Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेय चन्द्रिका टी० ० ६ १०४ स० १ जीवस्य सप्रदेशाप्रदेशनिरूपणम् ९७५ अत्र बहुत्वविषयकदण्डके भङ्गकत्रयमवसेयम् , तथाहि-' नोभवसिद्धिय-नोअभवसिद्धिया णं भंते ! जीवा किं सपएसा अपएसा ? गोयमा ! सव्वे सपएसा१, बहुया सपएसा, एगे अपएसे य २, बहुया सपएसा बहुया अपएसा य३ त्ति' 'सन्नी हिं जीवाइओ तियभंगो' संज्ञिषु जीवादिकास्त्रयो भङ्गाः, संज्ञिषु यौ एकत्वबहुत्वविषयको दण्डको तयोबहुत्वविषयके द्वितीयदण्डके जीवादिकः जीयादिपदेषु वचनवाले दण्डक का भी अभिलाप कह लेना चाहिये-इस बहुवचनवाले दण्डक में तीनभंग होते हैं-वे इस प्रकार से-(णो भवसिद्धिय नो अभवसिद्धिया णं भंते ! किं सपएसा अपएसा? गोयमा! ) सर्वे सप्र. देशाः १, यहवः सप्रदेशाः, एकः अप्रदेशश्च २, बहवः सपदेशाश्च बहवः अप्रदेशाश्च ३ हैं। यहां गौतम ने प्रभु से प्रश्न किया कि हे भदन्त ! जो जीव ऐसे हैं कि न वे भव्य और न वे अभव्य हैं तो क्या वे सप्रदेश होते हैं या अप्रदेश होते हैं ? इस प्रश्न का उत्तर यहां तीनभंगरूप से दिया है -उन्हों ने कहा हे गौतम ! ऐसे जीव या तो सब सप्रदेश होते हैं। कितनेक सप्रदेश होते हैं और कोई एक अप्रदेश होता है । या कितनेक सप्रदेश होते हैं और कितनेक अप्रदेश होते हैं। "संन्नीहिं जीवाइओ तियभंगो" संज्ञियों में जीवादिक तीन भंग होते हैं अर्थात संज्ञि जीवों में जो एकत्व एवं बहुत्व विषयक दो दण्डक हैं, उनमें से અપ્રદેશ હોય છે. એ જ પ્રમાણે બહુવચનવાળા દંડકનો અભિશાપ પણ કહે જોઈએ. આ બહુવચન વાળા દંડકમાં ત્રણ ભંગ થાય છે. તે ત્રણ ભંગ નીચે प्रमाणे छे-(णो भवसिद्धिय नो अभवसिद्धियाणं भंते ! जीवा किं सपएसा अपएसा ? ) " गोयमा ! सर्वे सप्रदेशाः १, बहवः सप्रदेशः एक अप्रदेशश्च २, बहवः सप्रदेश श्च बहवः अप्रदेशाश्च ३ ।)
આ વિષયમાં ગૌતમ સ્વામી એ પ્રશ્ન પૂછે છે કે હે ભદન્ત ! ન ભવ્ય અને ન અભવ્ય એવા જીવો શું સપ્રદેશ હોય છે કે અપ્રદેશ હોય છે?
આ પ્રશ્નના ઉત્તર રૂપે મહાવીર પ્રભુએ નીચે પ્રમાણે ત્રણ ભંગ ( वि४८५) ४ो छ
(૧) એવાં બધાં જ કાં તે સપ્રદેશ હોય છે, (૨) અથવા અનેક સપ્રદેશ હોય છે અને કેઈક અપ્રદેશ હોય છે, (૩) અથવા અનેક સંપ્રદેશ હેય છે અને અનેક અપ્રદેશ હોય છે.
( सन्नीहि जीवाइओ तियभंगो) सजी वोमi wants ary at थाय છે. એટલે કે સંજ્ઞી જેમાં જે એકાવ અને બહુત વિષયક બે દંડક છે,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૪