Madhusanchay

SR No.: 004505
Original Sutra Author: N/A
Author: Chitrabhanu
Publisher: Navbharat Sahitya Mandir Ahmedabad
Publication Year: 2008
Total Pages: 386
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Discourse
File Size: 12 MB

Page 313

પ૯૮. મારું નમન શ્રમણત્વને છે શા હારાજા પ્રિયદર્શી જેટલા પ્રતાપી હતા, એટલા જ એ ભક્ત ને નમ્ર હતા.
એટલે માર્ગમાં મળતાં શ્રમણ માત્રને એ નમન કરતા. આ રીત અમાત્ય યશને ન ગમી. નમ્રતાથી એણે કહ્યું : “મહારાજ ! આ ભિક્ષુઓમાં તો દરેક જાતિના લોકો હોય, એટલે જેના તેના પગમાં માથું નમાવવું એ આપના ગૌરવને ઉચિત નથી લાગતું. પાત્રને નમન થાય એ જ ગૌરવોચિત ગણાય !'
સમયજ્ઞ મહારાજા મૌન રહ્યા. જાણે એ વાતને સાંભળી જ નથી ! એ યોગ્ય સમયની પ્રતીક્ષા કરી રહ્યા. એક દિવસ ગામમાં કોઈ પુરુષનો શિરચ્છેદ થયો. મહારાજે એ માથું મંગાવી લીધું. પછી કસાઈને ત્યાંથી થોડા ઘોડા, બકરાંનાં માથાં મંગાવી એમાં આ માણસના માથાને ગોઠવી, શહેરના મુખ્ય દ્વારે અમાત્ય યશને એ વેચવા બેસાડ્યો.
અમાત્યને એ વિચિત્ર કાર્ય ન ગમ્યું, પણ પ્રિયદર્શીની આજ્ઞા અફર હતી.
પશુઓનાં માથાં તો દ્રવ્ય આપી માંસાહારી લોકો ખરીદી ગયા, પણ માણસના માથાને કોઈએ ન લીધું. સાંજ પડતાં એ માથાને મફત આપવા તૈયાર થયો, પણ કોઈએ ન લીધું. કોઈએ ન લીધું એ તો જાણ્યું, પણ માણસના માથાની વાત આવતાં સૌ ધૃણા કરી ચાલ્યા ગયા.
કેમ ? બધાં માથાં વેચાઈ ગયાં ?' પ્રિયદર્શીએ ગંભીર બની પૂછ્યું.
“ના, જાનવરનાં બધાં માથાં વેચાયાં છે, પણ માણસનું માથું તો મફત આપતાંય કોઈ લેતું નથી.” નમ્રતાથી નમન કરતાં અમાત્યે કહ્યું.
“માણસનું માથું લોકો કેમ લેતા નથી ?' “કારણ કે એનાથી લોકો ઘણા પામે છે.”
“આ એક માથાથી ધૃણા પામે છે કે ગમે તે માનવીના વઢાયેલા માથાથી લોકોને ધૃણા છૂટે છે ?
પ્રભો ! ગમે તે માણસનું માથું હોય પણ લોકોને તો ધૃણા જ છૂટે. માણસનું માથું જ એવું કે મર્યા પછી એ ધૃણાને પાત્ર !” અમાત્ય મૂંઝાઈ રહ્યો હતો. પ્રશ્નાવલિ ક્યાં લઈ જશે એની કલ્પના અને ધીમેધીમે આવવા લાગી. એ તો યંત્રની જેમ ઉત્તર જ આપતો હતો.
“ધારો કે મારું માથું કાપીને વેચવાનો પ્રસંગ આવે તો એથી પણ લોકો ધૃણા પામે ! એથી પણ લોકોને કંટાળો આવે ? એનો પણ લોકો તો તિરસ્કાર જ કરે ને ?'
આ સાંભળી અમાત્ય કંપી ઊઠ્યો. એના મોં પર સ્વદબિન્દુઓ જામ્યાં.
૨૯૬ * મધુસંચય For Private & Personal Use Only