________________
प्रमैययन्द्रिका टीका श०२५ उ.७ सू०१० आभ्यन्तरतपोनिरूपणम् भगवानाइ-पसस्थमणविणए सत्तविहे पण्णते' प्रशस्तमनोविनयः सप्तविधा-सप्तप्रकारका प्रज्ञप्तः. 'तं जहा' तद्यथा-'अपायए' अपापक:-सामान्यतः पापरहितः । 'असावज्जे' असावधः विशेषतः पापवर्जितः । 'अकिरिए' अक्रिया-कायिक्यादि क्रियाभिष्वङ्गवजितः । 'निरुवक्के से निरूपक्लेश:स्वगतशोकाधुपक्लेशवर्जितः। 'अणण्हवकरे' अनारकरः प्राणातिपाताधाश्रवकरणरहित इत्यर्थः । 'अच्छविकारे' अक्षपिकरः, क्षणिः-स्वपरयोरायासः यत् तत् करणशोलो न भवति सोऽक्षविकरः । 'अश्रूयाभिसंकणे' अभूताभिशङ्कनम् यतो भूतानि अभिशङ्कान्ते-बिभ्यति तत् सूताभिशङ्कानम् इत्थं यत् न भवति तत् अभूताभिशङ्कनम् इति । 'से पसत्यमणविणए' स एपः षट् प्रकारका प्रशस्तमनोविनयः कथितः । ‘से कि तं अपसत्थमणविणए' अथ कः सीऽपशस्तमनो विनय इति अपशस्तमनो विषयकः प्रश्नः। भगवानाह-'अपहै ? उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'पखत्थमणविणए सत्तविहे पन्नत्ते हे गौतम ! प्रशस्त मनो विनय सात प्रकार का कहा गया है । 'तं जहा' जैसे-'अपावए, अलावज्जे, अकिरिए, निरुवक्केले, अणण्हवकरे, अच्छविकरे, अभूयाभिलंकणे' पापरहित १ सामान्य से पापरहित असावविशेषरूप से पापरहित २, अक्रिय-कायिकी आदि क्रियाओं में आसक्ति रहित ३, निरूपक्लेश-स्वगत शोकादि उपक्लेश रहित ४, अनाश्रयकर प्राणातिपात आदि आश्रव करने से रहित ५, अक्षपि कर-स्व को एवं परको आयास (पीडा) करने से रहित ६ एवं अभूताभिशकुन-प्राणी अय घर्जित 'से तं पसल्थलणविणए' ऐसा यह प्रशस्त मनो विनय है।
'से किं तं अपलक्ष मणविणए' हे भदन्त ! अप्रशस्त मनोविनय कितने प्रकार का है उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं-'अपलस्थमणविणए
मा प्रश्न उत्तरमा प्रभुश्री ४ छ -'पसस्थमणविणए सत्तविहे पन्नत्ते के गीतम! प्रशस्त मनाविनय सात प्रश्न ४९८ . 'त' जहा' ते मा प्रभावी छ –'अपावए, असावज्जे, अकिरिए, निरूवक्केसे, अणहवकरे, अभूयाभिसंकणे પાપરહિત ૧ સામાન્યપણાથી પાપરહિત અને અસાવઘપણ વિશેષપણાથી પાપરહિત ૨ અકિય-કાયિકી વિગેરે ક્રિયાઓમાં આસક્તિરહિત ૩ નિરૂપકલેશન અંતર્ગત શેકવિનાના ૪ અનાઢવકર-પ્રાણાતિપાત વિગેરે આસ્રવ કરવાથી રહિત ૫ અક્ષપિકર-વ અને પરને પીડા કરવાથી નિવૃત્ત રહેવું ૬ તથા અન્ન तामिन-प्राणी सय २डित ७ 'से कि तं अपसत्यमणविणए' से सावन અપ્રશરત મને વિનય કેટલા પ્રકારને કહેલ છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી
