Book Title: Bharat Dharm ane Andhara Rang Mahelno Raja
Author(s): 
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034480/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ................ d.................... ***** "vivadha mALA" saLaMga aMka 269 thI 72, varSa 24 muM, saMvata 1991 zrI bhAratadharma ane aMdhArA raMgamahelano rAjA anuvAdaka zrI. narasiMhabhAI IzvarabhAi paTela puNa zrI. sevAnaMdajI-mu, RSikeza sastu sAhitya vardhaka kAryAlaya tarakathI sapAdaka ane prakAzakaH bhikSu-akhaDAna amadAvAda ane muMbai-2 AvRtti 1 lI, pRSTha 104, prata 4300, sa'. 1992 mUlya rUpiyA DhADha 1920nA. 9-rare-ponsort Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amadAvAda "sastu sAhitya mudraNAlayamAM bhikSa-akhaMDAnaMdanA prabaMdhathI mukita. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DOG prakAzakanuM nivedana ** vividha graMthamALA nA sa. 1991 nA aMka 29 thI 27ra tarIke kavivara ravIndranAtha DhAkuranI kRtie bhArata dhama ane adhArA raMgamahelanA rAnta" Aje sAdara karAya chaeN, 14 ** kavivara ThAkuranI janatAne oLakha ApavI e hAthaka bhu jovAne ArasIne upayega karavA jevu che. kazmira ThAkuranI khyAti Aje ekalA hiMdamAMja nathI paraMtu duniyAnA lagabhaga dareka dezonI janatA temanI khyAtithI suracita che, ane ebanI kRtio pa teTalIja yAkapriya thayela che. e kRtiomAMthI zarUbhAgamAM apAyela "bhAratadharma" ne anuvAda sa. 1978 mAM ANuM nivAsI zrI. narasiMhabhAI IzvarabhA paTela pAse taiyAra karAvAyeya hatA, ane te pachI dhArA raMgamahelanA rasAi zrI, sevAnajI pAse taiyAra karAvAyeA hateA. Aje te anne kRti prakaTa karavA yAga banyA che. "bhArataSama" ane dhArA raMgamahelanA rAjA" e khanne pustakAmAMnAM umadA tattvA te te kRtionA anuvAdake zarUbhAganAM pomAM samajAvyAM che. AzA che, vAcakavarga te te tattvone vAMcI vicArI manana karI temAMthI mAte beSa grahaNa karaze. anyatra apAyela zuddhipatra mujaba sudhAryAM pachIja putaka bhikSu-khakhaDAna vAMcavuM ghaTe. kArataka mAsa-sa 1992 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAratanA mijAja ApaNe bhAratavAsI chIe ane ApaNe dharma te bhAratadharma che. Aje saMsAranI jAtio mAnavadharma bhUlI beThI che ane e dharmane dabAvI jAtidharmane mATe karI kare che ne bIjI jAtio sAme virodha karIne mAnavahadayane pIDe che. paNa pazcimane jAtidharma ane ApaNe jAtidharma e bemAM spaSTa bheda che, e bhUlI javuM cAlaze nahi. pazcimane jAtima rASTradharma upara beThA che; pUrvane jAtidharma samAjadharma upara goThavAyo che. mATe ja tyAM rASTra saMkaTamAM AvI paDatAM jatihadaya kaMpI uThe che, jyAre ApaNe ahIM samAja upara ghA thatAM ApaNuM hRdaya bhAgI jAya che, rAjA game te heya, rAjya game te calAvatA hoya tenI paravA ApaNe karIe nahi ane karI nathIApaNe itihAsa rAjAonI vaMzAvaLImAM samAtuM nathI. samudranI sapATI uparanAM mojAM game eTalAM uchaLe enI ApaNe paravA karI nathI. paNa e mejanI nIce rahelA gaMbhIra jaLane koI halAve-vale tyAre ApaNuM hRdaya levAI jAya. Aje ApaNe samAja paradezIenA vAMsathI levAya che mATe ja ApaNane ATalI vedanA che, paNa ApaNA bhAratadharma na samajatAM pazcimanA rASTradharmanuM aMdha anukaraNa karIzuM, te paradezIone hAthe ApaNane jeTaluM aniSTa thavAno saMbhava che, tethI vadhAre aniSTa ApaNuM pitAnA hAthe thavAno saMbhava che. ApaNe dharma paradezIe na samaje tethI tee jANye-ajANye ApaNuM hRdaya upara AghAta karI ApaNane vedanA kare, paNa jo ApaNe ApaNA dharmane visArI pazcima dizAe deDIzuM, te ApaNe pite ApaNI jAtine chinnabhinna karI nAkhIzuM ne nAza pAmIzuM. ravIndranAtha TAgora mAtra kavikulaguru nathI, samartha draSTA paNa che. emaNe gaMgAtaTe aneka tapasyA karI A bhAvanAo joI che, aneka kALapUrve joI che. puNapavitra gaMgAnA gaMbhIra jaLa upara, vizALa AkAza nIce, sahastrazmi bhagavAna sUryanArAyaNanA udayAstanAM darzane, rAtre himAMzu caMdranAM kiraNanA zIta sparza, prakRtinI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArA sAmagrInI preraNAe gurUdevane gaMbhIra AtmAmAM bhAratavidhAnAe je saMdeze preryo che, te ApaNane mArgadarzaka che. e bhAvanAe emanA svadeza, rAjaprajA ane samUha Adi pustakomAM prasiddha thaI che. A pustakamAMnA nibaMdhe e traNa pustakamAMthI ja lIdhA che. trIsa varSa pUrvethI A lekhe emaNe lakhavA mAMDelA, paNa ApaNe te bhAvanAne Aje paNa anubhavI zakyA nathI, ene anubhavatAM hajI vAra lAgaze; chatAM pazu vAcaka joI zakaze ke emAM keTaluM satya samAyeluM che. kavirAra draSTA che e AthI ja sAbita thaze. emanA jIvana pravAha satata vahyA kare che, ane te kAraNe Aje teo sAdhAraNa janasamAjathI eTalAja AgaLa gayA che-sAdhAraNa janasamAja karatAM Aje paNa eTaluM dUra jaI zake che. aneka sAmAnya ghaTanAonA anubhave emanA gauNa abhiprAyomAM-A pustakamAM jaNAvelA abhiprAmAM pheraphAra karyA paNa che, paNa je mULa bhAvanA e to enI eja che-satya che. vAcakane nibaMdha cAnAM vaI joIne khAtrI thaze ke, teo draSTA che, bhAratadharmanA guru che zAtinikenata emanI gurupITha che. mane emaNe sAnidhyane je lAbha Ape che ane emane game te pustakane anuvAda karavAnI je sammati ApI che tene mATe huM emane RNI chuM ane tethI emanI bhAvanA gujarAtI vAcakavarga samakSa mATe mUkavI ja joIe e mAruM kartavya mAnuM chuM. upara jaNAvelAM traNe pustakanA ghaNAkharA nibaMdhe AmAM AvI jAya che, paNa emanI saMmatithI e badhA nibaMdhe kALakrame eTalA mATe goThavyA che ke emanI bhAvanAno vikAsa kALakrame ke te te jANI zakAya. vaLI pustakanuM nAma je rAkhyuM che, te paNa emanI ja saMmatithI rAkhyuM che. AzA che ke gujarAta bhAratadharma samajaze, hadayamAM ne kAryamAM utAraze ne bhAratavarSano uddhAra karI mAnavadharmane paripUrNa karavAmAM pitAne yathAyogya bhAga-phUla nahi te kulanI pAMkhaDI-ardhaze. tiniketana narasiMhabhAI IzvarabhAI paTela hoLI, saM. 1978 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAnA sArA "kAvya eTale AtmAnI uttama oLakhANa e dharaNe tapAsatAM moTe bhAge gadyamAM lakhAelA upaniSadone jagatanA kAvyasAhityamAM uMcAmAM uMcuM sthAna maLyuM che. ravibAbunI kRtimAM A Adarza uparAMta temanI anokhI kalAnuM darzana thAya che. dazya jagatane cAre bAjuethI gherI vaLatA adazya jagatanA pAtALauMDA pANImAM DUbakI mArIne kavi mahAmUlyavAna ratna bahAra lAve che. upaniSadanA yugathI mAMDIne cheka Aja sudhInA tattvadarzI paMDita je sanAtana satyanI khoja karI rahyA che tenI cheka najIka jaine, tene prakAza jhIlIne tenuM pratibiMba ravibAbu pitAnI kRtimAM utAre che. prastuta nATaka ghaNuM nAnuM che. paNa samasta mAnavaciMtanane niDa kavie temAM nItArI nItArIne bharyo che. parama zAMtidAyaka, parama maMgalakAraka, gUThatama satyane temaNe potAnI tatvavedhaka daSTithI joIne, satyane hAMkI na de, paNa sajyanA sauMdarSane vadhAre sarasa rIte khIlave evAM kalAnAM AchAM jhINuM vastrathI tene zaNagAryuM che. paNa e mahAmUlyavAna metIne temaNe eka udhADuM nathI karyuM. sAta sAta paDadAvALI nakazIdAra senAnI dAbaDImAM mUkIne temaNe jagatanI AgaLa dharyuM che ane e dAbaDInAM DhAMkaNuM ughADavAnI cAvI paNa temaNe aMdaranI aMdara ja rAkhI che. te chatAM e dAbaDInuM DhAMkaNuM ughADavAnI jenI gyatA na hoya tene aMdaranA mAtAnuM darzana thatuM nathI. jagatane sujanAra mahAna kArIgara jema tenI kRtinuM rahasya pite vyakta nathI karato paNa manuSyane tenI buddhi ane adhikAra pramANe tenI meLeja zodhavA de che, tema kavi paNa pitAnI kRtino marma ughADe na karatAM vAcakane pitAnI meLe ja kheLavA de che. sArAmAM sArI kavikRtinuM eja lakSaNa che ane kavitAnA AsvAdanI kharekharI majhA paNa temAM ja rahelI che. kAvyanuM uttisthAna jema AtmA che, tema tenA AsvAdanane ekatA ane upabhoganuM sAdhana paNa AtmA ja che. AmAnI bhASA AbhA ja jhIle ane temanI vacce mAnavabhASAne jema theDAmAM thoDe aMtarapaTa tema tene svAda vadhAre madhura, ghADe ane aparokSa; paNa evI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavikRtine svAda cAkhanAra AtmA nirmaLa hevo joIe; buddhi pAradarzaka hovI joIe; tenA uparanAM jaDatAnAM paDa dhasAI ghasAIne AchAM thaelAM hovAM joIe; paNa jeo potAnI pAMkhe jaDatAnA AvaraNane bhedIne divya cinmaya pradezamAM uDavA azakta hoya eTaluM ja nahi paNa kavinI pAMkhe vaLagIne paNa uDavA azakata hoya ane chatAM jemanAM aMtaHkaraNamAM prakAzane umeSa A che A thavA lAgyo hoya temane mATe A rasAsvAda" lakhavAno prayAsa che. eTale paNa jemane adhikAra na hoya temane mATe te AvI kRtio hoya ke na hoya e badhuM sarakhuM che. prastuta nATakanuM bAhya aMga eTaluM sAduM ne saraLa che ke gujarAtI trIjI copaDI bhaNele mANasa paNa vAMcIne tene zabdArtha samajI zake. paNa e zabdanI pAchaLa je uMDe bharma rahe che tene mATe te vAcakane AdhyAtmika vikAsa thaelo he ja joie. kavine te kavi ja samajI zake athavA kavinA jevA heya teo ja kAMI kAMI samajI zake; badhA gUDha kavionAM mArmika lakhANane marma samajanAranI pAse AdhyAtmika vikAsarUpI mULadhana hovuM ja joie. kabIra ane mIrAMnAM keTalAMe padenA marma Aje ApaNe nathI ukelI zakatA te A mULa dhananI khAmIne lIdhe ja. kevaLa bhASAjJAna ahIM kazA khapanuM nathI. have A nATakanuM varatu tapAsIe. dekhItI rIte emAM rAjArANunA saMsAranI vAto uparAMta bIjuM kAMI ja nathI. ane te vArtA paNa kevI ? bilakula sAdI ane sIdhI. eka nAmaThAma vagaranA ane mukarara sImA vagaranA dezane eka rAjA che. te badhe vakhata gupta rahIne ja rAjya calAve che. rAjyavahIvaTa barAbara cAle che, paNa prajA rAjAnuM moTuM jovA pAmatI nathI. leke tarkavitarka kare che. keI kahe che ke, rAjA ja nathI; heya te ApaNane dekhAya nahi ? sugaThita rAjyataMtra ane suvyavasthA te sanAtana kALathI cAlyAM Ave che, koI kahe che ke, rAjA kare che mATe chupAto phare che. koI kahe che ke rAjane nyAya karatAM nathI AvaDato. ApaNe rAjA hAIe to AnA karatAM sarasa rAjya calAvIe. kAI banAvaTI rAjA ubho thAya che ane bhoLA loko tene ja pitAne rAja mAnIne ThagAya che. rAjyamAM saune pUrNa svataMtratA che, sau pitApitAnI marajI mujaba varte che, chatAM badhuM taMtra rAjanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marajI mujaba ja cAle che. A e ajAyaba jevo rAjA che ! e rAjAne vaLI eka rANuM che. paNa rANIe patinuM rUpa kevuM che te kadI joyuM nathI. rAtre eka aMdhArA raMgamahelamAM rAja roja tene maLe che. e mahelamAM dIvo saLagAvavAnI ja manAI che. rANuM tene sparza anubhave che, tenI sAthe vArtAlApa kare che, paNa aMdhakArane lIdhe tene joI zakatI nathI. tene jue che mAtra eka vizvAsapAtra dAsI; tenAmAM evI zakti che ke dUrathI rAjAnAM pagalAM sAMbhaLI jAya che ane aMdhArAmAM paNa tene joI zake che. khuda rANamAM tenA jeTaluM sAmarthya nathI. - rAjAnuM rUpa kevuM che te jANavAnI rANIne prabaLa icchA thAya che. te dAsIne pUche che ke, rAjya kevA rUpavAna che ? dAsI kahe che ke te rUpavAna nathI--kevA che te mATethI kahevAya ja nahi. jo ke che te rANIne kAI kahetuM nathI ane koI kahe che A dAsInA jevuM ja kahe che, jemAM rANIne samaja paDatI nathI. Akhare rANIe rAjAne ja kahyuM ke, mAre tamArU rU5 jevuM che. rAjA kahe ke mAruM rUpa evuM che ke tamArI AMkhe te nahi sahana karI zake; mATe ja huM tamane aMdhArAmAM maLuM chuM, paNa rANathI rahevAtuM nathI-te haTha le che. te divase vasaMtapUrNimA mahotsava thavAne hato. rAjAe kahyuM ke, huM tyAM javAno chuM ane tyAM tamArAthI mane jovAya te jojo. e mahotsavamAM bhAga levA dezadezanA leka AvyA hatA. be traNa zaheranA rAjAe paNa hatA; temAM eka kAMcI nagarIne rAjA hatuM. te bahu cAlAka, garviSTha ane lobhI hato. teNe jANyuM ke A dezane keI rAjA ja nathI. mATe A rAjya pacAvI pADavuM ane rASTrane paraNI javuM. have te ja divase eka mANase rAjAne veza lIdhe. te ghaNe rUpALA hatA eTale badhA lokoe paNa tene kharekhara rAjA mAnI lIdho. mahatsava vakhate te rAjyasana para caDhI beThe. rANI eka buraja upara caDhIne beThI hatI tenI najara A banAvaTI rAjA upara paDI ane te chetarAI tenA rUpa upara rANI mehI paDI. teNe jANyuM ke, A ja bhAre pati che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI kAMcInA rAjAe rANIne upADI javA mATe sInA mahelane Aga lagADI. rANI bebAkaLI bahAra AvI tyAre pelo banAvaTI rAjA tyAM ubhe hato tene kahevA lAgI ke, mane AgamAMthI bacAve. te kahe ke huM te vezadhArI rAjA chuM. rANInA dilane bhAre AdhAta co, paNa tene meha TaLe nahi. pachI kharekharA rAjAe tene AgamAMthI bacAvI lIdhI. e vakhate rANIthI rAjAnuM rUpa jevAI gayuM ane te bhayabhIta thaI gaI. te svarUpa ghaNuM bhayaMkara hatuM. rANI kahe ke tamane huM cAhI zakatI nathI. huM te tamArI pAsethI cAlI jaIza. rAjA te saune svataMtra rIte vartavA detA hatA tethI teNe kahyuM ke bhale jAo, mArA daravAjA ughADA che. rANa pitAnA pitAne ghera gaI. pelI dAsI paNa tenI sAthe gaI. rANune AtmA ukaLI uThyo hato. rAjAnuM nAma sAMbhaLIne tene jhALa baLatI hatI. pelA banAvaTI rAjA tarapha hajI tenuM citta kheMcAtuM hatuM, paNa tenA hRdaya uparathI tenA patine adhikAra kho na hato. aMdhArI rAtre ja roja tene koInI vINAnA gebI sUra saMbhaLAyA karatA hatA. dhIme dhIme tenuM abhimAna ogaLatuM gayuM. banAvaTI rAjA upara te mahI hatI, paraMtu vakhata jatAM tene meha utarI gaye ane pati khUba yAda AvavA lAge. pahelAM te te ema kahetI ke, te mane teDavA Ave to paNa na jAuM. have "rAjA mane teDavA kema nathI AvatA? kyAre Avaze ?" e valopAta karatI thaI. paNa rAjA pAse to mAre ja page cAlIne javuM joIe evuM tene ghaNuM me samajAyuM. paNa tene samajAyA pachI te kaMgAla bhikhAraNane veze page cAlatI pitAnA patine ghera javA nIkaLI. have rANuM tarIkenuM tenuM abhimAna tana gaLI gayuM hatuM ane rAjAnI kSudra dAsI tarIke rahevAja te jatI hatI. paNa AvA vicArathI tene apAra sukha thatuM hatuM. rANuM cAlatI cAlatI rAjA pAse gaI ane kahevA lAgI ke, mane rANuM na gaNatAM sadAnI dAsIja gaNajo. tyAre rAjA kahe ke have tame mAruM rUpa jevA ke gya thayAM che. ApaNuM aMdhArA raMgamahelanI ramata pUrI thaI che. have tame khullA prakAzamAM mArI sAthe cAle. nAnAM bALaka rasa laI laine vAMcI jAya evA A vastumAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI AdhyAtmika marma zI rIte zodho ? ravi bAbu sAmAnya rAjArANInI vArtAo te lakhe ja nahi. e je kAMI lakhe temAM uMDe uddeza to hovo ja joIe. keTalAka kavio pitAnA kAvyanI prastAvanAmAM prasAra kare che, paNa ravi bAbu te prastAvanA ja lakhatA nathI. vAcakane emanA maMtranI dIkSA maLI hoya te pitAnI meLe marma ukelI le. paraMtu cheka nirAza thavAnuM kAraNa nathI. Izvara pitAnI abhuta kRtino marma samajavAnI gupta cAvI jema te kRtinI aMdara ja chupAvI rAkhe che, tema ravi bAbue paNa A nATakano bheda udhADavAno maMtra nATakanI aMdara ja mUkI rAkhe che. pahele ja pAne eka bheda bhareluM vAkya ApaNuM lakSa kheMce che:-"amArA nagaranI racanA ja evI che ke game te saDake jAo to paNa cAle. AmAMnI koI paNa saDake cAlyA jaze to paNa tame tyAMja pahoMcavAnA." A uparathI nATakanA bheda upara jarAka ajavALuM paDe che. A rAjya IzvaranuM rAjya to nahi hoya ? game te dharma pramANe tenI ArAdhanA karIe to paNa aMte tenA ja sAMnidhyamAM jaIne ubhA rahevAya e te A vAkyano marma nahi hoya ? tyAra pachI AgaLa jatAM eka vAkya vaDe vAcakanI khAtrI thAya che ke, prajAthI gupta rahIne rAjya karanAra rAjA te Izvaraja. nagarajanomAMthI eka jaNa kheda darzAve che ke, ApaNo rAja gupta rahe che e ApaNuM rAjyanI meTI khAmI che. rAjAnA rAjyataMtrane marma jANanAra bIjo eka jaNa kahe che ke, e khAmI nathI paNa khubI che. te kahe che ke "ApaNe Akho deza--eka khUNAthI bIjA khUNA sudhI-ApaNuM rAjAthI sacarAcara bharAIne ThasaThasI gayo che. teNe ApaNane eke ekane rAjA ja banAvI dIdhA che." e ja pAtra vaLI eka jagyAe kahe che ke "ApaNA rAjAnA rAjyamAM ApaNe badhAja rAjA chIe. tema na hota to ApaNA hRdayamAM ApaNo ane tene meLApa ja kevI rIte thAta ?" have e rAjA koNa tenI zaMkA ja nathI rahetI. nATakane marma ukelavAnI cAvI ApaNane ahIM jaDe che. rAjA tenA vizALa sImA vagaranA rAjyamAM pite eka chatAM aneka rUpe vyApI rahyo che. badhA ja tenAM svarUpa che-tenI abhinna mUrtio che. jIva ane Izvara guNa ane svabhAvathI eka na hota te sAnta jIva te anaMtane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eALakhe ja kevI rIte ? have A senAnI dAbaDInAM DhAMkaNuM jhapATAbaMdha ughaDI jAya che ane tenA garbhamAM raheluM na joI zakAya che. sImAbaddha jIvAtmA pitAne ati zudra, ati laghu mAne che, pitAnuM anaMta aizvarya joI zakatA nathI; kAraNa ke tenA nAnakaDA cATalAmAM tenA anaMta aizvaryAnuM pUrNa pratibiMba paDatuM nathI. tenuM zuddha cATaluM tene tuccha "mAikrokijhama' (vyaSTi) banAvI de che; paNa jyAre te paramAtmAnA hadayamAM potAnuM pratibiMba jenAM zIkhe tyAre tene pitAne aizvaryanuM bhAna thAya. rAja rANIne kahe che: "tamArA nAnakaDA darpaNamAM e badhAnuM pUruM pratibiMba nathI paDI zakatuM--tamAruM darpaNa tame che te karatAM tamane nAnA banAve che, tamArA prabhutvanI maryAdA bAMdhe che ane tethI tame tamArI najare ati laghu ane zudra dekhAe che. paNa mArA manarUpI darpaNamAM jo tame tamAruM pratibiMba jue te tamAruM kharuM prabhutva, tamArI asala bhavyatA khIlI uThe. * * * * * * tyAM to tame mArI pUrNa abhinna mUrtirUpe virAje che." paNa hajI eka ati gUDha tatvane bheda ukelavAnuM bAkI che. IzvaranI nigUDha lIlAne eka ati agatyane aMka, je prastuta nATakano prANa che tene marma samajavA mATe hajI jarA vadhAre uMDA utaravAnI jarUra che. rAjA rANIne aMdhArA mahelamAM ja zA mATe maLe che ? e aMdhAre mahela te zuM ? tenuM sthAna kayAM che ? e aMdhArA mahelanI lIlAnuM prayojana zuM ? A praznanA ukela vagara prastuta nATakane mULa maMtra samajAya nahi. rANInA praznanA uttaramAM dAsI kahe che: "tamAre raMgamahela sRSTinA hRdayanI uDI guhAmAM che." jIvAtmAne IzvaranuM darzana te tenA hRdayanI uMDI guhAmAM ja thAya ne ? ane e guhAne dvAra AgaLa paramAtmA ubhA rahe, paNa jayAMsudhI jIva pite te na ughADe tyAMsudhI te aMdara na padhAre. jIvAtmA-- e pote ja potAnA hRdayezvarane A raMgamahelamAM AvakAra ApavA joIe. mATeja dAsIne moDhethI kavi kahevaDAve che ke "rANIjI ! tame ja tamAre hAthe daravAjo nahi le tyAM sudhI rAjAjI aMdara nahi padhAre." rAjA zanya aMdhakAramAM lapAIne pitAnI vINA vagADaze, viSNunA svarathI chavAtmAne saceta karaze, tene pitAnA avicaLa emanuM bhAna karAvaze, paNa guhAnA daravAjA te jIvAtmAe jAte ja ughADavA paDaze. potAnA hadayanA premanA pravAhane prabhunA caraNa tarada vALavAno prayAsa paNa teNe ja karavo paDaze. lohacuMbaka epane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kheMcyA karaze paNa cuMbakanI pAse seyane ja deDI javuM paDaze. paNa rANe rAjAne joI zake nahi ane eka suda dAsI joI zake tenuM kAraNa? kAraNa ke te dAsI che. teNe rAjAnI sevAmAM pitAnA ahaMbhAvane gALI nAkhyo che. sevA karIne ja teNe A uMce adhikAra meLavyo che. rANIne tenA rANIpadanuM abhimAna che. rAjAnA prema upara mAre sauthI vizeSa adhikAra che evuM tenA manamAM gumAna che. e gumAna gaLe nahi tyAM sudhI tenuM rAjAnI sAthe saMpUrNa milana thAyaja zI rIte ? rANI adhIrI thAya che, che cheDAya che, Akhare rAjAne choDIne cAlI jAya che. tenA hRdayamAM dAvAnaLa saLagyo che. AkhA vizvane phADI khAvA doDe che. pAMjarAmAM purAelI vAghaNanI peThe ghUghave cheH "navanAM pANI mobhe caDhe paNa tArA rAjAne ghera te pAchI naja jAuM" evo bakavAda kare che. paNa tethI kAMI vizvanA avicaLa kAyadA badalAvAnA hatA ? rANIno krodha pite pitAnI meLe baLIne helavAya che. jIvane niraMtara Izvara tarapha AkarSI rahale gebI vINAnA sUra te sAMbhaLe che. tenuM dila dave che, abhimAna osaratuM jAya che; paNa hajI rAjAnA teDAnI rAha jue che. aMte temAM e hAre che. kaMgAla bhikhAraNane veze rAjA pAse javA nIkaLe che; paNa hajIe bahu vagara teDage jAuM chuM eTale abhimAnane rahI jAya che. tyAre dAsI tene kahe che ke " e abhimAna paNa Akhare nahi rahe.' ATalI tapazcaryA pachI rANunI buddhi nirmaLa thAya che ane te vrajanI gepInI mAphaka abhimAna, lokalajajA sarvane tyAga karIne dInabhAve pitAne patinA sAnnidhyamAM jaIne ubhI rahe che. eTale aMdhArI meDImAM prakAza thAya che-rANIne rAjAnuM darzana kara - vAnI yogyatA prApta thAya che ane pachI rANI rAjAnA hRdayamAM pitAnuM pratibiMba joIne tenI sAthenI pitAnI abhinnatAne aparAkSa anubhava kare che. upaniSadee sauthI pahelI vAra jagatane ApeluM ane tyAra pachI tamAma tattvadarzIe ane mahAtmAoe anubhaveluM che ane brahmanA pUrNa abhinnatvanuM A gUDha sanAtana satya kavie A nATakamAM pharIthI potAnI anokhI kalA dvArA nave rUpe raju karyuM che. ane prAcIna arvAcIna tathA tamAma saMta pue vaTAvI dIdhelI jUnI sAdhanapraNAlikA upara pitAnI kalAnI pIMchI pheravIne tene navI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 raeNzanaka ApI che. A tA jANe prastuta nATakanA mULa maMtra thayA, paNa enI a dara chUTI chavAi evI evI hIrAkaNI jaDI che ke jemAMnI eka eka para vicAra karatAM te anaMta mahAsAgara jevA prabhunA dhyAnamAM ApaNe DUbI jaie. e rasa cAkhavAnA jee adhakArI haze te mArI sAthe gAvA lAgaze ke-- "koi saMta vize jANIyu re bhAi ! e vAtuM che jhIMNIyuM cha !" RSikeza sevAna tA. 25-6-2 tA. ke. prastuta nATakanAM gItanA sabaMdhamAM eka khulAsA karavAnA rahI nnaya che, raviMkhAyunAM gItanA bhAva temaNe pAteja pasaMda karelA aMgALI khAula'nA sUramAM ja sArAmAM sArI rIte guMjI ure che. khaLa kAI paNa bhASAnI padyaracanAmAM e ati durlabha vastu jhIlI zakAtI ja nathI, tethI karIne aMgrejI padyaracanA upara temane asAmAnya kAbu hovA chatAM pAtAnAM kAvyAnuM agremAM bhASAMtara karatI vakhate kavi temane padmamAM na utAratAM mAtra gadyamAM ja lakhe che. prastuta nATakanA aMgrejI anuvAda maMtrae jAte ja karyo che, paNa temAMnAM gItane temaNe gadyamAM ja rahevA dIdhAM che. eja dharaNane anusarIne temane gujarAtI paghamAM utArIne temanI zAbhamAM bagADa karavAnuM pApa anuvAdake nathI karyuM. te ema mAne che ke ravibhAjInI kavitA padyaracanAnAM dhana vagara, rAga-rAgiNInA kheA vagara tenI peAtAnI naisagika zAlA vaDe ja rasika vAcakanAM citta harI levA sama che, tyAre tene jhAMjhara paherAvIne zAmATe tenA rUpamAM baTADA karavA ? svarganI apsarAne hIrA metInA dAgInA khUMce tene te svanAM puSpAnA hAra gajarAthI ja zaNugArAya. sevAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -mAtA * janagaNamana--adhinAyaka jaya he bhArata-bhAgyabiMdhAtA; paMjAba siMdhu gujarATa marAThA drAviDa utkala baMga baMdhya himAcala jamunA gaMgA ucchala jaladhitaraMga tava zubha nAme jAge tava zubha AziSa mAge gAhe tava jayagAthA, janagaNa maMgaladAyaka jaya he bhArata-bhAgyabiMdhAtA; jaya he, jya he, jaya he, jaya, jaya jaya, jaya he. aharaha taba Ana pracArita, zani taba udAra bANI hiMdu boddha zIkha jaina pArasika musalamAna khUNAnI pUrava pazcima Ase tava siMhAsana pAse, premahAra haya gAthA janagaNa-ekyavidhAyaka jaya he bhArata-bhAgyabhidhAtA; jaya he, jaya he, jaya he, jaya, jaya jaya, jaya he. patana abhyadaya-baMdhura paMthA, jugajuga dhAbita jAnI, tumi cirasArathI, tava rathaca mukharita patha dinarAtri; dAruNa viplava mA tava zaMkhadhvani bAje saMkaTa du:kha gAtA; janagaNa patha paricAyaka jaya he bhArata-bhAgyanidhAtA; jaya he, jaya he, jaya he, jaya, jaya jaya, jaya he. ghara timira ghana nibiDa nizIthe pIDita mUrhita deze jAgrata chila taba abila maMgala natanayane anime, dukAvIne AtaMke rakSA karile aM ke snehamayI tumi mAtA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 janagaNu duHkhatrAyaka jaya hai bhArata~~bhAgyabhidhAtA; jaya hai, jaya hai, jaya he, jaya, jaya jaya, jaya hai. rAtri prabhAtila uddila rabimbaMkha pUrva udayagiribhAle, gADha bihaMgama, puNya samIraNu nakhajIbanarasa DhAle; tava karuNAruNa rAtre nidrita bhArata jAge takha caNe nata mAthA; jaya jaya jaya hai jaya. rAjezvara .bhArata-bhAgyaaidhAtA jaya he, jaya he, jaya he, jaya jaya jaya, jaya he. ^mArthanA aMtara mama vikasita kara, aMtaratara hai. nimala kara, ujvala kara, suMdara kara che. jAgRta kara, udhata kara, nirbhaya kara hai. maMgala kara, niralasa niHsazaya kara hai. aMtara mama vikasita kara, a Mtaratara hai. jukta kara huM sakhAra sage, mukta kara hai baMdha, sacAra kara sakala krame zAnta tAmAra che. caraNapaddhe mama citta niHspadita kara hai, nadita kare, nadita kara, naMdita kara hai. aMtara mama vikasita kara, aMtaratara hai. 27 agrahAyaNu, 1314 ( 1908 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA (bhAratA nI) kramAMka viSaya navuM ane jUnu 2 videzI ane bhAratavarSa 3 rAjanItinI bevaDI dazA 4 apamAnanI adalA 5 sAcA nyAyanA adhikAra huM bhASaNubadhI 4** cha samAja 8 samAjabheda 9 pUrvanI ane pazcimanI sabhyatA ---- *** 41. ... *** *** *** Rea ... *** : ... ... *** www ... :: : : ... ... 444 10 atizAkti .. 11 navuM varSa 12 bhAratavarSanA itihAsa ... 17 dhavidhanuM dRSTAnta 14 svadezI samAja 15 pariziSTa 16 saphaLatAnA saMskrupAya 17 dezI rAjya 18 zAhIvAda 19 rAjabhakti 20 bahumukhI rAjavahIvaTa 21-rastA ne rastAnuM bhAthu 22 kAlA 23 dezanAyaka 24 khanA prAdezika samelanamAM ApeluM bhASaNa 25 sAmeA upAya ... -- *** ... 444 .. *** ... :::: HH *** --- ... *** :: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ... 444 ... 444 HH +44 ... 500 ... 944 : ... : --- 944 ... 444 :: ... *** *** *** *. ... ... : ... *** 16 ... ... ... ... ... *** *** *** *UP 13. ... 446 44 ... ... pRSThAMka ' 23 55 4 9Y K 18 116 ma 139 13 163 198 28 224 25 240 250 254 185 1 355 www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (amArA raMgamahalanA rAjAnI) pRchAMka praveza 1 lo 415 418 424 che ja i 443 2 2 "451 457 461 * 464 466 47ra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudhipatra chUTA apamAna khAtarUpAna pR8 pakti azuddha 3 10 cho 5 21 apamAna 13 25 khAnapAna 14 27 meTrAka 37 14 dhakele che 46 7 brAhmaNa 159 2 virodha 192 15 pitAnI pitAnI 222 19 svArazAsananuM 226 16 ApaNane 229 17 sarakAra 243 8 ane karyo 264 2 gAravA 268 16 teyA. 273 3o sA loka 278 17 mUkI kALA 282 14 visayI 283 14 AvA 294 10 savALA brAhmaNa vireca pitAnI svAyattazAsananuM ApaNane sarakAre karyo, ane gaurava tethI so loka mUkI kALA vijayI AvI saft pazcimanI pathastat AmaMtraNane saMyunaktu kendrAtigata pUrvamAMthI 1. 25 319 16 320 2 pathastAt AmaMtraNane yuna, kedrAtiga pUrvamAMthI 333 2 340 27 376 2 mIThuM mIM; sI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthasvIkAra nIcenAM pustakAnA sAbhAra svIkAra karI jaNAvavAnu keM, A saMsthA tarapha AvatAM pustakA vAMcI-vaMcAvI abhiprAyAdi chApavAnuM dheAraNu rakhAyu' nathI; paraMtu yegAnuyega nIce pramANe mAtra pustakAnAM nAma, gAma, kada, mUlya vagereja jaNAvAya che. 1-gItA presa-gArakhapura taraphanAM (hiMdI) pustakA premI bhakta-lekhaka:--zrI. hanumAnaprasAda pAddAra. kada pAA, pRSTha 7, sAruM pU, mUlya zaha mUla gAsAMicarita-lekhakaH-zrI. dhanazyAmadAsajI. kada patrachA, pRSTha 36, sAduM pUruM, mUlya nathI lakhyuM. kalyANa bhAvanA--lekhakazrI, tArAcaMda pAMDe, kada mApa, pRzna 14, sAduM pUruM, mUlya )na zrI badarI kedAra kI kIlekhakaH-zrI. mahAvIraprasAda mAlavIyA vaidya. kuda pachAA, pRSTha 112, sAduM' pUruM, mUlya na yurokI bhakta kriyA--lekhakaH-zrI. hanumAnaprasAda pAhAra. kada padmA, pRSTha 92, sAduM pUruM, mUlya na bhajanasaMgraha-bhAga cauthAlekhakaH-zrI.viyogI hira. kada rUApA, pRSTha 160, sAduM' pUruM, mUlya ) zrI tukArAmAtra--lekhaka zrI. lakSmaNa nArAyaNlR made. kada patrakAA, pRSTha 696, sAruM... pUrva, mUlya rUA. 1) zrI caitanyaritAvali-khaMDa 4 -lekhakaH-zrI. prabhudatta brahmacArI. kada patrakA, pRSTha 240, sAduM pUruM, mUlya za. zAstra zrI caitanyaritA likhaMDa 5 mA--lekhaka:--zrI. prabhudatta brahmacArI. kada pachI, pRSTha 280, sAduM pUruM, mUlya rUA. gItAli--lekhaka:--zrI. munilAla, kaTTu padmA, pRSTha 464, sA pUruM, mUlya rUA. 1) mApIprema-lekhaka zrI. hanumAnaprasAda pAddAra. kada pRxchAA, pRSTha 60, sAduM pU, mUlya )nA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrImAM bhagavadgItA (gItA prakAza)--soMpAdaka 5. zrI. mAdhava zamAM. kada 69, pRSTha 20, sAduM pUMThuM, mUlya )nA zrA gAviMda dAmodaraaAtra-bhASATIkAkAra zrI. prabhudatta mA cArI. kada pachA, pRSTha 40, sAduM pUruM, mUlya )nA nAdrabhaktisUtra-anuvAdakaH-zrA, hanumAnaprasAdajI pehAra. kada gAxpA, puSTa 32, sAduM pUMThuM, mUlya )| sumukSusa sArasa mahu--anuvAdaka-zrI. munilAla. kada putrA, pRSTha 48, sAduM pUchuM, mUlya rUA. tAkaMpaniSad sAnuvAda--(zAMkara bhASyahita)-kada patrachA, pRSTha 176, sAduM pUruM, mUlya nI unApaniSad--sAnuvAda-(zAMkara bhASyasahita) ka6 6x9, pR4 148, sAduM pUruM, mUlya nA muNDakAniSad-sAnuvAda-(zAMkara bhASyahita) kada 6, pRSTha 130, sAkuM pUMThuM, mUlya nada praznApaniSad sAnuvAda-(zAMkarabhASyasahita) kada 6x9, pRSTha 124, sAduM pUruM, mUlya .. izAvAsyAna--sAnuvAda----zAMkara bhASyasahita) kada 6, pUrNa 42, sAduM pUchuM, mUlya ) premadarzana-anuvAdaka zrI hanumAnaprasAda pAhAra. kada patraNA, 44 192, mUlya rUA. ga 2-navajIvana kAryAlaya-amadAvAdanAM pustakA sabhAsa'cAlana-lekhaka:-zrI. kIkubhAi ratanajI desAi. kada patrA, pR9 136, sAduM pUruM, mUlya za. hra karmAMcAga-lekhakaH-zrI. mathurAdAsa trikamalAla. kurda pachaNA, pRSTha 112, sAduM paDuM, mUlya rU|. hArU keLavaNInA pAyA--lekhakaH-zrI. kizAralAla mazarUvAlA. kada patraNA, pRSTha 764, sAduM pU, mUlya rUA. 1) satyAgrahunI mImAMsA-lekhakaH-zrI. maganabhA' prabhudAsa desAi kada paxchAA, pRSTha 328, sAduM pUruM, mUlya rU|. nAda ahiMsA--lekhakaH-mahAtmA gAMdhIjI. 36 pachI, pRSTha 340, sAduM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa huM, mUlya rUA. bA bALakAnA pAkAra-lekhakaH-zrI. rAvajIbhAI maNibhAi paTela. kuda pAA, pRSTha 160, sAruM' pU, mUlya rUA. nA vaNa vyavasthA- lekhakaHma gAMdhIjI. kada patrakAA, mUrkha 208, sAduM pUrva, mUlya rUA. x gItAni--lekhakaH-zrI. kizoralAla mazarUvALA. kada DhAkA, pRSTha 130, sAduM pUruM', mUlya }x ucAryanuM jIvana lekhakaH-zrI, kizAralAla mazarUvAlA. kada pA, pRSTha 272, sAduM pUchuM, mUlya zAnta" tyAre karIzu zu ?--anuvAdakaH-zrI. narahari dvArakAdAsa parIkha ane pAMDuraga viThThala vaLAme. kada patraNA, pRSTha 444, pU kheDa TInuM, mUlya rUA. 1) 3-gujarAta varnAkyulara sAsAITI amadAvAdanAM pustaka hAlanA jamAnAmAM sIenI pharaja lekhikAH-zrImatI nirmaLAena kalyANurAya joSI. kadda paxA, pRSTha 60, sAduM pUMThuM, na gujarAtanI lagnavyavasthA ane kuTuMbasa'sthA-lekhikAH-zrImatI saraMjanI mahetA. kada patrakA, pRSTa 27ra, sAduM pUruM, mUlya rUA.1 samAjasudhArAnuM rekhAdarzana-lekhakaH-zrI. navalarAma jagannAtha trivedI. kada patrachA, pRSTha 232, sAduM pU, mUlya za. nA sagALazA AkhyAna lekhakaH-zrI, gRjarAya mukuMdarAya desAi. kada puxcchA, 4 292, sAduM pUMThuM, mUlya rUA. 1) kIthakRta saMskRta nATaka--bhAga 2 jo-lekhakaH-zrI. na dAzaMkara bhAgIlAla purAhita. kada patrA,pRSTha 280,sAduM pUruM, mUlya za.) rasagaMgA-lekhakaH-zrI vrajalAla kALIdAsa. kada 6x49, pRSTa 5, sAduM pUruM, mUlya 1 sIrAte ahamadI velyuma 2, kha'Dara tathA OM-khannenA anuyAdakaH hiM. kha. kRSNulAla mohanalAla jhaverI, khaMDa bIjAnuM kada 6, 4 208, sAduM pUchuM, mUlya rUA. 1) ane khaMDa trIjAnuM kada 6x9, pRSTha 188, sAduM pUrUM, mUlya rUA. 1) graMtha ane prakAra-pustaka pAMcanuM ane chaThThuM -bannenA taiyAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karanAra:-zrI. hirAlAla tribhovanadAsa pArekha. pustaka pAMcamAnuM kada 649, pRi 308, sAduM pU, mUlya 1) ane chAnuM kada 649, 54 246, sAduM pUruM, mUlya rUA. 1) prAcIna hiMdamAM saMghajIvana-lekhaka-zrI.bharatarAma bhAnusukharAma mahetA. kada 649, pRSTha 380, sAduM dU, mUlya 2 1) padArthavijJAna (bhAga 1)--lekhaka:-zrI. dhanajIbhAi phakIrabhAI bI. esa. sI. kada pakA , paNa 270, sAduM pUchuM, mUlya rU. 1) gujarAta varnAkyulara sosAyaTIne itihAsa vibhAga 3 - lekhaka-zrI. hirAlAla tribhovanadAsa pArekha. kada paNa, pRSTha 288, sAduM pU, mUlya rUA. 1) bhaugolika kaSa-lekhaka-bI. DAhyAbhAI pItAMbaradAsa derAsarI. kada 6410, pRSTha 96, sAduM pU, mUlya rUA. bA vahANanI paribhASA-saMpAdaka -bI. harilAla raMgIladAsa mAMkaDa, . kada 6410, pRSTha para, sAduM , mUlya che. dharma ane samAja-lekhaka-va. sara ramaNabhAI mahIpatarAma nIlakaMTha. kada paLA, pRSTha 372, sAduM pU, mUlya rU. 1) hiMdusthAnane ItihAsa (uttarArdha)-bhASAMtarakartA -zrI.choTAlAla bAlakRSNa purANa. kada kAjhA, pRtha 312, sAdu pUchuM, 1) gujarAtI sAhityamAM sane --lekhaka-zrI. suMdarajI go. beTAI. kada pachA, pRSTha 48, sAduM dU, mUlya gujarAtanI vanaspatio-lekhaka - zrI. bApAlAla gaDabaDadAsa vidya. kada paLA, pRSTha 76, sAdu dU, mUlya che keLano bagIco-lekhaka-zrI. maganalAla gajjara. kada pachA, pRSTha 70, sAduM pU, mUlya 01 zrImada bhAgavata-(gujarAtI padyAnuvAda) skaMdha 1, 2 saMpAdaka - zrI. kezavarAma kAzIrAma zAstrI, bhAMgarola. kada paLA, pRSTha 250, sAdu paM, mUlya rU. 1) ka-anya sajane taraphathI maLelAM pustaka zIrAmAyaNa-rahasya-lekhaka ane prakAzaka -ii. aMbAlAla hIrAlAla medI-naDIAda. kada pa86, pRi 80 sAdu paM, mUlya 0)nA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpahAra-lekhaka-zrI. manu ha. dave-kAvyatIrtha. The. upalI zerI, - mu. siddhapura. kada pachA, pU4 112, sAduM pUMThuM, mUlya rUA. 0 sukhano sAkSAtkAra-lekhaka-saMtabAla. prakAzakaH-phUlacaMda gAva Ina ravANI. kada pasNA, pRSTha 80, sAdu ThuM, mUlya rU. 1)uttarAdhyayana sUtra--lekhaka-kavivarya paMDita zrI. nAnacaMdrajI svAmI nA suziSya ladhu zatAvadhAnI paM. munizrI saubhAgyacaMdrajI. kada pasNA, pRSTha 400, pAkuM pUMThuM, mUlya rU. unnatino mArga yAne gausaMvardhana-lekhaka ane prakAzaka zrI. caMdrazaMkara gaurIzaMkara jevI. kada pavNA, pUDha 308, sAduM pUMThuM, mUlya ) nAgAma kathAsaMgraha-saMpAdakaH-adhyApaka zrI. becaradAsa dozI. prakAzaka:-maMtrI, jaina sAhitya prakAzana TrasTa; gUjarAta vidyA pITha, amadAvAda. kada pajhA , pR4 264, jUThuM borDa paTInuM, lA. nityapATha dIpikA-saMgrAhaka ane prakAzaka-zrIaMbAlAla amathAlAla gera. mu. nAra (u. gujarAta) kada pajhA, pRSTha 264, mUlya lakhyuM nathI. nityapATha-- saMgrAhaka ane prakAzaka upara pramANe. kada lApA, pR4 32, sAdu \, amUlya. paMcadazI- prakAzaka-zrI. rAmAvatAra vidyAbhAskara-mu. ratanagaDha, che. bIjanera. kada paLA, pRda 700, \ beDa paTInuM, rasAka zrIbhajanarasAmRta-saMpAdaka ane prakAzaka:-zrI. amarasiMha mAdhavasiMha mAtrojA-mu. dhamaNAda, vAyA pAleja. kada pachA, pR 88, mUlya | maMgaLa kIrtana-lekhaka-saMtajana zrI. maMgaLadAsa caturbhuja kavirA ja. prakAzaka -jhaverI viThThalabhAI raNachoDabhAI joSI, muMbAdevI muMbaI. kada pachA, 160, sAdu pUMThuM, mUlya rUA. 1) pramANasAgara-saMgrAhaka:-zrI. harizaMkara vidyAthI. prakAzaka: zrI. bhAnuzaMkara zarma-Arya samAja, ANaMda. kada pa46al, pRi 481, senerI pUThuM, mUlya 2) jIvanajyati-lekhaka ane prakAzaka:-zrI. vallabhajI bhANajI mahetA mu. morabI. kada pa46, pRSTha 232, pAkuM pUMThuM, amUlya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hIraka mahotsava smAraka graMtha (subodha saMgraha)--prakAzaka zrI. amathAlAla jagajIvana zAha, kada 649, pR4 216, sAdu paM, mUlya rUA. 04 sAhasikanI aSTi-lekhaka:--zrI. mahAzaMkara mehanalAla bhaTa. prakA zika -zrI. dakSiNAmUrti prakAzana maMdira, bhAvanagara. kada 5 , pRi 348, pAkuM pU, mUlya rU. 1 paripa-vRttAMte ItyAdi gurukula vidyAmaMdira-sUpAne saM. 1909ne vArSika vRttAMta ane hisAba. AryakanyA mahAvidyAlaya-vaDodarAne sane 1932-33ne navA vArSika vRttAMta ane hisAba, gujarAta varnAkayulara sosAyaTIne sane 1932, 33 ane 34 nI sAlane ripiTuM. bhIla sevA maMDaLa-jAheda-paMcamahAlane saM. 1989 ne agI Ara vArSika ahevAla. zrI prahUlAda tapAdhana brAhmaNa vidyAjika TrasTa phaMDane 1920 thI saM. 1932 sudhInAM bAra varSane ripiTa. zrI zeTha manasukhalAla chaganalAla vidhavA Azrama-kArelI bAga, vaDedarAne saM. 1932-33ne vArSika vRttAMta ane hisAba. zrI rAmakRSNa mizana sevAzrama-biMdAbenane 28 me sane 1934ne vArSika riporTa. zrI cAravADa mitra maMDaLa lAyabrerIne sane 1933-34ne cevI samA tathA pacIsamA varSane dvivArSika riporTa zrI dilahI gujarAtI samAjano saM. 1987, 88, 89, 90ne trivArSika riporTa zrI narmadA brahmacaryAzrama cAMdodane bAvIsame vArSika vRttAMta saMvata 199ne. baherA-mUMgAnI zALA-amadAvAdane sana 1934ne vArSika vRtAMta. zrI dakSiNAmUrti vi bhavana-bhAvanagarane 1934-35ne ahevAla. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D07 1-navU ane jUnuM ApaNe jUnA bhAratavarSanA bahu prAcIna, bahu thAkelA. aneka vAra mArA pitAmAM e jAtigata vizALa prAcInatAne anubhava kare chuM-mana daIne jyAre aMtaramAM nIrakhI jouM chuM, tyAre aMdara mAtra vicAra, vizrAma ane vairAgyaneja joI zakuM chuM; jANe aMdara bahAra lAMbI chuTTI cAle che, jANe jagatane savAre ApaNe kacerInuM kAma cheDI AvyA chIe, eTale Akhare bapore jyAre badhA kAme lAgyA che tyAre ApaNe gharamAM bAraNAM baMdha karIne vizrAma karIe chIe; ApaNe pAchale pagAra cUkavI laI nekarImAMthI chUTA thaI penzana upara gharasaMsAra calAvIe chIe, sukhI chIe. eve samaye mAlUma paDayuM ke sthiti pheravAI gaI che. bahu divasanuM je pasAyatuM maLI gayuM hatuM te bAbata barAbhara purAvA nahi ApI zakavAthI navA rAjAnA rAjyamAM jasa thaI gayuM che. ekadama ApaNe bhikhArI thaI gayA. pRthvInA kheDute jema majurI karI mare che ne kara bhare che tema ApaNe paNa karavuM paDaze. purAtana jAtine Aja Ama ekAeka pharI mahenata karavAno vakhata Avye che. tyAre have vicAra cheDI de, pathArI cheDI de, ghara bhA. 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ k bhAratadhama cheDI de; vyAkaraNa, nyAyazAstra, zrutiskRti ane nityanaimittika kama jhAlIne besI rahe have cAlaze nahi, kahyu mATInAM DhephAM bhAgeA, pRthvImAMthI dhana pakavA ne navA rAjAne kara bharA; kAlejamAM bhaNA, hATelanu' khAo ne AphisamAM cAkarI karI. hAya, bhAratavarSanA kATa teADI pADI A sImA vinA nA vizALa kamedAnamAM ApaNane kaNe ANI khaDA karI dIdhA ! cAre bAjue mAnasika baMdha bAMdhIne, kALapravAhane adha karI daIne badhu manamAnI rIte gUMthI nirAMte beThA hatA; bhAratavarSanI bahAra samudranI peThe cacaLa pheraphArA rAtadahADe dghanyA karatA hatA, paNa ApaNe te acaLa sthira thaIne beThA hatA, gatizIla akhila saMsAranA astittvane bhUzrI nirAMte beThA hatA; etre vakhate kAAMmAM thaIne mA azAnta mAnavapravAha ApaNA gharamAM ghusADI daine kANe e madhu dhULadhANI karI nAkhyuM ? brUnAmAM navu bheLa vI daine, vizvAsamAM zaMkA ghusADIne, sa MtoSamAM asa'teSanI lAta lagAvIne kANe A khayuM ... tuM karI nAkhyuM ? mAne ke ApaNI cAre khAjIe himAlaya ane samudra vadhAre majabUta heta, mAnavasamAjanuM eka TALu ajANyA ekalA vADAnI aMdara zAntabhAve bharAI pesI eka prakAranI sAMkaDI paripUrNatA pAmI zakata; pRthvInA samAcAra te jANuvA pAmata nahi ane bhUgaLa saMba MdhenI mAhitI milakula TuMkI raheta; mAtra temanAM kAvya, temanAM samAjatatra, temanAM dharmazAstra, temanAM darzanatattva sa pUrNatA pAmata, zAbhA pAmata-jANe ke pRthvI sivAyanA khIjA phAI grahamAM rahetA lAgata; temanA itihAsa, temanAM jJAnavijJAna, sukha saMpata temanAmAM ja purAM thAta. samudrane eka bhAga jema kALe karIne mATIe adha thaI samudramAMthI kapAI paDe ane jema sudaMra zAntimaya sarovara banI jAya, temAM mena kaMI uThe nahi ane savArasAMjanA vividha raMgeA dhAraNa karI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - navuM ane jUnuM bhI uThe ane aMdhArI rAte acaLa tArAonA prakAzamAM zAtithI koI gUDha rahasyanA dhyAnamAM nimagna thaI rahe. kALanA vegane pravAhe pheraphAranA kolAhala vacce, prakRtinI zaktizALI raMgabhUmi AvI paDaye prabaLa zikSaNa maLe khara, sabhyatA pamAya kharI; paNa nirjanatA mAM, zAnimAM, gaMbhIratAmAM utaryo kevA kevAM ratna meLavI zakAze e zI rIte kahI zakAya ? A valovAtA saMsArasamudramAM zAnita kaI jatine maLe nahi. lAge che ke mAtra bhAratavarSa ja eka kALe devage samasta pRthvImAM ema cheTe rahI zaka hatuM, ane DUbakI mArI taLiye besI zaka hatA. jagata jema asIma, tema mANa sane AtmA paNa asIma; jeoe e ajANyA pradezane raste zodhI kADhe che, temane kaMi navuM satya maLyuM haze, navIna prakArane kaMI AnaMda thaye haze, emAM kazo zaka nathI. bhAratavarSa tyAre baMdha bAraNavALI nirjana rahasyabharelI prayogazALA (lebereTarI) jevuM hatuM, temAM eka alaukika mAnasika sabhyatAnI chAnIchAnI parIkSA thatI hatI. yuropanA madhyayugamAM jema kImI Agare chAnAmAnA gharamAM pasI judAM judAM addabhuta prakAranAM jaMtrataMtrathI dIrdhAyu rasa zedhavA prayatna karatA hatA, tema ApaNuM jJAnIe gupta sthAnamAM sAvadhAna rahI AdhyAtmika jIvananA rasanI zodha karatA hatA. teo pra0 42tA hai yenAhaM nAmRtasyAm kimahaM tena kuryAm / ane ati kaThaNa upAye e amRtasa zodhavA aMtaramAM uMDA utaratA hatA. emAMthI zuM maLata te keNa jANe ? kImIAmAMthI jema kemisTrI pedA thaI, tema emanI e tapasyAmAMthI mAnavanI kevI kevI gUDha zaktiono vikAsa thAta te Aja koNa kahI zake ? paNa akasamAt daravAjA bhAgIne bahAranA niraMkuza leka bhAratavarSanI e pavitra prayogazALAmAM jorathI pasI gayA, ane e zedhanAM phaLa sAdhAraNa lokanI pAse DhaMkAI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma rahyAAM-bahAra AvavA pAmyo nahi. AjanI niraMkuza sabhyatA vacce e parIkSAne mATe zAtine samaya pharI maLaze ke kema e te keNa jANe? pRthvInA loka e prayogazALAmAM peThA tyAre temaNe zuM joyuM? eka jUne jegI, ene lUgaDAM nahi, pRthvInA itihAsanI mAhitI paNa nahi. je je vAta e karavA Ira che tene mATe Aje paNa samajI zakAya evI kaI bhASA nahi, mAnI zakAya evuM kaI pramANe nahi, samajI zakAya evuM keI pariNAma nahi. have te he vRddha, he ciMtAzIla, he udAsIna! tame uThe, rAjakIya pravRtti karo athavA te divase pathArImAM paDyA paDyA pitAnI purANuM juvAnIne pratApa jorathI gAtA gAtA tamArAM jINuM hADakAM uchALo. juo ke ethI tamArI lAja jAya che ke nahi? paNa mArAthI te ema banI zake ema nathI. kevaLa mAtra chApAMnA kAgaLanA zaDha phaDaphaDAvIne A dustara saMsArasamudranI jAtrA zarU karatAM mAro jIva cAlatuM nathI. jyAre maMda maMda anukULa vAyu vAta hoya tyAre te e kAgaLanA zaTha abhimAne phUlI uThe, paNa samudramAMthI kadI sapta pavana chUTaze, tyAre dama vagarane kAgaLane daMbha phATI jaze ne tenA TukaDeTukaDA thaI jaze. ema kadI heya ke pAse kayAMya unnati nAmanuM ekAda pAkuM baMdara hoya tyAM pahoMcIne dahIMne vaDAM khAvAne joga hoya, bese, khAo' kahI ke pIrasanAra taiyAra hoya, te te eka vAra samaya vata, AkAzanAM lakSaNa pArakhI caturAie vahANa haMkArI javAnuM sAhasa thAya. paNa je jANIe ke ene mArge musApharI kaI cheDe nathI, kayAMya vahANa bAMdhIne uMghavA joga nathI, uce mAtra yuvatAre che ne nIce mAtra anaMta samudra che, pavana te tephAnI che ne majA uMcAM uchaLI phATe che, teya paNa phUlaskepa kAgaLanuM vahANa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navu ane jAnu' AMdhavA maMDI paDavu* ? teya vahANu hakAravAnI te IcchA che, jyAre joyuM ke mAnavapravAha cAle che, cAre bAjue taraMga uDe che, pracaMDa vege kama-zvAsa khAdhA vagara dADe che, tyAre mana nAcI uThayuM. eve vakhate icchA thAya ke ahu varasanAM gharaadhana tADI kUdIne bahAra paDIe, paNa pachI khAlI hAtha upara najara paDe tyAre yAda Ave ke musApharInuM bhAthu' kyAM hRdayamAM e anata AzA, jIvanamAM e atyata aLa, vizvAsanA e haDha prabhAva kayAM ? tyAre te pRthvInA khUAmAM cupacApa paDayu' rahevu ja bhaluM. A Tuko sASa ane nirjIva zAnti ApaNe mATe ghaNIya che. tyAre gharamAM beThA beThA vicAra karI manane samajA vIe ke ApaNu yaMtra manAvI zakIe nahi, jagatanA gupta bhe samajI zakIe. nahi, e kharUM, pazu sneha rAkhI zakIe, kSamA karI zakIe, bIjAne ApaNuM ghara paNa khAlI karI ApIe. tyAre durAzAnA mAryAM asthira thaI rakhaDavA mAM lAbha zuM ? tyAre game te gharamAM eka khUNe paDayA rahevu, game te vatamAnapatranAM vikhyAta pAnAMmAM nAma kADhavu. paNa du:kha che, daridratA che, khaLIAnA julama che, nirAdhAranA nasIbamAM apAmAna che, khUNAmAM besIne kevaLa gharakAja ne parANAgata karyuM zuM kai eno nikAla thAya ? hAya, e tA bhAratananuM mATuM. duHkha che ! ApaNe phAnI sAthe buddha karavu ? rUDha mAnavaprakRtinI purANI ni yatA sAthe ? isu khristanuM leAhI reDAye paNa je kahyu nirdayatA hejIye phAmaLa thaI zakI nathI, e paththara sAthe prabaLatA haMmezAM nibaLatA upara niya; ApaNe e purANI pazu prakRtine zI rIte jItavI sabhAo karIne ? darakhAsta mUkIne ? Aje eka bhikhanA TukaDA khAine ne vaLI kADhe eka thappaDa khAi ne ? nA, e kadApi banaze nahi, tyAre baLImAnA jevA aLImA carce ? hA, ema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratamAM bane tyAre thAya kharuM. paNa jayAre vicArI joIe ke yuropa keTale baLIo ne ke kAraNe baLIe, jyAre e nira kuza zaktine eka vAra kAyama ne sarva rIte anubhava karI joIe te pachI kaMI AzA rahe? tyAre te manane thAya ke A bhAI, sahanazIla thaI rahIe ne neha karIe ne bhaluM karIe, TaeNga karIzuM nahi, nabaLAne mahuM duHkha te e ke e moTAM kAma na karI zake eTale moTe TaeNga karavA tuM ene sAruM lAge. jANe nahi ke moTA asatya karatAM nAnA satyathI mANasane vadhAre lAbha thAya che. paNa mAro abhiprAya upadeza ApavAnuM nathI. sAcI sthiti zI che te tapAsavAne ja prayatna karuM chuM. ema tAsavA besatAM, purAtana veda purANa saMhitA meLAmAM laI manamAnatA lokane saMgraha karI eka kApanika juga khaDe ka kaMI vaLaze nahi, athavA bIjI jAtionI prakRti ane itihAsa sAthe kalpanAbaLe ApaNe prakRti ane Iti hAsane jogavI daI ApaNA navA zikSaNanI daLI bhIte upara meTA AzAonA kilA caNavAno udyoga paNa nakAe jaze. jevuM ja joIe ke kharI rIte ApaNe chIe kyAM ? ApaNe je jagAe chIe, te jagA upara pUrva dizAethI bhUtakALanuM ane pazcima dizAethI bhaviSyakALanuM mRga jaLa AvI paDayuM che; e bene pUrI rIte-svataMtra rItesA. svarUpe manamAM vicAra kara joIe ke kharekhara, ApaNe kaI mATI upara ubhA chIe. ApaNe eka atipurANA jIrNa nagaramAM rahIe chIe; eTaluM purANuM ke ahIMnA ItihAsamAMthI e bhuMsAyA jevuM thaI gayuM che, mANasane hAthe lakhAyelA smaraNuci zevALa taLe DhaMkAI gayAM che; ane eTalA mATe bhrama thAya che ke jANe A nagara mAnavaitihAsanI pUrvanI rAjadhAnI haze, jANe anAdi prakRtinI prAcIna rAjadhAnI haze. mAnava itihAsanI rekhAo bhuMsI nAkhI prakRtie pitAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM ane jUnuM zyAmaLA akSare enA sarva bhAge upara vicitra AkAre sajAvI dIdhA che. ahI huArA varSAnA varasAda peAtAnAM AMsue lITI dorI gayA che. ane hajAra varSAnI vasa taRtue peAtAnA javA AvavAnI tArIkhenA lIlA dAgha dareka bhItanAM kANAMmAM karI gaI che. eka bAjuethI ene nagara kahI zakAya te bIjI bAjuethI ene rAna kahI zakAya. ahI mAtra chAyAnA ane vizrAmana, citAnA ane vedanAne ja vAsA che. ahIMnA tamarAMthI gAjI rahelA rAnamAM, ahIM'nAM vicitra prakAre DAlatAM jaTAjUTa sApha nIcenI ne purANI aTArIAnI gaMbhIra bhItAnI aMdaranI chAyA te kAyA hoya ne kAyA te mAyA hoya evA bhrama thAya che, ahInI A sanAtana chAyA nIce satya ane kalpanA e be bhAIbahenanI peThe haLImaLIne rahe che, eTale ke prakRtinuM vizvakAya tathA mAnavInI mAnasika same ekabIjAne vaLagIne rahe che ne nAnA prakAranI chAyAkune anAve che. ahI chekarAM cheDIe sArA dahADA khelyA kare, paNa jANe nahi ke e te mAtra khelaja che; ane umare AvelA leka rAtadahADo svapnAM dekhe, paNa mAne ke ame te kAja karIe chIe. jagatanA apeAranA suraja chAparAnAM kANAMmAMthI hIrA mANeka jevA cakacakatA dekhAya, pramaLa vAvAjhoDu dhaNAM jaMgalamAM athaDAI narama paDI ma'kramaH vAyurUpe Ave; ahI' jIvana ane mRtyu, sukha ane duHkha, AzA ane nirAzA ekabIjAnA aMtaranI sImAe bhusI AvyAM che; adeche. vAda ane kakANDa, vairAgya ane sa`sAyAtrA eka sAthe ja deDayAM AvyAM che. Avazyaka ane anAvazyaka, brA ane pASANumUrti, jaDamULathI ukhaDI gayelA sUke| bhUtakALa ane navapallava pAmele jIvate vamAna paNa sarakhe bhAve Adara pAme che. zAstra jyAM cAya che tyAM vaheMcAya cheja, ane zAstrane DhAMkI daine jyAM rivAjanA krIDAonA kA A thayA che tyAM paNa ALasu bhakta pAtAnA hAtha enA upara lagADatA nathI. zAstragraMthAnA akSara ane pAnamAM kIDA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat no www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadhAma e pADelAM kANAM e beyane sarakhuM mAna maLe che. ahIM pIMpaLe ugI nIkaLe tuTI gayelI bhItavALA maMdiramAM deva ne bhUta baMne sAthe vase che. tamArA jagatajuddha mATe senA taiyAra karavAnI zuM A chAvaNuM? tamAruM kaLa kArakhAnAM, agni ektA hajAra hAthavALA tamArA leDhAnA dAnanuM kedakhAnuM banAvavAne mATe A dAdaLI bhIMte zuM kAma lAgaze ? tamArA asthira udyogane vege enI luNAelI iTe bheMce te paDI jaze, paNa tyAra pachI pRthvInI A ati prAcIna, bheMyabhegI thaI gayelI jAti ubhI raheze kayAM jaIne ? A jaDa gaMbhIra mahA nagaravana bhAgI gaye aneka varSothI je eka vRddha brahmarAkSasa ahIM guptavAsa kare che te paNa ekAeka gharabAra vagarane thaI paDaze. bahu divasathI emaNe ghara bAMdhyuM nathI, e abhyAsa emane che paNa nahi, emanA AgaLapaDatA vicArake te emAM garva mAne che. je keI vAta saMbaMdhe teo kAgaLa upara pitAnI kalamanI pUMchaDI halAve te sAcIja; enI sAme keIthI vAMdho uThAvAya nahi. kharekhara, ati prAcInakALe mULa puruSe je bhIMta upara vAstu kareluM, e bhIMta emanAthI choDAyaja nahikALe karIne avasthAmAM aneka pheraphAra thayA che, ane navI sagavaDo agavaDa AvI che paNa e saune tANuM lAvI-jIvatAne ne Ane, sagavaDane ne agavaDane jorathI tANuM lAvI-pUrvajoe bAMdhelI e bhIMtamAM caNI dIdhI che. agavaDane khAtara e kadI spardhAbaLe ubhA thaInavuM ghara bAMdhe che ke jUnuM samAre che evI ga5 mAravA te emane mitra ke zatru paNa hiMmata karate nathI. gharanA chAparAmAM bAkepha paDe ne temAM thaI vakhate gharamAM tApa Ave te kadAca upara vaDa heAya te enI DALIthI chAyA thAya, ne kALe karIne mATI bharAya te kANu vakhate saheja nAnuM thAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM ane jAnuM A vanadevI vinAnuM ghADuM' vana, A puradevI vinAnu bhAMgyuM tUTayu' nagara, emAM ApaNe dhetiyuM paherI cAdara ADhI mada maMda huMsagatie cAlIe, jamyA pachI jaze ArAma karIe, chAyAmAM besI ga'phrA khelIe, je kai asaMbhava ane sAMsAramAM kAma lAge evu hAya nahi tenA upara vizvAsa karI tenI vAtamAM AnaMda uDAvIe, je najara sAmenu ane sa`sAramAM kAma lAge evu hAya tenA uparanA avizvAsa DhaLe nahi, ane kadI phAI cheka jo kaika uMcA nIcA thAya te ApaNe sau mAthAM dhuNAvI belI uThIe ke sarvamanyatam dhRitam / eve vakhate tame kyAMkathI AcitA AvIne amArA jItu pAMjarAne e traNa sakhata AMcakA mArIne Ale che, " uThADI, tamArA zayanagRhamAM amAre amArI Aphisa karavI che, tame uMghe che. mATe kaMi dhA sAMsAra ughatA nathI. eTalAmAM te jagatamAM aneka pheraphAra thaI gayA che; e ghaTA paDe che, pRthvIrAja madhyAkALa padhAryA che, atyAre tA kAmanA vakhata che, " evu' sAMbhaLIne ApaNAmAMnA koi kai dhaDakDa karI uThI karyA che kAma kayAM che kAma ?' ema marADanA gharane cAre khUNe karI vaLe che, ane je kaika jADA hoya che te tA patIuM DhIlu' karI eTale che ke " kANu che re! kAmanI vAta kANa kare che re?" tyAre zuM ApaNe kAmagarA leka nathI ema kahevA ma che bhAre bhrama! bhAratavaSa sivAya khIje kyAMya kakSetra che ja nahi, dekhatA nathI ke mAnava. dhrutihAsanA prathama yugamAM ahIMja AAya-anAnAM yuddha thaI gayAM che? ahIM keTalAM rAjya sthapAyAM che, keTalA nItidhama thapAyA che, sabhyatAnA sagrAma macI gayA che ? mATe ApaNe ja kAmagarA leka chIe, have khIjuM kaI kAma karavAnuM leA nA.paNa jo tamane avizvAsa ja AvatA hAya ta itihAsanA tamArA dhAravALA phodALA laine Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma bhAratavarSanAM jugajuganAM pharI vaLelAM paDa khodI kADhe ne pachI zodhI kADhe ke mAnavasabhyatAnI bhIte upara kayAM kayAM ApaNuM hAthanA thApA paDI rahyA che? tyAM sudhI huM jarA UMgha laI lauM." evI rIte ApaNAmAMnA keTalAka ardhA acetana jaDa mUDha dAMbhika bhAve, UMghabharI rAtI AMkha kaMIka ughADIne, ALasabharyo, dharyo aspaSTa hoMkAre karatA jagatamAM je rAtadahADo cAlyA jAya che tenI avagaNanA kare che ane koI keI gaMbhIra AtmaglAni sAthe DhIlI paDI gayelI nADIovALA, mUMgA paDI rahelA udyamane vAraMvAra lAto mArIne jagaDavAne prayatna kare che. ane jeo jAgratasvapnanA mAnavI, jeo karma ane vicAramAM asthira citte pharyA kare che, jeo purAtana jIrNatA dekhI zake che ane atyAranI asaMpUrNatA anubhave che eja hatabhAgIAe vAraMvAra mAthAM halAvI bese cheH he navA leka! tame je na kArDa kare zarU karI dIdhuM che, tene pAra hajI te Avyo nathI, tenuM samasta satya-asatya hajI te nakkI thayuM nathI, mAnava adakanA sadAkALanA keyaDAne te keI ukela thaye nathI, tame ghaNuM jANyuM che, ghaNuM pAmyA che; paNa sukha pAmyA che? ame je vizvasaMsArane mAyA mAnIe chIe ane tame jene dhruvasatya mAnI maro che, tethI tame zuM amArA karatAM vadhAre sukhI che ? tame navA navA abhAva bhAgavAne navI navI vastuo banAve che ane daridranI dari. katA ulaTI vadhAro che, gharanI sukha zItaLa chAyA choDI avirAma karmanA mAryA tANamAM paDe che, kamane ja sarva jIvanane dhaNI banAvI vizrAmane badale umAdane padharAve che; bhalA tame jANe che ke tamArI unnati tamane kayAM kheMcI jAya che? ame sArI rIte jANIe chIe ke ame kyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM ane jUnuM 11 AvyA chIe? ame gharamAMnA nAnA nAnA abhAva pUravA ane gADha nehe ekabIjAnI sAthe baMdhAI meM AgaLa AvI paDelAM nAnAM nAnAM nitya naimittika kata karavA jaIe chIe. amArI je kaMI sukha samRddhi che te garIba ane tavaMgara, nikaTanA ane dUranA saMbaMdhIo, atithi, cAkara ne bhikhArI maLI vahecI laIe chIe. ane eTalA leka bane eTale sukhe jIvana gALIe chIe, kaI kaIne tyAga karavA IcchatuM nathI, jIvana upara virakta thatAM keI koIne tyAga karatAM aTakAvatuM nathI. bhAratavarSane sukha joIe nahi, saMtoSa joIne hate te maLe paNa che, ane sarva jagAe sarva tei e piyA paNa che. have ene kazuM karavAnuM nathI. paNa e pitAnA vizrAmanA khUNAmAM beThe beThe tamArI jIvananI gAMDI deDADI dekhIne tamArI sabhyatAnI pUrepurI saphaLatA saMbaMdhe manamAM ne manamAM zaMkA kare che. manamAM vicAre che ke dahADA jate chevaTe tamAre jyAre eka dahADe kAma baMdha karavuM haze tyAre zuM ema saheje-ema dhIre vizrAma meLavI zakaze ? amArI peThe ema kema-ema sahudaya pariNAma lAvI zakaze? udyama jema dhIre dhIre lakSayabiMdu tarapha AvI pahoMce, tapela divasa jema suMdaratAe paripUrNa thaI saMdhyAnA aMdhakAramAM DUbI jAya tema madhura samApti tame karI zakaze ke? nA. kaLa jema aphara mAt bagaDI jAya, dhIre dhIre pAtaLI varALa ane tApa ekaThAM thaI jatAM eMjIna jema akasmAt phATI jAya, eka ja raste cAlanArI e gADIo sAmasAme AvI ekabIjI sAthe athaDAI jema akasmAtu gabaDI paDe, tevI rIte prabaLa vegavALA bhayaMkara nAzamAM A badhAne cheDe nahi Ave ? game ema thAo, paNa tame Aja ajANyA samudranA ajAye tIre javA nIkaLyA che, tethI tamAre mAge tame jAo, ame amArA gharamAM ja besI rahIe temAM bhaluM che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 bhAratama paNa mANasane besI rahevA de ke tamAre kyAre vizrAma kare che, tyAre jagatanA aneka leka caMcaLa thaI uThayA che. gRhastha jyAre ughavA Atura thaye che, tyAre bahAranA leka aneka vicAre aneka raste doDAdeDa karI mUke che, e sivAya bIjuM paNa yAda rAkhavuM joIze ke, jagatamAM jyAM AgaLa AvIne tame aTakaze tyAMja AgaLathI tamAro nAza tha zarU thaze. kAraNa ke tame ekalAja aTakaze, bIje te ke tamAre saMghAta karavA ubho raheze nahi. jagatamAM pravAha sAthe gati rAkhIne jo tame cAlI nahi zake, te pravAhane samasta pracaMDa vega tamArA upara dhasI AvIne tamane jhApaTa mAraze, tethI joIe te tame ekadama uMdhA paDI jaze ke joIe te jhApaTe khAI khAIne dhIre dhIre nabaLA paDI jaI pravAhane taLIe jaI DUbI maraze. joIe te caMcaLa bane ne jIvanacarcA kare, nahi te vizrAma karo ne DUbI mare jagatane niyama te e che. tyAre ApaNe je jagatamAM AvI paDayA chIe, te te AvuM ja che. tyAre e saMbadhe je vilApa ja karavuM hoya te evI ja rIte karIe ke pahelAM niyama ko te sAdhAraNa rIte te sAce che, paNa ame emAM eka evI rItane suyoga karI lIdhA che ke amane e niyama bahu divasa sudhI lAgu paDe nahi. jema sAdhAraNa rIte ema kahevAya ke, jarAmRtyu jagatane niyama che. paNa ApaNA jogIoe jInazaktine rUMdhI rAkhI mRtavat banI bacI rahevAne upAya zodhI kADhaye che. samAdhi veLAe jema temanI vRddhi thAya nahi, temaja temane kSaya paNa thAya nahi. jIvanane aTakAe meta nIpaje, paNuM jIvananI gatine aTakAvye cirajIvana prApta thAya. ApaNI jAtine paNa A vAta lAgu paDe che. bIjI jAtio je kAraNe mare, te kAraNane ApaNI jAti madadamAM laI lAMbA jIvanane raste zodhI kADhe, kAmanAne Aveza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM ane jAnuM 13 jyAre nakhaLeA paDI jAya, thAkayA udyama jyAre DhIlA paDI, jAya, tyAre jAtinA nAza thAya. ame bahu yatne bhUMDI vAsanAone kSINa karI nAkhI, udyamane bAMdhI dai samabhAve AyunuM rakSaNa karavAnA udyoga karyAM hatA. lAge che ke thADAka lAbha paNa thayA hatA, ghaDIgmALanA kAMTA jyAM AgaLa AvIne aTakI paDaye tyAM AgaLaja caturAi karIne vakhatane paNa aTakAvI pADace. pRthvImAMthI jIvanane upADIne eTale uMce AkAzamAM mUkI dIdhu` ke jyAM pRthvInI dhULa pahoMcI zake ja nahi, ne e jIvana sadAsa dA nirdeLa ne nirbhaya rahe. paNa lAkamAM ema elAya che ke thADAka vakhata upara pAsenA 'galamAMthI eka cira'jIvI yAgamagna ceAgIne kalakattAmAM ANyeA hateA. tyAM khahu upadravathI tenI samAdhi bhAgI gaI ne te maraNa pAmyA. ApaNI jAtinI cAganidrA pazu mahAranA leke bahu upadrava karIne bhAgI nAkhI che. Aje have bIjI jAtio ane ApaNI jAti vacce Aje tA kazA taphAvata nathI, mAtra che te e che ke bahu divasathI bahAranA viSayamAM nirudyama rahevAne ApaNA jIvanane abhyAsa paDI gayeA che. cegamAMthI uThIne ekadama keTalAhulamAM mAvI paDayA chIe. paNa tyAre karavu zu' ? ubhI thayelI sthitimAM niyamane anusarIne paDI gayelI prathA pramANe jIvana khacAvavAnA rastA levA paDaze. lAMbI jaTA ne lAMkhA nakha kApI nAkhI niyamita khAnarapAna karavAM joize, lagaDAM paheravAM. jemaze ane hAthapaga halAvavA joize. paNa atyAranI sthiti te evI thai paDI che ke ApaNe jaTAnakha kApI nAkhyAM che, kharA sasAramAM praveza karIne samAjanA leAkamAM bhaLavA paNa mAMDyuM che; paNa mananA bhAva badalI zakatA nathI. hajI ApaNe te ema ja kahIe chIe ke, ApaNA ApadAdA mAtra haraDenuM sevana karatA ne nAgA bhA. 2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratamAM pharatA teya moTA gaNAyA che; tyAre Aje ApaNe lagaDAMlattAne, AhAravihArane, kAmakAjane ATale meha zAne? ema belI ApaNe pitI AnI pahelI pATalI vALI, khabhe cAdara oDhI, kAmakAja uparane meha cheDI bAraNAne uMbare beThA beThA vAyunuM sevana karIe chIe. ene ApaNane khyAla nathI ke cagAsanamAM je parama mAnapAtra, te samAjamAM jaMgalIpaNuM. prANu uDI jatAM jema deha apavitra thAya tema bhAva na rahetAM bahArane veza paNa teja. tamArA ne amArA jevA loka jeo tapasyA kare nahi, haviSya khAya nahi, bUTajAM pahere, TrAme caDhe, pAna cAvatA cAvatA aiphise-nizALe jAya, badhI vAtamAM anekAneka vicAra karI jotAM paNa jemane mATe khAtarIthI kahI zakAya nahi ke e te bIjA yAjJavalkaya, vasiSa, gautama, jarakAra, vizaMpAyana ke bhagavAna kRSNa dvaipAyana haze ke nahi; je bALakone vAsthakhilya tapasvI kahetAM suddhAM leka pAchA paDe nahi, divasamAM traNa vAra saMdhyAsnAna karI meMmAM haraDe ghAlI jemane aiphise ke koleje kamAI karavA javuM paDe evA leka paNa brahmacaryane beTe DoLa kare ane pRthvInI udyoga parAyaNa evI mAnya jAtio sAme nAkanAM TIcakAM caDhAvI che, ethI mAtra temanI hAMsI ja thAya, eTaluM ja nahi paraMtu temane nukasAna paNa thAya. meTA kAmanI meTI vyavasthA karavI ghaTe. pahelavAna lageTI paherI mATI ceLI chAtI phulAvI raste cAle, rastAnA leka vAhavAha vAhavAha kare, tene kare cheka bicAre kAyara ane meTrIka sudhI bhaNuM Aja pAMca varSathI baMgAla seTarI oNphisamAM mAtra umedavAra, teya je lageTa paherI mATI cALe, uThatA besatAM tAla Thake ane leka pUche te javAba de ke amArA bAbA pahelavAna, tyAre bIjA lokane game eTale AnaMda AnaMda tha haze, paNa ene baMdhubAMdhavane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navu ane jUtu 15 te zAka thayA vinA rahe nahi. eTale game te sAcesAcI tapasyA karI, ke game te tapasyAne ADamara cheDo. prAcInakALe brAhmaNanA amuka sapradAya hate. emane mAthe amuka kAmanA bhAra hate. e kAma sArI rIte thai zake teTalA mATe emaNe amuka AcAra-anuSThAnanI vADa peAtAnI cAre bAjue karI lIdhI hatI. ahuM sAvadhAna rahIne te peAtAnA cittane e vADanI bahAra javA detA nahi. sau kAmane evI eka upayogI vADa hAya che, te khIjA kAmane mAtra vinnarUpa ane. miThAIvALAnI dukAnamAM vakIla potAnA dhadho calAvavA jAya te ane hajAra! vidha naDayA vinA rahe nahi, ane vakIlanI oNphisamAM koI kAraNe miThAivALA peAtAnA dhaMdhA calAvavA bese te khurazI, Tekhala, kAgaLapatra ne kamATamAM hAramadha goThavelA lA-riporTasanI UbhA upara mamatA rAkhyuM ene kema cAle ? AjakAla brAhmaNanuM e mahattva rahyuM nathI. kevaLa bhaNavAbhaNAvavAmAM e rahyA nathI. te mATe bhAge cAkarI kare che, tapasyA karatA te koine ApaNe dekhatA nathI. brahmaNa-abrAhmaNanA kAjamAM kaMI taphAvata rahyA dekhAtA nathI. evI sthitimAM brahmaNyanI vADamAM bharAI rahevAmAM kai lAza ke kaI savaDa ke kai sAkatA dekhAtI nathI. paNa hAla te evu* thaI paDayuM che ke, brAhmaNudhama mAtra brAhmaNuneja gAMdhI rAkhate nathI, paNa je zUdra koi kALe zAstranA baMdhanathI sakhta naheAtA avAce, te koI eka avasare e vADamAM pesI beThe che, tenAthI Aje paNa tyAMthI uThI vADa bahAra nIkaLatuM nathI. pUrvakALe brAhmaNo mAtra jJAna ane dhama mAM ja jIvana gALatA, tethI svAbhAvika rIteja samAjasevAnAM judAM judAM halakAM kAmanA. jo zudro upara paDayA hatA, ane tethI temanA uparanAM AcAravicAranAM ja vratatranAM aneka prakAranAM madhanA khe'cI lei temane aneka prakAranI svataMtratA ApI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 bhAratadhama saraLatA karI ApI hatI. paraMtu Aje te kareALIAnI jALa jevI jALamAM samasta bhAratanA brAhmaNudra so hAthapage 'dhAI paDayA che, maryAM jevA nizcaLa thaI paDayA che. na te te sa'sAranuM kAja karI zake che ke na tA tee pAra mArthika cega sAdhI zake che. pUrve je je kAma hatAM te Aje khaMdha thaI gayAM che, Aje je kAma jarUranAM thaI paDayAM che, tene paNa pagalepagale vAMdhA naDe che. tyAre jANavu jarUranuM che ke, Aja ApaNe sa'sAramAM AvI paDayA chIe, te vakhate prANu ane mAna sa bhALavu' hAya tA nAnA AcAravicArane kAraNe haMmezAM thU thU karyo, pATalInA IMDA ucA jhAlI cAlyuM, nAkanI TIcakI uce caDhALye, bheAMya upara dhIre dhIre pagalAM mUkIne hase karyo cAlaze nahi-jANe A vizALa vizvasasAra te kai kAdavanA kuMDa na hAya, zrAvaNa mAsanA lapasaNeA raste na hoya ke jethI pavitra puruSanA caraNukamaLa ene aDatAMja abhaDAya ! Aje je pratiSThA joitI hoya te cittanI udAratAnA vistAranI, sava aMge nIrAga ratasthatAnI, zarIra ane buddhinI prabaLatAnI, jJAnanA prakAzanI ane vizrAmavinAnI kA tatparatA joize. ahu jatana karIne, peAtAnA pagane sAdhAraNa dharatIthI uMcA rAkhIne, peAtAnI mahAmAnya jAtane khurazI Temala upara addhara rAkhIne, bIjA saune tiraskAravacana sa'bhaLAvIne ApaNe je DhaMge cAlIe chIe e te AdhyAtmika navAbI kahevAya. evI navAbIthI mANasa kAmamAMthI nIkaLI jAya ne kuMdamAM aMdhAi paDe. mAtra jaDa padAthaeN teja kAcanA DhAMkaNu nIce rAkhI mukAya. jIvatA prANIneya jo mahu cekhkhuM rAkhavAne nirmaLa sTrA TikanA DhAMkaNA nIce DhAMkI mUkyuM hoya teA kharekhAta enA upara dhULa te| na ja caDhe, paNu sAthe jIva paNa cAlye! jAya. dhULa ane jIvane eyane TALavAnA e upAya che, ApaNA paDitA kahe ke ApaNe AzcaryakAraka Aya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM ane jUnuM pavitratA prApta karI che, te bahu sAdhanAnuM dhana che, mATe ene bahu jatana karIne saMbhALavuM joIe, eTalAja mATe ApaNe svecha-yavananA sparzathI sau rIte dUra rahevA prayatna karavA joIe. A saMbaMdhe eka be vAte kahevA jevI che. prathama te ApaNe sau ApaNane pitAne khAsa pavitra mAnI beThA chIe tevuM kaMI nathI, ane mAnavajAtinA moTA bhAgane apavitra gaNIe chIe te kevaLa anyAya ja che, phekaTanuM abhimAna che. ethI te ekabIjA vacce anarthaka vera ubhuM thAya. e pavitratAnA daMbhane kAraNe e bIjAo uparane tiraskAra ApaNuM caritrane kIDAnI peThe kotarI khAya, e vAta ghaNAnA mAnavAmAM nahi Ave. e leka te gaMbhIra meM karI kaheze ke, ame tiraskAra karIe chIe ja kayAre? amArA zAstramAM lakhyuM che ke vasudhaiva kuTuMkavavam aa zAstramAM zuM lakhyuM che ne paMDitAe tenI kevI vyAkhyA karI che te saMbaMdhe kazuM kahevAnuM kAraNa nathI, paNa ApaNe vyavahAramAM kema AcarIe chIe, ane e AcaraNanuM kAraNa game te hoya paNa temAMthI sAdhAraNa manuSyanA manamAM svAbhAvika rIte ja mAnavatiraskAra thAya che ke nahi ane eka jAtinA samasta lekane bIjI jAtinA samasta lekane ema tiraskAra karavAne adhikAra che ke nahi, eja vAta vicAravA jevI che. bIjI vAta e che ke, jaDa padArtha ja bahAranI malinatAthI apavitra thAya. zekhIna pozAka paherI jyAre pharavA nIkaLI paDIe, tyAre sAvacetIthI cAlavAnI jarUra che. kAraNake kapaDane mAganI dhULa lAge, sudharAInA baMbAnuM pANI chaMTAya, aneka prakAranA DAgha lAge. AthI saMbhALIne cAlavuM paDe, saMbhALIne besavuM paDe. tyAre pavitratA je pizAka ja hoya te te saMbhALI saMbhALIne cAlavuM paDe, vakhate kazuM lAge kALe thAya ke havA lAge DAghA paDe, evI pizAkI pavitratA laIne saMsAramAM pharavuM e te ApadA ! janasamAjanA raNakSetramAM, karmakSetramAM ane raMgabhUmi upara kArIgarI karelI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 bhAratadhama panitratA sa'bhALIne cAlavuM te bahu kaThaNa paDe; tethI pavitra tAnA jene vA vAcA che evA khApaDo jIva peAtAnA jIvanamArgomAM sAcAi sa kaiAcAine cAle, peAtAnA kApaDacApaDanI peThe pavitratAne paNa peTImAM ghAlI saMbhALI mUke, AvI sthitimAM mANasane pUrA vikAsa kaphrI thaI zake nahi. AtmAnI adara pavitratAnA prabhAva hoya te bahAranI malinatA thADIka sahevI paNa paDe. rUpane mATe bahu cIvaTavALA mANasa peAtAnA raga khagaDI jaze, e ke pRthvInI dhULa, mATI, pANI, tApa, pavana--e sauthI nAsate| bhAge ane mAkhaNanI pUtaLI samA khanI nirbhaya sthAne bharAi pese; bhUlI jAya ke su'daratA ne raMga tA bahAranI gheAbhA che, paNa te saunI pratiSThabhUmi je svAsthya te te a Mdara che, ane te ja mukhya che. jaDane svAsthyanI darakAra nathI, tethI ene DhAMkI rAkhyuM pAlave, paNa AtmAne jo jaDa mAnatA na haiA tA bahAranI malinatAnuM kaMIka jokhama laine paNa svAsthyane kAraNe, khaLavAna karavAne kAraNe tene sAdhAraNa jagatanA saMbaMdhamAM joDavA joize. AdhyAtmika bhAbhupaNAnI vAta kema kahI hatI e samajAvu'. khAlI bahAranA sukhanI lAlasAne vilAsitA kahe. thAya, temaja khAlI bahAranI pavitratAne AdhyAtmika vilAsitA kahI zakAya. khAvAmAM, pIvAmAM, suvAmAM Amatema jarA pheraphAra thatAM pavitratA abhaDAI jAya e khAkhupaNu kahevAya. evA AbupaNAthI manuSyatvanu' vIya nAza pAme. sAMkaDApaNAthI ne jaDatAthI aneka vAra ApadAmAMthI macI javAya, e kabUla karavu' paDe che ne e vAta pazu sAcI huM je samAjamAM mAnavasvabhAvanI pUrI jAgRti ane jIvananA pravAha hoya te samAjamAM aneka upadravamAM AvI paDAya. jyAM jIvana vadhAre tyAM svAdhInatA ya vadhAre ane vicitratA ya vadhAre. jo mANusanA nakha-dAMta toDI nAkhIne, ane cAbukanA bhaya dekhADIne AhAra e. karI nAkhavAmAM Ave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM ane jUnuM 19 teA hAlavAcAlavAnI zakti vinAnAM pALelAM pazuenA vADA badhAya, jIvaprakRtinI vicitratAnA eke vAre lepa thAya, jANe bhagavAne A vizALa pRthvIne eka sahu pAMjarU anAvyu che, jIvanI kSetrabhUmi banAvI nathI. paNa samAjanI je prAcIna mAtA che te te mAne che ke, ta'durasta chekarU taphAnI hAya, ane tAphAnI ekarUM te kadI raDe, kadI doDe, kadI bahAra jAya ane peAtAnuM dhAryu karavA kakAsa kare. ene upAya karavA enA mAMmAM thADuM aphINu khavarAvI, maryAM jevu' karI suvADI mUkyu* hoya te nirAMta gharanuM kAma thAya khar samAja jeTale uce caDe, teTalI tenI javAbadArI, tenuM kAma svAbhAvika rIte ja vadhe. jo ApaNe ema kahIe ke, amArAthI eTalu badhu thaI zakaze nahi, amArAthI eTale udyama thaI zake nahi, amArI e zakti nathI; jo mAtApitA kahe ke putra kanyAne umare AvatA sudhImAM manuSyatvanuM zikSaNa Apavu. amArAthI anI zakaze nahi; huM!, ame mAtApitA thavAne te taiyAra chIe. jo ApaNA vidyAzIA kahuM ke, amArAthI sayama te zakhI zakAze nahi, mana-zarIrane sa'pUrNa khIlatravA mATe amArAthI vATa joi zakAze nahi, akALe avitra dAmpatya amAre joize ja ane hindu dhamanuM eja kmAna che; amAre tamArI unnati nathI joItI, ame tA jatA AvyA chIe eja raste javAnA. AvI AvI vAta sAMbhaLIe tyAre tA enA uttara ze ApavA ? paNu chatAM ce. Ama hInatA ne hInatA kabUla karI levI e ya hajI sArUM che; paNa buddhikhaLe nivatAne sAdhutA ane azaktine zrettA mAnyuM ke manAvye te sadgatinA rastA AThe ghATe aMdha thai jAya. cAre dizAnI mAdhusAI viSe ApaNune zraddhA hAya te AvI vAtA elIe nahi, tyAre teA caturAIe tarka pharIne peAtAne bhUlI jai cADAka sAMkaDA bahAranA 'skAramAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 bhAratadhama *** peAtAne khAMdhI devAnI pravRtti karIe nahi. ApaNe jyAre manA jevA mA~ hatA, tyAre te A pAmAM yuddha hatuM, vepAra hatA, zilpa hatuM, videzamAM AvajA karatA yurIpanI sAthe vividha vidyAnI levaDadevaDa hatI, digvijayI khaLa ane vicitra aizvaya hatuM. bahu lAMkhA kALanA ane bhedanA paDadA pAchaLa kALanI sImAne cheDe e bhAratavarSanI sabhyatAne pRthvIthI ati eka tapaheAmanI alaukika samAdhinI bhUmi jevI ApaNe kalpIe chIe ane ThaMDI chAyA nIcenAM kAma vinAmaLase uMghatA ApaNA A gAmaDAnI sAthe sarakhAmaNI karIe chIe, paNa e sthiti kadApri evI na hatI. ApaNe kalpanA karIe chIe ke, ApaNI sabhyatA mAtra AdhyAtmika hatI, upavAse kSINa thaI gayelA ApaNA pUrva puruSo ja galamAM ekalA ekalA rahetA, pAtapeAtAnA jIvAtmAne ghasI sApha rAkhatA, Ama emane eke vAre kamahIna karI daI prakAzanI pAtaLI rekhA jevA banAvI devA e tA mAtra kalpanAja che. ApaNI e sarvAM'gasuMdara prAcIna sabhyatA huM divasathI rAma kheAlI cAlI gai che, ApaNA vamAna samAjamAM te tenuM mAtra bhUta rahyu che. ApaNA e bhUtanI upara najara karIne mAnI laIe chIe ke, ApaNI prAcIna sabhyatAne paNa phreMDa na hatA, mAtra chAcAmaya AdhyAtmiktA hatI, ane pRthvI, teja jaLane spa`mAtra na hatA, hateA thADIka vAyu ne khAkInuM AkAza. eka mahAbhArata vAMcavAthI ja mAlama paDaze ke, te veLAnI ApaNI sabhyatAmAM jIvananA vega keTalA maLavAna hatA; temAM keTalA pheraphAra, samAjanA keTalA viplava, keTalI viruddha zaktinAM yuddha dekhAya che, e samAja eka mahAna buddhimAna catura kArIgarane hAthe anele suMdara saMcAne samAja na hate. e samAjamAM eka manue leAbha, hi'sA, laya, dveSa, ahaMkAra hatAM; tenIja bIjI bAjue vinaya, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM ane jUnuM za vIratva, AtmasamarpaNu, mahAnubhAva temaja sAdhubhAvathI manu SyasvabhAva sattA zuddha ane jAgrata rahyA karatA. e samAjamAM sava puruSa sAdhu, sava` strIe satI ane savA~ brAhmaNeA tapasvI hatA, ema mAnI levAnuM kAraNa nathI. e samAjamAM vizvAmitra kSatriya hatA; keNa, kRpa, parazurAma brAhmaNuM hatA; kuMtI satI hatAM; kSamAparAyaNuM yudhiSThira kSatriya puruSa hatA ne zatrunA lehInAM tarasyAM tejasvI draupadI nArI hatAM ! te vakhatanA samAja sArA-narasA ajavALe! adhAre madheya hatA, te vakhatanA mAnavasamAja ketakAmanA jevA citarAmacchunA na hatA; viSNunathI valAvAi gayelI mAnavaprakRtinA dhakkAthI sadA jAgratazaktivALA samAjanIdara khApaNI prAcIna yudera rAjapAMcu sabhyatA ucu` mAthu' rAkhIne vihAra karatI. A pramaLa vegavALI sabhyatAne Aje ApaNe cheka ALasu, mUrkha, jaDabhAve kalpI laI elIe chIe ke ame e sabhya jAtinA AryAM, ame e AdhyAtmika jAtinA AryAM, ame te mAtra japatapa karIzuM', vADA khAMdhIzuM, samudracAtrAnA niSedha karIzuM, amuka jAtione aspRzyamAM mUkI daizuM, ame e mahApurAtana hiMdu nAmane sArthaka karI daIzuM. paNa enA karatAM jo satya vadhAre vahAlu thAya; mAnyatA pramANe kAma karAya, gharanAM karAMne asatyamAM vIMTI na nAkhI satyanA zikSaNathI saraLa samULa dRDha banAvI uce mAthe ubhA rahI zake evA banAvAya, cAre dizAethI jJAna ane mahattvane AnaMdathI vinayathI sAdarathI gharamAM netaravAne mATe nirabhi mAnapUrNAMka uttArabhAve carcA thAya; sagIta, zilpa, sAhitya, itihAsa, vijJAna vagere aneka vidyAenI AleAcanA karIne, dezivadezamAM bhramaNa karIne, pRthvI samastane zeAdhI vaLIne ane svata MtrabhAve vicAra karIne cAre mAjIthI nira'kuzabhAve vikAsa pAmI zakAya te te, hindupaNuM Takaze ke kema e tA huM kahI zakatA nathI; paNa prAcInakALe je satra, je saceSTa tejasvI hindu sabhyatA hatI, tenI sAthe aneka rIte cAga karI zakAze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WARANANMAMA nannnnnnnnnnn ANANnnnnnnn bhAratadharma ahIM mArA manamAM eka sarakhAmaNa yAda Ave che. AjakAla bhAratavarSanI prAcIna sabhyatA khANanA paththariyA kolasA jevI banI gaI che. jayAre tenAmAM vadhavA ghaTavAnIlevAdevAnI zakti hatI, tyAre te e jIvatuM vizALa jagalA hatuM. tyAre ene atuo sAthe jIvate samAgama hatuM, ene phaLaphUlane svAbhAvika vikAsa hite. Aje te ene vadhavuM nathI, khasavuM nathI ne tethI ene nathI jatuone samAgama ke nathI phaLaphUlane vikAsa. emAM bahu divasane tApa ne prakAza gupta rIte rahe che, paNa ApaNe hisAbe te kALe ne ThaMDe che. ApaNe temAMthI ApaNuM khela mATe kALe jADe aMdhakArane thAMbhale banAvI kADhIe chIe, paNa pitAne hAtheja je devatA saLagAvI na zakIe te mAtra vicAra karI karIne jUnA kALanI guphAo khodI kADhI game eTalA emAMnA koyalAne Dhagalo kare, emAM tamAruM kaMI vaLe nahi. mATe je pite sagharo kare che teja le. aMgrejanA rANIgaMjanI vakhAremAMthI keyalA kharIdI lAvIe te chIe, paNa ene karavAnuM zuM? devatA nathI, kUkIe chIe, kAgaLathI vA nAkhIe chIe ne koI kaI te ene kapALe siMdUra lagAvI sAme besI ghaTaDI vagADe che, paNa ema te e saLage? pitAmAM jIvatuM manuSyatva rahyuM hoya te prAcIna ane arvAcIna manuSyatvane, pUrvanA ane pazcimanA manuSyatvane pitAnA vahevAramAM ANI zakAya. mue mANasa jyAM paDo tyAMne tyAM ja. jIvate mANasa te daze dizAmAM deDe, judIjudI cIjone eka karI nAkhe ne cheTenI vacce pUla bAMdhI de, ema karI badhAM satyAmAM pitAne adhikAra vistAre. eka dizAmAM namI na paDatAM cAre dizAmAM sarakhI rIte vistAra pAmIne unnati anubhave. (1892) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2- videzI ane bhAratavarSa ApaNAM prAcIna purANeAmAM lakhyu che ke, mANusanA caritramAM phe ItihAsamAM chidra jaDe nahi tyAM sudhI kaLi paisI zake nahi. paNa kamanasIbInI vAta tA e che ke dareka jAtimAM kai ne keAi chidra tA hAya chaeNja. vaLI khIjI' kamanasIba e che ke mANasa peAtAnA chidrane vaLagI rahe che. videzI gArAnA caritramAM uddhatAi e meTu chidra che, ne chatAM cee uddhatAI ne e abhimAnane vagI rahe che. e enA eTamAM sa kAcAine bharAele che. ane jyAre pra vAsa ke rAjya karavAne bahAra nIkaLe che tyAre, jemanA sama dhamAM ene AvavuM paDe che temanI sAthe maLI javAnA e keMdrI prayatna karatA nathI. sAdhAraNa gerAe e guNane sad guNu mAne che. khAyaNIe svargamAM jAya teya khAMyaNIo ja rahe che, teja pramANe e gere AdamI jyAM jAya tyAM akkaDane akkaDaMja rahe che; badalAvAnu enAmAM jora nathI. mana haraNa karI levAnI A je azakti, anucare| tathA AzritAnA a'taramAM pesI temanu mana kaLI levAnI je eparavAI, peAtAnAja sa`skAra khIjAne oDhADavAnI je heDa, te e videzI gArAnA caritranu chidra ane kaLine pesavAnI mAga jyAre koi zatru AvavAnI za'kA thAya, tyAre e geArA AdamI petAnA chidranuM rakSaNa karavA taiyAra thAya. madhA vATa ghATa upara cAkI paherA mUkI de, ane zakAnA aMkura suddhAM paga taLe pIlI nAkhavA taiyAra thAya. paNa peAtAnA svabhAvamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 bhAratama je DhASa bharAI beThelA hoya che, tenI sAme najara puchu na nAkhe, tene te sAcavIne sabhALI rAkhe. khetaramAM pAkhI anAja khAI jAya che ezakAe jANe koI mANasa pagamAMnA bUTa ceDa caiDa khelAvI khetaramAM doDAdoDa karI mUke che. paMkhI tA khara uDI jAya che, paNa te khAI jAya tenA karatAMye vadhAre peAtAnA chUTathI pIlI nAkhe che enuM ene bhAna nathI. ApaNane koI zatrunA upadrava nathI, ka*i viSanI zaMkA nathI; paNa A chAtI upara ekadama A chUTa AvI paDayA che, ethI ApaNane vedanA thAya che, ane ethI e khUTavALAne paNa kaMI nukasAna nathI thatuM ema teA nathI ja, paNa geArA mANasa adheya evA kyAMya joDA utAravAne e rAjI nathI, AyalenDa sAthe aMgrejanI khaTapaTa vadhI paDI che e badhI vAtA jANavAnuM ApaNane kAraNa nathI. parAdhIna bhAratavarSamAM paNa joie chIe ke aMgrejanI sAthe aMgrejI bhaNelAone paNu aNumanAva thayA che. jarA prasa'ga maLatAM phAI keAIne javA detA nathI. iTanI sAme rADAM cAle che. mApaNe vicAra karIne nizAna tAkIne rADAM mArIe chIe evuM te nathI, 'dhAre paNa krU'kIe chIe. ApaNAM na mAnapatrAmAM ApaNe aneka vAra nakAmI khaTapaTa ubhI karIe chIe ne nakAmA vivAda karIe chIe, enI nA paDAya ema nathI. paNa e sarvanA alaga nyAya karavAnA A prasaga nathI. emAMthI kAie sAcuM' te phAie jUThuM kAraNa lIdhuM' - haze; keAIe nyAya, phAIe anyAya karyAM haze. vicAravAnI kharI vAta e che ke, reDAM mAravAnA A kArabhAra ATalA "dhe! vadhI paDacA kema ? ekAda lekhane mithyA TharAvI dauM vartamAnapatranA adhipatine ane bicArA chApanArA suddhAMne jelamAM DhAkI ghAle, paNa tethI sAmrAjyanA mArgomAM rAja rAja navA navA kAMTA ugI nIkaLe, tenA ethI kaMI aTakAva thaye!? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ videzI ane bhAratavarSa e kAMTAnAM mULa che manamAM eTale e kAMTA kADhavAne e manamAM pesavuM paDaze. dezamAM kAcApAkA rastA te bahu baMdhAI gayA che, ne gerA amaladAro e rastAo para sarvatra Ava-jA kare che, paNa kamanasIbe lekanA manamAM e pisI zakatuM nathI. tyAM javuM che te kaMIka mAthuM namAvI pisavuM paDe, paNa e te pitAnI pIThane dAMDe namAvavA Icchate nathI. tethI e gorAo pitAnA manane ema samajAvavA mathe che ke, vartamAnapatromAM A je kaDavI kaDavI vAte Ave che, sabhAo thAya che, rAjyataMtra upara apriya TIkAo. thAya che tenI sAthe lekane kaMI levA devA nathI; e te mAtra thoDAka bhaNelAonA pUtaLI nacAvavAnA khela che. kahe che ke, aMdara te so sAruM che, bahAra je kaMIka kelAhala jaNAya che ke te e catura leke raMga mAMDe che, tyAre aMdara utarIne jovAnuM kaMI kAraNa nathI; e catura leka upara zaMkA lAvIne sajA karI nAkhe badhe nikAla AvI jaze. A ja e gorAone doSa. kaI rIte e gharamAM pisavA icchate nathI; paNa dUra rahIne, bahAra rahIne, kaI paNa rIte aDakyA vinA te mANasanI sAthe kArabhAra thaI zake nahi. jeTalA pramANamAM dUra rahe eTalA pramANamAM e kArabhAra niSphaLa thAya. mANasa kaMI jaDa jaMtra nathI ke ene bahArathI ja, dUrathI ja, eLakhI levAya; bhAratavarSa paDayuM che teya ene hRdaya che, ane e hRdaya kaMI bahAra aMgarakhAnI bAMhe laTakAvIne nathI phatuM. jaDa padArthane paNa vijJAna vaDe uDe abhyAsa karIne oLakhIe te ja tenI upara sattA meLavI zakAya. manuSya leka upara je sthAyI sattA bhogavavA Iche, teNe aneka guNa meLavavA ghaTe, ane temAMya mANasanA mananI aMdara utarIne tenI parIkSA karavAne guNa khAsa karIne meLavavA ghaTe. mANasanI aMdara utaravAnI zakita e te kaThaNa zakita che. garAomAM bahu bahu zakti che, paNa A zakti nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rapha bhAratadharma upakAra karavAnI e nA pADatA nathI, paNa tAya pAse Ava. vAnI nA pADe che, game tema upakAra karI nAkhI jaladI jaladI pA| bhAgI jAya che. tyAra pachI klabamAM jAya, khyAlI pIe, biliyarDa khele, jenA upara upakAra karyAM hAya temane mATe e cAra nakhaLAM vizeSA vAparI temane taracheDI manamAMthI kADhI nAkhavAnA prayatna kare. te dayA dAkhave nahi, paNa upakAra kare; sneha kare nahi, paNa rakSaNa kare; zraddhA rAkhe nahi, paNa nyAya karavAnA prayatna kare; jamInamAM pANI na reDe; paNa DhagaleDhagalA khIja nAkhe. pazu tyAra pachI je anAja ugI nIkaLe nahi, tA zu' mAtra mATInAja doSa ? e niyama zu vizvavyApI nathI kai, hRdayanI sAthe maLIne kArya karavAmAM na Ave to hRdayamAM enAM phaLa phaLe nahi ? ApaNA dezanA aneka laNelA leka geArAAnA upakAra te upakAra nathI, ema sAmita karavAnA prayatna kare che. mana vagaranA phekelA upakArane temanuM hRdaya upakAra thaye mAnatuM nathI. kRtajJatAnA entamAMthI kAi rIte chUTI javAne teo Icche che. A kAraNathI AjakAla ApaNAM vartamAnapatrAmAM vAtavAtamAM aMgreja sabadhe kutarka thayA kare che. aMgreja ApaNeA AdhAra thaI paDayA che, paNa priya thaI paDe evuM kazuM eNe karyu nathI, davA te Ape che, paNa emAM svAda Ave evu' e karatA nathI. pariNAme e kaDavI davAthI ApaNuM mAM kaTANuM thaI jAya, tyAre e AMkha rAtI karIne huMkArA karI uThe. AjakAla rasAkasI bahu kaDavI thai uThI che, ane vAtavAtamAM hArajitanA prazna thai paDe che. pAMca narama vAta kahevAthI lAbha thAya evuM hoya tyAM paNa ApaNe sakhta bhASAmAM Aga uDAvIe chIe. ane jyAM ekAda vAta mAnI levAthI ka'I nukasAna na thAya tyAM paNa sAme! pakSa mAM krurI ese che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizrI ane bhAratavarSa kaMIka moTuM kAma karavuM hoya te mIThI najara rAkhavI paDe. pacIsa karoDa lokane sAMkaLe bAMdhI rAjya karavuM e jevuM tevuM kAma nathI. ATaluM moTuM rAjya karavAmAM saMyama joIe, jJAna joIe, viveka joIe. sarakAra dhAre te paNa Ama karavuM kaThaNa che; kAraNake e pitAne bhAre lata paDI che, pitAnI jALamAM guMcavAI paDI che. ApaNe ahIM le iDiyana ane iDiyana, e be judIja daSTie jenArI prajAe che. baMnenA svArtha eka bIjAnI viruddha che. rAjataMtranI gAllI hAMkanArA emAMnA ekanI paNa viruddha jaI zake nahi, ne banne dizAe eka sAthe paNa jaI zakAya nahi. ApaNuM mananuM IchayuM jyAre sara kAranI AgaLa dharIe tyAre jANIe ke emAM eM-iDiyA nene vadhe heI zake ja nahi. sAthe sAthe e paNa jANavuM joIe ke sAcI zakti te emanI ja che. e baLavAna zaktine avagaNane sarakAra kAma kare te e kevA saMkaTamAM AvI paDe, e jANavuM hoya te IbarTa bila vakhatanI kathA vAMce, sIdhe rasate gADI calAvavI hoya te eka vAra AgaLanA khADA TekarA pUrI nAkhIne pATA nAkhavA paDe. e kAma karavAnI zakti heya ne pUruM thaI rahetA sudhI bhavAnI dhIraja hoya, te pachIthI kAma gaDagaDATa cAle, ne tyAre sukha paDe. iMglaMDamAM rAjA prajA vacce bheda nathI, tyAM rAjyataMtrane sace bahu divasathI cAlate Avate hevAthI ghasAIne lIse thaI gaye che. Ama chatAM paNa tyAM koI sudhAro karavAne hoya che, te keTakeTalI kuzaLatA ane saMbhALapUrvaka judA judA matanA loko vicAra karIne kAma kare che ! vaLI tyAM judA judA svArthanA pakSa paNa nathI. AthI tyAM te amuka sudhAre sAre che ema eka vAra buddhithI sAbita karI ApyuM eTale sau loka e sudhAro svIkArI le che. ApaNA dezamAM be svArthanA be leka, ane temAMye ApaNe paDayA nabaLA; eTale ApaNuM jIbhane vege sarakAra hArI jAya tema te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 bhAratadharma mane nahi, ene mATe te saphaLa upAya karavA paDe. " rAjakAjamAM tA caturAi jee, ane ApaNA dezamAM ApaNe mATe tA bahuja jarUranI che. amArI amuka IcchA che ane e icchA kai anyAyabharI nathI, ema kahevAthI ja kaI duniyAmAM kAma thaI jatu nathI,cArI karavA tA jatAja nathI; mAtra sAsare javA nIkaLIe ne mAmAM taLAva Ave tyAre 'huM te sAme pAra cAlIneja javAnA ' evI pratijJA karIne enI pAse besI rahIe, te game eTalI IcchA karIe tA paNa sAsare pahoMcAya nahi. e tA taLAvanA cakrAvA khaine javu' paDe. sarakAranuM ghara te ApaNuM sAsarUM, tyAM rasarATalI thALImAM pIrasAelI ApaNI vATa jaeNIne beThI che. mAnAM sakaTa ne vighnA caturAIthI vaTAvIne pAra nIkaLI zakIe te te saroTalI jamI zakIe. jyAM eLagI javAya evu hAya tya eLagI jaIe, jyAM nA ALa gAya evu hoya tyAM AMkha rAtI karavAthI kaMIja vaLe nahi. e tA caturAithI caDhAvA khAI ne nIkaLI javuM paDe. DIple masIne atha kapaTakaLA thAya che, ema samaja vAnuM kAraNu nathI. ene atha eTaleAja ke peAtAnA hRdayanI vRttimAM acaLa rahIne kAmanA niyama ne sayama jANI lai lAga sAdhavA. pazu ApaNe ema karatA nathI. ApaNe kAma pAra pADI zakIe ke nA pADI zakIe, paNa ApaNA mata cheDI zakatA nathI. ethI ApaNu ajJAna ane aviveka mahAra paDI jAya che, ane vaLI e paNa jaNAi jAya che ke ApaNe kAma karavA karatAM phAlAhala macAvI tALIo pADavAnuM, vAhavAha kahevarAvavAnu` te mananI khaLatarA kADhavAnuM vadhAre IcchIe chIe, Ave. ekAda prasaMga maLatAM ApaNe eTala tA khuza thaI jaIe chIe ke ethI kAmane keTaluM' nukasAna thAya che e tA ApaNe bhUlIja jaIe chIe. sarakAra kaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ videzI ane bhAratavarSa ka ApavAnI huMya te paNa AvA ApaNA vezathI pAchI haThI jAya ne tyAre prajAne! rAga pAchA vadhI jAya. Anu kAraNa e che ke, manamAM ekamIjA uparathI zraddhA uThI gaI che. virAdhanA vadhArA thaI gayA che; eTale sudhI ke ane pakSa petapeAtAnuM kAma karavAmAM namaLA paDI gayA che. rAjA prajAnA A rAtadahADAnA kajIe jove e kaI sAre lAge evA nathI. sarakAra pazu ahArathI game tevI hAya, paNa manamAM A sa`khadhe bedarakAra hAya ema lAgatuM nathI. paNa upAya thA ? rAjA hoya ke prajA haiAya, paNa aMgreja caritra te sarakhu ja ne ! vicArI jotAM A kaiAyaDA ukelavA sahelAM nathI lAgatA. sauthI pahelu sa'kaTa te raMganu che. zarIranA raga game teTalA peie-leDDIe taiya jAya nahi, temaja raMga sabaMdhe je sarakAra paDayA te paNa dUra karavA kaThaNu che. sapheda rganA Acane kALe raga jovA gamatA nathI, te AjanA nahi paNa bahu vaSaeNthI. A avasare vedanA a MgrejI tarajumA mAMthI ke ensAikle pIDIAmAMthI e sabadhe adhyAya ne sUtranA utArA TAMkavAnuM kAraNa nathI. ema karyA vinA paNa sau samajI zakaze. dheLe. kALA jANe divasarAtrinA le; sapheda leka divasanI peThe jAgatA, kAmagarA ne rakhaDatA kre; kALA leka rAtrinI peThe nakAme pathArImAM paDaye paDacA svamAM jIe, paNa zyAma prakRtinA raMga kALe hovAthI rAtrinA jevI emAM gabhIratA, madhuratA, karuNA che; tenAmAM vAtsalyabhAva che; e adhu caMcaLa prakRtinA gerA leAka joI zakatA nathI, temanA e bhAnane e keLavI zakatA nathI, tenI kiMmata paNa AMkI zakatA nathI. kALI gAyanuM dUdha ALu hoya che, sau raMgamAM gabhIra ekatA che, e emane kahI batAvyAthI kai phaLa thAya ema nathI; ane e badhI pairvatya upamA ApyuM zA phAyado ? vAta eja che ke, kALA raMga dekhatAMja gerA lIkanA manamAM kaI kaI thaI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma * ndan tyAra pachI A vezapaheraveza. emAM e be jAtiemAM eTale moTe bheda che ke ApaNane jotAMja ene sUga caDhe. zarIra adhuM DhAMkI rAkhyuM hoya te paNa emAM aneka saddaguNanuM poSaNa karI zakAya, manano guNa kaMI e cheDa nathI ke je chAyAmAM rAkhe heAya teja vadhe. saddaguNa ne chana banAtamAM na DhAMkIe teya bIjI rIte pANI zakAya; e tarka karyo cAle ema nathI. kAraNake A takane viSaya nathI, saMskArane che bhAI! eka jaNa bIjA pAse Avate jAya te saMskAranuM baLa ghasAya, paNa e saMrakAraja pAse AvavA na de tyAM upAya ze? jyAre sTImare na hatI, ane saDha phaphaDAvatAM vahANe mAM AphrikAne pharIne lAMbe dahADe vilAyata pahoMcAtuM, te kALe e gero hiMdI sAthe dostI rAkhate; paNa AjakAla te traNa mahinAnI chUTI maLatAM sAheba vilAyata upaDe, tyAM jaI bhAratanI caDhelI dhULa jhADIjhapaTI sApha karIne hatA tevA ne tenA pAchA Ave; AvIneya pAchA pitAnA ja samAjamAM pharyA kare, ema jitelA dezamAM rahevA chatAM paNa nA rahyA jevA rahe che. je leka upara rAjya kare te temanA upara prIti rAkhyA vinA paNa rAjya kare che. sAta samudra pAra AvyA chatAM oNphisamAM jANe divase kAma karavA AvatA hoya ne rAtre jANe machavAmAM besI bairI sAthe garama garama bhAta khAvA jatA rahetA hoya evI emanI cAla che. itihAsamAM A dAkhale bIje kayAM maLe? eka te ApaNe emane hisAbe rahyA videzI, eTale svAbhAvika rIte ja emane ApaNAM rUpa, rasa, gaMdha, zabda ane sparza nA ce; tenA upara paNa bIjuM eka cheguM che. eNle-iDiyana samAja A dezamAM jema jema jUne thatuM jAya che, tema tema tenA guNanI vRddhi thatI jAya che, tenI Teve jaDa thatI jAya che. kadI ke gArAmAM svAbhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ videzI ane bhAratavarSa vika udAratA hoya, pratibhAva hoya ne bahAranAM vidane dUra karI ApaNuM aMtaramAM pesavAno mArga che ne enA aMtaranAM bAraNAM ughaDI aMdara javA ApaNane bolAve e dekhatAM ja agreja samAja DeLA kADhe. enA bicArAnA ravAbhAvika saMskAra enI jAtinA saMskAramAM DUbI jAya. jUne videzI navA videzIne ApaNI pAse AvavAja de nahi, pitAnA saMskAranA jaDa ne majabUta kilAmAM tene gherI keda karI rAkhe. nArIvarga e samAjanI zakti svarUpa che. ramaNa dhAre te virodhI pakSe vacce bhegA karI de. paNa duHkha e che ke teo te sauthI vadhAre saMkAravaza che. ApaNane jotAM ja videzI nArIne vAyu caDhI Ave che ne tridoSa thaI jAya che, emane ze deSa de? deSa ApaNuM nasIbane. vidhAtAe ApaNane utpanna evA karyo ke kaI rIte ApaNuM upara emane ruci thAya nahi! tyAra pachI ApaNe, ahIMnA gerAo ApaNe mATe je bele che, jarA paNa vicAra karyA vinA ApaNe mATe je vizeSaNe vAparyA kare che, ane ApaNane oLakhyA vinA je gALo bhAMDayA kare che emAM tarI Avate ApaNuM uparane tirarakAra navA AvanAra yuropiyananA peTamAM dhIre dhIre pravezyA vinA rahetuM nathI, eTaluM te ApaNe kabUla karavuM paDe che ke, ApaNe gerAo karatAM aneka rIte dubaLA chIe ane teNe karelA tiraskArane uttara vALI zakIe evI sthitimAM nathI. je pitAnI AbarU sAcavI zake nahi, tenI AbarU duniyA rAkhe nahi. tAje Avela vilAyatI aMgreja jue ke ApaNe chAnAmAnA apamAna gaLI jaie chIe, tyAre enA manamAM ApaNe mATe mAnavRtti na ja thAya. paNa tyAre ene koNa samajAvI zake ke apamAnathI ApaNe dAjhatA nathI ema nathI? paNa karavuM zuM? ApaNe rahyA daridra. vaLI ApaNA samAjamAM kaI pure svataMtra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra bhAratadharma nathI, sone kuTuMbanI jALa vagetrI che, ane aneka jaNanAM piTa bharavAM paDe che. ene ghaNI vAte gaLI javI paDe che. e te ene rejano abhyAsa thaI paDe che. pitAnI jAtane yAda karI AbarU sAcavavA mATe khaDe thaI javAya evI enI zakti nathI. te vakhate kuTuMbakabIle tene yAda Ave che. keNa nathI jANatuM ke daridra baMgALI aneka gALo khAte ne tIvra apamAne sahana karate chatAM paNa ophisamAM jaI bese che? nabaLAmAM nabaLe paNa e apamAnathI hArI jaI ghera bese, paNa A baMgALI te bIje divase vakhata thatAM dhatIo upara lAMbuM paheraNa paherI A cAle, garIbanI peThe oNphisamAM peThe ne sahIe citarAyelA Tebala upara cAmaDAnA pUThAvALo paDe ughADIne A beThe. gerA sAhebane dekhatAM ja pAchAM badhAM apamAna bhUlI jAya che. kare zuM? nA bhUle te ene vaLagele saMsAra bhulAve. ApaNe e gerAonA jevA kuTuMbALa vinAnA nathI. prANa devAne ApaNe taiyAra thaie ke turataja aneka nirAdhAra nArIonuM-aneka nirAdhAra bALakanuM TenuM vyAkuLa thaI deDI AvatuM ane hAtha uMcA karI ApaNane vAratuM ApaNA magajamAM tarI Ave che. A ApaNe bahu jugane abhyAsa che. A vAta kaMI e garAo samaje ema nathI, emanI bhASAmAM te mAtra eka ja zaoi che. baMgALI bhIru. pitAne mATe bhIru thavuM ane pArakAne mATe bhIru thavuM e bemAM bheda che. te samajavAnI ene paravA nathI, ane tethI ja zabdaja yAda AvatAM e te tirasakAra karavA maMDI paDe. paNa ApaNe te moTo saMsAra ane teTaluM ja meTuM apamAna laIne pharIe chIe. tyAra pachI bhAtanAM moTe bhAge aMgrejI ApaNI viruddhane pakSa leI beThAM che. cA, reTI, iMDAM ane sAthe ApaNI niMdA, e te A dezanA gorAonI hAjarInI vAnIe. aMgrejI sAhityamAM, kathAomAM, pravAsavarNanamAM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ videzI ane bhAratavaSa 33 itihAsamAM, bhUMgALamAM, rAjanaitika nikha dhemAM ane kavitAemAM paNa ApaNI, mukhyatve karIne bhaLelA khApuonI peTa bharIne nidrAe nIkaLe che. hiMdIe peAtAnI garIkhAImAM paDayA paDayA e nidAonA badalA vALavAnA prayatna kare che, paNa ApaNI te tAkAta zI ? ApaNe te zu karI zakavAnA hatA ? mahuM karIe te ApaNu AMkhe lAla karIe, gharamAM pesIne emane gALe! bhAMDIe, paNa tyAre jo gerAe mAtra e AMgaLIe vaDe ApaNA kAna jarA cImaLe, tyAre ApaNe e hAtha e kAna sudhI laI javA paDe, ne se pahetuM karI nAka TuMkuM karavuM paDe. AvA kasarata karavAnA prasaMge e gerAe ApaNane keTalA Ape che, te gAmaDAmAM rahenArane vadhAre khabara che. e sahema ApaNAthI jema jema dUra jatA jaze, tema tema ApaNane eLakhavAnuM, nyAya ApavAnuM, ApaNA upara upakAra karavAnuM enuM kAma kaThaNuM thatuM ja jI. dezI jananI, rAjarAja nidAthI aMgrejI chApAMe sarakAranuM kAma agharU karI nAkhyuM che. ane ApaNe gerA leAkanI niMdA karIe tethI lAla te kaI thatA nathI, mAtra asa teSaja vadhyA jAya che. bhArata jItatAM Aja sudhI gerA leAkeAne je anubhava thayuM che tethI eTalu nakkI thaI gayuM che ke, bhAratavaSa thI gArA ene DaravAnu kai kAraNa nathI. deDhase va upara jyAre nahetuM tyAre AjanI tA vAtaja zI ? je kaMika upadrava karI zake evA hatA, emanA te nakha dAMta teDI nAkhyA che. ane have abhyAsa na heAvAthI teo tA bicArA anI gayA che. sthiti eTale sudhI AvI gaI che ke bhAratanu rakSaNa karanArA sainyamAM paNa tee bicArA bharatI karavAnI sthitimAM rahyA nathI; paNa chatAMye rAjadrohavALe! kAcade jayAM tyAM lagADavA sAheba leke khaDe page taiyAra rahe che, kAraNa ke sAce rAjanItijJa te e che ke je kadI paNa gAphela rahe nahi, sa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratamAM 64 ane sAvadhAnanA nAza nahi! rAkSasI aLe sau kAmakAja uparathI te ThIkaThIka cAle, paNa aMdara vadhatA dveSa prajAne pIDayA kare. pANInA dhama peAtAnI sapATI kheALavAnA, tema mAnavahRdayanA dha peAtAnA jevA sAthe ekatA sAdhavAne; te eTale sudhI ke premasUtrathI Izvara sAthe paNa te ekatA sAthe. e ekatAnA rastA na maLe, te pachI trIjI game eTalI saraLatA maLe tA pazu tethI e rAjI thAya nA, musalamAna rAjAe julamI hatA, teye emanI sAthe ApaNe aneka tarehanI samAna sthiti hatI. ApaNI vidyakaLAmAM, ApaNI buddhivRttimAM te rAjA e ApaNI sAthe meLa rAkhatA, tethI game eTaluM Apa zune pIDatA, pazu apamAna karI zakatA naheAtA. ApaNAmAM paNa ApaNAM mAnapAna javAnI bIka nahatI; kAraNa ke emanA mAhubaLathI ApaNI manaHzaktine parAbhava nahotA thayA. paNa Aja te ApaNe e videzIonI relagADI ne kaLakArakhAnAM dekhIne vicArIe chIe ke are hA, A te mayadAnavanA vaza-e te kaI judI ja jAtanA leAka che, emane kazuya asAdhya nathI. Ama mAnIne ApaNe nizci'ta relagADImAM caDhIe chIe, kArakhAnAne sastA mAla kharI dIe chIe, ane rAjI thaie chIe ke videzIenA mulakamAM DaravAnuM, ciMtA karavAnuM, zrama karavAnuM kazuM kAraNa nathIkevaLa je mAla lUMTArA lUMTI jatA, te mAla Aja pelisa te vakIla maLI bhAga karI lUMTI le che, eTalu eja. Ama manamAM eka khAjIe tA nirAMta vaLe che, paNa tethI mananA UMDA mULamAM beo vadhI paDe che. anAjamAM pANI nAkhI pakavIe, tyAre bhAjana taiyAra thAya. pAzcAtya sudhAre ApaNane anAja te Ape che, paNa pANI na maLavAthI-rasaja na maLavAthI-pAka banI zakatA nathI. enI pAsethI ApaNe laIe chIe kharA, pazu meLavatA kaI nathI. tenA kAmanAM phaLa ApaNe bhegavIe chIe, pazu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ videzI ane bhAratavarSa ethI ApaNAM kAma karI zakatA nathI, ane A rithatimAM te karI zakavAnI AzA paNa nathI. rAjaya meLavavuM emAM gaurava che ne lAbha che, rAjaya sArI rIte calAvavuM emAM dharma che ne artha che; paNa rAjAprajAnuM hRdaya maLe tyAre ja mAhAsya maLe. bhAratanI rAjanItimAM vicAravA je moTAmAM meTo viSaya Aja che. zI rIte Ama thAya eja prazna che. eke eke dekhADI te dIdhuM che ke, rAjAprajA vaccenA je badhA bhede che, tethI kAma kathaLI jAya che. keI kaI bhale videzI AthI duHkha pAme che ne ciMtA kare che, paNa je asaMbhavita che, je asAdhya che tene mATe vilApa karavAthI phaLa zuM ? paNa A kAma zuM saheluM che? bhAratane jitane tenA upara rAjya karavA mATe je je guNanI jarUra che te guNa zuM jevA tevA heI zake? ene mATe je sAhasa, je tyAganI jarUra che te kaMI emanAM ema Ave ? pacIsa karoDa videzI lekanAM hRdaya jItI levA mATe je sahudayatA joIe te zuM sahelAIthI maLI jAya? - grIsa, ITAlI, haMgarI, pilAMDanAM duHkha joIne aMgreja kavionAM hRdaya raDI uThe che. bhAratane mATe AMsu pADavAM te rahyAM, paNuM eDavIna ArnolaDa vagara bIjA keI aMgreja kavie koI prasaMge bhAratane mATe mIThAM vAka paNa uracAryo nathI. paNa sAMbhaLyuM che ke kensaranA keI koI kavie bhAratavarSane pakSa laIne kA karyA che. AthI aMgrejanI je bedarakArI dekhAya che tethI vadhAre bIjA kazAthI dekhAtI nathI. hiMda ane hiMdIo viSe AjakAla ghaNu navalakathAe prakaTa thAya che. sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke AjanA eNle InDiyana lekhake mAM philDiMga sauthI prakhyAta che. hiMda saMbaMdhe je kathAo eNe lakhI che te vAMcavAnuM aMgrejone bahu game che. e vAte vAMcIne eDamaMDa gesa lakhe che ke A vAte vAMcIe chIe tyAre hiMdanI lazkarI chAvaNuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ st bhAratama e jANe ujjaDa retInA dariyA vacce eTa heAya evI lAge che! cAre bAju hiMdanAM retInAM rahyu, rAja rAja enu eja, kazu navu' nahi-tyAM mAtra kALe mANusa, pAriyA kUtarA, paThANa, lIlA ra'ganA pepara, samaLI ne magara, ne lAMkhA ghAsanu ujjaDa bhIDa-A retInA dariyA vacce AvelA eTamAM rahIne, nekarI karavA tathA tAbAnA pUrvadezanA dhanasa'pade bharelA ja*galI sAmrajyanuM rakSaNa karavAne keTalAka juvAna puruSane dUra dezAvarathI mekalavAmAM Ave che. " bhAratavaSa' viSenuM agrejanuM kareluM A sUkuM kumaDuM citra joine mana nirAza thAya che, duHkhI thAya che. ApaNu bhAratavaSa te Avu' nathI ! tyAre aMgrejanu bhAratavaSa ATaluM maLyuM juduM! paraMtu bhAratavanI sAthenA svAsa badha sAdhavAnI vyavasthA AjakAla jovAmAM Ave che. IMglaDanI vasati vadhavAthI khAvAnI keTalI kheTa paDatI jAya che ane bhAratava keTale aMze e khoTa pUrI pADe che, paradezI mAlanI AmadAnI karI vilayatanA majUrene kevI rIte 2jI apAya che, e saMbaMdhenI mAhitI hamaNAM bahAra paDI che. sarakArI gAcaramAM paLelI gAya hoya ema bhAratane iMglAMDa jIe che. gehavALa gAyanI ThaMDI kare, kapAzIA kukI khavarAve, emAM ALasa kare nA; e ja gama milkatanu rakSaNa karavAmAM pAchI pAnI kare nA; tekna kare ne mAravA dADhe te enAM zigaDAM vaherI nAkhe; ane dohatI veLAe enA dubaLA vAcharaDAne paNa eka AMcaLa Ape. paNa svAtha te rAja rAja vadhArye ja jAya; e sava sabadhe eka vAra hiMdustAnanI sAthe aMgrejanI bIjI kelenIane (saMsthA)ne saMbaMdha paNa sarakhAvI jovA jevA che. keTale dUra! temanA pratye kevA sneha ! keTalIka vAra kahevAmAM Ave che ke joke mAtRbhUmithI chUTIne te gayA che, tepaNa mAtA uparanI emanI bhakti acaLa che, nADInu' tANu hajI bhUlI zakayA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ videzI ane bhAratavarSa ''... jALavI rahyA avAjoga bhAratatra ne nathI arthAt svAtha ane sneha ane teo che. bhAratavanA hRdaya sAthe emanA hRdayanA heya evu kazu' dekhatuM nathI, iMglAMDanA ne sabaMdha mAtra AMkaDAne che. iMglAMDanA leka bhAratanI kiMmata maNu zera adheALane hisAbe, rUpiyA AnA pAine hisAbe AMke che. mAsika patranA taMtrI zuM iMglAMDane bhAratanA AMkaDAnAja abhyAsa karAvaze ? bhAratavaSa sAthe je emanA sabaMdha mAtra svAthaneja haze, te khAje tA dUjhaNI che, paNa kAle uMcI jaze tegavALIAnAM karAM vadhaze 3 bhUkha vadhaze te enI pUchaDI ne kharI suddhAM kApIne pAi jaze. ane e svArtha sAdhavAne mATe te le'kezAyare lAcAra bhAratanI mile upara kara esADayA che ne peAtAnA mAla vagarajakAte kale che. 37 ApaNA deza paNu evAja che. jevA tApa tevI mULa ! pakhAne! pavana ne khanuM pANI na maLe te sAheba jIve nahi, ane kamanasIbanI vAta te e che ke, paMkhA nAkh nArA phUlI paNa peTamAM bALa laine uMghI jAya che, rAgazekanA bharele bhArata geArA sAhebane mana kALA pANIne mulaka che, ane mATA mahine maLavA joie, ane ekSaceMjanA Ajo paNa ene mAthe paveza na joie. vAsiddhi vagara bhArata agrejane khIjuM zuM ApI zake ! hAya abhAgIaNu bhAratabhUmi ! tu' svAmInI najaramAM aNumAnItI thaI paDI; tuM ene premanA khaMdhanamAM bAMdhI zakI nahi 1 tyAre have dhyAna rAkhaje, enI sevA karavAmAM kazI mA rAkhatI nA 1 niratara ene pavana nAkha; ArIe khasanI TaTTI DhaoNMgAva ne khUba pANI chAMTa ke e ghaDI e zAntithI tArA gharamAM besI zake, khela, tArI peTI kheAla; tArAM ghareNAM hoya te vecI kADha, ne ane peTa bharI khavaDAva, gajavuM bharI dakSiNA Apa; teya mIThI vAta te e elo nahi, teya mAM caDhAvelu rAkhIne besaze, teya tArA mApanA bhA, 4 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhArataSamAM gharanI nirdedA karaze. AjakAla te lAja cheDIne abhimAna karavA mAMDyuM che, laTakAmAM e pAMca zabdo tu sabhaLAvI de che; paNa ema karye kAja nahi sare. tAre videzI svAmI satASathI rahe, ArAmathI rahe evA upAya kara! tAja tAsa hAtha uparanI leAtAnI khaMgaDIe akSaya raheze, * agreja rAjakavi TenIsane maratA pahelAM peAtAnA chellA graMthamAM bhAratane sa'bhAyu' che eTale enu nasIba. kavie e graMthamAM akabaranuM sva' e nAme eka kavitA lakhI che. peAtAnA priya mitra abula phajhalanI pAse akabara petAnA svanuM varNana kare che ane temAM dharmanA Adarza ane jIvananA hetu kahI batAve che. bhAratanA judA judA dharmomAM ekatA tathA judI judI jAtiomAM prema ane zAnti sthApyAM che. svapamAM jue che ke enA vazajoe enA e prayatne dhULadhANI karI nAkhyA che ane aMte pazcima dizAmAMthI videzIenuM eka keLu AvyuM, teNe bheyamAM daTAi gayelA maMdiranA patharA ekeeke caNyA ane ema navA ubhA karelA maMdiramAM satyanI ane zAntinI, premanI ane nyAyanI phrI pratiSThA karI, prAthanA karU chuM ke kavinuM svagna saphaLa thAya. maoNMdiranA patharA tA Aja sudhImAM ge|ThavAI gayA che. mahenata, zakti ne caturaithI je thAya emAM khAI zI hoya ? pazu hajI sudhI e sA devatAnA adhidevatA je prema tenI pratiSThA thI mAphI che. prema e tA bhAvanA che, e kai vastu nathI. kakhare sarva dharmanA nirAdha teDIne premanI ekatA sthApavAnA prayatna karyo che e paNa bhAva che. e bhAva enA hRdayamAMthI phuTayA hatA. udAra hRdayathI zraddhA rAkhIne sarva dharmanA teMga karI devA sarva dharmonA a MtaramAM e peThA, niSThA rAkhIne ekacitta hindu musalamAna khristI pArasI paDitenAM vacanA peTamAM utAryo, hiMdu strIone jhanAnAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ videzI ane bhAratavarSa 39 lIdhI, hiMdu amAtyane maMtrIpade sthApyA, hiMdu virene senApatinAM agresarapada ApyAM, kevaLa rAjanItie nahi, paNa preme samasta bhAratavarSane, rAjA prajAne eka karavA prayatna karyo che. pazcimamAMthI AvelA paradezIo ApaNA dharmamAM hAtha te ghAlatA nathI, paNa e te premane kAraNe ke rAjanItine kAraNe be vacce te AkAzapAtALane phera che! eka udAra puruSanA ucca Adarzo samarata prajA grahaNa karI le evI AzA zI rIte rAkhI zakIe? eTalAja mATe kahIe chIe ke kavinuM svama sAcuM paDavuM kaThaNa che. vadhAre kaThaNa te eTalA mATe thaI paDayuM che ke, rAjA prajA baMne AvI maLavAnA rastAmAM kAMTA jhITe che, reja roja navA navA jhaghaDA ubhA karIne maLavAne rastA baMdha karatA jAya che. rAjyamAMthI roja roja A prema cAlyA jAya che ane pariNAme lekanA manamAM zaMkA ne azakti vadhatI jAya che. enuM eka udAharaNa laIe. hiMdu musalamAna vacce virodha rejaroja bhayaMkarUpe vadhI jAya che. ApaNe chAnI chAnI vAta karatA nathI ke A utpAtanuM mukhya kAraNa e che ke, aMgreja A virodha maTADavAne joIne prayatna karato nathI? enI rAjanItimAM premanItine sthAna nathI, bhAratavarSanA A be mukhya saMpradAyamAM premane badale ISya repe che. jANI joIne nahi paNa ropI hoya; paNa akabare premane Adaze chinnabhinna thaI gaelA bhAratavarSane eka karavAne je prayatna karyo hato, te prayatna karavAnI rAjanIti videzIomAM nathI ane pariNAme e be jAtiono svAbhAvika virodha e che thavAne badale vacce jAya che. kevaLa kAyadAne baLe bene eka kahI zakAya nahi-aMtaramAM pisavuM paDe, vedanA jANavI paDe, sAce sneha rAkhavuM paDe-pite pAse AvIne baMnenA hAtha jhAlIne meLavavA joIe. kevaLa pilisa besADayAthI ne hAthakaDI khakhaDAvavAthI aMgreja baLa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma vAna che eTaluM te sAbita thAya, paNa akabaranA svamamAM te evuM kazuM ja nahotuM. aMgreja kavi mithyAbhimAna cheDIne namrabhAve premathI pitAnI jAtine Thapake Ape, e UMce Adarza zIkhave te te jAtinuM paNa kalyANa thAya ane Azrita jAtine paNa upakAra thAya. aMgrejane pitAnI jAti ne garva-pitAnI saMskRtinuM abhimAna zuM kAma che ke kavi e amimAM Ahuti hame che? hajIye zuM namratA ne prema zIkhavAne divasa A nathI? saubhAgyane uMce zikhare caDhIne aMgreja kavi zuM pitAne ja ke vagADaze ? - paNa ApaNe jevI patana pAmelI jAtine e te evI vAta zebhe nahi, be latAM paNa lAja Ave. premanI bhIkha mAgavA jevI bIjI dInatA nathI. A saMbaMdhe paNa eka be vAta sAMbhaLavI paDaze. pUjya pratApacandra majumadAranA eka patranA uttaramAM laMDananuM "spekaTeTara " lakhe che ke "navIna baMgaLIomAM aneka sArA guNa che, paNa eka doSa e che ke, sahAnu bhUtinI emane bahu lAlasA che." e deSa svIkAra paDe che, ane Aja sudhI je meM lakhyuM che temAM paNa e deSa vAraMvAra najare paDe che. sAheba lekenA hAthe Adara pAmavAnI ApaNuM lAlasA hada karatAM vadhAre thaI Ave che. enuM kAraNa e che ke ApaNe "spekaTeTara nA jevI svAbhAvika sthitimAM nathI. tarasyA thaIne ApaNe jyAre leTe pANI mAgIe, tyAre sarakAra Ape bIluM. pANa karatAM bIluM meMghuM paNa kharuM ne bIje kAmamAM Ave paNa kharuM, chatAM ethI tarasa na chIe. aMgrejanA rAjyamAM niyama che, jAya che, badhuM sAruM che, paNa ethI prajAnA hRdayanI tarasa chIpatI nathI. caNA zekIzekIne khUba khavarAve, ane ethI tarasa khUba vadhe pANI mAgIe tyAre Ape bIluM. dezadezAntaranuM khAvApIvAnuM puSkaLa lUMTI lAvI "spekaTeTara' bhajana karavA bese, tyAre bArImAMthI najara nAkhatAM tarasya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA te dhImAM aneka evA ja karI che te videzI ane bhAratavarSa baMgALI jAte dekhAya. enI pIDA ene zI rIte samajAya? paNa sahAnubhUtinI drAkSa dhIre dhIre amane khATI lAgatI jAya che, e sAMbhaLIne "spekaTara" kadAca rAjI thaze. e drAkSa tarapha bahu divasa sudhI lupatAnI najare tAkI rahyA pachI have ame dhIre dhIre ghara tarapha cAlavA mAMDayuM che. bahu divasanA amArA upavAsI-bhUkhyA svabhAvamAM je kaMI thoDuM ghaNuM manuSyatva rahI gayuM hatuM te dhIre dhIre vidrohI banI uThayuM che. Aja ApaNe have belaDuM zarU karI dIdhuM che ke tame eTalA uMcA zAnA ? tame kaLa calAvatAM zIkhyA che, te pa calAvatAM zIkhyA che, paNa mAnavInI svAbhAvika rAjyatA te AdhyAtmika sabhyatA; e sabhyatAmAM tamArA karatAM aneka pagathI ame uMcA chIe, e vidyAmAM te ame tamane kakake zIkhavI zakIe evA chIe. tame je amane aNasudharelA mAnIne amAro tiraskAra kare che e tamArI aMdhatAne kAraNe, mUDhatAne kAraNe hiMdu jAtinI zreSThatA samajavAne tamArI zakita paNa pahoMcatI nathI. ame pharI AMkha mIMcIne dhyAna dharavA besIzuM. AjathI tamArA yuropanA sukhabharyA capaLa sudhArAnI bALalIlAmAMthI amArI daSTi khaseDI lIdhI ane nAkanI aNu para rAkhI lIdhI. tame kacerI karo, eNphise kare, dukAna karo, tame nAbele, mAra-pakaDe, phUdAkUda karo ne sImalAne zikhare vilAsapurI-vargapurI vasAvI rAjyatAnA madamAM matta bane. dakti mAnavI pitAne A pramANe AzvAsana ApI zake. je zreSThatAne ane prema nathI, e zreSatAne e koI rIte svIkArI zake nahi. kAraNa ke enA aMtaramAM eTaluM te jJAna che ke evI sUkI zreSThatA ucakavAthI dhIre dhIre mAnavI mAnavI mATI bhAravAhI pazu nI jAya che, ne pachI ene e zreSThatA be jApe uMcakavo paDe che. paNa kezu kaheze ke A mAnasika vikrehabhAva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadhAma vidhAtAne preme AvyuM nathI ? nAnIzI pRthvIne pracaMDa sUryanuM prabaLa AkarSaNa hevA chatAM temAM hAmAtI teNe bacAvI che, pRthavInA aMtaramAM teNe eka zakti ApI che, e zaktine prabhAve e sUryathI tenA prakAzane ane tApane bhaMga kare che, paNa dUra rahIne potAnI svataMtratAnuM rakSaNa kare che, ane sUryanI peThe pratApazALI thavAne prayatna karyA vinA ja pitAnI snehazaktithI lIluMchama dhAna ApIne mAnavajAtinI mAtA banI rahe che. lAge che ke, eja vidhAtAe paradezanA pracaMDa AkarSaNathI tenA meMmAM ApaNane keLIo thaI jatAM bacAvavAno manasube karyo che. ene abhiprAya evuM lAge che ke pAzcAtya sabhyatA ne jJAnaprakAze ApaNe ApaNI savataMtratAne ja ajavALI levI. enAM lakSaNa paNa jaNAtAM jAya che. aMgrejanI sAthenA ghasArAthI ApaNuM aMtaramAM je tApa pedA thayo che, tenAthI ApaNuM maravA paDelI jIvanazakti pharI sacetana thaI uThI che. ApaNuM aMtaramAM ApaNuM samasta zakti aMdha ne jaDa thaI paDI rahI hatI te navA prakAze pitAne oLakhI zakI che. svataMtra tarkathI, vicArathI, yu katathI ApaNI mAnasa bhUmi A paNane navI jevI thaI paDI che. lAMbI pralayarAtri pUrI thatAM jANe adaya thayo hoya ane jANe ApaNe ApaNe deza dhavA nIkaLI paDayA heIe evuM dekhAya che. purAtana gupta dhanane dhI kADhavAnI IcchAe jANe ApaNe zruti mRta kAvya purANa ItihAsa darzananA prAcIna gaDhA thaI gayelA vanamAM pisIe chI e. dhikkAranI lAtathI ApaNane je ghA lAge che tethI ApaNane pAchuM ApaNI jAta tarapha jevuM sUjhayuM che. pahele A ghAte te ApaNe kaMIka AMdhaLA thaIne ApaNuM maTIne vaLagI paDayA chIe, paNa AzA paDe che ke, bha cheDI, sthira thaI, bhalA bhuMDo vicAra karavAne samaya Avaze ane eja AghAtathI rogya saMbhIra zikSaNa laI sthAyI unnati karI zakIzuM. eka prakAranI zAhI Ave che, te kAgaLa uparathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ videzI ane bhAratavaSa 43 thoDA vakhatamAM uDI jAya che, paNu pachI jo e kAgaLane devatA upara dharIe te badhuM lakhelu pAchuM kAnAmAtra sAthe phUTI uThe ! pRthvInI meATA bhAganI sabhyatA e zAhInA jevI che; dhIre dhIre cAlI jAya ne vaLI sAre nasIe navI sabhyatAnA sabaMdhamAM AvatAM navajIvanane tApe phrI phUTI The. emAM kazuca asavita nathI. ApaNe te e AzA karatAja AvyA chIe. e AzAthI utsAhita thai Apa NA samasta prAcIna pethI-kAgaLa A tApa AgaLa dharIe chIe. je enA uparanA akSaraza pharIthI phUTI uThaze, teja pRthvImAM ApaNA gauravanu rakSaNa thaze-nahi te vRddha bhAratanA jarAjINuM IMDu sabhyatAnI maLatI citAmAM samarpaNa karI leAkAntara ne rUpAntara prApta thAya emAMja sati, ApaNAmAM eka mAnavate sa'pradAya che, te vamAna praznanA vicAra karI rahyA che. temanA bhArakhAnAmAM A pramANe bharyuM cheH ' videzIenI sAthe ApaNe bahAranA aneka bheda che. e bahAranA bhedaja prathama te sauthI pahelAM AMkhane athaDAya che, ane tethIja te videzIenA aMtaramAM ApaNe mATe dveSa ropAya che. mATe ane tyAMsudhI te bahAranA bheda TALI devA joie, je samasta AcAra, vyavahAra ane dekhAva e pAzcAtyAne bahu divasanA abhyAsapUrvaka sArA ne suMdara lAge che e grahaNu karI levAmAM dezane lAbha che. pahevu, eDhavu, kha vu'pIvu', cAlavu evu, e pAzcAtyenA jevu thaI naya ane bhASA suddhAM paNa pardezI thai jAya te eka mehu vighna cAlyuM jAya, ne be jAtio vacce meLa maLI jAya. ane pachI ApaNA AtmasamAnanuM rakSaNa karavAnA upAya saheje maLI zake." huM te! mAnu chuM ke, A vAta upara vizvAsa karavA jevu nathI. bahAranA bheda TALavA jatAM eka muzkelI te e ke, jonAranA manamAM kheTI AzA ubhI karavI paDe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * bhAratadhAma - ane e AzA pUrI karavA mATe aneka khATANAM UbhAM karavAM paDe. videzIone jaNAvavuM paDe ke ame tamArA jevA. ane jyAM ethI bIjuM bahAra paDI javAne saMbhava hoya tyAM je te prakAre chAnAMmAnAM thIMgaDAM mAravA mATe nAsabhAga karavI paDe. bAbA Adama ane bIbI havAe jJAnavRkSanuM phaLa khAdhuM te pahelAM je digaMbara veze pharatAM hatAM te svAbhAvika hovAthI ati suMdara ane pavitra lAgatAM, paNa jJAnaphaLa khAdhA pachI jyAM sudhI A lekamAM darajInI dukAna beThI nahi hoya tyAM sudhI te temane sabhya samAjanI sabhA emAM pasAra thatI ThapakAnI darakhAstAthI nIcuM jevuM paDayuM haze. ApaNe paNa A navIna poSAkathI lAja DhaMkAvAne badale ughADI paDaze. kAraNa ke samasta dezane DhAMkavAne mATe darajI samAja hA pADatuM nathI. DhAMkavA jatAM DhaMkAyA nahi te AbarUnA kAMkarA ! jeo lebhamAM paDIne sabhyatA vRkSanAM phaLa khAI beThA che, temanI ja dazA ApaNe joIe te sukhI thaIe. kadAca e pAzcAtya jANI jAya ke ame charIkAMTAthI nahi, paNa hAthe khAIe chIe, Tebale nahi, paNa pATale khAIe chIe; e bIke te emane bicArAne paDade besI khAvuM paDe che. "eTIkeTazAstramAM kaMI paNa khAmI Ave, aMgrejI belavAmAM jarA paNa bhUla Ave che teo pApa mAne che ane saMpradAyavALA pitapotAmAM paNa sAhebI dekhAvamAM jarA paNa khAmI Ave te zame marI jAya che. vicAra karatAM jaNAI Avaze ke, a-vastra karatAM AvuM ardha vastra vadhAre azlIla che. zarIra DhaMkAya ema na hoya te paNa DhAMkavA zarIra uparanA TuMkA vastranI cAre bAju kheMcAkheMca karavI ne ema karatAM phudaDI pharavI enA karatAM lAja bIjI kaI rIte ughADI paDI jatI haze? naTanI peThe veza badalI pAzcAtya veza dharyAthI bheda ulaTa vadhAre sAlaze. enuM phaLa dhAryuM nahi nIvaDe tyAre bevaDe ghA lAgaze. gere sAheba eka vAra chetarAIne pAse Avaze te paNa prapaMca samajAtAM bevaDA jorathI lAta mArI kADhI mUkaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ videzI ane bhAratavarSa navA jApAne yurepI sabhyatAnI dIkSA lIdhI che, paNa temanI dIkSA te mAtra bahAranI dIkSA nathI. kaLakArakhAnAM, rAjyakArabhAra, vidyAvyApAra e sau e pite pitAne hAthe ja kare che. tenI caturAI dekhI yuropa mUDha banI gayuM chekazI bhUla kADhI zakatuM nathI, chatAMya pitAnI nizALomAM bhaNelA A vaDA nizALIAne vilAyatI pizAkanI, vilAyatI AcAranI nakala karatuM jeIne yurepa meM pherave che. jApAna to pitAnI A adbhuta ne hAsyajanaka nakala saMbaMdhe bilakula AMdhaLuM che, paNa yurepa te veza badalIne pharatA A eziyAvAsI naTo upara eka bAjuthI temanI zakti mATe zraddhA kare che ne nakala mATe dAMta kADhe che. ane ApaNe zuM bIjA badhA viSayamAM yuropanI samAna sthitimAM AvI gayA chIe ke bAkI rahelA mAtra A bahAranA bhedane TALI devA daDAdoDI karI rahyA chIe? e te thaI eka vAta. bIjI vAta e ke, ethI lAbha thavo te cUlAmAM paDe, paNa gharamAMja Aga lAgI uThe enuM zuM? aMgrejanI sAthe bheda te che ja, paNa pAche dezIjananI sAthe bheda ubhuM thAya enuM zuM? ApaNe gerA lekenA je ThATha sajIne temanI pAsethI mAna khATavA jaIe, tyAre ApaNe je bhAIo temanA jevA ThAThathI cAle nahi, tene bhAI kahIne belAvatAM saheja saMkeca thAya. pachI te emanA svadezI rItarivAjathI zarama AvyA vinA rahe nahi. pachI e gorA lokonI AgaLa ema kahyA vinA nahi cAle ke e lekathI chUTA paDIne ame amAro jude saM. pradAya bAMdhyuM che, emane ne amAre kaMI levAdevA nathI. ene artha e ke vajAtinI AbarU vecIne pite AbarU khATavA mAMDI. pachI te e lekenI pAse jaIne belavuM ke sAheba ! A jaMgalI le konI sAthe tame game ema cAle, paNa tamArA je cahero karIne ame AvyA chIe, tyAre te AzA rahe che ke amane tame nahi hAMkI mUke. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadhamAM kabUla karI laIe ke, e ka'gAlavRttithI vakhate kaika maherabAnI maLe paNa kharI, paNa ethI peAtAnI ke dezanI khAkharU te na ja sacavAya, E tre'__ > + kaNuM azvatthAmAne kahe ke tame rahyA brAhmaNa, tamArI sAthe yuddha zI rIte karU? tyAre azvatthAmA uttara haiM Dhe huM brahmAjI, eTalAja mATe tu mArI sAthe yuddha na karI zake! ThIka le tyAre mArUM A janAI tADI pheMkI dauM...! sAheba jo zekaheDa karIne kahe ne je ' ekavAyara ' karIne lakhe, ke " bhale, jo tamArI jAtane DhaMga ThIkaThIka DhAMkIne AvyA che, tyAre te tamane amArI kalaba mAM pesavA dIdhA che; tyAre te amArI 'hoTela'mAM tame khurazI pAmyA che; tyAre to tame amane maLavA AvatAM tamane riTana vIjhITa ApIe chIe" Avu' sAMbhaLIne parama mAna maLyuM. samajI kAkhalI phUTIza? mahetara che ke enA karatAM ApaNA bahurUpI peSAka phADI teADIne phekI daIe. ApaNI jAtine mAnapAtra manAvI zakIe nahi te e geArA sAhebane kahI daIe ke ame mAMe raMga lagADIne esepzana 'hADathI tamAre uMmare paga nahiM mUkIe. huM' te kahu chuM ke eja ApaNuM vrata, chetarIne mAna amAre joituM nathI, hakanuM karIne laizuM. peAtAnI jAtamAM mAna mAnIzuM. e divasa Avaze tyAre pRthvInI sabhAmAM hu pUrvaka praveza karIzuM"--oTA veza, kheDu' nAma, kheTA vyavahAra sajIne mAnane mATe bhIkha mAgavAnuM, sehAgane mATe AMsu pADavAnuM kAraNa raheze nahi. paNa enA upAya kai saheja nathI. pahelAMja kahI dIdhu che, ke saheja upAye kazuMya kazu kAma sAdhI zakAya nahi. kaThaNa kAma sAdhavuDa haya tyAre khIju badhu phekI daI tenI ja pAchaLa maMDayA rahevu paDe, kAma zarU karatAM ema paNa karavuM joize ke, anukULa dahADo Ave nahi tyAM sudhI gharamAM besI rahevu. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ videzI ane bhAratavarSa 43 ane ghATa ghaDAtA sudhI gharamAM besI rahevuM ja ThIka che. bIja mATInI nIce bharAI bese, garbha peTamAM bharAI rakSaNa pAme, bhaNavAne samaye bALakane saMsAramAM bahu bheLavI daIe te pravINa maMDaLamAM pitAnI gaNatarI thAya, e duza zAe pravINa lekenuM anukaraNa karavA jAya ne vahele pAkI uThe, enA manamAM e ema ja mAne ke have huM pravINa thaI gaye chuM, pAkI gaye chuM, have bhaNavAnuM kAraNa nathI, vinaya rAkhavAnuM kAraNa nathI. pAMDe pitAnuM mULa gaurava meLavavA prayatna karatA hatA, tyAre emaNe guptavAsa svIkArI baLa saMgharavAnA prayatna karyA hatA. saMsAramAM paNa udyogaparvanI pahelAM ajJAta vAsaparva jarUra che. ApaNe paNa jAtane ghaDavA mATe, jAtine ghaDavA mATe Aje ajJAtavAsa sevavAnI jarUra che. paNa ApaNe kamanasIba te e che ke, ApaNe ekadama bahAra paDI javA devIe chIe. bilakula kAcA IMDAne phADI ApaNe adhIrAIthI bahAra nIkaLI paDayA chIe, paNa A kaThaNa saMsAramAM kAcA nIkaLelA A zarIrane potAnAM sAdhana bahu kaThaNa che. Aja pRthvInI raNabhUmimAM kayA hathiyAre ApaNe laDavA ubhA chIe? mAtra bhASaNa ne TharAvane hathiyAre ? zuM zarIranI cAmaDI paherI eTale ApaNuM rakSaNa thayuM? mAtra naTavezathI rakSaNa thaze? ema te keTalA divasa cAlaze, ne zuM phaLa maLaze? zekhe dile eka vAra ema kabUla karI dIdhAmAM deze ke, hajI ApaNuM caritra ja ghaDAyuM nathI? ApaNe pakSApakSIthI, IrSAthI ane halakAIthI ghasAI gayA chIe. ApaNe eka thaI zaktA nathI, ekabIjA upara vizvAsa rAkhI zakatA nathI, ApaNAmAMthI keIne mukhI-nAyaka karavA IcchatA nathI. ApaNe aneka kAma te parapoTAnI peThe phUTI jAya; zarU Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 bhAratadhAma AtamAM e kAmamAM bahu teja dekhAya, be divasa pachI emAM phATa paDe, pachI beDoLa thAya ne paDI maLI jAya. jyAM sudhI kaMI ghasAvAnuM na hoya tyAM sudhI te ApaNe, bALake khelamAM gAMDA thaI jAya tema kAmamAM gAMDA thaI vaLagI paDIe; paNa kaMIka ghasAvAne jarA prasaMga AvatAM kaMI ne kaMI bahAnuM kADhI pitApitAnA gharamAM jaI bharAIe. kaI kAraNe AtmAbhimAnane talamAtra vadhe Ave ke tarataja, kAma bhale ne game tevuM meTuM hoya te paNa tene choDIne A cAlyA. game ema thAya paNuM kAma zarU thayuM nA thayuM eTalAmAM moTAM moTAM nAma ApI daIe; eTI meTI jAherAte, ujaLA ujaLA ripaTa, dhAmadhUma ne AbarU mana mAnI thAya eTale ApaNe jANIe kAma saphaLa thayuM ne pachI nirAMte soDa tANIne sUIe. kAmamAM dhIrajanI, nikAnI ne mahenatanI jarUra che, emAM te jarAya dila lAge nahi, AvuM kAcuM, durbaLa caritra laIne te ApaNe zuM jeIne bahAra AvI khaDA thaI jatA he IzuM? A sthitimAM ApaNI khAmIo na sudhAratAM ene DhAMkavAnI IcchA karIe chIe. aMdara aMdara ApaNuM deva upara vivecana karavA jatAM ApaNuM DAhyA meM upara hAtha mUkI dabAve che ne be lI uThe che ke, cUpa cUpa. aMgreja sAMbhaLI jaze te ApaNe mATe zuM dhAraze? vaLI e paNa kamanasIba che ke, aMgrejanI daSTi paNa aneka pramANamAM jaDa che. ApaNumAM kaMI sAruM che ne je kaMi AdarapAtra che tene paNa tenI jatA nathI. ava. gaNanA che ke game te kAraNathI che, paNa teo videzI paDade teDIne aMdara jatA nathI, jevA IcchatA paNa nathI. tenuM eka ja dAnta laIe. videzamAM rahIne jarmana jema ekAgratAthI ApaNAM saMskRta zAstrane abhyAsa kare che, tema ekAgratAthI A dezamAM AvavA chatAM aMgreja kare nathI, aMgreja bhAratavarSamAM peTa bhare che, ane dezane jatI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ videzI ane bhAratavarSa lIdhA che, paNa bhASAne jItI zakace nathI. AthI aMgreja ApaNA lekane bhAratavarSanI STae kharAkhara samajI zakatA nathI; te zraddhAnI dhrue joI zakatA paNa nathI. eTalA mATe ApaNe agrejane aMgrejI bhAve sugdha karavAnA prayatna karIe chIe. manamAM je mAnIe chIe, te meDhe ApaNe khelatA nathI, eTalA mATe chApAMmAM vadhArI vadhArIne vAtA chApIe chIe. mAnIe chIe ke aMgreja pIpala' nAme eka padArthane hAuM mAnI Dare che, ane tethI ApaNe paNa cAMca daza leka ekaThA karI 'pIpala' anI gaLu gaMbhIra karIne DarAvIe. mAMheAmAMhe vAta karIe ke zu karavu' bhAI ! ema ne ema e sAMbhaLe nahi tyAre karavuM zuM? e te peAtAnA dastune ja samaje ! ' ema agrejanA guNusvabhAvanA DhoLa karIne tenI pAse kAma pharavA javuM, mAna khATavA javuM, enA karatAM te eja ke evA raga mAMe nA cApaDavA ja sAreza, raMga na cApaDavAne kAraNe bhIkhane ekAda TukaDA nA nAkhe tA nA nAkhe! a'grejanI sAme abhimAna karIne A zabdo melu chuM evuM nathI. manamAM bahu khIka lAge che, ApaNe rahyA mATInuM ThAmaNuM, e kAMsAnA vAsaNu sAthe vivAda karave culAmAM paDayA, mAnapUrvaka - zekaheDa' (hasta dhUnana) karavA jatAM ya zakA lAge, ' kAraNa, AvA moTA bhedane kAraNe AtmaraNa karavu paNa kaThaNa thaI paDe. ApaNe teA duLa paDayA, tethI mIka lAge ke sAhebanI pAse ekavAra i beThA, sAheba dayA karIne kadI prasanna thayA ne hasyA te ApaNe evA geLa gALa thaI jaIe ke ethI ApaNuM sAcu ti tA bhUlI ja jaIe. sAheba hasIne mele ke vAha bAbu, tame kai eka khazakha aMgrejI khelatA nathI, eTale pachI ApaNAthI deza bhASAmAM akSare ya khelAya nahi, bahAranI je vastu upa grejanI kRpAdRSTi paDe, tene te| ghasIne cakacakita rAkhI e pa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. bhAratadhAma wwwwww www wwwvvvvvvvvvvv jyAM yuropanI najara paDavAne saMbhava nathI, te vanane gaDI rAkhI DhAMkI mUkIe; e dizAne sudhArI vyavasthA rAkhatAM te ALasa thAya, mANasane deva ze kADhave ! garIba bicArA apamAnitane Ave lebha sahaje thAya; bhAgyazALInuM hasatuM meM javAnuM ene saheje game. Aja huM beluM chuM ke bhAratadezane garIbamAM garIba, malAmAM mele kheDuta haze te tene paNa huM bhAI mAnIne bheTIza; paraMtu A ge sAheba ghaDAgADI doDAvate mANa samasta zarIra upara kAdava uDAvate jAya che tenI sAthe te mAre phuTI badAma jeTaleya saMbaMdha nahi. | ThIka, eja vakhate e sAheba ghaDAgADI ekadama ubhI rAkhI mArI garIba jhUMpaDImAM paga mUke ne pUche ke bAbujI! tamArI pAse divAsaLI che?" tyAre hIMDIcAlIne dezanA pacIsa kareDa leka kaTherA para UbhA rahI hArabaMdha ubhA rahIne joyA kare ke sAheba Aja amAre ghera dIvAsaLI levA AvyA che ane kadAca eja vakhate amArA garIba mela kheDuta bhAI gharamAM gharaDAM mAne praNAma karavA bAraNe AvI pahoMce te e bhraSTa dekhAvane dabAvI devA mATe ene khasI javA kaTherAmAMthI bUma mAre; rakhene! A jaMgalI sAthe ke joga che, zuM saMbaMdha che, keTalI ekatA che-e so A baDA sAheba kalpanA karI samajI jAya. mATe jyAre manamAM lAvuM chuM ke, havethI sAhebanA saMbaMdhamAM AvavuM nahi, tyAre e kaMI abhimAnathI nahi, paNa bahu vinayathI, bahu zaMkAthI huM chuM. jANe chuM ke, enI sAthenA saMbaMdhanA abhimAnathI ApaNe te nAza ja thavAne-ApaNe nirAMte besIne ApaNuM kartavya karI zakavAnA nahi. ApaNuM mana sadA caMcaLa rahe ane ApaNe garIba svajananI jaza vinAnI jhuMpI jUnI lAge, jene mATe jIva Ape joIe tenI sAthe bhAIcArAne saMbaMdha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ videzI ane bhAratavarSa rAkhatAM paNa ApaNane lAja Ave. gerA leka jyAre mojamajhA uDAve, khAya-pIe ne khele, tyAre te veLAe ApaNane tyAMthI hAMkI mUke ne bAraNAM vAsI sau vAnAM kare. paNa eve samaye mIThuM belI, tene rAcha karI, salAma karI khUNAnI bArImAMthI pasI zakIe, e rAjasamAjanI kaMIka jarA gaMdha maLe te Aha, kRtArtha thayA ! pitAne maLelA A gauravanI AgaLa dezabaMdhuo sAthe saMbaMdha e ke vAre tuccha lAge. AvI durbaLa mAnasika sthitimAM A sarvanAzI sAhebazAhI davA-dArU pIve nahi, tene aDavuM paNa nahi eja sauthI salAmata mArga che. bIjuM paNa kAraNa che. sAheba lekanI kRpAne mAtra gaurava mAnIne nisvArtha bhAve bhegAvavI, e ApaNe mATe bahu kaThaNa che. ApaNe rahyA garIbalaka, peTanI bhUkha mAtra mAnathI TaLe nahi, enI kRpA sAthe kaMIka anAja maLe evI paNa AzA rAkhIe. mAtra "zekaheDa" nahi, paNa nekarImAM "pramozananI paNa AzA rAkhIe. sAhebanI detI bAMdhI be dahADA ene ghera jaIe ane trIje dahADe pramozananI bhIkha mAgatAM zaramAIe nahi. eTale pariNAme saMbaMdha halake paDI jAya. eka bAjue abhimAna karIe ke sAheba amArI sAthe samAnabhAve ubhuM rahetuM nathI, bIjI bAjue ene bAraNe ubhA rahI bhIkha mAgavAnuM paNa cUkIe nahi. e sAhebanI pAse ApaNe koI mANasa jAya, to e jANe ke A koI umedavAra, arajadAra ke IlakAbane bhikhArI Avyo. kAraNa ke enI sAthe bIjI rIte te belavAcAlavAne ApaNe saMbaMdha nathI. enA gharanAM bAraNAM baMdha, ApaNA gharane kAraNe paDadA. tyAre bhAI! Aja pAghaDI aMgarakhuM paherIne saMkecAtA saMkocAtA bItA bItA AvI salAma karI kema ubhA? besavAnI te vAta ja javA de, ubhA ubhA vAta karatAM jIbha coMTe che, tyAre AvyA zuM kAma? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratama A . eTalI badhI Aje kema virahadanA vadhI gaI ke paheregIranA hAthamAM beAnI mUkI, bAraNe jeDA utArI sAhebane maLavA mATe piDA? jenI avasthA dIna che, te vinA AmaMtraNe ke vinAAdare moTA lekanI pAse na jAya temAM ja sAruM che. emAM kaI pakSanuM bhaluM thatuM nathI. gerA leka A dezamAM AvIne nave avatAra dhare che, te zuM ApaNe AvI hIna dazAne lIdhe nahi? mATeja kahuM chuM ke, jyAre sthiti AvI kharAba ja che, tyAre ApaNA saMbaMdhamAMthI e sAhebane dara rakhAya to enuM caritra paNa AvuM kharAba thaI jAya. saMbaMdha na rAkhavAthI baMne pakSane lAbha che. badhI dizAethI vicAra karI joIe te rAjA prajAne dveSabhAva zAnta rAkhavAne sauthI sAro upAya e che ke e, sAhebathI dUra rahIne ApaNuM pitAnuM kartavya ekacitte karyA javuM. mAtra bhikSAthI keInuM mana kadI saMteSa pAmatuM nathI. Aja ApaNe vicArIe chIe ke, aMgrejanI pAsethI cheDA adhikAra maLe te amArAM sau duHkha TaLI jAya, bhIkha mAgatAM paNa zeDA adhikAra maLe, tyAre paNa lAgaze ke aMtaranI lAja e rIte paNa gaI nathI-adhikAra maLyA na hatA tyAM sudhI AzvAsana hatuM ke maLaze tyAre dukha jaze, te AzvAsana paNa have te nathI. ApaNuM aMtaranI zunyatA bharAya nahi tyAM sudhI zAnti thAya nahi. ApaNA svabhAva. nI kaMgAliyata jAya tyAre ja ApaNI dInatA jAya, ane tyAreja rAjadarabAre mAnapUrvaka Ava-jA karI zakIe. dezanA sau leka padavInI, moTAInI, sAhebanI kRpAnI paravA cheDI de, bahAranI kIrti cheDI de, enA A karSaNane prabaLa meha teDI pitAnuM rakSaNa kare, zAnta ane dacite caritra bAMdhe, jJAnavijJAna meLave, vyApAra vadhAravA prayatna kare, paradezagamana karI te dezanuM badhuM zIkhI Ave, parivAramAM ane samAjamAM satyane upadeza kare, mAthuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvI ane bhAratavarSa 53 jema vinA prayAse uMcu' cAle che, tema vinA prayAse ApaNuM' mAna uMcuM rAkhIne cAle, mAna meLavavAne khuzAmata karatA bIjA pAse jAya nahi, dhI kSati rakSitaH e vAyanuM tAtparya ga'bhIrarUpe samajI le; jo ke dezanA sA leka Ama karI le evuM mAnI lauM evA gAMDA te huM nathIja, pANI jema DhALa tarapha DhaLe, tema mANusa paNa saraLatA tarapha saheje DhaLe, e te sau koI jANe che. keATapATalUna paherI, sAhebane khAraNe ubhA rahI cak cappu agrejImAM peAtAnI jAtanA tarajumA karyAthI kAma saraLa thaI jatu hAya te leAka dhIre dhIre phATapATalUna paheratA thAya, peAtAnAM khALakAne gharanI bhASA bhulAvI aMgrejImAM pApaTa kare ne bhATTabhAMDune cheDIne e sAhebanA daravAnanI bhAIbaMdhI madhe, emAM navAI nathI. e pravAha rAkavA kaThaNa che, chatAM manamAM kahevAnu te kahevuMja paDe che; kAI sAMbhaLe nahi teya kahevu ja paDe che ke aMgrejane phaLabbe phaLa thavAnuM nathI, keLavaNInA pAyA dezI bhASAe caNavAthIja dezanuM kalyANu che; geArAnI pAse mAna meLaLye kAMi phaLa nathI, ApaNA manuSyatvane jAgrata karI uThADavAmAMja gaurava che; bIjAne chetarIne kaDhAvI lIdhathI kaI maLatu nathI, prANapaNe ekaniSThAthI bhAga Agreja kArya siddha thAya che. zikhAnA chellA guru-guru govindasiMhu bahu divasa ekAntamAM rahyA, tyAM judAM judAM zAone abhyAsa karyAM, lAMbA vakhata sudhI AmainnatinI sAdhanA sAdhI ane pachI ekAntamAMthI mahAra AvI peAtAne gurupade beThA, tema ApaNAmAMthI paNa je zuru thavAnA haze, temaNe khyAti vinAnA ekAnta AzramamAM guptavAsa karavA joize; parama dhairyAMthI, ga'bhIratAthI dezadezanAM jJAnavijJAnathI peAtAne ghaDavA joize. samarata deza anirvAcya vegathI AMdhaLA thaI je AkaNu tarapha dADace jAya che, te AkaSa NamAMthI yatna karIne peAtAne dUra karI levA joize ane zuddha spaSTarUpe hitAhita jJAnanA vicAra karavA joize. tyArapachI mahAra AvIne jyAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 bhAratamAM ApaNI bhASAmAM ApaNane hAMka mArI khelAvaze, tyAre tA bIjI game tema thAya paNa tarataja deza jAgI uThaze, bhrama bhAgI jaze ke Aja sudhI ApaNe mAtra svapnA jotA hatA, AMkha mIcIne cAlatA hatA ane tethIja ApaNe nIce paDatA jatA hatA. ApaNA e gurudeva have Aje A kAlAoNlamAM nathI. emane nathI joituM mAna, nathI joitI padmavI, nathI joItA aMgrejI chApAMnA peTa mA mUlAkapravAhamAMthI nIkaLI samasta mUrkhatAmAMthI peAtAnuM rakSaNa kare che. koi amuka kAyada sudharAvyAthI ke amuka dhArAsabhAmAM beThaka meLavyAthI dezanI durgAMti dUra thaze evI AzA e rAkhatA nathI. e ekAntamAM abhyAsa kare che ne karAve che, peAtAnA jIvanane ucca Adarza vaDe unnata karI dai cAre bAju nA lekamaDaLane peAtAnA tarapha AkarSe che; ane dezalakSmI temanA tarapha snehadaSTi karIne devanI pAse ekAnta prArthanA kare che ke huM bhagavan ! AjanA samayanA mithyA tarka ane mithyA nAtemAM temanuM citta kadI taNAvA nA daIza, dezanA leAkanI vizvAsahIna, AsthAhIna sAdhanA asAdhya che, ema mAnI emane nirUtsAha thavA nA daIza, asAdhya hoya toya dezanI je unnati karaze temanuM vrata te asAdhyane sAdhavAnuM che. ( 1894 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaDa 3-rAjanItinI bevaDI dazA sAdhAraNa rIte nyAya, dayA vagere aneka moTA moTA guNa potapotAnA sarakhA leka tarapha jevI rIte dekhAya tevI rIte halakA leka tarapha dekhAya nahi. pitAne sAme vaDIo lekanI sAthe cAlavAmAM pALelA gheTA jevA narama rahe che te ja mANase pitAthI nabaLA leka sAthe jaMgalanA vAgha jevA, nadIne magara jevA ke AkAzane gIdha jevA zarA bane che. yurepiyana leka yuropamAM jevA sabhya, dayALu ane nyAyI rahe che eTalA bahAra rahetA nathI. enAM pramANa Aja sudhImAM ghaNAM maLI gayAM che. jeo khristInI sAthe khristI banI jAya, teo pArake ghera bIjAnA upara AvI paDe ane a-khriratIne gAla upara lapaDAka mArI bIje gAla dharavAnuM kahI khristI thavAne upadeza kare, ane e a- khristI DAhyA thaIne bhalI rIte khristI na thAya bIjo gAla na dharatAM A DuMavaLuM jue te tarataja tene kAna pakaDI gharamAMthI bahAra kADhe, ane enA gharamAM potAnAM khuzITebala ne palaMga sajAvI de, tenAM khetaranuM anAja ujharaDI le, enI khANamAMthI sonuM khetarI le, tenI gAye dehI le ane enAM vAcharaDAM kApI babaracIkhAnAmAM mekalI de. sabhya khristIoe amerikAmAM ke pralaya karyo hatuM ane AsTreliyAmAM mAnavajAtine ke bhayaMkara saMhAra karyo hate, e vAte have te jUnI thaI gaI eTale ene ukelavAmAM mAla nathI. dakSiNa AphrikAmAM mAtA belavALA vi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 bhAratadharma grahane ItihAsa ThIka karI tapAsIe te mAlama paDe ke akhristInA gAla upara khristInI lapaDAka kevI uThe che! badhA samAcAra pUrepurA maLatA nathI, ne je maLe che te badhA sAcesAcA ja hoya emAM paNa saMdeha ja che; kAraNa ke vigrahanA samAcAra tArathI mokalavAne bhAra khristIne mAthe che. Tutha' nAme vikhyAta aMgrejI sAptAhika patramAM e yuddha saMbaMdhe ja DAka paDyo ane nibaMdha prakaTa thayA che te vAMcavAnI sarvane bhalAmaNa karuM chuM. e vAMcavAthI keIne AnaMda maLaze ke AzvAsana maLaze evI AzA te huM ApI zakatA nathI, paNa eTaluM te jANI zakaze ke, sabhya jAtio jene pitAnA karatAM ochI sabhya mAne che temanI pAse pitAnI sabhyatAne ane sAthe sAthe te asabhya jAtione pitAnA svArthayajJamAM himavA pAchuM vaLI jotI nathI. yuropanI ajavALI nATakanI raMgabhUminI bahAra, aMdhArA nepathyadezamAM veza badalatAM vAra lAge eTalI vAramAM, ogaNIse varSa sudhI saMdharelI sabhyatA badalAI jAya che. tyAM te mULavatanI jevA nAgA thaIne ubhA rahe che, mAtabele bicAre emanA karatAM vadhAre nAga na hate. kaMIka saMkecamAM be, te bahu kharAba nathI, paNa satya belAya te tethI vadhAre sArUM. jagalI lagulA aMgreja sAthe udAratAthI ane unnata vIra hRdayathI cAlyuM tene badale, aMgreja tenI sAthe krUratAthI je rIte cAle tenI sarakhAmaNathI aMgrejane lajavAI javuM paDe, te vAta e patrothI ja jaNAI Ave che. keI aMgreja A vAta kabUla kare eja enuM gaurava che ema ghaNuM mAne che, ne huM paNa mAnuM chuM. paNa AjakAla ghaNA ane te kAla ghaNA aMgrejo ene gaurava mAnatA nathI. nI e te ema mAnI beThA che ke, dhamanIti AjakAla mAtA ghaNI jhINuM thaI paDI che. pagale pagale ema kIDA kheALIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjanItinI bevaDI dazA te kAma na cAle. a MgrejanA gauravanA jyAre madhyA kALa hatA, tyAre e nItinI jhINI lITIone phALa mArI ALagI jatA, jyAre jarUra lAge tyAre anyAya karavA paDe, nAma`na cAMciyA jyAre samudramAM cAMciyApaNuM karatA tyAre majabUta ane maLavAna hatA. emanA vazo-AjanA aMgrejo-mIjI jAtie sAme jabarajastI karatAM pAchA paDe tyAre te nabaLA, dubaLA gaNuAya. kANu mAtAkhele ne phANu lave gulA ! huM a Mgreja ! huM' tArI senAnI khANu, tArAM DhAra lUTavAnI IcchA karUM emAM te ATalAM mahAnAM, ATalA chaLa ? ATalI banAvaTa zA mATe ? ekAda e badamAzI pakaDAI gaI emAM te chApAM ATalI badhI bhUme zA mATe pADI uThatAM haze ? paNa nAnapaNamAM je zele te ummare pahoMce na zeze. nAnA bALaka badamAza thaI pAttAthI nAnA nakhaLA bALakanA hAthamAMnA lADavA lUTAvI lai taDAka daIne mAMmAM mUkI jAya, peleA bicArA bALaka mAthuM phUTavA mAMDe e dekhIne pelA taphAnI upara khAsa phreodha na thAya. vakhate e jamA khALaka nakhaLA khALakane raDatA joI gAla upara taDAka daIne caDAvI de ne nAka upara AMgaLI mUkI tene cUpa thaI javA kahe te vakhate khIjA bALako tenA khADuMmaLanAM ne daDha saMkalpanAM vakhANa paNa kare, 'mane AvyA pachI e jakharA mALakane pArakAnA hAthamAMnA lADavA joi mAMmAM pANI chUTe, ne te levAnA leAbha abhyA rahe nahi, te paNa ema lapaDAka mArI lADavA kADhI le nahi, chetarIne laI le taiya e chetarapa'DI pakaDAi jAya to zaramAI jAya, e uMmare ALakhItA pADozInA gharamAM hAtha lAMkhe karatAM zaramAya; paNa dUra ekAda garIkha mahellAmAM ekAda asabhya mAtAnA nAgA nabaLA ALakanA hAthamAM ekAda rAja sadhyAkALe lADavA dekhe, tyAre Amatema najara karI tenA hAthamAMthI cUMTa mArI keDI jAya ! jyAre pelA karA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAratA pitAnI cIne kIkIArIethI gAma gajAvI mUke, tyAre sAmethI AvatA pitAnI sabhya jAtinA AdamInI sAme joIne belI uThe ke e kALA chokarAne ThIka sajA karI che. ema nA kahe ke bhUkha lAgI hatI tethI lUMTI lIdhuM che! prAcIna kALanI e cerImAM ane AjanI cerImAM aneka bheda che. AjanI lUMTAlUMTamAM pahelAMnA jevI nirlajajatA nathI, baLanuM abhimAna nathI. Aja te pitAnuM kAma karavA jatAM AbarUne vicAra thaI Ave che, ne tethI dareka kAmane nyAyapUrNa karAvavuM paDe che. tethI kaMI kAma karavuM pahelAMnA jeTaluM Aje saheluM nathI, eTale prAcIna kALanA cera leka kamanasIbe A ogaNIsamI sadImAM avatare te temane avatAra eLe jAya! Ama chatAM paNa saMsAramAM evA leka nathI avataratA ema nathI. ghaNA ya cera avatare che te kharA, paNa ekadama emane oLakhI zakAtA nathI. agya sthaLa-kALamAM e paDyAthI vakhate pitAne paNa e nahi oLakhI zake. gADIe caDhIne phare, vartamAnapatro vAMce, hIsTa rame, strImaMDaLamAM mIThI mIThI vAte kare, keIne vahema paNa na Ave ke A dhANuM khamIsa paherIne rebInahUDanave avatAra avataryo che! paraMtu yuropanI bahAra jaIne te ekadama pitAnuM svarUpa pUrI rIte bele. dhamanItinI cAdara pheMkI dIdhI che evI rudramUti nI kathA te AgaLa kahI gayo chuM. paNa yuropanA samAjamAM rAkha nIce DhaMkAyelA aMgArAne tApa kaMI ocho nathI. e ja leke AjakAla belI rahyA che ke, baLanItinI sAthe premanItina joga karyo hoya te nItinuM nItipaNuM vadhI zakaze, paNa baLanuM bALapaNuM ghaTI jaze. prema, dayA e cI vAta sAMbhaLavAmAM te suMdara che, paNa jyAM ApaNe lehI reDIne adhikAra sthApe che, tyAM nabaLA jamAnAne na baLI nItine kemaLa chokare lAgaNInAM AMsu pADa Ave tethI amane trAsa chUTe. ahIM saMgIta, sAhitya, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjanItinI bevaDI dazA zilpakaLA ane ziSTAcAra; tyAM nAgI taravAra ane chUTI lagAme zaktinI doDAdoDa. AthI AjakAla ApaNuM sarakAra-jAtinA gaLAmAMthI be jAtane sUra nIkaLe che. eka daLa bhAratane pakSa kare che, bIjuM daLa jagatamAM prema, zAnti ane nyAya vartAvavA Icche che. jAtinuM hadaya ema be bhAge vaheMcAI jatAM baLa nabaLuM paDe--pite pitAne vigharUpa thaI paDe. AjakAla bhAratamAMne pAzcAtya saMpradAya khUba jethI AkSepa kare che. teo kahe che ke, ame je kaMI kAma jerathI karavA mAgIe chIe, temAM vilAyatanA bhAIo ADakhIlI nAkhe che. badhI vAtamAM nItine vicAra karyo pAlave nahi, jyAre cAMcI kALA samudrane hAtha karI rahyA hatA, jyAre kalAIva bhAratamAM briTiza aMDe repavA ubhe thaye hatuM, tyAre nItinI vAta karI hatI te aMgrejanA karAne ghara bahAra eka veta paNa leya maLI na hota, paraMtu game eTale e vilApa kare, te paNa pharI e akhaMDa pracaMDa baLa pAchuM Avaze nahi. Aja julamanuM kAma karavA jatAM samasta dezamAM be mata thaI jAya che. Aja je kaI pIDAte mANasa nyAyane mATe bUma mAre te svArtha ne nukasAna thavAno saMbhava hovA chatAM paNa nidAna theDA mANasa paNa tene nyAya ApavAne ubhA thAya. eka mANasa paNa je nyAyane mATe ubhe thAya te game te pracaMDa svArtha paNa kaMIka zaramamAM paDe ne saMkeca pAme, nyAyano veza dharavAne paNa DoLa kare, anyAya, anIti vagere baLane Azare bahAra paDe ane vinAsaMke deDe, tyAre sAmA baLa vagara bIjA kazAne gAMThe nahi, paNa je zaramAIne baLane zaraNe jAya nahi ane nyAyane DoLa kare te aMdarathI ja zatru jAge. AthI ja aMgreja videzamAM AjakAla kaMIka nabaLe paDe che ane tethI vAraMvAra adhIrA banI jAya che. ApaNe paNa eone deSa hAthamAM AvatAM tenA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadhAma upara Aropa karavA maMDI paDIe chIe. eTalA mATe gerA prabhu kaMIka rAga kare che. teo kahevA maMDI paDe che ke, navAba jyAre julama karatA, marAThA kyAre lUMTaphATa karatA, Thaga loko jyAre gaLe phAMse nAkhatA tyAre tamArI ke gresanA sabhApati ane vartamAnapatranA adhipatie kayAM gayA hatA ? ane heta te paNa zuM karavAnA hatA ? tyAre te bahAravaTIA hatA, marAThA hatA, rAjapUta hatA; tyAre baLa sAme baLa vinA bIja gati na hatI. ane te pachI ceranI pAse dharmakathA karavAnuM ya keIne sUjhatuM na hatuM. Aja keMgresa ane vartamAnapatre je bahAra nIkaLyAM che tenuM kAraNa paNa e ja che ke, aMgreja mAtra baLanI vAte nahi, paNa sAthe nyAyanI paNa vAta kare che. cerane dharmanI vAta saMbhaLAvIe te e na mAne, toya dharmane anu sarate javAba ApavAno prayatna kare ane pachI te e sabhya javAba daI na zakAya, te paNa baLa vAparatAM saMkeca thAya. AthI ja aMgreja A dezanI sabhAo ane vartamAnapatrAnA AkSepane javAba ApavAne prayatna kare che te paNa te pitAnA jAtibhAIonI dharmabuddhithI duHkha pAme che. teo have uMmare moTA thayA che, potAnA kalaMkathI pote zaramAtAM zIkhyA che, ethI teo bahu du:kha pAme che. eka hisAbe teo kaMIka dukhI che. eka bAjue bhUkhanA duHkhathI prANa TaLavaLe che, bIjI bAjue pArakAnuM anna kADhI levAtuM nathI e paNa bhAre saMkaTa che! jAtine jIva paNa jALavavuM joIe, AbarU paNa jALavavI joIe. bIjAnI upara anyAya karavAthI ene te nukasAna thavAnuM hoya te thAya, paNa pitAne dharmane pAco paNa khodAya ja. gulAmo upara je leke julama kare che teonA caritrane nAza thAya che. dharmane sarva prayane je baLavAna na rakhAya te jAtinuM baMdhana dhIre dhIre DhIluM paDI jAya. bIjI bAjuethI peTa bharIne khAvAnuM maLe, eTale vasatI vadhe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjanItinI bevaDI dazA 1 ne rahevAnI jagA paNa khUTe, ane jema jema sabhyatA tema tema jIvanane mATe sAmagrIo paNa vadhAre joIe. eTalA mATe pacIsa karoDa bhAratavAsInuM game te thAya, paNa moTA pagAravALA gerA adhikArIne paisAnA Dhagale DhagalA ApIne ene "e ja" ne khADe te bharI Apa joIe, eTalA mATe sarakArI tIjorImAM je tANutANa thAya te kara nAkhIne paNuM pisA te ubhA karavA ja joIe. paNa ethI je lekezAyarane jarA muzkelI paDe te rU upara mahesula nAkhI zakAya. ene badale jAhera bAMdhakAmomAM kaMIka ghaTADe karIne ane duSkALaphaMDa japta karI laIne paNa kAma calAvI levAya. eka bAjuthI garA adhikArIonuM duHkha AMkhe joI zakAtuM nathI, bIjI bAjuthI leMkezAyarane thatuM nukasAna paNa sahana thatuM nathI ane A bAjue vaLI pacIsa karoDa abhAgIAnuM duHkha paNa nA pADI zakAya nahi. dharmanIti Ama saMkaTamAM AvI paDe che. ane pachI vartamAnapatromAM kolAhala thaI uThe, mALAlUTayAM paMkhInI peThe sabhAmAM leka kilabila kilabila karI mUke, tyAre e gerAne bhAre lAgI jAya. kAma nyAyasara thayuM nathI ema lAge ane rItasara kAma karyA vinA kalaMka TALI zakAya ema nathI; evI sthitimAM dhamanI vAte saMbhaLAvIe te viSama rAga kare. pachI bIjI kaMI yukti rahe nahi tyAre ghucce mAravA ubhe thAya. kevaLa mANasane ja nahi, dharmazAstranI upara paNa okha lAla kare. dhArAsabhAnA maMtrI ane mAtabara sabhAsade chAtI ThekIne kahe che ke, mAtra bhAratavarSanI sAme nahi, paNa agreja rAjyanI upara najara rAkhIne jyAre kAyadA karavA paDe, tyAre mAtra A dezane thatA nyAya-anyAyane vicAra ka pAlave nahi, ane karIe te Take paNa nahi. leke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara bhAratadhama zAyara e kaMI svapnanI vastu nathI. bhAratanuM duHkha sAcu', tema le kezAyaranA lAbha paNa sAcA, ane lephaeN zAyaranuM baLa pAkuM ! le'kezAyarane cheDIne dhArAsabhAmAM kAI kAyadA karIe, paNa le'kezAyara ApaNane cheDe ? vaja nahI choDatA I vAta sAcI che ke kAmaLInA zarIramAM jora bahu che,x cAre AjInI sthitine gaNakAryA vinA utAvaLe utAvaLe ekAda kAyado pasAra karI dIdhA; paNa te amalamAM mUkavA e jevI tevI vAta nathI, tema e kAyadA rada karavAthI paNa mAna rahe nahi. navAbanI mAphaka ema paNa na kahevAya ke, mane jenI jarUra lAgaze te karIza; ne jI khAjIe nyAyamuddhimAM Ave te karatAM paNa vAMdhA paDe, pariNAme smA sakaTa dazAnI vAta phAine karatAM paNa zarama Ave. kharekhara, A duHkhanI vAta che. AvI sthitimAM jyAre ApaNe dezI sabhAmAM ne dezI chApAMmAM phelAhala karavA mAMDIe, tyAre sAheba leAka vacce vacce ApaNane seTI dekhADavA paDe ane sarakAra ne ke ApaNuM zarIra hAtha lagADatAM sarkAcAya, paNa tenA nAnA nAnA adhikArIenA hAthamAM eka vAra kai kAraNe AvI paDyA teA cheDe nahi; temaja A dezamAMnA aMgrejanAM mATa moTAM chApAM, eka thaI gayelAM kUtarAMnI peThe dAMta dukhADI ApaNI sAme jorathI, zvAsa khAdhA vagara bhasavA maMDI paDe. bhale ame te jANe cUpa rahyA, paNa tamArA peAtAne aTa kAvI jue joIe! svArthanI paravA karyA vagara dhanI dhajA laIne tamArA ja keTalAka jaNa ubhA che temane dezavaTo ApA oie ! tamArI jAtiprakRtimAMja je nyAyaparAyazutAnA x epha nadImAM rI taratuM jatuM hatuM. kAMA uparate eka mANusa tene phAmaLI dhArI levA paDayA. rIchanI pAse jA tene mAtha bhIDI. rIche sAmI bAtha mArI, ghaNuya zvera kare, paNa bahAra avAya nahi; kAMThAnA leke pUchyuM, AvA kema nathI ? javAbamAM teNe kahyuM, kaMbala nahIM choDatA // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjanItinI bevaDI dazA 63 Akaza che tenI mazkarI karIne dabAvI nAkhe joIe ! paNa evuM banI zakaze nahi. tamArI rAjanItimAM dharma buddhi je eka sAco padArtha che. keI kaI veLA te jIte, kaI kaI veLA te hArI jAya, paNa ene samULI mArI naMkhAya ema nathI. AyalaDa jayAre briTAnIA pAse kaMI haka mAge tyAre e jema eka bAjue khUnanI charIo patharA upara ghasavA maMDe, tema bIjI bAjue iglAMDanI dharmabuddhine pitAnI tarapha kheMcI levAne udyoga kare. bharatakhaMDa jyAre paradezI dhaNIne bAraNe pitAnAM duHkha saMbhaLAvavA javAnI hiMmata kare, tyAre te paNa aMgrejanI dhamabuddhine pitAnI madadamAM levA prayatna kare. paNa jyAM sudhI pAzcAtya prakRtinI A sacetana dharmabuddhi kaMIka paNa jAgatI raheze, jyAM sudhI temanA pitAnAmAMja potAnA sArAnarasAno vicAra karanArA haze, tyAM sudhI ApaNuM sabhA sAmatio vadhyA jaze, ApaNe vartamAnapatra belyA jaze. ethI baLI uThele jeTalA dhamapachADA vadhAre karaze, teTalI ja ApaNuM utsAhanI ane udyamanI mAtrA vadhI jaze. (1894) - ST -' che . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kasaka ja * == = 4-apamAnano badalo eka vAra keI uMcI padavInA baMgALI amaladArane ghera keI kelejanA aMgreja phesarane netaryo. te vakhate nyurInA hakanA bIlane mATe dezamAM ke lAhala macI ro hate. jamI rahyA pachI nArImaMDaLa pAsenA khaMDamAM cAlyuM gayuM, ane puruSamaMDaLamAM yurInA bIlanI vAta nIkaLI. aMja prephesara bolyA ke je dezanA leka ardha sudharyA, ardhA bhaNyA, jemane dharmanItine Adarza uMce nahi, temane yurIne adhikAra ApavAmAM Ave te emane hAthe nukasAna thaI bese, e sAMbhaLIne manamAM AvyuM ke, aMgreja eTale meTe sabhya thaI paDe che ke, ApaNe hAthe sabhyatAnuM rakSa thaI zake e vAta ene bahu moTI lAge che. ApaNe naitika Adarza keTale unnata thayela che ke keTale pAchaLa rahyA che te te huM jANatA nathI, paNa eTaluM te jANuM chuM ke jene gherA mahemAna thaI miSTAnna ThekIe, tenAM bhAIbhAMDunuM bhuMDuM belI apamAna karavuM, e ApaNA dezanA AcAravicArathI te viruddha che. praphesara sAheba bIjI eka vAta bolyA, e vAta mAtra kaDavI ne asabhya ja nathI, paNa keI pAzcAtyane methI nIkaLe nahi evI che. e rAheba bolyA ke jIvananI pavitratA upara hAtha nAkhave e kalaMka che, e vAtanuM bhAna aMgreja karatAM hiMdIne bahuja ochuM che. ene pariNAme khunI sAme hiMdI yuronA manamAM joIe eTale tiraraskAra thatuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apamAnane badale 6pa je jAti mAMsAhArI che, jemaNe bhayaMkara hatyAkAMDathI pRthvInA be navA zodhAyalA khaMDane sApha karI pitAne vasavA pega banAvyA che ane hAla trIjA khaMDanI DhaMkAI rahelI chAtIne talavArane jere dhIre dhIre cIrIne temAM raheluM khAvAnuM sukhethI khAvAne prayatna kare che, e lekaja netare belAvyA AvIne pATale besI abhimAnavaDe naitika Adarzane uce daMDa pakaDe ane ahiMsaka bhAratavarSane jIvananI pavitratAne ane prANuhiMsAthI dUra rahevAne upadeza ApavA mAMDe, tyAre te ahiMsA v iH e zAstrAvAkayane yAda lAvI sahanazIla thaI javuM ane cUpa besI rahevuM eja sAre mArga, e vAtane Aje eka varSa thaI gayAM haze. sau jANe che ke, e be varSamAM aMgrejone hAthe aneka hiMdIonAM khUna thayAM che ane aMgrejanI kacerImAM e khUnanA kesamAM eka paNa aMgrejane deSa sAbita thayo nathI. chApAmAM uparAuparI A samAcAra vAMcIe chIe, tyAre dADhImUcha muDelA aMgreja prophesaranAM tIvra tiraskAranAM vAkaya ane hiMsA bAbatane ene naitika Adaza yAda Ave che, paNa ethI vaLyuM zuM? hiMdIne prANa ane gorAne prANa phAMsIne trAjave eka vajane te e te tenA hisAbe rAjanItimAM kudaSTAMta gaNAya. agreja manamAM ema ja samajI le che ke, ame thoDAka pravAsIo pacIsa karoDa dezIo upara rAjya karIe chIe. zenA jere mAtra hathiyArane jere nahi, nAmane je re paNa kharUM. eTalA mATe hamezAM dezIonA manamAM tAjuM rAkhavuM joIe ke, ame tamArA karatAM pacIsa karoDa gaNu uMcA chIe. ApaNe sarakhA chIe e khyAla sahaja paNa Ave te ApaNuM baLa jatuM rahe. tAbAnA le kane thoDA dUraja rAkhavA, camakelAja rAkhavA, lAyamAM ja rAkhavA. ethI aneka lazkaranuM kAja sare. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadha - A nItinI vAtu ceAkhI ke jhaMkhI ma'grejanA manamAM che ke nahi te te chAtI ThekIne kahI zakAya nahi, paNa eTalu anumAna te nakkI karI zakAya ke, peAtAnI jAtinAnA prANa tee atyaMta pavitra mAne che, phAi aMgreja hiMdInuM khUna kare te te bezaka e duHkhI thAya ene 'greTa misTeka ' (mahAna bhUla) ne vaLI 'greTa zema' (bhAre zarama) paNa mAne eya banavAyeAga che, paNa e pApanI zAnti mATe yurepiyananA prANu devAnuM ene kadI cegya lAge nahi. enA karatAM nAnI zAnti jo kAyadAmAM lakhAi hata, te hindInA khUna mATe zAnti karavAnuM aMgrejane bahu saheluM thaI paData. je jAtine petAnA karatAM anekagaNI halakI mAne, e jAti saMbaMdhe kAyadAnA dhArAmAM apakSapAta hovA chatAM, nyAyAdhIzanA aMtaHkaraNamAM apakSapAta rahevA kANu thai paDe, eve prasage teA purAvAnI jarA paNa khAmI ke kAyadAnA zabdomAM jarA paNa kahyuM heya te eva u mehu' thaI jAya ke temAM thaIne khunI jhaDapa laine bahAra nIkaLI jAya. ApaNA dezanA lekanI avavekana karavAnI ne vAta yAda rAkhavAnI zakti eTalI sak ane khaLavAna nathI, ApazuM! svabhAvamAMja mAnasika zithilatA ane panAnI astavyastatA che, e deSa svIkArI levA paDe che. eka khAkhata AvI paDatAM tenI pahelAM te prakAranI samasta hakIkatAnI chApa ApaNA mana upara rahe nahi, tethI ApaNe enuM vaNuna karavA jaie, tyAre asaMgata ane ulaTapAlaTa vAta karI nAkhIe. kacerImAM laya dekhADAya ke tarkathI pajavAya tyAre hakIkatAnI ApaNI dArI tUTI jAya. AthI bhApaNA dezI sAkSIenI vArtAmAMthI sAcuM jUThu cekhkhI rIte tAravI kADhavAnuM kAma paradezI nyAyAdhIzane haMmezAM kaThaNa paDe che. temAMe vaLI halakI nItinA, halakA peTanA, halakA mananA, namaLA hindInA prANanI pavitratA' svadezInA prANanI pavitratA karatAM anekagaNI halakI aMkAya, tyAre te aMgreja nyAyAdhIzane pUratAM pramANa maLavAM saMbhaveja nahi. Ama ekatA ApaNA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apamAnanA alA va sAkSI nabaLA, temAM vaLI ApaNA peTamAM rahI tallI, tethI ApaNuM zarIra nakhaLuM; eTale ApaNe sahejamAM marI paDIe tyAre ApaNane nyAya maLavA kaThaNa thai paDe, A badhI namaLAI ApaNe duHkha ane lAja sAthe kabUla karavI paDe che, paNa sAthe sAthe cAkhyu' kahI devu' paDe che ke, uparAchAparI AvA manAvathI dezanA lekanAM mana U~cAMnIcAM thai gayAM che. sAdhAraNa leAkA tA kAyadAne ne purAvAnA vicAra karI zake nahi. sAdhAraNa leAkaja mUDha hAya che, eve zAne doSa devA? evI jagAe sarakAra zuM kare? jyAre tee jIe ke amuka DepyuTI mAjIsTreTa AraipIone mATe bhAge cheDI mUke che tyAre teo ema te na mAne ke bIjA mAjIsTreTa karatAM te sAro nyAya ApanAra che, ane sAkSI--purAvAnI sAcajU gruvaTathI tapAsyA vagara ApIne sajA karatAM acakAya che ane tethI tenI dhabuddhi tathA nyAyazaktine mATe uMcI padavIe tene caDhAvavA joie, athavA sarakAra jue ke amuka peAlIsa amaladAra jIllAmAM gunAhu nI saMkhyAnA pramANamAM thADA ArepIone pakaDe che athavA pakaDelAmAMthI anekane cheDI mUke che, tyAre teo ema te tarka kare nahi ke khIjA amaladAra karatAM e amaladAra sArA svabhAvanA che, ane sArA leAkane cAra mAnI pakaDatA nathI ane kheATA purAvA ubhA karI kesamAM rahelI khArIe jANI joine pUrI detA nathI. mATe ene uttejana ApavAne mATe uparanA greDamAM mUkavA joIe. ApaNe A je dAkhalA anumAnane mATe lIdhA temAM nyAya tathA dharma thavAnA vadhAre saMbhava che. paraMtu kAithI paNa ajANyuM nathI ke, sarakArane hAthe AvA koi abhAgIA nyAyI mANusane uttejana ke InAma maLyuM nathI. sarakAranA jeTalI jhINI buddhi te sAdhAraNa lokamAM hAvAnA sa'bhava nathI, e te acArA jADI buddhithI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadha vicAra kare. e te kaheja ke AvA kAyadA-kAnuna ne sAkSI purAvA ame samajIe nA, paNa hiMdInuM khUna karavA eka paNa gerAne sajA na thAya. e kevI vAta! vAravAra AvA ghA paDavAthI ghA uDA thAya, e dhA sattADI rAkhavAmAM kaI rAjabhakti nathI. ApaNe 'khANu' lAka e sA vAta prakaTa karI devI e ThIka mAnIe chIe, ApaNe te bhAratane calAvatA varALayaMtranA beMIlaramAMnI garamI mApavAnuM mAtra yaMtra chIe. ApaNI peAtAnI kaI zakti nathI, leADhAnAM nAnAM moTAM cakra calAvavAnuM gaLu ApaNuM na hoya. mAtra padAvidyAnA koi gUDha niyamane vaya thaI vakhatevakhata ApaNA caMcaLa pAra garama thaIne upara caDhI jAya, paNa enjIniyara sAhee eTalA kAraNe pArA upara kAya karavA na ghaTe. eka zuccA mArIne e nAnA kSaNabhaMgura padAtha ne teDI nAkhI temAMnA pArAne dhULa bhegA karI nAkhavAnI zakti emanAmAM che, paNa te varALayaMtranI garamI kaI tethI utarI jAya nahi. ApaNA pArA vaDe e garamIne vAravAra mApyA karavI eja e'jInIaranu mukhya kAma che. goro amaladAra pracaMDa ugra smRti dhAraNa karIne vAravAra pUche che ke, sAdhAraNa prajAne nAme DhADAdoDa karanArA tame kANu ? tame te amArI nizALamAM bhaNelA cAlAka chekarA prabhu, ame kAi nahi ! paNa tamArI virakti, baLatA ne krodha joIne eTaluM te anumAna thAya che ke, tame amane cheka sAmAnya mANaseAnI gaNatarImAM te letA nathI, ane evI gaNatarI karavI ThIka paNa nathI. sakhyAmAM sAmAnya hovA chatAM pazu A tUTelA bhAratavaSa mAM mAtra bhaNelA vaga mAMja zikSaNa ane hRdayanI ekatA che, ane e bhaNele vaja bhAratavarSanA hRdayanI vedanA jude jude raste rRkhADI zake che. e bhaLelA varganuM atara kyAre kaye kAraNe ghavAya che, e dhyAna ane tapAsyA karavuM e sarakAranI rAjanItinu mukhya agaDavu' joie. ahAranAM lakSaNa sarakArane dekhADyA vinA to rahe nahi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apamAnanA badalA 69 A mAbatamAM e kAraNathI ApaNAM hRdaya ghavAya, eka tA julamanI vAta sAMbhaLIe tyAre julamagArane sajA thAya, e IcchAthI ApaNAM hRdaya AkuLavyAkuLa thai jAya. game te kAraNe pazu julamagAra vagara sAme chaTI jAya tyAre aMtaramAM baLatarA thAya. ane bIjuM, AvI khAkhatAmAM ApaNA leAkanu apamAna thAya che evA tIvra anubhava thAya tethI aMtara maLe. ArApI ArepamAMthI chUTI jAya kharA, paNa nasImane mAnanArUM bhArata mAne ke kacerInA nyAyamAM badhu'ya anavAne saMbhava che, kAyade evA zu'cavAyelA, ne purAvA evA lapasaNuM! hAya che tathA bephikarA paradezIne dezI janatu' caritra evu' asvaccha lAge che ke sukamA tA jANe jugArakhAnAnA khelaja thAya. hAryA jugArI khamaNuM rame, e nyAye ApaNA dezanA lokane kacerInA jugAranA rega lAge. suka mAnI AvI anizcita sthitine lIdhe leAka tene mATe AvA abhiprAya madhu ane ApaNA svabhAvanA deSanA kAraNathI aneka aparAdhI chUTI jAya tathA aneka niraparAdhI mAryAM jAya. Ama kharekhara mane cheja, paNa ethI zuM zAka karavA jevu na thAya? paNa vAravAra yuropiyana aparAdhI chUTI jAya ane te Amata sarakAra cUpa manI rahe, ethI sApha jaNAya che ke, aMgrejanA peTamAM ApaNe mATe tiraskAra che. e apa mAna ApaNA hRdayamAM zULanI peThe pesI jAya, jo enAthI kevaLa ulaTu' ane, jo aneka yuraipiyananAM khUna dezIone hAthe thAya ne evA kesamAM khunI chUTI jAya to e bhayakara sthiti maTADavAne mATe tAbaDateAma cAre bAjuethI upAya thAya. paNa bhAratavAsI vinAvAMke gaLI ke lAtta lAkaDI khAi mare tyAre sAhebane e sthiti bhayaMkara lAge nahi. zu karIe ta| Ave upadrava thatA aTake ? e khAmata phaI prazna kAi dahADA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAradhama uThate sAMbhaLyuM nathI. paNa ApaNA pratye geArA amaladAranI AvI avagaNanA che, ene mATe khAsa karIne te ApaNe pite javAbadAra chIe. kAraNa ke e vAta ApaNe kadI visaravI joItI nathI ke, kAyadAnI madadathI kaMI mAna vadhe nahi, mAna te ApaNA pitAnA hAthamAM che. ApaNe sabhAo bharIne nAkamAMthI uMce svare phariyAda karavA mAMDI che, tethI te ApaNuM mAna vadhavAne badale ghaTe che. eka dAkhale . khulanAnA mejIsTreTe arajI lakhanAranuM khUna karyuM. pahelethI ja belI rAkhavuM joIe ke DiriTrakaTa mAsTeTa bela sAheba ghaNA dayALu ane udAracarita sAheba che tathA hiMdI leka targyu temane beparavAIne avagaNanA nathI. huM mAnuM chuM ke, arajI lakhanArane eNe je mAryo te abhimAnI pAzcAtya prakRtinI haThane lIdheja, baMgALInA tiraskArane lIdhe nahi. jaTharanI Aga jyAre saLage tyAre sAmAnya kAraNathI paNa, game te baMgALI hoya ke game te gere hoya, paNa tene krodha saLagI uThe. Ama A prasaMgamAM paradezInA kaeNSanI vAta ubhI karavI ThIka nathI. paNa phariyAdapakSanA baMgALI bArisTare A mukadamA vakhate vAraMvAra jaNAvyuM ke, arajI lakhanAranuM khUna karavuM aMgrejane ghaTatuM nathI, kAraNa ke, bela sAheba jANate hateathavA eNe jANavuM joItuM hatuM ke, arajI lakhanAra tene sAme mArI zake ema nahote. A vAta jo sAcI hoya te zarama te lAgavI joIe ne ! ane enI dezajAtine kAraNe, kedhamAM sAmAne mArI besavuM e maradanI nabaLAI, paNa mAra khAIne sAmo badale ApyA vinA mAtra reyA karavuM e te nAmarda. nI nabaLAI. ema kahI zakAya ke, arajI lakhanAra je sAme sAhebane mArata te bela sAheba sAcA pAzcAtya svabhAva pramANe ene mATe uce mata bAMdhata. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apamAnano badalo aneka apamAna veThIne paNa eka arajI lakhanAra keI gerAne sAme mArI zake nahi, e sAcesAcI vAta vinAsaMke svIkAravI ane tene AdhAre aMgrejane deSita TharAva e te mArA mata mujaba kevaLa nakAmuM ne vaLI zaramAvanAruM lAge che. mAra khAvanA kesamAM kAyadesara arajI karanArane je badale maLavuM joIe, temAMthI talamAtra oche na maLe te bAbata ApaNuM cekakasa dhyAna bezaka ja rahevuM joIe, paNa tenA mAra upara ane apamAnanI vedanA upara samasta dezanA leka ToLe maLI AhA-uMDu kare ane paradezIne mAtra gALe bhADe te mane catuM nathI. bela sAhebanuM kAma sAruM nathI ja, paNa arajI lakhanAranuM ane tenI pAsenA badhA lokanuM AcaraNa paNa niMdavA jevuM gaNAya ane khulanAnA baMgALI bArIsTaranuM AcaraNa te adhama, anyAyabharyuM ne tethI sau karatAM zreSTha che. thoDA vakhata upara enAja je banAva pabanAmAM banyo. tyAMnI nadInA utAraghATa myunisIpAlITIne kaI brAhmaNa adhikArIe piolIsa sAhebanA paMkhAvALAnuM tathA pAlakhIvALAnuM nAkuM mAgyuM, tethI pilIsa sAhebe tyAM ja ene sIdhuM jokhyuM. baMgALI mAjIsTreTe e garA ArepIne kai rIte daMDa na detAM sUcanA ApI cheDI dIdhuM. paNa je e paMkhAvALAe A kesamAM e bicArA brAhmaNanuM nAma dIdhuM hatuM, te tene daMDayA vagara choDatA nahi. je kAraNathI baMgALI mAjIsTreTa, prabaLa aMgreja adhikArIne sUcanA ApI cheDI de ne nirbaLa baMgALI aparAdhIne daMDa karI de, e ja kAraNa ApaNI jAtinA mamamamamAM pesI gayuM che. ApaNuM jAtine ApaNe hAthe je mAna ApI zakIe nahi e mAna bhIkhamAe ApaNane aMgreja ApI deze evI ApaNe AzA rAkhIe chIe, irachA karIe chIe! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma eka baMgALI cUpacApa mAra khAya ane bIjA baMgALI ubhA ubhA joyA kare tathA e apamAnane badalo baMgALI mAraphate levAnI paNa AzA nahi, e hakIkata kabUla karatAM baMgALIne zarama paNa Ave nahi tyAre samajavuM ke, garAne hAthe mAra khAvAnuM mULa kAraNa ApaNA pitAnAmAM ja che-sarakAra keI kAyadA vaDe, kaI nyAya vaDe e dUra karI zake nahi. rAe karelA apamAnanI ApaNe vAte sAMbhaLIe chIe, tyAre krodha karIne belIe chIe ke, garAnA pratye te keI gere AvuM karatuM nathI. vAta sAcI che, paNa gorAnA upara rAga karavAne badale pitAnA uparaja rAga karyo kaIka sAruM phaLa Ave. je je kAraNuthI gerA bIjA gArAnA zarIra upara hAtha uMcakavAnuM sAhasa karI na zake, te ja kAraNane jene ApaNe paNa cAlIe te pachI nAkamAMthI sUra kADhIne revAne vakhata rahe nahi. baMgALI baMgALInI sAthe ke vartAva kare che te paNa pahelethI jevuM joIe. kAraNa ke ApaNuM badhuM zikSaNa tyAMthI ja zarU thAya che. ApaNe zuM ApaNa nekarane mAratA nathI? ApaNA tAbAnA leka pratye uddhata thatA nathI? nIca jAtanA lokanAM apamAna karatA nathI ? ApaNe samAja uMcI nIcI nAtemAM vaheMcAI gayuM che. je mANasa jarA paNa uMcI nAtamAM janmya hoya che, te nIcenI nAtavALe vALA pAsethI mAnanI AzA rAkhe che. nIcenI nAtano talamAtra paNa pitAnI svataMtratA dekhADe te uparanI nAtanane asahya thaI paDe che. ujaLI varNanA lekane hisAbe te kheDUta mANasa paNa nathI, baLavAnanI sAme nirbaLa namIne cAle nahi te enI keDe bhAMgI nAkhavAno lAgI zodha. sipAInI upara jamAdAra, ne jamAdAranI upara ja kAra mAtra sarakAranI nokarI karIne cheTe na rahe, kevaLa pitAnI pijhIzananuM-maratabAnuM-mAna bheLavIne dharAya nahi, paNa ene nIcAnI gulAmagIrI paNa joIe. sipAInI AgaLa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apamAnano badale - - --* jamAdAra rAjA, ne jamAdAranI AgaLa phejadAra rAjA; teja pramANe ApaNA samAjamAM nIcenA pAse uparanA TheTha sudhInA mAna mAge. AvA mAna ApavAnA bhArathI dabAI jaI ApaNAmAM hADamAMsa sudhI gulAmagIrIne bhaya pesI gayA che. ApaNuM janmakALathI cAlatA AvelA A avyAse ane roja roja cAre bAju banatA banAvothI AMdhaLA thaIne ApaNe cAlIe chIe. tene kAraNe svabhAvathIja evA banI gayA chIe ke nIcenA upara julama gujArIe chIe, sarakhAnI adekhAI karIe chIe, ne uparanAnI gulAmagIrI karIe chIe. roja rojanA A zikSaNamAM ja ApaNA vyakitagata ane jAtIya apamAnanuM mULa raheluM che. gurunI bhakita, prabhunI sevA ane lekamAnyane yAcita mAna ApavuM, e te manuSyamAtrane dharma che. ne te dharmanuM jatana karavuM ja joIe. paNa ApaNe guru, ApaNe prabhu, ApaNe rAjA pitAnI maryAdA cheDIne ApaNe pAsethI temane joItuM kaDhAvavA prayatna kare ane te ApaNe ApI daIe te tenuM ane ApaNuM baMnenuM manuSyatva bhAge. eTalAja kAraNe ApaNuM manuSyatva bhAgI gayuM che ane eTalAja kAraNe aMgreja aMgreja sAthe je rIte varte te rIte ApaNI sAthe vAte nahi. gharanA ne samAjanA zikSaNathI pAchA jyAre ApaNe manuSyatva pAmIzuM, tyAre aMgreja ApaNuM mAna rAkhatAM zIkhaze, apamAna karatAM pAche bhAgaze. aMgreja sarakAra pAse ApaNe aneka vArtAnI AzA rAkhI zakIe, paNa kudaratanA niyamane ulaTAvI nAkhe, e emanA hAthanI vAta nathI. nabaLAne mAre ne apamAna ApavuM e te saMsArane ravAbhAvika niyama che. ApaNe Aje nabaLA paDayA chIe ne tethI e mAre che emAM emane zo vAMka? (1895) lA, chA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5- sAcA nyAyanI adhikAra vartamAnapatranA vAMcanArAne khabara haze ke, thoDA vakhata upara satArA jIllAnA vAI nAme nagaramAM tera mAmadAra hindue jelamAM gayA che. temaNe vakhate gunhA karyAM haze ane sajA paNa kAyadesara thaI haze. paNa A manAvathI samasta hiMdu samAjanA haiyAmAM ghA lAgyA che, ane e ghA lAgavAnAM kAraNe paNa che. e nagaramAM musalamAna karatAM hindunI vasatI bahu vadhAre che, ane ApasaApasamAM kaze viradha paNa nathI. eka musalamAna sAkSIe kaiAmAM paNa kahyuM che ke, e gAmamAM hindu sAthe musalamAnane kaMI vAMdho nathI-tyAre vAMdhA che hindu sAthe sarakArane, azAntinI zaMkA lAvIne mAjIsTreTa akasmAt eka pUjAprasage hinduone vAjA vagADavAnI manAI karI dIdhI. hiMdue ApadAmAM AvI paDayA. rAjAnI ne dhruvanI emanI pUjA karavA jAya te phAInI thAya nahi; paNa taiya temaNe aneka divasathI vAjAnA mATe DALa cAlatA AvatA hatA te baMdha karI mAtra thoDAM vAjA'thI kai rIte utsava pUrA karyAM. ethI deva sateSa pAmyA haze ke kema e te keNu jANe; paNa mAjIsTreTa te phreye rAtApILA thai gayA. nagaranA tera AbadAra mANaseAne jelamAM devapUjA karavA DhAMkI dIdhA. hADhema khUba jakharadasta, kAyado khUba kaThaNa, kAyadAnA amala khUba kaDaka, paNa ethI hamezanI zAnti thaI ke nahi te mATe kA che. ethI te jyAM virAdha nathI tyAM vikha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA nyAyane adhikAra * pAya, jyAM dveSanuM mAtra bIja che, tyAM e bIja ugI nIkaLe, jorathI zAnti sthApatAM ulaTI aniphATI nIkaLe. sau jANe che ke jagalI leka vaidu jANe nahi, tyAre regIne bhUta vaLagyuM che ema mAnI tene jhADI-jhapaTI e roga-bhUta kADhavA maMDI jAya. teo kelAhala karI mUke, nAce ne regIne mAre, pralayakAMDa macAvI mUke. aMgreja paNa hindumusalamAnanA virodharUpa roganuM e jagalI lekanA jevuM esaDI kare, te regInuM mota thAya; bAkI roga te kaI rIte TaLe nahi. eka bhUtane jhADIjhApaTIne kADhavA jatAM bIjuM bhAre bhUta AvI paDe, ane ene te kaI rIte kADhI zakAya nahi. aneka hindu mAne che ke, virodha maTADe e sara kArane aMdarane abhiprAya nathI. kesa vagerene lIdhe hiMdu musalamAna dhIre dhIre eka rAte caDhe che eTalAja mATe sarakAra e be dharmavALAomAM bheda jagAve che, ane muralamAna mAraphata hiMdune dabAvI musalamAnane satiSavAnI ane hiMduone vaza karavAnI enI IcchA che. vaLI laI lensaDAunathI mAMDIne lairDa herisa sudhInuM sau kahe che ke, evI vAta je meDhe bele, te pAkhaMDI-jUdAbele. ApaNe paNa emanI e vAtane avizvAsa karatA nathI. koMgresa upara sarakAranI bahuM prIti na hoI zake, ane musalamAna hindunI sAthe maLIne kesa baLavAna na banAve evI IrachA paNa temanI hAya e pUrI rIte saMbhave che. te paNa rAjyanA be mukhya saMpradAya vacce virodha repI deve e keI lAMbI najaravALI sarakArane IrAde hAya nahi. judAI hoya e te sArI, paNa e judAI rAjyakArabhAramAM zAnta hoya to ThIka paDe. sarakAranuM dArUkhAnuM hAtha lagADatAM te ThaMDuM che, paNa tenI saLagI uThavAnI zakti kaMI nAza pAmI nathI. hindu-musalamAnanI aMdaranI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratamAM judAI, sarakAranA rAjyakArabhAranI chAvaNImAM e dArUnI peThe ThaMDI rahe e abhiprAya sarakArane hoya e saMbhave che. eja kAraNe hindumusalamAnanI gALAgALI sAMbhaLIne sarakAra hAlatI cAlatI nathI, paNa mArAmArI emanA kArabhAramAM harakata kare tethI te samaye UMcInIcI thAya che. e te hameza joie chIe ke, be pakSamAM jayAre vadhe uThe ane zAntibhaMga thaze evI zaMkA Ave tyAre mAjIsTreTa jhINI najare vicAra karI vadhe patAve nahi, paNa baMne pakSanAne sarakhI rIte dabAvI devAne prayatna kare; kAraNa ke sAdhAraNa niyama te e che ke, eka hAthe tALI paDe nahi. paNa hindumusalamAnanA virodhanI bAbatamAM te ghaNA mAne che ke, hinduone vadhAre dabAvavAmAM Ave che, ane musalamAnane ghaNuM karIne lAbha ja thAya che. ema mAnavAne kAraNe baMne saMpradAya vacce vaLI vadhAre vara thAya che. ane je ThekANe kadIye kazo paNa virodha heya nahi tyAM paNa bilakula nakAmI zaMkA ANune sarakAra eka pakSanA kAyamanA haka laI le che, ne tethI bIjA pakSanI spardhA ne sAhasa vadhArI mUke che tathA kAyamanAM virodhanAM bIja vAve che. hinduo upara rAga karavAnuM sarakArane kAMI khAsa kAraNa hoI zake nahi, paNa sarakAranI mAtra pelIsIthI sarakAranuM rAjaya cAle nA, prakRtine niyama badhe sarakhe che. svargalekamAM pavanadevane ke prakAre kharAba hetu hoI zake nahi, te paNa garamInA niyamane vaza thaIne mRtyulokamAM pitAnA ogaNapacAsa vAyune choDI mUke che. sarakAra svargalekanI khabara te barAbara jANI zakatI nathI, e badhI khabara te lairDa lensaDAunane ne rDa herisane haze, paNa ApaNe A lekamAM cAre bAjuethI vAvAjhoDAM chuTe che e sArI rIte jANIe chIe. vargadhAmamAMthI "bItA nA, bItA nA" evA nAda vAraMvAra uThe che, paNa AjubAjunA vAyugaNumAM vAraMvAra bhAre garamI caDhI gayelI jaIe chIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA nyAyanA adhikAra musalamAne paNa jANe che ke, emane mATe viSNuddata vATa joi rahyo che; ApaNane paNa jANIne ka'pArI chUTe ke mAraNe hAthamAM gadA laIne jamata beThI che, ane vaLI e jama dUtane kheArAkI ApaNI hAMllImAMthI kADhIne ApavI paDaze. " havAnI gatine ApaNe pArakhI gayA chIe, enuM' kaI kAraNaja nathI ema tA nathI. cUDAka vakhata upara sTeTasamaina' patramAM sarakAranA krAi uMcA mAnavatA geArA sAhebe lakhyuM hatuM ke, AAjakAla sAdhAraNa e glA iMDiyananA manamAM hiMdu sAme dveSabhAva dekhAya che ne musalamAna upara vAtsalyabhAva dekhAya che. musalamAna bhAInA mAM upara gArAnA stanamAMthI jyAre ATaluM dUdha chUTe che, tyAre te AnaMda thAya che. paNa jyAre amArA upara mAtra pittaja cheDavAmAM Ave tyAre e AnaMda zuddha hRdaye sAcavI rAkhavA e te muzkelaja che. mAtra rAgadveSane kAraNe pakSapAta ane anyAya thaI zake evuM te nathI, bIkathI hAtha kape, te tethI paNa nyAyanA trAjavAnI dAMDI hAlI jAya. amArA manamAM zaMkA thAya che ke, gerA musalamAnathI kaiMka beMka Dare che. eTalA ja mATe rAjadaDa musalamAnane zarIre te mAtra ghasAya che, paNa hiMdune te mAthA upara jorathI paDe che. enuM ja nAma 'luMDIne mArI vahune zIkhavavAnI ' rAjanIti, luDIne vAMka SaDaye mArIe te e sadguna karI le, paNa vahu tA pArakA gharanI kanyA. ghaTatI sajA karatAM pazu ane zarIre hAtha lagADo te e phajetI kare. vaLI nyAya karavAnuM kAma paNa gharadhaNIANIthI eke vAre te khadha thAya nA, jyAMthI vAMdhA jaladI na uThe tya zakti ajamA vAya te phaLa tarata thAya, e vAta zAsrapramANa che. eTalA mATe hindumusalamAnanA jhagaDAmAM bacArA bApaDA, savagaranA, kAyadA-ekAyadA sahI lenArA hiMdune dakhAvI dIdhA eTale aDha nikAla Ae. ApaNe ema kahetA nathI ke, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma sArA kAma karAvI eka sanama sarakAranI e nIti che, paNa svAbhAvika rIte, jANye ajANyeja kAma e raste kaDhAya. nadInuM vaheNuM kaThaNa mATIthI lAgI picI mATIne teDI vahI jAya. AthI hajAra rIte dhamanI vAta kahevA chatAM paNa sarakAra enAthI dUra thaI zake ema mAnI zakatI nathI. ApaNe kese bharIe chIe, vilAyatamAM Alana karIe chIe, amRtabajhAra patrikAmAM lekha lakhIe chIe, dezanA ucethI nIce sudhInA sI adhikArIonAM kAma upara TIkA karIe chIe, aneka vAra temane baratarapha karAvI zakIe chIe ane IlAMDamAMnA apakSapAtI garAonI madada laI bhAratanA rAjyakArabhArIo viruddha vahIvaTamAM aneka sudhArA karAvI zakIe chIe. ApaNAM e kAmathI aMgreja eTalA baLI uThe che, ke rAjyavahivaTanA meTA tamArakhAM ne baDekhA paNa vacce vacce Aga okI jAya che. bIjI bAjue rAjabhaktine kAraNe bhraSTa thaI paDI kegresanA rastAmAM phAcara thaI paDe che. A sau kAraNethI gerAnA manamAM vikAra thaI uThe che. sarakArane AmAM kaMI hAtha nathI ! mAtra ATaluM ja nathI. kegresa karatAM paNa gorakSaNa sabhAe rAjakartAnA manane vadhAre gabharAve che, e jANe che ke, ItihAsanI zarUAtathI Aja sudhI AtmarakSaNane mATe hiMdu jAti kadI eka thaI nathI, ne hiMdujAti gerakSAne mATe eka thaI zake tethI e kAraNe hindususalamAna vacce virodha ubhe thayo, tyAre savAbhAvika rIte ja aMgrejanuM mana hiMdu upara baLI uThayuM. tyAre e virodhamAM karyo pakSa vadhAre aparAdhI che, athavA beya pakSa cheDe ghaNe aMze aparAdhI che ke nahi, te pakSapAta vinA zAMtacitte vicAra karI javAnI aMgrejanI zakti bahu ochI hatI. eve vakhate teo DarI jaIne amuka rAjanaitika saMkaTa kema dUra karI devuM e tarapha ja vadhAre najara rAkhI hatI. "aMjane bhaya" e lekhamAM meM sAMtAla lekane dabAvI devAnuM udAharaNa ApI dekhADayuM hatuM ke, bIka lAge eTale nyAya vicAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA nyAyanA adhikAra vAnI dhIraja rahe nahi, ne je jANye ajANye zrIkanu kAraNu thaI paDe, temanA upara tUTI paDe e kAraNe, sarakAra nAmanu jaMtra game eTalu' aLagu' rahe, pa tenA nAnAmATA jaMtrIo bhayathI uMcAnIcA thai che. A vAtanI teA vAravAra nA pADe che, paNa enAM lakSaNlR AjasudhI aneka vAra dekhAyAM che ane hajIe dekhAya che. ane sAdhAraNa e'glAiDiyananA manamAM, judAM judAM svAbhAvika kAraNe eka vAra vikAra pedA thayA tenu je phaLa phaLavu joIe te *nyA vinA raheza nahi. DaeNnyuTa jema samudranAM meAjA' upara 'kuza rAkhI zakayA na hatA, temaja sarakAra paNa svAbhA vika niyama upara aMkuza rAkhI zake nahi. tyAre prazna uThe che ke, bhalA A phekaTa hilacAla karavAthI ane vaLI A lekha lakhavAthI paNa phAyade ze ? sarakAra pAse dayAbhAve ke abhimAnabhAve bhIkha mAgavA mATe lekha lakhavAnI jarAya jarUra nathI, e vAta te hajAra hajAra vAra huM' kabUla karUM chuM. mArA A lekha mArA jAtabhAIone mATe che. ApaNI jAta uparanA anyAya ne julama dUra karavAnuM ApaNI jAta sivAya bIjA phAInA hAthamAM nathI. kaeNnyUTa samudranAM mAjA'ne jyAM thAlavAnuM kahelu, tyAM e mAjA thAbhyAM nahi-jaya zaktinA niyamane vaLagI yathAyogya ThekANe jaine athaDAyAM. kaeNnyUTa meDhAnA zabdo khelavAthI ke maMtro bhaNavAthI e meAjAne aTakAvI zake nahi, AMdha bAMdhIne temane sahaje aTakAvI zake. svAbhAvika niyamane anusarIne ApaNA upara paDatA ghAne dhe raste jaI rokavA hoya te ApaNe khAMdha bAMdhavA paDe-ApaNe badhAe eka thavu paDe. saue eka hRdayanA thai ekane cacelI vedanA soe sarakhI mAnI levI joIe. daLa khAMkhIne ApaNe maDa karavu che ema nathI; evI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma te ApaNI zakti paNa nathI, paNa daLa bAMdhye baLa vadhe, ane tethI leka zraddhA karyA vinA rahe nahi. jyAM sudhI zraddhA pedA karAvI zakIe nahi, tyAMsudhI nyAya meLavavuM kaThaNa che. paNa retIne bAMdha bAMdha zI rIte ? je loka vAraMvAra hArI gayA che, kadI ekaThA thavAnuM zIkhyA nathI, kusaMpanAM bIja jemanAmAM aneka kALathI ropAyAM che temane ekaThA karavA zI rIte? pAzcAtyane ApaNA duHkhanI paravA nathI ane esaDa ApIne duHkha TALavAne badale kaThaNa dhA karI karIne ApaNuM vedanA cAragaNuM vadhArI mUkavAnA prayoga karyA kare che, e kAraNe uttarathI dakSiNa sudhInAM ne pUrvathI pazcima sudhInAM sI hiMdujAtinAM hRdaya rejareja kheMcAI ekaThAM thatAM jAya che, paNa mAtra eTalAthI kAja sare nahi. ApaNI jAti hajIye acaLa aDaga thaI uThI nathI. acaLa aDaga bheyamAMja majabUta gharane pAyo nAkhI zakAya, retIvALI jamInamAMnA pAyAne vAvAjhoDuM jhaTa ukhADI nAkhe. mane lAge che ke, ApaNe pAye hajI majabUta jamInamAM peThe nathI. huM jANuM chuM ke, bahu kALanI parAdhInatAe pIsAIne ApaNuM jAtIya manuSyatva leTa thaI gayuM che, huM jANuM chuM ke, anyAyanI viruddha ubhA thavA jaIe te sauthI moTo bhaya te ApaNI potAnI jAtineja che. jemanA hitane mATe prANa ApavA taiyAra thaIzuM, teja leka pIDA ubhI karaze, jemane ApaNe madada karavA jaIzuM teja pite madada karaze nahi, bAyalA sAcI vAta belaze nahi, pIDAtA pitAnI pIDA saMtADI rAkhaze, kAyade pitAne vajadaMDa uce karaze, jelakhAnuM ApaNane gaLI javA pitAnuM meM vikAsaze. paNa teya nyAyane vahAle karIne ApaNAmAMnA be-cAra jaNa chevaTa sudhI acaLa ubhA rahI zake te ApaNI jAtine eka karavAne pA nAkhI zakAya. hiMdumusalamAnanA virodha vize ke hindI ane aMgrejanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA nyAyane adhikAra 81 virodha viSe huM je anubhava ne anumAna karuM chuM temAM kaMI satya che ke nahi te huM jANatA nathI, huM je anyAyanI zaMkA karuM chuM tene kaMI mULa che ke nahi e paNa jANa nathI; paNa eTaluM te nakkI jANuM chuM ke, nyAyAdhIzanI dayA upara ne tenI kartavyabuddhi uparaja nyAyane bhAra rAkhe nyAyanA adhikArI thavAya nahi. rAjataMtra game eTaluM ucuM hoya paNa prajAnI avasthA ekadama nIcI hoya te rAjataMtra pite uMcuM TakI zake nahi. kAraNa ke rAjya te mANasa vaDe calAvI zakAya; na te saMcA vaDe ke na te deva vaDe. jyAre emane sAbIta karI ApIzuM ke, ApaNe puruSArthavALA chIe tyAre teo haMmeza puruSArthanA hisAbe ApaNe sAthe cAlaze. jyAre bhAratavarSanI aMdarathI cheDAka leka uThaze ne ApaNane aTala satyapriyatA ane nirbhaya nyAyaparatAne dAkhalo Apaze, jyAre aMgreja chAtInA uMDA bhAgamAMthI samajaze ke bhAratavarSa chAnuMmAnuM ApaNe nyAya svIkArI letuM nathI, sAmuM thaIne mAge che, anyAya TALavA prANa ApavA taiyAra thaI gayuM che tyAre teo kadI bhUlya cUkaye paNa ApaNI avagaNanA karI zakaze nahi ane nyAyanA kAmamAM DhIla paNa rAkhavAnI Teva samULI bhUlI jaze. (1895) *. SA " rAja * * - - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6-bhASaNabaMdhI Aje huM je bhASAmAM lekha vAMcavA u thaye chuM te bhASA che ke che te baMgALInI bhASA, durbaLanI bhASA, jitAyalI jAtinI bhASA, paNa te bhASAthI ApaNA rAjakArabhArIo bhaDake che. tenuM eka kAraNa e che ke, teo e bhASA samajatA nathI. ane jayAM ajJAnanuM aMdhAruM, tyAM ja AzaMkAnuM bhUta, kAraNa game te hoya, paNa je bhASA ApaNu rAjakArabhArIo samajatA nathI ane je bhASAthI teo manamAM ne manamAM DaratA rahe che, te bhASAmAM emane mATe bolatAM ethIye vadhAre huM DaruM chuM. kAraNa ke ApaNe zA bhAve zuM belIe chIe, ApaNe mAtra ne veThAtI vedanAnI varALa kADhIe chIe ke spardhAnA udgAra kADhIe chIe tene nyAya karavAnuM kAma emanuM che, ane e nyAyanuM phaLa kaI jevuM tevuM nathI. ApaNe baMDakhora nathI, vIra nathImane lAge che ke mUrkha paNa nathI. ucA thayelA rAjadaMDa nIce palAIne kamote maravA paNa rAjI nathI. paNa ApaNA daMDadhArI rAjapuru bhASAne sImADAnI hada bAMdhIne zAnta beThA che ke nahi te huM barAbara jANu nathI. huM e paNa jANatA nathI ke, sImADe kayAM AgaLa oLaMgavAthI rAjapuruSane daMDa mArA upara AvI * "sIDIsa bila pasAra thavAnuM hatuM te prasaMge TAuna haeNlamAM vAMcele nibaMdha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASaNamA 3 paDI mane bhoMyabhegA karI nAkhaze? Ama ubhI karelI zakAne kAraNe cAlu karI dIdhelA AMdhaLA deAjadArI kAyadAnI sImA eLagAtAM, khAtuM ukhADiyuM paDe tema, rAjadaDa tUTI paDe ane tethI nirmaLa jIvane jyAM tyAM jyAre tyAre sAvadhAna rahevu paDe, Ave ThekANe te sarva rIte cUpa rahevu' eja subuddhinu kAma che; ane ApaNA A abhAgIA dezamAM aneka jaNa kavyakSetramAMthI dUra khasI chAnAmAnA e niya subuddhi pakaDI leze, evAM lakSaNa atyArathIja rRkhAvA lAgyAM che ApaNA dezanA sabhA gajAvanArA pracaMDa siMhanAde, aMgre jonA cittane pazu caMcaLa karI mUkatA te ketaramAM paisI peAtAnI vAcA upara saMyama rAkhavAnI sAdhanA sAdhaze, eva paNa eka samaya AvI pahoMce che eve samaye abhAgIA dezanI mUgI vedanA jaNAvavAne rAjadvAre javAnuM sAhasa kare evA sAhasI dezakha e durlabha thaI paDaze. zAstramAM lakhyuM che ke rAjhadAre mAne = stiti sa vAdhavaH / teya paNa zmazAna jyAre eTaluM badhuM rAjadvAranI pAse AvI paDyuM che tyAre bIkaNa madhune mAI ApavI paDe. bezaka, rAjA rIsAye ApaNe eTalA khadhAmIe nahi, evA ApaNA svabhAvaja nathI. paNa rAjA kema ATalA badhA ApaNAthI khIe che e praznathIja ApaNane ATale gabharATa chUTe che. jo ke aMgreja ApaNA ekezvara rAjA che, ane enI zakti paNa aparamapAra che, tApaNa bhaDakayA ne bhaDakayA rahe che, e paLe paLe joine ApaNane navAi lAge che, bahu cheke raziyAnAM pagalAMnA avAjanA bhahukAra vAge ke teo sevA camakI uThe che te ApaNe joIe chIe, ne tethI vedanA thAya che; kAraNa ke dareka vAra emanuM hRdaya bhaDakI uThe te bhAratalakSmInA khAlI bhaDAranAM tanImAM khakhaDe, ApaNA garIba pIDAtA kaMgALa dezanA cAkhAnA kALIA paLavAramAM tepanA gALA banI jAya e khArAka ApaNane jaladI pace evA nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratama ahAranA pramaLa zatruthI ema camakIne sAvadhAna rahevuM paDe che, e kadAca sakAraNa haze; paNa e chAnI hakIkata ane gucAyalA tattvanI ApaNane kazI khakhara nathI. 4 paNa thoDA divasathI uparAuparI keTalAka aNudhArelA banAve! ApaNe ekadama jovA lAgyA chIe. e banAvA vagara bence cAlye ane vagara kAraNe ApaNane bIvaDAve che. ApaNe . peAte ja bhaya kara ! zuM Azcaya ! AvI te ApaNune kadApi 'kA na hatI. evAmAM eka divasa ApaNe joyuM ke sarakAra ekadama camakIne potAnI purANI da'DazALAmAMthI kadI nahi vAparelI phaiTalIka sakhata niyamano pracaMDa sAMkaLA bahAra tANI tANI enA kArTa dhasI dhasIne sApha karavA mAMDI che. Aja sudhInAM cAlatAM Avela naDAM DharaDAMthI paNa have zApaNune bAMdhI rAkhI zakatI nathI--ApaNe atyaMta bhayaMkara ! eka divasa sAMbhaLyuM ke, amuka aparAdhIne rItasara pakaDI zakAye nahi tyAre lAlacALa sarakAre sAkSIpurAvA vALA nyAyanI vATa joyA vinA samasta pUnA zaheranI chAtI upara rAjadanA paththara cAMpI dIdhA. ApaNe vicAyu" ke pUnA zahera ati bhayaMkara! kaNa jANe zAye bhayaMkara kAMDa chupA chupA vartAvI mUkayA haze! AjasudhI e bhayaMkara kAMDanI kazI khakharA bahAra AvI nathI. e kAMDa sAthe huze ke svapna haze, e vicAramAM ne vicAramAM huM te cUpacApa besI rahyA hatA, eve samaye tArathI samAcAra AvyA ke, rAjamahelanA guptazikharamAMthI kahuM eka na sAMbhaLelA na dIThelA bhacaDakara kAyadA vIjaLInI peThe paDIne nAtu bhAione jhaDapa mArI kANu jANe kyAMya upADI gayA che. otanetAmAM bhayakara varasAdanI peThe AkhA suMbai ilAkAnI upara kALAM vAdaLAM adhArAM ghera thaI gayAM ane jakharadasta rAjavahivaTanA bhAre bhAre kATakA thaze ne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASaNabaMdhI Aja sudhI prabaLa zakti patharA varasaze, e khyAla thavA lAgyA. keNa jANe aMdara zuM banyuM che, paNa eTaluM te cekhuM dekhIe chIe ke vAta kaMI sahaja nathI. dakhaNInI jAta bahu bhayaMkara ! jUnI kAyadAnI sAMkaLane kATa ghasAI sApha thaI ke tarata rAjakArakhAnAmAMthI navI sAMkaLe ghaDavAne pracaMDa hazeDAne avAja Avate sAMbhaLIne samasta bhAratavarSa kaMpI uThe che! eka bhayaMkara avAja uThe che! ApaNe ATalA bhayaMkara ApaNe Aja sudhI A vizALa pRthvIne acala mAnatA AvyA chIe ane e prabaLa vasuMdharA pratye ApaNe jeTalo upadrava karyo che, te sau pitAnI pracaMDa zaktie sahetI AvI che. eka divasa pAchale pahere navA varasAdane jere e acala dharaNI keNa jANe peTanI zI zakAe hAlavA lAgI. ApaNe joyuM ke paLavAranI enI e caMcaLatAthI ApaNuM vahAlAM purAtana gharabAra dhULadhANI thaI gayAM. sarakAranI acaLa nIti paNa je akasmAt ke sAmAnya ke kalpita bhayathI caLI jAya ne phATITI ApaNane gaLI javA taiyAra thAya tyAre enI zakti ane nItinI daDhatA saMbaMdhe ApaNe je bahu divasane vizvAsa, tenA upara pracaMDa ghA paDe. e ghAthI prajA bhayabhIta banI jAya e saMbhavita che, paNa sAthe sAthe pitAnA tarapha paNa najara kare, e paNa svAbhAvika che. tethI e bAbatamAM ApaNane kaMIka AzvAsana che; kAraNa ke kevaLa nisteja niHsarva jAti upara baLa vAparavuM jema nakAmuM che, temaja tenA upara zraddhA thavI paNa asaM. bhavita che. ApaNane dabAvavAne mATe behada taiyArIo thatI jaIe tyAre nyAya-anyAyanA tane dUra rAkhIne svAbhAvika rIte ja vicAravA lAgIe ke, vakhate ApaNAmAM evI eka zakti hovI joIe ke je ApaNI mUtAne kAraNe ApaNe haMmezAM joI zakatA nathI. sarakAra jyAre cAre bAjue tepe goThavI de che, tyAre ApaNuM khAtarI bhA. 8 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma thAya che ke kharekhara, ApaNe kIDA te nathI ja eka marelA kIDA te nathI ja. ApaNI jAtinA aMtaramAM hajI prANa che, emAM zakti saMcarI zake ema che. ethI ApaNane AnaMda thAya evI vAta che. A vAtane nA pADavI e cokhkhuM kapaTa che, evI pAlIsI TakI zakaze nahi ane kapaTa nakAmuM jaze. AthI sarakAra koI ThekANe ApaNuM e zakti kabUla rAkhe tyAre nirAzAmAM paNa ApaNane abhimAna thayA vinA rahe nahi! paNa arere, e abhimAna ApaNe ghAta karAvI nAkhe evuja che-chIpamAMne motInA je e rega . eka divasa mAchI AvI ApaNuM peTa kaThera abhimAnanI charI vaDe cIrI bahAra kADhaze ane pitAnA mugaTamAM jaDaze. aMgreja pitAnA Adarza sAthe mApIne ApaNane je agya mAna Ape che e mAna game te ApaNI mazkarI karavA Ape che ke game te ApaNe ghAta karavA Ape che ! ApaNuM je baLa mATe vahema lAvI sarakAra ApaNuM upara julama kare che, te baLa ApaNAmAM nahi hoya te sarakAranA julamathI ApaNe mAryA jaIzuM ne haze te e julamathI rojaroja aMdarathI daDha ne baLavAna thaze. ApaNe te ApaNane oLakhIe chIe, paNa sarakAra ApaNane oLakhatI nathI. nA oLakhavAnAM eka ne eka kAraNa che. ene vistArone jaNAvavAnuM kAraNa nathI. sA vAtanI eka vAta e che ke, teo ApaNane oLakhatA nathI. ApaNe pUrvanA, e pazcimanA. ApaNane zAmAMthI zuM thAya? ghA lAge te kayAM sesa Ave enI emane gatAgama che nahi, eTalA mATe ja emane bhaya lAge che. ApaNAmAM bhayaMkaratAnuM bIjuM te kazuM lakSaNa nathI, mAtra eka ja che. ApaNe ajJAta-ApaNe vanaspatinA jevA jIva, ApaNe zAnta, sahanazaktivALA, paravA vagaranA; ane chatAMya ApaNe vizvAsa nahi; kAraNa ke ApaNe pUrvanA, ApaNane koIthI pArakhI zakAya nahi. jo A vAta sAcIja hAya te he rAjana ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASaNabaMdhI - - - - - - - - - * *ka karatA amane vaLI zA mATe oLakhavAthI nAse che je rAjumAM sarSane bhrama thAya che te turatAturata gharanA dIvA hAlavI nAkhIne zA mATe te zrama vadhArI mUke che? je mAtra eka ja upAye ame amAruM pichAna ApI zakIe ema chIe, tamArI pAse AvIne amAruM hRdaya bolI zakIe ema chIe, te paNa zA mATe baMdha karI de che? 1857nA baLavA pahelAM hAthe hAthe je roTalI vahecAtI hatI te saMbaMdhe chApAMmAM kazuMya lakhAtuM na hatuM. evAM mUMgAM vartamAnapatra zuM bhayaMkara nahi? sApa chAne mAne pese ne chAne mAne karaDe, eTalAja mATe zuM e bhayaMkara nahi ? vartamAnapatra jeTalAM vadhAre ne jeTalAM svataMtra, teTale deza pitAnuM chApuM vadhAre bahAra kADhe. kadI koI ghera aMdhArI amAvAsyAnI rAtre amArI abaLA bhAratabhUmi AzA bAMdhIne sAhasa karIne gAMDI thaI jaI baMDa uThAvavA nIkaLe, tyAre cekamAM vakhate kukaDA ne paNa bele, rAjAne paheregIra na paNa jAge, killAnA daravAjAne daravAna ene na paNa oLakhe, toya tenAM pitAnAM napura, jhAMjhara ane kaMkaNa pitApitAnI vicitra bhASAmAM vAgI uThe, vartamAnapatre kaMI ne kaMI bakI uThe, keInuM kahyuM mAne nA. paheregIra pitAne hAthe dAbIne e ghareNAMnA nAdane dabAvI rAkhe ne tyAre enI uMghamAM khalela te na pahece, paNa chevaTe paheregIra nI dazA zI! paNa pahero devAne bhAra je jAgatA lekane mAthe che, teja nakakI paNa kare ke pahere zI rIte de? e bAbatanI rIta dekhADIe te ApaNuM ghaTatA gaNAya, ane vaLI jokhamamAM paNa AvI paDAya. tethI ApaNuM durbaLa mAtR bhASAmAM AvI vAta karavAnI ceSTA na karavI. tyAre AvI nirbaLa, vyartha, ApadA vahoranArI vAcALatA zA mATe? baLavAnane bhaya nirbaLane mATe kevo bhayaMkara che e dekhADavA mATe ja. enuM eka nAnuM udAharaNa ApavuM khoTuM nathI. thoDA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma dahADA upara halakA varganA avicArI musalamAnonuM TeLuM kalakattAnA rAjamArga upara levAnA saLIo hAthamAM laIne tephAna karatuM deDayuM. navAInI vAta e che ke, e tephAna aMgrejanI sAme hatuM. emane sajA paNa pUrI rIte thaI hatI. kahevAya che ke, iTa mArIe te paththara nA paDe, paNa A mUha lekee iTa mArIne paththara karatAM paNa sakhta paththara khAdha che. aparAdha karyo daMDa te khamA paDe, paNa vAta zI hatI, e te Aja sudhI samajAyuM nathI. A nAnI ke moTI ghaTanA banI te gaI, paNa A mUMgI prajA emAMnuM kazuM samajI zakI nahi. vAta marmamAM rahI ne tethI loke vagara kAraNe nAnI vAtane moTI mAnI. herIsana reDane nAkethI turka lekanA ardhacaMdravALA rAjamahela sudhI lekee tarkavitarka karI vAta karavA mAMDI ne tene vaLI DALI phaNagA phuTayA. vAta aMdhArAmAM rahI tethI bhayabhaDakayAM aMgrejI chApAMmAMthI keAIe lakhyuM ke, A tephAnane kesa sAthe saMbaMdha che ne baLavAnI nizAnI che; keAIe lakhyuM ke musalamAna vastIne eke vAre uDAvI devI joIe; keIe lakhyuM ke A bhayaMkara vipadabharele samaye vAyasaroya himALe caDhI TADhA thaIne besI rahe e ThIka nahi. vAta bAMdhI rahI jAya tyAre ethI akaLa bhaya lAge ane baLavAnanA akaLa bhethI nabaLAnuM te jarUra meta thAya! mUMgAM karI nAkhelAM vartamAnapatro bhedamAM cUpa thaI jAya e sthiti ApaNe mATe bahu bhayaMkara. ethI ApaNAM so kAma rAjapuruSanI AMkhe te vahemanA aMdhArAmAM kALAMja dekhAya. aTaLa avizvAsane kAraNe rAjAnI charI dhAradAra banI jAya ane prajAnuM hadaya khedathI bhAre thaI jAya ne chapI nirAzAthI jherI thaI jAya. ApaNe bezaka aMgrejanA tAbedAra, paNa kaMI prakRtine niyama te ene tAbedAra nathI. ghA paDe te ApaNane vedanA thAya. yupIyana hajAra upAya kare teya niyamane te TALI na zake. e rAga kare te ghAnI vedanA mAtra vadhe eTaluMja, e te prakRtine niyama che pinala keDane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASaNama dhI nIkaLe kabUla rAkhe ema nathI. maLatarA peTamAMthI mahAra te peTamAM vadhyA jAya, evI asvAbhAvika sthitimAM rAjA prajAnA saMbaMdha kevA agaDI jAya tenI kalpanA paNa karatAM ApaNane bIka lAge che. Dha <%@#!! paNa kharI kharAkhI tA AvA AMdhaLA vahemamAM nathI. ApaNe mATe bIjuM eka ethI paNa kharAba che. mAnavacaritra upara parAdhInatAnu' pariNAma kharAmaja nIvaDe, e ApaNane aMgrejeja zIkhavADayuM che. asahya AcaraNa ne kapaTabhAva e parAdhIna jAtinuM AtmarakSaNunu sAdhana ane che ane tethI jAtinA AtmasaMmAnane, tenA manuSyatvane nakkI mArI nAkhe che. svAdhInatAnA pUjArI aMgreje peAte prajAne parAdhIna dazAmAMthI kADhI nIcatAnuM' kalaMka, khanyuM tyAMsudhI, dhAvAnA upAya lIdhA che ane ApaNane svAdhInatAne mAge caDhatAM zIkhavyuM che. ApaNe jitAcalA, e jitelA; ApaNe dukhaLA, e samaLA, e vAta ApaNane pagale pagale yAda devaDAvatA nathI. eTale sudhI paNa e vAta bhulAvI devaDAvI che ke, svAdhInatA e te ApaNA manuSya baMne svAbhAvika adhikAra evu' ApaNe mAnatA thayA chIe. ekadama jAgIne joIe chIe ke, duLane tA kAya adhikAra nahi ! manuSyamAtrane maLI zake ema je ApaNe mAnatA hatA, te tA samaLe jyAre yA kare tyAreja dukhaLAne maLe evuM dIThuM. A sabhAmAM ubhuM thaIne Aje je hu ekalu chu tethI kAMI ApaNe gava karavAnA nathI. doSa karavA pahelAM ne nyAya thavA pahelAM jelakhAnAmAM huM peAtAne ja dekhI rahyo chuM tevI sthitimAM te gaiArava zu ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat eka hisAbe A vAta sAcI che. paNa e sAcu hAvA chatAM ene anubhava sadA thayA kare, e rAjA prajA baMnene mATe sArU nathI. game evI avasthAmAM paNa hRdayanA saMbadha joDIne, mANasa apamAna pAmate pAmate paNa peAtAnA manuSyatvanuM rakSaNa karavAnA prayatna karyAM kare. www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadhama rAjA ane prajA vaccenI vahIvaTanI sAMkaLe rAjarAja khakhaDAvyA na karatAM ene mitrabhAvanA aMdhanamAM bAMdhI rAkhI hAya tA AdhIna prajAnA bhAra bahu eza thaI jAya. chApakhAnAnI svAdhInatA e eka prakAranA DhAMkaNu jevI che. enI nIce ApaNI avasthAnI eka hInatAne DhAMkI rAkhI hatI. ApaNI upara rAjya karanArI jAtinI aneka zakti ApaNI pAse nathI, chatAM ce e svASInatAthI ApaNe eka rIte temanI pAse jaI zakatA. ApaNe dubaLa jAtinI bhraSTa bIka ane kapaTa bhUlI jaI khulle hadaye uMce mAthe ceAkhI vAta kahI nAkhatAM zIkhyA hatA. jo ke uMcA kArabhAramAM ApaNA bhAga na hatA, tepaNu nirbhayatApUrvaka salAha daI, spaSTa vAgye vivecana karI, A vizALa rAjakArabhAranA ApaNe paNa bhAgIdAra chIe, ema mAnatA. tenAM bIjA phaLaphaLane vicAra karavAnA te vakhata nathI, paNa tethI ApaNI AbarU te vadhI hatI. ApaNe jANatA ke svadezanA A moTA kArabhAramAM ApaNe nakAmA paDI rahyA nathI-emAM ApaNuM paNa kartavya che, ApaNI pazu jokhamadArI che. e kArabhAra upara jyAre mukhyatve karIne ApaNAM sukhadu:khanA, ApaNAM zubhAzubhane AdhAra che, tyAre tenA sabaMdhe ApaNe kazuM' vicAravAnu nahi, kazuM' khAlavAnuM nahi, kha"dhananA kaze! jema nahiM. ethI te ApaNI dInatA, ApaNI hInatAne kaze avadhija nahi, vaLI ApaNe aMgrejI nizALamAM bhaNyA chIe, aMgrejI sAhityamAMthI aMgrejI kavIrAnAM daSTAnta ApaNA hRdayamAM peThelAM che; sarva prakAranA vahIvaTamAM ApaNA bhalAne mATe ApaNA hAthamAM adhikAra rahe emAM ApaNe gaurava mAnIe chIe. Aje ApaNA abhiprAya batAvavAnA ApaNA adhi kAra khuMcavI levAya, rAjakArabhAra upara TIkA karavAne ApaNA nAnA sarakhA adhikAra paNa kalamane eka gera khu'cavI levAya ane game te chAnAmAnA munivrata dharIne esI rahevu paDe ke kapaTI ane mIThAM vAyAthI prakhaLa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASaNabalI * * * * * rAjyasattAnA paga AgaLa ApaNA mAthAnuM balidAna devuM paDe, tyAre te parAdhInatAnAM sarva kalaMka sAthe uMcA manerAnI mUMgI mamavedanA bhaLe ane ApaNI durdazAne pAra rahe nahi. je saMbaMdha rAkhavA mATe Apa-leno eka sAMkaDe mAga ughADe hatuM, te mArgamAM paNa bhaya AvIne bhUtanI peThe ubhuM rahezerAjA taraphane prajAne e bhaya kaMI rUpALe kahevAya nahi, ane prajA taraphane rAjAne bhaya che tethI paNuM vadhAre kharAba. chApakhAnAnI e sarvatratAnuM DhAMkaNuM UMcuM karI nAkhe ApaNI parAdhInatAnI badhI kaMgAliyata ughADI paDI jaze. AjakAlanA keI ke jabaradasta aMgreja lekhaka lakhe ke je satya e te ughADuM paDayeja sAruM. paNa ApaNe pUchIe ke aMgreja vahIvaTamAM eka kaThera kaThaNa parAdhInatAnI kaMgAliyata ja mAtra sAcI vastu che ! tenA upara jIvananA lAvaNyanuM DhAMkaNuM, svAdhIna halanacalana, je vicitra lIlA manehara zobhA Ape che e sau mithyA? e sau mAyA ? base varSanA saMbaMdha pachI ApaNA mAnavasaMbaMdhamAM ATaluM ja mAtra bAkI ? (1999) ST Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bb-khb-br-bb-l- 7 - samAja -- madhAya jANe che ke, hAlamAM kAI dakSiNI brAhmaNane tenA uparIe lAta mArI, tenI phariyAda uMcAmAM uMcI kacerI sudhI gaI, paNa chevaTe A phariyAdane najIvI gaNI uDAvI devAmAM AvI. vAta evI zarama Ave evI che ke, mAsika patramAM e adhI utAravI ThIka lAgatI nathI. mAra khAine sAme mAra mAravA ThIka ke AMsu pADIne besI rahevu ThIka ke phariyAda karavI ThIka, e badhI vAtAnuM vivecana vartamAnapatrAmAM thaI gayuM che, eTale A vAta pharI ApaNe cIzuM nahi, paNa e banAvane dhyAnamAM rAkhIne emAMthI manana karavA jevA je badhA prazno manamAM uThe che, te sabadhe ja vicAra karavA ThIka che. nyAyAdhIza e vAtane najIvI mAne che, mATe ja joIe chIe ke e najIvI banI gaI che ane tethI te ene anyAya kahetA nathI. paNa e banAva najIvA manAyAthI ApaNe samajI laIe chIe ke, ApaNA samAjamAM ahu jhaDapathI vikAra thatA cAlyA che. aMgreja jene presTIja' eTale temanuM rAjasanmAnamAle!