________________
५५१
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२६ उ. १ सू०२ नैरयिक बन्धस्वरूपनिरूपणम्
"
9
क्रमेण चतुर्भङ्गकः प्रश्नः भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'अत्थे गइए बंधी पढमवितिया' अस्त्येककोऽवध्नात् प्रथमद्वितीय, कचित् नारकः पापं कर्म अवघ्नात् अतीतकाले वर्तमानकाले च बध्नाति, भविष्यत्काले च भन्त्स्यति इति प्रथमो भङ्गः, तथा कश्चित् नारकः पापं कर्मातीतकाले अवधनात् वर्त्तमानकाले वध्नाति, न भन्त्स्यति भविष्यत्काले, इति द्वितीयो भङ्गः २ । एवं क्रमेण प्रथमद्वितीयौ भङ्गौ नारकस्य संभवतः, नारकत्वे उपशमावस्थायाः क्षपकावस्थायाश्चाऽभावादिति । 'सलेहै ? वर्तमान में वह पापकर्म बांधता है और भविष्यत् में वह पापकर्म नहीं बांधेगा ? अथवा - भूतकाल में उसने पापकर्म बांधा है ? वर्तमान में वह पापकर्म नहीं बांधता है ? भविष्यत् में वह पापकर्म बांधेगा ? अथवा भूतकाल में ही वह पापकर्म बांध चुका है ? वर्तमान में वह बांधता नहीं है ? और भविष्यत् में भी वह नहीं बांधेगा ? उत्तर में प्रभुश्री कहते हैं- 'गोधमा । अत्थेगइए बंधी पढमबितिया' नारकों में कोई एक जीव ऐसा होता है कि जिसने भूतकाल में भी पापकर्म बाँधा है, वर्तमान में भी वह पाप कर्मांधता है और भविष्यत् में भी वह पापकर्म पांधेगा, तथाकोई एक नारक जीव ऐसा होता है कि जिसने भूतकाल में पापकर्म वांधा है वर्तमान में वह पापकर्म बांधता है पर भविष्य में वह पापकर्म नहीं बांधेगा, इस प्रकार से यहां ये आदि के दो ही भंग होते हैं। क्यों कि नारक में उपशम अवस्था और क्षूपक अवस्था ये दोनों अवस्थाएं नहीं होती हैं, इसीलिये अन्त के दो भंग यहां नहीं
તે પાપકના ખધ કરશે ? અથવા તેણે ભૂતકાળમાં પાપકમ બાંધ્યુ છે ? વર્તમાન કાળમાં તે પાપકમ ખાધે છે? અને ભવિષ્યકાળમાં તે પાપકમ નહિં ખાંધે ? અથવા ભૂતકાળમાં તેણે પાપકમ માધ્યું છે ? વમાનમાં તે પાપકમ નથી ખાષતા ? અને ભવિષ્ય કાળમાં તે પાપકમ નહીં ખાંધે ? અથવા ભૂતકાળમાં જ તે પાપકમ ખાધી ચૂકયા છે? વમાન કાળમાં તે પાપકમ નથી ખાંધતા અને ભવિષ્યકાળમાં તે પાપકમ નહીં માંધે ? આ પ્રશ્નના उत्तरमां अनुश्री उडे - 'गोयमा ! अत्थेगइए बंधी ० पढमवितिया' नार કામાં કાઇ એક જીવ એવા હાય છે, કે જેણે ભૂતકાળમાં પણ પાપકમને બંધ કર્યાં છે, વર્તમાન કાળમાં પણ તે પાપકમના અંધ કરે છે, અને ભવિષ્યમાં પણ પાપકા મધ નહી કરે. આ રીતે અહિયાં પહેલે અને ખીજો એ એ ભગા જ હાય છે કેમકે નારકમાં ઉપશમશ્રેણી અને ક્ષેપકશ્રેણી આ એ શ્રેણીયા હાતી નથી. તેથી છેલ્લા એ ભગા અહિયાં હાતા નથી.
