Book Title: Vinshati Vinshika Shabdasha Vivechan Purvarddha
Author(s): Pravinchandra K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005543/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhayavirasUri yAkinImattAnuM zrI haribhadrasUri viracita sviMtivijhA zaba2A: vivecana (pUrvArdha) vivecanakAra paMDitavarya zrI praviNacaMdra khImajI motA prakAzaka ELY mAtAthI gaI che 5, jaina marcaMTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. S elulerantakamattoman FP SOURCE: Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aitiviMzika zabdazaH vivecana (pUrvArdha) mUla graMthakAra sUripuraMdara, yAkinImahattarAsUnu pa.pU. haribhadrasUrI mahArAjA AzIrvAdadAtA padanavid, pravacana prabhAve sva. 5.pU. munirAja zrI motirvijyajI ma.sA. (moTA paMDita mahArAja) vivecanakAra paMDitavarya zrI praviNacaMdra khImajI motA vI.saM. 25 27 : vi.saM. 20 57 I.sa. 20 0 1 ja naH-1 0 0 0 4 AvRtti -1 mUtra - 25-00 prakAzaka kAratA hi thI 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. saMsthAnA jJAnakhAtAmAMthI A pustaka jJAnabhaMDAra/zrIsaMghane bheTa Apela che. tAtArthaka Arthika sahayogadAtA zrImatI mAlAbena dipakabhAi zAha, muMbaI. For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApti sthAna na gItArtha gaMgA AHMEDABAD 5, jaina marcaMTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. (079) - 660 49 11, 660 36 59 nikuMjabhAI 2. bhaMDArI MUMBAI viSNumahala, trIje mALe, garavAre pevelIyananI sAme, DI roDa, carcageTa, muMbaI-20. 8 (022) - 281 40 48, 281 01 95 zaileSabhAI bI. zAha SURAT zrInAthajI epArTamenTa, chaThe mALe, hariparA, hAtha phaLIyA, surata-1. (0261) - (o) 43 91 60, 43 91 63 naTavarabhAI ema. zAha, (AphIkAvALA) AHMEDABAD 9, parizrama beMka opha inDIyA sosAyaTI, vijayanagara krosIMga pAse, amadAvAda-13. (079)- 7478512, 74786 11 kamalezabhAI dAmANI RAJKOT "jinAjJA", 27, karaNaparA, rAjakoTa-360 001. (0281) - (ghara) 233120 udayabhAI zAha JAMNAGAR C/, mahAvIra agarabattI varksa, C-9, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme, jAmanagara. = (0288) - 678513 vimalacaMdajI BANGALORE Clo, J. NEMKUMAR & COMPANY, Kundan Market, D.S.Lane, Chickpet Cross, Bangalore-560 053, fa (O) 287 52 62, (R) 225 99 25. : mudraka: mudreza purohita sUryA ophaseTa, AMbalI gAma, seTelAiTa-bopalaroDa, amadAvAda-58. For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya gItArtha gaMgA"nuM mukhya lakSya to ApaNA upakArI pUrvAcAryo jevA ke pa.pU.A.zrI haribhadrasUrIzvarajI ma.sA., pa.pU. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI Adi racita jainazAstromAM patharAyelAM vividha paramArthI tattvonAM rahasyonuM naya, nikSepa, vyavahAra, nizcaya sApekSa arthagAMbhIryapUrNa vizleSaNa karavAnuM che, jethI zrI jainasaMghane te te padArthonA sarvAgI bodhamAM sahAyakatA maLe. A kArya atyaMta vistAravALuM ane gahana che. ghaNA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto AmAM sahAya karI rahyA che, zrAvako ane zrAvikAo paNa sau saune yogya kAryo saMbhALI rahyA che, paraMtu kAma samaya mAMgI le tema che. daramyAna zrIsaMghamAMthI jijJAsu mumukSo tathA zrAvako-zrAvikAo taraphathI evI mAMga vAraMvAra Ave che ke pU. munirAja zrI mohajitavijayajI ma.sA. tathA pU. gaNivarya zrI yugabhUSaNavijayajI ma.sA.nAM apAyelAM judA judA viSayo paranAM vyAkhyAno tathA paMDitavarya zrI pravINabhAI motAe vividha zAstrIya viSayo para karelAM vivecano chapAvIne taiyAra karavAmAM Ave to sakaLa saMghane cokkasa lAbhadAyI nIvaDe. AvI vinaMtIone lakSyamAM rAkhIne TrasTe nakkI karyuM che ke AvAM vyAkhyAno tathA vivecanonA viSayo aMgenAM pustako prakAzita karavA ane tene mAtra eka saMlagna pravRtti tarIke svIkAravI. A kAma gItArtha gaMgAnA mULa lakSathI saheja phaMTAya che, bodhanI vividhatA ane saraLatAnI dRSTie paNa bhinna prakAre che, chatAM tattva jijJAsu mATe hitakArI hovAthI uparyukta vinaMtI lakSyamAM rAkhIne pradhAna kArya jyAM sudhI bahAra na Ave tyAM sudhI kAmacalAu dhoraNe pUraka pravRtti tarIke svIkAravAmAM AvyuM che. tattva jijJAsu jIvo mATe AvAM pustako samyaphajJAna-darzana-cAritranI ArAdhanAmAM upayogI thaze tevI AzA sahita 5, jaina marcanTa sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7. TrasTI gaNa gItArtha gaMgA For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA viSaya * pRSTha naMbara pravezaka 1. adhikAraviMzikA 2. anAdivizikA 3. kulanItidharmavizikA 4. caramapudgalaparivartavizikA pa. bIjAdirvizikA 6. saddharmavizikA 7. dAnavizikA 8. pUjAvidhivizikA 9. zrAvakadharmaviMzikA 10. zrAvakapratimArvizikA 1 thI 10 1 thI 18 19 thI 44 45 thI 60 61 thI 86 87 thI 112 113 thI 133 134 thI 155 156 thI 181 182 thI 204 205 thI 224 For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka pravezaka sAmAnya rIte yogIo yoganA graMtho lakhe che ane pU. AcArya bhagavaMta haribhadrasUri paNa yogI ja che ane temaNe keTalAka yoganA graMtho lakhyA che. te jovAmAM Ave to yoganI prAraMbhathI mAMDIne aMtima bhUmikA sudhInI vAto saMkSepamAM paNa vicArakane dizAprAptimAM kAraNa bane te rIte batAvI che. prastuta graMthamAM lokanI vyavasthA zuM che, lokavartI padArtho zuM che ane temAM dharmanI AvazyakatA kema UbhI thai te prathama batAvIne, laukika dharmo karatAM lokottaradharmamAM zuM vizeSatA che, te suMdara yuktiothI batAvela che. tyAra pachI lokottaradharma bIjathI mAMDIne kramasara vadhatAM vadhatAM kevaLajJAnarUpa phaLamAM kaI rIte vizrAnta thAya che ane tenA phaLarUpe paramasukhamaya evA mokSanI prApti kaI rIte thAya che, te yuktithI batAvela che. aMte mokSa pUrNa sukhamaya che te vAta daSTAMta, yukti, Agama ane anubhavathI batAvela che. A sarva padArtho kahevA mATe temaNe 20-20 zloka pramANa vIsa viMzikAnI racanA karI che. darekano saMkSipta sAra A pramANe che. pahelI vizikA che. prathama vizikAmAM AgaLamAM je je vizikAo kahevAze te te viMzikAono nirdeza karyo che. viMzikAnI zarUAta karatAM pahelAM koie zaMkA karI ke "sarvajJa bhagavAnanA vacanarUpa Agama jyAre vidyamAna hoya tyAre chAstha vyaktie potAnI racanA karavI ucita nathI. chabastha to lokanA upakAra mATe mAtra bhagavAnanA vacanane ja kahevA prayatna karavo joie. AthI haribhadrasUri ma.sA.e A racanA karavI ucita na kahevAya." AvI zaMkAnuM nivAraNa karavA A vizikAmAM batAvavAmAM AvyuM che ke, chamathe paNa potAnI zakti pramANe, lokonA upakAra mATe prayatna karavo joie. tethI chadmastha paNa sarvajJanA gaMbhIra evA vacanarUpa AgamanA je padArtho loko samajI na zake tevA hoya, te padArthonI saMkalana karIne potAnAthI maMda buddhivALA jIvonA upakAra mATe graMtharUpe mUkavA e paNa eka ucita kartavya che. tethI haribhadrasUrinI A graMtharacanA karavAno zrama anucita nathI, paNa ucita ja che. A vizikAnA bodhathI jIvamAM zuddha buddhi kevI rIte pragaTe che ane jIva madhyastha banIne zAstra bhaNavAno adhikArI kevI rIte bane che e A vizikAmAM batAvyuM che. A ja vizikAnA aMtamAM kahevAmAM AvyuM che ke viMzikAnA adhyayanathI caramAvartimAM AvelA jIvanA tathAbhavyatvano paripAka thAya che. For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka bIjI viMzikA jagatavartI kayA padArtho anAdi che, ane jIva paNa anAdi che, e batAvavAmAM Ave to ja potAnA bhAvI hita mATe zuM karavuM ucita che tenI vicAraNA pragaTe ane to ja dharmanI AvazyakatA nakkI thAya. tethI bIjI anAdi viMzikA batAvI che. ja loka paNa anAdino che, lokavartI dharmAstikAyAdi pAMca padArtho paNa anAdinA che ane te anAdinA hovA chatAM utpAta, vyaya, prauvyayukta kaI rIte che te A vizikAmAM batAvela che. ja A loka izvarakRta nathI te vAta suMdara yuktio pUrvaka batAvI che. ja koI paNa AtmA vyaktigata anAdi zuddha nathI, chatAM siddhigamanano pravAha anAdino che te apekSAe anAdi zuddha AtmA che te vAta yuktithI sthApana karela che. karmano baMdha jIvanA prayatnathI thato hovA chatAM pravAhathI anAdi che ane bhavyatva anAdinuM hovA chatAM anaMta kaI rIte nathI, ane mokSa, sAdhanAthI prApta thato hovAne kAraNe AdimAna hovA chatAM kaI rIte zAzvata che te batAvela che. A viMzikAmAM AgaLa e batAvavAmAM AvyuM che ke lokonuM evuM mAnavuM che ke pahelAM loka nahoto ane pachI tenuM sarjana thayuM. te vAta paNa yuktirahita che te tarkasaMgata yuktithI batAvyuM che. aMte ema kahevAmAM AvyuM che ke zAstrayuktithI siddha evo A loka anAdino che ema bhAvana karavuM joie, jethI jIvane AtmahitanI icchA pragaTe. trIjI viMzikA pUrva viMzikAmAM anAdi padArtho batAvyA. temAM AtmA paNa anAdi che te batAvyuM. tethI AtmAnA paralokanA hita mATe ucita pravRtti karavI joie ema nakkI thAya. tevI ucita pravRttio rUpe ja kuLanIti ane laukikadharmo che tema koine lAge. tethI te kuLanIti ane laukikadharmo zuM che te batAvIne AgaLamAM kharekhara AtmAne hitakArI zuM che te batAvavuM che, mATe tenI bhUmikArUpe prathama kuLanIti ane laukikadharmo A vizikAmAM batAvavAmAM AvyA : prathama aneka kuLanItiomAMthI amuka kuLanItio batAvI che. tyAra pachI laukikadharmo batAvyA che. kuLanItio ane laukikadharmo abhyadayaphaLavALA che paNa pariNAme niSphaLa che, enI yukti ahIM batAvI che. laukikadharmane pALatAM paNa keTalAka je jIvone aMzathI tattvaciMtA pragaTe che, teono dharma tAtvikadharmanI prAptinuM kAraNa bane che. jyAre jainadharmamAM rahelA keTalAka sAdhuo saMmUchima jevA hoya che ane teonI jainazAsananI kriyA paNa vyartha che, A vAta batAvavA dvArA graMthakAranI padArthane jovAnI kevI madhyasthatA che teno khyAla Ave che. aMte sarva paNa vedadharma niyamathI mokSa sAdhaka nathI, to paNa kadAgraha vagaranA tyAM rahelA ja. For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka jIvone paNa paraMparAe mokSa prApta thAya che tema batAvavAthI anya darzana pratyenI graMthakArazrInI taTasthatAnA darzana thAya che. chelle viSaya, svarUpa ane anubaMdhathI zuddha evAM traNa prakAranAM anuSThAno batAvIne anya darzananI paNa viveka vagaranI paNa kevI AcaraNAo yogya jIvane mokSanuM kAraNa banI zake che, ane yogya jIvane jainadarzananI kriyA kaI rIte sAnubaMdha zuddha banI zake che te batAvela che. cothI viMzikA bIjI viMzikAmAM AtmA anAdi che tema batAvyuM, tethI AtmAnA hitanI AvazyakatA UbhI thai. AtmAnA hita mATe kuLanIti ane laukikadharmo khAsa upayogI nathI, kema ke abhyadaya karanArA hovA chatAM paNa pariNAmathI te suMdara nathI. Ama chatAM, laukikadharmamAM paNa koIka jIvone tattvanI jijJAsA thAya, to teono dharma temane dUra-dUravartI paNa mokSanuM kAraNa bane che, jayAre jainadharmavartI sAdhuo paNa jo saMmuzlima jevA hoya to temano dharma vyartha che. tyAM prazna thAya ke to pachI mokSasAdhaka dharma kone pragaTe che? tenuM samAdhAna e che ke caramAvartamAM AvelA jIvomAM mokSasAdhaka dharma pragaTe che. A batAvavA mATe ja graMthakAre caramapudgalaparAvarta viMzikAnI racanA karI che. kALanA paripAkathI jIva caramAvartamAM Ave che ane dareka jIvonI tevA prakAranI yogyatAnA bhedane kAraNe dareka jIvonA kALano paripAka AgaLa pAchaLa thAya che. caramAvartanI prAptimAM jo ke pAMce kAraNa hoya che to paNa mukhya kAraNa kALano paripAka che. jIva upara anAdi kALathI atyaMta gADha karmamala hoya che ane dareka bhavya jIvono te gADha karmamala, prati pudgala parAvartamAM ocho ocho thAya che. jeno bhAvamala zIgha kSaya thAya che tene caramAvarta jaladI prApta thAya che ane jeno bhAvamala dhIme dhIme kSaya thAya che teno caramAvarta vilaMbathI Ave che. caramAvartanI prApti pUrve jIva zuddha dharma mATe ayogya hoya che. caramAvartanI prApti pachI anukULa sAmagrI maLe to tene zuddha dharmanI prApti thAya che. A vAta vistArathI aneka yuktiopUrvaka prastuta vizikAmAM batAvI che. te sivAya eka mokSano Azaya paNa caramAvarta bahAra kema thato nathI ane anaMta pudgala parAvarta jIve kaI rIte pasAra karyA te yuktithI batAvyuM che. caramAvartamAM bhAvamalanA vigamanathI zuddha dharmanI prApti kevI rIte thAya che te daSTAMta ane yuktithI batAvyuM che. caramAvartanI prAptimAM kALa pradhAna hovA chatAM svabhAva Adi anya cAra kAraNo paNa che, te vAta paNa yuktithI ane sarva kAryo pratye pAMca kAraNo Avazyaka che te daSTAMtathI paNa suMdara rIte batAvela che. ja acaramAvartakALa e bhavano bALakALa che ane caramamAvarta dharmano yauvanakALa che ane caramAvartamAM ja dharmarAga pragaTe che e vAta yuktithI batAvI che. For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S pravezaka pAMcamI viMzikA cothI viMzikAmAM kahyuM ke caramAvartamAM zuddha dharma pragaTe che. tethI have zuddha dharma paNa kayA kramathI thAya che te vRkSanA dRSTAMtathI batAve che. caramapudgalaparAvartamAM A bIjarUpa zuddha dharmanI prApti thAya che. pahelAM kema nahIM e vAta ahIM yuktipUrvaka batAvI che. bIjanI prApti pachI paNa jo jIva pramAda kare to utkRSTathI anaMto kALa paNa saMsAramAM rahI zake che, e vAta yuktithI batAvI che. bIjAdi dharmanI prApti paNa keTalAkane sAMtara hoya che ane keTalAkane AMtarA vagara thAya che, tenuM kAraNa zuM che? ane