-mAne, tene te kiMmatI gaNe, kAraNa ke e presTIjanu jora ghaNI vAra lazkaranu kAma kare che, jemane kArabhAra karavAnA che temanI pAse presTIja rahevu joie, ema e mAne che. khera nigrahanI zarUAtamAM gheADAka kheDutane hAthe aMgreja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja sAmrAjya tamAca para tamAco khAvA lAgyuM, tyAre bhAratavarSamAMnA a Mgrejone keTalI zarama AvatI e te sau koI jANuM che. tyAre ApaNe sau jANI zakayA hatA ke A dezamAM aMgrejanA khUTa pahelAMnI peThe caDa thaDa khelatA nahAtA saMbhaLAtA, ApaNA dezamAM eka kALe brAhmaNanA paNa evA mAtmA hatA. kAraNa ke samAjanA vahIvaTane bhAra te samaye brAhmaNanA hAthamAM hatA. brAhmaNu caiAnya rIte samAjanu rakSaNa kare che ke nahi, ane samAjanuM rakSaNa karavA jevA mATA jINu tenAmAM che ke nahi, e vAtanA vicAra jyAM sudhI samAjamAM brAhmaNAnA mAlA hatA tyAM sudhI, kAIne AvatA nahi. aMgrejane peAtAnA melA jeTaleAka'satI lAge che teTaluja kiMmatI brAhmaNane paNa potAnuM presTIja lAgatuM. ApaNe samAja je bhAve ghaDAyelA che, te bhAvane kAraNe te samAjane mATe paNa enI jarUra hatI. jarUra hatI mATeja samAja e prakAranuM saMmAna brAhmaNane ApatA. ApaNA dezamAM rAjyavyavasthAe eka mATI vAta che. eNe ja samasta dezane niyamita rUpe dhAraNa karI rAkhyA che. eNe ja vizALa lAkasapradAyane aparAdhamAMthI, patanamAMthI bacAvI levAnA prayatnA karyAM che, jo ema nA hAta, te agreja tenI peAlIsa ane lazkarane maLe paNa AvaDA mATA dezamAM Ama Azcarya rUpe zAnti sthApI zakyA na hata. navAma khAdazAhanA amalamAM paNa aneka rAjakIya azAntinI vacce paNa sAmAjika zAnti cAlI AvatI hatI, tyAre paNa lAkavyavahAra DhIlA paDI jatA nahAtA. levaDadevaDa cAlu rahI hatI, phAI kheATI sAkha pUratuM nahi. dedAro leNadArane vAMkA javAba detA nahiM, ane sAdhAraNa dharmanI AjJAo para sau phAi vizvAsa rAkhatuM ne tenuM mAna rAkhatuM. e mahAna samAjanA AdarzanuM rakSaNa karavAnA ane temane vidhividhAna yAda devaDAvavAnA bhAra brAhmaNa upara hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 bhAratadha brAhmaNa A samAjane! kartA kAravatA ne vyavasthApaka hate. e kAmane mATe joitu samAna paNa tene hatuM. pUrva dezanI prakRtine anusarIne AvA samAjavidhAnane jo kheDu na mAnIe tA tA pachI tenA Adarzane lAMbA vakhata sudhI zuddha rAkhavAnA ane samAjavyavasthAne ThIka rAkhavAnA bhAra kAI eka sa'pradAya upara rAkhavA ja paDe. jIvanayAtrAne saraLa ane vizuddha rAkhIne, peAtAnA abhAvane na gaNakArIne, bhaNavA bhaNAvavAnuM ane yajJa karavA karAvavAnuM vrata pALIne, dezanA uMcA Adarzane dukAnadArInA halakA svAthI macAvI laI samAja taraphathI je samAna eNe meLavyuM che te samAnanA e ceAgya adhikArI thAya, evI AzA ApaNe rAkhI zakIzuM'. cAmya adhikAramAMthI lAka potAneja dveSe bhraSTa thAya che. yuropIyana lokomAM pazu e dekhI zakAya che. dezI leAkanA upara anyAya karIne presTIja'nA rakSaNane nAme e DhaMDamAMthI chUTI jAya, tyAre sAcI ' presTIja ' thI e bhraSTa thaI paDe. nyAyaparAyaNatAnI presTIja' sA presTIjemAM mATI, enI sAme bhaktibhAve ApaNuM mAthu' enI meLeja namI paDe; paNa bhaya jyAre gaLA upara caDhI besIne praNAma karAve, tyAre e apamAnanA male vALavA mananI aMdara vidnAha jAgyA vinA rahe nahi. brAhmaNe paNa jyAre peAtAnu' kAryAM cheDI dIdhuM che, tyAre mAtra hADakAnu' jora dekhADIne ke paralokanA bhaya dekhADIne samAjamAM peAtAnuM Asana rAkhI zake nahi. phAi sammAna vinAkiMmate maphata maLatu nathI, mAtra vepAra kace paNa maLe nahi. je rAjA sihAsane bese, te dukAna kheAlIne dhaMdhA karI zake nahi. jene samAnatA joIe che teNe te cAre bAjuthI petAnI vAsanAone sakelI levI joie. ApaNA dezamAM gharanAM mIMjA mANusA karatAM pitAmAtA sAMsArika sukha ochu pAme che-sAne jamADayA pachI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja - - - ja mAtA vaNuM karyuM jamavA pAme che. ema na karatAM siA pahelAM sAthI sArI sAmagrI vaDe paheluM peTa bharI levAnI vAsanA kare te enuM mAna bahu dahADA sacavAya nahi. saMmAna paNa joIe ne tenI kiMmata paNa gajavAmAM rAkhI mUkavI e bahu dahADA cAle nahi. ApaNuM AjanA brAhmaNe kiMmata ApyA vinA saMmAna levAnI lAlasA rAkhe che tyAre temane mAna paNa moDhAnuM maLatuM thatuM jAya che, eTaluM ja nahi, paNa brAhmaNe samAjanuM je uMcuM kAma karavA jAyA hatA, te kAma paNa DhIluM paDI javAthI samAjanI vyavasthA reja reja DhIlI paDI jAya che. je pUrvadezanI bhAvanA pramANe ApaNA dezanA samAjanuM rakSaNa karavuM hoya, je bahu divasanA jUnA samAjane yurepIyana paddhati pramANe pheravI nAkhave zakaya paNa na hoya ne rogya paNa na hoya, te sAcA brAhmaNa saMpradAyanI kharekhara jarUra che ja. teo daridra haze, paMDita haze, dharmaniSTha haze, AzramadharmanA sarva prakAre AdarzarUpa haze tyAre e guru thaze. je samAjamAM eka daLa dhanamAnane lAta mArI jANe, vilAsane tiraskAra kare, jemane AcAra nirmALa, dharmaniSThA da, jeo niHsvArthabhAve jJAna le ne niHsvArthabhAve Ape, te samAjane parAdhInatA athavA daridratAthI kazuM apamAna nathI. samAja jene ceAgya bhAve saMmAnanA Asana upara besADe, teone hAtheja samAja samAna pAmaze. siA samAjamAM upara taratA mANasonA rUpa pramANe AkhA samAjane rUpa apAya che. ilADane jyAre ApaNe dhanavAna mAnIe chIe, tyAre uparanA thoDA dhanavAna leke tarapha ja najara rAkhIe chIe, tenA agaNita nirdhane loka tarapha najara karatA nathI. yuropane jyAre ApaNe svAdhIna kahIe chIe, tyAre je janasamAjane meTo bhAga asahya parAdhInatAmAM pIDAya che temanA tarapha najara sarakhI paNa karatA nathI. tyAMnA samAjanA uparanA paDanAja DAka leka dhanavAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 bhAratAma che, svAdhIna che, pAzavatAmAMthI mukta che. e uparanA zaiADAka lAka jyAM sudhI nIcenA leAkane sukhasa'patti ne jJAnadhama ApavA mATe peAtAnAM sukhane sayamamAM rAkhIne icchApUrvaka prayatna kare, tyAMsudhI tA samAjane DaravAnuM' kazuM kAraNa nathI. yuropiyana samAjamAM e pramANe cAle che ke nahi e vicAravu nakAmu hoi zake, ane chatAM cheka nakAmu nathI. jyAM virAdhane kAraNe pAsenA leAkAne hAMkI kADhavAnI lAlasAthI dareka mAjhusane vAre ghaDIe loI karavI paDe, tyAM kanyanA Adarzane zuddha rAkhavA bahuM kaThaNa thai paDe ane amuka sImAmAM AzAne bAMdhI rAkhavI paNa lokane kaThaNa paDe. yurepanAM moTAM moTAM rAjye ekabIjAne oLagI javAne mathI rahyAM che, eve samaye evI vAta tA koInA mAMmAMthI nIkaLavAnA sa'bhava nathI ke, bhale pahelA vaga mAMthI huM khIjA vargamAM AvI paDu', paNa te ye anyAya te nahi karU; evI vAta phAInA manamAM Ave nahi. dariyA ane jamIna upara lazkara Achu karI devAthI bhale pADAzInI najaramAM halako thaI gayelA lAgIza, paNa samAjanI aMdara sukhasatAya ane jJAnadhamanA vistAra karIza. virAdhanA khaLathI je vega utpanna thAya che, enAthI sA doDAdoDI cAlI rahI che. ema khUba jore cAlavu tene surApa unnati kahe che; ApaNe paNa tene unnati kahetAM zIkhyA chIe. paNa je cAlavAmAM pagale pagale ubhuM rahevAnA niyama nahi tene unnati kahevAya nahi je chaMdamAM yati nahi, te cha'ija nahi. samAjanA paga AgaLa samudra rAtadahADA jema mAjA' uchALI pheNu kADhe, paNa samAjane sauthI uMcuM zikhare te zAnti ane sthitinA nityanA Adaza kAyama sthApavA joie. e Adaza'nu' acaLabhAve kANu rakSaNa karI zake ? jee va'zapara parAthI svArthanA jhaghaDAthI para hAya, paiseTake daridra rahevAmAMja je pratiSThA mAne, maMgaLakarmane je dukAnanA mAla jevAM mAne nahi, zuddha jJAna ane unnata dhanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja aMdara jemanAM citta haMmezAM uMce ja rahe ane bIjA sarvane parityAga karIne samAjanA unnatinA Adarzane sAcavI rAkhave eneja jeo pavitra ne pUjanIya mAne teo ja e AdazA ne sAcavI zake. yurepamAM A deDadeDInI vacce vacce paNa keI mahAtmA uDIne A vaLiyAnI vacce paNa zanine ane sthitine Adarza AgaLa lAvI mUke che, paNa be ghaDI ubhA rahIne A Adarza sAMbhaLe kezu ? mahAvegapUrvaka raDatA e pracaMDa vegane eka-be mANase AMgaLI uThAve tethI kaMI rekI zakAya? vepAranA vahANane za8mAM ogaNapacAsa pavana bhAI dhakele che, yuropane pAdare je jabaradasta DAdoDa cAlI rahI che, temAM ubhA rahevAnI navarAza kare che? ema gAMDA thaIne deDavAthI je zakita ughaDe emAMthI AdhyAmika zakti ughaDe e tarka ApaNuM manamAM uThe, paNa enI deDa bahu utAvaLI che ane ethI ApaNe cakita thaI jaIe, paNa e pralayanI dizAe reDe che e saMdeha ApaNane na paNa thAya. e deDa kevA prakAranI che? jema bhagavAM kapaDAMvALuM sAdhuonuM eka daLa pote sAdhune sAdhaka che ema jaNAve che, teo gAMjAnA nazAthI pitAne AdhyAtmika AnaMdane lAbha maLe che ema mAne che. nazAthI ekAgratA jaje, Aveza Ave, paNa tethI AdhyAtmika svAdhIna saraLatA bhraSTa thAya che. bIjuM badhuM chUTI jAya, paNa nazAne Aveza chuTe nahi-dhIre dhIre mana jema jema nabaLuM paDatuM jAya, tema tema nazAnI mAtrA caDhAvatA javuM paDe. nAcI kadI dharmanA unmAdamAM je AnaMda bhagavAya te paNa kRtrima. e AnaMdane abhyAsa paDI jAya eTale aphINa nA nazAnI piThe zekanA samayamAM jarA AnaMda karAve. AtmAnI aMdaranI zAnta ekaniSTha sAdhanA sivAya bIjI keI kAyamanI kiMmatI vastu maLe nahi, te sivAya bIjI bhA. 9 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma keI kAyamanI kiMmatI vastunuM rakSaNa paNa na thaI zake. paNa vega sivAya kAma cAle nahi ane kAma sivAya samAja cAlI zake nahi. eTalA mATe bhAratavarSe pitAnA samAjamAM gati ane sthiti baMnene yoga karyo che. kSatriya, vaikaya vagere jeo hAthapage samAjanuM kAma karI zake ema che, temanA kAmanI sImA nakakI karelI hatI. eTalA mATe kSatriye kSAtradharmanA AdarzanuM rakSaNa karI pitAnA kartavyane dhamanI aMdara gaNI letA. svArtha ane pravRttithI uMce virAjatA dharmanI upara kartavyane sthApe, kAmanI aMdara paNa vizrAma ane AdhyAtmika lAbha maLI zake. yuropiyana samAja je niyame cAle che, te nime cAlatAM cAlatAM eka dizAmAM leka jhUkI paDe. tyAMnA buddhizALI leka rAjakArabhAramAM jhUkAve che, sAdhAraNa leka dhaMdhArojagAramAM bhIDa kare che. Ajane samaye sAmrAjyanI lehupatA badhAne gaLI beThI che ane jagatane vahecI khAvAnI tajavIja cAle che, eve samaye zuddha jJAnacarcA karavAnuM lekane mana thAya nahi, te emAM navAI nahi. eve samaya paNa AvI zake ke jyAre jarUra paDaze paNa lazkaramAM bharatI karavA mANasa maLe nahi, kAraNa ke pravRttine ke TALI zake? je jarmanI eka vAra paMDita hatuM e jamanI Aje je vepArI thaI bese, te enA pAMDi. tyane uddhAra karaze ke je aMgreja eka dahADe kSatriya bhAve dukhI jananAM duHkha phaDavAnuM vrata laI nIkaLyuM hatuM te jyAre TATIne jere pRthvInI cAre vATe dukAne kADhavA devAdoDa karI mUke, tyAre tene e purAtana udAra kSatriyabhAva ene ke pachI lAvI Apaze? e jhokanI upara kAmane badhe jo na rAkhatAM niyame baMdhAyelI suvyavasthA rAkhIne kAma karavuM e bhAratavarSanA samAjanI praNAlI, samAja je sajIva heya, bahAra nA prahArathI bhAgI na paDe, te e praNAlI pramANe hamezAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja - - - - - samAja samatola rahe, dhakkA dhakkI karIne eka bAju bharI kADhe ne bIjI bAju khAlI karI de, evuM thAya nahi. sau potapotAnA AdarzanuM rakSaNa kare ne pitApitAnAM kAma karI gaurava mAne. paNa kamane eka prakArane vega hoya che; e vege karIne te pitAnuM pariNAma bhUlI jAya. tyAre karma piteja pitAnuM lakSya banI jAya. mAtra kamanA veganA mAM pitAne cheDI devAmAM sukha paDe karmanuM bhUta kamanA upara caDhI bese. mAtra eTaluM ja nahi, paNa karma karavuM e ja jyAre chevaTane hetu thaI paDe tyAre upAyo vicAra karavAne viveka mA jAya. saMsAranI sAthe, AvI paDelA prasaMganI sAthe kAma karanArAe aneka prakAre ga rAkha ghaTe. tethI je samAjamAM karyuM che, te samAjamAM karmane niyamamAM rAkhavA aMkuzanI jarUra che. AMdhaLuM karma manuSya tvanI upara caDhI na bese evI tajavIja rAkhavI joIe. kAma karanArane barAbara raste dekhADavA mATe, karmanA kalAhalanI madhye zuddha sUra barAbara acaLa rAkhavAne mATe, evA eka daLanI jarUra che, ke je bane tyAMsudhI pitAne karma ane svArthamAMthI mukta rAkhI zake. e daLa te brAhmaNa samAja. e brAhmaNa samAja ja sAcI rIte svAdhIna che. teo ja sAcI rIte svAdhInatAnA Adazane niSA rAkhIne ane kaThaNa tApa sahIne paNa sAcavI zakaze. samAja emane e ja avasara Ape, e ja sAmarthya Ape, e ja mAna Ape. emanI mukti te samAjanI ja mukti. teo je samAjamAM pitAne muktabhAve rAkhI zake, te samAjane zudra parAdhInatAne kazo bhaya nathI, kazI vipada nathI. brAhmaNa-aMzanI maLe te samAja sadA potAnA mananI, pitAnA AtmAnI svAdhInatA meLavI zake. ApaNA dezanuM hAlanuM brahmamaMDaLa je daDhabhAve, unnatabhAve, sAvadhAnabhAve samAjanA A parama dhananuM rakSaNa kare, te brAhmaNanuM apamAna samAja kadI paNa thavA de nahi. nyAyAdhIzanA meMmAMthI kadI evA zabda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma nIkaLavA pAme nahi ke brAhmaNane lAta mAravI e najIvI vAta che. videzI hovA chatAM nyAyAdhIza mAnapAtra brAhmaNanuM mAna sAcavatAM enI meLe zIkhaze. paNa je brAhmaNa sAhebanI oNphisamAM nIcI muDIe cAkarI kare, je brAhmaNa pitAnA avakAzane paisA mATe vecI mAre, pitAnA mahAna adhikArane DUbADI de-je brAhmaNa vidyAlayamAM vidyA vece, nyAyamaMdiramAM nyAya vece, je mANasa pisAnA kAraNe potAnA brAhmaNatvane dhikkArapAtra banAvI de, te pitAne Adarza bacAvI zake zI rIte? temanI pAsethI zraddhApUrvaka dharmanuM vidhAna levAne jaze ke zuM? e brAhmaNa te Aje sava lekonI bhIDamAM saunI sAthe samAnabhAve pisI jaI parasevAvALe zarIre ThelAThelI ane kADhakADhI karavAmAM bheLAI ga che. bhakti karIne e samAjane uMce lete. nathI, ulaTe enI nIce laTakAIne ene utArI pADe che. ke saMpradAyane dareka mANasa pitAnA dharmanuM zuddhabhAve rakSaNa kare nahi te aneka muzkelIo AvI paDe te huM jANuM chuM. aneka jaNe brAhmaNa janmI kSatriya ane vezyanA jevA AcAra AcaryA che, evAM udAharaNa purANa mAMthI maLI Ave che. chatAM paNa je saMpradAyanI aMdara Adarza sajIva rahI zake, dharma pALavAnA prayatna thAya, keI AgaLa thAya-kaI pAchaLa paDe paNa eja mArge cAlatA hoya, je aneka mANasanA AcAramAM te Adarzana pratyakSa udAharaNa dekhA de, te e prayatnathI, e AcAra AcaranAra puruSethI ja samasta saMpradAya sArthaka thAya. AjanA ApaNa brAhmaNasamAjane e Ada nathI. mATe ja brAhmaNanA chokarA aMgrejI bhaNIne aMgrejI keMzana pakaDe-pitAne ethI kaMI asaMtapa paNa thAya nahi. zAthI? ema. e. pAsa thayelA mukhe pAdhyAya ke vijJAnapaMDita caDhe. pAdhyAya je vidyA zIkhyA che, te vidyA vidyArthIne ghera belAvI Asana mAMDIne zIkhavADI zake nahi. vidyAne traNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja 101 samAjane RNI karavAnu gaurava hAta, tA teo peAtAnA brAhmasamAjane zA mATe mUkha rAkhata ? prAcInakALamAM jyAre brAhmaNu ekaleAja dvija nahotA, kSatriya ane vaizya paNa dvijanA sa`pradAyamAM hatA, jyAre brahmacarya dhAraNa karIne vidyA bhaNavA javA mATe temane janAI paheravAM paDatAM, tyAre A dezamAM brAhmaNunA Adeza 'cA hatA; paNa cAre bAjue samAja jyAre nIce hAya, tyAre kAI paNa viSayamAM samAja peAtAne uce rAkhI zake nahi, dhIre dhIre nIce ne nIce tANe, nIce ne nIce utaratA jAya. bhAratavarSamAM jyAre brAhmaNa mAtra dvija khAkI rahyA, jyAre tene AdazanI cAda ApavA mATe, tenI pAsethI brAhmaNatvanI javAbadArI mAgavA mATe, cAre khAjue kAI rahyuM nahi, tyAre tenA dvijanA zuddha karuchu Adaza jaladIja bhraSTa thavA lAgyuM. tyAreja te jJAne, vizvAse ane rucie dhIre dhIre adhama adhikArIonA daLamAM AvI paDace; cAre bAju jyAM ghAsanAM jhu'paDAM hAya, tyAM te peAtAnI khAsa viziSTatA sAcavavA mATe rUpALe mAMDavA AMdhavA bhale tyAM te sAta mALanI havelI bAMdhavAnI mahenata levAnu' ne kharca karavAnuM mana thAya nahi, prAcIna kALe brAhmaNu kSatriya vaizya hatA, eTale ke AkhAya Arya samAja dvija hatA. jene zUdranuM nAma ApyuM hatuM e te sAMtAla, bhIla, kALI leAka hatA. A samAjanI sAthe temanA zikSaNanA, rItinItinA ane dharmAMnA pUrA caiAga thaI zake ema naheAte, paNa tethI ka'i vAMdhA AvatA nahi. kAraNa ke AkhAya A samAja dvija hatA, eTale ke samAjanuM zikSaNa te ekaja tarehanu' hatuM. bheda hatA mAtra kamAM, zikSaNu eka prakAranuM hAvAthI ekakhIjAne peAtAnA AdezamAM zuddha rAkhavAmAM A rIte madada thatI. kSatriya ane vaizya, brAhmaNane brAhmaNatvamAM rAkhavAmAM madada karatA, ane brAhmaNa paNa kSatriyavaizyane kSatriyavaizya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 bhAratadharma thavAmAM madada karatA. samAjanA zikSaNane Adarza sarakhI rIte uce caDhe nahi te ema banI zake nahi. Aje samAjane je mAthAnI jarUra hoya, e mAthAne je uMcuM rAkhavuM hoya ane e mAthAne je brAhmaNa mAna hoya che tenI khAdhane ane garadanane e kevAre mArI sAthe khe cAlaze nahi. samAja je uce nahi hoya te enuM mAthuM uMce rahI zakaze nahi, ane samAjane sarva prayatna ucA karI rAkhave eja e mAthAnuM kAma che. ApaNu AjanA samAjanA vaidya, kAyastha, vANI A vagere bhadra saMpradAyanA lekane je ApaNo samAja dvija mAnavA na paDe, te pachI brAhmaNanI unnatinI AzA rAkhavI nahi. eka page ubhA rahIne samAja bolAvRtti karI zake nahi varyA te janaI paNa pahere che. ahIM mahIMthI kAyastha paNa kahe che ke, ame kSatriye chIe, ane vANuM A kahe che ke ame vaizya chIe, e vAtamAM avizvAsa karavAne paNa kaMI kAraNa nathI. AkAra, prakAra, buddhi, zakti eTale ke AryatvanA lakSaNamAM temanAmAM ane brAhmaNemAM kaMI zera dekhAtA nathI, baMgALamAM jyAM brAhmaNa, kAyastha, sonI e badhA ekaThA thaI beThA hoya tyAM jaIne jaI joyA vinA e badhAne pArakhavA besIe te banI zake nahi. paNa sAcI ja rIte je anArya che, temAMthI emane oLakhI kADhavA e te sahaja che. zuddha Arya lehInI sAthe anArya lehI bheLAyuM che e te ApaNA raMgathI, rUpathI, dharmathI, AcArathI ane mAnasika durbaLatAthI sApha jaNAI Ave che. paNa e mizraNa te brAhmaNa, kSatriya, vaizya-e so saMpradAyamAM thayuM che. game tema hoya paNa zAstravihita kriyAkarmanuM rakSaNa karavA mATe samAje khAsa karIne brAhmaNane svataMtratA ApIne je hate. kSatriya vaizyane e pramANe khAsa karIne pitAnA pUrvanA AcAranI muzkelIomAM bharAI rahevAnuM baMgALAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja 103 kaMI kAraNa nahatuM. enI khuzI hoya te juddha jAya, khuzI hoya te vepAra-vaNaja kare, emAM samAjanuM kaMI jAya Ave nahi. ane je leka yuddha, vepAra, khetI ke kArIgIrI pitAnI marajImAM Ave te kare temane te khAsa nizAnIo karIne aLagA pADavAnI jarUra nahatI. loka dharejagAra te pitAnI garaje kare, ene kaI khAsa vyavasthAnI te paravA nathI. dharmane mArga kaMI e nathI; e te prAcIna niyame baMdhAyele che, tenuM Ajana, tenI rItipaddhati te ApaNI IcchA pramANe kaMI thai zake nahi. ApaNe samasta samAja vizeSa karIne dvijasamAja che. jo ema na hoya, je A samAja zuddhasamAja hoya te brAhmANa DAka ja hovAne kAraNe A samAja yuropiyana Adarza paNa pAmaze nahi, ane bhAratIya Adarza paNa I nAkhaze. badhA uMcA prakAranA samAjamAM leka upara kaMI ne kaMI javAbadArI hoya che. je samAjamAM bahu leka pitAne halakA mAnI laI ArAmamAM paDI, jaDa banI bhegavilAsane vahAlA kare, te samAja mare nA mare te enA karatAM maravuM bhaluM. - yuropa karmanuM mAthuM sadA sarvadA prANa ApavAne taiyAra rahe che. ApaNe je dharmane kAje prANa devA taiyAra na heIe te e prANu apamAna pAmavA chatAM paNa abhimAna karavuM emAM te ApaNuM zI zobhA yuropiyana lazkara yuddhanA utsAhathI ne pagAranA lebhathI tathA gauravanA AzvAsanathI prANu devA taiyAra thAya, paNa kSatriya te e kazAnI paravA karyA vinA paNa prANa devA taiyAra thAya. kAraNa ke yuddha e samAjanuM jarUranuM kAma che, eka saMpradAya pitAne dhama mAnIne e kaThaNu bhAra upADI le; te kAmanI sAthe dharmarakSaNa paNa thAya. Akho deza ekaTho thaIne yuddhane mATe taiyAra thaI jAya te "miliTarIjhamInuM baLa vadhI jAya ane dezanuM bhAre aniSTa thAya. vepAra paNa samAjarakSaNane mATe bahu jarUranuM kAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma che. e sAmAjika kamane je kaI saMpradAya potAne dharma mAnI uThAvI le, emAM pitAnuM kuLagaurava mAne te dharmanI rakSA thAya ne vANiyAvRtti badhe pharI vaLI samAjanI bIjI zaktione gaLI jAya nahi. ane vaLI kamamAM dhamane Adarza sadA jAgrata rahe. dharma ane jJAnaprApti, yuddha ane rAjakArya, vyApAra ane kArIgIrI, e samAjanAM traNa jarUranA kAma che. emAMthI kazAya vinA cAle nahi. emAMthI darekamAM dharmagauravane kuLa gorava mUkIne te amuka amuka saMpradAyane soMpe temanI sImAM paNa sacavAya ane tenI unnati karavAnA prasaMga paNa maLe. kane na ja ApaNuM upara caDhI besI ApaNuM AtmAne dabAvI de, e zaMkA bhAratavarSane AvelI tethI ja bhAratavarSamAM mANasa laDAI kare, vepAra kare, paNa tethI e mANasa kaI mAtra eka sipAI nahi ke eka vepArI nahi. kamane kuLavata mAnavAthI, kamane sAmAjika ghama karI lIdhAthI samAjanuM kAma sare, ane e kAma pitAnI sImAne oLagI, samAjanA sAmaMjasyane bhAgI, manuSyanA manuSyatvane DhAMkI daI AtmAne rAjyasiMhAsana upara caDhI bese nahi. jeo dvija che temane eka vAra kAmamAMthI chUTA thavuM paDe tyAre te brAhmaNa nahi, kSatriya nahi, vaizya nahi, tyAre te nityakALane mANasa. te veLAe karma ene mATe dharma rahetuM nathI, tethI e saheje cheDI zakAya. ema brija samAje vidyA ane avidyA baMnenuM rakSaNa karyuM hatuM. teo kahetA ke vidyA sUvuM tIrva vidyAmRtamaranu-avidyAthI mRtyune tarI jai vidyAthI amRta meLavI zakAya. paNa evI rIte thavuM joIe ke kamane bahu mahatva na apAya. je apAya te mRtyune tarI paNa na javAya. amRtane prApta karavAnuM je lakSya tethI paNa bhraSTa thavAya-ene mATe avakAza ja maLe nahi. eTalA mATe karmane niyamamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 sImAmAM rAkhI, ene dharma sAthe joDI devuM ISTa che; ene pravRttinA hAthamAM, AvezanA hAthamAM, kapUranA veganA hAthamAM cheDI na devuM joIe. ATalA ja mATe bhAratavarSamAM judA judA saMpradAyanA hAthamAM judAM judAM kAma seMpI dIdhAM che. karma ane dharmane samatala rAkhavA mATe mANasa nA cittamAMthI kamanA judA judA pAzane DhIlA rAkhIne tene eka bAjue saMsAravRtamAM parAyaNa rAkhavAno ane bIjI bAjue muktine adhikArI keravAne A vinA te bIje keI upAya dekhAtuM nathI. have prazna e thaze ke, samAjane bAMdhIrUMdhIne pote temAM purAI rahe te mAnavInI svAdhIne prakRti pIDAI mare, mANasane nAna karIne samAjane mATe karavAno kaMI artha nathI. manuSyanuM manuSyatva sAcavavA mATeja samAja che. ene uttara e ke, bhArate samAjane bAMdhIne vyavasthAmAM mUkI che, te samAjanI aMdara baMdhAI javA mATe nahi, paNa potAne aneka tarehanI aMdha vyartha ceSTAomAM pheMkI dIdhA vina, pitAnI niyamita zaktine anaMtanI tarapha ekAgra karavAne mATeja jANuM joIne bahAra nA viSayenI maryAdA bAMdhI che. nadInA kinArAthI baMdhAIne pANIne vega utAvaLe ne amuka dizAmAM thAya che ema samAjabaMdhananI pALathI e zakti vegavALI thAya ane baMdhAI paDe nahi, e ja ene uddeza hate. eTalAja mATe bhAratavarSanA samasta kriyAkarmamAM, sukha-zAnti-saMtoSamAM muktine sAda che-AmAne bhUmAnaMda brahmanI madhye vikasita karI devAne mATe ja e samAja pote banAvelI sAMkaLoe baMdhAryo hate. jo te e lakSyathI bhraSTa thAya, jaDane vaza thaI e pariNAmanI avagaNanA kare te kevaLa baMdhana ja thaI jAya, te ati zudra saMtoSazAntine kazo artha rahe nahi. bhAratavarSanuM lakSya kSudra mahetuM; bhAratavarSe te mAnyuM che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma ke mUvi suraja nA yuvati -atyaMte ja sukha, aha5mAM sukha nahi. bhAratanA brahmavAdIo vade che ke jenAchuM nAmRtA rAma viAmAM tene majenAthI amarapada maLe nahi tene laIne te huM zuM karuM? kevaLa parivAranI ane samAjanI suvyava sthAthI ja huM amara thaI zakIza nahi. ethI mArA AtmAne vikAsa thaI zakaze nahi. samAja je mane saMpUrNa sArthaktA Ape nahi te samAja mAre kezu? samAjane sAcavavAne mATe je mane vadhavA de nahi tene huM mAnuM nahi, yuropa paNa e te kahe che ja ke vyaktine je samAja pAMgaLuM karI dabAvI de te samAjanI viruddha vidroha na kare te dIna-hIna-adhama. bhAratavarSa paNa bilakula saMkeca vinA nirbhaya thaIne be che ke A pRthak jevA samAjane mATe karIe te upAya mATe thaI jAya, uddezya nAnuM thaI jAya. bhArate evuM karyuM nathI. ethI eka bAjue jema enAM baMdhana daDha, tema bIjI bAjue tene tyAga paNa saMpUrNa. sAMsArika paripUrNatAmAM vIMTAIne bhAratavarSe pitAne kedI nathI banAvyo, paNa ene pUrNa svataMtratA ApI che. jyAre saMgharavAnuM saMgharAI rahyuM, bhaMDAra bharAI rahyA, putre umare AvI vivAha karyA, ane tyAgane avasara AvyuM ke barAbara te ja kSaNe saMsArane parityAga karavAnI vyavasthA hatI. jyAM sudhI zrama karo, tyAM sudhI tame che; jyAM zrama thaI rahyo tyAM ArAmathI phaLAga karatA jaDa thaI besI rahevAnA ema paNa nahi. saMsAranA kAmakAjathI ja saMsAramAMthI mukti maLI, eTale tyArapachI AtmAnI abAdha anaMta gati-ene artha nizcaNa thavuM e nathI. saMsAra ne hisAbe e jaDatA jevuM dekhAya, paNa kuMbhAra cAka jema khUba pha pharate dekhAya nahi, tema AtmAnA anaMta vegamAM AvyuM te nizcaLa je dekhAya. AtmAnA e vegane cAre bAjue game tema pharavA na detAM eka dizAe ekadhAre phare evI zakti ApavI e samAjanuM kartavya hatuM. ApaNuM samAjamAM pravRttine aMkuzamAM rAkhI sadA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja 107 -~- ~ ~-~ sarvadA tene nisvArtha maMgaLasAdhanAmAM preryA rAkhavAnI je vyavasthA che, te brahmalAbhanuM paheluM pagathIu che, ema mAnIne ApaNe gaurava anubhavIe chIe, vAsanAne nAnI karIe te AtmAne mATe karI zakAya, eTalA mATe ApaNe vAsanAne moTI rAkhIe chIe, te kaMI mAtra saMtoSa anubhavavA mATe nahi. yuropa paNa maravAne te rAjI che, paNa vAsanAne TUMkI karavA mATe nahi; ApaNe paNa maravAne te rAjI chIe, paNa AtmAne tenI paramagatithI-paramasaMpadathI tene aTakAvavAne mATe nahi. Aja dukhane dahADe e vAta ApaNe bhUlI gayA chIe ke e ApaNe samAja hajIye ApaNe che, paNa temAM thaIne ApaNI pravAhadhArA nAduM jAtA thAkU vimahuM tena kuma-e gAna gAtI gAtI brahma tarapha-mekSa tarapha deDatI jatI nathI, Aja temALA hatI jenAM phUla gayAM kharI, rahI gaLe mAtra derI- e dazA thaI paDI che, AthI ja ApaNe e purAtana samAja ApaNane baLa ApI zakatuM nathI, gaurava ApI zakatA nathI, AdhyAnimaka unnatine rasate derI jaI zakatA nathI, mAtra ApaNane cAre dizAethI gherI rahe che. e samAjane mahAna uddezya jyAre ApaNe sAcI rIte samajI zakIzuM teja paLe ApaNe moTA thaIzuM, mukta thaIzuM, amara thaIzuM. jagatamAM ApaNI pratiSThA thaze, prAcIna bhAratanA tapavanamAM kaSioe je yajJa Adaryo hate, te saphaLa thaze ane pUrvapuruSe ApaNAmAM kRtArtha thaI ApaNane AzIrvAda Apaze. (1992) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8- samAjabheda ' gayA jAnyuArI mAsamAM kanTempararI rivyu ' patramAM DrA, Dilane vAdha cIna ane khakarInuM accu yuropa ' e nAme eka lekha lakhyA che. temAM yuddha saMbadhe cInA laika uparanA yuropanA pAra vinAnA jIlama vaLyeA che. jaghisakhAM, taimUra gha vagere mAnavajAtinA zatruonI itihAsaprasiddha dAruNa kIrti yurApanI aratA AgaLa nIcI mUDIe ubhI rahe che-jhAMkhI paDI gai che. yurAya pAtAnI dayAdhama bharI sabhyatAnuM gaurava atAvI sadA eziyAne dhikkAra kare che. enA javAba devAthI ApaNane kai sukha thAya ema nathI; kAraNake duLa DhASa dekhADe tenAthI sabaLane kai hAni teA thAya nahi, ulaTu duba Lane ethI kaMI ne kaMI ApadA AvI paDe. : eziyAcaritranI krUratA, khabaratA ane ajJAnatA e tA jANe yuropiyana samAjamAM sAdhAraNa kahevatarUpe thai paDI che. AthI yupe eziyAne AdarzarUpe mAnavA nahi evI dhUna AjakAla khristIsamAjane khUba jorathI lAgI che. ApaNe jyAre yurApanI nizALamAM paDelArakA pATha bhaNavA beThA, tyAre e pAThamAMthI ApaNane dhUna lAgI ke mAsa mANusamAM bheda nahi. eTalA mATe ApaNA e navA paDayA. sAthenA ApaNA adhA bheda TaLI jAya evu karavAne mATe ApaNe badhI taiyArI karavA mAMDI. eTalAmAM te payAjIe peAtAnI dharma paiAthI badha karI dIdhI ne khelyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAjabheda 19 ke pUrva pazcimanA bheda evaDA mArA che ke TALyA TaLe nA. Doka bhAI ! bheda che ja tA bhale rahyo. vicitratAthI sasAra nIroga rahe. pRthvImAM badhe TADhataDakA sarakheA nathI, ethI tA vAyu vAya che. sabhyatAnA judA judA Adaza jIde jIde rUpe sAtha ka thaine peAtAnI svataMtratA bhale sAcave-eja svata'tratAmAM ekabIjAnI pAsethI ekabIjAne jJAnanI levaDadevaDa thAya. mAja te joie chIe ke, gALAgALI ne gALAgALInI levaDadevaDa thAya che. navI khristI sadInI zarUAta e rIte thaI. bheda to cheja ema mAnI laIne paNa buddhi vaDe, prIti vaDe, hRdayanA vinaya vaDe e bhedanA RtumAM utaravAnI zakti jo na DAya, te khristI zikSaNamAM AgaNIsase varSoe karyuM zuM? pUnA killAnI bhAtA tApanA gALAthI tADIne ekAkAra karazeA ke cAvI laine enA daravAjA ughADI aMdara pesaro ? mizanarIo upara cInA lAphAe hallA karyo tethI A viplavane pAcA na khAce che. yuropa tA e vAta saheje mAnI le ke, dhama lAvavAmAM ane zikSaNa vistAravAmAM cInAoe adhIrA ane anudAra thaI jaine A je vAMdhA nAkhyA che tethI emaNe peAtAne hAthe ja sAmita karI dIdhu' che ke, te poteja amara-jaMgalI che; khAkI, mizanarIe kaMi cInanuM rAjya jItI levA gayA nahAtA. paNa ahI. pUrva pazcimanA je bheda che te bheda dhIraja ane zraddhA vaDe samajavAnA prayanA curApa karatA nathI, kAraNa ke enAM kAMDAMmAM jora che. cInanuM rAjya cInA rAjAnuM. e kaI rAjya upara humalA kare te rAjA rAjAmAM laDAI thAya, ethI prajAne je kaMi hAni thAya te bahu uMDI nahi. paNa surApamAM rAjya zAnu nahi, samasta prajAnuM'. rASTrataMtra eja yurApi bhA. 10 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11ra bhAratadharma www wwww vvvvvvvvvvvvvvvvvvpata* ******** cana sabhyatAnuM kalevara. e kalevara upara prahAra thAya ane temAMthI rakSaNa thAya nahi te ene prANa bace nahi, eTalA mATe bIjA keI prahAra saMbaMdhe teo paravA kare nahi. vivekAnaMda vilAyatamAM jaI jo vedAntane pracAra kare ne dharmapAla je buddhadharmane pracAra kare, te tethI kaMI yuropanA zarIrane ghA lAge nahi; kAraNa ke yurepanuM zarIra te rASTrataMtra brAhaTaranA pahADanuM. enuM te samarata iMglaDa prANa daIne rakSaNa kare, paNa khristI dharmanuM rakSaNa karavA sAvadhAna rahevAnI jarUra temane lAge nahi. pUrvadezamAM barAbara ethI viruddha pUrvanI sabhyatAnuM zarIra dharma. dharma eTale "rIlIjiyana' nahi, paNa sAmAjika kartavyataMtra-rIlIjiyana, polITIkasa sau enI aMdara ja samAI jAya. tenA upara ghA karavAthI samasta deza khaLabhaLI uThe; kAraNa ke enuM marmasthAna samAjanI aMdara ja che, tenI jIvanazakti bIjI kaI jagAe nathI. DhIlI rAjya zakti vizALa cInanA sarva pradezamAM sacoTa dekhAya nahi. rAjadhAthI dUra dUra dezanA pradezamAM rAjAnI AjJA pahero, rAjAne pratApa pahoMce nahi, paNa teya tyAM zAnti che, vyavasthA che, sabhyatA che. De. Dilanane ethI navAI lAge che. mAtra thoDe ja baLe ATaluM meTuM rAjaya kabaje rAkhavuM e kaMI jevI tevI vAta nathI. paNa e vizALa cIna deza kaMI hathiyArathI kabaje rahyo nathI, mAtra dharmathI ja rahyo che. pitAputra, bhAIbahena, patipatnI, ADesIpADezI, rAjA prajA, gera-yajamAna, e badhAne maLIne e dharma bahAra game eTale viplava hoya, ane rAjagAdI upara game te bhale bese, paNa A dharma vizALa cInanI nIce rahIne akhaMDa niyamabaLe e vizALa janasamAjane niyamamAM rAkhI rahyA che. e dharma upara ghA thaye cInane mRtyuvedanA thAya ane AtmarakSaNane mATe nirdaya paNa banI uThe, te samaye ene koNa rokI rAkhe? tene samaye te rAjA paNa keNu ne rAjAnI senA ya koNa? tyAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja bheda, 111 cIna sAmrAjya nahi, paNa cInajAti jAgI uThe. eka nAnuM udAharaNa ApavAthI ApaNI vAta khI thaI jaze. pAzcAtya parivArane amuka mANasa jIve tyAM sudhI tene saMbaMdha rahe. ApaNe parivAra te kuLanuM eka aMga che. ATalA bhedamAM badhe bheda AvI jAya. pAzcAtya mANasa e bheda samajavA uDe utare nahi, tethI hindu parivAranuM duHkha e kaI rIte samajI zake nahi ane tethI aneka bAbatamAM adhIre thaI jaI tene taracheDI nAkhe. kuLasUtre baMdhAya hindu parivAra jIvatA ne marelA sau sAthe saMbaMdha rAkhe tethI e parivAramAMthI vikhUTo paDIne emane keI nIkaLI jAya, tyAre e parivArane ke kArI ghA lAge, e aMgreja samajI zake nahi. kAraNa ke aMgreja parivAra te dhaNadhaNuMANI sivAya bIjA koIne mAne nahi. eTalA ja mATe hindusaMsAramAM vidhavAvivAhanuM vidhAna chevA chatAM ene pracAra thaye nathI; kAraNa ke sajIva prANa jema pitAnA keI sajIva aMgane tyAga kare nahi, temaja hindu parivAra paNa vidhavAne tyAga karI pitAne pAMgaLuM karI nAkhavA Icche nahi. bALavivAha paNa hindu parivAramAM e ja kAraNathI sAre manAve che. kAraNa ke premasaMcAranI uMmara thatAMja pati patnInI ekatA thAya, paNa samasta parivAramAM eka thaI javAne-maLI javAne-vakhata te nAnapaNano ja. vidhavAvivAhanA niSedhathI ane bALalagnanA vidhithI bIjI rIte te aneka hAni hoI zake, paNa hindu samAjanI bhAvanA je jANe te tene barbastA-jaMgalIpaNuM-mAnIne uDAvI devAne prayatna kare nahi. aMgrejane bhAratavarSa kabaje rAkha heya te jibrAhaTara, mATI, suejha ane eDananuM rakSaNa karavuM ja paDe tema hindu parivAranuM rakSaNa karavuM hoya te ghA khamate khamate paNa hindue A niyama pALavA paDe. parivArane ane samAjane Ama sajaDa bAMdhI rAkhave e sAruM ke nahi, e take aMgreja karI zake. ApaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 bhAratama uttara daIzuM' ke rASTrIya svAsthane sauthI upara rAkhIne rAjakIya jaDa uMDI ghAlavI / nahi enA upara paNa tarka thaI zake. dezanAM bIjA badhAM pracAjanane dhIre dhIre dabAvI daI lazkarane vadhArI mUkavAnI ciMtAe Akhu* curApa pIDAI rahyuM che--senAsa'pradAyanA atizaya bhArathI sAmAjika samatAlapazu lAgI paDayuM che, enA IMDA kyAM ? nihilisTanA agniutpAtamAM ke ekabIjA sAmenA pralayanA sagrAmamAM ApaNe svAtha ane svecchAcArane aneka madhane aMdhAi marIe chIe e jo sAcuMja hAya, te yunAzapa svAtha ane svAdhInatAne raste chUTI lagAme gheADA doDAvI mUke che tethI saddA jIvatA raheze ke kema, enI tA parIkSA hajI bAkI che. game tema hA, paNa pUrvapazcimanA A badhA bhedo vicAra karIne samajavA jevA che. yuropanI prathAonA jyAre vicAra karavA besIe, tyAre yuropanA samAjataMtra sAthe tenA meLa karIne vicAra na karIe tA aneka samaya ApaNe paNa temane anyAyathI tarakheDI esIe evA sabhava che. enu ekaja pramANa:-vilAyatI samAjamAM kanyAne bahu varasa sudhI kumArI rAkhavAnA je sa'pradAya che, tenA upara ApaNe TIkA karIe chIe--ApaNe e prathAthI TevAyalA nathI eTalA mATe e samadhe ApaNe nAnA prakAranI zakAo karIe chIe. pazu khALavidhavAne maratA sudhI ApaNe evIja dazAmAM rAkhIe chIe. tenA upara te parAyA mANusane ethIye vadhAre zakA upaje e vAta ApaNe tyAre samULI bhUlI jaIe chIe. kumArIne prasage ApaNe kahIe chIe ke, mAnavaprakRtti nima La che, paNa vidhavAne prasage kahIe chIe ke, zikSaNasAdhanAthI prakRtine vaza karI zakAya. paNa kharI vAta tA e che ke, e badhA niyamA phAi nItitattvane kAraNe adhAyA nathI, paNa pratyeAjanane kAraNeja maMdhAyA che. nAnI uMmare kumArInA vivAha karavA e jema hiMdune mATe jarUratuM che, temaja vaidhavyanA vidhi paNa jarUrane che; eTalAja mATe hAni chatAM paNa hinduzmAmAM bALavivAha thAya che, zakAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja ya maha sthAna hAvA chatAM marazusudhI vaidhanya paLAya che. pratyeAjanane kAraNeja yuropamAM kumArikAonA vivAha mATI umare thAya che ne vidhavAnA punarvivAha thAya che. tyAM nAnI uMmaranI kanyAne jIda' ghara mAMDavu' ane nahiM ane phoI vidhavA parivAranuM aMga na heAvAthI aneka vAra parivAranA Azraya pAme nahi. yuropanA samAjataMtranA rakSaNane mATe anukULa hovAthI ema karavu tyAM bhaluM che, bIjI je kai bhalu' te tA Aka smika ja che-gauNa che. ema praceAjanane anusarI je AcAra baMdhAya, tenI sAthe dhIre dhIre bhAvanI sudaratA jaDAtI jAya. uMmare AvelAM kumAra-kumArIenI svataMtra premasuMdaratA yurepanA cittamAM kevI sajaDa cAMTI che te yurepanuM sAhitya vAMcavAthI khAtrI thaze. e premanA AdarzanuM yurepiyana kavioe divyabhAve UjaLu varNana karyuM che. ApaNA dezamAM pativratA gRhiNIne kalyANaparAyaNa bhAva madhura anI hindu cittanu' rakSaNa kare che. khIjA' so soya karatAM e bhAvanAsaune ApaNA sAhityamAM magrasthAna maLyuM che. e viSenuM vivecana huM bIjA niNa dhamAM karIza. paNa eTalA mATe je svAdhIna bhAvanAsorca samasta yuropiyana samAjane ujaLA karI mUkayA che, tenA nAdara kace tA ApaNI adhatA ne mUDhatAja sAbIta thaze. sAcI nAta te e che ke, e sau ApaNA hRdayane sparo che. jo ema nA hota, te aMgrejI kAvyakathA ApaNe mATe mithyA thAta. hindu ke ma'grejamAM jAtibheda che, tema saumAM te jAtibheda heI zake nahi, aMgreja samAjanA AizanA saune sAhitya jyAre khAlI dekhADe, tyAre te ApaNI jAtinA saskAra upara vijaya meLavIne ApaNA hRdayamAM praveza kare, temaja ApaNA hindu parivAranA Adeza mAM je kalyANakArI sau che te jo ma`greja na joI zake, tA e aMgreja paNa eTale maze akhara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 bhAratadharma yuropiyana samAje aneka mahAtmAlakane janma Ape che; tyAM sAhitya-zi95-vijJAna roja raja unnata thatAM cAle che; e samAja pitAne mahimA pote pagale pagale sAbita karate AgaLa cAle che ene pitAne gheDe niraMkuza banI ne unmatta nahi banI jAya te enA rathane bahArathI keNa ke aTakAvI zakaze nahi, tenI kalpanA ApaNAthI thaI zakatI nathI. evA gauravazALI samAjane zraddhAthI jovAne badale jeo enA upara vyaMga AkSepa kare che evA dezI lekhake ajANatAM pitAnI ja mazkarI kare che. bIjI bAjue, hajAro varasane satata viplava je samAjane bheguM karI zakaze nathI, hajAre durgata sahana karIne paNa je samAje bhAratavarSane dayAdhamanA kriyAkartavyanI aMdara saMyamita karI rAkhe che, ne tene rasAtaLamAM jatAM jhAlI rAkhe che, je samAja sAvadhAna rahI hindujAtinI buddhivRttinuM eve bhAve rakSaNa karete AvyA che ke bahArathI sAmagrI maLatAnI sAthe ja prakaTI uThe, je samAje mUDha azikSita janamaMDaLanI pravRtti upara pagale pagale aMkuza mUkIne, parivAra ane samAjanA hitane mATe AtmatyAga karatAM zIkhavyuM che, te samAjane pAdarIo zraddhApUrvaka jue nahi, tyAre te teo pote ja zraddhAne gya nathI. emaNe eTaluM te samajavuM joIe ke, A vizALa samAja eka mahAprANa samAna che- jarUra paDaze paNa enA ekAda aMga upara ghA karatA pahelAM AkhA prANanA zarIrasavane tapAsI jovAnI khAsa jarUra che. sAcI rIte te sabhyatA sabhyatAmAM phera che-e phera thavAmAM vidhAtAne kaMIka abhiprAya che. e bhinnatAnI aMdara jJAnane ane sAhudayatAne laIne pravezI zakAya te ja e vicitratA sArthaka thAya. je zikSaNa ane abhyAsa e pravezanAM bAraNuM bhIDI de, te barbaratAnI nIsaraNanuM paheluM pagathIu. ethI ja anyAya, avicAra, nirdayatA pedA thAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAja bhai 115 sAcI sabhyatAnuM lakSaNa zuM ? sarvatra sarve citrAte sarvane jANe che ane samaye praveze che, e sUtrane je anukULa che teja sAcI sabhyatA. je pAzcAtya sabhyatAnI sadA mazkarI kare tenA tiraskAra kare te hiMduANI hiM'dusabhyatA to nahija; temaja je pUrvanI sabhyatAne sapUrNa asvIkAra kare te sAhebI, yurApiyana sabhyatA nahi. je Adaza khIjA Adaza sAthe vera rAkhe e Adaza ja nahi. AjakAla yuropamAM e AMdhaLe verabhAve sabhyatAnI zAntimAM pApa bharavA mAMDayuM che. rAvaNu jyAre svAthe AMdhaLe! khanI adhama karavA maDI paDaye, tyAre lakSmI tene cheDI cAlatI thaI gaI. Adhunika yuraipanA devama'DapamAMthI lakSmI jANe mahAra cAlI AvI che; eTalA ja mATe era gAmaDAMmAM Aga lAgI che, cInamAM pazubaLe lAja cheADI dIdhI che ane dharmAMpadezakAnAM nirdaya vacanAthI dhama pIDAvA lAgyA che. (1902) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s 9-pUrvanI ane pazcimanI sabhyatA kenca paMDita gie yuropiyana sabhyatAnI prakRti saMbadhe je kahyuM che te vivecana karavA jevuM che. prathama te tene mata nIce utAruM chuM. te kahe che ke AjanI yuropiyana sabhyatAnI mAtA pUrvanA kALamAM zuM eziyAmAM ke zuM bIje badhe, prAcIna grIsa remamAM paNa mAtra eka ja mArge cAlatI hatI. dareka sabhyatA jANe eka ja mULamAMthI ugI hoya ema ekaja bhAvane AdhAra laIne cAlI che. samAjamAM tenAM dareka . anuSThAna, tene AcAravicAra, tenAM aMgavikAsa so ekaja sthAyI bhAva uparaja jIve che. jemake, ijIptamAM mAtra purohitenA vahIvaTa nIceja badhe samAja baMdhAI paDa hatuM. tenA AcAravicAra upara, tenA kIrtista vagere upara paNa mAtra tene ja prabhAva. bhAratavarSamAM paNa brAhANataMgreja samasta samAjane ekabhAve gAMThI dIdhuM hatuM. vacce vacce emAM judA prakAranI zaktine virodha thatuM nathI, ema kahevAnuM kAraNa nathI; paNa e zakti mULazaktinI sAme hArI paDI che. e ekaja prakAranI zaktine baLe judA judA deza jude jude rUpe lAbha pAmyA che. samagra samAjamAM evA bhAvanI ekatAne kAraNe grIsa Azcaryavege apUrva prakAranI unnati karI zakyA hatA. bIjI kaI jAti eTalA TuMka vakhata pAmyA che ane ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvanI ane pazcimanI sabhyatA 117 mAM evI unnati karI zakI nathI. paNa grIsa ema unnatinI sImAe pahoMcyuM na pahoMcyuM eTalAmAM te jIrNa thaI gayuM. enI avanati paNa eTalI ja jhaDape thaI gaI. je mULabhAvane rasa pIne grIsa pitAnI sabhyatAne ucherata hatuM te rasaja jANe khUTI paDa hoya, ane bIjI koI navI zakti AvIne tene piSI zake nahi ke tenuM sthAna laI zake nahi evI dazA thaI gaI. bIjI bAjue, bhAratavarSa ane IjIptanI sabhyatAne mULabhAva eka te kharo, paNa teNe samAjane acaLa karI rAkhe, paNa tenI saraLatAmAM badhuM jaDa thaI gayuMdeza nAza pAme nahi, samAja TakI te ro, paNa kazuM navuM nahi. samAja AgaLa vadhaze ja nahi, sI eka jagAe AvIne badhAI paDayuM, bhI gayuM. badhI prAcIna sabhyatAo kazA ne kazAmAM baMdhAI paDI, e koIne pAse AvavA detI nahi, e pitAnI cAre bAjue vADa bAMdhIne besatI. e aikya, e saraLatAne bhAva sAhityamAM ane lekanA AcAravicAramAM paNa rAjya calAvo. eja kAraNathI prAcIna hinduonA dharmane ne zAstrane ItihAsane be kAvyane sAne eka ja prakArane cahere dekhAya che. emanA jJAnane ne kalpanAne, emanI jIvanajAvAne ne anuSThAnane sAne ekaja ghATa; eTale sudhI ke grIsanuM jJAna ne buddhi vizALa hovA chatAM tenA sAhityamAM ane zilpamAM AzcaryaprakAre ekarUpatA dekhAya che. yuropanI AjanI sabhyatA ethI judIja tarehunI che. e sabhyatAnI upara eka vAra AMkha pheravI jAo te joI zake ke te kevI vicitra che, kevI aTapaTI che, kevI nirbhaya che. enA uMDANamAM samAjataMtranAM badhA prakAranAM mULatatre hAjara che; lokika ane AdhyAtmika zakti, purahitatatra, rAjataMtra, pradhAnataMtra, prajAtaMtranI sarva zaktio, sarva avasthAo ekaThI thayelI dekhAze, svAdhInatA, prabhutA ane mAjAbhimata ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 bhAratama zakti dhIre dhIre temAM AvI maLI che. e saiA vicitra zakti sthira nathI. teo pAtapAtAnI aMdara ja laDe che; paNa temAMnI kaI paNa eka zrIjI madhIne jItI laI AkhA samAjane peAtAnA adhikAra nIce lAvI zakatI nathI. e viSI zakti ekaja kALe sAthe sAthe rahIne samAjanu kAja kare che; temAM vicitratA hovA chatAM, laDatI jhaghaDatI chatAM jANe ekaja parivAranI hAya ema sAthe sAthe rahe che. yurepiyana sabhyatA oLakhavAnI A nizAnI, gyAcAramAM, vicAramAM ne bhAvamAM evI rIte vicitratA ane virAya. te rAtadahADe ekakhIjAne ALage che, lAtA mAre che, khAMdhe che, badalI nAkhe che ane ekakhIjAmAM paiso paNa jAya che. eka bAjue svataMtratAnI utkaTa vAsanA, bIjI bAjue maMdhAvAnI pazu purepurI zakti, mANusa mANusanA vizvAsathI AzcayarUpe badhAya, ane vaLI dhanA tADavA mATe vizvamAM DaeNAinI upara paNa najara rAkhyA vinA petAnI icchA pramANe ekale cAlyA javAnI uddhRta vAsanA. samAja jeTalA vicitra che, mana paNa eTaluja vicitra che. ane sAhityamAM paNa eTalIja vicitratA, e sAhityamAM sAnavamananA prayatnA judI tarehana, viSayA judI jAta nA ane gaMbhIratA dUra dizAmAM janArI, eja kAraNe sAhityane bahArane dhATa ane Adaza prAcIna sAhityanA je zuddha, saraLa ane sapU nathI. sAhitya ane zilpamAM bhAva sphuTa hoya, saraLa heAya, eka hoya teja racanAnI suMdaratA adbhuta ane, paNa AjanA yurapamAM bhAva ane vicAra ehaida vadhI paDayAM che; tethI racanAmAM evI zuddha saraLatA sAcavI rAkhavI dhIre dhIre kahyu thatI jAya che. vartamAna surApanI sabhyatAnA dareke dareka a'zamAM e vicitra prakRti ApaNe jovA pAmIzu. ezaka, emAM muzkelI te che ja. enA dareka aza judA judA karIne joIe, te prAcIna kALanI sarakhAmaNImAM A sabhyatA TuMkI lAge; pazu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvanI ane pazcimanI sabhyatA 119 samagra svarUpe joIe te ja ene sAro prabhAva ApaNe joI zakIe, gijhe kahe che ke vizva jagatamAM A vicitratAne saMgrAma jAmele che. e te spaSTa che ke keIeka niyama, koI eka tarehanuM baMdhAraNuM, keI eka saraLa svabhAva, keI eka amuka zakti vizvane dabAvI, tene ekabIjAmAM DhALI samasta virodhI prabhAvane dUra karI, samarata upara sattA calAvI zake nahi. vizvamAM nAnA prakAranI zaktio che, nAnA prakAranAM tava che, nAnA prakAranAM taMtra che. te ekaThAM thaIne yuddha kare che, ekabIjAne ghaDe che, kaI kaIne purI rIte dabAvI zake nahi, kaI keIthI dabAI jAya nahi. ane e sarva baMdhAraNa, tatva ane bhAvanI vici. tratA-temane saMgrAma ane vega eka amuka ekatA tarapha, eka amuka vizeSa Adarza tarapha cAle che. yuropiyana sabhyatA paNa e vizvataMtranuM pratibiMba che. e kaMI amuka sAMkaDA vADAmAM baMdhAIne acala banI nathI. jagatamAM sabhyatA Aje prathama vAra potAnuM khAsa svarUpa cheDI daI prakaTa thaI che, Aja prathama vAra vizvanA vikAsanI peThe tene vikAsa bhinna bhinna rUpe, anekarUpe ane aneka dizAmAM dekhA de che. yuropanI sabhyatA ema anAdi satyane mArge cAlI che, eNe jagadIzvaranI kAryapraNAlInI dhArA pakaDI che, Izvare je raste nirmANa karyo che te raste e sabhyatA cAlI che. e sabhyatAnI zreSThatAnuM tattva e satyanI upara ja AdhAra rAkhe che. gine mata ApaNe A rIte utAryo. yuropanI sabhyatAe Aje pracaMDa svarUpa dhAraNa karyuM che emAM te kaze saMdeha nathI. yuropa, amerikA, eNsTe liyA-e traNa mahAdeze e sabhyatAne vaheNane piSe che. eTalA badhA judA judA deze upara eka mahAsabhyatAnI pratiSThA thaI che, pRthvImAM AvuM Azcarya Aja sudhI kadI baneluM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadhAma nahi, eTale enI sarakhAmaNI karavI tenI sAthe kyA ItihAsane purA mUkIne enA pariNAmanuM mApa kADhavuM? bIjI badhI sabhyatA te eka dezanI sabhyatA-eka jAtinI sabhyatA. e jAtie jyAM sudhI iMdhaNAM beThavyAM che, tyAMsudhI te te baLatI rahI che, tyAra pachI te halavAI gaI ke rAkha thaI paDI che. yuropiyana sabhyatAnA hAmanA agnimAM samidhA homavAne bhAra lIdhe che aneka dezoe, aneka jAtioe; tyAre A yajJahutAzana zuM helavAze, ke vyApI jaIne samasta pRthvIne gaLI jaze? A sabhyatAmAM paNa kAma karavAnI zakti te che, koI paNa sabhyatA AkAraprakAra vinAnI te hoI zake nahi; pitAnAM sarva aMgane e halAve calAve evI kaI zakti jarUra tenAmAM che. e zaktinA vijayaparAjaya upara ja e sabhyatAnI unnatinAzane AdhAra rahele che. e zakita kaI? enI aneka ceSTAonuM ane svataMtratAnuM ekatAsUtra kayAM AgaLa che? - yurepiyana sabhyatAne deza dezamAM khaMDa khaMDa karIne joIe te bIjA badhA viSamAM tenI svataMtratA ane vicitratA najare paDe, mAtra ekaja viSayamAM ja temAM ekatA dekhI zakAya ane te tene rASTrIya svArtha che. IglAMDa athavA TrAnsa kahe ke bIjA badhA viSayamAM janasAdhAraNamAM abhiprAyane matabheda hoI zake, paNa pitAnA rASTranA svArthanuM prANabaLe rakSaNa karavAnuM Ave, piSaNa karavAnuM Ave, tyAM matabheda cAle nahi. tyAM ja teo ekama, teo prabaLa, teo niSphara tyAMja ghA lAge samasta deza eka mUrti dhAraNa karIne ubhe thAya. ApaNAmAM jema jAtinuM rakSaNa karavAnuM baLa saMskArane baLa Ave che, tema emanA mAM paNa rASTranA svArthanuM rakSaNa karavAnuM baLa aMdaranA saM. skArathIja saunI aMdara Ave che. ItihAsanA kyAM chupA niyame karIne amuka dezanI sabhyatA amuka bhAvane grahaNa kare che, e nakkI karavuM bahu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * pUrvanI ane pazcimanI sabhyatA 12 kaThaNa che; paNa eTaluM te nakkI che ke e bhAva tenAthI UMcA bhAvane dabAvI guMgaLAve tyAre tene nAza pAse ja hoya che. dareka jAtine jema tene eka jAtidharma hoya che, temaja jAtidharma upara paNa eka bIje zreSTha dharma heya che-ane te mAnavadharma. ApaNA dezanA varNAzramadhameM jyAre e uMcA mAnavadharmane lAta mArI, tyAre e mAnavadharmo varNAzramane ghAta karyo dharma eva hato hanti dharmo rakSati rkssitH| eka samaye Arya sabhyatAe AtmarakSaNane mATe brAhmaNazudra vacce paDadA bAMdhyA. paNa kALe karIne e paDadAe varNAzramadharmanA uMcA dharmane jhApaTavA mAMDaze. varNAzrame pitAnuM rakSaNa karavA prayatna karyA, paNa dharmanuM rakSaNa karavA kazA prayatna na karyA. jyAre uMcA prakAranA manuSyatvanA vicAramAMthI eNe zudrone e kevAre bAtala karI nAkhyA, tyAre dhameM emanuM vera vALyuM. tyAre brAhmaNatva prAcIna kALanI peThe pitAnA jJAnadharmamAM AgaLa cAlatuM aTakI paDyuM. ajJAna jaDa zadra saMpradAya pitAnA bhAre bhArathI samAjane kheMcIne nIcenI dizAmAM kheMcI rAkhavA lAgyA. zudrane brAhmaNa dabAvI uce AvavA de nahi, tyAre zu brAhmaNane pakaDI nIce kheMcI rAkhe. Ajeya bhAratamAM varNAzrama hovA chatAM paNa zakanA saMskAra, nIca prakAranA adhikArInuM ajJAna brAhmaNa samAja sudhI vyApI gayuM che. pAzcAtyAnA AgamanathI jyAre jJAna baMdhanamAMthI chUTI AvyuM, jyAre sai manuSyo manuSyatva meLavavAnA adhikArI thayA, tyAre brAhmaNadharmanI mUrachI vaLavAnAM lakSaNa dekhAvA lAgyAM. Aje brAhmaNa-zadra si maLIne hiMdu jAtinI aMdara rahelA Adarzane zuddha mUrtAie javAne mATe prayatna karI rahyA che. zudra Aje jAgyA che, mATe ja brAhmaNa dharma hAlavA lAge che. game tema che, paNa ApaNe brAhmaNa dharma sAMkaDe banI bhA. 11 www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 bhAratadharma jaIne nitya dharmane Thera Thera kApavA maMDaye hate. mATe ja unnatine raste jate aTakI paDIne vAMke raste cAlyuM. - yurepanI sabhyatAne pAye rASTrasvArtha upara; e rASTrasvArtha je phATI jaIne dhamanI sImAe raMdhI de, te tenA vinAzanAM paNa chidra paDe ne e chidramAM thaine zani aMdara pese. svArthane svabhAva rahyo virodha. yuropanI sabhyatAne sImADe sImADe e virodhanA kAMTA roja reja vadhAre ne vadhAre ugatA cAle che. AkhI pRthvIne mATe ThelAyelI ne mArAmArI thaze enI nizAnIo dekhAvA mAMDI che. e paNe joIe chIe ke, yuropanA e rASTrasvArthe dharmane ughADI rIte tiraskAra karavA mAMDe che. "baLIAnA be bhAga" e nItine svIkAra karatAM have emane lAja AvatI nathI. e paNa cekhI rIte joIe chIe ke, je dharma nIti eka eka mANasane mATe jarUranI che te AkhA rASTranuM kAma karavA jatAM aDacaNa kare te cheDI devI joIe, evuM paNa sarva rIte svIkArAvA lAgyuM che. rASTrataMtramAM jADuM belavuM, AcaravuM, satya DUbADavuM, kapaTa karavuM-e have zaramabharyuM manAtuM nathI. je sI jAtio mANasamANasanA vyavahAramAM satyanI maryAdA rAkhe, nyAyAcArane sAro mAne, te sa jAtio rASTrataMtramAM te sa vAtane dhakake mAravA lAgI che. ethIja kenca, aMgrejI, jarmana, rUsa e badhA leka ekabIjAne kapaTI ne prapaMcI kahI gALa de che. ethI ema sAbita thAya che ke, yuropiyana sabhyatA rASTradhvArthane eTaluM badhuM mahattva Ape che ke dhIre dhIre abhimAnI banI jaIne mahAdhama upara paNa hAtha ugAmavA taiyAra thaI gaI che. Aje te gayA saikAnA brAtRbhAvanA maMtranA moMmAM yurepa thuMke che. Aje te khristI mizanarI. enA meMmAMthI nIkaLatA bhAI zabdamAM bhrAtRbhAvane sUra saMbhaLAto nathI. prAcIna grIka ane rAmane sabhyatAnA mULamAM paNa eja rASTravArtha hatuM. tethI ja temanI rASTrIya havelI tUTI paDatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvanI ane pazcimanI sabhyatA 123 nI sAthe sAtheja grIka ane remana sabhyatA paNa tUTI paDI, hindu sabhyatA te rASTrIya aikaya upara caNAI nahatI. tethI ApaNe svAdhIna hAIe ke parAdhIna haIe, paNa e hindu sabhyatAne samAjanI aMdaranA bhAgamAMthI vaLI pAchI sajIvana karI zakAze, evI AzA ApaNe cheDI zakatA nathI, choDavA jevI nathI. nezana" zabda ApaNI bhASAmAM nathI, e bhAva ApaNA dezamAM hatuM nahi. Aja yurepiyana zikSaNane prabhAve rASTrIya mahatvane ApaNe Adara ApatAM zIkhyA chIe. paNa tene Adarza ApaNA aMtaHkaraNamAM nathI. ApaNe itihAsa, A paNe dharma, ApaNe samAja, ApaNuM ghara-kazuMya e nezana bAMdhavAnA mahatvane kabUla rAkhe nahi. yuropa svAdhInatAne je sthAna Ape che, ApaNe muktine teja sthAna ApIe chIe. AtmAnI svAdhInatA sivAya bIjI svAdhInatAne ApaNe oLakhatA nathI. ripunuM baMdhana e ApaNe hisAbe mukhya baMdhana che-tene chedI nAkhe ApaNuM pada rAjAmahArAjAnA pada karatAMye uMcuM thAya. ApaNuM gRhasthanA kartavyamAM samasta jagata pratyenAM kartavyone samAveza thaI jAya. ApaNe gharanI aMdaraja samasta brahmAMDa ane brahmAMDapatinI sthApanA karI che. ApaNAM samasta kartavyane Adeza A ekaja maMtramAM samAI gaye che - brahmaniSTho gRhasthaH syAt tattvajJAnaparAyaNaH / yadyat karma prakurvIta tadbrahmaNi samarpayet // e Adarza pAmI zakAya te "nezanala" kartavyathI paNa e moTuM che. Aje e Adarza ApaNA samAjamAM jIvaMta nathI, eTalA mATe te ApaNane yuropanI adekhAI Ave che. e Adarzane je ApaNe gheraghera sajIvana karI zakIe te ApaNane baMduka ane DamaDama geLIeAnI jarUra na rahe. tyAre ApaNe sAcesAcI svAdhInatA meLavIzuM, tyAre ApaNuM vijetA karatAM kaI rIte nyUna hoIzuM nahi. paNa emanI pAse karelI prArthanAothI ApaNane je kaMI maLaze ethI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra4. bhAratadharma ApaNe kaI rIte moTA thaIzuM nahi. paMdara-sALa saikAo e kaMI bahu lAMbA kALa na kahevAya. "nezana' ja sabhyatAnuM pariNAma che, evI te tenI chellI parIkSA hoI zake nahi. paNa e te joIe chIe ke, tenA AcAravicAra sArA nathI. e anyAya, avicAra ane asatya vaDe khUba phAlI che ane bhayaMkara nirdayatA enAM hADakAMnI aMdara prasarI gaI che. e nezanala Adarzane ApaNe AdarzarUpe lIdhAthI ApaNAmAM paNa zuM asatya AvyuM nathI? ApaNI rASTrIya sabhA vagere saMsthAomAM zuM nAnA prakAranI caturAI, asatya, pitAnAM mana saMtADavAnI khabaradArI khIlI nathI? ApaNe khecekhuM satya belatAM zIkhIe chIe? ApaNe zuM aMdaroaMdara balavA nathI lAgyA ke pitAnA svArthane mATe karavAmAM je dUSaNarUpa che, te rASTrIya svAthane mATe karavAmAM dUSaNarUpa nathI ? kharI rIte dareka sabhyatA keI ne koI eka Asana upara beThelI hoya che. e Asana dharmane AdhAre raheluM che ke nahi te ja vicAravAnI vAta che. je te udAra vyApaka na haiya, je te dharmane pIDIne vadheluM hoya te temAMthI thayelI unnati joIne ApaNe tenI adekhAI na karavI joIe ane teneja ISTa mAnIne tenA upara ApaNuM sabhyatAne sthApavAnI lAlasA na rAkhavI joIe. ApaNuM hindu sabhyatAnA mULamAM samAja che, yuropIane sabhyatAnA mULamAM rASTranIti che. sAmAjika mahAvathI mANasa mAhAtamya meLavI zake, rASTranItinA mahattvathI paNa meLavI zake. paNa yuropiyana paddhatie nezana ghaDavI eja sabhyatAnI ekamAtra prakRti ane manuSyatvanuM ekamAtra lakSya che ema je ApaNe mAnI besIe te jarUra ApaNe bhUla karIe chIe. (1902) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10-tizayo*i pRthvInA pUrva cheDAnA leka-ApaNe bahu vadhArIne vAte karIe chIe. ApaNe ApaNuM pazcimanA guru mahAzayanI pAsethI Thapako nA paDe che. je leka sAta samudra pAra thaIne ApaNA bhalAne mATe upadeza devAne Ave che, temanI vAte ApaNe mAthuM namAvI sAMbhaLavI joIe. kAraNa ke ApaNa hatabhAgIonI peThe e leka mAtra vAteja karI jANatA nathI. vAte kema karI saMbhaLAvAya te paNa emane khabara che. ApaNu baMne kAnamAM e dakhala kare che. paNa upadeza ne ThapakA te ApaNe vAraMvAra sAMbhaLyA che; ApaNe keTalA adhama chIe e te ApaNI nizALanI bhUgoLavidyAnAM pAnAMmAM vAMcIe chIe ne kekezana hailamAM peTa bharIne sAMbhaLIe chIe. ApaNe nabaLo javAba e sAMbhaLe ema nathI; te pachI kayAM sudhI cUpa besI rahevuM? napuM mAthuM keTaluM namAvavuM? kharI vAta e che ke, badhI jAtiomAM atyukti ne atizakti hoya che ja; e te pitAnuM bilakula svAbhAvika ne sAmAnuM eke vAre asaMgata lAge. jyAre ApaNe ApaNuM vAte vadhArI vadhArIne karIe chIe, tyAre aMgreja chAnemAne beThe hoya, ne jyAre aMgreja pitAnI vAte vadhArI vadhArI ne karate hoya, tyAre ApaNe chAnAmAnA beThA hoIe. ApaNane lAge ke aMgreja vadhArIne vAta kare che; ane aMgreja ke dilhI darabAranI taiyArIo vakhate lakhela Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma dhAre ke pUrvadezanA lekane pramANunuM bhAna nathI. ApaNA dezamAM mahemAnane kahIe ke "badhuM ApanuM ja che-ghara ApanuM, bAra paNa ApanuM." agreja enA pitAne ja gharanA rasoDAmAM paga mUkatAM rAMdhanArIne pUche ke "rasoDAmAM AvI zaku ke?" A baMne eka ja prakAranI atizakti . strI mIThAnI vADakI dhaNa tarapha khaseDI mUke tyAre aMgreja dhaNuM beleH "thenka yu !" e paNa atizakti. ApaNA dezamAM khetaramAM netarelA paNa kerIo khAI-cUsIne, vaLI cheDI cheDe bAMdhIne khetaranA dhaNIne kahe ke "amane bahu saMtoSa thaye"--eTale amAre saMteSa eja tamAruM InAma; tyAre khetarane ghaNI kahe ke "huM kRtArtha thaye." Ane paNa atizakita kahI zakAya. ApaNA dezamAM (baMgAlamAM) strI svAmIne patra lakhe tyAre "zrIcaraNeSu" evuM lakhe, te aMgrejane atizakti lAge. aMgreja jene tene "mAya Diyara' lakhe. A abhyAsa ApaNane na hovAthI ApaNane e atizayokita lAge. bezaka, evAM te hajAro daSTAMta haze. e badhI samAjamAM cAlatI vaMzaparaMparAthI utarI AvelI atizaktinAM daSTAMte, rojarojanA vyavahAramAM ApaNe navI navI atizakti banAvI kADhIe chIe--e ja pUrvanI jAtine deSa. tALI eka hAthe paDe nahi, tema vAta paNa ekalAthI thAya nahi. jyAM zatAvatA ekabIjAnI te samajI zake, tyAM enI meLeja atizakti yojAya. sAheba kAgaLanI nIce ApaNane "carsa phUlI" lakhe tyAre e ene ApaNI sAthenA evA ghADA saMbaMdhane tarajumo karI ApaNe piTamAM vicArIe te lAge ke, sAcI rIte sAheba ApaNe che ja nahi. vaLI vAIsaroya sAheba ApaNuM uparanA patramAM pitAne Apane tAbedAra sevaka lakhe tyAre emAMthI seLe soLa AnA bAda ryA pachI je kaMI vadhe emAMthI pharI bheLa Ana bAda karavAnuM mana thAya. e badhI te rivAjanI ati Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atizayokti 127 zikita. paNa cAlatI bhASAmAM paNa aMgreja DhagaleDhagalA atizakti kare che. ImelI imejhareblI" "ekasTrImalI" "InphInITalI "eselyuTalI" vagere vagere zabda jo badhe sAcI ja rIte mAnI levAmAM Ave te pUrva dezanI atizakita A janmamAM te mAthuM uMcuM karI zake nahi. bahAranI vAtamAM ApaNe DhIlA chIe e hakIkata te ApaNe kabUla karavI joIze. bahAranI cIjane ApaNe ThIka ThIka joI zakatA nathI, ThIka ThIka samajI paNa zakatA nathI. jyAre tyAre ApaNe bahAranA navane cha ne chane nava karI nAkhIe chIe. jANI joIne A deSa na karIe te bevaDo deSa-eka te pApa, ne tenA upara vaLI ajJAna. I. driyane eTalI ALasune buddhine eTalI gAphela rAkhIe te duniyAmAM ApaNuM A be mukhya AdhAra mATI thAya. vRttAnta tarapha jarAya dhyAna na ApIe ne siddhAntane kalpanAbaLathI vadhArI mUkIe te ApaNe ApaNane ja dago daIe. jyAM jyAM bhUla karIe, tyAM tyAM ja Thekara khAIe. kANuM haraNa dekhatI AMkha tarapha najara rAkhIne nIrAMte care, paNa kANuM AMkha taraphathI pAradhinuM tIra AvIne ene prANa le. ApazuM kANI AMkha mRtyuloka tarapha che, e bAjuthIja ApaNane ghA paDayA che. e bAjunA ghA khAIne ApaNe maryA paDayA chIe. paNa svabhAva paDaye te jAya nA ne ! pitAne doSa kabUla karyo eTale have pArakAne deSa dekhADavAne avasara Avaze. ane leka evA prayatnanI niMdA kare che, huM paNa karuM chuM. paNa je loka nyAya ApavA nIkaLe, temane nyAya karavAne bIjAne paNa adhikAra heAya. e adhikAra cheDI de gamatuM nathI. ethI pArakAne kaMI lAbha thaze ema mAnatuM nathI, paNa apamAna thavAne prasaMge pitAnA lAbhanI vAta cheDI devI game nahi. ApaNe joyuM che ke ApaNI atizakti ALasu buddhine kAraNe che, te uparAMta bahu divasanI parAdhInatAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratavama kAraNe paNa ApaNAM mana bagaDayAM che. jema ApaNe jyAre tyAre vakhate ke kavakhate, jarUre ke bInajarUre bUma pADI uThIe chIe ke "ame rAja bhakata !" paNa bhakita karavI kenI tenuM te ThekANuM paNa nahi-kAyadAnA pithAnI ke kamiznara sAhebanA caparAsInI ke polIsanA havAladAranI ? sarakAra che te kharI, paNa temAM mANasa kayAM? hRdayane saMbaMdha jeDa kenI sAthe ? oNphisane chAtI sAthe bhIDAya nahi. vacce vacce apratyakSa rAjAnuM maraNa thAya ke abhiSeka thAya tyAre te vakhate phaMDa ugharAvavAne bahAne rAjabhakita dehI levAnA prayatna thAya. bIkanA mAryA sUkI bhakita DhAMkavAnI atizayokti mATe paNa rAjapAtrane kAna sudhI bharI ApavuM paDe. je vAta svAbhAvika nathI, tene pUravAra karavA jatAM leka vadhAre jorathI bUma pADI uThe-e vAta te bhUlI ja jAya ke dhIrA rAgamAM besUre sUra pakaDAI jatAM vAra lAge, bUma pADavAmAM e besUre sUra cAragaNe gAjI uThe. paNa A prakAranI atizakitamAM ApaNe ekalAne deSa nathI. ethI parAdhIna jAtinI bhIrutA ne hInatA te dekhAI Ave che, paNa e avasthAmAM ApaNA rAjyAdhikArIonI moTAI ane satya neha kaMi dekhAI Avate nathI. taLAvanuM pANI sapATImAM nathI evI vAta koI mUrakha gaMbhIra banIne kare, te paNa enA saradAra vinA bIje keNa AvI vAta mAne? AjakAla ApaNA leka kahe che ke ame te rAjabhakta-ame tamArI pagaraja taLe vecAyelA dAsa ! ne sAmrAjyane made matta thayelA aMgreja evI vAta sAMbhaLavA cahAya, eTaluM ja nahi paNa evI vAte duMdubhI vagADIne jagatane saMbhaLAve ! A bAjue ApaNA upara pAIbhArane vizvAsa emanA manamAM nathI, ATalA moTA dezane hathiyAra vinAne karI mUka bAraNe ekAda jaMgalI ghAtakI janAvara AvI caDhe, te gharane AgaLa mArI aMdara pesI javA vinA ApaNane bIjo upAya na maLe, ane jagatanA meM sAme sAmrAjyanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atizayAkti 129 aLa dekhADavA ApaNI aTala rAjabhakti jAhera karavA ApaNe hAjaraja chIe! musalamAna rAjyamAM dezanAyaka thavAnA, senAnAyaka thavAne, ApaNA adhikAra rada thaze. naheAte; musalamAna bAdazAhe paDakhAmAM sAmatasaradArane laIne rAjasabhAmAM besatA e kAMi mazkarI nahAtI. te vakhatanA rAjAe sAcIja rIte khAdazAhatanA mitro hatA, rakSaka hatA ane mAnapAtra hatA. Aja tA rAjAone meDhAnuM mAna ApavAnuM ane temane pAchaLa ghasaDI jaI dezavidezamAM rAjabhaktinuM nATaka paNa emanIja pAse karAvavAnuM. ADaMkhara jUnA vakhata karatAM cAragaNe. jyAre iMglAMDanI sAmrAjyalakSmI sAja sajIne bese, tyAre kAleAnIo (sasthAnA) rAjyakartAnA mukuTamAM caLaka-caLaka kare; ane bhAratanA prAcIna kuLanA rAjavaMzIe enA caraNanA napuramAM ghugharInI peThe badhAine mAtra jhaMkAra karavAnuM kAma kare. A vakhatanA vilAyatI damAramAM jagatanI sAme e jAhera thayuM che. aMgrejanuM sAmrAjya te jagannAthajInuM maMdira, tyAM keneDA, nyujhIlAMDa, oNsTreliyA, dakSiNa AphrikA peAtAnAM jADAM zarIra ne phUlelI phruDa laIne hAMkArADhAMkAra karatAM paDayAgIrI karatAM kare che, paNa khicAr sUka bhAratavaSa tene daravAje dhakkA khAya che, ane maMdiramAM pesavAneya adhikAra nahi, ThAkArachanA bhAga paNa enA nasIkhamAM evAja. paNa je dahADe jagatanA rAjamArga upara ThAkeArajInA gaganabhedI ratha nIkaLe, teja mAtra eka dahADe rathanA vAMsa pakaDI ene kheMcavAne mATe bhAratavarSane hAMka paDe ! te dahADe keTalI vADuvA, keTalI tALIo, keTaleA mitrabhAva ! te dahADe karjhananI eDIemAMthI chUTelA bhAratanA rAjAenAM maNimANeka laMDananA rAjamArga upara caLake-caLaka thAya, ane laMDananI haeNAspiTaleA upara rAjabhakta rAjAonA dAnavarasAda musaLadhAra varase, ane e badhu bhAratane nIce mAthe sAMbhaLI rahevu paDe ! A khadhI ghAlamela pazcimanI atizayAkti, A badhI nakala mAtra atizayektibharelIemAM kazuMya sAcuM nahi ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 bhAratadharma pUrvanA lekenI atyukita ne atizakti ghaNeka vakhate temanA svabhAvanI udAratAne lIdhe ja hoya che. pazcima nA lekanI atizakti mAtra ThaThArelI ja hoya che, banAvaTI kahIe te ya cAle. dilaudAra mogala bAdazAhanA samayamAM dilhImAM darabAra jAmate. Aja te e dileya nathI, e dilhI paNa nathI tyAre eka nakalI darabAra karavuM paDaze. eka varSathI rAjAe piliTikala ejaTenA hAthamAM sapaDAI gayA che, sAmrAjya calAvavAmAM emane sthAna nathI, kAma nathI, emane svAdhInatA nathI. akasmAt eka dahADe aMgreja samrATanA nAyabe mahimA vinAnI thaI paDelI dilhImAM salAma karAvavA mATe bhAratane hAMka mArI, bheMce ghasaDAtA pitAnA poSAkanA pAlavane zIkha ane rAjapUta rAjakumAra pAse upaDAvI, acAnaka AvelA keLIAnI peThe eka dahADe samArehane bhabhaka ulaTI Avya; tyAra pachI badhuM sUnuM, badhuM lakhuM ! hAlanI bhArata sAmrAjya oNphise paNa kAyadesara cAleemAM raMgaDhaMga nahi, gItavAdya nahi, emAM pratyakSa mANasa nahi. aMgrejanA ramatakhela, nAcagAna, AnaMdavilAsa sau pitAnAmAM ja. emanI AnaMdazALAomAMthI emanA AnaMda vinodanI kuzakI paNa bhAratadezanI sAmAnya prajAne mATe uDI bahAra Ave nahi. ApaNI sAthe aMgrejane saMbaMdha oNphisanA bAMdhyA kAmathI ne hisAbanA cepaDA upara sahI karAvavAthI pUro thAya. pUrvanA bAdazAhe ane navAbe sAthe ApaNe saMbaMdha annavastra, zilapazebhAne, AnaMdausa vana-ema aneka rIte hate. emanA rAjamahelamAM AnaMdane dI saLagye enuM ajavALuM cAre keranI prajAnA ghara upara paDe, tene daravAje je nebata bese tene AnaMdadhvani garIbanI jhUMpaDImAM paNa vAgI uThe. aMgreja siviliyane parasparane netarAM teDAM karI bhAIbaMdhI dAkhave, e badhuM potAne mATe. jyAM pAMca aMgreja beThA che tyAM AnaMdanI lahera uDe che, paNa enI gaMdha paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atizayokti 131 bahAra nIkaLatI nathI. ApaNe mAtra cheTethI dekhI zakIe chIe-cAkare bAraNe beThA bhaDakayA bhaDakayA upara pADelA kANAmAMthI paMkhAnI derI kheMce che, gADIvALe gADInA gheDAnI lagAma pakaDI camarIthI gheDAnA marachara urADe che ane baLelA bhAratavarSanA tapelA saMbaMdhamAMthI nAsI javA rAjapuruSe sImalAnI zItaLa TekarIne raste uce zvAse doDayA jAya che. bhAratavarSamAM aMgreja rAjyane baheLe vahIvaTa ekevAre AnaMda vagarane, ekavAre rasa vagarane che-ene mArga oNphisa adAlatanI dizAe; janasamAjanA hRdayanI dizAe nahi. tyAre Aja ekadama myAnamAMthI darabAra za kADho? samasta rAjyavahIvaTa sAthe ene yoga kayAM AgaLa? jhADavelIe phUla phUTe, oNphisanA vaLavAMsane te gulAba phUla phUTe nA! A te sau retInA raNamAM jhAMjhavAnA jaLa je khela che; e pANa thAka utAravA mATenuM nathI, tarasa maTADavA mATenuM nathI. pahelAMnA darabAra bAdazAhane pratApe jAhera karavA nahAtA bharAtA, keInI pAse tINe sUre salAma karAvavA mATe nahetA bharAtA-e te svAbhAvika ja hatA. e sau utsave bAdazAha navAbanI udAratAnA pravAha uchaLatA ne vahetA. e pravAhathI kAmanAvALAonI kAmanA pUrI thatI; dInajananAM duHkha devAtAM; ethI AzAnaMda dUra dUra sudhI vahI jatA. AvatA darabAramAM kayA duHkhanuM duHkha javAnuM che, kayA daridranI daridratA TaLavAnI che? te divase je kaMI abhAgIo khoTI AzA rAkhIne hAthamAM arajI laI samrATanA pratinidhi pAse javAnI umeda rAkhe te pITha upara sipAInA daMDA laIne rete rete pAcho nA Ave? mATe ja kahuM chuM ke, Avate dilhI darabAra pazcimanI atizakti, nakalI atizakti che. A bAju hisAbakitAba, dukAnadArI, pelI bAju pUrvanA bAdazAhanI nakala karyA vinA paNa na cAle. ApaNe Akho deza bhUkhe sUze te divase meTA darabArane ADaMbara dekhIne ApaNe kaMpI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra bhAratadharma *---- -- * * * * * * * * * * uThayA chIe, ema mAnIne rAjakArabhArIe ApaNane ThaMDA pADavA kahe che ke, kharca kaMI bahu thaze nahi, ne je thaze temAMnuM ardhaka te pAchuM vALI levAze. paNa kharcamAM kasara karo te utsava thAya nahi. kothaLInuM moTuM kheMcI badhI utsava karavA nIkaLatAM pitAnA paisA te bace, paNa bIjAne bacAvavAnuM dila nA thAya. tethI ja AvatA darabAramAM samrA ne nAyaba ceDA kharace calAvI te zake, paNa ADaMbarane kulAvI devAne mATe rAjAone te kharca karavA paDaze. dareka rAjAne chevaTe amuka gheDA, amuka hAthI, amuka mANase te laI javAMja paDaze, ne sAMbhaLyuM che ke tene mATe sUcanAo te apAI paNa gaI che. e badhA rAjAonA hAthIgheDAthI ne lAvalazkarathI bane eTale theDe kharce bAdazAhane catura su bane eTale bhAre ThATha ThaThArI mUkaze, paNa ApaNe saMpradAye rAjakIya utsavane jene prANa kahI zakAya te udAratA, te dAnazIlatA emAM jarAya nahi hoya. eka AMkha kathaLInI derI upara ne bIjI AMkha purAtana bAdazAhanI nakala upara rAkhe kAma kaMI thAya nahi. e sau kAma te svAbhAvika rIte thAya tyAreja thAya ne zebhA pAme. eTalAmAM ApaNA dezanA eka nAnA rAjAe samrATanA A abhiSekane kAraNe pitAnI prajAne hajAronA karanI mAphI ApI che. manamAM Ave che ke, bhAratavarSane rAjakIya utsava zI rIte ujavAya, tene pATha bhAratavarSanA A rAjAe aMgreja kArabhArIone zIkhavyuM che, paNa je nakala kare, te sA pATha zIkhe nA; e te mAtra ADaMbara karI zake. tapelI retI sUryanI peThe tApa Ape, paNa prakAza Ape nA. tethI ApaNA dezamAM asahya atizayokitanuM udAharaNa ApavuM hoya te tapelI retInuM apAya che. AvatA dilhI darabAramAM paNa ema pratApa te mATe dekhAze, paNa AzA ne AnaMda te dekhAze nahi. mAtra daMbha dekhADavAthI samAne paNa zobhA nahi-udAratA nIce, dayA nIce, dAna nIce e asadA daMbhane DhAMkI devAmAM ja rAjAne bhA. AvatA darabAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atizakita 133 mAM bhAratavarSa pitAnA rAjArajavADAne laIne bAdazAhanA subAnI sAme mAthuM namAvavA jaze, paNa badalAmAM bAdazAha ene zuM mAna Apaze, zI saMpadu Apaze, zuM adhikAra Apaze ? kazuMja nahi. ethI bhAratanI nabaLAI sAbita thaze, eTaluM ja nahi, paNa evA pilA darabAranI kaMjusAIthI rAjamahimA pUrvadezamAM ghaTayA vinA nahi rahe. je sau kAma pAzcAtya rivAja pramANe thAya, te ApaNuM rivAjane maLatAM na paNa AvatAM hoya teya e bAbatamAM ApaNe cUpa thaI besI rahevuM paDe. dAkhalA tarIke, ApaNuM dezamAM te rAjA padhAre ke kaI zubha karma Adare, tyAre je utsava-Ameda thatA, tenuM kharca rAjAoja karatA. vaLI janmatithi vagere prasaMge rAjA prajAne kaMIka lAbha ApatA. ahIM te ethI cheka ulaTuM thAya che. rAjA janma ke mare, caDhe ke paDe, tyAre rAjA taraphathI prajA pAsethI pisA kaDhAvavA lakhaNInuM pAniyuM cauTAmAM nIkaLe; rAjA, rAya bahAdura vagere khitAbanA rAjakIya lIlAmanI dukAna maMDAya. akabara, zAhajahAM vagere bAdazAhe pitAnI kIti pateja rAkhI gayA che AjakAla te rAjakArabhArIo judI judI jagAe vividha caturAIe leka pAsethI moTA moTA kIrtistaMbha karAvI le che. Aje bAdazAhane pratinidhi sUryavaMzI kSatriIrAjAone salAma karAvavA belAve che, te pitAnA gajavAmAMthI kaMI nahera khodAvaze ke kaMI dharmazALA baMdhAvaze ke keLavaNIne mATe ke zilpacarcAne mATe kaMi pisA kharacaze? te divasamAM te bAdazAha, navAbe ne rAjakArabhArIo A badhAM zubha kAryo karIne prajAnAM hRdayanI sAthe yoga detA. Aja rAjakArabhArIone te pAra nathI, emanA pagAra paNa evA jADA che ke duniyAbharamAM paMkAya che; paNa A dezamAM dAna ke satkarma karIne kazI nizAnI rAkhI jatA nathI. vilAyatI dukAnamAMthI mAla kharIde, vilAyatI deoMnI sAthe mojamajA uDAve ne chevaTe vilAyatanA khUNAmAM jaI besI maratA sudhI hindustAnanuM penzana khAya. bhA. 12 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadha bhAratavaSa mAM leDI DakrInane nAme je badhAM davAkhAnAM khAlAyAM che, tenA paisA chUTake nAchUTake A dezanI prajAteja ApavA paDayA che. e rIta bahu sArI paNa hAi zake, chatAM te A dezanI rIta teA nathIja-tethI e prakAranuM bhalu kAma ApaNA hRdayamAM vasatuM nathI. vase ke nA vase, taiya vilAyatanA rAjA vilAyatI rIte cAle, emAM elavAnuM kazuM hoya nahi. paNa kAi veLA dezI keAi veLA vilAyatI thAya tyAre mAnavu' zu' ? vaLI AkharanI veLAe dezI rIta pakaDe ane khapatranI veLAe vilAyatI rIta pakaDe tyAre tA ApaNane bahu vicitraja lAge. ApaNA vilAyatI kArabhArIe mAnI beThA che ke, pUnA leAkeAnuM hRdaya ADaMbarathI bhALavAi jAya che, eTalA mATe trIsakarADa jIvaDAMne dabAvI devAne mATe dilhI darakhAra nAme eka bhAre atiza cekti bahu vicAra karI karIne, hisAbamAM bahu kasAkasI karIne khaDI karI dIdhI che-jANatA nathI ke pUnA lAkanu hRdaya tA dayAdakSiNAthI ane maMgaLakAthI lALavAya che. ApaNe je utsavasamArAha, temAM netarelA aNunAtarelA saune pIrasAya, temAM di NaMda vaida pIyatAm mukhyatAm zabdonA te pAra nahi. emAM pUrvanA dezonI atizayAkti haze, paNa e peTanA umaLakAnI che, svAbhAvika che. ane peAlIsanI cAkIe gherAyalA, sa'gInathI kAMTALA thai gayelA, zakAthI sa'kAca karAvatA, kaMjusAIthI sAMkaDA thaI gayelA, dayAhIna, dAnahIna je A darakhAra-je mAtra dabha ubhA kare e pazcimanA dezanI atizayakti. ethI tA amArU hRdaya pIDAya che, lajavAya che, amArI kalpanA khe'cAtI nathI ane pAchI bhAge che. udAratAthI A darakhAra uchaLatA nathI. e tA vAta thaI nakalI atizayeAktinI; paNa nakala bahAranA DALane kAraNe asalane pahoMcI zake e tA so keAI jANe che. AthI sAheba jyAre sAhebI che|DI navAmI le, tyAre je atizayAkti bahAra paDI jAya, te paNa nakalI. enA svabhAvanI atizayokti hAtha Ave nahi. vilAyatI 134 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atizayAkita 135 atizayeAktinA eka dAkhalA ThIka yAda Ave che. sarakAreja e dAkhalA upara paththaranA thAMbhale ubhA karIne ene amara karyAM che. e dAkhaleA te khaLavA vakhatanA kAnapuranA katalI kUvAvALI atizayAkti. paheleja kahI dIdhuM che ke, pUrvanA lAkonI te atizAkti ApaNe bahu vAparI daIe chIe, kApI*pIne ThIkaThAka karatAM ApaNane AvaDe nahi. juone, ApaNAM kapaDAMja DhIlAM DhIlAM, joie te karatAM bahu vadhAre-sAhebanAM kapaDAM kApI kupIne ThIka mApasara, kApI kApIne ane raMga karI karIne evAM karI nAkhe ke ApaNe hisAbe te maryAdAnI hada paNa kUdI jAya. ApaNe joie te puSkaLa nAgA, joIe tA puSkaLa DhAMkayA. ApaNI vAta paNa evIja-joIe te eke vAre mUgA jevA, joie te bahubelA. ApaNA vahevAre paNa evA joie te bahu sAMkaDo, joie te bahu umaLakAbharyaM. paNa agrejanI atizayeAkti svAbhAvika rIte AvI vadhAre paDatI nathI--te atizayeAkti te kharI, paNa ThI'gaNI, retI uDatI nA hoya, tyAM paNa dariyA dekhADe; paNa caturAI evI vApare ke emAM kaMi mA nahi pUrvanI atizAktinA meTo bhAga zAlA; eja enA alakAra; ethI vinAsakAce pAte peAtAnI jAherAta Ape. agrejI atizAktinA moTA bhAga mahI. uMDA hAya ane uparathI kharApaNAnA sAja sajIne kharA satyanI hAramAM besI jAya. ApaNe hAta te kahI nAkhata ke katalI kUvAmAM hajAro mANaso maryAM che, hakIkatAne ekadama eka dhakake atizayAktinA dariyAmAM dhakelI deta. hAvela sAhebe te, keTalA mANaso maryAM. tenI sakhyA nakkI karIne tenI yAdI karI. kUvAnI laMbAi paheALAi mApI, phuTanA hisAba paNa ApyA! e saMkhyAmAM kayAMya kazuMya kANuM maLe nA. paNa sAmI kArAthI gaNitazAstrI enI viruddha pharI besaze, enA khyAla ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 bhAratadharma bicArAne rahyuM nahi. helanuM juThANuM keTale ThekANe kevI. rIte pakaDAI jAya che te akSayakumAra mitre sirAjuddolA nAmanA pustakamAM dekhADI ApyuM che. helanI eja atiza kita ApaNA upadezaka karjhana sAhebane hAthe jera karIne rAjamArganI mATI teDI phUTI nIkaLI che ne paththaranI AMgaLI vaDe AkAza dekhADe che. pUrva ane pazcimanA sAhityamAM paNa e be prakAranI atizaktinA dAkhalA maLI Ave che. pUrvanI atizaektine dAkhale arebIana nAITasa, ne pazcimanI atizakitane dAkhale kiblIMganuM kAma ane teNe ApeluM bhAratanuM citra. arebIana nAITsamAM paNa bhAratanI vAta che, cInanI vAta che, paNa e vAte te TADhA paheranIemAMthI kApanika satya sivAya bIjA satyanI keI AzA rAkhI zake nA, e cembu ne caTTa che; paNa kiblIMga pitAnI kalpanAne saMtADI rAkhI evA Dhaga mAMDe che, ke jANe satyaja lakhate heya, jANe sogana upara jubAnI Apate sAkSI rajeraja sAcuM belata heya ne! evI sthitimAM kithvIganAM gappAMmAMthI aMgreja vAcaka sAcuM mAnI bese emAM navAI nahi. - aMgreja vAcakane emaja bheLavI paDAya, kAraNa ke ene hakIkate vahAlI. bhaNatI vakhate ya ene cokkasa hakIkate joIe, khelatI vakhateya ekakasa hakIkate tAravI na zake te ene majhA paDe nahi. joyuM che ke aMgrejI raseDAmAM sasalAne rAMdhI bane tyAM sudhI AkhuM rAkhe. e svAdiSTa che eTalAja mATe emAM pUre svAda paDe nahi, paNa sAcesAcuM e aMgrejabhejya prANuM che e anubhava karavAmAM paNa svAda paDe. briTiza khANuM te mAtra khANuM ja che ema nathI. ene prANIvidyAne alaukika graMtha paNa kahI zakAya. keI sarakArImAM paMkhInA zarIra upara leTa caDhAvIne DhAMkI dIdhuM hoya te tenA paga kApIne tenA upara mUke. eTalI badhI aMgrejone hakIkatanI cIvaTa che. pitAnI bAbatanI kalapanAmAM paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atizayakti 137 aMgreja vAcaka hakIkatanA AMkaDA mAge; tyAre kalpanAne paNa sAcA jevI karI dekhADavI paDe ne ! mANasa asagata jagAe paNa sApa jovA cAhya, tene vAdI dekhADI devA paDe, e sApa kADhe tA peAtAnI jhoLImAMthI, paNa dekhADa kare ke nIkaLyA jonAranA kheALAmAMthI. kapsI'ga paNa peAtAnI kalpanAne ane sApa kADhe che tA peAtAnI jhoLImAMthI, paNa hakIkatamAM aMjAI paDelA aMgreja vAcaka lekhakanI caturAimaLe emaja samaje ke A sApanA DhagaleDhagalA eziyAnA kheALAmAMthI nIkaLI paDe che. bahAranA AMkaDAbharI hakIkatAnI ApaNA leAkane eTalI lelupatA nathI. ApaNe teA kalpanAne kalpanA jANI temAM pazu rasa laIe. eTalA mATe cakalAcakalInI vAta sAMbhanIe tepaNa temAM lIna thai jaie-lekhakane kaMi chaLa karavAnI kazI jarUra nathI, kAlpanikane vAstavika satyanI dADhImUcha paherAvavAnI jarUra nathI; paNa ApaNe viruddha dizAmAM jaie chIe. ApaNe vAstavika satyane paNa kalpanAnA raMga caDhAvI tene kAlpanika karI nAkhIe chIe; ethI ApaNu ne mAThu lAgatuM nathI. ApaNe vAstavika satyane kalpanAmAM bheLavI nAkhIe-yuropa kalpanAne vAstavika satyanAM lUgaDAM paherAvI de, ApaNA e svabhAvadoSane kAraNe Apa Nune bahu nukasAna thayu che-tyAre a'grejanA svabhAvadoSa aMgrejane nukasAna kare nahi ? DhAMkayuM. asatya tyAM zuM ghera ghera mahAlatuM nathI ? tyAMnAM vartamAnapatromAM anAvaTI khakharA kema pese che e kAithI DhAMkayuM nathI; tyAM vepArIonA mahelamAM ne zerabajAramAM zI zI bhayakara banAvaTA thAya che e keAInuM ajANyu' nathI. vilAyatanA vepArIe adbhuta citte adbhuta raMge adbhuta akSare peAtAnI jAherAtAmAM kevI atizayektine mithyAkti kare che e ApaNe jANIe chIe-ane ApaNe paNa sArUMkhe tuM meLavI bezaramAM thaI e rIta letA thaIe chIe. vilAyatanA pAlITIkasamAM banAvaTI majeTa taiyAra karavAM, praznanA anAvaTI uttara ceAjI kADhavA vagerenA Apa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 bhAratadharma eka pakSa bIjA pakSa upara mUkaye ja jAya che. tyAMnI pArlAmenTa ane pArlAmenTarI bhASAmAM ne kadI kadI te tenI hada oLaMgI jaIne moTA moTA lokane jUThA, luccA, sAcuM chupAvanArA vagere zabdanI puSpAMjalithI vadhAvI levAya che. e prakAranA niMdAvAdane atizaktinuM zikhara kahevAya ke nahi e judI vAta che, paNa IMglAMDanuM polITIkasa juThANAthI jIrNa thaI gayuM che e te kabUla karavuM paDaze. game tema hoya, paNa A sau vicAra karatAM eTaluM te jaNAya che ja ke, atizaktine atizayoktinAMja kapaDAM paherAvavAM sArAM che, ane caturAIne kApIphUpI vAstavamAM kapaDAM paherAvI ThAThamAThathI gaMbhIrarUpe besADavI ethI te ulaTI ApadA thaI paDe. (1903) * ****** * A. : 1 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 1 na 'In ja ne ? ja je A , , , , , , , , , , , , 4 ) 11-navuM varSa ApaNe hisAbe Aje kAmanI kiMmata moTI che. game te pAse, game te dUra, game te divase, game te saMdhyAkALe, game tyAre paNa kAma te karavuM ja joIe. zuM zuM karuM, kayAM kayAM jIva ApuM, kyAM prANa samarpe eja rAtadahADe ApaNe kheLIe chIe. yuropamAM paherelI lagAme maravuM e moTA gauravanI vAta gaNAya che. kAja akAja, akAraNa kAja, game te upAye jIvananA aMta sudhI gAMDAnI peThe dehAdeDI karI maravI joIe ! e kAjane naze jyAre eke e ke aneka jAtione caDhavA mAMDe, tyAre pRthvI upara zAMti rahevI kaThaNa; tyAre te, agamya himAlayanA zikhara upara je haraNuM jIvatuM pharatuM hatuM, te akasmAta. zikArInI gaLIe paDe paNa kharuM. je jIvajaMtu mANasa upara vizvAsa rAkhIne sukhe vihare che tenA lehIthI jaLa thaLa ne havA raMgAya te navAI nahi. vANiyAnI tepa ekadama AvIne cInanA gaLAmAM aphINane gaLe utArI paNa de, ane AphrikAnAM jaMgalothI DhaMkAyelI kALAza sabhyatAne vajadaMDe ghavAI raDI-kakaLI maraNa pAme. ahI AzramamAM nirjana prakRtinI aMdara stabdha besIe chIe tyAre aMtaramAM spaSTa rIte lAge che ke, hovuM e jagatane aMtima hetu che, karavuM e nahi. prakRtimAM karmane te cheDe nathI, paNa e kamane paDadA pAchaLa rAkhIne prakRti pate hevAnI madhye prakAza pAme che. prakRtinA meM * zAntiniketana AzramamAM vAMcelo nibaMdha che. ane AjananA gaLA mA . vANiyAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 bhAratadhama sAme jyAre joie tyAre jANe tAjI, jANe nAtarelA mahemAnene mATe badhI taiyArIo karI paravArI emanI vATa khetI AkAzamAM birAjI hoya. e vizALa gRhiNInu rasaDu kayAM, enA khAMNIe-sAMbelu' kayAM, kayA bhaMDAramAMthI e vAsaNu kADhI kADhIne vApare che ? tenA jamaNA hAthamAMnA cATavAne bhUlathI ghareNAM mAnIe chIe, enA kAmane ramata mAnIe chIe, enA cAlavAne nRtya mAnIe chIe te enA prayatnane udAsInatA mAnIe chIe. krUratAM cakrone nIce saMtADI, gatinI upara sthitine rAkhIne prakRti pote prakAze che. uMce zvAse doDatA kanA vegamAM peAtAne aspaSTa karI detI nathI, ekaThAM thayelAM karmonA DhagalAmAM peAtAne DhAMkI detI nathI. e kamanI cAre bAjue avakAza rAkhavA, caMcaLatAne dhruvazAnti sAthe bAMdhI rAkhavI-e te prakRtinI rAjarAjanI navInatAnu` rahasya che. mAtra navInatA nahi, eja enuM khaLa che. bhAratavaSe peAtAnA tapelA AkAza pAsethI, peAtAnI sUkI pAMDuvarNanI dizAo pAsethI, peAtAnA vALAjaTAvALA madhyAna pAsethI, kasoTInA paththara jevI peAtAnI niHzabda rAtri pAsethI e udAra zAnti, e vizALa stabdhatA peAtAnA aMtaHkaraNamAM meLavI lIdhI che. bhAratavaSa kanu gulAma nathI. sava jAtinA prakRtigata Adaza eka tarehanA hAtA nathI, ane tene mATe dilagIra thavAnuM paNa kAraNa nathI. bhAratavarSAM mANasane ALagI kamane vaLagatuM nathI, eNe phaLanI AkAMkSAne ukhADI kADhI che, nekanA jherI dAMta teADI nAkhyA che. e rIte mANusa ka`nI upara esIne petAne jAgatA rAkhavAnA avasara meLave che. hAvu e ApaNA dezanA mukhya hetu che, karavuM e gauNa hetu che. videzanA samadhathI prAcIna bhAratavanI e prAcIna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM va 141 sthiratA DAlI gaI che, enAthI ApaNu' aLa vadhyu che ema mAnavAnuM kAraNa nathI. ethI ApaNI zakti nakhanI paDI che. ethI rAja rAja ApaNI niSThA DagatI jAya che, ApaNuM caritra bhAgatuM jAya che, ApaNuM citta vikSepa pAmatuM jAya che ane ApaNA prayatnA niSphaLa thatA jAya che. pUrve bhAratavarSInI kA praNAlI cheka saheja saraLa hatI, zAnta hatI ane chatAM ce majabUta hatI. emAM bilakula ADaMbara nahAtA, zaktinA khATA upacAga thatA na hatA. satI strI anAyAse svAmInI citAmAM caDhI zakatI, joddhe caNA cAvatA cAvatA juddhe caDhatu. AcAranuM rakSaNa karavAne mATe aDacaNA veThavI, samAjanu rakSaNa karavAne mATe duHkha bhAga vavAM ane dharmanuM rakSaNa karavAne mATe jIva ApavA, e kALe sahaja hatA. zAntinI e zakti bhAratavaSa mAM hajIye paNa che, ApaNe e zaktine eLakhatA nathI eTaluja, daridra tAnuM je kaThaNu khaLa, mananA je zAnta Avega, niSThAnI je kaThAra zAnti ane vairAgyanI je udAra gaMbhIratA, tene ApaNA navA zikSaNathI caMcaLa manI uThelA juvAnIA vilAsathI ke anAsthAthI ke anAcArathI ke anukaraNathI bhAratavarSoMmAMthI TALI zakayA nathI. sayame, vizvAse ane dhyAne karIne AtmAmAM ekaThI thayelI amara zaktie bhAratavarSanA mukhakamaLamAM mRdutA, hADarasamAM aLa, leAkavyavahAramAM komaLatA ane svadharma rakSAmAM daDha bhAva mUkayA che. zAntinI Ama gata mahAzaktine anubhavavI joize. bahu krutimAM paNa aneka saikA sudhI peAtAnI chAtImAM sAcavI rAkhIne A Aja zaktie dezane ApaNI sAme ANI mUlye che. e ja dInahIna, nAgI sarakhI, lUMTAyA sarakhI ne mUMgI nicchAe paNa baLavAna zakti jAgatI rahIne samasta bhAratavaSa upara peAtAnA AzIrvAda darzAvatA, ne bhaya nivAratA hAtha dharI rAkhaze-enA sAme aMgrejI khamIsa ne aMgrejI dukAna nA asamAkha, aMgrejI mAstarAnI chaTAnI nakala e kazuya kAma nahi Ave. jene Aja ApaNe jovA icchatA nathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 bhAratadha tarADI kADhIe chIe, jene jANI zakatA paNa nathI, aMgrejI nizALanI bArIe besIne jenA khicArAnA paDachAyA paNa dekhatAM AMkha lAla karI nAkhIe chIe ne me pheravI laie chIe, e ja ApaNA sanAtana bhAratavaSa . e ApaNI vilAyatI tALIone anusarI nAcavA mATe sabhAe sabhAe rakhaDatA pharatA nathI; e te ApaNI nadIonI garama tIvALA tIre lageTI mArIne ekalA tRNAsana upara Asana vALI mUgA beThA che. e baLavAna, pracaMDa, dAruNu, sahanazIla, upavAsI tenA hADapiMjara jevA kreDanI aMdara prAcIna tapAvananu amRta, azeka, abhaya ane hAma vagere sAmagrI hajIye khaLe che, ane AjanA meTa ADakhara, doDAdoDI, tALIe, lAMmAM lAMkhAM vAkaye, ApaNI peAtAnI banAvaTA jene bhAratavarSamAM sauthI sAcI ne sauthI meATI mAnI beThA chIe, e te sau pazcimasamudramAMthI uThI Avelu' prI che; A sau eka vAvAjhoDu Avaze ke kyAMya cAre dizAomAM uDI jaze-enu' ThekANuM paNu nahi rahe. tyAreja joI zakIzu.ke, acaLa zakti te| saMnyAsInAM tejasvI cakSuomAM maLe che, tenI jaTA te vAyumAM kape che. vAvAjhoDAnA sUsavATAmAM cIpI cIpIne khelatAM aMgrejI bhASaNA uDI jaze, tyAre sanyAsInA kaThaNa jamaNA hAtha uparanA leADhAnA kaDA upara tene leDhAnA daDa paDaze, ne megha nAda karatAM paNa vadhAre bhayakara nAda uThaze. tyAre ApaNe A seAkhatI vinAnA, ekalA vasatA bhAratavarSane ApaNe oLakhIzuM; je zuddhe tene taraNeADI kADhIzuM nahi, je mauna tenA avizvAsa karIzu' nahi, je videzanI aDhaLaka vilAsasAmagrIne tiraskArI kADhe tene ApaNe daridra mAnI laIzu nahi, hAtha joDIne tenI sAme AvIne besIzuM, ane vagara elye cAlye tenA paganI dhULa mAthe caDhAvI cAlyA cAlyA ghera AvIzu ne vicAra karI joizu. Aja nave varSe A ekAnta pradezamAM bIjo eka bhAva paNa ApaNe samajI laIzu. e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bhAratavaSa nA bhAratavaSa nA www.umaragyanbhandar.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM va 143 ekAntavAsa che. ekAntavAsanA adhikAra e bahu mATe adhikAra che. e prApta karavA joize. e meLavAya tApaNu sAcavavA kaThaNa che. ApaNA pUrvajoe bhAratavaSane e ekAntavAsanu dAna karyuM che. rAmAyaNa-mahAbhArata jema ApaNI jAtIya sa'patti che, tema ekAntavAsa paNa ApaNI jAtIya sapatti che. eka ajANyA paradezI musApha peAtAnA vicitra peAzAkamAM pharavA lAge, tyAre kutUhale gAMDA thaI jaIne leka tenI pAchaLa doDe, tene prazno pUchavA maMDI jAya, tene kAyara karI nAkhe, tenA upara vahema paNa ANu-Ama sau dezamAM thAya che, paNa bhAratavaSa mAM musApharane kAi kAyara kare nahi, enAthI kai kAyara thAya nahi. cIna dezanA sAdhu phAIdyAna ane hvAnathyAM jema peAtAnAmAM pharatA hoya, tema bhAratavarSamAM pravAsa karI gayA che. para Mtu yurApamAM kadI ema banI zake nahi. dharmAMnI ekatA bahArathI te tyAM dekhAtI nathI. jyAM bhASA, AkRti, peAzAka sau svata Mtra; jyAM kutUhalanA nirdeya prahAra pagale pagale paDe tyAM e badhAMnI vaccethI cAlavu bahuM kaThaNa paDe. paNa bhAratavaSa ekAntane sevI jANe che, peAtAnI cAre mAjIe nirjanatAne laIne cAle che. ethI kAI tenA zarIra upara AvI paDe nahi. ajANyA paradezI tenI pAse ghasAIne jaI zake ne tAya jagA pAme. je leAka sadA daLa AMdhIne, bhIDa karIne ane rastA rokIne bese che tyAM thaIne musApharanI lAta kAine vAgI ce bese, ne badalAmAM musApharane lAta khAvI paNa paDe. sau kAI ene prazna upara prazna pUche ne parIkSAmAM pAsa thai thaine eka eka pagaluM AgaLa bharI zake; paNa bhAratavamAM te game tyAM jAo, paNa A prakAranI muzkelI naDaze nahi. ane jagyAnI tANAtANu nathI, enI ekAnta kAI jhuMTavI le nahi. grIka hA ke Arakha hA, cInA hA ke game te hoya; ja'galamAM jANe jatA hAya ema ene kaI aTakAva kare nahi. vanaspatinI peThe peAtAnI cAre kAre zake; ahIM AvIne Azraya le ne vaLI chAyA jagA rAkhI paNu pAme; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 bhAratadharma jAya tyAre vagarabadhe cAlyA jAya. A ekAntavAsanuM mahatva je samajI zake nahi te bhAratavarSane paNa samajI zake nahi. aneka sadIothI prabaLa videzI, gAMDA suvaranI peThe bhAratavarSane eka cheDethI bIjA cheDA sudhI pitAnA dAMtathI cIrate pharyo che, te paNa bhAratavarSa pitAnA ekAntavAsane baLe akhaMDa rahyo che, keI tenuM marmasthAna cIrI zakyuM nathI. yuddhavirodha na karavA chatAMya bhAratavarSa pitAne pitAnI aMdara sahaje svataMtra rAkhI zako che-eTalA mATe hathiyArabaMdha paheregIra rAkhavAnuM ene prajana hatuM nahi. karNa jema svAbhAvika kavaca laIne ja hatuM, tema bhAratavarSa pitAnAM svAbhAvika kavacathI rakSA pAme che. sarva prakAranA virodha-viplavanI vacce paNa tenI aTala zAnti tenI sAthe sAthe acaLa svarUpe sadAya rahe, tethI te bhAgI paDatuM nathI, tene nAza thaI jatuM nathI, keI ene gaLI zakatuM nathI-unmatta bhIDamAM paNa e ekale birAje che. yurepa bhega bhegave ekale, paNa kAma kare ToLe maLIne. bhAratavarSane AcAra ethI viparIta ja che; e bhega kare bhAga vaheMcIne, karma kare ekale. yuropanI dhanasaMpa ane ArAmasukha ekalAnuM, paNa tenuM dAnadhyAna, phUla-keleja, dharmacarcA, vaNajavepAra e sau daLa bAMdhIne thAya. ApaNI sukhasaMpatti ekalAnI nahi, ApaNuM dAna dhyAna, ApaNuM adhyApana, ApaNuM kartavya ekalAnuM. A bhAvane jANI joIne nAza karavAne karelI pratijJA nakAmI che; evI pratijJAthI kazuM phaLa thayuM nathI, thaze paNa nahi. eTale sudhI ke vepAravaNajanI vizALa thApaNuM eka jagAe jamAvI daI tenA vaNachAmAM nAnA nAnA u gene jora karI niSphaLa karI nAkhavA ene paNa huM ThIka mAnatA nathIbhAratavarSanuM vaNATa mAryuM gayuM che te eka thavAnI jogavAIne abhAve nahi, paNa tenAM jaMtranI unnatine Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM varSa 145 abhAve. zALA je sArI hoya ane dareka zALavI je kAma kare-tenI kamANamAMthI peTa bhare, saMteNe pitAnI jIvanajAtrA calAve, te samAjamAM svAbhAvika daridratA ane adekhAInuM jhera jAmavA pAme nahi, ane mAncesTaranAM jaTAvALAM kArakhAnAM tene nAza paNa karI zake nahi. yaMtrataMtrane atyaMta saraLa ane sahaja banAvI sonA adhikAranAM karavAM, ne sA sulabha karI devuM e ApaNuM prAcIna bhAvanA che. A vAta ApaNe sarvee sarvadA manamAM rAkhavI joIze. AnaMdanuM baLa, zikSaNanuM baLa, hitakarmanuM baLa e saune ekavAre gucavI nAkhI duHsAdhya karI mUkavAthI maMDaLanA hAthamAM kAma jaI paDe. tethI kAmanI sAmagrI ane utsAha dhIre dhIre e mATe thaI paDe ke mANasa temAM kaI jAya. spardhAnA nirdaya prahArathI majUra yaMtra karatAM paNa halake thaI jAya. bahArathI satyatAnI mATI sAmagrI dekhIne mUDha banI javAya. ene taLIe dAruNa naramedha yajJa rAtadivasa cAlatuM rahe, paNa te chupa rahe. paNa vidhAtAnI najarathI te chupa rahI zake nahi. vacce vacce sAmAjika dharatIkaMpa thaI Ave, tyAre tenAM pariNAma bahAra paDI jAya. yuropamAM moTAM daLa nAnA daLane daLI nAkhe. mATe rUpiye nAnI pAIne ghasI pAtaLI karI nAkhe ne chevaTe AMkha mIcI gaLInI peThe tene gaLI jAya. kAmanA udyogane behada vadhArI mUkI, kAmane meTuM karI daI, kAma kAmamAM jhaghaDA vadhArI daI azAnti ane asaMteSanuM jhera levI kADhavuM, e badhI vAtane vicAraja javA de. vicAra karatAM ApaNe joI zakIzuM ke A sau kALA dhumADA okatAM mAyAvI kArakhAnAnI aMdara cAre bAjue mANasanuM Aje tAlaku pAkI jAya che, tethI te ene ekAntavAsane sahaja adhikAra, ekalA rahevAnI AbarU paNa cAlI jAya che. nA maLe sthAnane avakAza ke nA maLe kALane avakAza ke nA maLe dhyAnane avakAza. ema pitAnI jAteja pite ataDI sthitimAM AvI paDavAthI, kAmamAMthI jarA, bhA. 13 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 bhAratadha paNa vakhata kheMcatAM kalAlanI dukAne jai dArU pIe, gAMDA thAya ne peAtAnI jAtane peAtAnA hAthamAMthI vacheADI devAnA prayatnA kare. zAntimAM besavAnI, ekAntamAM besavAnI ke AnaMdamAM rahevAnI keAInI tAkAta rahe nahi. zramajIvInI-majUranI te A dazA. jeo bhAgI te navA navA bhAganI navI navI sAmagrIothI thAkI jAya. jamaNu, khela, ramata, nAcagAna, gheADadoDa, zikAra, gheADAgADI vageremAM vAvAjhoDAnI AgaLa sUkA pAMdaDAnI peThe bicArA uDatA phare, vaTALIAmAM gucAelA bicArA na tA peAtAne ke na tA jagatane sArI rIte joi zake, ane te badhu dhAMdhaLa dekhAya, jarA vAra enA AnaMdRcakranA vaTALIe tha'bhI jAya, tyAre paNa eTalI vAra mATe e peAtAnA AtmA ke vizALa jagata sAthe joga devAnA lAga sAdhatAM ene muzkela lAge. bhAratavarSa bhAganA mAhAtmyane sagAMvahAlAMmAM ane ADozIpADAzImAM vyApI dai nAtuM karI dIdhu che, ane kAmanI jaMjALane paNa saraLa banAvI dai mANusamAsamAM vaheM'cI dIdhI che. AthI bhAga karatAM, kama karatAM ane dhyAna dharatAM paNa manuSyatvanI carcA karavAne mANasane avakAza maLe; vepArI paNa dhyAna daIne kathA sAMbhaLI zake, kArIgara paNa nirAMte rAga kADhIne rAmAyaNa vAMcI zake. e avakAzanA vistArathI malinatAnI jADI varALamAMthI gharane, manane samA jane aneka rIte nima`La rAkhI zakAya, gaMdhAtA vAyu eka jagAe bharAi rahetA aTake ane malinatAnI jaMjALa TruDa upara jAmI jAya nA. ekakhIjA pAsethI kADhAkADhI karavAnAmArAmArI karavAnA je bhayaMkara dAvAnaLa saLagI uThe, te kAraNathI bhAratavaSa mAM zAnta rahe che. A ekalA rahIne kAma karavAnu bhAratavaSa tuM je A vrata te ApaNe dareka grahaNa karIe te AjanA navA varSanA AzIrvAda-varasAda ane kalyANu-vaNu saphaLa thaze. daLa AMdhavAnI, paisA lUTavAnI ane sakalpane phulAvI mUkavAnI paravA karyA vinA ApaNe je jyAM hAya tyAM, peAtAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM varSa 147 pradezamAM, pitAnA gAmamAM, pitAnA mahelAmAM, zAnta citta, dhIraja rAkhIne, saMteSa rAkhIne puNyakarma maMgaLakarma sAdhavAne AraMbha karI daIe. ADaMbaranA abhAvathI kSe na pAmatAM, ochI sAmagrIthI na gabharAtAM, dezI bhAvathI na lajavAtAM ApaNuM jhuMpaDImAM rahIne, bheMya upara besIne, aMgavastra oDhIne ApaNA kAmamAM lAgI jaIe, dharmanI sAthe kamane, karmanI sAthe zAntine joDI rAkhIe; videzIe zAbAzInI tALIo pADe eTalA mATe cAtakanI peThe emanA hAtha tarapha tAkI na rahIe; te bhAratavarSanA aMdaranA sAcA baLathI ApaNe baLavAna thaI jaIe. bahArathI te ApaNane lAto maLe, bAkI baLa te nA maLe. jAtanA baLa vinAnuM bIjuM baLa nahi. bhAratavarSa jyAM pitAnA baLe baLIo che, te sthAna zodhI kADhI tene kabaje karIe te kSaNamAtramAM ApaNuM badhI lAja cAlI jAya. - bhAratavarSe nAnAmoTAne, strIpuruSa saune maryAdA ApI che, e maryAdA beTI lAlasAe ApaNuM thaI zake nahi. paradezIoe bahArathI ene dekhI zake nahi. je mANasa pitAnA pUrvajonA je karmakSetramAM janmyo che, te karmakSetra tenA mATe saraLa che, sulabha che, temAM rahevAmAM ja tenuM gaurava che, temAMthI bhraSTa thatAM tenI maryAdA tuTe. mANasane dhAraNa karI rAkhavAne eka mAtra upAya e maryAdAja che. pRthvImAM ava sthAne bheda te rahevAneja, uMcI avasthA te ceDA lokanAja bhAgyamAM hoya-bAkI badhA je evA lekanI sAthe pitAnA bhAgyanI sarakhAmaNI karI manamAM ne manamAM amaryAdA anubhave, te teo pite ubhI karelI A dInatAmAM kharekhara kSudra banI jAya. vilAyatamAM majUre tana teDIne kAma to kare che kharA, paNa e kAmamAM maryAdAne yoga karatA nathI, te pite potAne hIna mAnIne kharekharA hIna banI jAya che. e rIte yuropamAM paMdara AnA leka dInatAthI, adekhAIthI ane niSphaLa prayatnathI asthira banI gayA che. yuropiyana musAphara pitAnA daridra halakA lekanA vargane hisAbe ApaNA daridra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 bhAratadharma ne halakA lekane vicAra kare ne mAne ke temanAM duHkha ane apamAna ApaNAmAM paNa che. paNa ekavAre e vAta khoTI che. bhAratavarSamAM karmanA bheda che, jJAtinA bheda nakakI thayelA che, mATe ja te uMcI jAtanA lekane nIcI jAtanA lekanuM apamAna karavAnuM kazuM kAraNa nathI. mATeja brAhmaNanA chokarAne dhAbI kAkA hoya che. ekabIjA vaccenI bhedanI lITIo enI meLeja jaLavAya che. ekabIjAmAM javA-AvavAne saMbaMdha; mANasa mANasanA hRdayane saMbaMdha vagaravadhe cAlyA kare che; pitAnA nahi evI bIjI jAtinA lekanA hAthapaga ethI ja upalI jAtine leka bhAgI nAkhatA nathI. jagatamAM nAnAmoTAne bheda rahevAne ja hoya; svAbhAvika rIte ja badheya nAnAonI saMkhyA vadhAre ne maTAonI saMkhyA ochI rahevAnI ja hoya, te te samAjanA moTA bhAgane amaryAdAnI lAjamAMthI ugArI levAne je upAya bhArate zodhI kADhayo che, e zreSTha ja che ema mAnavuM paDaze. yurepamAM amaryAdAne prabhAva eTale sudhI vyApI gaye che ke tyAM Aje amuka strIo strIrUpe janmI che tethI paNa lAja pAme che. garbha dhAraNa kare, svAmInI tathA saMtAnanI sevA karavI emAM paNa ene saMkeca lAge che. amuka kAma moTuM nathI, mANasa maTe che; mANasAI sAcavIne kAma karAya te emAM apamAna nathI-garIbAImAM lAja nathI, sevAmAM lAja nathI, hAthe kAma karavAmAM lAja nathI, kAmamAM avasthAmAM saheje mAthuM uMcuM rAkhI zakAya, e bhAva yuropamAM maLe nahi. eja kAraNe baLIA ke baLahIna sai zreSTha thavAne mATe samAjamAM niSphaLatA, apAra vRthA pravRttio ane AtmaghAtI udyame karyo ja jAya che. ghara vALavuM, pANuM bharavuM, bhAIbhAMDune ne atithine khavarAvIne pachI khAvuM, e yuropanI AMkhamAM julama ne apamAna lAge che. ApaNe hisAbe te e gRhalakSamIne uce adhikAra che. emAM ja e puNya mAne che, emAM ja e mAna samaje che. sAMbhaLyuM che ke, vilAyatamAM evAM badhAM kAma karavAmAM je leka paDayA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM va 149 che, teo bhAvanAthI paDIne bhraSTa thaI gayA che; kAraNa ke kAmane halaku' mAnIne te mANasa pote halakA thaI jAya che. ApaNI lakSmIdevI sevAnA kAmamAM jeTalI vadhAre lIna thAya, halakAM kAmane puNyaka' mAnI lIna thAya, pratApa vinAnA svAmInI devatA mAnI bhakti kare, eTalIja emanI zrIsAMDha-pavitratA vadhI jAya, emane puNyaprakAze cAre bAjunI tucchatA palAyana karI jAya. curApa tA kahe che ke, saiA mANasAnA sA thavAnA adhikAra che, e bhAvanAmAM ja mANasanuM gaiArava che; paNa kharI rIte te saiAne sau thavAnA adhikAra teA che ja nahi, e zuddha satya namratA rAkhIne pahelethI svIkArI levAmAM lAbha che. vinayathI mAnIne svIkArI levAmAM nAnama nathI. vahAlInA gharamAM lAlInA kaI adhikAra nathI, e vAta nakkI hAvAthI vahAlInA gharanA vahIvaTa karavAmAM kai bhAga na maLe te tethI karIne lAlIne ka'I nAnama nathI. paNa kadI lAlInA mAthAmAM bagADa thAya ne mAnI laie ke vahAlInA gharanA vahIvaTa jabaradastIthI paNa mAre karavA joie ane eTalA mATe e vAravAra mAtheADIAM mAre, te pachI enA apamAnanA ane duHkhanA pAra rahe nahi. ApaNA dezamAM nakkI karelI sImAmAM pAtapeAtAne sthAne rahI peAtAne mATe nakkI thayelA adhikAra pALavAmAM ja maryAdA ne zAnti che, ethI prasaMga maLate paNa mATo nAnAne dUbhave nahi ane nAnA mATAne phAve nahi. yuropa kahe ke eja sASa, vijayanI AkAMkSAnA e abhAvaja jAtinA mRtyunuM kAraNa che. yuropIana sabhyatAnuM maraNa thAya kharuM, paNa ApaNI sabhyatAnA tA e pAyeAja che. je leAka vahANamAM beThA che, temane mATe je vidhi hAya tene te vidhi je leAka gharamAM beThA hoya temane mATe hAya nahi. curepa jo kahe ke sava sabhyatA sarakhI che, ane ekasarakhI sabhyatAne Adaza mAtra yuro5mAMja che, te temanAM e abhimAnabharyAM' vacanA sAMbhaLI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 bhAratadharma ApaNuM ratnane ThIMkarAmAM mUkIne ukaraDe pheMkI devuM pAlave nahi. je saMteSamAM maraNa che ema mAnIe te aMtilAla sAmAM maraNa nathI ema koNa kaheze? saMteSa jaDa thaI gayAthI kAma DhIluM paDI jAya e vAta sAcI hoya te atilAlasAne mada vadhavAthI aneka nakAmAM nakAmAM ane bhayaMkara kAma vadhI jAya enI kenAthI nA paDAze? pahelA regathI je mate marAya, te bIjA rogathI kamote maravuM paDe. yAda rAkhaje ke, e banI mAtrA vadhI gaye vinAza ja thAya. tyAre have vadhAre vivecana karyA vinA eTaluM mAnI levuM ja joIze ke, saMtoSa, saMyama, zAnti, kSamA-e so UMcI sabhyatAnAM aMga che. ethI paraspara cakamaka jhare nahi, ThokAThokI thAya nahi; taNakhA paNa khare nahi ane hIrA jevo zuddha suMdara prakAza nIkaLe. e suMdara prakAza karatAM e taNakhAnI kiMmata je leka vadhAre AMke te mAtra anArya, tAnuM-barbaratAnuM lakSaNa che. game te yuropiyana sabhyatAnI nizALamAM e barbaratA zIkhavAya te paNa e te barbaratA. ApaNI prakRtinA acala sthAnamAM beThelA bhAratavarSane Aje navA varSane dine huM namaskAra karuM chuM. jeuM chuM ke phaLalupa karmanA bhayaMkara dhakkAmAMthI chuTuM rahI te zAntinA dhyAnAsanamAM beThuM che. aneka jana paththaranI ghaMTImAMthI chaTuM rahI pitAne ekAntavAsamAM AvI beThuM che, spardhAnA kaThaNa ghasArAmAMthI ane IrSAnI mezamAMthI chuTuM rahIne pitAnI avicaLa maryAdAmAM viMTAI beThuM che. A ja karmanI vAsanAmAMthI, mAnavasaMghanA prahAramAMthI ane vijayanA madamAMthI mukti. e muktie ja bhAratavarSane brahmane mArge bhayahIna, zekahIna, mRtyuhIna parama muktine mArge caDhAvyuM che. yuropa jene "kIDama" kahe che e mukita ApaNI A mukti AgaLa hINI paDI jAya che. e kaDama caMcaLa, durbaLa, bhIrue abhimAnI, nirdaya-e bIjAnI sAme AMdhaLuM. e dharmane paNa pitAnI barobarImAM gaNe nahi. satyane paNa yahIna, zekahI zakAe ja bhAratanA vijayanA ma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navuM varSa 15n kharIdI laI gulAma banAvavA Iche ! e sAmA upara mAtra prahAra kare, sAmAnA prahAranI bIke rAtadahADe te bakhtara ne hathiyAra sajI kAMTALuM bane AtmarakSAne kAraNe potAnA pakSanA lokane paNa eka prakAranI gulAmagIrImAM bAMdhI mUke. enI asaMkhya senA e manuSyatvane daLI nAkhanAruM mahAbhayaMkara jaMtra. evuM rAkSasI "kaDama" keI kALe bhAratavarSanI tapasyAne aMtima viSaya hate ja nahi; kAraNa ke ApaNe janasamAja bIjA deza karatAM vAstavika rIte ja vadhAre svataMtra hatuM. Aje paNa aneka tiraskAra thate paNa e "phrIDama" ApaNA samAjanuM aMtima lakSya banI zakaze nahi. nA bane eja sArUM. e "kIDama" karatAM je ghaNuM uMcuM, ghaNuM vizALa mahattva-je mukita bhAratavarSanI tapasyAnuM dhana, ene je ApaNe ApaNA samAjamAM netarI lAvIe, ApaNuM aMtaramAM utArIe, te bhAratavarSanA nAgA paganI dhULa vaDe pRthvInA moTA moTA rAjamukuTa paNa pavitra banaze. navA varSa saMbaMdhenA mArA vicAre huM ahIMja samApta karuM chuM. Aje ApaNe purAtanamAM praveza karIe chIe, kAraNa ke purAtana ja navInatAne akSaya bhaMDAra che. Aje je navapallavanAM utsavavazva vanalakSamIe dhAraNa karyA che, e vastra AjanAM nathI-je RSi kavioe tristubha chaMdamAM taruNuM uSAnAM vaMdanagAna gAyAM che, teoe paNa vanalakSamIne A suMvALAM pILAM-lIlAM vastromAM sajAyelI joI che. ujajayi nInA udyAnamAM kAlidAsanI mugdha daSTi sAme vAyue kaMpatAM lethI bahekI uThatI dizAo bAlasUryanAM kiraNothI jhaLahaLI uThI hatI. navInatAnI aMdara purAtanane anubhavyuM ane mApa yauvanasamudramAM ApaNuM jINuM jIvana snAna karavA pAme. AjanA navA varSamAM hajAro purAtana varSone anubhavyeja ApaNuM durbaLatA, ApaNI lAja, ApaNAM lAMchana, ApaNuM bheda TaLaze. mAgI ANelAM phUlapAnathI jhADane sAja sajAvIe te Aja heya, kAle nA hoya; evI navInatAne nAza thate keIthI aTakAvAya nahi. navuM baLa, navI suMdaratA bIje Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 bhAratadharma kayAMkathI mAgI ANIne ApaNe ApaNI jAtane sAja sajAvIe te be pahora pachI kalaMkanI mALA banIne e ApaNA zarIranI hAMsI karAvaze; dhIre dhIre emAMthI phUlapAna kharI jaIne ApaNe gaLe mAtra baMdhanane dereja rahI jaze. videzane veza-pozAka maraDATa amaLATa ApaNAM gAma upara jotajotAmAM beDoLa banI jaze; videzanuM zikSaNa rAjanIti ApaNA manamAM jotajotAmAM nirjIva ne niSphaLa banI jaze; kAraNa ke enI pAchaLa bahu kALane ItihAsa nathI, e asaMgata che, enI sAMkaLa tUTelI che. AjanA navA varSane dine ApaNe bhAratavarSanA cirapurAtanamAMthI ja ApaNI navInatA laIzuM-sAMje jyAre vizrAmane ghaMTa vAgaze tyAre paNa e kharI paDaze nahi-tyAre e nahi karamAyelI mALA AzIrvAda ApIne ApaNuM putrane gaLe paherAvIne tene nirbhaya citte saraLa hRdaye vijayane mArge mekalI daIzuM ! jaya thaze, bhAratavarSane jaya thaze! je bhArata prAcIna, je DhAMkyuM, je moTuM, je udAra ane je abeluM tene ja jaya thaze ApaNe aMgrejI bolanArA avizvAsa karIe chIe, mithyA vANI belIe chIe, kUdakA mArIe chIe, ApaNe varSe varSe maLI maLI jaIe sAgaralahari samAnA" teya acaLa sanAtana bhAratane hAni thavAnI nathI. bhasmacaLyA munie cAre vATe mRgacarma pAtharI beThA che. ApaNI badhI caMcaLatA pUrI thaI raheze, ApaNAM putra-kanyAne keTa-kaeNka paherAvI ApaNe vidAya thaI jaIzuM, teya paNa e bhArata ApaNA pitranI vATa jotuM ubhuM raheze, enI ema vATa joyelI nakAmI nahi jAya. e badhA A vRddha saMnyAsI sAme hAtha jene ubhA raheze ne bolaze "pitAmaha, amane maMtra Apa." te belazeH 3 ta trA te belazeH mUvi nA guNati | te belaze AvuM traNe vijJAnanati vinA (1903) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ do . 