Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 04 Sthanakvasi

Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 853
________________

प्रमेयचन्द्रिका टी० श० ६ उ० ३ सू० २ जीवकर्मनिरूपणम् ८३९ विकलेन्द्रियाणां द्वि-त्रि-चतुरिन्द्रियाणां जीवानां द्विविधः प्रयोगः प्रज्ञप्तः, 'तं जहा-वइपोगे, कायप्पओगे य' तद्यथा-वःप्रयोगः, कायपयोगश्च, 'इच्चेएणं दुविहेणं पोगेणं कम्मोवचर पयोगसा, नो वीमसा' इत्येतेन उपयुक्तरूपेण द्विविधेन प्रयोगेण कर्मोपचयः विकलेन्द्रियाणां प्रयोगेणैव, नो विस्त्रसया-स्वभावेन ‘से तेणटेणं, जाव-नो वीससा' हे गौतम । तत् तेनार्थेन यावत्-जीवानां कर्मोपचयः प्रयोगेणैव, नो विस्रसया-स्वभावेन, ' एवं जस्स जो पयोगो, जाववेमाणियाणं' एवं तथैव पूक्तिवदेव यस्य जीवस्य यः प्रयोगः मानसिको वा, याचिको वा, कायिको वा, तस्य तथैव वक्तव्यः, यावत्-वैमानिकानाम्-वैमानिकदेवपर्यन्तानाम् बोध्यः, यावत्करणात्-नैरयिकासुर कुमारादिभवनपति-पानव्यन्तर-ज्योतिषिकदेवाः संग्राह्याः ॥ मू० २ ॥
दो प्रकार का प्रयोग होता है (तं जहा) जैसे कि ( वइपाओगे, कायप्पओगे) वचनप्रयोग और कायप्रयोग (इच्चेएणं दुविहेणं एओगेणं कम्मोवचए पयोगसा नो वीमसा) इन दो प्रकार के प्रयोग से ये विकलेन्द्रिय जीव कर्मोपचय करते हैं-अतः इनका कर्मोपचय प्रयोगद्वारा ही होता है स्वभाव से नहीं (से तेणटेणं जाव, नो वीममा) इसी कारण हे गौतम ! मैंने ऐसा कहा है कि जीवों के जो कर्मोपचय होता है, वह प्रयोग से ही होता है-स्वभाव से नहीं, ( एवं जस्स जो पोगो जाव वेमाणियाणं) इस तरह जिस जीव के जो प्रयोग हो-चाहे वह मानसिक प्रयोग हो, चाहे वह वाचनिक प्रयोग हो, चाहे वह कायिक हो उसके उसी प्रयोग से कर्मबंध होता है-ऐसा यावत् वैमानिक देवों तक ___“ तजहा" २i ( वइप्पओगे, कायप्पओगे )-(१) यनप्रया भने ४ायप्रये. (इच्चेएणं दुविहेणं पओगेणं कम्मोवचए पयोगसा, नो वीससा) તે બે પ્રકારના પ્રયોગથી વિકસેન્દ્રિય જીવ કર્મોપચય કરે છે. તેથી તેમનો કપચય પ્રગથી જ થાય છે, પ્રયોગ વિના ( સ્વાભાવિક રીતે) થતો નથી, (से केणणं जाव नो वीससा ) 3 गौतम ! ते २0 में मेवु ४थु छ । અને જે કર્મોપચય થાય છે તે પ્રાગ દ્વારા થાય છે, સ્વાભાવિક રીતે (प्रयोग विना) थत नथी. ( एवं जस्स जो पओगो जाव वेमाणियाणं ) १ પ્રમાણે જે જીવના જે પ્રયોગ હોય છે તે પ્રયોગ દ્વારા જ તે કર્મોપચય કરે છે-કર્મ બંધ કરે છે. એટલે કે માનસિક, કાયિક અથવા વાચિક, જે પ્રકારને જીવન પ્રવેગ (વ્યાપાર) હોય તે પ્રકારના પ્રવેશ દ્વારા જીવ કર્મને બંધ કરતે રહે છે. એ જ પ્રમાણે વૈમાનિક દેવ પર્વતના છ વિષે સમજવું.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૪


Page Navigation
1 ... 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142