Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भगवतीसत्रे पवनयोः परस्परं विरुद्धत्वात् , उपमर्योपमर्दकस्वभावत्वाच्च उभयेऽपि ते ईषत्पुरो वातादयः सहैव वातुं नो शक्नुवन्ति इति बोध्यम् । ते च वाताः ‘लवणे समुद्दे लवणे समुद्रे 'वेलं नाइक्कमइ ' वेलां नातिकामंति, नोल्लङ्घन्यन्ति । उपर्युक्तवात. द्रव्यसामर्थ्यात् वेलायास्तथास्वभावत्वाच्च, तदुपसंहरन् भगवानाह-'से तेणटेणं ' इत्यादि । ' से तेगट्टणं जाव-वाया वायंति' हे गौतम ! तत् तेनार्थेन यावत् उक्तरीत्या वाता वान्ति, यावत्करणात् पूर्वोक्तं सर्व संग्राह्यम् ।
अथ शास्त्रकारो वातानां प्रवहणे वक्ष्यमाणहेतुत्रयं प्रतिपादयति-'अत्थि णं भंते !' इत्यादि । गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! अस्ति संभवति खलु एतत् , हवा में परस्पर विरुद्ध होने के कारण और उपमर्थ और उपमर्दका स्वभाव होने के कारण ये दोनों जगह की हवा समुद्र संबंधी ईषत्पुरो. वातादिक और द्वीप संबंधी ईषत्पुरोवातादिक-एक साथ नहीं चल सकते हैं ऐसा जानना चाहिये। तथा दूसरी बात यह है कि ये वायु लवणसमुद्र की वेला को उल्लंघन नहीं करती हैं क्यों कि इन बात द्रव्यों का सामर्थ्य ऐसा ही है तथा वेला का भी स्वभाव ऐसा ही है। (से तेणटेणं जाव वाया वायंति) इस कारण से हे गौतम ! मैंने ऐसा कहा है कि ये वायु एक साथ नहीं चलते हैं, किन्तु उक्त रीति के अनुसार ही चलते हैं। यहां यावत्पद से पूर्वोक्त सब इस विषय संबंधी पाठ ग्रहण किया गया है। ___ अब शास्त्रकार वायुओं के चलने में इन कहे जाने वाले तीन हेतु. ओं को दिखलाते हैं-(अत्थि णं भंते ! ईसिंपुरेवाया, पत्थावाया, मंदा. રીતેદ્વીપની હવામાં અને સમુદ્રની હવામાં પરસ્પર વિરોધ હોય છે તે કારણે અને ઉપમઈ અને ઉપમદક સ્વભાવ હોવાને કારણે એ બને જગ્યાના ( સમુદ્રની અને દ્વીપની) ઈષત્પરોવાત આદિ વાયુઓ એક સાથે વાત નથી. તથા બીજું કારણ એ છે કે તે વાયુઓ લવણસમુદ્રની વેલાનું ઉલ્લંઘન કરતી નથી, કારણ કે એ વાતદ્રવ્યનું સામર્થ્ય એવું જ હોય છે તથા વેળાને સ્વભાવ પણ એ
डाय छे. “से तेणटेणं जाव वाया वायति" गौतम! ते २२ में એવું કહ્યું છે કે તે વાયુઓ એક સાથે વાત નથી, પણ ઉપરોક્ત પદ્ધતિથી . पाता हाय छे. मडी 'जाव' ५४थी प्रश्नसूत्रमा सावता पूरित समस्त સૂત્રપાઠ ગ્રહણ કરાય છે.
હવે વાયુ શા કારણે થાય છે? તે સૂત્રકાર દર્શાવે છે. નીચેનાં સૂત્ર ६॥२॥ पायुनी गतिना ae४२यौन सूत्रारे प्रतिपान यु छ. " अस्थिण
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૪