temAM pAMca kAraNa kaI rIte saMlagna che te vAta batAvI che. 9 te pAMca kAraNo sAthe deva ane puruSakArano syAdvAda kaI rIte joDAyela che te batAvIne, kAryamAtra pratye daiva ane puruSakAra kaI rIte kAraNa che, te sUkSma yuktithI batAvyuM che ane daiva ane puruSakAranuM svarUpa paNa batAvela che. dharmavRkSano bIjathI mAMDIne phaLa sudhIno vikAsakrama (bodhibIjathI samyaktanI prApti) 1. phaLadrupa bhUmimAM | prazaMsApUrvakanI karaNecchA - vapana thayeluM bIja | dharmabIjanuM vapana 2. aMkura punaH punaH karaNecchA upAyonI gotavAnI manovRtti upAyanI anveSaNAnI pravRtti phaLadAyakatA tarapha gatinuM maMDANa bIjavapana pachI vikAsanI zarUAta majabUtAI phaLaprAptinI pUrvabhUmikA phaLanI AsannatA bIjanuM aMtima kArya 5. puSpa 6. phaLa sadguruno yoga samyaktanI prApti jema bIja eka vakhata vAvavAmAM Ave pachI tene anukULa sAmagrI maLe to avazya temAMthI aMkurAdi pragaTe che, tema koi jIvane zuddha anuSThAna karanAra mahAtmAne joine bahumAnapUrvaka tevuM anuSThAna karavAno haiyAmAM abhilASa thAya, paraMtu tyArapachI tenA jIvanamAM pharI tevo pariNAma na paNa thAya to paNa te bIjasthAnIya zuddhadharmanI prApti che. te bIjathI ja janmAMtaramAM avazya aMkurAdi pragaTa thaze. bIja vapana karyA pachI tenI poSaka sAmagrI maLe to temAMthI aMkura thAya che. tema koI jIvane mahAtmAnI kriyA joIne bIja vapana karyA pachI pharI pharI tenuM smaraNa thAya ke pharI pharI tevI sAmagrIne pAmIne tevI kriyA karavAnA abhilASo thayA kare, te bIjanI ja vikAsavALI bhUmikA che, tethI tene aMkura kahela che. aMkura phUTyA pachI dhIre dhIre te aMkura kAThAkArarUpe majabUta thaDa bane che. tema vAraMvAra 9 For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka uttama anuSThAna karavAnI icchA thayA pachI tenA upAyo gotavAnI icchA pragaTe che. "A uttama anuSThAno pedA karavAnA upAyo kayA che ke jenA dvArA huM paNa uttama anuSThAna karI zakuM" evI icchA thAya che. AnAthI e spaSTa dekhAya che ke zuddhadharma karavAnI icchA karanAra vyaktine khAlI bAhya AcaraNA mAtra dekhAtI nathI paraMtu zuddha anuSThAna karanAra vyaktinA uttama mAnasanuM kaMika tene darzana thAya che ane tethI ja AvA uttama cittanI niSpattinA upAyo kyA che te jANavAnI jijJAsA thAya che. A jinAjJA AgaLamAM zuddhadharma pragaTa thavAno che tenA mATe majabUta bhUmikArUpa che, tethI tenI thaDanI sAthe tulanA karI che. A rIte kASThasthAnIya anveSaNAno pariNAma pragaTyA pachI tenA upAyabhUta sadgurunI zodha mATeno je yatna thAya che, te vividha prakAranA pAMdaDA jevo che. thaDa niSpanna thayA pachI vRkSamAM pAMdaDAMo phUTavA mAMDe tyAre phaLaprApti ati dUra jaNAtI nathI ane enI kaMika pUrvabhUmikA taiyAra thatI jaNAya che; tema jyAre jIva yogamArganI tIvra jijJAsAthI sa nI khojamAM pravRtti kare che, tyAre te pravRtti ja sadgurunA yoganuM ananya kAraNa bane che, kema ke tAttvika jijJAsA phaLaprApti vagara vizrAnta thatI nathI. tethI AvA jIvone sadgurunI jijJAsA sadganI prAptirUpa phaLamAM vizrAnta thAya che. Ama chatAM, koIka viSama saMyogane kAraNe A janmamAM saddaguruno yoga na thAya to paNa, te adhyavasAyathI janmAMtaramAM sadgano yoga atisulabha bane che. te sadguruno yoga ja puSpanI prApti jevo che. jema vRkSa upara puSpa AvyA pachI phaLaprApti ati najIka hoya che, tema yoganA pAramArthika jijJAsune guNavAna evA sadguruno yoga thAya pachI bhAvadharmanI prAptirUpa phaLa dUra nathI. tethI sagurunA yogane puSpasthAnIya kahela che. saguruno yoga thayA pachI temanI pAse sudezanA sAMbhaLavAthI AvA uttama jIvane samyaktanI prAptirUpa bhAvadharmanI prApti alpakALamAM thAya che. koika paTubuddhivALo hoya to eka vakhatanI dezanAmAM samyakta pAmI jAya ane tevI prajJA na hoya to paNa yogamArganI tIvra spRhAvALA jIvane punaH punaH sudezanAnuM zravaNa avazya samyaktanuM kAraNa bane che. A bhAvadharmanI prApti e phaLasthAnIya zuddhadharma che. jenA phaLarUpe zuddha kriyAonA sevana dvArA paramaphaLarUpa mokSanI prApti thAya che. jema amRtaphaLanI prApti thayA pachI tene koI Aroge to tenA zarIramAM viziSTa prakAranI kAnti Adi pragaTe che, tema bhAvadharmanI prApti pachI tenA sevanasthAne ucita yoganI kriyAnuM sevana che ane paramaphaLanA sthAne AtmAnA paripUrNa ArogyarUpa mokSanI prApti che. eka bIjarUpa dharmanI prAptinI pUrvano kALa e bhavanobALakALa che. bIjanI prAptithI dharmano yauvanakALa pragaTe che. eka bhavabAlakALanA nAza pratye pradhAna kAraNa kALa che paraMtu puruSArthane upayogI dharmayauvanakALamAM vividha prakAranA yogamArganI pravRtti kaI rIte saMsAranA ucchedanuM kAraNa che te yuktithI batAvyuM che. For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka ja bhavanA bAlakALanuM ane dharmayauvanakALanuM svarUpa daSTAMtathI batAvyuM che. je bIjAdi kramathI zuddhadharmanI prApti kevI rIte thAya che te aMte batAvyuM che. chaThThI viMzikA pUrva viMzikAmAM bIjAdi kramathI zuddhadharma pragaTe che tema kahyuM. temAM phalasthAne samyakvarUpa zuddhadharma che tema batAvyuM. tethI te samyakta kevI rIte pragaTe che te batAvavA mATe sammasvarUpa saddharma viMzikA batAve che. che. samyakta e AtmAnA zuddha pariNAmarUpa che ane te apUrvakaraNathI sAdhya che tema prathama batAvela che. ane tenI prApti pratye utkRSTa karmanI sthitino nAza kAraNa che, tethI prathama ATha prakAranAM karma ane tenI utkRSTa sthiti keTalI che te batAvela che. te apUrvakaraNa dvArA nAza kevI rIte thAya che te batAvavA mATe yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNanuM saMkSepathI svarUpa batAvyuM che. che. apUrvakaraNa dvArA graMthibheda thAya che ane anivRttikaraNa dvArA samyaktanI prApti thAya che ane te AtmAno zuddha pariNAma che tema batAvIne samyaktanAM prathama Adi pAMca liMgo batAvyAM che. cothA guNasthAnakanA samparvane ane apramattamunine ja samyakta svIkAranAra nizcayanayanA samyaktane prazama Adi pAMca liMgo sAthe yojana karela che. nizcayanayanuM samyakta prApta thAya tyAre prathama Adi pAMca liMga avazya hoya che ane vyavahAranayane mAnya cothA guNasthAnakanuM samyakta prApta thAya tyAre pazcAnupUrvIthI prazama Adi guNono lAbha thAya che te vAta batAvela che. samyaktane bhAvadharma kema kahyo ane samyaktanI prApti pachI ja kema zuddha dAnAdi kriyA thAya che ane te ja vizeSarUpe mokSanuM kAraNa kema bane che te aMtamAM batAvyuM che. sAtamI viMzikA chaThThI vizikAmAM zuddhadharma batAvyo ane kahyuM ke zuddhadharmarUpa samyaktanI prApti pachI ja dAnAdi kriyA vizeSarUpe mokSanuM kAraNa bane che. tethI tyArapachI dAnavizikA batAvI che. hAla dAna traNa prakAranuM che. jJAnadAna, abhayadAna ane dharmopagrahakaradAna. temAM prathama jJAnadAtA kevo hovo joie tenuM svarUpa batAvela che. pachI jJAna grahaNa karanAra kevo hovo joie tenuM svarUpa batAvela che ane yogya jIvane paNa kevI rIte dAna ApavuM joie e batAvela che ane ayogyane dAna ApavAthI zuM nukasAna thAya che te batAvelA che. jJAnadAna darzAvyA pachI abhayadAnanuM svarUpa batAvela che ane te abhayadAna muni sivAya koI ApI zake nahIM te suMdara yuktithI batAvela che. kAli muni paNa kaI rIte uttamatA meLave che ke jethI abhayadAna ApI zake che te batAvyuM che. eka vaLI je jIva sAdhupaNuM laIne sarvajIvane abhayadAna ApavAnI pratijJA karIne paNa, For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka samabhAvathI daridra evo mUDha banIne AraMbhAdimAM pravarte che, te abhayadAnadharma mATe asamartha che te vAta paNa yuktithI batAvela che. abhayadAna sva-parane kaI rIte ekAMte hitakara che te batAvyuM che. abhayadAnano upadeza ApanAra muni kevA hovA joIe tenuM vizeSa svarUpa batAvyuM abhayadAna batAvyA pachI dharmopagrahakaradAna batAve che ane temAM prathama dharmopagrahakaradAna zuM che tenuM svarUpa batAvyuM che ane dharmopagrahakaradAna zrAvaka sAdhune AhAra-vastrAdithI kare che, te kaI rIte karavuM joie jethI zuddha bane, tenuM svarUpa batAvyuM che. dharmopagrahakaradAna karanAra vyakti kevA guNavALI hovI joie te batAvela che ane dharmopagrahakaradAna aMtargata anukaMpAdana, dharmopagrahakaradAnano hetu kai rIte bane che te suMdara rIte batAvela che, ane tethI e prApta thAya ke vivekavALo zrAvaka zAsananI prabhAvanA thAya te rIte anukaMpAdAna kare te paNa dharmopagrahakaradAnano hetu che. bhagavAnanA varasIdAnanAM daSTAMtathI ane dIkSA pachI vIraprabhunA brAhmaNane vastradAnanAM daSTAMtathI zrAvakane kevA prakAranuM anukaMpAdAna kartavya che te batAvela che. dharmanuM Adi pada dAna che, tethI saMyama lenArane paNa anukaMpAdAna kevA prakAranuM hoya che, te vAta vizeSa yuktithI batAvela che ane aMte anukaMpAdAnathI zeSa guNonI niSpatti thAya che tema batAvela che. AThamI viMzikA samyaktanI prApti pachI zrAvaka jJAnAdimAM pravRtti kare che tethI pUrvanI viMzikAmAM jJAnadAna Adi batAvela ane zrAvaka, dAnanI jema ja bhagavAnanI bhakti paNa kare che, tethI tyArapachI pUjAvizikA batAve che. ja pUjA be prakAranI che. dravyapUjA ane bhAvapUjA. dravyapUjA paNa bhAvathI yukta che chatAM dravya pradhAna che tethI dravyapUjA kahevAya che ane bhAvapUjA paNa dravyathI yukta che chatAM bhAva mukhya che tethI bhAvapUjA kahevAya che. dravyapUjA gRhasthane hoya che ane te traNa prakAranI che. temAM prathama samatabhadrA nAmanI pUjA che, jemAM kAyAnI vizuddhipUrvaka bhagavAnanI bhaktinI uttama sAmagrI ekaThI karavAmAM Ave che ane tenAthI bhaktikALamAM bhAvano prakarSa thAya che ane A pUjA paramAtmA viSayaka ja hoya che ane yoga-avaMcaka yogathI A pUjA samyagdaSTine pragaTe che. bIjI pUjA sarvamaMgalA nAmanI che. te uttaraguNa dhAraNa karanArA zrAvakane hoya che. A pUjAmAM kAyA ane vacananI vizuddhi dvArA bhagavAnanI bhaktinI uttama sAmagrI ekaThI karavAmAM Ave che ane tenAthI ja bhAvano vizeSa prakarSa thAya che. ane A pUjA kriyAavaMcakayogathI zrAvakane pragaTe che. A pUjAmAM prathama pUjA karatAM bhAvonI ativizuddhi For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka hoya che. tethI sarva maMgaLane karanArI A pUjA che. trIjI pUjA sarvasiddhiphalA nAmanI che. jemAM kAyAthI ane vacanathI uttama sAmagrI ekaThI karIne bhagavAnanI bhakti karyA pachI paNa bhagavadbhakti mATenI sAmagrIthI saMtoSa thato nathI ane vicAra Ave che ke sarvottama puruSanI bhakti mATe sarvottama sAmagrI ja joie ane te sarvottama sAmagrI naMdanavana AdinAM sahagnakamaLa Adi puSpo che ane te sAmagrI kAyAthI ane vacanathI prApta thAya tema nathI ane A trIjI pUjA karanAra zrAvakane tevIja sAmagrIthI lokottama puruSanI bhakti karavAno pariNAma thAya che tethI jyAre kAyAthI ane vacanathI teno asaMtoSa dekhAya che tyAre manathI ja te prakAranI vivekapUrvaka te sAmagrI levA mATe yatna kare che ane jANe sAkSAta tevI uttama sAmagrIne prApta na karI hoya tevA vizuddha adhyavasAyavALI lokottama puruSanI bhakti kare che. pUjAkALamAM uttama sAmagrI, uttama bhaktipAtra paramAtmA ane potAnA uttama bhAvanA prakarSathI te bhagavAnanI bhakti kare che. A bhagavadbhakti apramAdabhAvathI thatI hovAne kAraNe sarvasiddhine ApanArI bane che. A pUjA phala-avaMcakyogathI pragaTe che. ahIM phala-avaMcakyoga e che ke guNavAna evA paramAtmAno guNavAnarUpe yoga thayA pachI temano upadeza samyam pariNamana pAme te guNavAnanA yoganuM phaLa che. prastuta pUjAkALamAM guNavAna evA paramAtmAnI bhaktimAM je apramAdabhAva che, te ja guNavAna evA paramAtmAnA upadezanuM phaLa che; kema ke paramAtmAno upadeza che ke zaktinA prakarSathI apramAdabhAva karavo joie jethI saMsArano uccheda thAya. A traNa pUjA sivAya apunabaMdhakane dharmamAtra phaLavALI pUjA hoya che, je A traNa pUjA karatAM hinakakSAnI hovA chatAM tenI pratItinuM kAraNa bane che. A traNe prakAranI pUjA ane apunabaMdhakanI pUjA saMsAranA ucchedanuM kAraNa che ane kSapakazreNIrUpa mahApathane anukULa evI vizuddhi karanAra che. A sivAya A pUjA paMcaprakAra, aSTaprakAra ke aneka prakAranI che, te vAta A viMzikAmAM batAvela che. pUjAmAM dravyanI zuddhi ane bhAvanI zuddhi kema karavI te paNa vizeSathI batAvela che. pote bharAvelI pratimA ke potAnA pUrvajothI bharAvAyelI pratimA ke vidhipUrvaka karAvAyelI pratimA kyAre vizeSa phaLanuM kAraNa bane che ane kyAre nathI banatI te vAta batAvI che. jyAre koi tevA saMyogamAM pratimAno yoga na hoya to paNa kaI rIte mana dvArA pratimAne sthApana karIne bhagavadbhakti karavI joie te batAvela che. pApano kSaya thavAne kAraNe bhagavAnanI pUjAthI Abhava ane parabhavamAM kaI rIte uttama bhogo prApta thAya che ane aMte nirvANa prApta thAya che te vAta batAvela che. tyArapachI bhagavadbhaktimAM tanmaya thayelo bhAva kaI rIte mokSanuM kAraNa bane che te dRSTAMta dvArA suMdara yuktithI batAvela che. For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka navamI viMzikA pUrvavizikAmAM pUjA batAvI ane te pUjA karanAra zrAvaka hoya che, tethI have zrAvakadharma vizikA batAve che. ja bhAvazrAvaka kevo hovo joIe tenuM saMkSepathI paNa yathArtha bodha karAve tevuM svarUpa prathama batAvela