Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श. ६ उ. ५ सू०१ तमस्कायस्वरूपनिरूपणम् १०६३ तियाहं वा ' स खलु देवः तया उपस्विर्णितया उत्कृष्टया, त्वरितया, यावत्वेगवत्या चपलया वैद्युत्या देवगत्या व्यतिव्रजन् व्यतिव्रजन पौनःपुन्येन गन्छन् यावत्-एकाहं वा एकदिनं वा, द्वयह वा द्विदिनं वा, व्यहं वा त्रिदिनं वा 'उकोसेणं छम्मासे वीईवइज्जा, अत्थेगइयं तमुक्कायं वीईवइज्जा' उत्कर्षेण षण्मासान् यदा व्यतिब्रजेत् निरन्तरं गच्छेत् तदा अस्त्येककं. संभवति यत् एकं संख्यात" अत्थेगइयं तमुक्कायं वीईवइज्जा" तक के पाठ द्वारा प्रकट की गई है। (महिडिए जाव महाणुभावे ) में जो यह यावत् पद आया है उससे देव सम्बन्धी " महाद्युतिकः, महाबलः महायशाः" इन विशेषणों का संग्रह हुआ है। देव के ये महर्यादिक विशेषण जो यहां पर कहे गये हैं वे उसकी गमनसामर्थ्य के उत्कर्ष को प्रतिपादन करने के लिये कहे गये हैं। " इणामेव इणामेव" ऐसे जो ये दो पद कहे गये हैं वे देव के मन में आई हुई गमन की शीघ्रता को सूचित करने के लिये कहे गये हैं। इन पदों का शब्दार्थ " यह अब मैं चला यह अब मैं चला" ऐमा है। " वह देव ३ तीन चुटकी बजने प्रमाण वाले काल में २१ इक्कीस बार पूरे जंबूद्वीप की प्रदक्षिणा देकर आ जावे" इस कथन से उसके गमन की अतिशीघ्रता सूचित की गई है । वह देव इतने काल में पूरे जंबूदीप की २१ बार प्रदक्षिणा करके आ जाता है-तो वह इसी तरह की गति से एक दिन तक, दो दिन तक या तीन दिन तक और अधिक से अधिक छह महिने तक निरन्तर चलता रहे-तब जाकर वह-संख्यात योजन प्रमाण वाले किसी एक तमस्काय तक ही पहुँच सकता है। तथा दुवाह वा) थी १३ ४रीने ( अत्थेगइय तमुक्कायं वीईवइज्जा ) ५-तना સૂત્રપાઠ દ્વારા સૂત્રકારે પ્રકટ કરી છે. આ સૂત્રમાં દેવને માટે જે મહાદ્ધિક (મહા અદ્ધિવાળે ) આદિ વિશેષણોને પ્રવેશ કરવામાં આવ્યું છે તે તેની ચાલવાની શક્તિના ઉત્કર્ષનું પ્રતિપાદન કરવા માટે કરવામાં આવ્યો છે. " इणामेव इणामेव" २॥ ये पहे। हेनमनमा २३ मन ४२वाना रे વિચાર થયો છે તે સૂચિત કરવાને માટે વપરાયાં છે. તે પદેન શબ્દાર્થ આ પ્રમાણે થાય છે-“આ ઉપાય, આ ઉપડયે ” તે દેવ ત્રણ ચપટી વગાડતાં તે ૨૧ વાર આખા જબૂદ્વીપની પ્રદક્ષિણા કરીને આવે છે. આ કથનથી તે દેવના ગમનની અતિ શીવ્રતા બતાવવામાં આવી છે. તે દેવ આ પ્રકારની ગતિથી એક દિવસ, બે દિવસ અથવા તો ત્રણ દિવસ સુધી અને વધારેમાં વધારે છ મહિના સુધી નિરન્તર ચાલ્યા કરે ત્યારે કદાચ તે સંખ્યાત
જન પ્રમાણવાળા કેઈક તમસ્કાય સુધી જ પહોંચી શકે છે-એટલે કે તેને
श्री. भगवती सूत्र : ४