12-bhAratavarSano itihAsa bhAratavarSane je itihAsa ApaNe vAMcIe chIe ne gekhIne parIkSA ApIe chIe, e te mAtra bhAratavarSanI aMdhArI rAtanA bhuMDA svapnanI eka kathA. kayAMkathI kaIka AvI paDyA, kApAkApI mArAmArI thaI paDI, bApadIkarAmAM bhAIbhAImAM siMhAsana levA tANAtANa cAlI; eka daLa besI jAya te vaLI kyAMkathI bIjuM eka daLa AvI khaDuM thaI jAya; paThANa, megala, pigIjha, phreMca, aMgreja vageree maLIne svamane vadhAre ne vadhAre gucavI nAkhyuM. paNa hIraMge raMgAyelA e svapaDadAnI aMdara bhAratavarSane vIMTIne tenA upara najara nAkhIe te sAcA bhAratavarSane joI zakAya nahi. bhAratavarSa kayAM ? e praznano keI uttara A ItihAsa ApI zake ema nathI. jANe ahIM ke bhAratavAsI ja nathI-kevaLa jemaNe mArAmArI karI che, kApAkApI karI che te ja ahIM che. paNa te samayanA bhUMDA divasamAM paNa mArAmArI ne kApAkApIja mukhya vyApAra hatuM evuM te na hatuM. vaLIane divase vaTeLIo ja sAthI meTe, evuM te enA sakhta sapATA khAte chate paNa kabUla karI levAya nahi te divase paNa dhULathI gherAyalA AkAza nIce gAmaDAMmAM gheraghera janmamaraNane sukhaduHkhane je pravAha satata cAlyA jAya che, te e dhULe DhaMkAyeluM rahe, te paNa mANasane mana te vaLIA karatAM meTo. paNa paradezI musApharane te vaMTeLIo ja meTo dekhAya. dhULathI enI AMkhe purAI jAya eTaluM ja nahi paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 bhAratadharma e AkhAya DhaMkAI jAya; kAraNake e te gharanI aMdara nathI, gharanI bahAra rastAnI dhAre ubhe che eTalA mATe paradezIne lakhele itihAsa te dhULane itihAsa-emAMthI maLe ApaNane vaLIAnI vAte, gharanI aMdaranI vAte emAMthI maLI zake nahi. e itihAsa vAMcIe tyAre ema thAya ke jANe tyAre bhAratavarSa hatuM nahi, paNa mAtra megale, paThANe pava namAM gherAIne sUkAM pAMdaDAMnA vAvaTA uDAvatA uttarathI dakSiNamAM ne pazcimathI pUrvamAM cakAve caDhayA hatA. paNa jyAre videza hatuM, tyAre deza te hate; nahi te e badhA vaLIAnI vacce kabIra, nAnaka, ciMtanya, tukArAma vagerene keNe janma Ape ? te vakhate mAtra dilhI ne AgrA hatAM ema nathI; kAzI ane navadvIpa (nadiyA) paNa hatAM. tyAre sAcesAca bhAratavarSamAM je jIvanapravAha vahete, je ceSTanA taraMga uThatA, je sAmAjika pherakAre thatA tenI kazI khabare A itihAsamAMthI maLI zake ema nathI. nizALamAM cAlatI ItihAsanI cepaDIo ane bahAranA e bhAratavarSa sAthe ja ApaNe te sAco joga che. e joganuM bahu kALanuM aitihAsika sUtra khovAI jAya te ApaNuM hRdaya gabharAya. ApaNe kaMI bhAratavarSanA mAgI ANelA dIkarA nathI. bahu sadIothI ApaNAM jaTAjUTa mULI bhAratavarSanA marmamAM pesatAM AvyAM che, paNa Aja vAta ApaNAM bALaka bhUlI jAya e itihAsa kamanasIbe emane bhaNa paDe che, jANe ke bhAratavarSamAM ApaNe te kaMIja nathI, je che te sau jANe e navA peThelAja. ApaNA deza sAthene ApaNe saMbaMdha eTale nAne karI nAkhIe te ApaNe prANa karavAne kyAM ? evI dazAmAM te svadezane Asane videzane besADatAM ApaNane zaMkA thAya nA, bhAratavarSanA agaravathI ApaNane lAja Ave nA. A paNe saheja belI nAkhIe ke, pUrve ApaNuM kazuM ja hatuM nahi, ane Aje ApaNe vezapAzAka, AcAravyavahAra badhuM paradezanI nizALamAMthI ApaNe zIkhI levuM joIze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratavarSane ItihAsa 155 Mw je badhA deza bhAgyazALI che te te pitAnA purAtana svadezane dezanA itihAsamAMthI rodhI kADhavA pAme che. nAnApaNathI bALakane itihAsaja tenA deza sAthenuM eALakhANa karAve. ApaNA dezamAM barAbara ethI ulaTuM dezanA ItihAseja ApaNuM svadezane saMtADI rAkhyo che. mahamudanI caDhAIthI mAMDIne lorDa karjhananA abhimAnI dilhI darabAra sudhIne ItihAsa eja ApaNA dezane itihAsa ! paNa e te bhAratavarSa upara uDI AvelA vaMToLIAne ItihAsa-e ApaNane ApaNuM dezanI kazI oLakhANa karAvI zake nahi, e te dezanI oLakhANa upara dhULa chAvare, eTaluM ja. e itihAsa kRtrima vIjaLIne dIva lAvIne evI jagAe dhare ke tethI ApaNe itihAsanI sAcI dizAo upara te aMdhArUM ja rahe, ne dekhAya mAtra aMdhArAmAMthI tarI AvatAM navAbanI vilAsazALAmAM nAcatI natakIonAM hIrA-metI, bAdazAhanA dArUnA pyAlAmAMthI nIkaLatAM pheNa ne ghenathI tathA jAgaraNuthI thayelI bAdazAhanI lAlacoLa AMkho. e ItihAse ubhA karelA aMdhArAmAM ApaNuM prAcIna devamaMdironAM zikhara DhaMkAI jAya ne bAdazAhe pitAnI priyatamAnA paDadA upara ubhI karelI ArasanI kabaronAM kotaraNIvALAM zikhare gagana cuMbatAM najare paDe. e aMdhArAmAM ghaDAnI kharIonA avAja, hAthIonA barADA, hathiyAranA khaDakhaDATa, ghara sudhInA taMbuonI hArane sapheda raMga, kinakhAbanI cAdarone caLako raMga, marijadanA phINa jevA sapheda paththaranA maMDapa, bejAonI cekIvALAM cUpa ane bhedabharyA aMtaHpure-A sI vicitra nAda, vicitra raMga, vicitra bhAva. ene zuM bhAratavarSane itihAsa kahe? khare, e te mAtra pA ghaDInI IndrajALa che. arebIana nAiTsanI kathA jevI A kathAe bhAratavarSanA sAcA itihAsane DhAMkI rAkhe che, ne e kathAo mAtra ApaNuM vidyAthIonA nasIbamAM parIkSAone mATe gekhavAnI rahI che. pachI jyAre pralaya-rAtre megale paThANe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 bhAratadharma mUchavaza thayA, tyAre emanAM zaba khetaravA zmazAnabhUmimAM dUradUrathI keTalAMka gIdhaDAM AvI pahoMcyAM ane chaLakapaTa karIne e zaba khAvA teo aMdara aMdara mArAmArI karavA maMDI paDyAM-Ane paNa zuM bhAratavarSane ItihAsa kahe ? tyAra pachI pAMca pAMca varSanAM TuMkAM TukAM khAnAMvALA zetaraMja jevuM aMgrejanuM rAjya. emAM te bhAratavarSa ethI ce vadhAre nabaLo paDI ga; zetaraMjamAM ne A rAjyamAM phera eTaleja ke zetaraMjanA khAnAM kALAM dhaLAM sarakhAM, ane aMgreja zetaraMjanAM khAnA paMdara AnA gheLo. ApaNane peTane annane kAraNe sAre vahivaTa, sAre nyAya, sArI keLavaNe sau hAITave-leDanI dukAne kharIdavA javuM paDe che, kAraNa ke bIjI badhI dukAne baMdha thaI che. e kArakhAnAmAM nyAyathI mAMDIne vepAra sudhI siA sAruM ja hoI zake; kAraNa ke bIjI badhI dukAne baMdha thaI che, ane temAM paNa ApaNe mATe te e kArakhAnAmAM eka khUNe kArakune chapAya che, emAM ja ghaDAvAnuM. sarva dezane ItihAsa sarakheja hAya, e bhuMDe khyAla cheDayA vinA chUTake nathI. rathassAIDanuM jIvana jemaNe vAMcyuM che, temane krAIsTanuM jIvana lakhatAM tenA hisAbanAM khAtAM patarAM ane eNphIsanI DAyarI khALavAnI talaba lAge, paNa evA kAgaLe na jaDe tyAre tiraskAra karIne bole che, jenAmAM eka paisAnI akkala te hatI nahi, tenuM te vaLI jIvana kevuM? temaja bhAratavarSanA jAtIya daphataramAMthI enA rAjAonI vaMzAvaLI ane jayaparAjayanA kAgaLapa jaDe nahi tyAre bhAratavarSanA itihAsa saMbaMdhI jeo nirAza thaI jaIne kahe ke jyAM "pAlITIksa" nahi, tyAM vaLI itihAsa ke ? evA loka anAjanA khetaramAM rIMgaNAM kheLavA jAya ne nA maLe tyAre manamAM lebha lAvIne anAjanA khetarane khetaramAM ja gaNe nahi. badhAM khetaramAM ekasarakhe pAka na pAke, ema mAnI dareka khetaramAM judA judA pAkanI AzA rAkhe e khare buddhizALI ne catura gaNAya. kAITanA hisAbamAM khAtAM na jaDe, tyAre tenA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratavarSanA tihAsa 157 upara tiraskAra thAya, te paNa, tenA sabaMdhe khIjA viSayeAnI tapAsa karatAM ghaNuM jaDI Ave ne khAtAM patarAMnI kimata ghaTI jAya; temaja jAtIya ItihAsamAM paNa bhAratavarSane dInahIna mAnavA chatAM mIjI mAjIoe tapAsa thAya tA enI e dInatA cAlI jAya. bhAratavaSa upara e sAcI dizAmAMthI najara na nAkhatAM ApaNe nAnapaNathI ja ene hIiA mAnatA AvyA chIe, ne tethI ApaNe jAteja hINA thai gayA chIe. aMgrejanA cheAkare jANe ke mArA vaDavAAe aneka buddha jItyAM che, deza jityA che, vaNajavepAra kheDayA che, tethI e peAte paNa raNagAravo, rAjyagAravanA ne dhanagAravanA adhikArI thavAnI icchA kare. ApaNe jANIe chIe ke, ApaNA vaDavAoe nathI teA deza jItyA ke nathI teA vepAra karyAM; eTalu'ja zIkhavAne mATe ApaNe ApaNA itihAsa bhaNavAnA ! emaNe zuM karyu che, e jANIeja nahi eTale ApaNe zuM karavAnA te paNa jANIe nahi; pachI khAkI rahI pArakAnI nakala karavAnI ! ane doSa devAne ? nAnapaNathI ja ApaNe je bhaNatara je rIte bhaNIe chIe, ane pariNAme dhIre dhIre ApaNA deza uparanI mamatA ghaTatI jAya ne chevaTe dezathI avaLA karI besI dezavidrohI paNa thai besIe. ApaNA dezanA bhaNelA suddhAM vAravAra mUkha'nI peThe elI uThe che ke deza tame kaheA che kAne ? ApaNA dezanI vizeSa bhAvanA kaI ? te che paNa kayAM? ne hatI paNa kayAM ? ema praznA kace' kai uttara maLe nahi; kAraNa ke prathama tA e vAta evI sUkSma che, evI mahattvanI che ke mAtra yuktithI kaMI samajI zakAya nahi, aMgreja lyA ke kreca lyA, paNa kAI eka jAti peAtAnA dezanI bhAvanA zI che, dezanuM sAcuMmasthAna kayAM che te eka e vAte khelI samajAvI zake nahi; e te dehamAM rahelA prANunA jevuM pratyakSa satya che, paNa e dekhADI zakAya nahi ke tarkathI sAbita karI zakAya nahi. e te nAnapaNathI ApaNA lA, 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 bhAratadharma jJAnanI aMdara, ApaNA snehanI aMdara, ApaNuM kalpanAnI aMdara aneka gupta mArge nAnA prakAre nAnA AkAre utare. e pitAnI vicitra zakti vaDe ApaNane gupta bhAve ghaDe. ApaNuM prAcIna sAthe ApaNuM arvAcInane viccheda thavA de nahi-enI kRpAe ja ApaNe moTA, ApaNe akhaMDa. e vicitra udyogaparAyaNa gupta purAtana zakita saMzayI jijJAsunI pAse be cAra vAtamAM zI rIte sAbIta karI zakIe? paNa bhAratavarSanI mukhya sArthakatA zemAM che, evuM je kaI pUche te tene te uttara che. bhAratavarSane itihAsa e uttara ApI zake ema che. bhAratavarSa purAtana kALathI mAtra eka ja sAdhanA sAdhatuM AvyuM che. anekatAmAM ektA thApavI, judA judA mArgone eka lakSya tarapha vALavA ane bahumAM ekane niHsaMzayapaNe aMtaratararUpe anubhava karabahAra je sI anekatA ane viruddhatA dekhAya che, tene nAza na karatAM enI nIce-aMdara rahelA gupta jogane sAdha. e ekane pratyakSa kara ne tene uMDe sudhI vistAra eja bhAratavarSane svabhAva che. enA e svabhAvane kAraNe ja e rAjagaurava pratye bedarakAra rahyo che, kAraNa ke rAjagauravanA mULamAM te virodha rahe che. jeo pArakAne sAcI rIte pArako mAnI zake nahi-uDA aMtaramAMthI mAnI zake nahi, teo rAjagauravane jIvanane aMtima hetu mAnI zake nahi. pArakAne dabAvIne tenI jagAe pite eMTI javAne udyama eja pilITIkasane pAye, ane pArakAnI sAthe pitAne snehasaMbaMdha joDavAne eja dharmanItine ane sAmAjika unnatine pA. yuropiyana sabhyatAe je ekatAnuM zaraNuM lIdhuM che, e ekatAja virodhajanaka che. bhArata sabhyatAe je ekatAnuM zaraNuM lIdhuM che, tethI joga sadhAya che. yuropiyana rAjakIya ekatAnI aMdara je virodhanI phAcara beThelI che, tene bIjAnI sAme dharI te zakAya, paraMtu pitAnAmAM paNa sAcI ekatA thavA de nahi, tethIja-e phAcarane baLeja-tyAM mANasa mANasamAM, rAjA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratavarSanA itihAsa 159 prajAmAM, dhanavAna daridramAM viccheda ne virAdha sadA jAgatAM rahe che. teo sau maLIne pAtapeAtAnA nakkI thayelA adhi kAra vaDe samagra samAjane calAve che ema nathI, teo tA ekabIjAnI viruddha ubhA rahe, sAmA pakSanu maLa vadhI jAya nahi e jotA sau pakSa sAvadhAna thaIne ese; paNa jyAM sau maLIne ThelAThelI kare, tyAM baLanu samatala rahI zake nahi tyAM divasa jate loko cAgyatAnA pramANamAM zreSThatA meLave ane vepAramaLe dhanavAnanA dhanabhaMDAra bharAi jAya, paNa evA samAjanuM samatela khaLa te tUTI jAya ane e badhA judA judA virAdhIbhAvene tADajoDathI eka karI rAkhavAne sarakArane kAyadA upara kAyadA ghaDavA paDe. bIjI pariNAma Aveja nahi; kAraNa ke virAdha jevuM khIja, virAdhaja tenu' phaLa. vacce je meTu' jADu' phUleluM dekhAya che te vi rAdhamIjamAMthI phAlIphUlI meATuM thayelu. maLavAna viSavRkSa. bhAratavaSe bhedabhAvamAM samadha madhana mAMdhavAnA prayatna karyAM che. jyAM svAbhAvikaja bhedabhAva che, tyAM e bhedabhAvane ene peAtAne khIle mAMdhI rAkhI-sayamamAM rAkhI khIje madhe bhedabhAva TALavAnA prayatna karyAM che. madhAne eka karavA mATe kAyadA madhye kai ekatA thAya nahi. je eka thai zake nahi, temane eka karavAnA upAya eja ke, temane judA judA adhikAra ApIne judA judA rAkhavA ke jethI virodha thavAja pAme nahi. buDhDhAne kAyo karI baLa vaDe eka karyA tA eka dahADA pAchA te baLa vaDe tUTI jaze. ane te dahADA pralayakALa samAna. jogasAdhanAnuM A rahesya bhArata asalIja jANatA. phreMca viplava kAMDAne mAnavajAtinA samasta bhedabhAvane lehI reDIne dheAinAkhaze ema chAtI ThokIne kahetA; paraMtu phaLa ulaTuM ja AvyuM che. yurApamAM rAjAzakti sAme prajAzaktinA, dhanazakti sAme janazaktinA virodhabhAva atyaMta jorathI vadhye jAya che. bhAratavarSanuM paNa lakSya teA hatuM eka sUtre sAMdhavAnuM, paNa enA upAya hatA kaI judoja. bhAratavarSe samAjanI sau jore Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 bhAratadhama judI virodhI zaktione sImAmAM bAMdhI daI ane ekakhIjAthI judI rAkhI samAjakalevarane eka AkhuM' manAvyuM' hatu ane e judAM judAM agane pAtapeAtAnAM judAM judAM kAmamAM ceAjI AkhA zarIrane puSTa khanAvavAnI vyavasthA karI hatI. peAtAnA adhikAranI maryAdA teDIne mIjAnA virodhanI sAMkaLa khakhaDAvavAnA prasa'gaja AvyA na hatA. parasparanA virAdhane mAge samAjanI sau zaktine ceAjI dai sa'grAmayajJa racavAnI ne temAM dhakama ane gharabAra so hAmI rAkha karI nAkhatAM enA jIva cAlyA nathI. enu lakSya te e hatu ke ekatA, dvega, zAnti ane sthiti sthApIne temAMthI mukti pAmavAnA avakAza meLavave. vidhAtAe bhAratavaSa mAM judI judI jAtione kheMcI ANI che. bhAratavAsI AryAM je zakti pAmyA che, te zakti viSe vicAra ati prAcIna kALathI bhAratavaSa karatA AvyA che. ekatA sAdhanArI e sabhyatA te mAnavajAtinI sabhyatA. e sabhyatAnA pAcA nAkhavAne mATe bhAratavarSe nAnA prakAranI sAmagrInA upaceAga karyAM che. pArakA mAnIne eNe kAIne pAchA kADhayA nathI, anAkhelIne eNe kAIne bahAra kADhayA nathI, asa'gata mAnIne eNe kazAne hasI kAyu' nathI. bhAratavaSe sava'ne sagharyo che, sane svIkAryo che. ema badhAne ekaThA karIne paNa AtmarakSaNa karavA jatAM A aneka prakAranI sAmagrIne vyavasthAmAM, sayamamAM rAkha vAnA upAya levA ghaTe; e badhAMnI sAThamArImAM dArU pAi ne choDI mUkelAM pazunI peThe cheADI mUkavAmAM Ave ane ekabIjAnI sAthe majhADavAmAM Ave ethI kaI kAma cAle nahi. emane svataMtra rAkhIne paNa mULabhAve AMdhIne adhA ne eka karyA; sAmagrI game tyAMthI AvI haze, paNa sacama bhAratavarSanA yuropa khIjAne dUra rAkhI, tenA nAza karI samAjane salAmata rAkhavA icche; amerikA, oNsTreliyA, nyujhIlAMDa, kepa kelenI vagere pradezeAmAM A mAkhatA pArkA anubhava ApaNane maLI cUkayA che. enuM kAraNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratavarSanA itihAsa 11 evuM che ke, temanA peAtAnA samAjamAM suvyavasthita sayamasAMkaLa nathI-peAtAnI aMdara mIjA saMpradAyanAne caiAgya sthAna ApI zakatA nathI, ane je samAjanAM aMga che, e sau samAja upara khAjAsvarUpa thaI paDe che evI sthiti mAM bahAranA leAkane e samAja kevI rIte sthAna ApI zake ? peAtAnAja jyAM upadrava ubhA kare, tyAM pArakAne peAtAnAM karI levAnI emanI tAkAta zI? je samAjamAM niyama che, ekatAnu vidhAna che, savane svataMtra sthAna ane adhikAra che, teja samAja bIjAne peAtAnA karI zake.game teA pArakAne kApI, mArI, kheAdI kADhI peAtAnA samAjanu ane sabhyatAnu' rakSaNa karI zakAya ke game teA pArakAne pAtAmAM meLavI laIne suvyavasthita sayamathI sthAna karI apAya-A bemAMthI eka rastA heAI zake. yurope prathama rastA laIne samasta vizvanI sAthe vireAdha karI mUkayeA che bhArate bIjA rastA laIne sarvene dhIre dhIre peAtAnA karI levAnA upAya lIdhA che. jo dhama pratye zraddhA hAya, dhamaneja mAnava sabhyatAnA aMtima Adaza mAnavAmAM Ave, teA bhAratavarSanA rastAneja uttama mAnavA paDaze. pArakAne peAtAnA karI levAmAM ja pratibhA rahelI che. bIjAnI aMdara samAveza karI levAnI zakti ane khIjAne peAtAnA karI levAnI karAmata emAM ja pratibhA rahelI che. bhAratavaSa mAM e pratibhA ApaNe joi zakIe chIe. bhAratavarSe vinAsa kAce bIjAmAM samAveza karI lIdheA che, ane saheje mIjAnI sAmagrIne pAtAnI karI lIdhI che. videzI : A jene mUrti pUjA kahe che, tene joIne bhAratavaSa DarI garcA nathI; peAtAnAM nAka caDhAvI dIdhAM nathI. bhAratavarSa puli, zatrura, vyAdha Adi anAya jAtio pAsethI bIbhatsa sAmagrI laine tenI aMdara peAtAnA bhAva utArI dIdhA che--tenA dvArA peAtAnA AdhyAtmika bhAva prakaTa karI dvIdheA che. bhAratavaSa kazAnA tyAga kare nahi, satu grahaNu karIne tene peAtAnuM banAvI dIdhuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma e ekatAvistAra ane sama dhama dhana kevaLa samAjavyavasthAmAM ja nahi, paNa dharmanItimAMya joie chIe. gItAmAM jJAna, prema ane karmanI madhye je saMpUrNa joga sthApavAnA prayatna joIe chIe, temAM bhAratavarSanI ja vizeSatA che. yuropamAM 'rIlIjiyana' nAme je zabda che, tenA arthanA zabda bhAratavarSanI bhASAmAM hAi zake nahi; kAraNa ke bhAratavarSanA dharmamAM mAnasika vicchedane sthAna nathI. ApaNI buddhi, zraddhA, AcAra, ApaNA A leka ane paraleAka saune sAthe mAMdhIne ja ApaNA dhama udbhavye che. bhAratavaSa tenA vibhAga karIne ekane padivase paheravAnA ne bIjAne paherI phADavAnA paiAzAka banAvatA nathI. hAthanuM jIvana, paganuM jIvana, mAthAnuM jIvana, peTanu' jIvana jema alAyaduM nahi, temavizvAsanA dhama, AcaraNanA dhama, rivavAranA devaLane dhama, bAkInA cha divasanA dhama ane gharanA dhama, ema bhAratavarSe dharmInA judA judA bhAga karI rAkhyA nathI. bhAratavarSanA dhama te samasta samAjanA dharma, tenuM mULa mATImAM ne mAthu AkAzamAM. tenA mULane ne mAthAne chUTu' rAkhIne bhAratavaSa jue nahi. dhamane bhAratabhUleka-AkAzaleAkanyApI, mAnavanA samasta jIvanavyApI eka mahAvRkSa samAna mAne. va 162 pRthvInA sabhya samAja sAme bhAratavaSa judAne eka karavAnA Adaza mUke che, e enA itihAsathI siddha thaI zakaze. ekane vizva madhye ane nijane AtmA madhye anu bhavI e ekane anekamAM sthApI, jJAna dvArA prakaTa karI, ka dvArA sthApana karI, premadvArA prApta karI, jIvanadvArA pracAra karI aneka vAMdhA vipatti-durgati-sugati vacce thaine bhAratavarSe peAtAnA mAga karyA che. itihAsamAM thaine jyAre bhAratanA e nityanA bhAvanA anubhava karIzuM, tyAreja ApaNA arvAcIna sAthenA prAcInanA vicchedya TaLI jaze. (1903) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0.1 kimI ''' , kA che ja To " - * . * * * ka 13-dharmavirodhanuM dRSTAnta bIjI eka jagAe meM lakhyuM che ke, A dezamAM yurI dvArA nyAya karavAne adhikAra ApavAnI bAbatamAM eka aMgreja prophesare kaheluM ke A dezanA ardhasabhya lekane prANanA mAhAbhyanuM (eTITI opha lAIphanuM) bhAna nathI, mATe emane jyurIne adhikAra Apa e sarvathA agya che. prANanuM mAhAmya ApaNA karatAM aMgreja vadhAre - samaje che, e vAta sAcI nA hoya te paNa jANe ke ApaNe svIkArI laIe. tyAre eTalA mATe te jyAre e khUna kare tyAre ene aparAdha ApaNuM karatAM paNa meTe. paNa ApaNe joIe chIe ke, kaI aMgreja dezInuM khUna kare tyAre paNa aMgreja nyAyAdhIza ane aMgreja yurInI kacerImAMe khUnI phAMsInI sajA khAya nahi. prANanuM mAhAmya pite bahu jhINuM rIte jANe che. evAM pramANa vakhate khUnI mAnate haze ke, aMgreja tenI pAse che; paNa dezI lekane enAM e pramANa te dekhAtAM nathI. evA nyAyathI ApaNane be bAjuethI ghA lAge. prANa je javAne te te jAya ja, ne tenA upara mAna jAya e juduM. ethI ApaNuM jAtinuM je apamAna thAya tethI ApaNA badhAnAM zarIra upara ghA lAge. iglAMDamAM leba nAme eka vartamAnapatra che ane tyAMnA bhadrakamAM AbarU pAmeluM che. temAM lakhyuM che ke, Tami eTakina (palaTaNane eka gere) dezI lekane mArI nAkhavAnA irAdAthI mAre nahi, paNa mAra khAIne dezI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 bhAratadha marI jAya ene mATe TAmi bicArAne thADe! daDa te thAya IMja, ne taiya dezI vamAnapatro cItkAra karI mare che. TATama eTikana mATe darada te ahu dekhAya che, paNa seTITI ek lAipha' kyAM AgaLa ? je pAzava zvAne maLe araiALa phATe, e ghAnuM baLa e bhadra vartImAnapatranA AkSepamAM paNa nathI zu' ? peAtAnI jAtanA khunI upara snehaSTi rAkhIne mAryAM gaelA mANasanA sagAsa``dhInA vilApane kreAdha karI tiraskAra, ethI te zu khUnane pASatA nathI ? gheADAka vakhatathI ApaNe jotA AvyA chIe ke, yuropiyana sabhyatAmAM dharmanItinA Adarza sAdhAraNa rIte abhyAsa upara AdhAra rAkhe che. dhama samajavAnI zakti e sabhyatAnA aMtaHkaraNanI aMdara prakaTelI nathI. eTalA mATe abhyAsanI sImA bahAra e Adarzane raste jaDI zake nahi te aneka vAra ADe raste mAryAM jAya. surepiyana samAjamAM ghereghera kApAkApI mArAmArI thai zake nahi. ema karavAthI tyAMnA sAdhAraNa svA mAM virAdha Ave. jhera daine ke hathiyAra mArIne khUna karavAnA abhyAsa yuropamAMthI keTalIka sadIe thayAM cAlyA gaye che. paNa hathiyAra vinA--leAhI pADayA vinA paNu khUna te thai zake, paNu aMtaramAM svAbhAvika dha jJAna thAya tA evu' khUna paNa ni MdAya ane pachI thavAnA sabhava rahe nahi. eka khAsa daSTAnta laine e vAta vadhAre spaSTa karIe. henrI seveja le'Dera nAme eka prakhyAta musAphara hatA. TieTanA tIsthAna lAsAmAM javAnI ene bhAre tAlAvelI lAgelI. badhAne e vAtanI khabara che ke, DibeTanA leAkeA yurepiyana pravAsIo ane mizanarIe upara zaMkAnI najare jue che. temanA duCma ghATarastA videzIe jANatA nathI, e hakIkata emanA rakSaNane mATe emanA lAbhanI che. e lAbha jyographIkala seAsAiTInA hAthamAM sAMpI daI nirAMte uMghavAne teo rAjI thAya nahi, te emanA doSa kADhI zakAya nahi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAvirodhanuM dRSTAnta 165 paNa bIjAnA vAMdhA mAnavA nahi, kAinA vAMdhAne gAMDhavuM nahi, e tA yureApanA dhama che. pratyeAjana kaii DAya ke na hoya, paNa vipatti oLaMgI jaI mahAdurI kaye paNa yurepamAM evI vAhavA eTalAya ke evI bahAdurI karavAnuM mana ghaNAne thai jAya, yureApanA bahAdura leka dezavidezamAM vipatti khALatAja kare che. game te upAye paNa lAsAmAM yurepiyana paga mukAya te yuropanA samAjamAM enI AbarUnI mA rahe nahi. AthI parvata paranA maranA ane TimeTanA leAkeAnA vAMdhAnI paravA na karatAM lAsA javuM te joieja. le'DAra sAhebe AlamArAthI kumAyuna tarapha jAtrA zarU karI ane caMdanasiMha nAme eka hiMdu cAkarane sAthe lIdhe. kumAyuna prAntamAM TieTanA sImADA upara briTiza rAjyamAM zekA nAme eka pahADI jAta che. TibeTana leAkeA nA bhayathI ne trAsathI teo ka patA rahe che. TimeTanenI pIDAmAMthI briTiza rAjya A leAkanu rakSaNa karI zakatuM nathI, evA AkSepa le'DeAra sAhebe vAravAra karyAM che. e zekA lekamAMthI ja sAhebane kuli-majUra levA paDavAnA hatA. bahu mahenate trIsa mANase ekaThA karI zakAyA. tyAra pachI pravAsa zarU thaye.. majUra kai rIte nAsI na jAya e tarapha sAhebanuM mukhya dhyAna rAkAyuM. temane nAsI javAne ceAgya kAraNa paNu hatAM. leDere pAtAnA pravAsavarNananA pacIsamA prakaraNamAM lakhyuM che ke e majUra leAka jyAre vagara khececAlye gaMbhIrabhAve pITha upara khAjo laine dayAmaNI rIte hAMphatA hAMphatA uMcA ne uMcA pahADa para caDhayA jatA hatA, tyAre manamAM bIka lAgatI hatI ke emAMthI keTalAka game tyAre paNa pAchA jatA raheze. "" mAre pUchavAnuM eTaluM ja ke evI zaMkA jyAre tamArA manamAM thAya che tyAre e hatabhAgIone temanI marajI viruddha mAtanA meAMmAM lAta mArIne hAMkI javA ene zu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 bhAratadhamAM nAma ApavuM ghaTe ? tamArI tA thaze vAhavA, ne tenI upara vaLI dhana maLavAnA paNa sArI rIte sabhava che-tame te e AzAe jIvasaTosaTanu` kAma karI zake, paNa e zenI AzAthI e kai sahI zake ? vijJAnanA unnatiyugamAM jIvaccheda (vIvIsekazana ) upara yurepamAM aneka tarkavitarka thAya che. jIvatAM ja'tu upara parIkSA karatI vakhate vedanA na thAya evu` auSadha Apavu joie, evA paNa vicAra thAya che. paNa bahAdurI karI vAhavA levAne mATe majUrone temanI icchA viruddha laI javAne mATe pIDA karavAmAM Ave; pravAsananamAM e pIDAnuM paNa varNana thAya; samAlAcake enA upara tALIo pADe; e graMthanI AvRtti upara AvRttio prakaTa thAya ne khapI jAya; hajAra hajAra vAMcanArAe e khadhAM varNana vismayathI vAMce ane Ana'dathI enI carcA kare; paNa baraphanA kaThaNa raste e zAnta zeAkI-kulIee rAtadahADo asahya duHkha bhega yu-emane zuM maLyuM? leDara sAheba mAneA ke lAsAmAM paheAMcyA, paNa tethI jagatapara eve te ze| upakAra thai javAnA hatA ? ane e bicArA bhayabhIta thaI gayelA, nAsI javAne Atura mANasane pIDIne lAtA mArI mRtyune mAge dhakelavA e sArU mAnI zakAya ? paNa ene mATe te lekhakane ya saMkeca thatA nathI, ne vAcakane ya dayA AvatI nathI ! TibeTane bahu ni yatAe pIDe che, ane mArI nAkhe che, e kAraNe zekA leAka TieTanAthI bhace kape che; temane TibeTaneAnA pajAmAMthI ugArI levAne aMgreja rAjya kevuM azakta che, e te leDAra jANatA hate-e ema paNa jANatA hatA ke je utsAhai, uttejane ne praleAbhane pAte sAhasa kheDatA hatA, temAMnuM leza mAtra e bicArA zAkAone te na hatuM. ane chatAM ya le'Dora peAtAnA pustakamAM 165 me pRSThe je zabdamAM je bhAve peAtAnA majUronA bhayaduHkhanu varNana kare che tenA tarajUme nIce ApyuM cheH " dareka majUra hAthe mAM DhAMkIne AkuLavyAkuLa thaI jaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmavirodhanuM dRSTAnta 167 raDatA hatA. kAcinA e gAla upara AMkhamAMthI AMsu vahyAM jatAM hatAM, DhaoNlA dhruske raDatA hatA ane DAku temaja bIjA je eka TieTane mAr' kAma lIdhu' hatuM, ane je badhAe bIkanA mAryAM peAtAnA veza badalI nAkhyA hatA, teo pAtAnA khAjAnI pAchaLa satAI beThA hatA. amArI avasthA jo ke bhayabharI hatI, tepaNu amArAM mANusenI A bhayAtura dazA dekhIne mane hasavuM AvyA vinA rahyuM nahi." tyAra pachI e abhAgIA nAsI javAnA prayatna kare teA leDAre temane evI dhamakI ApIne zAnta karI dIdhA ke, je keAi nAsI javAnA ke sAme thavAnA prayatna karaze tene gALI cheADI mArI nAkhIza. leDAra sAheba sahejasAja kAraNamAM paNa geALI mAravA kevA uzkerAI jAya che, tenuM pramANu khIje ThekANe ApyuM che. TimbeTI vahIvaTadAre e leDArane peAtAnI hadamAM pesavAnI jyAre manA karI, tyAre teNe pAchA pharavAno DoLa karyAM. eka khINamAM utarIne dUkhIna mAMDI joyuM te jaNAyuM ke, pahADanA zikhara upara Azare trIseka mAthAM paththaranI ADamAMthI dekhAtAM hatAM. sAheba lakhe che keH " mane khaDuM krodha caDhace. jo IcchA ja hAya teA khullI rIte mArI pAchaLa kema Ave nahi-dUra rahIne zAmATe pahero bhare ? AthI me mArI AseAgajI rAIphala lIdhI ne jamInapara sapATa sUte, pachI je mAthu' sauthI spaSTa dekhAyuM tenA upara nizAna tAkayuM, " ahI e AthInI to majA che ! chupAvAnI laiMDAra sAhebane keTalA badhA tiraskAra che! te pAte, ane tenI sAthe eka jaNu mizanarI hiM'du jAtrALunA veza laIne, TIeTa jatA hatA; manAI thatAM hiMdustAnamAM pAchA utaravAnA DoLa karIne chAnAmAnA lAsA javAnA prayatna karI rahyA hatA enu tA kai nahi, ne emanI e cArI upara sAme chupAane paherA bharAya e vAta leDara sAhebane eTalI asahya lAgI ke peAte lAMmA thaine jamIna upara sapATa sUi gayA ane ema sAme na Trukhe e rIte chupAIne peAtAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 bhAratadhama ke " e khAyalAone ,, Aiso-gajI rAIphala tAkI elyA samaja pADI devAnI mane icchA thAya che. " dUrathI chupAIne rAila calAvavAmAM sAhebe je bahAdurI batAvI te mATe vicAra karanArU te tyAM keAI hatuM nahi. ApaNA pAtyAnI duLatAnI tA aneka vAte ApaNe sAMbhaLI che, paNa tAya katharoTa kuMDAnI kheADa kADhe enA jevI vAta karatAM pazcimanA leAka peThe ApaNane AvaDe nahi. kharI vAta tA bhAI e ja che ke, kAMDAMmAM jora hAya te nyAya kara vAnI sattA peAtAnA hAthamAM letAM vAra keTalI ? ane evuM thAya tyAre pArakAnA tiraskAra karavAnA abhyAsa badhAI jAya ane peAtAnA sabadhamAM nyAyane avakAza ja maLe nahi. eziyA AphrikAmAM pravAsIe anicchuka nAkA ane majUrA upara je julama gujAre che, deza khALavAnI lAhyamAM chaLe-maLe-kauzale je rIte emane du:khanA ane meAtanA mAMmAM dhakelI lei jAya che e bApu kAithI a jANyu` nathI. ane 'seTITI opha lAIpha' sakhadhe e adhI pAzcAtya sabhya jAtione bahu tIvra bhAna hAya tApaNu e kAI jagAe emane ADa karatI nathI. enuM kAraNa e che ke dhama baMdha pAzcAtya sabhyatAnu' aMdaranuM aMga nathIstrArakSaNanA prAkRtika niyame bahArathI ja enuM nAma devAya che. eTalA ja mATe yureApanA sImADA bahAra emanA dharmanI prakRtimAM vikAra thaI jAya che. e tA zuM pazu e sImADAnI aMdara paNa jayAM svArthanA prazna pramaLa thaI uThe, tyAM yAdhanu' rakSaNa karavu' ane yurepa nabaLAI mAnI have tA enA paNa tiraskAra kare che. vigrahane samaye sAmA pakSanuM sarvasva khALI mUkavu, temanAM anAtha strIbALakAne keda karI levAM e khadhI vAtAnI viruddha tame khelA tA tamArI vAtAne 'seTIme'DiliTa' gaNI kADhe, yu5mAM sAdhAraNa rIte asatyaparAyaNatA dUSaNarUpa manAya che ane te paNa peAlITIkasamAM eka pakSa khIjA pakSa upara haMmezAM asatyanA Aropa mUkayeja jAya che. e ja kAraNe cIna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmavidhinuM dRSTAnta 169 vigrahamAM yuropiyana senAne upadrava barbaratAnI sImA oLaMgIne cAlyo hate ane kege pradezamAM svArthonmatta, belajIamane vyavahAra pizAcikatAe jaI pahoMcyo che. dakSiNa amerikAmAM ni upara zA zA julama thAya che, te nyuyorkamAM prakaTa thatA "paTa" nAmanA vartamAnapatramAMthI bIjI julAInA vilAyatanA "DelI nyasa"mAM karelA utArAthI samajAze. najIve bahAne sIdI strIpuruSane piolIsa kheMcI jAya, mAjIsTreTa tyAM emane daMDa kare, keTamAM ubhelA gerAe e daMDa bharI de ane eTalA paisA peTe teo e bicArA sIdIone gulAma banAvIne laI jAya. tyAra pachI cAbuka, leDhAnI sAMkaLe ane eve e aneka upAye temane garabaDa karatA ne nAsI jatA aTakAve. eka sIdI bAIne te cAbuke mArI mArIne mArI nAkhI che. eka bIjI rasIdI bAIne be dhaNuM karavAne aparAdhe keda karI hatI. e pilIsa aTakamAM hatI te vakhate eka gorA bAri. sTare ene kesa hAthamAM lIdhe ne kerTamAM hAjara karatA pahelAM ja polIsa aTakamAMthI ene nirdoSa TharAvI choDAvI dIdhI. pachI bArisTare pitAnI phInA dAvAmAM e sIdI bAIne mekI kempamAM cauda mahinA sudhI kAma karavAne mekalAvI dIdhI. tyAM ene nava mAsa sudhI cAvI-tALAmAM baMdha karIne aTakAvI rAkhI. pachI enI IcchA viruddha jorathI eka bIjA mANasa sAthe paraNAvI dIdhI ne ene jaNAvI dIdhuM ke, tArA pahelA dhaNu sAthe vivAha gerakAyadesara che ane tethI enI pAse jaI zakaze nahi. A dhaNInI sAtheja rahevuM paDaze. eka vAra e nAsI jAya che e zaMkAe enI pAchaLa kUtarAo choDI dIdhA hatA ane tene zeTha mekIe tene pitAnA hAthe cAbukane mAra mAryo hato ane tenI pAse sogana levarAvyA hatA ke, cauda mAsanI sajA pUrI thayA pachI paNa mahine pAMca DaoNlaranA pagArathI teja jagAe kAma karIza. 'DelI nyUsa kahe che ke, raziyAmAM yAhudIonI hatyA bhA. 15 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 bhAratadharma ane keLAmAM bejiyamane julama vagere joIe chIe tyAre anya keI upara dezane Arepa deve muzkela lAge che. ApaNA dezamAM dharmane je Adarza che, te hRdayanI sAmagrI che. ene bahAranI sImAthI rokI rakhAya nahi. ApaNe je eka vAra "senkaTITI oNpha lAIpha" svIkArI laIe te pachI pazupakSI-kITapataMga kazAne enI sImAbahAra rAkhIe nahi. bhAratavarSa eka vAra mAMsabhakSI hatA, Aje ene mAMsane niSedha che. mAMsabhakSI jAtie pitAne saMyamamAM mUkI eke vAre mAMsAhArane tyAga karyo che. lAge che ke, jagatamAM evuM bIjuM daSTAnta che ja nahi. bhAratavarSamAM joI zakIe chIe ke, garIbamAM garIba mANasa paNa je upArjana kare, te dUra dUranAM sagAMsaMbaMdhIo sAthe vahecIne khAtAM saMkecAya nA. svArthane paNa eka prakArane nyAcya adhikAra che, e vAtane ApaNe aneka prakAranAM saMkaTo veThIne paNa bane tyAM sudhI dabAvI rAkhI che. ApaNA dezamAM baLa ane yuddhamAM dharmarakSA karavAnuM vidhAna che-hathiyAra vinAnAne, nAsatAne, zaraNe AvelA zatrune mATe ApaNe kSatriyone je dharmavihita dharma-Tharyo che, te yuropane te hasavA jevuM lAgaze. ane tenuM e ja mAtra kAraNa che ke dharmane ApaNe aMtaranuM dhana mAnI Adara karIe chIe. svArthane prAkRtika niyama ApaNuM dharmane ghaDI kADhate nathI, paNa dharmane niyama ApaNA svArthane saMyamamAM rAkhavAnI ceSTA kare che. eTalA mATe ApaNe bahAranA viSamAM durbaLa heIe, tethI je ke ApaNe bahAranA zatruthI parAjaya pAmIe, tathApi ApaNA svArtha ane saraLatA upara dharmanA Adarzane vijayI karyAne prayatnane kAraNe gaurava prApta karyuM che, te kadI vyartha jaze nahi-e paNa eka dahADe Avaze. (1904) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haS () 14-speza samAna* ApaNA dezamAM yuddhavigraha, rAjyarakSA ane nyAya kArya rAjA karatA, paNa vidyAdAnathI mAMDIne jaladAna sudhInuM saghaLuM kAma samAja evI saraLatAthI karI zako ke Aja sudhImAM aneka rAjAnAM rAjyo ApaNA deza upara thaIne nadInA pravAhanI peThe vahI gayAM, te paNa ApaNuM dharmane nAza karI ApaNane pazu jevA karI zakyAM nahi, samAjane nAza karI ApaNane kevaLa daridra karI dIdhA nahi. rAjA rAjAmAM laDAIne aMta nahi, paNa ApaNA marmara zabda zobhatA veNukuMjamAM, ApaNA AMbA ane AmalInA vananI chAyAmAM devamaMdira baMdhAya, atithizALA sthapAya, taLAva khodAya, gurumahAzaya AMka gekhAve, TelamAM zAstra bhaNuMvavAnuM baMdha thAya nA, caMDImaMDapamAM rAmAyaNane pATha thAya ane kIrtananA avAjathI gAmanAM AMgaNAM gAje. bahAranI sahAyatAnI apekSA samAja rAkhe nahi, ane bahAranA upadravathI daridra thAya nahi. pANInuM bahu duHkha che, evI vAte te Aje ApaNe dezamAM sAmAnya thaI paDI che. sauthI vadhAre zokanI vAta te tenA mULakAraNa saMbaMdhe che. Aje samAjanuM mana samAjanI aMdara nathI, ApaNuM mana bahAranI dizAe che. * baMgALAmAM jaLakaSTa nivAravA sarakAre potAno abhiprAya jAhera karyo tyAra pachI A nibaMdha lakhAyo hato. * prAcIna praNAlInI pAThazALAne baMgALAmAM Tela kahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadha kAi nadI je gAmanI barAbara pAse thaine vahI jAya che te gAmanI pAsethI te nadI khasI jAya, ne tenA pravAha dUra cAlyA jAya, teA te gAmanuM jaLa cAlyuM jAya, phaLa cAlyuM jAya, svAsthya cAlyuM jAya, vyApAra cAlyA jAya, mAganuM jaMgala thaI jAya, pahelAMnI samRddhimAM manelAM ghara khaMDera thai paDe, tenI tUTelI bhItAnI phATAmAM vaDapIpaLA ugI nIkaLe ne temAM ghuvaDa-vAgeALane AzareA maLe. 172 manuSyanA cittapravAha nadInA pravAha jevIja cIja che. e cittapravAhathI ma`gALAnAM chAyAzItala gAma mahu divasa sudhI nIroga ane Ana'dita rahyAM hatAM Aje aM gALAnAM e gAmAthI maMgALIonI cittadhArA khasI gaI che, tethIja enAM devAlaya chaNu-enA cha ddhAra karanAra kAi nathI; enAM jaLAzayeA purAi gayAM che-ane pharI durasta karanAra kAi nathI; samRddha ghara khAlI thaI paDayAM che-- tyAM utsavanA Anadradhvani sa'bhALatA nathI tethIja Aje jaLadAnanI vyavasthA karanAra sarakAra mahAdura, svAsthyadAnanI vyavasthA karanAra sarakAra bahAdura, vidyAdAnanI vyavasthA mATe paNa sarakAra bahAdurane khAraNe mAMmAM taraNuM ghAlI pharavu paDe che, je jhADa eka vAra peAtAnAM phUla peteija phuTAvatu, tene Aje AkAzamAMthI phUlavRSTi thAya e AzAe sa sakalI DALIe uuMcI karI prArthanA karavI rahI che. vakhate enI prArthanA majUra paNa thAya, tame e sau AkAzakusumane lIdhe enu vaLavAnuM zuM? agrejImAM jene 'sTeTa' kahe che tene ApaNA dezamAM Adhunika bhASAmAM sarakAra kahe che. e sarakAra prAcIna bhAratamAM rAjazaktirUpe hatI. paNa vilAyatanA sTeTa ane ApaNI rAjazakti vacce bheda che. vilAyate dezanAM samasta kalyANadharmanA bhAra sTeTanA hAthamAM soMpI dIdhA che-bhAratavarSe temAMnA kaIka bhAgaja sAMkhyA che. jeo dezanA gurusthAne hatA; je samasta dezane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadezI samAja 173 vinA pagAre vidyAzikSA, dharmazikSA detA AvyA che, temane pAlana karavAnuM, temane Adara karavAnuM kartavya rAjAnuM nahetuM ema nahi. paraMtu mAtra aMzabhAge, kharI rIte te sAmAnya rIte e kartavya pratyeka guhInuM che. rAjA je e sahAyatA baMdha kare, akasmAt deza kadI arAjaka thaI jAya, tathApi samAjanI vidyAzikSA, dharmazikSA ekadama aTakI paDe nahi. prajAne mATe taLAve rAjA pedAvatA mahetA ema nahi, paraMtu samAjanA dhanavAna leka jema khedAvatA, temaja e paNa dAvatA. rAjA bedarakAra rahe to dezanuM jaLapAtra khAlI thaI jatuM nahi. vilAyatamAM badhA mANase pitAnA ArAma-Ameda ane svArthasAdhanamAM paDayA che, teo kartavyabhArathI pIDAtA nathI, temane samasta moTo kartavyabhAra rAjazaktine seMdhAyo che. ApaNe dezamAM rAjazaktine kaMIka seMpAyuM che kharuM, chatAM paNa prajA sAdhAraNa paNa sAmAjika kartavyathI baMdhAelI che. rAjA yuddha karavA jAya, zikAra karavA jAya, rAjakArya kare athavA AmodapramehamAM dina gALe; ene mATe dharma nyAyane javAbadAra thaze. paNa janasAdhAraNa pitAnA maMgaLane mATe tenA upara bilakula AdhAra rAkhIne besI rahe nahi, samAjanuM kArya samAjanA pratyeka upara AzcaryapaNe ane vicitrarUpe vaheMcAI gayuM che. ema hovAthI jene ApaNe dharma kahIe chIe te samAjamAM sarvatra saMcarI rahyA che. ApaNe pratyeke svArtha, saMyama ane AtmatyAganI vivecanA karI che. ApaNe pratyeka dharma pAlana karavuM joIe. AthI spaSTa samajI zakAze ke, judI judI sabhyatAnI prANazakti jude jude sthAne rahelI che. prajAnA kalyANane bhAra jyAM sthapAyele che, tyAMja dezanuM marmasthAna che. e sthAne ghA karavAthI dezane prANa saMkaTamAM AvI paDe. vilAthatamAM je rAjazakti nAza pAme te samasta deza nAza jAya, kA athavA e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 bhAratadhama pAme, eTalAja mATe yurapamAM peAlITIsa e bahu agatya ne viSaya gaNAya che. ApaNA dezamAM samAja jo pAMgaLA thaI paDe, tAja deza e pramANe sa'kaTamAM AvI paDe. Aja kAraNe ATalA divasa sudhI rASTrIya svAdhInatA mATe ApaNe prANapaNe prayatna karatA nahi, paNa sAmAjika svAdhInatA khUkha yatnathI macAvatA AvyA chIe. tyAM daridrane zikSAdAnathI mAMDIne prajAjanane dhazikSAdAna sudhInuM samasta kAma vilAyatamAM sTeTa upara AdhAra rAkhe che, paNa ApaNA dezamAM prajAjananI dhama vyavasthA upara AdhAra rAkhe che, eTalA mATe agreja sTeTane khacAve teja khace ane ApaNe dhama vyavasthAne macAvIe teja khacIe. iMglAMDamAM svAbhAvika rIteja sTeTane jAgatu rAkhavAmAM leka sadAya ma`DayA rahe. Aje ApaNe aMgrejanI pAThazA LAmAM bhaNIne nakkI karyuM' che ke, jyAre tyAre sarakArane Ara khAsI sAvadhAna karavI eja janasamAjanu mukhya kanya che. ApaNe e jANyuM nahi ke, pArakAnA zarIrane rAjarAja lIsTara lagADavAthI peAtAnA vyAdhinI parIkSA thaI zakatI nathI. ApaNane tarka karavA sArA lAge che, tethI atyAre paNa A taka uThave asabhavita nathI ke, janasamAjanA kama bhAra janasamAjanA sarvAMgamAM sa'cArI rAkhavA sArA ke ene vizeSabhAve sarakAra nAmanI amuka eka jagAe mUkI devA sArA ? mArUM kahevu' ema che ke, A taka vidyAlayanI DIbeTI'ga sosAiTImAM thaI zake, paNa atyAre te A tarka ApaNA kaI kAmamAM Ave nahi. kAraNa ke e vAta ApaNe samajavIja joIze ke, vilAyatanA rAjyanu sTeTa AkhA samAjanI sapATInI upara ja akhaDarUpe sthapAyelu che, e tyAMnA svAbhAvika niyame sthapAyu' che; mAtra tarkathI e maLI zake nahi, atyaMta sArUM hoya tepaNa maLI zake nahi. ApaNA dezamAM sarakAra ahAdura eTale samAjamAMne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadezI samAja 175 kaI nahi, sarakAra samAjanI bahAranI vastu che. tethI karIne je kaMI viSayanI tenI pAse jeTale aMze AzA rAkhIe, te badala svAdhInatA eTale aMze khevI paDe. je karma samAja sarakAra pAse karAvI le, te karma saMbaMdhe te pitAne akarmaNya banAvI de, ane e akarmaNyatA ApaNA dezanI svabhAvasiddha vastu nahatI. ApaNe judI judI jAtionI judA judA rAjAonI svAdhInatA svIkAra karatA AvyA chIe, paNa samAja Aja sudhI potAnAM samasta kAryo piteja karate A che; nAnA moTA keI kAmamAM bahAranA bIjA koIne hAtha nAkhavA dete nahi. AthI rAjalakSamI kadI dezavaTe pAme te paNa samAjalakSmI gheraja rahI zake. Aje ApaNe samAjanAM samasta kartavya ekeeke samAja bahAranA sTeTane ApaNuM meLe hAthe uThAvI uThAvIne seMpavA taiyAra thaI gayA chIe. Aja sudhI hiMdusamAjanI aMdara rahI navA navA saMpradAyoe potAnI aMdara aneka prakAranA AcAravicAra pravartAvyA che, hindu samAja emane tiraskAra karato nathI, AjathI badhuM aMgrejane kAyade baMdhAI gayuM che, dareka pheraphAra pitAne ahiMdI kahI pikAravA taiyAra thaI gaye che. ethI jaNAI Ave che ke, ApaNuM marmasthAna-je marma sthAne ApaNA pitAnA aMte maLe jatana karIne Aja sudhI sAcavI rAkhatA AvyA chIe eja ApaNuM aMtaratama marmasthAna ughADuM thaI paDayuM che, azakta thaI paDayuM che. eja saMkaTa che, bAkI pANInuM saMkaTa e kaMI saMkaTa nathI. pUrve je bAdazAhanA darabAramAM mAna pAmatA hatA, navAbe jemanI salAha ane sahAyatAnI apekSA karatA hatA, teo e rAjaprasAdane yatheSTha mAnatA nahirAjaprasAda karatAM samAjaprasAdane teo uMce mAnatA. teo saMmAnane mATe pitAnA samAja tarapha daSTi karatA. rAjarAjezvaranI rAjadhAnI dilhI temane je saMmAna ApI zakatI nahi, e chevaTanA saMmAnane mATe temane pitAnA akhAta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 bhAratadharma janmagrAmanI jhuMpaDIne bAraNe AvIne ubhuM rahevuM paDatuM. dezanA sAmAnya leka paNa kahe ke e mahAzaya che. e upAdhi temane hisAbe sarakAranI dIdhelI rAjAmahArAjAnI upAdhi karatAM paNa moTI hatI. janmabhUminuM saMmAna teo aMtarathI samajatA hatA-rAjadhAnInuM mAhAsya, rAjasabhAnuM gaurava emanA cittane pitAnA gAmathI khaseDI zakatuM nahi. ethI dezanAM gAmamAM ce kadI pANInuM duHkha na hatuM ane manuSyatvanA rakSaNanI samasta vyavasthA gAmegAma sarvatra thaI zakatI. dezanA leka dhanyavAda Ape, ethI Aja ApaNane sukha nathI, mATe dezanI dizAmAM ApaNuM ceSTAnI svAbhAvika gati nathI. Aje sarakAra pAse bhIkha mAgIe chIe ke tene tAkIda karIe chIe. Aje dezanA jalakaSTa nivAraNane mATe sarakAra lekane madada de che-svAbhAvika madada te so baMdha thaI gaI che. dezanA lekanI pAse khyAti, e paNa emane ruce nA. ApaNuM hRdaya gerAnI pAse gulAmI khata vaDe lakhI ApyuM che. ApaNI ruci sAhebanI dukAne vecAI gaI che. mArA kahevAne bhAvArtha samajavAmAM bhUla thavAno saMbhava che. huM ema kahete ja nathI ke, ApaNe ApaNA gAmanI mATImAM viTAI paDI rahevuM, ane vidyA ane dhananI prAptine mATe bahAra javAnuM kaMI prajanaja nathI. AkarSaNa karI baMgALI jAtine je bahAra tANe che temanI kRtajJatA svIkAravI ja paDaze. ethI baMgALInI samasta zakti prakaTa thaI jAya che ane baMgALInuM karmakSetra vyApaka banI tenuM citta vizALa bane che. paNa eja kSaNe baMgALIne nitya smaraNa karavAnI jarUra che ke, ghara ane bahArane je svAbhAvika saMbaMdha che, tene eke vAre ulaTapAlaTa karI zakAya nahi; bahAra prApta karavuM paDaze te ghera saMcaya karavAne mATe ja, bahAra zakti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadezI samAja 177 vaparAze tA ja hRdayane peAtAnA gharamAM rAkhI zakAze. zikSaNa laIzuM aDhAra, tenA prayAga karIzu ghera. paNa AjakAla te ApaNe " gharane karyuM. bahAra, bahArane karyuM. ghara; parane karyAM pAte, peAtAne karyAM para. " ApaNAM judAM judAM kAmamAM ethI kevI asaMgati thAya che tenuM eka dRSTAnta te ApaNI prAMtika pariSadaja che. e pariSad dezane salAha ApavA ekaThI thAya che, paNu enI bhASA videzI haiAya che. a'grejI bhaNelAne ja ApaNe leAka mAnIe chIe. sAdhAraNa lokasamAjanAM aMtara ApaNAM aMtara sAthe eka karI zakIe nahi, tyAM sudhI ApaNe kaija karatA nathI e vAta ApaNA manamAM vasatI nathI. leAkasamAja sAthe ApaNe judAi karI beThA chIe, samasta kathAvArtAmAM ApaNe ene dUra ubhA rAkhyA che. vilAyatanA hRdayane AkavA mATe chaLakhaLa ane kauzalanA sAja sarajAmanI kazI khAkI rAkhatA nathI, paNa dezanuM hRdaya vilAyatanA hRdaya karatAM vadhAre ki matI che ne tene mATe sAdhanA karavI Avazyaka che; e vAta ApaNA manamAM vasatI nathI. rAjakIya sAdhanAnuM aMtima uddezya dezanA hRdayane eka karavAnu ja che. paNa dezanI bhASA cheADI, dezanI prathA DI, kevaLa mAtra videzInuM hRdaya AkarSIvA mATenA mahuvidha prayatnAne mahA upakArI rAjakIya zikSaNa mAnavuM e ApaNA hatabhAgya dezamAM sAmAnya kathA che. dezanA hRdayane eka karavuM e ja jo aMtima lAbha mAnIe, te sAdhAraNa kAmakAjamAM je samasta hilacAlane ApaNe ati Avazyaka mAnI beThA chIe te saghaLIne dUra karI daine kharekharI rIte dezanI pAse javAnA kayA kayA rastA ciradina ughADA paDayA che tenA upara STi karavI paDaze. vicAra kare ke, ApaNe kharekharI rIteja dezanA vicAra karavAnuM kAma prAMtika pariSadna soMpata tA ApaNe zu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 bhAratadhama karata? tyAre te ApaNe tene vilAyatI DhaMganI na banAvatAM dezI paddhatine meLeA bharata. tyAM gAna ane AtmadapramAda karatA dUradUrAntarathI dezanA leAka ekatra thAta; tyAM vepAranI ane khetInI dezI vastuonu' pradarzana thAta; tyAM bhalA bhalA kathAkAro, kIrtanakAro lAbha Apata ane pAmata. tyAM jAduI phAnasa vagerenI sahAyatAthI leAkasamAjane svAsthya vagerenA upadeza spaSTa rIte ApI zakAta ane ApaNe je kai kahevAnuM hoya, je ka'I sukhadu:khanI vAtA hAya te te bhalebhU 3 ekaDA maLI ApaNI saraLa dezI bhASAmAM karI zakata. ApaNA deza mATe bhAge gAmaDAMmAM vasyA che, e gAmaDAMne jyAre jyAre peAtAnI nADIomAM mahAranA lAhInA anubhava karavAnuM mana thaI Ave, tyAre meLA e enA mukhya upAya che. e meLAja ApaNA dezamAM mahAranu ghera lAvavAnu mukhya sAdhana che. e utsavamAM gAmaDAM peAtAno truTIe bhUlI jAya. ane peAtAnuM hRdaya khelI dAna karavAnuM ane grahaNa karavAnuM' e mukhya sthAna che. jema AkAzanA jaLathI jaLAzaya bharavAnA samaya varSARtu che, temaja vizvane bhAve gAmaDAnuM hRdaya bharI devAnA cAgya avasara maLe che. evA meLA ApaNA dezamAM atyaMta svAbhAvika che. sabhAnA hetuthI leAkane khelAvAtA zakAzIla thaIne e Avaze, emanAM mana khulatAM bahu vAra lAgaze; paNa meLAmAM leAka ekaThA thAya e te mana kholIneja Ave. AthI meLAmAMja leAkanAM mana meLavavAnA prasaga maLe. gAmamAM pAkI pADI . kAmadhaMdhA baMdha thAya tyAreja temanI pAse besavAnA prasa`ga maLe. ApaNA dezamAM evA jillA nathI ke jyAM juduM jIde sthaLe varSamAM jude jude parve meLeA na bharAtA hAya. prathama evA meLAnI tAlikA ane vivaraNanA saMgraha karavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadezI samAja 199 e ApaNu. kanya che. tyArapachI e samasta meLAne dezanA leAkanI sAthe yathArtha rIte paricita thavAnA hetuthI vyavasthA karavI. dareka jillAnA bhadraM zikSita leAka peAtAnA jIllAnA meLAone jo nave bhAve jAgrata kare, nave prANe sajIva karI de, peAtAnu' hRdaya emAM sa'cArI de, e sava meLAmAM jo hiMdumusalamAna vacce sadbhAva sthapAya, koI paNa prakAre niSphaLa rAjakIya viSaya dAkhala thavA na daIne vidyAlaya, rastA, jaLAzaya, enA ghATa, geAcara vagere jIllAnI jarUrIAtA pUrI pADavAnA vicAra cAle, te thADAja samayamAM svadezane saceta karI devAya. mane vizvAsa che ke, phrI phrIne ApaNA dezanAM judAM judAM sthaLAmAM meLA karavAne eka ma`DaLa taiyAra thAya ane te nUtana nUtana jAtrA ( dhArmika nATakA, rAmalIlAnI paddhati upara) kIna kathA vagere racI, sAthe khAcA`Apa, jAduI phAnasanA dekhAvA, vyAyAma jAdunA khela vagerenI vyavasthA kare tenA kharcane mATe teA ciMtA rAkhavAnuM kAraNa nathI. jo teo ekadare pratyeka meLAne mATe jamInadArane pAkanA kaI aza ApavA ane dukAnadArane tenA vecANunA nAnA kaika aza ApavA prArthanA kare tA e aMza meLavavAnA adhikAra maLI zake ane e suvyavasthAthI meLAne lAbhakara manAvI zakAya. e lAlamAMthI badhI vyavasthAnA kharca uThAvI zakAya ane kharca karatAM mAkI vadhe te dezanA kAryamAM vAparI zakAya tA e meLAnA leAka sAthe dezanA hRdayanA saMbadha gADha anI uThe. leAkeA dezane aneka rIte jANI zake ane temanA dvArA dezanAM keTakeTalAMka kArya thai zake e tA vadhu vatAM pAra Ave nahi. ApaNA dezamAM cirakALathI AnaMdaeN-utsava dvArA leAkane sAhityarasa ane dhazikSaNu devAyuM che. Aja aneka kAraNe jamInadAro mATe bhAge nagaramAM vasavA jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 bhAratadha temanAM putrakanyAnA vivAhAdi prasaMge je kaI AmedapramAda kare che te kevaLa nagaranA dhanavAna khaene nATakazALAmAM ne nAcagAnamAM khelAvI pUrA kare che. aneka jamInadAra eve prasaMge prajA pAsethI ugharANu` karatAM acakAtA nathI. Ama gAmaDAnA 8 kUtara nanAH 'miSTAnnanI vyavasthA ta karI Ape, paNa e * miSTAnna mAMthI kamAtra paNa e 8 phtare nanAH 'bhAgavI zake nahi; bhagavI zake mAtra ' bAndhavAH " ane " sAdevAH " AthI maMgALAnAM sau gAma divase divase nirAnada thaI paDayAM che, ane je sAhi tya dezanAM AbAlavRddhe naranArIonAM manane sarasa ane zAlana karI rAkhatuM, te rAja rAja sAdhAraNa leAkathI dUra thatuM jAya che. ApaNA e kalpita meLAsaMpradAya jo sAhityanI dhArA, AnadanA srota gAmaDAMne mANe eka vAra pharI vahevarAve, tA A zasya zyAmalA 'gAla bhUminuM aMtaHkaraNa divase divase zuSka marubhUmi thatuM na jAya. e vAta ApaNe kharAkhara manamAM rAkhavI joIze ke, je meTAM jaLAzayeA ApaNane jaLadAna ane svAsthyadAna detAM, te sau dUSita thaI jai mAtra ApaNane jaLakaSTa Ape che, eTalu ja nahiM paNa rAganuM ane mRtyunu paNa vivaraNa karI Ape che; temaja ApaNA dezamAM je so meLA dhamane nAme cAlyA che, temAMnA paNa ghaNAkharA kRSita thai jai leAkazikSAne mATe kevaLa acegya thai paDayA che. sabhALa rAkhyA vinAnA khetaramAM anAja te pAkatuM nathIja, paNa ulaTA kAMTA ugI Ave che. evI sthitimAM ApaNe ApaNA uddezyanA-e meLAne-jo ApaNe uddhAra na karIe tA svadezanA, dharmanA ApaNe aparAdhI thaIe. ApaNA dezI leAkanI sage dezI dhArA milAvavAnA uddezya zu' hAI zake, tenuM A mAtra eka dRSTAnta dIdhuM ane e uddezyane niyame AMdhI vyavasthita karIne zuM karavAthI dezavyApI ma`gaLa vartAvI zakAya tenA mAtra AbhAsa ApcA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadezI samAja 181 jeo rAjadvAre bhikSAvRtti karavI eja dezanAM mukhya maMgaLa vyApAra che ema mAnatA nathI, temane anya pakSavALA pesImisTa" eTale AzAhIna maMDaLanA mAne che-arthAta rAjAnI pAse kaMI AzA nathI ema mAnI ApaNe nirAzA mAnIe chIe, teTalI nirAzA amUlaka che ema teo mAne che. huM spaSTa karIne kahuM chuM ke, rAjA ApaNane vacce vacce daMDA mArI tene bAraNethI hAMkI mUke che ema jANIne pitAnA uparaja nirbhara rahevuM vadhAre sAruM che. kadI ja evI durlabha drAkSa pAmavAnI hatabhAgya ziyALanI AzAne Azraya huM te na karuM. huM te eja kahuM chuM ke, parAyAnI kRpAbhikSA eja yathArtha pesimisTa" (AzAhIna) dInanuM lakSaNa. meMmAM taraNuM laIzuM nahi te ApaNuM gati nathI, e zabda huM kadI uccArIza nahi. mane svadezamAM vizvAsa che, AtmazaktimAM sammAna che. huM nizcaya jANuM chuM ke, upAya game te he, paNa ApaNe pitAmAM svadezIya svajAtIya ekatA prApta karIne Aje je sArthakatA prApta karavA utsuka banyA chIe, tenI bhIta je pArakAnI parivartanazIla prasannatA uparaja caNAya, je e vizeSabhAve bhAratavarSanA pitAnA upara na hoya, te te pharI pharI vyartha thaI jaze, tethI bhAratavarSane yathArtha mArga karyo che te mATe ApaNe cAre bAju tapAsa karavI joIze. mANasanI sAthe mANasane AtmIya saMbaMdha thApavo e cirakAlathI bhAratavarSanI mukhya ceSTA hatI, dUra AtmIyanI saMge paNa saMbaMdha rAkha joIze, saMtAna uMmaramAM Ave te paNa e saMbaMdha zithila thaze nahi, gAmanA lokonI sAthe paNa varNa ane avasthAne vicAra karyA vinA yathAyogya AtmIya saMbaMdha rAkha joize; guru-purahita, atithibhikSuka ke jamInadAra-prajAvaMda sarvanI sAthe yathAyogya saMbaMdha baMdhAI rahyuM che e mAtra zAstravihita naitika saMbaMdha nathI, e te hadayane saMbaMdha che. emAMnA keI pitRsthAne, koI putrAsthAne, keI brAtRsthAne ne keI mitrasthAne che. bhA. 16 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 bhAratadhama ApaNe je phAinA sabadhamAM AvIe chIe, tenI sAthe kAi yathAyogya sabaMdha AMdhI besIe chIe, eTalA mATe koi paNa avasthAmAM mANasane ApaNe ApaNA kArya sAdhananI kaLa ke kaLanu aMga gaNI zakatA nathI. enI sArI narasI ane mAjI hAi zake, paNa e ApaNuM dezI, ethI ye mATu' e pUrva jApAnanA yuddhvyApAramAMthI mArI e vAtanu' ujjavala dRSTAnta maLaze. yuddhavyApAra kaLane vyApAra che, emAM te sadeha nahi. sainyane kaLanI peThe uThavu paDe, kaLanI peThe cAlavu paDe. paNa chatAMye jApAnanA pratyeka sanika e kaLa cheDIne AgaLa cAlyA-te adha jaDavat nathI; rakatAnmatta pazuvat paNa nathI; mikADAnI sAthe ane e sUtre svadezanI sAthe e pratyeka sanika badhAye che; e sabadhanI pAse peAtAnA sasvane te hAmI de che. e pramANe ApaNA prAcIna kALamAM pratyeka kSetrasanika peAtAnA rAjAne ke prabhune sabadhe madhAi kSAtradhama mAM peAtAne samapI dete. raNakSetramAM e zetara'janAM pyAdAMnI peThe maratA nahi; mANasanI peThe hRdayane sabaMdhe, dharmane gaurave maratA. ethI yuddhavyApAra aneka vakhata virAT AtmahatyArUpa thai paDatA, ane pAzcAtya samAlAcake elI uThe: " e camatkAra-paNa e yuddha nahi !" jApAne e camatkArane yuddha sAthe milAvyeA ane pUrve pazcimanA dhanyavAda prApta karyAM. game tema hAya, paNa e ApaNI prakRti che. pratyeAjananA saMbadhane ApaNe hRdayanA saMbadhe zuddha karI laie, tyAre vyavahAra karI zakIe. tethI anAvazyaka bAjo paNa kaika ApaNe uDAvavA paDe. pratyeAjananA saMbaMdha tA sAMkaDA; AphisamAMja e pUrA thAya. prabhusevaka vacce jo kevaLa prabhusevakanAja sabaMdha rahe, te pagAra devAmAM kAma karavAmAM enA nikAla Ave. paNa jo emAM kei prakAre AtmIya saMbaMdhane svIkAra karavAmAM Ave te ja e beAjAne tANIne putrakanyAnA vivAha ane zrAddhazAnti sudhI javAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadezI samAja 189 A saMbaMdhe bIjuM eka Adhunika daSTAnta ApuM. huM rAjazAhI ane DhAkAnI prAMtika pariSadamAM gaye hatA. e pariSanuM kAma huM ati mahatvanuM mAnuM chuM emAM te saMdeha nahi. paNa Azcarya te e joyuM ke, temAM sAcA kAma karatAM atithisatkAranI dhAmadhUma vadhAre hatI. jANe vararAjAnI jAna gaI hoya tema AhAra-vihAra ane Ameda-pramodane mATe eTale badhe upadrava, ke AmaMtraNa karanArane dama nIkaLI jAya. jo e kahI de ke, tame sau svadezanuM kAma karavA AvyA che, mAre mATe kaMI AvyA nathI; tyAre AvuM vividha prakAranuM rahevAnuM, vividha prakAranuM sUvA besavAnuM roDAlemeneDa, gADIgheDA-A badhuM kharca amAre mAthe kema? je e evuM kahI de te kaMIja anyAya nahi. paNa kAmanuM prajana dekhADI khasI ja javuM e ApaNI jAtanA lokanuM kAma nahi. ApaNe zikSaNanA mAryA bhayaMkara kAmagarA thaI besIe te ye AmaMtraNa karanArane kAma karatAM AtithyamAM vadhAre dhyAna ApavuM paDavAnuM. ApaNe kAmane paNa hRdayanA saMbaMdhathI dUra karavA IcchatA nathI. kharI rIte te e pariSadamAM AtithyathI jeTaluM ApaNuM mana AkarSAtuM hatuM, teTaluM kArya vibhAgathI AkarSAtuM nahatuM. pariSad pitAne vilAyatI vyApAramAMthI e dezI hRdayane eke vAre bAtala karI zakI nahi. AmaMtraNa karanAra atithiene atithibhAve AtmIya bhAve mAna ApavuM e pitAne dharma mAnatA hatA. temane parizrama, kharca, kaSTa vagere keTaluM badhuM hatuM e te je tyAM hatA te ja jANe. kesamAM paNa Atithyane je aMza che, e aMza bhAratavaSaya che, ane eja aMza dezamAM kharuM kAma kare-je aMza kAmane te te mAtra traNa divasane, bAkI te AkhA varSamAM tene te zabdaya saMbhaLAya nahi. atithisevAnI bhAvanA vizeSarUpe bhAratavarSane svabhAva che, tenuM anuzIlana prabaLarUpe cAlu rahe te dezamAM ati AnaMdanA kAraNarUpa thaI paDe. je Atithya gheraghera thAya che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma tethIye vadhAre paritRpti mATe prAcInakALamAM moTA moTA yajJa thatA-Aja te bahu divasathI e lupta thaI gayA che. paNa bhAratavarSa e bhUlI gayo nathI, mATe dezanA kAmane kAraNe saMgha bharAyo, ane e bhAratalakSamIe potAnI avyavahuta purAtana atithizALAnuM dvAra kholI dIdhuM, pitAnA yajJabhaMDAranI vacce pitAnuM hamezanuM Asana grahaNa karyuM. ema karIne keMgresa-pariSadamAM-jyAM vilAyatI tarehanI vakatRtA thAya che ane phaDAphaDa phaDaphaDa tALio paDe che tyAM paNae ghera sabhAomAM paNa-ApaNI je mAtA smitamukhe pitAnA gharanI sAmagrI, pitAne hAthe banAveluM miSTAnna pitAne hAthe sarvene pIrasI khavarAvI cAlI jAya, pachI tyAM zuM thAya che enI te e paravA paNa na kare. mAnA mukha upara kaMIka hAsya phUTe-je e jANe ke purAtana yajJanI peThe A Adhunika yajJamAM mAtra bhaNelAgaNelAja nathI AvyA, mAtra ghaDiyALadhArI lekaja nathI AvyA, paraMtu bolAvyA aNu lAvyA pAmarathI mAMDIne sarva prakAranA loka ajANateja ekaThA thayA che, te e avasthAmAM saMkhyAnuM bhejya ochuM thAya, ADaMbara paNa ocho thAya, paraMtaAnaMdamaMgaLa ane mAtAne AzIrvAde bIjuM sau kAmakAja paNa paripUrNa thaI jAya. game tema hoya, paNa e te spaSTa dekhAya che ke, bhAratavarSa kAma karavA bese teya mAnavasaMbaMdhanuM mAdhurya bhUlI zake nahi, e saMbaMdhanI samasta javAbadArI svIkArI le. ApaNe e samasta-moTe bhAge anAvazyaka-javAba dArI saheje svIkArI che, mATe ja bhAratavarSamAM ghera ghera, uMcanIcanA, gRha-atithinA gADha saMbaMdhanI vyavasthA sthapAI che. eTalAja mATe Tela ( gurune ghera cAlatI zALA), pAThazALA, jalAzaya, atithizALA, devAlaya, apaMga pAlana vagere mATe kaI divasa keIne vicAravuM paDatuM nathI. Aja je e sAmAjika saMbaMdha chUTI jAya, je annadAna, jaladAna, AzrayadAna, svAccadAna, vidyAdAna vagere Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadezI samAja 185 sAmAjika tatrya chinna samAjamAMthI chUTI bahAra paDI rahe, te ekevAre AdhArU nahi thaI jAya ? ghara ane gAmane kSudra saMbaMdha ALagI pratyekane vizva sAthe ceAga dai anubhava karAvavAne mATe hindu dhame mAga tAnyeA che. hindudharma samAjanI pratyeka vyaktine pratiddhina pacayajJa dvArA devatA, RSi, pitRpuruSa, samasta manuSya ane pazupakSI sAthe peAtAnA magaLa saMbadha yAda karAvyA kare che. e dhama no yathArtha rIte pALavAmAM Ave, te vyaktigata bhAve pratyekane mATe ane sAdhAraNabhAve vizvane mATe maMgaLakara manI uThe. e ucca bhAvathI ApaNA samAjamAM pratyekanI sAthe samasta dezanA naityika sabaMdha bAMdhavA zu asabhavita che ? pratidina svadezane marI dareka jaNa eka paisA, ethI ce enDru eka mUThI ke adhI mUhI cAkhA, svadezakhalisvarUpe dAna nA karI zake ? hiMdudhama zu ApaNAmAMthI pratyekane A ApaNA devatAnA vihArasthaLa, prAcIna RSinA tapasyAnA Azrama, pitRpitAmahanI mAtRbhUmi, bhAratabhUminI sAthe pratyakSa sabadhe bhaktine madhane bAMdhI zakaze nahi ? svadezanI sAthe ApaNA ma'gaLasa''dha e zuM ApaNAmAMthI pratyekane nya ktigata thaze nahi ? ApaNe zuM svadezanAM jaladyAna, vidyAdAna vagere magaLa kAM pArakAnA hAthamAM soMpI dai dezamAMthI ApaNI ceSTA, ciMtA ane hRdayane ekevAre vicchinna karI daIzuM ? sarakAra Aje baMgALa dezane jalakaSTa nivAraNu mATe pacAsa hajAra rUpiyA Ape che ane dhAro ke ApaNI hilacAlanA pracaMDa maLe. pacAsa lAkha ApyA ne jalakaSTa ekevAre nivArAyuM; tA ya phaLa zuM? phaLa e thayuM ke sahAyatA ane kalyANane sUtre dezanuM je hAya mAja samAjamAM rahI kAma karatuM hatuM ane tRpti pAmatuM hatuM, te Aje videzInA hAthamAM samarpaNa karAyu. jyAMthI samasta deza upakAra pAmaze. tyAMja e peAtAnuM samasta hRdaya doraze. svAbhAvika rIte ja deze dezanuM dravya aneka mAge aneka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 bhAratadhama AkAre videzamAge DhADayu jAya che, evA ApaNe AkSepa karIe chIe; paNa dezanu hRdaya jo jAya, deza sAthenA samagra kalyANasa aMdha ekeeke jo videzI sarakArane soMpI devAmAM Ave, ApaNA hAthamAM kazuMya bAkI na rahe, te paradeza vahetA dravyapravAha karatAM zuM AchA AkSepanuM kAraNu che ? A kAraNe ApaNe sabhAo bharIe, darakhAsta karIe ane e pramANe dezane aMdara tathA khahAra saMpUrNa bhAve pArakAnA hAthamAM phekI devAnI ceSTA karIe e te dezahitaSitA ? kadI nahi. e prayatna kadI A dezamAM Adara pAmaze nahi; kAraNa, e bhAratavarSanA dharma nathI. aMte dUranA sabaMdhavALA anAtha AtmIyane paNa pArakAnI bhIkha upara laTakatA rAkhI zakIe nahi-temane paNa temanAM saMtAna sahita samAna sthAna Apyu che; bahu kaSTe pedA kareluM dhana pazu bahu dUranA kuTu'bInI sAthe vaheMcI khAtAM ApaNe kadIye evA vicAra lAvatA nathI ke, e asAmAnya vyApAra che, tyAre ApaNe ema kahIzuM ke ApaNI jananI janmabhUminA bhAra vahana karI zakIzuM nahi ? videzIe ciradina. ApaNA dezane annajaLanI ane vidyAnI bhikSA Apaze, ane ApaNuM kavya eja raheze ke, bhikSAnA TukaDA manamAnatA na maLatAM ApaNe cIseAja pADayA jaIe ? kadI nahi-kadI nahi ! svadezanA bhAra ApaNe pratyeka ane pratidina grahaNa karIzuMemAMja ApaNu gaurava, eja ApaNA dharma. ApaNA samAja eka mahAna svadezI samAja thai zake e samaya AvyA che. hu ekalA nathI, huM kSudra hovA chatAM mAza phAi tyAga karI zakaze nahi ane kSudramAM kSudranA paNa hu tyAga karI zakIza nahi, evu' bhAna pratyekane thAya eve samaya ALye che. Aja jo koIne kahIe ke, samAjanuM kAya kare, tA zI rIte karU, kyAM karU, kAnI pAse zuM karU'' vagere vicA ratAM mAthAmAM cakkara Avaze. mATe bhAge leAkeA peAtAnu kartavya samajI zakatA nathI ema kahIe tApaNu cAle. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadezI samAja 187 AvI sthitimAM vyaktigata prayatnane amuka mArge AkarSaNa karI levA mATe eka kendra devuM joIe. ApaNuM samAjamAM kaI paNa maMDaLa e kendranAM sthaLa upara adhikAra bhagavatuM nathI. ApaNA dezanAM aneka maMDaLa zarUAtanA utsAhanA dhakakAne baLe ke aneka phUla phUTAve che, paNa chatAMye tene phaLa ANuM zakatAM nathI. enAM ghaNAM kAraNe che, paNa eka mukhya kAraNa e che ke, ApaNuM maMDaLanI pratyeka vyakti potAnA maMDaLanA aikyanuM dahabhAve rakSaNa karI zakatI nathI-zithila javAbadArI pratyekane khabhethI khasI paDe che ne Azraya pAmavAnuM sthAna ene jaDatuM nathI. ApaNe samAja have e prakAre cAlaze nahi. kAraNa ke bahArathI je udyata zakita dararoja samAjane pitAne karatI jAya che, te zakti akabaddha daDha che; eNe ApaNuM zALAothI mAMDIne hamezanI dukAna ane bajAra sudhI pitAne adhikAra jamAvI pitAnuM ja Adhipatya sthala sUkSma AkAre sthApI dIdhuM che. enI viruddha samAjanI AtmarakSA karavI hoya te atyaMta nizcitabhAve e samAjane pitAne ubhe karavo paDaze. ema karavAne eka upAya che eka vyakitane adhipatitva samarpavuM, samAjanA pratyekane e ja ekamAM pratyakSa karavuM, tene saMpUrNa zAsananuM vahana karavAmAM apamAna na mAnatAM svAdhInatAnuM aMga samajavuM. e samAja pati kadI sAre hoya, kadI narase paNa hoya; paNa samAja je jAgrata rahe, te ekaMdare kaI paNa vyakti samAjanuM sthAyI aniSTa karI zake nahi. vaLI, ema adhipatine abhiSeka e samAjane jAgrata rAkhavAne sahaja upAya che. samAja amuka eka sthAnamAM pitAnuM ekayA pratyakSabhAve prApta kare te enI zakita ajeya banI jAya. enI nIce dezane bhinna bhinna amuka aMzamAM bhinna bhinna nAyaka jAya. samAjanA samasta abhAva-mecana, maMgaLakarma-sAdhana ane vyavasthA rakSaNa teo kare ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 bhAratadharma * * * * * * * **, ** , * 11/11/ samAja pati AgaLa javAbadAra rahe. pahelAM kahyuM che ke, samAjanI pratyeka vyakti dararoja ati alapa parimANamAM paNa kaMIka svadezane mATe arpaNa karI zake. e sivAya vivAhadi zubha dine pratyeka ghara jema gAmanA dharmAdAmAM Ape che, tema tene svadezI samAjamAM paNa kaMIka ApavuM bhAre na paDe. amuka sthaLe ene saMgraha karavAthI pachI dravyane abhAva lAgaze nahi. ApaNuM dezamAM IcchApUrvaka ApelAM dAnathI meTAM moTAM maThamaMdira cAle che, e dezamAM samAja zuM IchApUrvaka potAnuM AzrayasthAna pite racI zake nahi? vizeSa karIne annathI, jalathI, svAthyathI, vidyAthI dezanuM saubhAgya thAya, te kRtajJatA kadI nakAmI nahi thAya. bezaka, atyAre huM baMgALAnI sAme daSTi rAkhIne boluM chuM. baMgALamAM adhinAyaka sthApIne ApaNI sAmAjika svAdhInatAne je ApaNe ujajavaLa ane sthAyI karI zakIe, te bhAratavarSanA anya vibhAge paNa ApaNuM anukaraNa karaze. ane ema bhAratavarSane pratyeka pradeza je pitAnI aMdara ejya prApta karI zake, te parasparanI sAthe sahagitA karavI e pratyekane mATe atyaMta sahaja thAya. eka vAra ejyane niyama eka sthAne praveza pAmI sthapAya te pachI te sarvatra vyApe, paNa jude jude sthAne judA judA Dhaga karAya te eka thAya nA. Atmazakti eka vizeSa sthAne saMcita karavI, e vizeSasthAnanuM bhAna thavuM, e vizeSasthAnamAMthI sarvatra praga karavAnI vyavasthA thavI e ApaNe mATe keTaluM jarUranuM thaI paDayuM che, te kaMIka AlecanA karyAthI ja spaSTa rIte samajI zakAze. sarakAre potAnA kAmanI saraLatAne mATe ke pachI game te kAraNane mATe, baMgALAnA be bhAga karI nAkhyA che. ApaNe bhaya pAmIe chIe ke ethI baMgALa durbaLa thaI jaze. e bhaya prakaTa karIne ApaNe re-phUTa karI mUkI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadezI samAja 189 che; paNa jo e rA-phUTa niSphaLa jAya te zuM badhuM patI gayuM ? dezane khaDita karI nAkhe te amaMgaLa thavAnA je sa'bhava che, tene dUra karavAne mATe dezamAM kyAMya kazIya vyavasthA thaze nahi. vyAdhinuM bIja bahArathI AvIne zarIramAM na bharAya e te sArUMja che, paNa kadI bharAI peDhuM' teA lAta mArI tene kADhI nAkhavAnI, pharI svAsthya prApta karavAnI zakti zuM nathI ? e zakti jo ApaNe samAjamAM sudRDha suspaSTa karI daIe, te mahArathI kAI maMgALAne nirjIva karI zake nahi, samasta vAte ArAgya Apavu, aiyane AkaSI rAkhavu, sUcchitane sacetana karI devu e te enu kartavya che. AjakAla videzI rAjapuruSa satkanA InAmarUpe ApaNane upAdhi Ape che, paNa satkamane mATe sAdhuvAda ane AzIrvAda ApaNe svadeza pAsethIja pAmIe, teA ja sAcA dhanyavAda che. svadeza dhanyavAda Ape evI zakti ApaNe ApaNA samAjamAM jo spaSTa rIte sthApIe nahi, te haMmezanI peThe e sAOkatAthI ApaNe vAcita rahIzu. ApaNA dezamAM kayAre kyAre sAmAnya kAraNe hindu-musalamAnamAM virodha uThe che, e virAdha maTADI dai mane pakSamAM prItizAnti sthapAya ane pakSa potapotAnA adhikAra niyamita karI de, evuM vizeSa kartutva samAjanA koi paNa sthAne jo nA thAya, teA samAja vArevAre kSatakSita thai uttarottara dukhaLa thatA jAya. peAtAnI zaktimAM avizvAsa karatA nahi. nakkI jANajo ke, samaya Avye che; nakkI jANajo ke bhAratavaSa mAM aikya mAMdhavAnA dhama haMmezane mATe rahelA che. nAnA prakAranI pratikULa sthitimAM AvI paDyA chatAM, bhAratavarSa kharAkhara peAtAnI vyavasthA karI zakyuM che; tethIja Aje rakSA pAmyuM che. e bhAratavaSa upara mane vizvAsa che, e bhArata va Aja A kSaNe dhIre dhIre nUtanakALanI sAthe peAtAnA purAtana Azcaryane ekarUpe gAMThatuM AvyuM che. ApaNe pratyeka sajJAnabhAve temAM hAtha daie-jaDa thaine vA vidrohane bhaye temAM jarAye viruddhaMtA na karIe ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190. bhAratadharma bahAranAnI sAthe hiMdusamAjane saMbaMdha Aje kaMI na nathI. bhAratavarSamAM A AvyA, tyAre temanI sAthe AdivAsIo sAthe tumula virodha thayela. e virodhamAM A vijaya pAmelA, paNa Adima AsTreliyana ke amerikAnI peThe nAza nahi pAmelA; teo Arya maMDaLathI dUra jaI nahi paDelA temanA AcAravicAra judA hevA chatAM temane samAjataMtramAM sthAna maLyuM. temane maLavAthI AryasamAja vicitra-navarUpa bane. e samAja vaLI eka vAra chinnabhinna thaI gayuM che. bauddhaprabhAvanA samayamAM bauddhadharmanA AkarSaNathI bhAratavarSanI sAthe aneka paradezIone gADha saMbaMdha baMdhAye. virodhasaMbaMdha katAM A milanasaMbaMdha ghaNe gaMbhIra che. virodhamAM AtmarakSAnI ceSTA barAbara jAgrata rahe che-milanamAM ajANatAM paNa badhuM ekAkAra thaI jAya. bhAratavarSamAM emaja baneluM. e eziyA vyApI dhamaMplAnamAM judI judI jAtionA AcAravicAra, kiyAkama, AhAravihAra sau taNAI gayuM hatuM, keIe kahyuM na hatuM. paNa e atimahAna ucakhalatA sAme paNa vyavasthAsthApananI zakti bhAratamAMthI gaI na hatI. je kaMI gharanuM, je kaMI bahAranuM, e samastane eka karI laI pharI vaLI bhAratavarSe pitAne samAja vyavasthita karI dIdhuM. pahelAMnA karatAM samAja vaLI vadhAre vicitra banI uThayo, paraMtu e sarva vicitratAmAM paNa sarvatra aikya sthApI zako, Aja aneka jijJAsA kare che ke, nAnA prakAranA virodhathI, nAnA prakAranA khaMDavikhaMDathI bharelA A hindudharmanuM, A hindu samAjanuM aya kaye sthaLe? spaSTa uttara deve kaThaNa che. bahu moTI paridhinuM kendra kheLI zakavuM evuM ja kaThaNa che; paraMtu kendra che te kharUM ja ne te paNa bahAra nahi, paraMtu aMdara. nAnA goLAne samaja kaThaNa nathI, paNa geLa pRthvIne jeo khaMDa khaMDa karI jue che, temane te e capaTI ja dekhAze. eja pramANe hindu samAje nAnA prakAranA citravicitra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadezI samAja 191 khaDAne eka karI lai aikyane sUtre gAMThayA che. e aikya AMgaLI karIne dekhADI devu te kaThaNa che, paNa e samasta dekhItA virAdhAnI vacce paNa DhabhAve rahyuM che e te ApaNe spaSTabhAve joI zakIe chIe. tyAra pachI bhAratavarSane musalamAna prajAonA saMbadha thayA. A sabadhanI samAja upara kazIja chApa paDI nahotI, ema kahI zakAya nahi. te vAre hindu samAjamAM parasamadhamAM joDAvAnI prakriyA satra cAlI rahI hatI. hindumusalamAna samAjanuM evu' sa'ceAgasthaLa racAyuM hatu' ke jyAM ane samAjanI sImArekhA bhaLI jAya; nAnakapaMthI, kIrapathI ane nIcenA vanA vaiSNavasamAja A sImArekhAnAM daSTAnta che. ApaNA dezamAM sAdhAraNa lAkamAM jIde jude sthAne dhama ane AcAranI taDajoDa cAle che, zikSita leka tenI kai khakhara rAkhatA nathI. jo evI evI khakhara rAkhe teA joi zake ke, Aje paNa aMdara aMdara paraspara joDAvAnI sajIva prakriyA baMdha nathI. Aje bIjo eka prakhaLa videzI dhama AcAravyavahAra ane zikSAdIkSA laIne AvI ubhe che. ema pRthvInA cAra pradhAna dhamane Azraye ubhelA cAra mahAsamAja che. hiM'du, khauddha, musalamAna ane khristI, A sau bhAratavarSoMmAM AvI maLyA che. vidhAtAe mahAn samAjasaMmelanane mATe jANe bhAratavarSamAM ja eka mahAna rAsAyanika pracAgazALA kheAlI che. ahI mAre eka vAtanA svIkAra karavA paDe che ke, bauddhavikAsane samaye samAjamAM evu... mizraNa ane uthalapAthala thaI gaI hatI ke pAchaLanA hindu samAjamAM eka prakAranuM bhayanuM lakSaNa rahI gayuM hatuM. navInatA ane pari vanamAtra taraphe samAjanI nasenasamAM zaMkA pesI gaI. evA cirasthAyI layanI avasthAmAM samAja AgaLa cAlI zake nahi. ahAranA virAdha sAme jaya meLavavAnu tene asAdhyu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 bhAratadharma thaI paDayuM. je samAja mAtra AtmarakSAne mATeja pitAnI samasta zaktine prayoga kare, te samAja taDajoDanI vyava sthA pachI karI zake nahi. bhayane mATe sAvadhAna paNa rahevuM joIe, ane sAthe sAthe AgaLa vadhavuM paNa joIe; nahi te e pAMgaLe banI bacI zake te kharo, paNa sAMkaDI jagAmAM baMdhAI paDe-enuM nAma eka prakAre jIvanamRtyu. bauddha viplava pachIne hiMdu samAja, pitAnI pAse hatuM tenuM prANapaNe rakSA karavAne mATe, pArakAnA saMbaMdhathI sarva rIte dUra rahevAne mATe, pite jALamAM purAye. AthI bhAratavarSa pitAnuM mahattvapada gumAvI beThe. eka samaye bhAratavarSa paNa pRthvImAM gurupade hata; dharmamAM, vijJAnamAM ane darzanamAM bhAratavarSanA cittasAhasanI sImA na hatI; eja citta, sarva dizAe durgama dUra dezapradeza upara prakAza pADavA pitAnI potAnI zakti preratuM. ema bhAratavarSe gurunuM je pada prApta karyuM hatuM te padathI e Aje bhraSTa thaI paDe che; Aje ene ziSyatva svIkAravuM paDyuM che. enuM kAraNa e ke, ApaNAmAM bhaya pesI gayo che. samudrayAtrA cAre bAjunA bhayathI ApaNe baMdha karI dIdhI che. zuM jalasamudra ke zuM jJAnasamudra! ApaNe hatA vizvanA te pisI gayA gAmaDAmAM. saMcaya ane rakSA karavAne mATe samAjamAM je bhIru strIzakita che, eja zaktie kautuhalapara, parI. lApriya, sAdhanazIla puruSazaktine harAvI tene upara adhi. kAra meLave che. tethI ApaNe jJAnarAjyamAM paNa daDha saM. skArabaddha strIzaktine vaza thaI paDyA chIe. jJAnanA vANijyamAM bhAratavarSe je kaMI AraMkyuM hatuM, je sadA sarvadA vadhI phUlIne jagatanA aizvaryane vistArI mUkatuM hatuM, te Aja aMta:puranA alaMkAranA DabAmAM pesI pitAne surakSita mAne che; e Aja vadhatuM nathI, je khovAI jAya che e vAIja jAya che. vastutaH ApaNuM e gurupada devAyuM che. rAjyazakti prApta karavI e te ApaNu deze kadI paramasaMpatti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadezI samAja 193 mAnI ja nahatI-e zaktie ApaNA dezanA sarva lekanA hRdayamAM vAsa karyo ja nahote-tenA abhAvathI ApaNA dezane eTalI badhI uNapa lAgatI nahotI, brAhmaNatvane adhikAra, jJAnane adhikAra, dhamane adhikAra, tapasyAne adhikAra eja ApaNe samAjanA prANane yathArtha AdhAra hatA. jyArathI tapasyAne haDaselI mUkI AcAre tenuM sthAna lIdhuM-jyArathI pitAnI aitihAsika maryAdA bhUlI ApaNuM dezamAM brAhmaNa sivAyanA sarvee pitAne zudra-arthAt anArya mAnI lIdhA,-samAjane tapasyAnuM navuM navuM phaLa, navuM navuM aizvarya ApavAne bhAra je brAhmaNa upara hatuM, teja brAhmaNa jyAre pitAnuM yathArtha mAhAsya bhUlI samAjanA daravAjA upara AvI ubhA ne mAtra ceka karavAne bhAra grahaNa karyuM-tyArathI ApaNe bIjAne paNa kaMI daI zakatA nathI; ApaNuM je kaMI hatuM, tene paNa nakAmuM karI dIdhuM, bagADI dIdhuM. nakkI jANavuM ke, pratyeka jAti vizvamAnavanuM aMga che. vizvamAnavane dAna karavAthI, sahAyatA ApavAthI zI sAmagrI utpanna karI zakIe chIe, ene uttara sArI rIte ApavAmAMja jAtinI pratiSThA rahelI che. jyArathI e utpanna karavAnI prANazakita kaI jAtinI nAza pAme, tyArathI ja pakSAghAtanA aMganI peThe e jAti vizvamAnavanA aMgamAM bhArarUpa thaI paDe; kevaLa TakI rahevAmAM te gaurava nathI. bhAratavarSa rAjyane mATe mArAmArI kare nahi, vANi jyane mATe jhuMTAkhuMTI kare nahi. je TibeTa-cIna-jApAna yurepane bhaye samasta bArIbAraNuM baMdha karavA taiyAra che, teja TibeTa-cIna-jApAna bhAratavarSane guru mAnI AdarapUrvaka tene pitAne gharamAM javA AmaMtraNa ApatA hatA. bhAratavarSe pitAnI senAthI ane vANijyadravyathI samasta pRthvInAM hADamAMsa teDI nAkhyAM nathI, e te sarvatra zAnti, sAtvanA ane dharmavyavasthA sthApana karI mAnava bhA. 17 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 bhAratadhama samAjanI bhaktine pAtra thayuM che. ema je gaurava eNe prAsa karyuM" che, te tapasyA dvArA karyuM che ane e gaurava-rAjya cakravatI paNA karatAM paNa meTu' che. e gaurava gumAvI besI jyAre ApaNe gAMsaDAM-pATalAM mAMdhI bhayabhIta citte khUNAmAM AvI bharAyA, eja samaye aMgrejane AvavAnuM prayAjana thayu. agrejane prabaLa A ghAte karI palAyana karanAra A bhIru samAjanAM kSudra AvaraNu aneka sthAnethI tUTI gayAM che. mahAranA bhayathI bhAgI jema jema dUra gayA, tema tema e bhaya hA hA karIne garadana upara AvIne tUTI paDayA-ene ThelI kADhavAnI keAnI zakti hAya ! e utpAtathI ApaNA killA tUTI paDA, ane emAMthI e vastu ApaNane spaSTa thai. ApaNI kevI Azcaryazakti hatI te ApaNane spaSTa thaI ane ApaNe kevA Azcaya rIte azakta thaI paDayA chIe te paNa spaSTa thatAM vAra lAgI nahi. Aja ApaNe spaSTa rIte samajI zakyA chIe ke, gharamAM aMga DhAMkIne besI rahe AtmarakSA karI zakAya nahi. peAtAmAM rahelI zaktine sa` rIte jAgrata karavI, calAvavI eja AtmarakSAnA sAcA upAya che; eja vidhAtAne niyama, aMgreja tyAM sudhI ApaNA cittane abhibhUta karazeja, jyAMsudhI ApaNuM citta jaDatva tyajI tenA peAtAnA udya samAM kAma nahi maMDe, khUNe besI kevaLa gayuM gayuM ? melIne hAhAkAra karI maravAthI kai phaLa thanAra nathI. sava viSayamAM aMgrejanu anukaraNa karI kapaTaveza dhAraNa karI khacavAnI ceSTA karavI te teA peAtAneja chaLavAnI vAta che. Apa Ne asala aMgreja thai zakavAnA nathI, nakalI aMgreja thaye ApaNe aMgrejane haThAvI zakavAnA nathI. ApaNI buddhi, ApaNu hRdaya, ApaNI ruci prati dina pANIne mUlye vecAya che, te aTakAvI devAne mAtra ekaja upAya che. ApaNe pAte je chIe, teja sajJAna bhAve, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadezI samAja sabaLabhAve, sacavabhAve, saMpUrNa bhAve banI uThavuM. ApaNuM je zakti baMdhAI gaI che, te videzI vidhanA AghAteja mukta thaze; kAraNa ke Aja pRthivImAM enuM kAma paDayuM che. ApaNA dezanA tApase tapasyA dvArA je zakti saMcaya karI gayA che e mahAmUlya che, vidhAtA ene niSphaLa karaze nahi. eTalA mATe samaya AvatAM teNe nizcaSTa bhAratane kaThina duHkha daIne jAgrata karyuM che. bahumAM ekeyaprApti, vicitramAM aikyasthApana, e te bhAratavarSane aMtarane dharma che. bhAratavarSa pArthayane virodha mAne nahi-parane zatru hovAnI kalpanA kare nahi. eTalAja mATe tyAga na karI, vinAza na karI, eka virATa vyavasthAmAM sarvane sthAna Ape. ethI ja e sarva abhiprAyene svI. kAra kare, svAsthAnamAM rahI, sarvanA mAhAmyane nihALI zake. bhAratavarSamAM A guNa hevAthI, koI samAjane ApaNe virodhI mAnI karI zakIe nahi. pratyeka navA navA saMghAtathI-navA navA saMbaMdhathI ApaNe te ApaNA vistAranI ja AzA rAkhI zakIe. hiMdu, bauddha, musalamAna ane khristI bhAratavarSane kSetramAM paraspara laDI maraze nahi, ahIM te ekatA zedhI leze. e ekatA ahiMdu thaze nahi, e vizeSabhAve hiMdu thaze. tenAM aMga pratyaMga game teTalAM dezavidezanAM hoya, paNa tene prANa-tene AtmA bhAratavarSane thaze. bhAratavarSanA vidhAtAe ApelA roganuM je ApaNe samaraNa karIe, te ApaNuM lakSya sthira thAya, lajajA dUra thAya, bhAratavarSanI aMdara je eka mRtyuhIna zakti che, tenI bhALa jaDe. ApaNe manamAM rAkhavuM ja joIze ke, yuropanA jJAnavijJAnane anaMta kALa sudhI ApaNe mAtra ziSyanI peThe grahaNa karIe ema nahi, paNa bhAratavarSanI sarasvatI jJAnavijJAnanAM samasta dalane ane bhedane eka zatadala padyamAM vikasita karI mUkaze, tenI khaMDatA dUra karaze. ekya sAdhavuM eja bhAratavarSanI pratibhAnuM mukhya kArya che. bhArata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 bhAratadha varSI koInA tyAga karavA kAine dUra karavA icchatuM nathI, bhAratavarSa sakaLane svIkAra karavAnA, sakaLanuM grahaNa karavAnA, virAT ekanI aMdara sakaLane peAtapetAnI pratiSThA prApta karavAnA patha A vivAdamAM paDelA, AvaraNathI gherAyelA sa'sArane eka divasa dekhADI deze. e ma'gaLa dina Ave te pahelAM- eka vAra tuM mA kahI zabda kara!' je eka mAtra mA dezanA pratyekane gAdamAM khe`cI levA, anekatA TALavA, rakSA karavA prayatna karyAM kare che, je peAtAnA bhaMDAramAMthI cirasa`cita jJAnadhama nAnA AkAre, nAnA pratyeAjane ApaNA sanA aMtaHkaraNamAM azrAntabhAve saMcAra karI, ApaNA cittane lAMmI parAdhInatAnI rAtrie vinAzathI bacAvatI AvI che, tene madamatta dhanavAnAnI zikSAzAkhAnA khUNAmAM sthAna karI ApavAnI doDAdoDI na karatAM, dezane madhyasthaLe sattAnathI vITAi vaLelI yajJazALAmAM tenuM sthAna sthApA ! ApaNe zu e jananInA jINu gRhanA uddhAra karI zakIzuM nahi ?sAhebanI dukAnAnAM khIla cUkavI zakIe nahi, ApaNA sAjaasakhAma ADaMbaramAM khAmI Ave, eTalA mATe ApaNI je mAtA eka dina annapUrNA hatI, tene Aje pArakAnA rasADAne bAraNe khAvAne mATe bhIkha mAgavI paDaze ? ApaNA deza eka dina dhanane tuccha karI jANatA hatA, eka dina dAridracamAMja zezabhA ane mahimA mAnatAM zIkhyA hatA, te Aja ApaNe zu' TakAnI pAse dhULamAM sASTAMge ALeTI ApaNA sanAtana svadharmane apamAnita karIzuM? Aja ApaNe e zuddha, niyamita ane alpasaMtuSTa jIvanayAtrA grahaNa karI ApaNI tapasvinI jananInI sevAmAM niyukta nahi thaI zakIzuM ? ApaNA dezamAM keLAnAM pAtarAMmAM khAtAM tA keAi dina zarama nahAtI, zarama te ekalA khAvAmAM hatI. e zarama pAchI Avaze nahi ? zuM Aja samasta dezane pIrasavA mATe taiyAra thavA ApaNe peAtAnA keAI ArAmane, phAi Akharane parityAga karI zakIzu nahi ? eka dina Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svadezI samAja ApaNe mATe kevaLa sahaja hatuM te zuM Aje ApaNe mATe e kevAre asAdhya thaI paDayuM che?--kadI nahi. atyaMta dusamaye paNa bhAratavarSane nizabda prakAMDa prabhAva dhIrabhAve gaDhabhAve vijayI banyA che. huM nizcaya mAnuM chuM ke, ApaNe be-cAra divasanI A nizALanI sukhastha vidyA e ciraprabhAvane bhedI zakaze nahi. huM nizcaya mAnuM chuM ke, bhAratavarSane gaMbhIra sAda pratikSaNe ApaNuM aMtaramAM dhvani karI rahyo che, ane ApaNe ajANate paNa dhIre dhIre e bhAratavarSanI tarapha ja cAlIe chIe. Aja je sthaLethI mArga ApaNA maMgaLadIpaka vaDe prakAzatA ghara tarapha jAya che, teja sthaLe ApaNe gRhayAtrAne AraMbhe te dizAmAM ubhe rahI "eka vAra tuM mA kahI zabda kara !" (1905) IN IN Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa gajhala 15-pariziSTa kaNe jyAre tenA sahaja kavacane tyAga karyo tyAre tenuM mRtyu thayuM; gAMDIva upADavAnI ajunanI zakita gaI tyAre te sAmAnya dasyu-kAbAne hAthe parAjaya pAme. ethI jANI zakAze ke, sarvanI zakti eka sthAne nathI-keI deza potAnAM astrazAstramAM potAnuM baLa bharI zake, kaI deza pitAnA sarvAMgamAM zaktikavaca dhAraNa karI jaya prApta kare. - yurepanuM je sthaLe baLa, te sthaLe ApaNuM baLa na hoya. yuropa pitAnI AtmarakSAne mATe je sthAne udyamapravega kare, te sthAne ApaNe AtmarakSAne mATe udyama pravega karo vRthA che. yuropanI zaktine bhaMDAra sTeTaarthAt sarakAra che. e sTeTe dezanAM samasta hitakara kAryone bhAra grahaNa karyo che. sTeTaja bhikSAdAna kare, sTeTaja vidyAdAna kare, dharmarakSAne bhAra paNa sTeTa upara; tethI sTeTanA zAsanane sarva prakAre sabaLa, kamiMcha ane sacetana karI rAkhavuM, tene aMdaranI vikaLatAthI ane bahAranA humalAthI bacAvavuM, eja yuropIya sabhyatAnI prANurakSAne upAya che. ApaNA dezanI kalyANazakita samAjanI aMdara ja che. e zakti dharmarUpe ApaNA samAjamAM sarvatra vyApI rahelI che. eTalAja mATe AjasudhI dharmane, samAjane bacAva eja AtmarakSAne ekamAtra upAya bhAratavarSa mAnatuM hatuM, rAjatva tarapha nahi, paNa samAja tarapha eTalA mATe tenI daSTi hatI, eTalAja mATe samAjanI svAdhInatA eja yathArtha bhAve bhAratavarSanI savAdhInatA hatI. kAraNake maMgaLa karavAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa svAdhInatA, dharmarakSAnI svAdhInatA eja svAdhInatA che. AjasudhI nAnA prakAranAM vidanemAM e svAdhInatA akhaMDa hatI. paNa Aja ApaNe acetanabhAve, mUDhabhAve pArakAnA hAthamAM pratidina oNpatA jaIe chIe. aMgrejane ApaNuM rAjya joItuM hatuM, te ene maLyuM che, ApaNe hAthe karIne vinAmUlya seMpI dIdhuM che. enuM eka pramANa juo. aMgrejanA kAyadAe A paNuM samAjarakSAne bhAra lIdhe che. game te e yathArtha- bhAve rakSA kare, paNa ethI khuzI thaye pAlavaze nahi. pUrve samAja vidrohIsamAja pAsethI daMDa pAmI ane samAjanI sAthe nikAla karI le, ane aMdara aMdara samajUta thaI jatI. tenuM phaLa e thatuM ke, je kaI sAmAjika prathAthI judA cAle, te judA saMpradAyarUpe samAjanA keI vizeSa sthAne Azraya le. ema kahI zakAya nahi ke, hiMdusamAjamAM AcAravicAramAM kaI vividhatA nathI. vividhatA to che ja, paNa e vividhatA sAmAjika vyavasthAnI derIe baMdhAI parasparane AghAta kare nA. Aja evuM thavAnI tenI zakti gaI che. keI aMze keI daLa juduM thaI gayuM ke te hindu samAjamAMthI kapAI gayuM. pUrve ema kapAI javuM, e bhayasvarUpa manAtuM, kAraNa ke te samaye samAja e sabaLa hatuM ke samAjane anAdara karI dUra thavuM e sahaja nahotuM. tethI je daLa kaI kAraNathI judAI kare te uddhatabhAve samAjanI bahAra nIkaLI jAya nA. samAja paNa pitAnI zakti saMbaMdhe ni saMzaya hatuM, tethI aMte udAra thaI judA saMpradAyavALAne yathAyogyabhAve potAnA aMgamAM joDI dete. Aja te je daLa kaMIka juduM cAle, tene samAja tyAga kare che. kAraNa ke keNu hiMdu, keNa ahiMdu tene nirNa ya karavAne bhAra aMgrejanA kAyadAne lIdhe che ane samajUtI karavAne bhAra aMgrejInA hAthamAM nathI, samAjanA hAthamAM ya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 bhAratadhAma nathI. enuM kAraNa e ke, judA thavAne kAraNe keIne lAbha nukasAna nathI-aMgrejanA racelA svataMtra kAyadAne Azraya levAmAM vizeSa bAdha nathI. AthI Aja hiMdusamAja kevaLa mAtra tyAga karI zake. mAtra tyAga karavAnI zakti baLarakSAneprANurakSAne upAya nathI. dAMta Ave che, tyAre bALaka vedanAthI vyAkuLa thAya che; paNa jayAre te AvI rahe, tyAre meM eja dAMtanuM rakSaNa karavA taiyAra rahe che. dAMta AvatAM thayelI vedanAne yAda karI e so dAMtane vidAya devAnI zarIra taiyArI kare, te kahIzuM ke enI sthiti sArI nathI, zarIra zaktihIna thayuM che. e pramANe koI prakAre navI samRddhine pitAnI karI levAnI zakti samAjamAM bilakula na rahe, tene tyAga karIne nirupAyabhAve besI rahe e samAja jIvate hevAnuM lakSaNa nathI. vaLI tene tyAga karavAne mATe aMgrejanA kAyadAnI sahAyatA levI e te sAmAjika AtmahatyAne upAya. - jyAM samAja pitAnA TukaDA kare ne e TukaDA bahAra pheMkI de, tyAM e pitAne ja nA karI de, eTaluM ja nahi paNa gharanI sAme ja eka vidhI daLa ubhuM kare. dhIredhIre jemajema e virodhI pakSa mATe thatuM jAya che, tema tema hiMdusamAja temanAthI gherAte jAya che. kevaLa khAvAnuM ja heya, te te nakkI Ama duzcintAnuM kAraNa che. prAcInakALe ApaNI A dazA nahotI. ApaNe khetA nahatA. ApaNe vyavasthAbaddha samastanI rakSA karatA hatA, eja ApaNuM vizeSa--eja ApaNuM baLa hatuM. mAtra eTaluM ja nahi, kaI kaI sAmAjika prathAne aniSTakara mAnIne, ApaNe aMgrejanA kAyadAne ghusADI dIdhe che, e keIthI ajANyuM nathI. je divase parivAranAM saMtAnenI vyavasthA karavA pilIsane belAvavI paDe, te divase pari. vArarakSAnI ceSTA kevI? te divase te vanavAsa ja bhale. musalamAna samAja ApaNuM zerImAM ja che ane khristI samAja ApaNuM samAjanI bhIMta upara jaLanA dhodhanI peThe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 201 dhasI Ave che. prAcIna zAsakAronA samayamAM e prazna ja upasthita tha na hatuM, je thaye hota, te hiMdusamAjanI sAthe e sarva parasamAjane adhikAra paNa nakkI karata-evuM karata ke jethI paraspara virodha thAya nahi. Aja vAtavAtamAM judA judA pakSe vacce je kaMdha jAge che, e taMdra ja A azAnti, avyavasthA ane durbaLatAnuM kAraNa che. jyAM e ThaMdra bahAra spaSTabhAve nIkaLI AvatuM nathI, tyAM aMdara ghumAya che. A kSayaroga te sAmAnya roga nathI. Ama samAja bIjAnI sAthene pitAne saMbaMdha nakkI karavAne kaMI prayatna karato nathI; pitAne kSayaroga nivAravA paNa kaMI prayatna karato nathI. enI meLe thAya che ema thavA de che; jyAre roga vadhI jAya che ne duHkha ubharAI Ave che, tyAre mAthe hAtha daI vilApa kare che; paNa Aja sudhI halesuM pheMkI daI vilApa karIne pravAhane keI aTakAvI zakayuM nathI; reganuM auSadha vilApa na hoya. videzI zikSaNe, videzI sabhyatAe ApaNuM manane, ApaNI buddhine jo Ama harAvI dIdhI na hota, te ApaNuM svAdhInatA ema sahaje nAza na pAmI jAta. bhAre rogathI jyAre rogInuM mastaka vyAkuLa thAya, tyAre vaidyane bhaya lAge. enuM kAraNa ke, zarIramAMnA rogane caDhI vAgatA aTakAvavA mATenI vyavasthA te mastaka ja karI zake. e je hArI gayuM te vaidyane je mukhya sahAyatA maLavAnI te cAlI jAya. prabaLa ane vicitra zaktizALI yupIya sabhyatAe ApaNA manane bahu saheje harI lIdhuM che. e manaja samAjanuM mastaka che, videzI prabhAvane hAthe e hArI jAya te samAja potAnI rakSA karI zake zI rIte? ema videzI zikSAnI pAse samAjane zikSita varga pitAnA hRdaya-manane hArI beThe che, tethI ja keI ene gALa de che, ke enI hAMsI kare che, paNa e zAntabhAve vicAra nathI karate ke AnuM kAraNa zuM? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 bhAratadharma vaidya kahe che ke, zarIra jyAre sabaLa ane sakriya hoya, tyAre roganA humalAne kelI zakAya; nikita avasthAmAM meleriyA, zaradI, khAMsI vagere caDhI vAge. - vilAyatI prabhAvane roganI sAthe sarakhA eTalA mATe kSamA mAguM chuM. pitapatAne sthAne sau dIpe, asthAne paDelI sArI vastu paNa utpAta kare. AMkhanuM kAjaLa kapALe lagADIe te lAja Ave. mArI upamAnuM A tAtparya che. game tema, paNa ApaNuM citta je sarva viSayamAM sateja, sakriya heta te Aje vilAyata ApaNuM e cittane viLa karI zakta nahi. durbhAgye jyAre aMgreja tenuM kaLabaLa, tenuM vijJAnadazana laIne ApaNe bAraNe AvI ubhe, tyAre ApaNuM citta ceSTahIna hatuM. je tapasyAne prabhAve bhAratavarSa jagatane gurupade jaI beThe hatuM, te tapasyA tyAre kSINa thaI gaI hatI. ApaNe tyAre kevaLa vacce vacce thiIone taDake sUkavatA hatA ne pAchI vITIne peTImAM mUkatA hatA. ApaNe kazuM ya karatA nahotA. ApaNuM gauravane divasa te bahu dUra pAchaLa kSitijamAM chAyAnI peThe mAtra dekhAte hate. pAsenI nadIne sAme taTa paNa e pAchaLanI parvatamALA karatAM maTe ne satyarUpe dekhAte hate. game tema, paNa ApaNuM mana jyAre nizreSTa-niSkriya hatuM, te samaye eka saceSTa zakti, sUkA jeThanI upara aSADhanAM vAdaLAM AvI tUTI paDe ema, akasmAt cAre dizAethI pitAnI vAvidhuta, vAyuvega ane jalavarSaNa laI tUTI paDI. AthI ApaNuM mana hArI na jAya to kare zuM? bacavAne upAya ApaNe pitAnI zaktine baLe sarva rIte jAgrata kare joIze. ApaNA pUrva puruSanI saMpatti ApaNe beThA beThA kuMkI khAIe chIe emAM kaMI ApaNuM gaurava nathI; ApaNe e aizvaryane vadhArIe chIe, ema jyAre samAjamAM sarvatra bhAna thaze, tyAre ja pitAnA upara yathArtha zraddhA pedA thaze ne ApaNe moha tUTaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 203 ApaNe kahIe chIe ke, samAja te che ja, e te ApaNa pUrvapuruSe bAMdhI gayA che, ApaNe te karavAnuM kaMIja nathI. ahIM ja ApaNuM adhaHpatana che. ahIM ja vartamAna yuropIya sabhyatAe vartamAna hiMdusabhyatAne jitI lIdhI che. yuropamAM 'nezana" e sajIva sattA che. prAcIna sAthe nezananA arvAcInane mAtra jaDa saMbaMdha che evuM nathI. pUrva puruSAe prANa ApI kAma karyuM che ane vartamAna puruSa AMkha mIMcI mAtra bhegave che evuM nathI. prAcIna-arvAcIna vacce niraMtara cittane saMbaMdha che-akhaMDa karmapravAha cAle Ave che. eka aMza pravAhita, bIje jaDAI gayele; eka aMza baLa, bIje bujhAyele, evuM nathI. ema hoya te saMbaMdha tUTI jAya, jIvananI sAthe mRtyu bhaLe. ALasanI bhaktithI te sadhAya nA-ulaTu dUra thavAya. aMgreja je pahere, je khAya, je bele, je kare, e sau sAruMe aMdhabhAve mAnI levAnI ApaNuM bhakti ApaNane aMdha anukaraNa karavA prere, asala aMgrejathI ApaNane dUra karI de. kAraNa ke aMgreja ema nirudyama anukaraNa karanAra nathI. aMgreja svataMtra vicAra ane ceSTAne baLe te mATe thayo che. pArakAe ApelI vastune AlasyabhAve bhoga karyo kaMI aMgreja thaI javAya nahi, aMgrejI sAjamAM sajAye sAcuM aMgrejapaNuM ApaNe mATe durlabha che. eja pramANe ApaNuM pitAmaha moTA thayA hatA, te kevaLa ApaNuM prapitAmahanA khoLAmAM nizcalabhAve sUtAthI nahi. temaNe dhyAna karyuM che, vicAra karyo che, parIkSA karI che, pheraphAra karyo che, temanI cittavRtti saceSTa hatI. AthI teo moTA thayA che. ApaNuM citta je temanA e cittanI sAthe vega pAme nahi, mAtra temanAM karyA kAryo sAthe ApaNe jaDa saMbaMdha ja rahe che te sAcuM aikya nathI. pitAmAtAnI sAthe putrane jIvanane vega che-temanuM mRtyu thatAM paNu jIvanakriyA putranA dehamAM ekaja rIte kAma kare. paraMtu ApaNA pUrva puruSonI mAnasI zakti je bhAve kAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 bhAratadharma karatI hatI, te bhAva je ApaNA manamAM Ave nahi, ApaNe je mAtra temanuM avikala anukaraNa karatA cAlIe, te jANavuM ke, ApaNAmAM ApaNuM pUrvapuruSo sajIva nathI. zaNanI dADhI paherele nATakane nArada jeTale aMze maharSi nArada, teTale aMze ApaNe Arya. ApaNe samAja nATakanuM naTamaMDaLa-grAmyabhASAmAM ane kRtrima sAjasaraMjAmamAM pUrva puruSane veza laI nATaka karIe chIe. pUrvapuruSanA e cittane ApaNe jaDa samAjamAM jagADI daIzuM, tyAre ja ApaNe moTA thaIzuM. ApaNe samasta samAja je prAcIna mahattAnI samRti ane bhAna dvArA AdithI aMta sudhI sajIva saceSTa banI jAya, pitAnA aMga-pratyaMgamAM aneka zatAbdIne jIvanapravAha anubhavI pitAne sabaLa ane sacaLa karI mUke, tyAre rASTrIya parAdhInatA ane bIjI sarva durgati dUra turacha thaI jAya. samAjanI saceSTa svAdhInatA bIjI badhI svAdhInatA karatAM meTI che. jIvananuM parivartana vikAsa che, maraNanuM parivartana vikAra che. ApaNA samAjamAM paNa satvara vege parivartana cAle che, paNa samAjanI aMdara sacetana aMtaHkaraNa nathI tethI e parivartana vikAranI dizAe deDe che-keI ene aTakAvI zakatuM nathI. sajIva padArtha saceSTa bhAve bahAranI avasthAne pitAne anukULa karI le, nirjIva padArthane bahAranI avasthA prabaLa AghAta mArI pitAne tAbe karI le. ApaNA samAjamAM thatA parivartanamAM cetanakArya nathI; temAM bahAranI sAthe aMdarane meLa nathI-bahArathI parivartana aMga upara AvI paDe che ane samAjanA sarva sAMdhA nabaLA karI nAkhe che. navI avasthA, navI zikSA, navI jAtinI sAthe saMgharSae saune asvIkAra karI zakAya nahi. ApaNe je ema mAnavAnI IcchA karIe, ke navuM jANe kazuM AvyuM ja nathI, jANe ApaNe traNa hajAra varSa pUrvanA kALamAM beThA chIe, te e traNa hajAra varSa pahelAMnI avasthA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 205 ApaNane kaMI sahAyatA nahi Ape ane vartamAna parivartana nane pravAha te ApaNane kheMcI laI jaze. ApaNe vartamAnane asvIkAra karI pUrva puruSanA baLa upara jhUkIzuM, tethI kaMI pUrvapuruSa sAda devAnA nathI. ApaNI A niSkriya-niSTa avasthA kema thaI che, tenuM kAraNa mArA lekhamAM dekhAyuM che-enuM kAraNa bhIrutA che. ApaNe je kaMI hatuM, temAMja paDI rahevAnI videzI sabhyatAne AghAte ApaNe hArI paDyA-aMjAI gayA. paNa prathama jeNe ApaNane dAbI dIdhA, teNeja ApaNane jAgrata karyA che. prathama nidrAbhaMga samaye je prakAze ApaNane AMjI nAkhyA, teNe ja dhIre dhIre ApaNuM daSTine sahAyatA ApI che. Aje ApaNe jAgyA- jJAna bhAve pitAnA dezanA Adarzane prApta karavA pravRtta thayA. Aje e Adarza zuM karavAthI bacAvI zakAya enI vyAkuLatAthI vividha mArga zodhavA ApaNe maMDI paDyA chIe. jema chIe, temaja besI raho je samasta rakSA thaI zake ema hota, te roja roja pagale pagale ApaNuM AvI durgati thAta nahi. bhASAnI chaTAthI mugdha karI hiMdu samAjane ekAkAra karI devAnI gupta matalaba manamAM meM bharI rAkhI che, evI kaI keI baMgALI lekhaka zaMkA kare che. mArI buddhizakti upara emanI jeTalI gaMbhIra anAsthA che, teTalI bIjA badhAnI hoI na zake evI AzA karuM chuM. mArA A kSINa hAthamAM zuM bheravanuM pinAka che? nibaMdha lakhIne huM bhAratavarSane ekAkAra karIza? je mArI matalaba evI ja hoya te mArI vAtane prativAda karavAnI jarUra ja zI che? kaI bALaka nRtya kare, tyAre dharaNuM phelAvavAnI tenA manamAM matalaba che evI zaMkA karIne lekane sAvadhAna karavAne kaNa prayatna karaze? vyavasthA buddhi vaDe bhAratavarSanA aneyamAM aikyanuM sthApana karavuM ene artha e na thaI zake ke, bhAratavarSa bhA. 18 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 bhAratadhAma upara sTImarola pheravIne badhI vicitratA vividhatA dabAvIne sapATa banAvI devuM. vilAyata pArakAne vinAza karavAmAMjapArakAne dUra karavAmAMja AtmarakSAne upAya mAne che, bhAratavarSa pArakAne pitAnuM karavAmAMja AtmasArthakatA mAne che. e vicitrane eka karavuM, bIjAne pitAnuM karavuM e ekAkAra nahi, paraMtu parasparanA adhikAra spaSTabhAve nakakI karI devAnI vyavasthA che. e vAta zuM ApaNuM pitAnA dezamAM paNa Dhela vagADIne kahevI paDe ? Aja je vicitramAM aikaya sthApI nahi zakIe, pArakAne potAnA karI nahi zakIe, ApaNe je pagane avAja sAMbhaLatAMja-atithi abhyAgatanA dekhatAMja hAM-hAM sade lAkaDI laI mAravA deDIzuM, te te jANavuM ke, pApane phaLe ApaNA samAjanI lamI ApaNane cheDI cAlI te gaI che ja, ne A lahamIvihIna arakSita gharane Aja kevaLa mArAmArI karIne ja bacAvavuM paDaze. enA gRhadevatA-jeNe hasate mukhe sarvane bolAvI ANI sarvane prasAdane bhAga ApI vinA kelAhale vinA upadrave ene bacAvyuM hatuM te-have kayAre cAlyA javuM eja vicAraze. prazna uThe che ke meM navI navI jAtrA, kathA vagere vAtane prastAva karyo che, evI navI vArtAnuM tAtparya zuM? purAtana basa nathI ke ? rAmAyaNanA kavie rAmacaMdranI pitRbhakti, satyapAlana, bhrAtRprema, dAMpatyaprema, bhakatavAtsalya vagere aneka guNanAM gAna karI yuddhakAMDa sudhInA cha kAMDamAM e mahAkAvya pUruM karyuM te paNa temAM "nA" uttarakAMDa umerAye. temanA vyaktigata ane pArivArika guNonuM yatheSTa varNana thayuM nahotuM, janasamAja prati temanI kartavyaniSThAne kaThinabhAve prathama varNa velA samasta guNenI upara pratiSThita karIne temanA caritagAnane zebhAvI mUkyuM. ApaNI jAtrA-kathAmAM aneka zikSaNa che. e zikSaNa ApaNe tyajI zakIe nahi, eTaluM ja nahi paNa tene navuM svarUpa ApI navuM kartavya zikSaNa ApavuM joIze. devatA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 207 sAdhu, pitA, guru, bhAI, nakara vagere pratye ApaNuM zuM kartavya che, emane mATe kayAMsudhI bhega ApI zakAya te zIkhIzuM sAthe sAthe janasamAja prati, deza prati ApaNuM zuM kartavya che te paNa ApaNe nave rUpe gAvuM paDaze, e vAtamAM keI pakSane kaMI zaMkAnuM kAraNa che kharuM? bIjo prazna uThAvyo che ke, samudrayAtrAnuM huM samarthana karuM ke nahi ? je karuM chuM, te hiMdudharmAnugata AcArapAlananI vidhi pALI zakAya ke nahi? pRthvImAM janma grahaNa karI pRthvInA paricayathI dUra rahevuM ane huM dharma mAnatA nathI. temaja vartamAna prasaMge e sau vAtane pradhAnapada ApavuM e paNa huM cagya mAnate. nathI. kAraNa ke huM ema kahetuM nathI ke, mArA mata pramANeja samAjanuM saMgaThana karavuM. mAruM ema kahevuM che ke, AtmarakSAne mATe samAjane jagADa paDaze, katva grahaNa karavuM paDaze. samAja je keI upAye e katva pAmI zake, te sau upAyanA ane samAje pitaja khelavA joIze. e praznane vicAra keve samaye keve rUpe kare paDaze, te so huM gaNAvI zakuM nahi. AthI prasaMganusAra huM je be cAra vAte be chuM, ene bahu sUkSamabhAve cIMdhavI e mithyA che. sUtelA jhaverIne jagADIne jyAre huM kahuM ke "bhAI, tamArI hIrAmetInI dukAna saMbhALo" tyAre eNe mArA e sAdane zuM e uttara deve joIe ke "kaMkaNa banAvavAnI rItamAM tamAro amAre mata eka nathI, mATe tamArI vAta sAMbhaLavA jevI nathI?" tamAruM kaMkaNa jema khuzI paDe ema ghaDe, ene mATe vakhate tamAre ne amAre ciradina vAda prativAda thaze; paNa prathama pANuM chAMTI AMkha dhaMI nAkho, tamAruM maNimANikyanuM dhana sAca, DAkune ke lAhala saMbhaLAya che, ane tame vinAzabda vinA cetane bAraNuM vAsI paDyA che, jyAre tamArI bhItamAM te suraMga khodavAnuM kAma cAlI rahyuM che. (i. sa. 1905) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 - saphaLatAno sadupAya bhAratavaSa upara aMgrejanA ekachatra rAjavathI mukhya kalyANu e thayuM' ke, bhAratamAMnI judI judI jAtie eka thaI gaI. a MgrejanI icchA na hAya tAya aikayasAdhananI kriyA peAtAnI meLeja cAlyA kare. nadI jo manamAM vicAre ke, dezanA be bhAga karI nAkhuM. teya eka dezanI sAthe khIjA dezanA sa'a'dha joDI Ape, vANijya vahana kare, tIre tIre bajAra ubhAM kare, javA-AvavAnA mArga khullA karyAM vinA ene cAle nahi. aikayahIna dezamAM videzI rAjAnuM zAsana ema ceAganuM sAdhana thai paDe, vidhAtAnA e ma'gaLa hetuthI bhAratavarSamAM briTiza zAsana sthapAyu che. jagatanA itihAsamAM satra joI zakAya che ke, eka pakSane dakhAvI rAkhI bIjA pakSanuM' bhale' bahu lAMkhA vakhata sudhI karI zakAya nahi. dhama sAmajasya-meLa upara sthapAye che ne e sAmaMjasya nAza pAmye dhama paNa nAza pAme; ane dharma eva hato hanti dharmo rakSati rakSitaH / bhAratasAmrAjyathI te aMgreja baLavAna thA che, paNa bhAratane jo aMgreja maLahIna karavAnI ceSTA kare te e eka pakSanI suvidhA koi rIte bahu lAMkhe kALa sthAyI rahI zakaze nahiM. te peAtAnA vinAza peAtAnI meLeja karI deze. nirasra, niHsatva, niranna bhAratanI dukhaLatA ja aMgreja sAmrAjyanA vinAza karI deze. paNa rASTranItine udAra hRdaye jovAnI zakti mahu thADA leAkamAM hoya che. khAsa karIne leAla jyAre vizeSa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saphaLatAne sadupAya 209 hoya che, tyAre jovAnI zakti ethI ye ochI thaI jAya che. bhAratavarSane anaMta kALa sudhI amArI milkata karI rAkhIzuM, evI rASTranIti ane A asvAbhAvika saMkalpa keI atyaMta lebhabhAve kare te bhAratavarSane anAdi kALa rAkhI mUkavAne upAya paNa e jarUra je. cirakALa rAkhI zaka saMbhava nathI. e te jagatanA niyama viruddha che-phaLe vRkSane cheDavuM ja joIze-ciradina bAMdhI rAkhavAnuM AyeAjana karatAM, kharekharI rIte jeTalA divasa rAkhI zakavAne saMbhava hoya temAM paNa ochA thAya. AdhIna dezane durbaLa kare, tene kusaMpathI chinnabhinna kare, dezanA keI paNa sthAnamAM zaktine saMcaya thavA na deve, samasta zaktine pitAnA zAsanabaLe nirjIva karI rAkhavI e rASTranIti vizeSabhAve kayA samayanI? je samaye varDajhavartha, zelI, kITasa, Tenisana, brAuniMga cAlyA gayA ne kipaliMga thaye kavi je samaye kArlAila, raskina, megyu ArnolDa nahotA, ekamAtra meline mAthe araNyaradanane bhAra AvI paDa hate; je samaye glaeNDasTananI vAgabhIra vANI nIrava thaI gaI ne cembalenanI vANIcaMcaLatAthI samasta IMglAMDa unmatta banI gayuM hatuM, je sAhityanA kuMjavanamAM have e bhuvanamehana phUla phUTatuM nahotuM-ekamAtra pAlITIsanA bAvaLIA asaMbhava teje prakAzatA hatA; je samaye pIDitane mATe, durbaLane mATe, durbhAgyane mATe dezanI karuNA uchaLI AvatI nahi, bhUpe zAhIvAda svArtha jALa vistAravAmAM ja mahattava mAnatuM hatuM, je samaye vIryanuM sthAna vANijya pacAvI pADyuM hatuM ane dharmanuM sthAna svAdezikatAe pacAvI pADayuM hatuM e samayanI e rASTranIti. paraMtu A samayane ApaNe du samaya kahe ke nahi tene saMpUrNa AdhAra ApaNA pitAnA upara che. satyane paricaya duHkhanI veLAe ja sArI rIte thAya, e satyanA paricaya vinA kaI jAtine kaI kALe uddhAra nathI. je pita karavAnuM hoya, te arajIothI na thAya; jene mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 bhAratadharma svArtha tyAganI jarUra che, tene mATe belabela karavAthI kaMI vaLe nahi; e sau vAto sArI rIte samajavAne vidhAtA duHkha mokale. jayAM sudhI nahi samajIe tyAM sudhI duHkha upara duHkhathI ne apamAna upara apamAnathI abhibhUta thaI jaIzuM. pramatha te e vAta ApaNe sAdI rIte samajavI joIze ke, keI je kaMI zaMkA manamAM rAkhIne ApaNuM aikyanA mArgamAM yathAsaMbhava kAMTA jhaTavA taiyAra thAya, te e zaMkAne prativAda vaDe ApaNe kevI rIte dUra karI zakIe? sabhAomAM ApaNe evAM kevAM vAkyonuM iMdrajALa racIe ke jethI temane kSaNamAtramAM AzvAsana maLe? ApaNe zuM ema kahI zakIzuM ke, aMgreja anaMtakALa ApaNane zAsana nIce rAkhaze emAMja ApaNuM zreya che ? kadI kahIe te paNa aMgreja zuM e bhIru ne buddhihIna che ke evI vAta upara kSaNa paNa vizvAsa kare? ApaNe e vAta kahevI ja joIze ane nA kahIe te paNa e te spaSTa ja che ke, jyAM sudhI ApaNI vividha jAtiomAM aikaya sAdhananI zakita yathArtha bhAve-sthAyIbhAve pedA na thAya, tyAM sudhI aMgrejanuM rAjatva ApaNe mATe jarUranuM che, paNa tyAra pachI bIje ja divase nahi. aMgreja je mamatAthI mugdha thaI potAnI jAtinA svArtha upara ja daSTi rAkhIe svArthane pachI bhalene game evuM meTuM nAma Ape, bhalene ene zAhIvAda ja kaheje svArtha upara ja daSTi rAkhI ema kahe ke amArA bhArata rAjyane ame pAkuM cisthAyI karIzuM, ame samasta bhAratavarSane eka thavA devAnI nIti grahaNa karIzuM nahi, tyAre ene te javAba che ? kaThiyAre jyAre jhADanI DALa kApe, tyAre je vanaspati beleH "AhA, zuM kare che, ema te amArAM DALapAMdaDAM cAlyAM jaze !" te kaThiyAre javAba de ke "DALa kapAya che te zuM huM nathI jANatuM ? huM zuM bALaka chuM?" ane chatAye tarkanI upara bharose rAkhI rahI zakAya ? ApaNe jANIe chIe ke, pArlAmenTamAM tarka thAya che. tyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saphaLatAnA sadupAya 1 sAmasAmI pakSe savAla-javAba kare; eka pakSa bIjA pakSane harAve tyAre kAja sayu" mAnI rAjI thAya; tethI ApaNA manamAMthI e visarAtuM nathI ke, ahI' paNa kAja saravAnA e ja ekamAtra upAya che. paNa upAya ekaja hAI zake nahi. tyAM te be pakSa che--ekaja aMganAM DAmAM jamaNAM e aMga che. temanI bannenI zaktinA AdhAra ekaja che. ApaNe zu e pramANe ekaja chIe ? jyAM sarakAraja zaktinI pratiSThA che, tyAMja zuM ApaNI zaktinI pratiSThA che ? tee je DALa halAve tA mULa paDe, teja DALa ApaNe halAvIe te tenAMja phaLa ApaNane maLe ? uttara ApatI vakhata paiAthI kheAlazeA nA. e samadhe mile zuM kahyuM che ke spensare zu kahyu che, ke zailIe zu kahyuM che te jANyAthI ApaNane pAibhAra paNa lAbha nathI. pratyakSa zAstra samasta dezamAM khullu' paDayu che, sakSepamAM elIe, teA kartA kAravatAnuM e kAma che ne ApaNe kartA kAravatA nathI. tArkika thaIne khelI zakAya ke " e zI vAta ! ApaNe karADe rUpiyA sarakArane ApIe chIe ane e rUpiyA upara te sarakArane AkhA AdhAra che, te ApaNuM dhAryuM kema na thAya ? ApaNe e rUpiyAnA hisAba mAgI laIzuM'. " gAya nadana'ne e vAra dUdha Ape, ane e dUdha khAi nadanadana rAtAcALa thAya, tyAre gAya zi'gaDAM hulAvIne na Mdana...dananI pAse dUdhanA hiMsAma kema na mAgI le ? kema nathI mAgatI e te gAyanA a'tarAtmA jANe ke tenA aMtaryAmI jANe, ,, sIdhI vAta te e che ke, avasthAledanA upAya paNa judA judA hAya che. dhAro ke, phrAnsanI pAse kai khAkhata aMgrejane matalaba che, te agreja phrenca presIDeTane tamAM niruttara karI nAkhavAnA kaMi prayatna kare nahi, temaja tene dharmanA upadeza paNa kare nahi. phrenca rAjakartAonAM mana meLavavA te aneka prakAre kauzalyanA upayega kare che ane eTalAja mATe aMgrejanA kuzaLa rAjadUta phrAnsamAM rahe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 bhAratadhama che, sAMbhaLyu che ke, eka vAra jamanI ane iglAMDa mitra hatAM. tyAre yukanI upAdhivALA aMgreja te bhejanasabhAmAM ubhA thaI jamana kaisaranA hAthamAM hAtha milAvyo ne tenA upara rUmAla DhAMkaye, ane ethI kAja siddha thayuM hatuM. evA paNa eka dina hatA ke jyAre megala sabhAmAM ne navAbanA darabAramAM aMgrejane bahu khuzAmata, bahuM avyaya, bahu gupta kaiAzala karavu paDatuM hatuM. e divase emanI peTanI lhAya bahu prasannamukhe emane kevI rIte peTamAMja rAkhavI paDatI, ene te hisAba nathI. pArakAnI pAsethI matalaba kaDhAvavI hoya tyAre e jarUranu` che. vaLI, ApaNA jevI nirupAya jAtine jo pramaLa pakSa pAsethI keAI sumeLa meLavavA hoya te zuM ka'I hilacAla vaDe saphaLa thai zakAya ? je dUdhamAM mAkhaNa che, te dUdhamAM Andolana karIe te mAkhaNa tarI Ave; paNa mAkhaNanuM dUdha rahyuM geAvALane ghera, ane ApaNe rAjarAja gharanA pANImAM Andolana karIe. ethI te zu mAkhaNa nIkaLavAnu hatuM ? je pustakapathI che, e te chAtI phulAvIne khelaze ke amAre suyega joitA nathI, amAre joie nyAyya adhikAra. bhale, e vAta te sArI che. dhAro ke, tamArI milkata amuka muddatane mATe gIre che, te cheDAvavI haiya tA gIrA rAkhanAranu mana patavavu joize. sarakAra kAI eka leADhAnI kaLa nathI, enI pAchaLa te raktamAMsanAM mANasA che, teo echevatte aMze SaDipune vaza che. tee rAgadveSane hAtha dai ekevAre jIvanmukta thaine te A dezamAM AvyA nathI. teo anyAya karatA hoya tyAre hAtha pakaDIne dekhADI devA e anyAya TALavAnA suMdara upAya che evu tA kAI kaheze nahi. paNa ApaNI zI vyavasthA, zu' uddezya ane ze upAya, e ApaNe spaSTa rIte vicArI jotA nathI. yuddhamAM jema jaya prApta karavA eja mukhya lakSya, ema rAjyanItimAM uddezyasiddhi eja mukhya lakSya che, e ApaNe jo ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** * saphaLatAne sadupAya ra13 meMe belIe chIe, tathApi manamAM ene amala karatA nathI. mAnIe chIe ke, rAjyanItinuM ApaNuM kSetra zALAbALakenI DIbeTIMga klaba che, sarakAra jANe ke pratipakSI vidyArthIe hoya ane ApaNe javAba daI zakyA eTale basa jItI gayA ema mAnIe chIe. zAstramAM cikitsA ati sundara hovA chatAM rogI mare, ApaNA rAjyanItinA kSetramAM paNa bhASaNe bahu suMdara hovA chatAM kAma kathaLe che enAM daSTAnta rejaroja joIe chIe. huM mArA pitAnA saMbaMdhamAM paNa eka vAta kabUla karavA IcchuM chuM. kartA kAvatAe ApaNA prati kaye divase kevI vyavasthA karI e saMbadhe huM pite atyaMta kSubdha thaI ja nathI. huM jANuM chuM ke, megha jeTalI vAra gAje eTalI badhIya vAra vaja paDaze evA bhayathI asthira banI javAthI kaMI lAbha nathI. prathama te vaja paDe paNa kharuM, na paNa paDe, bIjuM jyAM vajI paDavAnuM ja che, tyAM ApaNI gatividhi nathI, prativAda ke prArthanA tyAM pahoMcanAra nathI; trIjuM vApAtanA hAthamAMthI bacavAne kadI upAya heya, te te upAya kSINa kaMThe vajane sAme javAba devAmAM nahi, paNa vijJAnane anukULa ceSTA karavAmAMja che; jyAMthI vIjaLI paDe, tyAMthI sAthe sAthe vajanivAraNane mATe trAMbApATe kaMI enI pitAnI utarI Ave nA, e te zAntabhAve vicArapUrvaka ApaNe poteja taiyAra kara joize. prAkRtika niyama upara kola karyo pAlave nA. sanAtana dharmazAstra pramANe mArI pAMkha bALI nAkhavI ucita nathI ema bolIne kadI pataMga je AgamAM jhapaTa de te paNa enI pAMkha te baLe. e sthaLe dharmanI vAte gekhavAmAM samaya gALavAne badale Agane dUrathIja namaskAra karavA e enuM kartavya hAya. aMgreja te ApaNA upara rAjaya karaze. ApaNuMne saMpUrNa rIte tAbe rAkhavAnI ceSTA karaze. jyAM pitAnI zAsana-sAMkaLa zithila thavAnI lezamAtra zaMkA haze, tyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma takSaNa jarathI eka be khIlI ThekI deze. A te kevaLa savAbhAvika che-pRthvImAM sarvatra emaja banatuM AvyuM che; ApaNe sUma tarko karI zakIe ke phaDaphaDATa aMgrejI bolI zakIe ethI kaMI vAta badalAya nahi. eve sthaLe bIjuM game te thAya, paNa kedha karyo pAlave nahi. eka vAta manamAM rAkhavI joIze. aMgrejanI AMkhamAM ApaNe keTalA turacha chIe? dUra yuropanA nityalIlAmaya piolITIkala raMgakSetramAM eka sthAne rahI ApaNA upara e rAjaya kare che; phrenca, jarmana, raziyana, iTAliyana, amerikana ane tenAM judAM judAM saMsthAne sAthe tene rAjanaitika saMbaMdha bahu vicitra rIte guMcAyeluM che, e saMbaMdha sadA tene sAcavIne rAkha paDe, ApaNe te A vipula piliTikala kSetrane sImADe paDayA, ApaNI IrachA-anirachA, rAga-dveSa sAme jovAnuM tenAthI bane nahi, ane mATe ja tenuM citta ApaNA saMbaMdhe tela pANIne saMbaMdha baMdhAyeluM che, mATe ja bhAratavarSanA viSayaprasaMge pArlAmenTamAM sabhAsade ughe che, pravAhanA pANInI peThe aMgreja sadA A dezanI upara thaIne vahI jAya che. ahIM tenuM kazuM saMcaya thatuM nathI, tenA hadayanuM mULa ahIM vistaratuM nathI, rAjAnI tarapha daSTi rAkhI kAma kare che, je kaMI Amedapramoda kare che te potAnI jAtivALA sAthe ahIMnA ItihAsanI carcAne bhAra jamane upara che, ahIMnI bhASA sAthe paricaya temane kacerImAM mAtra sAkSIoja Ape, ahIMnA sAhitya sAthe paricaya sarakAranA dubhASiyA che;-evI sthitimAM ApaNe temanI najaramAM keTalA tuccha chIe te ApaNe ApaNuM mamatvanA nazAmAM bhUlI jaIe chIe ane tethI ApaNe pratinA aMgrejanA vyavahArathI pratikSaNe vismita thaIe chIe; kSubdha thaIe chIe; ApaNuM e viramaya-bhane vadhAre paDate mAnI ApaNA kartAhartA kadI kodhe bharAya che, te kadI hasavuM samAvI zakatA nathI. huM A aMgrejanA apavAdanuM varNana karatuM nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saphaLatAne sahAya 25 te kahuM chuM ke, e te niyama jevuM thaI gayuM che ane e svAbhAvika che. ane e paNa svabhAvika che ke, je padArtha atisUkSama hoya che tenI maryanI vedanAne, tenI prANunAzaka kSatine svataMtra rIte jovAnI, dhyAna ApIne jovAnI zakti uparavALAmAM cagya parimANamAM hoI zake nahi. je ApaNe hisAbe meTuM, te temane tucchaja lAge. ApaNI bhASA, ApaNuM sAhitya, ApaNuM baMgALanA bhAgavibhAge, ApaNuM myunisipAlITIo, ApaNI A sAmAnya yuni. varsiTI, e badhAne mATe bhayanI bhAvanAthI asthira thaI dezamAM game eTalI cIsAcIsa karI mUkIe chIe, game eTaluM Azcarya pAmIe chIe, paNa eTaluM eTaluM karyuM manamAnatuM phaLa kema maLatuM nathI ? kAraNa ke ApaNe bhUlI jaIe chIe ke, aMgreja ApaNuM upara che, ApaNI aMdara nathI. te je sthAne ubhe che, te sthAne ApaNe je pahoMcI zakIe, te ApaNe dekhI zakIe ke ApaNe keTale dUra paDyA chIe, ApaNe keTalA nAnA dekhAIe chIe. ApaNe eTalA nAnA dekhAIe chIe, mATe te karjhana sAheba-jANe sahaja vAta hoya ema belyA hatA ke, tame pitAne zAhIvAdI taMtranI aMdara ekAkAra thavAmAM kema gaurava mAnI zakatA nathI? sarvanAza! ApaNA pratye A te ke vyavahAra ! e kevAre jANe praNayavArtA saMbhaLAve che! e osTreliyA ne keneDA-jemane aMgreja zAhIvAdanA AliMganamAM laI levA cahAya che, ne tethI ja jemanA zayanagRhanI bArIo nIce ubhe rahI e aMgreja praNayasaMgIta gAI tene nAda AkAzabharamAM bharI kADhe che, jemane mATe bhUkhatarasa veThIne pitAnI jeTalI paNa meMghI karavA rAjI thAya che-te osTreliyA ne keneDA sAthe ApaNI tulane ! evI moTI moTI vAta karatAM moTA lekane lAja nA Ave, paNa ApaNe te lAje marI jaIe! osTreliyA ApaNane mArI kADhe, nAtAla ApaNane kalaMkita Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 bhAratadharma sikala sahitanA traNa thayA kare, ghera svadezamAM paNa adhikArIo ApaNane mUrkha banave; ne evI sthitimAM zAhIvAdI vAsara gharamAM ( lagna pachI varavahu prathama rAtri je gharamAM gALe che temAM) jevA ApaNane zA mATe nimaMtraNa maLe che ! karjhana sAheba ApaNA sukhaduHkhanA sImADAthI bahu dUra besIne vicAre che ke e te bahu mudra che, tyAre zA mATe zAhIvAdamAM ekevA re maLI javA rAjI nathI, pitAnI ATalI sarakhI svataMtratA mATe, ATalAzA kSatilAbha mATe ATalo badho hAhAkAra kema karI rahyA che? eka daSTAnta le. eka yajJa thAya che, badhu-bAndhavane nimaMtraNa thayAM che, tyAM eka bakarAne paNa Adarasahita nimaMtraNa karavAne mATe hAthamAM mALA siMdUra laIne leka Ave ane e AdaravyavahAra joIne bakare keca pAmI pAchA haThe, tyAre yajamAna tene kahe zuM Azcarya ! AvA moTA yajJamAM caga devAmAM tane Apatti zI ! hAya ! yajJamAM bIjA roga de ane pote paNa roga de, e be vacce zuM bheda che, te eka paLavAra paNa te bakare bhUlI zake ? yajJamAM Atmavisarjana devA sivAya bIjo koI adhikAra ene nathI. paNa bakarAnI e vedanA yajJakartA zI rIte samajI zake ? e te samaje ke bakare te kSudra prANI che. zAhIvAdI taMtra nirdoSa TibeTamAM laDAI karavA jAya, ApaNe adhikAra e laDAIne mATe kharcanI jogavAI karI ApavAne; somAlIkuMDamAM baMDa thAya tenuM nivAraNa karavA jAya, tyAM ApaNe adhikAra jIva ApavAne; garama dezamAM phasala pedA karavA jAya tyAM ApaNe adhikAra sastA majuranI jogavAI karI ApavAne ! moTAnAnA maLIne yajJa karavAne A niyama. paraMtu ethI utAvaLA thaI javAnI jarUra nathI. sazakta ane azaktane hisAba jyAre eka ja copaDAmAM rakhAya, tyAre jamA bAjunA AMkaDA ane udhAranA AMkaDAne bhAga eja paddhatie phALavAya-ane je svAbhAvika che, tenI upara AMkha rAtI karavI ke AMkhamAMthI AMsu pADavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saphaLatAne sadupAya 217 vRthA che. svabhAvane svIkArI laIe te kAma thaI zake. vicArI juo ke, ApaNe jyAre aMgrejane kahIe chIe ke "tame sAdhAraNa manuSyasvabhAvane oLaMgI jAo che, tame svajAtinA svArthane kAraNe bhAratavarSanA maMgaLanuM kAja avagaNe che tyAre aMgreja je javAba de ke " ThIka, tamArA mukhazrIne dharmopadeza ame pachI sAMbhaLazuM, prathama te tamane amAre kahevAnuM ke sAdhAraNa manuSyasvabhAvanI je nIcI keTimAM ame chIe, e kaTimAM tame Ave. tenI upara caDhavAnuM kAraNa nathI-svajAtinA svArthane tamAro pitAne svArtha mAne. svajAtinI unnatimAM prANa na apI zake te game te ArAma ape, dravya ape, kaMI paNa a! tamArA dezane mATe ame ja badhuM karIe ane tame kaMIja nA kare?" e praznane kaMi uttara che? vastutaH ApaNe keNa zuM apae chIe? keNa zuM karIe chIe? kazuM karyA vinA paNa dezanI khabaraja rAkhIe, te paNa ALasa rAkhe bane nahi. dezane itihAsa aMgreja race ane ApaNe tene tarajume karIe; bhASAtattvane uddhAra aMgreja kare, ApaNe tene gekhI laIe; gharanI pAse zuM che, te jANavA haMTarane pUchayA vinA ApaNuM gati nathI. tyAra pachI dezanI khetIne viSaya le ke vANijyane viSaya le, ke bhUtattva le ke mAnavatatva le, paNa ApaNA pitAnA prayatnathI ApaNe kazuMya karyuM nathI. savadeza prati ema ekavAre utsukatAhIna hovA chatAM ApaNA deza pratinuM kartavya pALavA videzIne ApaNe uMcI kartavya nItine upadeza ApatAM acakAtA nathI. e upadeza kaI divasa kaMI kAma lAgI zake nahi. kAraNa ke je mANasa kAma kare te adhikArI che, ane je mANasa kAma karatuM nathI paNa mAtra vAta kare che, te adhikArI nathI; e be mANasa vacce kadI sAcI rIte levaDadevaDa heI zakatI nathI. eka bAjue pisA ane bIjI bAjue mAtra cekabUka. eve sthaLe khAlI ceka vaTAvavA saMbhavita nathI. bhikSAsavarUpe ekAda vAra bhA. 19 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 bhAratadharma cAle, paNa te sthAne adhikArasvarUpe te cAleja nahi; ethI peTamAM vakhate baLatarA thAya. manamAM ema thAya ke, apamAna karI pAchA kADha, paNa e apamAna-e vyarthatA zade ke niHzabda pikArIe, paNa peTamAM utArI daI pacAvI levA sivAya bIje raste ka? e te ema hamezAM thayA kare che. ApaNe virATa sabhAo karIe, vartamAnapatramAM lekha lakhIe. ane chevaTe je hajama na thaI zake evuM hoya te hajama paNa karI jaIe. gaI kAle jene ekavAre asahya mAnI cIse pADI taraphaDatA hatA, tene mATe Aje have vaidya bolAvavAnI jarUra mAnatA nathI. mane lAge che ke, badhA mane kaheze ke tame te bahu purAtana kathA bole che; pitAnuM kAma pateja karavuM paDaze, pitAnuM kalaMka teja dUra karavuM paDaze, pitAnI saMpad piteja kamAvI paDaze, pitAnA saMmAnane uddhAra pateja kare paDaze e kaMI navI vAta che? bezaka, vAte te purAtana kahuM chuM e apavAda huM svIkArI lauM chuM, huM navI vAto vinAne chuM e kalaMka mAthe caDhAvuM chuM; paNa je koI ema kahe ke, tame navI kayI vAta batAve che tyAre mArI muzkelI ! kAraNa ke sahaja bAbatane kema karIne pramANa karI dekhADavI e vicAravuM bahu kaThaNa che. dusamayanuM mukhya lakSaNa e ke, sahaja bAbata kaThaNa lAge ane purAtana bAbata adbhuta lAge, eTale sudhI ke leka gALa devA taiyAra thaI jAya. janazunya padhrAnA bhAThAmAM aMdhArI rAtre mArga bhUlI jaLane sthaLa, ane uttarane dakSiNa mAnI bhramita thayeleja jANe ke je atyaMta sahaja che, te aMdhAre kevuM viparIta ne kaThaNa thaI paDe che; dI Ave ke paLamAtramAM e bhramane mATe visamayane pAra rahe nahi. ApaNe atyAre aMdhArI ghera rAtrimAM chIe, Aje dezamAM je kaMI atyaMta prAmANya vAtane paNa viparIta jJAna mAnI kaDavAM vacana kahe, te te paNa sakaruNa citte sahana karavo paDe, ApaNA kugraha sivAya bIjA keIne deSa daIzuM nahi. AzA rAkhIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saphaLatAne sadupAya 219 besIzuM ke, uttarane dakSiNa mAnI cAlIzuM to eka divasa pAchA AvavuM ja paDaze; ema Thokara khAIne zIkhavuM paDaze. vaLI huM te nakkI jANuM chuM ke, sarvanIja evI dazA che ema nathI. ApaNAmAM evA aneka utsAhI yuvaka che ke teo dezane mATe mAtra belI jANatA nathI, tyAga karavAne mATe paNa taiyAra che. paNa zuM karavuM, kayAM javuM, zuM devuM, kene ApavuM, tenuM emane ThAma ThekANuM jaDatuM nathI. verAtuM pheMkavAmAM mAtra nAzaja thAya. dezane calAvavAnI eka zakti je kyAMya pratyakSa AkAre hAya, te jeo mananazIla che temanuM mana, jeo ceSTAzIla che temanI ceSTA, jeo dAnazIla che temanuM dAna eka prakAMDa lakSya pAmI zake. ApaNuM vidyAzikSA, ApaNuM sAhityanuzIlana, ApaNuM zilpacarcA, ApaNAM nAnA prakAranAM maMgala anuSThAna saheje tene Azraya le ne e aikyanI cAre bAjue deza ubhe rahIne eka adbhuta vyApAra cAlI rahe. mArA manamAM zaMkA nathI ke, ApaNane bahArathI jeTalI lAte vAraMvAra paDe che, te kevaLa ekyanA Azrayane javrata karavAne mATe ja; arajIo karIne jeTalA nirAza thaI e chIe, te mAtra ApaNane e aikayanA AzrayanI dizAmAM pheravavAne mATe ja; ApaNA dezamAM meM sAme tAkI rahenArA karyahIna samAlocake svAbhAvika nirUpAya nirAnaMda rejaroja