che. tyArapachI zrAvakanAM bAravratono nAmathI ullekha karyo che. ane vastutaH A zrAvakadharma te jIvanI aMtaraMga pariNati che ane temAM vratonuM jJAna, aticAronuM jJAna ane vratonuM samyagu pAlana kaI rIte kAraNa che, tema ja aMtaraMga karmasthitino nAza paNa kaI rIte kAraNa che te yuktithI batAvela che. dezaviratino pariNAma koine vratagrahaNathI thAya che, koine vratagrahaNa karyA pachI vratanuM pAlana karatAM karatAM thAya che ane pragaTa thayelo pariNAma pramAdane kAraNe nAza paNa pAme che, tethI vrata grahaNa karyA pachI nityasmRti Adi sAta bhAvomAM sudaDha yatna karavo joie ke jethI dezaviratino pariNAma pragaTa na thayo hoya to pragaTa thAya ane pragaTa thayelo hoya to nAza na thAya, te vAta yuktithI batAvela che. ja zrAvake kevA sthAnamAM rahevuM joie ane vratonA pAlana uparAMta savAranA UThavAthI mAMDIne rAtanA sUvA sudhI kevI rIte ucita pravRtti karavI joie jethI dezaviratinA pariNAma dvArA kramasara sarvaviratinI bhUmikA pragaTe, te vAta suMdarayuktithI batAvela sUIne UThyA pachI kaI rIte padArthonuM ciMtavana karavuM joie ke jethI vizeSa saMveganA bhAvo pragaTe ane aMte A rIte zrAvakadharmamAM yatna karavAthI pratimAnA kramathI sarvaviratino pariNAma pragaTe che te batAvela che. dasamI vizikA bAravratonA samyagu pAlana pachI vizeSa apramAdabhAva keLavavA mATe ane sarvaviratinA pariNAma najIka javA mATe sarvaviratinI pratimAone zrAvaka kramasara svIkAre che. tethI zrAvakadharma vizikA pachI zrAvakapratimA nAmanI vizikA batAvI che. ja A agiyAra pratimAonAM nAmo A pramANe che 1. darzana pratimA 2. vrata pratimA 3. sAmAyika pratimA 4. pauSadha pratimA pratimA pratimA abrahmatyAga pratimA 7. sacittatyAga pratimA 8. svayaMAraMbhatyAga pratimA For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezaka 9. preSaNatyAga pratimA 10. udityAga pratimA 11. zramaNabhUta pratimA A agiyAra pratimAo vizeSa prakAranA apramAdabhAvapUrvaka zrAvaka seve che ane koIkane aMte sarvaviratino pariNAma thAya che to sarvavirati grahaNa kare che ane koikane zakti saMcita na thAya to pharIthI pratimAnuM vahana kare che ane vaLI koika zrAvakane pharI-pharI pratimA karavI duSkara jaNAya to zrAvakanAM vratomAM jayatnavALo rahe che. ane A rIte bhAvapUrvaka pratimAonA sevanathI koikane A bhavamAM ja sarvavirati maLe che, koine cAritramohanIya gADha hoya to janmAMtaramAM sarvavirati sulabha bane che. A pahelA bhAgamAM dasa vizikAo ApI che ane bIjA bhAgamAM bAkInI dasa vizikAo kahevAze. A vIse vizikAno saMkSepa sAra paNa koI vicAraka vyakti sAvadhAnIpUrvaka vAMce to A graMthamAM zuM padArtho batAvyAM che te jANavAnI avazya jijJAsA thAya. te jijJAsAthI ja jo samya yatna kare to tene paNa saMsAramAM avazya dharmanI AvazyakatA jaNAya. kema ke pote zAzvata che te nirNaya thAya to zAzvata evA potAnA AtmAnA hitanI te upekSA na karI zake. A graMtha sArI rIte vAMcavAthI e paNa jijJAsA thAya ke zuddhadharma caramAvartamAM ja pragaTe che, to huM caramAvartimAM chuM ke nahIM? ane bhagavAnanuM zAsana kahe che ke "huM bhavya chuM ke nahIM?" evo prazna jene thAya te niyamA bhavya ja hoya che. A praznanuM hArda e che ke paramasukhamaya mokSa che ane tene bhavya jIva ja prApta kare che, evuM sAMbhaLIne tene paNa sarva klezarahita evA mokSanI icchAthI jo te zaMkA thaI hoya, to te avazya mokSamAM javA mATe yogya ja che, ane tevo jIva avazya caramAvartamAM ja hoya. Avo paNa jIva jo pramAdathI dharmamAM yatna na kare to anaMtakALa saMsAramAM kADhI zake evuM vacana prastuta viMzikAmAM che. ane jo samyagu yatna kare ane apramAdabhAvathI dharmanA aMta sudhI vaLagI rahe to thoDA bhAvamAM paNa saMsAranA pArane pAme. saMsArano pAra paramasukhamaya evI mokSaavasthA che. tethI yogya jIvane A vizikAnuM vAMcana samyagU prayatna karAvavAmAM ananya upAyabhUta che. A graMtha AtmakalyANanuM kAraNa bane e ja eka abhilASA... li. praviNabhAI khImajI motA. For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativizikA zabdazaH vivecana viMzativiMzikA // adhikAraviMzikA prathamA / / namiUNa vIyarAyaM savvannaM tiyasanAhakayapUyaM jahanAyavatthuvAI siddhaM siddhAlayaM vIraM natvA vItarAgaM sarvajJaM tridazanAthakRtapUjam yathAjJAtavastuvAdinaM siddhaM siddhAlayaM vIram 11311 1 lokAgamAnusArAnmandamativibodhanArthAya 7 adhikAraviMzikA D vucchaM kei payatthe logigaloguttare samAseNa 1 logAgamANusArA maMdamaivibohaNaTThAe // 2 // kAMzcitpadArthAMllaukikalokottarAnsamAsena vakSyAmi I I // 1 // For Personal & Private Use Only anvayArtha : vIyarAyaM vItarAga, savvannuM sarvajJa, tiyasanAhakayapUyaM ndrothI yUbhayelA, jahanAyavatthuvAiM yathAjJAta vastune uhenArA, siddhaM sarva aryo siddha thayAM che manAM tevA, siddhAlayaM bhokSa che nivAsasthAna manuM vA vIraM vIra bhagavAnane namiUNa namaskAra ne logigaloguttare kei payatthe saukhine sojhettara sevA DeTalAI pachArthone logAgamANusArA loDa ane Agama anusAre maMdamaivibohaNaTTAe maMhamati ponA jodha bhATe samAseNa saMkSepathI vucchaM huM DIza. // 2 // gAthArtha : vItarAga, sarvajJa, indrothI pUjAyelA, yathAjJAta vastune kahenArA, sarva kAryo siddha thayAM che jemanAM tevA, mokSa che nivAsasthAna jemanuM evA vIra bhagavAnane namaskAra karIne laukika ane lokottara evA keTalAka padArthone loka ane Agama anusAre maMdamaMti jIvonA bodha mATe saMkSepathI huM kahIza.II1-1/2|| Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 adhikAraviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana avataraNikA : ahIM koine prazna thAya ke sarvajJakathita Agamo vidyamAna hovA chatAM prastha evA graMthakArane A navo graMtha racavAnuM prayojana zuM che? vAstavika rIte to sarvajJakathita Agamo ja lokane samajAvavAM joie, tenA badale A navA graMthanI racanA karIne potAnI adhika mahattA sthApana karavA mATeno ja zuM A yatna nathI? AvI zaMkA sAme rAkhIne gAthA 3 thI 10mAM prAsaMgika kathanathI samAdhAna karatAM kahe che suMdaramii annehi vi bhaNiyaM ca kayaM ca kiMci vatthu ti / annehi vi bhaNiyavvaM kAyavvaM ceti maggo'yaM // 3 // sundaramityanyairapi bhaNitaM ca kRtaM ca kiMcidvastviti / anyairapi bhaNitavyaM kartavyaM ceti mArgo'yam // 3 // anvayArtha : suMdaramiDDasuMdara che ethI karIne bannephivibIjAo (gaNadharo, pUrvanA mahApuruSo Adi) vaDe paNa vividhuM kaMika vastu maLacaM caM caM caM kahevAI che ane karAi che, ti ethI karIne divi (ApaNA jevA) bIjAo vaDe paNa (te) mAyaa tra kahevAvI joIe ane karAvavI joie ti moDyuM e prakArano A mArga che. gAthArtha - suMdara che ethI karIne gaNadharo, pUrvanA mahApuruSo Adi vaDe paNa kaMIka vastu kahevAI che ane karAI che; ethI karIne ApaNA jevA bIjAo vaDe paNa kahevAvI joIe ane karAvavI joIe, e pramANeno A mArga che. bhAvArtha - pUrvanA mahApuruSoe je kAMI suMdara hoya te, jagatamAM Agamo dvArA ke graMtha racanAo dvArA kahela che ane potAnA jIvanamAM ucita AcaraNAo karela che; e pramANe anya evA ApaNA vaDe paNa kahevAvuM joie ane karAvavuM joie, evA prakArano bhagavAnano A mArga che.ll1-3 For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativiMzikA zabdazaH vivecana iMharA u kusalabhaNiINa ciTThiyANaM ca ittha vuccheo / evaM khalu dhammo vi hi savveNa kao Na kAvvo // 4 // itarathA tu kuzalabhaNitInAM ceSTitAnAM cAtra vyucchedaH / evaM khalu dharmo'pi hi sarveNa kRto na kartavyaH || 4 || anvayArtha : ane 3 vaLI phara| evu na mAno to sattamaLi = viDDiyALa kuzala kathanono kuzala ceSTAono kRtya ahIM = A saMsAramAM vRddheo buccheda thAya (ane) vaM hatu A pramANe (to) kharekhara gho vi hi dharma paNa je kAraNathI sattve vo sarva (mahApuruSo) vaDe karAyo che, j jAyantro (te kAraNathI ApaNe) na karavo joie. 3 gAthArtha HvaLI, evuM na mAno to kuzala kathanono ane kuzala ceSTAono ahIM vyuccheda thAya ane A pramANe to kharekhara dharma paNa je kAraNathI sarva mahApuruSo vaDe karAyo che, te kAraNathI ApaNe na karavo joIe. 3 adhikAravizikA G bhAvArtha: pUrvanA mahApuruSoe sAruM kahyuM che ane karyuM che ema mAnIne jo ApaNA jevA bIjA paNa e pramANe na kare to temanAM uttama vacano ane ceSTAo jagatamAM krame karIne nAza pAme; kAraNa ke jyAre gaMbhIra AgamomAMthI pAramArthika padArthone sAmAnya jIvo pAmI zake nahIM, tyAre tevA jIvone samajAvavA mATe samartha AcAryo te padArthone jo graMtharacanArUpe kahe, ane te uttama AcArone jo jIvanamAM utAre to ja te AcAronI paraMparA cAle. A ja vAtanI puSTi karavA mATe kahe che ke jo mahApuruSoe kahyuM che ane karyuM che mATe ApaNe kahevAnI ane ka2vAnI jarUra nathI tema mAnIe, to mahApuruSoe dharma karyo che mATe ApaNe paNa dharma ka2vo joie nahIM, evuM mAnavAnI Apatti Ave. ahIM kuzala ceSTA e AcaraNArUpa che ane dharma e ceSTAo dvArA niSpAdya jIvanA pariNAmarUpa che. A rIte kuzala ceSTA ane dharma vacce bheda che.II1-4|| avataraNikA : gAthA 3 -4 mAM bIjAnuM suMdara kaheluM ane kareluM ApaNe paNa karavuM joie e ja mArga che ema sthApana karyuM, A viSayamAM bIjA AcAryeAno mata batAvatAM kahe che For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 adhikAraviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana anne AsAyaNAo mahANubhAvANa purisasIhANa / tamhA sattaNurUvaM puriseNa hie payaiyavvaM // 5 // anye AzAtanA mahAnubhAvAnAM puruSasiMhAnAm / tasmAcchaktyanurUpaM puruSeNa hite prayatitavyam // 5 / / anvayArtha : anne bIjA AcAryo ema kahe che ke jo pUrvanA mahApuruSoe kaheluM ane kareluM ApaNe na karIe to) purisasIhA | mahAgumAvI puruSomAM siMha samAna evA mahAnubhAvonI mAsAyaUITo AzAtanA thAya, te te kAraNathI parase puruSa vaDe fNa hitamAM sattagurUvaM zaktine anurUpa patharUyavaM pravartavuM joIe. gAthArtha : bIjA AcAryo ema kahe che ke jo pUrvanA puruSoe kaheluM ane kareluM ApaNe na karIe to puruSomAM siMha samAna evA mahAnubhAvonI AzAtanA thAya, te kAraNathI puruSe hitamAM zaktine anurUpa pravartavuM joIe. bhAvArtha - bIjA AcAryonuM kathana apekSAbhadathI che. pUrvanA mahApuruSoe potAnI zaktine anurUpa graMtho racyA che ane potAnA jIvanamAM uttama AcAraNAo paNa karI che. jo pUrvapuruSoe ghaNuM kahyuM che ane karyuM che mATe ApaNe e kahevAnI ke karavAnI jarUra nathI ema mAnIne, ApaNI pAse zakti hovA chatAM paNa zaktine anurUpa prayatna na karIe, to teonA mArgane TakAvavAmAM ApaNe upekSA karI kahevAya. A uparAMta tIrthakaro pachInA pUrvAcAryoe je graMtho racyA che te anucita pravRtti che ema sthApana thAya ane A rIte teonI AzAtanA thAya. AvI AzAtanAthI bacavA mATe zakti anusAra hitamAM prayatna karavo joIe, ema bIjA AcAryonuM mAnavuM che. ahIM vizeSa e che ke gAthA-3 mAM mArga batAvyo, tyArabAda gAthA-4 nA pUrvArdhamAM e batAvyuM ke e mArgane na svIkAro to kuzala vacanono ane kuzala ceSTAono luccheda thAya ane uttarArdhamAM tenI puSTi karI. tyArapachI pUrva gAthAmAM je kahela ke pUrvanA mahApuruSoe kahyuM che ane karyuM che tema na karIe to kuzala vacano ane kuzala ceSTAono vyuccheda thAya, tenA sthAne anya AcAryono je mata che te A zlokanA For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 3 adhikAraviMzikA cha pUrvArdhamAM batAvyo ane uttarArdhamAM nigamana karatAM batAvyuM ke kuzala kathana ane kuzala ceSTAmAM puruSe zakti anurUpa prayatna karavo joIe.1-5II avataraNikA : pUrvamAM kahyuM ke zaktine anurUpa graMtharacanAmAM tathA ucita AcaraNAomAM prayatna karavo joIe, tyAM prazna thAya ke navo graMtha racavo ke upadeza Apavo te zuM badhAne mATe yukta che? teno uttara ApatAM kahe che tesiM bahumANAo sasattio kusalasevaNAo ya / juttamiNaM AseviyagurukulaparidiThThasamayANaM // 6 // teSAM bahumAnAtsvazaktita: kuzalasevanAyAzca yuktamidamAse vitagurukulaparidRSTasamayAnAm anvayArtha : seviyanuna teti vahumALAo teonA = pUrvanA mahApuruSonA bahumAnathI, sattio svazaktithI ya ane sattasevAo kuzala AcaraNAothI parivisamayAnuM Asevita gurukulavAsane kAraNe jovAyAM che zAstro jenA vaDe teone guttamAM A graMtha2canA ka2vI yukata che. -= ** mULamAM pattividda nA badale paGgi pAThAntara che ane te sAco che. // 6 // gAthArtha H pUrvanA mahApuruSonA bahumAnathI, svazaktithI ane kuzala AcaraNAothI Asevita gurukulavAsane kAraNe jovAyAM che zAstro jemanA vaDe tevI vyaktione graMtharacanA karavI yukata che. bhAvArtha : gurukulavAsanA AsevanathI zAstronA padArthonuM jJAna thAya che, ane jene A rIte zAstronA padArthonuM jJAna thayuM hoya te ja graMtha racavA mATe kharekhara adhikArI che, bIjo nahIM. A rIte adhikRta vyakti jo pUrvanA mahApuruSo, arthAt tIrthaMkara, gaNadhara For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i adhikAraviMzikA ta viMzativizikA zabdazaH vivecana E Adi pratye bahumAnavALo hoya to te mahApuruSonA vicArothI saheja paNa anyathA potAnAthI na kahevAi jAya tenI sAvadhAnatA tenAmAM hoya che. vaLI graMthakAra jo potAnI zaktine anurUpa prayatna na kare to ajJAnane kAraNe paNa pUrvanA mahApuruSonA kathanathI viparIta racanA thaI javAnI zakyatA che. tethI kahyuM che ke zaktine anurUpa ja prayatna karavo