAM paNa aMtaranA UMDANamAMthI nIkaLelA sahAnubhUtinA-AzvAsananA be zabdo keTalA moMghA che ! sahAnubhUtimAMthI pragaTela lAgaNIono pravAha, dhanano pravAha sukAI javA chatAM, sukAvAno che kharo ? e pravAha to satata rIte vahyA ja karavAno ane keTalAMya ujjaDa banelAM haiyAMne navapallavita karato anaMtamAM bhaLI javAno. eTale ja haiyAnA ataLa UMDANamAMthI pragaTela sahAnubhUtinuM mUlyAMkana karavA jagatanA bhalabhalA dhanapatio paNa samartha nathI. 460. vidAya dhyAnA dvA2ne UMbare Ubhelo sUrya astAcala parathI sRSTi 52 chellI naja2 suM jagata sAthe sahacArano AnaMda mANyA pachI te viSAda vinA sRSTine kema tajI zake ? AMgaLI u52thI koI jIvato nakha utAratuM hoya ane jevI vedanA thAya evI tIvra vedanAthI enuM mukha raktavaryuM thaI gayuM che ! mAtra cAra praharanA sRSTi sAthenA saMbaMdhathI jo ene ATalo rAga che, e. tajatAM enA mukha para ATalo ghero viSAda che; to mAro to A jagata sAthe varSono ghaniSTha saMbaMdha che; zuM huM mArA saMdhyAkALe, leza mAtra paNa viSAda vinA, A jagatathI vikhUTo paDI zakIza kharo ? zuM te paLe viSAdanAM vAdaLo mArA AtmAnA prakAzane gherI nahi vaLe ? zuM jJAnanI eTalI mUDI mArI pAse che kharI, ke mRtyune huM eka ciranidrA mAnuM, maraNane huM eka lAMbA ane zrama bharelA pravAsa pachIno ArAma mAnuM ? mArA purogAmI evA sUryane viSAdagrasta banI astAcala parathI sarI jato jouM chuM ne mArI jIvanasaMdhyAnI zAnta paLa mane sAMbharI Ave che. // 461. pragati ToLuM je gatie Ave che e gatie cAlavAmAM tamArI zI viziSTatA A A ToLAthI vadhAre jhaDapathI ane vadhAre jAgRtithI tamAre cAlavAnuM che. A mAlagADI juo. enuM enjina potAne lAgelA DabAone Urmi ane udadhi * 133 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utsAhapUrvaka ane jhaDapathI khecatuM AgaLa ne AgaLa vadhI rahyuM che. DabAo paNa kevA enI pAchaLa-pAchaLa kheMcAI rahyA che ! jIvanamAM paNa ema ja che. gharamAM eka ja puruSArthI puruSa evo hoya che je saune dorato hoya che, kheMcato hoya che, saune AgaLa dhapAvato hoya saMsAramAM DabA jevA mANaso ghaNAya hoya che. temane AgaLa dhakelo to AgaLa jAya, pAchaLa dhakko mAro to pAchaLa jAya; temane potAnI koI gati hotI nathI, tema koI spaSTa dhyeya hotuM nathI. temane eka joradAra dhakkAnI ja jarUra hoya che. A DabAo mATe tame enjina na bano ? 462. vizvanuM darzana kti e samAjanuM eka aMga che, ane samAja e vizvanuM aMga che. vizva mA e pUrNanI ja eka yAtrA che. vyaktimAM doSanuM darzana thAya che tyAre najara AkhA aMga para jAya che; doSano prAraMbha kyAMthI thayo te zodhavAnuM mana thAya che; ane tethI ja mAre mana koI kaniSTha nathI, koI viziSTa nathI; sau vizvanAM aMga che. kaniSThatA ke zreSThatAno je raMga caDhayo che te e prasaMga ane saMyoga pUrato ja che. A prakAza maLatAM ApaNI dRSTi sahAnubhUti ane karuNAthI pUrNa banI jAya che; ne e pachI ja ApaNuM avalokana talasparzI ane jIvanasparzI bane che. sahAnubhUtinA A prakAza ApaNe AgaLa vadhIe to ja ApaNo paMtha ApaNane jaDe ane vizvamAM rahelA mAMgalyanuM darzana thAya. 463. avAja Nasa koI paNa anucita kArya tarapha DhaLe che tyAre enA aMtarano avAja teno virodha kare che - aMdarathI pokAra uThAve che : A anucita che !' chatAM mANasa ene sAMbhaLyA vagara kAma kare che to, tatparatuM e cUpa 134 * madhusaMcaya Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahI jAya che, paNa avasare e vyakta thayA vinA raheto nathI. mANasa jyAre koI gunAhita kArya karatAM pakaDAI jAya che tyAre enA moM para anucitatAno bhAva pragaTe che. A bhAvane AMkhamAM ane mukha upara lAvanAra koNa ? aMtarano e avAja ja, je eka vakhata rUMdhAI gayo hato, jene vRttionI dhRSTatAe dabAvI dIdho hato. te vakhate enuM kaMI na cAlyuM eTale e cUpa rahyo hato, paNa have ene taka maLI che ane e potAnuM kArya kare che. ApaNe guno karanAranuM mukha joIzuM to khabara paDaze ke enuM mukha kevuM paDI gayuM che, enI AMkhomAM kevo kSobha che, enA haiyAmAM kevo chUpo aMdhakAra che ane vANImAM kevA azraddhAbharyA zabdo che. aMtarano avAja A rIte kAma kare che ! 464. zodho rA mitro ! huM jANuM chuM ke tyAganA vezamAM rahelA keTalAka bhogIone joI tamArAM haiyAM bhAMgI gayAM che, tyAga pratye tamane anAdara jAgyo che. eka vakhata huM paNa tamArA jevI mAnasika bhUmikAmAM hato, paNa skUlamAM jyAre meM kIDo joyo tyArathI mArI bhUmikA badalAI che. sArAmAM paNa kharAba hoya che; paNa e thoDA kharAbane kAraNe je ghaNuM sAruM che te kema choDAya, ema tyArathI samajAyuM. A vizvamAM kevaLa sAruM nahi maLe, tema mAtra kharAba paNa nahi maLe. sArAmAM kharAba ane kharAbamAM sAruM ema banyA ja karavAnuM. aMdhArI rAtamAM tArAno prakAza ane prakAzanI pAchaLa timiranI pagalI Ave ja. kAca paNa hIrA jevo camake che ema kahI hIrAnI avahelanA na karo. hajAro kAcamAM chupAyelA hIrAne zodhI kADho eTalI mArI prArthanA che. 465. atRpti e ya vastunI prAptinI paLe hasatuM mana, enA viyogakALamAM, e tRptinI anubhUti karavAne badale jhUre che zA mATe ? je amRtanAM darzane hRdaya pulakita banyuM che te pachI karamAya che zAne ? vicAratAM ema nathI lAgatuM ke saMyama dvArA prAptinA AnaMdano anubhava Urmi ane udadhi * 135 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnuM sUkSma kalAvijJAna mANasa bhUlI gayo che ? e satata bharavAmAM ja samaje che, pacAvavAmAM nahi; ane tethI ja tananI jema manane paNa apacAno roga lAgyo che. ATaATalI prApti chatAM e svastha ane masta nathI; bImAra ane udAsa che. mANasanA mananI A dazA joI kahevAnuM mana thAya che : vINAnA tAranI jema manane paNa vyavasthita rIte bAMdhI nahi rAkho to emAMthI zAnta madhura svaralaharIbharyuM saMgIta pragaTavAne badale jIvanane zithila karatI virasatA ja janmaze. 466. jJAna ane gati 5maNe pUchyuM : "jJAna eTale zuM ?' mana, vacana ane kAyAnI gupti lAve te jJAna. jJAnanA prakAzathI mANasa jANI zake che ke manane kyAM mokalavuM ane kyAM na mokalavuM. jarUra paDe tyAM manano upayoga thAya ane anAvazyaka lAge tyAre manane gopavI rAkhe te jJAna. jJAnanAM ajavALAMthI ja samajAya ke vacanano vyApAra kyAM karavo. lAbha hoya tyAM vivekapUrvaka bole ane nukasAna jaNAtAM vacanane gopavI rAkhe te jJAna. jJAnanA tejamAM ja kAyAnI karAmata samajAya che. zreyanI sAdhanA mATe kAyA dvArA pravRtti kare ane koIne pIDA ke aMtarAyarUpa thavAya che ema jaNAtAM kAyAne nivRttimAM gopavI rAkhavAnI preraNA Ape te jJAna. mana, vacana ane kAyAnI guptinuM vijJAna te jJAna. 47. mRtyunuM rahasya chuM ke karuNAnI vAta Ave tyAre tamAruM hRdaya kusuma karatAMya komaLa ane 0mAkhaNathIya mRdu hoya; paNa mRtyunA vicAre to tamAruM dila khaDaka jevuM aDaga, vaja jevuM kaThora hoya. mRtyunA vicArane viratAthI bheTo - hA, bheTo ja. tyAM namavAnuM nathI, hAravAnuM nathI. ema karavAthI koI kaMI choDI detuM nathI. mATe tamArI vIratA joI mRtyu paNa tamane vaMde evuM na karo ? 136 * madhusaMcaya Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcuM pUcho to mRtyu kAyAnuM che, AtmAnuM nahi. mRtyune mArI amaratA mANatA AtmAnuM te vaLI mRtyu kevuM ? jJAnanA prakAzamAM to mRtyu e mRtyu ja rahetuM nathI. AtmajJAnIne mana mRtyu e dIpakanI AsapAsa rahela cImanInuM phUTavuM ane jyotanI mukti che. 468. abhyarthanA - gonI saMdhyA AthamyA pachI Aje caitanyadeva svamaMdira padhAryA che. zAnta sthaLa che. prazAnta paLa che. caitanya-maMdiranI pUjAraNa svatvanA saMsparza sabhara che. enuM mauna pravAhita thaI rahyuM che. pragADha maunamAM chupAyelo bhAva vANImAM vahI rahyo che : Ava, A jIvanamaMdiranA adhiSThAtA ! Ava, tAruM svAgata karuM chuM. jIvananA sarjanakALathI tArI pratIkSA karatI A maMdiranA dvAre huM UbhI chuM. AvI koI zAnta paLamAM tane jIvananidhinuM darzana karAvavuM e , eka mAtra abhilASA che. zAnta thA, svaccha thA, bhulAyelI duniyAne bhUlI jA ane tArA A Attaravaibhavane nIrakha. satanA pAtramAM camakatAM A jJAnanAM ratno ane cittanA kuMbhamAM bharela A AnaMdanI sudhA, ke je tArAM che, jeno tuM svAmI che e bhUlI na jA. "saMdhyAnA raMga jevA bAhya raMgonA AkarSaNe Aja sudhI tane khUba kheMcyo, paNa bhulAI gayuM ke A raMgonI pAchaLa aMdhakAranI anaMta ghaTAo AvI rahI che. thoDA samaya pachI to jIvananA pazcimAkAzamAM anaMta timiranI zyAmalatAnuM sAmrAjya vyApI gayuM haze; ane tyAre A raMgabharI saundarya-saMdhyAnA astitvanuM smRticina paNa nahi hoya. eve samaye paNa tAro A Antaravaibhava tejanI picakArI mArato prakAzato haze. A ja eka evo vaibhava che, je timirane paNa prakAzathI raMgI zake che. "deva ! sahaja ane prazAnta evI avasthAmAM ja anubhavAtA A AtmavaibhavanuM tuM darzana kara e ja mArI ekamAtra abhyarthanA che.' Urmi ane udadhi H 137 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 469. rAganI Aga kAbara che Aja zuM thayuM ? Aja to tArA nAma khAtara jagata sAthe jAmI paDI; ane emAMthI jAgyuM yuddha. AkhuMya vRnda yuddhamAM UtaryuM. paNa huM DaruM? mArI zAnta vIratA sau joI ja rahyA -- jhaMjhAvAta vacce jalatI akaMpa akhaMDa zAntinI dIpazikhAne joI sau namI paDyA. sAMbhaLuM chuM ke tuM moTo che, paNa anubhave to eTaluM jANuM chuM ke tuM moTo hovA chatAM tArA haiyAmAM tuM mane samAvI zakato nathI; jyAre huM tane mArA nAnA zA haiyAmAM samAvI beTho chuM. mArA haiyAmAM tuM che eTale ja to A jaMga jAmyo; ane e jaMga paNa kevo ? pratyeka aMgamAMthI lohI jhare evAM veNa AvI rahyAM. paNa huM zAnta hato - pUrNa prazAnta hato. zAntithI parAjaya pAmelA evA sau A zAnta vIratA samakSa jhUkI rahyA. | vijayanuM smita pharakyuM. paNa re, A vijaya to tArA nAmanA sudhApAnano che, madhuratAnI mastIno che. bhale, paNa deva ! ghA to meM khAdhA ne ? e ghA para tAro karuNAbharyo karasparza toya to kevI zAtA vaLe ? mAruM kartavya meM bajAvyuM, tAruM kartavya zuM mAre cIMdhavuM paDaze ? paNa tane zuM cIMdhuM ? tuM to vItarAga che, rAganI Aga to te bUjhAvI nAkhI ! 470. khaMDeranuM darda re khaMDeromAM bhamI rahyo hato. emAM kotarelI bArIka kotaraNI sUkSma rIte 3 huM joI rahyo hato. kevI nAjuka hatI enI kotaraNI ! ane kevuM adbhuta hatuM enuM zilpa ! AvuM adbhuta zilpa jotAM to bhAvanAne caraNe mastaka namI jAya. paNa eTalAmAM pAchaLathI eka ghero avAja Avyo. meM pAchA pharI joyuM to koI ja na maLe. huM AgaLa vadhyo, tyAM pharI avAja Avato saMbhaLAyo. huM thaMbhyo, koI kAMI kahevA mAgatuM hatuM. koNa hatuM, kyAM hatuM - kAMI khabara na paDI; paNa e ghero avAja haju paNa AvI ja rahyo hato. pratyeka yAtrIne jANe potAnA jIvananI dardakathA kahevA na mAgato hoya evo e ghero avAja hato. 138 madhusaMcaya Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e avAja kaheto hato : he mAnava, tuM jANe che, eka divasa A sthAna kevuM bhavya ane suMdara hatuM e ?! "ahIM - A namelA jharUkhAmAM AzAbharelA haiyAvALI madamatta rAjakanyAo besatI ane snehabharI najarathI nagarane nihALatI. nagaravAsIo tyAre kahetA : jharUkhAmAM zarada pUnamano cAMda khIlyo che ! "ahIM - A bArIka ane nAjuka zilpavALA siMhAsana upara rAjakumAro besatA ane pratApa temaja parAkramathI sUryanI sAme paNa chAtI kADhatA. paurajano emanA pauruSane joIne kahetA : "gaganano sUrya to rAtre AthamI jAya che, paNa A to jyAre juo tyAre pratApathI prakAze che." ahIM, tuM Ubho che tyAM to mAnava-utsava jAmato. dezadezanA sodAgaro AvatA; tejasvI ratno, prakAzajharatA hIrA, pANIdAra motI, ane cInAMzuka vastro lAvatA ne amArA khoLAmAM pAtharatA. "te divase ame amArI jAtane dhanya dhanya mAnatA ane garva tema ja gauravathI ame phUlyA na samAtA. "Aja paNa e ame ja chIe - jyAM kAgaDA paNa mALA bAMdhatAM gabharAya che ane ziyALo paNa aMdara AvatAM bhaya pAme che. kALanI vikarALa thapATe amane khaMDeramAM pheravI nAkhyAM. amArA divaso have AthamI rahyA che. have amane sau mahela nahi, paNa khaMDera kahe che. amArI jIvanasaMdhyAno A chello prakAza che. eTale amAre tane eka anubhavavANI kahevI che. A rIte paththara para kotareluM zilpa nAza pAme che, paNa mAnavahRdaya para kotareluM saMyama ane maitrInuM amara zilpa kadI nAza pAme ? kALanA anaMta thara para paNa e kArya zAzvata rahe che. bhagavAna mahAvIre mAnavahRdaya para kotareluM zilpa Aja paNa nUtana nathI lAgatuM ? to mArA bhAI ! tuM paNa dhUlibhadra javuM evuM kAMIka kotaraje ke jene kALa na khAya paNa e kALane khAya !" 471. saritA ritA to meM ghaNIya dIThI che, paNa A to koI alaukika che ! mane tRSA jato jarAya nahotI, paNa A nadIne jotAM ja tRSA jAgI, hoTha sukAvA Urmi ane udadhi * 139 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgyA ane janamajanamanI tRSA jAgI hoya tema saritA bhaNI doTa mUkI. je jIbha Aja sudhI kahetI hatI ke mAre kaMI AsvAda karavo nathI te ja jiddA Aje matta banIne jalapAnanI mahephila mANI rahI che ! re, re ! mArI AMkhane te A zuM thayuM ! kaMI paNa jovAnI nA pADanArI A AMkha, A saritAnAM nIra joI Aje kema vihavaLa banI gaI che ! yugayuganAM darzananI pyAsa jANe ciranidrAmAMthI ALasa maraDIne jAgI UThI na hoya ! ghANanuM to kahevuM hatuM ke surabhi jevuM A jagatamAM kaMI rahyuM ja nathI; e ja ghANane saritAnA nIranI surabhi naMdanavananI kusuma-surabhithI paNa adbhuta lAge che ! kAna kahetA hatA ke ghaNuM sAMbhaLyuM, have sAMbhaLavAnuM zuM bAkI rahyuM che ? paNa atyAre e ja kAna kevA samAdhistha banI gayA che ! saritAmAM UchaLatI ekeeka taraMgasUrAvaline AtmanAda sAMbhaLe tema sAMbhaLI rahyA che ! A vRddha ne anubhavI kAyAne te mAre zuM kahevuM ? paralokamAM prayANa karavA zayyA para zayana karyuM che, paNa A saritAnA saMga pachI to e koI navayauvanA yuvatInI chaTAthI A mahAsaritAmAM jalakrIDA karavA UtarI paDI che, enA aMgeaMgamAMthI jANe AnaMdanI choLo UchaLI rahI che ! mAnato hato ke mAruM mana to have vRddha thayuM che. ene koI sprahA nathI; paNa AjanI vAta kahetAM to huM lAjI maruM chuM. Aja savArathI huM ene TUMThuM chuM, paNa e kyAMya dekhAtuM nathI. saritAnA kayA bhAgamAM nimagna banyuM haze e ! re, re ! koI to batAvo. Aja to huM mAruM sarvasva A saritAne kinAre khoI beTho chuM : iMdriyo ane mana - sau A saritAne jotAM pAgala banI gayAM che ! zUnyamanaska evA meM pUchyuM : "re, koI to batAvo : A saritAnuM nAma zuM che ?' tyAM to bhagavAna mahAvIrano nAda saMbhaLAyo : "A saritAnuM nAma che tRSNA !' 140 madhusaMcaya Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472. pathika AkAza sAme mITa mAMDIne tuM kyAM sudhI besI rahIza ? A vizALa A AkAzanA asaMkhya tArAone gaNavAmAM te samaya vyatIta na kara; kAraNa ke tAruM dila ja A vizALa AkAza che, tArAM ujjvaLa kAryo ja A asaMkhya tArA rUpe che; ane pelo za2da pUrNimAno rUpALo caMdra to tArA AtmAnuM nirmaLa pratibiMba che. tArA pavitra jIvanamAM je che te ja A prakRtimAM pratibimmita thaI rahyuM che. tuM aMtaramAM najara karato nathI eTale tane bahAranI vastuomAM ja adbhutatA ne apUrvatA lAge che. musAphara ! tuM jarAya vilaMba na kara. tAro paMtha lAMbo che, maMjila dUra che, tAre to haju ghaNuM ghaNuM cAlavAnuM che, moDuM karyuM nahi pAlave. rAtri zAMta che, mIThI havA maMdamaMda vahI rahI che, nirjana mArganI baMne bAju UbhelAM vRkSo namI namIne tane AmaMtrI rahyAM che; ane cAMdanIe to mArgane dhoIne projjvaLa banAvyo che. ane ethI ja prasannatAnuM pAtheya laIne AvA TANe ja pravAse UpaDI javuM emAM ja tAruM zreya che. taDako tapyA pachI pravAse javAmAM AnaMda karatAM akaLAmaNa vadhAre hoya che ? ane pravAse gayA vinA to tAro chUTako ja nathI. to pachI tApamAM javA karatAM atyAre TADhA prahare zA mATe na cAlavuM ? dhomadhakhatA tApa karatAM zItaLa cAMdanImAM kevo ahlAda Ave ! mArA mitra ! AkAza sAmenI mITa haTAvI paMtha para mITa mAMDa; ane gaganamAM UDavA lAgelI tArI kalpanAne haiyAmAM gopavIne dhyeya bhaNI kadama uThAva. paMtha kalpanAthI nahi, cAlavAthI kapAze. to have UTha ! jJAnanA AbhUSaNathI zobhatA o mArA pravAsI mitra ! vilaMba na kara. --kAraNa ke tuM ahIMno rahevAsI nathI, paNa pravAsI che. potAno samaya pUrNa thayA chatAM je pravAsI ahIMno rahevAsI thavA prayatna kare che te aMtevAsI bane che. 473. yauvananA sArathi yauvananA o sAracitrapatuM vicArI to jo; tArI pAse yauvanano kevo mata che ene zodhavA tuM DUbakI kAM na mAre ? Ama kinAre besI bagAsAM khAdhye Urmi ane udadhi 141 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane cenacALA karye motI nahi lAdhe. motIne pAmavA ataLa UMDANamAM DUbakI mAravI paDaze, anaMta vArine vIMdhavAM paDaze to ja te amUlya motI tane lAdhaze. atyAre tArI pAse zakti che, zaurya che ne sAmarthya paNa che; zakti kSINa thatAM tuM prayatna karIza toye kAMI nahi pAmI zake. sAmarthyahInanAM svapno kadI phaLatAM ja nathI. tArI pAse sAmarthya che eTale ja to huM tane vonavuM chuM. A paLa AvI paLa pharI nahi Ave. AjanuM yauvanapuSpa kAle karamAI jaze. AjanuM UchaLatuM yauvana AvatI kAle svapna banI jaze. mATe mArA yuvAna mitra ! Aja nA, atyAre ja Ubho thA ! jIvananA koI udAtta hetu mATenA A kAryamAM avirata lAgI jA ! vilAsa e kArya nathI, paNa vikRti che; vaibhava e sukha nathI, vAsanA che. saMyamanuM sAmarthya ja unnatinuM zikhara che. - - jIvana to sarvadA kArya mAge che evuM kArya ke jemAMthI samAjano uddhAra thAya ane amara banI javAya. AvAM kAryo mATe, he yuvAna ! tArA karatAM koNa vadhAre adhikArI che ? AvAM utsAhabharyAM kArya mATe tArAthI vadhu utsAha konI pAse che ? ane tArAthI vadhAre sAmarthya paNa konI pAse che ? vRddha pAse anubhava che, paNa utsAha nathI; mana che, paNa mardAnagI nathI; bhAvanA che, paNa bhavyatA nathI. tArI pAse to utsAha che, mardAnagI tema bhavyatA paNa che. bhUtakALanA jIvana pAsethI tuM anubhava laI utsAhI bana, mana laI marda bana ane bhAvanA laI bhavya bana ! - Ajano divasa, mArA mitra, tAro divasa che. AvatI kAla e tArI nathI. 'Aja' ja tArI che. AvatI kAlanuM prabhAta kevuM Ugaze te tuM jANato nathI. e suvarNa prabhAtane jovA tuM jIvato hoIza ke nahi eno vizvAsa nathI. paNa 'Aja' to tArA hAthamAM ja che. e Ajano tuM upayoga kara ! paNa tuM to vilAsanAM nRtya jovAmAM magna banyo che, vilAsa tane vahAlo lAge che, paNa jIvanano marma A be ghaDInA vilAsanI kSudratAmAM nathI; jIvanano marma saMyamanA gauravamAM che. tuM kSudra hAsyamAM ane suMvALI vAtomAM tArI bhavyatAne na gumAva ! yauvananA cAhaka ! yauvanane dipAva. kavio paNa tArA yaunanAM kAvyo gUMthe evuM tArA yauvanane bhavya banAva ! kevuM tAruM saubhAgya che ! tane evuM yauvana maLyuM che, jene pAmavA vRddho potAnI saghaLI saMpatti arpavA taiyAra che; paNa temane te kyAMthI maLe ! e to gayuM; hajAro prayatne paNa have temanA hAthamAM e na Ave. jyAre tArA hAthamAM to e mojUda che. tuM ene tArA akAryathI naSTa kAM kare ? mATe he mitra ! 142 H madhusaMcaya Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yauvananA phUlane saMyama ne zistathI evuM vikasAva ke jenI suvAsa ne suMdaratA mAnavahaiyAmAM avismaraNIya banI rahe. 474. pUrNatA ke zUnyatA ? , matI sAMjanA AthamatA vAtAvaraNamAM sUrIlA madhura zabdomAM e bhAI kahI 'rahyA hatA. "...manane zUnya karo, satata e ja vicAra karo ke huM zUnyamAM jaI rahyo chuM. huM zUnya chuM. vicAravihoNA banavA mATe vicAro ke huM zUnyamAM jaI rahyo chuM.' prathama zravaNe gamI jAya evI A vAta che. zUnya thAo eTale aMdara kaMIka bharI zakAya. paNa caitanyanA jJAnaprakAzamAM A cintanapaddhati kevI nakArAtmaka lAge che ? AmAM viveka na rahe to A paddhati kevI AtmaghAtaka banI zake te vicArIe. AtmA je pUrNa che, jJAnathI paripUrNa che, AnaMdathI sabhara che, zAzvata che, temAM zUnyatAnI vicAraNA lAvavI ? je sat, citta ne AnaMdamaya che enI anubhUti karavAne badale zUnyatAno vicAra karavo ? svanA prakAzamAM svasaMvedana karavAne badale vicAranA vaMToLiyA dvArA UbhA karelA dhummasamAM huM khAlI chuM evo AbhAsa sarjavo ? jIvana je hakArAtmaka che tene zuM nakArAtmaka jovuM ? eka pyAlAmAM thoDuM pANI che. zUnyatAdarzI kaheze : "pyAlo ardhA khAlI che;' pUrNa tAdarzI kaheze : "pyAlo ardho bharelo che." zUnyatAne je khAlI dekhAya che te ja vastu pUrNatApUta dRSTine bharela jaNAya che. vastune kevA dRSTikoNathI jovAmAM Ave che enA para badho AdhAra che, te parathI padArthano paricaya pUrNa yA apUrNa thAya che. krAisTe paNa kadAca A ja vAta dhyAnamAM laIne kahyuM haze : "As a man thinketh in his hear so is he.' mANasanAM cintana, vicAra ne lAgaNIo enA kArya ane jIvanane AkAra ApatAM hoya che; ane aMte mANasa evo thaI jAya che. siMhanuM baccuM paNa bakarAMnA ToLAmAM vasI vicAre ke huM bakaruM chuM; to kALe karI e siMhabALa jevuM siMhabALa potAnA AtmavIryane gumAvI gheTA jevI ceSTA karatuM thaI jAya che - DarI DarIne bhAgatuM thaI jAya che. mANasa vicAre ke huM khAlI chuM, zUnya chuM, zUnya thAuM chuM; to varSo jatAM Urmi ane udadhi : 143 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A vicAranA dhummasamAM zUnya jevo mUDha te thaI jAya toya navAI nahi. kAraNa ke enA vicAre ja ene ghaDyo che, ene AkAra Apyo che; enA vicAra e ja enuM sarjana che. 475. tuM tane anubhava rIramAM koIne koI vyAdhi thayo hoya ane koI kahe : A vyAdhi nahi joIe. Ane dUra karo, Ane bhagADo.? paNa ema bhASaNa karavAthI vyAdhi maTatoya nathI ne bhAgatoya nathI; kAraNa ke jyAM sudhI e vyAdhinuM kAraNa zarIramAM che tyAM sudhI e nahi ja jAya. vyAdhine dUra karavAno upAya eka ja che; vyAdhinuM nidAna karI enA kAraNane dUra karavuM. tevI ja rIte krodha, mAna, mAyA, lobha na joIe; ene dUra karo, eno nAza karo. ema kahevA mAtrathI e dUra na thAya. krodha zA kAraNathI thAya che ane e kaI vastune nukasAna kare che te jANavuM joIe. mAna zAthI utpanna thAya che ane e kone haNe che te samajavuM joIe. mAyA kema janme che ane e kaI vastune potAnA raMge raMge che te vicA2vuM joIe. lobhanuM kAraNa zuM ane e zAno sarvanAza kare che tenuM rahasya pAmavuM joIe. krodha prIti ane zAMtino nAza kare che; mAna vinaya ane namratAno vinAza kare che; mAyA maitrI ane saraLatAne mAre che; lobha jIvananI samagra sukhada zAMtine lUMTI le che. paNa A cAre utpanna kema thAya che te vicAravAnuM che. A cAreno janaka che moha. A cAra kaSAyo mohanAM ja saMtAna che ane moha karmomAM rAjA che. mohanIya karmanA udayakALe AtmA svasthatAthI svanA svarUpamAM TharI zakato nathI. potAno svabhAva-svasthatA gumAvI bese che, 5radravyamAM paribhramaNa kare che. madirApAnathI manuSya pAgala thaI game te ceSTA kare, unmAdabharyuM jIvana jIve ane na karavAnuM karI bese; tema mohanI mUrcchanA paNa cetanane svabhAvamAMthI parabhAvamAM laI jAya che. A parabhAva eTale ja krodha, mAna, mAyA ane lobha. A rIte jotAM jaNAze ke kaSAya e mohano ja vikAra che. A vikAranA mULa kAraNa evA mohane svathI bhinna jANavo e ja Avazyaka kartavya che. suMvALA ane suMdara AkAramAM AvatA mohanI bhayaMkaratAnuM jJAna cetanane svasvarUpanAM darzanathI ja thAya che. 144 H madhusaMcaya Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A darzana karAvavA ja AcArAMga sUtramAM prabhue kahyuM : ega jANe so savaM jANe; tuM pahelAM tane jANa, tuM tArI zuddha nirmaLatAne jANa. pAradarzaka sphaTika paNa jenI AgaLa malina lAge evA he zuddha cetana ! tuM tane jANa. tane tuM jANatAM bIjuM jANavAnuM vagara jAye jaNAI jaze. sonuM zuddha rUpe pragaTa thatAM zeSa malinatAmAM jANavApaNuM paNa zuM hoya ? 476. zAntinI candrikA , na to vizvamAM hatuM ja. e jema mAnavamAM hatuM tema pazu ane paMkhImAM hatuM. enA AdhAre ja mANasa ane pazu potAnuM jIvana dhAraNa ane poSaNa karatAM AvyAM che. AhAra, nidrA, bhaya, maithuna ane saMgrahanI vyavasthA paNa e jJAnanA AdhAre ja karAya che; paNa mANasa pAse samyaka jJAna na hatuM - divya jJAna na hatuM, je mAnavane upara uThAve. prakRtinAM prAkRta tattvonuM pramArjana karI ene UrdhvagAmI kare evA divya jJAna vinA mAnava lagabhaga pazunI samAna bhUmikA para jIvI rahyo hato. tyAM, rAta pachI sUrya Ave tema, prabhu mahAvIra AvyA; ane emaNe e jJAna para divyatAno prakAza pAtharyo. pANImAM sAkara ane lIMbuno rasa maLatAM e zarabata banI tRSA chipAve tema, A jJAnamAM divyatA maLatAM e divyajJAna banI gayuM. eNe mAnava AtmAne jagAvyo. e divya jJAnanA aMjanathI mAnava potAne ane parane joto thayo. ene potAnA dhyeyanuM smaraNa thayuM ane e tarapha e AgaLa vadhavA lAgyo. muktinI e vaNajAra varSo sudhI cAlatI rahI. kALabaLe vacce vacce aMtarAyo AvyA, jaDatAnuM jora vadhyuM, mithyAtvano pracAra vadhyo ane pralobhanoe mAnavane pAcho bhulAvAmAM nAkhI dIdho. Aje mAnava bhUlo paDyo che. e kaMI sAMbhaLavA taiyAra nathI. divya jJAnane avagaNI saMpatti ane sattAnI pAchaLa e doDI rahyo che ! A paMthabhUlelA mAnavane A divya jJAna nahi maLe ane e doDe che e ja rIte doDaze to saMsAramAM Aje paNa je thoDI zAMti dekhAya che te vilIna thaze ane mAnava mAnavano zatru banI Ubho raheze. AvA mAnavane pharI e divya jJAnano prakAza maLe to kevuM sAruM ! cAlo, ApaNe e divya jJAna prApta karavA namra prayatna karIe, jethI yuddha ane kalahanAM vAdaLo nIce gherAyelI mAnavajAtane zAMtinI candrikA maLe ! Urmi ane udadhi 14pa Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 477. pUrNatAnI jhaMkhanA ga ti ane pragatimAM phera che : gati vartuLamAM hoya che, pragati cokkasa dizA tarapha hoya che. ghANIno baLada gati kare che, mAtra e vartuLamAM ja phare che. kyAMya pahoMce nahi pragati na kare; jyAre pragati koI nizcita dizA pratinuM prayANa sUcave che. e prayANamAM koIka lakSyabindunuM svapna hoya che. caitanyamAM A pragati che, vikAsa che; ane tethI ja gaIkAlanuM vRkSabIja Aje mAnava banyo che ane Ajano mAnava AvatI kAle paramAtmA banavAno che - vRkSabIjamAM caitanya che evuM ja mAnavamAM paNa caitanya ja che; ane pUrNa paramAtmA paNa e ja caitanya che. paheluM aNavikasita che, bIjuM ardhavikasita che, trIjuM pUrNavikasita che. A traNe bhUmikAmAM mULe to caitanya ja che. paNa A avikasita cetanA pUrNavikasita kema bane che e prazna che. kAraNa ke caitanyanA mULamAM pUrNatAnI jhaMkhanA poDhI che. A jhaMkhanA jIvanane satata vikAsa tarapha dore che. A ja jhaMkhanA mANasane jIvamAtrane AgaLa vadhavA vega Ape che. alabatta, bhautika vastuo ene kSaNabhara game che, paNa ethI ene saMtoSa to nathI ja. bIjAne bhale ema lAgatuM hoya ke A mANasa potAmAM ane potAne maLelAM sAdhanomAM tRpta che, magna che; paNa nA, ema nathI, enuM hRdaya to atRpta ja che. je che enAthI ene kaMIka zreSTha joIe che. dhana, vaibhava, rUpa, baLa, aizvarya game te Apo; e ethI sukhI nathI, zAnta nathI, tRpta nathI. e kaheze : AthI kaMIka zreSTha joIe che ! A zreSTha eTale zuM ? enuM nAma e jANato nathI, kAraNa ke e anAmI che. eno AkAra paNa e jANato nathI, kAraNa ke e AkArahIna-arUpI che. bolatAM nathI AvaDatuM evuM bALaka bhUkha lAgatAM rahyA kare che. ene kAMIka joIe che, paNa zuM joIe che e e kahI zakatuM nathI. Aje caitanya paNa e ja avasthA bhogave che. ene je joIe che tenI nizAnI te ApI zakatuM nathI, kAraNa ke te agama che agocara che. pratyeka bhavya AtmAnI jIvanayAtrA A pUrNatA taraphanuM prayANa che. e pUrNa che ane vadhAre pUrNatAne pAmavA jhaMkhe che. pratyeka jaLabindu sapramANa pUrNa che. evAM ananta pUrNa jaLabinduo --- 146 * madhusaMcaya Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saritAmAM che. saritA eTale ananta pUrNatAno srota. A saritAne paNa pUrNatAnI eka svapnajhaMkhanA che; ane te sAgara. pratyeka cetanamAM A pUrNatA che. pUrNatAnI A jhaMkhanAe ene vRkSabIjamAMthI mAnavanI bhUmikAe pahoMcADyo che. ane A ja jhaMkhanA mAnavamAM rahela cetanAne have pUrNa paramAtmAnI parama bhUmikAe pahoMcADaze. 478. dIvAdAMDInAM ajavALAM jIvana eka mahAsAgara che. A mahAsAgaramAM jema mUlyavAna ratno tathA pANIdAra motI rahelAM che tema bhayaMkara jaLacaro ane moTA khaDako paNa che. AvA apAra sAgaramAM musApharI karatA musApharane dIvAdAMDInAM ajavALAM vinA kema cAle ? e vinA to enI jIvananaiyA koI khaDaka sAthe athaDAI paDe, ane naukAnA cUrecUrA thaI jAya. dIvAdAMDI ajavALAM pAtharI bhayasthAna sUcave che. mANasa AgaLa vadhI rahyo che. eno utsAha ane vega apUrva che. Aja e cAlato nathI, doDI rahyo che; na varNavI zakAya evI pravRttiomAM e rokAyo che. enI pAse samaya nathI eTale eNe gati vadhArI che. ene utAvaLa che ! paNa prazna thAya che : e kyAM javA mAge che ? enuM dhyeya zuM che ? enA chellA mukAmanI maMjila kaI che ? vega eTalo che ke dhyeyano vicAra karavA avakAza nathI; paNa cittakone ethI cittA thAya che; e kyAMya athaDAI na paDe - niyaMtraNa vinAno vega mANasAInA astitvanuM kAraNa na bane ! padArthavijJAnano eka niyama che; jeTalA vegathI AghAta thAya eTalA ja tIvra vegathI eno pratyAghAta thAya. A vega mANasamAM Avega ne Aveza lAvI enA astitvane na bhulAvI de, na bhUMsAvI de e jovuM rahyuM; ane ethI ja mAnavInA manane kaMIka uccatama evuM maLatuM rahe e mATe cittako potAnA cintanamAMthI tAravelA navanItane jagata samakSa dharatA rahe che. vega, Aveza ne AvegathI doDatA mANasane A cintananuM navanIta kSaNabhara vicAra karavA tathA sAvadhAnIthI AgaLa Daga bharavA preraNA Ape che. dIvAdAMDInAM A ajavALAM che. Urmi ane udadhi * 147 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 479. nimaMtraNa rA jIvana-sarovaramAM pANI che ke nahi te tuM pahelAM joI le; mAchalAono vicAra tuM zA mATe kare che ? sarovaramAM pANI haze to mAchalAM AvyA vinA raheze kharAM ? tArA jIvana-puSpamAM sugandha maheke che ke nahi te tuM jarA joI le; madhukarone tuM zA mATe bolAve che ? tArA jIvana-puSpamAM parimala haze to madhukaro AkarSAyA vinA raheze kharA ? tArA jIvana-taruvara para mIThAM phaLo jhUle che ke nahi te tuM mane kahe; mIThAM phaLo jhUlatAM haze to paMkhIo AvyA vinA raheze kharAM ? tArA jIvana-upavanamAM vRkSo UgyAM che ke nahi e tuM tapAsI jo; pathikonI pratIkSA tuM zA mATe kare che ? vRkSonI zILI chAyA haze to pathiko visAmo levA mATe AvyA vagara raheze kharA ? tArA jIvananI AmraghaTAmAM koyala Tahuke che ke nahi e tuM jarA sAMbhaLI le; saMgItarasikone tuM zA mATe nimaMtre che ? koyalano paMcama sUra vAtAvaraNane saMgItathI bharaze tyAre sAMbhaLanAranI khoTa dekhAze kharI ? tArA jIvana-AkAzamAM caMdrodaya thayo che ke nahi te tuM jarA nihALI jo; sAgarane tuM zA mATe vinave che ? caMdrano udaya thaze tyAre sAgara bharatInI choLo uchALyA vinA raheze kharo ? tArA jIvana-gaganamAM megha garje che ke nahi te tuM vicArI jo; moralAone prArthanA tuM zA mATe kare che ? maMjula meghadhvani guMjaze tyAre moralA nAcyA vinA raheze kharA ? tArA jIvana-dIpakamAM prakAza che ke nahi te te pahelAM nIrakhI le; pataMgiyAMone tuM izArA zA mATe kare che ? prakAza haze to pataMgiyAM jhaMpalAvyA vinA raheze kharAM ? tArA jIvana-maMdiramAM sAcA deva birAje che ke nahi te tuM pahelAM khAtarI karI le; bhaktone tuM zA mATe nimaMtre che ? deva jo sAcA haze to prArthanA TANe bhakto UbharAyA vinA raheze kharA ? 148 - madhusaMcaya Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480. pUrNakalA che, ramAtmA pUrNa kalA yogIrAja AnaMdaghananuM A kathana khUba gahana bhAvothI bhareluM che : kalA e AtmAnuM avibhAjya aMga che; kalA pramodajanaka nathI, paNa pramodamaya che ! kalA e vAstavika dRSTie kAraNa nathI, paNa kArya che. chatAM, e kAraNa nathI ja ema paNa na kahevAya; kAraNa ke kalAnI saMsiddhi be prakAre thAya che : eka pUla rUpamAM ne bIjI sUkSma rUpamAM; athavA eka kAraNarUpamAM ne bIjI kAryarUpamAM ! sthUla kalA pUrNimA jevI che. e pratyeka prANIne-mAnavane AhalAda, skRrti, tejasvitA, kalpanAzakti ne rasAnubhavanI AchI lahANa pIrase che, kAraNa ke pUrNimA paNa bIjanA caMdranI pUrNa banelI abhivyakta kalA ja che ne ! alabatta, e sthUla che, chatAM e suSupta haiyAne jAgarUka karI zake che, jAgarUka haiyAne Urmila banAve che ane Urmila haiyAne maMthananAM dvAra sudhI laI jaI zake che. ahIM sthUla kalAnI maryAdA AvI jAya che. have sUkSma kalAno prAraMbha thAya che. maMthananI bhUmikAmAM aTakelI kalA ahIM potAnuM sthUla svarUpa mUkI, sarjana dvArA potAnI sUkSmatA pradarzita kare che; vicAra-bhUmikA tyajI kArya-bhUmikAmAM Ave che; sAdhana maTI sAdhyanuM rUpa pakaDe che. kalAnI sUkSmatA jema jema vadhatI jAya che tema tema sarjana vadhu tIvra ne tIkSNa bane che. mAnavInI bhAvanA have maryAdA mUke che - pravAha maTI piMDa bane che. mAnavInI rasikatA jagatanA vilAsI padArthothI ghaTI, vAstavika darzananI zuddhi pratye vadhatI jAya che. enuM darzana prakRtinI nakkaratA bhaNI vaLe che. vizvanA vaividhyamAM eka evA akhaMDa rIte vilasatA samanvayane anubhave che. bAhya saundarya karatAM atyaMtara saundaryano vipula vaibhava e nihALe che. ane AMtarika saundaryano mAtra eka aMza ja A bAhya saundaryamAM che evI satya pratIti ene prakRti-mUrtinAM darzanathI thAya che. A rIte A pUrNa kalAnA kalAdharane anekamAM vizaikyano sAkSAtkAra thAya che. visaMvAdamAM saMvAda keLavavAnI mahAna siddhi ane prApta thAya che. nijAnaMdamAM saccidAnaMdanI ene jhAMkhI thAya che. A jhAMkhI alpa kAla pachI naisargika prakAzamAM pheravAI jatAM, kevalyajyotano AviSkAra thAya che. niratizaya akhUTa anaMta AnaMdano prAdurbhAva che. AnuM ja nAma pUrNakalA ! A kalA agamyane gamya, abuddhane buddha, avyaktane vyakta tathA apUrNane pUrNa banAve che. A kalA ja zAzvata sukhanI anubhUti karAve che. A kalAno Urmi ane udadhi : 149 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalAdhara sukha tathA du:khane jalakamalanI svasthatAthI saMvedato hoya che. mATe ja huM ene jhaMkhuM chuM. A pUrNakalA e mArA jIvananI sahacAriNI che ! 481. jIvanasudhA Oaa rIrane bhUkha lAge to mANasa bhojana kare, manane bhUkha lAge to AnaMda2 pramodanAM sAdhano bhegAM kare; paNa cetanAne bhUkha lAge to mANasa pAse zuM che ? jANe e mATe mANasa pAse kaMI nathI - kaMI ja nathI. Aja mANasanI cetanA bhUkhI ne tarasI che. e taraphaDI rahI che. ene cena nathI eTale e paNa mANasane cena paDavA detI nathI. mANasa vyAkuLa banI ahIM doDe che, tahIM doDe che; A lAve che, te lAve che; A jue che, te jue che; A khAya che, te khAya che; Ane maLe che, tene maLe che. A badhuM kare che chatAM, ene cena nathI. kAraNa ke mANasanI aMdara rahela cetanA sAtha ne zAMta nathI. A cetanAne eno khorAka maLe to ja e zAMta ne svastha thAya tathA tRptinI madhura kSaNo anubhavI zake. cetanAnI bhUkha che divya jJAna. kAraNa, jJAna e AtmAno svabhAva che. khANanA khaDabacaDA hIrAmAM jema teja che tema AtmAmAM jJAna che. A jJAna prAgaTya mAge che. e pragaTe to hIro jhaLahaLI UThe tema, aMdaranuM divya jJAna pragaTatAM jIvana-cetanA paNa jhaLahaLI UThe. khANanA e paththarane kuzaLa kArIgaranA kALajIbharyA hAthanI jarUra che. e hAtha e paththarane ghasIne pAsA pADe ane e tejabharyA hIrAmAM pheravAI jAya tema, A cetanAne paNa prabhunA karUNAmaya hAthanI jarUra che. enA divyatAbharyA sparze cetanAmAM rahela maitrI, pramoda, kAruNya ne madhyastha jevA divya bhAvanAM kiraNo pragaTI jAya to A sAmAnya lAgatuM mAnavajIvana asAmAnyatAmAM pheravAI jAya. 482. mahAmRtyu S, Psa Aje bhoga tarapha doDI rahyo che. paNa e game teTalA bhoga bhogave toya ene zAMti ke tRpti maLe che kharI ? mANasanuM mana to sadAya atRpta ja rahevAnuM. A bhogone pAmavA paNa jIvanano to bhoga ja Apavo paDe che. 150 kara madhusaMcaya Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A jIvanano, puNyano, kAyAno, AtmAno bhoga ApavA chatAM meLavelA bhogo sadAya TakI raheze ema koNa kahI zake ? ene pAmIe tyArathI ja, rakhe eno viyoga na thAya enI ciMtA UbhI thAya che. A ciMtA khoTI paNa nathI. bhogamAM rogano ne saMyogamAM viyoganoya bhaya che ja. te kyAre Avaze te mANasa jANato nathI; paNa te Avaze, jarUra Avaze ja, e to saunAM hRdaya jANatAM hoya che. bhoganI prApti TANe paNa mANasanA haiyAmAM roganI je zaMkA udbhave che te khoTI nathI. enI pAchaLa AtmAnA anubhavano prakAza che. eNe aneka bhogIone aMtima veLAe rogamAM TaLavaLatA ne viyogamAM jhUratA joyA che; ane e dRzyanuM kadI na bhulAya tevuM pratibiMba A hRdaya para paDyuM hoya che tethI ja, mANasanuM hRdaya bhoganA upabhoga vakhate paNa kaMpe che. A kaMpa sUkSma hoya eTale ene mANasa 'nirbaLa mananI zaMkA' kahI bhUlI jAya che, paNa kharI rIte to e kaMpa AtmAno sAkSAtkAra che. A anubhavano upayoga kare, to e jarU2 bhoganA upayoganI veLAe viveka rAkhI zake, e bhogamAM rahelI atRpti joI zake, bhogamAM rahelA rogo sAvadha thaI nihALI zake tema ja bhoganA pApathI paNa bacI zake. paNa bhoganI vIjaLI camake che tyAre mANasa aMjAI jAya che, gAphela bane che, enAM cakSuo mIMcAI jAya che ane e aMdhakAramAM DUbI jAya che. AvA prasaMge je koI, kSaNa mATe paNa, savicAranA dvAre thaMbhI jAya che enA mATe bhaya nathI. AMkhamAM camakelI vIjaLI adRzya thatAM mANasane mULa sthitie AvatAM vAra lAgatI nathI. e anubhavacakSuo khUle to tarata samajAI jAya ke bhoganI pAchaLa pAchaLa viyoga che, viyoganI pAchaLa roga che, roganI pAchaLa zoka che, zokanI pAchaLa ja mahAmRtyu che ! 483. prakAzanuM parva hR daya, huM AnaMdamAM magna cho. tArI AsapAsa dIpakanI hAramALA che. tArA thALamAM ghIthI mahekatI mIThAIo che. phaTAkaDA phUTI rahyA che. zaraNAIomAMthI jIvanamastInAM gIto relAI rahyAM che. paramAnaMdanI vAMsaLInA sUrothI vAtAvaraNa matta che. tuM e AnaMdamAM magna cho. Urmi ane udadhi 151 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa Ama jo : A AnaMdanI ghaDIe ja, tArAthI thoDe dUra, mAnavahRdaya raDI rahyuM che e tarapha tArI najara jAya che ? enI pAse nathI bhojananA thALa ke nathI dIpamALa; nathI phaTAkaDA ke nathI AnaMdano ullAsa, mAtra AMsuonI dhArathI enuM bhojanapAtra chalakAI rahyuM che. akathya vedanAthI eno mAnavadeha saLagI rahyo che. vedanAnI bhaThThImAM saLagatA enA AtmAne hUMphALuM AzvAsana Apanara koI ja nathI. raNanI ekalatAmAM rudana karatA e asahAya hRdayane sahApta karavI e zuM tAro dharma nathI ? mAnavaAtmAoe sarjelI vipattimAMthI AvA duHkhI hRdayane ugAravuM e zuM sAruM kartavya nathI ? o hRdaya ! tuM vicArI jo. vizvanI sarvazreSTha bheTa eTale mAnavahRdaya ! mAnavahRdaya ja A nahi kare to koNa karaze ? huM tane vinavuM chuM : dIpakanI A hAramALA joIne prakAzanA bhramamAM na paDato. bahAra prakAza che, paNa aMtaramAM ?.. aMtaramAM timiranI ghaTA to nathI ne ? jAga, UTha jAga; ane tArA aMtaranA oraDAmAM eka koDiyuM pragaTAva. e nAnakaDA koDiyAnA prakAze duHkhathI naMdavAyelA vyathita hRdayane zodhI kADha." 484. amRta kAM surA , paNA aMtaranA raMgamahelamAM be vyaktio zAsana calAvI rahI che : eka che. AtmA ne bIjuM che mane. baMne potAnuM prabhutva sthApavA yugayugathI avizrAnta prayatna karatAM AvyAM che. AtmA jene sarje che tenuM visarjana karavA mana satata prayatnazIla rahe che; ane samaya maLatAM e visarjana kare paNa che. jo ke AtmAnI pasaMdagI sAme manano aNagamo hovA chatAM e nibhAvI le che; kAraNa, mana AtmAnuM sahabhAgI hovA chatAM, potAnI nItino amala karavAmAM e kuzaLa temaja kunehabAja che. AtmA ne mana potAnA kuTuMba sAthe eka ja raMgamahelamAM vase che; paNa baMnenA paMtha cArA che : ekano paMtha mukti che, bIjAno paMtha baMdhana che. sumati e AtmAnI patnI che; kamati mananI preyasI che. jIvananA raMgamahelamAM sumatinuM saMgIta cAlatuM hoya che tyAre AtmA Dolato hoya che, ne enI sumadhura sUrAvalimAM magna banI svargIya AnaMda anubhavato hoya che. A dRzya manathI joyuM jatuM nathI, IrSAthI e saLagI UThe che. potAnI preyasI 152 madhusaMcaya Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAruM vilAsa 4 mahinAmAM agana kumatine jagADIne e kahe che : "sakhI ! mane cena nathI. AtmAno AnaMda joI huM aganamAM jalI rahyo chuM. tuM tAruM vilAsI saMgIta cheDa, ke jethI karIne AtmAnA AnaMdamAM agana pragaTe." kamati potAnA priyanA AdezathI kaMThamAM ne zarIramAM mAdakatAne mukI uttejaka sUra cheDe che. eka ja raMgamahelamAM be gAnArI : baMnenA sUra judA; eka vikAsapradhAna, bIjI vikArapradhAna ! sumati nijAnaMdanA tAra para saMyamanuM gIta cheDatI hoya che, tyAre kumati bahirbhAvanA vilAsI tAra para vikAranuM gIta jhIMke che. A rIte virodhI sUra ne gIto sAmasAmAM athaDAtAM saMgItane layanI - majA bagaDI jAya che. emAMthI karkazatApUrNa kolAhalano ghora dhvani pragaTe che. A avyavasthAthI AtmA ne mana baMne kaMTALI jAya che. ekane duHkha ApavA jatAM baMnene duHkha maLe che. ekeyane sukha nahi. AtmA kaMTALIne devasAMnidhyamAM javA prayatna kare che, tyAre mana thAkIne vilAsagRhamAM javA prayatna kare che. ahIM AtmA ne mana kheMcatANamAM Utare che. A prasaMge ja jIvananuM vibhAjana thAya che. mANasanA jIvanamAM maMthananI A paLa atisUcaka che. A paLa evI che ke jemAM bemAMthI ekane pasaMdagI ApavAnI hoya che : vairAgya kAM vilAsa; tyAga kAM bhoga; amRta kAM surA ! baMnene eka ja sAthe meLavavA prayatna karanAranuM AvI paLe vicAramRtyu thAya che ! 485. vItarAga A ja saune choDI, ekalo banI, tAre dvAre Avyo; paNa tAruM dvAra to baMdha che haiyAnA deva ! zuM A ja tArI zobhA ? have mAre kyAM javuM ? maja anAthano AdhAra tAruM dvAra che, mArA jIvanano aMtima visAmo tuM ja che; paNa Aje to tuMya badalAyo. raMgamahelamAM ArAmathI beTho beTho tuM to maLavAnI paNa hA nathI kaheto. o aMtaranA AdhAra bhagavaMta ! tAre dvAre na AvuM to kone dvAre jAuM ? gabharu zizu mAtAnI soDamAM na saMtAya to kyAM jAya ? mA bhale bALakane tarachoDe, kAraNa ke ene to bALaka aneka che - ene to ekAda kadarUpA bALaka vinA cAle, paNa bALakane janetA vinA kema cAle ? mA to potAnA koI eka zizune cUmI karI mAtRtvane saMtoSaze; paNa zizu mAtAne mUkI konI pAse jAya ? potAnA haiyAnI kUNI lAgaNIo kAlI kAlI bhASAmAM konI Urmi ane udadhi H 153 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLa vyakta kare ? e to doDIne mAnI pAse ja javAnuM ane snehA nayane kahevAnuM : "mA, o mA ! bhale tuM mane tarachoDe, mAra mAre, paNa huM tane nahi choDuM. mArane bahAne paNa tAro hAtha mArAM aMgone sparze che ne ! mane to e rIte paNa vAtsalyanuM amRta ja maLe che !' A sAMbhaLI mA hetathI baccAne bheTI paDe che, baccIothI snAna karAve che; vAtsalyanA camatkArathI mAtAnuM lohI dUdhamAM pheravAI jAya che, ane stanamAMthI dUdhanI dhArAo vahevA lAge che. vAtsalyanA amRtathI chalakAtuM mAtA ane zizunuM A dazya keTaluM bhAvamanohara che ! bhagavAna ! o bhalA bhagavAna ! saMsAranuM A pavitra dazya zuM tArI najara bahAra che ? A dazyanuM saMvedana teM nathI karyuM ? ke saMvedana karavA chatAM siddhinA raMgamahelamAM besI AMkhamIMcAmaNAM kare che ? bhale tuM A dazyane bhUlI jA, paNa huM e kema vIsaruM ? meM to e pAvanakArI vAtsalyabhInuM citra joyuM che, ne e sohAmaNA citrane yAda karIne ja tAre dvAre beTho chuM. saMsAranA vaibhavanA eThavADathI kaMTALIne, mamatvanA kIcaDamAMthI mahAprayatna nIkaLIne, vAsanAnAM vastro utArIne, vastrovihoNo tAre dvAre beTho chuM. tuM zuM dvAra nahi ughADe ? tArI zAzvata jJAnajyotanI huMpha mane nahi Ape ? huMya jouM ke tuM mane Ama ne Ama kyAM sudhI besADe che ! paNa anaMta AnaMdanA oraDAmAM beThelA o prabho ! ATaluM sAMbhaLI leje ! tArI parIkSA karavAnI zakti karatAM mArI pratIkSA karavAnI zakti ghaNI vadhAre che. akiMcana evA mArI pAse bIjuM to kaMI ja nathI, paNa akhUTa dhIrajanI mUDI to che ja ! zuM tArA haiyAne pIgaLAvavA ATalI mUDI ochI paDaze ? paNa bhUlyo, arere ! tArI pAse haiyuM ja kyAM che, je pIgaLe ! tuM to vItarAga ! 486. raMgAyelA vicAra , vArano pahora hato. hamaNAM ja e prArthanA pUrNa karI bahAranA khaMDamAM AvyA hatA. bAjumAM phona hato. ghaMTaDI vAgI rahI hatI. emaNe risIvara upADyuM. sAmethI koI bolI rahyuM hatuM. bolanAra uzkerAyela hato, ne krodhanA tIvra AvezamAM bolI rahyo hato. e khUba tapyo. khUba bolyo. ghAMTA kADhIne bolAya eTaluM bolyo. aMte ciDAIne eNe pUchyuM : "ATaluM kahuM chuM chatAM 1pa4 madhusaMcaya Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmethI tame eka zabda paNa bakatA kema nathI ?' sajjane hasIne risIvara mUkatAM kahyuM : "bhAI ! A roMga (Wrong) naMbara che !' jIvanamAM AvuM ghaNI vAra bane che. ghaNA loko ApaNA vize bolatA hoya che; koI vaLI lakhavA paNa besI jatA hoya che. emanA manamAM AgaLapAchaLa bharAyelA vicAro, ApaNA nAme, kalama dvArA ane vANI dvArA samAja samakSa mUkatA hoya che ane vAtAvaraNane uzkerATa ne garamIthI bharI detA hoya che. jIvanaprabhAtanA madhura praharane e kaluSita karavA beThA hoya che. mAdhuryanA pyAlAmAM e viSabindu chAMTavA mAgatA hoya che. paNa je zANo che, sajjana che, te A anicchanIya prasaMgane cittanA aMdaranA khaMDamAM pravezavA nathI deto; sAmAnI vAtamAM kaMI satyano aMza hoya to sudhArI le che, paNa bhaLatI ja vAta hoya to roMga (Wrong) naMbara mAnI e vAtane tyAM ja paDatI mUke che. zANapaNe ne saujanya evI vyaktine jIvananuM eka darzana ApyuM hoya che, jenA pratApe e samajI zake che ke sAmo mANasa potAnA vicAro pramANe, potAnI mAnyatA pramANe ane potAnA baddha mata pramANe ja karato hoya che - potAnAM vicAra, mAnyatA ane baddha matane ja cAlu vAtAvaraNa sAthe buddhithI joDI deto hoya che, jethI satyano bhrama Ubho thaI zake ! Avo mANasa pAcho pote svataMtra vicAraka che ema mAnato paNa hoya, chatAM e baddha matanI AnsaragranthivALo hoya che. enI granthi eTalI to UMDANamAM hoya che ke e pote paNa tyAM sudhI pahoMcI zakyo nathI hoto. AthI Avo mANasa jenA vize kaMIka kahevA nIkaLyo hoya che tenA vize sAcuM to kaMI kahI zakato ja nathI. mAnyatA ane baddha matano raMga enI dRSTi para hovAthI enuM darzana ujjavaLa ne spaSTa nathI - e niSpakSapAtI nathI. rAgadveSano raMga atisUkSma che. e vyaktinA vicAranA mULane ja potAnA raMgathI raMgI de che. jenuM mULa ja raMgAyela hoya tenAM phaLaphUla tathA pAnamAM raMga Ave te sahaja che. prAjJa mANaso eTalA mATe ja duniyAnA mANasonAM vicAra, uccAra, AcAra tathA lakhANo para zraddhA mUkatAM pahelAM e vicAra, uccAra, AcAra tathA lakhANone rAgadveSavihoNA vItarAganA anekAntanA prakAzamAM salaphTa joI le che. Urmi ane udadhi ke 1papa Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 487. sukhanI cAvI : saMkalpa khI thavuM ke duHkhI thavuM e mANasanA hAthanI vAta che kAraNa ke e pote 'paka ja potAnA karmano svAmI che. mANasa nabaLA vicAro ane nirbaLa kAryo karato raheze to duHkhI ja thavAno, ane sabaLa vicAro ane zreSTha kAryo karato raheze to sukhI thavAno. jIvanasiddhAnta e che ke mANasa dhAre eTalo ja sukhI ke duHkhI banI zake che. Ama to badhAM ja UghaDatAM prabhAta suMdara hoya che, paNa AjanuM prabhAta kAMIka vadhu suMdara lAge che. Aje UghaDatA prabhAtathI ja abhinaMdanonI Apale zarU thaI gaI che. nara-nArIonAM mukha para AnaMdanI surakhI chAI rahI che. vadana para smita relAI rahyuM che. sArA thavAnI ane sAruM karavAnI udAtta bhAvanAthI sarvanAM hRdaya sabhara che. ApaNe sukhI thavuM hoya, pragati karavI hoya to AjathI ja - AvA zubha dinathI ja enI zarUAta kAM na karIe ? kAraNa ke AvA zubha saMkalpa mATe AjanuM vAtAvaraNa ane vicAra khUba ja anukULa che. mana paNa zubhecchAnA dhabakAra sAthe kahI rahyuM che : kAMIka - hA kAMIka to thavuM ja joIe. -to zuM karIe ? moTA ne khoTA saMkalpo ane vAto karI AjanA prabhAtane dUSita na karIe. sukhanI havAno eka ja - mAtra eka ja saMkalpa karIe. A saMkalpa che maitrIne jIvanamaMtra banAvavAno. sAmAnya chatAM sAtvika eka ja vAta : manathI ke tanathI, zakya teTaluM sarvakoInuM bhaluM karavuM - bhaluM karavA sadA tatpara rahevuM. 488. vivecako. DuM chuM, kAraNa ke uSAnAM jemaNe darzana paNa karyA nathI te Aje prakAzanuM vivecana karI rahyA che ! 489. caraNaraja 2 va ! mAre lAkha ane karoDa nathI joItA; mAtra huM tamArA caraNakamaLamAM besI zakuM to mAre mana ghaNuM che. 156 - madhusaMcaya Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490. dayAmadhurI , bho ! tArI dayAmAdhurI vinA to A jIvana paNa zUnya lAge che. AvA premavihoNA sUkA raNa jevA jIvana karatAM to mRtyu madhura lAgaze ! 491. AMbo ane thora bAne vAvo to ene UgatAM vAra lAge; paNa thorane UgatAM keTalI vAra ? ene pANI ke khAtaranI paNa jarUra nahi. e to vagara khAtare ne vagara pANIe vadhye ja jAya. sadguNonuM paNa tema ja che. saddaguNane AvatAM vAra lAge; paNa durgaNo to pratyeka paLe ApaNI AsapAsa AMTA mAratA ja hoya che; ene AvatAM keTalI vAra ? chatAM, bagIcAnI madhyamAM sthAna maLe che AMbAne, thorane nahi ! thorane to kinAre ja tapavAnuM. vaLI, pathikone zAMti paNa AmrathI ja maLaze, thorathI nahi. 492. zAntinI cAvI , me zuM ema mAno cho ke ALasu banIne paDyA rahevAthI tamane zAMti maLaze ? zAMti to tamArA puruSArthamAM che - tamArA zAMta, buddhipUrvakanAM ucita kAryomAM che. kartavya vinA zAMtino jApa japanArane to zAMtine badale azAnti ja maLe che. 493. dharmano marma A rma eTale maitrI -- jIvamAtra pratye prema karo. dharma eTale pramoda - puruSono satkAra karo. dharma eTale kAruNya - duHkhI ane vimArgI pratye hamadardI batAvo. dharma eTale mAdhyastha -- haiyAmAM premano dIpaka laI mArga bhUlelAone sudhAravAno prayatna karavA chatAMya na sudhare toya enA pratye samabhAva dharo. Urmi ane udadhi 157 - Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494. upakAra Ne ApaNane keLavyA, jeNe ApaNane dRSTi ApI tenA upakArano badalo je ka // 45. kartavya 3 sa keLa mevAna nAM karyAM hoyake UMdhAM kArya karyo hoya ke achatAM te - 46. puSpa ane paththara niyAnA abhiprAya para tame kyAM sudhI nAcazo ? thoDI vAra pahelAM ja pUjana karatI duniyA paththara pheMkavA mAMDe to navAI nahi. kArya karatI vakhate duniyAne saMbhaLAvI do 'tArI niMdA ane stutinI mane dhULa jeTalIya kiMmata nathI; huM to mArAM kAryomAM mazagUla chuM, mArA AtmAnA gItamAM lIna chuM, ane e gItanA sUre ja kArya karye jAuM chuM.' 497. kAryano srota paNe kaMIka kAma karIzuM to loko jAtajAtanuM bolaze. thoDI niMdA AavahelanA karaze, to thoDI stuti-prazaMsA karaze; paNa temAM ApaNe UMcAnIcA thavAnI zI jarU2 ? je kaMI karavAnuM che te AtmAnA ullAsa mATe che, jagatanA abhiprAya mATe nahi. 498. IrSA IlanI AMkha bIjAne to bALatAM bALako, paNa te pahelAM to te pote ja e salAmata rahe; paNa te kadI bananAra ja nathI. dIvAsaLI bIjAne saLagAvatAM pahelAM pote ja saLagI UThe che e bhUlI javuM na joIe. 158 * madhusaMcaya Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 499. sukha ) thamAM DaMDo laI, sukhanI zodhamAM bhale tuM AkhA jagatamAM pharI vaLa; ThekANe ThekANe sukha meLavavA bAcakAM bhara; paNa tane e kyAMye nahi maLe. paNa jyAre tuM nirAza thaIne pAcho pharIza; ane thAkyo pAkyo ekalo paDI AMkhamAM zAntinuM aMjana AMjIza tyAre tane lAgaze ke, are ! sukha to ahIM ja che - ahIM, mArA zuddha cAritryamAM ja. 500. kSamA me jema mAnavI cho tema te paNa mAnavI che. tamane hRdaya che, tamAre haiyAmAM bhAvanAo ne lAgaNIo che, to zuM sAmA mANasanI aMdara te nahi hoya ? tamArAthI jema bhUla thaI jAya tema sAmA mANasathI bhUla na thAya ? tamArI jema te paNa zuM kSamAnI yAcanA na karI zake ? bhUla karyA pachI tamane koI divasa kSamAnI jhaMkhanA nathI thaI ? to sAmAne te kema nahi thatI hoya ? amAsanI aMdhArI rAtrimAM paNa tAralA hoI zake; to pApI hRdayamAM thoDo paNa prakAza kema na saMbhave ? 51. sArA keTalA ? - niyAmAM dharmanI chApa meLavanArA to ghaNA; paNa kharekharuM dharmiSTha jIvana jIvanArA keTalA ? AkAzamAM tArA to ghaNAya che, paNa dhruvatAraka keTalA ? pa02. jJAna 5. nubhave aMtarane kahyuM : "jJAna paNa be jAtanAM hoya che : eka dIpajyota jevuM ane bIjuM ratnajyota samuM. jIvana ke jagatamAM vipatti ke pralobhana AvatAM je jJAnInuM mana zUnya thaI jAya che, mUMjhAIne kokaDuM vaLI besI jAya che tenuM jJAna dIpakanI jyota jevuM che. gharamAM bhale enAthI prakAza patharAto hoya, paNa vaMToLiyo AvatAM te bujhAI jAya che. paNa je jJAnInuM mana saMkaTamAM samartha bane che, vipattimAM aNanama rahe Urmi ane udadhi = 159 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane pralobhana sAme aDola rahe che te jJAnanuM jJAna ratnajyota jevuM che, baLavAna vaMToLiyA vacce paNa te potAnuM kArya karyuM ja jAya che. A jJAna e ja jIvanazikhara che; bAkI pustaka vAMcIne ke zloko gokhIne to ghaNAya jJAnI banI phare che. AvAo bahArathI jJAnI, paNa aMdara nirmAlya hoya che." 503. zUravIra gatamAM zUravIra koNa ? becArane pachADI mArI nAkhe te nahi, paNa manane ja AvezanA vamaLamAM jatuM aTakAve te ja sAco zUravIra. 04. asaMga koIno nathI te ja badhAno banI zake che. jagatanA mahApuruSo koInA O nathI; teo badhAnA ja che. 505. satyaniSTha manuSya jIvanabhara satyaniSTha rahe che tene jIvanamAM zI zI siddhio nathI maLatI ? duSTo paNa enA upara vizvAsa rAkhe e zuM ochI siddhi che ? 506. zAnti tame zAMtinI samazera laIne pharazo to tamAro vijaya nakkI ja che; tamane koI ja parAjita nahi karI zake. 507. saMdhyATANe citrakAra ! jonAranA dilaneya raMga lAgI jAya evA nAjuka raMgothI teM vizvane AlekhyuM, paNa tArA dilanuM dIvAnakhAnuM to zunya lAge che. 160 * madhusaMcaya Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hA, tArA hRdayakhaMDane alaMkRta karavA teM eka kAvyamaya citra TAMgyuM hatuM kharuM, paNa Aja to teya jhAMkhuM thavA AvyuM che. A saMdhyA name te pahelAM tArA prANamAM cUMTAyelA bhAvonA raMganI eka pIMchI tuM enA para na pheravI zake ? jethI aMdhArI rajanImAM paNa, suvAsita telanA dIpakonA prakAzamAM e pharI jhaLahaLI zake ! --- // 508. laya hRdaya potAnI cetanAne vastu sAthe ekAkAra karI zake che, prAptinI vastumAM niSThAbharI tanmayatA keLavI zake che, te A vizvamAM evuM zuM che je meLavI na zake ? 509. mANasa Nasa tenuM nAma, je potAnA niyamo pratye vajrathI paNa kaThora rahe ane mA bIjAnI vedanA vakhate phUlathI paNa komaLa bane. // 510. AziSa taranI AziSa to koI gajabanI hoya che. pANImAMthI utpanna thatI vIjaLI kevI gajabanI hoya che ! aMdhakAranA anaMta tharane paNa e bALI mUke che ne ! aM 511. jIvanaratha rtavya pUrNa karavAnI icchA che, sevA karavAnI jhaMkhanA che, upADelAM kAryonA aMta sudhI javAnI zraddhA che, tajIne khAvAnI bhAvanA che, ane niMdA stuti prasaMge kAna baMdha karI cAlyA javAnI Teva che. Aja sudhI to A rAte jIvanaratha cAlyo jAya che; ane have mukAma paNa kyAM dUra che ! Urmi ane udadhi : 161 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512. ekarAra thapanuM prAyazcitta karanAra, potAnI bhUlono ekarAra karanAra duniyAnA - mahAnomAM mahAna che; duniyAnA zaktizALIomAM zaktizALI che. kapaTarahita bhUlonA ekarAramAM ja jIvananI mahattA, zakti ne pavitratA che. pa13. pIchehaTha vitratAnA paMthe eka DagaluM paNa bharyA pachI pIchehaTha karavI e jIvananuM moTAmAM moTuM pApa che. jo tamArAmAM AgaLa dhapavAnI zakti na hoya to tyAM ne tyAM ja UbhA raho, ne zakti meLavIne makkamatApUrvaka AgaLa vadho, paNa AgaLa jaIne pAchA to na ja vaLo. 514. tAralI - le e pApImAM pApa hRdaya haze, te hRdayamAM bhale game teTaluM aMdhAruM haze, "topaNa eka evI nAnI tAralI, chUpI chUpI paNa, te hRdayAkAzamAM TamaTamatI ja haze, je ene koka vAra jarUra prakAza Apaze. pa15. mithyA abhimAna To I ema samajatuM hoya ke mArAthI ja duniyA cAle che, to te khoTuM che, te teno bhrama che. duniyA to ema kahe che ke, tArI mAre jarAya jarUra nathI, paNa tAre mArI jarUra hoya to ahIM rahe. ahIM sau potAnI zaktithI ja jIve che; dareka manuSya potAnA ja kartavya upara, potAnA ja baLa upara ne potAnA ja bhAgya upara Ubho hoya che. amArAthI ja bIjA TakelA che ema tame mAnatA ho to te naryuM ajJAna che, ane mithyA abhimAna paNa che. 16ra madhusaMcaya Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516. UMDANa vizva zvanI ATalI badhI vAtone samAvavA tamAruM hRdaya keTaluM UMDuM hovuM joIe ? jyAre tamArA hRdayanuM UMDANa--gAMbhIrya mApavA koI zaktizALI paNa samartha nahi bane tyAre ja e hRdaya jagatanI kalyANamaya vastuo jIravI zakavA samartha banaze. 517. prANa sIMco me moTAM moTAM kAryo karI thAkI gayA cho, zuSka thaI gayA cho to have tenAnAM kAryono prAraMbha karo, je enI meLe ja moTAM banI jAya. paNa zarata eka che : tame tamArAM e kAryamAM tamArA prANa sIMco; tamAruM svArpaNa karI do; pachI juo ke e nAnAM kArya kevAM moTAM thAya che ane tamArA zuSka jIvanane kevuM sa-rasa ane sumadhura banAve che ! svArpaNanA nAnA bIjamAM ja kAryano vaDalo saMtAyelo che. 518. prema ma eTale svArpaNa; prema eTale badalAnI apekSA vinA sAkaranI jema ogaLI javuM ane mIThAza prasarAvavI. premanI AvI dhArA je hRdayamAM vahyA karatI hoya e hRdaya keTaluM madhura hoya ! ArdratA ane parama zAntinI e paLo paNa keTalI madhura ane preraNAdAyI hoya ! 519. zuSka jIvana je nA jIvanamAM prabhuprema ke premabharI niSThA nathI tenuM jIvana zuSka che, lUkhuM che. e bahAra game teTalo hasaze paNa eno AtmA to AnaMda ja karato hoya che; enAM AMsu lUchanAra paNa koI nathI hotuM. Urmi ane udadhi : 163 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para0sahAnubhUti kA, hAnubhUti vinAnAM hajAronAM dAnathI je bhAva na lAvI zakAya te bhAva 'pa sahRdaya haiyAnI mAtra sahAnubhUtithI AvI jAya che. mIThAsa suvarNanA puMjathI paNa zAnti na meLavI zakyo tyAre eNe putrInI sahAnubhUti mAgatAM saj : Sympathy is greater than gold ! Ama sahAnubhUtinI AMkhathI jyAre mANasa hRdaya ane jIvanano vaibhava jue che tyAre ene e vaibhava AgaLa sahAnubhUtithI vihoNo samrATano vaibhava paNa lakho ane jhAMkho lAge che. 521 AbhUSaNa che, ha ! Aje to AbhUSaNa ghaNAM badhAM paherIne AvyAM cho zuM ! paNa e to dehanAM AbhUSaNa che, AtmAnAM kyAM ? A bAhya AbhUSaNane tame nahi utAro to eka divasa tamArAM sagAMvahAlAM bhegAM thaIne utAraze. paNa kadI koI utArI na zake evuM AtmAnuM AbhUSaNa - ziyaLa - to tamArA tana ke mana para kyAMya dekhAtuM nathI ! A bAhya AbhUSaNo sAthe pelA Antara AbhUSaNane paNa tame dhAraNa karo, kAraNa ke e ja sAcuM AbhUSaNa che. poThiyo khAMDanA kothaLAno bhAra upADIne phare paNa ene enI mIThAza thoDI ja maLavAnI che ! tame mAtra A AbhUSaNono bhAra upADIne pharo, paNa mana khAlI khAlI hoya to ethI zAnti thoDI ja maLavAnI che ? para2. paDagho re te ema bole : "huM duniyAmAM kAMI ja nathI." tyAre cAre O taraphathI paDaghA saMbhaLAya che : "tuM ja amAruM sarvasva che." paNa jyAre te ema kahe : "huM kAMIka chuM." tyAre saMbhaLAya che ke "tuM kaMI ja nathI ! 164 - madhusaMcaya Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa23. zraddhA ddhA e jIvananAM UMDANamAMthI vahetuM eka evuM prazAMta chatAM baLavAna jharaNuM che ke muzkelIonI game tevI kaThina zilAone paNa te bhedI zake para4. sva Ta niyAne palaTAvavAnI ApaNAmAM zakti bhale na hoya, paNa ApaNI ujAtane to ApaNe palaTAvI zakIe ne ? ApaNe zuM ApaNA svAmI paNa na banI zakIe ? para5. kAryanI magnatA che rAM kAryomAM huM tallIna banyo houM te vakhate mane mAruM ja bhAna nathI " pahotuM; huM koNa chuM eno mane khyAla paNa nathI Avato. mArI dRSTi mArAM kAryonI ArapAra UtarI gayelI hoya che, mAruM hRdaya mArAM kAryomAM saundarya pUratuM hoya che, mAruM mana UrmionA uchALAvihoNA prazAnta gaMbhIra sAgara jevuM hoya che ane tethI mAruM kArya ja mAro AnaMda banI jAya che. pa26. "sva"nI zodha ra bIjAnA doSo jouM tenA karatAM mArA ja doSo jouM to zuM khoTuM ? ka bIjAnA doSo joI malina thavA karatAM mArA doSo joI nirmaLa kAM na thAuM ? para7. taNakhA tha ! mArA zabdo - jene kavio kAvya kahI saMbodhe che - te zuM tArA 'virahanI vedanAmAMthI pragaTela mAtra taNakhA ja nathI ? Urmi ane udadhi 165 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528. tapa 5 eTale aneka prakAranI sahanazIlatA. sukhaDane jema jema ghasIe tema ta.tema temAMthI zItaLatA ane saurabha maLe. evI ja rIte ApaNA dene, ApaNI jAtane, koI zubha hetu mATe ghasI nAkhIe ane temAMthI je saurabha prasare e ja sAcuM tapa, 529. tapasvI cA re bAju kaSAyanA agninI jvALAo bhabhUkatI hoya chatAM tenI vacce paNa AtmAne satata zItala rAkhI zake te ja kharo tapasvI. 530. dharma dharma rma koI mAtra pustakamAM nathI, paNa hRdayamAM che. ApaNA ja jIvanamAM e samAyelo che ane ApaNA ja AcaraNamAM e vaMcAya che. 531. vijaya vi jayanA be ja mArga che : kAM zakti kAM bhakti. A bemAMthI ekeya jenI pAse nathI teno trIjo mArga che vinati-vinAza. // 532. jIvanano jANakAra nuSya e koI jaMgalamAM pharanAruM rojha jevuM prANI nathI; e samAja vacce narahenAra prANI che. e sahakArathI Take che ane saMyogone AdhIna rahI jIve che. badhuM ja kaMI e potAnI ja icchA pramANe karI zakato nathI. eneya saMyogorUpI ghANIe joDAI AMTA mAravA paDe che; ane chatAM AvA gUMcavaNabharyA saMyogonA cakkaramAM paNa potAnI jAtane je jALavI zake ane mana u52 kAbU rAkhI potAnA dhyeya prati gati cAlu rAkhI zake te ja jIvanano jANakAra. 166 * madhusaMcaya Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 533. vAsanA jyAM vAsanA che tyAM bhaya che; jyAM bhaya che tyAM parataMtratA che. je mANasane potAnA mana upara kAbU nathI te mANasa game teTalI svataMtratAnI vAto kare, chatAM te parataMtra ja che. je manuSya vAsanAnA vamaLamAM potAnA AtmAne bhUlI gayo che tene svataMtra kaI rIte kahI zakAya ? 534. saMkalpa sa kalpa e to jIvanano pAyo che. koI paNa dRDha kArya saMkalpa sivAya jIvanamAM TakI zakatuM nathI. saMkalpabaLa vinA bahu UMce caDelo manuSya paNa nIce paDe che. ane e paDe che tyAre tena' cUrecUrA thaI jAya che. UMdhe caDelAne TakAvanAra saMkalpa che. jema jema UMce jAo tema tema saMkalpanuM bhAthuM sAthe letA jajo. 535. dhana ane mANasa e banI AmAMthI paiso jAya eTale mANasanA mukhanuM nUra ane rozanI paNa jatAM rahe che. Aha ! mANasa dhanano svAmI gaNAto tene badale dhana mANasanA svAmIpade sthapAyuM ! 536. paiso so e evI jAduI goLI banI beTho che ke bhalabhalAonI buddhine e vIMdhI nAkhe che. paNa e bhUlavuM joIe nahi ke paisAnAM pralobhano sAme aDaga rahenArane to kALa paNa namana kare che. e Urmi ane udadhi 167 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 537. paisAno upayoga So so saMsAra calAvI paNa zake ane jalAvI paNa zake. paiso to aMgArA - jevo che. tenI sAthe sIdhIsAdI rIte rahezo to te saMsAra calAvavAmAM sahAyarUpa thaze. aDapalAM karazo to jalAvaze. 538. lAyakAta che. paNAmAM jo yogyatA hoya to koI vastunI icchA paNa karavI paDatI nathI; ApoApa ApaNI pAse doDI Ave che. sarovaramAM pANI Ave che tyAre mAchalAM kevAM UbharAI jAya che ! 539. mAnavachAyA - saMtaRtu sAthe ja jema maMjarI ane koyalano Tahuko Ave che tema paisAnI sAthe ja pApa ne patana Ave che kAraNa ke, pApa e paisAno paDachAyo che. paiso Avyo eTale eno paDachAyo eka yA bIjI rIte AvavAno ja. tema chatAM koI paNa vastu chAyAmAM jAya che tyAre teno paDachAyo adRzya thaI jAya che, tema lakSmI paNa mAnavadharmanI chAyAmAM jAya to e potAnA paDachAyAne jarUra adazya karI zake ! pa40. vipatti Si dagImAM aNadhArI AvelI nirAzAo ane meghaghaTAnI jema tUTI O paDelI vipattio kokavAra jIvananuM ajaba parivartana karI nAkhe che. khoTI AzAo jyAre lupta thAya che tyAre jIvanamAM krAMti janme che. A krAMtikALanA maMthanamAMthI mAnavane koIkavAra evo mArga maLI Ave che ke je hajAro graMthonA vAcane paNa nathI maLato. 168 madhusaMcaya Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa41. puruSArtha mArI muzkelIo vacce, tamArI vipattio vacce tame "arere' kahIne besI cjazo eTale zuM te badhI Apattio TaLI jaze ? AvA vakhate tamArI diInatAne choDI puruSArtha ajamAvo. pavana to vIMjhaNAmAM che ja, paNa tene vIMjhayA vinA te kema maLe ? pa42. svapna 3 prabhAta jovA mana svapna seve jemAM mANasa deha mATe nahi, paNa dila mATe jIvato hoya; dhana mATe nahi, paNa dharma mATe upArjana karato hoya; pazatA mATe nahi, paNa prema mATe saMbaMdha bAMdhato hoya; jIvananirvAha mATe nahi, paNa nirvANa mATe pratyeka pravRtti karato hoya. 543. bahurUpI karavuM ? bahurUpIono trAsa vadhI gayo che. AtmAnI premasaurabhane gUMgaLAvavA Aje jaDatA saMyamane nAme ane vilAsa kalAnA veze AvI rahyAM che. 544. prajJAcakSu aMdha hatA. yAtrAe jaI rahyA hatA. meM pUchyuM : "bhagavAnane to tame - joI zakavAnA nathI, pachI yAtrAe jaIne zuM karazo ? emaNe eTalI ja namratAthI kahyuM : "huM bhagavAnane nahi joI zakuM paNa bhagavAna to mane joze ne ? prabhunI prakAzapUta dRSTi mane avazya pAvana karaze.' tyAre mane lAgyuM ke AnuM nAma prajJAcakSu. : Urmi ane udadhi 19 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa45. prema saMvedana 0 mInuM hRdaya ArasI jevuM hoya che. priyajananuM pratibiMba jhIlyA vinA e ja rahI zake ja nahi. bimbanI AMkhamAM AMsu vahe to pratibimbamAM paNa vahevuM ja joIe; ane hAsya phure to eno uttara paNa ArasImAM maLavo ja rahyo. prema eTale urataMtranI parama aikyatA. pa46. premarasa Oaa ddha prema zeraDInA sAMThA jevo hoya che. prAraMbhamAM eno uparano bhAga - jarA phikko lAge paNa jemajema caitanyanA mULa tarapha AgaLa vadho tema teme rasanI madhuratA vadhavA sAthe teno svAda avarNanIya banato jAya che ! pa47. premaprakAza 0 jaLInA goLAmAM vIjaLIno tAra kevo phikko ane zyAma lAge che, paNa emAMthI vidyuta pasAra thatAM e ja tAra suvarNarekhAnI jema jhaLahaLI UThe che pahelAM je pote ja prakAzahIna hato te prakAzavaMta banI saune prakAzita kare che. Ama premaprakAzano sparza thatAM sAmAnya mAnavI paNa asAmAnya banI prakAzI UThe che. pa48. jIvanakavitA majIe to jIvana ja eka kavitA che. apadyAgadya nahi, paNa padyabaddha kavitA che. emAM chaMda che, mAtrA che, prAsa che ane bhAvonuM saMvAdamaya saMgIta paNa che. A jIvana-kavitA svaniyaMtrita saMyamanA chaMdathI baddha che. vaLI, vicAramAdhuryathI janmelA layayukta lAlityathI paripUrNa che. emAM mana, vacana ane kAyAnA saMvAdamAM saMgItanI sUrIlatA che, tema aneka udAtta bhAvono Aroha-avaroha paNa che; snehano prAsa che ane maitrInI pAtrA paNa che. 170 madhusaMcaya Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhako potAnA jIvanane ja eka zreSTha kavitA banAvI gayA che, jene mANasa harSa ane viSAdanI zAnta ane gherI paLomAM gaLAmAM ghUMTIghUMTIne gAya che. 54. nirlepatA meM : zuM kukIcaDamAM janmavA chatAM svaccha saundaryathI hasI rahelA kamaLe kahyuM : 'nirlepatA.' // 550. dhanya paLa bhava na, vacana ane kAyAnuM saMvAdamaya saMmilana eTale yoga, ema kyAMka vAMceluM. paNa Aja to A yoga sahaja banI gayo. jAgRtinI zAnta paLamAM dhyAna lAgI gayuM. UrdhvagAmI banelI cetanA parama tattvane sparzI ekatAnatA anubhavI rahI. tophAno zamI gayAM. mauna madhuratAmAM pariNamyuM. vRttio zAnta banI. agAdha UMDANamAMthI anAhatano azabda nAda guMjI rahyo. ahaMkAra ane aMdhakAranA sthAne AnaMda ane ujAsano AhlAda sparzI gayo. mitra, yoganI A parama dhanya anubhUti varNavI zakAtI nathI. varNana nahi, anubhava-sAkarano kaThaNa gAMgaDo dUdhamAM ogaLI jatAM je madhura ekatA pragaTe che te... siM AvA dAMka manana anA UMDANamAM rahelAM tattvonuM valoNuM karavA do, ane juo; e potAmAM ja pote kevuM sthira banI jAmI jAya che ! 551. manana // 552. Atmateja hano siMha, rAjAono rAjA, bAdazAhono bAdazAha AtmA che. evo AtmA mAtra paiso ane vaibhava meLavavA Urmi ane udadhi * 171 evo ApaNo pAchaLa kaMgAla Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI jAya to tenA jevI bIjI hInatA kaI ? 553. sthUla nahi, sUkSma meM dirAmAM vamAM devano na bhUlato diramAM deva che to ja loko darzane Ave che. pUjArI ! maMdirane 554. doSadRSTi cAM dAM zodhavAnuM kAma to kAgaDo paNa kuzaLatAthI kare che, mANasa paNa e ja kAma karaze to pachI duniyAmAM kAgaDA kone kahIzuM ? 555. pavitratAno prabhAva gaDA to roja UThIne zApa detA hoya che ke badhI dhoLI vastuo baLIne kALA kolasA thaI jAo; paNa e zApa eTalo kALo che ke dhoLI vastuo pAse jatAM paNa za2mAya che ! kA 556. bhaNatara ne caNatara zna pUchyo : 'zA mATe bhaNo cho ?' anubhave paripakva thayelA vRddha prazikSakanA A prazna para vidyArthIo tyAre hasI paDyA re, kevo vicitra prazna ! zA mATe bhaNo cho ? bhaNIe nahi to karIe zuM ? eTale bhaNIe chIe. paNa Aja lAge che ke e prazna nAno hato paNa ghaNo gahana ane mahattvano hato. bhaNatara ane caNatara baMne mahattvanAM jIvanaaMga che. bhaNatarathI jema manane vizrAma maLe che tema caNatarathI tanane. caNatara jema palaTAtI RtuomAM tanane rakSaNa Ape che tema bhaNatara sukhadu:khathI palaTAtI jIvanaRtuomAM manane rakSaNa Ape che. sAcI vAta che : sAcuM bhaNatara ja te che je mANasane sthitaprajJa ane sthiraprajJa banAve. // 172 H madhusaMcaya Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 557. paripakva neka pralobhano vacce paNa tamArI indriyo zAMta rahe, e ta2pha pralobhAya nahi to jANajo ke tamAruM jJAna paripakva che. 558. prema tAto 2thI mokalAto saMdezo hajAro mAIla dUra rahela vyaktine paNa maLe che, to premIhRdayano zuddha vicAra dUra rahelA potAnA snehIne kema na pahoMce ? tAra jaDa che chatAM emAM A zakti che, to hRdaya to caitanyanA jIvaMta dhabakArathI dhabakatuM jIvana che. eno vegavaMta saMdezo to sauthI pahelo pahoMce. 559. parama prema paM tha ane saMpradAyanI vAto to khUba karI; have AtmAne 52mAtmA sAthe joDatA pa2ma premanI vAta karo to sAruM; khokhAM to ghaNAMya joyAM, have vastunuM darzana thAya to sAruM. 56. jJAna nubhavanA AnaMda vinA mAtra jJAnano bhAra upADanAra ja jo jJAnI kahevAto hota to pustakothI bharelo kabATa paNa jJAnImAM khapI jAta ! // 561. bhUla ane AMsu la to thaI jAya, paNa thayelI bhUlane bhUla rUpe samajI, ene dhovA mATe je AMkha AMsu vahAve che te ja aMte AnaMdanAM aMjana pAme che. paNa bhUla karavA chatAMya je AMkha AnaMdathI hase che te to chevaTe AMsunAM ja aMjana pAme ne ! bhU Urmi ane udadhi * 173 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pas2. zuddhi ane siddhi vananI sarvazreSTha siddhi zabdothI nahi, paNa sAdhanA ane zuddhithI ja 'pAmI zakAya che. suvarNa jevA suvarNane paNa zuddha thavA mATe tejAbamAMthI pasAra thavAnI kaThina sAdhanA karavI paDe che. 563. prAyazcitta vanane pavitra karavAnI jene AkAMkSA hoya, cAritryane kAMcana jevuM ujvaLa karavAno jene talasATa hoya, hRdayane sphaTika jevuM pAradarzaka banAvavAnI jene utkaMThA hoya te ja mANasa potAnI malinatAne dhovA prAyazcittanI dhArAo vahAve che. ene mana prAyazcittanAM AMsu e jIvananA maLane dhonAra pavitra gaMgAjaLa che. pa64. pavitra bhIkha 2 pavitra Atmadeva ! AjanA maMgaLa prabhAte huM ApanI pAse A pavitra bhIkha mAguM chuM; koI paNa nArInA saundarya para kudRSTi karavAno prasaMga Ave to huM aMdha thaI jAuM, koInI niMdA sAMbhaLavAno prasaMga Ave to huM bahero thaI jAuM, koInA avaguNa gAvAno avasara Ave to huM mUMgo thaI jAuM, koInuM dravya haravAnI veLA Ave to huM ThUMTho thaI jAuM. 55. priyadarzana . dhAragherA ghora araNyamAM, bhUlA paDelA koI nirAza pathikane, dUra-ati dUra Tagamagato dIpaka, jema AzA ne himmata Ape che, tema anantanA A vikaTa pravAsamAM mane paNa prabho ! tAruM priyadarzana AzA ne himmata Ape che ! eTale ja huM vinamrabhAve bhIkha mAguM chuM ke prabhu ! tAruM priyadarzana, mArA A ekalapaMthamAM sadA prakAza pAtharatuM rahe ! -citrabhAnu 174 - madhusaMcaya Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavanuM bhAtuM ________________ Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ <<->& >& 566. bhavanuM bhAthuM SADhI vAdaLo varasIne thAkyAM hatAM. mAragamAM kIcaDanA thara jAmyA hatA. vanaspati ALasa ma2DIne dharatI parathI UbhI thaI rahI hatI. dharatIe jANe buTTAdAra lIlI sADI paherI hatI. nAnAM nAnAM vanaphUloe emAM bhAta gUMthI hatI. A vakhate eka sAdhuvRMda aTavIno mArga vIMdhIne AgaLa vadhI rahyuM hatuM, paNa have AgaLa kadama uThAvI zakAya tema na hatuM. mArgamAM nAnI nAnI deDakIo kUdI rahI hatI. lAMbAM lAbAM aLasiyAM taraphaDI rahyAM hatAM. jIvajaMtuono upadrava vadhI gayo hato, ane voMkaLAmAM pANI be kAMThe chalakAI rahyAM hatAM. munivRMdanA nAyaka vicAramAM paDyA : have AgaLa kema vadhavuM ? zahera ahIMthI ghaNuM ja dUra jaNAya che. aSADhI pUnamane have mAtra cAra ja divasa bAkI che. munie cAra mahinA to eka sthAne rahevuM ja joIe, pUrNimA pachI pravAsa thAya nahi. bhavanuM bhAtuM 177 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have na A aTavImAM rahevAya ke na AgaLa vadhAya ! e ja samaye A aTavImAM muktagAna gAto eka paDachaMda mANasa cAlyo Avato dekhAyo. enA mukha para pratApa hato, bAhumAM baLa hatuM, khabhe dhanuSya hatuM ane pITha para bANanuM bhAthuM hatuM. khaDakanI jema aDaga e AgaMtuka thaMbhyo, ane jANe pUrva-paricita na hoya tema eNe pUchyuM : 'saMta ! atyAre, AvA bhayaMkara jaMgalamAM Apa kyAMthI ? cAra divasa pachI to pUnama che. zahera ahIMthI cAlIza gAu dUra che. mArga pANIthI bharAI gayA che, cAturmAsa karavA kyAM dhAryuM che ? AgaMtukanI bhASA kaDaka hatI; chatAM emA saMskAritAnI chAMTa hatI. sAdhuone lAgyuM ke munionA dhArmika AcArano A jANakA2 che, nahi to A nirjana vastImAM 2hetA mANasane cAturmAsanI ane vihAranI kalpanA kyAMthI hoya ? AcArye kahyuM : bhAI ! ame bhUlA paDyA chIe. nIkaLyA to hatA dUranA mukAme javA, paNa varSA thatAM ghAsa phUTI nIkyuM. pagadaMDI bhUMsAI gaI, ane ame traNa divasathI ahIMtahIM bhamIe chIe. zahe2mAM pahoMcAya tema lAgatuM nathI. tame ATalAmAM kyAMka vastI-raheThANa na batAvo ? munine to zuM zahera ke zuM vagaDo ! tame maMjUrI Apo to A cAra mAsa ahIM ja tapa-japathI TUMkA karI nAkhIe.' AgaMtuka kSaNabhara vicAramAM paDyo. eka kSaNamAM to enA mukha para aneka bhAvo ramI gayA. dhIre dhIre enA lohImAM rahelA uttama saMskAroe enA para vijaya meLavyo. khINa bhaNI AMgaLI cIMdhatAM AgaMtuke kahyuM : A TekarIonI othamAM jhUMpaDIo dekhAya che ne ? e bhIlanI pallI che. tyAM ame rahIe chIe. tamAre vastI joItI hoya to tyAM maLaze. paNa eka zarata che, e zarata tame pALo to tame tyAM khuzIthI rahI zako.' sAdhuvRMdanA nAyaka AcArya susthita samayajJa hatA. mANasane pArakhavAnI naisargika dRSTi emane maLI hatI. jhaverI jema hIrAne pArakhe tema e mANasane pArakhatA. emaNe A mANasamAM rahelI saMskAritA joI lIdhI ane pUchyuM : 'bhAI ! zI zarata che tamArI ?' paDachaMda deha jarA TaTTAra karatAM nikhAlasa ane spaSTa zabdomAM e pallIvAsIe kahyuM : 'juo, ame rahyA lUMTArA ane tame rahyA saMta. ApaNA baMnenA mArga ja nyArA. amAro mArga mAravAno ane tamAro mArga tA2vAno. 178 * madhusaMcaya Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amAro dharma lUMTavAno ane tamAro dharma ApavAno. eTale tame amAre saMge caDo to tame bagaDo, ane ame tamAre saMge caDhIe to amAro roTalo rajhaLe. "chatAM tamAre vastI joItI hoya to huM ApuM, paNa eka zarate. tamAre amArI duniyAmAM dakhala na karavI. mArA hAtha nIce pAMcaso lUMTArA che. amAro dhaMdho che : lUMTa, khUna ne corI. amArA koI paNa mANasane tamAre dharmano upadeza na Apavo. huM jANuM chuM ke tamAro mArga sAco cho, sAro che, paNa amArA mATe nakAmo che. ahiMsA svIkArIe to khUna kema thAya ? lUMTa na karIe to peTa kema bharAya ? Apa ahIM khuzIthI raho, paNa zarata amArI dhyAnamAM rAkhajo. nahi to..." lUMTArAnI A nikhAlasa vAta sAMbhaLI AcAryane AnaMda thayo. enuM vaktavya eTaluM spaSTa hatuM ne chatAM keTalI badhI samajaNathI bhareluM hatuM ? AcAryanuM haiyuM lobhAyuM. emane thayuM : hajAro bakarAMone bodha ApavA karatAM A eka siMhane pratibodhyo hoya to kevuM suMdara ? paNa e pratibodha pAme kharo ? sAva asaMbhava. are, jyAM upadezane sAMbhaLavAnI ja nA pADe che, tyAM bodhanI to vAta ja zI karavI ? chatAM hiMmatavAne zraddhA na khovI. AzA amara che. sAcA puruSArthIne kazuMya azakya nathI. AcArye enI vAta svIkArI lIdhI. cAre bAju UMcA UMcA parvatonI dIvAlo hatI, ane enI vacce nAnI nAnI TekarIo para keTalIya chUTIchavAI jhUMpaDIo hatI. jhUMpaDImAM vasato pratyeka mAnavI kALanA avatArasamo hato. eno zyAma raMga, kALI dADhI, vaLAMka letI mUcho, kadAvara deha ane bukAnI bAMdheluM moM jotAM ja sAmAnya mANasa to chaLI jato. A mahAkALonI duniyAmAM sAdhuoe potAnuM sthAna jamAvyuM. nisarganA A zAnta vAtAvaraNamAM sAdhuo maunamAM masta rahetA. AtmasAdhanAmAM magna rahetA. jyAre lUMTano mAla laI coro A sAdhuonI vastI pAsethI pasAra thatA tyAre kSaNabhara to emanA haiyAnA aMdhAriyA AkAzamAM paNa tyAganI prabhA jhagamagI jatI, paNa coro e prakAzamAM vadhAre na thobhatA. e potAnA ghoDAone AgaLa doDAvI mUkatA ! coro lUMTavAmAM magna hatA, sAdhuo japa-tapamAM magna hatA. cAra mahinA vAyunA jhakorAnI jema vahI gayA. grISma RtumAM nadInA kinArA parathI pasAra thatA mANasane paNa zItaLatAno sparza thAya che, to zuM sAdhutAnA kinArA para rahelAne enI maunabharI zItaLatA na sparze ? bhavanuM bhAtuM * 179 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArataka suda pUrNimAnA navaprabhAte AkAzamAM sUraje prakAzanI picakArI mArI tyAre sAdhuoe vihAra mATe keDa bAMdhI. pallIpatie AvI bhAvapUrvaka namana karyuM. sAdhuo AgaLa vadhyA. pallIpati paNa emane vidAya ApavA thoDe sudhI emane pagale pagale cAlyo, paNa enA hRdayamAM kaMIka maMthana hatuM. cAra cAra mahinA sudhI sAdhuo emanI pallImAM rahyA hatA. paNa kevA zAntithI ! na koInI AghI, na koInI pAchI ! na bodha ke na NA ! kevI premabharI naja2 ! pallIpati vicArI rahyo, sAdhuoe mauna rahIne jANe vyAkhyAna ApyuM hatuM. satya ane saMyamanI mUka havA UbhI karI hatI ! Aje e havA kAma karI rahI hatI. pagadaMDInA vaLAMka AgaLa AcArya susthita thaMbhyA. emaNe chellI vidAya mAgatAM kahyuM : 'pallIpati ! tamane eka prazna pUchuM ? tame kahyuM hatuM ke cAturmAsamAM amAre tamArA saMbaMdhI kaMI ja na pUchavuM, paNa Aja e cAturmAsa pUrNa thayuM che, sAthe tamArI e zarata paNa pUrNa thaI che. eTale kaho to kaMIka pUchuM.' AcAryanI saMyamabharI sahRdayatAe pallIpatinA haiyAno kabajo lIdho. e gaLagaLo thaI gayo. bolyo, 'pUchone prabho ! je pUchavuM hoya te pUcho. huM ApanAthI koI vAta nahi chupAvuM.' 'tame kaho cho ke huM cora chuM, paNa tamArA saMskAra to cADI khAya che ke tame koI kulIna vaMzanA cho. tamArAmAM rahelA keTalAka guNo mane AkarSI rahyA che; bhAI ! tamAruM potAnuM kuLa e coranuM kuLa hoya nA.' AcAryanI premavANIthI pallIpatinuM hRdaya pIgaLavA lAgyuM. mINane garamI maLatAM e ogaLe ema enuM haiyuM AcAryanI prema-uSmAmAM ogaLI rahyuM. ene potAno bhavya bhUtakALa sAMbharI Avyo, enI AMkhamAM vedanAnAM AMsu AvyAM jANe pahADa bhedIne jaLadhodha bahAra Avyo. baMne hAthavatI potAnuM kapALa dAbatAM eNe kahyuM : - prabho ! prabho ! e jUnI vAta nA pUcho. jigaranA keTalAka ghA apragaTa ja sArA. huM atyAre koNa chuM eTaluM jANo e ja pUratuM che !' AcAryane AgaLa vadhavuM hatuM. tApa vadhI rahyo hato, chatAM e thaMbhyA. emanI ratnapArakhu najara kahI rahI hatI ke jhaverAta ahIM ja che. A kolasAmAMthI ja hIro maLavAno che. e jarA najIka AvyA, pitA potAnA putra 52 je vAtsalyathI hAtha mUke te vAtsalyathI hAtha mUkatAM emaNe kahyuM, 'pallIpati ! 180 : madhusaMcaya Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skRtinA aMgArA para zA mATe rAkha DhAMkI sakho cho ? e tamane aMdara ne aMdara bALyA karaze. ene bahAra lAvo, jJAna ane pazcAttApanAM vArithI ene bujhAvI nAkho.' AcAryanAM snehabhInAM vacano pallIpatinA haiyAmAM UDe UMDe UtarI gayAM. girirAja jevo aDaga dekhAto pallIpati sahajamAM bALaka jevo nAno ane nirdoSa thaI gayo. AMsune luchatAM eNe kahyuM : "prabho ! mArI A vedanAnI bhaThThI tamArAM bhAvabharyA jJAnavacanothI nahi kare. e mane ThArIne ja karaze. chatAM huM mArI vyathA Aja ApanI pAse ThAlavuM chuM.' "mAro janma TIpurInA rAjA vimaLazAne tyAM thayo hato. mArI mAtAnuM nAma sumaMgalA hatuM. mAruM nAma puSpacUla. mAre eka bahena hatI. enuM nAma puSpacUlA. huM mArA pitAne ekano eka putra hato, eTale teo mane ghaNA ja lADathI ucheratA. aMtaranI oziyALa to jANo ja cho. mane dareka prakAranI svataMtratA hatI. dAsa-dAsIo mArI AjJA uThAvavA sadA tatpara rahetAM. sau mUkI jhUkIne praNAma karatAM, paNa jema zrImaMta ghI-dUdha pacAvI zakato nathI, tema adhUrA ghaDA jevo huM A svataMtratA na pacAvI zakyo. mAtA-pitAnAM vAtsalyano meM durupayoga karyo. dhIme dhIme mArAmAM svacchaMdatA AvatI gaI. mArI unmattatAthI, mArAM tophAnathI mane loko puSpacUlane badale vaMkacUla kahevA lAgyA ! prajA mArAthI trAsI gaI. mArA Azrayane lIdhe jugArIo matta thaI pharatA. madirApAnathI DolatI AMkho laI huM ghoDAne nagarInA rAjamArga para pUrapATa doDAvato. mUka ane nirdoSa prajAjana haDapheTamAM Avato, tyAre ene kyAM vAgyuM che e pUchavAne badale, e haDapheTamAM kema Avyo, ema kahI dhamakAvI huM ene phaTakA mArato. mArA A julamathI trAselI prajAe mArA pitA pAse phariyAda karI. pitAe mane mamatAthI samajAvyo paNa huM na samajyo, mAtAe vAtsalyabhInI zikhAmaNa ApI paNa e zikhAmaNane meM Thokara mArI. premALa mAtAe vahAlanA jaLathI mane sIMcyo paNa huM na palaLyo, kAraNa ke svacchaMdatAthI huM paththara banyo hato !' chelluM vAkya uccAratAM pallIpatino kaMTha bharAI Avyo. thoDI vAra thaMbhI eNe AgaLa calAvyuM : "mAtApitAnI A mamatAne meM nabaLAI mAnI ane huM vadhAre tophAnI banyo. dazerAnA divase to mArAM tophAnI Toce pahoMcyAM. mArAthI kaMTALelA pitAe Akhare mane jAkAro ApatAM kahyuM : jA, pApI ! ahIMthI bhavanuM bhAtuM ! 181 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlyo jA. mane tAruM moM batAvIza nahi. tArAthI mArI rAMka prajA trAsI gaI che. "A zabdoe mArA kALajAmAM ghA karyo. huM te ja kSaNe gharathI bahAra nIkaLI paDyo. mArI nAnI bahena mArI sAthe ja AvI, badhAM vikhUTAM paDe toya mArI nAnI bahena mArAthI vikhUTI paDe tema na hatI. amAro bhAIbahenano prema puSpa ane parAga jevo atUTa hato. ame cAlatAM cAlatAM A aTavImAM AvI caDyAM. traNa-traNa divasanA akhaMDa pravAsathI mArI vIrabhaginI paNa thAkIne lotha thaI gaI hatI. eNe kahyuM : "bhAI !' "puSpacUlAnI sAme joyuM to choDa parathI karamAIne kharI paDatA gulAbanI jema e DhaLI paDavAnI aNI para hatI. ene eka vRkSa nIce besADI huM khAnapAnanI zodha karavA nIkaLyo. tyAM sAmethI eka bhIla Avato dekhAyo. huM thaMbhyo. meM ene mArI hakIkata samajAvI, eTale eNe enI pallImAM AvavAnuM amane AmaMtraNa ApyuM. "te ja A pallI, jyAM Apa cAra mahinA sudhI rahyA. te divasathI ame ahIM ja chIe. e vRddha, bhalo bhIla marI gayo. have enA sthAne huM Avyo chuM, pAMcaso bhIla mArA hAtha nIce che. A siMhaguphAno huM betAja bAdazAha chuM. corI, lUMTa ne khUna e mAro dhaMdho, mAruM nAma paDe tyAM moTA camarabaMdhI paNa dhrujI UThe che ! "paNa Aja jyAre e mamatALu mAtA ane premALa pitAne yAda karuM chuM tyAre hRdaya viSAdanI chAyAthI gamagIna thaI jAya che ane AMkho AMsuthI chalakAya che. zuM kahuM ? Aje e A duniyAmAM nathI. mAtA-pitAno prema jagatamAM kyAMya thavo che ? amArA viyogamAM e amArI pAchaLa jhUrI jhUrIne marI gayAM paNa huM abhAgI evo ke emanI aMtima kriyA vakhate paNa na jaI zakyo. jemaNe mane premathI poSyo, emane ja meM dago dIdho.. prabho ! A mArI dukhada jIvanakahANI che ! AkAza bhaNI maMDAyelI dhruvanA tArA jevI enI AMkhomAMthI be AMsu TapakI paDyAM. AcArya sahRdayabhAve bolyA : "puSpacUla ! AnuM nAma ja jIvana ! huM jANuM chuM ke tArI jIvanapaMtha pApanI khINamAM thaIne jaI rahyo che, chatAM tyAM paNa prakAzane avakAza che. AvI khINamAMthI paNa niyamanA pagathAra dvArA mAnavI upara AvI zake che. Aja mAruM hRdaya kahe che ke puSpacUlane kaMIka Apa, kaMIka 182 * madhusaMcaya Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanapAtheya - bhavanuM bhAtuM Apa. huM tane bhavanA bhAtA jevA cAra niyamo ApuM chuM, je AkarA nathI chatAM tArA mArgamAM sahAyaka banI raheze : "pahelo niyama - huM icchuM chuM ke tuM koInI hiMsA na kara, paNa e tArA mATe azakya che. to ATaluM kara; koI paNa ThekANe ghA karatAM pahelAM sAta DagalAM pAchA haThavuM ane sAta vAra prabhusmaraNa karavuM." "kabUla che, dharmanA avatAra !" lUMTAro bolyo. have bIjo niyama - huM icchuM chuM ke tuM sAdo ne sAtvika khorAka le, paNa e tuM na karI zake, to ema karaH je khAdyanuM nAma tuM jANe nahi evuM ajANayuM khAdya tAre na ja khAvuM." nahi khAuM." lUMTArAe svIkAra karyo. have trIjo niyama - huM to icchuM chuM ke tuM zIlavaMta jIvana gujAre, paNa tuM kadAca e na karI zake, to rAjAnI rANIno tyAga to tAre karavo ja, kAraNa ke e prajAnI mAtA che." "kevI ghelI vAto karo cho, mahArAja ! rAjAnI rANI ane huM ? hA, hA, hA." lUMTAro khaDakhaDa hasyo ne bolyo : "kabUla, eka vAra nahi, sAta vAra. rAjI thAo tame." "have cotho ne chello niyama - chelle, huM icchuM chuM ke tuM mAMsAhAra na kara, paNa e tArAthI zakya na hoya to kAganuM mAMsa to tAre na ja vAparavuM. "bola, A cAra niyama, A cAra mahinAnI puNyasmRti tarIke tuM na laI zake ?" saMta ! Aja sudhI to koIneya A mAthuM namyuM nathI, tyAM A hAthone pratijJA to koNa Ape ? paNa tamArI madhura vANI ane sahRdayatAbharyuM jIvana jouM chuM ane mAruM mastaka tamArA caraNomAM DhaLI paDe che. mane samajAtuM nathI ke koI vakhata nahi kheMcAnAruM A hRdaya Aje Ama kema kheMcAya che ? tamArI pavitra smRti nimitte A cAra niyama jarUra pALIza. parvata Dage to A puSpacUla Dage. A niyama to ApaNA milananI puNyasmRti che, ane mArA A bhaTakelA bhavanuM eka pavitra sAdhue ApeluM bhAtuM che." vidAya letAM AcArya susthite kahyuM : "puSpala ! mAnavImAM rahelA saMskAra, bhavanuM bhAtuM * 183 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ene siMcana maLatAM vikasyA vinA rahetA nathI. tArA saMskAra paNa tane jarUra vikasAvaze. Aje jyAM aMdhakAra dekhAya che tyAM kAle prakAza dekhAze. prakAza ane aMdhakAra dUra nathI. aMdhakAranA paDadA pAchaLa ja prakAza che, e paDado UMcakAvAnI ghaDI kyAre Ave che te koNa kahI zake ?' munivRMde vidAya lIdhI. pagadaMDI para Ubhelo lUMTAro pazUla jatA munivRMdane joI ja rahyo. Aje enuM haiyuM anupama mIThAza anubhavI rahyuM hatuM. aSTamIno candramA gaganamAM AnaMdagIta gAI rahyo hato. prakAzanI mIThI helI jAmI hatI. pallInA medAnamAM eka palaMga para be jaNa ekabIjAne bAtha bhIDIne sUtAM hatAM. candrakiraNo A yuvAna rUpabharyAM deho para nRtya karI rahyAM hatAM, ane poyaNAM jevI suMdara AMkho para nidrAdevIe Asana jamAvyuM hatuM. lUMTano mAla laIne dhasamasato puSpasUla jevo potAnI pallImAM Avyo, tevI ja enI pahelI najara A dazya para paDI. e camakyo, Aha ! potAnI ja patnI sAthe koI puruSa palaMgamAM poDhyo che, ane eno jamaNo hAtha enA vakSasthala para che. re pApI ! puSpacUlane AMkhe tammara AvavA lAgyAM. krodhathI enuM haiyuM saLagI UThyuM. aMgaaMgamAMthI taNakhA jharavA lAgyA. eNe talavAra kheMcI. eka ja ghAe baMnenAM mAthAM uDADavAnA nirNaya sAthe eNe AgaLa paga upADyo. tyAM ene pelo munino niyama yAda Avyo : ghA karatAM pahelAM sAta DagalAM pAchA haThavuM ane sAta vAra prabhunA nAmanuM smaraNa karavuM.....' adhdhara UThelI talavAra AkAzamAM vIjaLInI jema camakatI hatI. eNe DagalAM pAchAM bharyAM. eka... be... traNa...cAra ne pAMcamuM DagaluM upADe tyAM talavAra pAchaLanI bhIMta sAthe athaDAI. avAja thayo ane puruSa jhabakIne jAgyo : 'koNa ? bhAI ! ghaNuM jIvo mArA bhAI !' puSpacUlanA Azcaryano pAra na rahyo. potAnI ja bahena puSpacUlA puruSanA vezamAM palaMgamAMthI chalAMga mArI beThI thaI. talavAra myAna karatAM eNe pUchyuM : 'A badhuM zuM mAMDyuM che ? tuM puruSanA vezamAM ? Aja to mahAna anartha thaI jAta. bhaluM thajo e mahAna saMtanuM ! emanA niyame ApaNI rakSA karI.' 184 * madhusaMcaya Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasaMtasenA jarA ALasu hatI. enI UMgha puSpacUlA jevI haLavI na hatI. e kolAhala thayA pachI jAgI. enI ghenabharI AMkhamAM kutUhala hatuM. kamaLanI pAMkhaDI jevI enI matta AMkho upAlaMbha ApI kAMIka pRcchA karI rahI hatI : 'A zuM garabaDa AdarI che ? Aha, UMgha kevI jAmI hatI !' puSpacUlanA mukha para haju ahobhAva hato. e palaMga para beTho. eno khabho DhaMDhoLatAM puSpacUlAe kahyuM : 'bhAI ! tame dhADa pADavA UpaDyA, ane ahIM naTamaMDaLa AvyuM. emanuM nATaka jovA sau gayAM. mArAM bhAbhI vasaMtasenA ane huM ame be ja bAkI rahyAM. tyAM ApaNA dUte AvI kahyuM : 'rAjanA mANaso ahIM AvyA che. puSpasUlanI hAjarInI jarU2 che. zrInagaramAM dhADa paDI tyAre e ahIM ja hato, ema ApaNe batAvI zakIe evuM kAMIka karo. eTale meM tamAro veza paheryo. huM pati banI. A mArAM patnI banyAM ame tamArI hAjarI siddha karI. rAtre moDethI AvyAM ne e ja vezamAM sUI gayAM. vezanuM kevuM parivartana ! tarmaya thApa khAI gayA ne !' vasantasenA atyAra sudhI cUpa hatI. e vAta samajI gaI. eNe kaTAkSa karyo : 'amArA para tamAro keTalo vizvAsa che, tenI Aja khabara paDI gaI ! game tevA toya tame to lUMTArA ne ! tamAre mana kazuMya pavitra nahi, AkhI duniyA cora ane Thaga. tamAre mANasa mA2vo ane cIbhaDuM kApavuM baMne sarakhAM !' A vAta pachI ATha divasa paNa nahi vItyA hoya tyAM puSpacUlane dhArAnagarI para trATakavAno vAro Avyo. enA prayANa samaye apazukana thayAM, paNa evI vAtone gaNakAre evo e bhIru na hato. enA lohImAM vIratA ane sAhasa hatAM, chatAM, kALa kALanuM kAma karye ja jAya che. eNe lUMTa calAvI paNa cokiyAto ane gAmaloko zastrasajja hatA. e dhairyathI laDyo, paNa sAme samUha moTo hato. samayasUcakatA vAparI e sarakI gayo ane e jaMgalanI eka bhayaMkara khINamAM UtarI gayo. parvatanI hAramALAmAM puSpacUlane pakaDavo eTale pANImAM magarane nAthavA jevo prayatna hato. have e nirbhaya hato, eNe eka jhADanI nIce enA dehane laMbAvyo, tyAM enA sAthIo paNa AvI pahoMcyA. khaLakhaLa vahetA jharaNAnA kinArA para UbhelA puSpita vRkSa nIce paDyo paDyo puSpaphUla vanasRSTine nihALI rahyo'to, tyAM enA sAthIoe enI AgaLa phaLano Dhagalo karyo. kevAM suMdara e phaLa hatAM ! goLa ane suMvALAM; raMgIlA ane saurabhathI mahekatAM. phaLa jotAM ja momAM pANI chUTe. chAthI phaLane samAratAM puSpacUle pUchyuM : 'jagu ! AvAM suMdara phaLo bhavanuM bhAtuM H 185 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kyAMthI lAvyo ? enI suvAsathI ja nAka tRpta thaI jAya che. A phaLanuM nAma zuM ?' jague cIra mukhamAM mUkatAM kahyuM : 'nAma ne ThAma koNa pUchavA beThuM che ? enI mIThAza ane eno raMga ja enI uttamatA siddha kare che.' 'nA, nA, ema na kahe, mAre to niyama che. je phaLanuM nAma huM na jANuM e ajANyuM phaLa mAre na khAvuM. nAma kahe to khAuM, nahi to le A tAruM phaLa pAchuM.' 'to raho bhUkhyA. corI karavI che ane niyama pALavA che ! gAvuM che, ne loTa phAkavo che, be vAta na bane.' bIjA sAthIe cIra moMmAM mUkatAM kahyuM. sAthIoe phaLa khAdhAM, pANI pIdhuM ane jarA ADe paDakhe thayA. puSpacUlanA peTamAM bhUkhanA bhaDakA jAgyA hatA. Aja niyama jarA Akaro lAgyo, paNa e TekIlo hato. pratijJAne e prANa mAnato. kalAka ArAma laI e Ubho thayo. kapaDAM khaMkheryAM ane sAthIone DhaMDhoLyA. paNa koNa jAge ? sau ciranidrAmAM poDhyA hatA. sAthIone mRtyuzayyAmAM poDhelA joI kyAMka sAMbhaLelI ene iMdravaraNAM phaLanI vAta yAda AvI. mIThAM, raMgIlAM, suMvALAM ne sugaMdhavALAM iMdravaraNAMnAM phaLa ! Aha ! tyAre to vAta khalAsa. huM eka ja rahyo, AThe sAthI pUrA ! re, saMta ! tame te mane niyama Apyo ke jIvana ApyuM ? enuM mAthuM havAmAM namyuM. enI AMkhamAM zraddhAnAM nIra chalakAyAM. enAmAM raheluM saMskAranuM jIvanabIja phUTI nIkaLyuM. e pallImAM Avyo tyAre enA cittamAM prakAzano pamarATa hato. pallIpatie nirNaya karyo, corI choDI devI. paNa enA haiyAnA UMDANamAM eka kAmanA ghaNAM varSothI ghara karIne beThI hatI : pUrNimAnI prakAzamaya rajanImAM rAjAnI paTarANInA gaLAno navalakho ghara coravo ane potAnI A apUrva cauryakaLAthI ujjayinInA paurajano ane nRpatine Azcaryacakita karI devAM. basa, ATaluM karI lauM, pachI sadAne mATe corIne tilAMjali ! pUrNimAne thoDA divasanI ja vAra hatI. e divaso gaNavA lAgyo. pUnama AvI ane e divase e potAnAM sAdhano sAthe rAjamahelamAM pahoMcI gayo. agAsImAM palaMga para rANI poDhyAM hatAM. eNe AkAzamAM mITa mAMDI, to jANe ArasanI takhtI para muktAphaLa goThavyAM hoya evA sapheda tArA AkAzamAM zobhI rahyA hatA. caMdranAM dhavala kiraNo rANInA rUpabharyA aMgane snAna karAvI rahyAM hatAM. puSpaphUla dhIme pagale palaMga pAse sarakyo, tyAM rANI saphALI jAgI UThI, enI vANImAM kaMpa hato chatAM sattAvAhaka rIte teNe pUchyuM : koNa che tuM ?' 186 2 madhusaMcaya Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAMdanImAM puSpasUlano rUpALo cahero vadhu rUpALo lAgato hato. enI jhINI AMkhamAMthI jharatI jyotsnA, eno sazakta deha, DhAla jevI enI upaselI chAtI, enA mAthA para UDatA vAMkaDiyA vALa A sau puSpasUlanA rUpanI jANe prazaMsA karatAM hatAM. --- caMcaLa nArInA manane nacAvI mUkyuM enuM juvAna rUpa rANInA mana para paNa sAmrAjya jamAvI beThuM. e cUpa Ubho hato. enA mukha para bhayane badale vIratA ramI rahI hatI. rANI palaMga parathI aMgaDAI letI UbhI thaI. e enI pAse AvI, ane bolI : 'puSpacUla ! huM jANuM chuM ke tuM cora che. tAre corI karavI che nA ? gabharAIza nahi. Aja to huM pote ja corInA mAla tarIke tArA hAthamAM paDavA taiyAra chuM. tuM to dAgInA coravA Avyo che, paNa mArA mananA cora ! huM to deha, dAgInA ane dila badhuM ApavA taiyAra thaI chuM. Ava, jarA najIka Ava ! 'prazAnta rajanI che. UchaLatI yuvAnI che. ekAntano samaya che. candra rohiNI sAthe rasalahANa lUMTI rahyo che, to ApaNe zA mATe vaMcita rahIe ?' madhura smita karI rANI eno hAtha grahavA gaI, tyAM e be DagalAM pAcho haThI gayo. vAtAvaraNa to evuM hatuM ke eka yogI paNa gaLI jAya. jyAre A to eka bhogI hato. paNa A bhogInA haiyAmAM eka jIvaMta yogInI mUrti beThI hatI. e kahI rahI hatI : 'puSpa ! Aja tArI kasoTI che. tuM kaheto hato : dehanA TukaDA thaze paNa pratijJAnI pavitratA nahi jAya. vAto ghaNA kare che. Aja tAre talavAranI dhAra para cAlavAnuM che. krodhane dAbI zakAya che, bhUkhe rahI zakAya che, vIratAthI siMhane kabaje karI zakAya che, paNa ekAntamAM rUpathI chalakAtI yauvanavaMtI nArI jyAre nimaMtraNa Ape tyAre TakavuM e to vIranuM - nA mahAvIranuM kAma che !' puSpacUla potAnA cittamAM ramI rahelI e tyAgamUrtine namI rahyo. e manamAM ja gaNagaNyo : 'gurudeva ! tamArI ANane choDI nahi dauM. Ape pragaTAvelA pratijJAdIpane akhaMDa rAkhIza'. rANIe hAtha pakaDatAM kahyuM : 'kema dUra bhAge che ? bhIru ! Dare che ? huM rANI ! mahArAjAnI mAnItI navI rANI. tArA para prasanna thaI chuM ane tuM dUra bhAge che ?' bhavanuM bhAtuM 187 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhATako mArI dUra khasatAM eNe kahyuM : "mA, tame A zuM bolo cho ? dharmane kema bhUlo cho ? ame tamArAM bALako ? bALaka mAne pApabharI najarathI kema joI zake ?' vArtAlApa dhImo hato. paNa rAta prazAnta hatI, eTale paDakhenI agAzImAM sUtelI vyaktine e saMbhaLAto hato. A vyakti potAnI samagra indriyone kendrita karI, nAnAmAM nAnA zabdane paNa pakaDI rahI hatI. enA aMgamAM roSano jvALAmukhI phATyo hato. atyAre enI sAme koIe joyuM hota, to ene jotAM ja e chaLI jAta, evI enI bhISaNa AkRti hatI. eno hAtha talavAra para gayo, chatAM eNe roSane dAbI vArtAlApane pUrepUro sAMbhaLavA prayatna karyo. rANIe smita karyuM. enA dAMtanAM zveta kiraNo sAthe candrakiraNa maLyAM : e bolI : "jhaTako mArIne nAsI javA mAge che ? kAyara ! corI karavA nIkaLyo che ane dharma ne nItinI vAto kare che ? dharma pALavo hato to corI karavA zuM kAma Avyo ? nItine mAnato hoya to AvA dhaMdhA zuM kAma kare che ? paNa javA de. sohAmaNI rAta vItI rahI che. AnaMdanI paLo sarakI rahI che. rAjA to have vRddha thayA che. zAstra paNa kahe che ke - vRndrastha tarut f - yauvanavaMtI lalanA vRddhane jherI barAbara che. mArA jIvanamAM yauvananI bharatI AvI rahI che, tyAre rAjAnA jIvanamAM oTa che. mArA dilanA cora ! Ava. Avo samaya pharI nahIM maLe. tArA caraNomAM huM mArAM tana, mana ne dhana - sarvasva dharuM chuM." puSpacUlanA mukha para daDha nizcayanI rekhAo kheMcAI : e daDha saMkalpa sAthe bolyo : "rANI ! tame zuM mAno cho ? zuM corane dharma na hoya ? dharma sauneya hoya. pALe eno dharma. aMdhArI rAtamAM zuM tArA nathI hotA ? game tevA dhaMdhAmAM paNa dharmano prakAza hoI zake che. rANI ! mAre mAthe Teka che. mArA guruno bola che. rAjarANI mAre mATe mA samAna che.' - rANIe potAnI vANImAM hAsya ane sattAnuM mizraNa karatAM kahyuM : "tane khabara che ke tuM kyAM che ? vadhAre vAto rahevA de. mAruM mAnI jA. mAre AdhIna thaIza to tuM dhanya banIza. nA kahIza to hamaNAM ja aMgarakSakonAM bhAlAM tArI chAtIne vIMdhIne cAraNI karI nAkhaze.' rANI ! dhikkAra ho A pApI kAmane ! be kSaNanA AvezamAM pAgala banIne, tame tamArA strIdharmamAM aMgArA mUkI rahyAM cho ! tArI pAse satIdharma nathI, sAco prema paNa nathI; mAtra pAzavatA che - vAsanAnI pApajvALA che. 188 - madhusaMcaya Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa huM evo nIca nathI. bhAlAothI vIMdhAvA chatAM huM mAro niyama nahi tajuM. pratijJA pALatAM pALatAM maravAmAM paNa majA che !' mAgaNInA asvIkArathI rANI chaMcheDAI. eNe eka cIsa nAkhI. sainiko cAre bAjuthI dhasI AvyA. puSpacUlanI chAtI para bhAlA maMDAI gayA. nArI saumyatAnI mUrti che, paraMtu viphare to mahAkALI paNa e ja che. pachI enI pAse dayA, karuNA zodhIya na jaDe ! atyAra sudhI A vArtAlApane guptapaNe sAMbhaLanAra vyakti ekadama pragaTa thaI. eNe AjJA karI : "sainiko ! A corane mArA mahelamAM laI jAo. rANIne kArAvAsamAM pUro." mahArAjanI A viSama AjJA sAMbhaLI sainiko stabdha thaI gayA. emanI pratApI AjJA viruddha bolI zake paNa koNa ? ane akAraNa AvI AjJA kare paNa koNa ? jarUra kAMIka bheda che. rAtabhara rAjA ane puSpacUle vAto karI ane ene jANavA maLyuM ke duniyAmAM je vaMkacUla cora tarIke prasiddha hato e to mahArAjA vimaLayazano putra puSpagUla hato. e sivAya AvA uttama saMskAra kyAMthI hoya ? savAre sabhAmAM jAhera karavAmAM AvyuM ke rAjakumAra puSpacUlane ujjayinInA senApati banAvavAmAM Ave che. emanA sAthIonI sainyamAM bharatI karavAmAM Ave che, ane rANIne dehAMtadaMDanI zikSA karavAnI hatI, paNa puSpacUlanI vinavaNIthI emane kSamA ApavAmAM Ave che. ujjayinamAM AnaMdanuM mojuM pharI vaLyuM. Aja sudhI jeno bhaya nagarIne mAthe bhamato hato, te ja have nagarano rakSaka banyo. nagarI abhaya banI. mahelanI candrazALAmAM ozIkAne Teke puSpacUla ADo paDyo hato. enI sAme beThelI vasantasenA enA mukha para ramatA manobhAvane jANavA prayatna karatI hatI. kSaNamAM AnaMdanA zikhara para to kSaNamAM cittananA sAgaramAM ema e caDhaUtara karI rahyo hato. puSpacUle kahyuM : "vasanta ! mANasanuM jIvana kevuM gahana che ? dharatInI jema emAMya keTalA khADA-TekarA che ? meM paNa A eka jIvanamAM keTalA veSa bhajavyA ? rAjakumAra maTI prajAne trAsa ApanAra lUMTAro thayo. dArUDiyo ane khUnI paNa thayo, ane have mArA bhAgya senApatinuM gauravabharyuM sthAna maLyuM, tane khabara che ? ahIM sudhI doranAra kayo prakAza mArA jIvanamAM kAma karI rahyo che ?' bhavanuM bhAtuM * 189 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasantasenA enA manobhAvane jANavA to jhaMkhatI ja hatI, tyAM e pote ja pragaTa karI rahyo. eNe prakAzanI vAta karI eTale vasateM pUchyuM : "nA, ApanA jIvanamAM kyAMthI prakAza Avyo che, te huM jANatI nathI, paNa hamaNAM tamAruM jIvana UMce jaI rahyuM che ema lAge che. Aja sudhI mane mArA kuLanA saMskArano garva hato, paNa have lAge che ke tame mArA karatAM AgaLa vadhI rahyA cho, ane tamane AMbavA huM tamArI pAchaLa doDI rahI chuM, tamane AMbI zakIza ke nahi ? deva ? tame mane choDIne to AgaLa nahi vadhI jAo ne ? tamAro prakAza ApaNane judA to nahi pADe ne !' vasantasenAno bhaya joI e hasI paDyo : "are, tuM to hajI evI ja rahI. huM kaMI sAdhu nathI thavAno ke tane mUkIne AgaLa jAuM. huM to kahuM chuM, AcArye ApelI pratijJA mane UMce ne UMce laI jAya che. huM kyAM hato ne kyAM AvI gayo ? kyAM coranuM aMdhakAramaya-bhayabharyuM jIvana ane kyAM AjanuM gauravabharyuM nirbhaya jIvana ! Aha ! e divase e niyamanuM mUlya mAre mana kAMI na hatuM. Aja e ja niyama mArA jIvanano vidhAyaka banyo che. mArA nibhaMgInA bhavanuM bhAtuM banyo che." "manamAM thAya che ke gurune vaMdana karI AvuM - emanAM pratyakSa darzana karuM. paNa e kyAM maLe ? jyeSTha mAsamAM puSpacUlAnAM lagna patI jAya eTale gurudevanI zodhamAM nIkaLI paDuM, icchA to evI thAya che ke emanA caraNomAM besI mArA pApanuM prakSAlana, mArAM UMnAM UMnAM AMsuothI karuM." vArtAlApa AgaLa cAlata paNa eTalAmAM to bahAra ramavA gayelo emano sauthI nAno putra ajaya AvI pahoMcyo, eTale vAtane TUMkI karatAM vasantasenAe kahyuM : UTho, jamavAno samaya thayo che. svapnothI peTanI bhUkha nahi bhAMge. sapanAMnI sukhalaDI bhUkha bhAMge nahi re lola " vasantasenA AnaMdamAM AvIne gAvA lAgI. - puSpacUlane hoddo saMbhALyAne bAra mahinA thayA hatA, paNa eka yugamAM na Ave evuM parivartana A bAra mahinAmAM AvyuM hatuM. prajAmAM nirbhayatA, zista, saMyama ne zraddhA AvyAM hatAM. coranI kaLA cora jANe. cora senApati bane tyAM bIjo cora Ave kyAMthI ? ane Ave to phAve kyAMthI ? sevAmAM, pratApamAM, namratAmAM ne bhaktimAM e apratima banyo hato. rAjA ane prajA banne ene bahumAnanI dRSTithI jotAM. 190 * madhusaMcaya WWW.jainelibrary.org Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka namatI sAMje rAjAe kahyuM : "puSpacUla ! tamArA AvyAthI rAjyamAM zAnti che, prajA nirbhaya che. lUMTa ane corInAM aniSTa dUra thayAM che. paNa paDozI rAjyanI prajA ApaNI prajAne raMjADe che. sarahada para vAraMvAra athaDAmaNa UbhI thAya che ane gaI kAle to yuddhano saMketa karato saMdeza Avyo che. to yuddhanI taiyArI karo ane tamArI eka navIna bhavyatama vIragAthA sarjA." puSpacUlanA parAkrama pAse zuM azakya hatuM ? ujjayinIne puSpacUlanA adUbhuta vIratvabharyA parAkramathI yuddhamAM vijaya maLyo. paNa jIvaleNa kAramA ghAthI eno deha vedanAmAM taraphaDI rahyo hato. enA aMgaaMgamAMthI rudhira vahI rahyuM hatuM. vijaya maLavA chatAM saunA dilamAM duHkha hatuM. vaidarAje kahyuM : "puSpacUla eka rIte bacI zake tema che' ha ? bacI zake ? kaI rIte ? ane kayA upAyathI ?' rAjAe Asana parathI ardhA beThAM thatAM pUchyuM. vaidarAje kahyuM : "senApati puSpacUla emAM saMmata nahi thAya, evI mane zaMkA che." kema saMmata na thAya ? AvA prasaMge game te upacAra karIne paNa jIva bacAvavo joIe. jIva karatAM vadhAre zuM che !" nRpatie potAno abhiprAya uccAryo. "auSadhamAM jo kAgamAMsa ApavAmAM Ave to ja A jherI ghA rUjhAya ane zarIramAM rakta Ave." vaide bItAM bItAM upAya kahyo. puSpacUlano deha lathaDI gayo hato. bolavAnI zakti na hatI, chatAM kAgamAMsanuM nAma AvatAM enAthI na rahevAyuM : "vaidarAja ! e kadI nahi bane. jIva karatAMya mane mAro dharma vadhAre vahAlo che. deha paDe to paDavA do. AvatI kAle janAra deha Aja jAya toya zuM ? meM je cIjano tyAga karyo che, e mAre na khape, mArA vIratvanuM e apamAna che. huM mAtra dehathI vIra nathI, dilathI paNa vIra chuM. pratijJA e mArA prANa che." "Apa vadhAre na bolo, bolavAthI hRdayane nukasAna thaze." vAtane vaccethI ja kApatAM vaidarAje kahyuM. "vaidarAja ! maranArane koI bacAvanAra nathI. dIpakanI vATa ja jyAM baLI gaI hoya, tyAM game teTaluM tela reDo toya zuM vaLavAnuM che ? jIvanamAM navI vATa mUkavI e tamArA hAthanI vAta nathI. pUrvajanmamAMthI e jeTalI lAvyo chuM teTalI ja rahevAnI che." puSpacUla thAka khAvA thobhyo. bhavanuM bhAtuM 191 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mAro AtmA kahe che : vATano aMta have AvI gayo che, mane, zAMtithI, samAdhithI maravA do. mane saMtoSa che." mArA gurue dIdhelI pratijJA meM barAbara pALI che. e mAruM bhavanuM bhAtuM che. mane hatuM ke kAgamAMsa khAvAno vAro kyAM AvavAno che ? paNa Aja e vAta tame uccArI. jANe niyama mArI kasoTI karavA ApyA hatA. atyAre karuNAbu gurudevanI mUrti mArA nayana sanmukha ramI rahI che." puSpacUla aTakyo. enI AMkhamAM AMsu AvyAM. aMtaramAMthI jANe nAda AvI rahyo hato : "puSpacUla ! jIrNa vastrano moha rAkhIza nahi, nUtana vastro tArA mATe taiyAra che. teM pratijJAne pALI che, to enuM phaLa paNa apUrva che. devabhavananI prakAzamaya khaMDanI prakAzamaya zavyA tArI pratIkSA karI rahI che." enI AMkhamAM teja camakyuM ? eNe kahyuM : "huM jAuM chuM. samaya pUro thayo che." ane prabhusmaraNamAM eno deha DhaLI paDyo. puSpacUlanA dehanI AsapAsa enAM kuTumbIo, rAjA, prajAsI beThAM hatAM ane tenI zraddhAne, tenI UMDI samajaNane aMjali ApI rahyAM hatAM. te ja kSaNe puSpacUlano AtmA devalokanI puSpazayAmAMthI ALasa maraDIne Ubho thato hato. jaya jaya naMdA, jaya jaya bhadrA ! mRtyulokamAM AMsu hatAM. devalokamAM AnaMda hato. 192 % madhusaMcaya WWW.jainelibrary.org Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 567. khINa ane zikhara grI Smano madhyAhna hato. tana ane manane zekI nAkhe evo tApa hato. sukhI loko vizrAmagRhamAM ArAma laI rahyA hatA, du:khI loko vRkSa nIce lapAyA hatA. paMkhIo mALAmAM saMtAyAM hatAM. e vakhate pArijAtakanA puSpa jevo komaLa sAdhu araNika Aje pahelavahelo bhikSA mATe jaI rahyo hato, araNike pitA dattanI sAthe kizora vayamAM saMsAratyAga karyo hato. enI mAtA bhadrA saMyama laI sAdhvIsaMghamAM viharatAM hatAM. pitA sAdhujIvanamAM sAthe ja hatA. pitAnA vAtsalyane lIdhe sAdhujIvananI kaThinatA aNikane sparzI nahotI. araNikanuM pratyeka kArya snehALa muni-pitA datta upADI letA. e tapasvI hatA, tyAgI hatA, chatAM putra snehanA tAMtaNA e nahotA toDI ane tethI ja tapa ane tyAganA tApamAM paNa araNika jAIjUInAM phUla jevo sukumAra rahyo hato. bhavanuM bhAtuM H 193 pratyenA zakyA : Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavIno sneha game teTalo UMDo hoya paNa te mRtyune nathI khALI zakato. kALa potAnuM kartavya kaThoratApUrvaka karye ja jAya che. AyuSya pUrNa thatAM dattamuni svarge sidhAvyA. araNika mATe saMsAra zUnya jevo to hato ja, paNa Aja ene sAdhujIvana paNa zUnya jevuM bhAsyuM. ene bhikSA lAvI ApanAra koI nathI. enA baraDA para premabharyo hAtha pheravanAra koI nathI, snehabhInA zabdomAM enI bhALa rAkhanAra paNa koI nathI. enuM jIvana nIrasa-nirAdhAra thaI paDyuM. muni dattanA vRddha guru AvyA. emanuM zarIra jIrNa thaI gayuM hatuM. e kaMI ja karI zake tema na hatA. e dehathI thAkyA hatA, paNa mana sAbUta hatuM. emaNe kahyuM : - "araNika, bhAI, Ama khinna thaye zuM vaLe ! ApaNe to sAdhu. sAdhune zoka na zobhe, zoka saMsArIone hoya, ApaNe zokane nirmULa karavA nIkaLyA chIe. A zokanAM vAdaLane tAre jJAnanA prakAzathI dUra karavAM joIe. bhAI, svastha thA !" A vAkyo paLabhara AzvAsana ApI gayAM, paNa pachI to araNikanuM haiyuM vadhAre bharAI AvyuM. tapelA tavA para paDelAM pANInAM biMdu "samasama' karatAM baLI jAya ema enA zokathI tapelA haiyA para paDelAM A vAkyo paNa baLIne laya thaI gayAM. enA haiyAnI azAnti dUra karavA koI ja samartha nahotuM. A zokamAM eka..be. ane traNa upavAsa to kheMcI kADhyA paNa aMte A kAyA che, ene kaMIka ApavuM to paDe ja. eNe hAthamAM pAtra lIdhuM, paNa zarama mUkIne kema mAgavuM e eka koyaDo hato, chatAM e bhikSA mATe cAlI nIkaLyo. sUrya madhya AkAzamAM Avyo che. e paga mUke ane page pharapholA UThe che. zarIra parasevAthI rebajheba thayuM che, jANe mAlatInuM phUla tApamAM karamAI rahyuM che. thoDo vizrAma levA mArga paranA jhADa nIce araNika Ubho rahyo. vikasatA yauvanamAM brahmacaryanuM teja bhaLyuM hatuM. zilpIe ghaDI kADhelI ArasanI sukumAra pratimA jevo e Ubho hato. enI bhAvagherI AMkhomAM pitRsmRti hatI. haiyAmAM akathya bhAvo hatA. mukha para nirdoSatA ramatI hatI. e samayano eno dekhAva eTalo to suMdara hato ke koI bhAvabhInuM hRdaya enA para nyochAvara thaI jAya. e vRkSanI sAme ja eka bhavya havelI AvelI hatI. e havelInA nakazIdAra gokhamAM kavayitrI amitA beThI beThI svapnonI snehaSTimAM ramI rahI para nyochAvara thaI gayA che 194 madhusaMcaya Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatI. tyAM enI najare A masta sAdhu caDhyo. ene jotAM ja enuM haiyuM koI agamya bhAvothI kheMcAvA lAgyuM. akALe tUTI paDelA gatajanmanA snehataMtu ahIM jANe saMdhAI gayA. araNike parasevo lUchatAM upara joyuM, tyAM nayanenayana parovAI gayAM. aMta2mAM eka AMcako Avyo ane varSonA zramathI bAMdheluM saMyamanuM mahAmaMdira bhAMgIne bhukko thaI gayuM. araNikanuM hRdaya premane jhUle jhUlavA lAgyuM. enI hRdayabhUmimAM kumaLI lAgaNIo pAMgarI. e tyAMthI have khasI zake tema na hato. e jema jema suMdarIno vicAra karato gayo tema tema vadhAre ne vadhAre baMdhAto gayo. amitAe tALI vagADI ne dAsI hAjara thaI. suMdarIe kahyuM : 'jA, pelA taruNa munine upara teDI lAva.' muni to AmaMtraNanI rAhamAM ja hatA. dila je mAMgatuM hatuM te ja sAmethI maLyuM. e to dhabadhaba upara pahoMcI gayA. 