Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भगवतीने सिद्धा न बाच्यास्तेषां मिथ्यात्वाभावात् 'सम्मामिच्छट्ठिीहिं छन्भंगा' सम्यग्मिथ्यादृष्टिषु सम्यग्मिथ्यादृष्टिसम्बन्धिबहुत्वविषयकदण्ड के षड् भङ्गाः वेदितव्याः, यतः सम्यग्मिथ्यादृष्टित्वं प्रतिपन्नाः प्रतिपद्यमानाश्च एकद्वयादयोऽपि लभ्यन्ते अतरतेषु सम्यग्मिथ्याष्टित्वं प्रतिपन्नाः प्रतिपद्यमानाश्च एकद्वयादयोऽपि लभ्यन्ते अतस्तेषु सम्यग्मिथ्याष्टिषु षड् भङ्गा भवन्ति, अत्र च एकेन्द्रिय-विकलेन्द्रिय-सिद्धपदानि न वक्तव्यानि तेषां सम्यग्मिथ्यादर्शनासंभवात् । 'संजएहिं जीवाइओ तियभंगो' संयतेषु संयतशब्दविशिष्टदण्डकयोमध्ये बहुत्वविषयकदण्डके जीवादिकः जीवादिपदेषु त्रयो भङ्गाः उपर्युक्ता वक्तव्याः, संयम प्रतिपन्नानां बहूनाम् प्रतिपद्यमानानां च एकादीनां सद्भावात , किन्त्वत्र जीव-मनुष्यौ एव इस मिथ्यादृष्टिद्वार में सिद्ध पद का उच्चारण नहीं करना, क्यों किसिद्ध जीवों में मिथ्यात्व नहीं होता है। ( सम्मामिच्छदिट्ठीहिं-छन्भंगा) सम्यमिथ्यादृष्टि के बहुत्वविषयक द्वितीय दण्डक में छह भंग होते हैं-सो इसका कारण यह है कि सम्यगमिथ्यादृष्टि अवस्था को जिन जीवों ने पहिले से प्राप्त कर रखा है ऐसे जीव और जो इस अवस्था प्राप्त कर रहे हैं ऐसे जीव सब ही नहीं होते हैं, किन्तु एक दो आदि जीव भी होते हैं। इससे इस सम्यग्मिथ्यादृष्टि द्वारमें ६भंग कहे गये हैं। इस द्वार में एकेन्द्रिय विकलेन्द्रियऔर सिद्धोंका उच्चारण नहीं करना क्यों कि-इनमें सम्यगूमिथ्यादृष्टिरूप मिश्र अवस्था नहीं होती है। 'संजएहिं जीवाइओ तियभंगो' संयतशब्दसे विशेषित हुए दो दण्डकों में से बहुत्व विषयक द्वितीय दण्डक में जीवादिक पदों में पूर्वोक्त तीन भंग होते हैं । कारण कि संयम को जिन्होंने पहिले प्राप्त कर लिया है પણ સમાવેશ કરવાનું નથી કારણ કે સિદ્ધ જીવમાં મિથ્યાત્વ હોતું જ नथी. ( सम्मामिच्छट्ठिीहि छब्भंगा ) सभ्य मिथ्याटिन सत्य विषय બીજા દંડકમાં છ ભંગ થાય છે. તેનું કારણ એ છે કે સમ્યમ્ મિથ્યાષ્ટિ અવસ્થા જેમણે પહેલેથી જ પ્રાપ્ત કરેલી હોય એવાં છે અને એ અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરી રહ્યા હોય એવાં છે બધાં હોતા નથી, પણ એક, બે આદિ જી જ હોય છે. તેથી આ સમ્યગ મિથ્યાદૃષ્ટિ દ્વારમાં છ ભંગ કહ્યા છે. આ દ્વારમાં એકેન્દ્રિ, વિકલેન્દ્રિય અને સિદ્ધોને સમાવેશ થતો નથી, કારણ કે तमाम सभ्यम् भिथ्याष्टि ३५ मिश्र अवस्था ती नथी. ( संजएहि जीवा. इओ ति यभंगो) संयत विशेषशुपात में माना मव विषय भीan દંડકમાં જીવાદિક પદેમાં પૂર્વોક્ત ત્રણ ભંગ થાય છે, તેનું કારણ એ છે કે સંયમને પહેલાં પ્રાપ્ત કરી લીધું હોય એવાં સંયમ પ્રતિપન્નક (સંયમી)
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૪