joie. A uparAMta pUrvanA mahApuruSonA vacanono paramArtha sevAkALamAM vizeSa prakAre prApta thAya che. tethI jenA jIvanamAM kuzala AcaraNA hoya te pUrvanA mahApuruSonA vacanane vizeSarUpe samajI zake che ane graMthamAM paNa te paramArthane te vizeSarUpe vaNI zake che. A sarve kAraNosara pUrvanA mahApuruSonA bahumAnapUrvaka, svazaktithI ane kuzala AcaraNAopUrvaka adhikArIe graMtharacanA karavI yukta che.II1-6|| avataraNikA : sArA graMtha racavA yukta kema che e batAvatAM kahe che... jatto uddhAro khalu ahigArANaM suyAo Na u tassa / iya vuccheo taddesadaMsaNA kougapavittI / / khalu adhikArANAM vyucchedastaddezadarzanAtkautukapravRttiH yatoddhAraH zrutAnna tu tasya 1 iti IIII anvayArtha H natto je kAraNathI vastu kharekhara suyo zrutamAMthI = AgamamAMthI, ahirALa dvAro adhikArono uddhAra che, rUca 5 3 tama vucheo paraMtu A rIte = AgamamAMthI graMthano uddhAra karyo e rIte, teno=zrutano, vyuccheda nathI, (kema ke) taddesavaMsaLA jopavittI tenA=zrutanA, dezanA darzanane kAraNe kautukathI (zrutamAM) pravRtti (thAya che.) ( te kAraNathI ja sArA graMthanI racanA karavI yukta che.) * gAthAmAM khatto prayoga karyo che, tenAthI e batAvyuM che ke pUrvagAthAmAM kahyuM ke "zAsranA jANakAroe graMtha racavo yukata che" temAM heturUpe prastuta gAthA che. gAthArthaH je kAraNathI kharekhara AgamamAMthI adhikArono uddhAra che, paraMtu A rIte zrutano For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativiMzikA zabdazaH vivecana / adhikAraviMzikAd. vyuccheda nathI, kema ke zrutanA dezanA darzanane kAraNe graMtha dvArA kautukathI zrutamAM pravRtti thAya che, te kAraNathI ja sArA granthanI racanA karavI yukta che. bhAvArtha graMthakAre lokabhogyarUpe padArthone loka AgaLa mUkavA mATe AgAmomAMthI A graMthanA adhikAro banAvyA che. tethI ema kahevAya ke te adhikAro AgamamAMthI uddhata che ane A rIte AgamamAMthI padArtho grahaNa karIne navI graMtharacanA karavAthI Agamano vyaraccheda nahi thAya, arthAt loko Agamane jANavA mATe upekSAvALA nahi thAya, kema ke prastuta adhikAra AgamanA dezarUpa che. te dezane jovAthI vicArakane AgamanuM mahattva samajAze ane tethI AgamanA gaMbhIra bhAvo jANavA mATe kautuka thaze, arthAt jijJAsA thaze ane tethI AgamamAM teo prayatna karaze. ll1-gA avataraNikA : A rIte pUrvamAM sthApana karyuM ke zAstronA jANakAroe AgamomAMthI uddhAra karIne graMtha racanA karavI ucita che, tene ja daDha karavA mATe kahe che ikko uNa iha doso jaM jAyai khalajaNassa pIDa tti / taha vi payaTTo itthaM daTuM suyaNANa maitosaM // 8 // ekaH punariha doSo yajjAyate khalajanasya pIDeti / tathApi pravRttotra dRSTvA sujanAnAM matitoSam // 8 // tatto vi ya jaM kusalaM tatto tesi pi hohii Na pIDA / suddhAsayA pavittI satthe nihosiyA bhaNiyA // 9 // tato'pi yatkuzalaM tatasteSAmapi bhaviSyati na pIDA / zuddhAzayA pravRttiH zAstre nirdo SikA bhaNitA // 9 // iharA chaumattheNaM paDhamaM na kayAi kusalamaggammi / itthaM payaTTiyavvaM sammaM ti kayaM pasaMgeNa // 10 // (itarathA chadmasthena prathamaM na kadAcitkuzalamArge / itthaM pravartitavyaM samyagiti kRtaM prasaGgena // 10 // ) For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 adhikAraviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana anvayArtha : gaMravartana pInAthaje kAraNathI khalajanane pIDA thAya che, te kAraNathI) ahIM = graMtha racavAmAM 3 rUdyo Doso vaLI eka doSa che, tadavito paNa suyaTIUM maphatomaM vaDuM sajjanonA atitoSane joIne rUlya ahIM = graMtha racavAmAM paDyo (huM) pravRtta thayo chuM. ya ane tatto vi tenAthI paNa = graMtharacanA karavAthI paNa gaM satna je kuzala thaze to tenAthI tehiM pi teone paNa = khalapuruSone paNa na pIDA dohi pIDA nahi thAya. (ahIM zaMkA thAya ke chabasthathI graMtha racavAmAM anAbhogathI paNa bhUla thavAnI saMbhAvanA che, tethI chadmastha vaDe graMtharacanAnI pravRtti karavI te kevI rIte ucita gaNAya? tethI kahe che-) satye zAstramAM suddhAsa pavitta zuddha AzayavALI pravRtti niomiyA mAyA nirdoSa kahevAI che. rUA AvuM na mAno to = zuddha AzayathI karAyelI pravRttine nirdoSa na mAno to, cha3mathevi chabastha vaDe rUlya A rIte = graMtharacanA karavA rUpe satnamAmi kuzalamArgamAM paDhAM prathama = kevaLajJAnanI prApti pUrve jyAruM kyAre paNa na sAM paTTiyardhva samyaka pravRtti karI zakAze nahIM. (A rIte gAthA 3 thI 10 sudhI potAnI graMtharacanA karavAnI pravRtti ucita che e yuktithI sthApana karIne, e kathana prAsaMgika che ema batAvatAM kahe che ke-) yaM paUiT prasaMgathI saryuM. ja gAthA-8mAM 'tti' pAdapUrti arthe che. zAha gAthA-8mAM "SUT' zabda e batAve che ke gAthA-7mAM batAvela ke A graMthane joine kautukathI pravRtti thaze te guNa to che, vaLI eka doSa che. gAthA-10mAM 'tti' gAthA-3 thI 10nI AnuSaMgika bAbatanI samApti sUcaka che. gAthA-10mAM "paDhaE' ema kahyuM teno bhAva e che ke, uparokta prakAranI samyam paNa pravRtti chabastha vaDe kevaLajJAna pUrve kyAre paNa karI zakAya nahi. 9 gAthA-10mAM "samma' ema kahyuM tyAM samyam zabdathI ema kahevuM che ke - je vyaktine gurukulavAsathI zAstrano samyagU bodha thayo che ane je vyakti zAstronA padArthone sApekSA rIte samajelI che, evI vyakti jue ke A padArtho potAnAthI maMdamativALA jIvone For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativiMzikA zabdazaH vivecana [ adhikAraviMzikAd upakAra karI zake tema nathI, paraMtu jo te padArtho lokone grahaNa thAya te rIte saraLa zabdomAM saMkalana karIne mukAya to jagatane upakAra thAya tema che, tethI tevI vyakti zAstronA padArthone lokabhogya banAvavA pravRtta thAya, to tenI te pravRtti samya kahevAya. gAthArtha : je kAraNathI khalajanane pIDA thAya che te kAraNathI graMtha racavAmAM vaLI eka doSa che, to paNa sajjanonA matitoSane joIne graMtha racavAmAM huM pravRtta thayo chuM; ane graMtharacanA karavAthI paNa je kuzala thaze tenAthI khalapuruSone paNa pIDA nahi thAya. ahIM zaMkA thAya ke chabasthathI graMtha racavAmAM anAbhogathI paNa bhUla thavAnI saMbhAvanA che, tethI chadmastha vaDe graMtharacanAnI pravRtti karavI te kevI rIte ucita gaNAya? teno uttara ApatAM gAthAnA uttarArdhvathI kahe che ke zAstramAM zuddha AzayavALI pravRtti nirdoSa kahevAI che, ane zuddha AzayavALI pravRttine nirdoSa na mAno to chabastha vaDe graMtharacanA karavA rUpe kuzalamArgamAM kevaLajJAnanI prApti pUrve kyAre paNa samyapha pravRtti karI zakAze nahi. A rIte gAthA-3 thI 10 sudhI potAnI graMtharacanA karavAnI pravRtti ucita che e yuktithI sthApana karIne, e kathana prAsaMgika che ema batAvatAM kahe che ke prasaMgathI saryuM. bhAvArtha : AgamomAMthI uddhAra karIne graMthakAre A rIte graMtha racavo ucita che te sthApana karIne kahyuM ke "graMtha racavAmAM khalapuruSone pIDA thaze e eka doSa to che." ahIM khalapuruSothI saMsAranA durjano levA nathI, paNa dharmano upadeza ApanArA ke dharmamAM pravRtti karanArAomAMthI paNa keTalAka lokonI evI prakRti hoya che ke, vicAryA vagara bIjAnI pravRttiomAM paNa chidro jue evA loko levA che. teone ema thaze ke pUrvanA mahApuruSonA graMtho vidyamAna hovA chatAM potAnA graMtho nirmANa karavA te ucita nathI. tethI A navA graMthanI racanA joIne temane pIDA thaze. khalapuruSanI A pIDA graMtharacanA karavAmAM doSarUpa to che, paNa vicAraka sajjanone to AnaMda thaze, ke gaMbhIra AgamomAMthI lokone upakAra thAya evI A apUrva graMtharacanA mahAtmAe karI che. tethI A sajjanonA saMtoSane joIne graMthakAra prastuta graMthamAM pravRtti kare che. vaLI te graMthathI jagatanA lokone thayela tattvabodhathI je paNa upakAra thaze tenA kAraNe khalapuruSone paNa pIDA nahIM thAya. tAtparya e che ke graMthakAra graMtharacanA kare che ane tenAthI aneka jIvone sanmArganI For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 adhikAraviMzikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana prApti thAya che, te rUpa kuzalathI khalapuruSone paNa pIDA thatI nathI, kema ke sanmArgamAM pravRtti karavAthI jagatamAM ucita pravRttinI vRddhi thAya che ane te ucita pravRtti jagatanA jIvamAtra mATe hitarUpa hoya che ane jIvamAtra aMtargata khalapuruSo paNa Ave che, tethI te kuzala pravRtti teonI pIDAnA parivAra arthe ja bane che. jo ke graMthane joIne khalajIvone je pIDA thaI che te teonI potAnI ayogyatA che, tethI temAM graMtha javAbadAra nathI ane graMtharacanAnA phaLarUpe jagatamAM pravartatI sapravRtti sarva jIvonI pIDAnA parihArarUpa hovAthI graMtharacanA khalapuruSanI pIDAnA parihAranuM kAraNa ja che. ahIM khalapuruSa taraphathI prazna thAya ke "graMtharacanA karanAra sarvajJa nathI ane graMthakAra jyAre atIndriya padArthane svabuddhithI AgamamAMthI grahaNa karIne navA graMthanI racanA karavAnI pravRtti kare, tyAre anAbhoga ke sahasAtkArathI paNa sarvajJanA vacanathI anyathA lakhAI javAnI zakyatA rahe che, tethI navA graMthanI racanA karavI chadmastha mATe ucita nathI." tenA uttararUpe graMthakAra kahe che ke "zuddha AzayathI karAyelI ucita pravRtti zAstramAM nirdoSa kahela che, ane evuM na mAno to chabasthathI navA graMthanI racanA karavArUpa kuzala mArgamAM samyak pravRtti kevaLajJAna pUrve kyAre paNa karI zakAze nahIM." vAstavika rIte to kevalI sivAya gaNadharAdi anya paNa mahApuruSoe navA graMthanI racanAmAM prayatna karelo ja che, tethI chadmasthane kAraNe koI bhUla thaze teTalAmAtra bhayathI zAstraracanAmAM pravRtti karavI anucita che ema kahI zakAya nahIM, paraMtu jyAM sudhI zAstrano bodha ja apakva hoya tyAM sudhI zubhAzayathI paNa jo zAstraracanAnI pravRtti karavAmAM Ave to te pravRtti doSarUpa kahI zakAya. ahIM je zuddhAzayapUrvakanI pravRtti kahI tyAM zuddha Azaya e che ke, gurukulavAsanA AsevanathI je AtmAo zAstranI gaMbhIratAne yathArtha samajayA che ane pote samajelA gaMbhIra bhAvo anya jIvone zAstramAMthI prApta thaI zake ema nathI tethI, te jIvonA upakAra mATe navA graMthanI racanA karavA icche che, teonI graMtharacanAnI pravRtti zuddhAzayapUrvakanI che ema kahevAya; paraMtu jeone haju zAstranA padArtho sAmAnyathI ja jaNAyA che paNa paraspara sApekSa rIte zAstranA padArthone joDavAnI prajJA hajI khIlI nathI, teo jo potAnI alpa buddhimAM adhika buddhinA bhramathI navA zAstronI racanA karavAmAM yatna kare to temano bhAvAveza kahevAya, paNa zuddha AzayanI pravRtti na kahevAya.II1-8/9/1oll For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 vizativiMzikA zabdazaH vivecana GadhikAravizikAta mavatarati : gAthA-2mAM kahela ke laukika ane lokottara keTalAka padArthane kahuM chuM, te padArthonAM nAmo batAvatAM kahe che ahigArasUyaNA khalu-logANAdittameva boddhavvaM / kulanIilogadhammA, suddho vi ya caramapariyaTTo // 11 // adhikArasUcanAH khalu-lokAnAditvameva boddhavyam / kulanItilokadharmAH, zuddhopi ca caramaparivartaH // 11 / / tabbIjAikamo vi ya, jaMsu puNa sammattameva vineo / dANavihI ya tao khalu, paramo pUyAvihI ceva // 12 // tadbIjAdikramopi ca, yeSu punaH samyaktvameva vijJeyaH / dAnavidhizca tataH khalu, paramaH pUjAvidhizcaiva // 12 / / sAvagadhammo ya tao, tappaDimAo ya huMti boddhavvA / jaidhammo itto puNa, duvihA sikkhA ya eyassa // 13 // zrAvakadharmazca tatastatpratimAzca bhavanti boddhavyAH / yatidharma itaH punardvividhA zikSA caitasya // 13 / / bhikkhAi vihI suddho, tayaMtarAyA asuddhiliMgaMtA / AloyaNAvihANaM, pacchittA suddhibhAvo ya // 14 // bhikSAyA vidhiH zuddhastadantarAyA azuddhiliGgAntAH / AlocanAvidhAnaM, prAyazcittAcchuddhibhAvazca // 14 // tatto jogavihANaM, kevalanANaM ca suparisuddhaM ti / siddhavibhattI ya tahA, tesiM paramaM suhaM ceva // 15 // tato yogavidhAnaM, kevalajJAnaM ca suparizuddhamiti / siddhavibhaktizca tathA, teSAM paramaM sukhaM caiva // 15 / / gAthArtha : 1 ahigArasUyaNA khalu mpi|2nii suuyn| For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhikAraviMzikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 2 nI TI[vittameva voddhabiM lokanuM anAdipaNuM ja jANavuM 3 vananIhnojathampI kuLanIti lokadharmo 4 suddho vi ya gharamariyo zuddha paNa caramaparivarta (caramapudgalaparAvarta) 5 tathvInALo viya ane tenA = zuddha dharmanA bIjAdino krama ja 6HsupuWT samUttavivijogo jemAM =bIjAdikramamAM vaLI (phaLarUpe) samyakta ja jANavuM. 7 rAivihI to vastu ane tyArapachI dAnAdinI vidhi 8 parama pUjyaviddI veva ane parama=zreSTha, pUjAnI vidhi 9 sAvadho ya to ane tyArapachI zrAvakadharma 10 taUDimAno ya hRti volkavyA ane tenI zrAvakanI, pratimA jANavA yogya che. 11 naphathappo rUtto puI AnA pachI=zrAvakadharma pachI, yatidharma 12 vidyA sivagA ya ane AnIyatidharmanI, be prakAranI zikSA 13 mimAruM yuddha vihI ane bhikSAnI zuddha vidhi 14 tavaMtarAya muddhitikatA ane azuddha liMga che aMte jene evA tenA= bhikSAnA, aMtarAyo 15 mAtnoyAvihAii ane AlocanAnuM vidhAna 16 pachattA suddhimAvo ya ane prAyazcittathI zuddhino bhAva 17 tatto govihIpAM tyArapachI yoganuM vidhAna 18 vatnanAdi = suparizuddha ti ane suparizuddha evuM kevaLajJAna 19 siddhavimattI ya ane siddhanA bhedo 20 tahIM tehiM paramaM sudaMveva ane teonuM = siddhonuM parama sukha ja A gAthA-14nA aMtano 'ra', "gha' kAra arthamAM che ane dareka sAthe tenuM yojanA bhAvArtha : 1. adhikAra sUcanA (nirdeza) : prathama viMzikAmAM adhikAranI sUcanA karela che. 2. lokaanAdipaNuM : bIjI vizikAmAM sau prathama loka anAdi che te vAta siddha karaze ane loka anAdi siddha thavAthI dharmanI AvazyakatA nakkI thaze. kema ke jo loka For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 vizativiMzikA zabdazaH vivecana / adhikAraviMzikA / anAdi na hoya to paralokAdi na hoi zake ane paralokAdi na hoya to dharmanuM prayojana zuM? vagere prazno thAya. 