'padhAro, munirAja, Aja amane ane amArA gRhAMgaNane pAvana karo.' suMdarIe satkAra karyo. mAnunInI AMkho madabharI hatI. vANImAM madanano kepha hato. ratipatinA AvegathI eno deha UchaLI rahyo hato. e potAnI snehavyathA na rokI zakI. dAsI sarakI gaI. araNika ekalo rahyo. ekAMta paNa jAmI gayuM. 'yogI ! navayauvanamAM A zuM AdaryuM che? yauvana vasaMtamAM A pAnakhara zI ? A samaya tyAgano che ? avasthAne ayogya kArya kema karyuM ? jIvanarasa jyAre chalochala thaI UbharAI rahyo hoya, tyAre Ama vairAgI thaIne bhaTakavAnuM koNe kahyuM ? akALe dehane damavAno hoya ? manane mAravAnuM hoya ? tanane tapAvavAnuM hoya ? A tamane koNe zIkhavyuM ? bhaTakavuM ja hoya to haju kyAM divasa thoDA che ? pAnakhara Ave tyAre A badhuM karajo ne, huM paNa sAtha ApIza, paNa Aja to vasaMta che. jIvananI pUrabahAramAM khIlelI nava vasaMta ! vasaMtane vadhAvo. prANanAtha ! Avo !' araNikanA udAsa ane nIrasa jIvanamAM pharI eka vAra mIThAza pragaTI. mana kSaNavAra dhrUjyuM ane Akhare snehanI mUrcchanAmAM e sarI paDyuM. sneha, sauMdarya ne saMgItanA triveNI saMgamamAM AkaMTha DUbelA manane UMce AvavAnI AzA vyartha che. bhavanuM bhAtuM * 195 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAganAM bhavya vastrone rAgano raMga lAgyo. have A tyAganAM vastro kema zobhe ? araNike e muniveSa utArIne eka smRticihna tarIke pAsenI suvarNamaMjUSAmAM mUkyo. amitA rUpavatI ne yauvanavaMtI hatI, tema rasajJa paNa hatI. ene hAthe, bhAvanAnA choDa jevo araNika caDyo, jenI pAse dilanI duniyA sivAya kaMI ja na maLe. amitA araNikanI nirdoSa jIvanalIlAthI vadhAre AkarSAI. emanA mahinA divasa banyA, ane varSo mahinA banyA. svapnasRSTinI jema varSo vItavA lAgyAM. pratyeka grISmamAM emanA milanano e yAdagAra dina, banne khUba ja ThAThamAThathI UjavatAM ane premajyotanI ujvaLatAnA pratIka rUpe emanA upavanamAM vRkSonAM - velIonAM pAMdaDe pAMdaDe dIpaka pragaTAvatAM. emano sAMjano kAryakrama copATano hato. namelA jharUkhAmAM suMdara komaLa Asano goThavAtAM. tyAM tophAna ane ramata vacce emanI bAjI cagatI. vizvane bhUlI banne ekabIjAmAM rAcatAM. araNikanI sRSTi eTale amitA. amitAne mana vizva eTale araNika. bIju badhuM ja jANe zUnya banyuM hatuM. [2] putranuM hRdaya na samaje to te mA kema kahevAya ? datta muninA svargavAsanA samAcAra maLatAM nAjuka haiyAvALA bhAvanAghelA araNikanI zI dazA thaI haze, tenI kalpanA bhadrA sAdhvIne tarata AvI. bhadrA sAdhvI thayAM hatAM, paNa emanuM mAtRhRdaya haju evuM ja bhAvabhInuM hatuM. e potAnI sAdhanA sAthe putranA prema ane zreyanI ciMtA rAkhatAM. sUryanI AsapAsa jema grahamaMDaLa bhame, tema e paNa putranI AsapAsanA kSetramAM vasatAM. e ugra vihAra karI tyAM AvI pahocyAM, paNa araNikano patto ja na maLe. araNikanA sahAdhyAyIe kahyuM : "datta muninA svargavAsathI enA jIvana para viSAda chavAyo hato. traNacAra divasa to eNe upavAsa karyA ! pachI eka divasa madhyAhune gayo te gayo. khUba zodha karI paNa Aja paMdara divasa thayA enA kaMI ja samAcAra nathI, have to ame AgaLa vadhavAnA chIe." 196 * madhusaMcaya Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A samAcAre sAdhvI bhadrAnA magaja u52 bhA2e asara karI. enuM cittataMtra halI UThyuM. e zudhabudha khoI beThI. araNika ! araNika ! sAdhvI bhadrAe araNikanA nAmanI japamALA AdarI. gAmaDe gAmaDe e pharI vaLI. zerIe zerIe e araNikane zodhavA lAgI. gharanI DelIe DelIe e eka ja prazna pUchatI : 'kaho, bhAIo kaho. tame koIe mArA araNikane dITho ? hA, mAro araNiyo ! haraNiyA jevo gabharu ne komaLa, nirdeza ane nAjuka evA mArA araNikane koIe joyo ke ?' A vAtsalyabhInI vANI, A dardabharI AMkho, A snehArdra hRdaya joI saunI AMkhomAM AMsu AvatAM. re vAtsalya ! e kevuM nirmaLa jharaNuM che ! bhadrAnI A snehaghelachA sahRdayI mANasonA hRdayane jema dravita karatI, tema mazkarA ane kutUhalI mANasone uttejanA ApatI, tophAnI chokarA A gAMDI bAInI hAMsI uDAvatA. dUrathI bUma pADatA : e...A rahyo tamAro araNika !' araNikanuM nA sAMbhaLatAM ja bhadrA doDI AvatI, gaLagaLI thatI ane kahetI 'kyAM che ? kyAM che, mAro araNika ?' doDI AvatI sAdhvIne joIe aTakacALA chokarA hasI paDatA, tyAre bhadrA UMDA niHzvAsa nAkhI pAchI vaLatI. enuM dayAmaNuM mukha joI koIkane dayA paNa AvatI ane enA mAtRsnehanAM darzanathI koka to gadgadita paNa thaI jatuM. bhadrA AgaLa vadhatI. bhUkha lAgatI to thoDuM khAtI, paNa te vakhateya roTalAnI kinAra para ene aNika dekhAto. e bhagavAnanAM darzana karatI tyAreya eka ja vAta kahetI : 'mane bIjuM kaMI nahi, paNa araNika dekhADo, bhagavAna !' e vakhate maMdiramAM viSAdanuM vAdaLa chavAI jatuM. Aje bhAre haiye bhadrA maMdiramAMthI bahAra nIkaLI ane eka vRkSanI nIce AvIne UbhI rahI. enuM zarIra kRza che, AMkho UMDI UtarI gaI che, enA pagamAM thAka che. enI pAchaLa bALakonuM vRnda ho-hA macAvI rahyuM che. araNikanA nAmanI khoTI bUmo pADI rahyuM che. bhadrA cAre bAju juve che, paNa enA paga tyAMthI UpaDatA nathI. jANe dharatIe ene bAMdhI lIdhI che. lohacuMbakathI loha kheMcAya ema e dharatInuM bhavanuM bhAtuM 197 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkarSaNa enA pagane kheMcI rahyuM che. zuM tyAM ja eno vahAlasoyo araNika varSo pahelAM khovAyo hato ? zuM te A ja bhUmi che, jyAM araNikanA dilane koI bAMdhIne upADI gayuM hatuM ? - bhadrAnI vivala dRSTi namelA jharUkhA para paDI, tya jharUkhAmAM pUrNa yauvanamAM AveluM eka yugala AnaMdanA jhUle jhUlI rahyuM hatuM. zyAma AkAzamAM jANe ujvaLa haMsayugala mahAlatuM hoya evuM e zobhatuM hatuM. bALakanA jevI dRSTithI bhadrA tyAM joI ja rahI. jharUkhAmAM yugala AnaMdanA sAgaramAM laheriyAM letuM hatuM. puruSe suMdarInI sogaThI uDADatAM bALakonI ho-hA sAme dRSTipAta karyo. joyuM to eka sAdhvInI AsapAsa bALakonuM vRnda jANe nRtya karI rahyuM che, ane araNikanA nAmanA pokAra karI rahyuM che. potAnuM ja nAma sAMbhaLatAM puruSa camakyo. sAdhvIne oLakhatAM ja ene eka vIjaLInA jhATakA jevo AMcako Avyo. enuM hAsya UDI gayuM. enA phikkA hoTha dhrUjavA lAgyA, samasta bhUtakALa enI dRSTi pAsethI pasAra thavA lAgyo. kyAM e satI-sAdhvI bhadrAnuM bhavya, pratApI, suDola ane zubhra zarIra ane kyAM AjanuM enuM sukAI gayeluM, AMkho UMDI UtarI gayeluM kALuM hADapiMjara ! e hADapiMjara vRkSanI nIce UbhuM che. eka hAthamAM pAtra che, bIjA hAthamAM daMDa che. daMDanA Teke e mAMDamAMDa TakyuM che. enI AMkhamAM ja mAtra cetanA dekhAya che. snehanA be dIpaka haju tyAM netromAM akhaMDa rIte jalI rahyA che. puruSanA hRdayamAM kAramo ghA thayo. e na ramI zakyo, na svastha rahI zakyo. e doDyo ane vRddhAnA caraNamAM jaI DhaLI paDyo : mA !" A aNadhAryA milanathI bhadrA avAka thaI gaI. "koNa tuM ?' "mA, huM tAro araNika.' "mAro araNika ? gaMgAno putra kAdavakIcaDamAM ALoTato na hoya. nahi beTA ! sAcuM kahe. bUTInI mazkarI na kara, tuM koNa che ?' "mA ! huM tAro araNika ja chuM, mane mApha kara." "mAro araNika ? Akhare tuM maLyo, vatsa !" mAtAnuM vAtsalyagheluM hRdaya paLamAM putrano doSa bhUlI gayuM. hA, mA, huM ja tAro araNika, kRtanI araNika, kAmaghelo araNika !" 198 - madhusaMcaya Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "nA, vatsa ! tuM mAro vahAlasoyo araNika, tuM mAro suzIla araNika ! caMdra jevo zItala araNika, sUraja jevo tejasvI araNika ! mAro araNika !' lAgaNInuM A pUra hatuM, varSono viyoga eka ja paLamAM viramyo hato. hajAra mAIlanI jhaDape jatA vAhanane aNadhArI Thesa lAge tyAre je joradAra AMcako Ave evo AMcako A vRddhAnA snehabhInA hRdayane lAgyo. gaMbhIra mauna pachI ekadama snehanAM AMsu dhasI AvyAM. snehatRptimAM baMdha karelAM netra kholatAM vRddhAe karuNAA svare kahyuM : "mAro araNika ! beTA, tuM ? tuM A veSe ?" e vadhAre kaMI na bolI zakI, paNa araNikanA AtmAne jagADavA mATe to ATalA zabdo paNa vadhAre hatA, ATalAM varSa e jAgato - sUto hato. "hA, mA, tAro kalaMkI araNika A veSe. mA, sneha e talavAra che. e ja mAre che ane e ja tAre che. prazasta rAga rakSaka bane che, aprazasta rAga bhakSaka bane che. bhogAvali karmo mane Aja sudhI ahIM bAMdhI gayAM hatAM. Aja huM mukta banuM chuM. karmonI bhUkha bhAMgI che, maMthananI kAjaLagherI rAtomAM mane prakAzanI eMdhANI dekhAI ja rahI hatI, Aje mAruM prabhAta UghaDyuM che.' araNika thoDI vAra thobhyo, ne vaLI bolyo : rAganI dharatI para rahevA chatAM mArI najara tyAganA sUrya para ja hatI. paga bhale pRthvI para ragadoLAtA hoya, zira to AkAza tarapha ja UMcakAyeluM hatuM. kAmavaza banIne paDelA paMkhIne Aja te AvIne pAMkho ApI. have huM A rAganI dharatI para kema rahI zake ? mAre have tapa-saMyamanA zikhare javuM che. ArAma khUba lIdho. Aja utAvaLe paMtha kApavo che.' suMdarI amitA A dazya joI ja rahI. bAra-bAra varSa sudhI araNika sAthe snehane jhUle jhUlanArI amitAe A paLe ja araNikanuM sAcuM darzana karyuM. haMmezAM e kalAko sudhI gagana sAme mITa mAMDIne besI raheto ane cintanalokamAM khovAI jato, tenuM rahasya amitAne atyAre ja jaNAyuM. have ene samajAyuM ke enA haiyA para je raMga caDhayo hato te to mAtra saMyogajanya raMga hato. mULe to enuM hRdaya eka pAradarzaka sphaTikarana ja hatuM - jeNe snehanI chAyA sadAkALa jhIlI hatI. tyAga ane vizvabaMdhutvanI bhAvanAthI raMgAyelI araNikanI AMkhomAMthI karuNAnI amIdhArA varSa rahI hatI. eNe kahyuM : "amitA ! jAuM chuM ane jIvanamAMthI jaDelI vAta kaheto jAuM chuM. vyaktigata sneha eka AkarSaNa che, mohanA gharSaNano camakAra che, dilanI UchaLatI lAgaNIonI uparachalI bhUkha che. bhavanuM bhAtuM 199 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre samaSTigata sneha eka evuM tattva che je AtmAnI bhUkhane tRpta kare che, mANasane UMcake che, upara ne upara laI jAya che. "Aja sudhI jhAMkho dekhAto mAro paMtha Aja mane spaSTa dekhAya che. huM e amara paMthe jAuM chuM ane icchuM ke tAro AtmA paNa vizvapremanA prakAzamaya paMthe pragati kare." prabhAtano sUrya jema rAtrinAM dvAra ughADI rajanInA hRdayane prakAzathI bharI de che, tema araNikanA bhAvabharyA zabdoe paNa amitAnA hRdayane prakAzathI raMgI dIdhuM. jyAM prakAzanuM astitva hoya tyAM vRttionuM aMdhAruM kema Take ? amitAnI AMkhamAM koI adUbhuta projjavaLa jyotipuMja pragaTyo. e namI ane AtmasAdhanAnA maMgaLamaya paMthe cAlI nIkaLI. jevI AsaktithI eNe bhogone svIkAryo evI ja anAsaktithI eNe bhogone Thokara mArI. araNikanA zabdo bhadrA paNa tarasI dharatInI jema pI rahI hatI. eno vairAgyaraMga mAnA hRdayane paNa bhIMjavI gayo. araNikanuM AtmapaMkhI have gaganamAM UDavA pAMkho phaphaDAvI rahyuM hatuM. mA pUrNa prasanna hatI. putra maLyo hato - jenAM jJAna-locana paNa khUlyAM hatAM. amAvAsyAnA aMdhakArane oLaMgIne e pUrNimAnI prakAzamAM paga mUkI rahyo hato. bhadrA ane araNika potAnA guru zrI mitrAcArya pAse AvyA, namana karyuM ane anutApapUrNa haiye prAyazcitta karyuM. araNike sAdhanA AdarI ane samAdhimAM ahiMsA, saMyama ane tapanA ucca zikhare caDhavA mATe anazananI guradeva pAse AjJA mAgI. gurudeve enI sAdhanAne vadhAvI ane AjJA ApI. girirAjanuM UMcuM zikhara che. cAre tarapha prakAza, prakAza ane prakAza che, sUrya madhyAkAzamAM potAnA pUrNa svarUpe tapI rahyo che. barAbara te ja samaye zilA para araNike Asana jamAvI anazana AdaryuM. mAkhaNano piMDa ogaLe tema eno nAjuka deha zikharanI e dhagadhagatI zilA para ogaLI gayo. A azAzvata kAyAne tyAgI eno divyAbhA prakAzane paMthe UpaDI gayo. bhoganA kIcaDamAMthI UMce AveluM kamaLa eTale araNika ! 200 madhusaMcaya WWW.jainelibrary.org Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa68. zalyAnI ahalyA kA toSa ane zAntimAM magna thayelI " bA caMpAnagarI upara zatAnika rAjAnA huM sainyanAM dhADAM aNadhAryA trATakI paDyAM. nidrAnI madhura godamAM poDhelA mAnavInI AsapAsa aNadhArI vALA pharI vaLe tyAre je dazA thAya evI dazA caMpApati - dadhivAhananI thaI. che dadhivAhana jIva laI nATho. enuM che sainya chinnabhinna thaI bhAgI chUTyuM ane caMpAnagarI anAtha thaI. kauzAmbInA svAmI zatAnike potAno [2 vijayadhvaja caMpAnagarI para pharakAvyo ane che enI khuzAlImAM potAnA sainyane eka divasa che mATe je lUMTavuM hoya te lUMTavAnI chUTa ApI. sainikoe gAMDA hAthIonI jema AkhI nagarImAM hAhAkAra macAvI dIdho. nagarI nirNAyaka hatI, prajA niHzastra ane gabharu hatI. sainiko zastrasajja ane madamAM matta * hatA. lUMTanuM trAsadAyaka vAtAvaraNa nagara bhavanuM bhAtuM 201 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para nadInA ghoDApUranI jema pharI vaLyuM. rAjamahela bhayathI dhrUjI rahyo hato. aMtaHpuranuM nArIvRMda cintAthI Amatema doDAdoDa karI rahyuM hatuM. lUMTano trAsa dhIme dhIme rAjamahela prati AvI rahyo hato. 'mA, bhAgo. ziyaLa ane saMyamanuM rakSaNa karavuM hoya to A rAjamahelano tyAga karo. jaMgalano mArga lo. lUMTAyelI saMpatti pharI maLaze, are, gayeluM jIvana paNa punarjanmamAM maLI raheze. paNa lUMTAyelI pavitratA to anaMta bhave paNa nahi maLe mAnavajIvananI mUDI mAnavInuM sarvasva eka pavitratA ! Aja enI kasoTI che. doDo bhAgo !' koNa A bole che ? A ghoSaNA rAjakumArI vasumatInI che ? A kolAhalamAM A avAja kono che te paNa samajAtuM nathI, paNa mahArANI dhAriNInuM hRdaya lUMTanI A kikiyArIthI cirAI rahyuM che. enuM hRdaya jorajorathI dhaDakI rahyuM che. hamaNAM ja to eNe pati khoyo hato. patinA virahanI kAramI kathA pUrNa thaI nathI, tyAM A lUMTano bhaya ! hA, lUMTa dhananI nahi, vastunI nahi, paNa mANasanI pavitratAnI, Aha ! hada thaI ! rANI dhAriNI potAnI putrI vasumatIne laI A trAsamAMthI bhAgI chUTavA paga upADe che, tyAM eka ToLuM dhasI AvyuM. ToLAnA sAMDhaNIsavA2 nAyake izAro karyo, ane e ToLAe mAtA-putrIne enI pAse hAjara karyAM. A banne vicAra kare te pahelAM to vIjaLInI jema emane sAMDhaNI 52 nAkhI nAyake sAMDhaNI mArI mUkI. mAtA-putrInA dehamAM bhaya che. mukhamAM iSTadevano jApa che. hRdayamAM jIvana-maraNanI kaTokaTI che. jIvananA bhoge paNa potAno dharma sAcavavAnI tamannA che. nAyake kauzAmbInA nirjana vanamAM eka vRkSa nIce sAMDhaNI UbhI rAkhI. eNe AkaDe madha joyuM hatuM. asavAranI AMkhamAM rUpalAlasA hatI. pApabharI unmatta vAMchanAothI eno deha UchaLI rahyo hato. e sAMDhaNI parathI chalAMga mArI nIce Utaryo. mAtA-putrIne paNa nIce utAryAM ane potAnI adhama vRttinuM pradarzana karatI, vAsanAbharI vANImAM eNe rANInA dehanI mAMgaNI karI. A sAMbhaLI rANInI AMkhamAM satItvathI zobhatuM kSAtrateja dhasI AvyuM, 202 : madhusaMcaya Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enA dehamAM ziyaLanuM zaurya nartana karavA lAgyuM. enA dhrUjatA hoTha upara acala rekhA kheMcAI ane vANImAMthI jANe taNakhA jharyA. 'pApI, mAro deha tAre joIe che ? huM koNa chuM te tuM jANe che ? kSatriyANIo jIvatAM to kadI potAnI Teka choDatI ja nathI. potAnI Teka mATe jIvanane photarA jevuM tuccha gaNe che. tAre deha joIe che ? to le A mAro de...ha...' ane pavitra rANIno rUpabharyo deha vRkSathI chUTA paDelA puSpanI jema dharaNI para DhaLI paDyo. sApa kAMcaLIne choDIne jAya ema eno AtmA deha choDI svarge sidhAvyo. are, maraNa ATaluM saheluM ! jaMgalanI bhISaNatAmAM A akALa mRtyunI bhISaNatAe vadhAro karyo. satInA mRtadehamAMthI jANe kaMIka saMketabharyA bhISaNa zabdo AvI rahyA hatA. asavAra kaMpI rahyo. eno paDachaMda deha paNa atyAre pAMdaDAnI jema dhrUjI rahyo hato. eno kAma ane enI adhama vRtti to kyAranAMya naSTa thaI gayAM hatA. A strIhatyAnA pApathI e pote ja mUrchita jevo thaI gayo hato. zuM karavuM, enI sUjha ja paDatI na hatI. ene lAgyuM ke A strInI jema A kanyA paNa rakhe kaMI karI bese to! mAnavInA jIvanamAM sat ane asat banne tattvo che. AvA koI dRzyathI mAnavInuM suSupta sat tattva jAgI UThe che, ane te paLe pApImAM pApI mAnavInuM aMtara paNa raDatuM hoya che, evI ja kaMIka A paLa hatI. vasumatI to A banAvathI hebatAI gaI hatI. thoDI vAra pachI enI karuNApUrNa dardabharI vANI pragaTI : mA, o mA, teM A zuM karyuM ? tuM mane mUkIne cAlI gaI ? have A jagatamAM mAruM koNa ! rAjya lUMTAyuM, pitAjIne gumAvyA, zahe2 choDI jaMgalamAM AvyAM tyAM tuM paNa mane ekalI ja nirAdhAra mUkI cAlI gaI. o mA, tuM jyAM ho tyAM maneya bolAvI le. mA, A narka jevA mAnavInA sahavAsa karatAM mRtyu jarAya khoTuM nathI. mA, mane bolAvI le,' ane vRkSanA TekA vinA latA DhaLI paDe tema e paNa dharatI para DhaLI paDI. asavAra AthI vadhAre gabharAyo. have to ene potAneya tammara AvavAnI taiyArI hatI. e A pApathI pAcho haThavA mAgato hato. eNe thothavAtAM thothavAtAM kahyuM : 'beTA, tuM jarA paNa gabharAIza nahi, huM tane herAna nahi karuM. tane dIkarInI jema sAcavIza. tuM raDa nahi. tAro vilApa mane valovI nAkhe che. meM bhavanuM bhAtuM 203 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvuM nahotuM dhAryuM. mArA kAmabharyA zabdo atyAre mane potAne ja bALI rahyA che. strIhatyA - nA, nA, eka satInA AtmAno abhizApa... re ! huM have kaye bhave chUTIza ?' nAyake AzvAsana ApyuM. rAjakumArI vasumatIne e potAnA gAma laI gayo, paNa enA manane zAMti nathI. vasumatI jANe enA pApanuM smaraNa na karAvatI hoya ema ene bALyA kare che. e nirdoSa bALAne juve che ane enuM jIvana eka vyathA banI jAya che. rAta-divasa ene eka ja vicAra Ave che : "mArA pApanI smRtirUpa A bALAne dUra karuM, paNa kevI rIte ? A sonAnI kaTAra rAkhavI kyAM ?' zramaNa bhagavAna mahAvIranAM jJAna kiraNono lAbha haju A yugane maLyo na hato. navaprakAzanA Agamana pahelAM aMdhakAra ghUMTAya tema ajJAna ghuMTAI rahyuM hatuM. have thoDA ja varSo pachI bhagavAna mahAvIranAM jJAnakiraNo samasta yugane navaprakAzathI bharI devAnAM hatAM. paNa te mATe haju yugane thoDI tapazcaryAbharI pratIkSA karavAnI hatI. e divasomAM anAtha mANaso pazunI jema bajAramAM vecAtAM, dhanika mANaso gulAmone kharIdatA. dvipada-manuSya, catuSpada pazunA meLA bharAtA, ane mANaso paisA ApI mANasane ane pazune kharIdI lAvatA. devadevIo AgaLa pazuono bali apAto. jAtivAdanA ghamaMDamAM keTalAka mANaso sAmA mANasone hIna dRSTithI jotA. sAmrAjyanI lAlasAthI azvamedha thatA ane bhAI jevo bhAI paNa potAnA ja bhAIne mAravA tatpara thato. aMdhakArano thara pharI vaLyo hato. bhagavAna pArzvanAthanAM jJAnavacano bhulAI gayAM hatAM. have punaH nUtana prakAza mATe yuga jhaMkhI rahyo hato. sainikane vicAra Avyo : "A bALAne vecI nAkhuM - ene ThekANe pADavAno mArA mATe A sivAya bIjo koI mArga ja nathI." eNe kauzAmbInAM dAsabajAramAM vecAtA mANaso vacce vasumatIne paNa UbhI rAkhI. kevI che vasumatI ! haraNAM jevI moTI moTI nirdoSa AMkho che. cAMdanI jevuM ujjavaLa bhAvapUrNa mukha che mAtA vasuMdharAne sparze evo lAMbo kezakalApa che, ane pANImAM patAsuM ogaLe ema ene jotAM ja duSTatA ogaLI jAya evuM deha para ziyaLanuM teja che ! 204 - madhusaMcaya Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sau Ave che, jue che, ane na jANe kema, paNa cAlyA jAya che. Ane koNa kharIdI zake ? A saundarya che, paNa enI AsapAsa satanI kevI jvalaMta jvALA che. nirmaLa hRdaya vinA e bhAvanAmUrtine koNa kharIdI zake ? sAMja namI rahI che. kauzAmbInA dhanADhya ane sajjana-ziromaNi dhanAvAha darzana karavA maMdira prati jaI rahyA che. e niHsaMtAna che. emanA haiyAmAM vAtsalyano sAgara che, paNa candranAM darzana vinA emAM bharatI kema Ave? e hRdaya satata kaMIka jhaMkhI rahyuM che saMtAna. emanI naja2 bALA para paDI. e tyAM ja thaMbhI gayA. hRdayamAM chupAyelo saMtAnaprema jAgI UThyo. hRdaya mAge pachI paisA zuM cIja che ! mAMgyA eTalA paisA ApI emaNe bALAne kharIdI lIdhI. nAyaka khuza hato. ene pUratA paisA maLyA hatA ane mAnasika bhAramAMthI e mukta paNa thayo hato. have na dekhavuM, na dAjhavuM. bALA eTalA pUratI ja sukhI hatI ke e duSTanA paMjAmAMthI mukta thaI hatI, ane ene eka bhAvanAghelA pitAno saMga lAdhI gayo hato. dhanAvAha vadhAre khuza hatA, kAraNa ke emanA kUNA hRdayane bharI denAruM saurabhamaya zItaLa caMdana maLyuM hatuM. zeThe pUchyuM : 'beTA, tAruM nAma ?' bALA mauna hatI, kAraNa ke bhUtakALanAM smaraNoe enI buddhine gherI lIdhI hatI. enI AMkhomAM avyakta vedanA hatI. hoTha para yAtanAnI sakhata rekhA hatI, chatAM AchI AchI caMdananI zItaLatA enI kAyA para hatI ziyaLanI. zeTha manamAM ja vicAratA hatA, re ! sugaMdhI pavitra caMdanane mAnavadeha dharavAnuM mana thayuM ane A kumArikA rUpe avataryuM, AnuM nAma caMdana ane bALA to che ja. nAma maLI gayuM caMdanabALA beTA, tAruM nAma caMdanabALAne ? A vRddhanI vANImAM kevuM vAtsalya hatuM ! emanA bola vasumatIne gamyA. eNe mAthuM namAvyuM, jANae zeThe karelA navA nAmAbhidhAnane eNe mUka saMmati ApI. dhanAvAhe badhI ja vAta potAnI patnI mULAne karI, ane bALAne ene soMpI. caMdanAnA saMskAra ajaba hatA. e prabhAte vahelI UThatI. hAthapaga dhoI palAMThI vALI kaMIka dhyAna dharatI, sAmAyika karatI. pUjA karatI. dhanAvAha ane mULA zeThANIne page lAgatI. AMgaNAne ArasI jevuM svaccha rAkhatI. bhammaraDo bhavanuM bhAtuM 205 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phare ema ghara-kAmamAM e pharyA karatI, A badhuM joI zeTha harakhAtA ane kahetA : "Aja sudhI ApaNuM ghara UMghatuM hatuM. Aja ? Aja to e hasI rahyuM che ! ghara nokarothI nathI zobhatAM, paNa AvI gharadIvaDIothI zobhe che." ati prazaMsA pApanuM mULa bane che. vahAlanuM ati pradarzana snehanI kyArIomAM ghaNIvAra viSanuM vAvetara kare che. aMtaranA bhAvane to mauna ja sAcave che. caMdanA guNavatI hatI, sAthe rUpavatI hatI, yuvAvasthA have enA dehadvAra para DokiyAM karatI hatI, zeTha potAnI putrInA A navavasaMta jevA dehane hetanI najare nIrakhI rahetA, ne pachI DolI UThatA. zeThANI sAmAnya gharanI gRhiNI jevI hatI. narane bhramara mAnanArI e zaMkAzIla nArI hatI. dhIre dhIre caMdanAnI A ati prazaMsA mULAnA haiyAmAM taNakhA banI ene bALavA lAgI. zeTha sahaja guNAnurAgathI bolatA, paNa mULAne e nahotuM gamatuM. dhIme dhIme IrSAmAMthI eka divasa enA haiyAmAM zaMkAe DokiyuM karyuM. AnA rUpa ane yauvane zeThanA manane calita to nathI karyuM ne ? paNa enuM jAgrata mana potAnA pati para Ama ekadama AkSepa karavA tatpara na thayuM. eNe baLa karI A vicArane te paLe to kADhI nAkhyo, paNa tenA suSupta manamAM e vicAra paDyo rahyo. Aje tApa khUba hato. madhyAhune zeTha dukAnethI ghare AvyA tyAre nokaro tApa ane thAkathI kaMTALIne jyAM tyAM UMghatA paDyA hatA. zeThanA paga dhonAra koI ja na hatuM. caMdanAne nokarI para dayA AvI. eNe koIneya na uThADyA. e pote ja jaLanI jhArI laIne doDI AvI. prAMgaNanI vizALa zilA para e zeThanA paga dhovA lAgI. enA dilamAM mAtA-pitAnA viyoganI viSAdamaya chAyA satata rahetI, chatAM zeThanA pitRvAtsalya A ghA upara kAMIka malamapaTTAnuM kAma karyuM hatuM. tethI ja zeTha pratye ene jema mAna hatuM tema pitR jevI mamatA paNa hatI. zeThanA gharamAM vaibhava hato paNa dilane lAgaNI ane bhAvanAthI bhare evuM saMtAna na hatuM. caMdanAe emanI A pitRbhUkhane saMtoSI hatI. caMdanA zeThanI AMkhanuM amRta hatI. ene hasatI ramatI e jotA ane emano thAka UtarI jato. e ja putrI atyAre ATaATalA nokaro hovA chatAM badhAne paDatA mUkI pitAnA paga dhovA doDI AvI hatI. pitA A vinayavatI devI putrIne jAI ja rahyA. e pAtaLI chatAM 206 madhusaMcaya Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ majabUta hatI. kamaLanI pAMkhaDI jevI vizALa AMkhomAM hiMmatanAM teja hatAM. kALI kamAnadAra bhammaro nIce rahelI AMkhamAM A kevuM divya teja hatuM ! maunanA bhAvathI hoTha biDAyelA hatA chatAM smita kevuM ramI rahyuM hatuM. enA deha pa2 saMyamanuM gaurava hatuM, chatAM kevI vinamratA hatI. A sadguNI saMtAnanI prAptithI zeTha potAne dhanya mAnatA hatA. kAryakAraNa bhAvano saMyoga paNa ajaba che. caMdanA nIce namI zeThanA paga prakSAlI rahI hatI. nIce namelA mastakano DhIlo aMboDo e vakhate chUTo thaI gayo. lAMbI lAMbI rezamanA lacchA jevI laTo nIce kAdavamAM ragadoLAtI paDI. zeThe A sthiti joI, ane caMdanAnI kezAvaline kAdavamAM ragadoLAtI bacAvavA lAkaDInA TekAthI ene adhdhara jhIlI lIdhI. teja paLe mULA jharUkhAmAM dekhAI. eNe A dRzya joyuM ane enI badhI ja suSupta zaMkAo jakhamI nAgaNanI jema chaMcheDAI UThI. eNe vicAryuM, hA, huM dhAratI ja hatI ane te ja banyuM. kamaLanI jema maghamaghatuM ane vikasatuM yauvana sAme hoya tyAM A puruSanuM mana caLe emAM navAI paNa zuM ? AmAM kalaha kare kaMI ja nahi vaLe. A kAMTAne mAre dUra kare ja chUTako che. bIjA divase madhyAhnano samaya che. zeTha jamIne dukAne gayA che. gharanuM vAtAvaraNa zUnya jevuM che, te takano lAbha laI mULAe caMdanAne lAkaDIthI jhuDI, enA pagamAM beDI nAkhI eka aMdhArI oraDImAM ene dhakelI dIdhI. ene khAtarI hatI ke traNa-cAra divasamAM to A phUlanA prANa UDI ja gayA haze ane pachI to DoLa ane daMbha kema karavo te to AvaDe ja che. A dRzyanI sAkSI eka vRddhA hatI. ene mULAe dhamakI ApI ke koIneya kahyuM to duniyAmAM tAruM nAmanizAna paNa nahi rahe ! mULAnuM piyara gAmamAM ja hatuM. e be divasa mATe potAne piyara cAlI gaI. zeTha ghera jamavA AvyA. caMdanA na dekhAI. enA vinA ghara nisteja hatuM. ghara jANe Aja 2DI rahyuM hatuM. zeThe mAnyuM ke mULA sAthe e mosALa gaI haze. be divasa vItI gayA paNa zeThane cena nathI. enA haiyA 52 jANe durdavanA oLA UtaravA lAgyA. e vicAravA lAgyA, mane Ama kema thAya che ? zuM kaMI azubha che ? hRdaya Ama kema baLI rahyuM che ? mArA A avyakta du:khamAM caMdanA vinA zAMti koNa Ape ? caMdanAne pUryAne traNa divasa thayA hatA. chellI rAtathI pelI vRddhA dAsInA haiyAmAM tumula yuddha cAlatuM hatuM. enI mAnavatAe ene jagADI hatI. eka bAju enI zeThANInI sakhata AjJA hatI, bIjI bAju caMdanAnI karuNa vyathAmAMthI bhavanuM bhAtuM 207 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAgelI karuNA hatI. Akhare mAnasika yuddhamAM karUNAno jaya thayo. mANasAI jItI. potAnA jIvanA jokhame paNa eNe hiMmata karI. caMdanAnI dazA zeThane varNavI, ane jyAM pUravAmAM AvI hatI, te sthAna zeThane batAvI dIdhuM. zeTha doDyA. oraDInAM bAraNAM toDyAM. caMdanAnI A dazA jotAM ja jANe emanA para vIjaLI trATakI, e besI ja gayA. emanuM hRdaya jorathI dhabakavA lAgyuM. AMsu thaMbhI gayAM hatAM, lohI thIjI gayuM hatuM. A duHkhanI varALathI hRdaya phATavAnI aNI para hatuM tyAM caMdanAnA sukAI gayelA gaLAmAMthI vedanAbhIno karuNa svara pragaTyo : pitAjI !" beTA, tArI A dazA !' zeThano kaMTha pAcho rUMdhAI gayo. emane tammara AvavA lAgyAM. have zuM karavuM enI emane sUjha paDatI na hatI, chatAM game tema karI e UbhA thayA. rasoDuM kyAranuMya cokhkhuM thaI gayuM hatuM, mAtra Dhorane ApavA mATe aDada baphAtA hatA. bAjumAM eka sUpaDuM paDyuM hatuM. zeThane kaMI ja na sUjhayuM, emaNe e bAkaLA sUpaDAmAM ThAlavI, caMdanA AgaLa mUkI, pote ja luhArane bolAvavA doDI gayA. Aja e kyAM vRddha hatA ? caMdanAnI yAtanAe emane juvAnanI jema doTa mukAvI. A bAkaLA joI caMdanAne potAno bhUtakALa sAMbharI Avyo. sukhanAM madhura svapnomAM vItelo potAno bAlyakALa ane yauvananA UMbarAmAM paga mUkatAM ja pautA upara varaselI asahya du:khanI jhaDIthI enuM hRdaya bharAI AvyuM. pote roja keTalAya atithine bhojana ApatI; ene badale Aja keTalAya divasathI atithinAM darzana paNa durlabha thayAM che. potAnA A durbhAgya para AMsu sAratI caMdanA UMbarAmAM beThI. pAMca mahinA ane pacIsa divasathI kauzAmbInI zerIe zerIe eka tapasvI viharI rahyA che. A tapasvInI AMkhamAMthI amI jhare che. mukha parathI teja nItare che. hoThamAMthI cAMdanI jevI zItaLatA Tapake che. Akhoya deha kAruNya ane mArdavathI maDhelo che. emano dRSTipAta jIvananAM duHkhothI saLagatA mANasane zAMta kare che. zuM e mAnavI che ! jANe ahiMsAno avatAra hoya evA A mahAtapasvI kauzAmbIne bAraNe bAraNe pharI vaLyA, paNa emano bhikSAno abhigraha apUrNa che. 208 madhusaMcaya Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkhuM nagara prabhunA A abhigrahanI pUrti mATe aneka prakAranA upAyo utsuka haiye kare che, paNa niSphaLa jAya che. re evo koNa bhAgyavAna haze jenA hAthanuM prabhu dAna svIkAre, ane lAMbI tapazcaryAnuM pAraNuM kare ! Aja pAMcamA mAsano pacIsamo divasa che. rojanA krama pramANe madhyAhnanA samaye prabhu AhAra mATe nIkaLyA che, tyAM emanI dRSTi dhanAvAhanA bAraNAmAM beThelI caMdanA para paDI. prabhune joI e UbhI thaI gaI. enA pagamAM beDI che. eka paga UMbarAmAM che, bIjo bahAra che. dAna devA utsuka thaI che. mAthe mUMDI che. rAjakumArI Aja dAsInI dazAmAM che. enI AMkho AMsuthI Ardra banI che. prabhue hAtha laMbAvyA ane bhikSAno svIkAra karyo. te ja paLe AkAzamAMthI puSpanI vRSTi thaI. devoe suvarNa varasAvyuM. paMca divya pragaTyAM. beDI tUTI gaI ane caMdanabALAnA mastaka upara pahelAMnI jema vALa zobhI rahyA. A maMgaLa prasaMganI vAta kauzAmbInA gharagharamAM thavA lAgI. mAnavasamUha A dhanya bALAne jovA dhasI rahyo hato. mahArAjA zatAnika, mahArANI mRgAvatI, mahAmaMtrI sugupta ane zeTha dhanAvAha sau doDI AvyAM hatAM. Aja sau potAnI jAtane bhUlI gayAM hatAM, saunuM madhyabiMdu A bALA hatI. evAmAM eka vRddha AgaLa Avyo ane caMdanAnA pagamAM paDI kahevA lAgyo 'kuMvarIbA ! tame ?' enI AMkhamAM vAtsalyanAM vAri UbharAtAM hatAM. zatAnike pUchyuM : vRddha ! tuM A bALAne oLakhe che ?' 'are, prabhu ! huM na oLakhuM ? meM ja to emane moTAM karyAM che. caMpAnagaranA mahArAja dadhivAhananAM A putrI che. ane huM emanA rAjamahelano kaMcukI chuM. tamArA sainikoe lUMTa calAvI tyAre ame sau sAthe ja bhAgyAM hatAM. meM ahIM AvatAM sAMbhaLyuM ke emanI mAtAe potAnA satanA rakSaNa mATe dehanuM balidAna ApyuM ane kuMvarI emanA puNye bacI gayAM.' A karuNa itihAsa eka nArInA hRdayabaMdhane toDI nAkhato hato, ane te hatI rANI mRgAvatI. e AgaLa AvI ane caMdanabALAne AliMgana ApatAM bolI : beTA, teM mane oLakhI ? huM tArI mAsI, tArI mAtAnI sagI nAnI bahena mRgAvatI !' bhavanuM bhAtuM 209 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMdanabALAnA haiyAmAM asaMkhya bhAvonI atyAre bharatI AvI hatI. enuM hRdayapAtra chalakAI rahyuM hatuM. prabhunA mahAbhigrahano potAne ja maLelo apUrva lAbha, mAtAno viyoga, mAsIno saMyoga, dhanAvAhanuM vAstavya, mULAe potAnA aparAdha mATe pharI pharIne laLI laLIne mAMgelI kSamA ane potAnA manamAM A saMsAranI raMgabhUmi pratye jAgelI udAsInatA - A badhA ja bhAvo ekasAthe dhasI AvyA. e mauna hatI. enI AMkho sthira hatI. saune e namI ane rANI mRgAvatI sAthe rAjamahela bhaNI cAlI nIkaLI. e prayANa vakhate divyavANI saMbhaLAI. A puNyavaMtI bALA bhagavAna mahAvIranA saMghanI prathama pravartinI thaze ane nArImuktinuM prathama maMgaLagIta guMjaze. eka bAju rAjamahelanA raMgabharyA AnaMda-ullAsanA vilAsa hatA, bIjI bAju caMdanAnI tIvra saMyamasAdhanA hatI. eka rIte enI sAdhanAnI A kasoTI hatI. jaLamAM kamaLa vase ema e A vAta vAtAvaraNathI alipta ane adhdhara hatI. e ahIM rahevA mATe nahotI rahI. paNa prabhu mahAvIranA kaivalyanI pratIkSA karatI divaso vitAvI rahI hatI. bhagavAna mahAvIrane kevaLajJAna prApta thayuM. emaNe caturvidha saMghanI sthApanA karI. sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA emAM caMdanAe prathama dIkSA svIkArI, sAdhvIsaMghanuM netRtva svIkAryuM. Aja paNa jenA tyAga, tapa ane saMyamane saMbhArI mAnavajAta jene caraNe name che, te sAdhvI saMghanI gaMgotrI eTale caMdanabALA. 210 madhusaMcaya Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa9. AtamanI agniparIkSA 4 Ta, rataka vada ekamanI madharAta hatI. rAtanA be vAgyAno samaya hato. che AkAzanI zubhra ArasImAM mogarAnAM phUla jevA tArA hasI rahyA hatA. caMdramAMthI jharatI caMdana jevI zItaLa cAMdanI pRthvIne lIMpI rahI hatI. traNa mALanI UMcI havelIne bIje mALe ame cAra jaNa sukhanidrAmAM poDhaDhyA je hatA. maMdamaMda vAto pavana amArA AtmAne saurabhanI duniyAmAM laI gayo hato. evAmAM haiyAne vIMdhI nAkhe evI eka kAramI, lAMbI tINI, cIsa saMbhaLAI, ane huM bhayapUrvaka saphALo Ubho thaI gayo. kamADa upara koI jorajorathI lAta - mAratuM bolI rahyuM hatuM. "mahArAjazrI ! bacAvo. kamADa - ughADo. bhayaMkara Aga lAgI che doDo re # doDo....! ! mArI paDakhe ja pitAzrI poDhyA 4) hatA. mULacaMda ne tArAcaMda nAmanA be * yuvAno bAraNA pAse ALoTatA hatA. A bhavanuM bhAtuM 211 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhayabharelI tINI cIsa sAMbhaLI e traNe jaNa vihvaLatApUrvaka jAgIne Amatema jovA lAgyA. amArA cArenA AtmA bhayagrasta hatA. evAmAM eka joradAra dhakko vAgyo ane jUnAM kamADa sAMkaLa sAthe ja UkhaDI paDyAM. cha baheno ane traNa bALako gabharATamAM rADo pADatAM upara dhasI AvyAM. meM bAraNA tarapha joyuM to nava jaNanI pAchaLa lAla raMganI lAMbI jIbha kADhatI agninI pracaMDa jvALAo AvatI dekhAI. bhayaMkara rIte paLa paLa UMce vadhatI A pAvakajvALAne joI mArI mati paNa kSaNabhara mUDha thaI gaI. phATI AMkhe huM joI rahyo hato. A zuM thaI rahyuM che te mane samajAtuM na hatuM. pracaMDa AganA bhaDakA amArI najIka AvI rahyA che eTaluM ja mArI AMkho joI zakI, mArga kyAMya na hato. vicAromAM dhumADo vaMToLiyA laI rahyo hato. ame trIje mALe hatA, baheno ne bALako bIje mALe hatAM paNa bhoMyataLiye pracaMDa Aga lAgI eTale e sau upara dhasI AvyAM hatAM. jvALA vadhatI vadhatI upara ne upara AvI rahI hatI, nIce UtaravAno mArga ane dAdara to kyAranAMya baLIne khAkha thaI gayAM hatAM, have kyAM javuM ? gaI kAle A ja sthAne kevo AnaMda ane zAMti hatAM ? atyAre kevo zoka ane bhaya hato ? gaI kAle A havelInA mukhadvAra AgaLa bhavya maMDapa hato. emAM pravacana, prabhAvanA ane maMgaLa gItonA maMjula dhvanithI vAtAvaraNa guMjatuM hatuM, atyAre te ja sthAnamAM UbhelA mANaso karuNAbharI cIso nAMkhI rahyAM che : 'A upara rahelA lokone koI bacAvo, re ! u52thI nIce utAro, re ! nahi to bApaDA hamaNAM baLIne khAkha thaI jaze.'' Aga jovA ekatrita thayelA sau cIso nAkhatA hatA, kolAhala karatA hatA, paNa mArga koIneya kAMI sUjhato nahoto. ame uparathI cIso nAkhatA hatA, amane bacAvo ! e loko nIcethI rADo pADatA hatA : A duHkhiyAone koI paNa rIte bacAvo. ApaNA lokonI A viziSTatA che. ApaNane rADo pADatAM, kolAhala karatAM AvaDe che, paNa yojanApUrvaka kAma karatAM nathI AvaDatuM. pariNAme avyavasthA vadhe che. kArya kaMI ja thatuM nathI. AvA prasaMge tAlIma pAmelA ane binatAlIma pAmelA parakhAI jAya che. AvA bhayamAM tAlIma pAmelo eka mANasa 212 madhusaMcaya Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je karI zake che, te binakeLavAyelA hajAra paNa karI zakatA nathI. nIce ane upara sarvatra kolAhala hato paNa koIne eTaluMya na sUjhayuM ke baMbAvALAne khabara ApIe. nisaraNInI zodha karIe, ekAda doraDuM zodhI upara pheMkIe. saune eka ja vAta AvaDe : rADo pADavI, bUmabarADA nAkhavA ane vAcAnI vAMjhaNI dayA dekhADavI. paLepaLa bhayaMkara rIte pasAra thaI rahI hatI. nIcethI madada maLe evI AzA have rahI na hatI. vipada vakhate mANasane, zI khabara kyAMthI paNa, vairyanuM baLa maLI rahe che. e vakhate sadbhAgya sevAdaLamAM lIdhelI tAlIma mArI madada AvI. meM kahyuM : "baheno ! hiMmata rAkho. kevaLa cIso pADavAthI have ApaNane koI ugAre tema nathI, ane ApaNI dayAmaNI cIsothI A pracaMDa Aga paNa zAMta paDe tema nathI. tame tamArA saunA sADalA Apo, ene ekabIjA sAthe bAMdhI enuM lAMbu doraDuM banAvIe ene kaTheDe bAMdhI enA para TiMgAIne, laTakIne lapasIne eka pachI eka sI nIce UtarI jaIe." A yojanA emane jarA jokhama bharelI lAgI. vaccethI gAMTha chUTI jAya agara tUTI jAya to akALe mRtyu thAya. paNa Ameya AganuM akALa mRtyu to amArI sAme vikarALa AMkho phADIne UbhuM ja hatuM. AganI garamI vadhI rahI hatI ane jvALAo amArI najIka ne najIka AvI rahI hatI. ane je khaMDamAM hatA, e khaMDa choDI sarakatA sarakatA ame sau kaTheDA pAse AvyA. ame pAchaLa joyuM to e khaMDa kyAranoya pravaLI UThyo hato, have to amArA mATe ekeya mArga na hato. kaTheDAthI AgaLa cAM javuM ? mArI yojanAmAM bALakane laIne UtaravuM jokhama bhareluM hatuM. saMkaTanI bhayaMkara kSaNo pasAra thaI rahI hatI. nIce kolAhala karanA omAM eka sAhasavIra nIkaLyo, e kyAMkathI eka moTI nisaraNI zodhI lAvyo. eNe nisaraNI mAMDI. paNa aphasosa ! e TUMkI hatI. amArAthI cha hAtha dUra hatI. eNe eka kSaNa vicAra karyo ane potAnA khabhA upara ja e mAMDI. AvI moTI nisaraNI ane te mANasanA khabhA upara ! Aha ! baLa paNa jabaruM ane zairya paNa jabaruM. evI vIratAne sahaja rIte mastaka jhUkI jAya che. nisaraNI eNe khabhA para lIdhI eTale e traNa hAtha UMcI AvI : paNa hajI traNa hAtha amArAthI e dUra hatI. nisaraNI para uparathI ThekaDo to marAya nahi, sthiti nAjuka hatI. have to jIvana ane maraNa vacce prahara nahi, kalAka nahi paNa paLo gaNAI rahI hatI. bhavanuM bhAtuM 213 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvatra bhayanA vAtAvaraNathI mAnavahaiyAne cIrI nAMkhe evI cIso saMbhaLAtI hatI, ane AsapAsa vadhatI jatI vALAnA tApathI deha zekAtA hatA. pitAzrI to uparathI bhUsako mAravAnI vAta upara AvI gayA, paNa bhUsako mAravo e zakya na hatuM. traNa mALanI totiMga UMcI havelI parathI paDanAranuM eka paNa aMga salAmata na rahe ! iSTadevano jApa aMtaramAM satata cAlato hato. mANasa sukhamAM jevI tIvratAthI prabhusmaraNa nathI karato, evI tIvratAthI e duHkhamAM smare che. te ja paLe mArAmAM aNadhAryA baLano saMcAra thayo. dhairyanA kiraNa aMga aMgamAMthI pragaTavA lAgyAM. huM kaTheDo kUdI bahAranI simenTanI pALa para Avyo. kaTheDA bahAra dazeka AMgaLanI nAnI pALa hatI. mAro eka hAtha meM kaTheDAnA saLiyAomAM majabUta rIte bharAvyo, vaja jevI majabUta pakaDathI saLiyAne pakaDI meM pitAjIne kahyuM : tame dhImethI kaTheDo oLaMgI A simenTanI pALa para Avo ane mAro A hAtha pakaDI TiMgAo eTale nIce nisaraNIne AMbI jazo. tamArA paga nisaraNIne aDe pachI ja mAro hAtha choDajo." | pitAjI kahe : "mAro bhAra Ama adhdhara AkAzamAM tuM jhIlI zakIza ? tAro hAtha pakaDIne laTakuM ane hAtha chUTI jAya to to baMne paththaranI zilA para ja pachaDAIe ne !' meM kahyuM : vicAra karavAno A samaya nathI. jIvanamaraNanI A paLa che. je thavAnuM haze te thaze. paNa zraddhA che, sAruM ja thaze." mArI zraddhA sAcI paDI. e barAbara nisaraNI para pahoMcyA ne UtarI gayA. have mAro vAro Avyo. huM UtarI jAuM to baheno ne bALakone utAranAra koNa ! mANasanuM mana ghaNuM ja nIca ane svArthI che. e ucca ne paropakArI dekhAya che, paNa tenI agniparIkSA thaI nathI tyAM sudhI ja. jyAre evI paLa Ave che tyAre ja mananI sAcI pArakha thAya che. sAmAnya rIte pratyeka mAnavI potAnA mana mATe ucca abhiprAyanA bhramamAM hoya che, ane mArA mATe mane paNa evo ja vizvAsa hato. A paLe mane jijIviSA preravA lAgI. The last days of pompei no prasaMga yAda Ave che. AkhA zahera para lAvArasa UchaLI rahyo che, agninI varSA thaI rahI che. thoDI ja kSaNomAM sau maravAnA che. chatA so bacavAno maraNiyo prayatna kare che. AgaLa doDatA 214 - madhusaMcaya Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasane dhakko mArI, enuM dhana jhUMTavI, mANasa AgaLa nIkaLavA prayatna kare che, potAnI ja jIva bacAvavA prayatna kare che, jyAre bIjI bAju koka sajjana lUlAne madada kare che, AMdhaLAne Teko Ape che, vRddhane dore che, pote utAvaLa kare che, paNa apaMgone bhUlato nathI. tyAM lekhaka lakhe che : A chellA kalAkamAM teo mAnavInI uccatA ane nIcatAnAM darzana kare che. In this last hour, they glimpsed specimens of every business nobility. H3 H4 431 4-1 sel rahyuM hatuM : "UtarI jA, bhAgI jA, nahi to baLIne bhaDathuM thaI jaIza, jA, jIva bacAva..." evAmAM eka bahene jemanuM nAma divALIbena hatuM temaNe kahyuM : "mahArAja ! tame tamAre pahelAM UtarI jAo. amAruM to thavAnuM haze te thaze." nArI ! mA ! tane namana che. vipada vakhate paNa tAro arpaNa dharma tuM nA cUke. arpaNanA prakAzathI teM vasuMdharAne ajavALI che. tArA ziyaLathI, tArI sahiSNutAthI, tArA arpaNathI mANasa Aje "mAnava" che. mane mArA para dhikkAra Avyo. bahenone sparza paNa na thAya e mArA saMyamadharmanI maryAdA che. paNa e maryAdAne AgaLa dharI huM UtarI jAuM, mAro jIva vahAlo karuM, to mArA jevo naca svArthI koNa ? maryAdA mAnavIne ugAravA mATe che, baMdhana mATe nahi ja, paNa atyAre to mAnavatAno prazna che. vADa vRkSanA rakSaNa mATe che, paNa vADathI vRkSano vikAsa rUMdhAto hoya to vADane jarA dUra paNa karavI paDe. bhagavAna mahAvIranA saMyamadharmanI maryAdA evI nathI je mAnavatAne haNe ! meM kahyuM : "baheno, huM evo nIca nahi banuM. jIva khAtara dharma choDavo e kAyaranuM kAma che. jaladI karo, tame pALa upara Avo, mAro hAtha pakaDIne TIMgAI jAo ane nisaraNIne pahoMco." A rIte e UtaryA, eTalAmAM to bIjI madada paNa AvI gaI, sau UtarI gayAM. chelle huM pALa para be hAthathI TiMgAIne UtaravA prayatna karato hato tyAM eka mAtAnI cIsa AvI : "are bAbo to haju upara ja che. e to rahI gayo." dhumADo vaMToLiyAnI jema bALakane vIMTAI gayo hato. A kasoTI hatI mArI mAnavatAnI, mArA samasta jIvananI A chellI parIkSA hatI. deve jANe bhavanuM bhAtuM 215 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI bhAvanAne karuNa dRSTithI nihALI. te ja paLe pairyanuM baLavAna devI kiraNa mArA aMga aMgamAM vyApI gayuM. huM pAcho kaTheDo ThekI upara gayo. sAthe tArAcaMda paNa Avyo. samaDI jhaDapa mArIne hAthamAMthI vastu chInavI jAya e ja vegathI bALakane mRtyunA hAthamAMthI jhaDapIne salAmata rIte laIne bahAra AvI gayo. nIce tALIonA, vAhavAnA, AnaMdamaya avAjo thaI rahyA hatA. ane te ja vakhate baMbAno avAja saMbhaLAyo. Tana, Tana, Tana ! bALakane laI meM nisaraNI para paga mUkyo, tyAM hRdayane dhrujAvI mUke evo avAja thayo ane kSaNa pahelAM ame jyAM UbhA hatA e bhAga kaDaDabhUsa karato besI gayo. kudaratano kevo saMketa ! pAMca-daza miniTa pahelAM e bhAga besI gayo hota to ! paNa e prazna ja nakAmo che. rAma rAkhe tene koNa cAkhe ? rAtanA traNanA Takore ame vaDavAnA upAzraye AvyA. upAzrayamAM paga mUkyo ane huM zuddhi khoI beTho. kalAka sudhI saMcita karelA apUrva devI baLano baMdha tUTI gayo, jusso UtarI gayo hato. savAre sAta vAge meM AMkha kholI tyAre bhAvanagaranA hajAro nAgariko vIMTaLAIne beThA hatA. saunAM nayanomAM premanAM AMsu hatAM. haiyAmAM mAnavatAne abhinaMdana hatAM, zeTha jUThAbhAI jevA pratApI puruSanA mukha upara paNa lAgaNInI tIvra rekhAo kheMcAI hatI. emaNe gaddagada kaMThe kahyuM : "mahArAjazrI ! tame to amArI lAja rAkhI. sAdhutAne arpaNanA raMgathI raMgIne bhAvanagaramAM eka jvalaMta itihAsa sarjyo." AganI vipadamAM sahabhAgI banelAM bhAI-baheno sAme meM joyuM ane mArI AMkhamAM paNa AMsu AvyAM. paNa te zAnAM hatAM, harSanAM ke karuNAnAM ? 216 madhusaMcaya Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa70. maunano mahimA cheje rAjAdhirAja zrIkRSNa vicAramagna ( hatA. potAnA mitra ane bAMdhava zrInema emane sAMbharI AvyA hatA. emanI sAthe vitAvelA divaso calacitranI jema emanI dRSTi AgaLathI pasAra thaI rahyA che hatA, ane vahI gayelA pratyeka divasamAM koI A ne koI smaraNanI mAdhurI bharelI hatI. # bhUtakALanA A madhapUDAmAMthI Aje smaraNanAM je rasabiMdu TapakI rahyAM hatAM. zrIne zrIkRSNanA pitarAI bhAI thAya. yaduvaMzanA gagananA sUrya ane caMdra eTale zrInema ane kRSNa. baMnenA paMtha jANe judA - eka tyAgarAja to bIjA rasarAja. ekano tyAga girinAranA zikhare pahoMcyo hato, to bIjAno rAga govardhananI coTe ramato hato. tema chatAM jIvananI zAMta paLomAM to zrIkRSNanuM haiyuM giranAranI tyAgamatta jhADIomAM ja viharatuM. zrIme rAjamatI jevI suMdara ane zANI, saMskArI ane zIlavatI suMdarIno bhavanuM bhAtuM 217 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAga karI saMyamano paMtha lIdhI, tyArathI zrIkRSNanA hRdayamAM maMthana jAgyuM hatuM. zrIkRSNa rasika hatA paNa vIratAnA pUjaka hatA. yuddhanI vIratA karatAM jIvananA chalochala UbharAtA madhurasane tajavAmAM vadhu vIratA joIe - A satya e sArI rIte jANatA hatA. itihAsane pAne paNa jagatane jItanAra lAkho rame che; paNa kAmane jItanAra to virala ja. ane tethI ja zrInema-virakta nema, zrIkRSNane bhAvyA hatA. dilanI duniyAno paNa eka vaijJAnika aphara niyama che. dila ekAgra thaI, pavitra bhAvathI koI paNa vastune smare to ene e maLe na maLe. ane tethI zrIkRSNa jenA vicAramAM magna hatA te zrImanA AgamananAM vadhAmaNAM vanapALe AvIne ApyAM : prabho ! udyAnamAM zrIneminAtha padhAryA che !" zrIkRSNa A vadhAmaNAM ApanArane suvarNathI satkAryo ane ratha hAjara karavA sUcanA karI. zrIkRSNa potAnA parivAra sAthe zrInemane vAMdavA cAlyA; paNa emanA haiyAmAM harSa mAto nathI. rathanA azva pavanavege doDI rahyA che, paNa e to bhAvasamAdhimAM acala che. dvArikA nagarInuM upavana che. e upavanamAM ghaTAdAra eka vaDalo che. vaDalA para pakSIo, premagIta gAI rahyAM che. e vaDalAnI zItaLa chAyAmAM potAnA jJAnI parivAranI vacce zrInema padmAsane birAjyA che. mukha upara zAMti che. AMkhamAM amRta che. deha para divyatA che. vANImAM sudhA che, ane bhAvomAM maitrI che. zrIkRSNa to A madhuramUrtinA darzane eTalA to matta banyA ke nathI to e bolatA ke nathI e hasatA; nathI e kAMI kahetA ke nathI e kAMI sAMbhaLatA, emanI premabhInI AMkho ja jANe badhuM kahetI hatI ane sAMbhaLatI hatI. zrInema to girinAranA abadhUta hatA. kevaLajJAnanA pUrNa prakAzamAM emaNe vizva sAthe maitrI bAMdhI hatI. AkhuMya vizva jenuM mitra hatuM, to zrIkRSNa emanA sakhA zA mATe nahi ? zrIkRSNa mauna toDyuM : "Apane jouM chuM ane hRdaya koI agamya bhAvothI UbharAI jAya che, meghanA nAdathI mayUra nAce ema mArA bhAvo nAcI rahyA che ane sUryanAM darzane kamaLa vikase tema mAruM hRdaya vikasI rahyuM che. 218 - madhusaMcaya Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyAre to ema thAya che ke tamArA sAMnidhyamAM ja rahuM. tamArA A vizvavAtsalyanA prakAzamAM vAyA ja karuM.... paNa zuM te mAre mATe zakya che ? jIvanamAM gatimAna karelAM A anaMta cakro vacce nityanI A zAMti zakya che ?' nitya na bane to koIka divasa to zakya bane ne ?" ghaMTaDI jevo madhura raNakAra karato prabhuno bola pragaTyo. "hA, koIka divasa to jarUra bane. evo koI zreSTha divasa cIMdho, je ApanA kalyANakanI pAvana smRtithI bharyo hoya, jIvananuM maMgaLagAna jemAM guMjatuM hoya ane potAnI pavitratAthI amArA AtmAne ajavALato hoya, vAtAvaraNane bhAvanAthI bharatA zrIkRSNe kahyuM. zrIkRSNadeva ! divasa to badhA ja prakAzapUrNa che; paNa keTalAka divasa mahApuruSonA kalyANakanI pAvana smRtithI sabhara che. evA divasomAM mauna ekAdazIno divasa zreSTha che. doDhaso kalyANakothI e divasa aMkita che. ane suvratazeTha jevA bhadra AtmAe paNa e divasomAM AtmAnI maMgaLa sAdhanA mauna dvArA karI che." baMsarInA madhura sUrane satata guMjato rAkhatA zrIkRSNa maunanI vAta AvatAM, saunA manamAM ghUMTAto prazna pUchyo : "prabho ! Apa maunanuM kaho cho, paNa mauna to ghaNI vAra asahya thaI paDe che. mAnavI ekalo hoya, paDakhe koI bolanAra na hoya, nIravatA chavAyelI hoya, emaryAda vizALatA patharAyelI hoya tyAre mAnavI vAcA dvArA e nIravatAne na bhare, to ema lAge ke A aNadITha agocaranI vizALatA hamaNAM ja bhIMsI deze ane potAnI mInabharI vizALatAmAM dabAvI deze. eve vakhate mAnavIe kaMI nahi to gIta gAIne ke baMsInA sUrone guMjatA rAkhIne paNa e avakAzane bharavuM ja rahyuM ane gaMbhIra maunanI e vizALatAne toDI, avAjonI duniyA sarjavI rahI." "kRSNadeva ! huM paNa e ja kahevA mAguM chuM; mAnavI ekalatAthI gabharAya che, kAraNa ke e vizALa ekalatAnA maunamAM ja jIvananA gUDha prazna enI sAme upasthita thAya che. Aja sudhI jenI sAme AMkha mIcAmaNAM karyA hoya, jene indriyonI lolupatAoe thoDI kSaNo mATe dUra dhakelyA hoya, te sanAtana prazna e nIravatAmAM, e ekalatAmAM, e vizALatAnA maunamAM sAkAra thAya che ane mUrtimaMta thaI javAba mAge che. jIvana jIvatAM kayo hetu siddha karyo, teno gaMbhIratApUrvaka e uttara mAMge che." bhavanuM bhAtuM 219 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "mANasa badhe ja uttara vALI zake, paNa potAnA jIvananA ja kendrasthAnamAMthI svayaMbhU rIte pragaTatA A praznonA uttara ApavA jatAM enuM samagra astitva halI UThe che, e kaMpe che. Dare che, mUMjhAya che, ane dUra bhAge che. avAjonI duniyA sarjI, kolAhalamAM AtmAnA e praznane rUMdhI nAMkhe che." rUmajhUma rUmajhUma ninAda karatuM koI madhura, zAMta jharaNuM vahetuM hoya tema zrInemanI vANImAM maunanI madhuratA vahI rahI ! AtmAnA aMtaramAM satyane pragaTa karatI prabhunI A rasajharatI vANI sAMbhaLatAM zrIkRSNanuM heyuM bharyuM bharyuM banI gayuM. to zuM mauna e AtmAnA dvArane ughADanAra gurucAvI che ?' hA, e dvArane ughADanAra gurucAvI che - jo e koI suvrata jevA pujyapuruSa ke koI ciMtaka saMyamInA hAthamAM hoya to !" saMyamI nemanA mukhamAMthI jharatI candrikA jevI zItaLa kathA sAMbhaLatAM emanA haiyAne tRpti nathI. emane ema ke e vadhAre kaMIka kahe to kevuM sAruM ! emaNe pUchyuM : Ape suvratano ullekha karyo; jeNe potAnA mauna dvArA AtmAnI maMgaLa sAdhanA karI, te suvrata koNa ? "zrIkRSNadeva ! yugo pahelAMnI vAta che. mAnavImAM rAgadveSa AjanA jeTalA ugra na hatAM te divasanI A sohAmaNI vAta che : vijayapuranA svAmI pRthvIpAlanI rAjasabhAnI dhavala kIrti sarvatra prasarelI hatI. enI sabhAmAM aneka ratno hatAM, jemane lIdhe e indrasabhA kahevAtI. paNa e sabhAmAM sUracaMdra Avato tyAre to e sabhAno raMga ja palaTAI jato. hato to e vaNika, paNa enA zaurya AgaLa to kSatriyo paNa namatuM mUkatA, enI pratibhA ane zauryabharI yuddhakalAne lIdhe pRthvIpAle keTalAMya zahera meLavyAM hatAM. rAjyano nRpati pRthvIpAla hato, paNa svAmI to sUracandra ja kahevAto. enI zaktine sau namatA ane e pote paNa potAnI A addabhuta buddhi-zakti upara mustAka hato, dhIme dhIme enA madano pAro vadhI rahyo hato. evAmAM enA A garvane gALe evA zakti ane sAmarthyathI sabhara evA munino bheTo thayo e pratApI sAdhune jotAM, sUracandrano garva ogaLI gayo. ogaLyo te evo ogaLyo ke jANe mINa joI lo ! vALo tema vaLe, ane DhALo tyAM DhaLe. munie premabharI vANI uccArI : 220 madhusaMcaya Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIrA ! tArI A addabhuta pratibhA ane zakti rAjyo jitADavAmAM ane rAgadveSa vadhAravAmAM ja vAparIza ? AtmA mATe kAMI ja nahi ? mahinAno eka divasa paNa zuM te AtmA mATe na ApI zake ?' A premabharyA vacano sUranA haiyAmAM soMsarAM UtarI gayAM. eNe kahyuM : jarUra, eka divasa to jarUra mArA mATe huM kADhI zakuM ane e divasa ApanA cIMdhyA mArge huM vitAvI zakuM.' "pratyeka mahinAnI ekAdazI e tamAro sAdhanAno divasa ho ! e divase tamAre brahmacarya pALavuM, upavAsa pauSadha levo ane maunamAM AtmAnuM ciMtana karavuM !' haiyAnA umaLakApUrvaka saMtano A upadeza eNe svIkAryo. lAMbI jIvanayAtrAmAM eNe A divasane potAnuM jIvana-pAtheya mAnI ArAdhyo ane jIvanayAtrA pUrNa karI, svarganA sukha mANI, sUracaMde zauryapuranA zeTha samRddhidattanAM patnI prItimatinI kUkhe janma lIdho. garbhamAM hato tyAre prItimatine suMdara vrata pALavAno doho jAgyo, eTale enuM "suvrata" evuM nAmAbhidhAna karyuM. suvrata kevo bhAgyazALI ! enA mAtA-pitAnA suMdara saMskArano vAraso enA dehane maLyo. ane enA AtmAne gatajanmanA dharmano vAraso maLyo. ziyaLa ane saMskArathI enuM jIvana maghamaghI rahyuM. suvrata bAlyakALa vaTAvI, yauvanane AMgaNe Avyo; paNa enI indriyo zAMta che. vaibhavanA phuvArA enA jIvanamAM UchaLI rahyA che, paNa enuM mana sAdhu jevuM saMtoSI che. ene kaMI ja AkarSatuM nathI. enI priyA zrIkAntA sohAmaNAM AbhUSaNo lAvI ene paherAve che, to e kahe che; "sakhI, A to bhAra che. deha alaMkArothI nahi, paNa AcaraNathI zobhe che. priye ! A dehanI mATIne A khANanI mATIthI maDhavA karatAM bhavya bhAvanAthI maDhIe to sAruM nahi ?' samRddhidatta ane prItimatI potAnA ucca saMskArI A putrane joIne rAjI rAjI thAya che. paNa koIka vAra e jyAre dUra dUranI kSitija para najara mAMDIne beTho hoya ane enI bhAvabharI AMkhomAM koI aNaUkalyA UMDA bhAvo ramatA dekhAya tyAre emane kSaNabhara kSobha paNa thAya : ke rakhene A piMjaranuM paMkhI mukta gaganamAM UDI jAya ! eka sAMje upavana-vihAra karI suvratakumAra pAcho vaLI rahyo hato, tyAM mArgamAM ene AcAryazrI dharmaghoSa bheTyA. emane jotAM ja suvratanuM mana AnaMdathI UbharAvA lAgyuM. ene lAgyuM ke huM je zodhato hato te A ja che. bhavanuM bhAtuM 221 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasanuM mana mAge ane e maLe, pachI to pUchavuM ja zuM ! AcArya paNa mAnavInA mananA bhomiyA hatA. emaNe suvratane bhAvatuM ja kahyuM : gayA janmamAM mauna ekAdazInI ArAdhanA dvArA eNe kevI samAdhipUrNa jIvanayAtrA vitAvI hatI, tenuM ja varNana citrAtmaka rIte karyuM. emanA zabdezabdamAMthI jIvaMta citra UbhuM thatuM hatuM. A sAMbhaLatAM suvratane jAtismaraNa thayuM ane A smaraNanI pagadaMDIe cAlatAM cAlatAM eNe potAnA pUrvajanmano samagra bhUtakALa nihALyo !" gatajanmamAM pote ja sUcandra hato - pratApI ane prANavAna ! mahinAmAM AvatA mAtra ekAdazInA eka ja ujvaLa divase enA jIvanane kevuM maMgaLamaya banAvI dIdhuM ! suvratane jANe have vadhAre upadezanI jarUra na hatI. rUnA DhagalAmAM agnino eka taNakho paNa pUrato hoya che ! dharmalAbhanA pAvana AzIrvAda ApI AcArya vanabhaNI AgaLa vadhyA. suvrata AcAryane vaMdana karI ghera AvyA. paNa enA dilanI duniyA Aja palaTAI gaI. enI svapnaghelI AMkhomAM jANe kAruNyanuM kAvya racAyuM hatuM ! mAgazara suda ekAdazIno divasa Avyo. suvrata upavAsa karyo, pauSadha lIdho, mauna AdaryuM, jJAnazALAmAM besI AtmaciMtanamAM lAgI gayA. - divasa pUro thayo. rAtri jAmatI gaI. rUperI haLavI cAMdanImAM zAMti prasarI. sarvatra nIravatA chavAI ane zrIsadgata maunanA mahAsaMgItamAM masta banyA. AvI zAMta rAtri yogIone ja priya hoya che, evuM thoDuM ja che ? corone ane kAmIone paNa AvI nIravatA gamatI hoya che. suvrata jyAre AtmAnA gAnamAM masta hatA tyAre enI ja havelImAM pAMca cora paTArA toDI, sonArUpAnA alaMkAro corI, gAMsaDI bAMdhI, bhAgI chUTavAmAM masta hatA. e bahAra nIkaLavA jatA hatA, tyAM emanI najara dhyAnamagna suvrata para paDI ane te tyAM ja thaMbhI gayA. cAlavuM che paNa e cAlatA nathI. bhAgavuM che chatAM e bhAgI zakatA nathI. zuM e suvratanA puNya-tejamAM aMjAI gayA ? rAtanA praharIoe emane pakaDyA, ane rAjyanA sainikone AdhIna karyA. bArasanuM prabhAta UghaDyuM. suvrate pauSadha ane maunane pUrNa karI, snAna karI, prabhunI pUjA AdarI, pUjA karI e ghera AvyA tyAre emane samAcAra maLyA : emane tyAM rAtre corI karavA AvelA corone rAjAe dehAnta daMDanI sajA pharamAvI che. 222 - madhusaMcaya Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI suvratane vicAra Avyo : huM pauSadha karuM, mauna pALuM, upavAsa karuM ane enA pAraNAnA divase, mArA ja gharamAM AvelA mANasone dehAnta daMDa thavAno che, e sAMbhaLuM chatAM huM upekSApUrvaka besI rahyuM, e zuM mArA dharmane chAje che ? mArA maunanI pUrNAhuti zuM raktapAtathI thAya ? mArA vratanuM ughApana zuM phAMsIthI thAya ? dharmI mANasanI sAdhanAnI kalagI aparAdhIne daMDa devAmAM che ke kSamA ApavAmAM ? ane aparAdhI koNa ? vadhAre saMgraha karanAra ke saMgraha vinAno nirdhana ? e coravA kema Avyo ? mAre tyAM vadhAre hatuM to ne ! eNe corI kema karI ? enI pAse na hatuM tethI ne ! to jenI pAse nathI, te jenI pAse vadhAre hoya tenI pAsethI laI jAya, aparAdhI ? ane jenI pAse ghaNuM che, chatAM saMtoSanA abhAve jenI pAse thoDuM che ene nicovI le, e zuM zAhukAra ? duniyA paNa kevI che ? nAnA corone sajA kare che ane moTA corone salAma bhare che ! zrIsuvrate pUjAnAM kapaDAM badalyAM. rAjadvAre zobhe evAM vastronuM paridhAna karyuM. rathArUDha thaI rAjamahela prati jatAM jatAM eNe manamAM ja nirNaya karyo : 'paNa duniyA game te kare. mAre mArI rIte jIvavuM che. Aja sudhImAM meM keTalIya vAra maitrI ane premanA maMgaLa sUtranuM raTaNa karyuM che, paNa eno prayoga saMsAranI A prayogazALAmAM meM kadI karyo nathI. Aja eno pratyakSa prayoga karavAnI ghaDI AvI che. zAhukArane jotAM to prema ane maitrIe mArAmAM aneka vAra darzana dIdhAM che, paNa Aja to mAre coranAM darzane paNa e bhAva jagADavo che. emane jotAM jo haiyAmAM UMDI maitrI pragaTe, kSamAno prakAza patharAya to jANuM ke Aja sudhI mArAM mukhe uccArelAM dharmasUtro, e mArA AtmAnA ja bola hatA. e vicArI ja rahyA hatA tyAM ratha darabAra AgaLa jaIne Ubho rahyo. zrIsuvrata sAthe suMdara bheTa lAvyA hatA : te laI e rAjA pAse gayA. bheTa dharI namana karyuM. rAjAe paNa emanuM sanmAna karyuM ane pUchyuM : kaho, suvratazeTha ! Aja atyAre ATalA vahelA kema AvavuM thayuM ?' suvratanI AMkhamAM karuNA hatI. mukha para bhAvamAMthI pragaTelI prasannatA hatI ane zveta vastromAM zobhato emano ujjvaLa deha emanA jIvanamAM vaNAyelI ujjvaLa bhAvanAnI jANe uddaghoSaNA karato hato. bhavanuM bhAtuM : 223 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "rAjana ! ApanA kArAgRhamAM mAre ghera AvelA atithi purAyelA che. temanI muktinI yAcanA mATe Apane dvAre Avyo chuM.' atithi ? e atithi vaLI koNa ? maMtrI sAme rAjAe praznArtha daSTi pheMkI. beDIomAM jakaDAyelA ane saLiyA pAchaLa beThelA coro sAme AMgaLI cIMdhatAM maMtrIe kaTAkSa karyo : tamAre tyAMthI corI karatAM pakaDAyelA coro sivAya amArA kArAgRhamAM koI che nahi, zuM tame A atithionI zodhamAM nIkaLyA cho ?" hA, A cora e ja mArA atithi. tithi nakkI karyA vinA Ave che atithi ! gaI kAle ekAdazInuM parva hatuM. emAM mAre maunapUrvaka pauSadha hato. mauna ane maitrInA A parvanA divase meM jagatanA jIvone abhaya vacana ApyuM che. mArA vatanI kasoTI karavA ja jANe na AvyA hoya. A pAvana divase mAre dvAre AvanAra mArA atithi gaNAya; pachI te cora hoya ke zAhukAra." suvrata zeThe vadhumAM kahyuM : e sivAya mArA nimitte nAnAmAM nAnA jIvane vedanA thAya toya mAro abhayadharma ghavAya; A to manuSya che. manuSyone mArA nimitte motanI sajA thAya to pachI mAro abhayadharma jIve kema ? ane dharma na Ave to pachI mArA jIvavAno paNa artha zo ? to kRpA karI A lokone muktinI bakSisa karo." rAjA ane maMtrI zeThanI sabhAvanA ane premadharmathI mugdha banyA. koI zreSTha kavie paNa rAjA AgaLa maitrInI AvI utkRSTa bhAvanAnuM varNana karyuM hota to e na mAnata, paNa eNe najaronajara suvratanA aNue aNumAM nartana karato maitrIbhAva joyo ane e ahobhAvathI namI paDyA. corone mukta karatAM rAjAe kahyuM : suvratazeTha ! Aja lAge che ke dharma e carcAno viSaya nathI, paNa AcaraNano viSaya che. lAkha yuktiothI paNa maitrInuM A mahAvrata mane koI na samajAvI zakata, te tame AcaraNanA mUka saMgItathI mArA romaromamAM ramatuM karyuM che. maunanA saMgItamAM guMjatA tamArA AcArane huM namana karuM chuM." coroe A joyuM, sAMbhaLyuM ane grISmamAM barapha ogaLe tema emanAM haiyAM ogaLavA lAgyAM. zeThe rathamAM emane sAthe besADyA. ghera lAvI emane snAnAgAramAM mokalyA ane suMdara vastronuM paridhAna karAvI emane potAnI sAthe ja jamavA besADyA. 