Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
-
-
३४४
भगवतीसूत्रे णेन अस्ति संभवति यत् एकके तदेव उच्चारयितव्यम् ! केचन यथाक्रम केचन अन्यथापि कर्मवेदनामनुभवन्ति ? भगवानाह-' गोयमा ! जेणं पाणा, भूया, जीवा, सत्ता, जहा कडा कम्मा, तहा वेयणं वेदेति' हे गौतम ! ये खलु प्राणाः, भूताः, जीवाः, सचाः, यथाकृतानि येन क्रमेण उपार्जितानि कर्माणि तथा तेनैव क्रमेण वेदनाम् वेदयन्ति अनुभवन्ति, 'तेणं पाणा, भूया, जीवा, सत्ता एवं भूयं यव्य ' हे भदन्त ! अपने जो अभी ऐसा कहा है कि कितनेक प्राण भूत जीव और सत्व, यथाविहित कर्म कारण वाली वेदना को भोगते हैं और कितनेक प्राणादि यथा विहित कर्मकारण वाली वेदना को नहीं भी भोगते हैं अन्यथा रूपवाली भी वेदना को भोगते हैं अर्थात् जैसा उन्हीं ने कर्म किया है उस के अनुसार वेदना का अनुभव वे नहीं भी करते हैं-सो इसमें कारण क्या है-जो ऐसा होना है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं कि-' गोयमा ! जेणं पाणा, भूया, जीवा, सत्ता जहा कडा कम्मा, तहा वेयणं वेयंति ' हे गौतम ! जो कितनेक प्राण, भूत, जीव और सत्व जैसा वे कर्म का बंध करते हैं, उसीके अनुसार वेदनाको भोगते हैं, अर्थात् कषाय योगादि की मन्दता
आदि कारणों के अनुसार जिस क्रम से उन्हों ने कर्मों का उपार्जन किया है उसी क्रम के अनुसार वे वेदना का अनुभव करते हैं । इस तरह से बेदना का जो अनुभव होता है वही एवंभूत वेदना का भोगना है यही बात ' तेणं पाणा भूया जीवा सत्ता एवं भूयं वेषणं वेयंति'
प्रश्न-" से केणठेण भंते ! एवं बुच्चइ अत्थेगइया- त चेव उच्चारेयव्व', હે ભદન્ત ! આપ શા કારણે એવું કહો છો કે કેટલાક પ્રાણ, ભૂત, જીવ અને સવ જેવાં કર્મ કર્યો હોય તેને અનુરૂપ વેદના ભોગવે છે અને કેટલાક પ્રાણ, ભૂત, જીવ અને સર્વ કરેલાં કમને અનુરૂપ વેદનાને વેદન કરતા નથી પણ તેનાં કરતાં જુદા જ પ્રકારની વેદનાનું વેદન કરે છે ? ગૌતમ સ્વામીને તેનું કારણ બતાવતાં મહાવીર પ્રભુ આ પ્રમાણે કહે છે –
“गोयमा!" जे णं पाणा, भूया जीवा, सत्ता जहा कडा कम्मा, तहा वेयण वेयंति" उ गीतम! मा प्राप, भूत, ७१ भने सत्र द्वारा रे પ્રકારના કર્મને બંધ બંધાયો હોય છે, તેને અનુરૂપ વેદનાનું વેદન કરાતુ હેય છે એટલે કે કષાય, વેગ આદિની મંદતા આદિ કારણે પ્રમાણે જે કમે તેમણે કર્મોનું ઉપાર્જન કર્યું હોય છે, તે ક્રમાનુસાર જ તેઓ વેદનાને અનુ. ભવ કરે છે. આ પ્રકારે વેદનાનું જે વેદના થાય છે એને જ એવંભૂત વેદનાનું वहन थये गावाम मा छ. पात “ ते णं पाणा, भूया, बीवा, सत्ता
श्री. भगवती सूत्र:४