3. kuLanIti ane lokadharmoH loka anAdi siddha thayA pachI prathama laukika dharmo batAvavA mATe trIjI viMzikAmAM kuLanIti ane lokadharmo batAvaze, jethI laukika ane lokottara dharmanI vizeSatAo samajI zakAya ane laukika dharmanuM zuM phaLa che? ane lokottara dharmanuM laukika dharma karatAM zuM vizeSa phaLa che te paNa batAvI zakAya. 4. zuddhacaramapudgalaparAvartaH anAdi paNa lokamAM jIvo anAdi kALathI che, ane anAdi kALathI saMsAramAM rahetA jIvanA dareka pudgalaparAvarta azuddha che, ane caramapudgalaparAvarta zuddha che. tethI caramapudgalaparAvartamAM jIva dharmano adhikArI bane che te batAvavA, ane jenAthI pote dharmano adhikArI che ke nahi te prakArano nirNaya vivekI vyakti karI zake te batAvavA, cothI caramapudgalaparAvarta viMzikA batAvaze. 5. zuddha dharmanA bIjAdino krama: caramapudgalaparAvartamAM paNa lokottara dharmo bIjAdinA kramathI prApta thAya che, e vAta pAMcamI bIjAdivizikAmAM batAvaze. 6. saddharma : pAMcamI viMzikAmAM batAvela bIjAdi kramamAM phaLasthAnIya samyaktarUpa zuddha dharmane chaThThI saddharmavizikAmAM batAvaze. 7. dAnavidhi : samyakta pAmyA pachI jIva kharekhara AcaraNArUpa dharmano adhikArI bane che, ane cAra prakAranA AcaraNArUpa dharmamAM dAnadharma prathama che, tethI sAtamI dAnavizikAmAM dAnanI vidhi batAvaze. 8. pUjAvidhi : samyakta pAmyA pachI prathama dAnadharma ane tyArapachI uttama puruSonI bhakti ja kartavyarUpa che, tethI sAtamI viMzikAmAM dAnadharma batAvyA pachI AThamI viMzikAmAM pUjAdharma batAvaze, kema ke dAna ane pUjA samyaktanI vizeSa zuddhinAM kAraNo che. 9. zrAvakadharma navamI viMzikAmAM samyaktanI uparanI bhUmikArUpa zrAvakadharma batAvaze. 10. zrAvakapratimA : dazamI viMzikAmAM zrAvakanI pratimA ke je vizeSa zrAvakadharmarUpa che te batAvaze. 11. yatidharma : agiyAramI vizikAmAM zrAvakadharmanI pratimAthI vizeSa bhUmikArUpa yatidharma-sAdhudharma, che te batAvaze. 12. yatidharmanI zikSA : bAramI viMzikAmAM yatidharmanI be prakAranI zikSA1.grahaNazikSA ane 2 AsevanazikSA batAvaze. For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 adhikAraviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 13. bhikSAnI zuddha vidhiH teramI viMzikAmAM saMyamajIvananA vizeSa aMgarUpa bhikSAnI zuddha vidhi batAvaze. 14. bhikSAvidhinA aMtarAyAdi caudamI vizikAmAM azuddhinAM liMga che aMtamAM jene evA bhikSAvidhinA aMtarAyo batAvaze. 15. AlocanAvidhi: paMdaramI vizikAmAM AlocanAnI vidhi batAvaze, kema ke yatidharma grahaNa karyA pachI grahaNazikSA, Asevana zikSA, bhikSAzuddhi ane bhikSAnA aMtarAyonA nivAraNa arthe yatna Avazyaka che, tethI te te vizikAo pUrvamAM batAvI; have yatidharmamAM yatna karavA chatAM anAbhogAdithI skUlanAono saMbhava che tenA nivAraNa mATe AlocanAvidhi batAvaze. 16. prAyazcittathI zuddhino bhAvaH doSonI zuddhi arthe AlocanA karyA pachI ucita prAyazcitta karIne zuddhi karavI Avazyaka che. tethI AlocanA viMzikA pachI prAyazcitta viMzikA batAvaze. 17. yoganI vidhi dharmabIjathI mAMDIne kramasara zrAvakadharma-sAdhudharma batAvyA. tyArapachI sAdhunI AcaraNA ane temAM thatA doSonI zuddhinA upAyo batAvyA. have saMyamajIvananI kriyAo kaI rIte karavAthI mokSanI sAthe AtmAne joDI zakAya te batAvavA mATe sattaramI yogaviMzikA batAvaze. 18. suparizuddha kevaLajJAnaH samyapha yoganA sevanathI kevaLajJAnanI prApti thAya che te batAvavA arthe suparizuddha evA kevaLajJAnane aDhAramI vizikAmAM batAvaze. ahIM kevaLajJAnane "suparizuddha' vizeSaNa eTalA mATe Apela che ke atyAdi jJAno "suparizuddha' nathI, jayAre kevaLajJAna suparizuddha che, te batAvavuM che. 19. siddhanA bhedo : kevaLajJAnanA phaLasvarUpa siddhAvasthAnI prApti che, tethI ogaNIsamI viMzikAmAM siddhanA bhedo batAvaze. 20. siddhanuM paramasukhaH siddhAvasthAmAM kevuM paramasukha che te vIsamI viMzikAmAM batAvaze.ll1-11/12/13/14/15 ee ihAhigArA vIsaM vIsAhi ceva gAhAhiM / phuDaviyaDapAyaDatthA neyA patteyapatteyaM // 16 // ete ihAdhikArA viMzatirvizatyA caiva gAthAbhiH / sphuTavikaTaprakaTArthA jJeyAH pratyekapratyekam // 16 / / For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana ) adhikAraviMzikAd anvayArtha : rUdara ane A graMthamAM patteyAya vIsAdihiMva pratyeka pratyeka vIza gAthAo vaDe ja viyAyathA spaSTa rIte vikaTa evA padArthonA pragaTa karAyela arthavALA paNa vIraM dikarI A vIza adhikAro nethI jANavA. gAthArtha : ane A graMthamAM pratyeka pratyeka vaza gAthAo vaDe ja spaSTa rIte vikaTa evA padArthonA pragaTa karAyelA arthavALA A vIza adhikAro jANavA. kaH spaSTa rIte vikaTa evA padArthonA pragaTa karAyA che artho jemAM evA A adhikAra che, e prakAre viyaDapAyasthA'no samAsa che. bhAvArtha : A graMthamAM vIza adhikAro che ane pratyeka adhikAra vIza gAthAothI batAvyo che ane dareka adhikAramAM batAvAyelA padArtho vikaTa che, arthAt sAmAnya jIva tene samajI zake tevA nathI. Ama chatAM graMthakAre te bhAvone spaSTa rIte pragaTa karela che, te batAvavA mATe spaSTa, vikaTa, pragaTa arthavALA che tema kahela che. II1-16ll avataraNikA : prastuta graMthanA bodhanuM zrotAne zuM phaLa prApta thaze te batAvatAM kahe che ee soUNa buho paribhAvaMto u taMtajuttIe / pAeNa suddhabuddhI jAyai suttassa jogga tti // 17 // etAJzrutvA budhaH paribhAvayaMstu tantrayuktyA / prAyeNa zuddhabuddhirjAyate sUtrasya yogya iti // 17 / / majjhatthayAi niyamA subuddhijoeNa atthiyAe ya / najjai tattaviseso na annahA ittha jaiyavvaM // 18 // madhyasthatayA niyamAtsubuddhiyogenArthitayA ca / jJAyate tattvavizeSo nAnyathAtra yatitavyam // 18 / / For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 0 adhikAraviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana anvayArtha - UM Ane =adhikArone so sAMbhaLIne taMtaguttaparimAvaMto 3 vudo tatra zAstrAnusArI yuktithI paribhAvana karato ja budha pANaUT prAyaH suttasa no sUtrane yogya suddhavRddhI zuddha buddhivALo nAyarU thAya che. suvRddhino zuddha buddhinA yogathI saMsthArUM madhyasthatAthI sthiyaTV ya ane arthitAthI niyama nakkI tattavikSepo nakjharU tattvavizeSa jaNAya che, je strI anyathA nahIM. mATe ja) rUlya garUvaeN ahIM = A graMthamAM yatna karavo joIe. 9 gAthA-17mAM 'tti' pAdapUrti mATe ane "3" "ja" kAra arthamAM vAparela che. gAthArtha : adhikArone sAMbhaLIne zAstrAnusArI yuktithI paribhAvana karato ja budha prAyaH sUtrane yogya zuddha buddhivALo thAya che ane zuddha buddhinA yogathI madhyasthatAthI ane arthitAthI nakkI tattvavizeSa jaNAya che, anyathA nahIM. mATe ja A graMthamAM yatna karavo joIe. bhAvArtha ahIM "budha' zabdathI tattva jANavAne abhimukha thayela jIvane grahaNa karavo che ane evo jIva A graMthane bhaNIne svamatithI A graMthanA vicAro kare to zuddha buddhivALo thaI zake nahIM, paraMtu zAstrAnusArI yuktithI paribhAvana kare to ja zuddha buddhivALo thaI zake ane zAstrayuktithI paribhAvana karavA yatna karato hoya to paNa jJAnAvaraNIyakarmano kSayopazama atimaMda hoya to zuddhabuddhi na thaI zake, te batAvavA mATe prAyaH zabda mUkela ahIM zuddha buddhi eTale zAstrane yogya evI nirmaLa buddhi grahaNa karavAnI che ane zuddha buddhi thayA pachI jo zAstra bhaNe to te samyagU pariNamana pAmI zake che. gAthA-17 mAM batAvyA pramANe zAstrane yogya evI zuddha buddhi thavAne kAraNe jIvamAM tattva-atattvanA vibhAga karavAmAM madhyasthatA Ave che ane tattvanI arthitA Ave che. A rIte zuddha buddhino yoga thAya, madhyasthatA Ave ane arthitA pragaTe to jIva niyama tattvavizeSane jANI zake che, anyathA nahIM. ethI karIne zuddha buddhinI prApti mATe A graMthamAM yatna karavo joIe.ll1-17/18 For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana avataraNikA : gAthA 17-18mAM kahyuM ke zuddha buddhithI madhyasthatA ane arthitA Ave che ane tene kA2Ne tattvavizeSa prApta thAya che. tethI te zuddha buddhine khIlavavA zuM karavuM joIe te batAvatAM kahe che 7 adhikAraviMzikA guNagurusevA sammaM viNao tesiM tadatthakaraNaM ca / sAhUNamaNAhANa ya sattaNurUvaM niogeNaM // 19 // guNagurusevA samyagvinayasteSAM tadarthakaraNaM ca 1 sAdhUnAmanAthAnAM ca zaktyanurUpaM niyogena ||o|| 1 3 bhavvassa caramapariyaTTavattiNo pAyaNaM paraM eyaM / eso vi ya lakkhijjai bhavavirahaphalo imeNaM tu // 20 // bhavyasya caramaparivartavartinaH prAyaNaM parametat 1 eSopi ca lakSyate bhavavirahaphalonena tu 112011 anvayArtha : www muLabhurusevA guNathI adhikanI sevA samAM viLage temi teono =guNathI adhikano samyag vinaya tattvanAM = ane teonuM = guNathI adhikanuM kRtya karavuM sAhUmaLAhALa ya sAdhu ane anAthonuM sattava nioLeLa niyogathI zaktine anurUpa (kRtya karavuM) theM A = gAthA-19mAM batAvela kRtya malbamsa ramariyadhruvattino caramapudgalaparAvartavartI bhavya jIvanuM pAyAM paraM (sadbuddhinuM) parama pAcana che mavavirahaLato so vi ya ane bhavirahaphaLavALuM A = caramapudgalaparAvarta paNa rUmeLa tu viSNa[pha AnA vaDe ja = gAthA-19mAM batAvela kRtyo vaDe ja jaNAya che. gAthArtha : guNathI adhikanI sevA, guNathI adhikano samyag vinaya ane guNathI adhikanuM kRtya karavuM, sAdhu ane anAthonuM niyogathI zaktine anurUpa kRtya karavuM e For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 adhikAraviMzikA - viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 18 caramapudgalaparAvartavartI bhavya jIvanI sadbuddhinuM 52ma pAcana che ane bhavirahaphaLavALuM evuM caramapudgalaparAvarta paNa A kRtyo vaDe ja jaNAya che. bhAvArtha: ahIM sAdhu ane anAtha be batAvyA, tyAM upalakSaNathI bIjA paNa jIvo grahaNa karavAnA che ane teo mATe zaktine anurUpa ucita kartavyo karavAnAM che. gAthA-19mAM batAvela kRtyo karavAthI jIvamAM vartatI zuddha buddhi khIle che ane tevo jIva gAthA-17mAM batAvyuM te pramANe tantrayuktithI zAstronuM paribhAvana kare to tene kramasa2 madhyasthatA ane arthitA guNa pragaTe ane tenAthI tene tattvanI prApti thAya. tethI hitArthIe jema A graMthamAM prayatna karavo joIe tema gAthA-19mAM batAvela kRtyomAM paNa prayatna karavo joIe. A kRtyo dvArA ja jIvavartI bhavavirahaphaLavALuM caramAvarta jaNAya che, arthAt jenAmAM AvAM kRtyo hoya te niyamA caramAvartamAM hoya te nakkI thaI zake che, paraMtu caramAvartamAM rahela badhA jIvo A kRtyo karatA ja hoya tevI vyApti nathI. A prakArano bhAva jaNAya che, vizeSa bahuzruta vicAre.II1-19/20|| / / iti prathamA adhikAraviMzikA samAptA // 1 // For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D anAdiviMzikA 0. // 3G//dr9@I tirA // AvataraNikA : loka anAdi che ane AtmA pote paNa anAdi che ema nakkI thAya to ja paralokamAM potAnA hita arthe dharmanI AvazyakatA nakkI thAya. tethI sau prathama anAdimAna loka ane loka aMtarvartI anAdimAna padArthonuM svarUpa zAstra ane yuktithI batAvavA arthe A anAdivizikA karelI che. tyAM prathama lokanuM svarUpa batAvatAM kahe paMcatthikAyamaio aNAimaM vaTTae imo logo / na paramapurisAikao pamANamitthaM ca vayaNaM tu // 1 // paJcAstikAyamayako'nAdimAnvartateyaM lokaH / na paramapuruSAdikRtaH pramANamatra ca vacanaM tu // 1 // anvayArtha : paMcanjioyamo paMcAstikAyamayamonono saUIE vaTTI A loka anAdi varte che (paraMtu) paramapurisaphikra paramapuruSa Adi vaDe karAyelo nathI rahyuM ane ahIM loka anAdi che e viSayamAM vayaur tu paHIJIvacana ja pramANa che. gAthArtha : paMcAstikAyamaya A loka anAdi varte che, paraMtu paramapuruSa Adi vaDe karAyelo nathI; ane loka anAdi che e viSayamAM vacana ja pramANa che. bhAvArtha : je lokamAM ApaNe anAdikALathI chIe ane anaMta kALa rahevAnA chIe te paMcAstikAya loka anAdikALathI che. anAdikALathI hovAne kAraNe teno kartA koI nathI. Ama chatAM, jagatamAM "A jagata koIthI banAvAyeluM che" evuM mAnanAra paNa mata che ane te banAvanAra koNa che te samajAvatAM teo kahe che ke, A jagata paramapuruSa arthAt IzvarathI sarjAyela che. lokane paramapuruSAdikRta mAnanArA AvA matonA nirAkaraNArthe ja A gAthAmAM kahyuM che ke, loka paramapuruSAdikRta nathI. For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 0 anAdiviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana A loka anAdino kema che tene batAvanArI yukti svayaM graMthakAra AgaLa batAvavAnA che, to paNa ahIM eTaluM kahyuM ke "loka paMcAstikAyamaya che ane anAdi che" ema svIkAravAmAM sarvajJanuM vacana ja pramANa che. teno bhAva e che ke je padArtha atIndriya hoya che tene chadmastha joI zakato nathI, ane tethI ja chabace to atIndriya padArthanI vicAraNA karatI vakhate atIndriya padArthane jonArA sarvajJanA vacana upara vizvAsa rAkhIne, temanAM vacano yuktithI ghaTe che ke nahIM tenI ja vicAraNA karavAnI hoya che, ane daSTa evA lokanuM paNa anAdipaNuM to atIndriya ja che tethI, chabasthane jo tenI vicAraNA karavI hoya to pahelAM sarvajJa lokane paMcAstikAyamaya, anAdi kahela che; te vacanane pramANarUpa svIkAravuM paDe, ane tyArapachI temAM potAnI buddhi pramANe yuktio lagADe to ja tene samajAya ke lokane anAdi mAnavAmAM koI bAdha Avato nathI ane vartamAnanI daSTavyavasthA paNa tema mAnavAthI ja vadhu saMgata thAya che. A rIte ja chadmastha atIndriya padArthanI vicAraNA karI zake. tethI ja ahIM kahyuM ke "A viSayamAM vacana ja pramANa che.''Jra-15 avataraNikA - prathama zlokamAM anAdimAna lokane batAvyo, have lokanA aMgabhUta je pAMca astikAya che tenAM lakSaNo batAvatAM kahe che dhammAdhammAgAsA gaiThiiavagAhalakkhaNA ee / jIvA uvaogajuyA muttA puNa puggalA NeyA // 2 // dharmAdharmAkAzA gatisthityavagAhalakSaNA ete / jIvA upayogayutA mUrtAH punaH pudgalA jJeyAH // 2 // anvayArtha - UM vivAhitnagghAghamAsA A gati, sthiti, avakAza lakSaNavALA dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza, navA vonuyA upayogayukta jIvo puchI vaLI muttA putnI mUrta evAM pugalo joyA jANavAM. chepahelI gAthAmAM kahela ke loka paMcAstikAyamaya che, te kathanathI buddhimAM upasthita evA paMcAstikAyane parAmarza karavAthuM "U" zabda mUkelo che. For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativizikA zabdazaH vivecana 21 gAthArtha : A gati, sthiti, avakAza lakSaNavALA dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza; ane upayogayukta jIvo, vaLI mUrta evAM pudgalo jANavAM. 