224 - madhusaMcaya Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreSThinI A karuNApUrNa udAratA e na sahI zakyA. emanI cauravRtti, emanI duSTatA, badhuM ja zeThanA premapravAhamAM dhovAI gayAM hatAM. e UbhA thayA ane zeThanA pagamAM paDyA : 'deva tamAro A prema, A udAra maitrIbhAva amArAthI nathI jIravAto. ame jANe dabAI rahyA chIe. A bhAvanAno bhAra upADavA ame asamartha chIe. Apa mAnava nahi, paNa mahAmAnava cho, deva cho ! Ape duSTo sAme prema dharyo. durjano sAme sajjanatA dharI. aMdhakAra sAme prakAza dharyo, ame pratijJA karIe chIe, mAnavane nahi chAjatuM kArya ane game tevA kaparA saMyogomAM paNa nahi karIe." zeThe emane UbhA karyA ane sanmAnyA. emane potAne tyAM munIma banAvyA; uttarArdhamAM dharmanuM jJAna ane saMskAra ApI emane jIvananA maMgaLa paMthe doryA. eka sAMje suvratazeTha jharUkhAmAM beThA hatA. mITho pavana vahI rahyo hato. saritAnA pravAhanI jema suMdara vicAro emanA manamAM pasAra thaI rahyA hatA. tyAM sUrya namyo; sUrya kSitijanA garbhamAM DULyo ane aMdhakAra prasarI gayo. A dazya joI e vicAravA lAgyA : "khare, jiMdagI paNa AvI ja che. A sUrya DUbe te pahelAM jiMdagInA prakAzamAM je karavAnuM che te karI lauM ? nahi to aMdhakAra gherAyA pachI kaMI ja nahi thAya. vastu dekhAze nahi ane athaDAmaNa vadhI jaze.' A suMdara vicAra sarI jAya te pahelAM emaNe amalamAM mUkyo, AcAryazrI jayazekharasUrinuM emaNe zaraNa lIdhuM. saMyamanI sAdhanA AdarI ane arihaMtanA dhyAnapUrvakanA maunamAM magna banI, aneka upasargo sahyA, ane mahAna nirvANane pAmyA. "kRSNadeva ! suvratazeThanI A kathA eTale mauna ekAdazInuM mahAparva ! e puNyAtmAe A parvane jIvanamAM evuM to thayuM ke enuM jIvana ja parvanuM eka mahAkAvya banI gayuM." zrInema prabhue jIvananA tattvajJAnane zuSka rIte na mUkatAM eka madhura kathAmAM vaNIne rajU karyuM. bALakathI te vRddha sudhI sau A jJAnakathAthI prasanna hatAM. paNa zrIkRSNanA hRdayamAM to Aje koI divya saMgIta guMjI rahyuM hatuM. emaNe kahyuM : prabho ! ApanI jJAnagaMgAmAM rUmajhUma karatuM vahI raheluM maunanuM saMgIta mArA urataMtrane matta banAve che. suvratanI sAdhanA ane ArAdhanA to mArA bhavanuM bhAtuM ? 22pa Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgyamAM kyAMthI hoya ! chatAM huMya eka divasanI ArAdhanA to jarUra karI zakuM, Apa dharmanA lAbhapUrvaka AzIrvAda Apo ke mArA A pravRttimaya jIvanamAM mauna ekAdazI nivRttinI gAthA banI raho. dhamAlanI ghoMghATamaya jiMdagImAM A kalyANakonuM ciMtana eka mUka kAvya banI raho ! yuddha ane rAjyanA jhaMjhAvAtamAM A divasa eka parama zAMti banI raho !" zrIkRSNanA A bhAvodgAra pUrNa thayA, ane zrI neminAthanI dRSTimAMthI jIvananA sabhAvone amara karatI jANe amIdhArA varSavA lAgI. cakSunA kaTorAmAM A amIbhAva bharI zrIkRSNa temanI vidAya lIdhI ane zrIme girinAranAM zikharo bhaNI pagalAM mAMDyAM. yadukulanA sUrya ane candrano A bhAvapUrNa vArtAlApa mAnavahRdayamAM maunanI amara gAthA racI rahyo. 226 * madhusaMcaya Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa71. saujanyanuM AMsu 5 manuM nAma pUnamacaMda, paNa ame emane mAmA kahetA. emanA baMne nAma sArthaka hatAM. emanuM hasatuM goLa gauravaNuM mukha, pUnamanA cAMdanI yAda ApatuM; ane mAmAM paNa kharA; kAraNa ke AkhAya gAmano ke strIvarga emane bhAu kahI saMbodhato ane e paNa pratyeka nArIne bhaginI kahI satkAratA, pratyeka nArIno putra emano bhANo hato. e 8. bhANo emanI pAsethI mAmAno mITho prema deg pAmato. amAre saune sagA mAmA to hatA, chatAM amane A kaheNA mAmA vadhAre priya hatA, kAraNa ke emanA dilanuM vAtsalya koI ora hatuM. emanA madhura vAtsalya pAchaLa eka vyathAbharI kathA hatI. emanAM patnI bImAra thaI mRtyuzadhyAmAM chellA divaso pasAra karI rahyAM hatAM, tyAre e gamagIna ane khinna hatA. oche. emanI vedanAbhInI AMkhomAM je asahya mUka-vyathA hatI te temanI zANI patnInA bhavanuM bhAtuM 227 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna bahAra na hatuM. eka namatI sAMje e palaMga pAse beThA hatA, tyAre gajarAe kahyuM : 'jIvavuM ghaNuMya game che, paNa te ApaNA hAthamAM nathI. mRtyu nathI gamatuM chatAM te sanmukha AvIne UbhuM che. A saMyogomAM eka ja mArga che, je nathI gamatuM tenA rahasyane samajI, tene gamatuM karavAnuM che ane je game che tenI caMcaLatA samajI teno moha choDavAno che. jIvanano moha choDI, mRtyunI maitrI karavAnI A paLa che.' gajarAe thoDo zvAsa khAI vAta AgaLa calAvI. 'huM jyArathI bImAra thaI chuM tyArathI rAtadivasa mRtyunA tattvajJAnano abhyAsa karuM chuM. enA viSe meM UMDANathI zakya eTalA UMDANathI ciMtana karyuM che, ane mane samajAyuM che ke janma ane mRtyunA dRzya pAchaLa nisarga potAnuM zAzvata kArya ja karI rahyuM che. jUnI AkRtiono e dhvaMsa kare che, kAraNa ke ene navI AkRtio sarjavI che. jema sonI jUnA AbhUSaNane gALI e ja suvarNamAMthI navuM alaMkAra sarje che, tema jIvana paNa jIrNa dehanuM visarjana karI navA AkAra laI rahyuM che. ane tethI ja mAre mana Aja mRtyu e bhayanuM kAraNa rahyuM nathI; mAtra eka parivartana ja lAge che. paNa mane to atyAre tamArI mulAyama ane ALI prakRtino vicAra Ave che. mArA mRtyuno A Akaro ghA tame kema sahI zakazo ? A sUnA ane nirjana gharamAM sAthI vinA tamAruM jIvanakhaMDera kevuM zUnya thaI jaze ? A zUnyatAne bharavAno mane eka mArga dekhAya che, ane te tame bIjI vAra la...gna...' mAmA na rahI zakyA. emaNe potAnA haLavA hAthe e zabda enA moMmAM ja dAbI dIdho. be kSaNa stabdhatA chavAI gaI. ekabIjAnAM haiyAmAM nirmaLa premanI vidyuta pragaTI : gajarA, zuM teM mArA dilanI A ja kimmata karI ? paMdara paMdara varSa sAthe rahevA chatAM tuM mArA dilane na pichAnI zakI ? Aja sudhI meM je premabhAvathI dilane bharyuM, tene khAlI karI emAM bIjAne besADuM ? A to dila che, dukAna nathI, ke eka khAlI kare eTale bIjAne bhADe apAya.' - mAmAe bhAvabhInA zabdomAM kahyuM ne AgaLa bolyA : 'paNa javA de, e vAtane. tuM kyAM javAnI che ? mane AzA che ke mAro prema tane A zayyAmAMthI puna: UbhI karaze.' 'javA do tamArI AzAne ! pUrNa thayelA AyuSyane prema ke zraddhA koI ja rokI zakatAM nathI. e to vizvano zAzvata krama che. mRtyu e kalpanA nathI, 28 * madhusaMcaya Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa punaHnirmANanI eka vAstavika hakIkata che. ane atyAre kalpanA ke bhAvomAM viharavAno samaya nathI. samaya thoDo che... to huM pUchuM : tame zuM karazo ? tamArI zUnyatAne zAthI bharazo ? mArI vidAya pachI tamAre kaMIka pravRtti to karavI ja paDaze. pravRtti vinAnI nivRtti mANasane kAM taraMgI banAve che, kAM bhaTakato..." gajarAe zakti na hovA chatAM ghaNuM kahI dIdhuM, ane khAMsI AvatAM e aTakI paDI. gajarA ! tArA haiyAnA pAtALakUvAmAM keTaluM tattvajJAna bharyuM che ! tArI A prajJAnA baLe ja, taraMgI ane ALA dilano A mAnavI Aje kaMIka vAstavika ane sahanazIla banyo che. bhUtakALanA prasaMgo sAMbhaLatAM mAmAnA mukhamAMthI karuNAbhInA prazaMsAnA zabdo sarI paDyA. "prazaMsA pachI. mANasa marI jAya pachI Akho janmAro e ja karavAnuM che ne ! paNa huM pUchuM chuM ke, mArA gayA pachI tame zuM karazo ?" "zuM karIza, ema ?" vicArataMdrAmAMthI jAgatAM mAmAe kahyuM : "gAmanA bALakone bhaNAvIza. A zUnya ane nirjana gharane nirdoSa bALakothI bharIza. ane teM mane Apela bhAva ane bhakti e bALakomAM reDI e bhAvo dvArA tane saMskArarUpe jIvaMta banAvIza.." mAmA ! gajarAbenane kema che ?" pADozI AvatAM vArtAlApa aTakyo. pachI to khabara kADhavA AvanAranI saMkhyA vadhatI gaI. A prasaMga pachI gajarAbahenanI tabiyata vadhAre bagaDI ane trIje divase eNe zAntithI deha choDyo. puSpa khIlyuM, suvAsa ApI ane kharI paDyuM. pUnamacaMdanuM vaya atyAre pAMtrIsanuM hatuM. emano deha sazakta hato, khAdhepIdhe sukhI hatA. gAmanA nAkA upara ja emanuM be mALanuM vizALa ghara hatuM. eTale ghaNAnI najaramAM e ramatA hatA. lagnanI vAta emanI pAse AvI paNa emaNe spaSTa nA pADI. pachI to emanI makkamatAnI jANa thatAM lokoe vAta karavAnI ja hiMmata na karI. eka varSa vItI gayuM. saMsAra emane mATe raNa jevo zuSka hato. emAM mAtra gujarAnI smRti ja eka vIraDI jevI madhura hatI. e smRtine jIvaMta rAkhavA ja gAmanA bALakone e bhaNAvatA. bhaNAvavA karatAM e vAtsalyanA pUrane vadhAre vahAvatA. ane bhavanuM bhAtuM 229 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtsalyanA vahetA nirmaLa vaccha jharaNamAM e gajarAnA pratibiMbane nihALI saMtoSa mAnatA pAMca varSathI cAlatA A jJAnayajJano lAbha gAmanA kayA bALake nathI lIdho ? gAmamAM mAmAnuM makAna saMskArakendra manAtuM. mAmA sadA hasatA, ramatA ane prasanna dekhAtA. paNa e hAsyanA paDadA pAchaLa poDhelA bhagnahRdayamAM kevuM vyathAbharyuM smaraNa paDyuM che, tenI kalpanA to bhAgye ja koIneya AvatI. emanuM ghara moTuM ane UMDuM hatuM. AgaLanA bhAgamAM cheka chelle eka oraDo hato. je rasoDA tarIke vaparAto. bapore eka TaMka e rasoI banAvatA, ane sAMje to mAtra aDadho zera dUdhathI calAvI letA. koIka vAra gharamAM pirasaNAnI mIThAI AvatI to e svIkArI letA, paNa khAtA nahi. mIThAInI kinAra para emane gajarAnA mAdhuryanI jIvaMta chabI dekhAtI; emanI AMkho bhInI thatI, ane mIThAI bALakone vaheMcI e prasannatA anubhavatA. ravivArano divasa hato. A ja divase gajarAe vidAya lIdhI hatI. emane mauna hatuM. meDA para e beThA hatA. vAtAvaraNa zAMta hatuM. e vicAramAM DUbyA hatA; be-traNa kalAka smaraNamAdhurImAM vItI gayA. gharanAM dvAra khullAM hatAM. paDozamAM rahetA chaganabhAInI yuvAna dIkarI caMpA pirasaNuM ApavA emanA gharamAM peThI. ghara UMDuM hatuM eTale aMdara gaI. mAmAe ghaDiyALa sAme joyuM to bAra vAgyA hatA. emane thayuM, moDuM thayuM che. e nIce AvyA. caMpA gharamAM gaI che tenI emane khabara na hatI. rojanA krama pramANe rasoDAmAM jatAM pahelAM rastA uparanuM bAraNuM e baMdha karatA, tema Aja paNa karyuM. caMpAe A joyuM. e gabharAI gaI. eNe aMdarathI rADa nAMkhI. rADa sAMbhaLI mAmA mUMjhAI gayA. aMdara vaLI koNa che ? emaNe turata bAraNuM kholyuM. emane mauna hatuM. e kaMI ja bolyA nahi. caMpA bInI ne bahAra doDI. mAmA vicArI rahyA : A zuM banyuM ? paNa kahevAno ke sAMbhaLavAno vakhata ja kyAM hato ? baMne nirdoSa hatAM. bAraNuM baMdha karavA pAchaLa mAtra akasmAta ja hato. bUma sAMbhaLI mANasa bhegAM thayAM. koI pApabharyuM hasyuM. koIe adhama kaTAkSa karyo. koIkanA mukhamAMthI nisAso nIkaLyo. koIkanI AMkha karuNAthI Ardra thaI. paNa saune eTaluM to lAgyuM ke mAmAnuM mana DolyuM ! paNa emAM amArI zerIne nAke raheto eka yuvAna jarA TIkhaLI ane 230 * madhusaMcaya Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAyaDo hato. koI paNa vAtane vAyuvege vahetI mUkavI ane pANInI jema prasarAvavI e eno vyavasAya hato. rajamAMthI gaja ane kAgamAMthI vAgha kema karavo te ene ja AvaDe. gAmamAM kaMIka dhaDAko thAya evuM bane to ja ene divasa Ugyo lAge. ene to A banAvathI ghI-keLAM thayA. e to UpaDyo sIdhI bajAre. 'joyuM ne ? bhagatImAMthI kevuM bhANuM UbhuM thayuM ? mAmA bhoLA ane bhagata lAgatA hatA. paNa aMte e kevA pApI nIkaLyA ! bApaDI bhoLI caMpAne aMdara ne aMdara laI gayA ane phosalAvIne gharamAM ghAlI bAraNuM baMdha karI, enA para tUTI paDyA. bApaDIne herAna herAna karI mUkI. pApI sA...lo ! AvA dhaMdhA ka2vA hatA to paraNyo zA mATe nahi ? gAmamAM bhalA thaIne pharavuM che, sadAcArI thaIne rahevuM che ane Ama pArakI dIkarIo 52 julama karavA che !' vAta karato e juvAna aTakyo. paraniMdA pUrI karI, enA uttarArdhamAM svaprazaMsA zarU karI. 'A to sAruM thayuM ke ame hatA. daravAjAne lAto mArI kholAvI nAMkhyo, nahi to zuMnu zuM thaI jAta !' e to vAto karatAM thAke nahi. maracuM mIThuM bhabharAvAya tethIya vadhAre nAMkhyuM. jotajotAmAM AkhA gAmamAM A gapasape evI to havA jamAvI ke mAmAnA cAritryanI eka vakhata muktakaMThe prazaMsA karanArA paNa A pUramAM taNAyA. vAtAvaraNa ghaTTa hatuM. thoDAka zANA mANasonAM moM cUpa hatAM, paNa zaMkA to sarvatra hatI. gaI kAle mAnabharI dRSTithI nihALato varga Aje ghRNA ane hInadRSTithI joI rahyo hato. tiraskAra ane dhikkAranA aMdhakAre ToLAne gheryuM hatuM, ane tethI ja cauTAmAM maLelA mANaso A eka ja vAta aneka rUpamAM uccArI rahyA hatA. mAmAnA haiyAmAM atyAre tumula yuddha hatuM. mULe e nAjuka dilano mAnavI hato, emAM emanA patnInA viyoge e vadhAre ALo thayo hato. paNa A prasaMge to enA haiyAne lohI nIMgaLatuM karyuM. A ghA, A lokApavAda, A hInatAbharI dRSTi, A adhama gapasapa, e na sahI zakyo. A nirdoSa AtmAnA romaromamAMthI yAtanAnA aMgArA pragaTI rahyA. atyAre e ekalo hato. enA AtmAmAM bhabhUkelI A Agane holavanAra enI pAse koI ja svajana na hatuM. be-traNa mitro hatA, paNa teya lokApavAdanA bhIru hatA; jarAka zAMti prasaryA pachI AvavAnI icchA karatA hatA. bhavanuM bhAtuM 231 www.jaihelibrary.org Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAmAnI mAnasika yAtanA asahya hatI. potAnuM satya sAmAne samajAvavA jevuM atyAre vAtAvaraNa ja na hatuM. ane vAtAvaraNa zAMta thayA pachI potAnI vAtane bIjA AgaLa rajU kare eTalI dhIraja emanI pAse na hatI. e thAkyA hatA, lathaDIne e DhaLI paDyA hatA. zunya gharanA zUnya vAtAvaraNathI emanI prajJA paNa zUnya thaI gaI hatI. lathaDatA hAthe emaNe kAgaLa ane pena hAthamAM lIdhAM. priya mitro, A vaMToLiyA vacce mArI jyota vadhAre kALa TakI zake evI tAkAta A dIpakamAM rahI nathI. "A prasaMgamAM huM nirdoSa chuM eTaluM ja mArA AtmadevanI sAkSIe kahuM chuM. mane khabara na hatI ke caMpA gharamAM pirasaNuM ApavA AvI che. nityanA krama pramANe meM dvAra baMdha karyuM. bAraNuM baMdha thatuM joI eNe bUma pADI. e gharamAM che enI jANa thatAM meM turata ja bAraNuM ughADyuM. mAre mauna hatuM. huM kaMI ja na bolyo. bena nirdoSa che. huM ajJAta chuM. paNa vAta viparIta rIte rajU thaI che. mane koI AvIne pUchatuM paNa nathI ke A vAtamAM satya zuM che ! ane kalaMkakathA vadhAre vistaratI jAya che. mArAthI sahana thatuM nathI. sahanazIla banAvanAra mArA AtmAnI pAMkha Aje mArI pAse che nahi. eTale adhamacarcAnI malinatAne dhovA mATe gajarAnI mRtyutithinA maunavAre huM mAruM balidAna ApuM mULa, bhANI eze ke mArA A balidAnathI ekAda AtmAne paNa vANIno mahimA samajAze toya pUratuM che. vidAya veLAe saujanya AMsu sivAya zuM ApI zake ? saunuM kalyANa ho. li. zApita pUnamacaMdanI vidAya' patra lakhI eNe kavaramAM mUkyo ane kavara potAnA iSTadevanA caraNomAM mUkI, azrubhInI AMkhe namana karI, rAkhela viSeno chalochala pyAlo e gaTagaTAvI gayA. avicArI vANInA pariNAme A sadAcArI ane sahRdayI AtmAnA balidAnathI AkhuMya gAma kamakamI UThyuM. AtmahatyA ! eka bhadra ane ALA dilanA mAnavInI AtmahatyA ! sarvatra zoka ne dilagIrInI chAyA pharI vaLI. saune potAnI bhUla mATe 232 - madhusaMcaya Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazcAttApa thavA lAgyo. paNa have to ghaNuM moDuM thaI gayuM hatuM. have zuM ? paNa pelA TIkhaLI makanAnI sthiti judI hatI. eNe ja A vAta vadhArI hatI. vAtane raMga ApI viparIta rIte mUkI hatI. nirdoSa AtmAne pApI TharAvI, AtmahatyAne paMthe doryo hato. A mRtyuthI enuM hAsya UDI gayuM, rAta-divasa ene pUnamacaMdanA ja vicAra AvavA lAgyA. dhIme dhIme jANe ene pUnamacaMdanuM preta dekhAvA lAgyuM. e jANe kahetuM hatuM : 'kahe, sAcuM kahe, teM mane kharAba kAma karatAM joyo hato ? kahe, meM tAruM zuM bagADyuM hatuM ? teM mane kema badanAma karyo ? teM ja mArA jIvanI ghora khodI, to joI le have mane du:khI karIne tuM kema sukhI thAya che te ? hA...hA...hA...' rAtadivasa vicAronI A bhUtAvaLa enI AsapAsa pharatI. e UMghavA prayatna karato, paNa UMgha UDI jatI. AkhI rAta cAre bAjuthI bhaNakArA vAgatA. potAnI bhUlano DaMza ene DaMkhavA lAgyo. e valovAI gayo. e AmathI tema sthAna badalato paNa A vicAronA oLA enI pAchaLa paDyA hatA. eka sAMje enuM magaja A trAsathI phaTakI gayuM. amArA gAmanA taLAvanI pALe A ardhanagna pAgala phare che ane rADo nAkhe che. 'eya, mane mApha karo. huM tamAruM nAma paNa nahi lauM. mane choDo. huM thAkyo chuM. mane UMghavA do...' bhavanuM bhAtuM * 233 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa72. dilanI vAta ! 5 NanA zuSka pradezamAM thaI mArge jaI rahyo hato, mArga upara eka vRddhA ane tenI aDhAra varSanI putrI pasAra thaI rahyAM mArga zUnya hato. tApa vadhI rahyo hato. vRddhA kasAyelI hatI paNa paNa yuvatI thAkI gaI hatI. enI dehalatA karamAIne jANe hamaNAM DhaLI paDaze ema lAgatuM hatuM. enAM aMga upara rahelAM mUlyavAna AbhUSaNo paNa atyAre to jANe bhArarUpa jUra hatAM. tyAM eka UMTavALo mojathI jaI rahyo hato. UMTane gaLe ghaMTaDI raNakI rahI hatI. page jhINI ghUgharamALa hatI ane mastIthI Dolato e jaI rahyo hato. vRddhAne potAnI putrI para dayA AvI. eNe kahyuM, "are bhAI ! jarA Ubho to rahe ? ! mArI A putrI thAkI gaI che. tApa vadhyo che. gAma jarA dUra che. tame * sAme gAma jAo cho, to dayA karI mArI 234 * madhusaMcaya Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putrIne UMTa para na besADo ?' savAra mastImAM hato. eNe TUMkuM patAvyuM : DozI, UMTa kaMI bhADuM khAvA nathI rAkhyo, A to mananI moja mATe che." e AgaLa vadhyo. thoDe dUra gayo tyAM enA mananuM pApa jAgyuM. are, kevI mUrkhAI karI ! AvI suMdara yauvanavaMtI yuvatI ane vaLI suMdara alaMkArothI ladAyelI ! Aha ! AvI taka jiMdagImAM pharI kyAM maLavAnI hatI ? haju zuM bagaDyuM che ! UMTa ahIM ja UbhuM rAkhyuM. e pAchaLa Ave che, hamaNAM Avaze. enuM dila laMpaTa thayuM. enA mukhanA nirdoSa bhAva badalAyA. vizvAsaghAtano paDachAyo enA mukha para chavAyo. AtmajyotanI rakSA karatI mananI cImanI para vAsanAnI meza jAmI ane bhAvanAnI duniyAmAM aMdhakAra chavAI gayo. cAlatAM cAlatAM vRddhAne vicAra Avyo : hAya re, huMya kevI pAgala ! eka ajANyA paradezIne mArI yuvAna dIkarI soMpavA taiyAra thaI gaI. e laIne nAsI chUTyo hota to huM ene kyAM pakaDavA jAta ? o bhagavAna ! teM ja mane bacAvI. mArI lAja teM ja rAkhI. UMTavALAe enI vicAramALA toDI : "mAjI, tame kahyuM tyAre meM nA pADI, paNa AgaLa jatAM vicAra Avyo ke mANasanuM kAma mANasa nahi kare to koNa karaze ? lAvo, tamArI putrIne UMTa para besADI daIe. ATalA bhArathI UMTa thoDuM ja marI javAnuM che ?' vRddhAe kahyuM : "bhAI, e ghaDI vItI gaI. tArA dilamAM prabhuno vAsa hato tyAre mArA manamAM paNa tArA mATe zraddhA hatI. have tArA manamAM zetAna Avyo to mArA dilamAM zaMkA jAgI. "e tuM kema bhUlI jAya che ke dilamAM prakAza che, tyAM sudhI ja sAmAnA manamAM prema che. dilamAM aMdhakAra pragaTe te ja kSaNe sAmAnA dilamAM vahemanI bhUtAvaLa jAge che. eTale have tuM tAre raste paDa ! je tane kahI gayo te ja maneya kahI gayo." bhavanuM bhAtuM * 235 WWW.jainelibrary.org Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa73. bhavanuM bhAtuM - sAnA bhaDakAthI saLagatI dharatI upara, vilAsa magna vasuMdharA para, pApathI khadabadatI duniyA para, caitra suda jai terasanA punita divase eka ajoDa bALake avatAra lIdho. AMkhamAM amRta, mukha para madhura smita, haiyAmAM karuNA ane AtmAmAM akhaMDa vizvavAtsalya bharIne avatarelI A virala vibhUtine joI duniyA daMga banI gaI. A vibhUtinA AgamanathI dukhiyArI duniyA para sukhanI gulAbI havAno saMcAra thayo. mAtA trizalArANI ane pitA siddhArtha rAjA to A bALakanAM darzanathI AnaMdamagna hatAM ja, paNa kSatriyakuMDa gAma paNa jANe nartana karI rahyuM hatuM. magadhanI dharatI eka divya prakAza pAmI hatI. vasantanI kAmaNagArI kokilA jANe AmravRkSanI zAkhA para AnaMda ne ullAsanA jhUle jhUlatI, maMjula dhvanithI 1 TahukA karavA lAgI. kuMjanI ghaTAomAMthI ra36 madhusaMcaya Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manohara pakSIo manojJa gIta gAvA lAgyAM. zubhra vastradhAriNI saritA, pUrNa svAsthyathI jhaDapabhera madhura hAsya karatI, sAgara bhaNI saravA lAgI. vizALa AkAzamAM paribhramaNa karatA prabhAtanA sUryano komaLa prakAzapuMja, dharA para varSavA lAgyo, ane avirata narakanI yAtanA bhogavatAM pIDita haiyAM paNa kSaNabhara zAnta ane sukhanA mukta vAtAvaraNamAM viharavA lAgyAM. vAtAvaraNa kAMIka alaukika hatuM ! A virala vibhUti yauvanamAM pravezatAM svayaM devendro emanAM darzanArthe AvyA. mahAna bhUpAlo aMjalipUrvaka emanI sAme zira jhukAvIne namana karavA lAgyA; aneka mAnavo emanI sevAmAM hAjara thayA, ane vizvano vaibhava emanA caraNomAM khaDakavA lAgyA. e divasomAM emanA yauvanano raMga jAmyo. saMsArano raMga khIlyo. yazodA jevI jemane zIlasaMpanna priyA maLI, ane priyadarzanA jevuM saMskArI saMtAna paNa janmyuM, paNa A badhuM e virala vibhUtine mana puNyarUpI rogano laya karavA mATe auSadharUpa ja hatuM. Ama karatAM trIsa varSanAM vANAM to pANInA pravAhanI peThe vahI gayAM. mAnavIne sukhanA divaso keTalA sohAmaNA lAge che ! duniyAnA sadbhAgyanA eka manohara prabhAte A virala vibhUtie vaibhavathI UbharAtAM rAjamaMdirono ane vahAlasoyAM snehIono tyAga karIne, mahAbhiniSkramaNa karyuM; kAraNa ke duniyA emane duHkhathI chalakAtI dekhAI. duniyA jyAre duHkhathI ribAtI hoya tyAre A komaLa haiyuM sukhamAM kema vilasI zake ? A virala vibhUtinA vasamAM viyoganI vedhaka vAMsaLI vAgI ane kSatriyakuMDa gAmanA upavanamAM eka ajoDa karuNa dRzya jAmyuM. A dazya A jIvanasamarpaka virala vibhUtinI vasamI vidAyanuM hatuM. A dRzya anAtha haiyAMonI komaLa lAgaNIothI chalakAtuM hatuM. A dazya vacce hRdayavidAraka gherAM DUsakAM ane sAcAM AMsu paNa hatAM. hA ! AkarI vidAya komaLatApUrvaka bhajavAtI hatI. A vidAyanA dRzyamAMthI vAtsalya ane karuNAnI dhAra TapakatI hatI ane A vasamI vidAyanI vAMsaLImAMthI haiyAne hacamacAvI mUke evA karuNa ane vedhaka sUro vAraMvAra AvI nAjuka haiyAMone vyathita karatA hatA. potAnA laghu baMdhavanuM A mahAbhiniSkramaNa moTA bhAI naMdivardhananA vAtsalyapUrNa haiyAne valovI nAkhatuM hatuM. jIvanamAM kSaNa mAtra paNa chUTo nahi paDanAra potAno laghu baMdhava Aje sadAne mATe gRhatyAga kare che. kharekhara, mAnavanI priya vastu jAya che tyAre enA jIvananuM sarvasva ja letI jAya che ! bhavanuM bhAtuM : 237 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIsa varSa sudhI saurabhavALAM taruvaronI zItaLa chAyAmAM viharanAra mAnavI, akhaMDa agni jharatA taDakAmAM tape, puSponI nAjuka zayyAmAM poDhanAra mAnavI, kaMTaka para kadama bhare, lAkhkhonI salAmo jhIlanAra mAnavI, TUMka anAryonAM apamAna sahe; A kArya keTaluM kaparuM che, e to anubhavInuM haiyuM ja vedI zake - ane te AvI virala vibhUtinuM haiyuM ja ! * emaNe sAdhanA AdarI, to sAme emanI kasoTI thavA lAgI. eka divasa svayaM iMdra mahArAjAe mukta kaMThe prazaMsA karI : 'Aje bhAratavarSamAM eka virala vibhUti che ke je maraNathI gabharAtI nathI ane jIvanathI harSa pAmatI nathI. jene sukhanAM manojJa sAdhano khuza karI zakatAM nathI ane duHkhanAM bhayaMkara sAdhano mUMjhavI zakatAM nathI. e mahAvibhUtinI divya tapazcaryA Aje vizvamAM ajoDa che !' A prazaMsAmAM koI sAmAnya mAnavInA tyAga, tapa ane dhairyanI kevaLa atizayokti ja karavAmAM AvI che, ema tyAM sabhAmAM beThelA IrSALu saMgame mAnI lIdhuM, ane sAthe sAthe nizcaya karIne UThyo ke, e pAmara mAnavIne tyAga, tapa ane dhairyamAMthI calita karIne, indranI prazaMsAne asatya banAvuM. A nizcaya karatAM ja saMgama deva maTI dAnava banyo, ane e virala vibhUti pAse Avyo. A vibhUtine dhyAnamAMthI alita karavA siMhanuM rUpa dhAraNa karI mAnavahaiyAMone vidArI nAkhe evI siMhagarjanAo karI joI ! pralayakALanA meghanuM rUpa dhAraNa karI vIjaLIonA kaDAkAbhaDAkA karI brahmAMDanA kAna phoDI nAkhe evA avAjonA akhatarAo paNa karI joyA. ane chelle sarva zaktio kendrita karI bhayaMkara rAkSasanuM rUpa dhAraNa karI, e virala vibhUti para trATakavAno prayoga paNa karI joyo; paNa e badhuM niSphaLa nIvaDyuM ! AvA pralayanA jhaMjhAvAta ane cakravAta vacce paNa jemano dhairyadIpaka acala rIte jhaLahaLato joI, saMgama stabdha thaI gayo. enA abhimAnanA cUrecUrA thaI gayA. abhimAna gaLatAM ja pote AcarelA pApano pazcAttApa thavA lAgyo. e virala vibhUti pratye AcarelA ayogya vartanathI enA haiyAmAM pazcAttApano bhaDako bhabhUkI UThyo, ane potAnI jAtane dhikkArato e vibhUtinA caraNomAM paDI, aMjalipUrvaka dIna svare kSamA mAgavA lAgyo. 'prabho ! Apa zUravIra cho, dhIra cho, gaMbhIra cho. ApanuM Atmika baLa 238 * madhusaMcaya Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anupama che, ApanAM tyAga, tapa ane vairya ajoDa che ! ApanI joDa A vizvamAM lAdhe tema nathI. ApanI prazaMsA indra karI, paNa huM adhama e na mAnI zakyo. ane ApanI parIkSA karavA Avyo; paNa Aje mane e pUrNa satya samajAyuM ke, mArA jevA adhamo potAnA mananI kaluSitatAthI ja ApanA jevA mahAmAnavanA guNo samajI zakatA nathI, ane IrSA ane abhimAnathI potAnI jAtane ja mahAna manAvavAno prayatna karatA paribhramaNa kare che. Apa jagatanA pitA cho, vizvabaMdhu cho, adhamoddhAraka cho, ane tAraka cho. he karuNAsAgara ! mArA aparAdhanI kSamA karo. huM nIca chuM - adhama chuM - pApI chuM. mAro uddhAra ApanA ja hAthamAM che. nAtha ! mATe mane tAro !" AvA aghora ane bhayaMkara aparAdha karanArA saMgama para paNa vizvabaMdhu A virala vibhUtie to potAnI amRta jharatI AMkhomAMthI karuNAnI varSA ja AraMbhI ! emanI vairAgya-jharatI AMkhomAMthI vAtsalyanuM jharaNuM jharavA lAgyuM. e punita jharaNAmAM snAna karI, bhAre haiye saMgama potAnA sthAna bhaNI saMcaryo ! saMgame karelAM aneka duHkho veThyA pachI pharI emaNe Arya ane anArya - vajabhUmi bhaNI vihAra Adaryo. sADAbAra varSa sudhI maunapaNe ghora tapazcaryA karI. A divasomAM temanA para aneka viSama vipattinAM vAdaLAM eka pachI eka tUTavA lAgyAM. chatAM emaNe dhairya, sahiSNutA ane zAMtipUrvaka emane prasanna mukhe AvakAra Apyo. - Ama aneka yAtanAonA dAvAnaLamAM A tejasvI virala vibhUtinAM karmo baLIne rAkha thayAM, ane emano AtmA anaMta sUryanA prakAzathI prakAzI UThyo. kevaLajJAna vyApI rahyuM ane aMdhakArano nitAMta nAza thayo. pUrNa AtmAnA pUrNa prakAzathI dizAo vilasI rahI. A raLiyAmaNA samaye emanA mukhakamaLa para akhaMDa AnaMda, vizva vAtsalya ne zAMta gAMbhIryano triveNI saMgama jAmyo ! sADAbAra varSa sudhI sevelA maunanuM divya teja A virala vibhUtinA zarIranA romAMco dvArA phuvArAnI jema vasuMdharA para prakAza pAtharI rahyuM. varSone atte emano megha-gaMbhIra maMjula-dhvani sAMbhaLIne zuM devo ke zuM dAnavo, zuM mAnavo ke zuM ajJa prANIo; badhA emanI nikaTamAM AvavA lAgyA. emano upadeza sAMbhaLavA e badhA adhIrA banyA. zrI indrabhUti gautama jevA samartha agiyAra jJAnIonI zaMkAnuM, samAdhAna karyuM, emano garva gaLyo. e ziSya thayA ane prabhunI jJAnadhArAnuM pAna karavA lAgyA. A virala vibhUtie jJAnanI meghadhArAno prAraMbha karyo: mahAnubhAvo ! jAge ! vilAsanI mIThI nidrAmAM kema poDhyA cho ? tamAruM Atmika-dhana lUMTAI bhavanuM bhAtuM ke 239 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahyuM che. krodha, mAna, mAyA ane lobha - A cAra mahAna dhUrte che. e tamane mohanI madirAnuM pAna karAvI, tamArA ja hAthe ja tamArI amUlya saMpattiono nAza karAvI rahyA che, mATe ceto ! jAgrata bano ! ane e dharmothI sAvadha bano." A sacoTa upadeza sAMbhaLI bhakto hAtha joDI kahevA lAgyA : nAtha ! Apa zaktimAna cho, Apa A dhUrtono sAmano karI zako cho, paNa ame nirbaLa chIe. dhUrto sabaLa cho, amArAthI emano sAmano kema thaI zake ? amArA mATe A kArya kaThina che. ghaNuM ja agharuM che. Apa to samartha cho. ApanI sarakhAmaNI amArAthI kema thAya ? lokonI dInatAbharI vANI sAMbhaLI, A dInatAne TALavA prabhue vIra ghoSaNA karI : "mahAnubhAvo ! AvI dayAjanaka vAcA na uccAro. zatruo pAse AvI nirbaLa vAto karazo to e tamAro nAza karaze. huM pratyakSa joI rahyo che ke tamAro AtmA baLavAna che, vIryavAna che, ananta zaktiono bhaMDAra che. tamAro ane mAro AtmA zaktinI daSTie samAna che, mAtra pharaka eTalo ja che ke tamArA para karmano kacaro che, ane mArA AtmA parathI e kacaro dUra thayo che. tame paNa prayatna karI e malinatAne dUra karo ane pUrNa-prakAzI bano. kAyaratA choDI marda bano. khaDakanI peThe aDaga raho. krodha vagere zatruonI sAme baLavo pokAro. huM tamane samarAMgaNamAM vijaya meLavavAnI bhUha-racanA batAvuM." A maMjula vANI sAMbhaLI loko prasanna banyA. jIvanavikAzanI nUtana dRSTi jANavA badhA utsuka banyA. kadI na bhulAya tevo manohara svara tyAM guMjI rahyo. he devone paNa priya jano ! A jIvana kevuM kSaNabhaMgura che, teno jarA vicAra karo. yauvana puSponI jema karamAI janAruM asthAyI che. saMpatti vIjaLInA camakArAnI peThe kSaNika che, vaibhava saMdhyAnA raMganI jema asthira che. saMyogo maMdiranI dhvajAnI peThe caMcaLa che. AyuSya pANInA parapoTAnI jema azAzvata che. saMsAramAM mAtra dharma ja eka evo che ke je sthAyI che, aMdha che, zAzvata che. A uttama dharma pALavA mATe dharmAndhatAne choDavI ja paDaze. dharmAnyatAne choDyA vinA satya dharma maLavo muzkela to zuM, paNa azakya che !" "dharmAnvetAe satya dharmane guMgaLAvI nAkhyo che, mAnavone aMdha banAvyA che. A abdhatAmAMthI kalaha ane kaMkAsanuM sarjana thayuM che. A dharmAdhatAthI mahAyuddho thayAM che. mAnavI, mAnavIno zatru thayo che. A ja aMdhatAne lIdhe jJAna paNa ajJAnamAM pheravAI gayuM che. hiMsA paNa ahiMsAne nAme pragaTI che pApa paNa puNyanA nAme jIvatuM thayuM che. adharma dharmane bahAne pragaTa thayo che; mATe satya dharma meLavavAno amogha upAya batAvuM chuM, te pramAda tajI sAMbhaLo." 24o * madhusaMcaya Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana-vikAsano amUlya upAya anekAntavAda che. anekAntavAdanI kasoTI para dharmanI parIkSA suMdara rIte thaI zake che. mATe jIvanamAM anekAntavAda keLavavo. enA vaDe vizvAtmakya keLavo. ekabIjAno samanvaya sAdho. "anekAnta e pUrNa dRSTi che, enA vaDe vizvamAM rahelAM satyatattvonuM gaveSaNa karo. anekAntavAda e sAco nyAyAdhIza che ! e ja vizvane niSpakSapAda sAco ane pUrNa nyAya Apaze. e asatyanA kALA paDadAne cIrI nAkhaze ane satyanAM darzana karAvaze. A anekAntavAdane syAdvAda kaho ke sApekSavAda kaho, badhuM eka ja che. A anekAntavAdanI dRSTi jyAM sudhI jIvanamAM nahi Ave tyAM sudhI mAnavIno vikAsa thaMbhelo ja che evo mAro svAnubhava che ! anekAntavAdano A bhavya siddhAMta sAMbhaLI lokonAM haiyAM AnandathI vikasI UThyAM. A nUtana dRSTi pratyekane AdaraNIya lAgI. tethI ja lokonA mukhamAMthI A zabdo sarI paDyA. kevI vizALa bhAvanA ! kevI vizALa dRSTi ! deva ! Apa dhanya cho. Ape je pUrNa prakAza meLavyo che te adUbhuta che ! Apa ApanI vANInuM amRtajharaNuM A saMtapta saMsAra para avirata vahetuM rAkho, evI amArI namra vinaMtI che, deva !' A vibhUtino rUperI ghaMTaDInA jevo madhura dhvani punaH guMjI rahyo 'bhAgyazALIo ! huM je kahI gayo te jIvanadRSTinI vAta karI gayo - vicAravAnI vAta kahI gayo. have AcAranI vAta kahuM chuM. vicAramAM jema anekAntavAdane sthAna che, tema AcAramAM ahiMsAne sthAna che. "ahiMsA e suMdara saritA che, aneka tRSita haiyAM enA jaLathI tarasa chipAve che, ahiMsA e setu che, ke je be vikhUTAM vaiSI haiyAMone joDe che. ahiMsA e gulAbanuM phUla che, je potAnI mAdaka saurabhathI jagatane praphullita kare che. ahiMsA e vasantanI koyala che, je potAnA madhura saMgItathI hiMsAnA trAsathI trasita dilaDAMone pramudita kare che.' "ahiMsA e ja vizvazAMtino amogha upAya che. ahiMsA vinA vizvamAM zAMtinuM sAmrAjya sthApavAno bIjo ekeya upAya nathI ja, 'hiMsAnA pApe ja eka mAnavI bIjA mAnavIne jaLonI jema cUsI rahyo che. hiMsAnI bhAvanAe ja eka rASTra bIjA rASTrane kacaDI rahyuM che. hiMsaka mAnase ja vizvamAM atyAcAranI hoLI saLagAvI che. hiMsAnAM sAmrAjyoe mAnavIne pIDita, vyathita ane dalita banAvyo che. hiMsaka dharmo nirdoSa pazuonA bhoga laI rahyA che, mATe AcAramAM ahiMsA keLavo. dharmanA nAme homAtAM pazuonuM rakSaNa karo. - - bhavanuM bhAtuM 241 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "jAtivAdanA nAme dhikkArAtA dalita vargano karuNApUrNa bhAvanAthI uddhAra karo, ahiMsA e amRta che. enuM tame pAna karo ! tame amara banazo ! bIjAone enuM pAna karAvo to dukhiyArI duniyA para sukhanI gulAbI havAno saMcAra thaze." A preraNAdAyaka udyoSaNAthI mAnavImAM joma AvyuM. caitanyanA dhabakArA thavA lAgyA. vijaLInI jema mAnavInA jIvanamAM anekAntavAda ane ahiMsAno pravAha vahevA lAgyo. durAgrahanI gAMTho gaLavA lAgI. vaimanasya to baLIne khAkha thayuM. nirbaLo sabaLa banyA. bIkaNo bahAdura banyA. muDadAlo paNa marda banyA. vANIno virala prabhAva ! Ama sAkSAtkAranI siddhi dvArA jIvanamAM koI alaukika sarjanalIlA sarjAtI gaI. tyAMthI A virala vibhUtie vihAra karyo. gAmaDe gAmaDe pharI vaLyA. gAmegAma mAnavamaherAmaNa UbharAtA ! emanAM darzana ane upadezathI mAnavo ane bhArata-bhUmi pAvana thayAM. pUrA traNa dAyakA sudhI akhaMDa upadezanuM jharaNuM vahAvI bhAratamAM zAntinuM sAmrAjya sthApyuM. ahiMsAnA jaLanuM siMcana karyuM, satyanAM vRkSo ropyAM, asteyanA kyArA banAvyA, saMyamanA choDavAo para saMtoSanAM anekavarNA puSpo vikasI UThyAM. - A khaMDera bhAratane mohaka-naMdanavanamAM pheravI nAkhavAnuM bhagIratha kArya, A virala vibhUtie potAnA ja vidyamAna kALamAM, akhaMDa sAdhanA dvArA karI batAvyuM - e bhAratanuM ahobhAgya ! paNa durbhAgyanI evI eka rajanI AvI ke jemAM A lakSaprakAzI, ojasvI dIpaka, pAvApurI nagarImAM mAjama rAte, jJAnano prakAza pAtharI, bujhAI gayo - nirvANa pAmyo. jJAnano svAbhAvika-dIpaka bujhAtA vizvamAM ajJAna aMdhakAra vyApavA lAgyo. e aMdhakArane dUra karavA kRtrima dIpaka pragaTAvavA paDyA ane loko ene kahevA lAgyA : divALI - "dI-5-A-va-li." o virala vibhUti prabhu mahAvIra ! tAruM madhura nAma Aje paNa mAnavahaiyAMnI amara vINAnA tAre jhaNajhaNI rahyuM che ! 242 madhusaMcaya Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574. Atmavilopana je vegapUrvaka doDI rahyuM che. enI samasta zakti Aje enA pagamAM AvIne vasI che. evI lAMbI lAMbI e phALa bhare che, ke jANe e doDatuM nathI, paNa gaganamAM UDI rahyuM che. A mRgayugalanI pAchaLa eka pANIdAra azva doDI rahyo che. A azva para eka pratApI yuvAna che. zilpIe ArasamAMthI kotarI kADhela pratimA jevo eno ghATIlo deha che. candra jevuM sukumAra enuM mukha che. suMdara vaLAMkavALI kALI bhammara nIce be madhura AMkha che. buddhinI tIvratA sUcavatuM aNiyALuM nAka che ane gucchAdAra suMvALA vALanAM jhulphAM havAmAM UDI rahyAM che. yuvAne A mRgayugalano zikAra saMkalpa karyo che ane ka2vAno jANaeN daDha tethI ja potAnA azvane e vidyutavege doDAvI rahyAM che. koIka vAra to ema lAge ke azva bhavanuM bhAtuM * 243 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A AMbyo, A AMbyo, tyAM to mRga chalAMga mArI dUra dUra nIkaLI gayuM hoya. ApaNane lAge ke have to aMtara vadhI gayuM. tyAM to pharI azva enI nikaTamAM hoya Ama saMtAkUkaDI ramatAM e mahAaTavIne vaTAvI sarahadane pele pAra nIkaLI gayAM. - dhIme dhIme tApa vadhato gayo. yuvAna parasevAthI rebajheba thayo. tapato sUrya atyAre ene potAnA kALa jevo lAgyo. tarasathI enuM gaLuM sukAI rahyuM hatuM. ene tammara AvavA lAgyAM. eNe thAkIne ghoDo Ubho rAkhyo : Aha ! mRga to Aja sudhImAM ghaNAMya joyAM paNa A yugala to ajaba nIkaLyuM ! emanI praNayagAthA laMbAvA sarjAI hoya to mArA hAthathI emano zikAra kema thAya ?' potAnA manane manAvavA e ATaluM manamAM ja bolyo, ane eNe cAre tarapha najara nAkhI. vananI hariyALI bhUmi hasI rahI hatI. e bhUminI pUrva dizAmAM suMdara taLAva hatuM. enA manamAM kAvya sphUryuM : dharatIe lIlA raMganI oDhaNI oDhI che. A sarovara enuM gauravarNa mukha che. ane enI kinAra para jalakrIDA karatI. A haMsanI zreNI enI ujjvaLa daMtapaMkti che. e sarovara pAse Avyo ane eno ardho zrama UtarI gayo. eNe snAna karyuM, jaLapAna karyuM ane kinArA para chAyA bichAvatA vRkSanI soDamAM ArAma lIdho. nisarganI matta havAmAM be prahara vItI gayA. ghAsanI suMvALI cAdara para haju e ALoTI rahyo hato, tyAM thoDeka dUrathI AvatA madhura sUroe enAmAM saLavaLATa pedA karyo. e jarA sAvadhAna thaI sAMbhaLavA lAgyo. vINAnA tAra para relAI rahelA bhAvagItamAMthI jIvananuM samasta mAdhurya ALasa maraDIne UbhuM thaI rahyuM hatuM. thoDIvAra to ema ne ema paDI rahI eNe e saundaryabhInA madhura sUronuM pAna karyuM, paNa vadhAre vAra enuM citta na thaMbhI zakyuM. e Ubho thayo. hAthapaga dhoyA ane svastha thaI azva para ArUDha thayo. je sthAnamAMthI A svaramAdhurI relAtI hatI tyAM e AvI pahoMcyo. gaMgAnA kinArA para eka vizALa upavanamAM zAMta Azrama Avyo hato. AzramanA jamaNA dvAre eka nAnakaDuM chatAM kalAmaya maMdira hatuM. A maMdiranA ArasamaTyA prAMgaNamAM be bALAo beThI hatI. pahelI bALAnA deha para jhINuM zveta vastra laherAI rahyuM hatuM. enI AMkho pratimAmAM sthira hatI. enA khoLAmAM vINA hatI. e vINAnA tAra para enI 244 : madhusaMcaya Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAjuka AMgaLIo ramI rahI hatI ane hRdayane ogALI tuM bhAvagIta enA kaMThamAMthI nItaratuM hatuM. e bALAnI paDakhe bIjI eka bALA beThI hatI. enI AMkho capaLa hatI. eNe AsamAnI oDhaNI oDhI hatI. kALajIpUrvaka pelI rAjezvarI jevI dekhAtI bALAnA sAjane sAtha ApavA jhINI jhINI ghugharIvALI khaMjarIthI e tAla pUrI rahI hatI. saritAno kinAro, araNyanI mukta prakRti, zAnta Azrama, gItamAdhurya ane saundaryajharatI suMdarIo - A badhAMne lIdhe vAtAvaraNamAM rasasAgaranA taraMgo laherAI rahyA. ghoDesavAra na AgaLa vadhyo ke na pAchaLa haThyo. mUrtinI jema e tyAM ja stabdha thaI gayo. vAtAvaraNamAM eka evI mAdakatA hatI ke cetanA mAtrane tyAM AtmavismRti sahaja hatI. eNe jIvanamAM ghaNAya prasaMgo joyA hatA. prakRtinuM nartana, suMdarInuM saMgIta, bhAvonA unmAda - ghaNuM ghaNuM mAryuM hatuM paNa A to koI addabhuta hatuM, svargIya hatuM, je mANI zakAya paNa varNavI na zakAya. saMdhyA namI. AratI UtarI ane bALA prabhune eka vidhi sahita bhAvapUrNa namana karI maMdiranAM sopAna UtaravA lAgI. enA deha para to sAduM zveta vastra ja hatuM, paNa enA mukhanuM teja na jIravAya tevuM alaukika hatuM. nAjuka chatAM svastha, jarAka UMcI chatAM lAvaNyamayI enI kAyAmAMthI UchaLatuM mAdaka yauvana jANe atyAre samAdhi lagAvIne beThuM hatuM. e pagathiyAM UtarI tyAM dAsIe AvI enI AgaLa pAdukA dharI. e pAdukA paheravA jatI hatI tyAM enI dRSTi A yuvAna para paDI. A dRSTipAtathI yuvAnanuM samasta cetanAtaMtra prakAzanA puNyabhAvathI jhaNajhaNI UThyuM. enuM hRdaya dhabakavA lAgyuM. vIjaLInA goLAmAM keTalo sAdo ane kALo lokhaMDano tAra che, paNa kazAkanA saMparze e kevo jhaLahaLI UThe che ! yuvAne Arya saMskAra pramANe namana karyuM. pratyuttaramAM bALAe paNa namratAthI namana karI atithisatkAra karyo. namana karavAnI bALAnI A rItamAM jANe vinayanI utkRSTa maryAdA hatI. dAsI yuvAnane atithibhavanamAM laI gaI ane A bALA potAnA khaMDamAM vastra badalavA cAlI gaI. A nirjana vAtAvaraNamAM A bALAnA astitvano vicAra karato yuvAna bhavanuM bhAtuM 245 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atithibhavanamAM pharI rahyo. tyAM potAnI sakhI manoramA sAthe bALA AvI pahoMcI. atithigRhamAM pravezatAM ja eNe kahyuM: 'kSamA karazo. ApanA AtithyamAM jarA vilaMba thayo che, kAraNa ke huM pUjAnAM vastromAM hatI. devapUjAno vidhi pUrNa thayA pahelAM huM bIjA kAryamAM rasa letI nathI.' AbhArano bhAra e na jhIlI zakyo. eNe vacce ja kahyuM. 'to to kSamA mAre ja mAgavAnI hoya. tame pUjAnA vastramAM hatAM tyAM meM AvI tamArA kAryamAM aMtarAya karyo, kSamA mAMgyA pachI eNe potAnI jijJAsA pragaTa karI : mane Azcarya to e thAya che ke AvA ekAnta araNyamAM A Azrama kema ? ane A AzramamAM vaLI tamArA jevA rasanirjharatA AtmAno nivAsa kema ? huM pUchI zakuM ke prabhAtanA puSpa jevA A dehanAM mAtApitAnuM nAma zuM ?' yuvAnanI prazna pUchavAnI rIta paNa madhura hatI TUMkI chatAM marmabharI. A rItathI bALAnA mukha para smita ryuM. AkAzamAM vIjaLI camake ane adRzya thAya tema tenI zubhra dAMtanI paMkti dekhAI ane adRzya thaI. manoramA capaLa ane bolakI hatI. eNe saMmati mATe potAnI svAminI sAme dRSTi nAkhI. bALAe AMkhathI ja saMmati ApI, eTale manoramAe cAlu karyuM. 'vidyAdharonA svAmI jantu rAjAnuM nAma to Ape sAMbhaLyuM ja haze. e pratApI nararatna janturAjanAM A putrI che. emanuM nAma gaMgA che. mArAM sakhI ane svAminI che. emanI pAse jema alaukika lAvaNya che, tevuM ja vidyAdhana che. jIvananI pratyeka kalAmAM emaNe sAdhanA karI saMsiddhi meLavI che. emanI viziSTatA e che ke jema lokhaMDanA TukaDAne pArasamaNino sparza thAya to te suvarNamAM pheravAI jAya che, tema emanA hAthano saMsparza koI sAmAnya vastune thAya che ane te kalAkRtimAM pheravAI jAya che.' 'kAraNa ke emanuM jIvana ja eka saMpUrNa kalA che.' gaMgA sAme prema ane mAnabharI dRSTi nAkhatAM yuvAne vAtanI pUrti karI. smitathI ja eno uttara vALI manoramAe AgaLa calAvyuM, 'A kalAvatI putrI pAse janturAje eka divasa lagnanI vAta mUkI, deza dezanA rAjakumAronAM AvelAM mAgAM emanI AgaLa rajU karyAM ane A aMge gaMgAno mukta abhiprAya pUchyo. - mukta vicAromAM UcharelI AvI tejasvI putrIne je te rAjakumA2ne to apAya ja nahi. Adarza jenA prANa che evI A samartha putrI AgaLa sAmAnya 246 * madhusaMcaya Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumAronAM to nAma paNa kema uccArAya ? eTale zANI putrI AgaLa pitAe hakIkatonuM ja varNana karyuM. - gaMgA premALa ane zaramALa hatI. maryAdA enA zvAsozvAsa hatA. paNa A prasaMga to potAnA jIvananA astitvano hato. AvI vAtamAM khoTI zarama rAkhI lajjAno ADaMbara karavo e AtmavaMcanA gaNAya. eNe namratApUrvaka vinayabharI vANImAM kahyuM : "pitAjI ! Apa ja eka vAra kahetA hatA ke, lagna eTale be AtmAonA vicAronuM joDANa. A joDANa tyAre ja thAya ke ekabIjAnA vicAronI bhUmikA samAna hoya; ekabIjAnAM maMtavyone svIkAravA baMnenA AtmA utsuka hoya ane sAthInA dRSTibindune sahRdayatApUrvaka jANavAnI ullAsamaya praNayabhAvanA hoya to ja lagna sArthaka thAya ! paNa rAjakulamAM ane rAjakumAromAM je svachaMda ane jIvana pratye upekSAbharI dRSTi dekhAya che, te jotAM mAruM mana lagnanA nAmathI paNa kaMTALo anubhave che." paNa beTA, badhA kumAro kaMI evA nathI hotA.' dIkarInA vANInA dhodhane rokavA javurAje kumArono bacAva karyo. A bacAvathI to gaMgAdevIno AtmA bamaNA jorathI prakAzI UThyo. hA, pitAjI, koIka kumAra evo paNa hoya je jIvanane zraddhA ane prajJAbharI dRSTithI nihALato hoya, paNa te kyAM? ApaNI sAme A je kumAro che. te to ema ja samaje che ke lagna karyA eTale eka ramakaDuM UMcakI lAvyA. e ramakaDAne alaMkArothI zaNagAro, vastrothI vibhUSita karo, zRMgArathI sajja karo ane tenI sAthe phAve tyAre ane phAve te rIte moja karo. vilAsa uDAvo ane eno jIvanarasa cUso. e ramakaDuM jUnuM thAya to ene rAjamahelamAM paDyuM rahevA do, ane bIjuM navuM UMcakI lAvo. "pitAjI ! Ama to juo, A rAjAonAM aMta:pura eTale nArInAM saMgrahAlaya ! mAre AvA svacchaMdI rAjAonA saMgrahAlayanA sabhya banavAnI jarAya icchA nathI. to nirNaya karyo che ke je mArA vicArone satkAre, mAruM kahyuM sAMbhaLe, eka patnIvratanI pavitra bhAvanAthI baMdhAya evo koI svataMtra chatAM saMyamI sAthI maLe to ja lagna karavAM, nahi to AjIvana kaumAryavrata pALavuM.' potAnI putrInI prajJApUrNa vicArasvAtaMtryanI A ujjavaLa bhAvanAthI jahurAjAne AnaMda to thayo, paNa sAthe sAthe cintAnI eka jhINI rekhA enA mukha para AvIne doDI gaI : Avo puruSa maLe kyAMthI ? paNa e himmata na hAryA. e AzAvAdI hatA. emaNe cAre tarapha dUta mokalyA ane rAjakumArone teDAvyA. bhavanuM bhAtuM 247 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deza dezathI pratApI ane prANavAna kumAro AvyA. emane saune rUpasaundaryanA bhArathI lacI paDatI gaMgA gamI, paNa enI A AkarI zarata koIneya na gamI. kumAro mAnatA ke strI e to suMdara vastra. sAruM lAge tyAM sudhI jarUra dhAraNa karavuM paNa jUnuM thAya to to badalavuM ja joIe ne ? eka ja vastrane AkhI jiMdagI paherI rAkhavuM, evI zarata te vaLI svIkArAtI haze ? saune nakAratAM gaMgAe kahyuM : 'premavihoNA AvA viSayI veMtiyA mANasone caraNe mArA A jIvanane dharavA karatAM nisargane ja arNarUpe dharI, A jIvanayAtrAne zAnti ane sAdhanAmAM zA mATe na vItAvuM ? 'he pitAjI ! zAraMgavanamAM eka Azrama ane maMdira baMdhAvI Apo, ke jyAM sudhI evo tejasvI puruSa na maLe tyAM sudhI huM mArA A jIvanane tyAM AtmAnI mastImAM vItAvuM.' putrInAM dhairyapUrNa vacanathI prasanna thaI janturAje gaMgAnA kinArA uparanA A upavanamAM A Azrama taiyAra karAvyo. zreSTha zilpIone teDAvI AdinAthanuM maMdira baMdhAvyuM. dareka prakAranI sagavaDatA ane rakSako mUkI A Azrama gaMgAdevIne soMpyo che. te divasathI ame ahIM rahIe chIe. mArAM sakhI gaMgA rAjakumArI hovA chatAM ahIM tapasvinI jevuM jIvana jIve che. prabhAte prArthanA pachI paryaTana, snAna ane pUjA. madhyAhna bhojana pachI vAMcana, saMdhyATANe prabhubhaktinAM rasanijharatAM gIta ane AratI, rAtre jJAnagoSTipUrvaka zayana A rIte dhyAna ane jJAnamAM amArA divaso nirmaLa saritAne kinAre saritAnA pravAhanI jema vahI rahyA hatA. tyAM eka aThavADiyA pUrve janturAja ahIM AvyA ane eka AnaMdabharyA zubha samAcAra ApI gayA. A zukla paMcamInA divase eka rAjakumAra mRgayA karavA A vanamA Avaze. e hastinApurano svAmI haze, zAntanurAja enuM nAma haze, e gaMgAdevInI pratijJA pUrNa karaze ane eno jIvanasAthI thaze. eka trikALa jJAnIno A bola che, A bhaviSyavANI kahevA huM pote ja Avyo chuM.' svarUpa ane suMdaratAthI UbharAtA A yuvAna pratye mAnabharI dRSTi nAkhatAM chelle manoramAe kahyuM : 'e bhaviSyavANInA AdhAre ane ApanA rUpaguNanA prabhAve ame mAnI laIe chIe ke amArA sAme beThelA amArA priya atithi te mahArAjA zAntanu pote ja che...' - 248 * madhusaMcaya Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazaMsAbharI lajjAnI lAlI zAntanunA mukha para dhasI AvI. vIronA vIra zAntanunA mukha para A kSaNe eka nirdoSa zaramALa kanyAnA bhAva hatA. A madhura svapnanA lAbhathI enA haiyAnA AnaMde dUra dUra sudhI pAMkho prasarAvI hatI. lajjAne saMkelI letAM eNe kahyuM : 'AvuM suMdara bhAgya jo mAruM hoya to e zAntanuM huM pote ja chuM. A tejasvinI ane sAmarthyavatI jIvanasaMginI mATe eka vacana to zuM paNa huM mArA A samasta jIvanane ApavA utsuka chuM. paththaranI parokSa devIne prasanna karavA bhakto balidAna Ape che, to A pratyakSa ane jIvaMta devI AgaLa huM mAruM sarvasva dharuM e kaMI vadhAre kahevAya ?' 