Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ५ ० २ सू० २ ओदनादिव्यशरीरनिरूपणम् १२९ गोमयम् एते पूर्वभाषमज्ञापनां प्रतीत्य एकेन्द्रिय जीवशरीरमयोगपरिणामिता अपि, यावत्-पश्चन्द्रिय जीवशरीरप्रयोगपरिणामिता अपि, ततः पश्चात् शस्त्रातीताः, यावत्-अग्निजीवशरोराणि-इति वक्तव्यं स्यात् ।। सू०२॥ ___टीका-वायुकायनिरूपणानन्तरं वनस्पतिकायादीन शरीरतो निरूपयितुमाह 'अह भंते ! ' इत्यादि । अथानन्तरं हे भदन्त ! 'ओदणे ' ओदनः कुम्मासे ५ कुल्माषः, कुलस्था, 'सुरा' सुग-मदिरा, 'एएणं' एतानि खलु द्रव्याणि 'कि सरीराइ' किं शरीराणि केषां जीवानां शरीराणि इति 'वत्तव्यं सिया ? ' वक्तव्यं स्यात् ? ओदनादीनि त्रिणी द्रव्याणि केषां जीवानां शरीराणि उच्यन्ते ? इति गौतमस्य प्रश्नाशयः। गोमए, एएणं पुव्वभावपन्नवर्ण पडुच्च एगिदियजीवसरीरप्पयोग परिणामिया वि जाव पंचिंदिय जीव सरीरप्पयोगपरिणामिया वि, तओ पच्छा सत्थाइया जाव अगणि जीव सरीरा इ वत्तवं सिया) हे गौतम ! अंगार, राख, भुसा, गोबर ये सब पूर्वप्रज्ञापननय की अपेक्षा से एकेन्द्रिय जीव के शरीर, यावत् यथासंभव पच्चेन्द्रिय जीव के भी शरीर कहे जा सकते हैं । तथा जब ये शस्त्र आदि द्वारा संघटित हो जाते हैं तब ये ही अग्निकाय जीव के शरीर कहे जा सकते हैं ।
टीकार्थ- घायुवाय की निरूपणा कर चुकने के बाद अब सूत्रकार वनस्पतिकाय आदिकों का शरीर की अपेक्षा से निरूपण करते हैं इसमें गौतम प्रभु से पूछते हैं कि ( अह भंते ! ओदण, कुम्मासे, सुरा)
ओदन, कुल्माष-कुलत्थ, और सुरा मदिरा ( एएणं ) ये सब द्रव्य (किं सरीरा इ वत्तव्वं सिया) किन जीवों के शरीर कहे जाते हैं ? इसके एए ' पुब्वभावपन्नवण' पडुच्च एगिदिय जीव सरोरप्पयोगपरिणामिया घि जाव पबिंदियजीवसीरप्पयोगररिणामिया वि, तओ पच्छा सत्था इया जाव अगणिजीव सरीरा इ वच्च सिया) हे गौतम ! २५॥२, २५, भूसु, मन છાણ પૂર્વભાવ પ્રજ્ઞાપન નયની અપેક્ષાએ એકેન્દ્રિય જીવનાં શરીર પણ કહેવાય છે અને પંચેન્દ્રિય પર્યન્તના જીવના શરીર પણ કહેવાય છે અને જ્યારે શસ્ત્રાદિ દ્વારા અથવા અગ્નિદ્વારા તેમનું જુદી જુદી રીતે પરિણમન કરવામાં આવે છે, ત્યારે તેમને અગ્નિકાય જીવનાં શરીર કહી શકાય છે
ટીકાર્થ- વાયુકાયની નિરૂપણ કર્યા પછી, હવે સૂત્રકાર વનસ્પતિકાય આદિકનું શરીરની અપેક્ષાએ નિરૂપણ કરે છે. તે માટે સૂવકારે નીચેના પ્રશ્નોત્તરે આપ્યા છે
गौतम २१॥भीनी प्रश्न- " अह भते ! ओदणे, कुम्मासे, सुरा " मोहन (सात), सत्य, सन सु२१ ( महिए ) " एए ण" से सजा द्रव्ये। " (कि सरीरा इ वत्तव्व सिया ?) यां न शरी२ ४उवाय छ ? भ १७
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૪