7 anAdiviMzikA jI bhAvArtha: jIva ke ajIvane gatimAM sahAya karavAnA guNavALo dharmAstikAya che, jIva ke ajIvane sthitimAM sahAya karanAra adharmAstikAya che, avagAhanA ApavAnA svabhAvavALuM AkAzAstikAya che, upayoga lakSaNayukta jIva che ane pudgalAstikAya varNAdiyukta mUrtasvabhAvavALuM che. ahIM prazna thAya ke dharmAstikAyAdine mAnavAnI jarUra zI che? dharmAstikAyAdi atIndriya padArthoche. A atIndriya padArthone atIndriyajJAnane dhAraNa karanAra sarvajJanA vacanathI ja mAnavAnA che. sarvajJa paMcAstikAyakarUpa loka kahyo che mATe ApaNe mAnavo joIe, ane A vacananA AdhAre jo yuktinI vicAraNA karIe to kahI zakAya ke, jIva ane pudgala to pratyakSa che ja, ane emanI gati-sthiti ane avagAhanArUpa kArya paNa pratyakSa dekhAya che. A kAryanA kAraNa tarIke koi vastu mAnavI jarUrI che, tethI ja mAnI zakAya ke jIva ke ajIvane gatimAM sahAyaka dharmAstikAya che, jIva ke ajIvane ke sthitimAM sahAyaka adharmAstikAya che ane temane avagAhanA ApanAra AkAzAstikAya che. AkAza dravya eka che chatAM pradezathI anaMta che ane kevaLI te AkAzane pUrNa jue che, chatAM aMta jotA nathI; kema ke AkAzano aMta mAnIe to tyArapachI AkAzano abhAva che tema mAnavuM paDe, ane abhAva zazazRMga jevo padArtha nathI paNa koika dravyano ja abhAvAtmaka paryAya che. ane te rIte AkAzano aMta mAnIe to AkAzanA abhAvanA AdhArabhUta evA koi anya dravyanI kalpanA karavI paDe. tethI AkAza, pradezathI anaMta hovA chatAM teno aMta nathI, jema kALano aMta nathI. dharmAstikAya ane adharmAstikAya e be, eka eka dravya che ane teno aMta Ave che. tyArapachI te baMneno je abhAva prApta thAya che te AkAzano paryAya che. have jo dharmAstikAya ane adharmAstikAya na hoya to, jIva ane pudgala anaMta hovA chatAM anaMta AkAzamAM e rIte prasarI jAya ke jIvane pudgalanI prApti thai zake nahIM, ane pudgalane jIvanI prApti thai zake nahIM. kema ke pudgala ane jIvanI saMkhyA karatAM AkAzanuM kSetra ghaNuM moTuM che. dharmAstikAya gatimAM sahAyaka dravya che ane lokanA cheDe For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 0 anAdiviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana teno aMta Ave che. tethI ja tyArapachI jIva ane pudgala gati karI zakatAM nathI ane eTale ja lokakRta parimita kSetramAM ja jIva ane pudgala rahe che ane tethI ja dareka jIvane zarIrAdi pudgalonI prApti thaI zake che. AvuM mAnIe to ja daSTavyavasthA saMgata thAya. A dharmAstikAya ane adharmAstikAyane dravyarUpe svIkAravAnI yukti che. Ama chatAM, indriyathI agocara evA dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzano svIkAra karavo ane tenI avagAhanA kevI mAnavI, te bhagavAnanA vacana pramANathI ja mAnya che, paraMtu bhagavAnanA vacananirapekSa yuktimAtrathI nahIM. ra-zA avataraNikA - lokaaMtarvartI pAMca astikAya anAdi-anaMta che te batAvavA sAthe, tenuM vizeSa svarUpa batAvatAM kahe che ee aNAinihaNA tahA tahA niyasahAvao navaraM / vaTuMti kajjakAraNabhAveNa bhave Na parasarUve // 3 // ete anAdinidhanAstathA tathA nijasvabhAvataH kevalam / vartante kAryakAraNabhAvena bhavet na parasvarUpe // 3 / / Na vi ya abhAvo jAyai tassattAe ya niyama( vigama )virhaao| evamaNAI ee tahA tahA pariNaisahAvA // 4 // nApi cAbhAvo jAyate tatsattAyAzca niyamavirahAt / evamanAdaya ete tathA tathA pariNatisvabhAvAH // 4 // anvayArtha maUnida anAdi-anaMta evA paU A = paMcAstikAya (bIjA zlokamAM batAvela pAMce padArtho) tahIM tahIM te te prakAre niyasadIvo potAnA svabhAvathI navara kevala sannAraVTmAve vaati kAryakAraNabhAvarUpe varte che, (paraMtu) parasarUve bhave na parasvarUpe thatA nathI , ane 1 vi mAvo nAyaDu (temano) abhAva paNa thato nathI, tasattA niyama (virAma) virAmo kAraNa ke temanI sattAnA ja vigamano viraha che. vamaUTTU A rIte = abhAva thato nathI e rIte, anAdi evA A = pAMce padArtho tahIM tahI pariphAvA te te prakAre pariNati svabhAvavALA che. For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana * ahIM gAthA-4mAM niyama ne sthAne vima zabda bhAse che, te pramANe artha karela che, pATha maLyo nathI. 'ya' 'vAra' arthaka che. i anAdiviMzikA jI gAthArtha : bIjI gAthAmAM batAvela pAMce padArtho anAdi-anidhana (anaMta) che ane te te prakAre potAnA svabhAvamAM kevala kAryakAraNabhAvathI varte che paraMtu parasvarUpe thatA nathI, ane temano abhAva paNa thato nathI; kAraNa ke temanI sattAnA ja vigamano viraha che. e rIte anAdi evA A pAMce padArtho te te prakAre pariNati svabhAvavALA che. bhAvArtha : bIjI gAthAmAM batAvelA "dharmAstikAyAdi pAMce padArtho anAdi-anaMta che.' ema kahevAthI te padArtho zAzvata che eTalI ja prApti thaI, paraMtu teonI avasthAntaranI prApti thAya che ke nahIM? teno nirNaya anAdi-anaMta kahevAthI thato nathI. tethI A gAthAmAM kahe che ke dareka padArtha potAnA svabhAvathI ja kAryakAraNabhAvarUpe varte che, arthAt te dareka dravya potAnAmAM thatA paryAyo pratye kAraNa che ane te te kSaNamAM thato paryAya kArya che. temaja dareka dravya, anya dravya pratye paNa yathAyogya paraspara nimittakAraNarUpe potAnA svabhAvathI varte che tyAre, anya dravyamAM thatA kArya pratye te dravya potAnA svabhAvathI ja nimittakAraNarUpe bane che. AnAthI e prApta thayuM ke potAnAmAM thatA paryAyo pratye dravya upAdAnakAraNa che ane anya dravyamAM thatA kArya pratye yathAyogya nimittabhAvarUpe kAraNa che; ane anya dravya pratye nimittakAraNa hovA chatAM paNa koi dravya potAnuM svarUpa choDIne pararUpe thatuM nathI, arthAt jIva pudgala banato nathI ane pudgala kyAre paNa jIva banatuM nathI. A rIte sarva dravyamAM jANavuM. vaLI te sarva dravyano abhAva kayAreya thato nathI, kAraNa ke dravyanA paryAyo parivartana thayA kare che to paNa te dravyanI sattAno kyAre paNa nAza thato nathI; ane e rIte eTale ke nijasvabhAvathI kAryakAraNabhAvarUpe varte che, pararUpe thatA nathI ane teono abhAva thato nathI. e rIte, A pAMce padArtha te te prakAranA pariNati svabhAvavALA chatAM anAdi che, paraMtu pariNAmAMtarane pAmyA vagaranA anAdi nathI.IIra 3/4|| For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativiMzikA zabdazaH vivecana itto u AimattaM tahAsahAvattakappaNAe vi I esimajuttaM puvvi abhAvao bhAviyavvamiNaM // 5 // 1 itazcAdimatvaM eSAmayuktaM 11411 7 anAdiviMzikA jI tathAsvabhAvatvakalpanayApi pUrvamabhAvato bhAvayitavyamidam anvayArtha : rUtto 3 zloka-3 ane 4mAM siddha karyuM ke A pAMce padArtho svamAM kAryakAraNarUpe varte che, 52rUpe thatA nathI ane emano abhAva paNa thato nathI; AthI karIne ja taddAmahAvattAppaLA vi A pAMce padArthomAM pahelAM na hovAnA ane pAchaLathI thavAnA svabhAvanI kalpanA vaDe paNa sim AmanuM= paMcAstikAyanuM AmAM anutta AdimAnapaNuM (mAnavuM) yukta nathI. (kema ke) pubni amAvo pUrvamAM (temano) abhAva hovAthI. (ane abhAvamAMthI A padArtho thai zake nahIM.) mAviyadhvamimAM A bhAvana karavuM joie. 24 * tahAsahAvattAppaLANu vi mAM 'vi' thI e kahevuM che ke tevA svabhAvanI kalpanA na karo to paMcAstikAyanuM AdimAnapaNuM yukta nathI ja, paNa tevA svabhAvanI kalpanA karo to paNa AdimAnapaNuM yukta nathI. gAthArtha H zloka-3 ane 4 mAM siddha karyuM ke A pAMce padArtho svamAM kAryakAraNarUpe varte che, pararUpe thatA nathI, ane emano abhAva paNa nathI; AthI karIne ja A pAMce padArthomAM pahelAM na hovAnA ane pAchaLathI thavAnA svabhAvanI kalpanA vaDe paNa paMcAstikAyanuM AdimAnapaNuM mAnavuM yukta nathI, kAraNa ke pUrvamAM temano abhAva hato.(ane abhAvamAMthI A padArtho thai zake nahIM.) A bhAvana karavuM joie. bhAvArtha:cothI gAthAnA uttarArdhamAM kahyuM ke anAdi evA A pAMce padArtho te te prakAranA pariNati svabhAvavALA che, ethI karIne ja athavA gAthA-3 ane 4 mAM siddha karyuM ke A pAMce padArtho svamAM kAryakAraNarUpe varte che, pararUpe thatA nathI ane emano abhAva paNa thato nathI, ethI karIne ja "A pAMce padArthono tevo ja svabhAva che ke pahelAM teo na hoya ane pachI teo thAya che'' AvA svabhAvanI kalpanA karIne paNa A pAMce For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 vizativizikA zabdazaH vivecana anAdiviMzikA / padArthonuM AdimAnapaNuM svIkAravuM yukta nathI. kema ke AvI kalpanA karIe to pUrvamAM padArthono abhAva svIkAravo paDe ane abhAvamAMthI to A padArtho utpanna ja nA thaI zake. mATe AvI kalpanA vaDe paNa paMcAstikAyane AdimAna svIkArI zakAya nahIM. A bhAvana karavuM joIe ema kahIne graMthakArane kahevuM che ke-"pAMce dravyone AdimAna svIkArI zakAya nahIM"--e bhAvana karavuM joIe. A prakAranA bhAvanathI A badhA padArtho anAdi che te nirNaya sthira thAya che, ane tevo nirNaya sthira thavAthI ja pote paNa anAdi che evuM nakkI thAya che, ane pote anAdi che mATe potAnA pAralaukika hita mATe prayatna karavo joIe e prakAranI buddhi utpanna thAya.IIra-pA avataraNikA : bIjI gAthAmAM lokavartI pAMce padArthonuM lakSaNa batAvyuM, tyAra pachI trIjI ane cothI gAthAmAM te kevA svarUpavALA che te batAvyuM ane pAMcamI gAthAmAM A pAMce padArtho AdimAna svIkAravA yukta nathI te batAvyuM, ane tenI ja puSTI karavA mATe A gAthAmAM batAve che ke te pAMce padArtho paramapuruSathI karAyelA paNa nathI ane AdimAna paNa nathI. no paramapurisapahavA paoyaNAbhAvao dalAbhAvA / tattassahAvayAe tassa va tesiM aNAittaM // 6 // no paramapuruSaprabhavAH prayojanAbhAvato dalAbhAvAt / tattatsvabhAvatAyAM tasyeva teSAmanAditvam // 6 // anvayArtha: poyaUITmAMva prayojanano abhAva hovAthI (ane) ratnAmavA daLano=upAdAnakAraNano, abhAva hovAthI no paramapurisaparaMvA (paMcAstikAya) paramapuruSa vaDe utpanna karAyelo nathI, paraMtu) tattarUhIvayAte te svabhAvathI taH ve tenI jema lokanI jema telaM phitta teonuM paMcAstikAyanuM anAdipaNuM che. gAthArtha : prayojanano abhAva hovAthI ane upAdAnakAraNano abhAva hovAthI pAMca astikAyo paramapuruSa vaDe utpanna karAyelA nathI, paraMtu te te svabhAvathI lokanI jema pAMca astikAyo paNa anAdi che. For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 anAdivizikA I viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 26 * ahIM 'tassa va=lokanI jema' e zabda dvArA ema kahevuM che ke pahelI gAthAmAM je rIte lokane anAdimAna batAvyo tenI jema lokavartI pAMce padArtho anAdimAna che. 