________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०२६ ७.१ सू०३ ज्ञानावरणीयकर्माश्रित्य बन्धखरूपम् ५८५ आयुष्कर्मणोऽवन्धकाले न वनातीत्येवं स्यात् , द्वितीयचतुर्थमझो तु न भवती कृष्णपाक्षिकत्वे सति सर्वथा आयुष्ककर्मणोऽभन्स्यमानताया अभाव इति विव. क्षणातू । 'सुक्कपक्विए सम्मदिट्ठी मिच्छादिट्ठी चत्तारि भंगा' शुक्लपाक्षिके सम्यग्दृष्टौ मिथ्यादृष्टौ च चत्वारोऽपि मजाः शुक्लपाक्षिकस्य सम्यग्दृष्टेश्व, चत्वारो भङ्गाः, तत्र अबध्नात् पूर्वे, बध्नाति च बन्धकाले, भन्स्यति. कोई एक कृष्णपाक्षिक जीव ऐसा होता है कि जिसके द्वारा पूर्वकाल में आयुष कर्म बांधा गया होता है, वर्तमान में भी वह,उसे बांधता है
और भविष्यत् काल में भी वह उसे पांधनेवाला होता है । तथा कोई एक कृष्णपाक्षिक जीव ऐसा होता है कि जिसने पूर्वजाल में आयुकर्म का बन्ध किया होता है पर वर्तमान में यह उसका पन्ध नहीं करता है किन्तु अविष्यत् में वह उसका बन्ध करने वाला होता है, इस प्रकार से ये दो भंग यहां होते हैं। इनमें प्रथम भंग अभव्य प्राय कृष्णपाक्षिक जीच के होना है। तृतीय भंग आयुकर्म के अबध काल में कृष्णपाक्षिक जीव को होता है। क्योंकि वह आयुष्यकर्म के अन्ध काल में उसका बन्ध नहीं करता है, अतः कृष्णपाक्षिक के द्वितीय और चतुर्थ भंग नहीं होते हैं । क्योंकि कृष्णपाक्षिकता के होने पर सर्वथा आयुष्कर्म की अभन्स्थमानता (अबन्धता) का अभाव होता है। 'सुक्कपक्खिए, सम्मदिट्ठी, मिच्छादिवी, चत्तारि भंगा' शुक्लपाक्षिक जीव के सम्यग्दृष्टि जीव के एवं मियादृष्टि जीव के चारों भंग होते हैं । इनमें ભવિષ્ય કાળમાં પણ તે તેને બંધ કરશે. ૧ તથા કેઈ એક કે પાક્ષિક જીવ. એ હોય છે કે-જેણે ભૂતકાળમાં આયુષ્ય કમને બંધ કરેલ હોય છે, પરંતુ વર્તમાન કાળમાં તે તેને બંધ કરતા નથી અને ભવિષ્યકાળમાં તે તેને બંધ કરવાવાળે હોય છે ૨ આ રીતને આ બે અંગે અહિયાં કૃષ્ણપાક્ષિક જીવના સંબંધ હોય છે. આ પૈકી પહેલે ભંગ અભય પ્રાય કૃષ્ણપાક્ષિક જીવને હોય છે. ત્રીજે ઉપશમક કૃષ્ણપાક્ષિક જીવને હોય છે કેમકે તે આયુષ્યકમના અબધુ કાળમાં તેનો બ ધ કરતા નથી ઉત્તર કાળમાં જે તે તેને બંધ કરનારા હોય છે તેથી કૃષ્ણપાક્ષિક જીવને બીજે અને એ બે ભંગ હોતા નથી કેમકે કૃષ્ણપાક્ષિકપણમાં આયુષ્ક કર્મને સંર્વથી અભાવ રહે છે
'सुक्कपक्खिए, सम्मदिट्ठी, मिच्छादिट्ठी, चत्तारि भंगा' शुसयाक्षि47 સમ્યગ્દષ્ટિવાળા જીરને, અને મિચ્છાદષ્ટિવાળા જીવને ચારે સંગ હોય છે. भ3-'अवघ्नात् , बध्नाति भन्नस्यति१ अवघ्नात् , वनाति, न भन्स्यतिर
भ०७४
