Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
७१२
भगवती सूत्रे
तया प्राणेत्यर्थः लोकः शाश्वतः सर्वदा स्थायी उक्तः प्रतिपादितः, स्थायी चोत्पचिक्षणादारभ्यापि स्यादित्यत आह-' अणादीए, अणवदग्गे, परिते परिबुडे ' ति, स च लोकः अनादिः आदिरहितः स च सान्तोऽपि स्यादित्यत आह-अनवदग्रः न विद्यते अवदग्रम् अन्तो यस्य सः तथा, यद्वा अनवताग्रः, न विद्यते अवनतम् अग्रम् अन्तं यस्य सः अनवनतायः - अनन्तः, परीतः प्रदेशतः परिमितः असंख्यातमदेशात्मकः= एतावता लोकस्य असंख्यातत्वं पार्श्वनाथप्रभोरपि सम्मतमिति प्रतिपादितम् । तथा स लोकः अलोकेन परिवृत्तः परिवेष्टितः, एवं ' हेट्ठा विस्थिन्ने, मज्झे संखित्ते, उपि विसाले ' अधः अधो भागे विस्तीर्णः सप्तरज्जु विस्तारत्वात् विस्तृतः मध्ये संक्षिप्तः एकरज्जुविस्तारत्वात् संकीर्णः उपरि ऊर्ध्व
"
उत्पति क्षण से लेकर भी जबतक पदार्थ नष्ट नहीं हो जाता है तबतक भी वह पदार्थ स्थायी माना जाता है-सो ऐसा स्थायी यह लोक नहीं है किन्तु यह तो (अणादीए, अणवदग्गे, परिते परिबुडे ) अनादि है - आदि से रहित है - जो पदार्थ अनादि होता है वह प्रागभावकी तरह सान्त भी देखा जाता है अतः यह लोक ऐसा अनादि नहीं है किन्तु अनवदग्र है - अन्तरहित है - अविनाशी है-अनन्त है-परीत है-प्रदेशों की अपेक्षा परिमित है, असंख्यात प्रदेशात्मक है । इस कथन से एतावता यह प्रकट किया गया है कि लोक में असंख्यात्तता पार्श्वनाथ प्रभु को भी संमत है। तथा यह लोक अलोक से परिवृत है-परिवेष्टित है ( हेट्ठा विधिन्ने मज्झे संखिते उपिं विसाले) नीचे इसका विस्तार सात राजु का है अतः यह नीचे की और सातराजु का विस्तृत है, मध्य में यह છે એવા ) કહ્યો છે. ( પાર્શ્વનાથનાં વચનાને લાકા પ્રમાણભૂત ગણુતા તેથી તેમને માટે પુરુષ ગ્રાહ્ય અથવા પુરુષાપાદેય વિશેષણ વપરાયું છે. ) ઉત્પત્તિની ક્ષણથી લઈને જ્યાં સુધી પદાર્થ નષ્ટ ન થાય, ત્યાં સુધી પણ પદાર્થને થાયી માનવામાં આવે છે, પરંતુ આ લાક એ પ્રમાણે સ્થાયી નથી. આ લેાક તા ( अणादीर, अणवदग्गे, परिसे परिवुडे ) मनाहि छे, मे पहार्थ मनाहि होय છે તે પ્રાગ્ભાવની જેમ સાન્ત ( અંતયુકત ) પશુ હાઇ શકે છે, પરંતુ આ લાક તેા અનંત ( અંતરહિત ) છે-એટલે કે અવિનાશી છે, અને પ્રદેશેાની અપેક્ષાએ તે પરિમિત છે અને અસખ્યાત પ્રદેશેાવાળા છે. આ કથન દ્વારા એ વાતનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યું છે કે લેાકમાં અસ ંખ્યાતતા ( અસખ્ય પ્રદેશાત્મકતા ) તે પાર્શ્વનાથ ભગવાને પણ સ્વીકારેલી છે. તથા આ લાક असो अथी घेरायेलो छे. ( हेट्ठा वित्थिन्ने मज्झे संखित्ते उप्पि विसाले ) नीयेना ભાગમાં તે વિસ્તૃત છે, કારણ કે નીચેથી તે સાત રાજૂ પ્રમાણ છે, વચ્ચેથી
श्री भगवती सूत्र : ४
"
