________________
प्रमेयन्द्रिका टीका श०२६ उ.१ सू०४ नैरयिकाणां आयुकर्मवन्धनिरूपणम् ५९५ न भन्स्यतिर, किमायुप्कं कर्म अवध्नात् न वध्नाति भन्स्यति३, अवध्नात् न बध्नाति न भन्स्यति४, इत्येवं क्रमेण पृच्छया चतुर्भङ्गकः प्रश्नः, भगवानाह'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! 'अत्थेगइए चतारि भंगा' अस्त्येकफश्चत्वारो भङ्गाः हे गौतम ! कश्चिदेको आयुष्कं कर्म अवध्नात् वध्नाति भन्स्यति१, कश्चिदेकोऽवध्नात् वध्नाति न भन्स्स्यति२, कश्चिदेकोऽवध्नात् न बध्नाति भन्स्यति ३, कश्चिदेकोऽबध्नात् न वध्नाति न भन्त्स्यति ४, में क्या वह उसका बन्ध फरेगा ? अथवा भूतकाल में उसने उसका वध किया है ? वर्तमान में वह उसका बन्ध नहीं करता है?
और भविष्यत् में भी क्या वह उसका बन्ध नहीं करेगा ? इस प्रकार से ये चार प्रश्न गौतम के यहाँ 'पुच्छा' शब्द से गृहीत हुए हैं इसके उत्तर में प्रभुश्री गौतम से कहते हैं-गोयमा ! 'अत्शेगहए चत्तारि भंगा' हे गौतम ! कोई एक नारक जीव ऐसा होता है कि जिसने पूर्वकाल में आयुष्कका बध किया होता है वर्तमान में भी वह उसका बन्ध करता है और भविष्यत्काल में भी वह उसका बन्ध करेगा १ तथा कोई एक नारक जीव ऐसा होता है कि जिसने पूर्वकाल में आयुष्यका बन्ध किया है, वर्तमान में भी वह उसका बन्ध करता है पर भविष्यकाल में वह उसका बन्ध करनेवाला नहीं होता है २ तथा कोई एक नारक जाय ऐसा होता है कि जिसने पूर्वकाल में आयुष्कर्म બંધ કર્યો છે ? વર્તમાનમાં તેને બંધ નથી કરતો? અને ભવિષ્યમાં તે તેને બંધ કરશે? અથવા ભૂતકાળમાં તેણે તેને બધ કર્યો છે? વર્તમાનમાં તે તેને બંધ નથી કરતે ? અને ભવિષ્યમાં પણ તે તેને બંધ નહીં કરે ? આ પ્રમાણે ના આ ચાર બંગો રૂપી પ્રશ્ન ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુશ્રીને પૂછેલ छे, मा या२ माभप्रश 'पुच्छ।' से ५४थी अडथये छ. मा प्रश्नना उत्तरमा प्रमुश्री गौतमस्वामी ४ छ -'अत्थेगइए चत्तारि भंगा' है ગૌતમ! કોઈ એક નારક જીવ એ હોય છે કે-જેણે પૂર્વકાળમાં નારક આયુષ્યને બધ કર્યો હોય છે, વર્તમાનમાં પણ તે તેને બંધ કરે છે. અને ભવિષ્યમાં તેને બંધ કરશે.૧ તથા કેઈ એક નારક જીવ એ હોય છે કેજેણે ભૂતકાળમાં નારક આયુષ્ય ને બંધ કર્યો છે. વર્તમાનમાં પણ તેનો બંધ કરે છે, પરંતુ ભવિષ્યમાં તે તેને બંધ કરશે નહીં.૨ તથા કઈ એક તારક જવ એ હોય છે કે-જેણે પૂર્વ કાળમાં આયુષ્ય કમને બંધ કર્યો