'ane A sivAya paNa jenI sAthe lAMbI jIvanayAtrA vItAvavI che, e sakhInA abhiprAyane satkAravA jeTalI udAratA jenAmAM na hoya te lagnajIvanano adhiSThAtA paNa kema banI zake ?" vArtAlApa cAlato ja hato. tyAM potAnA parivAra sAthe janturAja AvI pahoMcyA. ziSTAcAra pramANe arasaparasa satkAra karyo. svajanabhAve thoDI snehagoSThi karI ane sau potAnA zayanakhaMDamAM ArAma karavA cAlyAM gayAM. zAntanune AkhI rAta jAta jAtanA vicAro AvyA. Azcarya ane AnaMdanA taraMgo para e tarI rahyo. pote zuM prApta karavA nIkaLyo hato ane zuM prApta thayuM ? rAma ane sItAno viyoga hariNe karAvyo hato to zAntanu ane gaMgAno saMyoga paNa hariNe ja karAvyo. caMdrane kalaMka hariNathI maLyuM to nema-rAjulane siddhi hariNathI ja lAdhI. itihAsa to jANe hariNe ja racyo che. hatAM. koI vAra Thokara vAgatAM jamInamAMthI nidhi nIkaLI Ave te AnuM nAma. zeSa rAtrimAM e UMghyo, paNa enI AMkhamAM svapna to gaMgAdevInAM ja * niyata karelA uttama divase vidhipUrNa lagna thayAM. janturAje hejamAM uttama bheTo ApI ane AMsubhInI AMkhe putrI ane jamAIne vidAya ApI. mAtApitAnA jIvanamAM putrInA viyoganuM duHkha hoya che, to potAnuM kartavya AnaMdapUrvaka pUrNa karyAnuM zItaLa malamapaTTA jevuM sukha paNa hoya che. bhavanuM bhAtuM 249 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaMgA sAmAnya nArI na hatI. jIvananA badhA ja rasathI sabhara rasapUrNa e saritA hatI. enA jIvanapravAhanA taraMge raMgamAM neharasa UchaLI rahyo hato. zAntanuno mahela Aja sudhI mAtra eka vizALa makAna ja hatuM, te gaMgAnA Agamana sAthe jIvanamaMdiramAM pheravAI gayo. prabhAtanA uSAraMgyA raMga TANe bhAvonuM saMgIta guMjatuM hoya, bIjA praharamAM dUra dUra sudhI mAdaka sugaMdha prasarAvatI bhojananI vAnagIo pIrasAtI hoya, madhyAhna vaLI saurabha ane saundaryathI maghamaghatA grIkhagRhamAM ArAma ane AnaMdanI mahephila hoya to saMdhyA TANe vaLI bhaktibharyA gItono ullAsa UbharAto hoya. zAntanu pRthvImAM rahevA chatAM svarganI mAdaka havAmAM viharI rahyo hato. naranArIono prANa jyAre hetanI hIradorathI gUMthAya che tyAre kALanI gati paNa jANe teone sthira bhAse che. AnaMdanA rasagAgaramAM aneka varSo vItI gayAM. unmAdabharyA AvA divaso vItatA hoya tyAre rasiyA-manane bhAna paNa kyAMthI hoya ke sonerI samaya jaI rahyo che - nA nA, doDI rahyo che ! candrikAjharatI eka zItaLa rAtre gaMgA zayAmAM poDhI hatI ane ene eka soNaluM lAdhyuM : eka parAkramI prakAzaghaDyo siMha enA mukhamAM praveza karI gayo. A svapnathI jhabakIne jAgelI gaMgAe potAnA jIvana-adhiSThAtA zAntanuM AgaLa AnuM varNana karyuM. 'devI, tamArA tejasvI svapnano artha to e thAya che ke siMha jevA parAkramI, ne sUryanA kiraNa jevA prakAzamaya putranI tamane prApti thaze." svapnanA rahasyane pragaTa karatAM zAMtanue kahyuM. gaMgAnA romeromamAM pramodabhAva pasaryo, e A AnaMdane jANe jIravI ja zakatI na hatI. eNe snehabharyuM namana karyuM ane potAnA ArAmagRhamAM cAlI gaI. te divasathI enI jIvanacaryAne jANe eka navuM rUpa AvyuM. garbhamAM rahelA bALakanA jIvana para mAtAnA vicAra, uccAra ane AcAranI kevI tIvra asara thAya che. te e barAbara jANatI hatI. 250 madhusaMcaya Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have te eka rasika patnI na hatI. enA jIvanaAkAzamAM mAtRtvano udaya thaI rahyo hato. madanane badale vAtsalyanA raMgo khIlI rahyA hatA. tophAnane badale sarjananI zAntibharI sAdhanA AkAra laI rahI hatI. eNe potAnA cittanamAM Adarzone AropyA. vilAsane sthAne viveka mUkyo. zeSa mahinAomAM potAnA jIvanasarovaranI AsapAsa saMyamanI pALa bAMdhI ane mahAna sarjananI gauravapUrNa sAdhanA AdarI ! vilAsI zAntanune A pheraphAra Akaro lAgyo. gaMgAnA rUpalAvaNya pAchaLa avirata bhramaranI jema bhamatuM enuM mana akaLAvA lAgyuM. bIjI bAju gaMgAnI jIvanapaddhatithI e pUrNa mAhitagAra hato, e je pALa bAMdhaze te akhaMDa ja rahevAnI. ene oLaMgavAno prayAsa eka upahAsa ja sarje, te e jANato hato. enA caMcala jIvane kyAMya zAnti na hatI. e asvastha hato. eNe potAnA jIvanane bIjI dizAmAM vALyuM. A premamagnatAmAM Aja sudhI e je mRgayAne bhUlI gayo hato, te ene sAMbharI AvI. mana mukta thayuM ane zikAra cAlu thayo. eka divasa e zikArathI pAcho pharyo ane sevikAe vadhAmaNAM ApyAM : deva ! gaMgAdevIne pratApI putranI prApti thaI che.' A AnaMdadAyaka samAcAra ApanAra sevikAne zAntanue suvarNathI satkArI ane putraprAptinA gauravabharyA AlAdathI e DolI rahyo. hastinApuranI prajAe rAjakumAranA janmano utsava karyo. ghare gharamAM AnaMdanI helI varSa. rAjAno AnaMda e prajAno AnaMda banI gayo. gaMgAnA A putranuM nAma gAMgeya. gAMgeya bIjanI caMdrakalAnI jema pUrNatA pAmavA lAgyo. zikAranI vAta laMbAtI laMbAtI gaMgA pAse AvI. ene jarA du:kha thayuM. eNe prArthanA karatAM kahyuM, "mArA rAja ! Apa to A vasuMdharAno alaMkAra cho. ApanAmAM eTalA badhA guNo che ke ApanI ardhAganA kahevaDAvavAmAM huM gaurava anubhavuM chuM. candranA darzananI jema ApanA darzanathI prajA zAnti ane sukha anubhave che. paNa caMdramAM jema kalaMka che tema ApanA jIvanamAM paNa zikAra eka kalaMka che. mArA hRdayanAtha ! mArI A vinaMtine svIkArIne zikAranA A kalaMkane Apa dhoI na zako ?' Apa to nirbaLanA rakSaka cha. haraNAM kevAM nirbaLa ne bhIru che ! bhavanuM bhAtuM 51 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jharaNAMnA nIra pItAM ane vananA ghAsa para potAnA jIvanane vItAvatAM haraNAMne dhAradAra zastrathI krUratApUrvaka haNavAM e rakSakane chAje che ?' 'mArA deva ! kaho, mane kaho, pharI AvuM nahi karone ?' gaMgAnI karuNApUrNa vAtothI e kSaNe to enuM dila pIgaLyuM paNa samaya jatAM pAchuM vyasana enA para caDhI beThuM. pahelAM mANasa Teva pADe che, pachI Teva mANasane pADe che te AnuM nAma! gaMgA svamAnI hatI, sAthe samartha paNa hatI. nArInAM baMne svarUpa enAmAM hatAM. jyoti ane jvALA. ene khabara maLyA ke zAntanu mRgayA karavA gayA che, ane enA aMgaaMgamAM agana vyApI gaI : huM vInavuM chatAM mAne nahi, karagaruM chatAM krUra karma mUke nahi ? e zuM samaje che ? zuM nArI eTale prArthanA karanAra dAsI ? karagaranArI gulAmaDI ? vAta karyAne haju be divasa paNa pUrA thayA nathI ane tyAM vaLI A zikAra ? puruSa, tAruM dhAryuM ka2vAno puruSArtha tArI pAse che, to mAro vikAsa karavAnI zakti mArI pAse che. gaMgA premanI jyota maTI zaktinI jvALA banI. eNe dAsIne AjJA karI : 'jA, sArathine kahe ke padma ane zaMkhanI azvajoDane rathamAM joDI, rathane mahelanA dvAra AgaLa hAjara kare.' gaMgA sarva AbhUSaNa utArI sAdAM zveta vastra paridhAna karI gAMgeyane laI rathamAM beThI. pavanavege 2tha UpaDyo. ratnapura AvatAM enAM mAtA-pitAe gaMgA ane gAMgeyano satkAra karyo. putrInI gauravagAthA sAMbhaLI jahnarAje paNa gaurava anubhavyuM. zAntanu mRgayAthI pAcho vaLI mahelamAM gayo, to gaMgA ke gAMgeya koI na maLe. dAsInA mukhathI eNe badho vRttAnta jANyo ane e vedanAnA AghAtathI dharatI para DhaLI paDyo. AvA prasaMganI to eNe kalpanA paNa nahotI karI. zuM mANasanuM mana eTaluM majabUta hoya che ke potAnA vacana mATe vaibhava ane vilAsane paNa jatAM kare ? zuM gaMgAnA dilano prema-srota eTalI vAramAM sukAI gayo ? zAntanu taMdrAmAM taNAI rahyo hato, ane gaMgA jANe AvIne kahI rahI hatI : nAtha ! huM jAuM chuM, bhAre haiye jAuM chuM.' 252 : madhusaMcaya Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA priyatamane choDatAM kaI AryanArIne duHkha nahi thatuM hoya ? paNa je gharamAM nArInuM gaurava haNAtuM hoya, jyAM icchApUrvaka nArInA vacananI upekSA thatI hoya tyAM gaMgA kema jIvI zake ? pyAra mATe parAdhInatA ane krUratAnA vaibhavapUrNa A mahela karatAM svataMtratA ane karuNApUrNa araNya vadhAre sAruM che. tamane yAda che, ApaNAM lagnanI pUrvabhUmikA ? vicAronI Apa-le ane Adarza ? eno Aje nAza thayo che. A sarvanAza huM vadhAre joI zakuM eTalI mArAmAM zakti nathI. ane tethI huM bhAre haiye jAuM chuM. du:khI karanAra khuda sukhI nathI hotuM e to tame paNa samajI zako cho... gaMgA AvIne svapnamAM paNa jANe ene potAnI aMtara vyathA kahetI hoya ema lAgyuM. gaMgA vinA ene potAnuM jIvana khaMDera jevuM zUnya bhAsyuM. e pavitra gauravavaMtI nArIne yAda karI karIne jANe mahelanI dIvAlo paNa nisAsA nAkhatI hatI. keTalAka divasa glAni ane asvasthatAmAM vItAvyA, pachI zAntanue nimaMtraNa mokalyuM. gaMgAe teno asvIkAra karyo. e jANatI hatI, ke viyoganA tIvra agni vinA azuddhinAM tattvone bALavAno ekeya mArga nathI. e pachI to zAntanunI asvasthatA vadhatI ja gaI. enA mitro bIjI keTalIka vAto lAvyA. paNa enI sAme to gauravavaMtI ane cAMdanI jevI svaccha madhura gaMgA ja UbhI hatI. potAnI bhUlane saMbhArI e ghaNIya vAra UMDA niHzvAsa nAkhato ane toDelA vacanane yAda karI anutApa karato. A viSAda dUra karavA enA mitro ene paryaTane laI gayA. zaradaRtuthI AkAza dhovAIne svaccha thayuM hatuM. prakRtimAM sarvatra utsAha hato. vanarAjinA oSTa para bhInuM smita hatuM. mRganAM yugala jyAM tyAM kUdAkUda karI rahyAM hatAM. zAntanuno mRgayArasa pAMgaryo. dhIre dhIre viSAda ocho thayo, ane zikArano rasa vadhato gayo. ratnapuranA rAjamahelamAM thoDo samaya vItAvyA pachI gaMgAne lAgyuM ke, ahIM rahevAthI gAMgeyano jIvanavikAsa nahi thAya. rUpa ane rAganA raMgathI to enuM hIra haNAI jaze. sAdhanA mATe to mukta prakRtino khoLo ja kAma lAge. potAnA putrane laIe pUrvanA AzramamAM AvI rahI. enA AtmA 52 thoDIka viSAdanI chAyA hatI. jene eNe Adarza mAnyo hato te pati ja anAdarza nIvaDyo, jenA haiyAmAM eNe karuNAnuM jharaNuM vahetuM nihALyuM hatuM tyAM to krUratA saMtAIne ja beThI hatI. e to pratIkSA ja karatI hatI ke ghA karavAnI taka kyAre maLe ! bhavanuM bhAtuM 253 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnuM nAma puruSa? na enA vacanamAM vizvAsa che ke na enA jIvanamAM zraddhA; na enA prANamAM pavitratA ke, na enA premamAM prakAza. gaI kAle bole to Aje bhUlI jAya ! eNe sAdhanA AdarI--potAnA AtmAnI ane putranA kalyANanI. savArasAMja e AtmAcintana karatI ane divasabhara gAMgeyane jIvanazikSaNa ApatI. e mAtA to hatI, have guru banI. eNe gAMgeyane jIvananA badhAya kSetramAM pravINa banAvyo. dhanurvidyAno rAdhAvedha, talavAranI paTAbAjI, bhAlAnI kSepaNazakti ane maMtromAM mohanavidyA gAMgeye A tamAma vidyAo prApta karIne enI parIkSAo paNa ApI. - vijayAdazamInA divase kSatriya kumAro ekatrita thaI pote potAnI kalA batAvatA, tyAre e paNa tyAM pahoMcI jato ane prekSakone potAnA apUrva parAkramathI Azcaryamugdha karI dhanurdhArIone zaramAvI, namAvI e vijayamALA paherI Avato. aneka kanyAo gAMgeyanI vIratA para mugdha hatI. eno adbhuta deha keTalIya sukumAra kanyAonA haiyAmAM svapnAM sarjato, paNa te pote to jalakamaLanI jema alipta hato. rAtre sUtI vakhate gaMgA potAnA pUrvajonI puNyakathA kahetAM, tyAre gAMgeya eka bALakanI mugdhatAthI e vAto sAMbhaLato ane manamAM ne manamAM evA prabhAvaka banavAnA AdarzabharyAM svapna racato. gAMgeya sukumAra chatAM samartha hato. mAtA pAsethI ene komaLatA maLI hatI, to prakRti maiyA pAsethI khaDatalapaNuM maLyuM hatuM. enI pAse mAtAnuM jJAna hatuM, to dharatInuM vijJAna hatuM. enAmAM kSatriyanuM teja hatuM, to sAdhunI karuNA hatI. nityakrama patAvI roja e azvArUDha thaI vanamAM paryaTane jato, tema Aja paNa e jaI rahyo hato. dhoLA azva 52 e savAra thayo hato. enA gorA oSTha para mUchanI dhAra zobhI rahI hatI. ghATIlA snAyuthI dIpatA lAMbA enA bAhu hatA. lIMbunI phADa jevI moTI moTI AMkhomAM suMdara svapna ramI rahyAM hatA. enA khabhA para vijayA dhanuSya hatuM, ane pITha para bANanuM bhAthuM hatuM. ghoDA para TaTTAra beThelA javAMmarda gAMgeyane pasAra thato joIne gaMgA na varNavI zakAya evI AnandasamAdhimAM nimagna thaI gaI. ene lAgyuM ke enI sAdhanA pUrI thaI che. kalAkArano AnaMda enA sarjananI pUrNatAmAM che. 254 madhusaMcaya Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAntanuno mRgayA zokha dinapratidina vadhato jato hato. enA zikAra2sanI vAta dUra dUra sudhI prasarI hatI. keTalAka kavio to enA A kalA-kauzalyanAM kAvyo racatA, ane enI vIratAne biradAvI inAma meLavatA. eka zikArIe AvI kahyuM : 'mahArAja ! ahIMthI ThIka ThIka aMtare eka zAraMga vana che. vRkSonI ghaTA evI jAmI che ke, tyAM divase paNa aMdhAruM lAge. latAmaMDapo sUryakiraNane jamInane aDavA ja detAM nathI, vaccethI e ja jhIlI le eTalA gADha che. 'A vanamAM mRgalA, sasalAM, Dukkara ane cittAnAM ToLe-ToLAM mukta rIte paribhramaNa kare che. ApanA rAjyamAM jema prajA nirbhaya thaI phare che, tema tyAM A pazuo abhaya thaI vihare che. zAraMga vanamAM Apa zikAre padhAro to koI ora raMga jAme. mAtelAM A madamatta prANIone khabara paDe, ke, nA haju vizvamAM vIMdhanArA ane cala lakSyane bhedIne zikAra karanArA vIro paNa jIve che.' zAntanu to AnaMdamAM AvI gayo. eNe turata hukama karyo. karo taiyArI tyAre, ApaNI zikArI ToLIne sajja karo. ApaNA cAraNa kavione paNa sAthe lo. e paNa bhale jue mAruM zikArakauzalya ane bhale 2ce enAM mahAkAvya !' zikArIonA vRMda sAthe zAntanu zAraMga vanamAM AvI pahoMcyo. enI sAthe ThIka ThIka rasAlo hato. e pote mahAkAya mayUra AkRtivALA rathamAM beTho hato. rathanA agra bhAge potAno rAjadhvaja UDI rahyo hato. AsapAsa kavi ane cAraNonuM vRMda hatuM. AgaLa zikArI ghoDesavAro ne pAchaLa enA aMgarakSako hatA. e vanamAM peTho ane madamatta thaI nAcatAM mRganAM ToLeToLAM enI najare paDyAM. suvAsathI havA surabhigaMdhA hatI. A mohamayI havAmAM vastImAM mANaso phare ema ahIM gela karatAM A pazuo pharatAM hatAM. AvA suMdara dRzyathI AnaMdane lIdhe enA uradhabakAra vadhI gayA. AjJA thatAM anucaroe cAre bAju pAsA nAkhyA. pazuo doDavA prayatna kare paNa jAya kyAM ? cAre bAjuthI e gherAI gayAM ane bhayabhIta banI doDAdoDa karI rahyAM hatA. emanI kikiyArIone AkraMdathI vana AkhuM kolAhalamaya thaI gayuM. 'thobho !' gaganamAM meghagarjanA thAya evo paDakAra thayo. A avAja evo to aNadhAryo Avyo ke paLavAra to mahArAja zAntanunuM haiyuM paNa thaDakI UThyuM. ekadama svasthatA meLavI, eNe joyuM to potAnI sAme eka dhanurdhArI vIryavAna zaktinA avatAra samo rUpALo ghoDesavAra hato. enI aNiyALI bhavanuM bhAtuM 255 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMkhomAM kSatriteja camakI rahyuM hatuM. enA biDAyelA oSTha para tIranI tIkSNatA hatI. - A kamAranA darzanathI zAntanunA haiyAmAM vAtsalyanI bharatI AvI, paNa enA tochaDAI bharelA pratikArathI eno garva chaMcheDAI gayo. gauravabharyA gaMbhIra svare eNe uttara vALyo : "mukta rIte zikAra ramatA mane aTakAvanAra tuM che koNa ? huM koNa chuM te tuM jANe che, yuvAna ?" dilane lAgI jAya evo ghA kumAre karyo : "dekhAva uparathI to Apa koI kSatriyavIra rAjendra lAgo cho, paNa AcaraNa parathI to tame dUra zikArI jaNAo cho. tamArA bAhumAM to rakSakanuM baLa nAcI rahyuM che, paNa tame bhakSaka banI teno durupayoga karI rahyA cho. nirdoSa, niraparAdhI, AnaMdakIDA karatAM A mRgayugalone joI tamArA hRdayamAM karuNA nathI pragaTatI e ja batAve che ke tamAruM haiyuM keTaluM kaThora che." "upadeza devo rahevA de. meM tArA karatAM vadhAre varSa vItAvyAM che. paNa nAdAna ! tuM che koNa e to kahe ? tane khabara nathI ke te kone paDakAra karyo che ? tuM atyAre kALanA mukhamAM che e tane khabara che ? krodhathI dhagadhagatA zAntanue garjanA karI ane enA jaMgalamAM paDaghA paDyA. huM koNa chuM eno uttara to mAruM bANa Apaze. kSatriyo kadI ApavaDAI karatA nathI. ane kALanA mukhamAM koNa che te to Ayudha cAlaze eTale jaNAze. paNa Ayudha calAvatAM pahelAM vinavuM chuM ke tame kheMcelI dhanuSanI paNacha zithila karo ane zikArano zokha hoya to to bIje kyAMya jAo. aThThAvIsa gAunA vistAravALA A zAraMgavananAM prANIone to meM abhayavacana ApyuM che. ahIM nAcatAM kUdatAM haraNAM mArAM baMdha che. mAro deha DhaLyA pachI ja emanuM koI nAma laI zake. "abhimAna mATe nahi paNa tamane cetavavA mATe kahuM chuM ke tamArA jevA ghaNA dhanurdhArIo ane zikArIonuM mithyAbhiyAna A dhanuSya gALyuM che." ema kahI eNe dhanuSyaTaMkAra karyo rAjA A apamAna na sahI zakyo. tiraskAra karatAM eNe kahyuM : "tyAre huMye jouM chuM. zikAra karatAM tuM mane kema aTakAvI zake che !' dhanuSyanI paNacha kheMcI eNe bANa eka mRga prati tAkyuM. paNa eTalAmAM to gAMgeyanA dhanuSyamAMthI bANa chUTya ane zAntanunA rathano dhvaja laI nIce paDyuM. rAjacihnanuM A apamAna ! zAntanuM vicAra karato hato tyAM to bIjuM tIra AvyuM. eno jhapATo evo hato ke mAtra enA vegathI ja rathano sArathi UchaLIne nIce paDyo. 256 cheka madhusaMcaya Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paLavAra to A apUrva parAkramathI zAntanu paNa mUMjhAI gayo. paNa te vIra hato, parAkramI rAjA hato, ema kaMI hArI jAya tema na hato, yuvAnane vIMdhI nAkhavAnA nizciya sAthe eNe potAnA dhanuSya para ajeya nAmanuM amogha bANa caDhAvyuM. paNacha kheMcI paNa tyAM to sAmethI eka lakSyavedhI bANa AvyuM. ane enA dhanuSyanI dorIne ja cheda gayuM. zAntanuM enI tANathI pAcho paDyo, paNa paDatAM bacI gayo. siMhabALathI vizALakAya hAthI parAjaya pAme evI glAni bharI chAyA zAntanunA mukha para prasarI. have zuM karavuM, e vicAramAM thoDI vAra e stabdha thaI Ubho rahyo. kavi ane cAraNo A kumAranI vIratA joI mugdha banyA. emanA haiyAmAM prazaMsAnI prazasti pragaTI. emanA manamAM vIra rasanAM kAvyono sAgara UchaLI rahyA hato, emanA biDAyelA mukhamAMthI eka udgAra nIkaLI paDyo : "vAha !' zAntanue daDha nizcayapUrvaka zAMga nAmanuM agninI mahAvALAthI jAjvalyamAna zastra upADyuM. kumAra kaTokaTInI ghaDI samajI gayo. eNe paNa potAnuM amogha zastra taiyAra karyuM. pUrNa jhanUnathI ekabIjA para trATakavA tatpara thayA. A baMne vIra yoddhAonuM yuddhakauzalya gaMgA dUra UbhI rahI nIrakhI rahI hatI. eNe kadI na anubhavelI tRpti anubhavI. enA aMtare kadI kalyo paNa na hato evo ullAsa anubhavyo. vizvanA samagra itihAsamAM bhAgye ja sAMpaDe evAM pitA-putranA milananuM adbhuta dRzya joyuM. avarNanIya bhAvathI enA hRdaye AnaMdadhrujArI anubhavI paNa turata e sAvadhAna thaI gaI. AnaMda-samAdhi mANavAno samaya na hato. baMne vIro kaTokaTIne zikhare hatA. eNe hAtha UMco karI gAMgeyane saMbodhyo. basa, rahevA de vatsa !' dUrathI rUmajhUma karatA AvatA jharaNA jevI A avAjamAM mArdavatAbharI AjJA hatI. avAjano paNa jAdu hoya che. A sAda sAMbhaLatAM ja gAMgeyano krodha zAnti ane premamAM pheravAI gayo. vaja jevo aDola yoddho sukumAra bALaka jevo dekhAyo. ghoDA parathI chalAMga mArI e nIce kUdI paDyo ane jaIne mAnA caraNamAM DhaLI paDyo. "mA, A pApI ApaNA zAraMgavanamAM nirdoSa pazuono saMhAra karato hato. have eno saMhAra huM.." gAMgeyanA moM para hAtha dAbatAM premabhInI vANImAM gaMgAe kahyuM, "beTA, bhavanuM bhAtuM 2pa7 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema na bola. e koNa che te tuM jANe che ? jo ke e aparAdhI che paNa tArA janaka che, pUjanIya pitA che. vaDIlane kSamA ApavI e zuM putrano dharma nathI ?' zAntanu ane enA sAthIo Azcaryamugdha thaI joI rahyA. Avo vIrayoddho ke jene indra paNa na namAvI zake te eka nArInA caraNomAM potAnuM mastaka bhaktithI namAve che ! evI te satanI devI koNa haze ? zAntanu raNavArtA bhUlI gayo. Ayudha enA hAthamAMthI sarI paDyuM. dUra UbhelI A nArIne eNe dhArI dhArIne joI. ene thayuM. A to mArA hRdayane paricita lAge che. are, gaMgA hA, gaMgA ja. pacIsa varSathI chUTI paDelI mArA premanI pAMkha gaMgA ! jeno pahelo paricaya paNa Aja vanamAM thayo hato. paNa keTaluM parivartana ? kyAM e yauvananA unmAdabharyA ullAsathI UchaLatI maMdiranA sopAna UtaratI gaMgAkumArI ane kyAM Aje sAdhanAnI tIvratAthI tapelA kAMcana jevI kRza tapasvinI gaMgAdevI ! bhUtakAlanI smRti tAjI thatAM akathya bhAvothI hRdaya chalakAI gayuM. bhAvomAM UMDo ne UMDo e UtarI rahyo hato. tyAM to gaMgA ane gAMgeya enI sAme AvyAM. aNadhArI vIjaLI jhabUke ane mANasa camake ema e camakyo. 'devI ! tame ?' 'hA, deva ! huM jeNe tamane pacIsa varSa sudhI vyathAno agni Apyo ane A tamAro parAkramI putra gAMgeya ke je potAnI zaktinI mastImAM mastAno thaI pitA sAme yuddha karatAM paNa na acakAyo. baraDA para snehALa hAtha pheravatAM eNe kahyuM : 'beTA, tArA pitAne page paDI teM karelA aparAdhanI kSamA mAMga.' gAMgeyane UbhA karI UbharAtA snehanA UMDA bhAvathI bheTatAM zAntanue kahyuM : 'beTA, kSamA to mAre mAgavI che. meM adhame vacanabhaMga karI gaMgAno vizvAsaghAta karyo. eka paLamAM thayelI A bhUlanuM prAyazcitta huM Aja paccIsa varSathI karI rahyo chuM. mArA ekAntanI zUnyatAbharI vyathAne dUra karavA huM jaMgalomAM pazuo pAchaLa bhaTakuM chuM. mArI hasatI AMkho pAchaLa na kaLAya tevI mUMgI yAtanA paDI che, te hRdaya sivAya koNa jANe ? mAruM prAyazcitta Aje pUruM thayuM che. mArA premanA aMga priyA ane putrane pAmuM chuM. 'gaMgA, nArI to ghaNIye joI paNa tuM adbhuta cho. vacanabhaMganA vizvAsaghAtathI prerAIne bIjI strI jIvana hArI gaI hota tyAM teM sarjana karyuM. mAnavamAtra jene joI namI paDe evA gauravabharyA gAMgeyanuM sarjana teM ta jIvanasAdhanAthI karyuM. 258 madhusaMcaya Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meM bhaTakIne, AMsu sArIne, pazuono saMhAra karIne dhvasanI prakriyA dvArA mArI ekalatAne bharI, jyAre te to putrane zikSaNa ApI, vyathAnuM UrdhIkaraNa karI karuNAne gAMgeyamAM mUrta karI sarjana dvArA jIvanane bharyuM. mANasanA mAnasanI sthiti kevI vicitra che ? eke vinAza saryo bIjIe vikAsa !" zAntanunI vAta aTakAvatAM namIne gaMgAe kahyuM : "e jUnA ghA ughADIne vedanAmAM vadhAro na karo, deva! je agni para rAkha vaLI gaI che, tene aMdara ja bujhAI javA do. phUMka mArI rAkha uDADI ene pradIpta na karo. je nirmANa hatuM te banyuM che. emAM tamAro kaMI ja doSa nathI. "vizvanA A kramamAM pratyeka mAnavIne potAnuM AgavuM sthAna che. e sthAnane anurUpa jIvavA sivAya meM kaMI ja adhika karyuM nathI. A paLe Apa pavitra lAgaNI ane bhAvonA AvegamAM cho. eTale mane vadhAre gaurava Apo cho. "Apane pUchyA vinA, Apane tajI AvanArane paNa Apa satkAro cho, e ApanA hRdayanI vizALatA ne sahRdayatA che. paNa A paLe huM dhanyatA anubhavuM chuM. mAruM svapna siddha thayuM che. gAMgeyane ApanA hAthamAM soMpI huM AtmasAdhanAne paMthe javA mAgatI hatI, ane tamAruM pitAputranuM milana kevI rIte thAya e vicAromAM divaso vitAvatI hatI. paNa kudarate pote ja e kAma karI mane A kSaNe vicAramukta karI che. "gAMgeya mArA svapnano minAro che, ane AjathI tamArI AzAno kinAro bane che. je tamAro che tene tamane soMpI huM RNamukta banuM chuM." devI, tame A zuM bolo cho ? AnaMdanA zikhare pahoMcelA hRdayane A kevo dhakko vAgI rahyo che tenI kalpanA karo cho ? zuM ATalAM varSonA viyoganuM pariNAma A karuNAntamAM !" grISmamAM hima ogaLe tema e ogaLI rahyo hato. nA, rAja ! Agraha na karo. saMsAra pratyenuM mAruM AkarSaNa pUruM thayuM che. je zelaDImAM rasa ja nathI, ene cUsavAthI kone rasa maLe ?" "ane A kudarata paNa tyAgano mahimA gAya che ne ? A vRkSa para gaI kAle khIleluM suMdara phUla hatuM. e phUlamAMthI phaLanuM sarjana thatAM e puSpanI pAMkhaDIo kharI rahI che.' pANIdAra motIne janma ApanAra chIpa motIne pUrNa AkAra ApyA pachI potAnuM astitva dharAvatI nathI, kALanA sAgaramAM e visarjita thAya che. ekanA sarjana pAchaLa jUnA bhUtakALanuM visarjana hoya che. siddhine zikhare Atmavilopana hoya che. bhavanuM bhAtuM H 259 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe Apane pharI pharI vinavuM che ke visarjita thayelA bhUtakALa jevI mane hastinApura laI javAno Agraha na karo. tyAga mATeno mAro nirNaya aphara che." hastinApurano samrATa zAntanu A Adarza nArI AgaLa keTalo nAno lAgato hato ! ene virATa strI-zaktinuM darzana thayuM. UMDA sabhAvathI enuM mastaka sahaja bhAve namI gayuM. vyathAnA bhArathI ladAyelo ane atyAra sudhI maunamAM vedanA anubhavato gAMgeya bolyo : "mA, tuM A badhuM kahI rahI che, paNa tArA vAkya-vAkyathI mArA hRdaya para kevA ghaNanA ghA vAgI rahyA che te tuM jANe che ? "pitA kaho ke guru; mitra kaho ke bAMdhava; sahacara kaho ke sAthI; mAre to tuM ja che. tArA vinA kema rahI zakuM !" snehathI mAthe hAtha mUkatAM gaMgAe kahyuM. "siMhabALa, svastha thA. huM tArI sarvasva chuM, paNa Aja huM tane evI vyaktinA hAthamAM soMpuM chuM ke mAruM sarvasva che. mAre je ApavAnuM hatuM te meM tane ApyuM che, have tAre tArA pitA pAsethI levAnuM che. vananuM zikSaNa pUruM thayuM che. zaherI jJAnano prAraMbha thAya che. mAtAnI mamatA teM mANI che, have pitAno pratApa gaurava nihALa. ane tuM mane sukhI jovA cAhato hoya to mane je priya che evA tArA pitAne tuM sukhI karaje. "beTA, prema e mukti che, ene baMdhana na banAva." paNa mA, ATaluM aNadhAryuM A badhuM zuM ?" A aNadhAryA parivartanathI Azcaryamugdha thayelA gAMgeye pUchyuM. "tane A aNadhAryuM lAge che, paNa meM to dhAreluM ja hatuM. pAkeluM phaLa pavananA sparzanI ja pratIkSA karatuM hoya che. e aDatAM ja phaLa ghUje che ane potAnI jAtane dharatInA caraNomAM dharI de che.' paNa mA, A to kudaratanI kAvyamaya bhASA che. jIvana kaMI ema jivAya ?' hA, beTA, kudaratanI A kAvyamaya bhASA ApaNe ApaNA jIvanamAM vaNIe to ApaNuM jIvana paNa kAvyamaya bane." "Aja sudhI A kudaratanI bhASA sivAya tane zikhavADyuM paNa zuM che ? paNa mAnA mohamAM tuM e tattvajJAna bhUlI gayo che." vyathAthI cirAI jatA putre kahyuM : "amane mUkIne tuM kyAM jaIza ? zuM tuM ahIM ekalI rahIza ?' ra60 * madhusaMcaya Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananA aMtima dhAma prati pratyeka yAtrIe ekalA ja saMcaravAnuM che. ApaNe rahevAsI nathI, pravAsI chIe. ApaNuM aMtima dhyeya A saMsAra nathI, dUra dUrano prakAza che. mANasa janme che. jIve che, sAdhanA kare che ane chelle prakAzane pAme che. "sAdhanA karyA vinA mAtra je bhogamAM ane rogamAM ja mare che te ajJAnI mA, amAro sneha tane jarAya nathI AkarSato ?' kadI nahi kalpeluM mAnuM viraktibharyuM darzana karyA pachI gAMgeye chelle prazna pUchyo. kadAca AkarSe, paNa jene bhaviSyamAM praveza karavo che teNe bhUtakALanuM AkarSaNa tajavuM rahyuM. ane gAMgeya, tane ja pUchuM. sneha ane saMbaMdhanI sAMkaLamAMthI chUTA thayA vinA siddhine zikhare pahoMcAya ?' A praznano uttara vikaTa hato. A koI sAmAnya nArI na hatI ke jenI sAthe jIbhAjoDI karI zakAya. vyathA ane viyoganA mizraNamAMthI pragaTelI viSAdamaya chAyA pitAputranA mukha para chavAI gaI. vAtAvaraNamAM mauna ane stabdhatA hatAM. gaMgAnI AMkhamAM koI divya teja camakyuM. mukha para prasannatA prasarI. eNe patinI caraNaraja lIdhI ane putrane AzIrvAda ApyA. potAnA hRdayanA TukaDA jevA premabhInA pati ane putrane mUkI e vanabhaNI cAlI nIkaLI. mahArAja zAntanuM ane gAMgeyanI AMkhamAMthI daDadaDa karatAM AMsunAM be moTAM bindu sarI paDyAM. ekalatAnI pagadaMDI para cAlI jatI A mahAna nArIne jotAM, potAnI ekalatAthI kaMTALelA gaganamAM rahelA sUryane te paLe jIvananuM darzana lAdhyuM. : nA, premInA sAthamAM ja majhA che ema nathI. sAthI vinA ekalA jIvana jIvavAmAM paNa khamIrabharyuM mAdhurya raheluM che. sUrye paNa te divase potAnI sAdhanA bharI ekalatAne dhanyatAthI satkArI. bhavanuM bhAtuM 261 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 575. zokanA taLiye zAnti NI sumati bhagavAna mahAvIranI vANI sAMbhaLavA gaI hatI. eno pati AtmArAma bahAra gayo hato. enA baMne yuvAna putro taLAvamAM snAna karavA gayA hatA. sumatie vyAkhyAnamAM sAMbhaLyuM jyAM saMyoga che, tyAM viyoga che, AtmA sivAya jagatanI pratyeka vastu vikhUTI paDe che. Aje ApaNe jenA mATe hasIe chIe, te ja vastu AvatI kAle raDAve che. AnaMda ane zoka eka ja trAjavAnAM be pallAM che. anaMta samAdhino mArga eka ja che, mohano tyAga ! A mohano tyAga janme che. AtmAnI ekalatAnA jJAnamAMthI.' sumatie A upadezane potAnA haiyAnI dAbaDImAM jhIlyo eno ja vicAra karatI, ene jIvanamAM vaNavA mathatI, e ghera AvI. tyAM ekAeka samAcAra maLyA. 'enA nahAvA paDelA banne dIkarA DUbI maryA che. pahelAM eka nhAvA paDyo, paNa e to kIcaDamAM khUMcato jaNAyo. ene 262 * madhusaMcaya : Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kADhavA bIjo gayo, paNa e khUMcato chokaro bIjAne bAjhayo ane baMne DUbyA.' juvAnajodha be dIkarA eka sAthe cAlyA jAya to kaI mAtAnuM haiyuM zokamAM na DUbe ? sumatinA haiyAnA kaTakekaTakA thavA lAgyA. e zokanA jhaMjhAvAtamAM gherAI gaI, ene mUrchA AvI, ane e dharatI para DhaLI paDI. thoDI vAre e mUrchA UtaratAM enA haiyAmAM jJAnavacano AvavA lAgyAM. 'jyAMthI AnaMda Ave che, tyAM ja zoka hoya che, ane e zokanA taLiyAmAM ja zAMti hoya che. zokane ulecI nAMkho, zAMti tyAM ja jaDaze.' sumatino zoka dhIme dhIme ulecAto gayo ane e UMDI ne UMDI UtaratI gaI, jyAM jIvananI parama zAMti hatI ! eNe potAnA baMne putronA dehane pathArImAM padharAvyA, emanA 52 zveta vastra oDhADyuM ane patinI pratIkSA karatI, e vicAramAM DUbI gaI. AtmArAme DelImAM paga mUkyo ane eno AnaMda UDI gayo. vAtAvaraNamAM ja kAMIka zokanI havA vahetI lAgI. roja e ghera Avato tyAre enI patnI hasatA mukhe enuM svAgata karatI paNa Aja to e udAsa hatI. AtmArAme pUchyuM : kema ? Ama udAsa kema ? zuM thayuM che ? jANe gharamAM zokano sAgara UmaTI paDyo lAge che !' kAMI nathI. e to pADozI sAthe jarA kalaha thayo che.' zokanA bhArathI namelI pAMpaNone UMcI karatAM sumatie kahyuM. AtmArAmane Azcarya thayuM. sumatino svabhAva e jANato hato. AkhuM gAma ga2ma thAya toye enI AMkhamAM zItaLatAno sAgara laherAto hoya, evI e zAMta hatI ane evI ja e zANI paNa hatI. AtmArAme gabharAIne pUchyuM : 'evuM te zuM thayuM ke tAre kajiyo karavo paDyo ?' 'kAMI nahi, vIsa divasa pa2 ApaNA dinezanAM lagna hatAM e vakhate huM pADozIne tyAMthI be ratnakaMkaNa paheravA lAvI hatI. Aje e mAgavA AvyA, meM na ApyAM eTale bolavuM thayuM ane kalaha vadhyo.' sumati ATaluM dhairyapUrvaka bolI gaI, paNa enA avAjamAM jarA viSAdanI chAyA hatI. 'tuM ye kharI che. pArakAM kaMkaNa kyAM sudhI rakhAya ? eno mAlika mAgavA Ave tyAre ApI devAM ja joIe ne ! tArA jevI zANI strI AvI vAta 52 kalaha kare to to thaI rahyuM ne ? koI jANe toye hase evI A vAta che. jA, jaladI ApI Ava.' sumatine UbhI karatAM AtmArAme mITho Thapako Apyo. 'jarA UbhA to bhavanuM bhAtuM 263 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raho. tame e ApI AvavAnuM to kaho cho, paNa mane e keTalAM game che ? mAruM mana emAM keTaluM rame che, e tame jANo cho ? kevAM suMdara e ratnakaMkaNa che ! eno ghATa, enI jhINI jhINI kArIgarI, jenI joDa na jaDe ! ane enAM ratno paNa kevAM tejasvI che ? nAtha, mane to e pAchAM ApavAnuM ja mana nathI thatuM. manamAM thAya che, rAkhI lauM. pachI thavAnuM haze te thaze. kajiyo to kajiyo !" ATaluM kahetAM kahetAM to sumatinuM hRdaya bharAI AvyuM. enI pAse jJAna hatuM, chatAM viSAda kAMI ocho na hato ! paNa Aje tane thayuM che zuM ? tuM pAgala to nathI thaI ne ! are, tuM A zuM bolI rahI che ? je vastu pArakI che, te keTalA divasa 2khAya ? enA para mamatA karavI, ene potAnI mAnavI ane "mArI' kahI zoka karavo e ajJAnatA nahi to bIjuM zuM che ? pArakI vastu to jema vahelI apAya tema sAruM.' zikhAmaNa ApatAM AtmArAme kahyuM. sumati UbhI thaI. eNe patine hAtha jhAlyo. eno hAtha dhrUjato hato. ene tammara AvI rahyAM hatAM. enI chAtI para bhAra hato paNa zramaNa bhagavAna mahAvIranA jJAnanA bola enA AtmAne AzvAsana ApI rahyA hatA. e patine aMdara dorI gaI. phUla jevA potAnAM be bALakonA mRtadeha para oDhADeluM zveta vastra eNe UMcakI lIdhuM ane jJAnanA prakAzathI prabuddha banelI sumatie kahyuM. "nAtha ! A ApaNAM be ratnakaMkaNa, eka soLa varSanuM, bIjuM vIsa varSanuM. Aja sudhI ApaNe emane rAkhyA, sAcavyA, paNa Aje emano samaya pUro thayo. ane emano emaNe mArga lIdho. ApaNe emanA na hatAM, e ApaNA na hatA. thoDA samaya mATe ApaNane e maLyA hatA, have emane nisarganA khoLAmAM zAMtipUrvaka dharavA e ApaNuM kartavya che. enI pAchaLa zoka ane rudana vyartha che, gayelI vastu AMsuothI paNa pAchI vaLatI nathI. maunanI zAMtimAM ApaNe emane vidAya ApIe." AtmArAma to A joI tyAM ja Dhagalo thaI gayo. thoDI kSaNa mATe tyAM gaMbhIra stabdhatA chavAI gaI. gharamAM, havAmAM, vAtAvaraNamAM badhe ja stabdhatA hatI. aMte e pitAnI AMkhamAM AMsunuM pUra dhasI AvyuM, eNe AMsunA paDadAmAMthI joyuM to sumatinI AMkhamAM paNa be motI jevAM AMsu hatA : paNa enA para jIvananI UMDI samajaNanAM ujvaLa kiraNe prakAzI rahyAM hatAM. 264 madhusaMcaya Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ biMdumAM siMdhu _ _ _ _ _ _ _ Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa76. laghu ane guru 0 rya potAnAM pratApI kiraNothI Ajagatane prakAzita karI rahyo hato. nigraMthanAtha bhagavAna mahAvIra jJAnanAM kiraNothI prANIsamUhanAM haiyAMone prakAzita che karI rahyA hatA. vasuMdharAne pAvana karatA prabhu Aja to rAjagRhanagaranA manohara udyAnamAM padhAryA che. guNazIlacatyamAM prabhue Asana je jamAvyuM che. magadharAja biMbisAra ane prajAjano prabhunAM darzane AvyAM che. saunA haiyAmAM harSa to kyAMya mAto nathI. zuM prabhunAM zAnta nayano che ! zuM emanI saumya AkRti che ! zuM emano che saMyamathI dIpato deha che ! ane vANI.. ? 9 vANI to nagAdhirAja parathI vahetI gaMgAnI jema chalachala karatI vahI rahI che ! sau ene sAMbhaLI parama prasanna banyA che. huM A vakhate sUrya jevA tejasvI ane che. candra jevAM saumya zrI gautame mAnavahaiyAmAM . ghoLAto prazna pUchyo : biMdumAM siMdhu 267 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'prabho ! AtmA zAthI bhAre banI adhogatine pAme che ? ane kayA prakAre haLavo banI Urdhvagatine pAme che ?' prazna gaMbhIra hato chatAM samayocita hato. saune jIvananA bhArathI haLavA banavuM hatuM eTale saunI jijJAsA vadhI. vAtano marma jANavA sahu utsuka banyA. bhagavAnanAM karuNA nItaratAM nayano sabhA 52 TharyAM. thoDI vAre e bolyA : 'gautama ! tuMbaDuM taravAnI zaktivALuM che, e sau jANe che. eka mANasa e tuMbaDuM lAve. e sAruM hoya, sUkuM hoya, kANA vinAnuM hoya. pachI e tuMbaDA para cIkaNI mATIno lepa kare, ane ene sukAve. sukAyA pachI lepa kare, vaLI sukAve. Ama ATha-ATha vAra paTa Ape. pachI ene pANImAM nAMkhe, to zuM taravAnA svabhAvavALuM e tuMbaDuM taraze ?' nA, prabho !' AkhI sabhA ekaavAje bolI. pachI bhagavAna bolyA : 'A rIte AThavAra lepa karelA tuMbaDAne pANImAM nAkhe to, e taravAnI zaktivALuM tuMbaDuM paNa pANImAM taratuM nathI, balake DUbI jAya che; tema AtmA paNa hiMsA, asatya, corI, asaMyama, krodha, mAna, mAyA ane lobhanA kusaMskArothI lepAyelo bhAre thaI jAya che. taravAnI AvaData chatAM, e DUbe che.' hRdaya ne buddhino sparzato A upadeza sAMbhaLI sabhA DolI rahI. AgaLa vardhamAne kahyuM. 'paNa gautama! e tuMbaDA paranA lepano pahelo thara kohavAya ane UkhaDI jAya to e thoDuM adhdhara Ave, vaLI eka thara ocho thatAM vadhu UMce Ave, ema karatAM e badhA thara UtarI jatAM, tuMbaDuM mULa svabhAve haLavuM thatAM, pANInI sapATI para taravA lAge. te ja rIte AtmA paNa ahiMsA, satya, acaurya, saMyama, aparigraha, kSamA, mRdutA, saraLatA ne nirlobhatAnA AcaraNathI kusaMskArone nirmULa karI, AThe karmono kSaya karI haLavo banI Urdhvagatine pAme che.' gautame bhagavAnanA upadezano sAra tAravatAM kahyuM 'eTale, prabho ! kusaMskArothI AtmA bhAre thaIne adhogAmI bane che. susaMskArothI AtmA haLavo banI UrdhvagAmI bane che !' prabhunAM darzana karI pAchA pharatA sabhAjanonA mukha para jANyAno prakAza hato ane rAjagRhanA gharagharamAM enI carcA hatI. : 268 : madhusaMcaya Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa77. vItarAgano mArga vAta sAMbhaLIne to devonI AMkhamAM paNa AMsu AvyAM : chAeka saMsArI marIne svarge gayo ane eka sAdhu marIne narake gayo !" eka jijJAsue AnuM kAraNa eka cintakane pUchyuM : "Ama kema banyuM ? nIce rahelo upara gayo ane upara rahelo nIce gayo ?' cintake kahyuM : "saMsArI rAgamAM rahevA chatAM tyAgIono saMga karato, jyAre sAdhu tyAgamAM rahevA chatAM rAgIono saMga karavA jhaMkhato; eTale rAgI aMtarathI tyAgI thayo ane tyAgI aMtarathI rAgI thayo. vItarAmano mArga A che : rAgano tyAga ane tyAgano rAga. pa78. jAgRtino jaya ho santanA vAyarA phUMkAyA che. koyala AMbAvADiyAne gajavI rahI che. aA eka saMta AsopAlavanA vRkSa nIce cittanamAM DUbela che. emanA jJAnanI kIrti cAre dizAmAM prasarelI che. emanAM darzane te dezanA mahAna vijayI mahArAjA AvyA. emanuM rAjya vizALa che. vaibhava apAra che. emanA nAmathI zatruo kaMpI UThe che ! emaNe AvI saMtane namana karyuM, paNa emanA manamAMya garvano paDachAyo to hato ja ! saMta emanA mananI vAta pAmI gayA. saMte AzIrvAda ApI kahyuM : rAjana ! eka vAta pUchuM ? tame ATaluM vizALa ne samRddha rAjya to meLavyuM, paNa ko'kavAra koI nirjana raNamAM tamArA prANa tarasane lIdhe UDI javAnI taiyArImAM hoya, tyAM koI pANInA eka pavAlAnA badalAmAM tamArA rAjyano ardho bhAga mAge to tame Apo kharA ?' rAjAe namratAthI uttara Apyo : "hA, evA saMyogomAM aradhuM rAjya paNa ApuM !' saMte AgaLa calAvyuM : "ane e pANI pIdhA pachI evo koI bhayaMkara roga UpaDe ke tamAro jIva javAnI paLa Ave, tevAmAM koI vaidya AvI tamane svastha karavAnA badalAmAM bAkInuM adhuM rAjya mAMge to ?' rAjAe utsAhamAM AvI kahyuM : "to zuM prabho ! e bAkInuM adhuM rAjya paNa ApI dauM. jIvathI vadhu vahAluM zuM che !" saMte rAjAnA aMtaramAM soMsarI UtarI jAya evI gaMbhIra vANImAM kahyuM : biMdumAM siMdhu 269 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'are, bhalA rAjA ! tyAre pANInA eka pavAlAnA badalAmAM je rAjya ApI devuM paDe, evA sAmAnya rAjyane meLavavA ne sAcavavA mATe teM tArA amUlya jIvanane dhULa karyuM ! ane eno aphasosa karavAne badale UlaTo garva kare che !' A sacoTa dalIlathI rAjAnI UMgha UDI gaI ! manamAM jAgRti AvatAM rAjAnI AMkhamAM namratAnAM nIra AvyAM. enuM mAthuM namratAthI saMtacaraNamAM DhaLyuM, ane AmranA vRkSa upara beThelI koyala jANe TahukI UThI : 'AtmajAgRtino jaya ho !' 579. vinimaya e ka dhUrta, ghInA ghaDAmAM u52 ghI ane nIce pANI bharI, ko'kane phasAvA jaI rahyo hato. //// bIjo dhUrta pittaLanA kaDA para sonAno ja2A DhoLa caDAvI vecavA jaI rahyo hato. jAuM.' mArgamAM baMne sAmasAmA maLyA. pahelAMe kahyuM, 'ghI levuM che ?' 'hA, paNa tAre A sattAnuM kaDuM levuM che ?' pUrve pUchyuM. cAlo ApaNe vinimaya karIe. tame A ghaDo laI jAo. huM kaDuM laI A samajyo meM chetaryo, bIjo samajyo meM banAvyo. jagatamAM paNa Ama ja Apa-le cAle che ne ? 580. vijayadhvaja rANasInI vidvatsabhA e divase dhrUjI UThI. aneka sabhAone jItI, eka vIdigvijaya paMDita e divase vArANasInA vidvAno sAthe jJAnacarcA karavA AvavAno hato. pAMcaso to tenI AgaLa vijayadhvaja hatA. e Avyo. sabhA bharAI. ghaNA divaso sudhI zabdarUpI meghamALAnI jhaDI va2sI ane kArtikanI pUrNimAnA divase eNe sabhAno jaya karyo. vidvatsabhAnA saghaLA paMDito zaramayo mastaka namAvI rahyA. vijayI paMDite hagarjanA karI : 'haju koI che bAkI ? hAruM to A pAMcaso vijayadhvaja mUkI enA caraNomAM paDuM.' 270 * madhusaMcaya Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka yuvAne A ghoSaNA jhIlI lIdhI. saunI dRSTi e tejasvI mUrti bhaNI kheMcAI. tuSAradhavalA mAtA sarasvatI enA para AzIrvAda varSAvI rahyAM hoya evAM teja enI mudrA parathI verAtAM hatAM. te yuvAnanA mukhamAMthI jJAnanA tejathI jhaLahaLatI akADhya dalIlo pragaTavA lAgI. agAdha tarkabaLathI eNe e digvijayI vidvAna para vijaya meLavyo; ane tyAre ja saune khabara paDI ke, A to gujarAtamAMthI abhyAsa karavA Avela upAdhyAyazrI yazovijayajI che. mahAsabhAe prasanna thaI emane nyAyavizAradanuM biruda ApyuM. A vijaya meLavIne e gUrjarabhUmimAM padhAryA, paNa emanuM mastaka garvathI unnata hatuM, vidyAnA gauravanI sAthe vidvattAno garva emanA oSThane dhanuSyanI jema kheMcAyelA rAkhato hato. pAMcaso pAMcaso vijayadhvajo emanI AgaLa cAlatA hatA, ane vAhavAha karanAruM paMDitamaMDaLa emanI AsapAsa divya bhAmaMDalanI jema emanI pratibhA pU.rI rahyuM hatuM. A samAcAra mahAyogI zrI AnaMdaghanajIne maLatAM emanAM nayanomAM AnaMda ne vedanAnAM AMsu UbharAyAM ! are, jJAnano garva sAdhune na zobhe ! namratA enI ja nasaMginI hoya ! eka namatI sAMje upAdhyAyajIne e maLyA, ane jJAnagoSThi karyA pachI ThAvakuM moM rAkhIne mitapUrvaka yogIrAje pUchyuM: 'upAdhyAyajI ! kevaLajJAnIonuM ane cauda pUrvadharanuM jJAna ApaNA jJAna karatAM vadhAre ke ochuM ? sAzcarya upAdhyAye kahyuM : "zuM bolo cho yogIrAja ! e to jJAnano siMdhu kahevAya. ApaNuM jJAna to enI AgaLa mAtra eka bindu !' yogIrAje madhura smita karyuM : "hA, to emanI AgaLa vijayadhvajanI lAkha lAkha hAramALA cAlatI haze, kharuMne ?' A sAMbhaLI upAdhyAyajIno AtmA yogIne caraNe namI rahyo ane garvanAM pANI netro dvArA jharI gayAM. tyAM divya dhvani thayo : nA vidyA yA vimut - vidyA che ke je vAsanAmAMthI mukti apAve. garvamAMthI namra banAve. biMdumAM siMdhu 271 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 581. vANIno viveka nagarapatine duHsvapna AvyuM ke enA dAMtanI AkhI batrIsI tUTI paDI. * A svapnathI nagarapati jhabakI jAgyo. yuvAnavayamAM dAMtanI batrIsI paDI jAya, pachI to thaI rahyuM nA ! mukhakamaLanI zobhA, kasamakaLI jevA dAMta. e paDI jAya pachI mukhanI zobhA zI ? bahAra moM kaI rIte batAvAya ? nagarapatie prabhAte jozIonI eka sabhA bolAvI. teone pUchyuM : mane svapna AvyuM che. e svapnano phaLAdeza kaho.' sabhAmAM be samartha, bhUta-bhAvine bhAkhanArA jozI hatA. eka svapnavattAe kahyuM : "ApanuM svapna ghaNuM ja bhayaMkara che." A vAkya sAMbhaLatAM ja sabhAmAM bhaya chavAI gayo. eNe AgaLa calAvyuM : "ApanI batrIsI paDI gaI, eno artha e ja ke ApanuM AkhuM kuTuMba maraNane zaraNa thaze. Apa joyA ja karazo ane eka pachI eka sau sagAMvahAlAM mRtyu pAmaze." jozIe spaSTa kahI nAMkhyuM. sabhAmAM stabdhatA sAthe zoka chavAI gayo. svapna ane vANInA vivekanA vettA bIjA jozIe kahyuM : "prabho ! huM Ano phaLAdeza vicAra karI, AvatI kAle prabhAte kahIza.' nagarapati bIjA divasanI pratIkSA animeSa nayane karI rahyo. enA haiyA para zokano bhAra hato. mukha para cintA hatI. bIjA divase vidvAnonI sabhA maLI. sau e vidvAnanA zabdo jhIlavA utsuka banyA hatA. vANI-vivekanA vettAe gaMbhIratApUrvaka kahyuM : "Apa dhAro cho eTale A svapna bhayaMkara nathI. A svapna to ApanA dIrdhAyuSyanuM sUcaka che. ApanuM AyuSya eTaluM to dIrgha che ke ApanA kuTuMbamAMthI koIneya ApanuM mRtyu jovAno prasaMga nahi Ave. prabho ! ApanuM AyuSya ghaNuM ja dIrgha che, eTalo ja A svapnano phaLAdeza che. phaLAdeza sAMbhaLI, prasanna thayelo nagarapati jyAre vidvAnane puraskAra ApI rahyo hato, tyAre vidvAnonA manamAM vANInA mahimAnuM maMthana cAlI rahyuM hatuM : phaLAdeza eka ja, paNa vAta mUkavA mUkavAmAM keTaluM aMtara ? mANasanI vANImAM kevo jAdu bharelo che ! e amRtane jhera banAvI zake. jherane amRta banAvI zake. e AnaMdamAM zokanI havA UbhI karI zake. zokamAM AnaMdanI havA sarjI zake. mANasa A potAnI jAduI zakti samajI jAya to saMsAra kevo sumadhura banI jAya ! 272 madhusaMcaya Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582. zraddhA sAcuM baLa dvA e apUrva baLa che. zraddhALu haiyAne vipattinA ghanaghora aMdhakAramAM paNa AAzAno prakAza maLato hoya che. nisIma zraddhAne A vizvanuM koI paNa kArya asAdhya nathI. gurjarezvara kumArapALane ekadA anivArya rIte samarAMgaNamAM UtaravuM paDyuM. kAraNa e hatuM ke zAkaMbharInA pUraNarAye gujarAtanI sukumAra saMskRtinuM bhayaMkara apamAna karyuM hatuM. gurjarezvarane mana A dharmayuddha hatuM. potAnA dharma ne saMskRtinA apamAnano A pratIkAra hato. AmAM hAre to gujarAtanI asmitA haNAya, eTale apUrva jussA ne jhanUnathI e laDI rahyA hatA. talavAro vIMjhANI, bhAlAo camakyA, mAthAM rAhunI jema UDavA lAgyAM ane pANIne sthAne zoNitanI saritA vahevA lAgI. sAmA pakSane tarata khabaDa paDI gaI ke, ghoDAone pANI gALIne pAnAra ne pUMjaNIthI pUjanAra A rAjAnuM parAkrama koI ajaba ! sAmA pakSe bhedanIti AdarI. kumArapALanA sainyane phoDI nAkhyuM. sau khUTala banyA. sainya dhIme dhIme pIchehaTha karavA lAgyuM. eTalAmAM saMdhyAno samaya thayo. sAMje Avazyaka kriyA karyA vinA A rAjarSi kema rahI zake ? emaNe mahAvata sAmuM joyuM. rAjAnA dharmapremane jANanArA vRddha mahAvatanAM nayanamAM nIra AvyAM : 'prabho ! atyAre ghaNA khUTala thayA che. jIvasaTosaTanI A ghaDI che. koNa kyAMthI ghA ka2ze e kahevAya tema nathI. dharma-karma rAjamahelamAM hoya, samarAMgaNamAM to yuddha !' gurjarezvaranAM nayanomAM zraddhAno dIpa jalI rahyo hato : emaNe kahyuM : 'mahAvata ! A to dharmayuddha che. nAnA jaMtunuM rakSaNa ka2nA2 meM, mANasa sAme talavAra upADI che. kAraNa eTaluM ja ke aparAdhIne zikSA karavI e kSatriyano dharma che ! bhaya pAmIne dharmane mUke te kAyara ! sAco kSatriya kAyara kema hoI zake ? hAra-jIta to jIvananAM be pAsAM che. mane eno bhaya nathI. huM to Avazyaka karIza ja.' hAthInI aMbADI para emaNe sAMdhya prArthanA zAntacitte karI, ane punaH bhAluM saMbhALyuM. Aha ! pachI to zuM emanAmAM baLa AvyuM che ! mahAcakranI jema ghUmatA bhAlAne sau joI ja rahyA. emanI zraddhAe sainyamAM zraddhA ANI. khUTala thaI pApanA mArge jatA sainikonAM haiyAMmAM kartavyadharmanI rekhA pragaTI. biMdumAM siMdhu 273 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI paLe gurjarezvara kumArapALanuM bhAluM pUraNarAyanI chAtI para maMDANuM. bhUmi para azaraNa banI DhaLelA pUraNarAye gurjarezvaranI zaraNAgati svIkArI. vijayI gurjarezvare ene abhayadAna ApI mukta karyo ! janatA bolI UThI : "vAha re vAha ! sattA ne saMpatti mATe laDatA laDavaiyA to ame ghaNAya joyA, paNa saMskRti mATe dharmayuddha karatA gurjarezvara kumArapALa, teM to hada karI ! dhanya ho tArA zraddhAbharyA siMha-haiyAne !" 583. jeNe choDavuM, tene koI na cheDe ! ga ane bhoganI tejachAyAthI banelA A jagatano vicAra karatA ne UghaDatA prabhAtanAM kiraNomAM snAna karatA mahAmuni rAjagRhanI zerIomAMthI pasAra thaI rahyA hatA. emanI najare eka dazya paDyuM, ane e thaMbhI gayA : eka kUtaruM moMmAM hADakuM laI pUrajhaDapathI doDI rahyuM hatuM ane dazeka kUtarAMe teno pIcho pakaDyo hato. enA ja jAtibhAI, ene na pahoMce to thaI rahyuM nA ? thoDe ja Adhe jatAM enA para badhAMya kUtarAM trATakI paDyAM. koIe enA baraDAmAM bacakuM bharyuM, koIe eno paga jhAlyo, koIe ene dhULa bheguM karyuM. e rIte jotajotAmAM tene lohIluhANa karI mUkyuM. aMte e zvAna thAkayuM. potAno jIva bacAvavA eNe e hADakAne paDatuM mUkyuM. te ja kSaNe sahue ene choDI dIdhuM. dazamAMnA eke e hADakuM UMcakI lIdhuM. yogIrAja to Azcaryabhera joI ja rahyA hatA. have pelAM nava, A emanA ja sAthI para trATakyAM ane pahelA zvAnanI. jema ene paNa dhULa bheguM karyuM. A bIjA kUtarAe paNa pahelAMnI jema potAno jIva bacAvavA hADakuM choDI dIdhuM. hADakuM trIjAe jhaDapyuM ane pelAM ATheya kUtarAMe A trIjA upara humalo karyo. pelAM lohIbhInAM be kUtarAM pUMchaDI dAbI, eka khUNAmAM UbhAM UbhAM bhasI rahyAM hatAM. have emane bhaya nahoto, kAraNa ke laDAyaka kUtarAMonI najara pelA hADakA para ja hatI ane jenI pAse te hADakuM hoya tenA para e dhasatAM hatAM ane tene lohIbhInuM karatAM hatAM. muni vicArI rahyA hatA ke je grahaNa kare te duHkhI thAya che, je choDe 274 madhusaMcaya Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che te sukhI thAya che. parigrahamAM A baMdhana che, tyAgamAM mukti che. A rasahIna ane zuSka hADakuM pakaDanArane paNa ATaluM lohI ApavuM paDyuM, to rasabhara vastumAM Asakta rahenArane to keTaluM lohI ApavuM paDaze ? jeNe choDayuM tene koI cheDatuM nathI. je pakaDe che, tenI pAchaLa sau paDe che. TUIle2Isa mahelanA snAnAgAranI marAmata nepoliyane karAvI. khaMDa taiyAra thatAM mahelanA adhikArIoe phrAnsanA zreSTha citrakAro pAse tyAM suMdara citro dorAvyAM. snAnagRha pUrNa thatAM nepoliyana snAna karavA gayo tyAM enI naja2 dIvAla para rahelAM strInAM citro para paDI. e snAna karyA vinA ja pAcho vaLyo ane adhikArIone hukama karyo, 'nArI-sanmAna jALavo. snAnagRha pAse strIonAM citro dorI nArInuM apamAna na karo. je dezamAM nArI Ama vilAsanuM sAdhana gaNavAmAM Ave che te dezano vinAza thAya che.' e citrone kaDhAvyA pachI ja e snAnagRhamAM gayo. 584. jvALA ane jaLa kSi timohanabAbunAM patnI agninI jvALA jevAM krodhI hatAM, to bAbu za26nI pUrNimA jevA zAMta hatA. eka divasa namatI sAMje, jamavAnI veLA vItI gayA pachI, bAbu ghera AvyA. emanI pratIkSA karI, kaMTALI gayelI emanI patnIe AMkha lAla karI kahyuM : 'tamane to sevAnuM gheluM lAgyuM che. rasoI TADhI thaI jAya che ne jamavAnI veLA vItI jAya che, enuMya tamane bhAna nathI. lo, A TADhuM che te jamI lo.' ema kahI eNe TADhA bhAtanI thALI pIrasI. bAbue lAkSaNika smita karI, e thALI patnInA mAthA upara mUkatAM kahyuM, 'kaMI nahi, bhAta ThaMDA hoya toye tArA mAthAmAM agni dhakhadhakhe che, eTale vAMdho nathI. tArA mAthAnI garamIthI AkhuM ghara ane tArI AMkho garama garama thaI gaI, to A bhAta garama nahi thAya ?' A kaTAkSabharyA vinodathI emanAM patnI zaramathI hasI paDyAM. potAnA patinA AvA premALa, zAMta ne vAtsalyabharyA ramUjI svabhAva para mugdha thaI, jIvanabha2 krodha na karavAnI e ja paNe eNe pratijJA lIdhI. krodhane kSamAthI jIto ! vasame rame hArUM | biMdumAM siMdhu : 275 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krodha e jo agninI jvALA che, to kSamA e jaLano phuvAro che. jaLa hoya tyAM agni kema pragaTe ? ane kadAca kinArA para pragaTe toya ene bujhAtAM vAra zI lAge ? pa85. mAna maLe to jJAna maLe ! che, hubalI samarAMgaNamAM saMyamI to thayA, paNa emanA haiyAmAM rahelI mAnanI goLI nahotI gaLI. emanA manamAM ema ke kevaLajJAna thayA pachI bhagavAna 28Sabhadeva pAse jaIzuM to saMyamamAM moTA paNa umaramAM nAnA mArA bhAIone namavuM nahi paDe. eTale kevaLajJAna meLavavA emaNe tapa Adaryo. kevo Akaro tapa ! emanI kAyA para velaDiyo vIMTAI, emanA kAnamAM cakalAe mALA nAkhyA, toya emane joItI vastu na lAdhI. emanI kAyAe tApanA, TADhanA, varasAdanAM duHkhaDAM veDyAM, paNa kevaLajJAna prApta na thayuM, kAraNa ke abhimAnanI goLI nahotI gaLI. bhagavAna RSabhadeve karuNA ANI, bAhubalInI be sAdhvI bahenone bodha ApavA mokalI. bahenoe kahyuM; "bAMdhavA ! hAthI uparathI nIce Utaro, mAnanA zikhara para beThelAnA haiyAmAM jJAnanI jyota pragaTatI nathI. tyAM garvanA vAyu vAya che. jJAnadIpa bujhAI jAya che, mATe vIrA ! nIce Utaro. jJAnanA sUryanI ADe abhimAnano paDado Ave che tyAre mANasa chatI AMkhe aMdha thAya che.' zANA bAhubaLI camakyA, cetyA. emano AtmA nAnA bAMdhavone vaMdana karavA taiyAra thayo. aMtaramAM laghutA AvI. mAtra eka Daga bharyuM tyAM kevaLajJAnanA prakAzathI emano AtmA prakAzI UThyo. vAha ! mAna maLe to jJAna maLe. 586. saMsAranI zeraDI che. sAranuM kalahamaya jIvana joI, jIvanadAtA sUryadeva nirAza thaI astAcaLa tarapha sarakI rahyA hatA. tyAM emanI najare premano eka sohAmaNo prasaMga paDyo, ane sUryadevano glAnibharyo cahero harSathI nAcI UThyo ! bhakta kavi tukArAma zeraDInA daza sAMThA laI UbhI bajAre cAlyA jAya che. emanI AMkhamAM bALaka jevI nirdoSatA che, mukha para gulAba jevuM mRdu ne 276 * madhusaMcaya Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukta thAya che. emane joI bALako ghelAM thAya che. nirdoSa bALakone joI pote ghelA thAya che. bALakoe hAtha dharyA eTale saune eka eka sAMTho ApI, mAtra eka sAMTho laI emaNe gharanA AMgaNAmAM paga mUkyo. AMgaNAmAM UbhelI emanI krodhamukhI patnI A joI saLagI UThI. e manamAM babaDI : "AnI dAnavIratA to juo ! gharamAM chokarAM ghaMTI cATe ne upAdhyAyane ATo." tyAM tukArAme sAMTho enA hAthamAM mUkyo. patnIe zeraDIno tiraskAra karI kahyuM : "ko Ane ukaraDe ! phUlaNajI thaI badhAya sAMThA chokarAone vaheMcyA, tema Aneya ApI devo hato ne ? Ane ahIM zuM karavA lAgyA !" ema kahI krodhanA AvezamAM bhAna bhUlelI eNe sAMTho patinA baraDAmAM phaTakAryo ! coTa to evI lAgI ke sAMThAnA be kakaDA thaI gayA. chatAM mIThuM hAsya karI tukArAme kahyuM : "jANato ja hato ke mane mUkIne tuM ekalI to nahi ja khAya. tuM to adhaganA kahevAya. mane ardho bhAga ApyA vinA tuM khAya kharI ? adhaganAno dharma teM barAbara pALyo che !" ema kahI eka TukaDo moMmAM mUkI e bALakanI jema rasa cUsavA lAgyA. A joI emanAM patnInI AMkhamAM AMsu AvI gayAM. kahyuM che ne, tiraskArane premathI jIto. lohIthI kharaDAyelAM kapaDAM lohIthI nahi, paNa pANIthI zuddha thAya, tema tiraskArano pratikAra krodhathI nahi, paNa premathI thAya. talavAra sAme DhAla, agni sAme pANI, tema tiraskAra sAthe prema ! 587. bhagavAna vardhamAnanAM vacano vocchinda siNehamappANo kumuyaM sArahayaM va pANiyaM se savvasiNehavajjie samayaM goyama ! mA pamAye / / radaRtunuM kumuda jema kIcaDane tyajI pANInI upara Ave che, tema tArA mana para coMTelA mohane choDIne tuM adhdhara Ava. he gautama ! eka paLano pramAda mA kara ! biMdumAM siMdhu 277 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588. hAthe karIne herAna rAjagRhanI zerIomAM to jANe saritAo pharavA nIkaLI hatI. varSonI A raMgalIlA nihALatA magadhapati biMbisAra ne mahArANI celaNA mahelanA jharUkhAmAM beThAM hatAM. cAre bAju aMdhakAra jAmyo hato. mANasanA kALajAne kaMpAvI nAMkhe evI garjanAo thaI rahI hatI. kyAMya kaMI dekhAtuM na hatuM. nagarane aMdhakAra gaLI gayo hato, mAtra vIjaLI jhabakatI tyAre ja duniyAnA astitvano khyAla Avato. kaDAkA sAthe eka vIjaLI jhabUkI ane enA prakAzamAM thoDe dUra, ghUMTaNa sudhInA pANImAMthI lAkaDAM kheMcatA eka vRddhane rANI celaNAe joyo. e camakI. AvA TANe majUrI ! 