________________
૪. મકાણુ રચનાઓ
રંગની પિચકારી વિશે તેમણે શિખરિણી છંદમાં લખ્યું છે કેઃ-~~
બનાવી છે કેવી, સુઘડ પિચકારી સૂચવતી, બધી જૂઠી માયા, મનન કર એવું મન વતી; નથી સાચી મારી, ચટક સહુ શિક્ષા કથનમાં, ઉરે ધારી જોજો, વિનયઅરજી આ મથનમાં, પ
આમ કિશારકાળથી જ તેમની વૈરાગ્યવૃત્તિ જોવા . મળે છે. તે સાથે કેટલીક વખત સામાન્ય વિષયમાંથી પણ સુંદર બેધ આપતા હાય તેવું" તેમની કૃતિમાં જોવા મળે છે. ગુચ્છા, કારા કાગળ, ચાપાટ, ઈંટ, નળિયુ વગેરે આનાં દૃષ્ટાંતા છે. “ગુચ્છે ” વિશે તેમણે શાર્દૂલવિક્રીડિતમાં નીચેની ૫ક્તિએ રચી છેઃ—
""
66
ભુજંગી છંદમાં ચાપાટને ઉપાલંભ આપતી નીચેની સમયે જ રચેલી
—
ગુચ્છાના ગુણુ આ તમામ વૠતા, રક્ષા રાખે જાલવણી કરી શરીરની, આવ્યાં રે ! રક્ષા કરવી ઘટે શરણની, એવું જો ઈચ્છા તરવા ભવીજન, ધરા, તે તે
66
66
કર્યું. રાજ્ય તે. ધર્મનું' ધૂળધાણી, વળી ફેરવ્યુ કૌરવા શિર પાણી; તજી તુ પ્રતાપે નળે નિજ રાણી, હવે જોઈ ચાપાટ, તારી કમાણી. ’૫૯
આમ સામાન્ય વિષયેામાંથી પણ કંઈક નવું બતાવવાની તેમની શક્તિ છે; એ જ રીતે ગભીર વિષયને હલ કરવાની આવડત પણ તેમનામાં છે. એટલુ જ નહિ, અશકય લાગતી વસ્તુને સુંઢર તર્કથી શકય બનતી પણ બતાવી છે. કર્મની ગતિ, કજોડાં, ઈશ્વરલીલા વગેરે ગભીર વિષયેા વિશે તેમણે સરળતાથી પદ્યરચના કરી છે, અને “ આકાશપુષ્પ થકી વ‘ધ્યસુતા વધાવી ’” કે “રાત્રિ ખરા ખપેાર” જેવી અશકથ વાતા તેમણે પાદપૂર્તિ માં ગૂંથી લીધી છે. “ કર્મની ગતિ” વિશે તેમણે નારાચ છંદમાં લખ્યું છે કે :~
૫૭. સુમેાધસંગ્રહ '', પૃ. ૩. ૫૮. એજન, પૃ. ૨.
Jain Education International
“ વડાદરે વસેલ આ, સયાજીરાવ સાંભરે, અધિપતિ નસીબની, તિ વતી થયેા ખરે ! ધણી છતાં મલ્હારરાવ, કેદમાં ગયા અરે ! ગતિ વિચિત્ર કર્મની, તુ હર્ષ શાક શું
ધરે ?’૬
૬૦. એજન, પૃ. 3.
કરે
જ તુની,
કને અ`તુની; સદા સૂચવે, ગુચ્છા જે કવે. ૫૮
પ ́ક્તિએ પણ તેમણે અવધાન
૫૯. એજન, પૃ. ૬૫.
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