daSTie paDe che, te kevaLa e emanA AzrayanI-e zaktinA kendranI zodhane mATeja; e badhuM kaI vizeSa kAyade rada karAvavAne mATe ke ke amuka aMganI baLatarA nivAravAne mATe nahi. dezanI aMdara e zakti sthapAya, tyAre tenI AgaLa ApaNuM prArthanA saMbhaLAya, tyAre ApaNe je yuktione prayoga karIne tene kAryanuM aMga gaNI zakAya. te zaktinA pagamAM ApaNe hAtha de joIze, samaya deve joIze, sAmarthya devuM joIze, ApaNI buddhi, ApaNe tyAgapatA, ApaNuM vIrya, ApaNe prakRtinI aMdara je kaMI gaMbhIra-je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma kaMI meTuM che, te jagADavAnuM, AkarSavAnuM, javAnuM e eka kSetra banaze; ene ApaNuM aizvarya daIzuM, ane tenI pAsethI ApaNe aizvarya prApta karIzuM. tyAMthIja ApaNA dezanI vidyAzikSAnI, svAththarakSAnI, vANijyavistAranI ceSTAo thAya, te Aja eka vidana mATe, kAle eka vAta mATe jyAre tyAre utAvaLa utAvaLA be cAra vakatAone belAvI lAvIne TAunaholanI sabhAomAM dehAdeDI karI maravuM paDe nahi. A rahI rahIne camakI uThavuM paDe, pachI cIse pADavI paDe ane pachI stabdha thaIne ubhA rahevuM paDe e te hasavA jevo khela thaI paDe che; A paNa pitAnI pAse ane sAmAnI pAse paNa mAM ApaNI gaMbhIratA sacavAtI nathI. A prahasanamAMthI rakSA pAmavAne ekaja upAya che-pitAnuM kAma pate saMbhALI levuM. e uparathI ema samajavAnuM nathI ke, sarakAra sAthe ApaNe kaze sabaMdha rAkhavA IcchatA nathI. A je koI, A je abhimAna-A te samAnakakSAmAM ubhelAne zobhe; praNayanuM saMgItaja zobhA pAme. huM te bIjI paNa ulaTI vAta kahuM chuM. huM kahuM chuM ke, sarakAra sAthe ApaNe bhadrarUpa saMbaMdha sthApavAne upAya karavuM joIe. bhadrasaMbaMdhamAtramAM eka prakAranI svAdhInatA che. je saMbaMdha ApaNuM IcchA-anicchAnI kaMI apekSA ja rAkhe nahi, e te dAsa tvane saMbaMdha. e chaNata chaNAta chevaTe tUTI jAya; paNa svAdhIna levaDa-devaDane saMbaMdha dhIre dhIre ghADe thatuM jAya. ApaNe aneka kalpanAo karIe chIe ne kahIe chIe ke, ApaNane je kaMI joIe che, te badhuM je sarakAra Ape, te pachI ApaNe prItine ne saMtoSane pAra rahe nahi. e vAta kevaLa pAyA vagaranI che. eka pakSa mAtra Ape, bIjo pakSa mAtra le-ene aMta kyAM ? ghI home Aga kadI bujhAya ja nahi, e te zAstra paNa kahe che. e dAtAbhikSukane saMbaMdha jeTaluM vadhe, teTale dAnazIlatA upara AdhAra vadhe; ane asaMteSanuM parimANa te AkAza sudhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saphaLatAne sadupAya vadhI jAya. jyAM meLavavuM ApaNI zakti upara AdhAra rAkhatuM nathI paNa dAtAnI udAratA upara AdhAra rAkhe che, tyAM jema ApaNe pakSe amaMgaLa che, tema dAtAne pakSe kaThaNa che. paNa jyAM levaDadevaDane saMbaMdha-dAnapratidAnane saMbaMdha che tyAM bannenuM maMgaLa che. tyAM dAvAnuM parimANa paNa savabhAvathIja nyAo thaI uThe ane sarva vAte levaDadevaDamAMja samAya. dezamAM evI bhadra avasthA thavAne mAtra ekaja upAya che; samAjamAM dezanA maMgaLasAdhananI bhItanA pAyAmAM svAdhIna zaktine goThavavI. eka kazaktinI sAthe bIjI katRzakitaone saMbaMdha zobhe ne sthAyI thAya eja AnaMda ane samAnane bhaMDAra che. Izvara sAthe saMbaMdha joDavA jatAM pitAne jaDa padArtha karI dIdhuM cAle nahi. pote paNa eka sthAne Izvara thavuM paDe. mATeja meM kahyuM che ke, sarakAra pAsethI ApaNA dezane jeTaluM levAnuM, te chevaTa sudhI laI zakAze. je ApaNe dezane jeTaluM devAnuM, teTaluM TheTha sudhI daI zakIzuM te je parimANamAM daIzuM, teja parimANamAM levAne saMbaMdha daDha thaze. evI paNa zaMkA uThI zake ke, ApaNA dezanuM kAma karavA jatAM kadI prabaLa pakSa vidana nAkhe te ? jyAM be pakSa che, ane banne pakSanA svArtha jayAM samAna nathI tyAM kadI vidata naDaze ja nahi, evuM te banI zake nahi. paNa eTalA mATe hAtha pahoLA karI nAkhe pAlave nahi. je puruSa barAbara kAma karavA Icche che tenA mArgamAM chevaTa sudhI vidane nAkhavAM azakaya che. svAyattazAsananuM daSTAMta le. ApaNe mAthe hAtha daI roIe chIe ke ripane ApaNane svAyattazAsana ApyuM, te pAchuM adhikArIoe jhUMTavI lIdhuM. dhipha AvuM revuM ! eka jaNa je daI zake, bIjo eka jaNa te jhuMTavI laI zake te kaNa nathI jANatuM? ene svAyarazAsana nAma ApyuM mATe zuM svAyattazAsana thaI gayuM ? savAyattazAsanane adhikAra te ApaNA ghara AgaLa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rarara bhAratadhAma paDe che. ene keI jhuMTavI letuM paNa nathI ne kadI jhUMTavI levAya paNa nahi. ApaNA gAmanI gAmaDAnI zikSA, vAcya, vATAghATanI unnati, e to ApaNe pite karI zakIe. je IrachA karIe, je eka thaIe te e mATe sarakAranI caparAza chAtIe bAMdhavAnI kazI darakAra nathI. paNa IcchA ja je thAya nahi, je eka thavAya ja nahi; te culAmAM gayuM e svAcattazAsana ! te derI-leTA je bIjo keI baMdhu nathI ! paraMparAthI sAMbhaLyuM che ke, ApaNA dezanA keI eka rAjAne eka uMcA adhikArIe baMdhubhave kahyuM ke, sarakArane sUcanA karI Apane UMcI padavI devaDAvIza; tejasvI rAjAe uttara Ape ke, amala Apane che, Apa loka joIe te mane rAjA kahe, joIe te bAbu kahe; game te nAme bolAve, paNa mane evI upAdhi Apaze nahi. je Aja IcchA thaye dAna karI zake te kAla IcchA thaye haraNa karI zake. mArI prajA mane mahArAjAdhirAja kahI bolAve che, e mArI upAdhi kaI laI zake nahi, tema ApaNe game te bolIe, paNa amala sarakArane, ApaNane evA svAttazAsasananuM kAma nathI. je jeTalI paLamAM Ape, te teTalI paLamAM jhuMTavI le. je svAyattazAsana ApaNuM che, dezanuM maMgaLa karavAne je adhikAra vidhAtAe ApaNA hAthamAM mUkyo che, tene ja aMgIkAra ApaNe mehamutacitte, niSThA sAthe karI zakIe ripanane jaya thAo ne karjhana ghaNuM che ! huM pharIthI kahuM chuM ke, dezanI vidyAzikSAne bhAra ApaNe grahaNa kare ja joize. keI saMzaya karaze ke, zikSAne bhAra te ApaNe laIe, paNa kAma Ape che keNa? kAma te ApaNe ja ApavuM paDaze. eka moTuM svadezI karmakSetra ApaNu adhikAranuM na thAya te ApaNe haMmezAM durbaLa rahevAnA, keI paNa yuktithI ApaNe A nirjIva durbaLatAthI bacI zakavAnA nahi. je ApaNane kAma Apaze, teja ApaNe kartA thaze, bIjuM banI zake ja nahi; je kartA thaze te ApaNuM vyavasthA karatI vakhate pitAne svArtha visa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saphaLatAnA sadupAya 213 raze nahi, e paNa svAbhAvika che. mATeja sa` prayatne ApaNe evu eka svadezI ka kSetra taiyAra karI devu joize ke jyAM svadezI vidyAlayamAM bhaNelA zikSakanAM, vaidyanAM ane evAM svadezanAM bIjA kAryAnI vyavasthAmAM jAze. ApaNe AkSepa karI zakIe ke, ApaNane kAma zIkhavAne mATe ane kAma dekhADavAne mATe avakAza ja na heAya te manuSya banI zakIe nahi. paNa e avakAza pArakAnI mAraphata kadI paNu saMtASajanaka rUpe maLI zake nahi, enAM pramANa maLavAmAM have khAkI rahI nathI. huM jANuM chuM ke, ghaNA ema kaheze ke meM vAta bahu kaThaNu sa bhaLAvI dIdhI che, mArAthI paNa e vAtanI nA pADI zakAtI nathI. prazna saheja nathI ane saheja heAta tA vizvAsa paNa na Avata. jo koi darakhAstanA kAgaLanI nAkA banAvI sAta samudra pAra sAta rAjAnA dhanamANekanA vyApAra calAvavAnA prastAva kare, tyAre te darakhAsta game tenI pAsethI sAMbhaLavA jevI hoya, tApaNu e kAgaLanI naukAnA vANijyamAM koine paNa tenuM dhana kharacavAnI salAha ApuM nahi. madha madhavA kaThaNa che, mATe tyAM daLa bAMdhI nadIne khasI javAnI prAthanA karavI ene kAnsTITayuzanala eTezana"nuM nAma ApI zakAya. kAma te bahu sahaja che, paNa upAya evA sahuja nathI. ApaNe sastAmAM meTuM kAma karavAnI caturAi grahaNa karIe paNa e saste upAye vAravAra kAma bhAgIne jyAre dhULadhANI thai jAya, tyAre pArakAne mAthe dveSa AropI satASa pAmIe. ethI tRpti tA thAya paNa kAja thAya nA. peAtAnA prasagamAM badhI javAbadArI halakI karI nA khavI ne pArakAnA prasagamAM ene bhAre karI devI, e katavyanItinuM vidhAna nahi, ApaNA pratinAM a'grejanAM AcaraNanA jyAre vicAra karIe, tyAre samasta vighnAnI ane manuSyaprakRtinI svabhAvika duLatAnI AlecanA karIne ApaNI AzAonA AMkaDA jema bane tema AchA mUkavA joie. paNa ApaNA peAtAnA kartavyanuM vivecana karavA esa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 bhAratadhAma tAM barAbara tethI ulaTuM cAlavuM joIe. pitAnI bAbatamAM bahAnuM kADhavuM nahi joIe ane potAne kSamA nahi ApavI joIe. pitAnI amuka sagavaDane kAraNe pitAne Adarzane TuMke karI nAkhavAne saMkalpa nahi karavA joIe. eTalA mATe ja huM kahuM chuM ke, aMgrejanA upara kedhe bharAI kSaNika uzkeraNInA udyogamAM uMcAnIcA thavuM sahaja che, paNa e sahaja mArga zreyane mArga nathI. javAba devAnI, niruttara karI devAnI pravRtti ApaNane yathArtha kartavyathI, saphaLatAthI bhraSTa karI deze. leka jyAre krodhe bharAI mukaddame karavA taiyAra thaI jAya, tyAre pitAnuM sarvanAza karatAM pAchA haThe nahi. ApaNe je e pramANe tapIne garama vAyonA kuMphADAthI ke dhAtura thaI javAnI ceSTA karIe, te phaLalAbhanuM lakSya cUkIe ne mAtra dhanI paritRpti pAmIe. sAcI rIte gaMbhIra bhAve dezane sthAyI maMgaLa tarapha dhyAna rAkhIe te kSudra pravRttinA hAthamAMthI mukta thavuM joIe. pitAne kuddha ane uttejita avasthAmAM rAkhIe te sarva vyApAranuM pariNAmajJAna cAlyuM jAya-nAnI vAtane moTI karI devAya-dareka tucchane pakaDI asaMgata agya AcAra vaDe pitAnuM gAMbhIrya naSTa karI daIe. evI caMcaLatAthI durbaLatAnI ja vRddhi thAya--ene zaktine prayoga kahe e azakitanuM pramANa che. e sarva kSudratAmAMthI pitAne uddhAra karI dezaprItinI upara ja dezanA maMgaLanI sthApanA karavI joIze-svabhAvanI durbaLatA upara nahi, pArakA pratyenA dveSa upara nahi ane pArakA pratyenA aMdha AdhAra upara paNa nahi. e AdhAra ane e dveSa dekhate paraspara viruddha lAge che, paNa kharI rIte e eka jhADanI be DALIo che. e banne ApaNI lajajAkara azakti ane jaDatvanAM pariNAma che. pArakAnA upara dA rAkhave e amAruM bhAthuM che ema mAnIe te e dAvAmAM niSphaLa thatAM ApaNe vidveSa uttejita thAya. e uttejita thaI gayelI vRttine ApaNe svadezahitaSitA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saphaLatAne sadupAya 225 ^^^^^ ^ ^^^^^^ ^^^^^^^^^^^ gaNI kADhIe chIe. ApaNuM durbaLatAne moTuM nAma ApI ApaNe kevaLa sAMtvana laIe chIe eTaluM ja nahi, paNa garva mAnIe chIe. e vAta vicArI juo ke, mAtAne tenA saMtAnanI sevAthI dUra karI, e kAyane bhAra je bIjA loka laI le te mAtAne e asahya thaI paDe. enuM kAraNa ke saMtAna pratine akRtrima saneha ja tenI saMtAnasevAnuM AzrayasthAna, dezahiteSitAnuM yathArtha lakSaNa, dezanuM hitakarma AgrahapUrvaka pitAnA hAthamAM levAnA prayatna karavA e ja che. dezanI sevA videzInI pAse karAvavAnI caturAI e yathArtha prItinuM lakSaNa nathI; ene yathArtha buddhinuM paNa lakSaNa kahI zakAya nahi. kAraNa ke evI ceSTAthI kaI prakAre saphaLa thaI zakAya nahi. (i. sa. 1905) haka che 1 / tithi * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- UTF 17-dezI rAjA dezavidezanA loka kahe che ke, bhAratavarSanA dezI rAjAo pAchaLa paDI gayA che. jagatanI unnatinA mArgamAM pAchaLa paDI javuM e sAruM nathI, e te sau kaI kabUla karaze, paNa AgaLa cAlavAnA badhA upAsethI maMgaLAja thAya che evuM paNa nathI. pitAnI zakti vaDeja AgaLa cAlavuM enuM nAma kharI rIte AgaLa cAlavuM-ethI kadI dhImuM calAya teya e sAruM. bIjA mANasanI keDe ke pIThe caDhI cAlavAnuM nAma cAlavuM nathI, emAM kAMI gIrava nathI. kAraNa ke cAlavAnI zakti Ave eja sAce lAbha che, khAlI AgaLa javAmAM kaMIja lAbha nathI. briTiza rAjyamAM ApaNe je kaMI AgaLa cAlyA chIe, ethI ApaNuM keTaluM daLadara phITayuM che ? emane rAjavahIvaTa, rakSaNa ane vidhivyavasthA bhalene game eTalAM sArAM hoya, te paNa kharI rIte e ApaNAM nathI. mANasa bhUla, guTI, kSati ane kaleza vacce thaIne ja pUrNatAne raste caDhI zake che, paNa ApaNane bhUla karavA devAnI dhIraja briTiza rAjyane nathI. e kAraNe e ApaNane bhikSA ApI zake che, zikSA ApI zakatuM nathI. temanI pAse je badhuM che tenAM phaLa ApavAne e taiyAra che, paNa tenA bIjane hAtha aDADavA detA nathI. vicArI le ke, kalakattA myunisipAliTInA kamIzanare nagaranuM kAma karavAne svAdhInatA pAmyA pachI yaMgya kuza LatA dekhADI zakyA nahi, e aparAdhathI adhIrA thaIne aMgreje temanI ravAdhInatA jhUMTavI lIdhI. vakhate ema paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezI rAjA 227 haze ke, Aje kalakattA myunisipAliTInuM kAma pahelAMnA karatAM sAruM paNa cAlatuM haze, paNa evI rIte sArUM calAvavuM e ja sauthI sAruM ema mAnI zakAtuM nathI. enA karatAM te ApaNuM zakita vaDe kaMIka kharAba calAvIe te paNa ApaNe mATe te sAruM che. ApaNe rA garIba leka ane temAM paNa ghaNA viSayomAM te azakta. ApaNA dezamAM bhaNAvavAnuM kAma dhanIjJAnI vilAyatanA vikhyAta vizvavidyAlaya sAthe sarakhAmaNImAM kaMI nathI, ema mAnIne e kAmamAM dezI janene dabAvI daI rAjA je pitAne jere kembrIjaokasapharDanI nakalI mUti ahIM khaDI karI de, te ethI ApaNuM vakhate kaMIka bhaluM thatuM ya heya; paNa ApaNe garIbane egya vidyAlaya ApaNe pote ja sthApI zakIe, to ja e ApaNuM sAcI saMpatti. je sArUM ApaNuM pitAnuM sAruM nathI, tene ApaNuM mAnI levuM e ja mANasanuM meTuM saMkaTa, thoDA divasa upara eka baMgALI DepyuTI mejIsTreTe dezI rAjA pratye puSkaLa tiraskAra batAvyuM hatuM tyAre cokhI rIte lAgyuM ke, briTiza rAjyanI je sau suvyavasthA te jANe pitAnI ja suvyavasthA hoya ema e mAnate have joIe. je enA manamAM te vakhate AvyuM heta ke, huM te mAtra bhAravAhI chuM; jaMtrI heya jaMtra mAMhenuM eka cakramAtra, te dezI rAjA pratye ema abhimAnathI te tiraskAra dekhAData nahi. briTiza rAjyamAM je kaMI ApaNe pAmIe chIe te ApaNuM na hoya e hakItane sAcI rIte samajI levI ApaNe mATe bahu kaThaNa thaI paDI che. e kAraNe ApaNe rAjA pAsethI navA navA adhikAra mAgyA jaIe chIe, paNa bhUlI jaIe chIe ke adhikAra meLavavA ane adhikArI thavuM e be eka vAta nathI. dezI rAjyanI bhUla, buTI, maMda gati e saunI vacce paNa ApaNane AzvAsananI vAta eTalI che ke, emAM je kaMI lAbha che, te sAcI rIte ApaNe lAbha che. e lAbha bIjAnI khAMdhe caDhavAne lAbha nahi, paNa ApaNe pitAne page cAlavAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 bhAratama lAbha che. eTalA mATe ApaNA ma'gALAnA A nAnA tripurarAjya taraph utsuka najare joyA vinA cAlatuM nathI. eTalA mATe ja tyAMnI rAjyavyavasthAmAM je sau khAmIe ne vighnA najare paDe che. te saune ApaNA samasta khagALAnuM durbhAgya mAnu chuM. eTalA mATeja tyAMnA rAjavahIvaTamAM kaI avyavasthA ke vyavasthAnI kAi khAmI jouM chuM tyAre te upara abhimAna vaDe TIkA karavAnu sAhasa nathI thatuM-ula mArUM mAthuM zaramane lIdhe namI paDe che. eTalA mATe ja jo jANavAmAM Ave ke, tuccha svAtha parAyaNa peAtAnA sAmAnya lAbhane khAtara, tarata maLI jatI saraLatAne, khAtara, rAjazrInI 'dibhI'tane DhIlI karI nAkhavA pAchI pAnI karatA nathI, tyAre e aparAdhane kSudra rAjyanI eka kSudra ghaTanA gaNI kADhavAnuM sAhasa thatuM nathI. dezI rAjyanI AvA prakAranI lAjane jo peAtAnu' gaurava mAnI laie nahi te deza saMbadhe ApaNe bhUla karI beThA chIe ema mAnavuM paDe, pahelAM kahI gayA chuM ke, bhAratanI prakRtine vI daI sakhaLa karI zakIe teja ApaNe sAcI rIte unnatinI AzA rAkhI zakIe. briTiza rAjya IcchA kare tApaNu ApaNane e viSayamAM madada karI zake nahi. te te peAtAnA mahimAneja mahimA mAne che; tethI sArI buddhie karIne ApaNane je keLavaNI Ape che, tethI ce ApaNe te svadezanI avagaNanA karatA thayA chIe. ApaNAmAM jeo dezabhakta gaNAya che te mAMnA keTalAya Ama dezanI avagaNanA karanArA che. ema jee bhAratanI aMtaramAMthI avagaNanA kare che, teo te bhAratane vilAyata anAvI devA taiyAra thai gayA che. sAre nasIbe temanI asaMbhava AzA kadI saphaLa thavAnI nathI. ApaNAM dezI rAjye pAchaLa paDI gayAM hoya ke game tema hAya, paNa tyAMja ApaNe svadezane sAcI rIte joI zakIe ema che. nakalakhagADanu keganIuM tyAM nahi pese evI ApaNe AzA rAkhIe chIe. briTiza rAjya ApaNI unnati cAhe tApaNu e unnati briTiza TaMkazALanI cADe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezI rAjA 29 evI sthitimAM kamaLanI unnati karavAnI rIta gulAbanI unnati karavA mATe ajamAvavAmAM Ave. paNa dezI rAjya te svAbhAvika niyama vaDeja unnati meLavavAnA upAya je e ApaNI kAmanA hoya. enuM kAraNa evuM nathI ke, bhAratIya sabhyatA ja sau sabhyatAmAM zreSTha che. yuropanI sabhyatAe mAnavajAtine je saMpatti ApI che tenI kiMmata meTI che, e bAbatamAM zaMkA karavI e te dhRSTatA che. AthI yuropiyana sabhyatAne halakI gaNe cheDI devI joIe ema huM kahetA nathI, paNa e ApaNe mATe asvAbhAvika che, asAdhya che ema mAnIne ja svadezI Adarza tarapha ApaNe mana lagADavuM joIze-be AdarzanI tulanA karIne vivAda karavAnuM ApaNane kAraNa nathI. ema kahevAnI paNa jarUra che ke, mANasane banne AdarzanI jarUra che. te divase ahIMnA keI sArA mANase mane prazna karyo hatuM ke, sarakAra ATa phUlanI gelerImAMthI vilAyatI chabio vecI nAkhI te zuM sAruM thayuM che ? ene uttara Ape hatuM ke, sAruM ja thayuM che. enuM kAraNa e nahi ke vilAyatI citrakalA e sArI sAmagrI nathI, paNa e citrakalAne ema jaladI meLavI lIdhe cAle nahi. ApaNA dezamAM e citrakalAne sAce Adarza lAva kayAMthI? ApaNA dezanI ekAda lakhanerI humarI tathA "hilimili paniyA " sAMbhaLIne je keI vilAyatI aMgreja bhAratanI saMgItavidyA zIkhI levAnuM mana kare, te enA bhAIoe ene tarata vAra joIe. vilAyatI bajAramAMthI pheMkI dIdhelI theDIka sastI ane tenI sAthe ekAda be sArI chabi AMkha sAme rAkhavAthI kaMI ApaNe citravidyAne sAce Adarza zIkhI zakIzuM? e upAyathI ApaNe game eTaluM zIkhIe, te paNa emAM keTalI khAmI che te jANI levAne upAya ApaNA dezamAM te che nahi. jyAM eka vastu nI nathI zarUAta ke nathI cheDe, mAtra vacamAMnA thaDA AMTA bhA. 20 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 bhAratadhama dekhAya che, tyAM e vastunA mAhitagAra thavAnuM kAma bahu bhayaMkara. evI adhurI vidyAthI ApaNI dRSTi naSTa thaI jAya. pArakA dezanuM bhaluM te zIkhI zakAya nahi ane ApaNA dezanuM bhalu zIkhavAnI zaktiye cAlI jAya. A skUlamAM bharAvA tA thayA che, paNa ApaNA dezamAM zilpakaLAnA Adarza ze e ApaNe jANatA nathI. jo zIkhavAthI e samajI zakAtA hota te sAcI zakti pAmavAnA upAya thAta. kAraNa ke e Adaza te ApaNA dezamAMja che--eka vAra jo najara khulI jAya, te e Ada ApaNe AkhA dezamAM-thALImAM, leTAmAM, vADakImAM, TopalAmAM, jhuMpaDImAM, ma`diramAM, maDhamAM, kapaDAmAM, kapaDAnI kAramAM, jaNasAmAM, jaseAnA ghATamAM, gharamAM, gharanI bhIMta upara jude jude AkAre, jude jude svarUpe ane samagra mUrtirUpe joi zakIe, enA tarapha ApaNe citta daine prayatna karIe tA pUrvajanI saMpatti saMbhALI tenI kiMmata karAvI zakIe. eTalA mATe ApaNA bhaNavAnA divaseAmAM vilAyatI citrAnA meha jora karIne paNa bhAgI nAkhavA sArA che; nahi tA peAtAnA dezamAM zuM che, e jovAnuM mana paNa nahi thAya. je dhana gharanI peTImAM paDayuM che, te mAtra avagaNanAne kAraNeja lUMTAI jaze. ApaNe joyu' che ke, jApAnanA eka prakhyAta citrarasajJa paDita ApaNA dezanI keTalIka AMtarI khAdhelI lUgaDA uparanI chie joIne chaka thaI gayA ne temAMthI eka mi kharIda karIne sAthe lai gaye. jApAnamAMnA aneka guNajJa lAkAe e khi mATe mATI moTI rakama ApavAnI mAgaNI karI, paNa teNe vecI nahi. ApaNe e paNa joI zakIe chIe ke, yuropanA aneka rasajJa lAka ApaNI khuNAkheAcarAnI dukAneAmAM pesIne melI phATI gayelI mione kharIdI mATI milkatanI peThe saMgharIne svadeza lai jAya che. e badhAM citrA joine ApaNI ATa skUlanA vidyArthI e tA nAka caDhAve enuM kAraNa zuM ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezI AjA 31 kAraNa eTaluja ke, jee kalAvidyA sAcI rIte zIkhyA che, te te videzanI ajANI rItanAM citranA sauMdarya ne kharAkhara rIte jANI zake che-emanAmAM eka prakAranI zilpA che jAgI jAya che. paNa jee mAtra nakala karavA icche che, te nakala bahAra kazuM paNa joi zakatA nathI. ApaNe jo peAtAnA dezanI zilpakalAne samagra bhAve sAce bhAve jotAM zIkhata, te ApaNAmAMce zilpaDhaSTi, zilpajJAna Avata. enI madadaeN zilpa su MdaratAnA divya dhAmanAM khAraNAM ughaDI jAta. paNa videzI zilpanA adhurA bhaNatarathI ApaNe je zIkhyA nathI te zIkhI lIdhuM mAnI laIe chIe. je pArakAnA kabajAmAM cAlyuM gayuM che tene peAtAnI saMpatti mAnI abhimAna karIe chIe. 'picara leTi* nAma dhAraNa karI eka prakhyAta phreMca musAphara bhAratamAM musApharI karavA AvyeA hate. te ApaNA dezanA rAjamahelAmAM vilAyatI asabAbanI bharatI caDhelI joine bahu nirAza thai gayeA hateA. te samajI gayeA hatA ke, vilAyatI asakhAmanI bIjA prakAranI sAmagrIthI ghara sajAvIne ApaNA dezanA moTA moTA rAjAe peAtAnA ajJAnane kAraNe ne zikSAne abhAve gaurava mAne che. kharI rIte vilAyatI sAmagrIne eLakhavAnuM zIkhAya vilAyatamAM. tyAM zilpakaLA sajIva, tyAM zilpIe rAja rAja navI navI kaLA pedA kare, tyAM zilpapaddhatinA kALapara parAthI itihAsa che, tyAMnA guNIjana pratyeka kaLAnI sAthenI deza-kALa-pAtranI saMgata jANe; ApaNe emAMnu kazuya jANyA vinA mAtra hAthamAM paisAnI kothaLI laine mUkha' dukAnadAranI madade AMdhaLA thaine tyAMthI vacalA vAMdhAnI jaNasa cIja ma`gAvI gharamAM Dhaga mArIe chIe-enA saMbadhamAM vicAra karavAnI te ApaNAmAM tAkAta nathI. e badhI asakhAmanI dukAnA jo lADa karjhana jora karIne baMdha karI zakayA hAta, te jakha mArIne ApaNe svadezI sAmagrInI maryAdA pALI zakyA hAta-tyAre te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 bhAratadhAma paisAnuM baLa hovA chatAM paNa kaI cIjo kharIdAta nahi. eTale ruci viSene vicAra thAta, tyAre te paisAvALAnA gharamAM pisatAM te ghara vilAyatI asabAbanI dukAna jevuM lAgata nahi, enA mAlikanA manamAM je kAMI DuM zilpanuM jJAna hata te paNa bahAra paData. ApaNane e sthitimAM zikSaNa maLatane lAbha thAta. e sthitimAM ApaNI aMdara bahAra, ApaNuM sthApatya-bhAskamAM, ApaNuM gharanI bhIte upara, ApaNA cauTAmAM ApaNe svadezanAM darzana karI zakata. kamanasIbe badhA dezomAM bIjA varganA loka saMskAra vinAnA hoya che. sAdhAraNa aMgrejImAM paNa zilpanuM jJAna hetuM nathI. tethI teo svadezI saMskArane baLa AMdhaLA bane che. teo ApaNI pAse temanI nakala karAvavA irache che. Apa| divAnakhAnAmAM temanI dukAnanI sAmagrI jue tyAre ja emane TADhaka vaLe, tyAre e mAnI zake ke ApaNe emanI pharamAyazanA taiyAra thayelA sabhya padArtha banyA chIe. emanI azikSita rucine anusarIne ApaNe ApaNA dezanA prAcIna zilpasaudaryanA sulabha ane sAmAnya anukaraNane mArga cheDI daIe chIe. A dezanA zilpIo videzI TakAnI lAlace videzI rItanI adbhuta nakala karavA maMDI paDI akkala gumAvI beThA che. jema zilpamAM, temaja sau bAbatamAM ApaNe videzI paddhatine ja ekamAtra paddhati mAnI beThA chIe. kevaLa bahAranI bAbatamAM nahi, paNa ApaNA manamAM, ApaNA hRdayamAM paNa e jhera utaryuM che. dezane mATe AnA jevI vipada bIjI kaI hoI zake nahi. A mahAvipadamAMthI uddhAra pAmavAne mATe ApaNe mAtra ApaNAM dezI rAjya tarapha tAkI beThA chIe. e vAta huM kahete nathI ke, videzI sAmagrI ApaNe laIzuM ja nahi, levI te paDaze ja; paNa svadezIne AdhAre laizuM. pArakA vastra kharIdatAM ApaNuM pitAnAM kArakhAnAMne bhAgI nAkhIzuM 4 sthApatya-ghara bAMdhavAnI kaLA; bhAskarya-ketaravAnI kaLA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezI rAja 233 nahi. ekalavyanI peThe dhanurvidyAnI gurudakSiNAmAM ApaNA jamaNuM hAthane aMguTho kApI ApIzuM nahi. e vAta manamAM rAkhavI ja joIze ke, potAnI prakRtinI avagaNanA karatAM mANasa durbaLa thaI ja jAya. vAghane rAka bezaka ja baLadAyaka che, chatAM paNa hAthI je e barAkane lebha kare te jarUra mare. ApaNe lebhane kAraNe prakRtinI sAthe AvI seLabheLa na karIe te sArUM; paNa ApaNe te ApaNA dharma kAryamAM, AcAravicAramAM evuM ja karyA jaIe chIe ne tethI ApaNe koyaDo roja ne roja vadhAre ne vadhAre gUMcavAte jAya che-ApaNe kevaLa niSphaLa thatA jaIe chIe, bhAre dabAtA jaIe chIe. moTI moTI jaTAjUTa e ApaNA dezane dharma nathI, sAmagrInI viralatA ane jIvanajAtrAnI saraLatA e ja ApaNA dezane dharma che, tyAM ja ApaNuM baLa che, tyAMja ApaNe prANa che, tyAMja ApaNI pratibhA che. ApaNA caMDImaMDapamAMthI vilAyatI dukAnanI moTI jaMjALane jhADu mArI nahi kADhIe te be ya bAjuthI marIzuM-vilAyatI kArakhAnAM ahIM cAlI zakaze nahi, caMDImaMDapa paNa maMDapane yogya raheze nahi. ApaNe kamanasIbe e kArakhAnAM dhULadhumADAbharyo vAyu rAjyavyavasthAmAM pesI ga che, sahejasAjane vinA kAraNe guMcavI nAkhyuM che, gharane paradeza banAvI mUkyuM che. jeo aMgrejane hAthe mANasa banyA che, teo te svane paNa samajI zake nahi ke, aMgrejanI sAmagrI kadI levI ja paDe, te ya pitAnI karI na zakAya te tethI nukasAna ja thAya. ane ApaNuM karavAne ekamAtra upAya e ke, tene che ema ja na rAkhavI, paNa ApaNI prakRtine anukULa banAvI levI. anAja peTamAM jaIne anAja ja rahe che tethI puSTi maLavI te ghera gaI paNa ulaTa rega thAya. anAja je pitAnuM rUpa badalI nAkhIne zarIranI prakRtine anukULa banI hADa, mAMsa ane lehInAM rUpa dhAraNa kare tathA je pacI zake tevuM na hoya te nIkaLI jAya te ja ApaNe prANa bace. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 bhAratadharma vilAyatI sAmagrI jyAre ApaNI bhArataprakRti vaDe jIrNa thaI jaI pitAnuM mULa svarUpa cheDI de, ApaNA kalevaranI sAthe ekavarUpa thaI jAya, tyAre ja te ApaNane lAbha karI zake-jyAM sudhI te videzI rUpamAM sAjI rahe tyAM sudhI ApaNe ne lAbha kare nahi, vilAyatI sarasavatIne pA -pALe putra e vAta kaI rIte samajI zake nahi. puSTi karavA tarapha tenI najara nathI, tenI najara mAtra bejo vadhAravA tarapha ja che. AthI ja ApaNuM dezI rAjyo videzI, asaMgata ane bInajarUrI maTI jaMjALathI pitAnI zakti vinAkAraNe buThThI karI nAkhe che. videzI be je ema saheje laI zakAta, je e be je samAna ja rahe na heta, rAjyane je eka oNphisasvarUpa banAvI devAne mATe ATale paraseve pADavAmAM na AvyuM hatuM, je sajIva hRdayapiMDanI nADI sAthe saMbaMdhe joDAyeluM hatuM tene saMcAnI naLI sAthe joDI devAmAM na AvyuM hatuM, te ApaNane duHkha mAnavAnuM kazuM kAraNa na hatuM. ApaNA dezanAM meTAM rAjya te kAra kunene hAthe cAlatAM meTAM kArakhAnAM na haya, nirdoSa nirvi kAra eMjina na hoya, tenA saMbaMdhI aMga leDhAnAM na hoya e te je hRdayataMtu, rAjyalakSmI, paLapaLa karmane sukA kAmamAM rasa saMcAre, kaThaNane kemaLa kare, tucchane suMdara karI zobhAve, levaDadevaDanA kArabhAramAM kalyANa mUkI tene ujaLA banAve, ane bhUlacUkane kSamAnAM AMsujaLe dhoI nAkhe. ApaNuM nasIba evAM suMDAM na nIvaDe ke dezI rAjya videzI oNphisanA bIbAmAM DhALIne pitAne saMcA banAvI de. e sau sthAne mAM ApaNe svadezalakSamInAM dUdhalInAM stanavALI mAtAne sparza karI zakIe eTalI ja ApaNI kAmanA che. dezanI bhASA, dezanuM sAhitya, dezanuM zila5, dezanI ruci, dezanI kAnti-A sthAnamAM mAnI keDanI peThe Azraya pAme ane dezanI zakti meghamukta pUrNacandranI peThe ati saheje ati suMdarabhAve prakAza pAme eja ApaNI kAmanA che. ( 1906 ). kajhaka , kAra ? - : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18-zAhIvAda vilAyatane zAhIvAdane nazo caDhe che. tyAMnA aneka leka tAbAnA dezane tathA saMsthAne ne jeDI bAMdhI upasarga banAvI aMgrejI sAmrAjyane lagADI devAnI ciMtAmAM paDayA che. vizvAmitre navI sRSTi sujavAne udyoga mAMDe hate; svarganI sAthe harIphAI mAMDIne eka rAjAe staMbha ubhe karavAnI ceSTA karyAnI kathA bAIbalamAM Ave che; khuda rAvaNane mATe paNa emaja kahevAya che. evA evA mane ratha dharatIne taLIo upara aneka vAra aneka lekanA manamAM pedA thayelA ApaNe jANyA che. e mane pAra te paDe nA, paNa dhULabhegA bhaLatA pahelAM jagatamAM kaMI ne kaMI taphAna macAvyA vinA paNa rahe nahi. aMgrejonA dezamAM paNa AvA mane rathanAM mojAM lairDa karjhananA manamAM uchaLI rahyAM che, te emanA te divasanA bhASaNa uparathI jaNAI Ave che. joyuM che ke kaI kaI vartamAnapatra kadI kadI e viSaya saMbaMdhe utsAhamAM AvI jAya che ne kahe che ke vAta te sArI che, bhAratavarSane briTiza sAmrAjyamAM dAkhala thavAne adhikAra Apo ne? ema vAta pakaDI lIdhAthI adhikAra maLe nahi-are, chApAmAM paMDitAI bharelA lekho lakhe paNa durbaLane hakka sacavAya nahi. AthI jyAre joIe chIe ke, ApaNA uparavALAne e te zAhIvAdanuM bhUta vaLagyuM che, tyAre te manamAM kazI AzA rahetI nathI. tame kaheze ke, tamane ATalI badhI bIka lAge che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 bhAratadharma zenI? jemanA hAthamAM sattA che teo te zAhIvAdanA AMka gekhe ke nA gekhe, paNa dhAre te tamAruM bhuMDuM saheje karI nAkhe ema che, tyAre bhaya che ? saheje karI zake nahi. kAraNa ke hajAra kare teya dayAdhama ekavAre cheDA kaThaNa che. kaMIka zarama paNa Ave. paNa je kaI moTI vAtanuM eThuM leI bese, tyAre nirdayatA paNa AcarI zake ne anyAya paNa saheje karI zake. jatune duHkha detAM aneka lokene jIva dukhAya. duHkha devAnuM nAma pheravI ene zikAra kahevAmAM Ave tyAre te mArelAM pazupaMkhInI yAdI karavAmAM AnaMde abhimAna kare. vinA kAraNe je paMkhInI pAMkha teDI nAkhe te bezaka zikArIthI nirdaya ja gaNAya; paNa ema kahevAthI pakSInuM kaMI bhaluM thAya nahi. e bicArAne te e nirdaya leka karatAM paNa zikArI hajAragaNuM bhayaMkara jemane zAhIvAdanuM bhUta lAgyuM che, teo te durbaLa jAtinuM svataMtra astitva TALavA mATe ane adhikAra jhuMTAvI levA paNa jarUra nirdaya thaI zake. pRthvImAM Ama te ghaNI ye vAra banyuM che. philenDa, pilenDane pitAnA jADA zarIramAM gaLI utArI javA rUziyAe keTaluM jera karyuM che, te sau kaI jANe che. pitAnA tAbAnA judA judA dezanI vividha sthiti jabaradastIthI teDI nAkhI eka karI devAne zAhIvAdane nAme eka svArthasAdhanAnI bahu jarUra che evuM je rUziyAe mAnyuM na hota te e ATale sudhI kadI karata nahi. e svArthane rUziyAe pilenDa-philenDane svArtha mA. lorDa karjhana paNa emaja bese che ke, jAtinI vAte bhUlI jAo, sAmrAjyanA svArthane tamAre svArtha mAnI le. kaI baLIA mANasane A vAta sAMbhaLIne bIka lAge nahi, ene bIka lAgavAnuM kAraNa paNa nathI; kAraNake mAtra vAtethI e bheLavAya ema nathI, e te AnApAIne hisAba gaNIne pitAne svArtha tapAse. matalaba ke, ene pitAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAhIvAda 237 daLamAM kheMcavA jatAM pitAne savArtha paNa thoDoghaNo na cheDAya, te enuM mana meLavI levAya nahi. tethI eve ThekANe madha paNuM DhaLavuM paDe. ne tela paNa DhaLavuM paDe; ema karyA vinA cAle nahi. IMglAMDanAM saMsthAne eja A vAtanuM daSTAnta. cetata hRdayaM mama tattva dRyatA evA evA aneka maMtra saMsthAnenA kAnamAM e kukaye jAya che, paNa mAtra maMtrathI e kaMI bheLavAI jAya evAM nathI. e te rUpiyA-AnA-pAInA hi sAba gaNa jue che. hatabhAgIo je ApaNe tene vAro Ave tyAre te kaI maMtranI paNa jarUra paDatI nathI, ne rUpiyA AnA pAInI te vAta ja zI ! ApaNe vAre Ave tyAre te eja vicAravAnuM ke, jAtine prazna vicAro tyAre te bhedabuddhi cAle, zAhIvAdane vicAra kare tyAre evI buddhi viparIta kahevAya. AthI evI bhedabuddhinAM je sI kAraNa hoya ene ukhADI nAkhavAM ja bhalAM. tyAre e kAraNa ukhADavA mATe e paNa karavuM joIe ke, dezanA judA judA prAMtamAM je eka prakAranI ekatA jAmavA mAMDI che tene jAmavA devI nahi. e ekatA je tUTI-phUTIne TukaDA thaI jAya te pachI dezane kabaje karavAmAM bahu muzkelI paDe nahi. bhAratavarSa jevA AvaDA moTA dezane eka karI devAmAM moTuM gaurava che. ene jANI joIne teDI nAkhavAthI aMgrejanA jevI abhimAnI jAtineja lAja lAge. paNa zAhIvAdanA maMtrathI e lAja dUra thaI jAya. briTiza sAmrAjyamAM maLI javAthI bhAratavarSane je lAbha ja che, te e mahAhane kAraNe ghaMTImAM daLIne ene leTa kara eja manuSyatva ! bhAratavarSanA koI prAntamAM tenI pitAnI zaktine ekaThI thavA na devI e te aMgreja sabhya nItine hisAbe jarUra lAja lAge; paNa je zAhIvAdane maMtra bhaNIne e kAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 bhAratadharma man karavAmAM Ave te manuSyane lAgatI lAja bhuMsAI jAya ne rAjanItine mAthe gauravanuM che zuM uge. pitAnuM uparIpaNuM nirbhayatAe calAvI zakAya eTalA mATe eka mahAdezanA asaMkhya lekane hathiyAra vinAnA banAvI daI temane pRthvInA janasamAjamAM kAyamanA bicArA bApaDA banAvI mUkavA e kevaDe mATe adharma, keTalI meTI nirdayatA e kahI batAvavAnuM kAraNa nathI; paNa e adharma nI lAnimAMthI pitAne bacAvavA mATe eka moTA zabdanI otha lIdhI eTale patyuM ! sesila haDajhane paNa zAhIvAdane vAyu lAgyuM hatuM eTalA mATe dakSiNa AphrikAnA bera lekanI svAdhInatA lUMTI levAne mATe enA pakSanA leke ke Agraha karyo hate e sau kaI jANe che. mANasa mANasanA vahevAramAM jene ApaNe cerI kahIe, juThANuM kahIe, jene prapaMca, khUna, lUMTa kahIe tene "vAda pratyaya lagADIne zuddha karI nAkhyo eTale gauravazALI thaI paDe; AnA dAkhalA vilAyatanA ItihAsamAM amarapada pAmI gayelA DhagaleDhagalA lokanA AcAramAMthI purA pADI zakAya ema che. eTalAja mATe kArabhArIonA meMmAMthI zAhIvAdanA zabdane AbhAsa mAtra nIkaLatAM ApaNe jIva kaMpI uThe che. evaDA meTA rathane paiDA nIce ApaNuM haiyuM pIlI nAkhavAmAM Ave, tyAre dharmanuM nAma dIdhuM ke ApaNe vAta sAMbhaLe nahi. kAraNa ke eka bAju kAma kathaLI jatuM hoya, evI veLAe pitAnA vahevAramAM dharmanI dakhala thavA na de. prAcIna grIsamAM prabaLa Atheniyane jyAre durbaLa meliyAnA beTane anyAyathI, nirdayatAthI khuMcAvI levA taiyAra thayA hatA, tyAre baMne pakSa vacce ke vAdavivAda thayuM hatuM, tene namune grIka itihAsaka thukI dIdIsa ApI gayA che. tenA thoDAka bhAgane bhAvArtha A nIce utAryo che te parathI vAcaka samajI zakaze ke, zAhIvAdane vAyuga yurepamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAhIvAda 239 keTale jUne che, ane pilITIsanA je pAyA upara yuropanI sabhyatA caNAI che, temAM keTalI bhayaMkara nirdayatA chupAI beThI che etheniyansa-"paraMtu amAre ane tamAre, ApaNe je vicAra dharAvatA heIe te satyapaNe vyakta karavA joIe, temaja zakaya hoya teTaluM ja dhyeya dharAvavuM joIe. kAraNa ke ApaNuM banne samAnapaNe jANIe chIe ke mAnuSI bAbatenI carcAmAM, jyAM jarUriyAtanuM dabANa ekasarakhuM hoya che tyAM ja mAtra nyAyane prazna AvI ubhuM rahe che. ane temAM paNa je baLazALI hoya che teo zakya eTaluM badhuM meLavavA mathe che ane nirbaLane te ApavuM ja paDe che. x x x have ApaNane samajAze ke ApaNe ApaNA sAmrAjyanA hitane arthe A badhuM karIe chIe. ane ApaNe je kahevAnuM che te eja ke ame mAtra tamArA zaherane rakSita rAkhavA mAgIe chIe. kAraNa ke ochAmAM ochI mahenate ame tamane amArA banAvavA mAgIe chIe ane tamAre nAza na thAya te ApaNA bannenA bhalAne mATe ja che." ' meliyAne--"amArA svAmI thavAmAM kadAca tamAruM hita haze, paraMtu ame tamArA gulAma banIe te zI rIte bane?" etheniyansa-"AthI tamane e lAbha thaze ke amane tAbe thavAthI tamArAM aniSTa dUra thaze ane tamArA rakSaNa mATe ame saMpattivAna thaIzuM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaole 19-rAjabhakti eka hate rAjaputra. rAjyanA pradhAnanA jeTalA putra te badhA tenI cAre bAju vADa karI temAM tene gherI ubhAkeInI zakti nahi ke emAM chIDuM zodhI pesI zake. teya vakhate chIMDuM rahI gayuM hoya te sAcavavA keTavALane putra enI cokI karate ubhe-ene sirapAva maLyo. tyAra pachI ? tyAra pachI puSkaLa dArUkhAnuM phekI rAjaputra vahANe caDhI cAlate thaye-ane mArI vArtA pUrI thaI gaI. che zuM? A te mAtra vAtaja, rAjya ane rAjyaputrane A bahu meM saMbaMdha jeTale dUra, eTale e che, eTale nirarthaka banI zake eTale ba. samasta deza pharI pharIne, dezane jeTalo ocha oLakhI zakAya-dezanI sAthe jeTalo e che yoga karI zakAya, teTale bahu bahu kharca karIne, bahu bahu caturAI vAparIne, bahu bahu DoLa karIne karI lIdho. bezaka, rAjakArabhArIo emAM kaMIka pilIsI, kaMIka prajana mAne che-nahi te ATaluM nakAmuM kharca kare kema? vAtamAM Ave che ke, rAjaputra keI uMghatI rAjakanyAne jagADavA sAta samudra tera nadI oLaMgIne gaye hate. ApaNe rAja putra paNuM, lAge che ke, uMghatI rAjabhaktine jagADavAne musApharIe nIkaLyo haze, paNa emAMthI zI senAnI keDI kADhI? aneka ghaTanAthI sApha jaNAya che ke, ApaNA rAjakArabhArIone senAnI kaThI karatAM leDhAnI keThI vahAlI lAge che! pitAnA pratApane ADaMbara pracaMDa vIjaLInI peThe ghaDIe ghaDIe ApaNI AMkha sAme te jhagajhagAve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjabhakti 241 tethI ApaNe AMkha aMjAI jAya, hRdaya paNa kaMpI jAya, paNa rAjA prajAmAM kaMi aMtaranuM baMdhana thAya nahi-ulaTa bhedabhAva vadhI jAya. bhAratavarSanuM nasIba ethI bIjuM heI zake nahi. kAraNa ke ahIMnA rAjyasana upara je bese che te te cAra divasanA cAMdaraNu jevA. ane ahIMnI rAjasattA evI jorAvara che ke khuda bhAratasamrATanI paNa evI nathI. kharI rIte IMglAMDamAM te rAjya karavAne jega keIneya nathI, kAraNa ke tyAM prajA svataMtra che. bhAratavarSa tAbAne mulaka che, e emane muMbaIne kAMThe paga mUkatAM ja samajAI jAya che. tethI A dezamAM adhikArane daMbha, zaktine mada kabaje rAkha e nabaLA mananA mANasane mATe kaThaNa che. buniyAdI rAjA te rAjakIya naze DhaLI paDe nahi. rAjAne mATe e naze jhera jevuM che. bhAratavarSamAM je paNa rAjya karavA Ave che, temAMnA moTA bhAgane A nazAne abhyAsa nathI. temanA dezamAM ane A dezamAM bahu phera che. jenI kiMmata tyAM kuTI badAmanI nathI hotI, te ahIM AvIne eka paLamAM meTAbhA thaI jAya che. evI dazAmAM nazAne jere A navI maLelI sattAne sau karatAM vahAlI gaNe che-kiMmatI gaNe che. premane mArga e te namratAne mArga. sAmAnya lokanA hRdayamAM pesavuM hoya te temanA bAraNAnA mApa pramANe mAthuM nIcuM namAvIne pesavuM paDe. potAnA pratApa ane pratiSThAne mATe je mANasa navA gAdIe caDhelA navAbanI peThe hamezAM pagathI mAthA sudhI camakela rahe te mANasanAmAM evI namratA azakya che. hiMdustAnamAM aMgrejanuM rAjya jo mAtra javA AvavAnuM ja rAjya na heta, A dezamAM kAyamanA rahIne teo paNa rAjyane tApa sahetA hatA, te te jarUra teo ApaNuM sAthe hRdayane joga joDavA prayatna karata. paraMtu Aje te teo IMglAMDa nAme ajANyA mulakamAMthI thoDAka divasane mATe Ave che, tethI bhUlI zakatA nathI ke ame te rAjAnA bhA. 21 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 bhAratadhama kArabhArI. ane e peleA dabha hamezAM cakacakatA rAkhavAne te dareka khAkhatamAM rAtadahADa| ApaNane cheTA ne cheTA rAkhyA kare che ane mAtra pratApane jore ApaNane nIcA rAkhavAnA prayatna karyA kare che. ApaNI IcchA-anicchA temanI rAjanItine aDatI nathI, e vAta kabUlavA te nA pADe che. eTale sudhI ke kAI khAkhatamAM ApaNane vedanA thAya ne raDI uThIe tyAre tene paNa ApaNI uddhatAI kahe che. vara game eTale kahyu hAya chatAM paNa vahunI sAthe maLavA icche, eTalu'ja nahiM paNa manamAM ne manamAM tenuM hRdaya meLavavA paNa icche. hRdaya meLavI levAnA sAcA raste le nahi te tenu akkaDa abhimAna vacce naDe. jo ene vahema paDe ke strI tenI sattA te sahana kare che, paNa cAhatI nathI; tA vadhAre kaMThAra khanatA jAya che. prIti utpanna karavAnA A sAcA mArga nathI, e tA sau koi jANe che. ema bhAratavarSanA aMgreja rAjAe paNa ApaNI pAsethI rAjabhaktinA dAvA cheADI zakatA nathI. paNa bhaktine saMbaMdha e tA hRdayanA sabadha-e sabadha devA ApavAthI thAya e kaI saMcAnA sabaMdha nathI. e sakha`dha mAMdhavA jatAM ja pAse AvavuM paDe, kaI jakharaTThastIthI ane nahi, paraMtu zyA tA pAse paNa AvavuM nathI, hRdaya paNa devu' nathI ne rAjabhakti joIe che. pachI bhaktinA sa`khadhamAM kai vahema paDe, tyAre gurakhAne khelAve, phaTakA caDakAve ne jelamAM nAkhI rAjabhakti karAvavAnA upAya zeSe. aMgreja rAjya calAvatAM calavatAM kadI kadI rAjabhaktine mATe Atura thaI jAya che. karjhananA amalamAM enA eka namunA maLI AbyA hatA. svAbhAvika buniyAda nahAvAthI lArDa karjhana kArabhAranA nazAmAM cakacUra khanI gayA hatA, enA sAk anubhava thai gayA che. gAdI cheDavI tA ene jarA paNa gamatI nahAtI. e rAjakIya ADaMbaramAMthI chUTayA pachI eneA aMtarAtmA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjabhakti 243 * khumArIthI gAMDA banelA mANasanI peThe Aja je avasthAmAM e che e je ApaNe barAbara anubhavIe te ApaNane paNa e bicArAnI dayA Ave. ene adhikAranI evI lepatA lAgI hatI ke bhAratavarSanA bIjA keI adhikArIe evI dekhADI lAgatI nathI. e lATa sAhebe bhAratavarSanA jUnA kALanA bAdazAhanA je darabAra bharavAne saMkalpa ane karyo jANI joIne darabAranuM sthAna dilhI TharAvyuM. paNa e bAdazAhe te samajatA ke, darabAra sattA dekhADavA mATe nathI, darabAra te rAjA sAthe prajAnA AnaMdameLAne utsava che. te dahADe mAtra rAjA pitAnA pratApathI prajAne mUDha nahote karI mUkate, paNa e pratApa vaDe prajAne pAse belAvatuM hatuM. e divasa te dayA karavAne, dAna kara vAne, kArabhArane sundara banAvavAne zubha avasara hatA. paNa pazcimanA tAjA navAba te dilhInA jUnA ItihAsane bAju rAkhIne ane sedAgaranI kaMjusAI vaDe dAna-u. dAratAne kApIkupIne kevaLa pratApane cakacakate karI AgaLa dhare che. ethI kaMI aMgrejane rAjavaibhava ApaNI sAme meTe dekhAtuM nathI. ethI darabArane hetu pUrepurI rIte rada gayo che. e darabAranA asahya tApathI dezanAM hRdaya pIDAya che kharA; bAkI AkarSAyAM te lezamAtra nathI. ATalA badhA khoTA kharca nuM kaMI phaLa rahI jAya te e apamAnanI yAdagIrI sonAnI saLInuM kAja, leDhAnI saLI sAravA jAya te aphaLa te jaya ja, eTaluM ja nahi paNa ulaTuM phaLa Ave. A vakhate rAjaputrane bhAratavarSamAM Avhe. rAjanItine hisAbe te A yukti ati uttama che. kAraNa ke bhAratavarSa. nuM hRdaya sAdhAraNa rIte bahu kALathI rAjavaMzI tarapha AkarSAya che. eTalA mATe dilhI darabAramAM Dayuka oNpha keneTa hAjara hovA chatAM karjhana darabArane takhta caDhayo tethI samasta bhAratavAsIone navAI lAgI. eve ThekANe Dayukane hAjara rahevuM eja ThIka nahatuM. kharekhara, lekee mAnI lIdhuM hatuM ke, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 bhAratadharma karjhane ADaMbara dekhADavAne mATeja jANI joIne Dayuka opha keneTane darabAramAM hAjara rAkhyuM hatuM. ApaNe vilAyatI kAyade te jANatA nathI, paNa darabAra vastu ja jyAre pUrva dezanI che, tyAre te e hetue bharelA darabAramAM ughADI rIte rAjavaMzanuM apamAna karavuM e te rAjanIti pramANe paNa ghaTatuM nathI. game tema che, paNa rAjabhakti upajAvavAne mATe eka vAra rAjaputrane samasta dezamAM pheravavA e ThIka thaI paDaze, evI salAha pahelAM thaI hevI joIe. paNa bhAratavarSane aMgreja te hRdayane kArabhAra kadI ye karatA nathI, teo te A dezane kadI hadaya ApatA paNa nathI, dezanuM hRdaya kayAM che tenI paNa khabara rAkhatA nathI. emaNe te rAjaputranuM bhArata varSamAM AvavuM jeTaluM ochuM saphaLa thAya e pramANe karyuM. Aje rAjaputra bhAratavarSanI dharatI cheDI vahANe caDhI cAlate thaye che ne ApaNuM manane thAya che ke, eka svapna uDI gayuM-jANe nAnAM chokarAMnI rAjaputranI vAta pUrI thaI. kazuM ya thayuM nA, manamAM rAkhavA jevuM kazuM ya rahyuM nA, jevuM hatuM tevuM pAchuM banI gayuM. bhAratavarSa prakRtithI ja rAjabhakta che, e vAta sAcI. hiMdu bhAratavarSanI rAjabhaktimAM kaMika vizeSatva che. hiMduo rAjAne devatulya mAne, rAjabhaktine dharmasvarUpa mAne; pazcimanA leka e vAtane marma jANe nA. teo te ema ja samaje ke baLIAnI sAme zira namAvavuM e te ApaNe dInahIna svabhAva ja che. saMsAranA saMbaMdhe deva saMbaMdha che, ema hinduo mAne che. hinduone hisAbe kazuM ya akasmAta nathI, kAraNa ke teo samaje che ke ApaNI sAme je A vicitra judI judI lIlAo dekhAya che te saunI mULazakti eka ja che. hiMdune hisAbe A mAtra dArzanika tatva ja nathI, paNa dharma che, e mAtra pithImAMnAM rIMgaNa nathI, ane kelejomAM zIkhavAnI pustakabAjI nathI-e te jJAnanI sAthe sAthe hRdayamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjabhakti 245 utAravAnuM ane tyAMthI jIvananA vyavahAramAM utAravAnuM tava che. ApaNe pitAmAtAne deva mAnIe chIe, svAmIne devatA mAnIe chIe, temaja satI strIne lakSamI mAnIe chIe. gurujananI pUjA karIne dharmane saMtoSIe chIe. enuM kAraNa e ke, je kaI paNa saMbaMdhamAMthI ApaNe maMgaLa prApta karIe chIe, te saghaLA saMbaMdhonI aMdara ApaNe AdimaMgaLazakitane joIe chIe. A sarva saMbaMdha thI chUTIne dUra dUra svargamAM maMgaLamayanI sthApanA karI tenI pUjA karavI e bhAratavarSane dharma nathI. pitAmAtAne jyAre ApaNe deva kahIe, tyAre ApaNe beTI rIte ema mAnI nathI letA ke, teo vizvabhuvananA Izvara che athavA temanAmAM alaukika zakti che. teo manuSya che e te ApaNe kharekhAtaja svIkArIe chIe, te paNa e ya kharekhAtaja mAnIe chIe ke, jeo pitAmAtAsvarUpe ApaNuM kalyANa kare che, teo jagatanA pitAmAtAnA pratinidhirUpe ApaNuM sAthe saMbaMdha rAkhe che. iMdra, caMdra, agni ane vAyune vedamAM je devatA mAnyA che, tenuM kAraNa paNa e ja che. zakitamAnanI zaktimAM bhAratavarSa sadA sattAne anubhava kare che, e ja kAraNe vizvanA judA judA hetumAM jude jude prakAre bhakitae namra banI bhAratavarSa pUjA karI rahyo che. jagata ApaNuM sAme sarvadA devazaktithI sajIva dekhAya che. ApaNe dInatAthI prabaLanI pUjA karIe chIe, e vAta kevaLa khoTI che. badhA jANe che ke, bhAratavarSa gAyanI pUjA kare che. gAya pazu che ema e jANatA nathI evuM te nathI. mANasa baLIo che ne gAya bicArI che, e paNa e jANe che. Ama chatAM bhAratasamAja gAyanI pAsethI aneka prakAre lAbha pAme che, e lAbha mANasa pazu pAsethI pitAnA baLa vaDe laI zake che, paNa bhAratavarSamAM e uddhatAI nathI. sarva maMgaLanuM mULa je daiva tenI kRpAne praNAma karIne sarvanI sAthe snehasaMbaMdha jeDIe teja bacI zakAya. kArIgara tenA ojArane namaskAra kare, yoddho tenI talavArane nama Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com www Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma ~~~~~~~~ skAra kare, (guNI) vagADanAra tenI vINAne namaskAra kareA saghaLA pitAnAM jaMtrane jaMtra mAnatA nathI, ema te nathI; paraMtu sAthe sAthe teo ema paNa jANe che ke, jaMtra te mAtra sAdhana che, paNa jaMtra mAMhethI je alaukika AnaMda ane upakAra thAya che te lAkaDAthI ke loDhAthI maLatuM nathI; kAraNa ke AtmA vinAnI bIjI ke sAmagrI AtmAne sparza karI zakatI nathI. eTalA mATe temanI kRtajJatA, temanI pUjA je vizva jaMtrane jaMtrI tenI pAse A mAraphata pahoMcADe che, samarpe che. eTalA mATe bhAratavarSa pitAnA uparane kArabhAra puruSarUpe nahi, paNa mAtra jaMtrarUpeja cAlate dekhe, tyAre ene mana bIjI kaI pIDA vadhAre na lAge. jaDa mAMhe cetanane anubhava karatAM dharAya nahi evA bhAratavAsIo rAjataMtra jevA AvaDA meTA mAnavavyApAra mAMhe hRdayane pratyakSa mUrtimAna dekhe nahi te enI kevI dazA thAya? AtmAnI sAthe snehane saMbaMdha jyAM che, tyAM ja mAthuM te name-jyAM e saMbaMdha nathI, tyAM rAtadivasa mAthuM namAvavuM paDe te apamAna lAge, pIDA lAge; AthI rAjakArabhAramAM, ApaNe devatAnI zaktine, maMgaLanA pratyakSa svarUpane rAjarUpe dekhI zakIe te kArabhArane bhAre bhAra sahaje upADI zakIe; nahi te hRdaya paLe paLe bhAgI jAya. ApaNe pUjA karavA cAhIe chIe, rAjataMtramAM prANapratiSThA karI tenI sAthe ApaNA prANane je anubhavavA cAhIe chIe-ApaNe baLane kevaLa mAtra baLarUpe sahana karI zakIe nahi. AthI bhAratavarSanI rAjabhakti svAbhAvika ja che, e vAta sAcI; paNa teTalA mATe rAjA tene hisAbe mAtra tamAzAne ja rAjA che ema nathI. rAjAne mAtra nakAmA ADaMbaranuM aMga je ene gamatuM nathI. rAjAne satyarUpe rAjA anubhavavA e Icche che. e rAjA emane bahu kALathI maLyo nathI ema mAnIne e duHkhI thayA kare che. A vizALa deza paLapaLanA aneka rAjAonA asahRA bhArathI marmamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjabhakti 247 * * * keTalI pIDA pAme che, lAcAra thaIne kevA uMDA nisAsA mUke che, e jonArUM aMtaryAmI vinA bIjuM kaMI paNa nathI. jeo mAtra musAphara che, jemanI najara chuTTInA divase uparaja cUMTelI hoya che, jeo bhUkhane dukhe A kALe pANIe AvI paDayA che, jeo pagAra khAIne rAjakArabhAranA saMcAnI kaLa pheravyA jAya che, jemanI sAthe ApaNe jarA paNa sAmAjika saMbaMdha nathI- rojaroja badalAtA evA lekane hRdayanA saMbaMdha vinAne ophisI vahIvaTa rAtadivasa upADe paDe e keTale asahya che, te te bhAratavarSa ja jANe. rAjabhaktinI dIkSA pAmeluM bhAratavarSa aMtaHkaraNathI namrabhAve prArthanA kare che ke, bhArata upara rUThelA he bhagavana! A nAnA nAnA rAjA, kSaNa kSaNanA rAjA, aneka rAjA have amArAthI sahana thatA nathI; amane te eka rAjA Apa ! e rAjA Apa ke je ema bole ke bhAratavarSa mAruM rAjya vANiyAnuM nahi, khANavALAnuM nahi, cAkaranuM nahi, kezAyaranuM nahi, paraMtu bhAratavarSa jene aMtarathI anubhava karI zake ke A amAro rAjA. helIDe rAjA nahi, kulara rAjA nahi, vartamAnapatrane taMtrI rAjA nahi. rAjaputra bhale Ave, bhAratane rAjatane bese, ema thAya te svAbhAvika rIte bhAratavarSa emane hisAbe mukhya thaze ane IMglAMDa gauNa thaze. emAMja bhAratavarSanuM maMgaLa che ne IMglaDane lAbha che. kAraNa ke mANasa upara kaLa vaDe rAjya karIzuM, enI sAthe hRdayane saMbaMdha, samAjane saMbaMdha rAkhIzuM nahi, e apamAna dharma rAja kadApi lAMbe vakhata sahI zake nahi e sthiti savAbhAvika nathI-e sthiti vizvavidhine pIDA samAna che. hadayane A bhayaMkara dukALa sArA rAjavahIvaTathI kahe ke zAntithI kahe, paNa kazAyathI pUrI zakAya nahi. AvI vAta sAMbhalIne kAyade rAte pILe thaI jAya, pilIsa paNa uMcInIcI thaI jAya; paNa je bhUkhyuM satya trIsa karoDa prajAnA marmamAM hAhAkAra karI uThe che, tene baLa ucheda karI zake evA vahIvaTano upAya koI paNa mAnavInA hAthamAM nathI, keI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 bhAratadharma paNa mAnavInA hAthamAM nathI. bhAratavarSanI prajAnA hRdayamAM Aje rAtadivasa kaleza thayA kare che, ene kaMIka sAtvanA ApavA mATe ja rAjaputrane ahIM lAvavAmAM AvyuM hatuM. ApaNane dekhADavAmAM AvyuM che ke, amAre paNa rAjA che, paNa jhAMjhavAnA jaLathI te sAcI tarasa chIpatI haze ? kharekha te ApaNe rAjazaktine nahi, paNa rAjahRdayane anubhava karavA, pratyakSa rAjAne ApaNuM hRdaya arpa Na karavA IcchIe chIe. amArAM jAnamAlanuM rakSaNa thayuM eTale kRtArtha thayA ema, he rAjasvAmI! mAnatA nA. tame amArI avajJA karI che mATe ja tame belI zake che, e leka zAMtimAM te che, tyAre emane bIjuM joIe zuM? nakakI jANajo ke, hRdaya vaDe mANasanA hRdayane saMbaMdha joDAya te potAnI khuzIthI jAnamAla te hemI zakAya, bhAratanA ItihAsamAM enAM pramANa che. mANasa zAntithI dharAte nathI, ene tRpti joIe che, ane daiva amArA viruddha bhalene rUDa heya, paNa ameya puruSa chIe! amArI bhUkha maTADavAne amane sAcesAca anAjanI jarUra che; bIjA kazAthI amAruM hRdaya vaza thaze nahi. deva ho ke manuSya ho, lATa che ke jaika he, jyAM kevaLa pratApa dekhADavAmAM Ave, baLanuM pradarzana thAya tyAM bahI javuM, namI paDavuM vagere je AtmAnuM apamAna e te bIjuM kazuM ja nahi, paNa khuda IzvaranuM apamAna thayuM sama javuM. he bhAratavarSa ! ene ThekANe tuM tArA purAtana udAra abhaya brahmajJAnane baLe e sau lAMchanenI upara tAruM mAthuM TaTAra rAkha-e badhAM moTAM moTAM nAma dhAraNa karIne AvatAM asatyane tArA aMtaHkaraNamAMthI dUra kara, khoTA khoTA veza paherIne e badhI balAo Ave enAthI DarI jate nA. tArA AtmAnI divyatA, ujajavaLatA ane parama zaktinI pAse A sau DhalavAja, A sI uMcA padanAM abhimAna, A sau rAjakArabhAranA ADaMbara nAnA bALakanA turacha khelA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjabhakti jevA che-tane vakhate sahaja pIDA karaze, paNa tane haNe karI zakaze nahi. jyAM premane saMbaMdha tyAMja mAthuM namAvyuM gaurava-jyAM e saMbaMdha nathI, tyAM game te thAya te paNa aMtaHkaraNane mukta rAkhaje, sIdhuM rAkhaje, dInatAne svIkAra karate nA, bhikSAvRttine tyAga karaje, nija upara acala zraddhA rAkhaje; kAraNa ke jagatamAM tArUM nakakI prajana cheeTalA mATe te ATaATaluM duHkha paDaye paNa tAre nAza nathI thaye. ATale dahADe bIjAnuM bahAranuM anukaraNa karIne aitihAsika phArasa karavAne mATe ATalA divasa sudhI tuM bace che evuM kadApi nathI. tuM je banaze, je karaze ene namune bIjA dezanA ItihAsamAM nathI-tuM tAre sthAne vizvabhuvanamAM sau karatAM maTe che. huM mArA svadeza! mahAsamudrathI vIMTAI mahAparvata sudhI tAruM Asana vistareluM che. e Asana sAme hindu, musalamAna, khristI, bauddha-so leka vidhAtAnA netaryA AvIne bahu divasathI vATa joI ubhA che. tArA e Asana upara pharIne tuM AvI besaze, tyAre huM nakkI mAnuM chuM ke, tAre maMtre zuM jJAnanA ke zuM karmanA ke zuM dharmanA badhA virodhe TaLI jaze, tArA paga AgaLa AjanA rAjakIyapaNAnuM vizvaSI jherI abhimAna namI paDaze. te caMcaLa thate nA, mugdha thate nA, bhaya pAmate nA; tuM AmA viddhi-pitAne oLakha ane riNita jJAta prApya vraannibodht| kSurasya dhArA nizitA duratyayA durgama pattAt vA vanita | uTha, jAga, zreSThane pAmIne jJAnI bana; je sAce mArga che te te charAnI dhAra je tIkSaNa che, oLaMga saheluM nathI, ema jJAnIjana kahI gayA che. (1906) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMga ? 1 \ / \ n = r 1 r t of Sciece office Ali 20-bahumukhI rAjavahIvaTa jUnA kALanI sAthe AjanA kALanI sarakhAmaNI karavI ThIka nathI. jUne kALa jyAre Aje hAjaraja nathI, tyAre ekataraphI IsAphamAM jema bane che tema banavAne saMbhava che, eTale ke nyAyAdhIzanA mijAjamAM Ave te kadI jUne kALa jite, kadI Ajane kALa paNa jite. paNe evA InsApha upara bharese mUkI zakAya nahi. ApaNe mATe megalene amala sukhajanaka hatuM ke Ajane, e vAtane InsApha thoDA ghaNA jADA pAtaLA sAkSIpUrAvA laIne ApI zakAya nahi. nAnI moTI aneka vAte upara mANasanA sukhaduHkhane AdhAra che-e sau vAtane hA-nA, hA-nA karIne cheDo lAvI zakAya nahi. vaLI je kALa cAlyo gayo che, te te pitAnA aneka sAkSI purAvA pitAnI sAthe ja lete gaye che. Ama chatAM jUnA navA kALa vacce bIjA nAnAmoTA bheda te aneka che, paNa te saune mAthe eka mATe bheda che. jema e. bheda bIjA siA bheda karatAM maTe che, tema e bhedanAM phaLA. phaLa paNa bIjAM sI karatAM moTAM che. A nAnA nibaMdhamAM enuM vivaraNa ApaNe dukAmAM karIzuM. pahelAM bhAratavarSanA siMhAsana upara eka bAdazAha besatA, tyAra pachI eka kaMpanI beThI, tyAra pachI AkhI eka prajA beThI. AgaLa hate eka, have thayA aneka, e vAta evI cAkhI che ke enAM pramANanI kazI jarUra nathI. jyAre bAdazAha hatA, tyAre te jANatA ke samasta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahumukhI rAjavahIvaTa 3 bhAratavaSa mArA che, Aje aMgreja prajA jANe che ke, bhAratava amArA badhAnA che-eka rAjakuTuba ja hiM, pazu samasta agreja prajA bhAratavaSa vaDe paisAdAra banI gai che. khUba sa`bhava che ke, mAdazAhane julama bahu haze paraMtu Aje julama nathI, paNa bAje che. hAthInI pIThe mahAvata besIne vacce vacce tene aMkuza mAre te hAthIne sArA lAge nahi. paNa mahAvatane badale bIjA eka AkhA hAthIne pITha para caDhAvIne khe'cavA paDe, tyAre have mahAvatanA a'kuzanA mAra khAvA paDatA nathI ema mAnIne e rAjI thAya nA. ekaja devanI pUjAne mATe thALamAM phUla sajAvavAnAM hoya, tyAre phUlanA DhagalA karI zakAya, e phUla vINanArane mahenata paDe e te dekhItuMja che. paNa tetrIsa karoDa devatAne eka eka Akhu phUla nahi, paNa phUlanI eka eka pAMkhaDI ja caDhAvavAnI hoya tyAre dekhAya teA nAnI, paNa kAma kaMi saheluM paDe nahi. ane e eka eka pAMkhaDI eka jagAe ekaThI karavI kaThaNa thai paDe tyAre bIjA kAine doSa devA karatAM peAtAnA nazIkhane doSa devAnuM mana thAya. ApaNe ahI koine doSa devAnI vAtA karatA nathI. megala karatAM atyAranA rAjakartA sArA ke nahi te mAmatanA vicAra karavAthI kai khAsa lAbha te nathI. tA paNa sthiti kharAkhara jANI hoya te aneka nakAmI AzA ne nakAmA prayatnamAMthI khacIe te paNa eka lAbha te kharA. dhAro ke, ApaNe AkSepa karI marIe chIe ke, dezanI meATI meATI nAkarIe gerAonA nazIe jai paDI che enA upAya ze! ? ApaNe dhArIe chIe ke, vilAyata jaIne ghera ghera ApaNAM du:kha raDatA pharIe te ApaNI sadgati thAya. paNa yAda rAkhavu` joize ke, jenI viruddha ApaNe phari yAda karavAnI che teneja khAraNe phariyAda karavA jaie chIe. bAdazAhanA amalamAM ApaNe vajIra thatA, senApati thatA, dezanuM kArabhArUM karatA. Aje e vAta ApaNA nasIkha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 bhAratadharma mAMthI chaTakI gaI che enuM kAraNa zuM? bIjA ughADAM chAnAM kAraNa te javA de, paNa eka moTuM kAraNa che teja juo ne! IMglAMDa badhA aMgrejonuM peTa bharI zake nahi, eTalA mATe bhAratavarSamAM temane mATe annasatra kholavuM joIe. eka eka prajAne khavarAvavAne bhAra aneka aMze ApaNA upara paDa che, tethI ApaNe temanAM judI judI rItanAM bhANamAM eka ke bIje rUpe khAvAnuM nAkhavuM paDe che. je eDavarDa rAjA sAcI ja rIte ApaNA dilhInA siMhAsana para rAjA thavAne beThA hatA, te temanI pAse jaIne ApaNe kahI zakata ke hajura ! annanA moTA moTA keLI A paradezIonA bhANAmAM jaI paDe te tamAruM rAjya kema Takaze ? tyAre rAjA bolata ke hAte, mArA rAjyamAMthI mArA bhegA mATe huM je lauM, te te zebhe; paNa eTalA mATe cetaraphanAM bhUta ekaThAM thaI bhANa mAMDI besI jAya e kema cAle? te vAre teo amAruM rAjya che ema mAnI ApaNuM duHkha jotA ane bIjAnA hAthane tarachoDI kADhatA. paNa Aja te dareka aMgreja bhAratavarSane pitAnuM rAjya mAne che. e rAjyamAM temanA bhAgamAM kaMI uNapa Ave te ekaThA maLIne e kelAhala macAvI de ke temanA svadezIo kAyadAmAM kaze pheraphAra karI zake nahi. A ApaNuM lAkha mukhavALA rAjAnA mukhamAM keLIAmAMthI bhAga paDAva hoya te darabAramAM javuM nakAmuM che, e sahaja vicAra karatAM samajI zakAya ema che. sIdhI vAta-eka AkhI prajA pitAnA dezamAM besI bIjA deza upara rAjya kare e dAkhala itihAsamAM Aja sudhI kadApi banyo nathI. rAjA khUba sAro hoya te paNa AvI sthitimAM bejo upADa dezane bahu bhAre thaI paDe. khAsa karIne pArakA dezane ne sAthe sAthe gauNa rUpe pitAnA dezane paNa svArtha je dezane ekasAthe saMbhALa paDate heya, ene je bIjo abhAgIo deza kaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahumukhI rAjavahIvaTa ra53 nahi. je dezanuM gurutvAkarSaNabindu pitAnI bahAra kheMcAI jAya, te deza ubhuM rahI zake zI rIte? lUMTa-cArI dezamAMthI baMdha paNa thaI jAya, adAlatamAM nyAya paNa sAre maLI zake; paNa be ghaTe zI rIte ? tyAre koMgrese je kaMI prArthanA karavI hoya te Aja kare ke joIe to eDavarDanA chokarAne, joIe te lorDa karjhanane ke lorDa kIcanarane, joIe te "IMglIzamenanA ke pAyoniyara'nA taMtrIne, sArA khoTA ke game tevA ekAda aMgrejane lAvIne amAro karI dilhIne siMhAsane besADe. emane game eTale moTe rasAle haze to paNa eka rAjAne eka deza pALI zake; AkhI prajA jyAM rAjA hoya e rAjA pALo kaThaNa. ( 1906 ) bhA. 22 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) che ; Daga 3 Shri 21-rasto ne rastA- bhAeM pANImAM je dararoja jALa nAkhe, tenI jALamAM mAchalAM Ave. eka dina jALa nAkhatAM ghaDe AvyA. ghaDAnuM mAM ughADayuM ke tarata ja dhumADAnA goTegoTArUpe eka rAkSasa nIkaLI AvyA. AvI vAta arebIana nAIsamAM Ave che. ApaNA dezanAM chApAMnI jALamAM aneka khabare reja reja pakaDAI Ave che, paNa te divase jALamAM jema ghaDe AvyuM hatuM e trAsajanaka banAva chApAMnI jALamAM pakaDAI Avaze ke kema evI AzA kadI rakhAya nahi. cheka gharanA bAraNAja pAse A banAva AMkha mIMcatAmAM banI jAya; tyAre samasta dezanA lokenAM mana uMca nIcAM thaI jAya, ane eTalI badhI caMcaLa dazAmAM bolavA cAlavAmAM phera paDI gayA vagara rahe nahi. pANImAM jyAre majA uThe, tyAre paDachAye beDoLa thaI jAya emAM kone deSa de! atyaMta bhayabhIta ane ciMtAtura dazAmAM ApaNA bolavA-vicAravAmAM sahaje bhUla thAya, paNa barAbara e ja vakhate acaLa ane cekhA satyanI sauthI vadhAre jarUra che. sAdA divasamAM asatya ane asatya ApaNane mAtra nukasAna kare, paNa saMkaTanA samayamAM te enA je bIje ke zatru nahi. AthI bhagavAna kare ne Aja ApaNe kyathI, kaMdhathI, dukhathI nabaLA mananA thaI jaI, pitAne bhUlI jaI pitAne ke bIjAne bhulAvavAne mATe phekaTanA zabdanI dhULa uDAvI ApaNI AsapAsanA melA AkAzane vadhAre meluM karI nAkhavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raste ne rastAnuM bhAthuM 255 nI bhUla nA karI besIe. tIvra vAkayathI caMcaLatA vadhAravAnA, bhaya vaDe satyane kaI rIte dabAvI devAnA prayatna thaze; mATe Aja hRdayane Aveza dekhADavAnI lAlasAne dabAvI rAkhI zAntabhAve je hAlanA banAva saMbaMdhe vicAra karIzuM nahi, satyane bahAra kADhI tene pracAra karIzuM nahi, te A paNa vivecane mAtra vyartha jaze; eTaluM ja nahi paNa emAMthI pariNAma paNa bhuMDuM Avaze. ApaNe nabaLA, eTale A saMkaTanA samayamAM behada Atura thaI jaI deDI AvI moTethI bUma pADavAnuM mana thaI jAya ke "ame te emAMnA nahi; e to mAtra amuka lekanuM ja kAma che, e anyAya amuka loko ja che; ame te pahelAthI ja kahetA AvyA chIe ke, e badhuM kaMI sAruM nathI; ame te jANatA hatA ke AvuM banaze." kaI kharAba prasaMga bane tyAre AvI nahi zebhatI utkaMThAthI pArakAnA sUramAM sUra meLavavA ane potAnI subuddhi mATe abhimAna levuM emAM to ApaNI nirbaLatAja tarI Ave che, ane eTalA mATe ApaNe zaramAvuM ghaTe che. vaLI ApaNe baLIAnI sattA taLe chIe eTalA mATe rAjapuruSa rAga kare, tyAre bIjAne gALa daI pote sArA mANasonA ToLAmAM pesI javAnI tajavIja karavI tethI te ApaNAmAM eka prakAranI adhamatA Ave; mATe AvI sthitimAM hadamAM rahIne utsAha dekhADavo emAMja mAla che, hada choDavAmAM mAla nahi. vaLI jemaNe aparAdha karyo che, jeo pakaDAI gayA che, niya rAjadaMDa jemanA upara caDhI beThe che, temanA upara vicAra karyA vinA tIkhA thaI uThavuM ne kahI nAkhavuM ke e leka bhuMDA che; e te mAtra bAyalAneja zebhe. temane nyAya jemanA hAthamAM che teo sajA karatAM dayA-mamatAne kAraNe pAchuM vALI jue evA nathI. ApaNe AgaLa paDIne emanA sUramAM sUra meLavIe ApaNA bIkaNa svabhAvanI nirdayatAja ughADI paDe. banAva game eTalA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 bhAratadharma deSabharyA hoya to paNa gabharAIne abhiprAya ApI devA hada zA mATe oLaMgI javI? samagra dezanA mAthA paranA AkAzamAM bhayaMkara vAdaLAM gherAI temAM kATakA thAya che ne jagatane bALI bhasma karI nAkhe evI vIjaLI paNa AvI AvIne bIvarAve che. eve vakhate e vIjaLInI sAme deDAdeDa karI mUkavI e to bhayaMkara che. amuka mANaso pitAne game teTalA dUradazI mAnatA haze, paNa eTaluM te ApaNe kabUla karI devuM paDaze ke, sthiti ATale sudhI AvI pahoMcaze e te dezamAM bhAgye ja keIe kapyuM haze. buddhi te thoDe ghaNe aMze ApaNA saumAM che, paNa cora chaTakI gayA pachI je buddhi Ave, te buddhi tyAra pahelAM hatIja ema te kahI zakAya nahi. bezaka, banAva jyAre banyo cheja tyAre to sA koIne sahaje bolatAM AvaDe che, AvuM banaze e te ame jANutAja hatA. ane A prasaMge ApaNAmAM jeo svabhAvathIja kaMIka vadhAre caMcaLa che temane sahaje Thapake paNa detAM AvaDe ke, tame ATalI deDADIne karI hatI te ThIka thAta. ApaNe hiMdu, vaLI baMgALI. zabdamAM game eTalA lAMbA pahoLA thaIe chIe, paNa kAmamAM eTalA AgaLa cAlatA nathI, e bAbata to dezavidezamAM ApaNe mAthe kalaMka che. eTalA mATe te ApaNe bAbu leka aMgrejanI gALe khAI lAto khAI pAchA AvIe chIe. baMgALInA game tevA bhayaMkara zabdomAM paNa bhaya nathI, e vAtanI te ApaNA zatru-mitrane saune pAkI khAtarI che ! eTale sudhI ke belAcAlImAM ApaNe game teTale krodha karIe, ane game eTaluM kapALa caDhAvIe, te dekhIne kadI pitAnA ane kadI pArakA krodha kare, ne bIjA leka te ApaNI chakkA paMcI uDAvavAmAM bAkI rAkhe nahi. sAcIja vAta che ke, chApAMmAM ke sabhAomAM jyAre anaMta kaMdhanA evA zabda chUTe che tyAre khAsa karIne zarama Ave che ke, je jAti sAhasika chatAM kAma karavA pAchI bhAge che te jAti AvAM vAkyothI te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasto ne rastAnuM bhAthuM 257 mAtra potAnI nabaLAIja khullI karI mUke che. sAcI vAta te e che ke, baMgALI jAti bhIrutAnuM kalaMka kapALamAM laIne bahu divasathI nIcI Deke cAle che, tyAre nyAya-anyAya, ISTa-aniSTa vagerene vicAra eka bAju mUkIe to A kalaMka Aje chevAya che e vicArIne baMgALIne AnaMda thayA vinA rahe nahi. eTalA mATe e vAta sAcIja che ke, baMgALAnA mananI jvALA jotajotAmAM je prakAre agnirUpe prakaTI nIkaLI che, e joIne ApaNA dezane ke bIjA dezane kaI jJAnI puruSa te ema anumAna na kare ke, Ama banavAnuM ja hatuM. Aja ApaNA A akasmAt buddhivikAsane divase, ApaNane ThIka lAgatA lokane AgaLa dharI temanI gAphelIatane mATe temane javAbadAra karI mUkavA e kaI rIte vyAyasaMgata nathI. huM paNa A garabaDanA divasomAM keInI paNa sAme phariyAda karavA IcchatA nathI, paraMtu zAthI zuM banyuM ane tenuM phaLAphaLa zuM thayuM e bAbatane zuddha vicAra karIne temAMthI ApaNe ApaNe ThIka raste kADhI levo joIe. ema karatAM je kaI eka ke aneka puruSanI sAthe mAre matabheda dekhAya te dayA karIne teo eTale te khyAla rAkhaze ja ke, mArI buddhine deSa havAne saMbhava haze, mArI daSTine doSa devAne saMbhava haze; paNa svadezahitanI khAmIne kAraNe ke svadezahitaiSInI viruddha javAne kAraNe huM mArA vicAramAM bhUla karuM chuM, e vAta kadApi satya nathI. eTalA mATe mArA abhiprAya teo bhale grahaNa na kare, te paNa dhIraja tathA zraddhA rAkhIne teo vicAraze te kharAja evI mane AzA che. baMgALAmAM thoDAka vakhatathI je banAva banatA cAlyA che, e banAvomAM ApaNA kayA baMgALIne keTale hAtha che e bAbatane jhINe vicAra na karIe, te ATaluM te nakakI kahI zakAya ke, ApaNe dareke e bAbatamAM kAyA vaDe, mana vaDe ke vAkya vaDe kaMIne kaMI bhAga Ape che. AthI mananI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 bhAratadharma baLatarA eka sAMkaDA ThAmamAM gherAI rahe nahi, prakRtibhedathI e che vatte aMze ApaNe saue je baLatarA anubhavI che ne bahAra kADhI che, te je tenA ThAmamAMthI ubharAI bahAra nIkaLI paDe ane tene pariNAme gupta viplavanI AvI adbhuta taiyArIo thAya, to tenI javAbadArI ne duHkha baMgALImAtre svIkAravuM joIe. tAva jyAre AkhA zarIramAM peThe hoya che tyAre vakhate kapALa karatAM hAtha ThaMDA hoya, paNa mota AvIne hAtha pakaDe tyAre hAtha pote sAdhu thaIne bese ne kapALaneja sarvanAzanuM kAraNa TharAvI phariyAda kare; ethI pote kaMI nirdoSa TharI jAya nahi. ApaNe zuM karIe, zuM karI zakIee na sUjhe tyAre ApaNA mananI Aga dhuMdhavAI uThe, e Aga svabhAvane lIdhe lIlAM lAkaDAMmAM dhuNInA goTA uThAve, ane sUkAM lAkaDAMmAMthI bhaDakA kADhe e samaye gharamAM paDeluM ghAsatela DabAnI sattA sahana na karavAthI toDIne bhayaMkara kAma karI bese. e te game te thayuM, kAryakAraNanA paraspara vegathI parasparanI vyApti game tevI rIte banI, paNa e badhA taka choDIne agni jyAre bhabhUkIja uThaye che, tyAre tene helavavAnI tajavIja prathama karavI emAM te koIne paNa matabheda cAlaze nahi. vaLI kAraNa dezamAMthI dUra thayuM nathI; lekanAM mana uzkerAI gayAM che, ane eTalAM tIvra rIte uzkerAI gayAM che ke je sau bhayaMkara banAve ApaNane asaMbhavita lAgatA te paNa banavA lAgyA che. virodhabuddhi eTalI uMDI ane eTalA vistAramAM vyApI gaI che ke, kArabhArIo tene ThAmaThAmathI baLa vaDe kADhavAno prayatna kare te paNa ene pAra Ave nahi, eTaluM ja nahi paNa ethI te ene baLavAna ane pracaMDa karI mUke. Ajane saMkraTasamaye rAjapuruSee zuM karavuM joIe, e bAbatane ApaNe vicAra karIe, te teo te upara zraddhA rAkhIne sAMbhaLaze e bharose nathI. temanI daMDa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rastA te rastAnuM bhAthu pahe zALAne bAraNe besIne temane rAjakIya DahApaNanuM zikSaNa ApavAnuM dila thatuM nathI. ApaNe kahevAnI vAta te jUnI che ne te sAMbhaLIne mAnI levAmAM Avaze ke, ApaNe bIkanA mAryA khelIe chIe. paNa satya jUnuM, tAya satya; ene khATu' mAnIe tA paNa te satyaja, e vAta A cheH rAoca mULa kSamA / sAthe bIjI paNa vAta cheH rakSA baLavAnanuM mAtra bhUSaNu ja che ema nathI. amuka prasaMge baLavAnanuM brahmAstra paNa kSamAja che. paNa jyAre ApaNe maLavAnanA daLamAM nathI, tyAre A sAttvika upadezanuM vadhAre vivecana karavAmAM ApaNI ze|bhA paNa nahi. rAga te banne pakSane lAgu paDayA che ane banne pakSamAM parasparane jANavA samajavAnA sabadha cheka cAlyA gayeA che. eka bAjue prajAnI vedanAnI avagaNanA karIne sattAe pracaDa rUpa dhAraNa karyuM che; tyAre bIjI bAjue dubaLa, peAtAnA nirAza maneAratha saphaLa karavAnA kaze! rastA na rahetAM, dhIre dhIre maraNane raste cAle che. evI paristhitimAM nikAla kai sahelA nathI. kAraNa ke be pakSanA jhaghaDAmAM eka pakSa tarapha ubhA rahIne ja vicAra karavAnuM ApaNA hAthamAM che. jAte halesu pakaDI bahAra nIkaLavAnA prayatna karIzu-mAchI madada karaze te ThIka che, ane nahi kare tepaNa jAte prayatna karavAja joize, kAraNa ke jyAre DUbavA beThA hoIe tyAre khIjAne gALA daI satASa pakaDavAthI uddhAra thAya nahi. Ave duHkhane dahADe satyane cUpacApa dAkhI rAkhIe te pralayakSetramAM beThA chatAM chokarAMnI ramata karavA jevuM thAya. ApaNe jaNAvI devA taiyAra thaI gayA chIe ke, A badhAM kAma teA be-cAra vaDelA cheAkarAonAM magajanA vikAranuM pariNAma che. paraMtu huM te| mAnuM chuM ke, e prakAranA khAlI AzvAsanathI koA lAbha thavAnA nathI. sauthI prathama tA ema game te prakAre khelavAthI ApaNe sarakArane enI rAjanItimAMthI rajamAtra paNa pAchI vALI zakIzuM nahi. bIjI dezanI AjakAlanI avasthAmAM kyAM zuM ane che te nakkI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 bhAratadhAma jANIe chIe ema bolavuM jUThuM che; e te kyAranuM ya sAbita thaI gayuM che. tethI vipa saMbhava kabUla karIne paNa ApaNe kAma te karavuM ja joIze. javAbadArI lIdhA vinA mAtra TuMkAM TuMkAM-chUTAM chUTAM vAkyo bence saMkaTa sAcI rIte dUra thAya nahi. Aja te sAcuM ja bolavuM joIze. Aje dezanA lokone vinA kapaTe dezanA hitane kAraNe sApha sApha kahevuM joIze ke, sarakArane rAjavahIvaTa game te raste jato heya, ane bhAratavarSamAMnA aMgrejonA ApaNA taraphanA vahevArathI ApaNuM mana game eTalAM levAtAM hoya, te paNa ApaNI jAtane bhUlI javI e AtmaghAta che; emAMthI bacavAno mArga nathI. A sthitimAM sarakArane dharmanAM vA zAstramAMthI kADhI batAvavAM, e paNa mithyA che. kAraNa ke rAjanItimAM dharmanItine sthAna che ema je mANasa jAhera kare tenI leka mazkarI kare ne kahe ke, game te ene vastusthitinuM bhAna nathI ke game te ene nItine vAyu lAge che. jarUra paDaye baLIo pakSa mAne ke kAmanI ADamAM dhamane lAve che te kAma bagADavA barAbara che, ane enA dAkhalA te pazcimanA itihAsamAM pAne pAne maLI Avaze; ema chatAM paNa jarUra paDaye nabaLAne dharma mAnavAne upadeza devAya, te e uzkerAIne kahI deze ke nA, e te tame dharmane nAme bhaya batAve che. thoDA vakhata agAu je bora vigraha thaI gayo che temAM dharmabuddhine anusarIneja vijayalakSmIe jItanArane mALA nathI paherAvI, ema kaI kaI dharmathI DaranArA aMgreja kahevA lAgyA che. yuddhanA samayamAM zatruone bIvarAvavA ane kAyara karavA mATe temanAM gAmagAmaDAM bhAMgI nAkhavAM, gharabAra bALI mUkavAM, khAvApIvAnuM lUMTI laI vagaranyAye aneka niraparAdha naranArIne nirAdhAra karI mUkavAM-e badhuM yuddhanuM aMga gaNAya che. lazkarI kAyadAne artha ja e che ke, jarUrane prasaMge nyAyabuddhine mahuM vizva mAnIne tene deza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasto ne rastAnuM bhAthuM pAra karI devI ane vera levAnI mANasanI prakRtine mokaLI karI daI pitAnuM prayojana sAdhavAmAM pazuvRtti upara mukhya AdhAra rAkhe. myuniTiva pilIsa mUkIne samasta nirAdhAra loka upara baLa karIne bhAra lAdavAnuM viveka vinAnuM jaMgalIpaNuM paNa enuM ja che. e badhA uparathI je ema sAbita karavAmAM Ave che ke, rAjakAjamAM cekhA nyAyadharmathI svArtha sAdhI zakAtuM nathI. yurepanI e avizvAsI rAjanItie Aja samasta pRthvInI dharmabuddhimAM jhera bheLavI dIdhuM che. evI sthitimAM jyAre amuka prasaMge amuka kAraNe kaI parAdhIna jAti acAnaka potAnI AdhInatAnI bhayAnaka mUtine joI rame reme duHkhI thaI uThe ane Thera Thera apamAna pAmI pitAne nirAdhAra dekhI tapI uThe, tyAre temAMnuM eka daLa adhIrUM banI jAya, chupA mArga le, dharmabuddhi sAme karmabuddhi paNa beI bese, na karavAnuM karI bese te vakhate dezanA hilacAla karanArA ne bhASaNa karanArA upara badhI jokhamadArI DhaLI pADavI, e agya ja gaNAya. eve samaye je lokoe, dezahita sAdhavAne mATe mAtra chupA rastA ja khullA rastA che ema mAnI lIdhuM hoya, evA lekene gALo bhAMDavAthI kaMI phaLa na Ave; temane dharmane upadeza ApavA jatAM te teo mazkarImAM uDAvavAnA. A yugamAM jyAre rAjanIti sAme dharma bicAre lAcAra thaIne khullI rIte besI paDe che, tyAre te evI sthitimAM dharmanAzanuM je duHkha te sau lekane jude jude rUpe bhegavavuM paDaze ja; rAjA ke prajA, prabaLa ke dubaLa, dhanI ke zramI kaI paNa emAMthI chUTI zakaze nahi. rAjA paNa svArtha sAdhavA prajAne anItithI ghA karaze ne prajA paNa svArtha sAdhavAne rAjAne anItithI ghA karavAnA prayatna karaze, ane je trIjA varganA leka A badhI gaDamathalamAM sIdhI rIte vaNAyA nathI, temane paNa anItio ghasAtA be pakSamAMthI devatA kharaze tethI dAjhavuM paDaze. Ama saMkaTamAM AvI paDelA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26ra bhAratadharma naka che , loka jyAre kharI rIte joI zakaze ke adharmane pagAra ApIne rAkhavAthI e kaMI eka pakSanI gulAmIgIrIe bAMdhe pa raheze nahi; e te piThe eTale banne pakSanA paisA vArApharatI khAI jaI banne pakSane vArApharatI pIDA ApyA karaze, tyAre enI sahAyatA uparathI vizvAsa uThI jaze ne duHkhamAM AvI paDelA baMne pakSe ekaThA maLIne tene hAMkI kADhaze. e rIte ja dharmarAja dAruNa yuddhamAMthI dhamane vijayI banAvI bacAvI le che. ane e kAma pUruM nahi thAya tyAMsudhI saMdehanI sAme saMdehanA, dveSanI sAme zreSanA, kapaTanItinI sAme kapaTanItinA saMgrAmamAM mAnavasamAja baLato ja raheze. tyAre, atyAre dezanA tapI gayelA lekane kazI paNa vAta kahevI hoya, te prajananI dizAeja ubhA rahIne kahevI joIze. temane e vAta barAbara samajAvavI joize ke, prayojana game eTaluM bhAre haze to paNa sIdhA raste javAthIja kAma saraze. keI TuMke raste patAvI devA jatAM e raste bhuMDo hovAthI Thokara khAI besaze, ne kAma samULuM kathaLI jaze. ApaNuM utAvaLane kAraNe jagatamAM mArga paNa pitAne ke karI de nahi, samaya paNa pAse AvI jAya nahi ane utAvaLe AMbA pAke nahi. dezanuM hitavidhAna kevaDuM moTuM che, enI agaNita zAkhAo keTalA keTalA vistAre vistarI che e vAta ApaNe prasaMgane vaza thaI jaI bhUlavAnI nathI. bhAratavarSa jevA anekaraMgI ne virodhe bharelA dezamAM to A koyaDo vaLI vadhAre guMcavaNabharyo hoya e svAbhAvika ja che. bhagavAne ApaNuM upara evaDe meTe karmane bhAra mUkyo che. ApaNe evaDA moTA guMcavAyelA jALAnI lAkhe gAMThe cheDavAne Adeza laIne avataryA chIe ke tenuM mAhAsya bhUlI jaIne kSaNavAra paNa ApaNe caMcaLa thavuM na ghaTe. AdikALathI jagatamAM jeTalI jeTalI maTI zaktionA pravAha vahI nIkaLyA che, e sa bhAratavarSamAM AvI maLyA che. ItihAsa racAtA pUrvenA kALamAM ke gUDha kAraNathI dhakakelAyelI A jAti, parvatanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasto ne rastAnuM bhAthuM guphAmAM bharAI rahelI nadInI dhArA akasmAta chUTe tema, vizvanI yAtrAe javA bahAra nIkaLI paDI ane temAMnI eka zAkhA vedamaMtrane uccAra karatI karatI AvIne je divase bhAratavarSanI araNyachAyAmAM yajJane agni saLagAvI beThI, teja divasathI Aya-anAryanAM ItihAse je vizALa gAna gAvAM zarU karyA che, te pUrAM thatA pahelAM ja zuM Aja aTakI paDaze? ene zuM vidhAtA chokarAMnAM ramavAnAM retInAM gharanI peThe akasmAt bhAgI nAkhaze ? tyArapachI Aja bhAratavarSamAMthI chUTelA bauddha dharmanA milanamatre, karuNAjaLa bharyA gaMbhIra meghanI peThe gAjI uThI, eziyAnA pUrvasAgara sudhInA samasta maMgeliyana lokone jagAvI mUkyA, ane brahmadezathI mAMDIne dUradUra jApAna sudhInA judI judI bhASAmAM judA judA lehInA lokane dharma saMbaMdhe bhAratavarSanI sAthe joDyA; bhAratakSetramAM eja mahAzaktine abhyadaya zuM kevaLa bhAratane ja mATe vagara pariNAma Ave samApta thaI jaze ? tyAra pachI eziyAne pazcimakAMThe devabaLanI preraNAe mAnavInI bIjI eka mahAzakti uMghamAMthI jAgI uThIne, ekatAne maMtra laI dAruNa vege pRthvInA paTa upara pharI vaLI, e zakti vidhAtAe bhAratamAM mAtra bolAvI AvyuM che, eTaluM ja nahi paNa temane ahIM kAyamanuM ghara karI ApyuM che. ApaNuM ItihAsamAM zuM A mAtra Akamika utpAtaja che? emAM zuM kazA nitya satyanuM lakSaNaja nathI? tyAra pachI yurepanA mahAkSetramAMnI mAnavazakti prANane baLe, vijJAnane kautuhale, dhananI vAsanAe jyAre gharamAMthI bahAra nIkaLI paDI ne vizvane mArge cAlI, tyAre enI paNa eka prabaLa dvArA bhAratamAM AvI ane vidhAtAnA vidhie eNe ApaNane lAta mArI jagADI dIdhA. bauddhadharmanuM pUra osarI gayA pachI dezamAM judA judA dharmanI kAMTAnI vADe jhaTAI dezanA TukaDe TukaDA thaI gayA hatA, te avasare zaMkarAcArye A sarva TukaDAone eka karavAnA samartha prayatna karyA ane vaLI pharI bhAratavarSanuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma * gArava zobhAvyuM. pachI vaLI jyAre dArzanika jJAnanI sAdhanAne kAraNe bhAratavarSanA jJAnI-ajJAnI, adhikArI-anadhikArI tUTI chUTI paDavA lAgyA tyAre caitanya, dAdu, kabIra vagere saMtoe bhAratavarSanA judA judA pradezanI jAtionI phATane, dharmanI phATane sAMdhavA mATe bhaktine parama suMdara amRtarasa reDyo. bhAratavarSanA mAtra hiMdusamAjanI phATe sAMdhavA temAM premane rasa temaNe reDa che, eTaluM ja nahi paraMtu bhAratavarSanA hindu-musalamAna e be moTA dharma vacce rahelA samudra upara temaNe pUla bAMdhyA che. tyArapachI paNa AjasudhI bhAratavarSa hAthapaga joDIne besI rahyo che evuM nathI. tyArapachI paNa rAjA rAmamohana rAya, svAmI dayAnaMda, kezavacaMdra sena, rAmakRSNa paramahaMsa, vivekAnaMda, zivanArAyaNa svAmI vagere aneka mahApuruSoe anekatAmAM ekatA tathA kSudratAmAM mahattA sthApavAne mATe pitAnAM jIvananI sAdhanA bhAratavarSane soMpI che. ati prAcIna kALathI Aja sudhI bhAratavarSane A eka eka adhyAya ItihAsanAM vikherAI paDelAM gappAM nathI, paNa samasta ghaTanAo eka akhaMDa dorIe gUMthAyelI che-ene svamanI peThe uDAvI devAnI koInI tAkAta nathI-e badhI ghaTanAo Aja sudhI jIvaMta che. saMdhi hoya ke vigraha hoya, to paNa e badhA vacce thaIne e ghaTanAo ghaDImAM lADa laDAvI, ghaDImAM lapaDAka mArI, vidhAtAnI vidhi pramANe pitAnI racanA Aja sudhI racatI AvI che. pRthvInA bIjA ke dezamAM AvI maTI racanAnI sAmagrI ekaThI thaI sAMbhaLI nathI. ATalI jAtio, ATalA dharma, ATalI zakita bIjA ke tIrthakSetramAM ekaThI thaI sAMbhaLI nathI. TheTha sudhInI AvI bhinnatA ane vicitratAne bhavya ekatAe bAMdhI rAkhI virodhamAM paNa ekatAnA Adarzane pRthvImAM vijaya karAvavA vidhAtAne A vidhi bIje kyAMya saMbhaLA nathI. bIje badhe mAnavI bhale rAjya vistAre, vepAra vadhAre, pratApa vadhAre-bhAratavarSamAM te mAnavI kaThaNa tapasyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rastA ne rastAnuM bhAthu 235 vaDe ekanA-brahmAnA, jJAne--preme-kame samasta anekatAmAM ane samasta virAdhamAM paNa svIkAra karI, mAnavInI ati ghaNI sAMkaDI kamazALAmAM paNa muktinI udAra nirmaLa jyAtine saLagatI rAkhe-itihAsanA ArabhathI mAMDIne bhArata ApaNane eja AjJA ApatuM AvyuM che. kALA, geArA, musalamAna, khristI, pUrva pazcima kAI ApaNI viruddha nahi-bhAratanA puNyakSetramAM sarva virAdha eka thai javA mATe hajAro varSa lagI kaDhAra sAdhanA karaze, eTalA mATe te bahu prAcIna kALe ahInAM tapAvanamAM ekanu tattva upaniSade saraLa jJAna sAthe evI Azcaya rIte upadesyuM che ke tenI judI judI dizAethI judI judI vyAkhyA A karatAM paNa pAra pAmI zakAya nahi. mATeja huM sUcavuM chuM ke, khIjA dezanA leAkane thoDoka itihAsa joine ema mAnI levuM nahi ke bhAratavanA itihAsamAM ka'i nathI; temAM je utpAta ne virodha dekhAya che tethI nirAza thaIne adhabhAve na karavAnuM karI besavAnuM kai paNa kAraNa nathI; nakkI mAnajo ke, e mAge ApaNe saphaLa thaI zakIzuM nahi. vidhAtAnI IcchA sAthe peAtAnI icchAnA coga karavA eja saphaLatAnA sAcA upAya che, vidhAtAnI sAme baMDa uThAvavAthI e sahaja saphaLatAnI lAlaca dekhADI aMte ApaNane viphaLatAnA uMDA khADAmAM nAkhaze. mAnavInI samasta mahAzakti vaDe je bhAratavaSa dhIre dhIre Ama virAmUrti dhAraNa karI zakayA che, samasta AghAta, apamAna, samasta vedanA sahana karate karate A parama prakAzane raste cAlyeA che, te bhAratanI mahAsAdhanAnI aMdara peAtAnI acaLa bhaktine jore samasta kSeAla, adhaiya ane ahaMkArane DubAvI daI bhAratavidhAtAnA paga AgaLa tenI pUjAnI sAmagrIrUpe peAtAnA niOLa jIvanane kANu apI deze ? bhAratane jagADanArA ApaNA purAhitA kyAM ? teo game tyAM haze, paraMtu e vAta nakkI bhA. 13 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 bhAratadhamAM mAnajo ke, tee ca'caLa nathI, te ka hIna abhimAnabharyAM vAcA vaDe rI mUkI gAMDA nahi banAvI de; nakkI jANajo ke, emanAmAM buddhi che, hRdaya che, asAdhAraNa kaniSThA paNa che; temanAmAM jJAnanI gaMbhIra zAnti tathA dhaiya ane sAthe sAthe icchAzaktinA prabaLa vega tathA kAryakuzaLatA paNa che. teo unmatta nathI, dezanA leAkane uzke paNa jayAre joie chIe ke, amuka banAvathI uzkerAi jaine, prAsagika virAdhathI gabharAIne, dezanuM hita karavuM joie ema dhArIne dezanA aneka leka paLamAtramAM uce zvAse doDavA maMDI jAya, tyAre mAnavuM paDe che ke teo hRdayanI lAgaNIneja mAtra sAdhana mAnI vana-vagaDAne raste doDavA bahAra paDayA che. dezanA vizALa ane dUra dUra sudhI vistaratA ma'gaLane zAntabhAve satyabhAve vicAra karavAnI temanAmAM zakti nathI. hRdayamAM ati ghaNI cAlatI vedanAnAja te anubhava kare che ane vera levAnI vRtti manamAM eTalI badhI uMDI rAkhe che, ke peAtAnI jAtane vaza rAkhavAnI zakti na heAvAne kAraNe samagra hitane ghA karI de evA sabhava che. itihAsanA abhyAsa vicArapUrvaka karavA e kaThaNa vAta che. saM dezanA itihAsamAM kAI paNa meATe banAva mUrtirUpe khaDA thAya, tyAre abhyAsa karavAthI jaNAze ke, pracaDa ghA ane AMdolanane baLeja e smRti pedA thayelI. rASTramAM ke samAjamAM viSamatAnA ejo aneka divasathI dhIre dhIre chAnA chAneA ekaThA thaI DhagaleA thAya, pachI phATIne ekadama mahAra paDe ne viplava thAya e samaye dezamAM je anukULa sAmagrI taiyAra hoya, pahelethI jo bhaDAramAM jJAna ane zaktinI sAmagrI vagarakeAlAhale bharI rAkhI hAya, teA e viplavanA bhayaMkara ghAne rUjhAvI dai deza peAtAnA navatara jIvanane navIna samatA ApI AgaLa cAle. dezanI aMdaranI e chAnImAnI sagharI rAkhelI sAmagrI joyA jANyA vinAja ApaNe mAnI laIe chIe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rastA ne rastAnuM bhAthuM 217 ke, viplavathI deza navajIvana pAmyA; mAnI laIe chIe ke,viplavaja ma`gaLanuM mULa kAraNa che-viplavaja magaLane mukhya upAya che. itihAsanA ema mahArathIja abhyAsa karIne ApaNe mAnI besavAnA ke, je dezanA mamasthAnamAM pedA karavAnI zakti nabaLI paDI gai che, te pralayanA ghAne kadIja rUAvI zake nahi. bAMdhavAnI-caNavAnI svAbhAvika pravRtti jenAmAM jIvatI che, tenA jIvanadharmane, tenI sarajavAnI zaktine eja nAza karavAnI zakti lAta mArIne jagADe. ema navI sRSTine navA baLa vaDe ubhI karavI eja pralayanA mahimA che; nahi te mAtra bhAgavuM, vagaravicArye viplava jagADavA, e kAI rIte kalyANujanaka thaI zake nahi. zaDhamAM vegavALA pavana bharAya te vahANu ALasa kha'kherI sarasara cAlyu jAya, tyAre nakkI jANIe ke bIjI kazuM te nahi, paNa taLIe kANuM te nathIja. kadAca haze te vahANanA suthAre game te rAtre ke game te divase besIne enI meLe pUrI dIdhuM che. paNa je jINu vahANune dhakko mAratAMja taLIAnuM eka pATI' bIjA pATIA sAthe athaDAine dAMta kADhe, tenA zaDhamAM vegavALA pavana zuM vinAzanuM kAraNa nathI ? ApaNA dezamAM eka jarA sarakhA dhakko lAgatAM hiMdu musalamAna sAthe ane uMcI va nIcI vaNu sAthe zuM athaDAi paDatI nathI ? aMdaraja jyAre Ama kANAMnI paraparA che, tyAre pavana kApIne, meAjAthI bacIne svarAjyane maMdare paheAMcavA mATe uzkeraNI uparathI gAMDachAmAM kUdI paDavuM e te kaMi upAya che ? bahArathI deza jyAre apamAna pAme che, ApaNA haka levAnI icchA karatAM paNa, 'tame teA nAlAyaka che' evA apavAda jyAre rAjakArabhArIo taraphathI maLyA kare che, tyAre ApaNA dezanI kayI dukhaLatA kacI truTI mAnavI e paNa vicAravuM ApaNe mATe kaThaNa thaI paDe che. tyAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 bhAratadharma AbarU rAkhavAne kAraNeja bIjAnI sAme lapaDAka mArIne mAM rAtuM rAkhIe chIe eTaluM ja nahi paNa abhimAna upara lAta vAgatAM potAnI guMjAza saMbaMdhene vicAra karavA jeTalI paNa buddhi neI besIe chIe. ApaNe apamAnane egya nathI, e AMkhanA palakArAmAM sAbita karI devAne mATe ApaNe ekadama adhIrA banI uThIe chIe. ApaNe badhuM karI zakIe chIe, ApaNe sarva rIte taiyAra chIe, mAtra bahAranA dabANathIja ApaNe dabAI rahyA chIe evI vAte UMcuM gaLuM karIne belI besI rahetA nathI, paNa eve vizvAse kAma karavAne paNa ApaNuM apamAnita hRdaya AkuLavyAkuLa thaI uThe che. cittanI AvI atyaMta uzkerAyalI sthitimAM itihAsa bhaNatAM ApaNe bhUla khAI jaIe chIe. manamAM mAnI laIe chIe ke, je sarva parAdhIna deza svAdhIna banyA che te saue viplava karyo che, ane tethI svAdhIna banyA che. e svAdhInatA hAtha karavAne ane tyAra pachI hAtha rAkhavAne mATe bIjA kaI guNanI jarUra che ke nahi, te ApaNe kALajI rAkhIne bhaNatA nathI; athavA utAvaLe utAvaLe mAnI laIe chIe ke, e sau guNa ApaNAmAM che athavA te jarUra paDatAM e guNa keI ne kaI rIte jogavI laIzuM. e rIte mANasanuM mana jyAre apamAnathI dubhAIne pitAnuM gaurava sAbita karavAne taiyAra thaI jAya, badhI kaThaNa muzkelIone gaNakAryA vinA ja gAMDAnI peThe asAdhya sAdhanAe AtmahatyA karavAne udyoga kare, tyAre ene jevI marmabhedI karuNAjanaka sthiti jagatamAM bIjI kayI ! e prakAranA udyogathI to ApaNe jarUra niSphaLa thavAnA, ema chatAM paNa ene hasI kaDhAya ema nathI. enI madhye mAnavaprakRtine je parama duHkhakara utsAha rahe che, te pRthvInA sarva dezamAM ane sarva kALamAM aneka kAraNe aneka asaMbhava AzAe asAdhya sAdhane vAraMvAra baLatA pataMgIAnI peThe AMdhaLe thaI baLIne bhasma thaI javA mATe ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rastA ne rastAnuM bhAthuM agnizikhAmAM paDatuM mUke che. e te game te hoya-game te thaI gayuM, paNa zaktinuM abhimAna lAta khAIne jAgI uThayuM e jAtine mATe aniSTa che, ema te kahI zakAya nahi. tyAre vakhate viredhane kedhabharyA Avezane lIdhe ApaNe A udyama akasmAt phaLI uThayo che ema mAnIne ApaNAmAMnA keI kaI dezanI zakti virodhanI mUrtimAM ja che ema mAnI bese che. paNa jemane sAmAnya avasthAmAM keI divasa svAbhAvika snehane kAraNe dezahitamAM ubhA rahevAne abhyAsa nathI, aneka divasanI dhIraja vaDe aneka sAdhane aneka vidamAM thaIne ucA saMkalpane saphaLa karavAnI jemane prakRti nathI, jeo aneka divasathI rAjakArabhAranA vikaTa kAcathI durbhAgyane kAraNe nIkaLI gayA che ne nAnA nAnA svArtho sAdhavA mATe sAMkaDA manathI jIvananAM kAma karatA AvyA che, teo ekadama krodha karIne nimeSamAtramAM dezanuM samasta hita karI nAkhe, e kaI rIte banI zake ema nathI. sAmAnya divase te vahANanI pAse paNa gaye nathI, tene tophAnane dahADe utAvaLe utAvaLe hAthamAM sukAna pakaDI moTe mAchI thaI besuM ne dezamAM vAhavAha bolAvuM e saMka95 te svamamAM ja Ava saheluM che. mATe ApaNe paNa TheTha zarUAtathI mAMDIne kAma karavuM paDaze. ethI vilaMba te thaze ja, paNa viparIta upAye te ethI paNa vadhAre vilaMba thaze. mAnavI vizALa maMgaLa sAdhe, tapasyA vaDe kedhathI ke kAmathI e tapasyAne bhaMga thAya; ane tapasyAnA phaLane paLavAramAM nAza thaI jAya; ApaNA dezanA kalyANa mATe paNa ekAntamAM nakakI tapasyA thAya che. utAvaLe phaLa meLavavAne ene lAbha nathI. prasaMge prasaMge thatI AzAbhaMgane ke e dAbI rAkhe che. e samaye Aja akasmAta ane dhIrI unmattatA yajJakSetramAM lehI varasAvI, enI bahu duHkhe saMcita karelI tapasyAnA phaLane kalaMkita karI naSTabhraSTa karavAne A udyoga maMDAve che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *: bhAratadharma * krodhanA AvezamAM tapasyA upara vizvAsa paDe nahi; ene nakAmI gaNuM kADhe, pitAnA kAjamAM aMtarAyarUpa mAnane dhUtakArI kADhe, utpAta karIne e tapasAdhanAne halAvI nAkhe ne tene viphaLa karI nAkhavAnA prayatna kare. phaLane pAkavA devA je dhIraja joIe tene e ALasa mAne, jhaDapa daIne kAcA phaLane teDI pADavAmAM ja puruSArtha mAne, e to mAne ke mALI bicAre jhADanA mULamAM pANI reDe che, kAraNake upara caDhIne phaLa toDI levA jeTaluM enAmAM sAhasa nathI, bicAre nabaLo che; evI sthitimAM e mALI upara rAga kare ne pANI reDavAnA kAmane nakAmuM gaNe ke ALasa gaNe. uzkerAyelI dazAmAM mANasa potAnI sthitineja jagatamAM sauthI vadhAre sAcI mAne, jyAM e sthiti na hoya tyAM ene kazI sArthakatA dekhAya nahi. paNa cINagArImAM ne dIvAmAM je phera che, te ja uzkerAyelI dazAmAM ne zaktimAM phera che. cakamaka pachADavAthI je caNagArI pedA thAya tethI kaMI gharamAMthI aMdhAruM jAya nahi. tenI sAmagrI jema nAnI, tema tenuM phaLa paNa nAnuM. divo karavo hoya te keDIuM lAvavuM paDe, rU lAvI dIveTa karavI paDe, temAM tela pUravuM paDe ane dIvAsaLI ghasI dI. karavo paDe. joItuM kharca karIe ne joItI mahenata karIe, tyAre dIvo thAya ne gharane ajavALAya. dIvAne mATe ATalI badhI sAmagrI taiyAra karIe nahi, mAtra cakamakanA patharA ThekATheka karavA mATe doDAdoDa karI mUkIe, taNakhA chUTaye kAma siddha thayuM mAnI AnaMde gAMDAtura thaI jaIe, evI sthiti thAya tyAre nakakI mAnavuM paDe ke, ethI kaMI gharamAM dIvo saLagavAne nathI, paNa vakhate AkhuM ghara saLagI uThavAno saMbhava che. paNa zaktine saste mUlya kharIdavA mATe mANasa uzkerAI jAya. ene khabara nathI ke, mAla e maLe khare, paNa e evo te takalAdI che, ke pharI pharIne kharIdhe tene pAra AvavAno nathI ne mUlya ApI ApIne thAkI javAze; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasta ne rastAnuM bhAthuM 71 pariNAme e takalAdI mAla bahu meMgho paDI jaze. enA karatAM pahelethI meMgha paNa TakAu mAla vadhAre mUlya ApIne paNa kharIdyo hota te bahu lAbha thAta. ApaNA dezamAM paNa dezanI hitasAdhanAbuddhine nAme meM durlabha mAla sahaja uzkeraNIthI strI-puruSa, bALa-vRddhanI pAse jathAbaMdha je, tyAre ApaNA jevI kaMgAla jAtine AnaMdane pAra rahyo nahi. tyAre te ApaNA manane zaMkA karavAnuM ya sUjhayuM nahi ke sArI cIja ATalI sastI maLavI sahelI nathI. evA varALIA devane yaMtramAM bAMdhI kAme lagADIe nahi, te ethI kAma sare nahi-AkAzamAM uDI jAya. vATAghATanA leka, ame yuddha karavA taiyAra chIe, ema belatA gAMDAnI peThe Amatema deDe, te veLAe emane ekaThA karI kvAyata karI yuddhanI tAlIma ApI hoya, vakhata AvatAM yuddha caDhIzuM ema belI AzvAsana ApyuM hoya, to sAcesAca laDAI AvatAM e sau jAnamAla khuzIthI ApavA taiyAra thAya; evI vyavasthA nA karI hoya te tAnamAM ne tAnamAM bajAranI dukAne lUMTI, vANiyAnAM mAthAM phoDI tRpta thAya ne rAta paDe eTale ghera jaI sUI jAya. asala vAta evI che ke, dArUDIo jema pitAmAM ne pitAnI maMDaLImAM mAtra naze ja vadhAravA cahAya, te ja uzkeraNane nazo caDhate ApaNe Aja joIe chIe. tyAre te naze vadhArI mUkavAne ApaNe doDAdoDa karI mUkIe chIe, koInA vAvyA pAchA vaLatA nathI. vaLI A nazAnI asara che e vAta dArUDIo kabUle nahi tema ApaNe paNa kabUlatA nathI. mAtra mAnI laIe chIe ke, e bhAvanAne pravAha che ne enI to bezaka jarUra che. paNa emane khabara nathI ke, joItI garamI thaze eTale zIzIno pAro vagara uchALe enI meLe uMce caDhaze. dezanuM kAma karIe ema kahetA kahetA jeo rAtadahADe deDAdeDa karI mUke che e TukI najaranA loka che, emane lAMbe vicAra nathI-ne khoTI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 bhAratadharma bhAvanAe dezane gAMDo karI mUke che. ApaNe Aja Ama samasta dezane A maMtra ApIne bhairavIcakamAM besADI dIdhA cheH pItvA pItvA punaH pItvA yAvatpatati bhUtale / utthAya ca punaH pItvA punarjanmo na vidyate // dharma nahi, kama nahi, kazI yejanA nahi; mAtra bhAvanA uchALA ne mattapaNAnI mUrti ! anekane isArA karI bolAvyA, anekane sAda karI bolAvyA, lekanAM TeLAM joIne AnaMda thaye, AzA paDI paNa kAryanA kSetramAM evuM kazuM bIja vavAyuM nahi ke upaDI AvelI zaktine mATe kazuM sArthaka jevuM ugI nIkaLe. mAtra utsAhaja AvavAthI kaMI kAma thAya nahi, kAraNa ke kAma te ApyuM nahi. bhUkha ughaDI hoya te veLAe khAvAnuM na maLe te roga thAya. manamAM mAnyuM ke utsAhathI mANasa nirbhaya bane, ethI kAryakSetramAM AvatAM vine oLaMgI zake; paNa ema thekaDA mArI mArIne vidane oLaMgavAnA utsAhathIja kaMI sau kAma thaI jAya nahi. buddhi sthira rAkhIne vicAra karavAnI zakti ane kAmanI janA karavAnI zakti eja vadhAre upayoganI chebezaka, dArUDIo hAthamAM talavAra laIne khUna to karI zake, paNa karIne yuddha karI zake nahi. yuddhamAM kaze unmAda ja hote nathI, ema te nathI, paNa e unmAdane ThaMDuM magaja vaza rAkhI calAve che. evI ThaMDA magajavALA dUradarzana karmotsAhI prabhune Aje A uzkeraNInA divase mAM deza zodhe che, bolAve che; paNa dezanA durbhAgyane kAraNe ene sAda evA virane pahoMcatuM nathI. ApaNe tarapha je deDI AvyA che te te maghanA pAtramAM mAtra magha ja reDayA jAya che, eMjInamAMthI varALa chUTayA jAya che. jyAre prazna uThe che ke, e eMjInane mATe rasto sIdhA karIne pATA besADavAnI goThavaNa karIe, tyAre ApaNe uttara daI devAnA ke, e ragaDe kAma karavA mATe mAthuM dukhADavAnI jarUra nathI-e te vakhata Avye enI meLe thaI raheze, majUranuM kAma majUra karI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasto ne rastAnuM bhAthuM ra77 leze-ApaNe to nAyaka, eTale eMjInamAM caDhI besavAnA. - Aja sudhI je zAnta thaIne besI rahyA hatA te paNa Aja uThIne prazna kare che ke, tyAre zuM baMgALAnI samasta prajAmAM A je utsAha AvI gayo che tenuM kazuM sAruM phaLa nahi thAya ? nahi thAya e vAta huM kadI ja kahetA nathI. uMghatI zaktine jagADI uThADavA mATe Aja utsAhanI jarUra hatI, paNa zaktine jagADI beThI karI, ubhI karI, tyAra pachI karavuM zuM? kAma karAvavAnuM nahi, mAtra gAMDAja kaDhAvavAnAM ThaMDA jIvane kAma karAvavA jeTalA madanI jarUra hoya, tethI vadhAre ApavAthI tenI kAma karavAnI zakti ulaTI nAza pAme. je sau kAcAM kAmamAM dhIraja ane khaMtanI jarUra che e kAmamAM dArUDIAne ci thAya nahi, emAM enI zakti cAle nahi. ene te doDAdoDI game ne kAmane nAme e kAmanuM satyAnAza vALI de. enI ruci ja evI che. potAnA nazAnA ghenamAM A je utpAta macAvI mUke ene e dezahitanuM nAma Ape ane uMce sAde uzkeraNI karyA kare. hadayanA Avezane mAtra aMtaramAMja bAMdhI rUMdhI rAkhIe ne joItuM kAma ApI bahAra nIkaLavAne mAga ApIe nahi, to e Avega saDIne jhera thAya-tenI nakAmI caMcaLatA ApaNI nADImAM jorathI uchaLe ane ApaNuM karmasabhAne nRtyasabhA karI mUke. uMghamAMthI uThI potAnI caMcaLa zakti sAcI che ema anubhavavA mATe utsAhanA baLanI ApaNane jarUra hatI. manamAM nakakI karI lIdhuM hatuM ke, janmAntaranI sukRti ane janmakALanA zubha grahasvarUpa ApaNuM kahIna hAtha aMgreja sAme jeDIe eTale e ApaNuM sau kAma pateja ApaNune karI Apaze. vidhAtAe A vagara mahenate ApelA sAbhAgyane kadI page lAgatA ne kadI tenI sAthe jhagaDo karI vakhata gumAvatA. ema karatAM karatAM jyAre sA leka ophisamAM jAya, tyAre ApaNe gharamAM jaIne nirAMte UMgha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma letA. e uMghamAMthI jAgavAnI jarUra hatI. eve samaye keNa jANe kyAMthI ghA AvI paDaye ne uMgha bhAgI gaI. pahelAMnI peThe sukhasvapna jovAnI have IcchA rahI nahi. pharI AMkha mIMcavAnI IcchA thaInahi, teya khubInI vAta te e che ke, ApaNuM svapna ApaNuM jAgaraNamAM paNa taravA lAgyAM. eTale ApaNe mAnI lIdhuM ke, prayatna nahi karIe tepaNa phaLa enI meLe AvIja maLaze, hajIye mAnIe chIe ke phaLa meLavavAnA lAMbA mArgane, mahenata bacAvavAne kAraNe ApaNe TuMke karI zakIe. svAvasthAmAM AkAzanA tArA hAthamAM laI jatA hatA, jAgrata avasthAmAM paNa e vAtane bhUlI zakatA nathI. zaktine utsAha eTale badhe ApaNAmAM vadhI gayA che, ke bahuja jarUrane vilaMba paNa ApaNAthI sahana thaI zakatuM nathI-nakAme lAge che. bahArathI purANuM dInatA enI eja kAyama che, aMdarathI navA jAgelA utsAhane jere mAthuM uMcuM thaI gayuM che, e bene jega karo kevI rIte? dhIre dhIre ? rIte rIte? benI vaccenI uDI bakhala upara paththarane pUla bAMdhIne ? paNa abhimAna vilaMba khame nahi, mattatA bole "mane sIDInI jarUra nathI, huM to emaja uDavAnI; prasaMga pakaDIne te sau koI sAdhanA sAdhI zake, paNa asAdhya sAdhana vaDe huM jagatane camakAvI mUkuM eja kalpanA mArA hRdayamAM ramI rahI che. paNa jANavuM joIe ke, prema jyAre jAge tyAre te zarUAtathI ja kAma karavA Icche che; e nAnA meTA kazAnI gaNanA kare nahi, kazuM kAma pAchaLa bAkI rahI jaze evI zaMkA paNa kare nahi, prema pitAne sArthaka karavA cahAya, e pitAne sAbita karavA utAvaLe thAya nahi. paNa apamAnanI lapaDAka khAdhe mAtra je abhimAna jAgI uThe, e te chAtI phUlAvI bole ke basa, huM te cAlavAnuM nahi, huM to thekaDA mAratuM javAnuM. eTale ke sA jagatanA lekane je karavuM paDe, te karavAnI ene jarUra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rastA ne rastAnuM bhAthuM 25 lAge nahi, dhIraja ene nakAmI lAge, khaMta nakAmI lAge; pharane bindue javA mATe tyAM paheAMcavAnA upAya levA paNa ene te nakAmA lAge. gai kAle jema pArakAnI zakti para AMdhaLA thai rahetA, tema peAtAnI zakti upara AMdhaLA thaine Aje kUdatA joie chIe. te vakhate paNa kAma karavuM sUjhatuM nahAtu, Aje paNa kAma karavuM sUjhatuM nathI. eka vAtamAM Ave che ke, jyAMsudhI khApa jIvatA hatA tyAM sudhI dIkarAne khetaramAM javuM sUjhatuM nahi. Apa khetI karatA ne tee majhAthI khAtA. Apa marI gayA tyAre khetaramAM tA gayA, paNa khetI karavA nahi, bApe saMtADeluM dhana khAdI kADhavAne gayA. sAcesAcuM dhanatA hADakAM namAvIne khetI karavAmAM che, e zIkhatAM bahu dahADA pheAkaTa nIkaLI gayA. dhana kAi adbhuta upAye dATeluM jaDavAnuM nathI. samasta sa'sAranA leAka jema mahenata karIne dhana meLave che ne bhAgave che, tema ApaNe paNa karavuM paDaze, e vAta jo ApaNe sahaje nahi zIkhI laie teA ghA ne duHkha rAja rAja vadhyAja jaze, ane khATe mAge jema jema AgaLa dhasIzuM, tema tema pAchA vaLavAnA raste lAMkhe! ane kaThaNa thaI paDaze, adhIrAithI ke ajJAnathI svAbhAvika rastA upara avizvAsa lAvIne, kAi aNaghaTatA rastA khALI kADhavAnI utAvaLa karI mUke teA mANasanI dhamabuddhi bhraSTa thAya. tyAre sa sAdhanane sAdhana mAnI levAnuM, saM upAyane upAya mAnI levAnuM mana thAya. nAnAM nAnAM che|karAMne paNa peAtAnI vAtA cAkhkhI rIte khelI detAM manane AMcakA lAge nahi. mahAbhAratamAMnA sAmaka rAjAnI peThe avaLe upAce paNa siddhiyAbha karavAnI lAlace ApaNe ati sukumAra bALakAne paNa cajJanA kuMDamAM hAmI beThA chIe. A avicArI niSThuratAnuM pApa citraguptanI najarathI DhAMkyuM rahe tema nathI. enuM prAyazcitta zarU thai gayu che, bALakA uparanI vedanAthI AkhA dezanuM hRdaya cIrAvA lAgyu che, hajI kANu jANe keTaluM ca duHkha veThavuM paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 bhAratadharma duHkha sahana karavu eTalu kaThaNa nathI, paNa buddhine kabaje rAkhavI bahu kaThaNa che. anyAyane, mAraphADane eka vAra jo kamasAdhanAnI madade belAvI to pachI ataHkaraNane bagaDatuM khacAvavAnI sarva zakti cAlI jAya. nyAyadhamanuM madhyabiMdu eka vAra cheDayu eTaleja buddhi tA nADI; pachI kAma thai zake nahiM ane pachI te vizvavyApI dhamavyavasthAnI sAthe ApaNA zreSTha jIvananA cAga karavAne mATe bahu muzkela thai paDe. AvI dazA ApaNA dezamAM gheADA divasathI thatI Ave che, e ApaNe namra hRdaye atizaya duHkhanI sAthe kabUla karavu paDaze. A vivecana karavuM sArUM nathI lAgatuM, paNa teTalA mATe chAnAmAnA besI rahI e sthiti chupAvI rAkhavI, athavA atizayAktithI tene DhAMkI rAkhavI e paNa iSTa nathI; kAraNa ke ethI teA dahADedahADe sthiti kharAba thatI jAya. banatA sudhI paradezI mAla na vAparavA, dezI kArIgarIne uttejana ApavuM ane tenI khUba prayatna karIne unnati karavI enA viruddha huM eTaluM chuM evI kAie za'kA karavAnuM kAraNa nathI. bahu divasa pahelAM me lakhyuM hatu` ke nija haste zAka anna tule dAe pAte, tAi jene rUce; meATA vastra khune dAA yadinija hAte, tAi lajajA ghuce. * te vakhate te lADa karjhana upara rAga karavAnuM Apagune kaMi kAraNa na hatuM, ane ahu pahelAM jyAre svadezI bhaDAra sthApIne dezI vastuone pracAra karavAnA me` prayatna karyAM hatA, tyAre te mAre leAkamatanI viruddha ubhuM rahevu' paDayuM hatuM. paNa, paradezI vastune badale dezamAM dezI vastune pracAra karavAnuM kAma game eTaluM mahattvanuM hAya, te paNa x peAtAne hAthe zAka ne anna lAvIne thALImAM pIrasIe te ja khAvAnI ruci jAge, te jADAM vastra peAtAne hAthe vaNI lae tAja lAja che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasto ne rastAnuM bhAthuM ^^^^^^^^^^^^^^^^^ enuM samarthana karavAne lezamAtra anyAya karavo e matane huM kadApi mAnI zakatA nathI. vilaMbathI, viruddhatAthI DaravAnuM nathI; ethI te bhIMta pAkI thaze ane dhAryA phaLa Avaze. divALIne dahADe paLavAramAM sundara kerI banAvI Ape ane AzvAsana ApI kahe ke, ene rokaDA paisA ApavAnI jarUra nathI, evI IMdrajALa kaI rIte sArI nathI. paNa hAya ! manamAM jANe bIka lAge che ke, ghaDInA chaThThA bhAgamAM paradezanI mile je baMdha karI zakIzuM nahi, te acaLa niSThAthI ApaNuM kAma karavAnI ApaNAmAM zakti raheze nahi! eTalA mATe kaI rIte hAthe hAthe bhAgalAnuM vera levA deDatAM mArga-kumArgane vicAra cheDI daIe chIe. cAre dizAethI kAna cIrI nAkhe evA keTalAhalathI bhamI jaI, pitAnA upara avizvAsa karI, pitAnA svabhAva upara azraddhA ANI, zubha buddhine tiraskAra karI utAvaLe utAvaLe lAbha laNI levA deDIe chIe, ane pariNAme lAMbA vakhata sudhI nAzanAM gADAM bharI lAvIe chIe. maMgaLane dabAvI maMgaLa pamAze, svAdhInatAnA mULamAM ghA karyAthI svAdhInatA levAze e kadI banI zake ema nathI, evuM vicAravAnI te kadI IcchA paNa thatI nathI! ApaNAmAMthI ghaNAya pUrI rIte jANatA nathI ane keTalAka jANyA chatAM kabUla karatA nathI ke, bahiSkAranI bAbatamAM aneka ThekANe dezanA loka upara dezanAja le ke julama karyo che. jene huM sArUM mAnuM te dRSTAntathI ke upadezathI bIjA badhAne je sArUM manAvavAnI je dhIraja rahe nahi, bIjAnA adhikAramAM baLathI hAtha nAkha e vAtane anyAya mAnavAne abhyAsa je dezamAMthI uThI jAya, te pachI asaMyamane keI sImAmAM bAMdhI rAkhavo kaThaNa paDe. kartavyane nAme akartavyanuM baLa vadhI paDe te jotajotAmAM A deza asvAbhAvika banI jAya. eTalAja mATe svAdhInatA meLavavAne nAme kharekhara svAdhInatAdhamanI viruddha baMDa uThayuM che, dezanA matabhedane- bhA. 24 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma IcchAvirodhane daMDa lagAvI baLathI ekAkAra karI zakAze evI kumati pedA thaI che. huM je karuM te badhAe karavuM ja joize, huM je beluM te badhAe bolavuM ja joIze ema mAnIne dezanA abhiprAyamAM, IcchAmAM ane AcAramAM je bheda che tene baLAtkAre akALa mRtyune vaza karavA eneja ApaNe jAtIya aikaya mAnI lIdhuM che. ApaNe samAja viruddha matavALAne pIDA kare che, chApAMmAM game tevI gALo bhADe che, eTaluM ja nahi paNa mAra mArIne ThekANe lAvavAne bhaya dekhADe che. tame nakkI mAnaje ne mane te ethI ye vadhAre khabara che ke, evA nanAmA kAgaLa ApaNA dezanA aneka lekane vAraMvAra maLe che, ane dezanA pravINa mANase paNa e apamAnamAMthI bacI gayA nathI. aneka mahApuruSoe jagatamAM sAmA pakSanI vacamAM jaIne pitAnA matane pracAra karatAM prANa suddhAM ApyA che. ApaNe paNa ApaNo mata pracAravAne bahAra nIkaLyA chIe; paNa e sau sArAM dRSTAntane bAju para mUkI* kALA pahADane ja guru mAnI beThA chIe. pahelAM je kahI gayuM chuM ke, jemanAmAM caNavAnI zakti nathI, teone mATe bhAgavuM e ApaghAta samAna che. huM prazna karuM chuM ke, ApaNA dezamAM bAMdhavAnI e zakti kayAM AgaLa che? kaI sRjanazakti ApaNAmAM aMdarathI kAma karIne ApaNane eka sUtre bAMdhI rAkhe ema che? bhedanAM lakSaNa te cAre bAjue che! potAnAmAM ja jyAre bhedabhAva baLavAna hoya tyAre koI rIte ApaNe pitAnuM kAma karavA ubhA thaI zakIe nahi. ema je ApaNuM kAma ApaNAthI thAya nahi tyAre te bIjA ApaNA upara kArabhAra kare ja. e sthitinI to kaI rIte nA pADI zakAya nahi. aneka leka ema mAne che ke, parAdhInatAne rega aMdarane nathI; mAthuM aMdarathI dukhatuM nathI, paNa sarakAra mAthAnI upara bojArUpa che, tethI mAthuM dukhe * saMsAranAM badhA prakAranAM baMdhano sAme yuddha macAvanAra vyakti. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rastA ne rastAnuM bhAthuM 29 che. game tema karIne mAthA uparathI e khAjo phekI dIdheA eTale mAthuM halakuM thai jaze. paNa e vAta sahaja nathI ! sarakAra kaMI ApaNI parAdhInatA nathI, e teA ApaNI parAdhInatAnuM mAtra pramANa che. paNa enAM gabhIra kAraNeA vicAravA jeTalA paNa avakAza ApaNAM manamAM AjakAla nathI, bhAratavarSanI ATalI jAtionA bheda hAvA chatAM zI rIte eka jAti anIne svarAjya meLavI zakAya ? e prazna jyAre uThe, tyAre ApaNAmAMnA je utAvaLIA tetA emaja kahIne vAtaneA nikAla karI de ke, svITjharlADamAM paNa aneka jAtio teA che ane tyAM zuM svarAjyane vAMdhA Ave che ? evAM pramANa ApIne ApaNe ApaNI jAtane bhulAvI zakIe, paNa vidhAtAnI AMkhamAM dhULa nAkhI zakIzu nahi. kharI rIte tA aneka jAtie hAvA chatAM svarAjya cAlI zake ke kema, e asala prazna nathI. bheda te aneka jAtanA hAi zake. je kuTuMbamAM daza mANasa hoya te kuTukhamAM paNa dRza mata hoya che. paNa asala prazna e che ke, evA bhedamAM paNa eyanuM tattva kAma karI zake ke nahi? svITjharlI'DamAM aneka jAtio hAvA chatAM eka banI zake, tA te uparathI samajavuM joie ke, e bheda upara thaine paNa ekatA karI zakAya. tyAMnA samAjamAM evA ekatAnA kAi dhama che. ApaNA dezamAM paNa bhedatA che ja, paNa evA eka dhama na heAvAthI bhASA, jAti, dharma, samAja ane leAkAcAranA bheda judI judI rIte meATA thai paDayA che ane A mahAdezane nAnA nAnA TukaDA karI chinnabhinna karI nAkhyA che. tethI evAM pramANa ApIne nirAMte besI rahevAmAM lAbha nathI. AMkhe| mIMcIne ema elye kai dhama sAMbhaLaze nahi ke, ApaNuM sau ThIka thai gayuM che, ne have mAtra a'grejane kADhI zakIe te baMgALI, pajAbI, marAThA, madrAsI, hindu, musalamAna ekaThA maLIne ekamane ekaprANe ekasvAthe svAdhIna banI jaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 bhAratadharma Aja bhAratavarSamAM thoDuM ghaNuM ejya dekhIne have kAma siddha thaze ema mAnIe chIe, paNa e upara uparanuM che, aMdaranuM nathI. bhAratavarSanI judI judI jAtiomAMnuM A aikya jIvanadhane kAraNe baMdhAyuM nathI-parajAtinA rAjyane bahAranA baMdhanathI ApaNe baMdhAyA chIe. sajIva padArtha yaMtrabhAve ekaThA rahI rahIne paNa koI vAra maLI jAya che. eka jAtanA jhADanI DALImAM bIjI jAtanA jhADanI DALInI kalama lagAvI zakAya, paNa jyAM sudhI e be DALIo maLI eka thaI jAya nahi, tyAMsudhI enA uparanA pATA cheDI zakAya nahi. bezaka, pATA e kaMI jhADanuM aMga nathI, eTalA mATe game eTalA sArA hoya te paNa jhADane pIDA te jarUraja deze, paNa jyAre judI jAtanAM be jhADane eka karI temanAM zarIranA aMdaranA bhAgane bAMdhyA ja, tyAre te bene eka thayA vinA bIje mArga nahi. jarUra karatAM bAMdhaNa vadhAre che e vAta kharI paNa hoya, paNa emAMthI chUTavAne ekaja upAya-navI AvelI DALInI reSAomAM mULa jhADe pitAnA aMtarane rasa reDa, pUre ga karIne tene pitAnI karI levI, tyAre uparanuM baMdhana chUTI jAya. e vAta nakakI che ke, evI rIte kalama karatAMja ApaNe mALI ApaNuM reSAe kApI nAkhaze. aMgrejI rAjya nAme bahAranA pATA svIkArI laIne, ane tyAra pachI jaDabhAve nahi paNa aMdarathI sevA karIne, sneha karIne sarva kRtrima paDadAne khaseDI nAkhI nADInA baMdhanathI bhAratavarSane eka karI levuM paDaze. aneka kAryo ekaThA thaIne ne karavAne mATe bhegelika bhUmine svadezarUpe pitAne hAthe taiyAra karavuM paDaze ane vIkherAI paDelI aneka jAtione pitAne hAthe svajAtirUpe banAvI levI paDaze. vaLI kaI kaI evuM paNa bolatA sAMbhaLyA che ke pAzcAtya uparane sarva lokane sarvasAdhAraNa dveSa ja ApaNane eka karI zakaze. pUrvanI parajAti pratyenI pAzcAtyenI svAbhAvika bedarakArIthI ane uddhatAIthI bhAratanA nAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasto ne rastAnuM bhAthuM 281 meTA sau loka baLI uThyA che. divasa jatA jAya che, tema tema vedanAne aNIALe kAMTe uDo ne uDe ApaNAM hRdayamAM pesato jAya che. ema roja ne roja uDe ghAja badhA bhAratane eka karavAnuM kAma karI rahyo che, mATe e dveSaneja ApaNI ekatAne mATe kAme le." A vAta sAcI ja hoya, te dveSanuM kAraNa jyAre cAlyuM jaze, aMgreja A dezamAMthI cAlyA jaze, tyAre te e ekatAnI derI paLamAtramAM tUTI jaze. te vakhate dveSanuM bIjuM kAraNa ApaNe kyAM kheLavA jaIzuM ? tyAre te e kAraNa zodhavA dUra javAze nahi, bahAra javAze nahi; ane pariNAme lohItarasI zreSabuddhine kAraNe ekabIjA upara charI laIne deDavuM joIze. ATalA divasa te game tema cAlyA, paNa have te kaMIka sArUM thazeja, mATe atyAre te Aja rIte cAle" evI evI vAte je kare che, te e vAta bhUlI jAya che ke, deza emanI ekalAnI pUMjI nathI; rAgadveSane IcchA anicchA laIne e leke cAlyA jaze te paNa deza te ahIM rahI jaze. TrasTI jema sepelA dhanane upayoga rItasaranA upAyo cheDIne pitAnI IcchA pramANe game tema karI zake nahi, tema bahu kALanuM bahu lokanuM maMgaLa amuka prasaMganA kSobhane vaza thaI AMkha mIMcIne TUMkI buddhie zakamaMda sthitimAM pheMkI devAne adhikAra ApaNAmAMthI koIne nathI. svadezane bhaviSyamAM jethI lAbha thaI paNa zake evuM DhIluM zaMkAspada kAma AjanI uzkeraNIne khAtaraja karI nAkhavuM e kadApi keInuM kartavya hAI zake nahi. karmanuM phaLa te kaMI ApaNe ekalAe bhegavavAnuM nathI, emAMthI je duHkha thAya to te anekane bhogavavuM paDe. mATe ja vAraMvAra kahyuM che ne vAraMvAra kahIza ke, verabuddhine rAtadivasa mAtra bahAranI bAjue jAgatI rAkhavAne mATe uzkeraNInI AgamAM pitAnI saMgharelI badhI thApaNane hemI de nA; bIjAnI sAmethI bhamara caDhAveluM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 bhAratadharma meM pheravI le, aSADhane divase AkAzamAM caDhelAM vAdaLAM jema musaLadhAre tApe sukAyelI tarasI mATI upara tuTI paDe, tema dezanI sarva jAtinA sarva lokanI vacce utarI Ave, sarva prakAranA maMgaLakAryanA jaLathI svadezane sarva prakAre bAMdhI de, karmakSetrane cAre bAjuethI vistAreeTale sudhI vistArI do ke dezanA uMcA nIcA-hindu musalamAna khristI-sau hadaya sAthe hRdayane ane kAma sAthe kAmane meLavI eka thAya. ethI rAjA ApaNuM upara saMdeha karaze, ApaNAM kAmamAM vAMdhA nAkhaze, ApaNane ghaDI ghaDI AMtaravAnA prayatna karaze; paNa temAM e kadI phAvI zakaze nahi-ApaNe jarUra vijayI thavAnA. vAMdhAnI sAme gAMDAnI peThe pitAnuM mAthuM aphALIne nahi, paNa vicAra karIne dhIredhIre tene oLaMgI jaIne visayI thaIzuM, eTaluM ja nahi paNa kAryasiddhinI sAcI sAdhanAne dezamAM hamezane mATe saMgharI zakIzuM; ApaNuM anujene mATe kAma karavAne sau mArga ekeeke ughADA karI daIzuM. Aja A je kedakhAnAmAM leDhAnI sAMkaLone jhaNakAra saMbhaLAya che, daMDAvALA puruSonAM pagalAMthI kaMpatA rastA gAjI uThe che, enA upara paNa bahu dhyAna ApatA nahi. je kAna mAMDIne sAMbhaLaze te kAmanA mahAsaMgItamAM A avAja te kyAMya vilIna thaI jaze! keTalA juganI keTalI uthalapAthala, keTalI pIDAnA keTalA che, A dezanA daravAjAmAM thaIne keTalA keTalA rAjapratApanA praveza ne vidAya-e saumAM thaIne bhAratavarSa pitAnI paripUrNatAne mAge cAlyuM jAya che. temAM AjanA eka nAnakaDA divasane nAnakaDe ItihAsa enI sAthe maLI jAya che ne kaMi kALa pachI te kayAMya utarI gayo che e dekhAze paNa nahi ! pAmaze nahi, krodha karazo nahi; bhAratavarSane je parama mahimA samasta du:khanA ghA khamate khamate paNa vizvakavinA sRjanaAnaMdane vahete vahete prakaTa thaI uThe che tenI akhaMDa mUrti bhaktasAdhakanA zAnta dhyAnanetramAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasto ne rastAnuM bhAthuM anubhavI zakIzuM. cAre bAjunA kelAhala ane gabharATanI vacce sAdhanAne sAce mArge sthira rAkhIzuM. nakkI mAnIzuM ke, A bhAratavarSamAM jugajugAntaranA mAnavahRdayanI samasta kAmanAone pravAha ekaThA thayo cheahIM ja jJAnanI sAthe jJAna carcA karaze, jAtinI sAthe jAti maLaze. ahIM vicitratAne guMcavADo thAya che, bheda atyaMta baLavAna che, virodha sakhta che-ATalo bheda, ATalI vedanA, ATalI mArAmArI ATalA badhA divase sudhI sahana karIne ke deza bacI zake nahi. paNa kaI mahAmilanane hetu ja A samasta vidhabhAvane dhAraNa karI rahyA che, ekabIjAne ghA thavA chatAM paNa keIne nAza thavA deto nathI. A je samasta vicitra prakAranI judI judI sAmagrI dezadezAntarathI ne kALa-kALAntarathI AvA ekaThI thaI che, tene ApaNe nabaLI zakti vaDe dhakelI pADavA jatAM ApaNe pote ja paDI jaIzuM ane ene te kazuM paNa karI zakIzuM nahi. jANuM chuM ke, bahArathI thatA anyAya ane apamAna ApaNuM evI prakRtine uzkerI mUke che ke je ghA karI jANe, je dhIraja rAkhI jANe nahi, je potAne nAza thavA chatAM paNa pitAne prayatna saphaLa thayo mAne. paNa e abhimAnane gAMDapaNane TALavA mATe ApaNuM aMtaHkaraNamAM gaMbhIra Atmagaurava grahaNa karavAnI uMDI zakti bhAratavarSa zuM ApaNane Apaze nahi ? jeo pAse AvIne ApaNane oLakhavA IcchatA nathI, jeo dUrathI ApaNe tiraskAra kare che e saghaLA vAye phUlelAM kSaNajIvI vartamAnapatronI-pelA vilAyatanA TAImsanA athavA A dezanA TAImsa opha InDiyAnI vANImAtranA-aMkuza khAI ApaNe AMdhaLA thaIne virodhane mAge deDIzuM ! enA karatAM te bIjI sAcI amara vANI ApaNA pitA pUrvajone pavitra mukhamAMthI zuM nIkaLI nathI ? je vANI dUranAne pAse levAnuM bole, je vANuM pArakAne pitAnAM karavA belAve, e sarva zAnta gaMbhIra sanAtana kalyANavANuM Aje zuM hArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 bhAratadharma jaze? bhAratavarSamAM ApaNe maLIzuM ne milAvIzuM; ApaNe e kaThaNa sAdhanA sAdhIzuM, jethI zatrumitrane bheda TaLe. pavitratAne teje, kSamAne vIce, na hArI paDe evI premanI zaktie saMpUrNa evuM je sarvathI uMcuM satya che tene ApaNe kadApi asAdhya mAnIzuM nahi, tene nakakI maMgaLakArI mAnI mAthe caDhAvIzuM. duHkhavedanAne kaThaNa mAge cAlI Aje udAra AnaMdita manamAMthI samasta drohabhAva dUra karIzuM, jANye ajANye vizvane mAnavI A bhAratakSetramAM manuSyatvanuM je ati Azcaryajanaka maMdira judA judA dharma, judAM judAM zAstra ane judI judI jAti o vaDe bAMdhavA prayatna kare che, te sAdhanAmAM ApaNe joga daI madada karIzuM, ApaNuM aMtaranI sarva zakti e zaktimAM meLavIne e maMdira bAMdhavAmAM bhAga ApIzuM, ema ja karI zakIzuM; je jJAne, prema ne karme bhAratavarSanA A hetumAM samasta prANa daI kAme lAgI zakIzuM teja mohamukta pavitra daSTithI svadezanA ItihAsamAM A eka nityasatyane joI zakIzuM. RSijana kahe che ke - sa seturvidhRti reSAm lokAnAm / ta davA patarA trahma nAma satya' (1906) T ; baja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22-kohaDo meM "rasto ane rastAnuM bhAthuM ? nAmanA nibaMdhamAM ApaNuM kartavya ane te sAdhavAnI rIta upara vivecana karyuM che. emAM batAvelA vicAra sAthe badhA maLatA Avaze evI te huM AzA rAkhI zakatA nathI. sArUM zuM ane tene mATe sAro upAya che te bAbatenA tane koI dezamAM hajI paNa nikAla thayo nathI. mANasanA ItihAsamAM e tarkathI bahu lehI reDAyuM che, vaLI te eka bAjuethI dabAI jAya to bIjI bAjuethI navA rUpamAM phUTI nIkaLe. ApaNuM dezamAM dezahita viSene matabheda mAtra meDhe maDhe, chApAMmAM, chApakhAnAmAM ke sabhAomAM laDAI kare che. dhUmADAnI peThe mAtra dhumAya che, AganI peThe bhabhUkI uThate nathI. paNa Aje ApaNA dezamAM ekabIjAnA matavidhane dezanA hitAhita sAthe joDI devAne prayatna thate jovAmAM Ave che; ene mAtra kAvyAlaMkArane jhaMkAramAtra mAnI letuM nathI. AthI jemanI sAthe mAre matane viSedha che teonA uttaramAM kadI kaThoratA dekhAI Ave che te ayogya mAnIne huM kSobha karI zakatuM nathI. A samayamAM kazI vAta belyA pachI mANasa temAMthI saheje chaTakI zakate. nathI, e samayanuM sAruM lakSaNa che emAM kazo saMdeha nathI. tyAre tarkanI mArAmArI game eTalI pracaMDa hoya, paNa jemanI sAthe ApaNe koI koI ThekANe matabheda che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 bhAratadhama temanA aMtaramAM dezanuM hita sAdhavAnI niSThA che evI ApaNI zraddhA nAza pAmavAne kazuM kAraNa maLe nahi, tyAM sudhI ApaNe paraspara zu' kahevAnu che te cAkhkhI rIte samajI levAnI jarUra che. pahelethI ja rAga karI besIe, athavA virAdhI buddhi lai besIe ne vahema lAvIe te vakhate peAtAnI ja buddhine chetaravA jevu thaI jAya. AchIvattI buddhine kAraNe ja matabheda thAya evuM te kaMi hamezAM banatuM nathI. ghaNe bhAge te prakRtipherathI matabheda paDe che, tethI matabhedane sahana karavAthI peAtAnI buddhinuM apamAna thAya che e vAta kadApi sAcI nathI. ATaluM vivecana karIne have ' rastA ane rastAnu bhAthuM ' e nikha`dhe je vivecana ubhu karyuM che e khAkhata vaLI vizeSa lakhuM chuM. d saMsAramAM vastusthiti sAthe ApaNe kadI joga rAkhavA paDe che, kadI tenI sAthe laDAi karavI paDe che. AMdhaLA thaIne cAlavAthI ke caturAi karavAthI vastusthitine ApaNAthI oLagI zakAya nahi; evI rIte teA nAnAmAM nAnuM kAma paNa ApaNe karI zakIe nahi. eTalA mATe dezahitanA sakalpa sabaMdhe jyAre ApaNe tarka karavA besIe, tyAre e tarkanI meATI vAtatA eja ke, sakalpa game eTalA mATA hoya ane game eTalA sArA hoya tApaNu vastusthiti sAthe ene meLa che ke nahi e tapAsI jovuM joie. ceka upara keTalA rUpiyAne AMkaDo che te joine rAjI thavAnu nathI, paNa kayA zeThane ceka che e tapAsavAnI jarUra che. saDakaTane samaye jyAre keAine salAha ApavAnI hAya, tyAre cheka sAdhAraNa ja hAya evI salAha ApavAthI cAle nahi. keAI mANasa khAlI vAsaNa sAme mAthe hAtha mUkIne eTho hoya ne zuM khAvuM ne kema karI peTa bharavuM e ci'tAthI gherAi paDayeA hAya, tyAre ene evI salAha ApyuM enuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAre hita na thAya ke, sArI rIte khAdhepIdhe bhUkhatarasa maTe. evI salAhane mATe atyAra sudhI e kapALa jhAlIne besI rahyuM na hato. sAcI ciMtAne je viSaya che, tene oLaMgIne game eTalI moTI vAta karIe to paNa e se te vakhate to nakAmI che. bhAratavarSa saMbaMdhe paNa mukhya jarUra zenI che e vAtane vicAra karatAM, je ApaNe tene Aje zenI khAmI che ane kharI sthiti zI che e hakIkata dabAvI rAkhIne khUba moTI moTI vAta belI besIe tyAre jenA khAtAmAM beMkamAM sIlakaja na hoya tene lAkha rUpiyAne ceka levA jevI che; leNadAra chAtI upara AvI beThA hoya tene kADhavAne mATe A ceka cAlAkIthI vAparI zakAya khare, paNa pariNAme ethI leNadArane ke deNadArane koIne paNa kaze phAyade thAya nahi. "raste ane rastAnuM bhAthuM" e nibaMdhamAM je AvI gaphalata karI devAne meM prayatna karyo hoya, te tarkanI keTamAM mAphI pAmavAnI IcchA huM rAkhatuM nathI. sAcI vAtane chupAvIne athavA nakArIne AgaLa dharI amuka bhAva saMbaMdhe nakAmA tarka karyo hoya te sarvanI sAme enA TukaDA karI nAkhavA sArA che. kAraNa ke bhAva je tenI vAstavika sthitithI tUTIne jude ubhe rahe te dArUgAMjAnI peThe e mANasane karmaNe ne sadehazIla banAvI mUke. paNa amuka avasthAmAM zuM kharekhara vAstavika che ene nikAla lAva e sahaja nathI. eTalAja mATe ghaNI vakhata mANasa mAnI le ke je AMkha sAme dekhAya che te ja sauthI vadhAre vAstavika vastu che. kharekharUM te, mAnavasvabhAvanI nIcenA paDamAM je kaMI che te ja sauthI vadhAre sAcuM che. keI aMgreja vivecaka rAmAyaNa karatAM IliyaDa meTuM che evuM sAbita karatAM bolelo ke, iliyaDa kAvya vadhAre hyumana" che, eTale ke mAnavacaritranI vAstavika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 bhAratadhAma sthiti eNe svIkArI che; kAraNa ke e kAvyamAM ekIlIjha marAyelA zatrunA zabane rathe tANa bAMdhIne Trayane mArge dhULa uDAvate cAlyo, jyAre rAmacaMdra te hArelA zatrune kSamA ApI. kSamA karatAM hiMsA mAnavacaritrane mATe vadhAre vAstavika che, ene artha je eja hoya ke enuM kada moTuM che te e vAta kabUla thAya; paNa skUla kadanA pramANathI paNa vAstava sthitinuM pramANa nIkaLI zake, e vAta te mANasathI kadI svIkArI zakAya nahi. eTalAja mATe leka gharabharyA aMdhArA karatAM nAnA sarakhA eka dIvAne vadhAre pasaMda kare che. game tema hoya, paNa e vAta to sAcIja che ke, mAnavInA ItihAsanI aneka sAmagrIomAM kaI mukhya ne kaI zaiNu, hAlane samaye sauthI upayogI kaI ane kaI nahi, te eka vAra mAtra AMkha pheravI gaye nakakI karI zakAya nahi; ane bezaka, e vAta te svIkAravI ja joIze ke, uzkeraNane divase uzkeraNIja sauthI moTI lAgaze. rega thayo hoya tyAre je vastu roga thavA ja na de evI vastunI vAta karavI nakAmI che. e samaye mANasa saheje belI uThe ke "rAkhI mUke tamArI dhamanI vAta !" enuM kAraNa e nathI ke, dharma kharekharaja vAstava prajanane mATe nakAme che ne duSTa buddhija enA karatAM vadhAre upacagI che, paNa enuM kAraNa e che ke, vAstava upagitA tarapha huM najara karavA Icchato nathI, paNa vAstava siddhilAbhane ja huM to kabUla karuM chuM. paNa siddhilAbhathI vAstavane hisAba thoDAja thaI zake? enA karatAM upayogitAne dhyAnamAM rAkhIne hisAba kare vadhAre jarUra che. 1857nA baLavA pachI je aMgrejee bhAratavarSane nidayatAthI khuMdavAnI salAha ApelI teoe mAnavacaritranA vAstavane hisAba bahu sAMkaDA manathI karI nAkhela. rega vakhate e sAMkaDe hisAba thaI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya e svAbhAvika che eTale ke mata letAM A hisAba karanAranI saMkhyA vadhAre nIkaLe. paNa lorDa kebrige kSamAnI dizAmAM najara rAkhIne je vAstavano hisAba karyo che, te hisAba veranA hisAba karatAM vAstavane bahu uMcI daSTie-gaMbhIra dIrgha dRSTie gaNIne karyo che. paNa jeo krodhe bharAyelA teo te belavA maMDI paDelA ke, kaeNniMganI kSamAnIti lAgaNIvazatA che, enuM vAstavanuM bhAna gayuM che ne ene bhAvanAnuM vAyu lAgyuM che. hamezAM emaja thatuM AvyuM che. akSauhiNI senAnI saMkhyAmAM ja je pakSa gaurava mAne, te pakSa nArAyaNane taracheDIne paNa potAne sabaLa mAne, paNa jayalAbhane ja je vAstavanuM chevaTanuM pramANa mAnIe te nArAyaNa ekalA bhalene ho, game eTalI nAnI mUrti laIne bhalene e Ave, te paNa e ja vijaya apAvaze. ATalI vAta kahevAnuM tAtparya e che ke, keI pakSamAM je sAcuM vAstava che te uzkeraNane baLe ke lokasaMkhyAne baLe mApI zakAya nahi. zAnti dhAraNa karatuM vAstava nAnuM ne je vAstava manuSyane cAbuka mArI deDAve ane raste tapAsavA mATe paNa avasara Ape nahi e vAstava meTuM, e vAta ApaNAthI svIkArI zakAya nahi. "rasto ne rastAnuM bhAthuM" e nibaMdhamAM meM be vAtanuM vivecana karyuM che. prathama te bhAratavarSane mATe dezahita zuM? eTale ke dezI kapaDAM paheravAM ne paradezIne hAMkI kADho e ke bIjuM kaMI ? bIjuM e dezahita sAdhI zakAya zI rIte? bhAratavarSanuM sAcuM hita zemAM che, e samajavAmAM ApaNe piteja vAMdhA nAkhIe chIe ema nathI; aMgrejane ApaNA pratyene vyavahAra e sauthI moTA vAMdhArUpa thaI paDe che. aMgreja kaI rIte ApaNI prakRtine mAnavaprakRti mAnavA IcchatuM nathI. teo te mAne che ke, ApaNe ja jyAre rAjA, tyAre te javAbadArI mAtra ApaNuM ja; emanI jarA paNa nahi. baMgALAnA eka cAlyA gayelA adhikArIe bhA. 25 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 bhAratama bhAratavaSa nI caMcaLatA mATe je varALa kADhI che, temAM AkhA bhAratavarSanA ja vAMka kADhayA che, ne abhiprAya ApyA che ke, chApAM badhAM baMdha karI nAkhA; surendra benarajI, bipina pAla e saune 'dhanamAM nAkheA, dezane 'DA pADavAnA ATalA Aja upAya jeenI kalpanAmAM sahaje Ave ne vinAsakAce jaNAve evA mANase ApaNA rAjakArabhAramAM meTI padavIe birAje eja zuM dezanu leAhI garama karI nAkhavAne mATe asa nathI ? aMgrejanA zarIramAM jora che mATe zuM mAnavaprakRtinI eNe avagaNanA karavI ghaTe che ? bhAratavarSanI caMcaLatA dUra karavA jatAM bhAratanu penzana khAte iliyaTa peAtAnA jAtabhAine zuM eka paNa zabda kahevAnA nahi ? jemanA hAthamAM sattA che, temane kamaje rAkhavAnI teA vAta nahi, ne je bicArA svabhAvathI ja bicArA che, temane ja mATe zama, dama, niyama, sacama badhI vyavasthA ! teNe lakhyuM che ke, bhAratavaSa mAM keAi geArAnA zarIra upara je hAtha upADe te kAi divasa ema ne ema chUTI na jAya e mATe bahu sAvadhAna rahevAnI khAsa jarUra che. tyAre je paNagArA mANasa bhAratavAsInAM khUna karIne mAtra daMDa bharI chUTI jAya che ane nyAya upara kAyamanuM kalaka AMkI jAya che, tathA bhAratavAsInAM hRdaya bALyA kare che tene mATe sAvadhAna rahevAnI kazI jarUra nahi ? aLane abhimAne AMdhaLI banelI AvI dhabuddhi vinAnI spardhAthIja bhAratavarSamAM pAzcAtya rAjya ane pAzcAtya prajA zu bhraSTa thatI nathI ? nabaLeA bicArA lAhImAMsa sudhI baLI jAya, teve samaye paNa sarakArane lAla ceALa AMkhavALA pinala keADa ekale ja bhAratavarSamAM zAnti sthApI zake evI zakti bhagavAne sarakAranAM hADakAMmAM ApI nathI. sarakAra jelamAM nAkhI zake, phAMsIe caDhAvI zake; paNa peAtAne hAthe agnikuMDa saLagAvI mUke, pachI lAta mArIne te heAlavI zake nahi. jyAM jelanI jarUra ja mAnI che tyAM te pachI game te rAjA huAya te tene paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahoDA nAkhavo joIe. jo ema na kare, pitAnA rAjadaMDane je vizvavidhi karatAM paNa meTe mAne te pachI e bhayaMkara aMdhatAe karIne dezamAM pApanA bejAne Dhagalo karI daI eka divasa e ANe ke tyAre e bhayaMkara judAIne kAraNe ja dezamAM dAruNa dAvAnaLa saLagI uThayA vinA rahe nahi. dezanA aMtara aMtaramAM ja reja je cittavedanA ekaThI thatI jAya che tene mAtra kRtrima mAnIne potAne baLe phUlele aMgreja hasI kADhI zake-meli tene na gaNakArIne rAjanItine buddhinuM lakSaNa mAnI zake ane iliyaTa tene parAdhIna jAtinI spardhA mAnIne ghaDapaNamAM paNa dAMta kacakacAvI zake, paraMtu A bicArA nabaLAnI vedanAne hisAba keAI ja rAkhatuM nathI ema mAne che ? baLavAna jyAre mAnI le ke, mArA anyAya karavAnA nirakuza adhikArane huM kabaje rAkhavAne nahi, chatAM paNa IzvaranA vidhAna pramANe te e anyAyane jarUra badalo levAnI vRtti mAnavahRdayamAM dhIre dhIre dhUmAI dhUmAIne saLagI uThe; e vRttine ja mAtra aparAdhI mAnIne tene barAbara dAbI daI nirAMte sUI rahe ane e rIte prabaLa baLa vaDeja pitAnA baLanA mULamAM kuhADAne ghA kare. kAraNa ke tyAre e azaktanA upara ghA karato nathI, paNa vizvabrahmAMDanA mULamAM je zakti rahelI che te vAzaktinI sAme pitAne mukko ugAme che. jo tame ema kahe ke, je vedanA hathiyAra vinAnAne paNa Ama saLagAvI mUke che, jethI AvA nabaLAnI paNa dhIraja chUTI jAya che ne tethI te pitAne ja nAzane mArge doDaye jAya che, e bAbatamAM amAro pAzcAtyane kaze hAtha nathI, ame kayAMya paNa anyAya karatA nathI, ame mAtra svAbhAvika bedarakArIne ke uddhatAIne kAraNe roja roja amArA karelA upakArane tamArI AMkhamAM arucikara banAvI mUkatA nathI; je mAtra amAre ja deSa kADhIne amArA sAme kahe ke amArAthI thaI zakayuM nathI eTalA mATe asaMtuSTa thavuM e bhArata vagarakAraNe aparAdha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahara bhAratadharma kare che, ane apamAnane mATe baLatarA karavI e bhAratanI cokhkhI kRtaghatA che, tyAre te evI evI tamArI saghaLI jUThI vAto tame rAjagAdI upara hovA chatAM nakAmI jaze, ane tamAre TAImsamAM kAgaLa lakhanAre ane DelI melane khabarapatrI tathA pAniyara ane iglizamenanA adhipatio evI vAtane briTiza pazurAjanI bhImagajanAnuM svarUpa ApI deze te evA asatyathI te tamane kazuM sArUM phaLa nahi maLe. tamArA zarIramAM je te che, chatAM paNa satyanI sAme AMkha rAtI karavAnuM tamAruM jora nathI. navo kAyade karIne leDhAnI navI sAMkaLa ghaDI zakaze, paNa vidhAtAne hAthe jaDI zakazo nahi. mATe mAnavaprakRtinA mArathI vizvane niyame je loka guMdApAka khAI beThA che tenI tIkhI yAda ApIne mArA nibaMdhathI temane cUpa karI zakIza evI beTI AzA huM rAkhatuM nathI. dubuddhi jyAre jAgI uThe, tyAre e vAta manamAM rAkhavI joize ke, dubuddhinA mULamAM bahu divasathI bahu kAraNe ekaThAM thatAM AvyAM hovAM joIe. e vAta manamAM rAkhavI joIe ke, eka pakSane jyAM sarva prakAre nirbaLa ne nirupAya banAvI devAmAM Ave che tyAM sAmA pakSanI buddhine nAza ane dharmanI hAni jarUra ja thAya che. jenI upara hamezAM azraddhA rAkhIe, jenuM roja roja apamAna karIe tenI sAthe vyavahAra rAkhavAthI ApaNuM mAna ujajavaLa rAkhI zakAya nahi. nabaLAnA saMbaMdhathI baLi hiMsaka banI jAya ne parAdhInanA saMbaMdhathI svAdhIna hoya te niraMkuza banI jAya. prakRtinA A niyamane keNa dhakkelI zake ? vadhatAM vadhatAM vAta kyAMyanI kyAM cAlI jAya, paNa zuM ene kyAMya aTakAvaja nahi ? caritranA chUTA mUkelA ghoDAthI AMkhamAM dhULa uDI buddhi AMdhaLI thaI jAya tyAre zuM ethI daridrane ekalAne ja nukasAna thAya? dubaLAne ekalAne ja duHkhanuM kAraNa thaI paDe? A je bahAranA ghA bahu divasathI dezanAM dila Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahIrA uzkere che ne saLagAvI mUke che, e te khecekhI vAta che emAM te keIthI nA pADI zakAya ema nathI. ane aMgreja badhe vahIvaTa ane badhI sAvadhAnatA kevaLa eka bAjue-mAtra dubaLanI ja bAjue dabAvIne je asamAnatA ubhI karI de che; ne tethI bhAratavAsInI samagra buddhine ane samagra kalpanAne tathA vedanAnI samagra lAgaNane bahAranI bAjue, A utpAtanI dizAe kheMcI ANe che emAM kaze saMdeha nathI. AthI, AvI avasthAmAM dezanI kayI vAta sauthI moTI e je leka bhUlI jAya che te svAbhAvika ja che. paNa te svAbhAvika hovA chatAM paNa sarva kALe sArI nathI hotI. hRdayanA AvezanI tIvratA pRthvInAM sau vAstava karatAM meTuM vAstava che ema mAnavAthI ApaNe aneka bhayaMkara bhramamAM paDI jaIe chIe-ene anubhava saMsAramAM ane ApaNuM potAnA jIvanamAM ApaNane Dagale ne pagale maLe che. sthira citte vicAra karI joIzuM te jAtionA ItihAsamAM paNa e vAta aneka vAra cAkhI dekhAya che. "bhale ThIka, tame zene dezanI sauthI moTI vAta mAne che?" Avo prazna ghaNu leka rAga karIne mane pUchaze e huM jANuM chuM. e kodha vaherI laIne paNa e uttara ApavA mATe taiyAra thavuM joIe. bhAratavarSanI sAme vidhAtAe je kADe mUke che, te ukelave bahu muzkela paNa hoya, paNa dhIre dhIre ukelatAM ukela kaThaNa nahi paDe. te ApaNI ja sAme AvI paDyo che, eTale bIja dUranA ItihAsanA dAkhalAthI ukelavA jaIzuM te ene cheDe hAtha lAgaze nahi. bhAratanA parvatamaMDaLathI AraMbhIne samudra sudhI najara pheravI jaIzuM te sauthI paheluM zuM najare paDaze? ATalI judI jAtio, ATalI judI bhASAo ane ATalA judA AcAra jagatanA bIjA koI paNa dezamAM nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadhama pazcima dezanA je badhA itihAsA ApaNe nizALamAM bhaNIe chIe, emAMnA kAImAM AvA kAghaDA dekhAtA nathI. surepamAM je bheda-prabheda vacce juddha macyAM hatAM, te ApaNA jevAM na hatAM, emanAmAM meLanuM eka evuM tattva hatuM ke laDIne pAchA ekaThA thai gayA tyAre emanA mAM upara judAinuM cihna paNa maLe nahi. prAcIna yurApamAM rAmana, grIka, gAtha vagere jAtiomAM zikSAdIkSAne bahArathI game eTaleA bheda dekhAtA hatA, tepaNa prakRtie te e savALA ekaja jAtinA hatA. ekabIjAnI bhASA, vidyA ane ra'ga meLavI eka thai javAne peAteja prayatna karatA. virAdhane tApe gaLI jai jyAre maLI gayA che, tyAre samajAyuM che ke teo eka dhAtunA gaThThA banI gayA che. iMglAMDamAM eka divasa seksana, nAna ane kelTIka jAtiomAM virodha thayA hatA, paNa temanAmAM ekatAnuM eka prakAranuM svAbhAvika ja tattva hatuM ke jethI jitanArI jAti kAyamane mATe judI rahI zakI nahi; vizaSa karatI karatI. paNa te kayAre eka thai gai te paNa jaNAyuM nahi. AthI yurepiyana sabhyatAmAM mANasanI sAthe mANase ekatA karI che e svAbhAvika ekatA che. yuropa Aje paNa e svAbhAvika ekatAne mAne che peAtAnA samAjamAM phAi gaMbhIra bheda thavA de nahi, thAya te tene hAMkI kADha ke mArI nAkhe. yuropanI game te jAti hoya ne, paNa te sarve mATe agrejanA saMsthAnanAM bAraNAM ughADAM, ane eziyAvAsI tenI pAse ghasAine paNa na jAya eTalA mATe sApanI peThe pheNa mAMDIne sadA sAvaceta bese. 24 yuropanI sAthe bhAratane ahIthIja-zarUAtathIja bheda dekhAze, bhAratavarSanA itihAsa jyArathI zarU thayeA haze tyArathIja vahu sAthe varNanA ane Aya sAthe anAna virAdha hatA. tyArathIja A virAdha maTADavAne mATe bhAratavarSanuM dila lAgyuM hatuM. Aya samAjamAM je avatArasvarUpa manAya che te rAmacaMdre dakSiNa dezamAM ArmInAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAre 21 saMsthAne vadhAravA prayatna karyo ne te mATe je divase caMDAlarAja guhaka sAthe strI bAMdhI, je divase kiSkidhAnA anAno vinAza na karatAM temane mitra banAvI sahAyaka karI lIdhA, ane laMkAne hArelA rAkSasarAjyane ukheDI nAkhavAno prayatna na karatAM vibhISaNanI sAthe baMdhubhAva bAMdhI zatrunI zatrutAnA kAMTA ukheDI nAkhyA e divase A mahApuruSe bhAratavarSane abhiprAya spaSTa karI batAvyuM hatuM. tyAra pachIthI Aja sudhI A dezamAM mANasane je meLe bharAya che temAM vicitratAne pAra rahyo nathI. je sAmagrIne ekaThI bAMdhI zakAya nahi, te AvI AvIne ekaThI thaI gaI che. evI rIte AvI AvIne beje ekaThe te thaye, paNa ghara baMdhAvAnI kazI taiyArI thaI zakI nahi. eTalA mATe e kaThaNa che je bhAratavarSane hajAro varSathI mAthe ucakI rAkhavuM paDe che. tyAre vicAravAne prazna eja che ke, A vIkharAI paDelI sAmagrI kevI rIte joDI zakAya ? je viruddha svabhAvanI che tene anukULa zI rIte karI zakAya ? jemanAmAM aMdarathI ja vibheda che enI kaI rIte nA pADI zakAya ema nathI te saMbaMdhI zI rItanI vyavasthA karI hoya te e bheda bane eTale ekabIjAne oche naDe, eTale ke zuM karyuM hoya te svAbhAvika bhedane svIkAra karavA chatAM paNa vAMdhArUpa na thaI paDatAM sAmAjika ekatAne bane eTalI madada kare ? judA judA prakAranA leka jyAM ekaThA thayA che tyAM rAtadivasa e kehmaDe AvI ubhuM rahe che ke, e judAInI pIDAne, e bhedanI durbaLatAne kema karIne dUra karI zakAya? ekaThuM rahevuM te joIe ja, ne eka thaI zakAya nahi; AvI sthiti karatAM mANasane bIjI kaI sthiti vadhAre duHkhakara na hoI zake. evI sthitimAM e prayatna thAya ke, e bhedane amuka sImA bAMdhIne alaga karI de-eka bIje sAmasAmAnA ghasArAmAM nA Ave e saMbhALI levuM, eka bIjAnI bAMdhI lIdhelI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 bhAratadharma sImA sAmene oLaMge nahi, evI vyavasthA karI levI; paNa e niSedhanI sImAo je prathama avasthAmAM bahu judA lekane ekaThA rahevAmAM madada kare, teja sImAe vakhata jatAM judAne eka karatAM aTakAvI de. e jema sAmasAmenA ghAne aTakAve, temaja ekabIjAne maLatA paNa aTakAve. azAnitane dUra aTakAvI rAkhavI tenuM nAma zAnti sthApI ema na kahevAya. kharI rIte te ethI kAyamane mATe azAntinI sImAo baMdhAya che. virodhane dUra rAkhavA jatAM paNa rahe te khareja. choDyA chatAM paNa keIka divasa rAkSasamUti dhAraNa karIne sAme AvI ubhuM rahe. mAtra eTaluM ja nahi, paNa vyavasthA bAMdhavAne kAraNe eka gharamAM rahIne ekabIjAne nakAravA ethI emane svIkAra thayo kahevAya nahi. ethI mANasane ArAma maLe, paNa zakti maLe nahi. sAMkaLe baMdhAyAthI kAma te cAle, paNa prANa te ekatAthIja baMdhAya. bhAratavarSe paNa ATale vakhata potAnA bhedabhAvane ne vidhabhAvane eka vyavasthAnI aMdara tANI lAvI amuka amuka keThAmAM pUrI mUkavAno prayatna karyo che. bIjA ke dezamAM A kharekhAtane bhedabhAva ekaTho AvI ubho nathI, eTale bIjA ke dezamAM Ave kaThaNa prayatna karavAnuM kazuM kAraNa nahotuM. AvuM niraMkuza chinnabhinna satya jyAre lAMbu thaIne jJAnane mArga rekI besavA prayatna kare, tyAre vijJAnanuM paheluM kAma te e ke, temane guNakarma svabhAvane anusarIne goThavI devuM. paNa zuM vijJAnamAM ke zuM samAjamAM evI rIte sAmagrIne hArabaMdha goThavI devI eja kaMI chevaTane hetu na hoI zake chevaTane hetu te e hoI zake che, tenuM eka kalevara bAMdhavuM. IMTa, cUne, surakI, lAkaDAM vagere sAmagrI ekaThI thaI jAya te ekabIjAne bagADI nAkhe. mATe temane chUTI chUTI rAkhavI e chevaTane hetu na hoI zake; te badhAne upayoga karIne eka moTuM makAna caNavuM eja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyA 297 AAAAAA chevaTanA hetu tA hAI zake. ApaNA dezamAM paNa ema judA judA bhAga tA taiyAra che, paNa game teA caNavAnuM kAma hajI zarU thayuM nathI ke game te e kAma bahu AgaLa vadhyuM nathI. eka ja prakAranI vedanA anubhavavAthI leAhI jema snAyu, mAMsa ane hADakAMne viTAine rahe che tema vidhiniSedhanI sUkI kahyu vyavasthAne ekevAre vITI laine jyAre eka sarasa sahAnubhUtinI nADIonA jALAnI aMdara prANanuM caitanya vyApI devAya, tyAre jANIe ke mahAjAtie deha dhAraNa karyAM. ApaNe je je dezanA itihAsa vAMcyA che, te saghaLA dezeAe pAtAne anukULa jude jude mAge potAnI siddhi sAdhI che. temanA vikAsamAM je je vinno naDelAM temanI sAme temane laDavu paDela. eka divasa amerikAmAM evA kahyaDo hatA ke sa'sthAnavAsI eka dizAe ane temanI kaLa calAvanArA samudranI sAmI dizAe-mAthuM ne dhaDa jANe kharAkhara chUTAM-evA vijoga koi jAtithI sahana thai zake nahi, janmeluM bALaka jema mAtAnA zarIra sAthe kazA badhane a'dhAyelu rahI zake nahi-nALa kApavAja paDe-tema amerikA sAme A nALa kApavAno prazna AvI paDayA, tyAre charI laIne jhaTa kApa mUkayA. eka divasa phrAnsanI sAme kohyaDo AvI paDaceA ke, tyAM rAjA ane prajAnA leAka hatA teA eka jAtinA, paNa e enA jIvananA rastA ne svA evA viruddha hatA ke e judAinI pIDA mANasathI sahana thai zake nahi. AvI sthiti dUra karavAne mATe phrAnsane eka vAra leAhInI naDhI vahevarAvavI paDI hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat bahArathI jotAM amerikA ane phrAnsanI sAthe bhAratavarSanA kohyaDI maLatA Ave che. bhAratavarSamAM paNa rAjAprajA ekabIjAthI dUra rahe che, temaja temanA benA jIvananA rastA ne svAtha judA che. eve ThekANe rAjakArabhAra tA vakhate sAre cAle, paNa rAjakArabhAranI vyavasthA uparAMta mANasane khIjI aneka tRSNAe hAya che. je Anade mANasa www.umaragyanbhandar.com Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 bhAratadhama jIvI zake ane vikAsa pAmI zake e AnaMda mAtra kAyado ke kAryo sthApavAthI ke polIsa sthApI jAnamAlanuM rakSaNa karavA mAtrathIja maLI zake nahi. mANasa AdhyAtmika jIva che--ene zarIra che, mana che, hRdaya che tene tRpta karavA jatAM e samagrane tRpta karavu' paDe, sajIva padArthAMnA eka agane pIDA thatAM e samagra padArthane pIDA thAya. tene kai vastu ApavI hAya tA e vastu ekalInA hisAba gaNavAnA nathI, paNa e vastu ene kema ApavI e hisAba e karatAM paNu mATeA che. upakAranI sAthe sAthe Atmazakti apAya nahi te! e upakAra tA mAtra kheAjA samAna thai paDe. jo enI sAthe svAdhInatAnA Anada hAya te e kaThaNa rAjavahIvaTa paNa chAnAmAnA sahana karI levAya, eTaluja nahi paNa hI'DI cAlIne tene kabUla paNa karI levAya. mATeja kahuM chuM' ke, kevaLa mAtra sArI vyavasthAja mANasane saMtASa ApI zake nahi. vaLI jyAM rAjA prajA dUrarahe, ekabIjA vacce kAma sivAya khIne uMcA aMtaranA saMbaMdha baMdhAtAM vAMdhA uThe, tyAM rAjakArabhAra game eTalA sArA hAya te paNa tyAM mAtra Aphisa, adAlata ane kAyadA-kAnuna sivAya khIjuM kai hAi zake nahi. ATaATaluM chatAMya mANasa kema Ama sukAtA jAya che, tenI aMdaranA AnaMda kema Ama uDI jAya che te sabaMdhe kArabhArIe kazeya vicAra kare nahi, mAtra rAtI AMkha kare; eTaluja nahi paNa prajA pAte paNa peAtAne sArI rIte samajI zake nahi. Ama rAjAprajA ekakhIjAthI judAM rahevAthI rAjakArabhAra sUkA ne jIvanahIna anyA vinA rahe nahi. kamanasIbe bhAratamAM paNa ema ja anyuM che enI kAithI nA paDAya ema nathI. tyAra pachI aDhAramI sadInA phrAnsanI sthiti sAthe AjanA bhAratanI sthiti maLatI Ave che, e vAta paNa mAnavI paDaze. ApaNA rAjakArabhArIonuM jIvana ApaNA jIvana karatAM bahu ja kharcALa che. temanAM khAnapAna, temanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haDa 299 vilAsa-vihAra, samudranI pelI pAra A pAranuM temanuM kharca, ahIMthI chUTI laIne vilAyata jAya tyAre temanI gerahAjarImAM ahIMnA kAmanI jogavAI ane temanAM pAna e se ApaNe karavuM paDe. jotajotAmAM emanA vilAsanI mAtrA vadhI gaI che, e to sau koIne jANItuM che. e sai vilAsanuM kharca jogavavAne bhAra bhAratavarSane mAthe che, ane ene pitAne te be veLA paTamAM nAkhavAnA paNa sAMsA che ! evI sthitimAM je vilAsI baLavAna pakSa, temanuM aMtaHkaraNa nirdaya bane. je kaI emane kahe ke juo, A hatabhAgIAone pUruM khAvAnuM paNa maLatuM nathI, tyAre teo sAbita karavA maMDI paDe ke, emane je khAvAnuM maLe che te pUratuM che ne svAbhAvika che. je so kArakune paMdara vIsa rUpiyAmAM majUranI peThe mahenata karI mare che, te potAnA parivAranuM zI rIte peTa bharI zakato haze ene vicAra bhAre mahine khAte sAheba, vIjaLInA paMkhA nIce ThaMDe thaI jAya tyAre paNa karavAnI paravA kare nahi. kAraNa ke e manane zAnta sthira rAkhavA cahAya, nahi te enuM khAdhuM pace nahi ne ene pitta uchaLI Ave. ene DAthI cAle nahi. ane bhAratavarSa upara ja ene Akhe AdhAra che, e vAta jo nakkI ja che te pachI e vAta paNa nakkI ja che ke, enI cAre bAjunA leka zuM khAya che, zuM kare che ne zI rIte dahADAkADhe che ene vicAra niHsvArthapaNe te ene kadI Ave ja nahi. vaLI ekAda be mANasa nahi, kevaLa eka rAjA nahi, eka mahArAjA nahi, paNa samagra jAtinA bhegavilAsa bhAratavarSa pUrA pADavA paDe. bahu dUra besIne bAdazAha jevA vilAsa bhegavavA Icche temane mATe kazA paNa sagapaNa vinAnI paradezI jAtinAM annavastra upara charI mukAya che. AvI niSThura viSamatA roja ne roja vadhyA jAya che enI kaNa nA pADI zake tema che? - AthI eka bAjue meTA meTA pagAra, jADuM jADuM penzana ne lAMbA lAMbA cokhA; bIjI bAjue kevaLa duHkha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. bhAratadharma ne arthe bhUkhya peTe calAvAte saMsAravyavahAra ! mAtra annavastranI ja tANa che ema nathI, ApaNI AbarU paNa eTalI halakI, ekabIjAnI kiMmatamAM paNa eTale phera ke kAyadAne hisAbe paNa pakSapAtamAMthI ApaNane bacavuM bahu muzkela paDe. evI rIte te jemajema dahADA jAya che, tema tema bhAratavarSanI chAtI uparano bhAra vadhato ja jAya che, be pakSa vaccenI viSamatA paNa pAra vinAnI vadhatI ja jAya che, e jANavAnuM have kaIne bAkI nathI. A sthitimAM eka bAjuthI vedanA asahya thatI jAya che, bIjI bAjuethI avagaNanA paNa eTalI ja gaMbhIra thatI jAya che. AvI tApanI avasthA je cAlu ja rahe te eka divasa vAvAjheDuM Ave ja emAM kaze saMdeha nathI. Ama keTaluMka ekaya hoya te paNa ApaNe kahevuM joIze ke, viplavanI pahelAM amerikA tathA phrAnsanI sAme je ekamAtra kahyaDe hatuM ane je kahyaDo ukelatAM temane mukti maLI jAya ema hatI, teja kehmaDo ApaNe kahADo nathI. ApaNe je darakhAstanA baLa vaDe ke zarIranA jera vaDe rAjakartAne bhAratavarSamAMthI vidAya levA rAjI karI zakIe te paNa ApaNo kahyaDo ukalI jAya nahi, evI sthitimAM to aMgreja pAcho Avaze nahi te vaLI e bIje kaIka AvI paDaze ke jenA manI phADa ne piTane gherA aMgreja karatAM nAne nahi hoya. kahevAnuM kAraNa nathI ke, je deza pitAnI jAtine gAMThI eka mahAjAti banAvI zake nahi, te dezamAM svAdhInatA hoI zake ja nahi. kAraNa ke svAdhInatAne "sava kayAM che? svAdhInatA? konI svAdhInatA ? bhAratavarSamAM baMgALI ne svAdhIna thAya te dakSiNanI nAyara jAti pitAne svataMtra thaI mAne nahi; ane pazcimanI jATa jAti je svAdhInatA pAme te pUrvanI AsAma pradezanI jAti tenA phaLanuM gaurava pAme nahi. eka baMgALAmAMja hindunI sAthe musalamAna pitAnuM bhAgya ekaThuM karavA rAjI hoya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnuDA 301 evAM kazAM lakSaNa jaNAtAM nathI. tyAre svAdhIna thAya kANu ? hAthanI sAme paga, paganI sAme mAthu eke vAre jIdu' rahIne hisAba gaNe tyAre lAbha e vastuja keAnI ? evA tarka paNa saMbhaLAya che ke, jyAMsudhI ApaNe pArakAnA AkarA vahIvaTane tAbe rahIzuM, tyAMsudhI ApaNe jAtine bAMdhI zakIzuM nahiM. pagale pagale vAMdhA paDaze ne ekaThA maLIne je mATAM meTAM kAma karavAthI ekabIjAnA meLa jAme te kAma karavAnA avasara ja maLaze nahi. A vAta jo sAcIja hAya te! te pachI e kAhyaDAnA phAI ukela ja nathI. kAraNa ke TukaDA kAi divasa AkhA sAme tA virAdha jagAvI zake nahi, ne jagAve te jitI zake nahi. TukaDAmAM khaLa bhAge, uddezya bhAge, kAma karavAnI khata paNa bhAge. vaLI TukaDA paNa jaDanI peThe paDyA paDayA khacI te zake, paNa kAi upAye koi vAyuvege tene halAvavA jatAMja vIkharAi paDe, bhAgI jAya, eka TukaDo khIjAmAM athaDAi benA cAra thai jAya ane temanAmAM rahelI duLatA aneka svarUpe jAgI uThI ekabIjAnA saMhAra karavA maDI paDe. ApaNe pAte eka nA hAie teA bIjo je AkhA eka hAya tene khaseDI zakIe nahi, game te te kRtrima rIte eka thayA hAya tApaNuM. khaseDI zakIe nahi eTaluja nahi, paNa kAi bahuja jarUrane kAraNe mAneA ke tema karI zakyA tepaNu je bahAranA baMdhanane lIdhe ApaNe ekaThA thayA hatA, te baMdhana paNa tyAre pUrUja thavAnuM, tUTI javAnuM. tyArapachI te ApaNA aMdaranA virAdha pAche jAgavAnA. teve samaye mArAmArI kApIkApI karyA pachI paNa eka thavAnuM ApaNI pAse kai kAraNa haze nahi. vaLI ApaNane evA samaya paNa kaI Apaze nahi; kAraNa ke ApaNane maLelA zubha prasa'ganA lAbha ApaNe laI zakatA nathI tyAre jagatamAM je sA maLavAna jAtie vakhate kavakhate hamezAM vATa jotI taiyAra ja beThI hAya che, te kai ApaNA gharamAM lA. 26 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 bhAratadhama cAlatA yuddhakAMDa nATakanA draSTAonI peThe cheTethI jotI mAtra cUpacApa besI raheze nahi. bhAratavaSa kai evA deza nathI ke leAbhIAnI AMkha enA uparathI kadIye khasatI hAya. AthI je dezamAM vasatI judI judI jAtie eka thaine eka mahAjAti khanI zake nahi, te deza paradezInI sattA nIce hAya ke na heAya te vicAravAnI jarUraja nathI. ema mahAjAtine mAMdhavAneAja jyAM eka meTe prazna AvI paDe che, tyAM bIjA sA nAnA nAnA praznAe eka bAju khasI javuM' joie-eTaluja nahi, paNa paradezI rAjya paNa e khAkhatamAM kAma AvI zake ema hoya te ene mATe te rAjyane paNa ApaNA bhAratavaSa nI sAmagrIsvarUpa mAnI laI kabUla karI levu paDaze. tene aMtaranI prItithI kamUlavAne bahu vAMdhA che. e badhA vAMdhA dUra karIne aMgrejI rAjya zuM karIe te ApaNA AtmasamAnane dabAvI zake nahi ? zuM karIe teA temanI sAthe ApaNA gAravabharyA saMbaMdha bAMdhI zakAya ? e bahu kaThaNa praznanA paNa vicAra ApaNe karavA paDaze. rAga karIne jo ApaNe kahIe ke 'nA, e te| amAre karavuM nathI,' te e vAta cAlaze nahi; ApaNe ema karavuMja paDaze. kAraNa ke jyAMsudhI ApaNe eka mahAjAti gAMThI zakyA nathI tyAMsudhI paradezI rAjyatuM je prayeAjana te kadI pUrU thaze nahi. ApaNA dezanA sAthI meATA kAhyaDo e che ke, gheADA divasa thayAM vidhAtAe ApaNI sava cetanAnu kAraNa kheMcI ANIne enA hAthamAM mUkyuM che. ApaNe te divase dhAyuM hatu ke, khaMgabha'gane kAraNe eNe je ApaNAM mana khAnyAM che, teTalA mATe ApaNe ene dekhADI ApIzuM; ApaNe paradezI mIThuM' have hAthamAM jhAlIzuM nahi; dezamAMnu'paradezI kApaDa kheMcI nAkhazuM nahi tyAM sudhI pANI pIzu nahi; pArakAnI sAthe yuddha karavA nIkaLyA, tyAM gharamAM ja evuM vruddha jAmyu ke pahelAM evu kadI joyuM sAMbhaLyuM na hatuM. hindumusalamAnanA virAdha aka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phAga smAt gaMbhIrarUpe jAgI uThayeA. e vAtathI ApaNane game eTalu duHkha lAge ema hAya, teA paNa ApaNe e zIkhavAnI paNa jarUra hatI. e vAta ApaNe nakkI jANavAnI jarUra hatI ke, ApaNA dezamAM hindu ane musalamAna e be judAM tattva che e vAta ApaNe game te kAma karavA nIkaLIe, teA paNa bhUlI javuM cAle ema nathI. hindumusalamAnanA sabaMdhamAM te kaze| doSa na hatA, paNa aMgrejeja musalamAnane ApaNI viruddha uzkerI mUkyA che ema kahI jAtane chetaravAthI kAma saraze nahiM. 303 aMgreje jo musalamAnane kharekhAtaja ApaNI viruddha ubhA karyAM che, teA aMgreje ApaNA upara parama upakAra karyAM che. dezamAMnA eka meATA vAstava satyane ApaNe mUDhanI peThe vicAra karyAM vinAja dezanAM meATAM mATAM kAmanI sAmagrInA hisAba gaNutA hatA, tyAre zarUAtamAMja e satya sAme aMgreje ApaNI najara karAvI che. emAMthI kazuM zIkhyA vinA ApaNe jo agreja uparaja AMkha rAtI karIe teA ApaNI mUDhatA dUra thavA sArU pharI ApaNe phaeNTakA khAvA paDaze. je svAbhAvika che, te game tema karIne paNa ApaNe zIkhavuM paDaze, ene oLagI javAnA nakAmA prayatnA kAI rIte cAlaze nahi. enI sAthe khAsa eka vAta yAda rAkhavI joize ke, hindu ane musalamAna, athavA hinduonI aMdaranA judA judA bhAgeA, athavA uMcA nIcAonI vacce meLa nahi thavAthI ja ApaNAM kAma barabAda jAya che; mATe kAI paNa rIte meLa karIne ApaNe khaLa meLavIzuM e vAta sA karatAM mATI nathI, mATe saiA karatAM satya paNa nathI. huM A pahelAM ja kahI gayeA chuM ke, kevaLa mAtra peTapUratuM khAvAnuM maLe, kevaLa mAtra rAjyamAM sArI vyavasthA maLe tethI kaI prANu khace nahi. krAIsTe kahyuM che ke, mANasa mAtra roTalIthI jIvI zakatA nathI. enu kAraNa evu che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 bhAratadhama ke, mANasane ka'i ekalu' zArIrika jIvana ja nathI, AdhyAtmika jIvana paNa che. e mahAjIvanane khorAka chUTace che eTalA mATe teA paradezI rAjyanA sarva prakAranA vahIvaTa sAre| hAvA chatAM paNa ApaNe! AnaMda zASAi gayA che. paNa jo A khArAka kevaLa mahArathI e rAjyane lIdheja maLI jAya ema hoya teA kAi paNa prakAre bahArathI sudhArA kace ApaNuM kAma saphaLa thAya. paNa potAnA a'taHpuramAM bahu divasathI A upavAsanI sthiti cAlI Ave che. ApaNe hindu-musalamAna, ApaNe bhAratavaSa~nA judA judA pradezanA hindue eka jagAe rahIe chIe kharA, paNa mANasane roTalI karatAM paNa je ucA khArAka prANa, zakti ane AnaMdathI puSTa karI zake, te khArAkathI ApaNe ekabIjAne bhUkhyA rAkhatA AvyA chIe. ApaNI sA hRdayavRttio, bhalA mATenA ApaNA sA prayatna ApaNA kuTubakabIlAmAM ane eka sAMkaDA samAjamAM evA guMcAi rahelA che ke sAdhAraNa mANasanI sAthe sAdhAraNa bhAIcArAne je sabaMdha te svIkAravAne mATe paNa ApaNe taiyAra thatA nathI; teTalA mATe nAnA nAnA beTAmAM ApaNe paDayA hAie ema ekabIjAthI chUTA paDI gayA chIe, mahAdezamAM thavu joie tema eka samatha jAti banAvI zakyA nathI. dareka mAnavI mahAmAnavI sAthe aneka magaLa kA vaDe peAtAnuM aikya nAnA prakAre AMdhI zake. ethI amuka lAbha thaze eTalA ja mATe nahi, paNa e tene prANa che, tenu' manuSyatva eTale ke tenA dhama che, mATe A ekatA adhAvI joie. e dhamathI jeTale e pAche paDe teTale e nIrasa banI jAya. ApaNA durbhAgyane lIdhe bahu dinathI bhAratava mAM ApaNe A nIrasatAne vaza thai paDayA chIe. ApaNA jJAna kama AcAra vyavahAranA, ApaNI sarvAM prakAranI levaDadevaDanA meATA meTA rAjamAga ApaNI nAnI nAnI ma`DaLIe AgaLa AvIne aTakI paDayA che; ApaNu hRdaya ane ApaNA prayatna ghaNuM karIne ApaNA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kANA 305 peAtAnA gharamAM ke peAtAnA gAmamAM ja kre che, ene vizvamAnava sAme khullAM mUkavAnA avasara ApaNe lIdhA nathI. eja kAraNe ApaNane parivAramAM AnaMda maLe che, nAnA samAjanI madada maLe che, paNa mahAmanuSyanI zakti ane sa'pUrNatAthI ApaNe bahu divasathI vikhUTA paDI gayA chIedmanInanI peThe jIvIne mAtra dahADA kADhIe chIe. A meATI kheATa bhAgavAnA upAya je ApaNA peAtAmAMja che te na lai zakIe te pachI bahArathI te kyAMthI lAvI zakIzuM ? paradezIonA cAlyA javAthI ApaNI e khATa bhAgaze evI kalpanA ApaNe zA mATe karIe chIe? ApaNe ekabIjA upara zraddhA rAkhatA nathI, ekabIjAne madada karatA nathI, ekabIjAne oLakhavA suddhAM prayatna karatA nathI, mAtra Aja sudhI gharanA AMgaNAne paNa paradeza mAnI gharamAM paDayA rahIe chIe; ekabIjA mATenI je bedarakArI, je avagaNanA ane je virAdha ApaNe dUra karavAja joize, te zu' mAtra paradezI kApaDane kheMcI kADhavAne mATeja ke mAtra paradezI kArabhArIonI sAme ApaNI zakti jAhera karavAne mATeja dUra karavAnA che ? nA, e dUra nAha karIe te ApaNA dhama pIDAtA raheze, ApaNuM manuSyattva sAMkaDu raheze, ApaNI buddhi sAMkaDI raheze, ApaNA jJAnanA vikAsa thazenahi, ApaNu dukhaLuM citta aneka aMdhasaMskArathI jaDa thaI raheze, ApaNe aMdaranI ane bahAranI parAdhInatAnAM baMdhana chedIne vinAbhaye vinAsa'kAce vizvasamAjamAM mAthu' 'cuM rAkhIne pharI zakIzuM nahi, e sa'kaiAca vinAnA mAdhAvinAnA vizALa manuSyatvanA adhikArI thavAne mATeja ekabIjAnI sAthe ekabIjAnA dharmanuM baMdhana bAMdhavu joize. e vinA mANasa kei rIte mATA thai zake nahi athavA kAi rIte sAceA thai zake nahi. bhAratavaSa mAM game te haze, game te AvyA haze, paNa te badhAne laine ApaNe sapUNa thavuM joize. bhAratavaSa mAM vizvamAnavanA eka meTA keAhyaDAnA ukela thavAnA che. e kAhyA eja ke pRthvImAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3%. bhAddharma mANasa raMge, bhASAe, svabhAva, AcaraNe, dhame vicitra che-naredevatA e vicitratA hovAthI virATa-e vicitratAne ApaNe Aja bhAratavarSanA maMdiramAM eka karIne joIzuM; svAbhAvika bhinnatA che ene lepa karIne nahi, paNa sarvatra brahmane udAra anubhava karIne, mAnavI pratyene sahanazIla parama prema varasAvIne, uMcA nIcA-potAnA pArakA e sainI sevAmAM bhagavAnanI sevA che ema mAnIne. bIjuM kazuM nahi te zubha prayatna vaDe dezane jitI le-jeo tamArA upara saMdeha ANe, emanA saMdehane jItI le, jeo tamArA upara dveSa rAkhe temanA dveSane jitI . baMdha bAraNuM Theke, vAraMvAra Thoko-kazI nirAzAthI, kazA abhimAnathI khinna thaI pAchA pharatA nA; mANasanuM hRdaya mANasane hRdayathI lAMbA vakhata sudhI kadI paNa dUra rahI zakaze nahi bhAratavarSane sAda ApaNuM aMtaHkaraNane saMbhaLA che. e sAda vartamAnapatronI krodhabharI garjanAomAM ke hiMsAbharI uzkeraNInA zabdamAM sAcI rIte prakaTa thAya che e vAta huM svIkAratA nathI; paNa e sAda ApaNuM aMtarAtmAne jagADe che ema tyAreja mAnI zakAya ke jyAre ApaNe jAtivaNane bheda TALIne dukALathI pIDAtA lokone bAraNe annapAtra laIne jaIe, jyAre meTAnAnAne bheda TALIne pravAse AvelA yAtrALunI madadane mATe keDa bAMdhIe, rAjapuruSanA nirdaya saMdeha ane virodha samaye paNa, aTakAva ane julamane samaye paNa ApaNA yuvake keAI saMkaTanA saMbhavathI aTakI paDe nahi. sevAmAM ApaNe saMkeca rAkhatA nathI, kartavyamAM ApaNo bhaya TaLI gayo che, bIjAne sahAyatA ApavAmAM ApaNe ucAnIcAne vicAra cAlyo gayo che vagere je sulakSaNe dekhAvA lAgyAM che tethI jANI zakyA chIe ke, ApaNane je sAda AvyuM che teNe karIne badhI sAMkaDI galIomAMthI nIkaLI bahAra AvIzuM. bhAratavarSamAM Aja mANasa mANasane belAve che. Aja jyAM jene je kazAne abhAva haze te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAthaDA pUrA karavAne ApaNe javuM joize-anna, svAsthya ane zikSaNanI vyavasthA karavAne mATe dUra dUranAM gAmaDAMomAM jaIne paNa ApaNuM jIvana samarpavuM joize; khIjA koI peAtAnAM svAsthyamAM ke taragamAM ApaNe badhAi rahIzuM nahi. bahu divasanA sUkA dukALa pachI varasAda Ave tyAre vAvAjhADAne paNa lete Ave, paNa navA varasAdanI zarUAtanuM vAvAjhoDu' A navA vikAsanuM sauthI meTu' a'ga nathI, tema kAyamanuM paNa nathI. vIjaLInA camakArA, vAdaLAMnA kATakA ne pavananAM tAphAna pAtAnI meLe zAnta thaI jaze ane pachI tA vAdaLAM gherAI sava AkAzane gherI ThaMDA vAyu cheDaze-cAre dizAe varasAda varasaze ne sUkAM vAsaNAne pANIthI chale chala bharI deze, bhUkhyAMne khetaramAM annanI AzA khadhAvaze, AkhA ne hRdaya ThaMDu karaze. magaLamaya e vicitra saphaLatAnA divasa bahu divasa vAra joyA pachI Aja bhAratavaSa mAM dekhAya che, e samAcAra nakkInA jANIne ApaNane jANe AnaMda thAya che. zene mATe? ghara cheADIne khetaramAM AvavA mATe, khetI karavA mATe, khIja vAvavA mATe--tyAra pachIthI seAnAnI salathI jyAre lakSmInAM darzana thaze, tyAre e lakSmIne ghera padharAvI mahAtsava karavA mATe, 1906 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat doc www.umaragyanbhandar.com Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , 1 hakI E 23-dezanAyaka senA jyAre raNakSetramAM yAtrA kare, te veLAe pAsenI galImAMthI temane kaI gALa de ke zarIra upara DhekuM mAre, tyAre apamAnanuM vera levA teja samaye chatrabhaMga thaI te galImAM doDI jAya nahi. e apamAna ene paze paNa kare nahi, kAraNa ke tenI sAme mahAsaMgrAma-mahAmRtyu paDayuM che. tema ja jyAre ApaNe yathAthabhAve ApaNA dezanuM kArya karavAne yAtrAe nIkaLIe, tyAre tenA mAhAbhyane baLe nAnA moTA aneka vikSebha ApaNane sparza karI zake nahi-kSaNe kSaNe nAnA nAnA matabhedane mATe devAdeDI karI vRthA yAtrAbhaMga kare pAlave nahi. ApaNA dezamAM AjakAla je sarva Alana-AlecanAnA taraMge uThyA che, temAM keTalAka te mAtra kalahasvarUpa che. bezaka, dezavatsala leka e kalahane mATe aMdara aMdara zaramAya che, kAraNa ke kalaha nirbaLanuM baLa che, akarmazyano eka prakArane Atmavida che. dezamAM cAre dizAe daSTi nAkhaze to jaNAze ke leka eTaluM duHkha e mUMge moDhe vahana karyA jAya che ke jagatamAM bIje kaI sthAne e dekhAva najare paDaze nahi. nirAzA, nirAnaMda, bhUkha, roga e sAe prAcIna bhAratavarSanAM maMdiranI bhIMtane toDIphoDIne dhULa karI che. duHkhanA jevuM kaThera satya bIjuM kayuM? enA jevI dAruNa parIkSA bIjI kai? enI sAthe ramata kaye cAle nahi, enI sAme AMkho mIMcI zakAya nahi, e saMbaMdhe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanAyaka 300 - kRtrima kalpanAo karavAne avakAza paNa nahi, e zatrumitra sarvane sakhta rIte vIMdhI nAkhe. A dezavyApI duHkhanA saMbaMdhamAM ApaNe ke vyavahAra AcarIe chIe te mApavAthI ja ApaNA manuSyatvanuM sAcuM mApa thaze. A duHkhanA kALA kaThaNa kasoTI paththara upara ApaNe dezanurAga je ujaLI rekhAo pADe nahi, te nizcaya jANajo ke, e sAcuM sonuM nathI. je sAcuM nathI tenuM mUlya keNa Ape? aMgreja e viSayane jhaverI che, tene chetaraze zI rIte ? ApaNA dezahitaiSaNAnA udyoga upara tenI zraddhA zI rIte besADavI? pote ApIe teja dAvo karI zakIe; paNa sAcuM kahe, ApaNe zuM karyuM che? dezanA dAruNa duHkhane divase ApaNAmAMthI sukhI che, teo sukhamAM paDyA che; jemane avakAza che, teo ArAmamAMthI jarA paNa dUra thatA nathI; je kaMI tyAga thaye che te eTale thaDe che ke kahe paNa nakAme che; je kaMI sahana karyuM che, tenA karatAM anekagaNuM bUma pADI che. . AnuM kAraNa zuM ? enuM kAraNa e ke, Aja sudhI pArakAne bAraNe mAthuM phoDavAnI carcA karyA karI che, svadezasevAnI te carcA karI nathI. dezanuM duHkha te, game te vidhAtA, game te sarakAra dUra karaze e vizvAse rahyA chIe. ApaNe ekaThA thaIe, vrata laIe ane e kArya karavA maMDI paDIe, e vAta to ApaNe akapaTabhAve ApaNI pitAnI pAse paNa svIkAratA nathI. AthI dezanA lekanI sAthe ApaNuM hRdayane saMbaMdha baMdhAya nA; dezanA duHkhanI sAthe ApaNA prayatnone joga jAme nA; vAstavatAnI bhIMta upara dezAnurAga jAme nA eTalAja mATe phaMDanuM pAnIuM laI maphata rakhaDI mace ne kAma paDaye ke uttara paNuM de nA. vIsa varSa upara, presIDensI kelejanA te vakhatanA adhyApaka DaoNkaTara zrIyuta prasannakumAra rAya mahAzayane ghera chAtrasamelana thayuM hatuM, te vakhate je gAna gavAyuM hatuM, tene eka bhAga nIce utArUM chuM: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadha " zabdoe raceluM jALa ane vinA AMsunuM rAvu' mithyA che. Avedana--nivedananA bhArathI mAthu namyuM jAya che. rAine dayA mAgavI ne jagatanI sAme bhikhArIne veze pharavuM, ethI teA lAja Ave che. ApaNuM kAma A paNe tA karatA nathI ne bIjA upara ATale roSa ze!? " pAteja peAtAnI zarama ukhADA, pArakAne bAraNe rakhaDA nA. mAnane mATe pArakAne page paDI bhIkha mAgavI e badhI bhIkhAmAM halakI che. Ape!-Ape! kahI pArakAnI pAchaLa pAchaLa laTakye ane raDaye kazu maLe nA, je mAna joie, prANa joie te pahelAM prANa samA~,' tyArathI Aja vIsa varSa pachInA vidyAthI e Aja niHsa Mdeha kaheze ke, Aja ame arajInA thALa mUkI daine hAtha khAlI karIzu, Aja te ame peAtAnuM kAma peAteja karavA taiyAra thayA chIe. e vAta sAcIja hAya te te sArUM, paNa pArakAnA upara abhimAna zA mATe rAkhavuM? jyAM abhimAna che tyAMja guptabhAve prAthanAarajI AvI paDe che. ApaNe puruSanI peThe baliSThabhAve svIkArI levuM nahiM ke, ApaNe vighnA svIkArIzuMja ? ApaNe pratikULatAne oLagIzuja ? vAta vAtamAM ApaNI AMkhamAM AMsu kema bharAI Ave che? ApaNe zA mATe ema vicArIe chIe ke, zatrumitra sarva maLIne ApaNA mA sugama karI laIzuM ? unnatinA mArga tA durgAma che, e vAta jagatanA itihAsamAM sarvatra prasiddha che. kSurasya dhArA nizitA duratyayA durgamaM pathastAt kavayo vadanti / dRratyaya-muzkelIthI ALagAya evA-mAga khIjA sApha na karI Ape, sIdhA na karI Ape, te ApaNe mAtra phariyAdomAM dahADA kADhIe, ane mAM caDhAvIne baDabaDa karIe, tyAre ApaNe ApaNI zALanAM kapaDAM paherIzuM, ApaNI pAThazALAomAM bhaNIzuM e abhimAna te zA upara ? huM pUchIza ke, sanAzanI sAme ubhelA kAne abhimAna Ave ? mRtyu-zayyAne uzIke esI phANu kalaha karavA 310 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAyaka - w mAMDe? ApaNe zuM jotA nathI ke, ApaNe maravA mAMDayuM che ? huM A rUpakanI bhASAmAM bolato nathI, ApaNe sAcesAcA maravA paDyA chIe. jene vinAza kahe, jene vilApa kahe, te aneka rUpa dharI ApaNI A purAtana jAtinA gharamAM peThe che. maleriyAthI hajAre mANase mare che, maratA nathI e jIvanyUta thaI gayA che ne pRthvIne bhAra vadhAre che. e meleriyA pazcimathI pUrvamAM ane eka pradezathI bIjA pradezamAM vyApI gayA che. plega eka rAtrine atithi thaI AvyA pachI te varSa upara varSa cAlyAM gayAM, toya nararaktanI enI tarasa chIpatI nathI. je vAghe eka vAra manuSyamAMsane svAda cAkhe, pachI te jIbhanI lAlasA keme karI choDI zake nahi. duSkALa emaja vAraMvAra pharI pharIne Ave che ne lokanAM gharabAra sUnAM karI mUke che. Ane devanI durghaTanA mAnI AMkho mIMcI zuM paDayA rahIzuM ? samasta deza upara mRtyunI kANAM vinAnI A jALa vIMTAyelI dekhIe chIe tene zuM Akasmika kahI sUi rahIzuM? e Akasmika nathI. eNe vyAdhinuM svarUpa dhAraNa karI mULa nAkhyAM che. evI rIte aneka jAtio marI paravArI che ApaNe paNa A dezavyApI mRtyune vinAprayane dUra karI zakIzuM, evuM banavA saMbhava nathI. ApaNe AMkha sAme joIe chIe ke, je jAtio susta ne sabaLa che te paNa prANurakSAne mATe pratikSaNa laDAI kare che-tyAre ApaNa jIrNa deha upara mRtyudeva vAraMvAra nakha mAryA jAya che. e dazAmAM vinA prayatna ApaNe bacI zakIzuM? . e vAta ApaNe manamAM rAkhavI ja paDaze ke, melericA-plega-duSkALa e te bahAra dekhAtAM mAtra lakSaNa che, bAkI mULa rega te dezanI nADImAM jAmI gayo che. ApaNe Aja sudhI ekabhAve cAlyA AvIe chIe-ApaNuM hATe-vATe, gAme-ghare ApaNe ekabhAve bacavAnI vyavasthA karI che, ApaNe e vyavasthA bahu kALanI purAtana che. tyAra pachI Aje bahAranA saMghAtathI ApaNuM vyava Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31ra bhAratadhAma sthAmAM phera paDI ga che. e navI avasthAnI sAthe ApaNe pUrI rIte yoga karI zakyA nathI-eka jagAe meLa thatAM bIjI jagAe tUTe che. e navI avasthAnI sAthe ApaNe pUre meLa karI zakIe nahi, te ApaNe maravuM ja paDe. pRthvInI je sarva jAtio marI paravArI, te evI ja rIte ! maleriyAnuM kAraNa dezamAM navuM ja che ema nathI. pUrve paNa ApaNA dezamAM bhejavALI jamIna hatI, vanajaMgala te AjanA karatAM paNa vadhAre hatAM ane maccharane abhAva te kadIye nahote, paNa deza te vAre samRddhivAna hatA. yuddha karavA jaIe te sAthe rAkanI vyavasthA paNa karavI paDe. sarva prakAranA regazatrunI sAthe laDavAne te vAre ApaNI pAse kherAkane abhAva na hate. ApaNAM gAmaDAMnI mAtA annapUrNA te vAre pitAnAM bALakane bhUkhyAM rAkhI paisAne lebhe pArakAM bALakane dhavarAvatI nahotI, eTaluM ja nahi, paNa te samayanI samAjavyavasthA evI hatI ke gAmaDAMnAM jaLAzaye khedAvavA ane samAravA mATe pArakA sAme tAkI rahevuM nahetuM paDatuM-gAmaDAMnI dharmabuddhi gAmaDAMnI jarUrIAte pUrI pADavA sadA jAgrata rahetI. Aja baMgALAmAM gAme gAme jaLakaSTa AvI paDayuM che, eTaluM ja nahi paNa prAcIna jaLAzaye gaMdAM thaI paDyAM che. evI rIte zarIra jyAre anna vinA hInAbaLa thaI jAya, pANa sudhAryA vinA roganuM ghara thaI paDe, tyAre bacavAne upAya ze? ethI plegane paNa ApaNA dezamAM paga peThe che; keIthI ene rokAte nathI; kAraNake puSTine abhAve ApaNuM zarIra nabaLuM thaI paDyuM che. puSTine abhAva thavAnuM mukhya kAraNa zuM ? judI judI navI navI paddhatie dezanuM anna videzamAM cAlyuM jAya che. Aja sudhI je anna khAIne ApaNe mANasa rahyA hatA, te anAja have peTapUratuM maLatuM nathI. gAmaDAmAM jaIne juo-dUdha durlabha, ghI madhuM ane tela zaheramAMthI Ave ! tene pUrvanA abhyAsathI mAnI laIe ke, e te sarasIuM ne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazanAyaka 313 saMteNe khAIe; vaLI jyAM pANInuM dukha tyAM mAchalAne paNa abhAva. sastAmAM sastuM vInIna thayuM che. samasta dezanI jIvanazaktine mULasaMcaya dhIre dhIre ghasAto na hoya e eka divasa ja nathI. zAhukAranI pAsethI devuM karyuM te samaye te te vALavAnI zakti hoya, paNa saMpatti ghasAtAM je zAhukAra eka prakArane leNadAra hatuM te kAyamane thaI jAya. ema ja ApaNuM dezamAM maleriyA, plega, ke gaLIuM, duSkALa kaI kaI prasaMge atithi thatAM, te zakti ghasAtAM dhIre dhIre gharajamAI thaI paDyAM ne kADhayAM jatAM nathI; ApaNuM mULadhana ghasAtuM AvyuM che, have zAhukAra ugharANI karavA AvatuM nathI, have te ghakhetaramAM ne vADIvajIphAmAM paga jamAvI paDe che. vinAza je Ama thate ja cAle, to varSavarSane hisAba letAM pAra kayAM Ave? AvI sthitimAM rAjAnI maMtraNAsabhAmAM-lejIsleTiva koMsilamAM-eka be prazna pUchavA hoya te pUche, ene mane vAM nathI. paNa ethI zuM vaLI gayuM?garaja enA karatAM ApaNane vadhAre nathI? gharamAM Aga lAge tyAre polIsanA thANAmAM khabara ApIne nirAMte besI zakaze ? gharamAM berI-chokarAM baLI mare, tyAre daregAnI zithilatA mATe mAjIsTreTa pAse phariyAdI karavA moTI sabhA bharaze teNe vaLavAnuM zuM? garaja te ApaNe che! marIe chIe te A paNe! abhimAna karavAne, kalaha karavAne, vATa jevAne have ApaNane vakhata nathI. je kaMI thAya te karavAne mATe ApaNeja keDa bAMdhavI joIze. prayatana kaye hamezAM kArya siddha thAya, na paNa thAya; paNa bAyalAnI niSphaLatA te svIkArAya nA-ceSTAvinAnI niSphaLatA eja pApa che-e ja kalaMka che. ApaNA dezanI je durgati thaI paDI che, tenuM kAraNa ApaNA pratyekanA aMtaramAM che ane ApaNuM jAta sivAya bIjA keIthI e kadI dUra karI zakAze nahi. ApaNe pArakAnAM pApanAM phaLa bhegavIe chIe e kadI ja sAcuM nathI, ane ApaNuM pApanuM prAyazcitta pArakAthI nirAMte lA. ra7. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (314 bhAratadhAma karAvI levAze evI paNa kadIja AzA rAkhI zakAze nahi. sAbhAge Aja dezane jude jude sthaLe prazna uThe che ke "zuM karIe, kevI rIte karIe ? Aja karma karavAnI IcchA ApaNane thaI che, kAme lAgyA paNa chIe; e IcchA nirAdhAra na thaI paDe, ApaNA prayatna niSphaLa na thAya, pratyekanI kSudra zukra zakti chUTA chUTA kaNa thaI nAza na pAme te viSe ApaNe Aja saMpUrNa dhyAna devuM joIze. relagADInI varALa sIsoTI vagADavA mATe nathI, e to gADI calAvavA mATe che. sITI vagADavAmAM ja samasta varALa pheMkI devAmAM Ave, te avAja te pracaMDa thAya, paNa gADI cAlatI baMdha thaI jAya. Aja dezamAM je udyama cAlI rahyo che, tene vyavasthita karI eka nIkamAM nahi vahevaDAvIe te ghaNuM vyartha jAya, paraspara virodha paNa kare, navAM navAM daLa baMdhAya ane sAmayika prazno ne AkarSaNa tuccha kAryone mahAsvarUpa ApI daIne potAnI zaktine apavyaya kare. dezanA samasta udyogane ema vyartha thatAM aTakAvIne eka dizAmAM pheravI lAvavAne ekamAtra upAya e che ke koI eka jaNane ApaNuM adhinAyakarUpe svIkAre. dezamAM ekaThA thaIne vAdavivAda te karI zakAya, paNa tevI rIte kAma karI zakAya nahi. zAkabajAramAM game tema ekaThA thaIne jhaghaDA karI zakAya, paNa yuddhe caDhatAM te senApati joIe. vAta karatAM nAnA prakAranA leka ekaThA thaI sau uce svare potapotAne marajI mujaba bolI zake, paNa vahANa calAvavAnuM hoya te te eka TaMDelanI jarUra paDe. | mArA dezavAsIone Aje huM namratApUrvaka kahuM chuM ke, tame kodhanA mAryA AtmAne visare nA. kSobha maTADavA mATe mAtra virodhanI ceSTA na karo.bhikSA mAgavA jaIe te pArakAnA mAM sAme tAkI rahevuM paDe; virodha karavA jaIe, tyAre paNa pArakA upara sarva dhyAna devuM paDe. e jayane mArga nathI. e sarvanI prabaLa upekSA karIe teja maMgaLasAdhananuM mahAgaurava prApta karavAmAM ApaNe vijayI thaI zakIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanAyaka 315 tame khyAla rAkhajo ke, baMgabhaMga Aja mukhya viSaya nathI, meM te ene nAme karI nAkhyo che. zI rIte nAne karI nAkhe che ? baMgabhaMganA AghAtathI ApaNe samasta baMgALIoe ekaThA thaIne vedanAne baLe svadezanA tarapha joyuM ke tarata ja e bhaMganI kRtrima rekhA nAnAthI nAnI thaI gaI. Aja samasta mehane kApI svadezanI sevA svahaste karavAne mATe ApaNe taiyAra thaI ubhA, tenI sAme bhaMganA nakhanA ghA tuccha thaI gayA ! paNa ApaNe je kevaLa pITIzana ne proTesTa (arajI ane virodha), bahiSkAra ne vAcALatA karIne besI rahyA hatA te baMgabhaMga mATe thAta, ApaNe nAnA thAta-parAbhUta thAta. kArlAilane zikSAsakaryulara Aja kayAM utarI ga che! ApaNe tuccha karI dIdho che; gALAgALI karIne nahi, mArAmArI karIne paNa nahi. gALAgALI mArAmArI karI hota te te e caDhI vAgata. Aja ApaNe vidyAdAnanI ApaNI potAnI vyavasthA karavA taiyAra thayA chIe. ethI ApaNu apamAnane dAha, ApaNuM AghAtanI kSatavedanA ekavAra maLI gaI che. ApaNI sarva kSati sarva lAMchananI upara tarI AvI che. paNa e mATe je Aja sudhI kevaLa mahAsabhAo bharavA dezanA eka prAntathI bIjA prAnta sudhI deDAdeDa karI mUkata, nAka caDhAvIne nAkamAMthI uccArelI phariyAde samudranI A pArathI pele pAra sudhI tarAvI mUkI hata, te cheTIne moTI karI mUkata ane emanI sAme ApaNI jAtane nAnI karI mUkata. hAla bArisAlane raste ApaNuM zeDAMka mAthAM bhAgyAM ane thoDe daMDa paNa devo paDaze. paraMtu e vyApAra upara samasta jheka daI netara khAdhelA bALakanI peThe bheMkaDe mUkyuM te ApaNuM gaurava jAya. e sAmAnya vAtanI upara caDhI na besatAM, mAtra AMsu ja pADayA jaIe te lAja maravuM paDe. upara caDhI AvavAvAne eka upAya che. jene ApaNe nAyakapadanI mALA ArepIe tene rAjadarabArane daravAjethI pAchA lAvI ApaNI kuTIrane AMgaNe puNyadikA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 bhAratadharma * * * * upara svadezanA vratapatirUpe abhiSeka kare. kSudranI sAthe mArAmArI karI divasa kApavA e kaMI jaya meLavavAne upAya na hoyatenI upara AvavAmAM ja jAya che. ApaNe Aja ApaNuM svadezanA keI manasvI puruSanuM kartutva je AnaMda sAthe, gairava sAthe svIkArI zakIe, te emane ApaNAmAMnA konI sAthe kevo vyavahAra karyo che, kepanA AcaraNamAM kAyadA viruddha kaMI thayuM che ke nahi, te tucchathI tuccha thaI sAmayika ItihAsanA kAgaLa uparathI ekavAre bhuMsAI jaze. vastutaH A ghaTanAone tuccha mAnI phekI nahi daIe te ApaNuM apamAna dUra thaze nahi. ' svadezanA hitasAdhanane adhikAra ApaNu pAsethI koI lUMTI zake nahi-e adhikAra devadatta-svAyattazAsana sadAkALanuM ApaNuMja che. rAjA sainya laIne bhale pahere bhare, rAtA ke kALA gAuna paherIne bhale nyAya kare, bhale kadI anukULa ne kadI pratikULa thAya; paNa potAnA dezanuM kalyANa pita karavAne je svAbhAvika katRtva-adhikAra, te naSTa karavAnI zakti koInI ja nathI. e adhikAra ApaNe piteja naSTa karI zakIe. e adhikAra je ApaNe na grahaNa karIe te naSTa thAya. pite ja e adhikAra khoI besI pArakAnA upara kartavyazithilatAne deSa ArepIe te ApaNe mAthe lAja para lAja! maMgaLa karavAne jemane svAbhAvika saMbaMdha nathI, teo to mAtra dayA kare, temanI pAsethI samasta maMgaLa, samasta svArtha tyAga karavAnI AzA rAkhavI ne pite kazAne tyAga kare nahi, ethI kArya ja thAya nA. evI dInatAne anubhava kare e zuM kaThaNa che ! mATeja kahuM chuM ke, svadezanA maMgaLasAdhananuM katRtvasiMhAsana ApaNI sAme zUnya paDI ApaNane pratikSaNe lajavAve che. he svadezasevakagaNa! e pavitra siMhAsanane vyartha kare ne, ene pUrNa kare. rAjyazAsanane asvIkAra karavAnuM prayojana nathI-e te koI veLA zubha, koI veLA azubha, koI veLA sukhane koI veLA asukhane AkAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezanAyaka 317 ApaNA para thaIne vahI jaze, paNa ApaNu pratyenuM ApaNuM zAsana ja gaMbhIra, eja satya, eja cirasthAyI; eja zAsanathI jAti yathArtha rIte ghaDAya, bahArane zAsane nahi. eja zAsana Aja ApaNe zAnta daDha pavitra citte grahIzuM. - jo ApaNe e grahaNa karIe, te sarve pitapote meTA thaI baMdhanahIna thaI gaye cAle nahi. eka jaNane mAnya ApaNe yathArthabhAve pitAne mAnI zakIe. eka jaNane ApaNe sarvee svIkAra karavo joIze. eka jaNane dakSiNa hasta ApaNI sarvanI zaktie baliSTa karI deIzuM. A paNa sarvanA vicAra emanA maMtraNAbhaMDAramAM ekaThA thaze ane emanI AjJA ApaNA sarvanI AjJArUpe gheraghera gAjI uThaze. jeo pITIzana vA prATesTa ( arajI vA virodha), praNaya vA kalaha karavAne rAjavADInI saDake doDAdoDI karI mUke che ne ene dezanuM mukhya kAja mAne che, te daLamAne huM nathI, e pharIthI jaNAvavAnI jarUra nathI. AjasudhI jeo dezahitanuM vrata dhAraNa karanArA nAyaka thatA Ave che, teo rAjamArganI sUkI retIne AMsuthI ane dharmathI siMcI, utpAdana karavAnI ceSTA karatA AvyA che, te paNa huM jANuM chuM. mAchalAvinAnA pANImAM jALa nAkhI rAtadivasa kinAre besI rahe, aMte mAchalAM maLe evI AzAne emane naze caDhe, ene niHsvArtha niSphaLatAne na kahevAya; mAnavasvabhAvamAM ene paNa sthAna che. paNa eTalA mATe nAyake upara deSa daI zakAto nathI, e ApaNuM bhAgyane doSa che. dezanI AkAMkSA mRgajaLanI dizAe na deDatAM jaLAzayanI dizAe vahe, to teo tene nakkI e dizAmAM vahana karI laI jAya, viruddha mAge cAlI zake nahi. tyAre nAyaka thavAnI sArthakatA zI, e prazna uThI zake. nAyakanuM kartavya kAryaparicAlana-bhramane mAge che ke bhramasaMzodhanane mAge che. brAnirahita tavadazI nAyakane mATe vATa joI besI rahe kazuM kAma thAya nahi. deze cAlavuM ja joize; kAraNa ke cAlavuM svAthyakara che, balakara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 bhAratadharma w che. ATalA divasa rAjakIya hilacAlane mArge cAlyA chIe, tethI bIjo phaLalAbha game eTale sAmAnya thaye haze, paNa nakakI baLalAbha to thaye che-nakkI ethI ApaNuM citta jAgrata thayuM che, ApaNuM jaDatva dUra thayuM che. upadezathI bhramanuM mULa kadI paNa upaDI Ave nahi, vAraMvAra aMkurita thaI uThI Ave. lega vaDe karmane kSaya thAya, emaja bhrama karatAM karatAM yathArthabhAve bhramazuddhi thAya; nahi to enI jaDa maravAnI nahi. bhUla karatAM mane bhaya thato nathI, bhUlanI zaMkAe nizreSTha besI rahetAM bhaya lAge che. dezanI vidhAtA dezane vAraMvAra vibhAge phekatAM pheMkatAM mArga dekhADI deze-gurumahAzaya pAThazALAmAM besIne mArga dekhADI zakaze nahi. rAjamArge doDAdeDI karI jeTaluM phaLa pAmI zakAya, eTalA samayamAM pitAnAM khetara kheDaye vadhAre lAbha thavAno saMbhava che, e vAta sArI rIte samajAvavAne mATe ATalA divasanI viphaLatA gurunI peThe sAmI ubhI che. e gurunI zikSA jyAre hRdayamAM utaraze, tyAre ja jeo saDake deDe che, te khetaravATe cAlavA mAMDaze. ane je ghera paDayA rahyA che, e to nathI saDakanA ke nathI khetaranA; teo te avicalita jJAnanA ADaMbara, paDyA paDyA sarva AzAthI, sarva sadagatithI bhraSTa thavAnA. AthI dezane cAlavuM paDaze. cAlaze te ja enI sarva zakti enI meLe jAgaze, khelaze; paNa vyavasthita rIte cAlavAne cAlaka joIe, mAganAM sarva vidma TALavAne vIkharAI paDelI vyaktionuM daLa bAMdhavuM joIe, svataMtra zaktione ekatra karavI joIe, eka jaNanuM nAyakatva svIkArI daDha niyamane adhIna rahI potAnI matabhinnatAne yathAsaMbhava niyamita karavI joIe; nahi to ApaNI sArthakatAnI zodhanI A mahAyAtrA dIrghakALa sudhI kevaLa deDAdoDImAM, bUmAbUmamAM ane mArAmArImAM naSTa thaI jaze. (1907) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che *ma * 24-pabanA prAdezika saMmelanamAM ApalaM bhASaNa AjanI A mahAsabhAmAM sabhApatinuM Asana levA AmaMtraNa karIne mane Ape je mAna ApyuM che, tene mATe huM agya chuM e vAta jaNAvavIja nirarthaka che. kharI rIte to evuM mAna grahaNa karavuM sahaja che, paNa pAra utAravuM kaThaNa che. agya mANasane uccapade besADave e tene padagruta karavAneja upAya che. bIjo prasaMga hota to AvI moTI javAbadArImAMthI nIkaLI javAnI ceSTA karata; paNa Aje ApaNuM AtmabhaMgane saMkaTakALe-jyAre kAMThe vAgha ne pANImAM magara che, AtmIya samAjamAM paNa ekabIjA sAthe jyAre koI dheya dharI zakatuM nathI, jyAre nizcaya jANuM chuM ke A sabhApatinuM Asana nathI sukhanuM Asana ke nathI mAnanuM Asana, apamAnanI zaMkAe cAre dizAethI ghere che-tyAre ApanA e AmaMtraNane vinayane kAraNe paNa kApuruSanI peThe pAchuM ThelI zakyA nathI ane vizva jagatanI samasta vicitratAo ane virodhanI vacce paNa jIva je eka che, avara mAnavasamAjanI vividha jAtionI vacce jAtihIna je birAjamAna che, je vahudhA rAti vatra matte vana nihitArtho rAti bahudhA zakti vaDe judI judI jAtionAM judAM judAM prayajana vicitrarUpe saMpAdana kare che, jina vizvamAM vizvanA samasta AraMbhamAM je che, samasta pariNAmamAM paNa je che, ka jevA ja te su Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra0 bhAratadharma yA kumaLA raMguna, eja devatA ApaNuM A mahAsabhAmAM zubha buddhisvarUpa vidyamAna rahI ApaNA hRdayamAMthI samasta kSudratA dUra kare, ApaNAM cittane paripUrNa premamAM milA ane ApaNI ceSTAne mahAna lakSyamAM pravezAve, evI ekAntacitte prArthanA karI agya hovA chatAM paNa A mahAsabhAnA sabhApatinuM Asana grahaNa kare chuM. vaLI jANuM chuM ke, e samaya Ave ke jyAre agyatAja vizeSa yogyatAnuM svarUpa dharI uThe. Aja sudhI dezanI rASTrasabhAmAM sthAna prApta karavA mATe meM pitAne taiyAra karyo nathI, tethI mArAmAM tevI zaktine abhAva ane svabhAvanI khAmI prakaTa thaI che. - e khAmIne lIdhe huM sarva daLethI bahAra chuM ane e kAraNe huM sarvathI nivirodhI chuM, ema mAnIne sabhApatinA ucca Asanane nirApada karavAne mATeja Ape mane ahIM besADe che. ApanI e IcchA je saphaLa thaze te huM dhanya thaIza; paNa rAmacaMdra satyapAlanane mATe jyAre vanavAsa gayA ane pachI bharate je bhAve rAjyarakSAne bhAra lIdho hato, temaja huM paNa mArA namasya meSTha gaNanI pAdukAne mananI AgaLa rAkhIne mArI jAtane hetusvarUpa A sthAne sthApuM chuM. rASTrasabhAnAM koI daLa sAthe mAre ghADe yoga na hovAthI Aja kAMgresamAM je Atmaviplava thaI uThayo che tene dUrathI jovAne mane suga maLe che. jeo enI aMdara hatA, teoe svAbhAvika rIte ja e ghaTanAne eve pracaMDarUpe joI che ane tethI evA bhAre ahitanI zaMkA karI che ke hajI paNa temanA manane kSebha dUra thatuM nathI. paNa je ghaTanA banI ja gaI che tene vedanAnI aMdara vITI rAkhavAnI ceSTA karavI e baliSTha prakRtinuM lakSaNa nathI. kavie kahyuM che ke, sAcA premane pravAha vinAvikane vahe nahi; sAcA jIvanane pravAha paNa eja che, sAcA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paganA prAdezika saMmelanamAM ApeluM bhASaNa 321 karmanA pravAhanI paNa eja dazA che. dezanI nADImAM prANane vega caMcaLa thaI uThatAM karmamAM je vacce vacce vina AvI paDe che tethI nirAza na thaI jaI e vAta manamAM rAkhavI ke, je jIvanadharmanI ati caMcaLatAe eka vAra koMgresane AghAta karyo che, e jIvanadharmaja e AghAtane anAyAse dUra karI koMgresamAM navA svAsthane saMcAra karaze. mRta padArthaja pitAnI kaI kSatine bhUlI zake nahi. sUkuM lAkaDuM jema bhAgyuM temaja bhAgyuM rahe, paNa sajIva vRkSa nave pAne navI DALIe sarvadA pitAnI kSati pUrI daI vadhatuM cAle. sustha deha jema potAnA ghAne turataja rUjhAvI zake temaja ApaNe kogresane ghA satvara rUjhAvI daIzuM ane sAthe sAthe e ghaTanAmAMthI maLatuM zikSaNa paNa namrabhAve grahaNa karIzuM. e zikSaNa evuM ke jyAre ke prabaLa AghAtathI mANasanA manamAMthI udAsInatA nAza pAme ane e uttajita avasthAmAM jAgI uThe, tyAre tene kAraNe je kAma karavAnuM hoya te kAmamAM matanI vicitratA ane matane vidha sahiSNubhAve svIkAravo ja joIe. jyAre dezanuM citta nijIva ane udAsIna hoya te samayanA kAryanI praNAlI jevI hoya, tevI ja praNAlI viparIta avasthAmAM hoI zake nahi. - Aje je apriya che tene baLapUrvaka dhakko mAravAnI ane je viruddha che tene prahAra vaDe khaseDavAnI ceSTA karavAthI cAlaze nahi. e te zuM paNa eve samaye te hAra mAnavAmAM paNa jaya prApta thAya che. jItIzuMja evuM paNa laIne besAya te je meLavavAnI IrachA karIe tenA TukaDA TukaDA karI naMkhAya. samasta vicitratA ane virodhane eka vizALa vyavasthAmAM bAMdhI levA eja ApaNe mATe sAthI meTuM zikSaNa che. e zikSaNa je ApaNe mATe asaMpUrNa hoya te svAyajJazAsana ApaNe mATe asaMbhava thaze. yathArtha svAyatta, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 bhAratadharma zAsanamAM matavicitratA kacarAI na jAya, sarva mata potAnuM yathAyogya Asana grahaNa karI le ane virodhane vege parasparanI zaktine paripUrNa rUpe sacetana karI rAkhe. - yuropanA rASTrakAryamAM sarvatra aneka vidhI daLone ekatra samAveza thato dekhAya che. dareka daLa mukhya lAbhane mATe prANa paNe ceSTA kare che. majUra pakSa ane samAjavAdI vagere sarva daLe rASTrasabhAmAM sthAna pAme che ane teo vartamAna samAjane potapotAnA abhiprAya pramANe kheMcI javA prayatna kare che. evuM anaya karyo baLe eka thayuM che, ane ATale virodha milanane nAza kema nathI karI nAkhate ? enuM kAraNa bIjuM kazuM nathI, paNa e sarva nItinA caritramAM evuM zikSaNa daDha thayuM che ke jethI sarva pakSo niyamanA zAsanane mAnya karIne cAlI zake che. niyamanuM ullaMghana karIne teo potAnA dhArelA phaLane TukaDA karI nAkhavA I2chatA nathI, niyamanuM pAlana karIne ja jayalAbha karavAne mATe haiye dhAraNa karI jANe che, e saMyama temanA baLanuM darzana karAve che. e kAraNathI eTalA vicitra ane viruddha matigatinA leka ekatra thaIne mAtra tarka ane AlocanA ja nahi, paNa moTAM moTAM rAjya ane mahArAje calAvavAnuM kAma karI zake che. ApaNI koMgresa upara rAjya-sAmrAjya calAvavAne bhAra nathI, mAtra dezane zikSita saMpradAya ekaTho maLI dezanI IcchAne prakaTa karavAne mATe e sabhAne calAve che. e upAye dezanI icchA dhIre dhIre spaSTa AkAra dhAraNa karI baLa prApta karaze ane deza IcchAzaktine baLe kAryazakti prApta karI dezanuM AtmajJAna jagADI deze, e ApaNuM lakSya che. samasta dezanA zikSita saMpradAyanI ekatra maLelI ceSTA je mahAsabhAmAM ApaNI IcchAzaktine prakaTa karavA tatpara thaI rahI che, emAM evI udAratA je na hoya ke jethI zikSita saMpradAyanA sarva vargo ane sarva matane le ke tyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabanA prAdezika saMmelanamAM ApeluM bhASaNa karavuM pitAnuM sthAna prApta karI zake; te tethI ApaNI zakti asaMpUrNa che ema siddha thAya. e milanane saMbhavita karavAne mATe matanA virodhane nAza kare paDaze, evI IcchA karIe te te saphaLa thAya nahi ane saphaLa thAya te paNa emAM kalyANa nahi. vizvasRSTinA vyApAramAM paNa AkarSaNa ane vikarSaNa, kendrAnuga ane kedrAtiga zaktio paraspara virodha kare che, ane chatAM paNa eka niyamane AdhIna rahevAthI ja vicitra sRSTine vikasAvI zake che. rASTrasabhAmAM paNa niyamathI baMdhAI pratyeka pakSa pitAne mukhya lAbhane mATe ceSTA kare nahi, te tethI sabhAnuM svAcya nAza pAme, zikSaNa apUrNa rahe ane pariNAme bhaviSya sAMkaDuM thaI jAya. AthI matavirodha je mAtra thavAneja, eTaluM ja nahi paNa lAbhakAraka paNa che, te sabhAne mATe niyamazAsana saphaLa thAya ema paNa IcchavuM ja joIe. nahi te varapakSa ne kanyApakSa uzruMkhala bhAve vAdavivAda karIne mAtra vivAhane niSphaLa karI nAkhaze. varALanA jathAne beIlaramAM bAMdhI rAkhIe teja kaLa cAlI zake, temaja ApaNuM matasaMghAtanI zaMkA jeTalI prabaLa hoya teTaluM ja ApaNuM niyamabeIlara vA samAna kaThaNa karavuM paDaze, tyAre ja kAma karI zakAze, nahi te anartha thatAM vAra nahi lAge. ApaNe Aja sudhI koMgresane ane kaoNnpharansane mATe pratinidhi mokalavAnA yathArIti niyama karyo nathI. jyAM sudhI dezanA loka udAsIna hatA ane rASTrIya kartavya saMbaMdhe ApaNAmAM matabheda hatA nahi tyAMsudhI evA niyamanI zithilatAthI kaMI hAni nahotI. paNa jyAre dezanuM mana jAgI uThayuM che, tyAre kAmanI aMdara dezanuM mana levuM joIze, pratinidhi dvArA sAcI rIte dezanI saMmati levI joIze. ema mAtra pratinidhi saMbaMdhe ja nahi, paNa koMgresa ane konpharansanuM kAma calAvavAne vidhi paNa niyamita karavAno vakhata Avye che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma ema na karatAM mAtra vivAdathI bacavA mATe dezane pratyeka pakSa je ekAeka sAMpradAyika koMgrese ubhI kare te kAMgresane kaze athaja raheze nahi. kAMgresa samagra dezanI akhaMDa sabhA, vinna thatAM ja e saMpradAyane kADhI mUkavA taiyAra thAya te kevaLa mAtra sabhAnI saMkhyA te vadhaze, paNa ethI ApaNane lAbha ze ? Aja sudhI kaMI paNa kAma karatAM, eTale sudhI ke ApaNe mATe maMDaLa bAMdhatAM paNa ekamata nA thaI zakyA tyAre judAM judAM maMDaLamAM vaheMcAI gayA chIe. virodha thatA mAtramAM mULa vastune game te te naSTa thaI jatI hoya te paNa, ene choDI devAnI ceSTA karI che. ane jyane aikyamAM bAMdhI te badhAnuM judAM judAM aMgavALuM suMdara zarIra banAvavAnI jIvanI zakti ApaNe batAvI zakyA nathI. ApaNI samasta durgatinuM kAraNa eja koMgresamAM paNa e roga phUTI Ave; tyAM paNa je virodhanA AghAta mAtrathI aikyane mULa pAye suddhAM hacamacI jAya, te ApaNe koI paNa pakSa ubhe rahevAne zenA upara? je maracAM bALIne bhUta kADhavAnuM che te maracAne ja bhUta khAI beThuM te upAya che ? baMgabhaMga rada karAvavAne mATe ApaNe jevI kaThaNa ceSTA karI che, tethIye kaThaNa ceSTA AtmabhaMga rada karavAne mATe ApaNe karavI paDaze. pArakAnI sAme je durbaLa, te AbhIyAnI sAme pracaMDa thaI pitAne prabaLa mAnavAthI sAtvanA na thAya. pArake ApaNAmAM bhaMga pADe, tethI te mAtra aniSTaja thAya; paNa ApaNe ApaNAmAM bhaMga pADIe; ethI te pApa thAya. e pApanuM aniSTa aMtaranA uMDA bhAgamAM-dAruNa prAyazcitta na thAya tyAM sudhI bharAI rahe. hAlane samaye have AtmavismRti rAkhe koI rIte cAlI zakaze nahi; kAraNake Aje ApaNI muktinI tapasyA che. iMdradeve ApaNI parIkSAne mATe ApaNe tapabhaMga karavA A je ghaTanAne mokalI che, tenI sAme hAra svIkAye ApaNI maMgaLasAdhanA naSTa thaze. mATe bhAIe, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSanA prAdezika sa"melanamAM ApeluM bhASaNa karSa je krodhe bhAI bhAInI upara hAtha ugAme e krodhane damAvavA joize, peAtAnA virodhane vAravAra kSamA ApavI oize, parasparamAM avicArane kAraNe je virodhabhAva thai paDaze che tenuM prAyazcitta karIne tene dUra karavAmAM vila'ba cAlaze nahi. Aga jyAre ApaNA peAtAnAja gharamAM lAgI che, tyAre banne pakSe be bAjuthI e agnine garama vAkyane vIMjhaNe-vAyu nAkhI bujhAvavA prayatna karavA enA jevI bIjI mUDhatA ApaNI kazI na heAI zake. pArakAe pADelA bha'gathI dezamAM je uttejanA pedA thai che, tene pariNAme ApaNAmAMja bhaMga paDI jAya te, bhAratane zanigraha kanamUrtine grahI ApaNI jAtane paNa grahevA taiyAra thAya teA bahAranA mArathI asthira thaI gharamAM jaIe, tyAM paNa AzrayanuM sthAna nathI. Aja eka praca'Da talavAra dezanA mAthA upara jhajhUme che. keTalI sadIothI ApaNe hindumusalamAna eka dezamAtAnI e jAMga upara besIne ekaja snehanA upaleAga karIe chIe, paraMtu Aje ApaNA milanamAM vighna paDayuM che. e duba LatAnuM kAraNa jyAM sudhI che, tyAMsudhI ApaNA dezanI kAi meATI AzAne saMpUrNa rIte saphaLa karavAnA saMbhava nathI; ApaNAM samasta rASTrIya vyapAlana pagale pagale muzkela thatAM jaze. bahArathI hindu-musalamAnanA bhedane pariNAme virAdha karAvavAnA prayatno thAya teA tethI ApaNe DaravAnuM nathI. ApaNI pAtAnI aMdara je bebuddhinuM pApa che tene dUra karI zakaye, khIntae ubhA karelA bhedabhAva nakkI dUra karI zakIzuM, e bhAva divasa jatAM enI meLe marI jaze. kAraNa ke e AgamAM rAja phAlasA pUravAnI sarakAranI zakti nathI. e Agane Azraya ApavA jatAM turataja evI sImAe jaI paheAMcaze, ke jyAre bakhAne mATe khUma pADavIja joize. prajAnA gharamAM Aga lAgaze, tA. koika divase koIka raste e rAjavADInI pAse jaI pahAMcaze, lA. 28 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 bhAratadhama jo e vAta sAcI hAya ke hinduo prati je AcAra AcaravAnA prayatna thAya che, te dekhIne kadI musalamAna je manamAM pAku samajI jAya, te e zani, e kali, e bhedanIti rAjAne paNa cheDaze nahi. kAraNa ke Adara vaDe vadhArI mUkelI AzAne pUrNa karavI bahu kaThaNa paDe che. je bhUkha svAbhAvika che tene eka divasa maTADI zakAya; ceAgyatAnI svAbhAvika mAgaNIne paNa sImA hAya che, paNa AdarathI ubhI karelI mAgaNIne sImAja hAtI nathI. e tA kANA kaLazImamAM pANI bharavA jevuM che. ApaNAM purANamAM kala`kabhajananA je itihAsa che, tenuM dRSTAnta sarakAra che, priyajana pratinA premathI heA ke viparIta pakSa pratinA virodhathI hA, paNa ayeAgyatAne kANA kaLazIo kadI bharI zakAya nahi. asateSane sadA bhUkhyA rAkhavAnA upAya Adara che. e badhI kAzInA karavatanI nIti che; jatAM prajAne vaheraze, te AvatAM rAjAne paNa vaheraze. A ghaTanAmAM je sArUM che tenI paNa ApaNe vivecanA karI jovI joize. ApaNe Ara'bhathIja aMgrejanI nizALamA dhyAna daI sArI rIte geAkhI zakyA chIe tethI sarakAranI nAkarI ane samAnanA bhAga musalamAna bhAIe karatAM ApaNe bhAga vadhAre AvyA che, emAM te sadeha nahi. evI rIte ApaNAmAM eka bheda che. e bheda dUra thAya nahi te ApaNuM mana sArI rIte maLe nahi. ApaNAmAM IrSAnA bhAga adaraaMdara rahevAneAja, musalamAnane jo yAgya parimANamAM karI ane mAna maLe, te je avasthAbhedane kAraNe e jAtionAM manamAM bhinnabhAva ubhe thayA che, te cAlyeA jAya ne ApaNAmAM samAnabhAva sthapAya. je rAjakRpAnA upabhAga Aja sudhI ApaNe karatA AvyA chIe, te bhAga have musalamAnane paNa maLe, evI prAthanA prasannacitte karUM chuM. paNa e kRpA amuka sImAe pahoMcaze ane jyAre joze ke, mahAranA kSudra dAnathI aMtaranA dainyane keAi rIte pUrI zakAya ema nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pamanA prAdezika samelanamAM ApeluM bhASaNa 327 jyAre samajaze ke zaktilAla jevA khIje lAbha nathI, ane aikya vinA e lAbha azakya che; jyAre jANaze ke je dezamAM ApaNe janmyA chIe te dezanA aikyanuM kha'Dana thaye dhama hAni thAya ane dhamahAni thaye kadI svArtha rakSA thaI zake nahi, tyAre ApaNe ane bhAi eka ja samaceSTAnA milanakSetramAM AvI hAtha pakaDI ubhA rahIzuM. game tema hA, hindu ne musalamAna, bhAratavarSanA e be mukhya bhAgane eka rASTramilanamAM bAMdhavA mATe je tyAganI, je sahiSNutAnI, je sAvadhAnatAnI, je AtmadamananI jarUra che, te ApaNe grahaNa karavu ja joize; e praca'Da ka RNa jyAre ApaNe sArI rIte samajIzuM, tyAre javAbadArInI subuddhine, javAbadArInA dharmone ane prANadharmane niyame dezamAM je je navA pakSe ubhA thaze te pratyeka virAdharUpe uDI dezane bahu bhAge cIrI nahi nAkhe. tee eka mahAvRkSanI upara navI navI sateja DALIonI peThe, rASTranA cittane navapadbhavathI zAbhAvI mUkaze. purAtana daLamAMthI dezamAM jyAre eka navuM daLa utpanna thAya, tyAre prathama te evA bhrama thAya ke, enI jarUra nathI. kArya kAraNanI paraparAmAM tenuM eka anivAya sthAna che ja, te ajANyAne beparavAIthI jovAnI Tevane lIdhe ApaNe tarata samajI zakatA nathI. e kAraNe peAtAne pramANabhUta mAnavAnA prayatnamAM navA daLanI prathama avasthAmAM svAbhAvikatAnI zAnti hAya nahi, e avasthAmAM peAtAnuM hovA chatAM ApaNe tene pAraku mAnIe chIe. paraMtu e vAta nakkI ja sAcI che ke, dezamAM navAM daLa, khIjamAMthI phATI nIkaLelA aMkuranI peThe, badhAM viznone tADI svabhAva ne niyamenI upara dekhAvAnAM. jUnAnI sAthe ane cAre dizAonI sAthe tene sabadha che. e te ApaNuM navuM daLa, e te ApaNA peAtAnA leAka; emanI sAthe kadI kadI jhagaDA karIzuM, vaLI khIjI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 bhAratadharma kSaNe sukhaduHkhe, kriyAkameM temane pAse tANI lAvI khabhe meLavI kAryakSetramAM pAsapAse ubhA rahIzuM. paNa bhAIo ! ekasTrImIsTa ke caramapanthI ke vadhI gayeluM daLa ke game te kahe evuM eka daLa ApaNA dezamAM ubhuM thAya che evI vAte saMbhaLAya che. e daLa che kayAM? pUchuM chuM ke A dezamAM sA karatAM maTe ane mULa "ekasTrImIsTa koNa? caramapatvine dharmaja e ke, eka dizAe atyaMta uce jAya eTale eja tANane baLe bIjI dizAe paNa potAnI meLe eTale ja uMce jAya. baMgabhaMgane kAraNe samasta baMgALA jevI vedanA anubhave che ane je dAruNa bhAva duHkhabhega vaDe e prakaTa kare che, evuM bhAratavarSamAM, mane lAge che ke, kadI nahi banyuM hoya. paNa prajAnI e satya vedanA tarapha rAjapuruSa kevaLa udAsIna thaI ubho nathI, ulaTa trAddha thaI talavAra pakaDI ubhe che. e uparAMta bhAratavarSane vartamAna vidhAtA, jenA aspRdayanA saMvAdamAtrathI bhAratavarSane cittacakara pitAnI samasta tRSAtura cAMca pahoLI karI ekavAre AkAzamAM uDe have teNe pitAnA dara svargalokamAMthI saMdeza mokalyuM ke, je thaI gayuM che te e kevAre chevaTanI sImAe pahoMcI gayuM che, temAM have bIjuM kaMI thaI zake nahi. ema baherA thaIne samasta baMgALa dezanI cittavedanAne e kevA chevaTanI sImAe pahoMcADI devI e zuM rAjyazAsanane caramapaMtha nathI ? enI sAme kaI ja prahAra na hoya? ane e prahAra zuM kevaLa nivabhAve hoya? e svAbhAvika pratiprahArane zAnta karavA mATe rAjapuruSe te kaI zAnta nIti lIdhI nahi; te te caramanI dizAeja caDhavA lAgyA. prahAra karIne teNe je majuM uThADayuM, tene zAMta karavA mATe te uMce zvAse mAtra daMDA upara daMDA mAravA lAgyuM. ethI te baLavAna che ema siddha thaI zake, paraMtu kudarata kaMI rAjAnI prajA nathI. ApaNe durbala chIe ane azakta chIe, paraMtu vidhAtAe ApaNane haspiDa (hRdaya) ApyuM che, te kevaLa mRpiMDa nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabanA prAdezika saMmelanamAM ApeluM bhASaNa raka e prakArathI ApaNe paNa cakita thaI jAgI uThIe, e te mAtra pratikriyA che, jene aMgrejImAM "rIphalekasa eNkazana" kahe che. rAjasabhAmAM ene je avinaya mAne te prahAra saMbaMdhe paNa vivecanA karavI ghaTe. jemane zakti che, te anAyAse ja bemAM umerI zake, paNa pariNAme cAra thayelAM joIne unmatta thai uThe, e te vidhAtAnI sAme vidroha che. svabhAvanA niyamathI jyAre kAma karIe, tyAre kaIka muzkelI ubhI thatAM ene dekhIne asaMtuSTa na thavuM joIe. vIjaLIne vega lagADavAthI je dubaLa snAyumAM prabaLabhAve dhabakArA thatA joIe tyAre kaSTa thatAM paNa AzA baMdhAya che. eka bAju lairDa karjhana, meliM, IbaTasana, gurakhA, yunITIva piolIsa ne pilIsanuM rAjya, dezanikAla, jela ane daMDane mAra; pIlavuM, pIDavuM ne kAyadAnuM visaravuM; tyAre bIjI bAjue prajAnI aMdaraja dhIre dhIre uttejanAvRtti thAya che, je saMtApa thoDA samaya upara lekanI jIbha uparaja mAtra dekhAtuM hatuM, te dhIre dhIre vyApIne ane gaMbhIra banIne mAMsa ne hADakAMnI paNa aMdara pesI gayA che; teo A regathI DarI na jatAM asahiSNu banI gayA che. AthI ApaNane ghaNI muzkelIo ane zaMkAo thAya e vAta sAcI, paNa sAthe sAthe AzA rAkhyA vinA paNa rahI zakatA nathI ke, nirAzAnI pAchaLa paNa svabhAva nAmane eka padArtha hajIye ApaNI aMdara rahelo che; prabaLa bhAve kaSTa pAmavAnI zakti hajIye ApaNuM gaI nathI, ane jIvanadharmamAM je svAbhAvika pratikriyAne niyama te hajIye ApaNI aMdara rahI pitAnuM kArya karyuM jAya che. caramanIti eTaleja sukAna cheDI devAnI nIti, tethI enI gati jyAre kone kayAM laI jaI utAraze e pahele thI keI nakakI kahI zake nahi. enA vegane hamezAM niyamita rAkhI calAvAya, e besanArane mATe asAdhya che. tene kAvavuM saheluM che, paNa calAvavuM ghaNuM kaThaNa che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330. bhAratadharma e kAraNe ja ApaNA rAjyakartAoe jyAre caramanIti grahaNa karI tyAre teo ATale dUra AvI pahoMcaze ema emaNe manamAM dhAryuM paNa nahi heya. Aje bhAratanA rAjyakAryamAM polIsanA sAmAnya paherAvALAthI mAMDIne nyAyadaMDa dhAraNa karanAra nyAyAdhIza sudhI sarvamAM sthaLe sthaLe je asaMyama phUTI nIkaLyo che, tenI nakakI bhAratarAjyanA sukAnIone kalapanA paNa nahi hoya. paraMtu sarakAra kaMI alaukika vastu nathI; zAsanakArya jemane hAthe cAle che, te paNa raktamAMsanAM mANase che ane temanI paNa prakRtimAM thoDe aMze zaktinI sAthe mada paNa rahele che. je samaye pravINa sArathinI prabaLa rAza e badhAne sakhta rIte kheMcI rAkhe, tyAre paNa masta ghaDo DekuM vAMkuM karIne thanathanATa kare ane chatAMye rAjyanI zobhAne kalaMka na lAge, paNa tyAre te badhA sarakhI rIte paga nAkhe ane tethI raste janArA pAse thaIne jAya tepaNa tenA hAlacAla samajI gayelA hovAthI temane kaMI nukasAna thAya nahi. paNa caramanIti hAthamAMthI rAzi choDI mUke tyAre A virATa zAsanataMtramAM chUTI mUkelI jIvaprakRti jotajotAmAM vicitra banI uThe. tyAre kayA paherAvALAne daMDe kyA bhalA AdamIne kapALane pheDI nAkhaze ane kyA nyAyAdhIzane hAthe kAyade bhayaMkara rIte maraDAI paDaze, e jANavAne upAya rahe nahi. tyAre prajAne je amuka bhAga Adara pAme te paNa samajI zake nahi ke, temanA AdaranI sImA kayAM Avaze? cAre bAju zAsananItinI evI abhuta durbaLatA prakaTa thatI jotAM sarakArane potAnI cAla joIne teneja kaMIka kaMIka zarama Ave; tyAre e zarama dUra karavAne kamizana nIme ne tenA ripiTa nIce pitAnI zarama DhAke. jeo duHkhI che temane jUThA kahI apamAna Ape ane jeo ucazRMkhala che temane duHkhI kahI AzvAsana Ape. paNa ema karyAthI te kaMI zarama DhaMkAtI haze ? vaLI samasta uddAma utpAtane saMkelI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabanA prAdezika saMmelanamAM ApeluM bhASaNa 331 levAmAM hAni mAne ane dukhaLatAne prabaLa bhAve samarthana karavAmAM rAjapuruSa zaktinA paricaya mAne,e emanA bhrama che. bIjI mAjIe ApaNAmAM paNa caramanItine sArI rIte kabaje rAkhavI kaThaNa che. ApaNAmAM paNa peAtAnA daLane vArI rAkhavu' dalapatine kaThaNa paDe che. evI avasthAmAM keAnA AcaraNane mATe kANuM javAbadAra che ane kace mata keTale aMze kAnA, te nakkI kahe evA kANu che? ahI eka vAta manamAM rAkhavI paDazeH " ekasTrIsIsTa" nAma ApI ApaNI vacce je sImA mAMdhanArI lITI tANI che te ApaNI peAtAnI tANelI nathI. e tA agrejanI sahInA dAga che. tethI e lITI kyAMthI kyAM khasaze te kahI zakAya nahi. dalanA matane anusarIne nahi, paNa samayanI gatine ane rAjapuruSanI marajIne anusarIne e lITI Amatema khasaze. tethI agreja tenA peAtAnA pratinA ApaNA bhAvanA vicAra karIne jene "ekasTrImIsTa" daLanuM nAma ApavAnA prayatna kare che, e zuM eka daLa che ke kharA zabdomAM kahIe te dezanuM eka lakSaNa che? kAi eka daLane khaLAtyAre dabAvI devAmAM Avaze te e lakSaNa kAI khIje AkAre phUTI nIkaLaze ke bahAra prakaTa thavAne badale vaLI aMdara uMDuM utaraze ? koi svAbhAvika prakAzane ApaNe jyAre pasaMda na karIe tyAre ema kahI nAkhIe ke, e te kevaLa sa`pradAyavizeSanA krU' che. yurApamAM aDhAramI sadImAM evAja vAyarA vAyA hatA ke, dhama nAmanI cIja teA kevaLa svArthI dharmAcAryAe kRtrima rIte pedA karI che; e AcAryAnA nAza thAya te dhamanI malA enI meLe eke vAre TaLI jAya, hindudhama prati jeo asahiSNu che, te paNa teo emaja kahe che ke, brAhmaNAe aMdara aMdara sapIne peAtAnI AjIvikAnA upAyathI e taiyArI karI che; tethI e brAhma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 bhAratadhamAM @Ane deza bahAra kAi TApumAM dezanakAla karavAmAM Ave te hindudharmanI pIDA enI meLe TaLI jAya. ApaNA rAjA paNa emaja vicAre che ke, 'eksTrImIjhama' teA phekI devAya evA eka padArtha che ne te duSTa leAkeAe peAtAnI lebereTarImAM kRtrima upAye anAvI kADhyo che, tethI keTalAka dalapatine peAlIsa keTamAM sAMpI dIdhA eTale e utpAtanA nikAla Avaze. paraMtu asala vAta te aMdaranI che. AMkhe dekhAya evI e cIja nathI; e teA aMdara utaye samajAya evI che. je satya avyakta hoya e jyAre prathama akasmAt vyakta thAya tyAre ekadama mRdu mada madhura bhAve thAya nahi, vAvAjhoDAnI peThe AvI paDe, kAraNa ke a-sAmaMjasyane prahAra ja ene jagADI de che. ApaNA dezamAM thADA vakhatathI itihAsanA zikSaNathI, javA AvavAnA ane vyApAra-vyavasAyanA suyeAgathI, ekarAjyazAsananA aikayathI, sAhityanA abhyudayathI ane kAMgresanI ceSTAthI ApaNe aMdara aMdara samajatA thayA chIe ke, ApaNA deza eka che, ApaNI jAti eka che, sukhaduHkhamAM ApaNI dazA eka che ane parasparane paramaAtmIya na mAnIe ane pAse tANI na laie te ApaNuM kazuM magaLa na thAya. jANutA teA hatA, paNa e akhaMDa aikyanI mUrtine sAkSAt satyarUpe dekhI zakatA nahAtA; ete mAtra vicArane viSaya hatA. eTalA mATe samasta deza eka che ema mAnyA chatAM, manuSya dezane mATe jeTaluM ApI zake, jeTaluM sahI zake, jeTaluM karI zake temAMnuM ApaNe kazuM karatA nahi, evA bhAva hajI ye keTalAka divasa cAlata. eve samaye lADa karjhane AvIne paDadA evA baLathI kheceA ke je nepathyamAM hatuM te have kazuM ya chUpuM rahyuM nahi. eka baMgALAnA be karavAnA hukama chUTayA ke tarataja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabanA prAdezika saMmelanamAM ApeluM bhASaNa 333 pUvAmAMthI pazcima sudhI dhvani gAjI uThaH ApaNe baMgAbI; ApaNe eka baMgALI kadI baMgALInI ATale samI5 AvI paDI hoya, lehInI nADIe kadI baMgALAnA samasta zarIrane evI rIte eka cetanAnA baMdhane bAMdhI dIdhuM hoya evuM pahelAM AvI spaSTa rIte jANI zakyA nathI. ApaNI e AtmIyatAnA sajIva zarIramAM vibhAganI vedanA jyAre eTalI asahA thaI uThI, tyAre vicAryuM ke, badhA maLIne rAjadarabAramAM jaI phariyAda karIe te dayA pAmIe. kevaLa phariyAdathI ja dayA meLavI zakAya, e vinA bIjI koI gati hoI zake e ApaNe jANatA nahotA. A paNa e nirUpAyane bhare; pArakAnI dayA jyAre ekadama niSphaLa thaI, tyAre je mANasa Aja sudhI pitAne pAMgaLuM mAnIne bahu kALathI acaLa besI rahyo hato, te gharamAM Aga lAgatAM saphALe ubhe thaIgaye ne joI zakyo ke, tenAmAM cAlavAnI zakti che. ApaNe paNa eka dina aMtaHkaraNa upara paDelA eka prahArathI joI zakyA ke, ApaNAmAM jera karIne bolavAnI zakti che ke ame paradezIne sparza karIzuM nahi. - ApaNI e zeAdha bIjI sarva zodhonI peThe prathama te saMkucita lakSya laIne ApaNI sAme ubhI. aMte jotAM jotAM ApaNe samajI zakyA ke, lakSya ethI te ghaNuM UMcuM che. e zakti ! e saMpadu ! e bIjAne bAMdhavA mATe nahi, paNa pitAne sazakta karavAne mATe che. enuM bIjuM prajana che ke na he, ene chAtImAM ghAlI satya mAnIne anubhava kare e sA karatAM moTuM prajana thaI paDayuM che. zakitanA e akasmAt anubhavane lIdhe ApaNe pracaMDa bharosAthI AnaMda pAmyA chIe. e AnaMda na hota to videzI tyAganA vyApAramAM ApaNe AvuM avirAma duHkha kadI paNa sahana karI zakatA nahi. kevaLa krodhanI ATalI sahiSaNutA heya nahi. khAsa karIne prabaLanI viruddha duba Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 bhAratadharma Lane krodha ATalA jorathI ubhuM rahI zake nahi. bIjI bAjue jeTaluM duHkha pAmIe, teTaluM ja spaSTa satyanuM darzana thAya; jeTaluM duHkha pAmIe, teTalI ja ApaNI zakti gaMbhIra ane vyApta thatI jAya. ApaNuM duHkhanuM e moTuM dhana dhIre dhIre ApaNA hRdayanI vizALa sAmagrI thaI paDI che. agni vaDe dezanA cittane tapAvI vAraMvAra gALIne A je chApa pADI che, te kaI dina bhuMsAvAnI nathI. e rAjamaheranI chApa duHkha sahana karavAnI ApaNI zaktinI sAkha pUraze; duHkhane jere e ghaDAI che ne ene jere ApaNe duHkha sahana karI zakIzuM. ema satya vastu maLatAM tene AnaMda keTalA baLapUrvaka kAma kare, te teo spaSTa joIne Aja Azcarya pAmI gayA che. keTalA divasathI jJAnIo upadeza detA AvyA che ke, hAthe kAma karavAmAM lAja pAmIe ne cAkarI karavAmAM jIvanane sAra mAnIe te ApaNe kadI paNa manuSya banI zakIe nahi. je sAMbhaLe che te kahe che, hA, vAta kharI; ane vaLI sAthe sAthe nekarInI arajIo lakhI lakhI hAtha pakavI nAkhe che. eTalA meTA nekarInA bhUkhyA baMgALA dezamAM paNa evo eka dina Avyo ke jyAre vagara AnAkAnIe dhanavAnane bALaka pitAne hAthe zALa calAvavA mATe zALavInI pAse bhaNavA beThe; bhadra gharano bALaka pitAne mAthe kApaDanI gAMsaDIe uMcakI bAraNe bAraNe vecavA nIkaLyA ane brAhmaNane dIkare haLa laIne khetaramAM cAlyA ne ene zairavanuM kAma mAnI spardhA prakaTa karavA lAge. ApaNA samAjamAM e kadI saMbhavita hoI zake evuM ApaNe svapna paNa mAnatA nahotA. takathI taka maTe nahi, upadezathI saMskAra gaLe utare nahi; satya jyAre gharanA eka khUNAmAM eka zikhAnI peThe dekhA de tyAre gharabharanuM aMdhAruM uDI jAya. pUrve dezane ati upayogI kAraNe paNa gheraghera bhikSA mAgatAM, dhana karatAM vyarthatA vadhAre maLatI; paNa Aja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabanA prAdezika saMmelanamAM ApeluM bhASaNa 335 ema ja jyAM hAMka paDI ke tarataja dezanA leka Avazyaka ke anAvazyaka kAraNane vicAra karyA vinA tyAga karavAne mATe deDe che ne dAna daI pitAne kRtArtha mAne che. tyAra pachI jAtIya vidyAlaya koI paNa divase dezamAM sthApana karI zakAya, te mAtra cheDA utsAhikonI kalpanAmAM ja hatuM. paraMtu dezamAM zaktine anubhava thatAmAtramAM e durlabha kalpanAsAmagrIe jotajotAmAM AkAra dhAraNa karI lIdhuM ane dezane AzIrvAda devAne mATe hAtha ucA karI ApaNI sAme AvI ubhI che. ekaThA maLIne meTAM kArakhAnAM kare evuM baMgALIenuM na hatuM zikSaNa, na hatI abhijJatA ke na hatI abhici. ema chatAM ye baMgALIe eka mila kADhI che ne tene sArI rIte calAve che; nAnA moTA evA ghaNuM udyoga sthapAI gayA che. dezanI IcchA mAtra eka ja lakSyamAM saphaLa thaI che; duHkha ane ghA upara potAnI zaktine vijayI banAvI che, temaja judI judI dizAmAM jAtIya jIvanayAtrAnA samasta vyApAramAM saphaLa thavAne mATe doDavuM paDaze ja. paNa jema eka divasa dezanI e zaktine ApaNane satya anubhava thaze, tema eja kAraNe ApaNane ApaNuMmAM eka pracaMDa abhAvane paNa anubhava thaye. joI zakayA ke, AvaDI moTI zaktine niyame bAMdhI rAkhavAnI ke vyavasthA ApaNAmAM nathI; varALa judI judI dizAmAM naSTa thaI jAya che, tene bAMdhI karIne yathArtha mAge calAvavAne upAya karI zakIe te ApaNe sadAne mATe mArge paDIe-- A vyAkuLatAthI ApaNane kaSTa thAya che. aMdara gaMbhIra abhAva ke pIDA thAya tyAre je sArI rIte cikitsA karIne barAbara TALI zakAya nahi, tyAre te e vinA kAraNe paNa navuM navuM rUpa dhAraNa kare. zizu aneka samaya vinA hetue paNa rAga kare ne enI mAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma mAre, tyAre lAge ke e rAga kare che enI mA upare; paNa kharI rIte te bALakane keAI amuka asvAsthayanuM e lakSaNa che. sustha bALaka jyAre AnaMdamAM hoya tyAre rAganuM kAraNa hoya, te paNa te anAyAse bhUlI jAya. eja pramANe dezane Antarika AkSepa ApaNane AtmakalahanI dizAmAM kheMcI jAya che te bIjuM kaMI nahi, paNa vyavasthAbaMdhananA abhAvathI pedA thayelA vyartha udyamane asaMtoSa che. zaktine anubhava karIe chIe ane tene vyavasthita karI zakatA nathI, e asvAthyane ane AtmaglAnine kAraNe ApaNe ApaNane sahana karI zakatA nathI. jyAre ApaNe prayoga karIne joI zakayA ke, A bahu parivArathI bhAre thaI paDelA daridra dezamAM paNa jAtIya bhaMDAramAM paisA AvI bharAvA bahu muzkela nathI, tyAre e AkSepa kema karIne bhUlI zakAya ke, kevaLa mAtra vyavasthA na karI zakAya e kAraNe ja eka divasanA udyogane ApaNe kAyamane karI zakatA nathI? e te zuM, paNa je pisA ApaNA hAthamAM AvI paDayA che tenuM zuM karavuM e paNa AjasudhI nakkI karavuM ApaNane asAdhya thaI paDyuM che, tethI mAtAnA stanamAM rUMdhAI paDelA dUdhanI peThe e jamA thayelA paisA eka viSama vedanAnuM kAraNa thaI paDayuM che. dezanA loka vyAkuLa thaIne pUche che ke, ame ApavA IcchIe chIe, ame kAma karavA IcchIe chIe; kayAM ApIe, zuM karIe tene eka kinAro maLI Ave te bacIe, te paNa dezanI e taiyAra thayelI IcchAne sArthaka karavAne mATe kaI eka yajJakSetra taiyAra nathI, te paNa badhuM kAma chUTuM chUTuM thayA kare, tyAre evI avasthAmAM eve khede mANasa kazuMya na karI zake eTale bhAIbhAImAM jhaghaDA karI kamabhraSTa thAya, ane udyamane kSaya kare. temaja jhaghaDAnuM lakSya paNa tevuM ja asaMgata. ApaNAmAMthI keI kahe ke, ApaNe briTiza sAmrAjyanI aMdara svAyattazAsana joIe; vaLI kaI kahe ke nA, ApaNe te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabanA prAdezika saMmelanamAM ApeluM bhASaNa 337 vvvvvvvvvvvvvvvvv sAmrAjyathI svataMtra rahevuM joIe. e sau vAte mAtra moDhAnI che ane te paNa evI ke enI sAthe enA jeganI javAbadArI te kazI levAya nahi. devatA jyAre sAMsthAnika svarAjya ane ATanemI e be varadAna be hAthamAM laIne ApaNI sAme ubhe raheze ane paLamAtra paNa vilaMba saheze nahi, tyAre kayA vara svIkAra tene nizcaya karatAM mArAmArI karavI Avazyakaja haze, te te nirUpAye ema paNa thaze. paNa jyAre khetaramAM khetI te hajI thaI nathI, te pahelAM phasalane bhAga pADavA mArAmArI karavAnI zI jarUra ? vyakti kahe ke jAti kahe, paNa mukti e sonI caramasiddhi che. paNa zAstramAM kahe che ke, muktinI bAdhA te ApaNuM aMdaraja rahelI che, e badhAne pahelAM karma vaDe kSaya na karI zakAya te kaI prakAre mukita nathI. ApaNe jAtinI muktinuM mukhya vigha ApaNuM pitAmAMja nAnA prakAre raheluM che; kama vaDe e saune nAza nahi thAya, te tarka vaDe thavAno saMbhava nathI ne vicAra vaDe te vadhI javAne saMbhava che. sAyujya mukti sArI ke svAtaMtrya mukita sArI, e vicAra zAtirakSA karyAthI anAyAse karI zakAya; paNa sAcu kahe ke svAtaMtrya kahe, paNa zarUAtanI vAta to eja ke karma. e ThekANe te baMne daLaneekaja mAge yAtrA karavI paDaze. e sarva prakRtigata kAra e ApaNe daridrane dubaLa, ApaNe vibhakta, viruddha ane parataMtra. e kAraNa dUra karavA je ApaNe sAcesAcuM mana heya, te ApaNuM sarva matanA lokee ekaThuM thavuM paDaze. e karmakSetramAM je ApaNe sarvee maLavuM ja hoya te e milanane mATe eka guNanuM khAsa prajana che ane e guNa te amattatA che. ApaNe je sAcA baLavAna puruSanI peThe vAtamAM ne vyavahAramAM, vicAramAM ne AcAramAM parimANanI rakSA karI cAlI na zakIe te eja milana bhA. 28 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 bhAratadhama