________________
કાઢવા બીજો ગયો, પણ એ ખૂંચતો છોકરો બીજાને બાઝયો અને બંને ડૂબ્યા.' જુવાનજોધ બે દીકરા એક સાથે ચાલ્યા જાય તો કઈ માતાનું હૈયું શોકમાં ન ડૂબે ? સુમતિના હૈયાના કટકેકટકા થવા લાગ્યા. એ શોકના ઝંઝાવાતમાં ઘેરાઈ ગઈ, એને મૂર્છા આવી, અને એ ધરતી પર ઢળી પડી.
થોડી વારે એ મૂર્છા ઊતરતાં એના હૈયામાં જ્ઞાનવચનો આવવા લાગ્યાં. ‘જ્યાંથી આનંદ આવે છે, ત્યાં જ શોક હોય છે, અને એ શોકના તળિયામાં જ શાંતિ હોય છે. શોકને ઉલેચી નાંખો, શાંતિ ત્યાં જ જડશે.’ સુમતિનો શોક ધીમે ધીમે ઉલેચાતો ગયો અને એ ઊંડી ને ઊંડી ઊતરતી ગઈ, જ્યાં જીવનની પરમ શાંતિ હતી !
એણે પોતાના બંને પુત્રોના દેહને પથારીમાં પધરાવ્યા, એમના ૫૨ શ્વેત વસ્ત્ર ઓઢાડ્યું અને પતિની પ્રતીક્ષા કરતી, એ વિચારમાં ડૂબી ગઈ.
આત્મારામે ડેલીમાં પગ મૂક્યો અને એનો આનંદ ઊડી ગયો. વાતાવરણમાં જ કાંઈક શોકની હવા વહેતી લાગી. રોજ એ ઘેર આવતો ત્યારે એની પત્ની હસતા મુખે એનું સ્વાગત કરતી પણ આજ તો એ ઉદાસ હતી. આત્મારામે પૂછ્યું :
કેમ ? આમ ઉદાસ કેમ ? શું થયું છે ? જાણે ઘરમાં શોકનો સાગર ઊમટી પડ્યો લાગે છે !'
કાંઈ નથી. એ તો પાડોશી સાથે જરા કલહ થયો છે.' શોકના ભારથી નમેલી પાંપણોને ઊંચી કરતાં સુમતિએ કહ્યું.
આત્મારામને આશ્ચર્ય થયું. સુમતિનો સ્વભાવ એ જાણતો હતો. આખું ગામ ગ૨મ થાય તોયે એની આંખમાં શીતળતાનો સાગર લહેરાતો હોય, એવી એ શાંત હતી અને એવી જ એ શાણી પણ હતી.
આત્મારામે ગભરાઈને પૂછ્યું : ‘એવું તે શું થયું કે તારે કજિયો કરવો પડ્યો ?’
‘કાંઈ નહિ, વીસ દિવસ પ૨ આપણા દિનેશનાં લગ્ન હતાં એ વખતે હું પાડોશીને ત્યાંથી બે રત્નકંકણ પહેરવા લાવી હતી. આજે એ માગવા આવ્યા, મેં ન આપ્યાં એટલે બોલવું થયું અને કલહ વધ્યો.'
સુમતિ આટલું ધૈર્યપૂર્વક બોલી ગઈ, પણ એના અવાજમાં જરા વિષાદની છાયા હતી. ‘તું યે ખરી છે. પારકાં કંકણ ક્યાં સુધી રખાય ? એનો માલિક માગવા આવે ત્યારે આપી દેવાં જ જોઈએ ને ! તારા જેવી શાણી સ્ત્રી આવી વાત ૫૨ કલહ કરે તો તો થઈ રહ્યું ને ? કોઈ જાણે તોયે હસે એવી આ વાત છે. જા, જલદી આપી આવ.’
સુમતિને ઊભી કરતાં આત્મારામે મીઠો ઠપકો આપ્યો. ‘જરા ઊભા તો
Jain Education International
ભવનું ભાતું ૨૬૩
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org