________________
भगवतासन
अशुभं कर्म किमबध्नात् बध्नाति भन्स्यति, इत्यादि स्वरूपाश्चतुर्भङ्गका प्रश्न: पृच्छया संगृह्यते, भगवानाह-तृतीयोद्देशकातिदेशेन 'जहेव' इत्यादिना, 'जब परंपरोवबन्नएहि उद्देसो सोचेव' निरवसेसो भाणियो' यथैव परम्परोपपन्नकै नारकादिभिः तृतीयोद्देशको भणितः स एव निरवशेष समग्रोऽपि उद्देशकोऽत्रापि भणितव्यः पठनीयः तथाहि-हे गौतम ! कश्चिदेकः परम्परावगाढो नारकः पापं कर्म अबध्नात् वध्नाति भन्त्स्यति, अवध्नाद बध्नाति ना भन्स्यति एवं प्रथम द्वितीयभङ्गो आश्रित्य नारकादि चतुर्विंशतिदण्ड केषु पापकर्मणो बन्धवक्तव्यता पूर्ववदेव सर्वापि वक्तव्या। 'सेवं भंते ! सेवं भंते ! त्ति' तदेवं भदन्त ! तदेवं नैरयिक परम्परावगाढ होता है-तृतीयादि समयवती होता है-उसके द्वारा क्या पापकर्म का बन्ध पहिले किया गया होता है? वह वर्तमान में भी क्या उसका पन्ध करता है ? और भविष्यत् भी क्या वह उसका बन्ध करनेवाला होता है ? इत्यादि- रूप से यहां चार भंगो वाला यह प्रश्न पृच्छा शब्द से प्रकट किया गया है इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं- 'जहेव परंपरोववन्नएहि उद्देसो सो चेव निरव सेसो भाणियन्यो' हे गौतम! जिस रूप से परंपरोपपत्रक नैरयिक आदि के साथ पापकर्मादि के बन्ध के सम्बन्ध में तृतीय उद्देशक कहा गया है उसी रूप से परंपरावगाढ नरयिक आदि के साथ पापकर्मादि के बन्ध के सम्बन्ध में भी सम्पूर्ण यह उद्देशक कहना चाहिये-तथा चयहां पर प्रथम और द्वितीयादि भंगों को लेकर नारकादिक २४ दण्डकों में पापकर्म आदि के बन्ध की वक्तव्यता कही गई है ऐसा जानना चाहिये એટલે કે ત્રીજા વિગેરે સમયમાં રહેવાવાળો હોય છે, તેના દ્વારા પહેલા પાપકર્મને બધ કરાયો છે? વર્તમાનમાં પણ તે શું તેને બંધ કરે છે? અને ભવિષ્યમાં પણ તે તેને બંધ કરવાવાળો હોય છે? વિગેરે પ્રકારથી ચાર ભાગે વાળો આ પ્રશ્ન “દુરઝા એ પદથી પ્રગટ કરેલ છે. આ પ્રશ્નના उत्तरमा प्रसुश्री ४७ छ --'जहेव पर परोक्वन्नएहि उद्देसो सो चेव निरवसेसो भाणियवो' हे गौतम ! २ प्रमाणे ५२५२५पन्न नयि विगैरेनी સાથે પાપકર્મ વિગેરેના બંધ સંબંધથી ત્રીજે ઉદેશે કહેલ છે એ જ પ્રમાણે પરમ્પરાવગાઢ નરયિક વિગેરેની સાથે પાપકર્મના બંધના સંબંધમાં પણ સંપૂર્ણ રીતે તે ત્રીજે ઉદ્દેશે અહિયાં સમજી લેવું. તથા ત્યાં પહેલા અને બજા ભંગને લઈને નારક વિગેરેના સંબંધમાં રંજ ચેપીસ દંડકમાં પાપકર્મના બંધ સંબંધી કથન કરેલ છે. તે જ પ્રમાણેનું કથન અહિયાં સમજી લેવું.