'tassa' zabdathI koI Izvarano parAmarza karavAno prayatna kare, paraMtu te sAtamI gAthAnA kathana sAthe saMgata thatuM nathI. tethI pahelI gAthAmAM sarvajJanA vacanathI lokane anAdirUpe sthApana karyo, te lokanA dRSTAMtathI lokaaMtarvartI pAMce padArtho lokanI jema anAdi che te batAvavA mATe ja 'tassa va'no prayoga che. bhAvArtha : koi paNa kArya karavA pAchaLa kartAnuM koi prayojana hoya tyAre ja kartA te kArya kare che. dharmAstikAyAdi pAMce padArthonuM nirmANa karavA mATe paNa paramapuruSane koi prayojana hoya to paramapuruSe dharmAstikAyAdi pAMce padArthonuM nirmANa karyuM che evuM mAnI zakAya. paraMtu dharmAstikAyAdi pAMce padArthonuM nirmANa karavA paramapuruSane koI prayojana nathI, kema ke paramapuruSa vItarAga che tethI tene bAhya jagatanA nirmANanuM prayojana hoi zake nahIM. mATe paramapuruSe paMcAstikAyanuM nirmANa karyuM che evuM mAnI zakAya nahIM. ane jo paramapuruSane prayojana che ema '"tuSyato surkhananyAyena'' svIkArI laie to paNa jema ghaTAdi dareka kArya mATI Adi upAdAna kAraNamAMthI ja bane che, tema dharmAstikAyAdinuM nirmANa karavA mATe paNa upAdAnakAraNarUpa daLa joie, ane paramapuruSathI A jagata karAyela svIkArIe to pahelAM zUnya hatuM tema mAnavuM paDe ane tema mAnIe to daLanuM astitva pahelAM nahotuM tema mAnavuM paDe, ane upAdAna kAraNa vagara kArya thai zake nahIM tethI paNa dharmAstikAyAdi pAMce padArtho paramapuruSathI karAyela che evuM mAnI zakAya nahIM. paramapuruSathI karAyA nathI to pachI dharmAstikAyAdi kevA che te batAvavA mATe gAthAnA uttarArdhamAM kahe che ke, lokanI jema dharmAstikAyAdi pAMce padArtho paNa te te svabhAvathI anAdi che. pahelI gAthAmAM batAvyuM hatuM ke vacananA pramANathI A loka anAdi che, tethI tenA daSTAMta dvArA have batAve che ke tenI jema te te svabhAvapaNAthI dharmAstikAyAdi pAMce padArtho paNa anAdi che, arthAt jIva caitanya svarUpe ane te te rUpe pariNamana pAmavAnA svabhAvarUpe anAdi che, pudgala paNa jaDa svarUpe ane te te rUpe pariNamana pAmavAnA svabhAvarUpe anAdi che ane te rIte AkAzAdi dravyo paNa anAdi jANavAM.2-6|| For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana anAdiviMzikA ! avataraNikA : chaThThI gAthAmAM tasava'thI kahyuM ke lokanI jema dharmAstikAya paNa anAdi che, tyAM koIne zaMkA thAya ke daSTAMta tarIke tame lokane anAdi kahyo, ane tenI jema dharmAstikAyAdi anAdi che tema batAvyuM, paraMtu loka ja haju anAdi siddha thayo nathI to enI jema bIjAne kevI rIte anAdi manAya? AvI zaMkA pote ja ubhAvana karI samAdhAna karatAM kahe che na sadeva ya'ssa bhAvo ko iha heU? tahAsahAvattaM / haMtAbhAvagayamiNaM ko doso tassahAvattaM // 7 // na sadaiva cAsya bhAvaH ka iha hetustathAsvabhAvatvam / hantAbhAvagatamidaM ko doSastatsvabhAvatvam // 7 // anvayArtha : ya ane pUrvapakSI kahe ke, deva asara mAvo sadA ja Ano-lokano bhAva nathI. (tene graMthakAra pUche ke, je de? AmAM zuM hetu che?="sadA ja lokano bhAva nathI." evuM kahevAmAM zuM kAraNa che? (to pUrvapakSI kAraNa batAvatAM javAba Ape che ke) tahAsavitta tathAsvabhAvapaNuM (ahIM hetu che ) ( to graMthakAra kahe ke, movAthamiur tasahIvatta abhAvagata A tasvabhAvapaNuM thAo (emAM) ho toso doSa che? arthAt "lokano sadA abhAva nathI" evuM tathAsvabhAvapaNuM mAnavAmAM zuM doSa che? arthAt koI doSa nathI. eka daMta komaLa AmaMtraNamAM vaparAyela che. gAthArtha : ane pUrvapakSI kahe ke - sadA ja lokano bhAva nathI." tene graMthakAra pUche ke - "emAM zuM hetu che?" to pUrvapakSI javAba Ape ke - tathAsvabhAvavaM ahIM hetu che." to graMthakAra kahe ke - A tasvabhAvatva abhAvagata thAo evuM kahevAmAM zuM doSa che?" arthAt lokano sadA abhAva nathI e prakAre A tathAsvabhAvatva che ema mAnavAmAM zuM doSa che? arthAt koI doSa nathI. For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAdiviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana bhAvArtha : ghaNA lokonuM evuM mAnavuM che ke A loka sadA raheto nathI, kema ke teno tevo svabhAva che ke te sadA na rahe. to graMthakAra kahe che ke A lokano tevo svabhAva che ke te zAzvatakALa rahe che, tema mAnavAmAM paNa zuM doSa che? arthAt koI doSa nathI. tethI "lokano sadA bhAva nathI" evI mAnyatAnuM sthApana tathAsvabhAvatva hetuthI thaI zake nahIM. 2-7 avataraNikA - sAtamI gAthAmAM "lokano sadA bhAva nathI" tevuM sthApana karavA mATe pUrvapakSIe prayatna karyo ane temAM hetu tathAsvabhAvatva Apyo, paraMtu te rIte to tathAsvabhAvatvane abhAvagata svIkArIne "lokano sadA abhAva nathI" tenI paNa siddhi thaI zake. tethI pUrvapakSI "lokano sadA bhAva nathI" evI potAnI mAnyatAnuM sthApana karavA bIjI yukti batAve che, ane graMthakAra tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che so bhAva'bhAvakAraNasahAva bhayavaM havijja neyaM pi / savvAhilasiyasiddhIo annahA bhattimattaM tu // 8 // sa . bhAvAbhAvakAraNasvabhAvo bhagavAnbhavennautadapi / sarvAbhilaSitasiddhayonyathA bhaktimAtraM tu // 8 // anvayArtha : no mAvaDamAvavaIRUAsarAva mayavaMvinga "te bhAvaabhAvanuM kAraNa che svabhAva jene evA bhagavAna thAo." savvAhitnasiyaso neyaM pi (bhagavAnane) sarva abhilaSitanI siddhi hovAthI A vAta paNa yukta nathI. atraNa mattimajaM tu AvuM na mAno to vaLI (te bhagavAnanI bhakti) bhaktimAtra thaze. gAthArtha - te bhAva-abhAvanuM kAraNa che svabhAva jene evA bhagavAna thAo" A vAta paNa yukta nathI, kAraNa ke bhagavAnane sarva abhilaSitanI siddhi che. AvuM na mAno to vaLI te bhagavAnanI bhakti bhaktimAtra thaze. For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 viMzativizikA zabdazaH vivecana C anAdiviMzikA ! bhAvArtha : "lokano sadA bhAva nathI" evI mAnyatAnuM sthApana karavA ahIM pUrvapakSI kahe ke loka anAdino nathI, paraMtu je bhagavAnanI ApaNe upAsanA karIe chIe te bhagavAna ja lokanA bhAva-abhAvanuM kAraNa che. tethI bhagavAnamAM lokane utpanna karavAno ane lokane nAza karavAno svabhAva che. jayAre bhagavAna lokane utpanna kare tyAre loka astitvane pAme che ane jyAre vinAza kare tyAre lokano abhAva prApta thAya che. , pUrvapakSInI AvI mAnyatAnA nirAkaraNarUpe graMthakAra kahe che ke, IzvaranI sarve icchAo pUrNa thaI che, tethI temane have koi icchA ja nathI ke jethI lokane utpanna kare ke nAza kare. arthAt sarva abhilapitanI siddhi hovAne kAraNe bhagavAnamAM lokane utpanna karavAno ane lokane nAza karavAno svabhAva mAnavo ucita nathI. A ja vAtanI puSTi karatAM uttarArdhamAM graMthakAra kahe che ke, bhagavAnane badhA abhilaSitanI siddhi thaI che ema na mAno to temanI bhakti phaLa vagaranI thaze, arthAt temanI bhakti mAtra nAmathI thaze paNa vAstavika rIte te bhaktine pAtra nahIM rahe. kema ke bhaktipAtra to pUrNapuruSa ja hoya che ane pUrNapuruSa tene ja kahevAya jeNe badhuM ja prApta karI lIdhuM hoya che, badhuM ja sAdhI lIdhuM hoya che; ane tethI ja have tene kAMI karavAnuM rahetuM nathI. jene hajuM kAMIka karavAnuM bAkI hoya tene pUrNapuruSa kahevAya ja nahIM. jo bhagavAnane hajI saMsArI jIvonI jema abhilASAo che ane tethI jyAre tene abhilASA thAya che tyAre jagatane utpanna kare che ane IcchA thAya tyAre jagatano nAza kare che, to sAmAnya loko jevo ja bhagavAnano svabhAva thAya, paraMtu te pUrNapuruSa nA kahevAya. tethI bhagavAnamAM ja lokane utpanna karavAno ane lokane nAza karavAno svabhAva che ema mAnavAthI, bhagavAna bhaktine pAtra nathI rahetA. chatAM emanI bhakti karavAmAM Ave to te pUrNapuruSanI bhakti nathI, paNa ANe bhagavAnanI bhakti karI eTaluM kahevAmAtrarUpa te bhakti che. AnAthI e phalita thayuM ke chaThThI gAthAmAM je kahela ke lokanI jema dharmAstikAyAdi pAMce padArtho paNa anAdi che te ja vAta yukta che. kema ke vacananA pramANathI loka anAdi che e vAta pahelI gAthAmAM sthApana karelI ane tenA ja daSTAMtathI dharmAstikAyAdi pAMce padArtho anAdi che ema sthApana karyuM, ane paramapuruSa lokanI utpatti ane vinAzamAM kAraNa thaI zake nahIM, e vAta prastuta gAthAmAM sthApana karI, tethI lokanI jema dharmAstikAyAdi pAMce padArtho anAdi che ema nakkI thAya.ra-8 For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i anAdiviMzikA jI avataraNikA : ahIM pUrvapakSI kahe ke bhagavAnane sarva abhilaSitanI siddhi thai gai che mATe teo kaMi karatA nathI, to tame temanI bhakti kema karo cho? tethI kahe che... viMzativizikA zabdazaH vivecana dhammAdhammanimittaM navaramihaM haMta hoi eso vi / iharA u thayakkosAi savvameyammi vihalaM tu // 9 // dharmAdharmanimittaM kevalamiha hanta bhavati eSopi itarathA tu stavAkrozAdi sarvametasminviphalaM tu // 9 // anvayArtha : rUduM ahIMyAM=A jagatamAM so vi A paNa=bhagavAna paNa navaram dhammAdhammanimitte daMta kevaLa dharmadharmanuM nimitta thAya che. 3 vaLI rU| AvuM na mAno to --iA viSayaka=bhagavAna viSayaka thayosA'stava-AkrozAdisatvam vinaM tu horU sarva viphaLa ja thAya. gAthArthaH A jagatamAM bhagavAna paNa kevaLa dharmAdharmanuM nimitta che, vaLI AvuM na mAno to bhagavAna viSayaka stava-AkrozAdi sarva viphaLa ja thAya. 30 bhAvArtha: bhagavAnanI stuti karavAthI je dharmanI=puNyanI prApti thAya che ane Akroza karavAthI je adharmanI=pApanI prApti thAya che, temAM bhagavAna nimittamAtra che. bhagavAna kartAbhAve kAMi karatA nathI paraMtu nimittabhAve to kAma kare ja che. tethI ja bhagavAnane nimitta karI potAnAmAM bhagavAnanA jevA guNa prApta thAya tevI icchAthI jeo bhagavAnanI stuti kare che, temane puNyabaMdha thAya che; tathA bhagavAna pratyenA anAdarane kAraNe jeo temanI niMdAkaravArUpa azubha bhAva kare che, temane niyamA pApabaMdha thAya che. mATe guNavikAsanI icchAvALA AtmAo A bhagavAnanI bhakti kare che. AnAthI e phalita thayuM ke bhagavAnanI stuti karanAra ke Akroza karanArane bhagavAna zubha ke azubha phaLa ApatA nathI, paraMtu bhagavAnanuM nimitta karIne jIvo svapariNAmathI ja zubha ke azubha phaLa prApta kare che, tethI bhagavAnane to sarva abhilaSitanI siddhi che ja ane mATe ja e bhaktipAtra che.II2-9|| For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D anAdiviMzikA ! avataraNikA : ahIM pUrvapakSI kahe ke jema tame dharma ane adharmane kAraNarUpe bhagavAnane svIkArIne temanI bhakti karo cho, tema ame paNa bhagavAnane jagatanA kAraNaakAraNarUpe svIkArIne bhakti karIe to zuM doSa? tethI kahe che athavA navamI gAthAmAM kahyuM ke bhagavAna dharma-adharmanuM nimitta che. tethI pUrvapakSI kahe ke bhagavAna stuti karanArane dharmanuM kAraNa che ane niMdA karanArane adharmanuM kAraNa che, tethI ja siddha thAya che ke temane stuti game che ane niMdA gamatI nathI, mATe temane badhA abhilaSitanI siddhi che tema kahI zakAya nahIM na ya tassa vi guNadosA aNAsayanimittabhAvao huMti / tammayaceyaNakappo tahAsahAvo khu so bhayavaM // 10 // na ca tasyApi guNadoSA anAzayanimittabhAvato bhavanti / tanmayacetanakalpastathAsvabhAvaH khalu sa bhagavAn // 10 / / anvayArtha : che ane masinimittaramAvo anAzayanimittabhAva hovAne kAraNe te vi temane paNa=bhagavAnane paNa kuvo na hRti guNadoSo thatA nathI. (ahIM prazna thAya ke to bhagavAna kevA che? te batAvatAM kahe che ke, tamayeyaUviSpotanmayacetanakalpa tahAsadAvo chu to mayurva tathAsvabhAvavALA kharekhara te bhagavAna che. gAthAArtha : anAzayanimittabhAva hovAne kAraNe bhagavAnane paNa guNadoSo thatA nathI. (ahIM prazna thAya ke to bhagavAna kevA che? te batAvatAM kahe che ke, tanmayacetanakalpa tathAsvabhAvavALA kharekhara te bhagavAna che. bhAvArtha : bhagavAnanI stuti karanAra vyaktine dharma ane niMdA karanAra vyaktine adharmanI prApti thAya che. e rIte dharma ke adharmanI prAptimAM bhagavAna nimitta hovA chatAM stuti karanAra vyaktine dharmaprApti karAvavAno ke niMdA karanAra vyaktine adharmaprApti karAvavAno bhagavAnano Azaya nathI hoto. mATe ja bhagavAnane anAzayanimittabhAvavALA kahyA For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 anAdiviMzikA jI viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 32 che, ane tethI ja puNyabaMdha ke pApabaMdharUpa guNa ke doSanI prApti bhagavAnane nathI thatI. AnAthI e phalita thayuM ke bhagavAnanI stuti ke niMdAthI bhagavAna prasanna ke aprasanna thaine phaLa ApatA nathI, paNa stuti ke niMdA karanArane svapariNAmathI ja phaLa maLe che, mATe ja bhagavAna bhaktipAtra che; ane jema stuti ke niMdAnAM phaLa ApavAmAM bhagavAna pravRtta nathI tema lokanA bhAva ke abhAva karavAmAM paNa bhagavAna pravRtta nathI mATe loka anAdi ja mAnavo ucita che. A rIte zlokanA pUrvArdhamAM bhagavAnane anAzayanimittabhAvavALA kahyA. AvuM sAMbhaLIne koine jijJAsA thAya ke bhagavAnanuM svarUpa kevuM haze? AvI jijJAsAne saMtoSavA zlokanA uttarArdhamAM bhagavAnanuM svarUpa batAve che. bhagavAna AtmasvarUpamaya cetanarUpa che. saMsArI jIvo paNa cetanarUpa to che ja paraMtu teo pudgalamaya cetanasvarUpa che, jyAre bhagavAna evA pudgalamaya nathI, paraMtu tanmaya che, arthAt svarUpamaya che. bhagavAna potAnA svarUpamAM ja vartatA hoya che paNa bIjA mATe anAzayanimitta thavAnA svabhAvavALA to che ja, te batAvavA mATe 'tathAsvabhAva' bhagavAna che ema kahyuM che.IIra-10] avataraNikA : ahIM koine zaMkA thAya ke bhagavAna guNavALA che, tethI temanuM nimitta karIne temanI koi bhakti kare to te guNaprAptimAM bhagavAna anAzanimittabhAva thai zake, paraMtu bhagavAna svayaM dharmAdirahita che, tethI ApaNA dharmAdinI prAptimAM te nimittabhAvarUpa kai rIte thai zake? tethI kahe che rayaNAI suharahiyA suhAiheU jaheva jIvANaM / iha dhammAinimittaM eso dhammAirahio vi // 11 // ratnAdayaH sukharahitAH sukhAdihetavo yathaiva jIvAnAm / tathA dharmAdinimittaM eSa dharmAdirahitopi ||o|| anvayArtha : nanhA je prakAre muddAhiyA cArUM sukharahita evAM ratnAdi nIvALuM muddA de va jIvonAM sukhAdinAM kAraNa ja che, taddate prakAre dhammArUtrio vi o dharmAdirahita paNa A=bhagavAna dhammAnimitte dharmAdinA nimitta che. For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 