ApaNe mATe vivAdanuM kAraNa thai paDaze. karmAMnA prayatnanA lAbha na pAmatAM vAravAra ghA khamavA paDaze. e viSayamAM AjakAlanA bhAratIya rAjapuruSanI cAle cAlavAnA prayatna karIzuM te ApaNuM aniSTa thaze. Aje bhAratazAsananA vyApAramAM pracaMDa hisTIrIA pesI gA che ne rahI rahIne kadI pa'jAkhamAM te kadI madrAsamAM, te kadI baMgALAmAM sayama vinA tenA AMcakA vAge che e tenu deSTAnta ApaNe mATe basa che. jenA hAthamAM virAT zakti che, te je asahiSNu thaine caMcaLa manI uThe ane ene ja pauruSa mAnavAnI kalpanA kare, tathA peAtAnI racanAne pAte ja teADI nAkhI sAMtvana pAme te tenA e cittavikAra ApaNA jevA duLane anukaraNa karavA uttejita kare. kharI rIte te prabaLa hA ke nirmaLa hA, paNa je vyakti vAkyamAM ane AcaraNamAM aMtaranA bhAvAvegane ceAgya parimANe sa'camamAM rAkhI zakatI nathI, te vyakti sarva karmamAM aMtarAyarUpa thai paDe che. A vAta jyAre jyAre ApaNe bhUlIe tyAre tyAre tenI satyatA paNa tarataja sAkhita thaI jAya. Aje dezanuM kama eTale zuM ane tenI yathArtha gati kai dizAe, e mAbata ApaNAmAM sAcI rIte kace| matabheda che e sabaMdhe huM kAMi vicAra karI zakatA nathI. kamanuM uddezya mAtra amuka phaLa prApta karavAnuM nathI, zaktine kasavA mATe paNa enuM prayAjana che. kane suyeAga maLatAM ja e zakti AzcayarUpe ane nahi dhArelI rIte prakAzI nIkaLaze. phaLa tA maLe, paraMtu zaktinuM kai prayAjana na heAya evA jo upAya hAta te emAM ApaNuM kai saubhAgya che ema huM mAnI zakata nahi. evA upAya pRthvImAM che paNa nahi, ApaNe koi zreya padArtha pArakAnI kRpAthI lai zakIe nahi, peAtAnI zaktithIja laizuM; ethI viruddha thai zake ja nahi; kAraNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabanA prAdezika samelanamAM ApeluM bhASaNa 339 ke vidhAtA ApaNA nAza karI zake, paNa manuSyatvane apamAnita thavAne mArge caDhAve nahi. eTalA ja mATe joi zakIe chIe ke, sarakAranA dAnanI sAthe jyAM ApaNI zaktinA joga joDI zakAya nahi, tyAM e dAna vAMkuM vaLI ApaNane aneka vipamAM nAkhI de ! vizvAsu polIsa ja dRsyuvRtti kare teA tenA pratIkAra karavA asa'bhava thai paDe; sarakAranI kRpA pAmelI pa'cAyata jyAre guptacaranuM kAma kare, tyAre gAmamAM e kevA mATeA upadrava kare, te kahI zakAya nahi; sarakAranI nAkarI jyAre amuka varganA lAkane kRpA karI ApavAmAM Ave, tyAre gharanI aMdara ja dveSa pesI jAya; ane rAjamaMtrIsabhAmAM jyAre amuka sapradAyanA lAkane mATe ja Asana pAtharavAmAM Ave tyAre kahevuM paDe ke, tamArA upakAranI amane garaja nathI, tame tamArI kRpA pAchI lai lyA. ApaNA peAtAnAmAM ja sateja zakti hAya tAja A vikRtio banavA pAme nahi; ApaNAmAM dAna grahaNa karavAnI ane tenuM rakSaNa karavAnI zakti hAya teA dAna ApaNe mATe kAi avasthAmAM balidAna thai paDe nahi. eTale hu kahuM chuM tethI ema nahi samajavuM ke, ApaNA kamanI kaMi ja vyavasthA sarakAranI sAthe karavAnI nathI; paNa samajavAnuM e che ke, peAtAnI pUrI zakti vAparIne ka mAM pravRtta thaie teAja tenI vyavasthA sarva sthAnethI karavAnA adhikArI thaIe; nahi teA ApaNI dazA kathAmAM kahI che evI thaze. ApaNe mAtA kAlIne pADAnI mAnatA mAnatI vakhate vicAra karIe nahi, paNa jyAre pADA caDhAvavAnA divasa Ave tyAre mAnI ghaNI ghaNI kSamA mAgIe, jaMtu lAvIne caDhAvIe ne mAne kahIe ke, mA ! tamArA khetaramAMthI pAteja pADA kheALI cA ne. ApaNe paNa vAta karatI vakhate te meATI mATI vAta karIe ane aMte dezanuM eka sAmAnya kAma karavAnuM hoya tyAre bIjAnI upara nAkhI dai khasI javAnI icchA karIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadha kAma karavA besatAM krodha karavAthI, gava karavAthI ke khIje kAraNe je vastu nizcita che tene asvIkAra karavAthI, e nathI ema mAnI hiMsAmamAM khAdya kace cAlaze nahi, bhAratamAM paradezI rAjya cheja nahi ema ekavAre AMkhA mI'cIne zayanagRhamAM vicArI zakAya, paNa kamakSetre ema mAnIne cAlIe teA jarUra ThAkara khAie. bezaka, e vAta sAcI che ke, aMgreja mane tyAM sudhI te ema ja mAnIne cAle che ke ApaNe jANe chIeja nahi. ApaNA trIsa karoDanI vacce hovA chatAM te ApaNAthI bahu dUra che; eTalA mATe ja ApaNA saMbaMdhenu emanuM parimANu jJAna eke vAre cAlyuM gayuM che; eTalA mATe paMdara varSInA nizALe jatA karAtuM paNa teja joine teo jelamAM temane phaTakAve che; mANasA sahejasAja 'cAM thAya ke myuniTIva peAlIsanA dabANathI temane nizcala karI de che; manamAM e vAtane dhikkAra thatA nathI, ne duSkALanA kALamukhamAM khecAtA leAka cItkAra kare tyAre e tA khATI khUmeA pADe che, ema mAnI temanA anAdara kare che. eTalAja mATe agabhaganI mAmatamAM badhA aMgAnIone na gaNakAratAM mAlIe, e te seTalDa phekTa' ema kahI dIdhu.. ema AcAramAM, vicAramAM ne rAjyavidhAnamAM joi zakIe chIe ke, aMgrejanA hisAbI cepaDAmAM ApaNe hisAbe keva uN medu mIMDu che, ane tyAre ane ulaTAvI devAne ApaNe paNa bane tyAM sudhI emane asvIkAra karavAnA prayatnA karIe chIe. 340 paNa emanA hisAbI cApaDAmAM ApaNe mAthe mIMDu' mUkyuM che, chatAMye ApaNe ekevAre mIThuM nathI. aMgrejanA AMkaDA gaNanAre je AMkaDAne bhUlathI mUkI daI hisAba gaNya che, tethI AkhA cApaDA kRSita thai gayA che. zarIrane jore hA ke nA kahI nAkhIe, paNa gaNitazAstra kai evuM prANI nathI ke je ApaNI hAe hA bhaNe ne ApaNI nAe nA bhaNe. evI bhUla aMgreja kare che mATe krodha karIne zuM ApaNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabanA prAdezika saMmelanamAM ApeluM bhASaNa 31 paNa evI bhUla karIzuM? pArakAnA upara virakta thaIne zuM tenuM vera ApaNuM jAta upara laIzuM? e kAmanI rIta na hoya. virodhamAtramAM zaktine kharca thAya che-anAvazyaka virodhamAM te nakAme kharca thAya. dezanA hitavratamAM jeo kamogI che, temane te pagale pagale kAMTA khAvAnI ne sahana karavAnI jarUra paDaze; paNa zaktine uddhata karI dekhADavA mATe dezanA yAtrAmArgamAM pote ja kAMTA vAvavA e zuM dezahitaSitA che ApaNe A je videzItyAganuM vrata lIdhuM che, enuMja duHkha kaI jevuM tevuM nathI. khuda yurepanA ja dhanavAne pitAne dhanavRddhine mArga khullo rAkhavA mATe majUrone nAgapAza vaDe bAMdhI le che ane tene lIdhe tyAM keTalA kaThaNa AghAta-pratighAta thAya che! ApaNA dezamAM eja dhanavAne mAtra dhanavAne ja nahi, paNa jelanA dAregA suddhAM livarapUlanuM nimaka khAya che. tethI A dezanuM je dhana laI pRthvImAM teo ezvaryane zikhare caDhayA che te dhananA rastAmAM ApaNe pathare mUkIe to teo ema sahajamAM ApaNane choDI deze nahi. evI avasthAmAM je baLa ApaNuM sAme AvI paDaze, tenI sAthe ramata karyo nahi cAle-ArAma vizrAma choDIne ApaNI samasta zakti ane sahiSNutAne upaga kare paDaze. evI sthitimAM jeo vagarakAranI uddhatAI ane garama vAyothI ApaNuM kamamArgamAM vidane nAkhI mAga vadhAre muzkela karaze, teo zuM dezanA aparAdhI nathI ? kAmanI kaThoratAne saMpUrNa rIte upADI laIzuM, kazAthI parAbhava svIkArIzuM nahi, dezanA zilpa-vANijyane svAdhIna karI pitAnI zaktine anubhava karIzuM, dezanI vidyAzikSAne svataMtra karIzuM, dezanA kartavyasAdhanane upacegI thAya evI rIte samAjane baLavAna banAvIzuM ema karavA jatAM ghera ane bahAra duHkha ane vidgone pAra raheze nahi, e mATe aparAjita citte taiyAra thaIzuM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 bhAratadharma paNa viredhane teA vilAsasAmagrI mAnIzuM nahija. dezanuM kAma dArUDIAnuM kAma nathI, e te sayamInuM che-ceAgInuM che. ema mAnaze| nahi ke, bhaya ane sa`kAcathI huM Ama beAlu chu. duHkhane huM jANuM chuM, duHkhane huM mAnuM chuM, duHkha devatAnA prakAza che; eTalA mATe e sabadhe enAthI cAMcaLa thai uDavuM e zeAbhA nathI. duHkha duLane game te spardhAmAM ke game te! parAjayamAM lai jAya. pracaMDatAne jo prabaLatA mAnuM, kalahane jo pauruSa mAnu ane peAtAnI sa vAtane meATI karI batAvavI ane AtmajJAna mAnuM, te duHkhanI pAsethI huM kaMI mATu zikSaNa meLavavAnI AzA rAkhI zaku nahi. dezamAM ApaNuM meTuM kamasthAna taiyAra karavuM hoya tA enA Arabha zI rIte karavA ? minArAne AkAza sudhI lai javA hAya te| zikhara karatAM pAye ghaNA paheALe caNavA paDe. ApaNI kazaktine bahu uMce caDhAvavI hAya tA dareka jIllAthI mAMDIne tenA pAye caNavA joize. prAMtika pariSad tenI sAkatA che. pratyeka pradezamAM eka eka prAdezika pratinidhi sabhA sthApavI joize. e sabhAe yathAsabhava gAme gAma peAtAnI zAkhAone vistArI dai samasta jIllAone DhAMkI devA joize. prathama samasta pradezanA sarva viSayeAnI hakIkata sa'pUrNa rIte ekaThI karavI joize; kAraNa ke jJAna eja kamanI bhUmikA che, kAraNa ke kAma karavAnuM che te te savA~ avasthA jANavI joIze. dezamAM sau gAmane peAtAnA sarva prakAranA prayeAjanasAdhanamAM zaktimAna karIne jUtha bAMdhavu paDaze. keTalAMka gAmaDAMnI eka maDaLI sthapAya. e mAMDaLanA mukhIe gAmanAM sA kAma karavAnI ane abhAva dUra karavAnI vyavasthA karIne maDaLane peAtAne samatha banAvI de, tyAreja svAyattazAsananI carcA dezamAM satra sAcI banI jAya. peAtAnI pAThazALA, zilpa-zikSAlaya, dharmazALA, sahakArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabanA prAdezika saMmelanamAM ApeluM bhASaNa 343 bhaMDAra, beMka vagere sthApavAne mATe temane zikSaNa, sahAyatA ane utsAha ApavAM joIze. pratyeka maMDaLa pitapitAne eka eka core bAMdhaze, tyAM maMDaLanAM kAmonI carcA thaze ne anya prakAre Amedapramoda paNa karaze. ane tyAM ja mukhIo ekaThA thaI madhyastha nImI gAmanA vivAda ne mAmalAne nikAla karaze. jamInadAra ane kheDuta jyAM sudhI pitapotAne jude mAge cAlyA jaze, tyAM sudhI temanI dazA sudharavAnI nathI. pRthvImAM cAre bAjue jUtha baMdhAI se prabaLa kArya kare che; evI sthitimAM si chuTAchuTA ekeka bhAve kAma kare te temane haMmezane mATe gulAmagIrI ne majUrI karI maravuM paDaze. samaya e AvyuM che ke ApaNuM jeTalI zakti che, te badhI eka ThekANe ekaThI karavI; amuka vyavasthAmAM bAMdhavI paDaze. ema nahi karIe te DhaLAvane mAge ApaNI nAnI nAnI zaktio ane sAdhane DhaLI jaze ane bIjA dezanAM taLAva bharI kADhaze. anna ugatAM chatAM ApaNane khAvA maLatuM nathI ane ApaNe kaye kAraNe kevI rIte marIe chIe te ApaNe jANavA paNa pAmatA nathI. Aja jene bacAvavA IcchIe chIe, tene meLavI levA paDaze. - yuropa-amerikAmAM khetInAM nAnA prakAranAM yaMtra thayAM che, ApaNe daridra hovAthI e saune upayoga karI zakatA nathI. je dareka maMDaLI ane dareka gAma ekatra thaIne pitAnI samasta jamInane ekaThI karIne khetI karavA maMDI jAya te Adhunika yaMtrone upayoga karI bahu kharca bacAvI zakAya, kAmane saraLa karI zakAya ane ghaNe lAbha meLavI zakAya. je AkhA gAmanI zeraDI eka kelumAM pIlavAnI vyavasthA thAya te tene mATe yaMtra kharIdI zakAya ne bahu lAbha karI zakAya. zaNanI khetI karanArA eka thAya te gAmamAM kothaLA vaNAtA thAya, ne badhe naphe gAmamAM rahe. govALa badhA ekaThA thAya ane ghImAkhaNa kADhe te temane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 bhArataSama lAbha thAya ne gAmane ghI sastu maLe. vaNakara ekaThA thaI maDaLa AMdhe ane peAtAnA gAmamAM nAnuM kArakhAnu kADhe, ne temAM peAtAnI majUrI Ape te puSkaLa kApaDa kADhI zake te darekane sagavaDa thAya. zaheramAM dhanavAnAnAM kArakhAnAMmAM majUrI karavA jatAM majUrAnu` manuSyatva kevI rIte naSTa thAya che, e tA sA jANe che. vaLI ApaNA dezanI sthiti ja judA prakAranI che. ApaNA samAja kuTubaprathA upara 'dhAyelA che, ApaNI gRhanIti vicalita thAya te dhamanA eka mukhya AdhAra khasI paDe ane samAjanA masthAnamAM viSane saMcAra thAya. AvI sthitinA ApaNA dezamAM, zaheramAM, kArakhAnAM sthApIne cAre bAjunAM gAmaDAMnA daridra gRhasthAne tyAM kheMcI laI javAmAM Ave, te temanI svAbhAvika avasthA bhraSTa thAya, gharathI chUTAM paDelAM strI puruSA nirAna'da kArakhAnAMekamAM kAma karatAM karatAM kevI durgatimAM DUbI jAya che enuM anumAna karavuM paNuM kaThaNa che. kArakhAnAthI kevaLa jaDa vastuonI vRddhi thAya paNa cetana mAsanA kSaya thaI jAya. e sthitimAM samAja bahu cAlI zake nahi. tethI gAmaDAMnA lAka ekaThA thaIne je yatrAne vyavahAra zakya hAya tenI sahAyatAthI tyAMja beThA kAma kare to unnati paNa thai zake ne cAre bAjuthI rakSA paNa thai zake. mAtra eTaluM ja nahi, para`tu janasAdhAraNane aikyanItimAM dIkSita karavAnA paNa eja mAtra upAya che. prAdezika sabhA upadeza ane dRSTAMtathI e rIte jo eka maMDaLI bAMdhI zake teA e dRSTAMtanI saphaLatA joine cAre dizAmAM jotajotAmAM evAM maDaLa baMdhAi jAya. evI rIte bhAratavarSanA prAntA Atmanirbhara ane vyUhabaddha thaI jAya teA bhAratavaSa~nA pradezamAM paNa kendro sthapAya ane e prAdezika kendromAMthI eka kendra samasta bhAratavaSa ne mATe paNa sthapAya, ane tyAreja bhAratavaSa nuM e sAcu` kendra thAya; nahi te paridhi jenI nizcitaja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakhanA prAdezika samelanamAM ApeluM bhASaNa 345 nathI, e te kendra kenu'? ane jemAM dezanA kAI kamanA udyAga nathI, jyAM mAtra dAvADhAvInI vAta thAya e sabhA dezanI rAjakamasabhA sAthe sahayAgI thavAnI AzA kare kayA satye ane keAnI zaktinA jore ? mile AvIne jema zALAne mArI nAkhI che, tema paradezI zAsane paNa sagraha ane savavyApI thaIne ApaNA grAmyasamAjanI sahaja vyavasthAne naSTa karI nAkhI che. dhIre dhIre pracAjananA vistAra sAthe nAnI vyavasthA jo mATI thatI jAya, tA e sArUja che, emAM kai khATuM nathI; paNa te svAbhAvika rIte vikAsa pAmatI javI joie. ApaNI je grAmyavyavasthA hatI, te nAnI hatI tApaNu ApaNI hatI; paradezI vyavasthA game eTalI mATI hAya, tepaNa te ApaNI nathI. pariNAme enAthI ApaNI zakti jaDa thaI gaI che, eTaluM ja nahi, paNa ApaNAM badhAM kAma ThIka rIte saratAM paNa nathI. peAtAnI AMkhAne AMdhaLI karIne pArakAnI AMkhe joi cAlavAnuM kadI ja managamatuM hAya nahi. eja kAraNe hAla joie chIe ke, gAmaDAMmAM ceSTAnAM kai lakSaNa dekhAtAM nathI. pahelAM jaLAzaye| hatAM, te Aja purAI gayAM che; kAraNa ke dezanuM kAma baMdha paDayuM che. gAmanAM geAcara gAmanA rakSaNa vinA cAlyAM gayAM che; devAlaye tUTI paDayAM che tenA uddhAra karavAnI zakti ApaNAmAM rahI nathI; gAmanA je paDita hatA temanA mUkha dIkarA kacerIomAM jUThI sAkSIe pUravAnA dhaMdhA lai beThA che. je dhanavAnAne ghera avasara AvatAM jAtrA bharAtI ane gAna dvArA sAhityarasa jAmatA ane dhamanI carcA thatI; te badhA dhanavAna zaheramAM cAlyA gayA che. je duLanA sahAyakA hatA, zaraNAgatanA AzrayastaMbhA hatA, durAcArIne daMDa denArA hatA temanuM sthAna peAlIsanA dArAgAe laine zuM karavA mAMDayu che e te kAIthI ajANyuM nathI. lAkahitanA kAi ucA Ada, pArakAne mATe AtmatyAganuM uMcu dRSTAnta gAmamAM have rahyuM nathI; keAi vidhini Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 bhAratadharma dhanI zakti aMdarathI kAma karI zakatI nathI, kAyadAnA kRtrima baMdhane je thAya che te thAya che. eka bIjA viruddha tarakaTI dAvA karIne gAma dArUDIAnI peThe pitAne nAkhe pitAne cIre che, ene raste caDhAvanAra koI nathI. jaMgala ugI nIkaLyAM che, meleriyA ghara karI paDyo che, dukALa pharI pharI Ave che; dukALa paDatAM AvatI phasala sudhI bacavA jeTale saMcaya karavAnuM jora rahyuM nathI. cera ke piolIsa gharamAM corI karavA pise, athavA polIsa cerInI tapAsa karavA pasI nukasAna ne apamAna kare, temAMthI gharane bacAvavA jeTaluM gAmamAM ekyajanita sAhasa nathI; tyAra pachI je khAIne zarIra baLa pAme ane roga pA che haThI jAya tenI zI dazA te juo ! ghI DabAnuM, dUdha chuM, tela kaTAeluM; je kaMI svadezI vyAdhi hatA, te saghaLA baLa upara siMhAsana jamAvIne beThA; vaLI videzI roga AvyA te atithi thaIne tenI cAre bAju vIMTAI vaLI beThA; DIsthIrIA, rAjayaphamA, TAIphoIDa e sau A lehI vinAnA hADa kaMkAla upara "ekasapleITezana"nI nIti grahaNa karI beThA che. anna nathI, svAcya nathI, AnaMda nathI, bhoso nathI, ekabIjAnI sahayogitA nathI; lAta paDatAM mAthuM namI paDe che, mRtyu AvatAM kUtarAne mate marIe chIe, anyAya thatAM adaSTane deSa kADhIe chIe ane gharamAM Apatti AvatAM devanI upara AdhAra rAkhIne besI rahIe chIe. e badhAnuM kAraNa zuM? enuM kAraNa e ke, je mULamAMthI rasa cUsavAne e mULa ja saDI gayuM che, je mATImAMthI jIvavAne mATe be rAka meLavavAne te mATIja paththara jevI kaThaNa thaI gaI che, je grAmya samAja jAtinI janmabhUmi ane AzrayasthAna te samastanAM vyavasthAbaMdhana chinnabhinna thaI gayAM che. Aja eja chinna thayelA mULavALA vRkSanI peThe navIna kALanA niya pravAhamAM kheMcAI gayAM che. bahArathI Aja parivartana AvyAne kAraNe purAtana Azraya vaparAyA vagaraja saDI jAya ane nUtana kALane upa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabanA prAdezika saMmelanamAM ApeluM bhASaNa 347 yegI kaMI nUtana vyavasthA baMdhAya nahi, tethI pUrvakALamAM bahu purAtana jAtio pRthvInA paDa uparathI ukhaDI gaI che. ApaNe paNa roja roja udAsa deSTi sAme ApaNa nItine e ja dazAe pahoMcatI dekhIzuM ? meleriyA, plega, duSkALa e saghaLuM zuM Akasmika che? sAthI bhayaMkara lakSaNa te samagra dezanI hRdayamAM saMtAyelI nirAza niSkiya vRtti che. sarvane upAya ApaNu pitAnA hAthamAM che, game te vyavasthA ApaNe karI zakIe, evo vizvAsa jyAre cAlyA jAya, jyAre koI paNa jAti kevaLa karuNabhAve kapALa upara hAtha mUke, ane nisAsA mUkI AkAza sAme tAkI rahe, tyAre sAmAnya dhakako paNa e jhIlI zake nahi, nAnA nAnA ghA paNa jotajotAmAM jherI thaI uThe; tyAre have maryo ema mAne ne sAtheja mare. paNa kALarAtri vItI gaI che, rogInI bArI e thaI prabhAtane prakAza AzA laIne aMdara Ave che; Aja ApaNe dezane zikSita bhadravarga-je Aja sudhI sukhaduHkhamAM janasAdhAraNanA saMgI ane sahAya hatA ane Aja je bhadratA ane zikSAnA vilAsane vaza thaI vicAramAM, bhASAmAM, bhAvamAM AcAramAM, karmamAM sarva viSayamAM janasAdhAraNathI kevaLa dUra cAlyA jaIe chIe tevA-ApaNe vaLI pAchuM ekavAra uccanIca sarvanI sAthe maMgaLa saMbaMdhe maLavuM paDaze ane sAmAjika asAmaMjasyanI bhayaMkara vipadamAMthI dezanA bhaviSyanuM rakSaNa karavuM joIze. ApaNuM zaktine dezanA kalyANamAM ane dezanI zaktine ApaNuM karmamAM jegavavAne vakhata ja rAja cAlyA jAya che. jeo svabhAvathIja eka che, temanAmAM vAMdhA paDI je eka lehI eka prANamAM vagaravAMdhe saMcarI na zake te saMghAtika vyAdhi janme; e vyAdhithI ja ApaNe Aja maravA paDyA chIe. pRthvImAM Aja so ekayabaMdhane baMdhAya che, ApaNeja mAtra sarva dizAmAM vIkharAyelA paDayA chIe. ApaNe zI rIte TakI zakIzuM? ApaNI cetanA, jAtinAM sarva aMgamAM-sarvatra prasarI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 bhAratadhama nathI. ApaNI vedanAnuM jJAna atizaya pramANamAM kevaLa zaheramAM ane kevaLa ziSTa samAjamAMja gherAI rahyuM che; enuM eka pramANa jIe. svadezI udyAga te zaheranI zikSita maDaLIja calAve che, paNa dezanA meTA bhAgane tA enI khakhara paNa nathI. je vipamAM paDayA che te keNu ? jagaLa paththara chAtI upara mUkavA e eka prakArane da Dividha che evuM rUpaka kathAmAM sAMbhaLyu' che. vartamAna rAjyazAsanamAM rUpaka kathAnA e jagaLa paththara myuniTiva peAlIsanuM vAstava rUpa dharI Avye che. paNa e paththara asahAya gAmaDAM upara paDayeA che, enA dabANathI ApaNA sarvAMnI chAtI dakhAtI nathI zuM ? aMgALA dezanI chAtI uparane e bhAra ApaNe sarve maLIne samAnabhAge vaheMcI laine vedanAne samAna karI nahi laizuM ? svadezI pracAra jo aparAdha hoya teA myuniTiva peAlIsanA khanA bhAra paNa ApaNe sarva aparAdhIoe maLIne vahecI levA joie. e vedanA jo sava agALAnI sAmagrI thaze, te e vedanAja lAgaze nahi, Anada lAgaze. e ja kAraNe dezanA jamInadArA prati mArI prAthanA che ke, baMgALAnAM gAmaDAMnI aMdara prANa saMcAra karavAne teo udyAgI nahi thAya teA kAma kadI sArI rIte nahi thai zake. gAmaDAM sacetana thaI peAtAnI zakti pAte anubhave te jamInadAranA adhikAra ane svArthane hAni pahAMce evI za`kA kAine thAya; paNa eka pakSane duLa karI peAtAnA svecchAcAranI zaktine mAtra vizrvarahita karI rAkhavI ane DAinAmAiTane chAtInA aMdaranA gajavAmAM laIne pharavu e e ekaja vAta che. eka divasa pralayaasra vimukha thaine astradhArIne ja haze. raiyatane evI samaLa ane zikSita karI rAkhavI joie ke jethI IcchA thAya chatAM paNa temanA upara anyAya karavAnuM mana paNa jamInadArane thAya nahi. jamInadAra zu vANiyAnI peThe kevaLa dInabhAve levAnA mArga ja sarva prakAre khullA rAkha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabanA prAdezika saMmelanamAM ApeluM bhASaNa 349 ze ? paNa sAthe sAthe udArabhAve svArtha tyAga karavAne saMbaMdha jatana karIne sAcavaze nahi te AtmasaMmAna rAkhaze kevI rIte? rAjahATamAM upAdhi kharIdatI veLAe te e nukasAnane nukasAna mAnatuM nathI ne ? paraMtu kharA rAjA thavAne eka mAtra svAbhAvika adhikAra te che, tenI prajA pAse. te bahu lekane prabhu che, badhu che, rakSaka che, bahu lekane maMgaLakartA che, pRthvImAM AvaDuM moTuM uccapada meLavIne e padanI javAbadArInuM rakSaNa nahi kare ? ema na mAnaze ke, dara besIne paisA nAkhavAthI raiyatanuM bhaluM karI zakAze. e saMbaMdhe eka vAta yAda rAkhavI paDaze. eka vakhate jamInadAranI khabara levA huM bahAragAma gaye hatuM. tyAM sAMbhaLyuM ke, polIsanA eka uMcA adhikArIe gAmanA mAchIonuM ghaNuM nukasAna karyuM ne pachI polIsa tapAsane bahAne e gAmanA gRhasthAnA gharamAM paNa azAnti karI mUkI. meM duHkhI mAchIone belAvIne kahyuM ke, tame e gunegAra adhikArInI sAme divAnI ke phejadArI, ruce tevI phariyAda karI; huM kalakattAthI moTe vakIla lAvI kesa calAvIza. teoe hAtha joDI kahyuM ke, phariyAda jItavAmAM ya lAbha che ? polIsanI viruddha ubhA rahI ame gAmamAM rahIe kayAM ? ' vicArI joyuM ke vAta kharI che, dubaLa leka jIte toya hAryA. astracikitsA camatkAra che, paNa kSINaregI to e cikitsAne sahI paNa na zake ane cikitsA pUrI thatA pahelAM marI jAya. te upara meM vAraMvAra vicAra karyA ne chevaTe e nirNaya upara AvyuM ke, bIjuM kaI dAna te dAna nathI, zaktidAna eja kharuM dAna che. eka kathA che-eka bakarInuM baccuM eka vAra brahmAnI pAse gayuM ne AMkhamAM AMsu lAvI bAhyuM ke "bhagavan! tamArI pRthvImAM sau koI mane khAvAnI kema IcchA kare che?" brahmAe uttara dIdhuM ke "bApu! bIjAne zAne deSa bhA. 30 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadhAma ~ ~~ ~ de che? tAro cahere dekhIne mane paNa tane khAI javAnI IcchA thaI jAya che. " pRthvImAM azaktane nyAya maLe, rakSaNa maLe evI vyavasthA te devatA paNa karI zake nahi. bhAratanI maMtrasabhAthI laIne pArlAmenTa sudhI mAthuM khaMjavALatA rakhaDI mare, paNa ethI kaMI vaLe nahi. sAdhu IcchA ahI azakta che. dubaLatAnI saMgatathI kAyade paNa durbaLa thaI jAya, polIsa tene bhayarUpa thaI paDe ane jene rakSaNakartA kahI dAve karIe chIe, te pite ja polIsane dharmane bApa thaIne ubhuM rahe. bIjI bAjue prajAnI dubaLatA TALavI e ApaNA rAjakartAonI vartamAna rAjanItinI viruddha che. polIsa kamIzanamAM besI eka divasa dharma buddhine jere jeNe pilIsane atyAcArI kahI kaDavAM veNa kahyAM hatAM, teNe ja lATa sAhebanI gAdI upara besIne kamabuddhine jere eja polIsanA viSadaMtane jarA AghAta lAgatAM asahya vedanAthI AMsu varSAvyAM. tenuM kAraNa bIjuM kaMI paNa nahi, paraMtu bIjAnA hAthamAMthI durbaLanI rakSA karavA jatAM e pitAnA catumukhane mATe paNa kaMIka sapta thaI jaze e zaMkA tenA peTamAMthI khasatI nathI. tevA sudhAravA mATe dezanA jamInadArane kahuM chuM ke, hatabhAgya raiyatane pArakAnA hAthamAMthI ane pitAnA hAthamAMthI choDAvavA gya rIte zikSita, sustha ane zaktizALI karaze nahi te kAyade ke anukULa rAjazakti emanuM rakSaNa nahi karI zake. emane dekhIne saunI jIbha saLavaLe che. e rIte dezanA moTA bhAganA lekane je jamInadAra, mahAjana, polIsa, mukI ne nyAyakhAtAnA loka, jene phAve te mArI jAya ke mArI zake, tyAre dezanA lekane mANasa thatAM na zIkhavAya te rAjA thatAM zI rIte zIkhavAze ? aMte, vartamAnakALamAM ApaNe dezane je sarva daDha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabanA prAdezika saMmelanamAM ApeluM bhASaNa 354 niSTha yuvake samasta saMkaTane uvekhI svadezahitane mATe sva2chAtrata dhAraNa kare che te seve A sabhAmAM samasta baMgadezanA AzIrvAda pAme ! raktavarNa prabhAte tame ja sAthI vahelA jAgyA che ane aneka duHkha veThyAM che. tamArA e. pauruSane nAda mAtra vAjhuMjhArathI prakaTa thatuM nathI, paNa tRSNAtura dezamAM karuNuvarSaNathI premanAM vAdaLAM eNe kheMcI ANyAM che. sarvee jemanI avajJA karI che, apamAna sahavAne jemane abhyAsa paDI gayA che, jemanI sagavaDane mATe keI jarA sarakhuM potAne sthAnethI hAlyuM nathI, gharanI bahAra jemaNe kadI koInI pAsethI AzA rAkhI jANuM nathI, teo Aja tamArA kalyANane arthe dezanAM bALakane bhAI kahetAM zIkhyA che. tamArI zakti Aja jyAre prItimAM vikAsa pAmI uThI che, tyAre pASANa gaLI jaze, marubhUmi lIlIchama thaI uThaze, bhagavAna have ApaNuM upara aprasanna rahI zakaze nahi. tame bhagIrathanI peThe tapasyA karIne rudradevanI jaTAmAMthI Aje premanI gaMgA ANuM che; enA prabaLa puNya pravAhane iMdrane airAvata paNa vyathA daI zakaze nahi, ane enA sparzamAtrathI pUrvapuruSane bhasmazazi saMjIvita thaI uThaze. he taruNateje uddIpta, bhAratavidhAtAnA dUtajane! Aja tamane jayadhvani karIne e nivedana karuM chuM ke, adayoga kevaLa eka divasane nathI. svadezanA asahAya, anAtha leka je vaMcita, pIDita ane bhayabhIta che, te kevaLa kaI vizeSa sthAne vA vizeSa kAraNe nathI, ane temane mAtra tamArI pitAnI zaktithI bacAvI levAze evI durAzA karatA nA. jenAthI bane ane jyAM bane tyAM tame eka eka gAmane bhAra mAthe le ne tyAM jaIne rahe. gAmane vyavasthAbaddha kare; zikSaNa Ape; khetI, zilpa ane gAmanI vyavahAra sAmagrI saMbaMdhe navA navA prayatna kare; gAmaDAnA lokanAM ghara jethI svaccha, svAthyakara ane suMdara bane te utsAha lokamAM prere; ane jethI te ekaThA maLI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara bhAratadhama ne gAmanAM saiA kAma karI zake evI vidhi pedA kare ! e kAmamAM khyAtinI AzA rAkhatA nahi, eTaluM ja nahi paNa gAmaDAnA loke| kRtajJatAnA badalAmAM tamArA kAmamAM avizvAsa lAvaze ane vighna nAkhaze, e badhuM tamAre gaLe utArI javuM joize. ethI phreAdha na karazo,vireAdha na karaze, brUma na pADazo; kevaLa dhaiya, prema ane tapasyA-manamAM mAtra eTalI ja pratijJA lejo ke, dezamAM jee sAthI vadhAre duHkhI che temanA duHkhamAM bhAga laine e duHkhanA mULane ukheDavA mATe samasta jIvana samapIza. avALA dezanI prAMtika pariSad jo khaMgALA dezanA jIllA jIllAmAM AvI prAdezika sabhAe sthApI tenu pASaNa karavAne bhAra mAthe le ane e prAdezika sabhA gAmaDe gAmaDe peAtAnI phaLavAna ane chAyAprada zAkhAprazAkhAe vistArI de, tAja svadeza prati ApaNA adhikAra janme ane svadezanA sarvAMgamAMthI vividha dhamanIo vaDe jIvanasaMcAra thAya. e jIvanasa'cArane khaLe kAMgresa dezanA dhaDakatA miDasvarUpe mama padArtha banI bhAratavaSa~nI chAtImAM sthAna pAme. sabhApatine A sthAnethI sabhAnA kAryakrama saMbaMdhe huM kaI khelyA nathI. dezanuM samasta kAya kaye lakSya cAlavuM joie, tenAM mULatattvaja kaMIka dekhADayAM che. TukAmAM pharI e kahI jAuM chuMH-- prathama te vata mAna kALanI prakRti sAthe ApaNA dezanI avasthAnuM sAmaMjasya karI nahi zakIzuM, te ApaNA vinAza thaze. jUthe badhAvuM, vyUhabaddhatA, AgenAijhezana e vartamAnakALanI prakRti che. samasta mahAguNe! hAvA chatAM vyUhanI sAme kevaLa samUha Aja kazuM karI zakaze nahi. mATe gAmegAme ApaNAmAM je vicchinnatA, je mRtyulakSaNa dekhAya che te TALIne vyavasthAkhaddha thaI javuM joize. bIjI, ApaNI cetanA jAtikalevaramAM satra ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThanA prAdezika samelanamAM ApeluM bhASaNa 353 paheAMcatI nathI. tethI svAbhAvika rIteja ApaNI ceSTAne pariNAme eka sthAna puSTa thAya che ne bIjI kSINa rahe che. janasamAjanI sAthe zikSita samAjanA judI judI rIte viccheda hAvAthI jAtinuM aikya sAcI rIte sadhAtuM nathI. e aiya mAtra upadezathI ke mAtra AleAcanAthI kai rIte sAdhI zakAze nahi. zikSita samAjamAM peAtAnI ka ceSTA prasAre tyAreja ApaNA prANanA joga pote ja ajANye satra saMcarI jaze. sarvasAdhAraNane ekatra AkaSI eka moTI kamanyavasthA ghaDI kADhavI heAya te zikSita samAje potAmAMnA virAdha dUra karavAja joie, nahi teA saM kaI asavita che. matabheda te ApaNAmAM che ja, raheze ja ane rahevA ja joie. paNa dUranI vArtAne dUra rAkhIne, tarkanA viSayane ta sabhAmAM rAkhIne, samasta dezane vinAza ane vacce4nA hAthamAMthI cheDAvavA mATe sava matanA leAkAe Aje ja-atyAre ja kane druma mAge yAtrA karavA nIkaLavuM paDaze, e samagye matabheda cAlI zake nahi. jo e matabheda raheze, teA kaSTanI sAthe jANavu paDaze ke, dezanI A je sAMghAtika dazA AvI paDI che te ApaNe AMkhe jovA chatAM joI zakatA nathI; athavA e sAMdhAtika dazAnuM sauthI bhU'Du. lakSaNa-nairAzyanI udAsInatA-ApaNane durArAgyarUpe pakaDI beThu che. bhAie ! jagatanA je samasta kakSetramAM mAnavajAtie pAtAnA mahAsvarUpane parama duHkha ane tyAgarUpe prakaTa karI dIdhuM che, te udAra unmukta bhUmimAM Aja ApaNA cittane sthApIzu'; je samasta mahApuruSa! dIkALanI kaThAra sAdhanA dvArA svajAtine siddhine mAge upADI gayA che, temane Aje mana ane AMkhanI sAme rAkhIne praNAma karIzuM, ane ema thaze te Aja je mahAsabhAmAM aMgadezanI AkAMkSA peAtAnI saphaLatAne mATe dezanA leAkanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 bhAratadharma sAme joi rahI che; tenuM kama yathAtha bhAve sa'panna thaze. nahi te vAtavAtamAM kalaha karatAM ne tethI peAtAne bhUlI jatAM vAra keTalI ? game te vyaktigata kalaha thaze ke game te uddezanA mAgamAM kAMTA patharAze ane daLanA abhimAne ja koi rIte vijaya karavAmAM svadezanA jaya che ema bhUla karI besIzu. ApaNe eka eka kALanA leAka kALanA aMta sAthe kayAMya cAlyA jaIzuM, kayAM ya jaze ApaNI A badhI kSudratA, mAna-abhimAna, tarka-vitarka ane virodha. paNa vidhAtAnA gUDha hAtha ApaNAM jIvanakane nakkI dhIre dhIre thare thare AkAra Apaze ane ApaNA dezane upara leze, AjanI dInatAhInatAnI vacce thaine caLakatA, e vAdaLAM vinAnA prakAzita bhaviSyanA abhyudayane ApaNI sAme pratyakSa kare, evuM ApaNA pAtragaNa gaiAravathI khele ke e samasta ApaNuM che, e samasta ApaNe ghaDayuM che. ApaNAM khetarane ApaNe lIlAMchama karyAM che, jaLAzayAne nima`La karyAM che, ApaNA vAyune zuddha ne nIrAga banAvyeA che, vidyAne vistArI che ane cittane nirbhaya karyu che; eTalI zakaze ke, A amAre parama suMdara deza, A sujalA, sukalA, malayaja zItalA mAtRbhUmi; jJAne kame dharma pratiSThita, vIye vidhuta jAtIya samAja e amArI ja kIti -je dize joie te samasta amArI ciMtAthI, ceSTAthI ane prANathI paripUrNa AnandagAnathI mukharita ane nUtana nUtana AzApathanA yAtrIonA aNuthAkyA padabhArathI kampamAna. Isa 1908 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25- sAco upAya khArisAlathI vizvAsapAtra samAcAra maLyA che ke, AjakAla vilAyatI mIThA karatAM gAmaThI mIThuM sastuM maLe che, chatAM ce tyAMnA musalamAnA vadhAre paisA ApIne paNa vilAyatI mIThuM khAya che. samAcAra meAkalanAra kahe che ke, tyAMnA musalamAnA AjakAla sagavaDanA vicAra karIne vilAyatI kApaDa ke mIThuM* kharIdatA nathI; mAtra te jIda kare che. aneka sthaLe nAmazUdramAM paNa evI ghaTanAe mana vAnA samAcAra AvyA che. bhAgalAnA prasaMgathI krodhe bharAine ApaNe evuM paNa lIdhuM ke, dezane vilAyatI kApaDa cheDAvIzuM; ethI mATI ane dUranI vAta ApaNe vicArI nathI. jo pUche! ke ethI meATI vAta kayI hAI zake ? tenA uttaramAM huM kahIza ke, khagALA dezanA be bhAga karavAthI je muzkelInuM kAraNa AvI paDayuM che te kAraNa prANapaNe dUra karavAnI prANapaNe ceSTA karavI; paraMtu tenI AgaLa krodha karavA nakAmA che. pATI zanathI ApaNane mukhya muzkelI kayI AvI? A vAtanA ApaNe ghaNI vAra vicAra karI joyA che. ApaNA manamAM evI dhAraNA che ke, e taraph khyAla karIneja sarakAre agALAne pUrva ane apUrva evA e bhAgamAM vaheMcI nAkhyA che maganA bhaga karI nAkhyA che. ma'gALAnA pUrva bhAgamAM musalamAnAnI sakhyA vadhAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 bhAratadharma che. dharmagata ane samAjagata kAraNe musalamAnamAM hindue karatAM aiya vadhAre che. tethI karIne zaktinuM mukhya sAdhana temanI aMdara raheluM che. e musalamAnone kaMI bhAga bhASA, sAhitya, zikSA vagerene kAraNe hiMduo sAthe aneka aMze baMdhAyela che. je baMgALAnA mukhya hinduo ane mukhya musalamAne eka vAra be bhAge vahecAI jAya, to dhIre dhIre hindu-musalamAnanAM sarva baMdhana sahajamAM zithila banI jAya. nakazAmAM lITI dee hinduthI hindune judo pADI zakAya nahi. kAraNa ke baMgALI hindumAM sAmAjika aikaya che. paNa hindu ane musalamAnamAM bheda rahI gaye che; bheda keTalo che te baMne paraspara pAsapAse che eTalA ja uparathI pratyakSabhAve anubhavI zakAya nahi; baMne pakSa eka rIte te maLI gayA hatA. paNa je bheda che tene rAjA je prayatna karIne vadhAravA cAhe ane be praznane yathAsaMbhava svataMtra karI nAkhe te dhIre dhIre hindumusalamAna dUra thatA jAya ane parasparamAM ISyavidveSanI tIvratA vadhe emAM kaMI saMdeha nathI. asala vAta e che ke, ApaNA durbhAgye dezamAM bheda ubho kare e kaMI kaThaNa nathI; milana karAvavuM eja kaThaNa che. bihArIo baMgALInA pADozI che ane baMgALIo bahu divasathI bihArIonI sAthe maLIne kArabhAra kare che; paNa baMgALIonI sAthe bihArIonuM ekamana nathI e vAta bihAravAsI baMgALI mAtra jANe che. zithila uDiyAe baMgALIothI pitAne saMpUrNa svataMtra karavAne daMDe khaDe karavA utsuka che, ane AsAmIonI paNa e ja avasthA che. tethI uDiyA, AsAma, bihAra ane baMgALAne eka karI ApaNe je dezane bahu divasathI baMgALA deza mAnatA AvyA chIe tenA sarva rahevAsIo pitAne baMgALI mAnavAne kadI svIkAra karatA nathI ane baMgALI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAco upAya 3pa7 paNa bihArIne, uDiyAne ke AsAmIne pitAnA karI levAnA kadI prayatna karatA nathI, paNa temane pitAnAthI halakA mAnI-avajJA karI duHkhI kare che. AthI baMgALAmAM je bhAganA leka pitAne baMgALI kahe che te bhAga bahu moTe nathI, ane temAM paNa je bhAga phaLaphUla vaDe lIle, dhanadhAnyathI pUre, jyAMnA leka zarIre baLavAna, mane teja, maleriyA ane duSkALe jemanA prANane sArabhAga cusAI gaye nathI e bhAgamAM musalamAna vadhAre che; e bhAgamAM musalamAnonI saMkhyA varSe varSo vacce jAya che, tyAre hindunI divase divase ghaTaye jAya che. evI sthitimAM A baMgALIonA baMgALAnA je evI rIte bhAga karI nAkhavAmAM Ave ke jethI musalamAna baMgALA ane hindu baMgALa eka rIte tUTI jAya te baMgALA je khaMDita deza bhAratavarSamAM eka paNa haze nahi. eve samaye baMgavibhAgane mATe ApaNe agreja rAjanI sAme game eTale kodha karIe ane e krodha prakaTa karavAne vilAyatIne tyAga ApaNe mATe game eTalo Avazyaka hoya, paNa enA karatAM paNa moTuM kartavya ApaNuM kayuM hatuM? rAjAe karelA vibhAgathI ApaNe potAnAmAM vibhAga na thAya evI vyavasthA karavA ApaNe pote prayatna karavA. e tarapha daSTi na karatAM ApaNe bahiSkAranA vyApArane evuM ekamAtra kartavya mAnI beThA ke game te prakAre e bahiSkArane vijayI banAvavA taiyAra thayA, ane tene vijayI banAvavAne ApaNe evA jorathI jIda pakaDI ke baMgavibhAganA je pariNAmathI DarIne ApaNe tene mahAroga kahetA hatA, teja pariNAmane ApaNe AgaLa dharIne sahAyatA ApI. ApaNe dheya beI besIne sAdhAraNa IcchA-anichAne, agavaDa-sagavaDane vicAra mAtra karyA vinA vilAyatI kApaDano ane mIThAne bahiSkAra karavA jatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 bhAratadhAma bIjI koI vAte sArA narasAne vicAra karavAnI IcchA paNa na karI. pachI te lekanI saMmati meLavI levAmAM thate vilaMba paNa ApaNe sahana karI na zakyA, aMgrejane hAthe tenuM karmaphaLa dekhADavA mATe AkuLa thaI gayA. e saMbadhe ApaNe pariNAme dezanA nIcenA varganA lekanI IcchA ane sagavaDane kacaDI nAkhavAnI sthiti karI mUkI, e vAta svIkAratAM sAruM te lAgatuM nathI ja, paNa vAta khoTI che ema paNa kahI zakatuM nathI. enuM phaLa e thayuM che ke, vAsanAnI ati ugratA vaDe ApaNe pitAnIja ceSTAthI dezanA eka daLane ApaNuM viruddha khaDuM karyuM che. temane ApaNuM marajI pramANe keTale sudhI kApaDa paherAvI zakyA e te huM jANatuM nathI, paNa temanuM mana te ApaNe beIja beThA. aMgrejanI sAthe zatrutA karavAthI ApaNe keTalA kRtakArya thayA chIe e te huM kahI zakatuM nathI; paNa dezanI aMdara zatrutA jagAvI dIdhI che, emAM te saMdeha mAtra nathI. ApaNe sarva sthAne musalamAna ane nIcenA varganA hinduone aDacaNamAM nAkhIne virodha jagADI mUkyA che, e vAta sAcI che- eTale sudhI ke jeo bAyakoTanA kalyANathI ghaNe lAbha pAmyA che, te paNa ApaNI viruddha paDyA che enAM paNa pramANa che. enuM kAraNa ke, ApaNe kAmamAM pravRtta thatA pahelAM ane sAthe sAthe emanAM mana meLavI lIdhAM nahimana meLavI levAnA prayatna paNa karyA nahi, ApaNuM uparane emane avizvAsa paNa dUra karyo nahi. ApaNe emane ApaNu mata pramANe calAvavAnI ane kAme lagADavAnI ceSTA karI che, paNa emane pAse lIdhA nathI. eTalA mATe akasamAt eka divasa emanA gharanI pAse jaIne emane DhaLI uThADayA; tyAre teo saMdeha ane virodha karI jAgI UThayA. emane potAnA karI lIdhA vinA emanI pAsethI AtmIyatAne dAvo karyo che, ane je utpAta leka kaI rIte sahana karI zake nahi, te utpAta vaDe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aA upAya emane pahelAM karatAM paNa dUra ThelI mUkyA che. ATalA divasa pachI ApaNA vakatAo aMgrejI sabhAnAM pleTaphorma cheDI dezanA sAdhAraNa lekane bAraNe AvI ubhA. dezanA lekanA manamAM prazna uTha -A zuM akasmAtuM? amAre mATe bAbuleka ATalA vyAkuLa kema? sAcI vAta te e che ke, e lekane mATe pahelAM paNa ApaNuM mAthuM dukhatuM na hatuM, Aje paNa eTaluM badhuM dukhatuM nathI. ApaNe e vAta manamAM laIne emanI pAse jatA nahi ke "dezI kApaDa paheravAthI tamAruM bhaluM thAya. amane divase khAvA bhAvatuM nathI, rAtre uMgha AvatI nathI." ApaNe to ema belatA jatA ke "aMgrejane jabda karavA IcchIe chIe, paNa tame amArI sAthe bhaLe nahi te bahiSkAra saMpUrNa rIte thAya nahi. eTalA mATe nukasAna veThIne paNa tamAre dezI kApaDa paheravuM joIze." jenA maMgaLa mATe kadI vicAra ke ceSTA karI nathI, jemane potAnA gaNuM kadI pAse kheMcyA nathI, jenA upara barAbara azraddhAja rAkhI che, temane nukasAnane svIkAra karAvatI vakhate bhAI kahIne bolAvIe, te teo kharA manathI javAba Ape e saMbhava nathI. javAba maLe nahi, tyAre rAga karIe. manamAM ema thAya che ke, jene kadI lAvyA nathI, temane Aje ATale Adara karIne lAvIe chIe te paNa vaza thatA nathI ! ulaTuM emane ghamaMDa vadhI gayela che. jeo upara che, je pitAne zreSTha mAne che, temane nIcenA loka saMbaMdhe evI adhIrAI thAya che. azraddhAne kAraNe mAnavaprakRtinI sAthe temane aparicaya rahe. aMgreja paNa eja kAraNathI ApaNI sAthe koI abhiprAyasAdhanamAM vAMdhe paDe te kAryakAraNane kaMI vicAra karyA vinA krodha karI uThe che. ApaNe nIce chIe, eTale uparavALAnI icchAne ApaNI IcchA dvArA atyaMta svAbhAvika kAraNe paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratadharma bAdha AvI paDe, te ene vinAkAraNa spardhA mAnI levAya. mayamanasiMga vagere sthAne ApaNuM vaktAo jyAre musalamAna kheDutanuM citta AkaSI zakyA nahi, tyAre teo atyaMta krodha karavA lAgyA. e vAtane te emaNe vicAra paNa na karyo ke, ApaNe musalamAnanA athavA ApaNA dezanA janasAdhAraNanA yathArtha hitaiSI chIe tenuM kazuM pramANa keI divasa ApyuM nathI, tethI teo ApaNI hitaSitA upara saMdeha lAve to emane jarAye deSa nathI. bhAInI sAthe bhAI ubhuM rahIne duHkha sahana kare paNa bhAI kahIne eka jaNa akasmAt AvIne ubhuM rahe ke tarata ja tene keI gharane khUNe kADhI Ape ema te bane nahi. ApaNe dezanA sAdhAraNa lokanA bhAI chIe evuM te e sAdhAraNa leka jANatA nathI ane ApaNA manamAM paNa temanA pratine bhrAtRbhAva ApaNuM vyavahAramAM atyaMta jAgrata bhAve che evAM pramANa dekhAyAM nathI. pahelAM ja kahyuM che tema sAcI vAta to e che ke, aMgrejanI upara rAga karIne ja ApaNe dezanA loka tarapha chUTayA chIe, emanA upara vahAla AvavAthI nahi. evI sthitimAM "bhAI" zabda ApaNuM kaMThamAM bahu suMdara sUra ApatuM nathI. je kaDaka sUra bIjA badhA sUrane dabAvI bahAra nIkaLe che te bIjA pratinA vidveSane che. ApaNA dezanA zikSita leke janmabhUmine uddezIne mA zabdane avAja kare che. e zabdathI ApaNuM hRdayane Avega evo jAgI uThe che ke, dezamAM ApaNe mAnI sAcI bhAvanA sthApatA nathI, ene vicAra paNa karatA nathI. ApaNe te vicArIe chIe ke, gAna dvArA, kevaLa bhAnmAda dvArA mAM samasta dezanI madhye thaI uThI che. eTalA mATe dezane sAdhAraNa samAja je svadezamAM mAne anubhava nA kare te ApaNe paiyane choDI daI mAnI laIe chIe ke, game te teo jANI joIne AMdhaLA bane che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 vaja * mA che nehi, zake ke game te ApaNe zatrupakSa tene mAtRvidrohI thavA uzkere che. paNa ApaNe ja mAne dezamAM pratiSThita karI nathI e aparAdha ApaNe kaI rIte mAthe levA rAjI nathI. vidyAthIne mAstara viSaya barAbara samajAve nahi, samajAvavAnI tenI zakti paNa nathI, ane vidyAthI jyAre bhaNI zake nahi tyAre tenA upara rAga karIne tene mAravA le enA jevI A vAta che. ApaNe ja dezanA sAdhAraNa lokane dUra rAkhyA che, ane prajanana samaye ApaNe rAga karIe chIe ke teo dUra rahe che. aMte je ApaNe sAthe svAbhAvika kAraNe joga daI zakatA nathI, jemAM aneka kALathI barAbara je mAge cAlyA Ave che te ne te mArge abhyAsathI cAlyA jAya che ne akasmAt aMgrejI bhaNelA bAbuonI vAtathI pitAne purAtana mAga cheDI devAnI IcchA karatA nathI, temanA upara ApaNe baLAtkAra karIe chIe-temane ApaNe mAge lAvavA jIda pakaDIe chIe. ApaNe pote ema samajI beThA chIe ke, jeo Atmahita samajatA nathI, temane baLapUrvaka Atmahite calAvavA joIze. ApaNuM durbhAgya che ke, ApaNe svAdhInatA te joIe che, paNa svAdhInatA upara aMtarathI vizvAsa karatA nathI. manuSyanI buddhivRtti upara zraddhA rAkhavA jeTaluM ApaNane dheya nathIApaNe bhaya dekhADIne temanI buddhine utAvaLI calAvavAnI ceSTA karIe chIe. pitRpuruSa narake jaze e bhaya, hajAma ane bebI baMdha karavAnuM zAsana, gharamAM devatA mUkavAno prayAga ke raste pakaDI ThekavAne bhaya-e sau dAsavRttine aMtaramAM cirasthAyI karI devAnA upAya che; kAma karavAmAMthI bacI javAne mATe ApaNe jyAre A sarva upAya laIe chIe, tyAre sAbita thAya che ke, buddhi ane AcaraNanI svAdhInatA mANasanuM kevuM amUlya dhana che te ApaNe jANatA nathI. ApaNe ema mAnI besIe chIe ke, ApaNuM peThe ja sau cAle emAM bhA. 31 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat e che, tenI buddhi bhaya dekhADI www.umaragyanbhandar.com Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 bhAratadharma ja temanuM sAcuM bhaluM che, tethI sau je ema na cAle te temaNe potAnI bhUla bhAgIne ema cAlavuM joIze athavA tema na kare te sauthI sahele upAya jabaradastI ! bahiSkAranI jIdamAM paDIne e sarva TuMkA mArga laIne hitabuddhinA mULamAM ghA karyo che emAM kaI saMdeha nathI. thoDAja divasa upara bahAragAmane eka kAgaLa maLe che te uparathI jaNAya che ke, tyAMnA eka bajAranA lekane evI noTIsa maLI che ke je teo vilAyatI mAla cheDI daI dezI mAla nahi kharIdI lAve te amuka vakhata vItyA pachI bajAramAM Aga lAgaze. sAthe sAthe tyAMnA ane pAsenA jamInadAronA vahIvaTadAranAM khUna karavAne bhaya dekhADyo che. evI neTI maLyA pachI koI koI sthaLe Age lAgI paNa che. Aja sudhI jera karIne paradezI mAla Avate aTakAvavAnA prayatna thayA che, ane kharIdanArane baLapUrvaka vilAyatI mAla kharIdatAM aTakAvyA che. dhIre dhIre e utsAha bajAramAM Aga lagADavA ane mANasa mAravA sudhI te pahoMcI gayo che. duHkhanI vAta te e che ke, evA utpAtane ApaNA dezanA aneka bhadraka Aja paNa anyAyarUpa mAnavA nA pADe che. teoe nakkI karyuM che ke, dezanA hitane mATe e upadrava kare paDe. enI sAme nyAyadharmanI vAto karavI mithyA che; teo belaze ke, mAtRbhUminA maMgaLane mATe je karavAmAM Ave te adharma hoI zake nahi. paNa adharma dvArA mAtRbhUminuM maMgaLa kadI paNa thaze nahi e vAta vimukha buddhinI pAse vAraMvAra karavI paDaze. bajAramAM Aga lagADIne ane IcchA vinAnA lekanAM mAthAM bhAgIne je ApaNe vilAyatI kApaDa cheDAvI kaMI lokane dezI kApaDa paherAvIzuM, te temane mAtra bahArathI dezI banAvI temanA aMtaHkaraNane svadezInI viruddha hame Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAco upAya 363 zane mATe vidrohI nahi banAvI mUkIe? dezane je saMpradAya svadezInA pracAranuM vrata leI beThe che, temanA viruddha e lekane dveSa cirasthAyI nahi thAya ? AvI ghaTanA banI nathI? "vipa-ApadamAM, sukhadukhamAM jeo amArA upara sneha karatA nathI, sAmAjika vyavahAramAM jeo amane pazu karatAM paNa vadhAre tiraskAra Ape che, teo Aja kApaDa paheravA ke koNa jANe bIjA koI hetue amArA upara jabaradastI kare che, e ame sahana karIzuM nahi." evI asahiSNutA dezanA nIcenA varganA musalamAna ane nAmazadromAM jAgI nathI uThI? teo jera karIne paNa-e te zuM, hAni khamIne paNa--paradezI sAmagrI vApare che. mATeja huM kahuM chuM ke, vilAyatI vastu vAparavI eja dezanuM parama ahita nathI, gharabhaMganA jevuM moTuM ahita bIjuM kazuM hoI zake nahi. dezane eka pakSa prabaLa thaI bIjA kSINa pakSane kevaLa mAtra jora vaDe dAsanI peThe sAMkaLe jakaDI de enA jevI IjhahAni bIjI kaI hoI zake nahi. evuM kahIne, vaMde mAtarama maMtra uccAryo mAtAnI vaMdanA karI zakAze nahi. dezanA lokane mukhe bhAI kahI, bhrAtRvidroha karAze. gaLuM DAbIne pakaDI rAkhavAthI milana thAya nA, bhaya dekhADIne ane vartamAnapatromAM gaMdI gALe daIne matavirodhane teDavAthI jAtIya aikya thAya nA. e sarva praNAlI dAsatvanI praNAlI. evI rIte upadravane dezahitane upAya jeo mAne che, teo svajAtinI lajajAkara hInatA ja prakaTa kare che, ane e prakAre utpAta karIne jemane herAna karavAmAM Ave, temane paNa e rIte hInatAnI dIkSA devAmAM Ave che. vartamAnapatramAM eka divasa vAMcyuM hatuM ke, molIne jyAre kahevAmAM AvyuM ke, prAcya loka kaI prakAre sulehanA adhikAranuM mUlya samajatA nathI, teo te jerane ja mAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 bhArata o che, tyAre teNe kahyuM ke, ema hAi zake, paNa ApaNe te prAcya nathI, pAzcAtya chIe. e vAMcIne manamAM AkSepanA edha thayA. AkSepanuM kAraNa e ke, ApaNA vyavahAramAM ApaNe prAmyanI viruddhanA e mahAna aparAdhanuM samarthana karI zakIe chIe. bIjAne jorathI harAvavAne ApaNI marajI mujaba calAvIzu evI ati hInabuddhine ApaNe kAi rIte che|DavA icchatA nathI. jyAM ApaNe meDhethI svAdhInatAne IcchIe, tyAM ApaNe peAtAnuM kartavya bIjAnI upara baLathI nAkhavAnI pravRttine ochI karI zakatA nathI. temanA upara jora nahi karIe te temanuM ma gaLa thaze nahi, tethI game ema karIne ApaNe temanA upara kartAhartA thavu joize ema mAnIe chIe. Ama hitaanuSThAnanA upAya dvArA paNa ApaNe manuSyanA prati azraddhA karIe chIe ane e prakAre azraddhAnI uddhatAi dvArA ApaNe potAnuM ane pArakAnuM manuSyatva naSTa karIe chIe. jo mANasanA upara ApaNI zraddhA hAya, te leAkanA gharamAM Aga lagADavAnI ane mAraphADa karI badamAzI karavAnI pravRtti ApaNe kadI karIe nahi; tyAre te ApaNe parama dhaiya thI mANusanI buddhine, hRdayane, mANusanI icchAne magaLanI dizAe, dharmanI dizAe AkaSI prANa pAtharavA taiyAra thaie; tyAre ApaNe mANasaneja cAhIe. mANasa kazuM kApaDa pahere che ke kayuM mIThuM khAya che e vAtane sAnI AgaLa dharIe nahi. manuSyane cAhavu eTale tenI sevA karavI, judAi dUra karavI, peAtAne namra banAvavA, mANasanI sAdhanA karavI. tene kai prakAre ApaNA matamAM lAvavAne ApaNA daLamAM kheMcI lAvavAne tANAtANI mArAmArI na karatAM enI AgaLa AtmasamarpaNa karavu paDe. e jayAre jANaze ke, ApaNe tene ApaNA matamAM lAvavA baLapUrvaka ceSTA karatA nathI, ApaNe te tenA magaLane mATe bhAga ApyA che, tyAre te samajaze Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA upAya 365 ke, ApaNe manuSyanI sAthe manuSyoga vyavahAra karyAM che, tyAre te samajaze ke vande mAtaram nA matra vaDe ApaNe te mAne vaMdana karIe chIe ke dezanAM nAnAM meTAM sA jenAM satAna che! tyAre zu musalamAna ke zuM nAmazUdra, zuM bihArI ke zuM uDiyA ke zuM agrejI nahi bhaNelA, kAInuM peAtAnI zreSThatAne abhimAne vyavahAramAM ke vAkyamAM ke vicAramAM apamAna nahi karIe. tyAreja sava mANsanI sevA ane samAna vaDe je sava prajAnA prajApati temanI prasannatA A bhAgyahIna deza tarapha AkaSI zakAze; nahi tA ame krodhe bharAyA chIe mATe dezanA sa leAke krodha karavA, athavA ame amuka IcchA karIe chIe mATe dezanA sa leAke evI icchA karIne amArI sAthe cAlavuM evuM bhASaNeAthI zIkhavI zakavu kadApi zakya nathI. kSaNakALane mATe kadAca eka utsAhanA uttApa jagAvI zakAze, paNa te satya IMdhaNAne abhAve kadI sthAyI thaI zakaze nahi. e satya padArtha te manuSya. e satya padArthoM manuSyanAM hRdaya-buddhi, manuSyanu manuSyatva; svadezI kApaDa ke svadezI mIThuM nahi. e manuSyanuM divasarAta apamAna karI milanA kApaDanI pUjA karAya te ApaNe devatAnuM varadAna pAmIzuM' nahi, paraM'tu ulaTu ja phaLa pAmIzuM. eka vAta ApaNe bhUlavI nahi joize ke, anyAya dvArA-aceAgya upAya dvArA kAma karavAnI nIti grahaNu karIzuM teA kAma te bahu ceADu ja thaze; paNa tethI samasta dezanI nyAyamuddhi vikAra pAmaze. tyAre kANu kAne zene mATe kayI sImAmAM samAvI rAkhaze ? dezahitanuM nAma daine jo kAI mithyAne pavitra karI le ane anyAyane nyAyane Asane besADe, teA ane kANu aTakAvaze ? bALaka paNa dezanA hitAhita samaye vicAraka banI jAya ane unmatta paNa dezanI unnatinA bhAra upADI le te e udbhUkhalatAnA cepa madhe lAgaze, pleganI peThe ene aTakAvavA muzkela thaI paDaze. tyAre dezahitaSitAnA bhaya kara . hAthamAMthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 bhAratadha dezane bacAvavAnA du:khakara prazna sAthI meTA thai paDaze. dubuddhinA svabhAva ja evA che ke, te keAI baMdhanane svIkAre nahi; udArabhAve sanI sAthe maLIne meATu' kAma karavAne svabhAvathIja te azakta che. du:svapna jema jotajotAmAM asa'gata asakhaddhabhAve eka prasa`gamAMthI bIjA prasa'gamAM doDayuM jAya, tema arAjakatA eka divasa sAmAnya kAraNe ca'dananagaranI eka strInI hatyA karavAnuM AyeAjana kare, khIje divasa kuSiyAnA cheka niraparAdhI pAradhinI pIThamAM geALI varSAve, TrAmagADI upara humaleA karavAnA udyoga kare ne khIjuM zuM zuM na kare e jANI zakAya nahi; rAga jarA ahAnuM maLatAM cAre bAju phATI nIkaLe che ane temaja kAMDajJAna vinAnI mattatA paNu mAtRbhUminA hRdayane cIrI nAkhe. kAi chidramAM thaine pApa eka vAra aMdara pesI zakyuM te pachI manuSyamAM dhIre dhIre keTale sudhI vikRti karI mUke e vicAravuM paNa kaThaNa che. AvA dhahIna vyApAramAM paddhatinuM aikaya hAya nahi, pratyeAjananI guru laghutAnA vicAra cAlyuM| jAya, uddezya ane upAyanI vacce meLa rahe nahi, eka prakAranA bhramita du:sAhasabhAva leAkanI kalpanAne uttejita karI mUke. Aje dezane vAravAra smaraNa karAvavuM joize ke, dRDhatA e ja zakti che, ane adhaiyAe ja dukhaLatA che; prazasta dhane mAge cAlavAmAM ja peAtAnI zaktine sadupayeAga che ane utpAtaneA sAMkaDA mArga zodhavA e kApuruSatA che, e ja mAnavInI sAcI zakti uparanI azraddhA che, mAnavInA manuSyadhamanI upara avizvAsa che. asaMyama peAtAne pramaLa mAnI ahaMkAra kare; paNa tenI pramaLatA zene mATe ? mAtra ApaNA yathArtha aMtaranA khaLasayamanA nAza karavA mATe. kaMi paNa uddezya sAdhavAne mATe e vikRtinI eka vAra sahAyatA lIdhI ke pachI setAnane kheALe haMmezane mATe mAthuM vecI rAkhavuM paDaze. magaLa pathane peAtAnI zaktie kAi dizAmAM saheja paNa kApI kADhaceA ke pachI nahi dhArelI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcA upAya 360 rIte tenI zAkhAo prazAkhAo phUTI nIkaLaze; gheADu' ghaNuM paNa kaMi ghaDI kADhI kRtakA thayA ke tenI sAthe Ana ApaNI zakti nahi vicArelI rIte navI navI sRSTi vaDe peAtAne ciratA karI deze. e milananA mAga, sajananA mA eja dharmanA mArga che, paNa dharmanA mArga durgAMma che-durgama pathastavo vavRttiA e mAge ja ApaNA samasta pAruSanuM pratyeAjana che, enuM bhAthu saMgharatAM ApaNe sarvasvano tyAga karavA joIze; enuM InAma ahaMkArane tRpta karavAmAM nahi, ahaMkArane visarjana karavAmAM; enI saphaLatA bIjAne harAvavAmAM nahi, paNa peAtAne paripUrNa karavAmAM che. (i. sa. 1909) ::-) --- .........................s ...... zrIbhAratadharma samApta ....................................... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhArA raMgamahelano rAjA [ vivara TAgora toDa nATi ] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "kaI saMta virale jANavuM, re bhAI ! e vAtuM che jhINuyuM che re bhAI !" prAcIna gIta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 vAta mAnI jA praveza 1 lo sthaLa-nagaranI eka zerI. pAtro-keTalAka vaTemArguo ane nagarane eka cokIdAra. pahele vaTemArga-are ! e maherabAna ! cekIdAra--kema? zuM kAma che? bIje vaTemArga-amAre raste ka ? ame paradezI chIe, mATe bhAIsAheba ! amane amAre khare raste caDhAvI de. cokIdAra-paNa tamAre javuM che kayAM che te tame kahetA nathI! trIje vaTemArgu-paNe mahatsava thavAne che ne tyAM amAre javuM che. tya, have amane raste batAvI de. rokIdAra-amArA nagaranI racanA ja evI che ke game te saDake jAo te paNa cAle. AmAMnI koI paNa saDake saDake cAlyA jaze te paNa tame tyAMja pahoMcavAnA. sIdhA nAkanI dAMDI sAme ja cAlyA jaje. ahIM bhUlA paDavAnI vAtaja nahi. (jAya che) pahelo vaTemArga-A bevakUpha zuM bakI marate haze? kahe che ke "game te saDake jAo te paNa cAle! AmAMnI keI paNa saDake cAlyA jaze te paNa tyAM ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 adhArA raMgamahelanA rAjA javAnA." tyAre ATalI badhI saDakA baMdhAvI che zuM karavA ? bIjo vaTemA--ATalAja mATe; tame tenA upara cheDAI jAo te sArU nahi. dareka dezanA leAkeAne temane anukULa Ave tevuM taMtra racavAnI chUTa che. ApaNA dezanA rastAonuMja jue ne ! enA karatAM teA na hAya te vadhAre sArUM. keTalA sAMkaDA, vAMkAcUkA ane ADA-avaLA cIlAenI bhUlabhulAmaNI jevA ! ApaNA dezanA rAjAne sIdhA, paheALA rAjamArga bilakula pasaMda nathI. te mAne che ke, jema vadhAre saDake tema tenI raiyatane tenA rAjyamAMthI nAsI javAnI vadhAre sagavaDa ! huve A dezamAM ethI ulaTuM ja che. ahIM tamane game te raste cAlavAnI chUTa che. koi tamane aTakAvatuM nathI. tamAre ekane badale khIje ThekANe javAnI marajI hAya te bhale cAlyA jAo; kAi tamane nA kahetuM nathI. paNa khubI e che ke, AvI chUTa che chatAM A rAjya cheADIne cAlyA javAnA kAine vicAra ja AvatA nathI ! AvA rastA jo ApaNA dezamAM heAya te! jotajotAmAM AkhA mulaka khAlIkhama thayA vagara rahe ke ? pahelA vaTemArgu----bhAI janAna ! tamArA svabhAvamAM rahelA eka khAsa doSa huM pahelethIja jotA Avye che. janAda na--kace ? pahelA vaTemArgu --te e ke, tame ApaNA dezanI kAMi nahi te kAMi kheADa-khAMpaNaja joyA kare che. dhArI ane khullA rAjamAthI dezane lAbha ja thAya che e tame zI rIte jANyuM ? kAMDIlya ! joyuM ke ? ApaNA A janAnabhAInA abhiprAya evA che ke, khullA rAjamArgothI dezanuM kalyANa ja thAya che. kAMDIlya--mitra bhavadatta ! janArdanamAM vilakSaNa avaLI buddhi che e te mAre tamane pharI vAra kahevAnuM hAya ja nahi. kAi dahADA enI avaLI buddhi ane khattA khavaDAvaze. ane jo ApaNA rAjAne khabara paDI gai te! enA muA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 1 lA 3 pachI ene piDadAna devAnI paNa koinI hiM'mata nahi cAle. bhavadatta--A dezamAM jiMdagI kheAjArUpa lAge che emAM te| kAMi zaka ja nathI. A rastA, jyAM AkhA divasa leAkeA ApaNane haDaselA mAratA cAlyA ja jAya, tyAM ApaNI pAtAnI khAnagI jagyA jevu te kAMi maLe ja nahi. mane teA evA leAkeAnA sparzathI snAna karavAnuM mana thAya che. A jAhera saDakA upara kANu jANe kai nyAtanA lAka ApaNane aDatA haze ! maLyuM ! kA'DIlya--AvA rUDA (!) dezamAM ApaNane laI AvanAra paNa ApaNA bhAI janAIna ja che ne ? amArA AkhA kuTubamAM e ekalAja AvA nIkaLyA ! mArA pitAne te! tame dIThelA ja ne ? emanA jevA zuddha AcAra-vicAravALA me' te bIjo kAi jAMcA ja nathI. zAstranI AjJA mujaba temaNe kharAkhara 49 veMtanu eka vartula banAveluM ane teTalI maryAdAmAM ja temaNe AkhI jiMdagI gujArI. kAi dahADo pote e vatulanI bahAra eka DagaluM paNa mUkayuM nathI. te devalAka pAmyA tyAre eka muzkelI ubhI thai ke e 49 ve'tanA vatulanI maryAdAmAM rahIne ane chatAM gharanI bahAra citA khaDakIne emane khALavA zI rIte ? jo laI jaIe chIe teA zAstranI maryAdA tUTe che ane gharamAM ne gharamAM te agnidAha devAya nahi ! tyAra pachI purAhitAe maLIne eka tADa kADhaceA. zAstre TharAvelA AMkaDAnuM te udya ghana thAya ja nahi eTale temanA kahevAthI ame AMkaDA ulaTapAlaTa karIne 49 ne male 94 vetanI maryAdAmAM temanI citA manAvI. eTale temane gharanI bahAranA bhAgamAM maLAyA ane ApaNAM pavitra zAstronI maryAdA paNa sacavAi. enuM nAma te sadAcAra ! ApaNA deza te kAMI jevA tevA che ! bhavadatta--ane te chatAM A janArdana pAte te ja dezamAM janmyA che chatAM paNa ema mAne che ke, khullA rastAthI dezane lAbha thAya che ane ema mAnavAmAM ghaNuM lA rUra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja aMdhArA pagamAnA rAjA DahApaNuM samaje che. [nAnA nAnA chokarAonI ToLI sAthe buThThA dAdA praveza kare che.] mudrA dAdA-chokarAo re! Aje ApaNe dakSiNanilanI sAthe spardhA karavAnI che hoM ! jeje, ApaNI hAra na thAya. Aje ApaNe evuM gAvuM, evuM gAvuM ke nagaranI zerIe zerImAM AnaMda ane gItanI relachela macI rahe. (gAya che) gIta dakSiNa dizAnA daravAjA ughaDe che, e vasaMtarANI! vahelAM padhAze ! amArAM hadayanA hIMDoLA upara tame khUlaje, e vasaMtarANuM ! vahelAM padhAre ! navapallavanA maMjula dhvani sAthe, jobanavaMtAM vRkSalatAnA puSpavarSaNa sAthe, baMsInAdathI ane premAsathI gharatI vanasthalI sAthe, o vasaMtarANuM ! vahelAM padhAre! tamArA chUTA pAlavanI sAthe madamAtA anilane lADa karavA de ! e vasaMtarANuM ! vahelAM padhAre! [jAya che [ nAgarikonI eka maMDaLI praveza kare che ] pahele nAgarika-haMmeza nahi te chevaTe Ajaneja divasa ApaNu rAjAe saune darzana ApyuM heta te bahu sAruM thAta. tenA rAjyamAM rahevuM ane eka divasa paNa tenuM darzana na thAya e kAMI ochI Aphata che? bIne nAgarika-tame A bhedanuM uDuM rahasya je jANatA hota te AvuM kadI na belata. tame keIne kahe nahi te kahuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragjanbhandar.com Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 1 lo 37 pahele nAgarika-alyA bhAI ! huM bele che ! ApaNe beu jaNa ekaja mahelAmAM pANI kaI dahADe keInI paNa chUpI vAta meM jAhera karI do jANe che? hA, tamArA bhAIne jai bedatAM dhanane zarU jaDyo-te vAta meM saune kahI dIdhI tenuM kAraNa to jANe juduM hatuM. tamane kayAM khabara nathI? bIje nAgarika-jANuM chuM temAM te tamane kahuM chuM ke, keIne kahe nahi te kahuM. je vAta phUTI te ApaNuM saunI savAra thaI gaI ja jANajo. trIje nAgarika-virUpAkSa! tame AvA catura thaIne pUchatA zuM haze ? maratA sudhI amuka vAtane chUpI rAkhavAnuM vaLI keNu mAthe le ? keI dahADo paNa bhUla thaI jAya ane ApaNe badhA AphatamAM sapaDAI jaIe e saMbhava te cheja, chatAM zA vAste jANI joIne baLatAmAM paga mUkavA jevuM kare che? virUpAkSa-e te vAta nIkaLI tyAre mArAthI kahevAI gayuM. ane tyAre, vAta ahIMthI ja paDatI mUkIe. huM kAMI niSNAjana belI nAkhuM evuM nathI. e te tame pUchyuM ke rAjA zAmATe darzana ApatA nathI? tyAre mAre kahevuM paDayuM ke rAjA raiyatathI adazya rahe che temAM kAMIka bheda che. pahelA nAgarika-virUpAkSa! tyAre sta! have kahI ja nAkha ne! virUpAkSa-tame badhA mArA mitra che-laka nathI. tamane kahevAmAM kazI harakata nathI. tamArAthI chupAvavAnuM kAMI kAraNa nathI. ( dhIme sAde bole che ) rAjA bahaja kare che. tethI te tene potAnuM moDhuM batAvavA IcchatA nathI. pahele nAgarika-ema bAbata che tyAre ! evuM kAMIka hovuM ja joIe. mane ema pahelethI ja manamAM saMdeha rahele, ke je che te dareka dezamAM leke rAjAne jotAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 aMdhArA ragamahelano rAjA ja sau kaI bIkathI thatharI uThe che, tyAre ApaNe rAjA keIne tuM ja nathI batAvate e zuM haze ? game tema paNa virUpAkSa kahe che te jarA vicAra karavA jevuM te mane lAge ja che. trIje nAgarika -are ! kAMI gAMDA thayA? mane te temane eka akSara paNa sAce lAgatuM nathI. virUpAkSa-vizu! tyAre huM jUThuM boluM chuM, ema? vizu--tame jUThuM bole che evuM mAruM kahevuM nathI.' paNa mane tamArI dalIla jarAe mAnavA jevI lAgatI nathI. cheTuM lAge te mApha karaje. virUpAkSa-tamane mArI vAtamAM vizvAsa nathI Avate e jANIne huM jarA paNa navAI pAmate nathI; kAraNa ke tame DahApaNunA dariyA che. tamane konAmAM zraddhA che? tame tamArAM mAtApitAnA ane vaDIlenA abhiprAyane paNa gaNakAratA nathI te huM vaLI keNa? je ApaNe rAjA Ama saMtA pharate na hota te tame A dezamAM keTalI ghaDI jIvatA rahyA hatA te huM batAvata. tame haDahaDatA nAstika che ! vizu-o mArA sanAtana dharma dhuraMdhara! mAruM te jema thAta tema thAta, paNa tame hamaNAM jevuM belyA tevuM bIjA kaI dezamAM jaIne belyA hatA te tyAM rAjA tamArI jIbha kheMcI kaDhAvata ane tene kUtarAne khAvA Apata; jANyuM kenI ? ApaNe rAjA kadrupa che evuM kahevAnI tame hiMmata calAve che e kAMI thoDI vAta che? virUpAkSa-have tame jarA tamArI jIbhaDI upara lagAma rAkhe te sArUM. vizu-lagAma te konI jIbha upara rAkhavAnI jarUra che te sau jANe che. pahele nAgarika-alyA bhAI ! tame A zuM laI beThA che ? tame te vacagaLe mArA jevAne mArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 1 lo 377 naMkhAvaze. cAla bhAI! mane ahIM ubhA rahevuM na pAlave. (jAya che.) [keTalAka leka buddA dAdAne khUba dhAMdhala macAvatA kheMcI lAve che ] bIje nAgarika-AjanA banAvamAM mane navAI jevuM e lAge che ke - muThThA dAdA-zuM ? zuM? bIje nAgarika-A varSe ApaNA mahatsavamAM bhAga levA mATe dareka deze potapotAnA mANasone meka lyA che. paNa huM temAMnA darekane meDhethI ekanI ekaja vAta sAMbhaLuM chuM ke " ahIM badhuM sarasa che, suMdara che; paNa tamAre rAjA kayAM che?" have Ane amAre zuM javAba Apa? A ApaNI eka moTI khAmI che ane te A dezanA dareke dareka jaNane lAgI Ave che. buddA dAdA-tame "khAmI" kahe che ? ApaNe rAjA kayAM che? are ApaNe Akhe deza--eka khUNAthI bIjA khUNuM sudhI ApaNu rAjAthI sacarAcara bharAIne kasaThasI gayuM che ane chatAM tamane hajI "uNapa " lAge che? teNe ApaNane eke ekane rAjAja banAvI dIdhA che te kema bhUlI jAo che ? (gAya che) gIta ApaNA rAjAnA rAjyamAM ApaNe badhA ja rAjA chIe. tema na hota te ApaNuM hRdayamAM ApaNe ane tene meLApaja kevI rIte thAya ? ApaNe ApaNuM icchA mujaba vartIe chIe, ane chatAM ApaNe tenI ja IcchA mujaba vatae chIe. ApaNe rAjA kAMI gulAmano mAlika nathI ke ApaNane tenA paganI sAthe bhayanI jarathI jakaDe. tema na heta te ApaNuM hRdayamAM ApaNe ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ge aMdhArA raMgamahelanA rAjA tenA meLApa ja kevI rIte thAya ? ApaNA rAjA ApaNuM darekanuM sanmAna kare che, ane tema karIne te pAtAnuMja sanmAna kare che. kAi paNa prakAranI kSudratA--pAmaratA ApaNane eka kSaNa vAra paNa asatyanIdiAneAnI aMdara bAMdhI zakeja nahi. tema na hAta te ApaNA hakyamAM ApaNe! ane teneA meLApa ja kevI rIte thAya ? ApaNe puruSArtha karIne ApaNeA bhAga kApIe chIe,ane evI rIte aMte teNe dhArele rasteja jaie chIe. adhakArabharI rAtrinA uMDANamAM ApaNA mA ApaNAthI cUkAya ema che ja nahi. nahi te 'ApaNA hRdayamAM ApaNA ane tenA meLApaja zI rIte thAya ? trIjo nAgarikaApaNA rAjA jAheramAM prakaTa thate nathI teTalA uparathI game te mANasa tene viSe game tevu khele che te mArAthI teA jarAe khamAtu nathI. bIjo nAgarika--khubI te jue ! kAi mArI niMdA kare te tene sajA thAya, paNa rAjAnI nidA kare tenuM kAMija nahi ! e te kAMi vAta che ? buDhDhA dAdAniMdA karanAranI nidA ApaNA rAjAthI dUranI dUra ja rahe che. sUryaMnA prakAza vaDe prakAzita thaelA dIvAne tame eka phUMka mArIne heAlavI zake, paNa Akhu jagata bhale phUMka mAre para Mtu sUryanA prakAza eka ratimAtra paNa e thavAnA hatA ? [vizvavasu ane virUpAkSa pAchA Ave che ] viSNulye, A rahyA ApaNA buDhDhA dAdA ! pUchI jIe emane. dAdA ! A mANasa badhAMne kahetA phare che ke ApaNA rAjA kadarUpA che mATe bahAra nathI nIkaLatA ! khuddA dAdA-paNa temAM tuM eTale badhA tapI zAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAsA jAya che? enA rAjA kadarUpA haze, nahi teA tenA rAjyamAM virUpAkSanA jevI sikkala heAyaja zI rIte ? te peAtAnuM medna jevuM ArasImAM jue che te pramANe te potAnA rAjAnA rUpanI kalpanA karI le che. virUpAkSa--mAre krAinuM nAma devu' nathI, paNa jeNe sane kahyuM ke rAjA kadarUpA che te mANasa te evA che ke tenA mAlavAmAM sau vizvAsa rAkhe, buThThA dAdA- -are bhAi ! tArI jAta karatAM vadhAre vizvAsapAtra khIjuM kANu hoya ? virUpAkSa--paNa Apa kahe! te joie teTalI sASitIo Apu ! - -- pahelA nAgarika AnI uddhatAI tA jue ! eka teA rAjAne viSe jUThI aphavA phelAvatAM e zaramAtA nathI, ane pAma peAtAnA jUThANAnA jeTalI ja dAMDAI kare che ! bIjo nAgarika--tyAre ane teTalA ja DAbA hAthane svAda paNa cakhADI do ne! yuThThA dAdA-tame ATalA badhA ukaLI zA mATe jatA haze!? e bicArA AjanA utsavane nimitte enA rAjAnA kadarUpApaNAnAM gIta gAya che temAM tamArUM zu gayuM ? kAMI phikara nahi, bhAI virUpAkSa ! tuM tArI meLe sukhethI je khelavuM hoya te khelaje ane tuM kahe che te sAcuM mAnanArA mANase paNa tane maLI Avaze. tuM tArI manamAnatI DhALImAM jaIne majhA kara. (jAya che) paradezanA leAkAnI eka TALI dAkhala thAya che.] bhavadatta have mane te ema cAkhkhu mAlUma paDe che ke, A leAkeAnA dezanA kAi rAjA ja nathI. amAre mAthe rAjA che evI AbAda gapa ja temaNe uDAvI lAge che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhAza raMgamahelanA rAja koDIyamane tamArUM kahevuM vAjabI lAge che. koI paNa dezamAM ApaNe jaIe te tyAMnI meATAmAM meTI kaI vastu tarapha ApaNuM pahelu lakSa kheMcAya ? te dezanA rAjA tarapha, ane te paNa adhe! vakhata jyAre joIe tyAre jAheranA jAhera ja hAya, tene zeAdhavA paDe ja nahi. 380 janArdana--paNa A dezamAM ApaNe kevI sarasa vyavasthA joi, kevuM suMdara sugaThita rAjyataMtra joyuM, te badhuM rAjA vagara kAMi banI zake? bhavadatta ATaleA khadheA vakhata rAjyakartAnA amala nIce rahIne te ATalA beSa lIdhe ! are bhalA mANasa ! vyavasthA ane susa'gati jo pahelethIja peAtAnI meLe cAlyAM AvatAM DAca te pachI rAjAnI jarUra ja zI rahI ? janArdana--ATalA badhA leAkA mahAtsavamAM bhAga levA ane AnaMda karavA bhegA thayA che. A dezamAM arAjakatA ja hAya teA tee badhA Ama ekatra thAya kharA ke ? bhavadatta--bhAi janArdana ! carcA karatI vakhate tuM haMmezAM mULa muddoja uDAvI de che. A rAjyamAM suMdara vyavasthA che . ane badhuM yathAsthAne che, e viSe kAMija zaka nathI. maheAtsava thavAnA che e paNa dekhItI vAta che. paNa rAjA kyAM che ? te tene joyA hAya tA kahe. janAna--mArA kahevAnA muddo ATaleA ja che:-- tame tamArA AjasudhInA anubhava uparathI jANeA che ke, rAjA hAya tApaNa adhera ane geravyavasthA hoI zake; paNa ahI ApaNe zuM joyuM ? kADIlya--tane ekanI eka ja vAtane vAre vAre cIpI cIpIne khelavAnI Teva ja paDI gai che. bhavadatta pUche che tenA sIdhe javAba de-te rAjAne jove che ke nahi ? meTala, hA ke nA ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ( jAya che) www.umaragyanbhandar.com Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 1 lA [ keTalAMka mANase gAtAM gAtAM dAkhala thAya che ] gIta 31 mArA prANavallabha mArA hRdayamAMja sadA virAje che, tethI ja huM tene satra nihALuM chuM. te mArI AMkhAnI kIkIemAM lapAye che, tethIja huM tene satra nihALuM chuM. huM tenA mADhAnA zabdo sAMbhaLavA dezavideza vaDI AvyuM; paNa mArA e prayAsa badheAja mithyA gayeA. pAchA AnIne me mArA potAnA gItamAM ja tenA ka'nA raNakAra sAMbhaLyeA. are ! tame bhikhArInI mAphaka zAne mATe tene galIe galIe zeAdhatA kare che ? AvA, mArA hRdayamAM te bheTe che; mArI AMkheAnAM azrumAM tenI bi nIrakhI tyA. [nekI pokAratA copadAra ane "rAjA"nA aMgarakSakonA agrabhAga dAkhala thAya che. ] pahelA cApadAr ei ! ei ! khAju haThI jAe. rastA khAlI kare ? eI! sau mAjI huThI jAe. pahelA nAgarika--alyA evA meATA tIsamArakhAM tuM kANu che vaLI ? tuM vaLI kyAranA moTA DemAM thai gA ? ame zAmATe khasI jaie ? ame te eka DagaluM paNa ahI'thI khasavAnA nathI. tuM amane kaMi kUtarA bhUtarA dhAre che ke zuM ? mIne cApadAra--are ! ApaNA rAjA humAM A rastethI AvanAra che. bIjo nAgarika rAjA ? kaceA rAjA ? pahelA cApadAra--ApaNA rAjA, A mulakanA rAjA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 aMdhArA raMgamahelanA rAjA pahelA nAgarika A koI gAMDa lAge che! chaDIdAra nekI pikAratA hoya ane deDadhAma ne bUmAbUma karatA lake AgaLa AgaLa cAlatA hoya evI rIte ApaNa rAjAne kadI keIe bahAra nIkaLate sAMbha ja nathI. bIje padAra-paNa Aje rAjA tamAma raiyatane khullAM darzana ApanAra che. AjanA mahatsavanuM pramukhasthAna paNa teja lenAra che. bIje nAgarika-sAcuM kahene, kharI vAta che? bIje padAra-kharI vAta nahi te zuM? pele tene vija pharaphare che te jotA nathI? bIje nAgarika-alyA, kharI vAta che, devaja te dekhAya che. bIje copadAra-tenA paTa upara rAtAM kiMzuka puSpanI AkRti dekhAya che ke nahi? bIje nAgarika-hAste. e te kiMzuka puSpajarAtAM AganA bhaDakA jevAM. pahele cepadAra-have te tamane amArI vAtamAM vizvAsa bese che ne? bIje nAgarika-mane vizvAsa nathI evuM meM kahyuM cheja kayAre? e te pelA kuMbhe badhI dhamAla karI mUkI. huM eka akSara paNa belyo chuM ? - pahele capadAra-e kuMbhanuM peTa ghaDA jevuM che, paNa mAMDhAthI piluM che. khAlI ghaDe, vAge ghaNo. bIje copadAra-keNa che e ? tamAre ne ene kAMI sagapaNa thAya che ? bIje nAgarika-sagapaNa zAnuM? amArA gAmanA mukhInA sasarAnA kAkAne cheka thAya. enuM ghara te amArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUveza 1 lA 943 zImAmAMye nathI. bIjo cApadAra--tame kaheA che tevu' ja lAge che. koinA sasarAnA sAtamI peDhIe pitrAi bhAi thatA hAya evIja tenI sikkala che, ane tenI akkala paNa koInA kAkA-sasarAne zeAle tevI ja che. kuba--are ! mArA maherabAne ! keTalAMe duHkheAnA AghAtathI mArI buddhi maraDAI macaDAIne tame Aje jue che tevI vikRta thai gai che te tame zuM jANA ? gheADAja vakhatanI vAta upara eka rAjA amArA gAmamAM AvyeA hatA ane tenI svArI amArA phaLIAmAM thaineja gaI hatI. tenI AgaLa AgaLa DaMkA-nizAna gaDagaDAvatA, dhvajAA phrakAvatA, ane kAlAhala karI mUkatA svAzane mATe rasAle hatA. temanA garabaDATa AgaLa gAmamAM kAne paDayuM saMbhaLAtuM na hatuM. me' tenAM ovAraNAM lIdhAM. tenI AgaLa najarANu yu. tenI sAme bhikhArInI mAphaka hAtha joDIne ubheA. chevaTe me joI lIdhuM ke, AthI vadhAre ghasArA mArAthI nahi sahana thAya. paNa A badhA bhapakAdAra tamAzAnuM chevaTa zu AvyuM ? kAMIja nahi. leAkeAe jyAre tenI AgaLa potapotAnI mAgaNI rajU karI tyAre te AyeA ke ThIka che, kAI sArA dahADA joIne tamane satASIzuM. paNa traNase ne pAMsaTha dahADAmAMthI tene kAI sArA dahADA jaDacA ja nahi. amArI pAsethI ve2A letI vakhate teA traNaso ne pAMsaThamAMthI badhAe dahADA sArA ! mIne cApadAra----tyAre A uparathI tuM zuM evu kahevA mAge che ke, ApaNA rAjA te pelA banAvaTI rAjA jocA tenA jevAM che ? pahelA cApadAra--A kAkAjI ! havetamAre tamAruM kAkIjInI vidAya levAne vakhata AvI lAgyA che. kuMbha----bhAi sAhebe ! mArA aparAdha thayA hoya te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 adhArA raMgamahelanA rAAM mApha karo. huM garIba mANasa chuM. kahe| tA tamArI seA se vAra mAphI mAgu', tame kaheA te karavA taiyAra chuM. tame kahetA hA te AdheA khasI jAuM-are ! tame kaheA teTalA vegaLA jaIne ubheA rahuM. bIjo cApadAr- bahu sArU, tyAre amAre eTaluMja joIe che. rAjAnI svArI hamaNAMja AvI paheAMcaze. mATe tame adhA rastAnI eka bAjue hArabaMdha ubhA raheA. ame have ahIthI AgaLa rAjAnI svArIne mATe rastA khullA karI devA jaie chIe. ( teo jAya che ) mItte nAgarika--bhAi kuMbha ! tArI jIbha tane kAi divasa phrAMsIne mAMcaDe caDhAvaze. kuMbha--dosta mAdhava! vAMka mArA nasIbanA che; emAM mArI jIbha khicArI zuM kare ? pelA banAvaTI rAjAnI AgaLa hu' eka akSara paNa vAMkAcU'ke elcA na hatA, te divase paNa meM mArA bheALapaNathI utpanna thaelA AtmavizvAsane lIdhe mAre hAthe mArA paga upara kuhADo mAryo hAta te mane kAI tyAM aTakAvanAra na hatuM. Aje have kharekhara rAjA Ave che tyAre mArI jIbhaDI rAjadrohathI bharelAM vacana bhabhaDI uThe che. e nasIbanA niha teA keAnA vAMka ? mAdhavame te| evI zraddhA keLavI che ke, rAjA sAce! hAya ke anAvaTI hAya, paNa rAjAnuM nAma dhAraNa karIne keAi ApaNI AgaLa Ave te tenI AjJA ApaNe mAnavIja joie. rAjAonI vAtamAM ApaNe zuM samajIe ? ApaNI akakalanI te zuM zujAza ke tene viSe abhiprAya mAMdhavAnuM sAhasa karIe? e tA adhArAmAM paththara phUMkavA jevu kAma che. ApaNe paththara phekyA ja javuM. kAi dahADA paNa kharI jagyAe ekAda paththara vAgyA vinA nahi rahe. tethI mArI dhAraNA te! evI che ke, ApaNe te tenu sanmAna karavu ane tenI AjJA pALavI--pachI jo te sAcA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baraza le. rAjA hoya te sArI vAta che ane sAcA na hoya te temAM ApaNuM zuM javAnuM che? kuMbha-paNa tame kahe che tema je khAlI paththaraja pheMkavAnA hetane te te huM paNa pheMkavA lAgata. paNa ahIM te nagada rUpiyA kADhIne ApavA paDe che, ane ema jene tene najarANuM ApatA pharIe te bhIkha mAgavAne vakhata Ave te kema bhUlI jAo che ? mAdhava-cAla have, Ama je. pelI rAjAnI svArI Ave che! aho ! A te kharekhara rAjA ja che! zI enI AkRti! zI enI kAnti! AvuM rUpa-tAjAM kamaLanAM daLa je gAra varNa, mAkhaNanA jevI sukumAratA-ApaNe ke InAmAM kadI joyAM hatAM? kema kuMbha! tane zuM lAge che? kuMbha-dekhAya che barAbara rAjAnA je ja, e. kharekhare rAjA hoya khare. mAdhava-jANe brahmAe tene rAjA thavAne mATe ja khAsa jatana karI karIne ghaDyo na hoya evI adabhuta, suMdara ane manamohana tenI AkRti che ! AvI komaLatA, AvI aMgakAnti, A sugaThita deha ke sAmAnya manuSyane te saMbhaveja nahi. ["rAjA" praveza kare che mAdhava- rAjA! tamAre jayajayakAra che ! tamane zrI-saMpatti prApta thAo? ame tamAruM darzana karavA cheka pareDhI AnA ahIM AvIne tamArA AgamananI rAha jetA ubhA chIe. mahArAjAdhirAja ! tamArI kRpAne prasAda ApatI vakhate e amane visarI jatA. bha-mane te AmAM kAMI vadhAre uMDe bheda lAge che. huM te jaIne ApaNuM buThThAdAdAne teDI lAvuM chuM. (jAya che) bhA. 33 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 aMdhArA pagamahelane rAjA [lokonuM eka ToLuM dAkhala thAya che] pahelo mANasa-rAjA! rAjA ! cAlo alyA ! vahelA cAle. rAjAnI svArI A rastethI jAya che. bIje mANasa e ! e mane bhUlI jatA. mArUM nAma virAjadatta che, kuzalIvastu zaheranA udayadattane huM pAtra thAuM. tamArA AgamananA samAcAra sAMbhaLatAM ja huM ahIM doDaye AvuM chuM. rastAmAM lake zI vAta kare che te sAMbhaLavAne paNa paLavAra ubhe nathI rahyo. he rAjedra! mArI tamAma rAjabhakti uchaLI uchaLIne tamArA caraNa AgaLa DhaLI paDe che ane tenA pravAhamAM huM ahIM kheMcAI Avyo chuM. - trIjo mANasa-cala, cala, tArA karatAM te huM pahelAM A chuM. huM AvyuM tyAre te maraghAe nahe che . te ghaDIe te ahIM kyAre hato ? o rAjA ! huM vikramasthalIne bhadrasena chuM. sevaka tarapha nigAha rAkhaje. rAjA-tamArI sonI rAjabhakti joIne huM tamArA upara prasanna thayo chuM. virAjadatta-mahArAjAdhirAja ! amAre ApanI AgaLa ghaNuM ghaNI phariyAda karavAnI che. amAre ghaNuM jAtanAM duHkha che tene mATe amAre ApanI dAda mAgavAnI che. ApanAM darzana ja amAre mATe durlabha hatAM tethI ame kene prArthanA gujArIe ? kenI AgaLa amArAM duHkhanI phariyAda karIe? rAjA-tamArAM tamAma duone nikAla thaI jaze. (rAjA jAya che) pahelo mANasa-paryAo ! ema pAchaLa paDI jaizuM te ApaNe dahADe nahi vaLe. ApaNe lekenA ToLAmAM bhaLI jaIzuM te pachI rAjA ApaNane zI rIte oLakhavAne hato? bIjo mANasa-are A| gama te juo - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . praveza 1 le pele mUrNo narottama zuM kare che te jarAka juo te kharA? lokene keNIonA haDaselA mAra mArate TheTha rAjAnI pAse pahoMcI gayo ane hAthamAM paMkhe laIne tene pavana DhaLavA maMDI paDe che! mAdhava-kharI vAta kahI; harAmakhere bhAre hiMmata calAvI lAge che! bIjo mANasa-zuM e rAjAnI pAse ubhe rahevA lAyaka che? ApaNe ene tyAMthI tageDI mUko paDaze. mAdhava-heM rAjA pite kAMI samajyA vagara rahenAra che zuM? enI rAjabhaktimAM khule khulAM pAkhaMDa ane daMbha jaNAI Ave che. pahelA mANasa-chaTu ! cha ! rAjAo ApaNI peThe pAkhaMDane oLakhI zakatA ja nathI. e mUrkhA rAjAnI khuzAmata karavA mATe tene paM kare che tethI je te chetarAya nahi te mane phar kaheje. [bha ane buThThAdAdA dAkhala thAya che.] kuMbha-(dAdAne) huM kahuM te mAne-te hamaNAM ja A raste thaIne gayA. buddA dAdA-paNa te rAjA che ke bIje kaI bhaLate mANasa che tene mATe tuM kahe che teTalI parIkSA pUratI nathI. kuMbha-huM kAMI thaDe ja tyAM ekale hate? eka nahi, be nahi, paNa seMkaDe, hajAro mANasee tene najaronajara je te badhA kAMI bhUla karatA haze? buddA dAdA-eTalA ja mATe mane e vAta upara mULathI ja saMdeha utpanna thAya che. ApaNe rAjA A ThAThamATha karIne, AvaDe moTe rasAlo laIne lekanI AMkhe tene bhapakAthI aMjAI jAya evI rIte kadI bahA2 AvatuM ja nathI. te pitAnA rAjyamAM A pramANe dhAmadhUma sAthe pharavA nIkaLe e tene svabhAva ja nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 adhArA raMgamahelo rAja ~~~~~~~~~~~~~ ~ ka 111 kuMbha-paNa Ajane prasaMga bahu agatyane hevAthI tene evuM karavAnuM mana thayuM hoya ema paNa kema na bane? buThThA dAdA-tuM kahe tyAre kharuM ! paNa mAre rAjA kAMI ghaDIe ghaDIe raMga badale ene taraMgI nathI. bhae dAdA! mArAthI tenuM varNana karAtuM heta te karI batAvata. zI tenI kemaLatA, zI tenI sukumAra ane suzobhana aMgachaTA! jANe kaI kArIgare ghaDeluM mINanuM pUtaLuM ! mane te ema thayuM ke tenAthI taDake nahi khamAya. mATe lAva huM tene mArA AkhA zarIra vaDe DhAMkI dauM. buddA dAdA-e mUkha! tuM kharekhara gadheDe ja lAge che ! mAre rAjA mINanA pUtaLA che ane te tene DhAMkanAre ! vAha ! kuMbha-paNa e dAdA ! huM kharuM kahuM chuM-kaI deva jevI tenI AkRti hatI. tenuM rUpa te kharekhara alakikaja hatuM. tyAM ATalAM badhAM mANaso bhegAM thayAM hatAM, paNa tenA rUpanI tole te koI ja na Ave. budA dAdA-mAre rAjA e che ke, je te kadI jAte prakaTa thAya te paNa tArI AMkho tene oLakhI zake ja nahi. te lokonAthI aLage ke nekhe thaIne ubho rahe e nathI. te te lokenA je banIne lokenI aMdara bhaLI jAya evo tene svabhAva che. | kuMbha-paNa meM tene dhvaja je te meM tamane kahyuM hatuM ne? bu dAdA-tyAre kahe vArU, tenA devaja upara zAnI AkRti hatI ? kuMbha-rAtuM caLa kiMzuka puSpa cItaryuM hatuM. evuM rAtuM ke jotAMnI sAthe mArI AMkhe ja aMjAI gaI. buDA dAdA-thayuM tyAre. mArA rAjAnA devaja upara te kamaLanI aMdara vajInI AkRti che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza lA ha kuMbha-paNa avAja kahe che ne Aje mahe|tsava heAvAthI rAjA bahAra AvyeA che. badhA ja kahe che ne ? mudrA dAdA-mahAra tA AvyeA cheste, paNa peAtAnI sAthe chaDIdAra, ThaMDakA-nizAna, gheADesvAra, pAyadaLa, DhAla, tAMsAM ane zaraNAIo ane saLagatI mazAleA, evuM tevuM kAMI ja lAnce| nathI te tane khakhara che ? kuMbha--tyAre AvA cusavezamAM te te kAIthI ja na ALakhAya ! muThThA dAdA-chekaja evuM nathI. ene thADAka ALabanAsa paNa paDyA che. kuMbha-tyAre dAdA ! evA koika oLakhanArA haze temane rAja khuza thaine te mAge te varadAna paNa ApatA haze ne? muddA dAdA--teo tA evA che ke tenI pAsethI kAMija mAgatA nathI. bhikhArI te vaLI rAjAne ALakhatA haze zuM ? e teA bhAI ! evuM che ke, nAnA bhikhArInI najare meATA bhikhArI rAjA jevAja dekhAya, paNa bhikhArI te bhikhArIja. A mUkha zirAmaNa ! je mANasa Aje kinakhAmanAM vastra paherIne leAkeAnI AgaLa bhIkha mAgavA nIkabdo hatA teneja tuM tArA rAjA mAnI beThA che ane saune tuM e vAta kahetA phare che. paNa cAla, javA de e vAta. pele mArA pAgala DhAsta Ave ! cAle! bhAie ! Ama leAkeAnI sAthe mAthAjhIka karavAmAM ane khAlI DAcAkUTa karavAmAM divasa kADhavA ApaNane kema pAlave ? cAleA, ApaNe te Anada ane mastImAM unmatta banI jaie. [ pAgala mitra gAtA gAtA Ave che] gIta are dAstA ! tame mane hase che ! tame mArI mazkarI uDAvA che ? bhale hasAya teTaluM haMsA; thAya teTalI mazkarI karA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 aMdhArA raMgamahelanA rAjA paNa huM to te senAnA mRganI zodhamAM bhaTakyAja karavAnA ! te capaLa gativALuM mRgalu' mArI AMkha AgaLa koi agamya svapnanI mAphaka dekhAya che ane teja paLe pAchuM alopa thai jAya che ! vanavanamAM chUTu virahanAra, sadA vimukta ane sadA svataMtra, evuM te mRgaluM vIjaLInA jhabakArAnI mAphaka mArI AMkha AgaLa Ave che ane pAchu paLavAramAM kyAMnuM kAM uDI jAya che ! huM tene pakaDavA hAtha laMbAvuM te pahelAM te te peAtAnI pAchaLa dhULanA geATAnI vacamAM jhAMkhI---- jovAya na jovAya evA AbhAsa jevI-AkRti mAtra mUkIne mArI dRSTinI bahAra nIkaLI jAya che ! huM vanevana raDIza tApaNu te kadI mAre hAtha AvavAnuM nathI; chatAM huM tenI pAchaLa bhaTakyA ja karU chuM. jenA cittane kadI paNa karAra nathI evA rakhaDela bhAmaTAnI mAphaka huM tenI zeAdhamAM vanavanamAM, khetare khetaramAM, jenAM nAmaThAma paNa kAi jANatuM nathI evA pradezamAM satata ravaDayA ja karUM chuM, ane ravaDatAM huM kadI thAkavAneA nathI. tame sau bajAramAM AvI AvIne manamAnatI cIjo kharIdIne, bhAta bhAtanA padArthoM sahita pAtapeAtAne ghera pAchA kA che. tyAre mane agamya UMcAM girizikharA uparanA unmatta matA cUmatA cAlyA jAya che. mane deza ane kALanuM bhAna rahyuM nathI. je vastu mane kadI prApta thai nathI tene mATe huM mArUM sarvasva gumAvI kheTho chu. tame sau tamArA manamAM evuM samajo cheH meM je kAMi khAyuM che tene mATe huM raDatA hAza ane baLApA karatA hoiza ? nA nA, meM teA gAtAM gAtAM ane hasatAM hasatAM mArA tamAma zAkasatApane dUra dUra phagAvI dIdhAM che. huM teA vanevanamAM, khetare khetaramAM, jenAM nAmaDhAma paNa koi jANatu nathI evA pradezAmAM ravaDuM chu-rajhaLu hyu, huM rakhaDela chu' ane sadAe rakhaDela rahevAnA . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 2 jo sthaLa--adhArA raMgamahela. pAtrA----rANI sudanA ane paricArikA suragamA. sudarzanA--prakAza! prakAza ! prakAza ! are! koi dIvA saLagAvAne ! A ra'gamahelamAM kadI dIveA saLagavAnA ja nahi zuM ? suraMgamA-rANIjI! mahelAtanA bIjA badhA AraDA rAzanIthI jhagajhagI rahyA che.rAzanIthI thAkIne tamane kadI AvA aMdhArA oraDAnA Azraya levAnuM manaja nahi thAya ? sudarzanA--paNa zA mATe A eraDAmAM sadAe adhakAranA aMdhakAra ja? suraMgamA--paNa tema na hoya te tamane adhakAra ane prakAza vaccenA bheda ja zI rIte samajAya ? sudarzanA--aMdhArA oraDAmAM rahI rahIne tArI meAlI paNa aMdhakAranA jevI ja gahana ane vicitra manI gai che. suragamA ! tuM zuM kahe che te mArAthI samajAtuM nathI. paNa mane eTaluM te kahe ke, rAjaprAsAdanA kayA bhAgamAM A mArA ragamahela AvelA che? mane te temAM pesavAnu' ke ahAra nIkaLavAnuM dvAra paNa sUjhatuM nathI. suragamA--rANIjI ! tamArA ra'gamahela sRSTinA hRdayanI "DAmAM uMDI guhAmAM che. rAjAjIe khAsa tamAre sArUja te badhAnyeA che. sudanA--tenA AvaDA meATA vizALa rAjaprAsAdamAM eraDAnI zuM kheATa paDI gai ke mAre sArU AvA aMdhakArabhaceoN ra'gamahela adhAvavA paDacA ? suraMgamA~bIjA badhAnI mulAkAta te ajavALAvALA game te khaMDamAM lai zake che, paNa tamArA meLApa te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 adhArA rgamahelanA rAjA temane A adhArA oraDAmAM ja thAya, khIje nahi. sudarzanAnA, nA, te nahi cAle. prakAza vagara mArAthI jIvAya ja kema ? A aMdhakAramAM huM gU gaLAi marU chuM. mane paLavAra cena paDatuM nathI. e suraMgamA ! jo tuM A eraDAmAM eka vAra dIvA lAve te huM tane A mAro hIrAnA hAra ApI dauM', sura'gamA--rANIjI ! e kAma mArA gajA uparAMtanuM che. je AraDAmAM teNe sadAe adhakAra rAkhavAnA ja hukama karyo che tyAM mArAthI dIvA lavAya ja kema ? sudanA--vAha ! kharI tArI bhakti ! ane te chatAM tArA pitAne rAjAe sajA karelI e vAta kharI ke ? suraMgamA--kharI vAta che; paNa mArA pitAne jugAra ramavAnI Teva hatI. mArA pitAnA gharamAM gAmanA baMdhA juvAnI bhegA thaIne zarAba pItA ane jugAra khelatA. sudarzanA~~~jyAre rAjAe tArA pitAne hadapAra karavAnA hukama karyA tyAre tane atizaya satApa nahi thayelA? sura'gamA--saMtApa te kAMi jevA tevA ? te vakhate mane manamAM evuM thatuM ke, rAjAne kAi mArI nAkhe te kevuM sArU ! krodhanA AvezamAM huM bhAnabhUlI khanI gaelI. tene lIdhe huM mArA badhI bAjuethI vinAza karavAnI aNI uparaja hatI. ane jyAre mA te mA paNa aMdha thai gayA tyAre teA huM taddana nirAdhAra ane niHsahAya banI gaI. pAMjarAmAM purAelA ja`galI pazunI mAphaka huM unmatta banIne game tema makavAda ane dhamapachADA karavA lAgI. mane te vakhate ema thatuM ke, jANe mArA niSphaLa, nivIya krodhanA AvezamAM saune phADI khAu', sudarzanA--paNa tyAra pachI tane rAjA tarapha ATalI khathI bhakti zAthI utpanna thai ? suraMgamA--te te huM zuM jANuM ? paNa te nimma, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 2 je nirdaya ane nizcala che ema jANIne kadAca tenA upara ja badhe AdhAra rAkhe e ThIka che evuM mane lAgyuM hoya! sudarzanA--tArI vRttimAM A pheraphArakayArathI thayo? suraMgamA-te te huM tamane zI rIte kahuM? mane pitAne ja tenI khabara nathI. paNa ema karatAM karatAM eka divasa evo AvI gaye ke mArA hRdayane baMDakhera bhAva hArI thAkIne DhIDhasa thaI gayuM ane mAruM AkhuM vyaktitva dhULamAM ALoTI paDIne tenuM sarvatabhAve, dInatAsahita zaraNa yAcavA lAgyuM. tyAre-tyAre ja mane bhAna thayuM ke te je bhacaMkaratAmAM ajoDa che te ja saundaryamAM paNa ajoDa che. te ghaDIe mAre uddhAra thaI gaye-mArUM paritrANa thaI gayuM. sudarzanA-suraMgamA! huM tArI AgaLa hAtha joDuM chuM. rAjAnuM svarUpa kevuM che te mane jarA kahe te kharI! meM temane kaI divasa paNa dIThA nathI. te rAtre aMdhArAmAM mArI pAse Ave che ane ajavALuM thAya te pahelAM te pAchA cAlyA jAya che. huM jene tene A ne A ja savAla pUchuM chuM ke rAjAno dekhAva ke che te che ke mane kaho. paNa koI mane cakhe cekho javAba ApatuM nathI. kahe che te paNa samaja paDe nahi evuM kAMIka gUDha kahe che. jANe mArI AgaLathI sA kAMIka chupAvatA heyane evuM ja mane lAgyA kare che. - suraMgamA-rANIjI ! sAcI vAta kahevaDAvatAM he te te kevA che ane kevA nahi e mArAthI barAbara kahevAya evuM cheja nahi. alabatta, huM tamane eTaluM kahI zakuM ke, ke jene suMdara kahe evA to te nathI ja. mudanA-tuM zuM bele che? te rUpALA nathI ema? suraMgamA-mArAM rANajI ! te rUpALA nathI; have kahevuM che kAMI? tene rUpALA kahevA e tenA rUpane viSe atizaya ochAmAM ochuM kahevA jevuM che. sudanA-tuM paNa tyAre pelA lokenA jevuM ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhAze raMgamahelano rAjA gahana, bheda bhareluM, vicitra ane samajAya nahi evuMja bele che ne? mane te tuM zuM kahe che te jarA paNa samajAtuM nathI. suraMgamA-te rUpALA che evuM te mArAthI naja kahevAya. ane te rUpaLA nathI mATe ja te atyaMta lokettara, atyaMta bhavya ane atyaMta vismayajanaka che. ApaNA zabdakezamAMnuM koI paNa vizeSaNa tene lAgu pADI zakAtuM ja nathI. sudarzanA-tuM bole che temAM mane barAbara samaja te nathI ja paDatI, paNa tuM temane viSe jyAre bole che tyAre mane sAMbhaLavuM bahu game che. paraMtu game tema karIne paNa mAre temane eka vAra joI levA to joIe ja. huM temane kayAre paraNI te divasa paNa mane mUIne yAda nathI. mArAM mAtuzrI kahetAM hatAM ke, mArUM lagna thayuM te pahelAM kaI RSi amAre tyAM AvI caDhayA hatA. temaNe kaheluM ke AkhA vizvamAM je advitIya puruSa haze te tamArI dIkarane paraNaze." meM mArI bAne keTalI vAra pUcheluM ke tenuM rUpa kevuMka che te te mane kahe; paraMtu te paNa tArI peThe ja samaja na paDe evuM kAMIka kahetAM--ane Akhare thAkatAM tyAre kahetAM ke, huM tenuM varNana nathI karI zakatI. te kahe ke, meM te tenuM meTuM ghuMghaTamAMthIja dITheluM tethI mane tenI mAtra jhAMkhI ja thaelI; paNa barAbara jevAeluM nahi. tyAre have je te puruSottama ja hoya te tene joyA vagara mane cena ja kema paDe? suraMgamA-tamane A ghaDIe AchI AchI khuzadAra vAyunI lahera AvatI lAge che ke? sudarzanA-vAyunI lahera ? kaI dizAethI? suraMgamA-tamane mIThI mRdu sugaMdha nathI AvatI? sudarzanA-nA, mane te kAMIja nathI lAgatuM. suraMgamA-sAMbhaLe, mATe daravAje ughaDe che. * * 4 4 te Ave che. mArA rAjAjI Ave che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 1 . praveza 2 je. 395 ^^^ ^ ^ ^ sudarzanA-temanA AgamananI tane zI rIte khabara paDI jAya che? suraMgamA-te te huM tamane zI rIte samajAvuM? paNa mane mArA hRdayamAM temanI pagalIonA avAja saMbhaLAya che. A aMdhArA raMgamahelanI aMdara tenI AjJAMkita dAsI banIne rahuM chuM tethI mane eka prakAranI vizeSa jJAneMdriyanI prApti thaI che-tenA vaDe huM AMkhe joyA vagara jANI zakuM chuM, anubhavI zakuM chuM. sudarzanA-tArA jevI viziSTa jJAnendriya mAre heya te kevuM sAruM? suraMgamA-rANI! tamane paNa te maLI jaze. eka divasa tamArI paNa te Idriya jAgrata thaI jaze. tene jovAnI tamArI tIvra utkaMThA Aje tamArA cittane atizaya vyagra ane caMcaLa banAvI de che. tethI karIne tamArA mananA taMtue ekaja dizA tarapha kheMcAya che ane tyAM tene tANe purAya che. jyAre e tamArI vyagratA ane caMcaLatA zamI jaze tyAre bAkInuM kAma atizaya saraLa thaI jaze. sudarzanA-tane dAsIne je sahela che te mane rAjarANIne kema agharuM lAgatuM haze ? suraMgamA-huM dAsI chuM temAMja mane agharuM nathI lAgatuM ne ? pahele ja divase jyAre temaNe mane A raMgamahelanI saMbhALa rAkhavAnuM kAma soMpyuM te vakhate temaNe mane kahyuM ke "suraMgamA ! A raMgamahelane sAphasUpha rAkhIne huM jyAre AvuM tyAre mAre mATe besavA lAyaka ja hoya e rAkhaje. basa, tAruM ATaluM ja kAma." te vakhate meM kadI paNa evI IcchA nathI karI ke "mane A aMdhAre raMgamahela zAne Apo che? bIjA sevake khAssA ajavALAthI bharelA oraDAomAM kAma kare che tevuM ekAda kAma mane kema nahi?" AvI IcchAne mArA manamAM sthAna ja na ApyuM. ane jevI huM nIcI namIne mane peluM kAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhArA raMgamahelo rAjA karavA maMDI gaI ke tarataja mArAmAM evI eka prakAranI zaktine udaya thayo ke teNe mArI bIjI badhI tamAma vRttio upara potAne adhikAra jamAvI dIdho. x x x x ehehe ! rAjAjI AvI pahoMcyA ! cheka raMgamahelanA bAraNuM AgaLa AvIne ubhA che ! he prabhu ! he rAjA ! [[ bahArathI gIta saMbhaLAya che.] tArI meDInA daravAjA ughADa. huM bahAra rAha jo ubho chuM. AjanA divasane savArathI sAMja sudhI mArI prakAzanI naukAne phera pUro thayo che, AkAzamAM zukrane tAre jhagamagI rahyuM che. mArA pUjana mATe te puSpa vINI rAkhyAM che ne? tArI veNu te caturAIthI gUMthI che ne ? satrinI mata oDhaNI oDhI che ne ? gAnAM dhaNa cAre carIne pAchAM vaLyAM che. paMkhI pitapotAnA mALAmAM lapAI beThAM che. cAre dizAnA ADAavaLA mArga aMdhakAramAM ekAkAra thaI gayA che. tArI meDInA daravAjA ughADa; huM bahAra rAha jete u . suragamA-e rAjAjI! tamArI meDInA daravAjA te vaLI koIthI baMdha rakhAyA che? nathI tene tALuM ke nathI tene AgaLo-tame AMgaLI vaDe jarAka sparza kare eTale phaDAka karatAM te ughaDI jaze. tame teTale sparza paNa nahi ka? zuM huM AvIne bAraNuM ughADuM tyAre ja tame aMdara Avaze ema ? [ saragamA gAya che.] mArA svAmina ! tamArI eka phUkathI mArA dhaTanA paTa khulI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna 2 je huM jamIna upara paDIne uMdhatI houM ane tamAre . sAda mArAthI kadAca na saMbhaLAya che tethI zuM huM jANuM tyAM sudhI tame bahAra ja ubhA rahezo ? - tamArA rathanI garjanAthI AkhI pRthvI nathI paNa dhaNatI ? tyAre tame zuM tamAre hAthe daravAjA ughADIne aNateDayA aMdara nahi padhAre ? ( rANune) rANajI ! tame ja tamAre hAthe daravAje nahi khelo tyAMsudhI te aMdara nahija padhAre. sudazanA-mane te A aMdhakAramAM kazuM ja spaSTa dekhAtuM nathI-daravAje kaI dizAmAM che tenI ja mane khabara nathI. tuM ahIMnI pUrI bhemIeNu che. mAre badale tuMja jaIne bAraNAM ughADI Ava. [ suraMgamAM kamADa ughADe che. rAjAne vaMdana karIne bahAra cAlI jAya che. rAjA A pravezamAM adazya ja rahe che. ] sudarzanA-zA mATe tame mane prakAzamAM tamAruM mukha jevA detA nathI? rAjA-tyAre tamAre mane dhULe divase hajAre padArthonI vacamAM ja che ema? te karatAM aMdhakAramAM tame mArA ekalAne ja paza anubhavo te bahetara nathI ? sudarzanA-paNa mAre tamane jevAja che. huM tamane nirakhavA talasI rahI chuM. rAjA-rANI ! mAruM darzana tamArAM ne nahi khamI zake. tamane tenAthI tIvra, asahya pIDA thaze. sudarzanA-kema jANyuM ke, mArAM netra tamAruM darzana nahi ja khamI zake ? A ghana aMdhakAramAM paNa tamArA mAtra sparzathI ja mane lAge che ke tame atyaMta suMdara che, atyaMta vismayajanaka che. je emaja che te pachI tamane ajavALAmAM jaIne huM zA vAste bhayagrasta thaI jAuM? paNa lA. 34 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 aMdhArA raMgamahelane rAjA vArU, tame mane aMdhakAramAM joI zake che kharA ? rAjA-huM te joI zakuM chuM. sudarzanA-kahe, zuM jue che? rAjA-zuM jouM chuM? sAMbhaLo. anaMta brahmAMDamAM gharate nibiDa aMdhakAra, mArA premanA prabhAva vaDe jIvaMta ane gatimAna banIne, pitAnAmAM anaMta tArAgaNanA jAtinA samUha kendribhUta karIne eka mUrtimaMta sAvayava AkRtinuM rUpa dhAraNa kare che. ane AkRtinI aMdara anaMta yuganAM ciMtana ane AtmamaMthananAM navanIta, sImArahita marAzinAM agaNya spaMdana, asaMkhya tucakronAM amApa dAna-e badhuM huM tamArAmAM jouM chuM. sudazanA-kharekhara ! tame kahe che tevI huM vismayajanaka ane suMdara chuM? tame AvuM kahe che ne tyAre mAruM hRdaya AnaMda ane garvathI phATa phATa thAya che. paNa tame mAre viSe ATalI badhI AzcaryakAraka vAta kahI te mAre sAcI mAnavI ke nahi? huM te mArAmAM evuM evuM kAMIja jatI nathI. rAjA-tamArA nAnakaDA darpaNamAM e badhAnuM saMpUrNa pratibiMba nathI paDI zakatuM-tamAruM darpaNa tame che tenA karatAM tamane nAnA batAve che, tamArA prabhutvanI maryAdA bAMdhe che ane tethI tame tamArI najare ati laghu ane kSudra dekhAo che. paNa mArA manarUpI darpaNamAM je tame tamAruM pratibiMba jue te tamAruM kharuM prabhutva, tamArI asala bhavyatA khIlI uThe. mArA hRdayanI aMdara je tamAruM pratibiMba che te tame roja ja tamArI nAnakaDI ArasImAM juo che tevuM maryAdita nathI. tyAM te tame mArI pUrNa abhinna mUtirUpe virAje che. sudarzanA-tyAre eka vAra mane tamArI AMkhe jotAM zIkhavI jAo ne ! tamAre mana te tyAre aMdhakAra jevuM kAMI ja nahi kharUM? A vicAra karatAM te huM camakI uThuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 2 je 399 chuM. A nibiDa aMdhakAra je mane sAro dekhAya che ane mRtyunA je aparAjita lAge che te tamAre manathI te kAMI ja nahi ne ? tyAre AvA sthaLamAM ApaNI vacce saMpUrNa aikya sadhAya ja zI rIte ? ApaNuM vacce aMtarAya che. tethI A jagyAe--ahIM---nahi bane, kadI nahi bane, banavuM ja azakaya che. mAre te tamane vRkSalatA, pazupaMkhI, pASANa ane pRthvImAM saumAM nihALavA che. rAjA-ThIka, ThIka; tyAre mane kevAM oLakhe che te Iza. paNa kaI tamane oLakhAvaze nahi hai? tame jAte oLakhI kADhe teja huM oLakhAIza. kAraNa ke kadAca bIje ke oLakhAve paNa khare, paNa te sAcuM kahetA haze ke jUThuM tenI zI khAtrI ? sudarzanA--huM tamane oLakhyA vagara rahevAnI nathI. are! lAkha karoDenI mAnavamedanImAMthI paNa tamane oLakhI kADhuM. mArI AMkha chetarAya ja nahi. rAjA-ThIka tyAre, rANI ! Aje rAtre vasaMtanI pUNimAne mahatsava thanAra che. tame ApaNuM mahelanA kaI ucA buraja upara besaje, ane huM janasamudAyanI vacamAM ubhelo houM tyAre tame potAnI meLe mane zodhI kADhaje. sudazanA-paNa tame tyAM haze kharA ne? rAjA-huM te mAnavamedanInI cAre bAjuethI vAraMvAra darzana Apate rahIza suraMgamA ! [suraMgamAM dAkhala thAya che] suraMgamA-rAjAjI ! A dAsI sevAmAM hAjara che. zI AjJA che? prabhu! rAjA-Aje rAtre vasaMtanI pUrNimAne mahatsava che. suraMgamA-mane zuM pharamAve che? rAjA- Ajano divasa to AnaMda-utsavane che, kAma karavAne nathI; mArA vihAradhAna Aje pUrabahAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 adhArA raMgamahelanA rAjA mAM che. tuM paNu AjanA utsavamAM sAmela thaje. suraMgamA--mahArAjAdhirAja ! ApanI AjJA mAthe caDhAvuM chuM. rAjA--Aje mane peAtAnI AMkho vaDe jovAnI rANIne icchA thai che. suragamA-rANIjI Apane kyAM zodhe? rAjA--jyAM madhuramAM madhura sagItanI helI macI rahI haze, jyAM puSpAnA parAganA bhArathI havA tarabatara thaI rahI haze-tyAM rUperI prakAza ane snigdha kAmaLa chAyAvALA vihArama`DapamAM. suragamA--prakAza ane chAyA jyAM sa'tAkUkaDInI ramata ramI rahyAM hAya tyAM kANu keAne ALakhI zake ? tyAM pavana tA caMcaLa ane unmatta banIne vAtA haze ane vastumAtramAM tvarita gati ane nRtyaparAyaNatA vyApI rahyAM haze; tyAM jonAranI AMkha gUcavaNamAM na paDe teA khIjI' thAya paNa zuM? rAjApaNu rANIne mane kheALI kADhavAnI jijJAsA thai che te ? suraMgamA--jijJAsAne hAra khAine peAtAnAM AMsu vaDe prAyazcitta kace ja chUTakA che. mIta vagaDAnAM pakherAMnI mAphaka caMcaLa ane bhramanta netrone cAre dizAe ravaDI AvavuM che! paNa ekavAra temane peAtAne parAjaya svIkAravA paDaze. jyAre vizvamAhana saMgIta temanA kuMDA laine temanAM hRdayane vIMdhI nAkhaze tyAre temanA bhramaNunA aMta AvI jaze. hAya ! vagaDAnAM pu'kherAMne vagaDAmAM ravaDavAnuM mana thayuM che ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 3 jo sthaLa-vihAre dhyAna AgaLa. pA -avanina, kezala, kAMcI ane bIjA nagaranA rAjAo. avanti-A dezane rAjA ApaNe satkAra karavA nathI Avate e zuM? cI-A te kAMI rAjya karavAnI rIta che? rAjA ekAda jagalamAM mahotsava karavA beThe che ane tyAM game tevA halakA ane sAmAnyamAM sAmAnya prajAjanane paNa bhAga levAnI chUTa che ! kezala-ApaNe mATe khAsa elAhedA tabu ubhA karAvavA joItA hatA ane ApaNe satkArane mATe badhuM taiyAra rahevuM joItuM hatuM. paNa A zuM? kAMcI-ahIMnA rAjAe je atyArasudhImAM ApaNe sArU khAsa nokhA taMbu taNAvyA nahi hoya te ApaNe tene tema karavAnI pharaja pADIzuM. kezala-A badhuM jotAM harakoI mANasane svAbhAvika rIte zaka jAya ke, A lokane keI rAjAja nathI. ApaNe uDatI ga5 sAMbhaLIne ja ahIM athaDAI mUA chIe. avanti-kadAca rAjAnI bAbatamAM tema hoya paNa kharuM. paraMtu ahIMnI rANI sudarzana viSe te kAMI zaka lAvavA jevuM cheja nahi. kezala-tenI khAtara te huM ahIM sudhI ghasaDAI Avyo chuM; nahi te huM ahIM AvuM zAne? je mANasa hamezAM guptane gupta ja rahe che tene je teo zuM ane na je teo zuM ? paNa je rANI A nagaranuM sarvopari AkarSaNa che tene joyA vagara je ApaNe ahIMthI cAlyA jaIe te mUrkhAI kahevAya! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 adhArA raMgamahelanA rAjA kAMcI--tyAre have ApaNe kAi ceAsa ceAjanA ghaDI kADhA. avanti ApaNI ceAjanAmAM jo ApaNe pAte ja bheravAI na paDIe te e ceAjanA jevuM khIju ekke nathI. kAMcI--chI ! chI ! chI ! A pelAM keNu tuccha pAmara jIvaDAMnAM ToLAM A tarapha AvI mare che ! are ei ! kANu che. tame badhA ? [buThThAdAdA nAnA nAnA chekarAonA TALA sAthe praveze che.] mudA dAdA--ame keNu chIe ? ame akhila vizva lageATIA ma`DaLanA AjIvana AnaMdI sabhyA chIe. ati--oLakhANanI kazI jarUraja naheAtI. cAle jAe, jarA AghA ubhA raheA ane amane kAyara na kare. muddA dAdA--amArA dezamAM jagyAnI kadI taMgI paDatI ja nathI. lyAne, tame kahe| teTalI jagyA ApIe, pachI che kAMi ? amAre bahu thADAthIja satASa che ane teTalAne sArU kAi dahADA amArAmAM takarAra ubhI thatI ja nathI. kema peAryA ! mArA nAnakaDA dAstA ! kharI vAta ne ? [ekasAmaTA gAya che ] gIta amArI pUchamAM amArI pAse phUTI badAma paNa nathI; ame badhA vakhata AnaMdamAM tAtA thaiyA tAtA thaiyA karyAM ja karIe chIe ! koIne suvarNarUpI bhInI retInA pAyA upara meTI mahelAteA bAMdhavAnA keDa hoya che. temanI AgaLa ubhA rahIne ame tAtA thaiyA tAtA thaiyA gAie chIe. khIsAkAtarU jyAre amArA tarapha leAbhanI najara karIne amArUM sanmAna karatA phare che, tyAre ame temanI AgaLa amArAM khAlI gajavAM khakherIne tAtA thayA tAtA thaiyA gAIe chIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - praveza 3 403 amArA bAraNuM AgaLa jyAre mRtyu kaI buddhI DosInI mAphaka coranI cAle dabAtuM chUpAtuM Ave che tyAre tenA moDhA AgaLa ame AMgaLInI capaTI vagADatA vagADatA tAtA thiyA tAtA thayA gAIe chIe. kAMcI-kaizalarAja ! Ama te juo. A pelA vaLI A tarapha keNa AvatA haze ? phArasa jevuM lAge che ! kaI vaLI rAjAne veza laIne Avato lAge che. kezala-AvI bhavAI bhale ahIne rAjA sAMkhI le, paNa ApaNe nahi cAlavA daIe. avantike gAmaDAnA ThAkara jevuM jaNAya che. [keTalAka pyAdA sipAI dAkhala thAya che. ] kAMcI-A tamAre rAjA kyA mulakane che? pahele sipAI-kayA mulakane zuM ? Aja dezane rAjA AjanA mahatsavamAM agrasthAna levA jAya che. [ sipAIo cAlyA jAya che.] kezala-A zuM bakI gaye? A dezane rAjA mahetsavamAM bhAga levA Ave che? avanti-hA ! tyAre te ApaNe mAtra tene ekalAne ja jevA pAmIzuM ane kharekharI jevA jevI je rANI che tene te ApaNe joyA vagaraja rahI javAnA. kAMcI paNa e bhasI gaye te kema jANyuM ke, sAcuM haze? A rAjA vagaranA mulakamAM kaI paNa mANasa dhAre to pitAnI jAte ja rAjA banI jAya. tamane ema nathI lAgatuM ke, e vezadhArI rAjA che ane rAjAne veza levAmAM paNa eNe joIe te karatAM vadhAre TApaTIpa karI che? avanti-paNa dekhAya che te rUpALa-tenA dekhAvamAM paNa kAMIka AkarSaka tava te cheja. kAMcI-upara Tapake jemAM tamane te AkarSaka lAgate Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 aMdhArA raMgamahelanA rAjA haze, paraMtu jarA bArIka najare jue te tamane tenuM pila mAlUma paDayA vagara rahe ja nahi. juo, have huM tamArA saunA dekhatAM ja tene ke ughADe pADuM chuM te. [vezadhArI "rAjA" dAkhala thAya che.] "rAjA"--rAjAe ! huM tamane mArA rAjyamAM AvakAra ApuM chuM. mane AzA che ke, mArA amaladAre e tamAre yathAyegya satkAra te karyo ja haze. rAjAo(sabhyatAne DeLa karIne) he ! satkAranuM to pUchavuM ja zuM ? kazI ja uNapa nathI AvI. kAMcI-ane je kaMI jAtanI uNapa rahI gaI hoya te paNa chevaTe Apa nAmadAre amane darzana ApIne je mAna ApyuM che tenAthI te pUrNa thaI gaI che. rAjA"--ame amArA prajAjanene te kadI darzana ApatAja nathI, paNa amArA tarapha tamArI ATalI badhI bhakti ane niSThA che te joIne tamane darzana ApavAnuM ame munAsiba dhAryuM. kAMcI-Apa nAmadAranI kRpAne bhAra upADavA ame asamartha chIe. rAjA"--amArAthI have vadhAre bhAya tema nathI. kacI-te te ame jANatA ja hatA. tame hajI pUrepurA taiyAra thayA che ema jaNAtuM nathI. "rAjA"--daramiyAna je tamAre amArI AgaLa kAMI araja gujAravI hoya te kAMcI-tevuM kAMIka che paNa kharuM, paNa amo Apa nAmadAranI sAthe khAnagImAM vAta karavA IcchIe. "rAjA"--pitAnA anucaravargane) tame badhA jarA dUra jatA rahe. (teo jatA rahe che) have tamAre je kAMI kahevuM hoya te vinAsaMkoce kahI zake che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 3 je 405 kAMcI-amAre mATe te amane kaze e saMkeca nathI-mAtra tamane pitAne tamArA hitanI khAtara saMkecanI jarUra haze ema dhArIne amAre ATalI sAvacetI levI paDI che. "rAjA"--tamAre tenI kazI phikara-ciMtA na karavI. kAMcI-cAla tyAre, tAruM mastaka jamInane aDakADIne paheluM amArUM sanmAna kara. - "rAjA"--amArA atithimaMDapamAM amArA sevakoe tamane vAruNI nAmane zarAba chUTe hAthe pAye lAge che. kAMcI-harAmakhora dhUta ! ame nahi paNa te ja khUba caDhAvyuM haze; temAM ja tArUM magaja pharI gayuM che. cAla, hamaNAM ne hamaNAM tAruM mastaka jamInane aDakADe che ke nahi? nahi te aba ghaDI ja tane bheMyabheguM karI nAkhuM chuM. rAjA" AvI beadabIbharelI mazkarI karavI e tamane rAjAone zobhe nahi. kAMcI-amane zobhe nahi te jene zobhe te kAMI ahIMthI dUra nathI; senApati ! rAjA"--mApha kare, mApha kare. huM tamane araja karUM chuM. mAre ja tamane saune vaMdana karavuM joIe. mAruM mastaka pitAnI meLeja nIcuM name che-tene namAvavAne vAste AkarA upAya levAnI jarUra ja nathI. hA, A huM tamane saune zirasA vaMdana karuM chuM. have bApajI mane ahIMthI chUTe karo. pharIthI huM kaI vAra tamArI AgaLa mAruM moTuM nahi batAvuM. kAMcI-tuM have jAya kyAM ? tane ame A mulakane rAjA ja banAvI daIzuM-phArasa bhajavavA beThA tyAre pUrepuruMja bhajavI nAkhavuM. bola, tane rAjA mAnanArA keTalAka che? rAjA"--joIe eTalA che. mane je kaI jue che te badhAja mArA anuyAyI banI jAya che. zarUAtamAM jyAre mArI pAchaLa DAM mANaso hatAM tyAre te sau mArA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 aMdhArA raMgamahelane rAjA - 1 tarapha zakanI najare jotA hatA, paNa vakhata jatAM jema jema mArA anuyAyIonI saMkhyA vadhatI gaI, tema tema lokonI zaMkA paNa ochI thatAM thatAM sAva nAbuda thaI gaI. have to mAre kazuM ja karavuM paDe ema nathI. janasamudAya potAnA samUhanI vizALatA joIne potAnI meLeja bhrAntimAM paDIne mArI pAchaLa pAchaLa taNAya che ane bIjAne tANuM lAve che. kAMcI-tyAre eTale sudhI to barAbara ghATa goThavAya che. have je, ame badhA tane Teke ApIe ane tArI kumake ubhA rahIe; paraMtu tAre paNa tenA badalAmAM ame kahIe te karavuM paDaze. "rAjA"--tamArI AjJA ane tamAre hAthe paherAvele rAjamukuTa beu huM mAthe caDhAvuM chuM. huM beune pavitra mAnIne temanI AmanyA rAkhIza. kAMcI-atyAre to amAre sudarzanA rANIne jevA uparAMta bIjI kazIja IcchA nathI. tAre teTalI goThavaNa te karI ApavI ja paDaze. rAjA"--huM mAre banate prayAsa karIza. kAMcI-tArA prayAsa upara te amane jhAjhI zraddhA che ja nahi. mAtra tAre te ame kahIe teTaluM ja karyA karavAnuM che. have tuM pUrepurA rAjavaMzI ThAThamATha sahita darabArI motsavamAM bhAga levA vihAradyAnamAM upaDI jA. AgaLa upara zuM karavuM te ame pachI kahIzuM. (badhA jAya che ) [budrA dAdA ane lokonuM ToLuM dAkhala thAya che.] pahele mANasa-eka vAra nahi, be vAra nahi, paNa pAMcaso vAra mAre kahevuM ja paDe che ke, ApaNA upara rAjA rAjya kare che e vAtaja pUrepurI tarkaTI che. bukA dAdA-mAtra pAMca ja vAra zAmATe? ATale badhe ugra AtmasaMyama rAkhavAnI koI ja jarUra nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 497 praveza 3 je tane tethI saMtoSa thato hoya te pAMca hajAra vAra zA mATe kahete nathI ! bIje mANasa-paNa AvuM mueluM gaMdhAtuM jUThANuM jyAM sudhI cAlavAnuM hatuM? bu dAdA-paNa dasta! enA vaDe huM muela pAche jIvate thaye ne? trIje mANasa-ame AkhI duniyAne jAhera karI daIzuM ke, ApaNuM upara rAjA rAjya kare che e haDahaDatuM jUThANuM che. bhUtanA bhaDakA jevuM, aMdhakAranA oLA jevuM e mithyA che. pahelo mANasa-ame chApare caDhIne besavAnA ke, amAre koI rAjA che ja nahi. je te hoya te bhale tenAthI thAya te karI nAkhe. buphA dAdA-te kAMIja nahi kare. bIje mANasa-mAre paccIsa varasane juvAna jodha dIkaro phakta sAta divasa tAva Avyo ne marI gayo! sArA rAjAnA rAjyamAM AvI vipatti paDe kharI? bu dAdA-paNa tAre to hajI bIjA be chokarA che. ane mArA to eka pachI eka pAMca pAMca dIkarA cAlyA gayA tenuM kema? trIje mANasa-9, have tamAre zuM kahevuM che ? bukAdAdA-vaLI zuM kahevAnuM hoya? chokarA te gayA paNa sAthe sAthe huM mArA rAjAne paNa gumAvI besuM e mane sAva bheTa nahi mAnatA ho. pahelo mANasa-peTamAM daza daza zeranA khADA paDyA hoya ane rAjA che ke nathI tenI carcA karavA besavuM enA karatAM kaI vadhAre moTI mUrkhAI? rAjA AvIne kaMI amane bhUkhamarAmAMthI ugAravAne hato ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhArA ragamahelanA rAja muddA dAdA--tArI vAta teA sAva sAcI che. paNa tyAre jenI pAse annanA bhaMDAra bharyAM paDayA che te rAjAneja pahelAM zodhI kADhA ne ! ema gharamAM bharAine rAMDIrAMDanI mAphaka rAgaDA kADhIne raDavAthI te maLavAnA hatA zuM ? 