________________
प्रमैreद्रका टीका ०२५ उ.६ ०११ २५ संज्ञाद्वारनिरूपणम्
२१३
अथ पञ्चविंशतितमं संज्ञाद्वारमाह - 'पुलाए णं संते' पुलाकः खल भदन्त ! 'किं सन्त'वउत्ते होज्जा' कि संज्ञोपयुक्तो भवेत् 'णोन्नोवरते होज्जा' नोसंज्ञोपयुक्तो वा भवेदिति प्रश्नः । भगवानाह - 'गोयना' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम! 'णो समोर होना' नो संज्ञोपयुक्तो भवेद्ध रह सज्ञापदेन थाहा रादि संज्ञा गृह्यने तत्राहारादौ उपयुक्त आहारादिषु अभिलापवान् संशोषयुक्तः, नोसंज्ञोपयुक्तस्तु आहारादि सतारहितः, तत्र पुलाक निर्मन्यस्नातकाः नोसंज्ञोपयुक्ता भवन्ति, सम्पति आहारे तत्रानमिष्वङ्गात् चयपि निर्मन्थस्नातक वीतरागत्वात् नो सज्ञोपयुक्तौ संमतः, पुलाकस्तु सरागत्यात् कथं नोसज्ञोपयुक्त ? इति चेदाह - सरागत्वे अनभिष्वङ्गता सर्वचैव नास्तीति वक्तुं न शक्यते वकुशादीनां
युक्त है अथवा 'णी सण्णोद उसे होज्जा' नो संज्ञोपयुक्त है ? आहारादि की आसक्ति से युक्त होना इसका नाम संज्ञोपयुक्त है एवं आहाराक्ष की आसक्ति से युक्त नहीं होगा इसका नाम नोज्ञोपयुक्त है । उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं - 'गोया ! को सोचते होज्जा' हे गौतम! पुलाक नोसंज्ञोपयुक्त होता है। आहार आदि में अभिलाषावाला होना यह संज्ञोपयुक्त शब्द का अर्थ है । और आहारादि में संज्ञा से रहित होना अषा रहित होना यह नोसंज्ञोपयुक्त शब्द का अर्थ है । पुलाक निर्ग्रन्थ और स्नातक ये नोसोपयुक्त होते हैं । आहारादिका उपभोग करते हुए भी उसमें इनकी अभिलाषा नहीं होती है । यद्यपि निर्ग्रन्थ औ. स्नातक ये वीतराग होने से नो लज्ञोपयुक्त माने जा सकते हैं। पर सरामी होने से पुलाक नोवोपयुक्त कैले माना जा सकता है ? तो इसका उत्तर ऐसा है-लगन अवस्था होने
युक्त छे ? अथवा 'णो सण्णोवउत्ते होज्जा' नासंज्ञोपयुक्त छे ? आहार વિગેરેની આસક્તિથી યુક્ત થવું તેનું નામ સજ્ઞોયુક્ત છે. અને આહાર વિગેરેની ાસક્તિથી યુક્ત ન થવુ તેનુ નામ નેાસ'જ્ઞોયુક્ત છે. આ अश्नना - उत्तरंभां अलुश्री छे - 'गोयमा । णोखण्णोवउत्ते होज्जा' हे ગૌતમ ! પુલાક નેસ જ્ઞોપયુક્ત હાય છે. આહાર વિગેરેમાં અભિલાષાવાળા થવું તે સંજ્ઞોયુક્ત શબ્દના અર્થ છે. અને આહાર (વગેરેમાં સંજ્ઞાથી રહિત થનું અર્થાત્ અભિલાષા રહિત થવું તે નેસ જ્ઞોપયુક્ત શબ્દનેા અથ છે. પુલાક, નિર્થ અને સ્નાતક એનાસનોયુક્ત હાય છે આહારના હૈાવા છતાં પણ તેમાં તેએને અભિલાષા ઈચ્છા થતી નથી. જો કે નિગ્રન્થ અને સ્નાતક એ વીતરાગ હાવાથી નાસ સોયુક્ત માની શકાય છે પર`તુ સરાગી ઢાવાથી પુલાક નાસ જ્ઞોપયુક્ત કેવી રીતે માની શકાય ? આ શંકાનું સમાધાન એવું છે કે—સરાગ અવસ્થા હોવા છતાં પણુ સર્વથા આસક્તિ રહિતપણુ થઈ જ