'mahArAja ! joyune ApanuM kalyANarAja ! eka bAju vaibhavanI choLo UchaLI rahI che, jyAre bIjI bAju peTa mATe mAtra peTa bharavA mATe - AvA varasAdamAM mANasane kALI majUrI karavI paDe che ! A te kalyANarAjya ke kALarAjya !' magadharAja AmAM kaMI na samajyA. emaNe kaMI ja joyuM nahotuM : 'rANI ! tame zuM kaho cho ? atyAre kevo mANasa ane kevI majUrI ?' tyAM to pharI vIjaLI camakI. baMnenI najara DhIMcaNa sudhInA pANImAM zrama karato vRddha najare paDyo. magadharAja vAta samajI gayA. AjJA karI : 're, koI che hAjara !' dvArapALe AvI namana karyuM. - jAo, nadIkinArA para rahelA pelA mANasane bolAvI lAvo.' dUra AMgaLI cIMdhatAM rAjA biMbisAre kahyuM, thoDI vAramAM dvArapALa sAthe eka mANasa Avato dekhAyo. kachoTo mArelA, jIrNa zarIravALA, lajjA DhAMkavA mAtra laMgoTI paherelA, AzAthI UMDI UtarelI AMkhavALA A vRddha para prAsAdanI suvarNadIpikAono prakAza paDI rahyo hato. rAjA zreNike pUchyuM : 'AyuSyamAna ! tuM koNa cho ? zuM tArA udara pUratuM anna paNa tAre ghera nathI ke Ama akALe zrama ka2vA nIkaLyo che ?' vRddhe sabhyatAthI namana karatAM kahyuM : 'huM ? huM to akiMcana mammaNa chuM. mAre ghera anna to pUratuM che, e uparAMta be suMdara vRSabha che, enAM 278 * madhusaMcaya ... Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sADAtraNa zRMga to taiyAra thaI gayAM che. ardho bhAga ja bAkI che. tenI pUrti mATe nadImAM taNAIne AvatAM caMdananA kASThane bahAra kADhavA mATe atyAre zrama karI rahyo chuM. divase koI jANe to e tANI jAya eTale A a-kAla e mArA mATe su-kAla che.' rAjAne vicAra Avyo, vRSabhanAM zRMga ? e vaLI zuM ? e kaMI na samajyA. rAta ghaNI vitI gaI hatI, vAta TUMkI karatAM rAjA biMbisAre kahyuM : prabhAte tamArI vAta samajIne ziMgaDAnI vyavasthA rAjyabhaMDAra taraphathI karavAmAM Avaze. jAo, atyAre sukhe nidrA karo.' mammaNane biMbisAranA potAnA vizenA ajJAna para hasavuM AvyuM, ane sukhanidrA zabda ene Azcaryabharyo lAgyo. dhananI ciMtAmAM eNe sukhanidrA joI ja kyAre hatI ke Aje ene sukhanidrA Ave ? mammaNa namana karI cAlyo gayo. prabhAte mammaNa zeTha magadharAjane potAne tyAM nimaMtrI lAvyo. eka pachI eka bhoMyarAM vaTAvato aMdaranA bhUgarbhamAM ene laI gayo. tyAM eNe be suvarNanA vRSabha paDadA pAchaLa rAkhyA hatA. e paDado UMcakatAM mammaNe kahyuM : "A vRSabhonAM traNa ziMgaDA to ratnathI maDhI dIdhAM che. cotho zRMgano thoDo ja bhAga ratnathI jaDavAno bAkI rahyo che. e thAya eTale eka kArya to pUruM thayuM kahevAya !" magadharAja biMbisAra to AzcaryamAM DULyA hatA. zuddha kAMcananA be bhavya vRSabho e zveta vastranI nIcethI pragaTyA hatA. jANe baliSTha hAthIbALa joI lo. AMkhane ThekANe mUlyavAna ratno mUkyAM hatAM ane enAM zRMga to ratnakhacita suvarNanAM hatAM, jenAM prakAzathI bhUgarbhano bhAga prakAzamAM nahAI rahyo hato. biMbisAra pote jue che, e sAcuM che ke pote nathI jotA te sAcuM che, e bhramamAM paDI gayA. potAnA rAjyabhaMDAramAM paNa na maLe evAM ratnono A svAmI ane chatAM AvI aMdhArI meghalI rAtamAM caMdanakASTha kheMcavAnI kALI majUrI ! tyAre rAjA zreNikane karuNAsAgara bhagavAna vardhamAnanAM jJAnavacano sAMbharI AvyAM. rUmo mAsa zreNika ! icchAo ne tRSNAo AkAzanI jema anaMta che. eno aMta Avato ja nathI. saMtoSanA zastrathI tRSNAne chedo, nahi to tRSNA mANasane chedI nAkhaze ! biMdumAM siMdhu 279 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 589. saMtanuM nAma tahaththA vAgha jemanA paDozI che evI bhIlonI vastIvALA pradezamAM thaI, G amAre mALavAmAM javAnuM hatuM. ame sAta pravAsIo hatA. amAro kaparo pravAsa dAhodathI zarU thavAno hato. dAhoda sudhI to vihAramAM koI muzkelI nahotI naDI, paNa ahIMthI to mArga ati vikaTa hato. dAhodathI pahADa ane jaMgala bhedI rasto vAMkAcUMko mALavAmAM jAya che. mArgamAM ghaNIkharI bhIlonI ja vastI che. jenI pAse jamIna che te khetI para nabhe che. jene majUrI maLe che te majUrI karI khAya che; paNa jene A bemAMthI ekeya nathI maLatuM te corI, lUMTa ane zikAra para jIve che. vidAya vakhate dAhodanA keTalAka bhAIoe amane kahyuM, "mahArAjazrI ! Apa A raste prayANa to karo cho, paNa A rasto jema vikaTa che tema kAMIka bhayabharelo paNa kharo. mArgamAM ujaLiyAta komanAM ghara nathI, che kevaLa bhIlonI, vastI. A sarahadanA keTalAka bhIlo to corI, ane lUMTa para ja jIve che. emanI krUratA para jabarI che ! be-cAra rUpiyA mATe mANasa jevA mANasane mArI nAMkhatAM vicAra na kare evA e krUra che ! mATe voLAviyA sAthe lIdhA hoya to ThIka !' "ame to sAdhubhAI ! ema pArakuM rakSaNa amane na khape." emanI vAta sAMbhaLyA vinA ja ame to cAlI nIkaLyA. rastAnI baMne bAju UMcAM UMcAM vRkSo Dole. vRkSonI ghaTAmAM svataMtra paMkhIonAM mukta gAna guMje. parvatamAMthI jharatA jharaNAMno jharamara mITho dhvani saMbhaLAya. prabhAtanAM kiraNo jhADanAM pAMdaDAM vIMdhI amArA zarIra para AvI saMtAkUkaDI rame, ane moTI moTI AMkhovALA doDatAM haraNanAM ToLAM amArI sAme jue ane pAchAM lAMbI lAMbI phALa bharI pavanavege doDavA mAMDe. AvAM mohaka dazyo jotAM mAruM haiyuM AnaMdanA jhUle jhUlavA lAgyuM. prakRti mAtAnA hAthanA AnaMdanA A masta jAmanA pAnathI mAruM mana to evuM masta thaI gayuM ke paMdara mAIlano paMtha kaI rIte kapAI gayo, enIye khabara na paDI. mArA sAthIone jotAM mane khyAla Avyo ke huM mukAma pAse AvI pahoMcyo chuM. amAro mukAma eka vizALa vaDa nIce hato, tyAM sAmAna goThavI Asana jamAvyuM. sAthe AvanAra bhAIoe bhojananI sagavaDa karI hatI. gocarI (bhojana) patAvI bapore jarA ArAma karyo...ADuM paDakhuM karatAM 280 kara madhusaMcaya Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janidrAdevIe caDhAI karI ! ArAmanI kiMmata to zramitane ja samajAya ne! ArAma laI UThyo, tyAM ATha-dasa bhIla yuvAno dekhAyA. bhAthAmAM tIra, ane khabhe kAmaThuM nAMkhelA yuvAnone jotAM ja dAhodanI sarahada para pelA bhAIoe kahelI vAtanuM bhUta mArI najara AgaLa UbhuM thayuM. caMcaLa mane eka prazna Ubho karyo : 'are, be-cAra rUpiyAnI vastu mATe paNa khUnanI sarahada sudhI pahoMcI janArA A jaMgalI yuvAno, tophAna to nahi karene ?" tyAM to zraddhA bolI UThI : 'mUrkha ! enI krUratA karatAM tAro prema mahAna che ke nahi ? kyAM gayuM tAruM premanuM sAmrAjya ? ke pachI vAtomAM ja ? bhoLA mana ! A badhA to premanA sAmrAjyanA vaphAdAra nokaro che. jene premanI bhASA AvaDe che, te to siMhane paNa mitra banAvI zake, to zuM A mANaso tArA mitro nahi bane ? nAno kIDo paththaramAM ghara karI zake to mANasa mANasanA dilamAM ghara na kare ?' zraddhAnA A zabdo mane vizvapremanA mahAmaMdiramAM laI gayA, jyAM mAtra prakAza ane parimala ja che ! emane meM premathI saMbodhyA. premanA pavitra jaLamAM snAna karI e mArI nikaTa AvyA. pachI A premanA tAMtaNe baMdhAyelA yuvAnoe kalAko sudhI mArI sAthe vArtAlApa karyo. emanI pahADI mizrita ardhagujarAtI bhASA bane tyAM sudhI huM samajavA prayatna karato. samajato tyAM huM uttara Apato, ane na samajato tyAM jarA smita karato. mArA smitano artha 'huM samajyo nathI' ema e sahelAIthI karI letA ane izArAthI mane samajAvatA. emanI vAtomAM mane, ane mArI vAtomAM emane dhIredhIre evo to rasa paDyo ke sAMja thavA AvI topaNa na casakyo huM ke na khasyA e. saMdhyA eno raMgaberaMgI sALu badalI enI bahenapaNI rajanIne maLavA gaI, tyAre ja mane khabara paDI ke sUryAsta to kyAranoya thaI gayo che ! 'mahArAja ! rasto kharAba che, eTale vahelA na jatA. ame tamane sAmA gAma sudhI vaLAvavA AvIzuM. lo rAma-rAma !' kAmaThuM khabhA upara mUkI UbhA thatAM yuvAnoe kahyuM. ghaDIbhara huM e yuvAnone joto joI rahyo. emanuM zarIra kALuM hatuM paNa vAto kevI UjaLI hatI ! kapaDAM phATelAM hatAM paNa dila kevuM akhaMDa hatuM ! kapaDAMne thIMgaDAM hatAM paNa mana para kyAM kRtrimatAnAM thIMgaDAM hatAM ? cirAyelA biMdumAM siMdhu * 281 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhotiyAne emaNe gAMTho mArI hatI, paNa manamAM thoDI ja emaNe gAMTho vALI hatI ? e to prakRtimaiyAnA lADakavAyA hatA. eka ghA ne be kaTakA e emanuM sUtra hatuM. emane jo sAcuM jJAna maLyuM hota to ? emanAM jhaTa saLagI UThe evA dilanI koI dilasoja mAnavInA hAthe mAvajata thaI hota...to...paNa A prazna ja asthAne che ne ? AkAzanA jharUkhAmAMthI uSAe potAno gulAbI cahero bahAra nahoto kADhyo, tyAM to daze yuvAno tIra-kAmaThAM laI hAjara thaI gayA. mArI sAthenA eka bhAI manamAM ja babaDyA : 'A vaLAvavAnA bahAne ardhe raste lUMTavA to nathI AvyA ne ? paNa eno babaDATa sAMbhaLI mArAthI na rahevAyuM. mArAthI bolI javAyuM-- zraddhA bharI je satyathI, te to kadI pharatI nathI; zraddhAvihoNI jiMdagI jagamAM kadI phaLatI nathI.' paNa koNa jANe mane evuM gheluM lAgyuM ke emanI vAto ja sAMbhaLavI game. Akhe raste vAto, vAto ane vAto. e yuvAnone paNa emano anubhava ThAlavavAnI jANe Aja dhUna lAgI hatI ! rastAmAM jhADonI oLakhANa Ape. thoDuM cAlIe tyAM pakSIonI vAta upADe. vaLI khINonI, parvatonI ane nadIonI pichAna karAve. kyAMka chUpI pagadaMDIonI, zikAranI, lUMTanI ane chelle saMtAI javAnAM sthAnonI vAto kare ! lUMTanI vAta nIkaLatAM ja mArAthI na rahevAyuM. meM khullA dile, pelA bhAIoe kahelI vAta emane kahI saMbhaLAvI. vAta sAMbhaLatAM ja e khaDakhaDATa hasI paDyA. parvatomAM paDaghA pADatuM emanuM hAsya sAMbhaLI huM jarA TharI gayo. A kevuM vicitra hAsya ! tyAM to emanAmAM eka zANo gaNAto nAyaka jevo yuvAna bolI UThyo : 'sAcuM, sAcuM, mahArAja ! tame kaheluM badhuM sAcuM che. tamArI AgaLa ame jUThuM nahi bolIe. amArAmAMno ekAda koIne lUMTe eTale ame ja lUMTIe chIe ema kahevAya; paNa ame kone lUMTIe chIe e tamane pelA bhAIoe kahyuM nathI lAgatuM !' meM kahyuM, 'kone vaLI zuM ? jenI pAse mAla hoya tene !' 'nA, mahArAja ! nA. amAre mAthe paNa bhagavAna che. amAreya eka dI ma2vAnuM che. ame jene tene na lUMTIe. gAmamAM je zAhukAra thaI, vidyA bhaNI, mIThI vAto karI amane lUMTatA hoya, temane ame ahIM lUMTIe chIe. e loko 282 * madhusaMcaya Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garIbone lUMTatI vakhate thoDI ja dayA rAkhe che, te ame emanA upara dayA rAkhIe ? e ama garIbone premathI na Ape to bIkathI to Ape ne ! paNa tamArI vAta nyArI che, tame to sAdhusaMta kahevAo. tame koIne lUMTatA nathI, paNa UlaTuM tame to Apo cho. tamane lUMTavAnA na hoya, tamane to ApavAnuM hoya. tamane lUMTe ene to bhagavAna tUTe. lo, mahArAja ! A gAma AvI gayuM. ame have pAchA vaLIzuM. rAma-rAma ! ko'ka dI AMhIM padhArajo ane gopasiMhane yAda karajo..." premathI namana karI emaNe vidAya lIdhI, paNa gAmamAM pesatAM mane eka ja vicAra Avato hato ke, "huM emane kema karI samajAvuM ke tame UbhuM kareluM A tattvajJAna khoTuM che ! gAmanA mANaso tamane lUTe eTale tame emane lUMTo e kyAMno nyAya ! be kALI vastu bhegI karavAthI kALI vastu thoDI ja dhoLI thaI javAnI che ?..paNa A to rahyA prakRtimayAnA lADakavAyA ! emane mATe to emaNe Ubho karelo nyAya ja sAco, ApaNo nyAya emane zuM karavAno ? A prasaMge manane ATaluM samAdhAna to maLyuM : ATalA aMdhakAramAM paNa sAdhu-saMtanA nAmano Acho Acho dhruva tAro prakAze, e zuM Azcarya nathI ! 590. biMdumAM siMdhu A rSARtu hatI. hariyALI vanarAjithI vasuMdharA hasI rahI hatI. AkAzamAM vAdaLo para vAdaLano maMDapa jAmyo hato. AthamatA sUryanAM kanakavaNa komaLa kiraNoe AkAzamAM raMgoLI pUrI hatI. lAla-pILA AchA jAMbalI varNanA mizraNathI nIlavarNA gaganamAM raMgano bajAra jAmyo hato. emAM saptavaNuM meghadhanuSya kheMcAyuM. A indradhanuSanI AsapAsa sonerI vAdaLone vIMdhIne AvatAM kiraNo rAsalIlA ramavA lAgyAM. mahAtmA AnaMdaghanajInA bhaktanuM haiyuM paNa A nayanamanohara dRSTithI nartana karavA lAgyuM. anmilita dRSTithI dhyAnamAM lIna banelA AnaMdaghanajI pAse e doDI Avyo. gurudeva ! bahAra Avo. AvuM jovAnuM pharI nahi maLe. gaganamAM nisarganI zuM raMgalIlA jAmI che ! Aha...alaukika !' mahAtmA AnaMdaghanajInA oSTha para smita ramI rahyuM - jANe matta phUlanI madhura suvAsa prasarI. vela para jeta phUla Ave ema emanA hoTha para zabdo AvyA : biMdumAM siMdhu 283 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'vatsa ! tuM aMdara Ava. jenA mAtra eka ja kiraNamAM vizvanI samasta lIlA ane zobhA samAI jAya evAM anaMta kiraNothI zobhatA AtmAnI AtmalIlA ahIM jAmI che. tuM aMdara Ava. Avo avasara pharI nahi Ave. Ava, tuM aMdara Ava.' 591. abhayadAna zA mATe zreSTha ? pau SadhanuM pavitra vrata laI rAjA medharatha dharmamaMdiramAM beThA hatA. pApanA caMdranI AsapAsa tAraka maMDaLa jAme tema rAjAnI cAre bAju nAnAmoTA rAjavIonuM maMDaLa jAmyuM hatuM. madhyAhnano samaya hato ane dharmacarcA cAlI rahI hatI. abhayadAna jIvitadAna e vAtano viSaya hato. - "dAnamAM abhayadAna ja zA mATe zreSTha ?'' eka mAMDalike prazna karyo. 'kAraNa ke abhaya ApanAre pahelAM potAnuM jIvana abhaya karavuM paDe che. ane abhaya, saMpUrNa jIvanazuddhi vinA zakya ja nathI. vaLI abhayavrata mATe vakhata Ave jIvananuM paNa balidAna ApavuM paDe.' megharatha rAjA ATaluM kahe te pahelAM eka bhayabhrAMta dhrUjatA pArevAe enA khoLAmAM paDatuM mUkyuM. megharatha bolatAM thaMbhI gayA. emaNe aNadhAryA AvelA A pArevA sAme joyuM. gabharu pArevAnI karuNAmaya AMkho jIvananI bhIkha mAMgI rahI hatI. enI UchaLatI chAtI kahetI hatI : 'mane bacAvo, anAthonA nAtha ! mAre tamAruM ja zaraNa che. tamAruM abhayavrata mane abhaya nahi apAve ?' dayALu megharatha enI AMkhonA bhAva pAmI gayA. komaLa hAtha enA nAjuka pIchAM para pheravatAM rAjAe kahyuM, 'gabharu jIva ! gabharAIza nahi. tuM abhaya cho. prANanA bhoge paNa zaraNe AvelAnuM rakSaNa karavuM e mAro kSatriya dharma che. emAM paNa Aja to mAre pauSadhavrata che. tuM abhaya cho.' te ja paLe, bArImAMthI pavananA susavATA sAthe jhaDapathI eka bAje praveza karyo. enI AMkho pArevA para maMDAI rahI. enI AMkhomAM rahelI krUratAthI pArevuM kaMpI UThyuM. e bolyo : 'rAjana, tamArA khoLAmAM 2heluM pArevuM e mAruM bhakSya che, ene mUkI do. bhUkhanI AgamAM huM zekAI rahyo chuM.' aSADhanAM vAdaLAM AkAzamAM jAmyAM hatAM. dharmamaMdiranA udyAnamAM vistarelI velaDiyone DolAvatI pavananI laherakhIthI vAtAvaraNa khuzanumA hatuM, 284 * madhusaMcaya Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa bAjanI A hiMsaka bhASAthI vAtAvaraNa ugra thaI gayuM. "bAja ! zaraNe AvelAne zaraNa ApavuM e amAro kSatriya dharma che. mANasa dharma cUke pachI zuM rahe ? bhAI, mAre abhayavrata che. ene abhaya ApuM chuM. e tane nahi maLe." megharathanA oSTha para nizcayanI daDha rekhAo hatI. "mAre paNa jIvavA mATe peTa to bharavuM ne ?" lohItarasI AMkho pheravatAM bAje kahyuM. paNa pApathI ?" dayAA AMkha baMdha karatAM megharathe kahyuM, "pArakAthI potAnuM poSaNa e dharmanuM zoSaNa che. tArA eka pIchAMne kAMpatAM je kAramI vyathA tane thAya, e ja A pArevAMne paNa thAya, e samAna jIvanadharma paNa tane nathI samajAto ? tArI tRpti mATe bIjAno sarvanAza karavo che ?' sUrya vAdaLamAMthI bahAra Avyo ane vAtAvaraNamAM ugratA vadhavA lAgI. bAjanA zabdomAM paNa eTalI ja ugratA hatI. "rAjana ! tame peTa bharelA cho tethI dharma ane adharma, mAnavatA ne dAnavatA, ahiMsA ne hiMsAnI philasUphI tamane sUjhe che. paNa huM to bhUkhyo chuM. daridratAnuM duHkha ane bhUkhanI pIDA kAramI hoya che. atyAre to huM bhUkhanI AgamAM bhaDabhaDa baLI rahyo chuM." kharekhara ! bhUkha e rUpane bALanArI, lAvaNyane cUsanArI, yauvanano nAza karanArI, smRtino dhvaMsa karanArI, nayanone kotarI khAnArI, vairAgyane utpanna karanArI, baMdhuo vacce kalaha karAvanArI ane mAnavatAne samULagI saLagAvanArI bahurUpI rAkSasI che. bAjanI vAstavikatAe ugratA dhAraNa karI. rAjana ! lajjA, viveka, dharma, saumyatA, vidyA ke sneha e tyAM sudhI ja jaLavAya che, jyAM sudhI e bhUkhanA vikarALa bAhumAM bhIMsAto nathI. enA bAhumAM bhIMsAyelAne na hoya zarma ke na hoya dharma, na hoya viveka ke na hoya vinaya, na hoya sneha ke na hoya saumyatA." pratApI sUrya aSADhanI navajAta vAdaLIone AvatI jovA mATe A meghanI ghaTAmAM chupAyo hato. eTale cAre bAju megharathanA uttara jevI zAMti ane mIThAza hatI. paMkhIrAja ! huM tamArI vAstavika vAta kabUla karuM chuM. bhUkhanuM duHkha AkaruM che, to huM tamane managamatuM khAvA apAvavA taiyAra chuM. bolo, tamane zuM khape che ? bAjanI AMkhamAM hiMsA dhasI AvI, enI lohItarasI AMkha kahevA biMdumAM siMdhu 285 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgI, "amAre managamatuM eTale mAMsa. amane mAMsa vinA bIjuM zuM priya hoya ?' "pharI mAMsa ? are bhalAbhAI ! mAMsa sivAya bIjo kAMI khorAka mAga. abhayavratavALo hiMsA kaI rIte karI zake ? nirdoSane bhaya utpanna karavo e to vratabhaMga kahevAya." rAjana ! mAMsa e amAro khorAka che, ane e paNa vAsI nahi, tAjuM mAMsa. vrata pALavuM ke toDavuM te tame jANo. huM to mArA peTa mATe mAMsa mAMge che. ane kharuM kahuM to rAjana ! dharma vAtothI nathI paLAto. vartanathI paLAya che ! bIjAnuM nahi to tamAruM mAMsa Apo. paNa Apo. mAMsa ApyA vinA to nahi ja cAle !" naphaTAInA zikhare besI bAne kahI ja nAMkhyuM. vAdaLIo cAre bAjuthI dhasI rahI hatI. vAtAvaraNanI gaMbhIratA sUrya samajI gayo. e dRzyane jovAnI hiMmata khoI beThelo sUrya vAdaLAmAM saMpUrNa saMtAI gayo. megharathanI AjJA thatAM dharmamaMdiramAM kAMTo goThavAI gayo. eka pallAmAM pArevuM hatuM, bIjA pallAmAM megharatha potAnI jAMghamAMthI kApI kApIne mAMsanI pezIo goThavI rahyA hatA. lohInuM jharaNuM vahI rahyuM hatuM. pallAmAM mAMsanI pezIonI DhagalI thaI, paNa palluM jarAya na namyuM. megharatha eka kSaNa vicAramAM paDyA. pArevAnuM te ATaluM badhuM vajana ? kaMI kAvataruM to nahi hoya ? paNa mAre zuM ? mAre to mAruM vrata pALavuM che. vairyanA bhaMDAra megharatha pote ja trAjavAmAM besI gayA. saunA moMmAMthI Aha nIkaLI ! "nAtha ! eka nAcIja pArevA mATe prANatyAga na hoya. A to kaMIka kAvataruM che. ApanI jAMghamAMthI vahI jatuM lohI joIne amane tammara Ave che." sabhAmAMthI pokAra UThyo. pallAmAM beThelA megharathe kahyuM : "game te ho, kAvataruM ho ke satya ho ! mAre mana A pratijJA che. pratijJA e mAro prANa che ane pratijJA e mAruM dhana che. pratijJApAlana e ja jIvananI sAcI itizrI che. pratijJA tUTe tyAre eka mAnavInuM jIvana nathI tUTatuM, paNa lAkho mAnavIonAM haiyAM tUTe che. pAmaratA pratijJAno bhaMga karAve che. sAttvikatA pratijJAne abhaMga rAkhe che." megharathanA amara ghoSa para mohelI navajAta vAdaLIo varasI rahI. amIchAMTaNAothI dharatI zAtA anubhavavA lAgI. tyAM ociMto prakAzano puMja cAre bAju prasaryo. ane emAMthI eka anupama lAvaNyajharatI suMdara AkRti pragaTI. 286 - madhusaMcaya Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sau stabdha banI gayA. 'huM devakumAra !' rAjA megharathanA caraNomAM e prakAzamUrtie mAthuM mUkI saune uddezIne kahyuM, 'A nararatnanI kasoTI karavA Avyo hato. kAraNa ke devasabhAmAM indre rAjA megharathanAM vratanAM vakhANa svamukhe karyAM. mAre gaLe e vAta na UtarI. mane thayuM ke devanI zakti AgaLa mAnava-zakti zuM hisAbamAM ? meM e mATe temane kasoTIe caDAvyA. Aje mAnavInA manobaLa AgaLa mAruM mastaka name che. kabUtara ne bAja mArAM vaikriya rUpa che. he bharatakhaMDanA bhAvi tIrthaMkara soLamA zAMtinAtha ! mahAmAnavanI pUrvabhUmikAmAM paNa mAnavatA kevI bhavya hoya che, tenuM Apa udAharaNa cho. prabho ! punaH ApanA caraNomAM mAthuM mUkI, huM kSamA yAcuM chuM. mane kSamA Apo. ApanAthI vasuMdharA bahuratnA che !' alopa thatI prakAzamUrtine sau joI rahyA. megharathanA akSata aMga para puSpagaMdha ne prakAzanI vRSTi thaI rahI hatI, ne vasuMdharA para jaLavRSTi thaI rahI hatI. vratadhArIno vijaya ho ! 592. Ijjata koNe lIdhI ! kaLanA biMdunuM rUpa to kAMI nathI, paNa e jyAre kamaLanAM pAMdaDAM para jhapaDyuM hoya che, tyAre to e sAcA motInI ramyatA sarjatuM hoya che. tema vANI ne vartananuM ema to kAMI mUlya nathI paNa viveka vAparavAthI enuM mUlya anekagaNuM vadhI jAya che. AvanAra atithi mATe badhI sagavaDatA sAcavI hoya, dareka rIte taiyArI karI hoya, koIpaNa vastunI jarAya khAmI na rAkhI hoya, paNa emAM jarAka jo vivekanI khAmI rahI gaI hoya to badhI taiyArIo ane sAcavelI sagavaDo vyartha jAya che ema koNa nathI jANatuM ? chatAM ApaNe joIzuM to jANavA maLaze ke jIvanapaMthanA ghaNA musApharo mAtra eka vivekanI UNapane laIne ja jIvanamAM nirAzA anubhavatA hoya che. dhArmika utsava zuM ke AdhyAtmika cintana zuM, sAmAjika pravRtti zuM ke rASTrIya krAnti zuM A badhI pravRttio viveka mAMge che. vivekanA abhAve A vastuo jaLavihoNA sarovara jevI banI jAya che. jene vivekano cIpiyo maLI Ave che te game tevI vastune paNa e cIpiyAthI upADI samayane anurUpa banAvI zake che, paNa jene e cIpiyo maLyo nathI, e game teTalI pravRtti biMdumAM siMdhu 287 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare paNa e parimala vinA paMkaja jevI ja gaNAya. vastu dekhAya ghaNI paNa emAM sattva kAMI na hoya. eTale ja vivekI mANaso duniyAmAM dhamAla bharelA zabdo karatAM, artha bharelA kArya tarapha vadhAre lakSa ApatA hoya che. e jema kArya karatA jAya tema emAMthI suvAsa pragaTatI jAya ane kAryanI suvAsa jyAre bole che tyAre enI AgaLa mANasanI vAcA sAva pAmara lAge che. paNa avivekI mANaso to bolavAne bahu mahattva ApatA hoya che. e to ema ja mAnatA hoya che ke vAcALatAthI ja A jagatano ratha aviratapaNe cAle che, paNa arthahIna ane vivekahIna vAcAthI anarthanI hAramALA UbhI thAya che, e emanA dhyAnamAM nathI AvatuM. Aja jyAre vivekanI carcA UpaDI che, tyAre muMbaIno eka prasaMga mane yAda Ave che. naveka vAgyAno samaya hato. gumAstA dhArA pramANe samayasara dukAna baMdha karI, harilAlane mAthe copaDA upaDAvI ramaNalAla ghera jaI rahyA hatA. emanuM ghara trIjA bhoIvADAmAM hatuM, eTale galInA vaLAMka pAse ja rasikalAlano bheTo thaI gayo. rasikalAla ramaNalAlano harIpha hato, ane guMDo paNa kharo. enA manamAM ghaNA vakhatanI dAjha hatI. e taka joto hato. lAga maLe to apamAnano badalo tamAcAthI vALavAnI ene dhUna caDhI hatI. Ajano prasaMga rasikane ThIka lAgyo. mArgamAM khAsa koInI avarajavara paNa nahotI. galIno vaLAMka hato. battI jarA dUra hatI, eTale lAga joI eNe ramaNalAlane eka dhola mArI, enI pAghaDI dhULa bhegI karI, chU thaI gayo. ramaNalAla zANA, cakora ane samayajJa hatA. eNe pAchuM vALI joyuM paNa rasikalAla kyAranoya adRzya thaI gayo hato. eTale kAMI paNa bolyA vinA, pAghaDInI dhULa khaMkherI, mAthA para mUkI, jANe kAMI ja banyuM nathI e rIte AgaLa vadhyA. harilAla e ramaNalAlano vaphAdAra ane bhalo nokara hato. enAthI A dazya na jovAyuM. ene lAgI AvyuM, paNa pakaDanAra karatAM bhAganAranA pagamAM jora ane vega vadhAre hatAM. e pAchaLa doDyo, paNa pahoMcI na zakyo; eTale babaDavA lAgyo : "are, are, ANe zeThanI ijjata lIdhI ! zeThanuM apamAna karyuM ! nIca badamAze zeThanI pAghaDI dhULa bhegI karI !' makAnamAM pesatAM ja sAmo rAmo maLyo, "are rAmA ! pelA nAlAyaka rasike zeThane tamAco mAryo, zeThanI pAghaDI dhULa bhegI karI, zeThanI ijjata 288 - madhusaMcaya Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIdhI.' rAmAnA khabhAne DhaMDhoLatAM harilAle kahyuM, A ja vAta rasoyAne karI, ane pachI bIjAone bhegA karI A ja vAtanuM eka pArAyaNa karavA lAgyo: rasike tamAco mArI zeThanI ijjata lIdhI." saunI AgaLa A prasaMgane rasapUrvaka varNavato harilAla potAnA manamAM potAnI vaphAdArI para ane potAnI AvaData para malakAto hato, paNa vivekahIne vAcAthI keTaluM nukasAna thAya che, e ene samajAtuM nahotuM. avivekInI vizeSatA ja e ke, potAnA ajJAna upara paNa jJAnanI chApa mArI, enuM pradarzana bhare. ramaNalAla harilAlane khUNAmAM laI jaI kahyuM : "are mUrkha ! ijjata eNe nathI lIdhI, paNa ijjata to teM lIdhI. galImAM tamAco mAryo, e to huM ane e ja jANIe. paNa gamAra ! teM to gupta vAtanI saune khabara ApI. A vAta koI jANatuM nahotuM, te saune jaNAvI; eTale ijjata enAthI nathI gaI, paNa tArAthI gaI. vivekavihoNA tArA jevA mUkha bhalAIne nAme bUrAI kare, sArAnA nAme kharAba kare, dhoLAnA nAme kALuM kare !" 593. krodha nahi, kSamA kara ! , kAzanI aTArImAMthI uSAe potAnuM moM bahAra kADhayuM, tyAre AcArya droNa potAnA chAtrone jIvanazikSaNa ApI rahyA hatA. mAna sarovaranI AsapAsa jema haMsanI paMkti bese, ema AcArya droNanI AsapAsa vidyArthIo beThA hatA. adhyayanano prAraMbha karatAM AcArya droNe kahyuM : chAtro ! Aje A sUtra karI lAvo, ghaM mA , mAM ru - krodha karIza nahi, kSamA kara !" A mitAkSarI sUtra chAtro gokhavA maMDI paDyA. pUro ardho kalAka paNa nahi thayo hoya, tyAM bhIma Ubho thaI gayo. namana karIne eNe kahyuM, "gurudeva! pATha AvaDI gayo che, kaMThastha paNa thaI gayo che. kaho to bolI jAuM ? krodha mA kuru, kSamAM kuru !" te pachI arjuna, duryodhana, ema eka pachI eka chAtro AvatA gayA ane zuddha vANImAM spaSTa sUtro bolI potapotAne sthAne goThavAI gayA. paNa A zuM ? sauthI tIvra medhA dharAvanAra dharmarAja yudhiSThira to Aja UThatA ja nathI ! zuM emane A TUMkuM sUtra paNa nathI AvaDatuM ? zuM emanI buddhinA caMdrane jaDatAno rAhu gaLI gayo ? biMdumAM siMdhu 289 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzanI uSA yudhiSThiranI prajJA para smita karI cAlI gaI. bAlasUrya Ubho Ubho yudhiSThiranA A adhyayananI rIta joI rahyo. gurue hAka mArI : "vatsa yudhiSThira ! pATha AvaDyo ke ?" tuSAradhavala smita karI yudhiSThire kahyuM ; "nA gurudeva, pATha hajI nathI AvaDyo. mITho Thapako ApatAM gurudeve kahyuM : "ATaluM nAnuM sUtra paNa nathI AvaDatuM ? jA, jaladI karI lAva." sUrya to AgaLa vadhI rahyo hato. madhyAhuna thavA Avyo paNa yudhiSThira to sUtrane raTe ja jAya che. gurue pharI pUchyuM: kema, yudhiSThira ! hajI keTalI vAra che ?" ati namratAthI namana karI yudhiSThire javAba vALyo : "nA, gurudeva, pAThano prayoga haju pUro thayo nathI.' A sAMbhaLI guru kaMTALI gayA; re ! Avo tejasvI vidyArthI Avo jaDa kema ? sauthI mokhare rahenAra sauthI pAchaLa kema ? AcAryathI na rahevAyuM. sAMja paDavA AvI hatI, eTale yudhiSThirano kAna pakaDI eka haLavo tamAco mAratAM kahyuM : "pATha hajI nathI AvaDyo ? te ja paLe, evI ja namratAthI yudhiSThire kahyuM, "gurudeva, pATha AvaDI gayo. prayoga pUro thayo." duryodhana dUra Ubho Ubho manamAM malakAto vicArI rahyo hato : soTI vAge camacama, vidyA Ave dhamadhama. saMdhyAno raMga gurunI ujjavaLa dADhIne gulAbI raMge raMgI rahyo hato, tyAre yudhiSTharanAM nayanomAMthI kSamA nItarI rahI hatI. vAtsalyathI yudhiSThiranA mastaka para hAtha pheravatAM gurue pUchyuM : "vatsa, thoDA vakhata pahelAM to pATha nahoto AvaDato ane have ekadama kevI rIte AvaDI gayo ?" yudhiSThire kahyuM : "gurudeva, Ape kahyuM ke "krodha mA kuru, kSamAM kuru.' paNa krodhano prasaMga AvyA vinA mane zI khabara paDe ke meM krodha nathI karyo, ane meM kSamA rAkhI che ! atyAre jyAre Ape tamAco mAryo toya mane krodha nathI thayo ane kSamA ja rahI; eTale A prayoga dvArA mane lAgyuM ke have mane pATha AvaDyo che." A jIvanazikSaNathI droNa yudhiSThirane vAtsalyabhAvathI bheTI paDyA, tyAre 290 madhusaMcaya Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaganano sUrya zikSaNanI A navI rIta uSAne kahevA astAcaLa parathI sarI paDyo. pa94. daSTi tevI sRSTi NasanI jevI dRSTi hoya che, tene tevI ja sRSTi dekhAya che. mANasa kALAM cazmAM pahere to ene AkhuM jagata kALuM dekhAya, ujjavaLa caMdra paNa zyAma dekhAya ! vizvane enA svarUpe jovA mATe paNa nirmaLa dRSTi joIe. hastinApuranI rAjasabhAmAMthI durguNIne zodhI kADhavAnuM kahyuM tyAre dharmarAjAne koI durgaNI na dekhAyo; kAraNa ke pratyeka mAnavIomAM emaNe kaMIka ne kaMIka viziSTa guNo joyA, emane so sadguNI ja lAgyA. jyAre A vAta duryodhanane kahevAmAM AvI tyAre, enI najaramAM koI sadguNI na ja Avyo; kAraNa ke eNe guNavAna AtmAmAM paNa kaMIka ne kaMIka durguNa zodhI kADhyo ane ene AkhI sabhA durgaNIothI UbharAyelI dekhAI ! 55. arpaNa dharma vaNI vAra vicAra Ave che ke, bhAratanI saMskRtinA mULamAM evAM te kayAM tattvo paDyAM che ke enA para ATalAM AkramaNo ane ATalA prahAro thayA chatAM, eno AtmA akhaMDa rahyo ! ATalA prahAro thayA pachI koI paNa saMskRtino AtmA akhaMDa rahyo hoya evo dAkhalo itihAsane pAne noMdhAyo nathI. bhAratanI saMskRtie prahAro sahyA che, AkramaNo vekyAM che, chatAM e paDI nathI, UbhI che. vaNasI nathI, vikasI che. AnAM sthULa kAraNo na maLatAM hoya toya A vAta sAMbhaLyA pachI lAge che ke AvI udAtta bhAvanA enA mULamAM dharabAyelI che. apUrva arpaNa bhAvanA ja A saMskRtino AtmA che. akabaranA putra salIme mevADa para caDhAI karI te divasanI A vAta che. eka rAjya bIjA rAjya upara caDhAI kare tyAre, caDhAI karanAra rAjya, je rAjya para AkramaNa kare tyAMthI ja potAnA sainya mATe khorAka meLave, evo svAbhAvika krama hoya che, eTale salImanA senApatie hukama karyo, "jAo, ghoDAo mATe lIlA caNA kApI lAvo." biMdumAM siMdhu 291 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhikArI potAnI sAthe eka TukaDI laI jaMgala bhaNI cAlI nIkaLyo. DuMgarALa pradeza hato, madhyAhnano samaya hato. kyAMka lIlAM khetaro dekhAtAM hatAM, paNa mANasa to kyAMya dekhAto na hato. vAtAvaraNamAM zUnyatA hatI lIlA caNAnAM khetaro kema maLe ? adhikArI nirAza thaI gayo. eTalAmAM khetaranA cheDA upara eka nAnakaDI jhUMpaDI dekhANI. enA mukha para AzAnuM kiraNa pharakyuM ! adhikArIe jaI jhUMpaDInuM bAraNuM ThapakAryuM. aMdarathI paDachaMda kAyAvALo eka vRddha kheDUta bahAra Avyo. karacalIovALuM enuM mukha, bhAvabhInI enI AMkho, ane aNiyALuM nAka, enA jIvanamAM rahelI bhavyatAne vyakta karI rahyAM hatAM. adhikArIe kahyuM, 'dAdA ! amArA ghoDAo mATe caNA joIe che, to amArI sAthe cAlo ane koInuM khetara batAvo.' A sAMbhaLI vRddha ekadama vicAramAM paDI gayo. haiyAmAM pragaTelI vedanAnI jvALAthI enuM mukha tAmravarNaM thaI gayuM ane svArtha ane paramArthanA 2vaiyAnA be dorathI enuM haiyuM valovAI rahyuM. paNa be ja paLamAM eNe nirNaya karI lIdho. svastha thaI eNe kahyuM. cAlo, mArI pAchaLa pAchaLa cAlyA Avo !' A vRddhanA mukha para AvelA bhAvone vAMcavA adhikArIe prayatna karI joyo, paNa emAM e niSphaLa nIvaDyo. eTalAmAM to caNAnA choDavAthI lacI paDeluM khetara enI najare paDyuM, ane eNe sainikone hukama karyo, 'thaMbhI jAo. A khetara ThIka che. ahIM ja levA mAMDo. AgaLa javAnI jarUra nathI.' A zabdo kAnamAM paDatAM jANe vicAranI tANa AvI na hoya tema vRddhe kahyuM, 'ahIM nahi. mahe2bAnI karI thoDA AgaLa cAlo, AnAthI suMdara ane moTuM khetara huM Apane batAvuM, jenI AgaLa A to kaMI hisAbamAM nathI.' adhikArIe kaTAkSa karyo, 'kAM dAdA ! amane paradezIone banAvavAmAM majhA paDe che ke ? AgaLa ne AgaLa laI jaI zuM karavuM che ? amane joItuM hatuM te maLI gayuM che. tamArA mArgadarzananI have jarUra nathI. tame tamAre raste paDo.' kheDUte potAnI pratApI sapheda dADhI upara hAtha nAMkhatAM kahyuM, 'A dhoLA AvyAM chatAM huM tamArI mazkarI karIza ? mArA vacana para vizvAsa rAkhI AgaLa cAlo. huM AthIye suMdara khetara batAvuM. madhyAhnanA tApa jevI enI tejasvI vANI saune AgaLa dorI gaI. 292 * madhusaMcaya Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thoDe dUra nahi gayA hoya tyAM to caNAnA pAkathI namI paDatuM eka lIluMchama khetara dekhAyuM. khetaranA zeThe UbhA rahI kheDUte kahyuM, "have tamAre joIe teTalA caNA ahIMthI levA mAMDo.' sainiko UbhA khetaramAM paDyA. jema phAve tema kheMcavA lAgyA. jotajotAmAM molano Dhagalo thaI gayo. thoDI vAra pahelAM hasuM hasuM thatI hariyALI bhUmi jotajotAmAM sAva ujjaDa ane sapATa banI gaI. vidAya letAM adhikArIe pUchyuM : "dAdA ! eka vAta pUchuM ? pahelAM ame je khetara joyuM hatuM te ThIka hatuM, ane najIka paNa hatuM, chatAM tyAMno pAka tame amane na levA dIdho, ne ahIM sudhI amane kheMcI lAvyA emAM tamAro kaMI svArtha ?' kartavyabhAvathI karUNa banelI AMkha bhUmi para DhALatAM kheDUte kahyuM : svArtha ! svArtha to kharo ja ne ! A lokano nahi to paralokano. dehano nahi to AtmAno. paNa svArtha vinA koI paNa, kAMI paNa karI zake kharo ? pahelAM je khetara tame joyuM te mAruM nahotuM, mArA pADozInuM hatuM, A khetara mAruM che.' adhikArI AzcaryamAM DUbI gayo. eNe kahyuM : "zuM A tamAruM khetara che ? ane tame amane ahIM dorI lAvyA ?' hA.' kheDUte kahyuM, "tame mAla maphatamAM laI javAnA ho, tyAre huM mArA paDozInuM khetara kema batAvI zakuM ? sAthe rahIne pADozIne lUMTAvavA karatAM huM pote ja zA mATe na lUMTAuM ? mRtyu samaye kaMI nahi to pADozI dharmanA pAlananI mArA mukha upara saMtoSanI rekhA to Avaze, ane thaze ke svArthodha banI meM pADozIne dago nathI dIdho. vipattimAM paNa meM mAro pADozI dharma sAcavyo, sarvasva lUMTAI gayuM chatAM nIti salAmata rAkhI." jatAM jatAM adhikArI vicAravA lAgyo : "je bhUmimAM eka garIba kheDUta paNa Avo arpaNa dharma samaje che, e bhUmi jItI jitAze kharI ?" 596. kabrastAna nathI naDa zone nobela prAijha maLyuM tyAre emanA mAnamAM eka pArTI yojAI. 'sArA gRhasthone nimaMtraNa apAyAM. pArTInA divase AmaMtrita sagRhasthothI hola bharAI gayo. pArTI ApanArAone e khabara na hatI ke, barnADa zo mAnavatAnA upAsaka evA zAkAhArI che. biMdumAM siMdhu 293 WWW.jainelibrary.org Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArTInI zarUAta thaI paNa zo to zAnta besI rahyA. koI paNa vastune emaNe sparza paNa na karyo. eka sajjane kahyuM : "Apa kema kAMI letA nathI ? ApanA mAnamAM to pArTI che. Apa na lo to zarUAta kema thAya... zoe sAMbhaLanAranA haiyAmAM korAI jAya evo ane kadI na bhulAya tevo sAva TUMko uttara vALyo : 'huM mANasa chuM marelAM jIvone dATavA mATenuM kabrastAna nathI !' -- 597. hiMsA para vijaya nALAno divasa che. jeTha mahinAno taDako dharatIne saLagAvI rahyo che. kAMTA u enI AMkhomAM amRta che, mukha para candranI saumyatA che, hoTha para uSAnuM nirmaLa smita che, zarIra para saMyamanI chAyA che. ydz sAmethI eka govALa cAlyo Ave che. e pUche che, 'saMta ! Ama kyAM cAlyA ! A to ujjaDa mArga che. A mArge to krUra 5zu paNa javAno vicAra na kare to tame kyAM cAlyA ? are, UbhA to raho. A mArgamAM mahA bhayaMkara caMDakoziyo sarpa rahe che, mahAkALa jevo nAga 2he che.' paNa A mahAmAnava to cAlyA ja jAya che. sau joI rahe che. koI kahe : 'A to dhUnI che. pAgala che.' koI kahe che : 're, bahero che, koInuMya sAMbhaLato nathI !' thoDe dUra eka UMco rAphaDo che. enI AsapAsanI bhUmi nirjana, nirava ane nirjIva che. jyAM bhayanI bhayaMkara havA vyApI che, tyAM ja mahAmAnava UbhA rahI jAya che. mAnavanI gaMdha AvatAM rAphaDAmAMthI eka vikarALa nAga tIranA vege bahAra dhasI Ave che. nAga vicAre che; kevI A mAnavInI dhRSTatA che ! mArA dvAra upara AvIne Ubho che ! nAga krodhanA AvezamAM A mAnavanA caraNa upara DaMkha mAre che. saMsArane saLagAvI mUke evuM haLAhaLa e potAnA DaMkhamAMthI ThAlave che. pachI e dUra khase che. ene bIka che ke hamaNAM A mANasa mArA para gabaDaze ! paNa A zuM ? A mAnavInA aMgUThAmAMthI to dUdhanI ujjvaLa dhArA vahe che ! A to navI navAInI vAta. koInAya zarIramAMthI lohIne badale dUdha nIkaLatuM dIThuM ? paNa hA, samajAyuM. kumArikAnA zarIramAM dUdha kyAM hoya che ? 294 * madhusaMcaya Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa ene mAtRtva prApta thatAM, enuM vakSasthaLa dUdhathI chalakAI jAya che; kAraNa ke enA haiyAmAM enA zizu mATe vAtsalya jAgyuM hoya che. mahAvIra ! tArA to aMgeaMgamAM jagatanA jIvo mATe vAtsalya bharyuM che ! eka bALaka mATe vAtsalya jAgatAM mAtAnAM vakSasthaLamAMthI dUdha jhare to jagata AkhAnAM prANIo mATe vAtsalya dharAvanAra tArAM aMgeaMgamAMthI dUdhadhArA kema na have...! paNa A vAta sarpane kema samajAya ! e to AzcaryamAM paDI jAya che. tyAM rUperI ghaMTaDI jevI vANI pragaTe che : bUjha, caMDakauzika, bodha pAma. tuM koNa hato ? ane Aja koNa che ? gatajanmamAM tuM sAdhu hato, paNa krodhane lIdhe huM sAdhu maTI sarpa thayo. tyAgI maTI bhoriMga thayo. bhAI ! A krodhanuM kaDavuM pariNAma che, mATe bodha pAma !' phaNA mAMDIne beThelo nAga ema ja thaMbhI jAya che. e A tejomUrtine joyA ja kare che, joyA ja kare che ! enI vANImAM amRta che. mukha upara lAkha lAkha uSAnAM teja che. AMkhamAM pavitra prema che. A mahAmAnavanA ciMtanamAM ja nAgane jAtismaraNa jJAna thAya che. pote pUrvajanmamAM sAdhu hato te sAMbharI Ave che, pachI to e prabhu mahAvIranA caraNomAM mAthuM DhALI de che ane abola sarpa manamAM ja pratijJA kare che: 'AjathI huM mAruM mAthuM daramAM rAkhIza, zarIrano bhAga rAphaDAnI bahAra rAkhIza ane AvelI vipattine samabhAvathI sahana karIza.' have sau A mArge Ave che. nAgadevane zAnta joI sau emanI pUjA kare che. koI emanA para dUdha reDe che, koI ghI reDe che, ene lIdhe kIDIo UbharAya che. nAgadevanA zarIre kANe-kANAM pADI, enuM zarIra cALaNI jevuM karI mUke che, chatAM nAga zAMta rahI vicAre che : 'jIva ! Aja sudhI teM ghaNAne DaMkha mAryA, to tuM bIjAnA DaMkha paNa sahI le. teM bIjAnA jIva lIdhA che, duHkha ApyuM che, to Aja tuM zA mATe akaLAya che ?' AvA UMcA vicAromAM sarpa mRtyu pAmI AThamA devalokamAM jAya che. varSo pachI A pharI mArga para lokono pagarava cAlu thayo che. ujjaDa dharatI hasI UThI che. nagarajano sAthe gopALo vAto karatA jAya che ane rAphaDo Ave che tyAre sau bolI UThe che : dhanya mahAvIra ! dhanya nAgadeva ! dhanya e ahiMsAne jeNe hiMsA upara vijaya meLavyo ! // biMdumAM siMdhu * 25 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa98. mAruM namana zramaNatvane che zA hArAjA priyadarzI jeTalA pratApI hatA, eTalA ja e bhakta ne namra hatA. eTale mArgamAM maLatAM zramaNa mAtrane e namana karatA. A rIta amAtya yazane na gamI. namratAthI eNe kahyuM : "mahArAja ! A bhikSuomAM to dareka jAtinA loko hoya, eTale jenA tenA pagamAM mAthuM namAvavuM e ApanA gauravane ucita nathI lAgatuM. pAtrane namana thAya e ja gauravocita gaNAya !' samayajJa mahArAjA mauna rahyA. jANe e vAtane sAMbhaLI ja nathI ! e yogya samayanI pratIkSA karI rahyA. eka divasa gAmamAM koI puruSano ziraccheda thayo. mahArAje e mAthuM maMgAvI lIdhuM. pachI kasAIne tyAMthI thoDA ghoDA, bakarAMnAM mAthAM maMgAvI emAM A mANasanA mAthAne goThavI, zaheranA mukhya dvAre amAtya yazane e vecavA besADyo. amAtyane e vicitra kArya na gamyuM, paNa priyadarzInI AjJA aphara hatI. pazuonAM mAthAM to dravya ApI mAMsAhArI loko kharIdI gayA, paNa mANasanA mAthAne koIe na lIdhuM. sAMja paDatAM e mAthAne maphata ApavA taiyAra thayo, paNa koIe na lIdhuM. koIe na lIdhuM e to jANyuM, paNa mANasanA mAthAnI vAta AvatAM sau dhRNA karI cAlyA gayA. kema ? badhAM mAthAM vecAI gayAM ?' priyadarzIe gaMbhIra banI pUchyuM. "nA, jAnavaranAM badhAM mAthAM vecAyAM che, paNa mANasanuM mAthuM to maphata ApatAMya koI letuM nathI." namratAthI namana karatAM amAtye kahyuM. "mANasanuM mAthuM loko kema letA nathI ?' "kAraNa ke enAthI loko ghaNA pAme che." "A eka mAthAthI dhRNA pAme che ke game te mAnavInA vaDhAyelA mAthAthI lokone dhRNA chUTe che ? prabho ! game te mANasanuM mAthuM hoya paNa lokone to dhRNA ja chUTe. mANasanuM mAthuM ja evuM ke maryA pachI e dhRNAne pAtra !" amAtya mUMjhAI rahyo hato. praznAvali kyAM laI jaze enI kalpanA ane dhImedhIme AvavA lAgI. e to yaMtranI jema uttara ja Apato hato. "dhAro ke mAruM mAthuM kApIne vecavAno prasaMga Ave to ethI paNa loko dhRNA pAme ! ethI paNa lokone kaMTALo Ave ? eno paNa loko to tiraskAra ja kare ne ?' A sAMbhaLI amAtya kaMpI UThyo. enA moM para svadabinduo jAmyAM. 296 * madhusaMcaya Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ekadama gabharAyo. mauna rahyo. priyadarzIe kahyuM : 'huM tane abhaya ApuM chuM. tuM satya kahe. mArA mAthAthI paNa, loko to kharIdatI vakhate ghRNA ja anubhave ne ?' 'hA, mahArAja ! ApanuM mAthuM paNa kaMTALAjanaka bane. eneya koI na kharIde !' kaMpatA amAtya yaze kahyuM. mULa vAta upara AvatAM ne jUnI vAtane saMbhAratAM priyadarzIe miSTa zabdomAM kahyuM : 'marI gayA pachI mArA mAthAthI paNa kaMTALo ja AvavAno hoya, enAthI paNa loko ghRNA ja pAmavAnA hoya, to jIvatAM A mAthuM zramaNonA caraNomAM namAvuM emAM mAruM gaurava zuM haNAI javAnuM hatuM ? ane emAM tane anucita zuM lAgatuM hatuM ? 'jAti game te hoya, paNa te zramaNa to che ne ? mAruM namana jAtine nathI, paNa enA zramaNatvane che !' 599. maitrInuM mAdhurya e kuzaLAmAM be vidyArthIo sAthe baLanA hatA. puSpa ane parimala vI ka banyo, bIjo pradhAna banyo. e pachI varSo vItyAM. baMne judI judI dizAmAM AgaLa vadhI rahyA hatA. eka divasa pradhAnanI patnI cintakane maLavA AvI, eNe kahyuM : 'tame tamArA mitrane hamaNAM maLavA kema AvatA nathI ?' cintake sahAnubhUti batAvatAM kahyuM ; 'hamaNAM to mArA mitrane ghaNAya maLavA Ave che. huM eka na maLe toya cAle. huM to tene tyAre ja maLIza jyAre e cUMTaNImAM UDI gayo haze. Aje jhUkIne salAma bharanArA ane tyAM DokAtAya nahi hoya ane mArA e mitranuM haiyuM nirAzA ene vyathAthI bhAre thayeluM haze, tyAre utsAhanuM auSadha ane AzvAsanano malamapaTTo laI, enA ghAne rUjhavavA hAjara thaIza.' mitrano dharma hAsyano kolAhala vadhAravAmAM nathI, duHkhanAM AMsu lUchavAmAM che ! biMdumAM siMdhu 297 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600. apakArI para upakAra tranA tApathI dharatI dhagadhagI rahI hatI, ane AmravRkSo para ka2Io jhUmI sAthe, eka AmravATikAmAM vizrAnti laI rahyA hatA. e AmravATikA pAse thaI eka musAphara jhaDapabhera pasAra thaI rahyo hato, tyAM enI najara eka UMcA AmravRkSa para gaI. kerIonA bhArathI namI gayelI DALIo para pAkelI suMdara kerIo joI, enI tRSNA jAgI. eNe eka paththarano ghA karyo. ghA jhADane nA vAgyo, kerIneya na vAgyo; vAgyo zreNikanA baraDAmAM. 'koNa che, A narAdhama ?' tarjanA karatAM magadhezvare garjanA karI. jenI sAme AMkha paNa na UMcakAya ene ghA karanAra che koNa ? aMgarakSako doDavA ane thoDI ja paLomAM tharathara kaMpatA pathikane pakaDI zreNika AgaLa hAjara karyo. zreNikanI pratApI AMkho A kaMgAlane joI rahI. A kaMgAlanI AvI dhRSTatA ! magadharAjanA caraNomAM paDI dhrUjatA musAphare kahyuM : 'nAtha ! kSamA karo. vADanI ADamAM huM Apane nathI joI zakyo. meM dhA jANIne nathI karyo. meM phaLa meLavavA ghA karyo ane te Apane vAgyo prabho ! kSamA karo, mane jIvatadAna Apo.' magadhezvara zreNika zramaNono parama upAsaka hato. emaNe bhagavAna mahAvIra pAsethI sAcI jIvanadRSTi meLavI hatI. saMsAranI dareka vastune e vivekadRSTinA cIpiyAthI pakaDato. ene vicAra Avyo: vRkSa paNa kevI viziSTa sajjanatA dharAve che ! potAne kuhADAthI kApanA2ne paNa e chAyA Ape che, ghA ka2nA2ne paNa e phaLa Ape che, apakArI upara paNa upakAra kare che, mAnavI A vRkSathI ya badatara ? vRkSano Avo upakAra-dharma ane mAnavIne kaMI tyAre ja nahi ! dhanapAla ! A pathikane bhojana karAvI eka zata suvarNa ApI mukta karo.' magadharAje bhaMDArIne AjJA karI. te ja paLe madhura Tahuko thayo. jANe magadhezvaranI A sAcI jIvanadRSTine AmraghaTAnI kokilA paNa maMjula kaMThe vadhAvI rahI na hoya ! mAnavI pAse samyag dRSTi hoya to te pratyeka vastumAMthI kaMIka ne kaMIka meLave ja meLave. ene mana kaMI ja nirarthaka nathI, kaMI ja vyartha nathI. ene to saMsAra bodhazALA lAge . // 298 : madhusaMcaya Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 601. aMtaranuM ajavALuM ke tAnA ane putronI vicakSaNatAnI parIkSA karavA zANA pitAe bannene eka rUpiyo ApatAM kahyuM, "A rUpiyAnI evI vastu kharIdI lAvo ke jethI ghara bharAI jAya." ajAte rUpiyAnuM sastuM ghAsa lAvI gharamAM pAtharyuM ane ghara bharAI gayuM. ajAye mINabattI lAvI, jyota pragaTAvI ane jyotanA ujjavaLa prakAzathI ghara bharAI gayuM. bannee ghara bharyuM, eke kacarAthI, bIjAe prakAzathI. 602. pArasamaNi Ao mano saMdezo laI, vasaMtanuM prabhAta AkAzanA kriIDAMgaNamAM AvyuM hatuM. A uSAnA mukha parathI aMdhakArano burakho UMcakAI gayo hato. upavanamAM vasaMtaRta nRtya karI rahI hatI; paNa A nagaranA dharmavIra zeThano divasa Aja vasaMtano nahoto, pAnakharano hato. lakSmIdevInAM pUra Aja UlaTAM vahetAM hatAM. potAnI havelIne oTale besI zeTha dAtaNa karatAM karatAM saMpattinA AhalAdaka prakAzane joyA pachI, nirdhanatAnA oLAnuM paNa svAgata karI rahyA hatA. vicAratA hatA ke rathanA paiDAnA ArAnI jema sukha-duHkha upara-nIce thayAM ja kare che. emAM zoka kaI vAtano ! e divasa badalAyo, ghaDI palaTAI. saMpattinI vasaMtaRtu gaI ane pAnakharanA divaso dekhAI rahyA hatA, e to divasa pachI rAtanI jema svAbhAvika che ! emAM mUMjhAvuM zAne ? - sUryAsta thaI gayo hato. paMkhIo mALAmAM saMtAI gayAM hatAM. pUnamanI rAta hatI. cAMdanI sI para amIdhArA varSAvI rahI hatI. ene mana ucca ke nIca, zrImaMta ke garIbano bheda nahoto ! A varasatI cAMdanImAM garIbonA vAsamAM, duHkhiyArA garIbo ToLe maLI, potAnA sukhaduHkhanI vAto karI rahyA hatA. nagaranA dAtAomAM zreSTha koNa ?' e A abhAgiyAonI carcAno viSaya hato. eke kahyuM : "amuka zeTha to dAtAno avatAra kahevAya. ene tyAM je jAya te khAlI hAthe pAcho na ja Ave. jamanArA thAke paNa te jamADatAM na thAke." biMdumAM siMdhu 299 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjo kahe : 'phalANA zeThanI vAta ja na thAya. e to rAjA karNano avatAra che. ApavA mAMDe tyAre khissAmAM hAtha nAMkhatAM je AvyuM te muThThI bharIne ApI de. gaNatarInI vAta ja nahi. dhanya che enAM mAtApitAne !' trIjo kahe : 'e sau karNanA avatAra ! paNa ApaNA gAmanA dharmavIra zeTha to pArasamaNi che. emane to loDhuM aDe toya sonuM thaI jAya evuM emanuM dAna-puNya. emanAM eka vAranA dAnamAM to baMdAno beDo pAra thaI gayo. kaLajugamAM emanA jevA dAtA na thayA, na thaze.' A daridronA vAsamAM rahetI satA nAmanI DosInA kAnamAM A chellA zabdo paDyA ane e camakI gaI. e duHkhiyArI hatI, vRddhA hatI. juvAnajodha be dIkarAone eNe smazAnamAM vaLAvyA hatA. eno trIjo dIkaro sAdhana vinA mAMdagImAM TaLavaLato hato. putranA mAMdalA ne darda bharela caherA sAme anAtha najare jotI, e jIvI rahI hatI. Ameya DozI ghaNAM vRddha hatAM. emAM A uparAuparI duHkhanA jakhamoe enI vRddhAvasthAmAM umero karyo hato. have to yAcavA javA jeTalIya zakti enAmAM rahI na hatI. paNa, A chellA zabdo sAMbhaLatAM enI AzAnA taMtu laMbAyA. DosIe hatI eTalI hiMmata ekatrita karI, DAbA hAthamAM TekA mATe lAkaDI lIdhI. jamaNA hAthamAM eka lokhaMDano TukaDo lIdho. zvAsa letI, hAMphatI, dhIme dhIme pelA zeThanI havelIe pahoMcI. vicAranidrAmAM DUbelA zeThanA jamaNA page DosI lokhaMDano TukaDo aDADavA gaI, tyAM zeTha ekadama camakI gayA: 'are DosI ! A tuM zuM kare che ?' DosInI A vicitra ceSTA joI zeThe kaDakAIthI pUchyuM. A zeTha ! loko vAto kare che ke, Apa pArasamaNi cho. ApanA sparzathI to lokhaMDa paNa sonuM thAya zeTha ! sAMbhaLI, abhAgiNI evI huM, Ano akhataro karavA AvI chuM. zeTha ! mApha karajo, garIba ne garajavAnane akkala hotI nathI. AmAM huM to garIba ane garajavAna baMne chuM. eTale mArAmAM to akkala hoya to cAlI jAya. zeTha ! huM kevI pApiNI chuM ke haju huM jIvuM chuM. mArA be dIkarA to davA ane dha vinA TaLavaLI TaLavaLIne marI gayA. have mAro chello dIkaro paNa mAMdagImAM chellA zvAsa laI rahyo che. eTale cAlavAnI tAkAta nahotI toya dhananI AzAthI Apa jevA moTA mANasa pAse cAlIne AvI chuM. lokhaMDane sonuM karavA meM ApanA caraNe sparza karyo che, to allAnI khAtara mApha karo.' zeThanI kaDakAI jovA chatAM dhrUjatAM dhrUjatAM DosIe badhuM kahI nAkhyuM. 300 : madhusaMcaya Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeThe DosI para eka zAnta najara nAkhI. eno nikhAlasa cahero, darda bharelI AMkho, mukha parathI jharato vAtsalya bhAva ne jIvananI vyathA kahetI enI mauna vANI - A badhuM jotAM ja zeThanuM hRdaya karuNAthI Ardra banI gayuM. emaNe lokhaMDano TukaDo mAgI lIdho ne kahyuM : "jAo, pelI pATa para beso !' DosI pATa pAse gaI paNa tyAM besavAnI hiMmata na cAlI. zrImaMtanI AgaLa garIba pATa para kema besI zake, e enA svabhAvagata vicAromAMno eka hato. e zAnta rIte ja UbhI rahI. jUnI najare A navo tamAzo nIrakhI rahI hatI. pariNAma zuM Avaze, enI ene kalpanA na hatI. mAla maLaze ke mAra, eno ene paLepaLe vicAra Avato hato. eka paLamAM ene potAnI A mUrkhAI mATe gusso Avato, to bIjI paLamAM zeThanI mIThI vANI yAda AvatAM kaMIka maLavAnI lAlaca jAgatI. AzA ne nirAzAnA jhUle e DosI jhUlI rahI hatI. zeThe mahetAne bolAvyo. TukaDo toLyo to pUro vIsa tolAno ! zeThane vicAra Avyo : "dhana hatuM tyAre to AkhuM paNa emAM navuM zuM karyuM ? loTo pANIthI bharAI gayo hoya ane aMdara samAtuM na hoya tyAre vadhArAnuM pANI sau kADhI nAMkhe. ene zuM dAna kahevAya ? paNa potAnA pIvAnA pANImAMthI tarasyAne je thoDuM ghaNuM Ape, e ja mahattvanuM. enuM nAma dAna !" zeThanA moM para hAsyanuM eka kiraNa camakyuM. emane megha ane nadI sAMbharI AvyAM hoya tyAre to megha ne nadI baMne jagatane pANI Ape, paNa na hoya tyAre to nadI ja Ape. AkAzamAM vAdaLa na hoya ne varSA thAya evuM kadI banatuM nathI, paNa nadI sukAI gaI hoya chatAM, tyAM khodo to alpa paNa pANI maLe ja maLe. paNa DosI paNa Aja unALAmAM ahIM nadI jANIne AvI che. ene tRSAtura pAchI kADhuM e mane na zobhe ! "alpamAMthI paNa alpa Apaje" - A prabhu mahAvIrano dAnaghoSa roja zravaNa karanAranA gharathI Avela vyakti khAlI hAthe jAya ? nA, nA, e kadI na bane, ethI to dharmI ne dharma baMne lAje. zeThe mahetAne hukama karyo, ane pacIsa tolA sonuM DosInA hAthamAM mukAI gayuM. sonAnI lagaDIo potAnA jarjarita sADalAnA cheDe bAMdhI, potAnA ghara bhaNI jatI satAra DosI AMkhamAMthI harSanAM AMsu vahAvatI kaMIka dhImuM dhImuM babaDatI hatI : "allA Amane barakata bakSe. loko kahe che te jarAya khoTuM nathI. kharekhara, zeTha pArasamaNi che !" biMdumAM siMdhu - 301 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loko vAto kare che. A banAva pachI thoDA ja mahinAomAM zeThanI saMpattino sUrya pharI, lAkha lAkha kiraNothI prakAzI UThyo. 603. prakAza ne aMdhakAra eka ka mANasane eka svapna AvyuM. kevuM vicitra e svapna ! jonAra pote ja AzcaryamAM DUbI gayo. eka ja nagaramAM rahetAM sAdhu ane vezyA baMne eka ja aThavADiyAmAM mRtyu pAmyAM. vezyA svarge gaI. sAdhu narse gayo. vezyA UMce caDhI, sAdhu nIce paDayo. jhabakIne jAgelo mANasa A svapnanuM rahasya jANavA eka jIvanadraSTA pAse pahoMcyo. jIvanadraSTAe kahyuM 'vAta barAbara che. vezyA potAnA adhogAmI jIvanane vAraMvAra niMdatI hatI ane potAnuM jIvana dhImedhIme sudhAratI hatI ane sAdhunA cAritryanI haiyAthI prazaMsA karatI hatI; jyAre sAdhu potAnA cAritryano manamAM mithyA ghamaMDa rAkhato hato ne A vezyAno tiraskAra karI, Akho divasa enI ja niMdAmAM racyopacyo raheto hato. vezyAnI AMkhamAM guNa hato potAnI niMdA ane bIjAnI prazaMsA. sAdhunI AMkhamAM doSa hato potAnI prazaMsA ane bIjAnI niMdA. e kAraNe vezyAne prakAza lAdhyo ane sAdhune aMdhakAra.' -- 64. rakSAne kAje hAgurunA mukhamAMthI vANIno pravAha nAyagarAnA dhodhanI jema mAlakoza bharAgamAM vahI rahyo hato. enI sumadhura zItaLatAmAM deva-mAnavo potAnA haiyAnA tApane zamAvI rahyA hatA. prabhue arpaNano mahimA uccAratAM kahyuM : 'saritA jaLathI tarasyAthI tRSA chipAve che. vRkSo phaLa ane chAyAthI bhUkhyAnI kSudhA maTADI zAMti Ape che. caMdana ghasAIne azAntane zAMta kare che, zeraDI pIlAIne paNa mITho rasa Ape che, to avasare mAnavI paNa AvuM kaMI arpaNa na karI zake ? mAnavI mahAna che, to enuM arpaNa paNa mahAna hovuM ghaTe !' kapilavastunA mahAnAmanuM haiyuM A zabdo korI bhUmimAM pANI paDatAM pI 302 * madhusaMcaya Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya tema pI gayuM. arpaNanA A upadezane vAraMvAra saMbhAratAM mahAnAma potAnA nagaramAM pahoMcyA tyAre ene samAcAra maLyA ke zrAvastInA rAjA viDDUbhe kapilavastu para caDhAI karI che. enA krodhamAMthI koI bacI zake tema nathI. bhayaMkara saMhAra maMDAvAne ghaDI be ghaDInI vA2 che. A sAMbhaLI zAMtipriya mahAnAmanuM hradaya kakaLI UThyuM. vaibhavamAM unmatta banelA rAjAone A zuM sUjhyuM che ? Aja A nagara para trATake to kAle pelA naga2 52 trATake ? eka hAre, bIjo jIte, paNa A nirdoSa prajAjanono nAza thaI rahyo che, eno vicAra A sattA-aMdhone kema nathI Avato ? rAjAonI kSaNika icchAo khAtara prajAno keTalo bhoga ! emanI vicAradhArA AgaLa vadhe te pahelAM to samAcAra maLyA ke kapilavastuno agraNI bhayAkuLa banI bhAgI gayo che. mahAnAmathI bolAI gayuM, dhikkAra che, tArA pauruSane, prajAne nirAdhAra mUkI aMte bhAgyo ! 2, kAyaro te vaLI rAjya karI zakatA haze ?' : vijayI viThUrbhe killo toDI nagaramAM praveza karI AjJA karI 'sainiko ! Aja vizvAsaghAta ane apamAnanuM vera levAnuM che. saMpatti lUMTAya eTalI lUMTo, lUMTatAM jarAya na gabharAzo. sAme thAya tene haNI nAkho. Aja to lUMTanI ujANI che.' arpaNanA gItamAM matta banelo mahAnAma paNa A paLe mUMjhAI gayo. paurajanonI lUMTa enI AMkho joI na zakI. lokonA ArtanAda enA kAna sAMbhaLI na zakyA. vedanAthI vyathita enA AtmAne eka vAta sAMbharI AvI. ane e, vijayI rAjA pAse pahoMcI gayo. 'rAjan ! mane oLakho cho ?' rAjAnA anucaroe ApelA Asana para besatAM mahAnAme pUchyuM. 'mahAnAma ! Apane koNa na oLakhe ? jJAnathI, zIlathI, saMskArathI ane sabhyatAthI Apa nagaranA nAgarikomAM zreSTha ane jyeSTha cho ! ane eTale ja to Apane paurajano paNa mahAnAma kahI satkAre che !' mahAnAmanA sadguNo pratye kapilavastunAM prajAjanone jema mAna hatuM, tema rAjA viDDUMbhanA haiyAmAM paNa mAna hatuM 'ema nahi rAjana ! ema nahi. A rIte oLakhANa kADhI kaMI lAbhanI AzAe Avyo nathI. huM to pUchuM chuM ke tamAre ne mAre kaMIka saMbaMdha kharo ke ?' saMbaMdha zabda para khAsa bhAra mUkatAM mahAnAmanI abhaya AMkhoe prazna karyo. biMdumAM siMdhu : 303 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharAvadAra mukha, dUdha jevI dhoLI dADhI, jaLathI bharelA sarovara jevI kirUNApUrNa AMkho ane saMyamathI sazakta deha A sau mahAnAmanI pratibhAmAM abhivRddhi karI rahyAM hatAM. A pratibhAzALI vibhUtinA zabdo para rAjA vicAra karI rahyo hato. eno AtmA bhUtakALanA sAgarane tarato tarato bAlyakALanA kinAre jaI pahoMcyo : zrAvastInA rAjA prasenadine kapilavastu pAse kanyA mAMgI hatI. abhimAnI nAgarikoe nA pADelI. AthI vAtAvaraNa yuddhamAM pheravAI jAta, paNa A mahAmanA mahAnAme potAnI dAsIputrIne ApI prasenadinane zAnta karyo ! e dAsIputrIno putra viDrabha ! paNa A kAvatarAe potAne je kalaMka lagADyuM, teno Aja e badalo levA mAgato hato. mahAnAma eno dAdo ! vaLI pote nAnapaNamAM ahIM mosALe Avyo, tyAre A dAdA pAse eka varSa sudhI vidyAbhyAsa karelo. eTale e rIte e vidyAguru paNa kharo ! eka nahi, be saMbaMdha ! dAdo ne guru ! vaDavAnala jevo viDUbha paLavAra DhIlo paDyo. enAthI bolAI gayuM, dAdA ! gurudeva !' "rAjana, huM tane e ja vAta yAda ApavA Avyo chuM. vidyAbhyAsa karyA pachI vidAyaveLAe teM mane gurudakSiNA mATe Agraha karyo hato, te yAda che ? ane meM kahyuM hatuM, dakSiNA mArI thApaNa tarIke rAkhI mUkaje. avasara AvyuM huM mAgI laIza." hA, huM samajyo. Apa nahi mAMgo toya huM mAro dharma samajuM chuM. Apa abhaya cho. Apane koI nahi sparze.' rAjAe tarata senApatine AjJA karI : "jAo, zIdhra jAo. lUMTa karatA sainiko mahAnAmanA ghera pahoMcI na jAya. e mArI pAse gurudakSiNA mAMgavA AvyA che. mAro ziSyano dharma che ke emanuM gRha abhaya ane surakSita rahevuM joIe. A kapilavastu para mAruM prAcIna vera che. emanA abhimAnanA cUrecUrA karavAno avasara Aja ghaNAM varSe Avyo che. paNa e veranA agnimAM A mahAnAmanuM gRha homAI na jAya te barAbara dhyAnamAM rAkhajo." karuNAbharyo hAtha UMco karatAM mahAnAe kahyuM : "UbhA raho ! huM evo svArthI nathI ke mArI jAtanI ja rakSA mAMguM, huM to AkhI nagarI mATe abhaya mAMguM chuM." 'gurudeva, Avo Agraha na karo. je AgamAM huM banI rahyo chuM, te Aga hajAro upadezonI vRSTithI paNa zame tema nathI. e sarvasvane bALIne ja jaMpaze !" 304 - madhusaMcaya Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viDraDUbha bhUkaMpanI jema garyo. mAre khAtara mAnI jA ! A kalleAma mArAthI jovAthI nathI. khamaiyA kara, bhAI !" "Aja to AgalI-pAchalI badhI vAtonuM sATuM vALavuM che. hA, paNa eka vAta karuM. bAlyakALamAM joyelI tamArI jaLakrIDA mane yAda Ave che to tame A taLAvamAM jeTalI vAra DUbakI mArIne raho, teTalI vAra kalleAma baMdha karuM. jeo nAsI javA mAMgatA hoya temane nAsavA dauM !' sAruM, eTaluM to eTaluM kara ! jeTalo raktapAta ocho thAya, teTaluM sAruM." mahAnAe kahyuM. mahAnAmanI vRddha AMkhamAM koI bhavya smRtinuM teja camakyuM. emanI mRtinA paDadA upara saMtavANInA akSaro tejomaya banI UpasavA lAgyA. e yAda karavA lAgyA : "saritA jaLathI tarasyAnI tRSA chipAve che. vRkSo phaLa ane chAyAthI bhUkhyAnI sudhA maTADI zItaLatA Ape che, caMdana ghasAIne azAMtane zAMta kare che, zeraDI pilAIne paNa mITho rasa Ape che, to avasare zuM mAnavI AvuM kaMI arpaNa na karI zake ?" mahAgurunA arpaNagItane mAre mArA jIvananI bAMsurImAMthI pragaTAvavuM ghaTe. kharekhara kasoTInI A paLa AvI che, to huM mArA jIvana dvArA ene sArthaka karuM." mahAnAme kahyuM: "jevI tamArI icchA !" vidgabha vicAravA lAgyo : A vRddha mANasa zvAsozvAsa rokI rokIneya keTalI vAra rokaze ? kSaNa, be kSaNa, daza kSaNa ! eTalI vAramAM paurajano keTale bhAgI javAnAM hatAM ! keTaluM laI javAnAM hatAM ! gurunuM vacana paLAze ane mArA veranI tRpti paNa thaze." mahAnAma taLAva pAse Avyo. pIrajano bhayatrasta hatA; chatAM paNa A dazya jovA sau thaMbhI gayA; kAraNa ke mahAnAmamAM saune rasa hato, zraddhA hatI. Ama nagaramAM jyAre ghoSaNA thaI rahI hatI ke "jyAM sudhI mahAnAma jaLamAM DUbakI mArIne raheze tyAM sudhI saune abhaya che." tyAre mahAnAma taLAvamAM DUbakI mArI gayA hatA, ne madhyamAM rahelA kIrtistaMbha sAthe potAnI kAyAne uttarIyathI bAMdhI jaLasamAdhi laI rahyA hatA. mahAnAmanA haiyAmAM vAtsalya hatuM. mAnavo mATe karuNA hatI. saunA kalyANanI tIvra jhaMkhanA hatI ane nagarajanonI rakSA, prANa ApatAMya thatI hoya to, prANa ApavAnI arpaNabhAvanA paNa hatI. eTale emaNe pANImAM potAnI jAtane sadA mATe padharAvI dIdhI. biMdumAM siMdhu * 305 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaNa, be kSaNa, kalAka...be kalAka thaI gayA, paNa mahAnAma jaLasapATI para na AvyA. te na ja AvyA. vijayI viDrabha ane lUMTanI kAmanAvALA sainiko pratIkSA karI thAkyA, paNa mahAnAma upara na AvyA. vidgabha catura hato. e A karuNa ghaTanAno marma samajI gayA. enA para jANe vidyutpAta thayo hoya tema te dhA khAI gayo. eno verAgni ekadama zamI gayo. zuM dAdAe paurajanonI rakSA kAje potAnI kAyAnuM balidAna ApyuM ? A vAta sAMbhaLI kapilavastunA yuvAna ane yuvatIo doDI AvyAM. pANImAM staMbha sAthe baMdhAyelA e puNyadehane bahAra kADhyo tyAre pANIthI praphullita banelo mahAnAmano ujvaLa deha jANe saune kahI rahyo hato : "dehanuM mUlya AnAthI vadhAre kaMI hoI zake kharuM ke ?' nagaranA paurajano mahAnAmane AMsunI aMjali ApI rahyA hatA kAraNa ke nagarIe eka evo mahAmAnava khoyo hato, jeNe potAnuM jIvana ApIne kapilavastunA prajAjanone jIvana ApyuM hatuM. uo5. e badhAM dalAlanAM tophAna chelitANAmAM AgamamaMdiranI aMjanazalAkA ne pratiSThA bhavya rIte karAvI, pUjya AcArya mahArAja sAthe vihAra karI, ame kapaDavaMja AvyA. kapaDavaMja ghaNuM ja zraddhALu ne bhaktithI vinamra. kadI na bhulAya evo ahIMnA yuvAnono utsAha ane prema. emaNe ghaNA ja AnaMda ane umaMgathI pUjyazrInuM svAgata karyuM. A divasomAM, pUjya AgamoddhAraka AcArya zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajI mahArAjanI tabiyata narama rahetI hatI. vaidyo taraphathI mAtra pravAhI padArtho levAnuM sUcana maLyuM hatuM, eTale bapore teozrI ghaNuM karIne cA ja letA hatA. AthI bapore eka gRhasthane tyAM huM cA levA gayo. gharanAM mANaso koIka lagnaprasaMgamAM javAnI utsukatAmAM hatAM. huM cA vahorI jaladI Avato rahyo. cA mahArAja zrIne Apyo ne teo vAparI gayA. A vAtane daza miniTa paNa pUrI na thaI, tyAM utAvaLe page eka bahena AvyAM. AvIne e to kAkalUdI karavA lAgyAM, mAphI mAgavA lAgyAM, potAnI bhUla mATe pazcAttApa karavA lAgyAM ! bahenanI A vyagratA joI huM dimUDha banI gayo. meM pUchyuM : "bahena, zuM che ? A dhamAla zuM ne mAphI zAnI ?' 306 - madhusaMcaya Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'kema sAheba ! Apane khabara nathI. cAmAM khAMDane badale mIThuM naMkhAI gayuM che te ?' emaNe jarA dhIrA banI, vAtanAM ghaTasphoTa karyo. A sAMbhaLI mArA Azcaryano pAra na rahyo. bahene to kahevAnuM cAlu ja rAkhyuM : "sAheba ! mAre nikaTanA eka saMbaMdhInA lagnamAM javAnuM hatuM. mAruM mana emAM gUMthAyeluM hatuM. dhUnamAM ne dhUnamAM khAMDanI baraNIne badale mIThAnI baraNI mArA hAthamAM AvI gaI ne AvI bhayaMkara bhUla mArAthI thaI gaI. A to ame cA pIdho tyAre amane khabara paDI.'' bahena bolatI hatI tyAre paNa mane to eka ja vicAra Avyo. AcArya mahArAjazrInA svAdavijayano ne gaMbhIratAno ! bahena kahe che ke cAmAM mIThuM paDayuM che paNa pUjyazrIe to enuM sUcana paNa amane na karyuM. sUcana na karyuM e to ThIka, paNa emanA prazAMta mukha para AvI khArI cA vAparavA chatAM e ja svasthatA hatI. bahenane sAttvana ApI huM AcAryazrI pAse gayo. meM kahyuM : 'sAheba ! cAmAM khAMDane badale mIThuM nAMkheluM hatuM, chatAM ApazrIe kaMI paNa kahyuM nahi !' gulAbI hAsya karI emaNe kahyuM : 'roja gaLyo cA, to koka divasa khAro paNa hoya ne ? AnAthI peTa sApha Avaze. nukasAna zuM thavAnuM che ? ane kharuM pUcho to khAruM ne mIThuM to (jIbhanuM TeravuM batAvatAM emaNe kahyuM) A jIbhalaDIne lAge che. peTamAM to baMne sarakhAM ja che. mAla kharIdanAra vepArI karatAMya dalAlanuM tophAna vadhAre hoya che. peTa mAla kharIdanAra vepArI che. jIbha to vacce dalAla che. e ja vadhAre tophAnI che. e tophAnInA paMjAmAM phasAIe nahi, ne ene ja kAbUmAM rAkhI laIe, enuM nAma ja saMyama !' A vacana sAMbhaLI mArAM nayano emane namyAM. 606. rUpano garva sau daryanA bhArathI lacI paDelI uSA sAme AMgaLI cIMdhI indrarAje devone kahyuM : "AnuM rUpa tamane raMbhA ane rati karatAM paNa vadhAre lAgatuM haze. uSAnA saundaryamAM phUlanI nAjukatA ane kamaLanA sohAmaNA raMgo dekhAtA haze. paNa sanatarAjanA mArdavabharyAM apratima saundarya AgaLa A saundaryane sarakhAvIe to vANI paNa kalaMkita thAya. sanata eTale rUpano rAzi; eno deha biMdumAM siMdhu 307 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale pUnamano cAMda; enI AMkho eTale kamaLanI pAMkhaDIo. e rUpALA mAnavadeha AgaLa devonI kAyA paNa kadarUpI lAge ! sanata bhAratavarSano cakravartI che, paNa huM to kahuM chuM ke e saundaryamAM to tribhuvanavijayI cakravartI che.' A sAMbhaLI devo manamAM vicArI rahyA : moTA mANaso prazaMsA karavA bese eTale enI maryAdA ja nahi. e kAgane vAgha kahe toya loko enI vAtamAM saMmati Ape. paNa ApaNe to deva ! ApaNuM hRdaya asatyano satkAra kema kare ?' ane vijaya ane vaijayaMta baMne mitro A vAtanuM satya jANavA vipranA veze hastinApuramAM AvI pahoMcyA. te vakhate cakravartI snAnAgAramAM surabhimizrita telathI aMgamardana karAvI rahyA hatA, dvArapALe AvIne kahyuM: "prabho ! ApanAM darzane dUra dUrathI be pratApI vipro AvelA che ane teo kahe che ke mahArAjanAM darzana karyA pachI ja moMmAM pANI nAMkhIzuM. meM temane vAryA. paNa kahe che ke amAre to hamaNAM ja darzana karavAM che, to AvavA dauM ?' rAjAnA pArijAtaka jevA komaLa oSTha para AchuM smita ryuM, ane pavananA nAjuka sparzathI jema choDa para raheluM phUla name tema temanuM mAthuM jarAka namyuM. baMne vipro tarata tyAM hAjara thayA. sanatarAjanuM rUpa jotAM ja e thIjI gayA. Aha ! A rUpano sAgara ! re, A te mAnava ke sauMdaryano piMDa ! jenA romeromamAMthI lAvaNya nItarI rahyuM che ane jenAM sonerI jhulphAM caMpAnAM phUlano upahAsa karI rahyAM che, evA A mAnavarAjanAM aMgo to indre karelAM vakhANa karatAM lakSagaNAM adhika suMdara che." AvelA pravAsIone vicAramagna joI sanate pUchyuM : 'vipravara ! zuM vicAro cho ?' A zabdano mITho raNako sAMbhaLI deve kahyuM "mahArAja ! ApanA rUpano vicAra karIe chIe. A rUpa to devone paNa durlabha che !' potAnI prazaMsA sAMbhaLI cakravartInI pATalA jevI vizALa chAtI phUlI. enA mukha para lohI dhasI AvyuM ane lAla kamaLa jevo raMga enA vadana para prasarI rahyo : 'rUpa ! rUpa to snAnagRhamAM jovAnuM na hoya vipra ! rUpa to rAjasabhAmAM jojo !' 308 * madhusaMcaya Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viprone namana karI vidAya lIdhI ane madhyAhune rAjasabhAmAM hAjara thayA. sanata ratnanI mUThavALA sonAnA siMhAsana para beThA hatA. cinAMzukathI eno deha maDhelo hato; gaLAmAM hAra, AMgaLIo para ratnajaDita vIMTIo hatI, mAthA upara sUryakiraNonI spardhA karato ratnajaDita mukuTa hato. pravAla jevA oSTha para madhura smita hatuM. rUpanA garvathI mastaka UMcuM karIne sanatarAje viprone pUchyuM "kema ? saundaryadarzana pAmyA ne ?" vivekI viproe mAthuM nakAramAM dhuNAvatAM kahyuM : mahArAja ! saundaryanI ghaDI to vItI gaI. atyAre to ApanA sauMdaryane korI khAnArA koTi koTi jherI jaMtuo ApanA dehanA aNu aNue vyApI gayAM che ! enuM pratyakSa pramANa e che ke Apa ghUMkI juo. pachI rAjabhiSaga pAse parIkSA karAvo. ApanA ghUMkamAM sahasa rogajaMtuo khadabadatA jaNAze." oha ! zuM mAruM zarIra roganuM maMdira ! ATalI vAramAM roga vyApI gayo ? kSaNavAramAM naSTabhraSTa thanArA A sauMdaryano garva kevo vyartha che ? sanatarAjanA abhimAnanuM vAdaLa vikharAI gayuM. sanatarAjano vilAsa zokamAM pheravAI gayo. emano dehamada, rUpamada gaLI gayo. e vicArI rahyA : re ! je rUpathI huM garvita hato, e rUpamAM to kurUpatA samAyelI che ! dehanA rUpa upara garva karanAra mArA jevo gamAra A jagatamAM bIjo koNa ? dehanA rUpamAM lIna banI huM AtmAnA rUpane bhUlI gayo. mANasano jyAre vinAza AvavAno hoya che, tyAre ja ene rUpano garva Ave che. basa ! mAre A nazvara dehanI mamatA na joIe. dehane DUla karIne paNa AtmAnA amara saundaryane zodhuM. karmacUrAe dharme zUrAbharyuM rAjya ne bharyA vaibhavane choDI e ja paLe sanatakumAra cakravartI jaMgalanI vATe cAlI nIkaLyA. giri ane guphAmAM, khINa ane khANamAM e phare che. emanI phUla jevI komaLa paganI pAnImAMthI lohInI Tazaro phUTI che. paNa enI emane paravA nathI. taDakAmAM e tape che. ziyALAmAM e Thare che ane UnI UnI lUmAM emano deha zakAya che. paNa satana to deha bhUlI gayA che; AtmasaundaryanI khojamAM UMDA UtarI gayA che. e vAta para kaMI keTalI vasaMta Rtuo vItI gaI. tapasvI sanata eka vRkSa nIce dhyAnamagna beThA che. haraNAMo AMkha DhALIne emanI paDakhe beThAM che. dUra dUra Ubhelo dUra siMha paNa sanatanI samatAmAM snAna karI rahyo che. vAtAvaraNamAM maitrInuM, premanuM, vAtsalyanuM teja vistareluM che. tyAM pelA banne devo vaidyanA rUpe hAjara thayA. namana karI kahyuM : "mahArAja ! ame be dhavaMtarI vaidyo chIe. amArA auSadhanA sevanathI Apano roga tatkALa maTI jaze. amAruM auSadha svIkAro." biMdumAM siMdhu * 309 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sanatakumAranI karuNAbhInI AMkho jarA pahoLI thaI. emaNe jamaNA hAthanI AMgaLI potAnA DAbA hAtha para pheravI, ane jotajotAmAM eTalA bhAganI e cAmaDI suMvALI suvarNavarNI thaI gaI. sanate kahyuM : 'vipro ! zarIranA rogane maTADavAnI zakti to mArAmAM AvI gaI che, eTale mAre enI jarUra nathI. mAre to aMtarano roga maTADe evuM auSadha joIe che. bahAranA rUpane zuM karavuM che ? e rUpa to kurUpatAmAM paNa pheravAI jAya. mAre to AtamanuM rUpa joIe che, ke je pAmyA pachI kadI kurUpatA na Ave.'' tapasvI sanatanI A sAdhanAne kAraNe caraNe mastaka namAvI vaidyanA veze AvelA devo tejanA vartuLamAM vilIna thayA. rAjagRhInA udyAnamAM zreNikane bhagavAna mahAvIre kahyuM : ''zreNika ! mAnavI jyAre koI paNa vastuno garva kare che tyAre te vastuno vinipAta thAya che ane vinipAta thavAno hoya tyAre mAnavIne garva karavAnuM mana thAya che. sanatanA rUpano nAza thavAno hato tyAre tenA manamAM garva Avyo, ane jyAre e garva gaLI gayo tyAre tenuM sAcuM rUpa khIlI UThyuM.' // 607. arpaNa nsanA mArselsa zaheramAM Isa. 1720mAM ekAeka marakIno roga phATI phrI nIkaLyo. mANaso mAkhInI jema maravA lAgyAM. smazAnamAM maDadAMonA Dhaga khaDakAvA lAgyA. mANaso roja eTalA mare ke ene bALanAra ke dATanAra paNa na maLe. Akho prAMta mRtyunA mahAbhayathI dhrUjI UThyo. DaoNkTaronA bAhya upacAro badhA niSphaLa gayA. ghaNI vAra to DaoNkTara davA ApavA jAya ke tapAsavA jAya to e pote ja rogano bhoga thaI mRtyuzaraNa thAya. mRtyu, mRtyu ne mRtyu, mRtyu vinA bIjI vAta nahIM ! A roganA nidAna mATe prakhyAta DaoNkTaronI eka sabhA maLI. vicAronI Apa-le thaI. sau eka nirNaya 52 AvyA : 'A roga sAmAnya upacArothI maTe tema nathI. marakInA rogathI mRtyu pAmelA mANasanuM maDaduM cIrIne joyA vinA enuM nidAna azakya che.' paNa plegathI maraNa pAmelA mANasanuM maDaduM cIre koNa ? AvA cepI roganAM jaMtuothI vyApelA zarIrane cIravuM, eTale yamane sAme pagale nimaMtraNa mokalavuM ! yamane bheTanAra vIra lAvavo kyAMthI ? saune jIvana vahAluM ? bilADIne gaLe ghaMTa bAMdhe koNa ? 310 x madhusaMcaya Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkhI sabhA visarjana thavAnI aNI para hatI, tyAM eka phUTaDo yuvAna Ubho thayo. enI AMkhamAM karuNAjaLa hatuM, enA biDAyelA hoTha para nirNaya hato. enA vadana para AkarSaka rUpa hatuM enA svastha deha upara masta yauvana hatuM. vRddha DaoNkTaro ene joI rahyA. are, A henarI gAyana kema Ubho thayo che ? A prasiddha DokTara kAMI navIna zodha to nathI lAvyo ne ? saunuM dhyAna DaoN. henarI gAyana tarapha hatuM. e jarA AgaLa Avyo, ane namratAthI kahyuM : "Apa jANo cho ke potAnA jIvanano moha tajyA vinA bIjAne jIvana ApI zakAtuM nathI, ane jIvana ApyA vinA, AvI mahAna zodho thatI nathI. ApaNA dehanA dAnathI hajAro bhAIbaheno ane mAtAnAM AMsu aTakatAM hoya to huM mAro deha ApavA taiyAra chuM. lo A mAruM vasiyatanAmuM, mArI pAchaLa koI ja nathI. mArI A milakata marakInA dardIo mATe vAparajo. mANasanA jIvanano AthI vadhAre sAro upayoga zuM hoI zake ?" vRddha DaoNkTaro ene joI ja rahyA. dehanI je mamatA vayovRddho na choDI zakyA, te eka yuvAne vAtavAtamAM choDI. e turata oparezana khaMDamAM dAkhala thayo. marakInA rogathI mRtyu pAmelA mAnavadehane cIravA lAgyo. kamakamATI upajAve evuM durgadha mAratuM maDaduM e cIrato gayo ane roganuM nidAna karato gayo. jaMtuonA humalAnuM sthAna ane enAM kAraNonI cikitsA karI, enI eka noMdha taiyAra karI. e noMdha eNe rAsAyaNika dravyomAM mUkI, jethI aDanArane eno cepa na lAge. eNe enuM kArya pUrNa karyuM. paNa eno deha to tAvathI kyAranoya tapI gayo hato. e Ubho thavA gayo, paNa pleganAM jaMtuoe kyAranoya enA dehamAM mALo bAMdhI nAMkhyo hato. e DhaLI paDyo. chatAM enA mukha para saMtoSa hato. kAraNa ke pote zodha saMpUrNa karI hatI. henarI gAyana gayo. paNa marakInA roganI zodha e pAchaLa mUkato gayo. enI zodhe lAkho mAnavone jIvatadAna ApyuM. AvA mAnavIonAM arpaNa-gIta mAtA dharatI avirata gAya che. 108. puniyo zrAvaka omaNonI vANInAM nIrmaLAM nIra pIne tRpta thayelo puniyA AkhAye magadhamAM prasiddha hato. saMtoSamAM, samatAmAM, sAdAImAM ane sabhyatAmAM enI joDa biMdumAM siMdhu 311 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na maLe. atithi-satkAra to eno ja. eka divasa pote upavAsa karI atithine premathI jamADe, ne bIje divase enI patnI upavAsa karI atithine satkAre. enI mUDI juo to sADA bAra dokaDA. rokaDA nahi ho; dokaDA ! mAtra be AnA. paNa e be AnA AjanA nahi, bhagavAna vardhamAnanA yuganA ! ene tyAM eka divasa eka vidyAsiddha atithi AvyA. pUrNimAno divasa hato ane puniyAne upavAsa hato. eNe sAdharmikanI premathI bhakti karI. jamatAM jamatAM mahemAne gharamAM najara karI to gharanA cAre khUNe agiyArasa. mATIthI lIMpelA sAdA gharamAM svacchatA ane jamavAnA thALI-vATakA sivAya bIjuM kAMI nA maLe. siddhapuruSa vicArI rahyA: "vAha ! duniyAmAM puniyAnI nAmanA che, jyAre gharamAM to kAMI kahetAM kAMI nA maLe; paNa enA haiyAmAM keTaluM badhuM bhareluM che ! AvI sthitimAM paNa jamADIne jame che ! upavAsa karIne paNa svAgata kare che ! puniyA, teM to kamAla karI !' siddhapuruSane thayuM ke mArI pAse siddhi che, zakti che, to kAMIka ene madada karato jAuM. Aja rAte vAta. pUnamanI rUpALI cAMdanI AMgaNAmAM patharAI hatI. puniyo mIThI nidrA mANI rahyo hato, kAraNa ke ene na hato corano bhaya ke na hato rAjAno bhaya. e to abadhUtonA abhaya sAmrAjyano nAgarika hato ! siddhapuruSa UbhA thayA, rasoDAmAM gayA, emaNe lokhaMDano tavo lIdho ne potAnI jhoLImAM rahelo pArasamaNi kADhI pelA lokhaMDanA tavAne aDADyo. lokhaMDano tavo sAva sonAno thaI gayo. savAre UThI siddhapuruSe kAzI bhaNI prayANa AdaryuM. prabhAte puniyAe joyuM to potAno tavo ja na maLe. cUlA pAse rahelA kALA tavAne badale suvarNano tavo sUryanAM sonerI kiraNomAM camakI rahyo hato. puniyAe nisAso nAkhyo. enAthI bolAI gayuM : atithi ! tame to julama karyo. tame to camatkAra karI gayA, paNa mAre navA tavAno kharca kADhavo kyAMthI ? tamAro A sonAno tavo mAre zuM kAmano ? zAstromAM kahyuM che: zrama vinA meLaveluM dhana dhULa karatAMya kaniSTha ! vakhata vItI gayo. judAM judAM tIrthonI yAtrA karI siddhapuruSa pharI rAjagRhImAM AvyA, ane puniyAnA ja mahemAna banyA. bapore bhojana patyA pachI atithie potAnA pravAsanI mIThI mIThI vAto kahI. pravAsakathA pUrNa thatAM chANAM ane lAkaDAnA DhagalA vacce chUpAvelo sonAno tavo kADhIne siddhapuruSane ApatAM puniyAe kahyuM : "tame yAtrA karavA 312 H madhusaMcaya Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIkaLyA cho ke koIne kharcamAM utAravA ? lo, A tamAro tavo. mAre e na joIe. tamane ema ke bhAIne madada karatA jaIe, paNa zrama vinAnuM sonuM laIe to sonA jevI zuddha buddhi pachI tavA jevI kALI thaI jatAM kaMI vAra lAge ? Aje atithinuM svAgata karavA taiyuM je jhaMkhanA kare che, pachI te jhaMkhanA rahe ? eka vAra maphatanuM levAnI Adata paDyA pachI mANasa jIvanabhara maphatanuM ja zodhato phare che. pachI te dhanakubera thaI jAya toya ene ApavAnuM nahi, levAnuM ja sUjhe.' siddhapuruSe puniyAne namana karI kahyuM: 'meM vidyA sAdhavAmAM varSonAM varSo gALyAM, paNa sAcI vidyA to tame ja meLavI che. huM ghaNAM tIrthe jaI ghaNI nadIomAM snAna karI Avyo, paNa mAro AtmA to ahIM ja nirmaLo thayo che. have to huM eka ja mAguM: je saMtoSane pAmIne tame A suvarNane paNa dhULa gaNyuM, te saMtoSanuM mane zaraNa ho !' 609. bali gu jarAtanA pratApI siMhAsana para ArUDha thayelA rAjarSi kumArapALanA aMgeaMgamAM ahiMsAnI bhAvanA ramI rahI hatI. hiMsAnA aMdhakArathI trasita banelA jagata para ahiMsAno prakAza lAvavAnuM ene svapna lAdhyuM hatuM. ene A svapna ApanAra kalikAlasarvajJa AcArya zrI hemacaMdra hatA. A svapnadraSTAnA cIMdhelA mArge kumArapALa khUba ja dhairya ne zraddhAthI AgaLa vadhI rahyA hatA. ahiMsAno prathama prayoga eNe gujarAta ne saurASTra para karyo. A prayoganA pratApe jyAre aMga, baMga ne kaliMgamAM brAhmaNo paNa mAMsAhAra karatA, tyAre ahIMnA nIcalA tharanA mANaso paNa mAMsanuM nAma AvatAM dhRNA batAvatA. A havA dhIme dhIme rAjapUtAnA sudhI jAmatI gaI. ahiMsAno prakAza nIcenA tharane paNa sparzI rahyo. e divasomAM gurjarezvaranA kuTumbamAM ja eka samasyA UbhI thaI. kumArapALanI kuLadevI kaMTezvarI AgaLa varSothI navarAtrinA sAtama, AThama ane nomanA divase seMkaDo pazuono bali apAto. bakarAM ane pADAono A ardhya baMdha kema karAya ? ane baMdha thAya to devIno kopa jAge. mAtAjIno vArSika utsava-dina jema najIka Avato gayo, tema kSatriyonAM mana mUMjhAvA lAgyAM. caulukyakSatriyo mAtAjInI prasannatAthI jeTalA nirbhaya hatA, eTalA ja emanA kopathI bhayabhIta hatA. emanI dRDha mAnyatA hatI: biMdumAM siMdhu 313 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA kope to kAM caulukyavaMzano nAza thAya, kAM 5racakranA AkramaNathI pATaNa dhULa cATatuM thaI jAya. saunA dila para bhayanI ghaTA jAmI hatI. parvatanA jevI aDagatAne varelo kumArapALa potAnI vIratAbharI ahiMsA mATe sarvasvane paNa hoDamAM mUkavA taiyAra hato. ene zrI hemacaMdrAcAryanI pratibhA ane mArgadarzana 52 pUrNa vizvAsa hato. kumArapALa to zuM paNa samagra prajA kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanuM nAma AvatAM zraddhA ne bhaktithI namI paDatI. mAtAnA utsavanA eka divasa pahelAM Aso suda chaThanI namatI sAMje sAmaMtonI eka sabhA maLI. sau AcAryanA AgamananI pratIkSA karI rahyA hatA. tyAM sUrya jevA pratApI ane caMdra jevA saumya, kaMcana ane zuddha ne kamaLa jevA nirlepa AcArya AvyA. sau emane mAna ApavA UbhA thaI gayA. AcArya potanA Asana para goThavAyA. vAtAvaraNamAM bhavyatA jANe sAkAra thaI rahI hatI. ghanaghora vAdaLo cIrIne jema pratyUSa pragaTe tema AcAryanI saumya vANI pragaTI: 'prajAjano ! mAne bhoga to dharavo ja paDaze. bali ApyA vinA kAMI cAle ? pazuonI sAthe A varSe to mIThAI paNa vadhAre dharo. kuLadevIne prasanna rAkho. mAno kopa kema veThAya ? bali Apo, jarUra Apo !' mAMsabhakSI pUjArIonAM haiyAM to nAcavA lAgyAM. A zuM kahevAya ? ahiMsAnA upAsaka AcArya Aje hiMsAmAM saMmati Ape ? paNa kumArapALanA dilamAM emanA mArgadarzana para dRDha zraddhA hatI. AcArya pharI bolyA: bali Apo, paNa hAtha lohIthI kharaDIne nahi. je jIvone dha2vA hoya temane mAtAjInA caraNomAM jIvatA ja dharI do ane maMdiranAM dvAra baMdha karo. mAtAjIne icchAnusAra bhoga levA do. Aja sudhI tame maDadAMono bhoga dharyo. A vakhate jIvatAone ja dharo. pazuonA akSata dehane mAtAnA caraNomAM dharazo to mAtA vadhAre prasanna thaze !' vAta vAjabI hatI. prayoga suMdara hato. bhale mAtAjI svahaste bali svIkArI le. e divase pazuone jIvatAM maMdiramAM pUravAmAM AvyAM. bahAra badhA bhakto bhajana karatAM rAtrijAgaraNa karatA rahyA. sAtamanuM prabhAta hatuM. bhagavAna sUryanArAyaNa mAtAjInA maMdira paranA suvarNakaLazamAM potAnuM pratibiMba joI rahyA hatA, tyAre maMdirane dvAre mANasa 314 * madhusaMcaya Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtuM nahotuM. pATaNanA nAgariko rAtre dharelA balinuM zuM thayuM, te jovA UbharAyA hatA. gurjarazvaranI AjJA thatAM kicUDa kicUDa karatAM maMdiranAM mukhya dvAra khUlyAM ne maMdiranI baMdhiyArI havAmAM mUMjhAI gayelAM nirdoSa pazuo beM beM karatAM bahAra dhasI AvyAM ! pUrNa prema ne bhaktithI mAtAne namana karI, rAjA kumArapALe kahyuM : "kaho, prajAjano ! bali kone khape che ? mAtAne ke pUjArIone ? mA te mA che. mA potAnAM nirdoSa ne mUMgAM bALakonA prANa le kharI ? mAMsabhUkhyo mANasa mAnA nAme kUra hiMsA bharelo bali dhare che, ne aMte to pote ja eno upabhoga karI jAya che. karuNALu devonA nAme Avo atyAcAra ? jaya ho karuNALu kuLadevIno !' kumArapALano jayanAda jhIlatA pUjArIonA mukha para khinnatA hatI. prajAmAM netromAM prasannatA hatI. kumArapALanA AtmAmAM ahiMsA pratyenI aNanama zraddhA hatI 610. saMskRtine ghaDanAro zilpI , saMtotsavano sohAmaNo divasa hato. gurjarapati bhImadevanI hAjarImAM gujarAtanAM prasiddha tIraMdAjo tIraMdAjI khelI rahyA hatA. pATaNanI prajA A zUravIrone AnaMdathI joI rahI hatI. chelle eka nizAna goThavavAmAM AvyuM. ane e nizAnane je vIMdhe tene mATe inAma jAhera thayuM. tIraMdAjonI AmAM kasoTI hatI, kAraNa ke nizAna ghaNuM dUra hatuM. eka pachI eka tIraMdAjo AvatA gayA ane nizAna tAkatA gayA. paNa nizAna koIthIya na bhedAyuM. evAmAM khabhe dhanuSya nAMkhIne eka ajANyo yuvAna Avato dekhAyo. pahoLI chAtI, goLa goLa masala, jhUlatA bAhu ane vaja jevo deha sAdA vastromAM chupAyelo hato. eNe AvI, rAjAne vinayathI namana karyuM. bhImadeve enI sAme joyuM to, zyAma ghaTAdAra dADhImUchamAM pUnamanA cAMda jevuM enuM prakAzita mukha hasI rahyuM hatuM. rAjAe kahyuM, "yuvAna ! tArA tIrane paNa A nizAna para ajamAvI jo." yuvAna cAra DagalAM AgaLa Avyo. potAnI kAyAne jarA TaTAra karI ane dhanuSyane namAvyuM. potAnA kAna sudhI paNacha kheMcI lAkSaNikatAthI tIra choDyuM. ane eka kSaNamAM to e nizAna bhedIne gaganamAM adazya paNa thaI gayuM. biMdumAM siMdhu ga 315 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjAnA Azcaryano pAra na rahyo. eka vaNikamAM AvuM baLa ane AvI kaLA ! - bhImadeve tIra kyAM gayuM che e zodhavA sainikane mokalavA mAMDyo tyAre yuvAne kahyuM : "mahArAja ! mANasane nahi, ghoDesvArane mokalo, nahi to e sAMje paNa pAcho nahi Ave.' bAra mAIlanI majala karI, hAMphato ghoDesvAra tIrane hAjara karatAM kahevA lAgyo, "cha mAIla dUra jaI A tIra paDyuM hatuM.' AzcaryamAM DUbelA rAjAe pUchyuM, "yuvAna, tAruM nAma ?" vaNike namratAthI namana karIne kahyuM : "loko mane vimaLa kahe che." thoDA divasamAM pATaNanI prajAe sAMbhaLyuM ke, vimaLa maMtrI che. paNa Aja to AbunA devabhavana jevAM bhavya maMdiro joI AkhuM jagata kahe che. e vimaLa maMtrI bhale hoya, e to saMskRtine ghaDanAro eka mahAna svapnadraSTA zilpI hato. u11. premanA TebhA vanagaranA mahArAjA eka saMtanAM darzane gayA. saMta pAse e beThA hatA. hA tyAre ociMtI enI najara saMtanA aMgarakhA para gaI. bhAre kasabathI e sIveluM hatuM. enA bakhiyA ne TebhA bhAre kalAmaya hatA. ene sIvanAro darajI paNa pAse ja beTho hato. rAjAe bahAra nIkaLatAM darajIne pUchyuM : "A aMgarakhuM tame sIvyuM ke ?" darajIe hA kahI. rAjA kahe, "mane paNa AvuM ja sIvI Apo. tame mAMgazo eTalI majUrI maLaze: paNa yAda rAkhajo, TebhA to AvA ja joIe.' darajIe kahyuM : "annadAtA ! Apane mATe kAma karuM ane emAM khAmI hoya ! aThavADiyA pachI ghaNI ja khaMtathI taiyAra kareluM suMdara TebhAvALuM aMgarakhuM darajIe hAjara karyuM. rAjAe joyuM. e khuza thayA. enI kalA para mugdha thayA. paNa saMtanA aMgarakhA jevA vyavasthita ne ekadhArA TebhA emAM na hatA. rAjAe kahyuM : "kAma sAruM che. tame tamArI kalA batAvI che, paNa A TebhA pelA saMtanA aMgarakhA jevA to nathI ja." darajIe kahyuM : "annadAtA ! meM hAthathI, AMkhathI, mArI AvaDatathI thAya eTaluM kAma karyuM che. paNa pelA aMgarakhAmAM to A badhAnI sAthe mAro hRdayano prema paNa kAma karato hato. eTale huM zuM karuM ? premanA TebhA pharIpharI kyAMthI lAvuM ?' 316 * madhusaMcaya Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - - kaNamAM maNa _________ ___________ kaNamAM maNa , Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u12. prakAzanI vedI para Ta radUranA pradezamAM vasatA lokomAM 9 karuNAno prakAza prasarAvavAnI tIvratA AcArya dIpakaranA manamAM ghoLAI rahI hatI, manamAM maMthana cAlI rahyuM hatuM. * ziSyoe pUchyuM : "prabhu, evuM zuM che jeNe Apane ATalA vicAramagna karyA che ?' maMthanane vAcA ApatAM A vRddha AcArye kahyuM : "ApaNe sau bhaktonA mAnapAnanA mAnasika sukhamAM keTalA DUbI gayA chIe ke dUradUranA pahADI pradezomAM te jaI karuNA-dharmapracAra karavAnI koIne icchA thatI nathI. pratiSThA, prasiddhi ane pUjananuM suMvALuM baMdhana kevuM majabUta hoya tyAM pUrNa nAmanA ziSya namana karI kahyuM : "prabho ! mane AjJA Apo. e dezamAM maitrIdharmano pracAra karavA huM jaIza." paNa ema karavA jatAM tamAruM AyuSya ochuM thaze." AcArye bhaviSya * bhAkhyuM. kaNamAM maNa - 319 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNa choDa para khIlelA phUla para najara jhukAvI. "gurudeva ! phUlanAM jIvana TUMkA ja hoya che ne ! paNa thoDA ja samayamAM e keTalI suvAsa, keTalo raMgaparAga ane keTaluM sukumAra saundarya pAtharI jAya che ! ghaNAkharA mANaso hetu vinA ja mare che. huM to dharmapracAra ane karuNAno prakAza phelAvatAM amRta pAmIza." u13. premanuM mApa AMtarika AnaMdatRtinuM mApa madamAtI bharavADaNa dUdhanuM bogharaNuM bharuM roja zaheramAM vecavA jatI. mArgamAM enA priyatamanuM khetara AvatuM. tyAM gheghUra vaDalA nIce besI be ghaDI baMne premagoSThi karatAM. jatAM jatAM e pelAno loTo dUdhathI chalakAvatI jatI. bAkInA dUdhane vecI e pAchI vaLatI. Aja pAchA vaLatAM enI sakhI maLI. eNe pUchyuM: "keTalAnuM dUdha vecyuM ?" "sAta rUpiyAnuM." ane tArA paraNyAne keTaluM pAyuM ?" eNe malakAIne uttara vALyo : "e te kAMI mApavAnuM hoya ? premamAM paisAnI gaNatarI zI ?" A vAta eka saMte sAMbhaLI ane bolyA : "to pachI prabhanA premane to paisAthI ke pArAthI mapAya ja kema ?" prema haiyAne dhoI nirmaLa kare che. paiso keTalIka vAra ahaMne dAnanAM kapaDAM paherAvI pherave che. 114. darzana ke pradarzana ? ka phakIra bAdazAhano mahemAna thayo. eNe lAMbI namAja paDhI bAdazAhane Azcaryacakita karI dIdho. bAdazAhe potAnI bAjumAM besADIne ene sanmAnapUrvaka jamADyo. bAdazAhano khorAka keTalo ! eTale phakIre paNa ochuM khAdhuM. bAdazAhane phakIra saMyamI lAgyo. bAdazAhano satkAra meLavI e ghera Avyo ane kahe : "khAvAnuM lAva. lAMbI namAjamAM UTha-besa khUba karavI paDI che. bhUkha kakaDIne lAgI che." "tame to bAdazAhanA mahemAna hatA ne ?" patnIe pUchyuM. 320 * madhusaMcaya Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madazAhana khAudharA na lAgyuM eTale ochuM khAdhuM ane nata lAMbI bI bhale khAo. paNa tamAre namAja tAM pharI bhaNavI paDaze. dekhAvanA bhojanathI tamAruM peTa nathI bharAyuM tema dekhAvanI namAjathI aMdara rahelo allAha paNa prasanna nathI thayAM. "" prAryanA prabhune nahi, mANasanA mananA badalavA mATe che. 615. mananAM jhera ke bujamAM saMtAIne rahe. kheDUte ghAsa levA hAtha nAkhyo tyAM sarpa DaMkha mArI saMtAI gayo tyAre ja beparavAIthI UMdara DokiyuM karyuM. kheDUta kahe uMdara karaDayo !'' : "A to bIje divase uMdara karaDI saMtAyo tyAM sarpe bahAra moM kADhyuM. kheDUte cIsa nAkhI : "are, mane sarpa DaMkhyo !'' ane mUrchita thaI DhaLI paDayo. jhera sarpa ke uMdaranuM nahi, mananuM che. mana mANasane pApI banAve che ane e ja mANasane puNyazALI paNa banAve che. je mana jIte te jagata jItaM . bhayamAM mana nAnI vastune paNa moTI banAvI nirbaLa bane. abhayanA prakAzamAM vastu jevI che tevI dekhAya. 616. zramanuM saMgIta merikAnA pramukha zrI dhrUvarano putra kaoNlejanA samaya sivAyanA samayamAM A e karato hato, tyA pAlakha tUTatAM uparathI paDyo ane mRtyu pAmyo. A karuNa ghaTanA banatAM huvarane AdhAta jarUra lAgyo. dhRvaranA prazaMsakoe emane AzvAsana ane sAMtvananA aneka patro lakhyA ane tAro karyA. e badhAno jAhera uttara ApatAM hUvare uccArela zabdo koI paNa ALasu prajAne preraNAdAyI che. "mAro putra majUrIno mahimA zIkhavato mRtyu pAmyo che. amArI A vedanAmA Apa saunI sahAnubhUti mATe khUbakhUba AbhAra. amerikAno dareka kaNamAM maNa 321 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuvAna enA akALa mRtyumAMthI svamAna ane svAvalaMbananI preraNA leze." je dezano pratyeka hAtha potAnA mukhane khAvA ApavA utpAdana mATe zrama kare che, te deza samRddha na bane to bane paNa zuM ? amerikAnI samRddhinA mULamAM vAto nahi, vartana che. u17. anekAnta e daSTi nahi, darzana che ka davAkhAnAmAM cAra janmAMdha eka divasa bhegA thaI gayA. te AvatA to hatA AMkhanI davA karAvavA, paNa Aje carcAmAM UtarI paDyA. ekano hAtha DaoNkaTaranI kaeNbinanA kAcane aDyo. e kahe : "mAruM anumAna kahe che, A kAca lIlo che." bIjI kahe, "gapa che. kAca lAla che, ema mArA bhomiyAe ja mane kahyuM che.' trIjAthI na rahevAyuM : "are, e to pILo che. mArA bApe ja to kahyuM hatuM." tyAM cotho UchaLI paDyo : "tame sau mithyA cho. kAca vAdaLI raMgano che. mAro putra vijJAnavidyAno niSNAta che. eNe ja mane kahyuM hatuM. tamAre saue e mAnya rAkhavuM ja joIe !" - vAdavivAda karI e kolAhala karI rahyA hatA tyAM DaoNkTara AvyA. emane aMdhonI A carcA para hasavuM AvyuM. emaNe samAdhAna karyuM : "pratyakSa dekhyA vinA bIjAe kaheluM mAnI zuM karavA tame laDI maro cho ? tame kaho cho te badhA ja raMganA kAca mArI A kebinamAM che. sAta bArI che temAM sAtenA raMga judA che.' jIvana ane jagatanAM aneka pAsAM che. ApaNe chIe tyAMthI to badhAM ja pAsAM kema dekhAya ? 18. kAya nahi, kaMcana ? : sInI rANI lakSmIbAInAM parAkramothI koNa ajANyuM che ? e vidhavA hovA chatAM potAnI buddhi ane zaktithI AkhuM rAjya calAvatI hatI enI rAjadhAnImAM eka niHspRhI vidvAna kathA karavA AvyA hatA. sabhAmAM rANI paNa hAjara hatAM. rANInAM kaMcanavarNA kAMDA para be suvarNa kaMkaNa zobhI rahyAM hatAM. junavANI kathAkAre jarA haLavI TIkA karI : "Aja kAla dharmanI maryAdA tUTatI jAya che. je strIo patinA jIvatAM kAcanI baMgaDIo paheratI 322 = madhusaMcaya Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te vidhavA thatAM suvarNa pahere che !'' rANIthI na rahevAya : paMDitajI ! pati jIvatAM strI kAcanI baMgaDI pahere che te e yAda rAkhavA ke zarIra kAca jevuM nAjuka ane nazvara che. paNa e zarIra paDI jatAM puNya AtmA paramAtmArUpa zAzvata suvarNamAM bhaLI jAya che tenuM pratIka A kaMkaNa che. have ame kAca jevA nahi, suvarNarUpa svAmInuM zaraNa lIdhuM che tenI yAda e A kaDAM che.'' AtmajJAnapUrNa A uttarathI prabhAvita thayela vidvAna rANIne namI ja paDyo. 619. sukhanuM attara bIjA para chAMTIe tyAre enI suvAsa ApaNane paNa maLe ja pralocana abhyAsa pUro karI nokarInI zodhamAM nIkaLI paDo ! ghaNA Aprayatno karavA chatAM nokarI na maLI, paNa e nirAza na thatAM prayatna karya ja gayo. eka ThekANe nokarI maLI paNa te jhADu kADhavAnI ane oNphisa sAphasUpha ka2vAnI. zramamAM zarama zI ? e bhAvanAthI e zramanuM gaurava vadhArato AgaLa vadhavA lAgyo nAnAmAM nAnA kAmane e kuzaLatApUrvaka karato ane ene suMdara banAvato. AthI e zeThanuM priyapAtra banyAM. ene sAro pagAra paNa maLavA lAgyo. paNa e potAnA hAtha nIcenA mANasane bhUlato nahi. divALIe enA pagAramAM zeThe pacAsa rUpiyAno vadhAro karyo tyAre padmalocane namratAthI praNAma karI kahyuM : "mane je Apa pagAra Apo cho temAM mAruM gujarAna khuzIthI thAya che. mArA hAtha nIcenA mANasanA pagAramAM A pacAsano vadhAro karo to vadhAre sAruM, kAraNa ke e bicArAne TUMkA pagAramAM kuTuMbanuM pUruM thatuM nathI.'' padmalAMcananI A bhAvanAthI prabhAvita thaI zeThe ene AkhAya vahIvaTano uparI banAvyo. ane pelanA pagAramA pacAsano vadhAro karyo. // 620. dharma kyAM che ? e ka cIsa saMbhaLAI ane rAjamArga para cAlyo jato lekhaka camakI gayo. eka harijana bALAnA jamaNA paganA aMgUThe nAge DaMkha mAryo hato. kaNamAM maNa 323 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhaka tyAM doDI gayo. viSa bIjA aMgAmAM prasarA na jAya te mATe ene kaMI na jaDatAM potAnI janoIne nI bALAnA paga bAMdhI ane DaMkhanA bhAga para cappathI kApa mUkyo. viSamizrita kALuM lohI bahAra dhasI AvyuM, bALA bacI gaI ! A vAta sAMbhaLI bAhmaNo camakyA. janoI harijananA pagamAM ! joI lo. kaLiyugano prabhAva ! nAta bhegI thaI. aparAdhIne dhamakAvavA netAe garjanA karI : "zuM che tAruM nAma ?" "mahAvIraprasAda dvivedI." lekhaka uttara ApatAM sAmo prazna karyo : "huM Apane ja pUchuM. janoI pavitra ke apavitra ?'' pavitra." "eka bIjI vAta pUchuM . prANanI rakSA karavAnuM kArya pavitra ke apavitra ?" "e to pavitra ja hoya ne ?" netA jarA DhIlA paDyA. pavitra janoIthI prANadAnanuM pavitra kArya karyuM emAM meM zo aparAdha karyo ?" A zabdo sAMbhaLI ghaNA dravI gayA. junavANIonI nidrA UDI gaI. tanathI bhale nahi, manamAM sahu namI paDyA ! 6ra1. zabda nahi; saMvedana N, 2 bAra varSa sudhI samartha jJAnAnI nizrAmAM vidyAbhyAsa karI baMne ! bhAIo ghera AvyA. svAdhyAya ane ciMtananAM teja emanA mukhane ajavALI rahyAM hatAM. emanA AgamanathI ghara ane gAmamAM AnaMda AnaMda hato. vAtAvaraDAmAM umaMga ane ullAsa hato. mAtra emanA pitA ja zAMta ane sacita hatA. namatI sAMje samaya maLatAM emaNe moTA prama karyo "tuM bhaNyo to khUba paNa paramAtmatattvanI tane kaMI jhAMkhI thaI ? AtmAnI anubhUti thaI ?' moTAe to zAstromAMthI eka pachI eka bloka saMbhaLAvavavA ja mAMDavA. pitAe kahyuM : "basa, A to teM pArakuM kahyuM, gAkhela bolI gayo, AmAM tArI anubhUti zuM ? jA, have pelA nAnA mokala.' pitAe ene paNa e ja prazna pUchaLyo. nAnAe namana karI kahyuM : pitAjI ! zuM kahuM ? je arU pI che te rUpIbhASA vaNAnI jALamAM kema baMdhAya ? je zAMta che, te azAMta evA zabdomAM kema Utara ? enI anubhUti zabdomAM nahi, saMvedanamAM ja saMbhave." pitAnA mukha para maunamAMthI jaDelI muktinI madhuratA prasarI. 324 - madhusaMcaya Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 622. saMpatti nahi, sahAnubhUti nI uMmara sittera varSanI hatI. TUMkA pagAramAM jiMdagIbhara nokarI karatA e zuM ? patnI vIsa varSa pahelAM marI gaI hatI. dIvA jevo aMkano eka putra hatAM te paNa akasmAtamAM khapI gayo. bhIkha mAMgavI e paNa eka kaLA che, te A vRddhane kyAMthI AvaDe ? rastAnA eka nAkA para zira jhukAvI e roja Ubho raheto. sAMja sudhImAM rUpiyo maLatAM e roTalA bhego thato. Aja paNa e mAthuM jhukAvI Ubho hato tyAM eka gRhastha AvyA. emanuM haiyuM dravI gayuM. kaMIka ApavA emaNe khissAmAM hAtha nAMkhyo. re, pAkITa to ghera rahI gayuM ! e sajjane lAgaNIpUrvaka potAnA banne hAthamAM pelAno hAtha jhAlI kahyuM : 'mitra ! ApavuM che paNa kaMI ja ApI zakato nathI. khissuM khAlI che.'' vRddhanI AMkha azruthI bharAI gaI. 'tame kaho cho, kaMI ja ApI zakato nathI, paNa tame to mane Aje sauthI vadhAre ApyuM che. mANasa ekalA roTalAno ja bhUkhyo nathI; ene sahAnubhUti ane lAgaNInI paNa bhUkha che. Aja sudhI saue mAtra paisA Apyo che, tame to mane prema hA, premabhIno prasAda Apyo che. 623, muktinuM rahasya tmAnA amRtane pAmavA vaibhava ane vilAsano tyAga karI bhagavAna mahAvIre mahAbhiniSkramaNa karyuM. vananI nIravatAmAM magna thavA jatA - hatA tyAM indre AvI namana karI eka namra vinaMtI karI : "prabho, Apano mArga kaThina che. sADA bAra varSamAM, ApanA A sAdhanAnA kALamAM Apane parezAna karavA aneka upasargo AvanAra che, to kaSTanA e kALamAM ApanI sevA karavA ane e upasargone dUra karavA mane saMmati Apo. jANe maune ja vAcA lIdhI hoya evA prazAMta madhura svare prabhue kahyuM : 'devarAja, tamArI bhAvanAnuM huM sanmAna karuM chuM paNa tame ja kaho, tIrthaMkaro kadI koInI sahAyatAthI thayA che ? madadathI maLe te mokSa na hoya, bIjuM badhuM ApyuM apAya paNa mukti to ekAkI sAdhanAnA sAdhakane ja maLe. e bahArathI kaNamAM maNa 325 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levAnI nathI paNa aMdarathI meLavavAnI che. vikAsa Avato nathI, thAya che." Atmazaktino A divya dhvani sAMbhaLI indradeva ahobhAvathI na rahyA. A prANavAna uttarathI indradevane puruSArthaSTi maLI. 24. sukhanuM rahasya ? haraNa choDIne to AnaMda meLavyo che, have pachI paheraNa kevuM ? vidarbha dezano rAjA AnaMdavardhana ghaNo ja vyathita raheto. sukhanAM sAdhanonI tRSAmAM e sadA azAMta hato. tRSNAe enA cittamAM atRptinI Aga peTAvI hatI. ene prasanna karavA ghaNA upAyo karavAmAM AvyA; dareka upAya vyathA vadhArato gayo. aMte eka cintake adbhuta upAya sUcavyo : "kharekhara koI sukhI hoya tenuM paheraNa Apa maMgAvI do to huM Apane jarUra pUrNa sukhanI prApti karAvuM." AnI tapAsa karavA rAjAe potAnA sevakone cAre dizAmAM ravAnA karyA. ghaNI tapAsane aMte jaMgalamAM eka AnaMdamasta sukhI mANasa maLI Avyo. A khabarathI rAjA khuza thayo. ene thayuM, enuM paheraNa maLatAM huM sAcA arthamAM AnaMdavardhana kahevAIza. paNa jyAre e sukhI mANasa pAse enuM paheraNa mAMgavAmAM AvyuM tyAre AnaMdanA phuvArA choDatuM matta hAsya karI eNe kahyuM : meM to kyAranuM paheraNa phagAvI dIdhuM che. sukha vastuothI nahi, vRttione jItavAthI che. !" 6rapa. tanamAM nahi, manamAM bhAte prakAzanuM dvAra kholyuM hatuM. muni-belaDI nadI pAra karI rahI hatI. ja tyAM cIsa saMbhaLAI. jaLa bharavA Avela suMdarIno paga lapasyo ane e pravAhamAM taNAI rahI. baMne kinArA nirjana hatA. nirAdhAra nArIne koNa bacAve? muni ? e to strIne sparze paNa kema ? paNa eka karuNApUrNa munithI A na jovAyuM. eNe pravAhamAM jhaMpalAvyuM. kanyAne bacAvI lIdhI ane enAM AbhAravacana paNa sAMbhaLyA vinA e paMthe paDyA. mArgamAM sAthIe Thapako Apyo : "tame A zuM karyuM ? strIne khabhe upADIne tame vratabhaMga karyo. tamArI zI gati thaze ?" 326 madhusaMcaya Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pelA muni to maunamAM kartavyapaMthe cAlatA ja rahyA. sAMja namI. pratikramaNa pUrNa thayuM. rUDhicusta munie pharI kahyuM : "prAyazcitta karyuM ? pApa sAmAnya nathI karyuM. pratijJA bhaMga karI, ardhanagna suMdarIne khabhe upADI che !'' prazAnta munie kahyuM : "huM to ene kinAre ja mUkI Avyo. Apa ene haju mAthe upADIne pharo cho ?'' rAganI Aga tanamAM nahi, manamAM che. 626. jhAMjhavAne cAhavuM ? zrImaMta hovA chatAM zraddhAvAna dekhAtA hatA. savAranA be kalAka to e zrImaMtaraNamAM ja kADhatA. eka yuvAna emanA tyAM Avyo. "zeTha ! paisAnI anivArya AvazyakatA che eTale A mAla mAre kADhI nAkhavo che. Apa na lo ?'' zeTha garama thaI gayA : "joto nathI. huM keTalo kAryamagna chuM ? jA, kAme lAga. aThavA yA pachI vAta.'' "paNa zeTha ! mAre paisAnI Aje ja jarUra che. mArI mA mAMdI che.'' 'sAMbhaLato nathI ? kAmamAM chuM, jA bahAra jA....'' tyAM vacce ja eNe araja karI : "eka prazna Apane pUchuM ? Apa bhagavAnane cAho cho ?'' zeThane Azcarya thayuM. 'kema Ama pUche che ? bhagavAnane na cAhuM to zuM tane cAhuM ?" "nA, ene cAhatA hota to enA ja jIvaMta pratIka samA mAnavIne Ama dhUtakArI dhakko mAravA tame taiyAra na thAta. te kema manAya ?' 'je dRzya mAnavane dhikkAre ne adRzya paramAtmAne svIkAre. A kevuM ?' 627. abhizApamAM varadAna Ne dezanA mukhya pratinidhio Aje bhagavAna zaMkara sAme hAtha joDIne UbhA che. bhagavAna zaMkaranI kRpAnajaranI bhikSA mAgatA UbhelA raziyA, briTana ane amerikAnA A pratinidhionI AMkhamAM saMhAraka svArthano raMga kaNamAM maNa = 327 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kALAI rahyA che. bhagavAna kahyuM : "tamArI pratIkSA ane pUjAthI prasanna thayo chuM, mAgavuM hoya te mAgI lo.'' raziyAnA pratinidhie ja pahela karI : 'smazAnanA deva, tame prasanna thayA ho to A mUDIvAdI amerikAne nirmULa karo. dhanano unmAda emaNe ja jagADayo che.'' tyAM vacce ja amerikAnA pratinidhie kahyuM : "are ! A sAmyavAdIoe ja badhAne nirdhana karyA che. tAM he mahAkALa ! prasanna thayA ho to ApanuM sarvanAzaka trIjuM locana enA kara kholAM.' ' bhagavAna trIjAne pUchyuM : 'tamAruM zenuM varadAna joIe che ?' namratAthI mAthuM jhukAvato briTananA pratinidhie kahyuM : ''A be je mAge varadAna te baMnane Apo to bhagavAna ! mAruM varadAna mane maLI gayuM !'' 628. karaNanA pravAsIe amIrane tyAM rAtavAso karyo. enI pAse pAMcaso bhaya pApanI sajAno che e amo mu. bIje divase pravAsI javA lAgyo tyAre amIre Agraha karyo eTale e trA divasa vadhu rokAyo. pravAsIe jatAM jatA mArgamAM gInIo gaNI. so nI ochI nIkaLatAM gabharAyelo e pAcho Avyo. amIre badhA nokarone bolAvyA ane kahyuM : "AnI gayelI so gInIno cora ApaNAmAM ja che. eno jAduI gadheDo che, je cora haze e pUMchaDuM pakaDatAM pakaDAI jaze.'' badhA vArApharatI pUMchaDuM pakaDIne AvatA gayA ane amIra darekano hAtha sUMghato gayo. ekano hAtha suMdhI amIre kahyuM : "dosta, gInI ApI de.'' gabharAyelA nokare gInIo ApI dIdhI. pravAsIe AzcaryathI pUchyuM : "kamAla karI tame ? corane kema pakaDI zakyA ?'' amIre kahyuM : "tamArA gadheDAnA pUMchaDe meM ghAsaleTa lagADyuM hatuM. je je aDavA tenA hAthamAM ghAsaleTanI vAsa AvatI hatI. A ja eka Darano mAryo nahotAM aDyo eTale enA ja hAthamAM ghAsaleTanI vAsa AvatI nahotI. ' 328 : madhusaMcayA hata Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra9. kalAnI kadara thI dhanavAna strIe potAnuM citra dezanA nAmAMkita kalAkAra pAse taiyAra karAvyuM. zrama ane sAdhanAthI citrakAre e samRddha nArInuM citra evuM to taiyAra karyuM ke jANe e hamaNAM ja hasI paDaze. citra taiyAra thatAM enI parIkSA karavA potAnA mAnItA kutarAne laIne e hAjara thaI. kalAkArane AmAM kAMI na samajAyuM. A strI citrane badale vAraMvAra kUtarA sAme kema jue che ? strIe kahyuM : "citramAM kAMI khAmI che, nahi to mAro kUtaro ane vaLagI na paDe ? e to huM aMdhArAmAM AvatI houM toya AMLakhI pADe." kalAkArano utsAha osarI gayo. AveluM AMsu e manamAM ja utArI gayo. kalAnI kadara mANasa pazu pAse karAvavA mAMge che ? citrakAra catara hato. eNe ene bIje divase AvavA kahyuM ane DukkaranI carabI eNe pelA citramAM strInA moM upara lagAvI. bIje divase kUtaro AvatAM ja enuM moM cATavA lAgI paDyo. - strI kahe : "have barAbara che. tame citramAM jIvaMtatA lAvI zakyA cho. joyuM ! mAro kUtaro ke pArakhe che !' 630. brA ke bhrama ? AdhyA namI gaI hatI. have vaMcAya tema nahotuM eTale gurue pothI bAMdhI bAziSyane ApatAM kahyuM : "aMdaranA khaMDamAM A mUkI Ava." ziSya bhaDakIne pAcho Avyo : "gurudeva ! khaMDamAM sarpa paDyo che." "to le, A jAMguli maMtra. AnA prabhAvathI e cAlyo jaze." ziSya pAcho Avyo : "gurudeva ! maMtra bhaNyo paNa sarpa tyAM ja che " "te zraddhAthI nahi bhaNyo hoya." gurue ene pharI mokalyo. ziSya pAcho Avyo : "gurudeva ! vizvAsa - pUrA vizvAsathI jApa karyo paNa sarpa tA potAnA sthAnathI jarIya khasato nathI !" "te vatsa ! have maMtra nahi, dIvo laIne jA." ziSya dIpakanA prakAzamAM jAyuM to e doraDuM ja hatuM ! gurue gaMbhIratAne madhura smitathI raMgatAM kahyuM : "jyAM je nathI tyAM te che evI majALa prasarI hoya tyAM vastune pratyakSa karavA vidhi-vidhAna nahi, kaNamAM maNa - 329 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnadIpakano prakAza ja vadhu upayogI thAya. bhrama ane brahmanI vivekadraSTi vidhimaMtrothI nahi, paNa jJAnathI ja khIle che. 631. krUratAnI parAkASThA sita hanuM baccuM guphAmAMthI bahAra AvyuM tyAM teNe eka talavArothI moTuM lazkara jatAM joyuM. baMdUka ane talavArothI sajja thayelA A mANasone joIne gabharAI gayuM. e dhrUjatuM dhrUjatuM aMdara AvyuM. enI mA ArAma karatI hatI. enI hUMphamAM e saMtAvA lAgyuM. mAe pUchyuM : "beTA, tuM siMhabALa thaI dhrUje che ! tuM to vanarAja cho. tAre koIthI DaravAnuM hoya ?'' "paNa mA, bahAra to jo.'' siMhaNe guphAnA dvArA tarapha joyuM to lazkara kUca karI rahyuM hatuM. "re, A to emanA ja jAtabhAIne mAravA jaI rahyA che ! vizvamAM mANasa ja eka evuM krUra pANI che je potAnI ja jAtanAM bhAIbahenone deza, dharma, bhASA ane prAMtane nAme Ama katala karatuM AvyuM che !'' 632. kudaratano javAba kA no kuMbhAra masta hato. enI AjIvikAnuM sAdhana eno eka gadheDo hato. ene majUrIe laI jAya, be rUpiyA maLe eTale e masta. saMtoSamAM sukhI. enI sAme ja eka dhAMcI 2he. e jevo lobhiyo evo ja IrSALu. ene A masta kuMbhAranI IrSyA bALyA ja kare. eka divasa ghAMcIe namAjamAM prArthanA karI : 'khudA ! kuMbhAranA A gadheDAne upADI le jethI enI akaDAI ochI thAya.'' bIje ja divase enI prArthanA phaLI ! ghAMcIno ja baLada marI gayo ! ghAMcIe khudAnI ajJAnatA para aphasosa karatAM potAnI patnIne kahyuM : "khudA ATalA divasathI khudAI kare che paNa gadheDA ke baLadane pArakhI zakato nathI. meM gadheDA mATe kahyuM tyAre eNe baLada mAryo. mANasa bIjAne mATe je icche che te pAchuM Ave to potAne nathI gamatuM. // 330 * madhusaMcaya Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u33. vRtino boja bhikhArI hato paNa saMtoSa sivAyanA ghaNA guNo enAmAM hatA. nA moTAbhAge sArA vicAromAM ane kaMIka karI javAnA svapnamAM e divaso vitAvato. mAtra lobha AvatAM e aTakI jato. dAnanI devI enA para prasanna thaI. AkAzavANI saMbhaLAI : "huM tArA para prasanna chuM, sonAmahoro varSAvuM chuM. le, jhoLI pahoLI kara. hA, paNa dhyAna rAkhaje, e jamIna para paDaze to kAMkarA thaI jaze.' eNe enI ja jhoLI prasArI. sonAmahoro varSI rahI. e bharAtI gaI paNa e basa na kahI zakyo. bhAra vadhato ja gayo paNa lobha ocho na thayo. devI kahe : "haju keTalI ?" bhikSuka kahe : "vAMdho nahi, AvavA do." bhikSuka lobhamAM aMdha hato. jUnI jhoLI vajanathI phATI ane jamInane aDatAM ja sonAmahoro kAMkarA thaI prasarI. upara joyuM to devI kyAranIya adazya thaI gaI hatI. lobha ane asIma icchAo ja to A suvarNa jIvanane dhULa kare che. 634. jiMdagIno vImo A yuvAna AjathI traNeka varSa pahelAM mane maLelo tyAre e bI.e.nA chellA varSamAM hato. gaIkAle e pharI mane maLyo tyAre vImo utarAvIne pAcho pharato hato. meM sahaja pUchyuM : "uMmara to nAnI che. atyArathI vImo zuM karavA utarAvyo ?" e kahe : "jiMdagIno zo bharoso ? kAca jevI A kAyA, kaMIka thAya to A vImo mArI patnIne kAma to lAge." mArAthI puchAI gayuM : "to sAthe prabhunuM nitya smaraNa, svAdhyAya dhyAna ane sevA paNa karatA ja hazo ?" mAro prazna sAMbhaLI e jarAka UMcA sAde bolyo : "A kevI vAta ? A umara te kaMI AvuM badhuM karavA mATe che ? e mATe haju ghaNAMya varSo AgaLa paDyAM che." A uttarathI mane hasavuM to AvyuM paNa cUpa rahyo, vastuone ja bhegI karavAmAM yuvAnIne vAparanAra vRddhAvasthAmAM thAkelA manathI dhyAna kema karaze ? kaNamAM maNa 335 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 635. premaparAga jA ne ahIM mokalatA pahelAM te kahyuM hatuM : "mAgI le. prema joIe ke - saundarya ? eka maLaze, be nahi." meM mArA aMtaranA Adeza pramANe prema mAMgyo. te veLA teM smita karyuM ane huM dvidhAmAM paDyo : rakhe mArI mAgaNI mUrkhAIbharI Thare. paNa have Aja huM mArI jAtane dhanyavAdathI vadhAvuM chuM, kAraNa ke meM sahajabhAve mAMgyuM hatuM te ja satya nIvaDyuM. atyAre mArA dvAre saundarya AMTA mArI rahyuM che. huM dvAra kholavA Ubho thayo tyAM preme kahyuM : "jarA dhI thA, dvAra kholavAnI kaMI jarUra nathI. e to mAruM ja bAhya aMga che. huM aMdara houM chuM tyAre e dvAra para UbhuM rahe che." oha ! have samajAyuM. saundarya e to premapuSpano ja parAga che. premanI najara ja vastune viziSTa ane saundaryamaya banAve che. saundarya premano ja dvArapALa che. 636. dilanuM dAna ke lasaMkaTa ne ativRSTinA samayano A prasaMga che. gAmanA loko eka bhAIne tyAM gayA ane ene phALAmAM so rUpiyA bharavA vInavyo paNa eNe eka ja vAta pakaDI : mAre to ekAvana ja bharavA che. sAMje sahu bhegA thayA tyAre vAto cAlI. "A mANasa kevo kaMjUsa ! ATalo paisAdAra hovA chatAM pUrA so paNa na ApyA !'' enI TIkA, niMdA cAlI. tyAM eka vRddha prakAza pAtharyo : "bhAI ! mANasane pUrepUro samajyA vinA TIkA na kara. ene dAnano sodo nAma meLavavA nahoto karavo. bAkI savAre chApAmAM jenI vAta AvI che te anAmI rahIne rUpiyA ekatrIsa hajAra dinAra te A bhAI pote ja." sAcuM dAna aMtaranA AnaMda mATe che; ene nAmanI jhaMkhanA nathI hotI. paisA ApI jema vastu kharIdIe tema dAna ApI pratiSThA, kIrti ke nAmanA maLavIe e kAMI dAna nathI. dAnamAM vyApArI buddhi bhaLatAM, dUdhamAM tejAba maLatAM je hAla dUdhanI thAya che tevI ja dAnanI thAya. 332 4 madhusaMcaya Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 637. gaMdakI e zarama svi TjharalenDanI A vAta che. jInIvAnA rAjamArga upara thaIne ame cAlyA jatA hatA. mArA hAthamAM gaLAnI TIkaDInuM paDIkuM hatuM. aMdaranI TIkaDI meM laI lIdhI ane ahIMnI Teva pramANe kAgaLiyuM rAjamArganI bAjumAM pheMkyuM. tyAM to mArA Azcarya vacce eka yuvatI sAmenI phUTapAtha uparathI AvI, nIcI vaLI ane kAgaLiyuM upADI lIdhuM ! potAnA ovarakoTanA khissAmAM mUkI dIdhuM ane mArI sAme eka smita karyuM. e smitamAM zuM hatuM ? eka upAlaMbha. rastA para Ama kAgaLa pheMkavA badala mAruM mastaka zaramathI jhUkI gayuM. A prasaMge svaccha nAgarikatAnI dizAnuM darzana karAvyuM. AgaLa cAlatAM huM vicArI rahyo. zuddhi ane svacchatA mATe keTalI kALajI ! manaHzuddhi lAvavA mATe tanazuddhi ane vAtAvaraNanI zuddhi paNa keTalI anivArya che ! jyAM pesatAM ja durgaMdha AvatI hoya evAM sthaLomAM AdhyAtmika sugaMdhanI vAta karavI e virodhAbhAsa nathI ? 