________________
३२
শালী रूपो नो वा अनन्तातीताद्वारूपः सर्वकालो भवति किन्तु 'सबद्राणं तीयदामो सातिरेगदुगुणा' सर्वाद्धा-सर्वकालः खल्ल अतीतादातः-अनीतकालत:-अतीत. कालापेक्षया सातिरेकद्विगुणो भवति सद्धिा अतीतानागनाद्धाहय, सा च सर्वार्दा अतीसाद्वावः सकाशाद सातिरेकद्विगुणा भाति सातिरेकात्य च वर्तमान समयेन-अत एव 'तीतद्धाणं सम्बद्धाओ थोवूगए अद्धे' अतीताद्वा खलु सर्वाद्धातः स्तोकोना अा अवति ऊनावं च वर्तमानसमयेनैवेति, अत्र फोऽप्याह-अतीत. कालोऽनापतकालोऽनन्तगुणो भवति, यतो हि यदि तौ अतीवानागतकाको वर्तमानसमये समौ स्याताम् ततस्तदतिक्रमे अनागतकालः समयोनो भवेत्ततो है ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'गोयमा ! णो संखेज्जाश्री तीत. द्धाओ, णो असंखेज्जाओ, णो अणंनाभो तीयद्धाओं' हे गौतम ! सर्वकाल संख्यात्त अतीतकाल रूप नहीं होता है, न वह असंख्यात अतीतकाल रूप होता है और न वह अनन्त अतीतकालरूप होता है किन्तु-'सचद्धाणं तीयद्धाओ सातिरेग दुगुणा' वह सर्यकाल अतीत काल की अपेक्षा से कुछ अधिक दुगुना है, अतीत अनागत का नाम सर्वाता है यह सर्वोद्धा से कुछ अधिक दूना है इसमें कुछ अधिकअधिकता वर्तमान समय को लेकर है इसलिए-तीनद्धाणं लवद्धाओ थोवूगए अद्धे' अतीताद्धा-भूत काल-माद्वा हो कुछ कम अर्ध भाग रूप है यहां ऊनत्ता-न्यूनता बर्तमान समय से की है। यहां कोई ऐसा कहते हैं-'अतीतकाल से अनागत काल अनन्तगुगा होना है-क्योंकि यदि वे अतीतकाल और अनागतकाल तमान समय में बराबर हों કાળ રૂપ છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી ગૌતમ સ્વામીને કહે છે કે"गोयमा! णो संखेज्जाओ तीतद्धाओ णो असखेज्जाओ, णो अणंता भो तीयद्धाओ હે ગૌતમ! સર્વકાળ સંખ્યાત અતીતકાળ રૂપ હેતો નથી તથા અસંખ્યાત અતીતકાળ રૂપ પણ હોતો નથી. અને અનંત અતીતકાળ રૂપ પણ डात नथी परतु सम्बद्धा तीयद्धाओं सातिरेकदुगुणा' सपण અતીતકાળ કરતાં કંઈક વધારે પ્રમાણે છે. અતીત અનાગતનું નામ સર્વોદ્ધાકાળ છે આ સર્વાધ્યાકાળ અતીતથી કંઈક વધારે ગમણે છે. અર્થાત બમણા થી કંઈક વધારે છે. આમાં કઈક વધારે અધિકપણું વર્તમાન સમય ને લઈને है. तथी 'तीतद्धाण सव्वद्धाओ थोवूणए अद्धे' मतीत'-F1 साथी ४४४ કમ અદ્ધ ભગ રૂપ છે. અહિયાં આટલું ઓછાપણું વર્તમાન સમય ને લઈને છે. અહિયાં કેઈ એવું કહે છે કે-અતીતકાળ કરતાં અનાગતકાળ અનંતગણું હોય છે. કેમકે-જે તે અતીતકાળ અને અનાગતકાળ વર્તમાન સમયમાં બરા
