________________
भगवती प्पयारणिरोहो वा' एवं यावत् स्पर्शनेन्द्रियविषयमचारनिरोधो वा अत्र यावत्पदेन 'चविंसदिय विसयपत्तेसु वा अस्थेसु रागदोसविणिग्गहो घाणिदियविसयप्पयारणिरोहो वा घाणिदियविसयप्पत्तेसु वा अत्थेसु रागदोसविणिग्गहो जिभिदियविसयप्पयारणिरोहो जिभिदियविसयपत्तेसु वा अस्थेसु रागदोसविणिगहो' एतदन्तमकरणस्य संग्रहो भवति । 'फासिदियविसयपत्तेसु वा अत्थेसु रागदोसविणिग्गहो' स्पर्शनेन्द्रियविषयमाप्तेपु वा अर्थेषु इप्टानिष्ट शब्देषु रागद्वेषयो विनिग्रहो निरोधः, ततश्चेन्द्रियाणां पञ्चविधत्वाद् इन्द्रियमतिसं लीनता पञ्चप्रकारा भवन्तीति । ‘से तं इंदियपडिसंलीणया' सैषा इन्द्रियप्रतिसंलीनता निरूपितेति। 'से किं तं कसायपडिसलीणया' अथ का सा कपायप्रतिसंलीनतेति प्रश्नः । भगवानाह-'कसायपडिसंलीणया चउचिहा पन्नत्ता' कपायपति. हुए इष्टानिष्ट वर्गों में रागद्वेष का विरोध करना एवं जाव फासिं. दिय विलयप्पयारनिरोहो वा, फासिंदियविलयप्पत्तल वा अत्थेसु रागदोसविणिमहो जिभिदियविलप्पयारनिरोहो, जिभिदिय विसयपत्तनु वा अस्थेसु रागदोसविणिग्गहो वा' इसी प्रकार से यावत् स्पर्शन इन्द्रियके विषय भूत इष्टानिष्ट पदार्थों में स्पर्शेन्द्रिय की प्रवृत्ति का निरोध करना तथा स्पर्शन इन्द्रिय के विषय भृत पदार्थों में रागद्वेष होने को निरोध करना यहां पर यावत् पद से घ्राणेन्द्रिय और जिह्वा इन्द्रिय के विषय भूत विषयों में भी इसी प्रकार से उन २ इन्द्रियों के व्यापार का अथवा होने वाले रागद्वेषका निरोष करना यह सब इन्द्रिय प्रतिसंलीनता है। 'से कि तं कसायपडिलीणया' हे भदन्त ! कषाय प्रतिसलीनता कितने प्रकार की है ? उत्तर में प्रभुश्री ने कहा है-'साय पडिसंलीणया चविहा रागद्वेषना नि२।५ ४२वे! एवं जाव फासिंदियविस्रयप्पयारनिरोहो वा, फासिंदिया विसयपत्तेसु वा अत्थेसु रागदोसविणिग्गहो जिभिदियविसप्पयारनिरोहो, जिन्भिदयविसयपत्तेसु वा अत्थेसु रागदोसविणिग्गहों वा' को प्रमाणे यावत् २५शन्द्रियना વિષયભૂત ઈષ્ટ અનિષ્ટ પદાર્થોમાં સ્પર્શેન્દ્રિયની પ્રવૃત્તિનો વિરોધ કરે તથા સ્પર્શની ઈન્દ્રિયના વિષયભૂત પદાર્થોમાં ઘણુઈન્દ્રિય અને જીહાઇદ્રિયના વિષયભૂત વિષયમાં પણ એજ રીતે તેઈન્દ્રિયેના વ્યાપારને અથવા થવાવાળા રાગદ્વેષને નિરોધ કરે આ બધાને ઈન્દ્રિય સંસીનતા કહે છે.
_ 'से कि त कसायपडिसलीणया' है मगवन् पाय प्रतिस सीनता टखा अपनी ही छे १ मा प्रश्न उत्तरमा प्रभुश्री छे ४-'कसायपडिसलीणया बसविहो पण्णता' हे गौतम! ४ाय प्रतिससीनता या२ ४२नी त छे.