638. zatru kyAM che ? ya e hiMsAnI ja pratikriyA che. mANasanA manamAM paDelI hiMsA ane bha krUratA bahAra bhaya janmAve che. jeTalA pramANamAM hiMsA vadhAre eTalA pramANamAM bhaya paNa vadhAre. A bhayanI avasthAmAM mANasa svastha thaI vicArI zakato nathI ane vivekapUrvaka joI paNa zakato nathI, kAraNa ke te veLA enuM citta bhayanA vaMToLiye caDheluM hoya che. eka cora harIphanuM khUna karavA nIkaLyo. vajra jevuM enuM majabUta zarIra hatuM, ane enA hAthamAM moTuM bhAluM hatuM. aMdhArAno Azaro laI enA pratispardhInA khaMDamAM e paiTho. paNa A zuM ? sAme paNa eka bhAlAdhArI enI sAme tAkIne ja Ubho che ? bhayathI e chaLI gayo. have ? na to AgaLa javAya, na pAchA bhAgI javAya. AvezamAM eNe bhAlo sAme dekhAtA mANasanI chAtImAM jorathI khosI dIdhuM, ane moTA dhakkA ane dhaDAkA sAthe sAme rahela vizALa kAcanA cUrecUrA ! cokiyAto doDI AvyA. pakaDAyelo cora vicArI rahyo : "zuM huM ja kAcamAM Avo vikarALa lAgato hato ?' bhayamAM mANasa bIjAne to ThIka potAne paNa joI-oLakhI na zake ! kaNamAM maNa * 333 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 639. bhUSaNa ke dUSaNa ? nanI vANI cintanathI sabhara hoya che. e jema tema vyartha vAkyo na A. uccAre. enI nAnI zI vAtamAM paNa jIvananuM darzana hoya che. eka jijJAsue jJAnIne namana karI pUchyuM : 'A dehamAM uttama aMga kyAM ?'' madhura uttara maLyo : '"aMtaHkaraNa ane jiA. karuNAthI pUrNa aMtaHka2Na ane satyanA nivAsavALI jihvA e dehamAM uttama aMga che.'' "to pachI, A dehamAM adhama aMga kayAM ?'' jijJAsue pharI prazna karyo. e ja sahajatAthI jJAnIe uttara vALyo : "aMtaHkaraNa ane jihvA.'' OM ? hamaNAM tame jene uttama kahyAM te ja adhama ?'' jijJAsue AzcaryapUrvaka prazna karyo. "hA, je aMtaHkaraNamAM hiMsA, krUratA vAsa kare che ane je jIbha para asatyano nivAsa che te adhama che. krUratA ane asatyane kAraNe bhUSaNa paNa dUSaNa bane. 640, dhULa para dhULa ma ane saMtoSathI jIvana jIvatAM A nara-nArIne mana saMsAra e bhogano meM khAdho nahi paNa tyAgano bagIco hato. nare karma ane dharmano marma samajAvI nArIne nArAyaNI banAvI hatI. nArIe bhakti ane sevAno pATha paDhAvI narane nArAyaNa banAvyo hato. ekadA baMne jaNa pravAse jaI rahyAM hatAM. nare mArgamAM sonAno hAra joyo. ene manamAM thayuM : 2khe Ane joI strInuM mana caLe ! eTale eNe enA para dhULa DhAMkI. pAchaLa cAlI AvatI nArInI cakora AMkha A joI gaI. AgaLa jatAM visAmo Avyo tyAM strIe pUchyuM : "mArgamAM zuM karatA hatA ?'' 'suvarNa joI 2khe koInuM mana caLe ema lAgatAM ene dhULathI DhAMkyuM." niHspRha nArIe kahyuM : "paradhana haju tamane suvarNa lAge che ? ema kahone dhULanI upara dhULa nAkhato hato !'' 334 ! madhusaMcaya Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u41. zubhecchAnuM smita 5) ka ThekANe dhakhadhakhatA pANImAM gulAbanAM phUlone ukALI enuM attara ane * gulAbajaLa thaI rahyuM hatuM. to bIje ThekANe gulakaMda mATe tAjAM phUlo viMkhAI rahyA hatAM. A joI eka dravita hRdaye gulAbane ja pUchyuM : "jenI pAMkhaDIomAM nayanamanohara raMgo, sukumAratA ane saundarya che ane parAgamAM manane bhare evo pamarATa che evAM sRSTinAM nirmaLa smitasamAM phUlo, tamArI A hAlata !' phUlo vedanAmAM paNa hasI paDyAM, "hA, amArI A hAlata che. mAtra amArI nahi, amArA jevA ghaNAya zubhecchakonI A hAlata che. je khile che, upara Ave che ane zubhecchAnuM smita vere che ene mANaso joI nathI zakatA ! hA, vipattithI raDatA ke vedanAthI pIDAtA kaMgALane joI mANasa dayAno hAtha kadIka laMbAve che, paNa smitathI udaya pAmatAne to e upekSAthI ke IrSAthI kacaDI ja nAMkhe che ! hA, paNa ame maratAM nathI, suvAsa ane kumAzarUpe jIvIe ja chIe. pahelAM amArI zubhecchAnuM smita phUlomAM hatuM, have suvAsamAM !" 642. zraddhAno satkAra DananI pArlamenTamAM phaoNksa madhyamavargano pratinidhi hato. e sAmAnya vargano kahovA chatAM samartha vaktA hato. bhaththAnA AvelA pAunDa e pahelI tArIkhe potAnA leNadArone cUkavato. eka vepArIe AvI kahyuM : "miphaoNksa ! mAre baeNnkamAM bharavA che eTale mAruM leNuM Aje ja Apo." bhAI ! tane eka mahinA pachI ApIza. A to huM saMriDonane ApIza. eNe kAMI paNa lakhANa lakhAvyA vinA mArA vizvAsa para mane mAla Apyo che. mane kyAMka akasmAta thAya to e sajjana to rakhaDI ja paDe ne ?" phoksanI A jIvananiSThAno prabhAva vepArI para paDyo. karArapatranA TukaDA karatAM vepArIe kahyuM : "to mAre paNa A lakhANane zuM karavuM che ? ApanI anukULatAe have Apa ja ApI jajo." phoksa A vizvAsathI aMjAI gayo : "lo, A pAunDa, A tame ja laI jAo. eka to tamAruM devuM jUnuM che, bIjuM, tamAre benkamAM bharavA che, kaNamAM maNa Da 335 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjuM, tame mArAmAM zraddhA mUkI lakhANane phADI nAMkhyuM che. seriDonane huM AvatA mahine ApIza. caitanyanI zraddhAnAM satkAra zuM serijhona nahi karuM ?'' 643. koNa tAre ? NI vAra guru banavAmAM moTuM jokhama e che ke bIjAne jagADavA jatAM pote dIdhI jAya che. e mAnato thaI jAya che ke tAravAno ijAro eno je che, ane A dhUnamAM potAnA AMtarika nirIkSaNa mATe e samaya kADhI ja zakato nathI. eka mANasa vaMdana na kare to ene krodha AvI jAya. e vicArato nathI ke krodha nahi karavAno to huM Akho divasa upadeza deto pharuM chuM, ane koIe vaMdana na karyuM temAM meM pote ja krodha karyo ! eka gurue pravacanamAM kahyuM : "bhagavAnanA nAmathI saMsArasAgara tarI javAya che !'' eka nirdoSa bharavADe A vAtane zraddhAthI pakaDI. eka divasa e Avato hato ane mArgamAM nadImAM pUra AvyuM. ene thayuM, bhagavAnanA nAmathI sAgara tarAya to saritA kema na tarAya ? e to bhagavAnanuM nAma laI nadI pAra karI gayo. pelA gurue ene pUchyuM : "nadImAM to pUra che, tuM kevI rIte Avyo ?'' sa2La bharavADe kahyuM : "bhagavAnanA nAme.'' gurue A vAta hasI kADhI, "bhalA, nAmathI te kaMI nadI tarAya ?'' kAraNa e ke e bIjAne zraddhALu banAvavAnI dhUnamAM pote kyAranoya zraddhA gumAvI beTho hato. 644. premanuM prabhutva pra jApAla rAjA musApharanA pracchanna vezamAM bIje gAma jaI rahyo hato. mArgamAM eka laMgaDAe vinaMtI karI: "apaMga chuM, sAme gAma javuM che, thAkI gayo chuM. ApanA ghoDA para mane thoDe sudhI na besADo ?'' e karuNALu hatA. potAnA ghoDA para pAchaLa besADyo. navA gAmamAM ene utAryo. tyAM eNe bUmAbUma karI : "mane apaMga jANI A mAro ghoDo uThAvI jAya che !'' loko bhegA thayA. bannene nyAyAlayamAM laI gayA. nyAyAdhIze AjJA karI "musAphara ! ghoDAne pelA dUranA khIle bAMdhI Avo.'' pachI apaMgane 336 : madhusaMcaya Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahyuM : tame ene tyAMthI choDI lAvo.'' nyAyAdhIze kahyuM : "musAphara ! ghoDo tamAro che, laI jAo.'' nyAyapaddhatithI rAjAne Azcarya thayuM. eNe pragaTa thaI pUchyuM : 'tame kema jAgyuM ke A ghoDo mAro che ?'' namana karI nyAyAdhIze kahyuM : "Apa bAMdhavA gayA tyAre ghoDo premathI AkarSAIne ApanI pAchaLa Avato hato, paNa A choDI lAvyo tyAre ghoDo enI pAchaLa ghasaDAto hato.'' aparAdhI. prema svAmI che, bhaya prema AkarSaNa che, bhaya prakaMpa che. // 645. bAraNe koNa che ? vara hAusanI najIka ja eka garIba mANasanuM jhUMpaDuM hatuM. rAtrino samaya pahato. saMpaDAmAM nAno zo divelano dIvo baLI rahyo hato. jijJAsu pathika tyAM AvI caDhyo. pUchyuM: "bhAI, tArI bAjumAM ja vIjaLIdhara che, chatAM tAre tyAM divelano dIvo ?' hasIne vRddhe javAba Apyo : "bhAI, meM pAvara hAusanuM joDANa (connection) lIdhuM nathI.'' duHkhI mAnavI pokAre che "he prabhu ! o gurudeva ! mArA upara kRpA karo, ApanI kRpAdRSTithI huM vaMcita rahI gayo !'' pAgala ! zuM tArA upara prakRtinI kRpA ochI che ? jIvananI anivArya jarUriyAto pavana, prakAza ane pANI vinA mUlya tane koNa Ape che ? pavana to vAI rahyo che; nAvika, tuM tAro zaDha to khullo mUka, pachI jo pravAsanI majA ! prakAza to bArInA bAraNe ja che; tuM tArA makAnanI bArI uparanA paDadA to khaseDa, pachI jo prakAzathI tAruM ghara ane jIvana kevAM bharAI jAya che ! prArthanA to khUba karI, have puruSArtha karI jo. 646. ahaMkAra olavAyo e ka dIvAlamAM eka agarabattI jalI rahI hatI. tenI bAjunA gokhalAmAM eka mINabattI saLagI rahI hatI. baMne potAne bALI jagatane saMdeza kaNamAM maNa 337 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApI rahyAM hatAM. agarabattI potAnI divya sugaMdhathI vAtAvaraNane saumya banAvatI hatI ane mINabattI potAnA maMda prakAzathI vAtAvaraNane suvarNaraMgI banAvatI hatI. eka divasanI vAta che. koI najIvI vAtamAM baMne vacce vivAda thayo. mINabattIe agarabattIne kahyuM : "tArA zarIra sAme to jo ! kevI durbaLa che tuM ! ane tAruM rUpa to jo, koI sAmuM paNa na jue !" agarabattI cUpa rahI. agarabattInA madhura maunathI mINabattI vadhu kaDakAIthI bolI, "meM zuM kahyuM, sAMbhaLatI nathI ? kema javAba nathI ApatI ? tArAmAM eTalI AvaData kyAM che ke tuM mane javAba Ape ?" A vakhate paNa agarabattI cUpa rahI. mINabattI hasIne potAnI baDAI hAMkatI hatI, "mArI sAme jo, huM kevI rUpALI chuM ? mArA prakAzathI oraDo kevo sohAmaNo lAge che ?" mINabattIno ahaMkAra bolI rahyo hato, tyAM havAnA eka jhapATe mINabattI olavAI gaI ! paraMtu agarabattImAM to eka ja sarvazreSTha vastu hatI: "saMtoSanI surabhi'. u47. bhAga nahi, bhAva DAM varSa pahelAMnI ja A vAta che. navadvIpamAM rAmamaNi ane raghumaNi vA e baMne bhAIo mahApaMDita tarIke jANItA hatA. emane jema vidyA varI hatI tema lakSmI paNa maLI hatI. baMne vacce prema evo ke jANe puSpa ane parAga. eka divasa moTA bhAI rAmamaNie ja kahyuM : "raghu ! have ApaNe A milakata vaheMcI nAMkhIe." moTA bhAI ! tame A zuM bolyA ? mUrkhAo to judA thAya paNa ApaNe paMDita thaI judA thaIzuM ?" rAme premathI kahyuM : "ApaNe judA thoDA ja thaIe chIe ? ApaNane koNa judA pADI zake tema che ? A to milakata chokarAone vaheMcI daIe jethI A tuccha vastu mATe e loko bhaviSyamAM laDIne verajhera na kare." rAmane traNa putra hatA. raghune eka ja. rAme milakatanA be bhAga pADyA. eka bhAgamAM potAnA traNa putra ane bIjAmAM nAnA bhAIne eka putra. A bhAgathI khuzI thavAne badale nArAja thaI raghue kahyuM : "bhAI, tame A zuM 338 * madhusaMcaya Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karyuM ? ApaNe judA thatA hota to be bhAga paData, paNa ApaNe to putrone vaheMcaNI karI ApIe chIe. mATe cAra sarakhA bhAga karo ane putrone sarakhA vaheMco to ja mane sukha thAya." ema kahI, raghue pote ja cAra bhAga vaheMcI ApyA ! 648. bhASAnI bhavyatA ki ddharAja jayasiMhanA zaizavanI A vAta che. siddharAjanA pitA karNadeva to ja ene traNa varSano mUkI gujarI gayA hatA. anuzAsana enI mA mInaLadevI calAvatAM hatAM. siddharAja nAno hato paNa enI pratibhAnI khyAti dUra dUra dilhI sudhI pahoMcI hatI. dilhInA samrATe mInaLadevIne kahevaDAvyuM : "tamAro putra moTo thayo che. ene dilhInA darabAramAM hAjarI ApavA mokalo." mInaLadevIne ciMtA thaI. eNe ene ghaNIbadhI zikhAmaNa ApavA mAMDI tyAre siddharAje pUchyuM : "tame zikhavADo cho te sivAyanuM kaMIka tyAM AvI paDe to tamane pUchavA kema AvuM te mane kaho !" A mArmika uttarathI mA prasanna thaI. dilhI darabAramAM vinaya ane sabhyatAthI praveza karI siddharAje saunAM mana jItI lIdhAM. enI parIkSA karavA samrATe enA baMne hAtha majabUta pakaDIne pUchyuM : "bola, have tuM zuM karIza ?' hAtha choDAvavAno prayatna karyA ja vinA ja smita karI siddharAje kahyuM : A dezamAM vara kanyAne eka hAthathI pakaDe che to ene jiMdagIbhara nibhAve che, enA yogakSemanI javAbadArI le che; Ape to mane baMne hAthathI pakaDyo che, have mAre cintA zI ? AjathI huM nizcita thayo !" AthI prasanna thayelA samrATe enuM sanmAna karI ene vidAya ApI. 649. zabdothI mukti bdonuM raTaNa eTaluM badhuM vadhyuM che ke enA arthanA UMDANamAM UtaravAno hato avakAza ja maLato nathI. uccAra ane AcAra vacce samajaNanuM saMgIta hoya to A jIvana ja svarga banI jAta. pachI bIjA svarganI tRSNAmAM doDavuM na paData. kaNamAM maNa 4 339 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAmajIne tyAM mahemAna AvyA. piMjarAmAM bAMdhelo popaTa bolI UThyo : 'mukti ! mukti ! mukti !' mahemAna gharamAM peThA paNa cena na paDe. bhUtakALa yAda Avyo. e paNa saLiyAonI pAchaLa hatA tyAre emanAM patnInuM mRtyu thayeluM. e kaDavA divasanI viSAdamaya muktinI jhaMkhanA baMdIvAna sivAya koNa samaje ? rAta paDI, sahu sUI gayA paNa A mahemAnanI AMkha na maLI. dhIre pagale pAMja2A pAse gayA, bAraNuM kholyuM paNa popaTa to pAchA pagale pAMjarAmAM lapAvA lAgyo. hAtha aMdara nAkhyo, popaTane pakaDIne AkAzamAM uDADI dIdho. haiyuM haLavuM thayuM. zAMtithI sUI gayA. popaTanI muktithI zeTha nAkhuza thaze e bIke mahemAna vahelI savAre javA taiyAra thayA. prAMgaNamAM paga mUkatAM ja joyuM to popaTa piMjarAmAM goThavAIne zAntithI beTho hato. 'mukti'nA jApanI kriyA madhura dhvanithI haju e kare ja jato hato ! 650. AcAra e ka sAdhunuM pravacana sAMbhaLavA eka zeTha cAreka mahinAthI dararoja jatA. : "mahArAja badhAne thAuM ?'' eNe zeThane pamAya ?'' muktino upAya batAve che to huM paNa mukta kema na vinavyA : "pelA masta sAdhune pUchajo ko mukti kema zeThane navAI lAgI. Avo vicAra maneya nathI Avato to popaTane kema Ave che ?' pravacana pUruM thayuM eTale zeThe sAdhune popaTano prazna pUchyo. mahArAje pUchyuM : "A prazna kono che ? tamAro to nathI ja lAgato.'' zeThe kahyuM : "mahArAja ! A prazna mArA popaTano che.'' A sAMbhaLatAM ja mahArAja jyAM hatA tyAM ja mUrchA khAI DhaLI paDyA. zeTha to gabharAI gayA. paMkho nAMkhyo. mahArAja jarA bhAnamAM AvatAM zeTha cAlatA thayA. ghera gayA to popaTa rAha ja joto hato. zeThe kahyuM : "tAro prazna apazukaniyALa che. prazna pUchatAM ja sAdhu bebhAna thayA.'' bIje divase savAre popaTa to pAMjarAmAM maDaduM thaIne paDyo che. na khAdhuM, 340 * madhusaMcaya Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na pIdhuM. na bolyo. zeThana thayuM. popaTa marI gayo ! bAraNuM kholyuM ne popaTane bahAra pheMkyo. gaganamAM UDatAM popaTe kahyuM : "zeTha, tame guruno bhAvArtha na samajyA ? muktino mArga eka ja che. mukta iMdriyone saMyamita kara. mana, tana ane vAcAne AtmasamAdhimAM tallIna karo. 651. pAmatA che diramAM prabhunI suMdara pratimA hatI. hajAro loko ArasanAM zveta pagathiyAMnI chAtI para paga mUkIne mUrtinAM darzana karavA jatA. AthI pagathiyAMnuM mana bharAI AvyuM. tyAM eka kavie enA upara paga mUkyo ane ene DUsakuM saMbhaLAyuM. sahAnubhUtiparvaka kavie pUchyuM to pagathiyAe kahyuM : "eka ja khANamAM huM ane A pratimAM janmyAM hatAM. ame baMne eka ja zilAnA be TukaDA chIe, chatAM duniyA Aje enA pagamAM paDe che ane mane Thebe caDhAve che; mArI chAtI upara loko melA ane gaMdA paga mUke che ane ene phUlathI zaNagAre che; A tejovadhathI IrSA ane adekhAI na thAya ?" kavie hasIne kahyuM : "tame eka ja zilAnAM be saMtAna, paNa jyAM bArIka kArIgarIno prasaMga Avyo tyAM tuM baTakI gayuM paNa pelAe to TAMkaNAM sahIne paNa aMdaranuM saundarya ja pragaTAvyuM. "je jIvanamAM sahana karIne kasoTImAMthI pAra UtarI jAya che, te prabhu banI pUjAya che ane je sahana karI zakato nathI te pagathiyAMno paththara banI pachaDAya che. "tAre raDavuM ja hoya to jagatanA anyAya sAme nahi, tArI nabaLAI mATe 23, pAtratA haze to ja premapuSponI vRSTi thaze." upara. prAmANikatA risamAM tA. 13-4-70 sAMje Domyusa meDIkAnA haoNlamAM svAmI - raMganAthanaMda ane mAruM sahapravacana hatuM. sADA AThanA Takore ame khaMDamAM praveza karyo tyAre haoNla cikkAra hato. pravacana pachI bahAra nIkaLatAM haoNlanI kaNamAM maNa 2 341 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parasALamAM sarasa eka Tebala para eka umadA rUmAla bichAvelo hato. enA upara eka peTI ane bAjumAM TikiTanI bukI hatI. meM pUchyuM : "A zuM che ?" kema ? Apane khabara nathI ?" pravacana sAMbhaLavA AvanArane levAnI A TikiTo che ane tenA paisA nAkhavAnI A peTI che. A haoNlanuM bhADuM, chApAmAM karelI jAherAtano kharca vagere to AmAMthI ja nIkaLe ne ?' mArI jijJAsA vadhI gaI. "paNa TikiTo vecanAra to ahIM koI che nahi ? paisAno hisAba koNa le ?" gurujI !" A loko AdhyAtmika pravacana sAMbhaLavA AvyA che. emanA mATe hisAbano vicAra thAya ? e kadI phogaTa sAMbhaLIne jAya kharA ? dareka AvatA jAya, cAra phrAnka peTImAM nAkhatA jAya ane TikiTa phADIne letA jAya." bhAratanAM dharmasthAnomAM meM AvuM kadI joyeluM nahi eTale mane jarA zaMkA thaI ke lAva, peTI kholAvI najaronajara jouM ke aMdara paisA to che ne ? paNa ema karavA jatAM kadAca bhAratanA mAnasa mATe emane koI sAmI zaMkA UbhI thAya eTale smita karI huM AgaLa vadhyo. 653. zIla e ja bhUSaNa , dhavarAva pezavAnA rAjyakALamAM rAmazAstrI traNa-traNa uccasthAnone zobhAvatA hatA; maMtrI, nyAyAdhIza ane dharmazAstrI. emanAM salAha ane nyAya sarvamAnya hatAM. besatA varSanA sapardhA divase emanAM patnI rAjamAtAne maLavA rAjamahelamAM gayAM. emano sAdA paheraveza joI rANIonA Azcaryano pAra na rahyo. AvA asAmAnya puruSanI strI AvA sAmAnya vezamAM ! emaNe emane navAM vastro paherAvyAM ane alaMkArothI vibhUSita karI pAlakhImAM ghera mokalyAM. pAlakhI upADanAra bhAIoe AvI zAstrIne bAraNe TakorA mAryA. rAmazAstrIe bAraNuM kholyuM paNa ThaThAro joI pAchuM bAraNuM baMdha karatAM kahyuM : "tame bhUlathI mAre bAraNe AvyAM cho. A to koI devI che. A garIba brAhmaNane tyAM e na hoya." emanAM patnI samajI gayAM. rAjamahelamAM jaI AbhUSaNa pAchAM ApI pelAM sAdAM kapaDAM paherI pagapALA e ghera AvyAM. patnIne snehathI satkAratAM zAstrIe kahyuM : "tArI gerahAjarImAM tArA 342 % maNiya Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gharamAM koI devI ghUsavA AvI hatI. eka patnIvratadhArI evo huM ema ghUsavA dauM ?'' 654. zikAra nahi, saMyama je rAmarAjya ane AryasaMskRtinI vAto to khUba ja thAya che paNa ! rAmarAjya eTale maryAdA ane sAdAI. ene badale Aje rUpanAM darzana, nidarzana ane pradarzananA jalasA cAlI rahyA che. upalA varganAM naranArIone rUpanI harIphAInAM je pradarzana mAMDyAM che te pragati che ke avagati ? mAtra kaTi~vakSanAM vastromAM vivasana yuvatIone hArabaMdha UbhI rAkhI, nIrakhI nIrakhIne AMkhonI pyAsa tRpta karI, ene lalacAvavA rUparANI kahI ziyaLadharmanuM apamAna karavAnuM kArya to 2AvaNe paNa nahotuM karyuM ! potAne A mArgathI upADI javAmAM AvI che te sUcavavA sItAe mArgamAM AbhUSaNo verelAM. te maLI AvatAM zrI rAme lakSmaNane pUchyuM : "mAruM citta vikaLa che eTale huM nirNaya karI zakato nathI. to kahe ke AbhUSaNo sItAnAM ja che ne ?'' lakSmaNe namana karI kahyuM : "baMdhu, A kuMDala ane kaMkaNane huM kema jANuM ?' hA, emanA caraNomAM roja namana karato eTale kahI zakuM ke A nUpura to emanAM ja che.'' rUpa prati maryAdAthI jhUkelI pAMpaNanAM namana hoya, gIdhanI zikArI najara nahi. 55. premapuSpano bhAra jakumAranA prazaMsako ane mitroe ene sanmAnavA suvarNanA alaMkArothI rIane tolavAnuM vicAryuM. moTA kAMTAnA eka pallAmAM kumArane besADayo. sAme bIjA pallAmAM eka pachI eka AbhUSaNo e goThavatAM gayAM paNa palluM kemeya na name. tyAM zuddha premanI suvAsathI jenuM tana mana prasanna che evI kumAranI dharmapriyA AvI caDhI, A mUMjhAyelA prazaMsrakone joI karuNAthI e dravI gaI. enA hAthamAM tAjA khIlela gulAbanuM eka phUla hatuM te eNe AbhUSaNonA DhagalA kAmAM maNa 3*3 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para mUkyuM ane palle jhUkI gayuM ! saunA Azcaryano pAra na rahyo. phUlamAM A tAkAta ! hA, strIhRdayanI premabhakti ane zuddhi abaLAne paNa sabaLa banAvI de che. 656. baLathI nirbaLa mahAna tapasvI hato. enI AsapAsa abhayanuM vAtAvaraNa hatuM. eTale haraNAM ane sasalAM enI huMphamAM salAmatI mANatAM. paNa indrane Dara lAgyo. eNe enuM siMhAsana sAcavavA tapasvInA patanano mArga vicAryo. e kSatriya banI tapasvI pAse Avyo. "saMta ! A ratnajaDita talavAra ApanI pAse mUkI huM jarA snAna karI AvuM ?" kahI e snAna karavA UpaDI gayo. sAMja thaI. e na Avyo. tapasvIne cintA thaI - mANasanI nahi, A ratnajaDita talavAranI. talavAra hAthamAM lIdhI. dhAradAra talavAranI suvarNamUThamAM ratno camakI rahyAM hatAM. ene eka nabaLo vicAra AvI gayo A talavAra jenI pAse hoya tene bhaya kono ? tapasvI jyAM jAya tyAM talavAra sAthe ja laI jAya. dhIre dhIre ene ahiMsAne badale talavAranI tAkAtamAM zraddhA vadhatI gaI. e bhUlI gayo, siMhAsana talavArathI nahi, tyAgathI sthira thayAM che. ene Atmikane badale bhautika baLa sabaLa lAgyuM. talavAra jAtAM mRgalAM ane sasalAM dUra bhAgyAM. tapasvI malakAyA : jouM chuM. have mArI pAse koNa AvavA hiMmata indranA mukha para mArmika smita pharakyuM. 657. saMgItabharyo zrama ja manA madhyabhAgamAM bAMdhakAma dhamadhokAra cAlI rahyuM hatuM. tyAM thaIne eka acintaka pasAra thatA hatA. emane jijJAsA thaI. eka kArIgarane pUchyuM : "zuM cAle che ?'' pelAe kaMTALAbharyA svare kahyuM : "jotA nathI ? majUrI karIe chIe. paththara phoDIne roTalA bhaMga thaIe chIe." cittakane lAgyuM ke AnAthI saMtoSakAraka uttara nahi maLe. e AgaLa 344 madhusaMcaya Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhyA ane bIjA kArIgarane pUchyuM. prasannatAthI eNe kahyuM : "keTalAya loko bhIkha mAgI bIjA para jIve che. ame zrama karI prAmANikatAthI AjIvikA meLavIe chIe ane saMtoSathI jIvanayAtrA vitAvIe chIe.'' cintakane lAgyuM : A zenuM sarjana thaI rahyuM che, teno uttara to ANe paNa nathI Apyo. eTale bIjA kArIgarane pUchyuM : "A zuM karo cho ?' eNe gauravathI mastaka unnata karatAM kahyuM : "zuM karIe chIe ?'' are, navanirmANa karIe chIe. amArA zramamAMthI maMdiranuM sarjana thaze, rASTrane zilpakaLAno namUno maLaze, prajAne prabhu maLaze ane amane gauravapUrNa AjIvikA maLaze.'' eka vastu pahelAne veTha lAgI, bIjAne zramano mahimA lAgyo, trIjAne AvatI kAlano vAraso ApavAnuM svapna lAgyuM, dRSTi eka, paNa darzana bhinna. 658. AMkhamAM nahi, aMtaramAM ghAnamAM huM vihAra karato hato. mArI AgaLa eka yugala cAlyuM jatuM hatuM. vimukha hatAM. mane thayuM. A banne vacce 63nA saMvAdane badale 36no vivAda jaNAya che. paNa cAlatAM hatAM 33nI jema ekabIjAnI AgaLa pAchaLa. tyAM to puruSa bolato saMbhaLAyo: "zuM dhULa saundarya che tArAmAM ! tane khuza karavA loko maphatamAM khuzAmata kare che. cUnA jevI dhoLI thaI e te kaMI saundarya kahevAya ?'' lAvaNyanI taratI strIne utArI pADatAM gAyake kahyuM. tyAM to jANe vIjaLI trATakI : "ane tamArA gaLAmAM svaranI mIThAza ja kyAM che ? mUrkhAo tamane gavaiyA kahI vAha vAha kare che. barADA tANavA e te kaMI svarasaMgIta che ?'' -- baMnemAM rahelo kalaha ekabIjAnA doSa ja joI rahyo hato. huM thoDuM cAlyo tyAM phUlane kahetA bulabulanuM guMjana saMbhaLAyuM : "sprandarya to che, puSpa ! tArA parAga ane parimalamAM !' phUle snehanI suvAsamAM uttara Apyo : "saundarya to che, bulabula ! tArA gaLAmAMthI nItaratA svaramAdhuryamAM." ahIM premanI AMkha guNa joI rahI hatI. pahelI ja vAra mane saundaryanuM satya jaDyuM : saudarya vastumAM nahi, premamAM che AMkhamAM nahi, aMtaramAM che. 1 kaNamAM maNa 345 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 659. karuNAbhAva jyazrInI e karuNA nItaratI AMkho to kemeya bhulAtI nathI ! eka gadheDAnI pITha para pAThuM paDyuM hatuM. emAMthI lohI vahI jatuM hatuM. uparathI kAgaDA cAMca mArI ene herAna karI rahyA hatA. e doDatuM doDatuM upAzrayanA dvAre AvyuM. pU pU. munirAja zrI candrakAnta sAgarajI mahArAjanuM dhyAna e bAjuM gayuM. emanuM mAkhaNa zuM komaNa hRdaya dravI gayuM. bAjumAM rahetA yuvAnone emaNe kahyuM : ''tame ahiMsAnI vAto to khUba karo cho, paNa A gadheDuM ribAya che, tene joI tamane kaMI karavAnuM mana thAya che kharuM ?'' yuvAnoe maLI gadheDAne rokI enA ghA 52 tela reDI, enA para rU mUkI kaMtAnano pATo bAMdhyo ane upara pAtaLI dorI bAMdhI. tene have kaMIka zAMtA vaLI hatI jyAre pUjya mahArAjazrInI AMkhomAMthI karuNA varasatI hatI. pUjyazrIe kahyuM : "kuMbhAra ane dhobI kevA svArthI che ! sazakta hoya tyAM sudhI enI pAsethI pUrepUruM kAma le ane bImAra paDe eTale pazuone mArI bhagADe !'' pUjyazrInI vANI yuvAnone sparzI gaI. eka yuvAne to kamAla karI : e potAnA baMgalAmAM jaI cUlA 52 ruMdhAIne taiyAra thayelo bhAta eka katharoTamAM ThAlavI laI Avyo ane e thALa bhUkhyA pazu AgaLa dharyo ! gadhdho Aje khAto hato ane te paNa pAchA dilhInA bAsamatI ! 349 4 madhusaMcaya Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 --- --------- -- -- ------ v kamene 30 leqnol 30 alal ` ` ` ` ` ` ` ` ` ` Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 660. aMtaranuM ajavALuM po tAnA baMne putronI vicakSaNatAnI parIkSA karavA zAA pitAe bannene eka eka rUpiyo ApatAM kahyuM, 'A rUpiyAnI evI vastu kharIdI lAvo ke jethI ghara bharAI jAya.' ajAte rUpiyAnuM sastuM ghAsa lAvI gharamAM pAtharyuM ane ghara bharAI gayuM. abhaye sugaMdhI agarabattI ane mINabattI lAvI jyota pragaTAvI ane jyotanA ujjvaLa prakAza ane sugaMdhathI ghara bharAI gayuM. baMnee ghara bharyuM. eke kacarAthI, bIjAe prakAzathI. 30 divasanI 30 vArtA 349 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 661. mAnavInuM mana , ne nahi, paNa banyuM evuM ke sarpa ane uMdara bane eka moTI ghAsanI gaMjImAM saMtAIne rahe. kheDUte ghAsa levA hAtha nAkhyo tyAM sarpa DaMkha mArI saMtAI gayo ane tyAre ja beparavAIthI UMdare DokiyuM karyuM. kheDUta kahe : "A to uMdara karaDyo !" bIje ko'ka divase uMdara karaDI saMtAyo tyAM sarSe bahAra moM kADhyuM. kheDUte cIsa nAkhI : "are, mane sarpa DaMkhyo !" ane mUrthAita thaI DhaLI paDyo. jhera sarpa ke uMdara karatAM mananI nirbaLatA ane bhayanuM vadhAre hoya che. mana mANasane pApI banAve che ane e ja mANasane puNyazALI paNa banAve che. je mana jIte te jagata jIte. 66ra. puruSArtha ke prArabdha nA ruSArtha caDhe ke prArabdha - enI carcA yugothI cAlyA kare che. vidvAno che jeno pakSa le che tenA ekapakSI samarthanamAM potAnI samagra buddhizakti e vApare che. Ano sarvasAmAnya uttara eka hoDIvALAe syAdvAdanI dRSTithI zodhI kADho che eNe potAnI hoDImAM be halesAnAM nAma ApyAM che : puruSArtha ane prArabdha. koI carcA kare to e kaMI paNa bolyA vinA puruSArtha nAmanuM halesuM calAve eTale hoDI goLa goLa pharyA kare; e pachI te prArabdha nAmanuM halesuM calAve eTale hoDI avaLI dizAmAM goLa goLa phare. smita karIne baMne halesAM sAthe calAve eTale naukA saDasaDATa karatI dhArelI dizAmAM doDavA lAge. koyaDAnuM samAdhAna karavA e kahe : anekAntanI dRSTithI puruSArtha ane prArabdhanAM baMne halesAM sAthe kAma kare to jIvananaukAne kayuM baMdara aprApya che ?" mAtra carcAthI to cakkara ja mAryA karazuM ?' 350 madhusaMcaya Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 663. jvALA ane jaLa kSi ta dhanabAbanAM patnI svabhAve jarA krodhI hatAM. to bAju zAMta hatA. ghera pratIkSAthI kaMTALI gayelI emanI patnIe AMkha lAla karI kahyuM : 'tamane to sevAnuM gheluM lAgyuM che. jamavAnI veLA vItI jAya che. enuMya tamane bhAna nathI. lo A TADhuM che te jamI lo.' ema kahI eNe TADhA bhAtanI thALI pIrasI. bAbue lAkSaNika smita karI, e thALI patnInA mAthA para mUkatAM kahyuM, 'kaMI nahi, bhAta ThaMDA hoya toya tArA mAthAmAM agni dhakhadhakhe che, eTale vAMdho nathI. tArA mAthAnI garamIthI AkhuM ghara ane tArI AMkho garamagarama thaI gaI, to A bhAta garama nahi thAya ?' A kaTAkSabharyA vinodathI emanAM patnI zaramathI hasI paDyAM. potAnA patinA AvA premALa, zAMta ane vAtsalyabharyA 2mUjI svabhAva 52 mugdha thaI, jIvanabhara krodha na karavAno emaNe saMkalpa karyo. krodhane kSamAthI jIto ! uvasameNa haNe kohaM ! krodha e jo agninI jvALA che, to kSamA e jaLano phuvAro che. jaLa samIpe agni pragaTe toya ene bujhAtAM vAra zI lAge ? ' 664. biMdumAM siMdhu rSARtu hatI. AkAzamAM vAdaLo para vAdaLano maMDapa jAmyo hato. AthamatA sUryanAM kanakavarNAM komaLa kiraNoe AkAzamAM raMgoLI pUrI hatI. lAlapILA AchA jAMbalI varNanA mizraNathI nIlavarNA gaganamAM raMganI mahephila jAmI hatI. emAM saptavarNaM medhadhanuSya kheMcAyuM. A indradhanuSanI AsapAsa sonerI vAdaLone vIMdhIne AvatAM kiraNo rAsalIlA 2mavA lAgyAM. eka bhaktanuM haiyuM A nayanamanoha2 dRzyathI nartana karavA lAgyuM. ardhenmita dRSTithI dhyAnamAM lIna banelA AnaMdaghanajI pAse e doDI Avyo. 30 divasanI 30 vArtA 351 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'gurudeva ! bahAra Avo. AvuM jovAnuM pharI nahi maLe. gaganamAM nisarganI zuM raMgalIlA jAmI che ! Aha..alaukika !' mahAtmA AnaMdaghanajInA oSTha para smita ramI rahyuM - jANe matta phUlanI madhura suvAsa prasarI. vela para zveta phUla Ave ema emanA hoTha para zabdo AvyA : "vatsa ! tuM aMdara Ava. jenA mAtra eka ja kiraNamAM vizvanI samasta lIlA ane zobhA samAI jAya evAM anaMta kiraNothI zobhatA AtmAnI AtmalIlA ahIM jAmI che. te aMdara Ava. Avo avasara pharI nahi Ave. Ava, tuM aMdara Ava." mA 665. daSTi tevI sRSTi pAsanI jevI dRSTi hoya che, tene tevI ja sRSTi dekhAya che. mANasa akALA cazmAM pahere to ene AkhuM jagata kALuM dekhAya, ujjavaLa caMdra paNa zyAma dekhAya ! vizvane enA svarUpe jovA mATe paNa nirmaLa dRSTi joIe. hastinApuranI rAjasabhAmAMthI durguNIne zodhI kADhavAnuM kahyuM tyAre dharmarAjAne koI durgaNI na dekhAyo; kAraNa ke pratyeka mAnavIomAM eNe kaMIka ne kaMIka viziSTa guNo joyA, ene sau saguNI ja lAgyA. jyAre A vAta duryodhanane kahevAmAM AvI tyAre, enI najaramAM koI saguNI ja na Avyo; kAraNa ke eNe guNavAna AtmAmAM paNa kaMIka ne kaMIka durguNa zodhI kADhyo ane ene AkhI sabhA durgaNIothI UbharAyelI dekhAI ! ApaNe je kharAba bIjAmAM ja joIe chIe te ApaNAmAM na ja hoya to ApaNuM dhyAna tyAM kema kendrita thAya ? 666. mitrone huM khAto nathI ba , rnADa zone nobela prAijha maLyuM tyAre emanA mAnamAM eka pArTI yojAI. sArA gRhasthone nimaMtraNa apAyAM. pArTIne divase AmaMtrita sagruhasthothI 352 : madhusaMcaya Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hola bharAI gayo. prItibhojana ApanArAone e khabara na hatI ke, barnADa zAM mAnavatAnA upAsaka evA zAkAhArI che. bhojananI zarUAta thaI paNa zAM to zAMta besI ja rahyA. koI paNa vastune emaNe sparza paNa na karyo. eka sajjane kahyuM : "Apa kema kaMI letA nathI ? ApanA mAnamAM to A pArTI che. Apa na lo to zarUAta kema thAya... ?' zoe sAMbhaLanAranA haiyAmAM korAI jAya evo ane kadI na bhulAya tevo sAva TUMko uttara vALyo : "huM mANasa chuM - marelA jIvone dATavA mATenuM kabrastAna nathI ! prANI mArA mitra che. mitrone huM khAto nathI !' 67. premapuSpano bhAra rAjarAtamAM jakumAranA prazaMsako ane mitroe ene sanmAnavA suvarNanA alaMkArothI ene tolavAnuM vicAryuM. moTA kAMTAnA eka pallAmAM kumArane besADyo. sAme bIjA pallAmAM eka pachI eka AbhUSaNo e goThavatAM gayAM paNa palluM kemeya na name. tyAM ziyaLanI suvAsathI jenuM tana-mana prasanna che evI kumAranI dharmapriyA AvI caDhI. A mUMjhAyelA prazaMsakone joI karuNAthI e dravI gaI, enA hAthamAM tAjA khIlela gulAbanuM eka phUla hatuM te eNe AbhUSaNonA DhagalA para mUkyuM ane palluM jhUkI gayuM ! saunA Azcaryano pAra na rahyo. phUlamAM A tAkAta ! hA, strIhRdayanI premabhakti ane zuddhi abaLane paNa sabaLa banAvI de che. zastro karatAMya zuddha AtmazaktithI mANasa jItI jAya che. 68. zraddhAno satkAra DananI pArlAmenTamAM phaoNsa madhyamavargano pratinidhi hato. e sAmAnya Saa vargano hovA chatAM samartha vaktA hato. bhaththAnA AvelA pAunDa e 30 divasanI 30 vAto 353 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelI tArIkhe potAnA leNadArone cUkavato. eka vepArIe AvI kahyuM : "mi. phaoNsa! mAre baeNnkamAM bharavA che eTale mAruM leNuM Aje ja Apo." "bhAI ! tane eka mahinA pachI ApIza. A to huM seriDonane ApIza. eNe kAMI paNa lakhANa lakhAvyA vinA mArA vizvAsa para mane mAla Apyo che. mane kyAMka akasmAta thAya to e sajjana to rakhaDI paDe ne ?" phoksanI A jIvananiSThAno prabhAva vepArI para paDyo. karArapatranA TukaDA karatAM vepArIe kahyuM : "to mAre paNa A lakhANane zuM karavuM che ? ApanI anukULatAe have Apa ja ApI jajo." phokasa A vizvAsathI aMjAI gayo : "lo, A pAunDa, A tame ja laI jAo. eka to tamAruM devuM jUnuM che, bIjuM, tamAre benkamAM bharavA che, trIjuM, tame mArAmAM zraddhA mUkI lakhANane phADI nAMkhyuM che. seriDonane huM AvatA mahine ApIza. caitanyanI zraddhAno satkAra ja nahi, camatkAra paNa che. u69. hadayatRSNA jAno niyama hato. prabhAtanA pahelA prahare enA dvAra upara je TakorA 2 mAre enuM pAtra sonAmahorothI bharI devuM. Ama ghaNAnAM pAtra bharyA. eka navo bhikSu Avyo. eNe TakorA mAryA. dvAra kholyuM. rAjA mUThA bharI bharIne sonAmahora enA pAtramAM nAkhato gayo paNa pAtra na bharAyuM. Akho bhaMDAra khAlI karyo toya pAtra na bharAyuM. rAjAne navAI lAgI. pUchyuM : " zenAmAMthI A pAtra banAvyuM che ? kaI dhAtunuM che ?" javAba maLyo : "A pAtra mAnavanA hRdayamAMthI meM banAvyuM che. mAnavanuM hRdaya evuM bhUkhyuM che, evuM lobhiyuM che, ke ene game eTaluM Apo to paNa ene ochuM ja lAge." jJAnI rAjAe kahyuM : "hRdayatRSNAno artha tame barAbara samajAvyo. A hRdaya para koI paNa divasa tRpta nahi thAya. jIvanamAM saMtoSa Avaze to ja hRdayapAtra bharAze." 354 madhusaMcaya Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 670. jhAMjhavAne cAhavuM ? zrImaMta hovA chatAM zraddhAvAna dekhAtA hatA. savAranA be kalAka to prabhubhaktimAM ja kADhatA. eka yuvAna Avyo. "zeTha ! paisAnI anivArya AvazyakatA che eTale A mAla mAre kADhI nAkhavo che. Apa na lo ?" zeTha garama thaI gayA : "joto nathI. huM keTalo kAryamagna chuM ? jA, mahinA pachI Avaje." "paNa zeTha ! mAre paisAnI Aje ja jarUra che. mArI mA mAMdI che." "sAMbhaLato nathI ? kAmamAM chuM, jA bahAra jA, nahi to dhakko....." tyAM vacce ja eNe araja karI : "eka prazna Apane pUchuM ? Apa bhagavAnane cAho cho ?" zeThane Azcarya thayuM, "kema Ama pUche che ? bhagavAnane na cAhuM ?" "tame bhagavAnane mAnatA hota to enA ja jIvaMta pratIka samA mAnavane Ama dhutakArI dhakko mAravA tame taiyAra na thAta. je dazyane ja na mAne te adazyane mAne che, te kema manAya ?" bhaga 671. saMsAra zuM che ? navanA AtmA ane zarIra vacce pApa upara maunamAM carcA vadhI paDI. mAM carcAe ugra rUpa lIdhuM. zarIra AvezamAM lAlacoLa thaI gayuM. "huM to mATIno piMDa chuM, paMcabhUtano samUha mAtra chuM, moha utpanna karanAra vastuone huM saMvedI paNa na zakuM. mArAthI pApa thAya ja kema ?" A sAMbhaLI AtmA cUpa rahe to e cetana zAno ? eNe paNa evI ja yuktithI uttara vALyo : pApa karavAnuM sAdhana ja mArI pAse kyAM che ? are iMdriyo ja kyAM che ? iMdriyo vinA pApa thaI zake kharAM ? iMdriyo dvArA ja to kAmanA tRpta thAya che. huM arUpI pApI hoI zake ja kema ?" ugra carcAne aMte prasarelI nIrava zAntimAM divya vANI saMbhaLAI : 30 divasanI 30 vAto je 355 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "pApanuM sarjana dvandramAMthI thAya che. zarIramAM AtmA praveze to ja emAM vega Ave. baMnenA sahakAre ja pApa janma. AtmA vinAnuM zarIra jaDa che. jaDanA saMga vagarano AtmA paramAtmA che. zarIra ane AtmAno saMga e ja to saMsAra che." 172. maitrInuM mAdhurya 2 ka zALAmAM be vidyArthIo sAthe bhaNatA hatA. puSpa ane parimala jevI emanI maitrI hatI. AgaLa jatAM baMnenA rAha judA phaMTAyA; eka cintaka banyo, bIjo pradhAna banyo. e pachI varSo vItyAM. baMne judI judI dizAmAM AgaLa vadhI rahyA hatA. eka divasa pradhAnanI patnI cintakane maLavA AvI. eNe kahyuM : "tame tamArA mitrane hamaNAM maLavA kema AvatAM nathI ?" cintake sahAnubhUti batAvatAM kahyuM : "hamaNAM to mArA mitrane maLavA ghaNAya Ave che. huM eka na maLe toya cAle. huM tene tyAre ja maLIza jyAre e cUMTaNImAM UDI gayo haze. jhUkIne salAma bharanArA ene tyAM DokAtAya nahi hoya ane mArA e mitranuM haiyuM nirAzA ane vyathAthI bhAre thayeluM haze. tyAre utsAhanuM auSadha ane AzvAsanano malamapaTTo laI, enA ghAne rUjhavavA hAjara thaIza." mitrano dharma hAsyano kolAhala vadhAravAmAM nathI, duHkhanAM AMsu lUchavAmAM che ! 673. bhASAnI bhavyatA che. ddharAja jayasiMhanA zaizavanI A vAta che. siddharAjanA pitA karNadeva to - ene traNa varSano mUkI gujarI gayA hatA. anuzAsana enI mA mInaLadevI calAvatAM hatAM. siddharAja nAno hato paNa enI pratibhAnI khyAti dUra dUra dilhI sudhI pahoMcI hatI. dilhInA samrATe mInaLadevIne kahevaDAvyuM : "tamAro putra moTo thayo che. ene dilhInA darabAramAM hAjarI ApavA mokalo." mInaLadevIne ciMtA thaI. eNe ene ghaNIbadhI zikhAmaNa ApavA mAMDI 356 4 madhusaMcaya Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAre siddharAje pUchyuM : "tame zikhavADo cho te sivAyanuM kaMIka tyAM AvI paDe to tamane pUchavA kema AvuM te mane kaho !" A mArmika uttarathI mA prasanna thaI. dilhI darabAramAM vinaya ane sabhyatAthI praveza karI siddharAje saunAM mana jItI lIdhAM. enI parIkSA karavA samrATe enA baMne hAtha majabUta pakaDIne pUchyuM : "bola, have tuM zuM karIza ?" hAtha choDAvavAno prayatna karyA ja vinA ja smita karI siddharAje kahyuM : "A dezamAM vara kanyAne eka hAthathI pakaDe che to ene jiMdagIbhara nibhAve che, enA yogakSemanI javAbadArI le che; Ape to mane baMne hAthathI pakaDyo che, have mAre cintA zI ? AjathI huM nizcita thayo !" AthI prasanna thayelA bAdazAhe enuM sanmAna karI ene vidAya ApI. 674. visarjana nahi, sarjana gninAM be svarUpa che : vALA ane jyoti. vicAranA paNa be pravAha che : niSedhAtmaka ane vidheyAtmaka. niSedhamAM IrSA che; vidheyamAM preraNA. IrSAnI jvALA mANasanA svatvane bALI nAkhe che, jyAre preraNAnI jyoti timiramAM teja pAthare che. akabare eka lITI dorI ane sabhAmAM jAhera karyuM : "aDaDyA ke bhUsyA vinA A lITIne koI nAnI karI zakazo ?" sabhAjano vicAramAM paDI gayA. bhUsyA vinA lITI nAnI thAya ja kema ? visarjananI paddhatithI TevAyela mANasa koIkane nAno banAvyA vinA pote moTuM banI zake che, e vicArI ja zakatuM nathI. sau cUpa rahyA. tyAM birabala Ubho thayo. eNe akabarane namana karyuM ane pATiyA pAse jaI pelI lITInI bAjumAM ja eka moTI lITI dorI. sabhA stabdha thaI gaI. A lITI AgaLa akabaranI lITI vAmaNI lAgatI hatI saphaLatA bIjAne pADavAmAM nahi, potAne Ubho karavAmAM che. 30 divasanI 30 vAto ja 357 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 675. aMtaranI AMkha u ghAnamAM huM vihAra karato hato. mArI AgaLa eka yugala cAlyuM jatuM hatuM. 63nI jema ekabIjAnI sanmukha hovAne badale 36nI jema ekabIjAthI vimukha hatAM. mane thayuM, A banne vacce 63nA saMvAdane badale 36no visaMvAda jaNAya che. paNa cAlatAM hatAM 33nI jema ekabIjAnI AgaLa pAchaLa. tyAM to puruSa bolato saMbhaLAyo : "zuM dhULa saundarya che tArAmAM ! tane khuza karavA loko maphatamAM khuzAmata kare che. cUnA jevI dhoLI thaI e te kaMI saundarya kahevAya ?'' lAvaNya nItaratI strIne utArI pADatAM gAyake kahyuM. tyAM to jANe vIjaLI trATakI : "ane tamArA gaLAmAM svaranI mIThAza ja kyAM che ? mUrkhAo tamane gavaiyA kahI vAha vAha kare che. barADA tANavA e te kaMI svara saMgIta che ?'' baMnemAM rahelo kalaha ekabIjAno doSa ja joI rahyo hato. huM thoDuM cAlyo tyAM phUlane kahetA bulabulanuM guMjana saMbhaLAyuM : ''saundarya to che, puSpa ! tArA parAga ane parimalamAM !' phUle snehanI suvAsamAM uttara Apyo : "saundarya to che, bulabula ! tArA gaLAmAMthI nItaratA svaramAdhuryamAM.' ahIM premanI AMkha guNa joI rahI hatI. pahelI ja vAra mane saundaryanuM satya javuM H saundarya vastumAM nahi, premamAM che, aMtaranI amIdraSTimAM che. 676. ahaMkAra olavAyo dI vAnakhAnAmAM eka agarabattI jalI rahI hatI. tenI bAjunA gokhalAmAM eka mINabattI saLagI rahI hatI. baMne potAne bALI jagatane saMdeza ApI rahyAM hatAM. agarabattI potAnI divya sugaMdhathI vAtAvaraNane saumya banAvatI hatI ane mINabattI potAnA maMda prakAzathI vAtAvaraNane suvarNaraMgI banAvatI hatI. 358 * madhusaMcaya Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka divasanI vAta che. koI najIvI vAtamAM baMne vacce jhaghaDo thayo. miNabattIe agarabattIne kahyuM : "nArA zarIra sAme to jo ! kevI durbaLa che tuM ! ane tAruM rUpa to jo, koI sAmuM paNa na jue !" agarabattI cUpa rahI. agarabattInA madhura maunathI mINabattI vadhAre kaDakAIthI bolI : "meM zuM kahyuM, sAMbhaLatI nathI ? kema javAba nathI ApatI ? tArAmAM eTalI AvaData kyAM che ke tuM mane javAba Ape ?" A vakhate paNa agarabattI cUpa rahI. mINabattI hasIne potAnI baDAI hAMkatI hatI, "mArI sAme jo, huM kevI rUpALI chuM ? mArA prakAzathI oraDo kevo sohAmaNo lAge che ?" mINabattIno ahaMkAra bolI rahyo hato, tyAM havAnA eka jhApaTe mINabattI olavAI gaI ! paraMtu agarabattImAM te eka ja sarvazreSTha vastu hatI : "saMtoSanI surabhi ." u77. zabda nahi, saMvedana 2-bAra varSa sudhI samartha jJAnInI nizrAmAM vidyAbhyAsa karI baMne bhAIo bA ghera AvyA. svAdhyAya ane ciMtananAM teja emanA mukhane ajavALI rahyAM hatAM. emanA AgamanathI ghara ane gAmamAM AnaMda AnaMda hato. vAtAvaraNamAM umaMga ane ullAsa hato. mAtra emanA pitA ja zAMta ane saMcita hatA. namatI sAMje samaya maLatAM emaNe moTAne prazna karyo : "tuM bhaNyo to khUba paNa paramAtmatattvanI tane kaMI jhAMkhI thaI ? AtmAnI anubhUti thaI ?" moTAe to zAstromAMthI eka pachI eka zloko saMbhaLAvavA ja mAMDyA. pitAe kahyuM : "basa, A to teM pArakuM kahyuM, gokheluM bolI gayo, AmAM tArI anubhUti zuM ?" pitAe e ja prazna bIjAne pUchyo. nAnAe namana karI kahyuM : "pitAjI ! zuM kahuM ? je arUpI che te rUpI bhASA vargaNAnI jALamAM kema baMdhAya ? je zAMta che, te azAMta evA zabdomAM kema Utare ? aMjalimAM sAgara 30 divasanI 30 vAto ja 359 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kema samApta ? enI anubhUti zabdomAM nahi, saMvedanamAM ja saMbhave.'' pitAnA mukha para maunamAMthI jaDelI muktinI madhuratA prasarI. 678. premanuM prabhutva jApAla rAjA musApharanA prachanna vezamAM bIje gAma jaI rahyo hato. pra mArgamAM eka laMgaDAe vinaMtI karI: "apaMga chuM, sAme gAma javuM che, thAkI gayo chuM. ApanA dhoDA 52 mane thoDe sudhI na besADo ?'' e karuNALu hatA. potAnA ghoDA para pAchaLa besADaco. navA gAmamAM ene utAryo. tyAM eNe bUmAbUma karI : "mane apaMga jANI A mAro ghoDo uThAvI jAya che !'' loko bhegA thayA. bannene nyAyAlayamAM laI gayA. nyAyAdhIze AjJA karI "musAphara ! ghoDAne pelA dUranA khIle bAMdhI Avo." pachI apaMgane kahyuM : tame ene tyAMthI choDI lAvo.'' : nyAyAdhIze kahyuM : "musAphara ! ghoDo tamAro che, laI jAo.'' nyAyapaddhatithI rAjAne Azcarya thayuM. eNe pragaTa thaI pUchyuM : "tame kema jANyuM ke A ghoDo mAro che ?' namana karI nyAyAdhIze kahyuM : "Apa bAMdhavA gayA tyAre ghoDo premathI AkarSAIne ApanI pAchaLa Avato hato, paNa A choDI lAvyo tyAre ghoDo enI pAchaLa ghasaDAto hato.'' prema svAmI che, bhaya aparAdhI. prema AkarSaNa che, bhaya prakaMpa che. 679. zarIra nahi, sattva jIve che e ka ThekANe dhakhadhakhatA pANImAM gulAbanAM phUlone ukALI enuM attara ane gulAbajaLa thaI rahyuM hatuM. to bIje ThekANe gulakaMda mATe tAjAM phUlo vikhAI rahyAM hatAM. A joI eka dravita hRdaye gulAbane ja pUchyuM : "jenI pAMkhaDIomAM nayana manohara raMgo, sukumAratA ane saundarya che ane parAgamAM 360 * madhusaMcaya Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manane bhare evo pamarATa che evAM sRSTinAM nirmaLa smitasamAM phUlo, tamArI A hAlata !'' phUlo vedanAmAM paNa hasI paDyAM, "hA, amArI A hAlata che. amArI nahi, amArA jevA sahu zubhecchakonI A hAlata che. je khIle che, upara Ave che ane zubhecchAnuM smita vere che ene mANaso joI nathI zakatA ! hA, vipattithI raDatA ke vedanAthI pIDAtA kaMgALane joI mANasa dayAno hAtha kadIka laMbAve che, paNa smitathI udaya pAmatAne to e IrSAthI kacaDI ja nAMkhe che! "paNa mAnava e bhUlI jAya che ke bhale amane pIMkhe ke ukALe paNa ame maratAM nathI, suvAsa ane kumAzarUpe jIvIe ja chIe. pahelAM amArI zubhecchAnuM smita phUlomAM hatuM, have suvAsamAM !'' 60. AcaraNa pra bhAtanuM dvAra hamaNAM ja UghaDyuM hatuM. zaheranA rAjamArga para mANasonI avarajavara vadhatI jatI hatI. eka vRddha lAkaDIne Teke pasAra thaI rahyo hato. tyAM sAmethI eka yuvAna Avato hato. dhUnamAM vRddha sAthe athaDAI paDaco. athaDAI paDanAra yuvAna sazakta ane samartha hato. AvezamAM AvI eNe vRddhane dhakko mAryo : "joto nathI ?'' jANe kaMI ja banyuM nathI ema vRddhe hAtha joDI kahyuM. "kSamA karo. Apane khabara nahi hoya ke huM aMdha chuM. Apane kyAMya vAgyuM to nathI ne ?'' A zabdoe yuvAnanA hRdaya para adbhuta asara karI. e vRddhane page paDyo ''kSamA to mAre mAMgavAnI che dAdA, zAntinI vAto to meM ghaNIya sAMbhaLI che ane dAMbhika zAnti rAkhanArA paNa meM ghaNAya joyA che, paNa tame to zAntine bhalAInI kalagIthI zaNagArI che.' eka yuvAna mATe AthI uttama AcaraNano bIjo bodhapATha zuM hoI zake? 30 divasanI 30 vArtA * 361 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 681. jeNe choDyuM, tene koI na cheDe ! ga ane bhoganI tejachAyAthI banelA A jagatano vicAra karatA muni tyA rAjagRhanI zerIomAMthI pasAra thaI rahyA hatA. emanI najare eka dazya paDayuM, ane e thaMbhI gayA : eka kUtaruM moMmAM hADakuM laI pUrajhaDapathI doDI rahyuM hatuM ane dazeka kUtarAMe teno pIcho pakaDaco hato. thoDe ja Aghe jatAM enA para badhAMya kUtarAM trATakI paDacAM ane jotajotAmAM tene lohIluhANa karI mUkyuM. aMte e zvAna thAkayuM. potAno jIva bacAvavA eNe e hADakAne paDatuM mUkyuM. te ja kSaNe sahue ene choDI dIdhuM. dazamAMnA eke e hADakuM UMcakI lIdhuM. have pelAM nava, A emanA ja sAthI para trATakyAM ane pahelA zvAnanI jema ene paNa dhULa bheguM karyuM. A bIjA kUtarAe paNa pahelAnI jema potAno jIva bacAvavA hADakuM choDI dIdhuM ane salAmata thayuM. have hADakuM trIjAe jhaDapyuM to saue enA para humalo karyo. kUtarAonI naja2 hADakA para hatI. hADakuM jhaDape te lohIthI kharaDAya. saMta vicArI rahyA : je grahaNa kare te du:khI thAya. je choDe te sukhI thAya. 682. saMsAranI zeraDI suM sAranuM kalahamaya jIvana joI. jIvanadAtA sUryadeva nirAza thaI astAcaLa paDyo, ane sUryadevano glAnibharyo cahero harSathI nAcI UThyo ! bhakta kavi tukArAma zeraDInA daza sAMThA laI UbhI bajAre cAlyA jAya che. emanI AMkhamAM bALaka jevI nirdoSatA che, mukha 52 gulAba jevuM mRdu ne mukta hAsya che. emane joI bALako ghelAM thAya che. nirdoSa bALakone joI pote ghelA thAya che. 362 * madhusaMcaya Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALakoe hAtha dharyo eTale saune eka eka sAMTho ApI, mAtra eka sAMTho laI emaNe gharanA AMgaNAmAM paga mUkyo. AMgaNAmAM UbhelI emanI krodhamukhI patnI A dRzya joI saLagI UThI. e manamAM babaDI : 'AnI dAnavIratA to juo ! gha2mAM chokarAM ghaMTI cATe ne upAdhyAyane ATo.' tyAM tukArAme sAMTho enA hAthamAM mUkyo. patnIe zeraDIno tiraskAra karI kahyuM : pheMko Ane ukaraDe ! phUlaNajI thaI badhAya sAMThA chokarAone vaheMcyA, tema Aneya ApI devo hato ne ? Ane ahIM zuM ka2vA lAvyA ?' ema kahI krodhanA AvezamAM bhAna bhUlelI eNe sAMTho patinA baraDAmAM phaTakAryo ! sAMThAnA be TukaDA thaI gayA. mIThuM hAsya karI tukArAme kahyuM : "tuM to mArI ardhAMganA. mane mUkIne tuM ekalI kema khAya ? teM mane barAbara ardho bhAga Apyo.'' ema kahI eka TukaDo momAM mUkI bALakanI jema rasa cUsavA lAgyA. tiraskArane premathI jItyo. 683. prakAza ane aMdhakAra e ka mANasane svapna AvyuM. kevuM vicitra e svapna ! jonAra AzcaryamAM DUbI gayo. eka ja nagaramAM rahetAM sAdhu ane vezyA baMne eka ja aThavADiyAmAM mRtyu pAmyAM. vezyA svarge gaI. sAdhu narse gayA. vezyA UMce caDI. sAdhu nIce paDyA. jhabakIne jAgelo mANasa A svapnanuM rahasya jANavA eka jIvanadraSTA pAse pahoMcyo. jIvanadraSTAe kahyuM : vAta barAbara che. vezyA potAnA adhogAmI jIvanane vAraMvA2 niMdatI hatI, ane potAnuM jIvana dhIme dhIme sudhAratI hatI ane sAdhunA cAritryanI haiyAthI prazaMsA karatI hatI, jyAre sAdhu potAnA cAritryano manamAM mithyA ghamaMDa rAkhatA hatA. ane vezyAno tiraskAra karI, Akho divasa enI ja niMdAmAM racyApacyA rahetA hatA. 30 divasanI 30 to * 363 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vezyAnI AMkhamAM guNa hato - potAnI niMdA ane bIjAnI prazaMsA. sAdhunI AMkhamAM doSa hato - potAnI prazaMsA ane bIjAnI niMdA. e kAraNe vezyAne prakAza lAdhyo ane sAdhune aMdhakAra." 684. mAna maLe to jJAna maLe ! hubalI samarAMgaNamAM saMyamI to thayA, paNa emanA haiyAmAM rahelI bAM mAnanI goLI nahotI gaLI emanA manamAM ema ke kevaLajJAna thayA pachI bhagavAna RSabhadeva pAse jaIzuM to saMyamamAM moTA paNa uMmaramAM nAnA mArA bhAIone namavuM nahi paDe. eTale kevaLajJAna meLavavA emaNe tapa Adaryo. kevo Akaro tapa ! emanI kAyA para velaDiyo vIMTAI, emanA kAnamAM cakalAMe mALA nAkhyA, toya emane joItI vastu na lIdhI. emanI kAyAe tApanAM, TADhanAM, varasAdanAM duHkhaDAM vekyAM, paNa kevaLajJAna prApta na thayuM, kAraNa ke abhimAnanI goLI nahotI gaLI. bhagavAna RSabhadeve karuNA ANI, bAhubalInI be sAdhvI bahenone bodha ApavA mokalI. bahenoe kahyuM; bAMdhavA ! hAthI uparathI nIce Utaro, mAnanA zikhara para beThelAnA haiyAmAM jJAnanI jyota pragaTatI nathI. tyAM garvanA vAyu vAya che. jJAnadIpa bujhAI jAya che, mATe vIrA ! nIce Utaro. jJAnanA sUryanI ADe abhimAnano paDado Ave che tyAre mANasa chatI AMkhe aMdha thAya che." zANA bAhubalI camakyA. emano AtmA nAnA bAMdhavone vaMdana karavA taiyAra thayo. aMtaramAM laghutA AvI. mAtra eka ja Daga bharyuM tyAM kevaLajJAnanA prakAzathI emano AtmA prakAzI UThyo. vAha ! mAna gaLe to jJAna maLe ! 364 2 madhusaMcaya Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 685. antarapaTa pra jJApUrNa A vAta jANI tyAre ziSyanA AnaMdano pAra na rahyo. aMte AnaMdanA saMvedanamAM enA aMtaranA dvAra UghaDI gayAM. vAta A hatI; enA guru pAse lokhaMDanI eka suMdara DabbI hatI. A DabbIne e jatanathI jALavatA. ziSyanA haiyAmAM Azcarya hatuM. gurujI nirmohI ane jJAnI che; chatAM A DabbImAM evuM te zuM che ke ene e jatanathI jALave che ! paNa e AjJAMkita hato. gurunI AjJA vinA corIthI DabbIne sparzavAmAM e pApa mAnato. divase divase enuM kautuka vadhatuM gayuM. RtaMbharA prajJAnA svAmI ziSyanA A sUkSma bhAvone avalokI rahyA hatA. ziSyanI niSThA ane zraddhAbharI prItibhaktithI prasanna thaI emaNe kahyuM : 'vatsa, pelI pArasamaNivALI lokhaMDanI DabbI lAva to.'' ziSyanA kautuka sAthe Azcarya vadhyuM. 'lokhaMDamAM pArasamaNi ? are, A te kema bane ? pArasamaNinA sparzathI to lokhaMDa sonuM thAya !' tarkamAM ane vicAramAM eNe DabbI lIdhI ane gurunA caraNe dharI. gurue DabbI kholI. vastramAM lapaTAyela pArasamaNi jANe hasIne prakAzanAM kiraNo pheMkI rahyo hato. gurue vastrane dUra pheMkI pArasamaNi DabbImAM mUkyo ane lokhaMDanI DabI suvarNamAM phe2vAI gaI. AtmAnI AsapAsa rahelI vAsanA khase to te ja paramAtmA che. // 686. premanA TebhA bhA vanagaranA mahArAjA eka saMtanAM darzane gayA. saMta pAse e beThA hatA, tyAre ociMtI emanI najara saMtanA aMgarakhA para gaI. bhAre kasabathI e sIveluM hatuM. enA bakhiyA ne TebhA bhAre kalAmaya hatA. ene sIvanAro darajI paNa pAse ja beTho hato. rAjAe bahAra nIkaLatAM darajIne pUchyuM : "A aMgarakhuM tame sIvyuM ke ?' darajIe hA kahI. rAjA kahe, "mane paNa AvuM ja sIvI Apo. tame mAMgazo eTalI majUrI maLaze: paNa yAda rAkhajo, TebhA to AvA ja joIe.'' 30 divasanI 30 vAto 365 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darajIe kahyuM : "annadAtA ! Apane mATe kAma karuM ane emAM khAmI hoya ?" aThavADiyA pachI ghaNI ja khaMtathI taiyAra kareluM suMdara TebhAvALuM aMgarakhuM darajIe hAjara karyuM. rAjAe joyuM. e khuza thayA. enI kalA para mugdha thayA. paNa saMtanA aMgarakhA jevA vyavasthita ne ekadhArA TebhA emAM na hatA. rAjAe kahyuM : "kAma sAruM che. tame tamArI kalA batAvI che, paNa A TebhA pelA saMtanA aMgarakhA jevA to nathI ja." darajIe kahyuM : "annadAtA ! meM hAthathI, AMkhathI, mArI AvaDatathI thAya eTaluM kAma karyuM che. paNa pelA aMgarakhAmAM to A badhAnI sAthe mAro hRdayano prema paNa kAma karato hato. eTale huM zuM karuM ? premanA TebhA pharIpharI kyAMthI lAvuM ?" 366 * madhusaMcaya Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - dharmabhAvanA maitrIbhAvanuM pavitra jharaNuM, muja haiyAmAM vahyA kare; zubha thAo A sakaLa vizvanuM, evI bhAvanA nitya rahe. guNathI bharelA guNI jana dekhI, haiyuM mAruM nRtya kare; e saMtonA caraNakamalamAM, muja jIvananuM artha rahe. diIna, kUra ne dharmavihoNA, dekhI dilamAM darda rahe; karuNA-bhInI AMkhomAMthI, azruno zubha srota vahe. mArga bhUlelA jIvana-pathikane, mArga cIMdhavA Ubho rahuM; kare upekSA e mAraganI, toye samatA citta dharuM; citrabhAnunI dharmabhAvanA, haiye sau mAnava lAve; vera-jheranAM pApa tyajIne maMgaLa gIto e gAve. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrIbhAva maitrIbhAvanuM pavitra jhaNuM, muja haiyAmAM vahyA ke; zubha thAo A sakaLa vizvanuM, evI bhAvanA nitya che. pramodabhAva guNathI bhelA guNI jana dekhI, haiyuM mAM nRtya ke; e saMtonA caNakamalamAM, muja jIvananuM artha che. karuNAbhAva dIna, phra ne dharmavihoNA, dekhI dilamAM darda he; kuNA-bhInI AMkhomAMthI, azruno zubha srota vahe. madhyasthabhAva mArga bhUlelA jIvana-pathikane, mArga cIMdhavA Ubho huM; ke upekSA e mAganI, toye samatA citta dhuM; citrabhAnunI dharmabhAvanA, haiye sau mAnava lAve; ve-jhenAM pApa tyajIne maMgaLa gIto sau gAve. ISBN : 978-81-8430-065-6