Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टी० श०५७०६ सू०९ मृषावादिकर्मबन्धस्वरूपनिरूपणम् ४३९ भबग्गहण णाइक्कमइ ' किन्तु तृतीयं भवग्रहण नातिकामति नोल्लङ्घयति । अत्र तृतीयश्च मनुष्यभवो देवभवान्तरितो द्रष्टव्यः, चारित्रवतः पुरुषस्य अनन्तरो देव भव एव भवति, नहि तत्र देवभवे सिद्धिरस्ति इति । देवभवं कृत्वा, पुनर्मनुष्यो भूत्वा सिध्यतोति ॥ तृतीयं भवग्रहण नातिक्रामतीत्युक्तम् ॥ सू० ८ ॥
मृषावादिवक्तव्यताप्रस्तावः मूलम्-" जेणं भंते ! परं अलिएणं, असब्भूएणं, अब्भक्खाणेणं, अब्भक्खाइ, तस्सणं कहप्पगारा कम्मा कति? सिद्धपद के प्रापक बनते हैं-अतः ऐसे आचार्य अथवा उपाध्याय को दो भवों को ग्रहण करना कहा गया है । (तच्चं पुण भवग्गहण णाइ. कमइ ) तृतीय भवका उल्लंघन नहीं करते हैं " ऐसा जो कहा गया है सो उसका कारण ऐसा है कि चारित्रधारी मनुष्य की उत्पत्ति पूर्वभव छोड़ते ही देवभव में होती है। देवभव में सिद्ध पदकी प्राप्ति होती नहीं है-अत: देवभव से आकर फिर मनुष्य भव धारण कर वह चारित्रधारी मनुष्य सिद्ध पद को प्राप्त करता है । इसलिये दूसरे भवके बाद देवगतिमें जाकर और वहांसे च्युत होकर फिर मनुष्य भव धारण करके चारित्र की निर्दोष आराधना करके सिद्धि का भोक्ता बन जाता है। इसी कारण " तृतियं भवग्रहणं नातिकामति " ऐसा कहा है। अर्थात् प्रथम भव मनुष्य का, दूसरा भव देवका तीसरा पुनः मनुष्यका इसमें सिद्ध हो जाता है । अथवा यदि इसमें सिद्ध नहीं हुआ, पुनः चतुर्थ देवभल पांचमा पुनः मनुष्य भव प्राप्त कर सिद्ध होते हैं । सू०८।। भने उपायने में सप ४ीन सिद्ध५६ भणे छे, मेम ४थु छ (तच्चं पुण भवगहणं णोइक्कमइ) ते १ लपk Gधन ४२ता नथी. सेटवे २९५ ભવ કરીને તે અવશ્ય સિદ્ધપદ પ્રાપ્ત કરે છે. આ પ્રમાણે કહેવાનું કારણ એ છે કે ચારિત્રધારી મનુષ્ય વર્તમાન ભવનું આયુષ્ય પૂરું કરીને દેવગતિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. દેવભવમાંથી સિદ્ધપદની પ્રાપ્તિ થતી નથી-તેથી દેવગતિના આયુષ્યને પૂરૂ કરીને તે જીવ મનુષ્યગતિમાં જન્મ લે છે. અને મનુષ્ય ભવમાં ચારિત્રની નિર્દોષ આરાધના કરીને તે જીવ સિદ્ધપદની પ્રાપ્તિ કરે છે. આ રીતે વર્તમાન ભવમાં મનુષ્યગતિ, બીજા ભવમાં દેવગતિ અને ત્રીજા ભવમાં ફરીથી મનુષ્યગતિ પ્રાપ્ત કરીને ચારિત્રની નિર્દોષ આરાધના કરીને તે સિદ્ધપદ પામે છે. भाट ४ ( तृतोय भवग्रहणं नातिका मति) मा प्रमाण छ. ॥ सू. ८॥
श्री. भगवती सूत्र : ४