Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
२६६
भगवतीसूत्रे
"
,
मनति, अभ्याख्यानम् एतत् आक्षेपवचनमेतत् देवानां संयतशब्देन व्यवहरण मसत्यारोपणमित्यर्थः । पुनगौतमः पृच्छति' देवाणं भंते ! असंजया ति वक्तव्यं सिया ? ' हे भदन्त ! देवाः खलु असंयताः इति वक्तव्यं स्यात् ? असंयत शब्देन देवानां व्यपदेशो भवितुमर्हति किम् भगवान् आह-' गोयमा ! णो इणट्ठे सम निरवयणमेयं ' हे गौतम! नायमर्थः समर्थः नैतत्वत्कथनं योग्यम्, निष्ठुर वचनमेतत् देवानाम् असंयतपदेन व्यवहरणम् अत्यन्त कठोरवचन तथा नोचित मित्यर्थः । गौतमः पुनः पृच्छति - ' देवाणं भंते ! संजयाऽसंजया ति वत्तव् सिया ? ' हे भदन्त । देवाः खलु संयतासंयत इति वक्तव्यं स्यात् ! संयताऽसंयत शब्देन देवानां व्यपदेशो भवितुमईति किम् ?
"
9
संपत होते हैं- यह उन पर असत्यका आरोपण करना है । गौतम प्रमु से पुनः पूछते हैं कि 'भंते ! देवार्ण असंजया ति वक्तव्वं सिया' हे भदंत ! देव जब संयत नहीं होते हैं तो वे असंयत होते हैं ऐसा कह सकते हैं क्या ! क्यों कि जब उनमें चतुर्थ गुण स्थान तक रहने की याग्यता है तो यह स्थान असंयत का है क्यों कि असंयत अवस्था यहीं तक रहती है । इसके उत्तर में प्रभु गौतम से कहते हैं कि ' णो इणडे सम' हे गौतम 'निडुर वयणमेयं ' यह निष्ठुर वचन - कठोर वचन है अतः देव असंयत होते हैं ऐसा कहना अत्यन्त कठोर वचन से भरा हुआ होने के कारण उचित नहीं है । ' देवाणं भंते ! संजया संजया त्ति वक्तव्वं सिया ' हे भदन्त ! जय देवसंयत नहीं असंयत नहीं तो क्या वे संयतासंयतरूप मिली हुई अवस्थावाले कहे जा सकते हैं ? इसके કહેવા એ તે તેમનામાં જે ગુણનું અસ્તિત્વ નથી, તે ગુણુનું આરેપણુ કરવા જેવું છે.
प्रश्न- ( भंते ! देवाणं असंजया त्ति वत्तव्वं सिया ) हे लहन्त ! ले हेवोने સયત કહી શકાતા ન હેાય, તેા શું તેમને અસયત કહી શકાય ખરા ? ( દેવામાં ચેાથા ગુણસ્થાન સુધી રહેવાની ચેાગ્યતા હોય છે. અને તે ગુણસ્થાન સુધી જ અસયતા વસ્થા રહે છે તેથી ગૌતમ સ્વામી આ પ્રકારના પ્રશ્ન કરે છે)
उत्तर- ( गोयमा ! णोइणट्ठे समदठे ) हे गौतम! हेवाने असंयत या अडी शाय नहीं (निट् ठुर वयणमेयं) देवा असंयत होय छे, शोभ તે પણ ચેાગ્ય નથી કારણ કે એ પ્રકારના નિષ્ઠુર ( કઠોર ) વચનને પ્રયાગ રવાને માટે કરવા તે ઉચિત ન ગણાય.
"हे महन्त !
प्रश्न-- ( देवाणं भंते ! संजया संजया त्ति वत्तव्वंसिया ? ) દેવાને સયતા સયત (સયત અને અસયત એ મન્નેના મિશ્રણવાળા )કહી શકાય ખરાં?
श्री भगवती सूत्र : ४