408 bIjo mANasa--ApaNA rAjAneA nyAya te jarA jIe ! A ApaNA bhadrasena-ApaDA evA bhAvuka che ke rAjAnI vAta karatAM karatAM gaLagaLA thaI jAya che ! sUrkhA! vevalA ! bhagataDA ! paNa enA hAla tA jue ! evA ka'gAla thai gayA che ke enA gharanI aMdaranAM cAmAcIDIAMne paNa bhUkhe maravAnA vakhata Avye che. muddA dAdA-paNa mane kema jotA nathI? huM rAtadahADo mArA rAjAnI nAkarI karI karIne ghasAi marU chu, paNa mArI sevAnA badalAmAM teNe mane eka kANI pAi paNa Aja sudhImAM ApI nathI. trIjo mANasa--tyAre e uparathI tame ze vicAra kare che? khudA dAdA--vaLI emAM vicAra karavA jevuMja zu che ? kAi paNa mANasa peAtAnA dAstAne pagAra ke badalA ApatA haze? mArA bhalA mitrA ! ApaNA rAjA nathI- nathI-nathI evu* tamAre kahevu' hAya te! bhale kahetA phA. e paNa AjanA mahAtsavanI ujavaNInuM eka aMga che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 4 thI sthaLa-rAjamahelamAM eka buraja pA-rANuM sudarzana ane tenI sakhI rehiNI. sudazanA tuM kadAca bhUla karI bese, paNa huM te bhUla kareMja nahi. huM rANuM kharI ne teja-teja-mArA rAjA kahevA jaIe ! rohiNuM-jemaNe tamane ATalAM badhAM sanmAnathI navAjI nAkhyAM che te tamArI AgaLa vahelA moDA hAjara thayA vinA raheze ja nahi. sudarzanA-tenuM svarUpa joIne huM pAMjarAmAM purAelA paMkhInI mAphaka taDaphaDATa karI mUkuM chuM. te keNa che tenI te pUrI khAtrI te karI lIdhI che ne? rehiNI-dareka jaNa kahe che ke, e ja rAjA che; pachI ethI vadhAre zI khAtrI karUM? sudarzana-te dhyAne rAjA che? rehiNuM-ApaNA ja dezane rAjA-ApaNe ja rAjA vaLI ! sudanA-jenA mAthA upara phUlanuM chatra che tene ja viSe tuM kahe che ne? rahiNuM-hA, hA, teja. juone, tenA vija upara kiMzuka punuM citra che. sudazanA-meM te temane kyAranAe oLakhI kADhayA hatA; e te tane kAMIka saMdeha thayA karate hate. hiNuM-rANajI amArI saunI bhUla te thAya, paNa tame gusse thAo tethI amArA manamAM je haya, pachIte kharUM hoya ke kheDuM, paNa te tamane kahetAM ame DarIe chIe. bhA. 35 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 aMdhArA raMgamahelane rAjA sudazanA-atyAre ahIM suraMgamAM heta te kevuM sAruM thAta? te heta te pachI mane jarAe vasavaso na raheta. rahiNI-amArA sonA karatAM tenAmAM vadhAre ane kakala che evuM tamane lAge che? sudarzanA-nA, nA, evuM te cheka nahi, paNa te temane jetAnI vAra ja oLakhI kADhe evI che. rohiNuM-te oLakhe evuM huM te mAnI zakatI nathI. te rAjAne oLakhavAne khAlI daMbha ja kare che. te rAjAne oLakhe che ke nahi tenI parIkSA karanAra te ahIM kaI che ja nahi. tenA jevAM ame naphaTa ane bezarama hota kenI te ame paNa rAjAne oLakhIe chIe evI sainI AgaLa baDAio karatAM pharata. sudanA-TI vAta. te bicArI kadI paNa baDAI karatI ja nathI. rohiNa-rANIjI! huM kahuM te mAne. te kahe che te badhuM soLa soLa AnI pAkhaMDa, daMbha ane DhoMga. keI khullA zabdomAM potAnI baDAI kare tenA karatAM Avo gupta daMbha vadhAre kharAba che. tene to badhI jAtanA kAvAdAvA karatAM AvaDe che. eTalA mATe to ame to tene vaDIe chIene! sudarzanA-tuM tAre phAve te kahe, paNa jo te ahI hAjara hota te huM tene pUchata kharI. rohiNuM-bahu sArUM, rANIjI ! tame kahetAM he te huM tene belAvI lAvuM. rAjAne oLakhavAne mATe rANene jene khAsa khapa paDe te kAMI cheDI nasIbadAra ! sudarzana-alI ! ema nahi; paNa mAre te dareka jaNa zuM kahe che te jANavuM che. rohiNa-tyAre dareka jaNaja kahe che ke nahi? paNe gaganabhedI jayanAda thAya che tene avAja ahIM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 4thA 411 ApaNe beThAM chIe tyAMsudhI Ave che te zuM tyAre ? sudarzanA--ThIka, tyAre eka kAma kara. A badhAM phUla paDayAM che te saghaLAM eka kamaLanA pAMdaDAmAM mUkIne temane ApI Ava. rAhiNI--te pUche ke kANe mAkalyAM tyAre mAre zuM kahevu... ? sudarzanA--tAre kAMi kahevuM ja nahi paDe. e te potAnI meLeja jANI jaze. te ema dhAratA hatA ke, mArAthI temane nahi ALakhI levAya. paNa meM temane kharAkhara eLakhyA che te mAre temane batAvI ApavuMja che. ( rAhiNI phUla laIne jAya che ) sudarzanA--Aje mArU hdaya kANu jANe kema dhrUjI uThe che, phaphaDI uThe che! AvuM mane agAu kAi vAra nathI thayuM. caMdranI rUperI dhavala aAsnA AkAzamAM cAre dizAe relI rahI che ane zarAbanA kUNutA INanI mAphka cAre mAjuethI chalakAI paDe che. X xx x x mane kAi nazAnuM ghena caDhayuM hoya tema huM vivaza banatI jAuM chuM. are ! kANu che hAjara? [ eka sevaka praveza kare che. 1 sevaka-ze| hukama ? rANIjI ! sudanA--pelA utsavamAM bhAga lenArA chekarAe AmrakuMjomAM gAtA gAtA bhramaNa kare che te tArAthI dekhAya che ke ? temane ahI kheAlAvI lAva. mAre temanuM e gIta sAMbhaLavu che. [ nAkarI jAya che ane chekarAonI sAthe pAchA Ave che. ] sudarzanA----Ave, vasatanA navayauvananI jIvaMta mUrti e ! Ave. cAlA, tamArU utsavagAna gAma. Aje mArUM tana mana saMgIta ane nAdalarinA AsvAdanane mATe ', Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jara adhArA raMgamahelanA rAjA ekAgra banI gayuM che. paNa mArA kaThamAMthI Aje amara saMgItanA sUra nathI nIkaLatA. mATe mArI jagyAe Aje tameAja gA ( AkarAo gAya che. ) gIta A vasaMtanI rAtrimAM mArA dilanuM da` mane mIThuM... madhurUM lAge che. mArI vedanA mArA premanA sitAranA tArane aNujhaNAvIne mRdu saMgIta utpanna kare che. mArAM talasatAM netromAMthI avanavAM svamo janma le che ane jyeAnA dhavala AkAzamAM bhramaNa kare che. vanasthalInA garbha mAMthI nIkaLatA sugadhanA goTA mArAM svapnAnA samUhamAM gUMcavAi paDe che. kANu jANe kyAMthI--kAI agamya pradezamAMthI gebI zabda AvI AvIne dhImAzathI mArA kAnanI sAthe athaDAya che. mArAM nUpuranI dhudharIe raNutkAra karI rahI che ane mArA hRdayanA spandananI sAthe tAla milAve che. sudarzanA--khasa, khasa. huM dharAi gai. mArAthI have vadhAre nahi khamI zakAya. tamArA saMgItathI mArAM netrAmAM AMsu ubharAi jAya che. x xxx mane hamaNAM evI eka kalpanAnuM sphuraNa thAya che ke koI paNa abhilASA tenuM manevAMcchita lakSya kadI siddha karI zakatI ja nathI-nahiM, kadI nahi. kayA jaMgalanA jogendre tamane A gIta zIkhavyu te kaheze ? jenA saMgItanuM meM mArA kAnathI pAna karyuM tene jo huM mArAM netrA vaDe joi zakuM te kevu sArUM ? are ! hRdacavananI nikuMjomAM huM bIjA badhAnuM bhAna bhUlIne ekAgracitte vicarI zakuM te kevu' sArUM ? are ! tyAre mane keTaluM sukha thAya ? tapAvananA khALa ! tamane huM ze! upahAra ApuM ? mArA hIrAnA hAra tA kaThaNa ane kharabacaDA paththaranA banelA che, te tA tamArAM sukeAmaLa aMgane pIDA kare Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 4 the 413 tamArI DekamAM che te puSpahAra to mArI pAse che nahi. (chokarA vaMdana karIne cAlyA jAya che. ) [ rehiNuM pAchI Ave che ] sudazanA-rehiNI ! eka bhUla karI. moTI bhUla karI nAkhI. tuM zuM karI AvI te pUchatAM mane lajajA Ave che. zreSamAM zreSTha upahAra hAtha vaDe ApI zakAte ja nathI, e satya huM hamaNAM ja samaja. ThIka, kahe tuM zuM karI AvI? rahimeM rAjAjIne phUla ApyAM, paNa te te jANe kAMI ja samajatA na hoya evA dekhAyA. sudarzanA-A tuM zuM bole che ? te na samajyA ? rohiNuM-te te meDhethI eka akSara paNa bolyA vagara pUtaLAnI mAphaka besI ja rahyA. A vAtamAM potAne kAMI ja samaja paDatI nathI te rakhene kaMI jANuM jAya teTalA vAste huM dhAruM chuM ke, temaNe potAnA hoTha ja sIvI lIdhA. sudarzanA-dhikkAra che mane ! mArI nirlajajatAnI mane vAjabI sajA thaI che, paNa tuM te phUla pAchAM kema na letI AvI? rohiNa-lAvuM kevI rIte ? kAMcIne rAjA temanI pAse ja beTho hate. te bahu cAlAka mANasa che. te tarata ja badhuM samajI gayela hoya tema teNe maMda smita karyuM, ane kahyuM: "sudarzanA rANI Apa nAmadArane temanAM abhinaMdana sahita A puSpanI bheTa mokalAve che. e te vasaMtanA paramasakhA bhagavAna kusumAyudhanA dhanuSanI paNachanAM puSpa che. te sAMbhaLIne rAjA ekAeka camakyA ane belyAH "tyAre te e puSpa mArA AjanA rAjavaibhavanA mukaTarUpa che." huM te tyAMthI bheMThI paDIne pAchI cAlI AvatI hatI, paNa eTalAmAM kAMcInA rAjAe rAjAnA gaLAmAM hIrAne hAra kADhIne mane ApyuM ane kahyuM "sakhi ! te ANelI parama saubhAgyasUcaka bheTanA badalAmAM A hAra pitAnI meLeja tArA hAthamAM AvIne paDe che te tuM le." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhArA ragamahelanA rAjA sudarzanA--ararara! A zuM? kAMcInA rAjAe temane ATaluM badhuM kahyu` tyAre te samayA ? banyuM mArUM nasIba ! AjanA utsave te mane zarama ane apamAnanA DhagalA taLe dATI dIdhI che! ane e sivAya khIjuM thAya paNa zuM ? rAhiNI ! tuM hamaNAM ahIthI cAlI jA, mane ekalI ja paDI rahevA de. (rehiNI bahAra jatI rahe che) Aje ekaja prahArathI mArUM abhimAna cUrNa vicU thai gayuM ane hajI te chatAM x x x x x te suMdara manameAhana AkRtine huM mArA hRdayamAMthI dUra khaseDI zakatI nathI. huM hArI gaI chuM, dhULabhegI thai gai chuM, atyaMta vivaza khanI gai chuM; chatAM hajI citta tenAmAMja cAMTI rahyuM che. hajI mane pelA hAra rAhiNI pAsethI mAgI levAnuM pharI pharIne mana thAya che! paNa mAgIza teA rAhiNInA manamAM zuM Avaze? rahiNI ! rAhiNI ! ( hiNI pAchI Ave che ) rAhiNI--zuM kaheA che, rANIjI ! sudanA--tArI AjanI sevAnA badalAmAM tane zuM inAma ApavuM ghaTe ? 414 rAhiNI--Ape mane kAMija ApavAnuM na hoya. mane je maLavu joIe te te! rAjAjI taraphathI maLI ja gayuM che. sudarzanA--kAie temanI pAse parANe apAvelI cIja te kAMi inAma na kahevAya ! e kAMi temaNe pAte svecchAthI nathI ApyuM, ane evI mane kamane ApelI cIja tuM pahere te mArAthI kemaja sahana thAya ? mATe tArA gaLAmAMthI e hAra kADhI nAkha ane ahIM mUkI jA, tane tenA badalAmAM huM mArA hAthanAM kakaNu ApI dauM chuM. te pahera ane ahIthI cAlI jA. (rAhiNI jAya che) pAA mIjI vAranA mArA parAjaya thayA. mAre e hArane ucakIne sA gAu dUra phekI devA joitA hatA; paNa phekI devAnA mArA jIva cAlatA nathI. AjanA utsavanA adhiSThAtA deve mane mArI lajjA ane apakItinA ciGgasvarUpanI bheTa karI che ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 5 mo (vihArabhavananA pravezadvAra AgaLa buThThA dAdA keTalAka mANasonI sAthe ubhA che.) bakA dAdA-kema daste ! khUba dharAI dharAIne gammata karI ne? pahelo mANasa-dAdA ! gammatanI to vAtaja na pUchaze; juone, A mAre Akhe zarIre gulAla gulAla karI mUkyuM che ne ! keIne bAkI rAkhyA nathI. buddA dAdA-kharuM kahe che? pelA rAjAo AvyA che temanA upara paNa gulAla nAkhyuM ke nahi? , bIjo mANasa-paNa temanI najadIka javAya zI rIte? teo te pitAnI AsapAsa majabUta vADa banAvIne aMdara salAmata besI rahyA che. bukA dAdA-tyAre Akhare rAjAe te rahI ja gayA ne? temanAM aMga upara raMgane eka choTe paNa na naMkhAye e zuM? tamAre game tema karIne aMdara ghUsI javuM hatuM. trIjo mANasa- dAdA ! lAla raMga te temanA upara paNa hatuM, paNa jarA judI jAtane ! juo, temanI AMkha lAla hatI. temanA kIdAranI pAghaDIo lAla hatI. temanA badhA sevakenI paNa pAghaDIo lAla raMganI hatI, ane e sevake temanI talavAra evI vijhayA karatA ke ame je jarAka najadIka jAta, te asala lAla raMganI choLanI choLa uDayA vagara raheta ja nahi. + utsava prasaMge ApaNA dezamAM gulAla nAkhavAne rivAja che tene prastuta nATakamAM premanA ci tarIke kayuM che. baMgALA, yu. pI. vagere prAMtamAM polisa lAla pAghaDI pahere che-sevAnaMda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 aMdhArA raMgamahelane rAjA buka dAdAtame DahApaNanuM kAma karyuM, mArA mitro ! evAothI haMmezAM dUranA dUraja rahevuM. emane jagatamAMthI dezanikAla thavAnI sajA thaI che ane tethI ApaNe paNa temane vegaLA ja rAkhavA joIe. - trIjo mANasa-have te huM mAre ghera jaIza. juo - ne, madharAta te vItI gaI che. (jAya che) [gavaiyAonI eka TALI dAkhala thAya che.] gIta have veLA kALAne bheda bhUMsAI gayo che. badhuM ja tArA paganI pAnInA raMga jevuM rAtuM rAtuM thaI gayuM che. mArI kAMcaLIne raMga rAta che ane mArAM svama paNa rAtAM rAtAMja che. lAla kamaLanI mAphaka mAruM hRdaya paNa DolI rahyuM che. buka dAdA-zAbAza, mArA mitro ! tame khUba karI. vArU, tamane Aje gammata te khUba paDI ne? gayA-hadapAranI gammata ! mArA bhAI! badhuM ja lAla lAla! AkAzamAM caMdramA ekale chaTakI gaye-te ekaja raMgAyA vinAne dhoLe rahI gaye che ! bukA dAdA-e te upara uparathI ja dhULe dekhAya che eTaluM ja, bAkI jo tame ene bahArane banAvaTI dhoLo veza kheMcI kADhIne jue te tame enI luccAI jANI jAo. Aje jagatanA upara eNe keTaluM gulAla phekayuM che te te huM beThe beThe joyAja karatA hatA, ane te chatAM e pite kevo che ane raMga vagarane na hoya e dekhAvAno DoLa kare che ! (gAya che) e priyatama! huM te tArI sAtheja heLI kheluM chuM, huM pAgala banI gayo chuM ane parAjayane te huM jANatAja nathI. mane gulAlathI raMgI nAkhIne tuM zuM bacI javAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 5 mo hate ema? mArA hRdayanAM kesuDAnA raMgathI huM tAro vAdhe raMgyA vagara chaDuM ke? (badhA jAya che) [kAMcIne rAjA ane "rAjA" dAkhala thAya che.] kAMcI-je, meM tane kahyuM te pramANe tAre barAbara amala karavAnuM che te dhyAnamAM rAkhaje. jarAe bhUla na thavI joIe. "rAjA"--are! bhUla kevI thAya? kAMcI-rANI sudarzanAne mahela mAM che. "rAjA"--hA re hA, e jagyA mArI dIThelI che. kAMcI--have tAre karavAnuM mAtra eTaluM ja ke, tyAM jatAM vArane ja bagIcAmAM Aga lagADI devI ane tethI karIne mahelamAM garabaDa goTALo thAya eTale tAre peluM kAma pAra utArIne cAlyA AvavuM. rAjA"--nahi bhUluM. kAMcI--vaLI je, e banAvaTI rAjA ! mArI have lagabhaga khAtrI thaI gaI che ke, ApaNe eka bAbatanI nakAmI dahezata rAkhIe chIe-kharuM jotAM A dezano keI rAjA cheja nahi. "rAjA"---A dezanI arAjakatAne aMta ANa e ja mAre ekamAtra udeza che. sAdhAraNa janatAne e svabhAva che ke, temane khare yA kalipata paNa rAjA te joIe ja. arAjakatA aneka anarthanI janetA che. kAMcI - dharmaniSTha kahitaciMtaka! tAre A alaukika AtmatyAga amAre saue dhaDe levA jevuM che; paNa tAre te tenI ciMtA karavI ja nahi. te hamaNAM kahI te asAdhAraNa lekasevA te huM pote ja bajAvavAne chuM; tAre bhAga te nahi Ave. (beu jAya che.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza6 Tho rohiNI--are ! A che zuM? mane te kAMIja samaja nathI paDatI ! (mALIone) alyA! Ama utAvaLA utAvaLA kayAM deDI jAo che? pahele mALI--ame A bagIcAnI bahAra jaI e chIe. rohiNa--paNa kyAM? bIje mALI-te te ame paNa nathI jANatA. rAjA belAve che mATe jaIe chIe. rohiNI--are ulluo rAjA Aja bagIcAmAM che. tamane vaLI kyAM rAjA teDAve che? pahele mALI-tenI amane khabara nathI. bIjo mALI--je rAjAnI ame jamyA tyArathI sevA karatA AvyA chIe te ja; vaLI bIje keNa heya ? rohiNI -tame badhA ja javAnA? pahelo mALI-badhA, badhAja. amAre aba ghaDija javuM joIe; nahi te amane sajA thAya. (teo jAya che) rohiNI--mane emanA bolavAmAM kAMI ja samaja paDatI nathI. paNa mane A badhuM joIne manamAM kAMIka bhaya lAge che. jANe nadInI bhekhaDa uparathI DhAra utaratAM hoya tema badhA dhaDabaDa dhaDabaDa deDI jAya che. e zuM haze? [kozala dezane rAjA dAkhala thAya che.] kezala-- hiNi ! tAre rAjA ane kAMcIne rAjA beu kayAM gayA tenI tane khabara che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 6 he 419 rohiNI--A bAgamAM koI ThekANe beThA haze, paNa kyAM beThA haze tenI mane barAbara khabara nathI. kezala-temanI hilacAlane bheda mane samajAte nathI; paNa meM kAMcIrAjanA upara vizvAsa mUkavAmAM bhAremAM bhAre bhUla karI che. (jAya che) rezahiNI--A rAjAo vaLI aMdara aMdara zA goTALA karI rahyA che? ceDAja vakhatamAM kazeka bhayaMkara banAva banaze evA bhaNakArA mArA kAnamAM vAge che. huM temAM saMDovAI na jAu te sArUM. [avaMtine rAjA Ave che. ] avaMti--are rehiNi ! bIjA badhA rAjAe kayAM che te tuM jANe che ke ? rohiNuM-kaNa kayAM che te kahevuM bahu muzkela che. kozalarAja te hamaNAMja A tarapha gayA. avaMti--huM kozalanI vAta pUchatuM nathI. kAMcIne rAjA ane tAre rAjA kayAM che teTaluM ja mAre jANavuM che. rohiNuM--meM temane ghaNA vakhatathI joyA ja nathI. avaMti-kAMcIrAja amArA badhAthI Aghe ne Agheja phare che. jarUra, amane saune chetaravAne te ghATa ghaDI rahyo have joIe. A kArastAnamAM vaLI meM kayAM hAtha ghAlya? bahena rehiNi ! mane maherabAnI karIne A bAgamAMthI bahAra javAne rasto batAvIza? rehiNuM-huM nathI jANatI. avaMti-bIjo koI mane ahIMthI bahAra laI jaI zake ema che? rohiNI- kare te badhAja bA gIcAnI bahAra cAlyA gayA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhArA raMgamahelano rAjA avaMti-zA mATe gayA ? hiNI-mane temanA kahevAmAM kaMI samaja nathI paDatI. teo kahetA gayA ke amane bAgamAMthI ekadama bahAra cAlyA javAnI rAjAe AjJA karI che. avaMti-rAjAe? kyA rAjAe? hiNa-te te teo kahI zakatA na hatA. avaMti-AmAM nakakI kAMI garabaDa che. ene bheda mAre game tema karIne jANI levuM ja joIe. mArAthI have ahIM eka paLavAra paNa thebhAya tema nathI. (utAvaLe pagale jAya che.) rohiNI-have mAre rAjAne kyAM khoLavA? rANIe mokalAvelAM phUla meM temane ApyAM tyAre te teNe mArA tarapha jhAjhuM lakSa nahotuM ApyuM, paNa tyAra pachI te mane nAnA prakAranI bheTa sogAte ApyA ja kare che. A vinAkAraNanI udAratAthI mane ghaNe bhaya lAge che. xxxx are ! A rAtane pahera A paMkhIo zAmATe uDAuDa karatAM haze ? e ekAeka zAthI camakI uThayAM haze? emane bahAra uDavAne hamezane vakhata te hajI thaye nathI. xxx rANInI lADakI hariNI vaLI kema pelI tarapha deDI jatI haze? capalA ! e capalA ! te sAMbhaLatI ja nathI. AvI bihAmaNI rAtri te meM mArI jIMdagImAM nathI joI. cAre bAjunuM kSitija kaI pAgalanI AMkho jevuM rAtuM ceLa thayuM dekhAya che jANe badhI bAjuethI ekI vakhate sUrya Athamata na hAya! Izvarane paNa AvuM karavAnuM zuM gAMDapaNa lAgyuM haze ! x x xx arere ! huM have bhayabhIta thAuM chuM; mAre have rAjAne kyAM khoLavA ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 7mo sthaLa-rANanA mahelanA daravAjA AgaLa. "rAjA"--kAMcIrAjaA tame karyuM zuM? kaMcI-are! yAra ! huM te mAtra A mahelanI bAjunA ja bAgane Aga lagADavA gaye tyAM te cotarapha badhe ja saLagI uThayuM! Aga Ama badhe jaladI phelAI jaze evuM keNe jANyuM'tuM ? cAla have, je thayuM te thayuM, paNa have bAgamAMthI bahAra nIkaLI javAno rasto batAva. rAjA"--mane rastAnI mAhitI nathI. ApaNane ahIM teDI lAvanArAo te badhAe nAsI gayA. kAMcI-te nahi cAle. tuM A dezane vatanI che; tane rastAnI jANa hovI ja joIe. rAjA'darabArI bAranA aMdaranA bhAgamAM huM ane tyAra agAu kadI peThe na hate. kAMcI-tArUM badhuM DahApaNu javA de ane mane sIdhe raste batAva; nahi te tane ubhe ne ubhe cIrI nAkhIza. rAjA"--evI rIte je tamAre mAre jAna le heya te le; ethI tamane bAgamAMthI bahAra nIkaLavAne raste bhAgye ja maLe. kAMcI-tyAre pachI "huM ahIMne rAjA chuM-rAjA chuM' ema badhe zAne bakate phare che? rAjA'-paNa huM rAjA nathI-kharekha rAjA nathI. (ema kahIne te jamIna upara lAMbe thaIne paDI jAya che ane hAtha joDe che.) e mArA rAjA! tame kayAM che? mane bacAve, are ! mArI hAre doDe! huM baLavAkhora bhA, 36 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karara aMdhAra 2gamahelano rAjA chuM, huM rAjadrohI chuM. mane sajA kare, paNa mane mRtyumAMthI bacAvI lyo kAMcI-mUkha ! ema khAlI havAnI AgaLa pikAra ane kalpAMta kaye zuM vaLavAnuM hatuM? Ama nAhakane vakhata barabAda karavA karatAM raste zedha e vadhAre bahetara che. rAjA"--huM ahIne ahIMja paDI rahevAne. ahIMthI eka tasu paNa khasavAne nathI. mAruM je thavAnuM he te thAo-huM ce ke cUM karavAne nathI. kAMcI-paNa AvI mUrkhAI huM kema cAlavA daIza? huM je A AgamAM baLI maruM te tuM paNa chevaTa sudhI mArI sAthe sAthe ja. (bahArathI pikAra kare che) e rAjA ! amane bacAve, amane bacAve; ame AgamAM cAre bAjuethI gherAI gayAM chIe! kAMcI-bevakUphazuM joyA kare che? thA ubhe, eka paLane vilaMba karyo te marI gayA jANaje. [ rANI sudarzanA praveze che.] sudarzana--rAjAjI ! e mArA rAjAjI ! mane mRtyumAMthI bacAve. huM AgamAM gherAI gaI chuM. "rAjA"--ahIM rAjA ja koNa che? huM rAjA nathI. sudanA-tyAre ke che tame? rAjA"--huM daMbhI chuM, huM pAkhaMDI chuM, huM badamAsa Thaga chuM. (pitAne mukuTa jamIna para phekI daIne) Aje mAre daMbha ane mArAM pAkhaMDa badhAM dhULabhegAM thaI jAo ! (kAMcIrAja sAthe tyAMthI cAlyo jAya che.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 7 me 423 sudarzanA-kahe che ke huM rAjA nathI? e rAjA nathI ja ! tyAre te e agnideva ! mAre bhakSa kare ! mane tamArI vAlAmAM baLIne khAka banAvI de ! he agni! he pAvaka! have te huM tamAruM ja zaraNa laIza. tamArAmAM ja jhaMpalAvIza. mArI lajajA, mArI vAsanA, mArI tRSA-badhAMne bALIne khAka banAvI de ! (rehiNI Ave che ). rohiNuM-tame kayAM jAo che? e rANIjI ! aMdara na jAo ! na jAo! tamArA badhA ja oraDAmAM AganA bhaDakA uThyA che, mAruM mAne. tame aMdara na jAo. sudarzanA-basa, huM javAnI ja. mArA baLatA eraDAomAM pesavAnI. e AgamAMja huM mArI citA racIza. ( rANuM mahelamAM jatI rahe che ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 8 mo [ adhArA ra'gamahelamAM rAjA ane sudanA rANI ] rAjA-rANI ! tame jarA pazu Daraze nahi. tamAre DaravAnuM kAMI ja kAraNa nathI. tamArA AraDA sudhI Aga AvavAnI ja nathI. sudanA--mane AganA jarAya Dara nathI. pazu.... paNa mArI lajjA mArI pAchaLa pAchaLa bhaDabhaDatI AganI mAphaka cAlI Ave che. mArUM mAhu, AMkhA, hRdaya mArA zarIranA eke eka avayava AgamAM baLI jaLIne jANe khAka thatA jAya che. rAjA--thADA vakhata te lAgaze, paraMtu vakhata jatAM tamArI e javAlA paNa zamI jaze ane tamane zAMti thaze. sudarzanA--kadI nahi, kadI ja nahi. e AganA bhaDakA aLyA ja karaze; kadI nahi hAlavAya ! rAjA--rANI ! tame ema hatAza kema thAo che.? suda nArAjAjI ! tamArI AgaLa huM have kazuMja gupta nahi rAkhuM xxxxx mArI DAkamAM hAra che te bIjAnA ApelA che. rAjA--e hAra paNa mArA ja che ! te vaLI kyAMthI lAvavAnA hatA ? mArA oraDAmAMthI te cArI gayeA hatA. sudarzanA----chatAM paNa te tenA ApelA che, ane jI paNa tene phekI devAnuM mArUM jigara cAlatuM nathI ! jyAre AganA bhaDakA mArI cAre bAjue pharI vaLyA tyAre tenI aMdara e hArane phekI devAnuM mane mana thaI AvyuM hatuM, paNa nAkhatAM mArA jIva na cAlye!-mArAthI naja phekI devAye. mArUM mana mane kahevA lAgyuM ke "maratA sudhI e hAra tArI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 8 mA 45 DAka uparathI rakhe utAratI ' xxxxx_rAjAjI ! huM tamane jovAneja mahAra AvI eTalAmAM A te kaI jAtanI AgamAM huM dIvAnI AgaLa AMdhaLA thai gayelA patagIAnI mAphaka kUdI paDI ! hAya hAya re ! mArUM, mArA hRdayanI vedanA jIbhe kahI nathI jatI! Aga tA bhaDake ne bhaDake saLagatI ja jAya che ane chatAM te AganI aMdara zekAtI, caNucaNatI, maLatI maLatI paNa huM hajI jIvuM ... ! rAjA--paNa tamAre mane jovAja hatA te Akhare joce te khare ja ne! tamArA mananI IcchA teA pU thaI. have zu che ? sudarzanA----paNa mAre tamane AvA bhayAnaka pralayanI vacce jovA nahAtA tA ! are ! AMkhe zuM joyuM tenuM atyAre mane pUruM bhAna teA nathI rahyuM; paNu A rAjAjI ! hajI mArUM hRdaya bhayathI dhrUjI rahyuM che. rAjA-zuM joyu te kaheA te kharAM. sudanA----bhayAnaka ! atyaMta bhayAnaka dazya ! tenI pharIthI kalpanA AvatAM paNa huM kapI uThuM chuM. kALamIDha jevuM ghAra karALa kALu tamArU svarUpa ! tame AvA kALarAtri jevA zyAma che ! eka ati dAruNa kSaNuvAraja mane tamArA svarUpanI jhAMkhI thai gai. AganA bhaDakAnA prakAza tamArA caherA upara paDayA-keAi pracaDa dhUmaketu peAtAnI kAramI pAMkhA vI'jhatA, rAtrinI syAmatAne saLagAvI mUkatA, ekAeka jANe mArA dRSTipatha upara AvIne ubhA heAya evu tamArU' pralayarAzi jevu' nidAruNa svarUpa ! ~~meM tarata ja mArI AMkhe| mIcI dIdhI-mIjI vAra tamArI sAme jovAnuM mArAmAM sAmarthya ja na rahyuM. ahAhAhA ! pralayakALanA megharAzi jevuM, teAphAnI asIma mahAsAgaranA pramatta - ttaga mahAmeAja sadhyAnI gherI bihAmaNI raktimA vaDe preAjajvala banIne tAMDava nRtya karatA hAya evuM karAla kALuM kALuM tamArU' svarUpa ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhArA raMgamahelanA rAjA rAjA-meM te tamane pahelethI ja kahI rAkhyuM hatuM ke, mane jovAnI yogyatA keLavAI na hoya tyAMsudhI mAruM darzana tamArAM agara keInAM paNa netrothI nahi sahana thAya. mArA upara najara paDatAnI sAtheja harakeIne mArAthI dUra dUra pRthvInA cheDA sudhI bhAgI javAnuM mana thAya che. AvA aneka dAkhalA mArA jevAmAM AvyA che. eTalA ja mATe tamArI AgaLa ekadama nahi paNa dhIre dhIre, krame kame mArA svarUpane prakaTa karavAne mAro irAde hate. sudazanA-paNa mArA pApa prakaTayAM ane tamArI AzA mATImAM maLI gaI-ve mArA ane tamArA ekyanA saMbhavane viSe mArA manathI vicAra karavAne paNa avakAza nathI rahyo. rAjA-rANuM ! saMbhava nathI kema? samaye badhuM ja banI Avaze. sImA vinAnI, AzAnA aMkura vagaranI zyAmatA je tamArA AtmAne paNa gherI vaLIne tamane bhayatrasta karI rahI che temAMthI ja tamane eka divasa sAMtvanA maLaze, te ja tamArA uddhArane mArga ajavALaze; nahi to pachI mArA premanuM prajana ja kyAM rahyuM? sudarzanA-te nahi bane, kadI nahi bane. te saMbhavaja kayAM rahyo che? tamAre ekalAne prema zuM karavAne hato? mAre prema have tamArA upara rahyo ja nathI. sauMdaryanA jAdune huM zikAra thaI paDI chuM. A gAMDapaNa mane choDanAra nathI, mAre A nazo utaranAra nathI. teNe mArI AMkhane AMjI dIdhI che. mArAM svapna upara sonerI cAdara bichAvI dIdhI che. meM mArA aparAdhanI tamArI AgaLa pUrepurI kabUlAta karI dIdhI che. tamArI marajImAM Ave tevI mane sajA kare. rAjA-sajAnI zarUAta te kayAranIe thaI cUkI che. sudarzanA-paNa tame mane kADhI nahi maLe te huM tamane choDIne cAlI jaIza. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 8 mA 420 rAjA-tamArI marajImAM Ave tema karavAne tame pUrepurAM svataMtra che. suda nA--have teA tame mArI pAse ubhA che te ja huM sahana karI zakatI nathI. mAruM hRdaya tamArI sAme aLave pokArI rahyuM che. tame zA mATe--are ! tame mane A karA che zuM? tame AvA kema thaI gayA che? tame suMdara che, manameAhana che. evuM evuM jUThANu te badhA mane zA mATe kahI maratA hatA ? tame te kALarAtrinA jevA-kALI zAhI sarakhA che. nA, nA, tamane huM kadI paNa cAhanAra nathI. huM jene cAhuM tene meM have jocA che--te zirISa puSpanA jevA nAjuka, mAkhaNa jevA sukAmaLa ane patagIAnA jevA sudara che. rAjA--te mRgajaLanA jevA mithyA che, parapoTA nA jevA pAkaLa che. sudarzanA--bhale jevA che tevA, paNa tamArI pAse te! huM nathIja ubhI rahevAnI--masa nahi ja. huM tamArI pAsethI cAlI jaIza. tamArUM ne mArUM aikya kadI thai zakeja nahi. parANe parANe karUM tApaNa te mithyA ane kRtrima. mAruM hRdayahave tamArAthI dUranuM dUra ja rahe che. rAjA-paNa tene pAchuM vALavA mATe tamArA taraphathI jarA jeTalA paNa yatna nahi kare ? sudarzanA--yatna ! yatna teA huM gai kAlanI thoDA karI rahI chuM ? paNa jema jema huM mArA manane samajAvuM chuM', tema tema te tamArI sAme baLavAkhAra banatuM jAya che. have huM tamArI sAthe jeTalA vakhata rahIza teTaleA vakhata huM bhraSTa thaiza. me... mArA ziyaLanA, mArA satItvanA bhaMga karyAM che e vicAra mArA kSaNa vAra paNa keDA nahi mUke. rAjA-tyAre mArAthI tame jeTalAM dUra jaI zakA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhArA raMgamahelanA rAjA 418 teTalAM dUra jAo. khIju` zuM thAya ? sudarzanA--paNa tame mane jatI aTakAvatA nathI eTale huM tamArAthI dUra paNa jai zakatI nathI. tame mArA keza pakaDIne ema kema kahetA nathI ke "khasa, tAre nathI javAnuM ?'' tame mane mAratA kema nathI ? mane eka vAra khUba mArA, marAya teTalI mAreA, sakhatamAM sakhata sajA kare. kema nathI karatA ? tame te! TADhA Tapa thaine huM jema karUM tema karavA do che; tethI teA huM khIjavATathI gAMDI banI gaI chuM--have mArAthI A nathI sahana thatuM. rAjA----huM kAMIja karatA nathI, ane tamane cAlyAM jatAM aTakAvatA ja nathI evuM evuM tame zA mATe mAnI lyeA che ? sudanA--paNa tamArI AvI rItabhAta mArAthI huve sahana karI zakAtIja nathI. mAre kAne paDatA bIjA tamAma avAjone DhAMkI de evA vIjaLInA kaDAkA jevA kaThAra ane gaMbhIra avAjathI zA mATe tamane mUkIne nahi javAnI AjJA nathI karatA ? mane sahelAIthI vagara sajAe zA mATe cheADI sUkA che ? rAjA--hu tamane tamArI marajI mujanma thavA daiza, paNa tamane mArI sAthenA sabaMdha tADIne cAlyAM tA nahi ja javA uM'. sudarzanA--nahi javA de ? ema ? tyAre juo, huM A cAlI. rAjA--bhale, jAo. sudarzanA--pachI mArA doSa kADhatA nahi. tame mArA hAtha pakaDIne baLajabarAithI aTakAvI zakata; paNa tame mane nathI aTakAvI te yAda rAkhajo. hajI paNa tame nathI aTakAvatA. have huM javAnI ja. tamArA sipAI www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - praveza 8 mi 429 ene kahe ke mane javA na de. rAjA-tamane aTakAvavA keIja nathI rekavAnuM. pavananA tophAnane lIdhe meghasamUhamAMthI chuTA paDelA meghakhaMDanI mAphaka tame mana phAve tyAM bhale jAe. sudazanA-have hada thaI che, mArUM baLa khUTI gayuM che. mane aMdarathI keIka gati ApI rahyuM che. huM mAruM laMgara have uThAvI lauM chuM. huM DUbIza te bhale DUbIza, paNa tamAre ghera pAchI to nahi ja AvuM. (rANuM bahAra doDI jAya che) [ suraMgamA gAtI gAtI Ave che] suraMgamA-tame mane tamArAthI dUra kADhI mUke che e tamArI kevI vicitra IcchA kahevAya ? bhaTakI bhaTakIne pAchI huM tamArA ja caraNa AgaLa AvavAnI chuM. atyAre tame tamArA premanA upara beparavAIne ochADa oDhADo che-tamArA premALa hAthavaDe tame mane dUra khaseDe chepaNa te pAchI tamArA tarapha kheMcI levAne mATe ja. e. rAjajI! tamArA AkhA rAjyamAM tame A kevI vicitra lIlA karI rahyA che ? sudarzanA-(pAchI AvIne) rAjAcha! e rAjAjI! suraMgamA-te te gayA. sudarzana-gayA ? bahu sAruM tyAre temaNe have sadAne mATe mAre tyAga karyo che emaja mAre samajI levuM. huM gaelI pAchI AvI paNa emanAthI mAre sArU eka paLa vAra paNa thobhAyuM nahi! ThIka have, huM pUrepurI svataMtra chuM. suraMgamA! mane pAchI rAkhavAnuM kahetA gayA che? suraMgamA-temaNe mane kAMI ja kahyuM nathI. sudazanA-zuM karavA kahe? temane mArI darakAra ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 adhArA raMgamahelanA rAjA zI che ?.............have mane kAi rAkanAra nathI. huM mArI mAlika chuM. paNa suraMgamA! mAre rAjAne eka vAta pUchI levI hatI paraMtu mArI jIbha na upaDI. tuM jANatI hoya tA kahe. temaNe kadI peAtAnA kedIone prANadaMDanI sajA karI che ke nahi ? suragamA--evI sajA teA rAjA koIne kadI paNa karatAja nathI. sudarzanA--tyAre kevI sajA kare che? suraMgamA--te te temane chUTAja mUkI de che. jIene, kAMcIneA rAjA potAnA parAjaya kabUla karIne potAnA rAjyamAM jatA rahyo ne ! sudanA--hAAza ! have mane nirAMta vaLI ! suraMgamA-rANIjI ! mArI eka vinati sAMbhaLaze ? sudarzanA--te tAre mane kahevuM ja nahi paDe, rAjAnuM Apelu' je kAMI jhaverAta mArI pAse che te badhuM ja huM jatAM jatAM tane ApatI jaiza. te paheravAne mATe huM lAyaka rahI nathI. sura'gamA--rANIjI ! mAre temAMnuM kAMIja nahi joIe. mArA mAlike mane kAi paNa jAtanAM ghareNAM ApyAM ja nathI. mArI narI sAdAi ja mAre mATe pUratI che. huM paherIne leAkeAnI AgaLa meATAi karU evuM temaNe mane kazuja ApyuM nathI. sudarzanA--tyAre tAre zu joie che? suraMgamArANIjI ! tame jyAM jAo tyAM mane tamArI sAthe ne sAtheja AvavA do. sudarzanA--hajI jarA vadhAre vicAra kara. tuM tArA mAlikane choDIne mArI sAthe Ave che te dhyAnamAM rAkha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 8: mA je, AvI gAMDI mAgaNI te karAya ? suraMgamA--paNa huM temanAthI jarA paNa dUra jatI hAu" tyAre ne? tame ekalAM phAinA sAtha saMgAtha vagara jAe che tethI te teA tamArI sAthe ne sAtheja Avaze. 431 sudanA--tuM cheka ja akkalamAM na utare tevI vArtA kare che. pahelAM mArA rAhiNIne sAthe rAkhavAnA vicAra hatA paNa te nA pADe che. alI ! mArI sAthe AvavAnI tuM bhalI hiMmata calAve che ? suraMgamA--mArAmAM hiMmata paNa nathI ane maLa paNa nathI. paNa huM tamArI joDe AvavAnIja; khaLa, hiM'mata badhuM joize te ApeApa AvI maLaze. sudarzanA--paNa mAre tane nathI lai javI. tuM mArI sAthe hAiza te mArI lAMchanA mane vAre ghaDIe sAMbharyA karaze; ane mArAthI te sahana thAya tema nathI. suragamA--e mArAM rANIjI! tamArU kalyANa teja mArU kalyANu, tamArUM akalyANu teja mArUM akalyANu, ema hu* sadAye mAnatI AvI chuM; chatAM tame mane parAi gaNA che? nahi, nahi; huM' te tamArI sAtheja AvavAnI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 9 mo . sidarzanAne pitA kAnyakujane rAjA ane tene pradhAna] kAnyakuja-tenA AvatA pahelAM tene badhA vRttAMta mArA jANavAmAM AvI gayo che. pradhAna-nadIkinAre nagaranA daravAjAnI bahAra kuMvarI ekalAM ja ubhAM che; Apa kahetA he te temane teDI lAvavA DAMka mANasane mekalAvuM. kAnyakuja-zuM? pitAnI lagnanI pratijJAne bhaMga karIne, pitAnA patine choDIne cAlI AvanAranuM sAmaiyuM karIne tenI lAMchanAnI-tenI apakItinI tamAre jAhera khabara karavI che? pradhAna-vArU tyAre, tenA utArA mATe rAjamahelamAM gaThavaNa karAvuM? kAnyakuja-kAMIja karavAnuM nathI. te rAjI khuzIthI pitAnI rAjarANutarIkenI padavI chaDIne AvI che, tene ja mAre ghera rahevuM hoya te dAsI thaIne rahevuM paDaze. pradhAna-rAjAjI! A AjJA tene mATe ghaNI AkarI ane mamavedhaka thaI paDaze. kAkuja-tene tenAM duHkhamAMthI je huM rAhata ApuM te huM tene pitA thavAne gya na kahevAuM. pradhAna-bahu sAruM, Apa nAmadAranI IcchA mujaba huM badhI gaThavaNa karI daiza. kAnyakuja-jue, te mArI putrI che e vAta pUrepurI guptaja rahe nahi te ApaNe sau bhayAnaka vipattimAM phasAI paDIzuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 9 mA 433 pradhAna--rAjAjI! eTalI badhI dhAstI rAkhavAnuM koI kAraNa ? kAnyakubjI pAtAnA dharmanA mArgamAMthI calita thAya che tyAre bhayakaramAM bhayaMkara vipattio tene gherI vaLe che. A mArI putrIne oine mArA manamAM bhayanI kevI kevI kalpanAo jAge che te tame hajI nathI jANutA--peAtAnI sAthe sakaTa ane vipattionAM pATale poTalAM laine huM tene mAre ghera AvelI jouM chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 10 mo [ rAjamahelanI aMdaranA eka oraDAmAM sudarzana ane suragamAM vAta karatAM beThAM che. ] sudazanA-suraMgamA ! tuM mArI pAsethI cAlI jA. mArA hRdayamAM dAruNa krodha uchaLI rahyo che-huM keInuM meTuM jouM chuM ane mane kAMI kAMI thaI Ave che-tArI AvI zAMti ane sahanazIlatA joIne paNa mane pAra vagarane khIjavATa utpanna thAya che. suraMgamA-tamane kenA upara krodha caDhe che? sudanA-te te huM ja jANatI nathI; paNa mane ema thaI Ave che ke, bhale tamAma padArtha ane prANImAtra, sau cUrNavicUrNa thaI jAo-jagatane sarvataH pralaya thaI jAo ane huM e vinAza jeu jela ne harakhAuM. meM eka paLavAramAM mArI rAjarANI tarIkenI padavIne tyAga karavAne nizcaya karI nAkhe te zuM A nAnakaDI aMdhArI bakhola jevI koTaDImAM sAvaraNuM laIne pUje vALavA mATe ane Akho divasa gaddhAvaitaruM karavAne mATe mArA zrAddhanA dIvA zA mATe AkhA jagatamAM ThAma ThAma saLagatA nathI! zA mATe dharatIkaMpathI AkhI pRthvI hAlI nathI uThatI ! mAruM patana te kAMI kSudra jhADavAnuM ekAda kSudra phUla kharI paDayuM heya te naja banAva che? nA, nA, e te kaI ugra tejathI bhabhUkate tAre kharatAM kharatAM paNa AkhA AkAzane pitAnI jvAlAthI saLagAvI mUke, mahAkAzane bhedIne pAtALamAM utarI paDe tevuM jAjavalyamAna mAruM patana che. suraMgamA-vanamAM dAvAnaLa saLage ane tenA bhaDakA cAre dizAmAM phelAI jAya te pahelAM zeDe vakhata te te aMdaranuM aMdara dhUmAyA kare ne? hajI jarAka vAra che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 10 mA 435 sudarzanA-rANI tarIkenI mArI kIti, mArUM gaurava -madhAMne me phagAvI dIdhAM che. paNa che Aje kAi mArA sUkA ujjaDa verAna jevA hRdayane sAMtvana ApanAra ? are ! AkhA vizvamAM huM ekalI, aTUlI, nirAdhAra, niHsahAya paDI chuM ! mArUM ekalavAyApaNuM mane cAre phArathI sAlI rahyuM che ! suragamA--rANIjI ! tame cheka ekalAM nathI ja. sudarzanA--sura'gamA ! tArAthI have mAre kAMi ja gupta nathI rAkhavuM, teNe mArA mahelane Aga lagADI tyAre mane tenA upara rIsa nahAtI caDhI. te vakhate eka prakAranA avanave AnaMda aMdara rahyo rahyo. mArA hRdayamAM thanaganATa karI rahyo hatA. teNe je pApa karyu te paNa keTaluM bhavya, keTaluM vizALa ! keTaluM ujjavala tenuM sAmarthya ! teNe ja mArA dilamAM prANanA saMcAra karyo ane mArAmAM navuM baLa, ane navuM joma preyuM. te bhaya'kara AnaMdanA. nazAne lIdhe eka paLavAramAM huM mArU sasva phekI devAne sajja thai gaI. paNa temAM zuM mane mArI kalpanAe ThaMgI hatI ? nahi teA zA mATe ATalA badhA divasa thayA chatAM te hajI mane mAtu ja nathI batAvatA ? - suragamA--tamArA manamAM che teNe mahelane Aga nathI lagADI te kAma tA kAMcInA rAjAnuM hatuM. sudarzanA--nAma ! khAyalA ! paNa kharekhara, zuM e nAma ja che ? AvA rUpALA, AvA manameAhaka ane chatAM tenAmAM moMi ja nahi e zu ? tyAre AvA be badAmanA pUtaLA upara mAhIne huM chetarAI ! dhikkAra che mane ! mArI zaramanA have ADA AMka rahyo nathI. xxx x paNa suragamA ! tArA rAjAjI pAchA mane teDavA Ave evuM tane nathI lAgatuM ? (suraMgamA kaze! javAba ApatI nathI.) mane temane ghera pAchuM javAnuM mana thAya che ema rnAha mAnatI De; kadI nahi. tArA rAjA jAte mane teDavA Ave tApaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhArA raMgamahelanA rAjA huM jAuM ja nahi. temaNe mane eka vAra paNa gharanI ahAra nIkaLatAM zakI nahi. mAre mATe cAre bAjunA daravAjA khullA mukAvyA te have huM pAchI tene ghera jAu"! huM paththara ane mULamAM thaIne cAlI nIkaLI, amArA upara rANI ughADe page cAle che tenI paththarane zI paDI hatI ? jevA paththara tevA tArA rAjA. paththarane lAgaNI hAya te tArA rAjAne hAya. tene mana te rANI ane bhikhAraNa sau samAna che. huM teA che tevuM kahuM chuM--tArA rAjAnA jevA pAjI, nija ane ghAtakI khIne keAIja nathI. suraMgamA--mArA rAjAjI nirdema ane kaMThAra che e to sau jANe che. emAM tame zuM navuM kaheA che ! Aja sudhImAM emanA nizcaya keAIthI pheravAyeA nathI. sudarzanA----tyAre zA mATe tuM rAtadivasa tene elAvyA kare che ? suragamA----bhalene te sadAe khaDakanA jevA ni`ma ane kaThora rahe--bhale mArAM azru ane AphrandathI temanuM dila na ve! mArUM duHkha, mArA saMtApa huM mArI meLe bhAgavI laiza. paNa huM teA eTaluMja mAguM chuM ke, temane sadAkALa jayajayakAra hA ! sudarzanA--jA A taraph najara kara, suraMgamAM ! pUrvadizAe kSitija AgaLa tane dhULa uDatI dekhAca che ke ? suraMgamA--hA, dekhAya che. sudarzanA--eka ratha ane tenA upara dhvajA pharakatI hAya evuM dekhAya che ? suraMgamA--tame kaheA che tevu che te kharUM. sudarzanAtyAre te e temanA ja ratha ! Akhare AvyA kharA ! suraMgamA--kANu ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 10 mA 437 sudarzanAApaNA rAjAjI--vaLI khIju kANu ? temanAthI mArA vinA rahevAya ja nahi ne! ATalA badhA divasa temane mArA vinA kema cAlyuM, e ja meATI navAinI vAta che. suraMgamA--rANIjI ! e ApaNA rAjA haiAyaja nahi. ' sudarzanA~~~ nahi kema ? " tuM pAchI ahu jANe tA ! tArA rAjA kaThora che, nimA~ma che, nirdaya che, kharU ne ? te kevA niya ane kaThAra che te ApaNe have jeizuM. huM pahelethI ja jANatI hatI ke, te AvyA vagara rahevAnA ja nathI--mArI pAchaLa doDayA doDyA Avaze. sura'gamA ! joje, tuM sAkSI che. me... Aja sudhImAM eka kSaNavAra paNa temane meAlAvyA nathI. tAre sAhedI pUravI paDaze. tu' joi rAkhaje ne tArA rAjA pAse huM hAra kabUla karAvyA vinA cheDanAra nathI. tuM joI Ava ane kANu Avyu che tenI tapAsa karIne mane khakhara Apa. (suraMgamAM bahAra jAya che.) paNu te AvIne mane kahe ke pAchI cAla tA mAre temanI sAthe javuM ke nahi ? kadI nahi. nevanAM pANI mAle caDhe tApaNu have temane ghera te na ja jAuM. [ sura'gamA pAchI Ave che. ] suraMgamA--rANIjI ! e rAjA nathI. sudarzanArAjA nathI ! tuM bhUla te nathI karatI ? zuM tyAre e hajI paNa nathI AvatA ? suraMgamArANIjI ! mArA rAjA Ave tyAre AvI dhULa na uThe. te teA Ave tyAre evA Ave ke tenA AnyAnI koIne khabara paNa na paDe. sudarzanA--tyAre tA e suraMgamA--hA, hA, teja, tamArA manamAM che teja, te ane kAMcIne rAjA beu AvyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A dhArA raMgamahelanAM rAjA sudarzanA----tuM tenuM nAma jANe che? suraMgamA--hA, tenuM nAma suvarNa che. sudarzanAema, tyAre te te ja AnyA che. mane ema thayA karatuM ke "huM ahI ukaraDAnA kacarA jevI, saDelA mUDadAnI hAlatamAM paDI chuM. mane aDakatAM paNa sau sUgAya che." paNa Akhare AvyA kharA. mArA hRdayanA deva tA mane cheDAvavA AvyA kharA ! tuM suvaNa ne oLakhe che ? 438 suragamA--huM jyAre mArA pitAne ghera rahetI hatI tyAre temanA gArakhAnAmAM-- sudanA-cUpa rahe, cUpa rahe. nathI mAre tAre meADhethI tenI vAta sAMbhaLavI. te mArA hRdayanA deva che, mArA uddhAra karanAra che. tuM tene viSe AvAM jUThANAM nahi kahe tepaNa cAlaze; huM mArI meLe tene oLakhI laIza. paNa tArA rAjA joyA ne ! kevA che te ? mane AvI mAThI hAlatamAMthI cheDAvavAnuM tene lagAre mana thayuM? have mAre vAMka na kADhatI. ahIM gulAmaDInI mAphaka vaitarAM karIne tene sArU jIvuM tyAMsudhI rAha joyA karU ema ? tArA jevI dInatA, sahanazIlatA ane zaraNAgati mane nahi AvaDe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 11 mo [sthaLa-kAMcIne rAjAnA zibiramAM] kAMcI -(kAnyakujanA rAjAnA rAjadUtane) tamArA rAjAne jaIne kahe ke, ame ahIM tamArA mahemAna thaIne nathI AvyA ane amane mahemAna tarIke gaNazo paNa nahi. ame amArA rAjyamAM jatAM jatAM ahIM thelyA chIe. te eTalA ja mATe ke sudarzanA rANIne tame bhAre hINapata bharelI dAsInI dazAmAM rAkhyAM che temAMthI amAre temane choDAvavAM che. rAjadUta-kAMcIrAja ! rAjakumArI temanA pitAnA gharamAM che te te Apa jANatA ja haze. kAMcI-putrI avivAhitA hoya tyAM sudhI ja te pitAnA pitAne ghera rahI zake. rAjadUta paNa temane pitAnA kuTuMba sAthe saMbaMdha hajI je ne te ja che. kAMcI-te piteja Aje e badhA saMbaMdhane rada kare che. rAjadUta-rAjAjI ! e saMbaMdha e che ke maraNaparyata rada thAya ja nahi. bhale amuka samaya sudhI tene vyavahAra na paNa thAya paraMtu tUTe te nahi ja. kAMcI-huM tamane sAphasApha kahI dauM chuM ke je tamAre rAjA sulehazAMtithI tenI putrIne amAre havAle nahi kare te amAre kSatriyadharmanuM pAlana karIne amArA baLane upaga kare paDaze. A tamane meM chellI vAta kahI che. rAjata-je Apane kSatriyadhame che te amArA rAjAne paNa haze ne ? ApanI dhamakIthI DarI jaIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 aMdhArA raMgamahelane rAjA te Apane pitAnI putrI seMpI de evuM Apa dhAratA he te bhAre bhUla karo cho. kAMcI-tamArA rAjAne jaIne kahe ke, je tamAre Aja javAba ApavuM hoya te tene mATe ame taiyAra thaIne AvyA chIe. (rAjadUta jAya che.) suvarNa--kAMcIrAja! mane lAge che ke, ApaNe bhAre jokhama kheDI rahyA chIe. kAMcI-jokhama na hoya to pachI AvA kAmamAM majhA ja kayAM rahI? suvarNa-ekalA kAnyakujanA rAjAnI ja sAthe laDI levAnuM heta te temAM jhAjhuM sAhasa kheDavA jevuM nathI. paNa-4 x x kAMcI-je eka vAra tuM "paNa" "paNa" karavA lAgyo te pachI A AkhA jagatamAM tene keAI paNa sthAna salAmata nahi dekhAya. [eka sainika Ave che.] sainika-mahArAjAdhirAja ! ApanA jAsusa hamaNAMja khabara lAvyA che ke, kezala, avaMti ane kaliMga dezanA rAjAo pota potAnAM sainya sahita A tarapha cAlyA Ave che. (senika jAya che.) kAMcI-mane e vAtanI pahelethI bIka hatI te kharI paDI ! sudarzanA pitAnA dhaNane gherathI jatI rahI che, e vAta deza dezamAM phelAI gaI che--ane have tene mATe ahIM jAdavAsthaLI khelAvAnI ane pariNAmamAM dhUmADe ja. suvarNa-rAjAcha! have tame badhuM mAMDI vALe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 11 me A bahu mAThA samAcAra che. huM te khAtrIthI kahuM chuM ke, amArA dezanA rAjAe pote ja rANI nAsI gayAnI vAta gupta rIte badhe phelAvI dIdhI che. kAMcI-tema karavAthI tene pitAne zuM lAbha? suvarNa-rANIne kabaje levA IcchanAra umedavAro aMdara aMdara laDhIne kapAI mare eTale pachI te pitAne zikAra upADIne cAlato thAya. kAMcI-tamAre rAjA zAmATe chUpAto phare che ane keIne pitAnuM moTuM ja batAvato nathI te have mane samajAya che. aneka svarUpa dhAraNa karIne ekaThI vakhate badhe hAjara rahevAnI tenI dAnata hoya ema lAge che, paNa tenuM mULa kAraNa bIka che. tene potAnuM rAjya gumAvavAnI manamAM bIka peThelI che ane tethI ja te badhe jyAM tyAM DekuM kADhate phare che. paraMtu hajI mane cokkasa lAge che ke, tArA rAjAnI vAta e mUrkha lokoe upajAvI kADhelI pUrepurI gapa ja che. suvarNa--paNa rAjAjI ! have maherabAnI karIne mane ahIMthI rajA Apaze? kAMcI-rajA kevI ApavAnI ? hajI te mAre tAre A mAmalAnI aMdara upayoga karI le che. [sanika dAkhala thAya che.] sainika-rAjAdhirAja ! virA, pAMcAla ane vidarbha dezanA rAjAe paNa AvI pahoMcyA che. temaNe pitAnI chAvaNIo nadIne sAme kinAre nAkhI che. | (sanika jAya che.) kAcI-zarUAtamAM aMdara aMdara laDI na maratAM badhAe bhegA thaIne kAnyakujanA rAjAnI sAthe ja laDI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 adhANa raMgamahelanA rAjA levuM. tene patAvI nAkhyA pachI A gUMcavaNa ukelavAne kAI upAya ApaNe kheALI kADhIzu suvaNu -maherabAnI karIne A tamArI ceAjanAmAMthI mane mAkAta rAkheA-mArUM e gajuM nahi-mane mAre raste javA do te huM tamArA AbhAra mAnuM. bhAIsAheba ! huM garIba, niLa, pAmara mANusa kAMcI-pAkha`DIenA saradAra! ema gabharAI zAnA jAya che ? upAya ane sAdhana tA kadI uMcA prakAranAM hAi zake ja nahi. pagathImane te paga taLe dabAvIne ja upara caDhavAnuM hAya, tArA jevA mANasanA mArI ceAjanAmAM upaceAga karavAnI jarUra che ane temAM kazuM chUpuM nathI, kazI ThagAi nathI. paNa rAjanItimAM tuM kAMI na samaje. rAjakAjamAM cArIne cArI na kahevAya, lUTane lUTa na kahevAya paNa "jAhera salAmatI" "kAyado ane vyavasthA" evAM bhapakAdAra nAma ApavAnA amArA rAjyakartAonA rivAja che. have huM A rAjAone zetaraMjanAM pyAdAMnI mAphaka ramADuM chuM. mamAM pyAdAM rAjAnI cAla cAlavA lAge te zetaraMja ramAya ja zI rIte ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 12 mo [rAjAnA mahelanI aMdaranA bhAgamAM] * sudanA--tyAre hajI laDAI cAlu ne cAlu ja che ? sura'gamA--pahelAMnA jevIja. e te jarAe narama nathI paDI. '' sudarzanA--laDAImAM jatA pahelAM mArA pitAjI mArI pAse AvIne kahevA lAgyA ke "tuM eka rAjAnI pAsethI cAlI AvI; paNa tArI pAchaLa te| sAta sAta rAjAe doDI AvyA che. tArA sAta kaTakA karIne eka eka kaTakA eka eka jaNane ApI dauM te zuM khATu?" suraMgamA ! temaNe evu kayu hAta te mane ghaNuM gamata, suraMgamA--kharekhara ? sudarzanA--mane cheDAvavAnI jo tArA rAjAmAM tAkAta haiAya te mArI AvI mADhI hAlata mAtru para ubhA ubhA rjAyA ja karata suraMgamA--rANIjI ! tame mane zA mATe pUche che ? mArA rAjAnA taraphathI huM kevI rIte javAba ApI zakuM? huM tamane kahuM chuM te kharI ke, mArI buddhi jaDa che. eTalA mATe te huM temanAM kAmanA vicAra ja karatI nathI, sudarzanA--kANu kANu laDAImAM utaryA che ? suraMgamA--sAte sAta rAjAo. sudanA--bIjuM kAI ja nahi ? suragamA--suvaNe nAsI javAnAM phAMphAM te mAryAM - laDAInA Arabha thatA pahelAM ja, paNa kAMcInA rAjAe tene potAnI chAvaNImAM keda karI rAkhyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat L www.umaragyanbhandar.com Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhArA ragamahelanA rAjA sudarzanA---A agAu mArU mAta kema na AvyuM ? rAjA ! mArA rAjAjI ! tame mArA pitAnI madade AvyA hAta te tamArA yaza Aje che tethI Ache thavAne hatA ? ulaTA vadhAre ujjavala thAta. suragamA ! te nathI ja AvyA evI tArI khAtrI che ? 444 suraMgamA--huM cAkkasa teA kevI rIte kahuM? sudarzanA-paNa huM ahI AvI chu. tyArathI jANe keAi mArI khArI taLe besIne vINA vagADatu hAya evA bhAsa mane thayA ja kare che. suraMgamALI tyAMja besIne koine gAvA mAvavAnA zeAkha thai AvyeA hAya te te banavA joga che. sudarzanA--mArI ArInI nIce gIca jhADI che tyAMthI vINAnA sUra AvatA hAya tema lAge che. sUra saMbhaLAya ke tarataja mArIethI DAkAine jhADImAM najara pheku chu, paNa kAi najare paDatuM nathI ane chatAM vINAnA sUra te| AvatA ja hoya che. sura gamA--kAi vaTemArgu jhADImAM rAtavAse rahetA hAya ane vINA vagADatA hAya ! sudarzanAtuM kahe che tema paNa hAya, paNa A joine mane mArA ragamahelanA jharUkhA sAMbhare che. sAMjanA mAthu' ALIne, zaNagAra sajIne huM rAja jharUkhAmAM ubhI rahetI tyAre amArA prakAzahIna milanama`diranA nikhiDa aMdhakArane bhedIne nAnA prakAranI rAga rAgiNInA madhura kAmaLa svara kAi unmatta nirjhariNInA akhUTa jalapravAhanI mAphaka nAcatA, kUdatA, kapatA, kSaNe kSaNe vRddhi pAmatA, AkhA AkAzane sabhara bharI detA cAlyA AvatA te badhuM mane sAMbharI Ave che ! suragamAM--AhAhAhA ! kevA ga'bhIra madhura adha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 12 mA 445 kAra ! gahana rahasyapUrNa aMdhakAra--jenI huM dAsI hatI ! sudarzanA--tyAre te adhArA mahela choDIne tuM zA mATe mArI sAthe cAlI AvI ? suragamA--kAraNake mane zraddhA che ke, te ApaNI pAchaLa Avaze ane ApaNane pAchAM teDI jaze. sudarzanA----nA re nA. te zAnA Ave? temaNe te ApaNA sadAne mATe tyAga karyAM che, ane zA mATe te tyAga na kare? suraMgamA--tame kaheA che! tema te ApaNA tyAga karatA hAta te| pachI ApaNe temane khapa ja ze| hatA ? tyAre tA te hAya ke na heAya te ApaNe vAste te sau sarakhuM ja. tyAre teA te adhakArabharyA ragamahela khAlI hatAzUnya hatA-tyAM kAinI vINAnA sUra saMbhaLAtA hatA te paNa mithyA hatA--tyAM kAI ApaNI sAthe vAta karatuM hatuM te paNa mithyA hatuM-tyAre ApaNe atyAra sudhI je joyu, je anubhavyuM te badhuja iMdrajALanA jevuM jU huM hatuM-svaptaja hatuM. [ daravAna dAkhala thAya che. ] sudarzanA--kANa che tu ? daravAna--huM A mahelanA daravAna chuM. sudanA--tAre je kahevu hAya te jhaTa kahI de ane cAlyeA jA. daravAna -ApaNA rAjAjI zatruonA hAthamAM keda pakaDAyA che. sudarzanA--kedI ! kedI ! e dharatI mAtA ! bhA. 38 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ( sUcchita thAya che. ) www.umaragyanbhandar.com Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 13 mo [ sthaLa-kAMcInA rAjAnI chAvaNuM ] suvarNa-tyAre tamAruM evuM mAnavuM che ke, have tamAre rAjAoe eka bIjAnI sAthe laDavAnI jarUra ja rahI nathI? kAMcI-meM badhA rAjAone khUba samajAvyA ane tethI badhAe maLIne evo TharAva karyo che ke, rAjakumArI ApaNAmAMthI je rAjAne paraNavAnuM pasaMda kare te tene paraNe ane bAkInAoe pachI kazI takarAra karavI nahi. suvarNa-te have tamAre mAruM kazuM prayojana rahyuM lAgatuM nathI, tethI mane have chUTe kare. huM mULe ja kazA kAmane na hatuM ane temAM A navI Aphatane joIne mArI buddhi bahera mArI gaI che, mArI hiMmata chUTI gaI che. have tame mArI pAsethI kazuM kAma laI zakavAnA nathI. kAMcI-svayaMvara vakhate tAre mAre mAthe chatra dharIne ubhA rahevAnuM che. suvarNa--A dAsa tame je kaho te karavA taiyAra che; paNa tamane ethI phAyade zuM che? kAMcI-bhalA mANasa! tArI nirbaLa buddhine lIdhe tArAmAM kaI jAtanI mahatvAkAMkSA ja skuratI nathI. rANI tArA rUpa upara keTalI divAnI banI gaI che tenI tane khabara ja nathI. paNa rAjAonI sabhAmAM rAjAnA mAthA upara chatra dharanAra sevakane te varamALA paherAvavAnuM pasaMda te nahi kare, paraMtu te chatAM tenuM mana te tArAmAM ne tArAmAMja eMTI rahevAnuM emAM kaze zaka nathI. eTale Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 13 Akhare varamALA mArA gaLAmAM nahi to mArA chatranI chAyAnI aMdara to AvavAnI ja. eTaluM paNa thAya tepaNa huM tene paraNavAne mAre haka sAbita karI zakIza. suvarNa-tame mAre vAste bahu agya ane jekhamabharelI kalpanAo kare che. maherabAnI karIne mane A pAyA vagaranI kalapanAnI jALamAM na saMDe. huM tamane karagarIne kahuM chuM ke, mane have ahIMthI javA de. kAMcI-mAruM kAma thaI rahyA pachI tene eka paLavAra paNa huM rekI rAkhavAne nathI. kArya siddha thayA pachI sAdhanane beje keNa upADato phare? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 14 mo [ sudarzana ane suraMgamA mahelanA jharUkhAmAM ubhAM che] sudanA-tyAre mAre rAjAonI sabhAmAM javuMja paDaze ? e sivAya pitAjInI jiMdagI bacAvavAne keI upAya nathI? suraMgamA--kAMcInA rAjAe evuMja kahevaDAvyuM che. sudarzanA-rAjA thaIne tene AvuM bolavuM ghaTe ? zuM te potAne moDhethI ja AvuM bolyA ? suraMgamA-nA, tene dUta suvarNa ahIM AvIne e pramANe kahI gaye. sudanA-dhikkAra che mArA jIvatarane ! suraMgamA-vaLI teNe pitAnA rUmAlane cheDe bAMdhelAM thoDAMka cImaLAI gayelAM phUla batAvyAM ane bolyAH "tArI rANune kaheje ke vasaMtotsavanA upahAra tarIke ApelAM A puSpa jema jema cImaLAya che ane sUkAya che, tema tema teo mArA hRdayanI aMdara vadhAre tAjA ane praphullita banatAM jAya che." sudarzanA-basa kara, basa kara; mAre have ene lavAre nathI sAMbhaLa. tenuM pArAyaNa karIne mane dukhI na kara. suraMgamA-juo, rANIjI! sAmenA maMDapamAM rAjAe beThA che. jeNe pitAnA mukuTanA upara puSpanI mALA sivAya zarIre kaI paNa AbhUSaNa paheryuM nathI te kAMcIne rAjA che. ane tenA mAthA upara chatra dharIne pAchaLa ubhe che te suvarNa che. sudarzanAeja te suvaNa? tuM khAtrIthI kahe che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 14 ma 449 suragamA--hAjI, huM tene sArI rIte oLakhuM chuM. suda nA--me te divase dIThele te Aja mAsa ? nahi, nahi; te kAi bIje haze. te divase te me tene prakAza ane chAyAmAM, vAyu ane parimalamAM AtaprAta manI gaelA dIThA hatA. A tA te naja hoya. suraMgamA--paNa sau kahe che ke, tenI kAnti atyata maneAhera che. sudanA----AvA tuccha rUpa upara huM eka vAra zAthI meAhI paDI hAIza? mArI AMkheAne lAgelA e apavitratAnA DAgha huM kema karIne dheAi nAkhuM ? suraMgamA--te anaMta gabhIra adhakAranA jalamAM e tAja dheAvAya. sudarzanA--paNa tuM mane eka vAta samajAva-manuSya AvI bhUla zAthI karatA haze ? suraMgamA--bhUlamAM ja bhUlanA vinAzanuM bIja che. [eka dUta Ave che. ] dbhuta--rAjakumArI ! rAjAe ma`DapamAM tamArI rAhu joI rahyA che. ( dUta jAya che. ) sudanA--suraMgamA ! mAre mUrakhA laI Ava. ( suraMgamA jAya che) rAjAjI ! mArA svAmin! tame mane mAre raste ekalI cheDI dIdhI te cAgyaja karyu che; paraMtu mArA aMtaranI chUpAmAM chUpI vAta tamane kahuM te sAMbhaLaze| ? (peAtAnAM vajramAM chupAvelI kaTAra bahAra kADhIne) A mArA deha kalakita thayeA che--madhA rAjAonA dekhatAM ma`DapanI ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhArA raMgamahelane rAjA mIna uparaja Aje huM tenuM balidAna ApIza. paraMtu mArA hadayanA uMDAmAM uMDA bhAgamAM pativratanA bhaMganI kALAza nathI pahoMcI tenI huM tamane zI rIte khAtrI karAvuM? te nAnI zI aMdhArI meDI jyAM tame mane roja maLatA te tamArA vinA sUnI, prANahIna thaIne paDI che. e svAmin ! koIe tenuM dvAra nathI bolyuM--tamArA sivAya bIjA koInAM pagalAM tyAM nathI paDayAM. rAjAjI ! pharIvAra tame e bAraNuM tamAre hAthe ughADIne aMdara 5dhAraze? nahi te tamArI jagAe bhale e bAraNamAM thaIne mRtyu cAlyuM Ave. te paNa tamArA jevuM ja zyAma che-tenI kAnti paNa tamArA jeTalI ja suMdara che. rAjAjI! te tamArUM ja svarUpa che-te tame pite ja che! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 15 mo [sthaLa-maMDapamAM rAjAo beThA che ] vida-kAMcIrAja ! tame aMga para eka paNa alaMkAra nathI paheryo tenuM zuM kAraNa? kAMcI-kAraNa ke rAjakumArIne paraNavAnI mane jarA paNa AzA nathI. ghareNAM paheryAthI mArA parAjayanI zaramamAM bevaDo vadhAre ja thAya ne? kaliMga-paNa tamAre mAthe chatra dharIne ubhe che te tamAre aMga vALI nAkhe che ne? te pagathI mAthA sudhI hIrA metIthI ladAI gayA che. virATa-bAhya saundarya ane bhapake kevAM nirarthaka che te siddha karavAne kAMcIrAjane IrAde have joIe. potAnA baLanA abhimAnathI chakI jaIne bahAranAM AbhUpaNa vagerenI te upekSA karatA jaNAya che. kezala-huM tenI khaMdhAI pUrepurI samajI gayo. chuM. bIjA badhA rAjAo AbhUSaNe paherIne beThA hoya temanI vacamAM pitAnI narI sAdAInuM pradarzana karIne tene pitAnI moTAI sAbita karavI che. pAMcAla-mane temAM bahu DahApaNuM nathI lAgatuM. strInI daSTi te pataMgIAnI mAphaka bahAranA rUpa ane bhapakA upara mohita thAya che, ane jyAM hIrAmotIne prakAza jue tyAMja DhaLI paDe che. kaliMga-paNuM ApaNe Ama rAjakumArInI rAha joine kayAM sudhI besI rahevAnuM? kAMcI-kaliMgarAja ! ema adhIrA zuM thaI jAo che? sabUrInAM phaLa mIThAM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 aMdhArA raMgamahelane rAjA kaliMga-hA, paNa phaLanI mane khAtrI hoya te huM sabUrI rAkhuM ne? phaLane svAda cAkhavAnI mane bahuja thoDI AzA che tethI rAjakumArIne jovAnI mArI utkaThAnI sImA ja nathI rahetI. kAMcI-paNa tame te hajI yuvAna che- eka vAra tyajAelI AzA tamArA jevA yuvAnanI pAse bezarama nArInI mAphaka vAraMvAra AvyA ja karavAnI; paNa amArI te have e vaya vItI gaI che. kezala-hamaNAM tamAruM siMhAsana jANe hAlI gayuM hoya evuM tamane lAgyuM? dharatIkaMpa te nahi thayo hoya ? kAMcI-dharatIkaMpa! mane te tevuM kAMIja nathI lAgyuM, vidarbhadharatIkaMpa te nahi, paNa bIje kaI rAjA vaLI pitAnuM sinya laIne na AvatuM hoya ! kaliMga-tamAre tarka vakhate sAce paNa haya, paraMtu vadhe eTale ja che ke, tevuM hoya te ApaNuM jAsue ApaNane tenI khabara ApyA vagara raheja nahi. vidarbha-tame badhA game tema kahe, paNa mane te apazukananI zarUAta thatI lAge che. kAMcI-bIdhelA mANasanI AMkhane badhe ja apazukana dekhAya che. - vida--mane je keInI bIka hoya te mAtra kismatanI ja. tenI sAme hiMmata ke parAkrama kAMI ja kAma AvatAM nathI. pAMcAla--vidarbharAja ! AvI apazukanIALa AgAhI karIne AjanA zubha prasaMgane azubha na kare te sArUM. ' kAMcI-adaSTa "daSTa na thAya tyAM sudhI te tene vicAra ja na karuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 15 mA 453 vida--paNa tyAra pachI tamAre vicAra karavAnA ke kAi upAya ajamAvavAnA vakhata ja rahe nahi ne ? pAMcAla--ApaNe badhA sArAmAM sArA muhUtamAM ja ApaNI rAjadhAnIomAMthI nIkaLelA ne ! vida--zubha muphta joine nIkaLyA eTale pachI ApaNane kazuM jokhama naDe ja nahi ema ? mane teA jANe ke-- kAMcI--rahevA do, hamaNAM badhu tamArU" "jANe ke" e badhuM ApaNuM potAnuM ja kalpeluM che te paNa ghaNI vAra temAMthI ApaNA peAtAnA vinAzanAM ja bIja vavAya che. kaliga--jarA kAna daIne sAMbhaLeA tA. bahArathI vAjA vAgatAM hoya evuM sa bhaLAya che. pAMcAla--kharekhara, vAjAMja vAge che. kAMcItyAre te have suMdanA rANI ja AvatI haze. (suvarNane) suvaNuM ! tuM ema cAranI mAphaka mArI pAchaLa satAi jAya te nahi cAle. AvaDA mIhe che zAnA ? tArA hAthamAM mArU chatra paNa hAlyA kare che ! tArA hAtha ja kayAM sthira rahe che ? [buDhDhA dAdA yeddAne pAzAka sajIne Ave che.] kaeNliMga !~~A vaLI kANu che ?-alyA ! kANu che tuM ? pAMcAla--rAjAonI mijalasamAM vagara teke nAtare e AvanAra ja kANu ? virATa--sA....nI uddhatAi te jue, kali'garAja ! ene tyAMnA tyAMja ulleA rAkhA-AgaLa AvavAja na detA. kaliMga--tame badhA mArA murabbIo che; e kAma huM karUM te karatAM tamArAmAMthI kAi kare te vadhAre ceAgya che. vida--ene zuM kahevuM che te eka vAra sAMbhaLI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhArA raMgamahelono rAjA vvvvvv vvvvvvvvvvvvv , Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 15 me 455 jaIe evA nathI. tuM game te lazkarI pizAka pahere, paNa ame tane oLakhI kADhIe evA chIe. tuM amArI AgaLa "senApati"ne veza laIne Avyo che, kema? buka dAdA--tame mane oLakhavAmAM jarA paNa bhUla nathI karI. mArA rAjAne hukama laIne AvavA mATe mArA karatAM vadhAre nAlAyaka bIje kaI ja nathI, paNa te chatAM bIjA bhalabhalA viryavAna yoddhAone paDayA mUkIne temaNe mane senApatine pizAka paherAvIne mokalyo eTale mAre AvyA vinA kema cAle? kAMcI--bahu sArUM; bahu sAruM. ame tArA rAjAnA nimaMtraNane mAna ApavAne gya vakhate vicAra karIzuM, paNa hamaNAM ame vadhAre jarUranA kAmamAM rokAyA chIe. te kAmamAMthI ame paravArIe tyAM sudhI tArA rAjAe rAha jevI paDaze. bu dAdA-paNa mArA rAjA eka vAra hukama kare eTale pachI te kadI rAha jotA ja nathI. tene amala te tarata ja tha joIe. kezala-mAre te tenA teDAne mAna ApavuM ja paDaze; A huM cAlyo. vidarbha-kAMcIrAja! tame A kAma ATe pAI jAya tyAM sudhI javAnuM kahe che te mane pasaMda nathI. huM te jAuM chuM. kaliMga-tame mArAthI ummare moTA cho, mAre tamArI pAchaLa AvavuM ja joIe. pAMcAla-kAMcIrAja! tame jarA tamArI pAchaLa najara kare. tamArUM chatra jamIna para havA khAya che. tamAruM chatra dharanAra to kayAranee palAyana karI ga tenI temane khabara ja nathI paDI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4pa6 aMdhArA raMgamahelane rAjA papapapapa kAMcI-senApati ! huM paNa AvuM chuM; paNa tamArA rAjAne namana karavAne nahi paraMtu tenI sAthe raNamedAnamAM yuddha karavA mATe. buka dAdA-jenA manane je bhAva te tene satkAra thaze. mArA rAjAne raNamedAnamAM maLavAnI tamArI IcchA che to te tamane tyAMja maLaze. e sthAna paNa tamArA satkArane mATe gya ja che. virATa-mitra ! hajI jarA vicAra kare. ApaNe kalipata bIkathI DarI jaIne nAsabhAga te nathI karatA? mane lAge che ke, ApaNA badhAmAM kAMcIrAja ja aMte phAvI jaze. pAMcAla-tema thAya te nA paNa na kahevAya. phaLa jyAre hAthaveMtamAM AvyuM hoya tyAre jarA lAMbo hAtha karIne tene toDayA vagara cAlyA javuM e nAmardAInuM ane mUrkhatAnuM lakSaNa che. kaliMga-mAro abhiprAya evo che ke, ApaNe saue kAMcIrAjanI sAthe sAmela thaI javuM emAM ja DahApaNa che. jyAre te ATaluM badhuM sAhasa kheDavA taiyAra thAya che tyAre tenA manamAM koI cokkasa jojanA hovI joIe; tene keI viziSTa udeza hai joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 16 mo [ sudanA ane suragamA vAta karatAM beThAM che. ] sudarzanA----laDAI te kyAranIe patI gai. hajI rAjAjI kema nahi AvatA haiAya ? suraMgamA--te te huM zuM jANuM? huM pAte pazu temanI rAha joI rahI chuM. sudarzanA--AnaMdane lIdhe mArUM haiyu evuM dhaDake che ke have te| mane chAtImAM duHkhAvA thAya che, vaLI huM zaramanI mArI adhameAI thaI gaI chuM. mArAthI temane zI rIte menu batAvI zakAze ? suraMgamA-atyaMta dInatApUrvaka temanuM zaraNa leze eTale zarama ApeAApa uDI jaze. sudarzanA--ane mArUM abhimAna cheDIne huM tArI AgaLa kabUla karUM chuM' ke, AvA sakhata parAjaya te mArI AkhI jiMdagImAM agAu kadI thayeA nathI ane bhaviSyamAM thanAra nathI. mane mArI rANI tarIkenI padavInuM bhAre abhimAna hatuM. e abhimAnathI AMdhaLI thaine huM ema mAnatI ke, temanA premanA meTAmAM meTA hissAnI huM ja hakkadAra chuM. saiA mArA alaikika soyanI tArIpha karatAM, mArA lAvaNyanAM ane mArA guNunAM vakhANa karatAM. rAjA mArA tarapha behada mamatA rAkhe che evu huM darekane meDhethI sAMbhaLatI. A abhimAna hajI mane naDe che, ane mane temanI AgaLa dInabhAva dhAraNa karavA detuM nathI. suragamArANIjI ! e vizrva paNa have vadhu vakhata nahi Take. lA. 39 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhArA ragamahelanA rAjA sudarzanA-nahija Takehave te! mAre AkhA jagatanI AgaLa ubhAM rahIne dAMte taraNAM levAnA vakhata AvyeA che. paNa hajI rAjAjI mane teDavA kema nathI AvatA? hajI vaLI emane mArI pAse zuM karAvavAnuM khAkI rahyuM che? 458 suragamA--meM tamane nahAtuM kahyu ke, mArA rAjA niya che--kaThAra che--are ! ghaNAja kaThAra che. sudarzanA--mahAra jaIne rAjAjInA samAcAra te lai Ava. suragamA--temanA samAcAra kyAM javAthI maLe te ja huM jANatI nathI. me` buThThAdAdAne te teDAvyA che. te Avaze teA kAMika khakhara letA Avaze. sudanA--are ! mArUM nakha ! mArA rAjAnI khakhara jANavAne mATe mAre pArakAnI khuzAmata karavAnA vakhata Avye ! [ buDhDhA dAdA dAkhala thAya che. ] sudarzanA--me' sAMbhaLyuM che ke tame mArA rAjAnA mitra che. huM tamane vaMdana karUM chuM. mane AzIrvAda . buDhDhA dAdA--A rANIjI! tame A zuM karaza che ? huM te kAinuM vadana svIkAratA nathI. huM sAnI sAthe maitrInA samAnatAnA saMbaMdha rAkhu chuM. sudarzanA--bhale tema, paNa eka vAra mArI sAme hasIne te jue ! kAMi sArA samAcAra sabhaLAve. mane teDavA rAjAjI kyAre padhAre che te kahI. mudrA dAdA--tame mane ghaNeAja agharA savAla pUchyA. mArA mitra zu kare che ane kyAM vicare che tenI maneja khakhara nathI. laDAi patI gai che, paNa tyAra pachI te kyAM uDI gayA te kAMi jANatuM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 16 me 4pa9 sudarzanA-tyAre te ahIMthI cAlyA ja gayA? buka dAdA--mane te tenI ahIM edhANa paNa khAtI nathI. dazanA--zuM kahe che ? te gayA ja? ane chatAM AvA mANasa sAthe tame maitrI rAkhe che ? budvA dAdA--eTalA mATe saine tenA upara zaka jAya che ane te siAnI gALa khAya che, paNa mArA rAjAne tenI jarA paNa paravA nathI. sudarzanA-te jatA rahyA che ! hAya! te keTalA kaThora ane nirdaya che? temanuM hRdaya zAnuM ghaDeluM che? pASANanuM vajanuM? meM mAruM kalejuM cIrIne tenuM dila pIgaLAvavA phAMphAM mAryo mArA kALajAmAMthI zeNitanI dhArA vahI jAya che, paNa hAya ! tenuM dila Akhare na ja dravyuM. dAdA ! tamArA mitrane svabhAva Ave che chatAM tamAre ane tene zAthI bane che? buddA dAdA--have huM tene oLakhI gayo chuM - mArI manovyathAnI bhaThThImAM, mArA AnaMdanI helImAM tene oLakhI lIdho che. have te mane revaDAve, paNa huM raDuM e nathI te. sudarzana--te mane paNa koI dahADe nahi oLakhavA de? buddA dAdA-kema nahi? emAM ja tene sauthI vadhAre saMtoSa thAya che. sudarzanA--bahu sAruM; te keTalA kaThera thAya che te huM paNa joI laIza. hu eka zabda paNa moDhAmAMthI bolyA vagara A bArI AgaLa ne bArI AgaLa ja besI rahIza. ahIMthI eka tasu paNa khasavAnI nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 aMdhArA raMgamahelane rAjA jouM chuM, te kevA nathI AvatA ! buddA dAdA--tamArI te hajI ugatI vaya che eTale tamane besI rahevAnuM pAlave, paNa mArA sarakhA gharaDA mANasane te eka paLa te eka aThavADiyA barAbara. mane tene patte lAge ke na lAge te paNa mAre te tene zedhavA javuM ja joIe. (jAya che.) - sudarAnA--mAre tene jarA paNa khapa nathI. huM zuM karavA tene zodhuM? suraMgamA ! mAre tArA rAjAnuM kAMI kAma nathI. paNa tyAre te rAjAo sAthe laDayA ja zuM karavA ? mAre ja mATe laDyA? nA, nA, tene te pitAnAM baLa ane parAkrama batAvavAM hatAM, kharuM ne? tuM ahIMthI cAlI jA. mane te Aje tane paNa jevI gamatI nathI. teNe mane pANIthI pAtaLI ane dhULathI halakI karI nAkhI ane toye hajI te rAjI thato nathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 17 mo [ nagarajanenI eka TeLa Ave che. ] pahelo mANasa - ATalA badhA rAjAo bhegA thayA hatA eTale ApaNe te ema dhAratA hatA ke, jevA jevuM thaze, paNa keNa jANe zAthI mAmale e badalAI gayo ke pachI zuM thayuM tenI koIne kazI khabaraja paDI nahi! bIje mANasa-tame samajayA nahi-teo aMdara aMdara ekamata thaI zakyA nahi-darekane bAkInAo upara pUrepure avizvAsa hate. trIjo mANasa-meinAthI paNa tenI dhArelI - janA mujaba laDAyuM ja nahi. keI kahe ke AgaLa dhase tyAre bIje kahe ke nA, hamaNAM pAchA haThIzuM teja phAvIzuM keI gayA jamaNI bAjue, tyAre bIjA doDI gayA DAbI bAjue. AvI te kAMI laDAI hoya ? pahelo mANasa-laDAImAM te keInuM citta ja na hatuM. rakhene bIjA phAvI jAya te tarapha ja darekanuM lakSa deDayuM hatuM. bIjo mANasa--sonA manamAM e ja vicAra ke phaLa bIjo bhogave tene mATe huM zuM karavA kapAI maruM ? - trIjo mANasa--paNa ekale kAMcIne rAjA kharekhare bahAdurIthI laDaze, e to ApaNe badhAe kabUla karavuM ja paDaze. pahelo mANasa are ! te hAryo tyAra pachI paNa kayAMsudhI te te pitAnI hAraja kabUla na kare eTale te tene garva ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 aMdhArA raMgamahelane rAjA bIjo mANasa-Akhare eka bANa tenI chAtImAM bheMkAI gayuM tyAre te paDaze. trIjo mANasa-paNa te pahelAM te Dagale ne pagale pAchA haThata jatA hatA tenuM tene bhAnaja nahi ! bIjo mANasa-paNa hajI te jIve che, he. - trIjo mANasa--rAjavaidee tene marato bacAvyo che, paNa tenI chAtImAM lAgelA jakhamanuM cAhuM maratA sudhI tevuM ne tevuM ja rahevAnuM che. - pahelo mANasa-bIjA rAjAo nAsI gayA, paNa bacyA nathI-badhAja keda pakaDAyA. paNa mane to ema thAya che ke, temane Ave te ze InsApha karyo haze? bIjo mANasa--hA, hA, khubI te juo! kAMcInA rAjA sivAya bAkInA badhA rAjAone sajA thaI ane tene nyAyAdhIze pitAnI jamaNI bAjunI khurazI para besADIne tene mAthe senAno mugaTa paherAvyA ! trIjo mANasa--A ajAyaba je bheda te bIjo eke nathI je. bIjo mANasa--kharUM puchA te nyAya karavAnI AvI rIta mane ghaNuja taraMgI ane DhaMgadhaDA vagaranI lAge che. pahele mANasa--che te tame kahe che tevuM. sAthI meTAmAM moTe gunegAra kAMcIne rAjA ja hate bIjA badhA te lobhathI lalacAIne ghaDIkamAM AgaLa dhapatA te bIkathI DarIne ghaDIkamAM pAchAM pagalAM karatA. trIjo mANasa--paNa huM ema pUchuM chuM ke, A te yI jAtane InsApha? vAghane choDI mUko ane tenA pUchatene kApI nAkhavuM e te kyAre nyAya? bIje mANasa-nyAyAdhIzanI jagyAe huM hou te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 463 praveza 17 me kAMcIne rAjA A ghaDIe jIvate ane sAje same heya zAne? to tenA rAI rAI jeTalA kaTakA karAvyA hota. - trIje mANasa-are bhAI e te moTA moTA nyAyAdhIze kahevAya ! emanAM bhejAM tame ApaNuM jevAM dhAre che ? - pahelo mANasa-emane vaLI bheja che kharAM ke ? emane koI pUchanAra nathI, mAthe koI uparI nathI eTale jema manamAM AvyuM tema haMkAce jAya che. bIje mANasa--tame mAne ke na mAne, paNa A paNuM jevAnA hAthamAM rAjasattA hota te AnA karatAM ApaNe jarUra vadhAre sArI rIte rAjyavahIvaTa calAvata. trIjo mANasa--emAM te vaLI pUchavAnuM ja zuM hoya ? e te be ne be cAra jevI vAta che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 18 mo [ nagaranI eka zerImAM buThThA dAdA ane kAMcIne rAjA vArtAlApa kare che. ] buddA dAdA--kezu? kAMcIrAja !tame ahIM kyAMthI? kAMcI--tamArA rAjAe mane rastAmAM rajhaLata karI mU tethI. buTTA dAdA--e to tene kAyamane svabhAva ja che. * kAMcI--ane have jovAnuM e che ke te kyAM che tenI keIne kazI khabara ja nathI. budi dAdA--e paNa tene eka khela che. kAMcI-paNa kyAMsudhI te mArAthI saMtAte chupAte pharaze? jyAre kaI paNa upAye huM tene mArA rAjA tarIke kabUla karavA saMmata thaye nahi, tyAre te bhayaMkara vAvAjhoDAnI mAphaka mArI sanmukha AvIne ubhe rahya-keNa jANe kayAMthI AvI caDha-mAra sainyane, mArI rASTrapitAkAne eka pracaMDa tumula tephAnamAM gherI laIne retInA kaNanI mAphaka veraNacheraNa karI nAkhyAM-ane have jyAre huM tene zodhavA AkhI pRthvI khUMdI vaLuM chuM tyAre tene mane patteja lAgatuM nathI. bu dAdA---kAMI phikara nahi. bhale te game te mATe samrATa hoya, paNa je tene zaraNe jAya che tene vaza thayA vagara Akhare tene chUTake ja nathI. paNa rAjAjI ! A aMdhArI rAte tame kema nIkaLI paDayA che? kAMcI--huM dIna kaMgAlanI mAphaka rAMka banIne tamArA rAjAne tAbe thAka ane tenuM cakravatI pada kabUla karuM te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 18 me. loke jue ane mArI hAMsI kare, tenI zaramane khaTake hajI mArA manamAMthI nathI nIkaLI gayo. hajI lekalajajAnA bhayamAMthI huM mukta nathI thaye. buka dAdA-- ke te badhe evA ja hoya. jenA thI ekanI AMkhamAM AMsu Ave te joIne bIjAne khAlI hasavuM ja AvyA kare. kAMcI--paNa dAdA ! tame paNa mArI mAphaka bhaTake che tenuM zuM kAraNa? bukra dAdA--jyAM pitAnuM sarvasva gumAvI devuM paDe che te pradeza tarapha huM mArI paramasukha rUpa yAtrA karI rahyo chuM. [ gAya che. ] mArUM sarvasva gumAvavAnI AzA rAkhIne huM tana, mana ane prANathI rAha joI rahyo chuM. je saune rAjamArga upara ravaDatA karI mUke che tenI rAha jete huM mArganI bAjue ubho rahyo chuM. je pite gupta rahIne ApaNane joyA kare che, ApaNAthI ajJAta rahIne ApaNuM upara prema rAkhe che tenA upara mArA chUpA premane vaza thaIne meM mAruM hRdaya tene arpaNa karI dIdhuM che. mAruM sarvasva gumAvavAnI AzA rAkhIne huM tana, mana ane prANathI rAha joI rahyo chuM. je sIna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 19 mo [ sudarzana ane suraMgamAM mArgamAM cAlyAM jAya che.] sudazanA-hA....A....Aza ! suraMgamA ! have mane zAMti thaI. ahAhAhA ! kevI svataMtratA ! mArA parAjaye ja mane svataMtratA apAvI che. kevuM jabaradasta mAruM abhimAna hatuM ! jarA paNa pIgaLe ja nahi-jarA paNa namyuM Ape ja nahi. mAruM aMdhakArathI bhareluM mane samajAvyuM samaje ja nahi ke, rAjA mArI pAse na Ave paNa mAre ja temanI pAse javuM ja joIe. ATalI sAdI, saraLa vAta paNa huM na samajI zakI. gaI kAlanI AkhI rAta meM bArI AgaLa kacarAvALI jamIna upara ja besIne vItAvI--kalAkonA kalAka sudhI ekalI beThI beThI kalpAMta karatIja rahI! AkhI rAta dakSiNa dizAne vAyu vAtuM hatuM ane mArA jigarane kotarI khAtA dardanI mAphaka te paNa cIsAcIsa karato hato ane nizvAsa upara niHzvAsa nAkhatA hatA. cAre dizAmAM AvuM tumula tophAna vyApI rahyuM hatuM tyAre cakalAka pakSI tenI sahacarIne karuNa svare vAre ghaDIe bolAvyAja karate hato. - suraMgamA-kAla rAtanI havA paNa evI bhAre ane zakAchanna hatI ke jANe ka95nA aMta sudhI evI ne evI sthira ane niSkapa raheze evuM mane lAgatuM hatuM--kAlanI rAta atyaMta gaMbhIra ane viSAdapUrNa hatI ! sudarzanA-paNa huM tane eka vAta kahuM te tArA mAnyAmAM Avaze ? AkhI rAtanA tophAnI vAvAjhoDAnA jhapATA upara nRtya karatA vINAnA komaLa svara meM sAMbhaLyA! jenI vINAmAMthI AvA kamaLa-AvA madhura svara nIkaLatA hoya te kUra agara bhayaMkara hoI zake ja nahi. jagatane mArI lAMchanAnI, mArA mAnabhaMganI khabara che, paNa je sUre mane tophAnanA sUsavATane bhedIne potAnI pAse belAvI rahyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 19 mA 437 hatA te te ekalA mArA hRdayamAM ja sa`bhaLAya che. sura'gamA ! te kAMI sAMbhaLeluM ke pachI e mArA mananI bhramaNA ja ? suragamA--e vINA sAMbhaLavAne mATe te hu hamezAM tamArI sAthenI sAtheja rahuM chuM. hu... sArI peThe jANatI hatI ke, eka divasa e vINAnu' jAdu premanI ADe AvatA atarAyane ogALI nAkhaze ane teTalA mATe hu rAja rAja kAna mAMDIne sAMbhaLyA ja karU chuM. sudanA--tyAre Akhare temaNe mane khullA dhArI rastA upara ravaDatI karI ja temanI icchAzakti AgaLa mArAthI na TakAyuM. mane te maLaze tyAre sauthI pahelu te temane e kahIza ke "me tamArA AgamananI rAha joI nathI--huM mArI meLe vagara teDI ja AvI chuM. '' vaLI huM evuM paNa kahIza ke "tamArI khAtara huM kaThaNa kAMkarA ane dhAravALA paththara upara cAlIne ane Akhe raste nira Mtara kalpAMta karatI, azrupAta karatI AvI chuM. huM temane maLIza tyAre ATaluM abhimAna karavAnuM te mAre bhAge raheze ? HH 27 suragamA--e abhimAna paNa Akhare nahi rahe. tame temanI pAse javA nIkaLyAM te pahelAM paNa te AvyA hatAja; nahi teA tamane A raste cAlavAnI preraNA ja kANe karI ? sudanA--tuM kahe che tema paNa Aya. mArA manamAM jyAM sudhI mAnabhaganeADakha sAlyA karatA hatA tyAMsudhI mane evuM ja lAgyA karatuM ke, temaNe mane sadAne mATe tyajI dIdhI che. paNa mArUM abhimAna, mArI meTAi e badhAMne phekI daIne huM jyAre temanA beAjAmAMthI chUTI thaI gai ane khullA rastA upara cAlatI thaI tyAre mane khabara paDI ke, huM ekalI nahi paraMtu te paNu mArI sAthe ja bahAra AvyA che. rastA upara AvI tyAranI huM temane zeAdhI rahuM chu, paNa have mArA mana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www 468 aMdhArA raMgamahelane rAjA mAM kazI zaMkA nathI, kaze vasavaso nathI. temanI khAtara je mane vyathA meM sahana karI che te Aje mAre saMgAtha karI rahI che. je, je, te AvyA che--ahIMja che. aMdhAre raMgamahelamAM te mane sparza karatA ane mAruM AkhuM zarIra pulakAvalithI chavAI jatuM, tevI ja rIte te mAre hAtha himaNuM pakaDIne ubhA che. ahAhA ! teja madhura prANonmAdakArI sparza ! have koNa kahe che ke te ahIM nathI? suraMgamA ! tuM je te kharI ! te dabAtA, chUpAtA, lapAtA AvyA che te tuM nathI jatI ? x x x x are ! peluM ke zuM haze ? suraMgamA ! ApaNI peThe A aMdhArI rAte musApharI karanAra vaLI trIjuM koNa haze? suraMgamA-hAM ! hAM rANI e to kAMcIne rAjA ! sudarzana--kAMcIne rAja! suraMgamA--tame jarAe gabharAtAM nahi. sudarzanA-nA re ! huM zuM karavA gabharAuM? gabharAvAnA divasa te vahI gayA. [ kAMcIne rAjA najIka Ave che. ] kAMcI-rANImAtA ! tame beu A ja raste jAo che? huM paNa tamArI mAphaka Aja vATane vaTemArgu thayA chuM. have tame mAre manamAM jarAe Dara rAkhaze nahi. sudazanA-kAMcIrAja ! ApaNe rastAmAM maLI gayAM te paNa ghaNuM sAruM thayuM, emaja thavuM joItuM hatuM. meM mAruM ghara taryuM tyAre tame mane maLI gayA hatA ane Aje huM pAchI ghera jAuM chuM tyAre paNa tame maLe che. ApaNuM meLApanuM AvuM zubha sukhajanaka pariNAma Avaze evuM keIe svapna paNa dhAyuM hatuM ? " kAMcI-rANImAtA ! tame A kharAba raste page Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 19 mA 469 ThIka nahi. tame rajA Ape| te| huM cAlatAM jAo te tamAre sArU mAre ratha lai Avu. sudarzanA-tamAre rathanI vAta ja na karavI. je dhULavALe raste thaine huM mArA rAjAne gherathI cAlI nIkanI hatI te ja raste ane tevI ja rIte je huM cAlatI ghera na jAu tA mane sukha thAya ja nahi. rathamAM besu te huM mArI jAtane dagA dau. suragamA--rAjAjI ! tame paNa amArI peThe dhULamAM ja cAleA che ne! A raste rathamAM caDhIne agara gheADe esIne Aja sudhImAM kAi gayuMja nathI. sudanA--hu. jyAre rANI hatI tyAre senArUpAnI lAdI upara paga mUkIne cAlatI--Aje dhULa ane ughADI dharatI upara cAlIne mAre mArA janmaprApta durbhAgyanuM prAyazcitta karavu' joie. Aje cAlatAM cAlatAM mane Dagale ne pagale mArA rAjAne---A dharatInA mAlikanA samAgama thaze evuM meM kadI dhAryuM na hatuM. suraMgamA jIe, pUrva dizAe uSAnA raMga patharAya che. rANIjI! have ApaNe jhAjhu' cAlavAnuM nathI. juo, pelA rAjAjInA mahelanA khurajanA sAnerI kaLaza dekhAya. - [buDhDhA dAdA Ave che. ] mudrA dAdA--putrI ! Aje Akhare prabhAta thayuM kharU. sudarzanA--tamArA AzIrvAde mane cAlavAnuM baLa ApyuM ane ahIM sudhI huM AvI lAgI chu. bukI dAdA-paNa ApaNA rAjA kevA vivekazUnya che te tame jue che ne ? teNe tamAre sArUM na mAkalyA ratha, na mAkalyAM vAjAM ke na karyAM kazA tamArA svAgataneA ThAThamATha, bhA. 40 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhArA raMgamahelane rAjA sudarzanA--ThATha nathI kema karyo? juo, pUrvakAzamAM rAtA, sonerI ane bIjA vividha raMganA sAthIA purAvyA che. puSpanA parAgathI parimalavate vAyu mane snigdha AvakAra ApI rahyo che. budA dAdA--bhale tema, paNa ApaNe rAjA pote game te dUra hoya te paNa ApaNAthI tenI kUratAnuM anukaraNa na ja karAya. putrI ! tamane A avasthAmAM joIne mArUM hadayacIrAI jAya che. AvA malina kaMgAla vezamAM tame rAjaprAsAdamAM dAkhala thAo te amArI AMkhe kema joyuM jAya? tame ahIM ubhA rahe-huM tamAre asalane rANIne yogya pozAka laI AvuM. sudarzanA-nA, nA, nA. evuM kAMI ja karatA nahi, mAre rAjarANIne pizAka te temaNe sadAne mATe tajAvyo che-ane AkhuM jagata jue evI rIte mane dAsInAM kapaDAM paherAvyAM che, paNa tenAthI mane apAra zakti maLI che. Aje huM rANuM nathI, paNa temanI dAsI chuM. Aje temanAM sau sagAMsaMbaMdhIonA caraNa AgaLa mAruM sthAna che. buka dAdA--paNa tamArA zatruo tamArI hAMsI karaze te tamArAthI kema khamAze ? sudarzana--temanI hAMsI mazkarI sadAne mATe amara rahe-bhale teo muThThI bharI bharIne mArA upara dhULa pheke te paNa kAMI phikara nahi; e dhULane te huM mArA svAmInA meLApana utsavanuM gulAla mAnIne vadhAvI lauM chuM. budA dAdA--tyAre have mAre tamane kAMI ja kahevAnuM rahetuM nathI. have ApaNe vasaMtotsavanI chellI ramata ramI laIe, ane puSpane parAgane ThekANe cAre dizAe dInatArUpI dhULa urADIe. e dhULathI dhUsara thaIne ApaNe ApaNuM rAjAnI samakSa ubhAM rahIe, te paNa ApaNuM pekeja dhUlidhUsara thaele haze. joke tene paNa ochA ja cheDavAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 19 mA 1 che? leAkeAnA dhULavALA melA hAthamAMthI te macI javAnA nathI ane tene paNa dhULa evI vahAlI che ke te peAtAnA aMga uparathI khaMkheravAnA paNa nathI. kA~cI-dAdA ! tamArA utsava vakhate mane rakhe bhUlI jatA ! mAre| A rAjavaMzI peAzAka dhULamAM oLakhyA oLakhAya nahi evA kharaDAI javA joize. buDhDhA dAdA--dosta ! have tene jhAjhI vAra che ema na samajatA. tame ATale sudhI AvI paheAMcyA che tyAre tamArA raMgane palaTAtAM kAMi vAra lAgavAnI che? ApaNAM rANIjIne juo ! temane eka vAra peAtAnI jAta upara krodha caDhayA ane potAnA anupama saundaryane bagADI nAkhavA mATe potAnA badhA alaMkAra pheMkI dIdhA. temaNe potAnA saudaryAM. jyAre A rIte apamAna karyu tyAre te ulaTu hatuM te karatAM dazagaNuM vadhI gayu. ane have vinA alakAre te pUrNa kaLAe khIlI nIkaLyu che. ApaNA rAjA saunda vinAnA che evuM ApaNe sAMbhaLyuM che ane teTalAja mATe vizvamAM satra dekhAtA tenA vividha rUparagavALA sAdayakalApa je tenA dehanI pradhAna zAbhA che te tene ghaNA game che. e sAntaye Aje tenA ghuMghaTa ughADI nAkhyA che, gava ane abhimAnanuM AvaraNa utArI nAkhyu che. Aje rAjaprAsAdamAM je apUrva` saMgIta macI rahyuM che te sAMbhaLavA javAne mATe huM mArUM badhuya hAmI devA taiyAra chuM. suraMgamA- jIe, sauMdaya thayA ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza 20 mo [sthaLa-aMdhArA raMgamahelamAM ] sudanA--svAmI ! je padavI tame eka vAra mArI pAsethI laI lIdhI hatI te mane pAchI na ja Apa te vadhAre sAruM. huM tamArA caraNanI dAsI chuM, ane dAsI tarIke ja tamArI sevA karavAno adhikAra mAguM chuM. rAjA--have tamArAthI mAre samAgama sahana thaze ne? sudazanA--thaze ja, thazeja. zA mATe nahi thAya? huM tamArA darzanathI bhaDakIne bhAgI gaI; kAraNa ke meM mArA aMdhArA raMgamahelamAM nahi paNa vihAredyAnanI vacamAM tamane jovAnI meM IcchA rAkhI. tyAM to tamAre kSudramAM zudra sevaka paNa tamArAthI vadhAre suMdara dekhAya che. e tRSAnuM ghena mArI AMkhamAM caDhayuM hatuM te have sadAne mATe esarI gayuM che. mArA nAtha ! tame suMdara te nathI, paNa advitIya che-anupama che. rAjA--paNa jenI tulanA mArI sAthe karI zakAya te tamArI potAnI aMdara ja che. sudarzanA-tema hoya te te paNa advitIya ane anupama che. tamAro prema mArAmAM virAje che ane temAM tamArA svarUpanuM pUrNa pratibiMba paDe che. tame mArAmAM tamArA svarUpanuM darzana kare che, paNa mArA hRdayezvara ! e badhuMya tamArUM che-mArUM emAMnuM kAMI ja nathI. rA--tyAre have Aje A aMdhArI meDInAM dvAra huM mAre hAthe ughADI nAkhuM chuM--ApaNI ramata ramAI gaI che. A, rANajI ! have mArI sAthe bahAra prakAzamAM padhAre ! sudarzanA--paNa te pahelAM mane eka vAra pharIthI mArA aMdhakAranA rAjAne, mArA niSphara, nimama, bhayAnaka ane advitIya prANapatine caraNe mAruM mastaka namAvavAnI rajA Ape. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIrAmAyaNanuM mahattva prIti karai rAmAyaNa mAhIM, tehI sama mAgyavaMta kou nAhIM // "rAmAyaNu, e jagatamAM jene joTA maLatA nathI evA ananya sAhityagraMtha che." vivekAna "rAmAyathI bhAratavarSanA svA parAyaNutAnA deSa jeTalA dUra karAyeA che; teTalA kAI paNu nItivettA, dharmavettA, samAjasudhAraka, rAjapuruSa ke rAjAthI paNa dUra karAye| nathI." kimacaMdra aa kAvyanAM ane aMga-kavi ane nAyaka-nI bAbatamAM rAmAyaNanA beTAnA kAi paNa graMtha kASTa dezamAM maLe tema nathI. rAmacaMdra samAna prakhara sAmarthyavALA tathA udAtta nItivALA koi paNa puruSa jagatabharanA itihAsamAM dekhAtA nathI; tema marSi vAlmIki ane tulasIdAsajI jevI divya pratibhA tathA ucca kalpanAvALA kavi paNa kAi jaNAtA nathI. homara tathA valanA iliyaDa' tathA InIDa" ane milTana kavine pereDAijha lAsTa' pAzcAtyAmAM uttama gaNAya che; paraMtu e badhA graMthA karatAM rAmAyaNa graMtha keTalA badhA zreSTha che? kadAca kAI kAvyazaktimAM heAmara vagerene vAlmIkinI barAbarIe besADe; paNa teonA kAvyanAyakA ekilisa vagere nItinI dRSTie te rAmAyaNanA rAmaca'drAdi karatAM bahu utaratA che. sArAMza ke, rAmAyaNu mATe A leAkeA je abhimAna dhare che te yeAgyaja che.'" ci'tAmaNa vi. vaidya "rAmAyaNane vAMcIne ame kaiMkanA kaMika banI rahIe chIe. amArAmAM uMcA uMcA khyAla upajI manuSyanA bhUSaNarUpa sA AvI hAjara thAya che. satyAcaraNa, pitRbhakti, pativratA, patikatavya, pitAmAtAnA sneha, vinaya, dhIraja, yA, sArAMza ke mAnuSI guNAnuM evu` kAI citra nathI ke jenuM yathArtha rUpa kavie peAtAnI jAdubharI kalama vaDe AmAM AlekhyuM nathI. " mi. greTa "rAmAyaNa e kahevAmAM teA eka mahArAjAnuM jIvanacaritra che; paraMtu vAstavamAM te e graMtha A sasAranA maLane nAza karanArA agnirUpa che. e aMdhakAramAM prakAza, strIonA dharmAM, puruSAnu pauruSa, brAhmaNeAnuM brahmateja, kSatriyAnA kSAtradharma, vaizyAnuM dhana, zUdronA dharma ane gRhasthAzramI naranArIone sukhadIpaka che. e graMtharUpI tejasvI dIpaka hAthamAM rAkhIne je kAi tenA prakAzamAM cAle che te jIvanayuddhamAM kadI paNa hAravAne nahi. satarAma zarmA "emAM strIsamAjanI zakti, pavitratA tathA mahattA viSe jevA .. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 prakAza samAyelA che; tevA bIjA kAi paNa graMthamAM nathI dekhAtA." meM mArI kAmanA keTalAya vivAheAmAM kanyAone rAmAyaNa dahejamAM ApI che, ke jethI te pativrata dharma pALanArI thaine strIjAtinI mahattA mATe ga rAkhe. AthI joke mArI jJAtie te mane klakita karavAnuM khIrlR uThAveluM, paraMtu me' spaSTa kahI dIdhuM ke rAmAyaNu kaMI mAtra hiMdusamAjane graMtha nathI, paNa AkhI duniyAnA mANaseAnI sa`patti che. x x hAlamAM pazcimanI sabhyatAe bhAratIya AdarzonI bhavyatAne TALavA-bhUsavAmAM kasara nathI rAkhI; ane tethI amArI naitika zikta prAyaH badhAMja dharmAMkAryone mATe kSINa thatI cAlI che." saiyada kAsImaalI sAhityAlaMkAra 6 graMthasevanano mahimA yasyAsti sadgranthavimarza bhAgyaM, kiM tasya zuSkaizvapalAvinodaiH // arthAt jene sArAsArA grA vAMcavA vicAravAnuM sadbhAgya maLelu` hoya, tene capaLAnA (lakSmInA-strInA) zuSka vinAda thI gaNutarImAM che ? "tame game tevI navalakathAo ane bIjI je AvyuM te vAMcavA maMDI paDeA che, paNa evu te tame thADu vAMceA temaja sArUM. gItAjI vAMcA, vedAMtanAM khIjA pustakA vAMce; kemake tenI AkhA jIvana sudhI jarUra che." svAmI vivekAnaMda "pustakAmAM huM guMthAyelA rahI zakatA tethI mane be mAsa vadhAre jela maLata tApaNu huM kAyara thAta; nahi eTaluMja nahi paNa mArA jJAnamAM upayAgI vadhArA karI zakavAthI huM. ulaTA vadhAre sukhacenamAM raheta. huM mAnuM chuM ke, jene sArAM sArAM pustaka vAMcavAnA zeAkha che, te game te jagyAe ekAMtavAsa sahelAithI veDI zake che, x x eka pachI bIjuM, ema pustaka vAMcatAM chevaTe tame aMtarvicAra paNa karI zakaze.'' mahAtmA gAMdhIjI baMdhue ! sArAM pustakA eTale zuM e tame jANA che!? sArAM pustakAnI kimata tame samajo che! ? bhAI ! hajI ApaNe e nathI samajatA. jo samajatA hAie te ApaNI hAlata AvI na hAya. mane teA lAge che ke, jJAna e AkAza che ane pustakA e temAM ze|bhI rahelA caLakatA tArAo che; jJAna e samudra che te pustako te lAbha laI zakAya tevAM vahANA che; jJAna e sUrya che ane ApaNA gharamAM AvI zake evA tene prakAza te pustako che; jJAna 65 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 475 e senAnI khANa che ane pustake te temAMthI banAvelA ApaNane baMdhabesatA thAya tevA dAgInA che; jJAna e moTAmAM meTI kiMmatI naTe che ane pustake te ApaNA rAjanA upayogamAM AvI zake evA calaNuM sikkAo che; jJAna e vAyu che ane pustake te e vAyune kheMcI lAvI ThaMDaka ApanAra paMkhAo che; jJAna e agni che ane pustako te e agnithI prakaTAvelA dIvA che; jJAna e pRthvI che ane pustake te ApaNane rahevA lAyaka makAna che; jJAna e anAjane bhaMDAra che ane pustake te roTalA che; jJAna te megha che ane pustake te ApaNA gharamAM rahI zake tevAM pANabharelAM mATalAM che; ane jJAna te sarvazaktimAna paramAtmA che ane pustako te ene raste dekhADanAra pUjanIya de che." sava, paDhiyAra mane pustako vAMcavAthI je AnaMda maLe che tevo AnaMda A jagatamAM bIjA koI paNa kAmamAM nathI maLato. * * * mAtRbhASAmAM vividha jJAna ApanAra graMthane pracAra thayA vinA koI paNa prajA unnati pAmI zakatI nathI ane jAtIya bhAvanA (svadezaprIti) paNa meLavI zakAtI nathI.x x x badhI jAtanI unnatinuM mULa jJAnanI unnatimAM che. pazu AdinA jevI IdriyatRpti sivAyanuM bIjuM koI paNa evuM sukha tame nahi batAvI zako ke jenuM mULa jJAnanI unnatimAM raheluM na hoya. x x x sAhitya-udyAnanA catura mALI thavAnuM subhAgya jene prApta thayuM hoya athavA jenuM mana sadaiva sAhityasarovaranAM kamaLanI madhura sugaMdhathI masta banavA lAgyuM hoya, tene te sAhitya sivAyanAM svargIya sukho paNa tucchaja lAge che." baMkimacaMdra "garIbone daridratAmAMthI choDAvavAnI, duHkhIonAM duHkha dUra karavAnI, zarIra tathA manane thAka utAravAnI ane mAMdAMonuM darda bhUlAvI devAnI graMthamAM jeTalI zakti che, teTalI zakti ghaNuM karIne bIjI koI cIjamAM nathI." mArDana pustaka pratyene sneha e IzvarI rAjyamAM pahoMcavAne paravAne che." "kharAba copaDIonuM vAcana, e to jhera pIvAsamAne che." "mahelathI tathA dhanavaibhavanA akhUTa bhaMDArathI je satiSa tamane nahi maLe, te saMtoSa tamane uttama pustakothI prApta thaze." lIlA vanamAM bhUkhe maranAra pazumAM ane ATalAM ATalAM vAMcavAnAM sAdhana chatAM jJAnahIna rahenAra manuSyamAM zuM taphAvata ?" sahavAsathI jema mANasanA guNanI ane prakRtinI parIkSA thAya che, tema je pustakone tene zekha hoya che te uparathI paNa tenA viSe anumAna thAya che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 ekAda uttama gavaiyA Icche tyAre jema pAtAnA vAjIMtramAMthI cahAya te svara kADhI AnaMda le che; tema eka vAMcanAra paNa jyAre icche tyAre ekAda uttama graMthamAMthI peAtAne managamatA avAja kADhI Anadamagna thaI zake che." " avakAzanI ekAda kSaNane paNa upayAga karI levA mATe gleDasTana jevA pratibhAzALI puruSa paNa gajavAmAM sadAya ekAda pustaka laine phare; to pachI ApaNA jevAoe te khullI vRthA jatI kiMmatI kSaNeAne bacAvavA mATe zuM na karavuM joie ?" "khArAka vinAnA zarIranI peThe jJAnavinAnuM mana paNa nirmAlya che. e jJAnane meLavavAnu sarvopari sAdhana vAcana heAvAthI je dharamAM sArAM pustakA nathI, te dhara dhara nahi paNa nirmAlya tanamanavALAM jIvatAM muDadAMone rahevAnI dhAraja che." eka vidvAna DhIMkaja kahe che ke, vAMcavAnI hAMza cheDI devAnA badalAmAM koi mane AkhA hiMdustAnanI saMpatti Ape, tepaNa huM tene kadI IMDu nahi.'' "pustakA taruNAvasthAmAM sumA` dekhADe che, vRddhAvasthAmAM mana rajata kare che ane udAsIne vakhate samAdhAna karIne ApaNu jIvana ApaNane nakAmuM lAgavA detAM nathI. vaLI te ApaNI ciMtA tathA krodhAdine zAMta karI nirAzAne nAza kare che." "eka pAzcAtya paMDitane te eTale sudhI mata che ke-- mANasane lUgaDAMlattAMnI jeTalI jarUra nathI teTalI pustakAnI che.' te pAte paNa jarUranAM pustaka kharIdI letAM sudhI lUgaDAM levAnuM mulatavI rAkhatA. tene siserAnAM pustakA bahu gamatAM. te vAMcatA tyAre tyAre 'huM vadhAre sArA thaye| chu...' ema tene lAgatu." "uttama graMthA, tenuM sevana karanArAomAM dhama, nIti, cAturya, pratibhA, zauya, dhaiya tathA parApakAravRttine vistAre che, ane jema jema e daivI guNAnI sattA jAmatI cAle che, tema tema duniyAne pIDArUpa AsurI bhAvAnI jaDa nAza pAmatI jAya che." "prathAnI eDImAM gayA pachI tame ene hAtha nahi lagADe tApaNu e graMtheAja mAnasavANIthI tamane kaheze ke 'amArAmAM puSkaLa jJAna bharyuM che te lyA ane vAparA, eTale tamArU kalyANa thaze.' zu A mAnasavANI ochI kiMmatI che? ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItAjI viSe keTalAka vicAra gItA sugItA kartavyA kimanyaiH zAstravistaraiH / yA svayaM padmanAbhasya mukhapadmAdviniHsRtA // bhAvArtha:--vayaM viSNu bhagavAnanA mukhAraviMdamAMthI nIkaLelA gItAzAne gAvA jevu' (paramapadadAyaka) katavya hAvA chatAM anya zAstronI gaDamathalamAM paDavAnuM zuM prayeAjana che! maharSi vyAsa" bhagavAna zrIkRSNa kahe che ke--" he arjuna ! ApaNA A dharmamaya savAdarUpa bhagavadgItAnuM je kAi pAna karaze, teNe jJAnayajJathI mArU-paramAtmAnuM pUjana karyuM che, ema huM samajIza. ,, zrIjJAnezvara mahArAja kahe che keH-bhagavadgItAmAM vedezanA traNe kAMDa spaSTa karelA che; eTaluMja nahi paNa te mUrtimAna vedarUpa hAine audAyamAM te vedathI paNa vadhAre che. '' je koi gItAgraMtha khIjAone Ape teNe leAkeAne mATe meAkSasukhanuM sadAvrata khAleluM jANavuM. " gItArUpI mAtA ane manuSyorUpI bALakA chUTAM paDelAM bhaTake che, temane meLApa karAvI ApavA, e te! satra sajjanAnA mukhya dharma che." "" mahAtmA ma'kimamAdhyu kahe che keH--gItAne dhama ne sarvottama graMtha mAnavAnuM eja kAraNa che ke, temAM jJAna, kama ane bhakti, traNene ceAgya nyAya ApavAmAM AvyA che, ke jevuM sAmaMjasya khIjA koI paNa graMthamAM nathI. Avedya apU dharma, AvuM apUrva aikya kevaLa gItAmAMja dRSTigeAcara thAya che. AvI adbhuta dharmavyAkhyA koi paNa dezamAM ne kAi paNa kALe kAie karI hoya ema jaNAtuM nathI. AvA udAra ane uttama bhaktivAda jagatamAM khIje kyAMya nathI. mahAtmA thArA:- prAcIna yuganI sarvAM smaraNIya vastuomAM bhagavadgItAthI zreSTha kAI paNa vastu nathI. bhagavadgItAmAM eTalu uttama ane sarvavyApI jJAna che ke tenA lakhanAra devatAne ati varSa thaI javA chatAM tenA jevA khIjo eke graMtha hajIsudhI lakhAye nathI. gItAnI sarakhAmaNImAM jagatanuM hAlanuM bIjuM badhuMja jJAna mane tuccha jaNAya che ane vicAra karatAM A graMthanu mahattva mane eTalu badhuM jaNAya che ke kAI kAI vAra teA evAja vicAra thai Ave che ke, A tattvajJAna kAi judAja yugamAM lakhAyalu hAvu' joie. hu` rAja prAtaHkALe mArA hRdaya ane buddhine gItArUpI pavitra jaLamAM snAna karAvuM chuM." emana-amerikAnA A sarvazreSTha sAhityakAra gItAnu pustaka haMmezAM peAtAnI najara sAme rAkhatA. kemake gItAne te samagra vizvanA sAhityamAM sarvottama graMtha, ciMtananI sarvazreSTha sAmagrI tathA mAnavajAtinA anubhavanI sauthI mahAna sapatti mAnatA hatA. jyAre te emAMnA "sarvabhUteSu cAtmAnaM sarvamUtAni vAtmani " e zloka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 vAMcate, tyAre tenuM AkhuM zarIra pulakita thaI jatuM; hRdaya nAcI uThatuM ane kalAko sudhI AnaMdAzru vahAvate ! pitAnA gItA pustakane te ISTadevanI mUrti samAna gaNato. - lokamAnya tilaka mahArAja-"gItArahasya"mAM lakhe che ke samasta saMsAranA sAhityamAM gItAnA jevo kaI paNa graMtha nathI." e uparAMta bauddhone tripITaka ane dhammapada tathA khristIenA bAIbala sAthe paNa gItAnI tulanA karIne temaNe eja niSkarSa kADhayo che ke "duHkhI AtmAne zAMti ApanAra, AdhyAtmika pUrNa dazAnI oLakhANa ApanAra ane TuMkAmAM carAcara jagatanAM gUDha tane samajAvanAra gItAnA jevo kaI graMtha samasta vizvanI kaI bhASAmAM nathI." " varNane, Azramane, jJAtine, dezane, strIne ke drAdine bheda na rAkhatAM sarva koi mATe eka sarakhI sadgati samajAvanAra ane itara dharma pratye sahiSNutA darzAvanAra evI je jJAna, bhakti ane karmayukta gItA, e te sanAtana vaidika dharmarUpI vizALa vRkSanuM eka atyaMta madhura ane amRtapadane pamADanAruM amara phaLa che." - "A gItA dharmamAM vaidika dharmane je samagra sAra samAyale che, te sArabhUta nityadharmane jANIne kevaLa kartavya tarIkeja sarva bhUtahitArthe prabaLa prayatno karIne vijaya meLavanArA karmavIre tathA dharmAtmA jyAre A bhAratabhUmine alaMkRta karatA hatA, tyAre A deza IzvarakRpAne pAtra thaI jJAnane anusaratA cAritrya uparAMta aizvaryane paNa zikhare pahoMcI cUkyo hato; ane jyArathI e baMne lekamAMthI tAranAro tathA parama zreyaskara evo pUrvatara dharma chUTato cAlyo tyArathI ja bhAratavAsIonI durdazA zarU thaI che." hiMdudharma ane nItizAstranAM mULa tattva jeNe jANavAM hoya teNe A apUrva graMthanuM avazya ane prathama adhyayana karavuM joie. kAraNa ke yoga, sAMkhya, nyAya, mImAMsA, upaniSado, vedAnta vagerenA rUpamAM kSarAkSara sRSTine tathA kSetrakSetrajJanA jJAnano vicAra karanArAM prAcIna zAstro yathAzaya pUrNAvasthAe pahoMcyA pachI vaidika dharmane je jJAnamUlaka, bhaktipradhAna tathA karmayogaparAyaNa evuM chevaTanuM svarUpa apAyuM; ane je svarUpa hAlanA pracalita vaidika dharmanA mULarUpa che; teja svarUpa A bhagavadgItAmAM pratipAdana kareluM che; ane tethI ja kahI zakAya ke, hiMdudharmanAM to saMkSepamAM ane ni:saMdeha samajAvI zake evo gItAnA jevA bIjo koI graMtha saMskata vAmayamAM nathI cInI anuvAdaka-gItAne A anuvAdaka zrIkRSNanA jJAna upara eTalo Asakta hato ke te dararoja traNa-cAra vAra premarudana karate. cInAoe to enuM ja nAma "kiSanajI" (kRSNajI ) pAyuM hatuM; ane atyAre to tyAM enuM mULa nAma koI paNa jANatuM nathI. - ~-- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArAmAThA prasaMge jJAnalahANI peAteja pUNa nAnI thaine khIjAene jJAna ApavuM, e te| kAI kathIja khane; para Mtu mahAna jJAnIonA upadeza ane cAritrane lagatAM umadA pustakA te sa`kAI bIjAone ApI zake tema che. kAi kAi udArAtmA A rIte paNa dhanane kaika sadupayAga kare che; paraMtu dezanI vartamAna dazA tarapha jotAM A prakAra sau kAie sArA pramANamAM cAlu karIne umadA rUDhirUpe banAvI devA joie. sArAmAThA prasaMgeA upara mAtra thADAka vadhu kharcathI ( ke ghI vageremAM theADI kasara karIne paNa) zArIrika khAnapAna uparAMta evA mAnasika khArAkanI patrAvalirUpa umadA pustakA paNa pratyeka mahemAna, paDAzI, sagAM, kuTu bI, mitra, pADeAzI, jJAtibaMdhu, brAhmaNA, vidyAthI vagerene bheTa apAya te te game tevAM miSTAnna ane bIjI vastu karatAM temane mATe vadhAre upakAraka thAya e khullu' che. "" icchA hoya te " amuka prasaMga athavA vyaktinA smaraNa nimitte amuka taraphathI bheTa " ke evu kAMI mukhapRSTha para chapAvIne, rabarasTAMpathI chApIne ke hAthe lakhIne ApI zakAya ke jethI leAkasevA thavA uparAMta te prasaMga ane vyaktinA smArakanA hetu paNa pAra paDe. hakIkata AvI hAvAthI A sasthAnAM ane khIjAM pustakAmAMthI pasaMda paDe te te leAkeApakAraka pustakA potAne tyAM AvatA nAnAmeTA prasaMge vaheMcIne -dhananA sadupayeAganI sAthe jJAnacAritra jevI uttama vastunA pracAranuM zreya samajI manuSye avasya meLavavuM joie. chUTathI kharca karavA IcchanAra sajjana dhAre te keieka upakAraka pustakanI khAsa AvRtti chapAvIne vaheMcI-vaheMcAvI zake; ane madhyama ke oche kharco karavAnA hAya tA kAeka uttama pustakanI yathAzakya prateAnI lahANI karI zake. jo ekathI vadhu jAtanAM sArAM sArAM pustakA lIdhAM hAya teA bheTa lenArane temAMthI peAtAne managamatu pustaka upADI levAnI sagavaDa maLI zake. mAtra pAMca daza rUpiyA kharcavA hAya tA gItAe ke gItAnA 18 me adhyAya athavA tA khIjI koi sArI hajAra-pAMcase| pustikAonI lahANI vaheMcI zakAya; chevaTe ekAda rUpiyA kharcavA hoya te! teTalA vaDe paNa dhagraMthaiAmAMnI athavA khIjI asarakAraka zikhAmaNAnAM se--khase hastapatra sukhethI vaheMcI zakAya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha graMthamALA- hAlatuM dhoraNa - - --- - - 1--vArSika mUlya pAkAM pUThAM sAthe 5) hAi paTeja mApha che. huM ane sAdAM pUThAMne varga have rAkhyo nathI. 2-pratyeka varSa kAratakathI gaNAI game tyAre grAhaka thavA chatAM kAratakathI pustake apAya che. 3-pratyeka varSamAM ghaNe bhAge pa49nA kadanAM 3 thI 4 pustaka dvArA kula pRSTha 1500 thI 2000 sudhI apAya che. temAMnAM nIkaLyAM hoya te te pustaka grAhaka thatI vakhate apAI bAkInAM nIkaLe tema mokalAya che. 4-koI vAra pustakonI saMkhyA cArathI vadhe te te vadhArAnuM pustaka sAdAM pUThAMvALuM mokalAze; athavA bIjA pAkA pUThAvALA pustakanA bheguM baMdhAvI ekalAze. 5-pratyeka varSanuM chelluM pustaka vI. pI. thI mokalIne te pachInA varSanuM lavAjama maMgAvI levAze; ane banatAM sudhI te viSe agAuthI cetavaNI apAI jeo navA varSamAM grAhaka rahevAnI nA lakhaze temane e chelluM pustaka vI. pI. thI nahi paNa sAdI rIte mekalAze. 6-jeo prathamathI nA nahi lakhatAM vI. pI. Ave te pAchuM vALaze to te chellA pustaka uparano sarva hakaka gumAvaze. paraMtu jemanuM vI. pI. bhUlathI ke evA koI kAraNathI pAchuM vaLyuM haze teo potAnuM lavAjama mekalI ApIne pitAnuM nAma pAchuM cAlu karAvI zake che. tathA vI. pI. pAchuM vaLavAthI pisTAdi kharca rada gayuM hoya te mokalIne pAchuM vaLeluM pustaka paNa meLavI zake che. 7-vividha graMthamALAnAM pustake pUratI cekasI karIne TapAlamAM naMkhAya che; chatAM te grAhakane na maLe, te tene mATe A saMsthA javAbadAra nathI. pisTakhAtA para arajI karavA chatAM paNa jeo te pustaka na meLavI zake, teo te bAbatano posTa sAthe patravahevAra jevA mokalI Apaze te banato vicAra ane peravI thaze. 8--geravale na jAya teTalA mATe dareka pustaka rajIsTara pisTathI meLavavuM hoya te baMdhue te kharcanA bAra AnA vadhu mokalavA. 9.--vArSika lavAjama rUbarUmAM bharanArane te ja vakhate chApelI pAvatI apAya che tathA vI. pI. dvArA lavAjama bharanAre vI. pI. upara je ziranAmuM, pisTanI chApa vagere hoya che teneja pAvatI tarIke jALavI rAkhavuM. 10-muMbaInA kAryAlayamAM vividha graMthamALAnuM mUlya bharanAre te bhayA pachI sarva saMbaMdha amadAvAdanAja kAryAlaya sAthe samajavAno che. 11-amadAvAda taLanAM grAhakone paNa muMbaI tathA bIjAM sarva sthaLanAM grAhakonI peThe dara varSe chelluM pustaka upara jaNAvelI rIte vI. pI. thIja mekalAze; paNa temane te agAu lavAjama rUbarU bharI javAnI sagavaDa banatAM sudhI apAze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com