33 gAthArtha : je prakAre sukharahita evAM ratnAdi jIvonAM sukhAdinAM kAraNa ja che, te prakAre dharmAdirahita paNa bhagavAna dharmAdinA nimitta che. 7 anAdiviMzikA 0 bhAvArtha: ciMtAmaNI vagere uttama jAtinAM ratno jaDa hoya che ane tethI ja tenAmAM sukhaduHkha Adi kazuM ja nathI. Ama chatAM, je puNyazALIne AvAM uttama ratnonI prApti thAya che, te jo vidhipUrvaka tenuM ArAdhana kare to tene ratnanA nimitte puNyano udaya thatAM, dhanadhAnya-rAjaya-putra-parivAra Adi aDhaLaka sukhanI prApti thAya che; ane jo koinA gharamAM lakSaNarahita, apazukaniyALa ratno AvI jAya to tenI prApta samRddhi paNa naSTa thai jAya che; A ja rIte bhagavAna paNa svayaM dharma-adharmarahita hovA chatAM nimittabhAve, stuti karanArane ane niMdA karanArane dharma-adharmanuM kAraNa banI zake che. jema jaDa pudgalamAM tamArA puNyane jAgRta karavAnI zakti che, tema bhagavAnamAM paNa nimittabhAve thavAnI zakti che. tethI ja bhagavAna anyanA dharma-adharmamAM nimitta banI zake che.2 11 avataraNikA : A rIte bhaktipAtra bhagavAnanuM svarUpa batAvyA pachI izvarane vyaktithI anAdizuddha mAnatA izvarakatRtvavAdi matanA nirAkaraNArthe kahe che eso aNAimaM ciya suddho ya tao aNAisuddhutti / jutto ya pavAheNaM, na annA suddhayA sammaM // 12 // eponAdimAneva zuddhazca tato nAdizuddha iti yuktazca pravAheNa nAnyathA zuddhatA samyak 118211 anvayArtha : so A=bhagavAna aAma triya muddho ya anAdimAna ja che ane zuddha che to gaLAphasuvrutti nutto ya pavADheLa te kAraNathI, anAdizuddha e pramANe pravAhathI ja ghaTe che, annA anyathA=pravAhanI apekSAe anAdizuddha na mAno ane vyaktinI apekSAe anAdizuddha mAno to, na mundvayA samAM samyag zuddhatA nathI. V-4 For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 anAdivizikA ] viMzativiMzikA zabdazaH vivecana gAthArtha : bhagavAna anAdimAna ja che ane zuddha che evuM mAnIe to te kAraNathI anAdizuddha e pramANe pravAhathI ja ghaTe che, pravAhanI apekSAe anAdizuddha na mAno ane vyaktinI apekSAe anAdimuddha mAno to samyagu zuddhatA nathI. bhAvArtha saMsAramAM saMsArI jIvo jema vyaktithI anAdi che, tema bhagavAna paNa vyaktithI anAdi hovA chatAM vyaktithI anAdizuddha svIkArI zakAya nahIM, kema ke zuddha zabda ja pUrvanI azuddhatA batAve che. azuddha ja prayatnathI zuddha bane che. paraMtu je azuddha ja na hoya te zuddha che tema na kahevAya, paraMtu jevA svarUpavALo hoya tevA svarUpavALo kahI zakAya. tethI bhagavAna anAdi che ane zuddha che tema svIkArIe to pravAhanI apekSAe ja anAdizuddhatA svIkArI zakAya. ane ema na svIkArIe to tenI zuddhatA samyam nathI ema ja mAnavuM paDe. AnAthI e prApta thayuM ke vyaktigata koi anAdizuddha nathI ane koi siddha AtmA prathama nathI, paraMtu jema kALa anAdi che tema siddhAtmAno pravAha paNa prAraMbharahita anAdino che.ll2-1rA avataraNikA : A rIte pravAhathI izvarane anAdizuddha kahIne, karmabaMdha paNa tevo ja che te batAvavA arthe kahe che baMdho vi hu evaM ciya aNAimaM hoi haMta kayago vi / iharA u akayagattaM niccattaM ceva eyassa // 13 // bandhopi khalvevamevamanAdimAnbhavati hanta kRtakopi / itarathA tvakRtakatvaM nityatvaM caivaitasya // 13 / / anvayArtha: vaM A pramANe=pravAhanI apekSAe jema bhagavAna anAdizuddha che e pramANe vaMtho vi Tu baMdha paNa kharekhara yo vi kRtaka hovA chatAM paNa viya mArUbaM do anAdimAna ja thAya che. rU 3 anya prakAre=pravAhanI apekSAe anAdi na mAno to vaLI ya AnuM baMdhanuM a tta niatta veva akRtakapaNuM ane nityapaNuM ja thAya. For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa GanAdivizikA ] viMzativiMzikA zabdazaH vivecana ja "haMta komaLa AmaMtraNamAM che. ja kRtaka = jIva vaDe karAyeluM, akRtaka = koinA vaDe nahi karAyeluM. gAthArtha - pravAhanI apekSAe jema bhagavAna anAdizuddha che, e pramANe baMdha paNa kharekhara kRtaka hovA chatAM paNa anAdimAna ja thAya che; ane pravAhanI apekSAe jo baMdhane anAdi na mAno to vaLI baMdhanuM akRtakapaNuM ane nityapaNuM ja thAya. bhAvArtha : jema bhagavAna pravAhanI apekSAe ja anAdizuddha saMgata che, tema kRtaka evo paNa karmano baMdha pravAhanI apekSAe ja anAdi saMgata che; ane pravAhanI apekSAe anAdi na mAno to baMdhane akRtaka ane nitya svIkAravo paDe, paraMtu kRtaka svIkArI zakAya nahIM; jyAre mokSane mAnanArAM sarvadarzano baMdhane to kRtaka ja mAne che. AnAthI e nakkI thayuM ke janya paNa karmabaMdha pravAhanI apekSAe ja anAdimAna che, anyathA nahIM..ra-13 avataraNikA - pUrvazlokamAM baMdhane pravAhanI apekSAe anAdi siddha karyo, tyAM zaMkA karIne samAdhAna Ape che jaha bhavvattamakayagaM na ya niccaM eva kiM na baMdhovi? / kiriyAphalajogo jaM eso tA na khalu evaM ti // 14 // yathA bhavyatvamakRtakaM na ca nityamevaM kiM na bandhopi / kriyAphalayo go yadee tataH na khalu evamiti // 14 / / anvayArtha : nadaje prakAre maattamayamAM ya nivruva bhavyatva akRtaka che ane nitya ja nathI te prakAre ni vaMthovi? baMdha paNa kema nahIM? (A prakAranI zaMkAnA javAbarUpe kahe che.) = jiriyAno so je kAraNathI kriyA ane phaLano yoga che jene evo For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 anAdiviMzikA - viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 36 A=baMdha che, tA te kAraNathI na hatu vaM (baMdha) A prakArano=bhavyatva jevo nathI. tti pAdapUrti mATe che. gAthAArtha H je prakAre bhavyatva akRtaka che ane nitya ja nathI, te prakAre baMdha paNa kema nahIM? (A prakAranI zaMkAnA javAbarUpe kahe che.) je kAraNathI kriyA ane phaLano yoga che jene evo baMdha che, te kAraNathI baMdha bhavyatva jevo nathI. bhAvArtha : ahIM RiriyAtanoo e baMdhanuM vizeSaNa hovA chatAM e hetu arthaka vizeSaNa che. baMdhane kriyAno ane phaLano joga che ema kahyuM, teno bhAva e che ke jIvanI kriyAthI karma baMdhAya che, tethI baMdha pratye kriyAno yoga che. baMdhAyeluM karma phaLa Ape che ane vinAza thAya che, tethI phaLanI sAthe baMdhano yoga che. kriyA ane phaLanI sAthe yoga hovAne kAraNe ja baMdha kriyAthI utpanna thAya che ane phaLa ApIne vinAza thAya che ema siddha thAya che. tethI bhavyatvanA jevo anAdi-sAMta baMdha svIkArI zakAya nahIM, paraMtu tene janya ane pravAhathI ja anAdi svIkAravo paDe. ahIM vizeSa e che ke bhavyatva e jIvano pAriNAmika bhAva che. tethI jIvanI jema bhavyatva paNa anAdi che. Ama chatAM, te bhavyatva mokSamAM javAnI yogyatArUpa che, tethI mokSarUpa kArya thAya che tyAre bhavyatva nAza thAya che. AthI bhavyatva anAdisAMta che, jyAre baMdha bhavyatva jevo nathI. jIva anAdithI saMsAramAM che tethI anAdi kALathI kriyAdvArA karmano baMdha che ane baMdhAyelA karmanA phaLane bhogave che. tethI te te baMdhAyeluM karma baMdhAtI vakhate astitvamAM Ave che ane phaLa ApIne vinAza thAya che. Ama chatAM pravAharUpe baMdha anAdi che, tethI pravAhanI apekSAe baMdha anAdi che. je bhavya jIva mokSamAM jAya teno baMdha aTakI jAya, tethI bhavya jIvanI apekSAe baMdha anAdi-sAMta che ane abhavya jIva sadA saMsAramAM rahevAno che, tethI teno karmabaMdha anAdi-anaMta che.2-14 avataraNikA : pUrvamAM baMdha bhavyatva jevo nathI te siddha karyuM, have bhavyatva ane mokSa kevo che te batAvavA kahe che For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana anAdiviMzikA / bhavvattaM puNamakayagamaNiccamo ceva tahasahAvAo / jaha kayago vi hu mukkho nicco vi ya bhAvavaicittaM // 15 // bhavyatvaM punarakRtakamanityaM caiva tatsvabhAvAt / yathA kRtakopi khalu mokSo nityopi ca bhAvavaicitryam / / 15 / / avArtha - nada vayano vidu mukvo nicco vi ya kharekhara jema mokSa kRtaka paNa che ane nitya paNa che, puutema vaLItaraMsadAvAgo tathAsvabhAvathI bhavratta majyamAdhyamo veva akRtaka paNa bhavyatva anitya ja che. (tyAM prazna thAya che AvuM kema che? tethI kahe che ke, bhAvavatta bhAvonuM vaicitrya che. gAthArtha : kharekhara jema mokSa kRtaka paNa che ane nitya paNa che, tema vaLI tathAsvabhAvathI akRtaka paNa bhavyatva anitya ja che. (tyAM prazna thAya che, AvuM kema che? tethI kahe che ke, bhAvonuM vaicitrya che. bhAvArtha : bhavyatva akRtaka che tethI sAmAnya rIte ema bhAse ke jema AkAza, jIva, pudgala A badhA padArtho koinA vaDe karAyelA nathI, tethI anAdi che ane nitya paNa che; tenI jema bhavyatva paNa nitya hovuM joIe. Ama chatAM bhavyatva akRtaka hovAthI anAdi to che, paraMtu tevA prakAranA svabhAvane kAraNe ja nitya nathI. tyAM zaMkA thAya ke AvuM vaicitrya kevI rIte hoya? tethI tenA jevA anya vaicitryane batAvatAM kahe che ke, jema sAmAnya rIte je kRtaka hoya che te anitya ja hoya, jema ghaTa-paTa Adi, paraMtu mokSa kRtaka hovA chatAM paNa nitya che. tema akRtaka paNa bhavyatva anitya ja che. tyAM prazna thAya ke AvuM kema che? tethI kahe che ke bhAvonuM vaicitra ja AmAM kAraNa che.ra-1pa evaM ceva didikkhA bhavabIjaM vAsaNA avijjA ya / sahajamalasaddavaccaM vannijjai mukkhavAihiM // 16 // evam caiva didRkSA bhavabIjaM vAsanA avidyA ca / sahajamalazabdavAcyaM varNyate mokSavAdibhiH // 16 / / For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizativizikA zabdazaH vivecana 38 anAdivizikA / anvayArtha : parva veva e prakAre ja=paMdaramI gAthAmAM kahyuM ke bhavyatva tathAsvabhAvathI akRtaka ane anitya che, e prakAre ja mu9vArda mokSavAdIo vaDe sadanamastasarvatraM sahajamalazabdavAcya viviThThI didakSA, mavavInaM bhavabIja, vAsaUT vAsanA ane viMA ya avidyA vanninnaDuM varNana karAya che. gAthArtha : - paMdaramI gAthAmAM kahyuM ke bhavyatva tathAsvabhAvathI akRtika ane anitya che, e prakAre ja mokSavAdIo vaDe sahajamalazabdavAcya didakSA, bhavabIjavAsanA ane avidyA varNana karAya che. bhAvArtha : anAdikALathI karmabandhanI yogyatArUpa jIvamAM je maLe che te sahajamala kahevAya che ane tene ja anyadarzanavALA keTalAka didakSA kahe che, keTalAka bhavabIja kahe che, keTalAka vAsanA kahe che ane keTalAka avidyA kahe che. ane te sahajamala jIvamAM anAdikALathI che ane sAdhanA dvArA teno vinAza thAya che tethI te anitya che, tema mokSavAdIo kahe che. tethI e prApta thAya ke jema mokSamAM javAnI yogyatArUpa bhavyatva anAdi-sAMta che, tema karmabandhanI yogyatA paNa anAdi sAMta che ane karmabaMdhanI yogyatAne judA judA zabdo dvArA svIkArIne mokSavAdIo anAdisAMta mAne che. ri16ll avataraNikA : pUrva zlokamAM sahajamala bhavyatva jevuM ja anAdisata che tema batAvyuM. have te sahajamalanuM svarUpa zuM che ane bhavyatvanI jema sahajamalano abhAva kaI rIte thAya che temAM daSTAMta batAve che eyaM puNa taha kammeyarANusaMbaMdhajogayArUvaM / etadabhAve NAyaM siddhANAbhAvaNAgammaM // 17 // etatpunastathA karmetarAnusaMbandhayogyatArUpam / etadabhAve jJAtaM siddhAnAmAbhAvanAgamyam // 17 // For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 vizativizikA zabdazaH vivecana 0 anAdivizikA ] anvayArtha : artha A=sahajamala pukha vaLI ta meyarI,saMbaMdhanokAyArUvuM te prakAranA karmano ane Itarano=AtmAno, paraspara anusaMbaMdha karAvavAnI yogyatArUpa che. (ane) tamAre AnA=sahajamalanA abhAvamAM siddhI mAvaUTT-- TyaMsiddhonuM daSTAMta AbhAvanAgamya che. gAthArtha : sahajamala, vaLI te prakAranA karmano ane AtmAno paraspara anusaMbaMdha karAvavAnI yogyatArUpa che, ane sahajamalanA abhAvamAM AbhAvanAgamya siddhAnuM dRSTAMta che. bhAvArtha : - sahajamala eTale anAdikALathI jIvamAM rahelI eka yogyatA ke jenA kAraNe karma ane AtmAno paraspara saMbaMdha thAya che. A sahajamala jIvanA pariNAmasvarUpa ja che. graMthakAre gAthAmAM mAtra "karmano ane AtmAno paraspara anusaMbaMdha" ema nathI kahyuM paraMtu A saMbaMdha sAmAnya saMbaMdha karatAM vilakSaNa che te batAvavA mATe "te prakArano karmano ane AtmAno paraspara anusaMbaMdha" ema kahyuM che je kathaMcit tAdAsyabhAvasvarUpa che, jenuM svarUpa nIce pramANe che cauda rAjalokamAM evI eka jagyA nathI ke jayAM jIva ane pugalo sAthe rahetA na hoya. tethI sAthe rahevArUpa saMbaMdha to dareka jIvano pudgala sAthe che ja. siddhanA AtmAo paNa je AkAzamAM rahe che te ja AkAzapradezamAM anaMta kArmaNavargaNAo hoya che. tethI siddhanA AtmAono paNa karma sAthe eka kSetramAM sAthe rahevA jeTalo to saMbaMdha che ja, jayAre saMsArI jIvono je karma sAthe saMbaMdha che te anyonyabhAvaanugamanasvarUpa che. AvA saMbaMdhane kAraNe ja AtmA sAthe saMlagna evA pudgalamAM kaMi thAya to AtmAmAM kaMI thAya che ane AtmAne kaMI thAya to pudgalane asara thAya che. karma vipAkamAM Ave tyAre AtmAne asara thAya che ane jyAre jIva kAMI vicAre che tyAre karmane asara thAya che. A ekanA bhAvanI bIjAne asara thavI te ja anyonyabhAvaanugamana che. vaLI saMsArI jIvono karma sAthe saMbaMdha mAtrA sAthe rahevArUpa nathI, paraMtu kathaMcit tAdAsyabhAva svarUpa che. eTale ja jayAM jyAM For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 0 anAdiviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana AtmA jAya che tyAM tyAM tenI sAthe baMdhAyelAM karmo paNa jAya che. karma sAthe Avo viziSTa prakArano saMbaMdha karavAnI yogyatAne ja sahajamala kahevAya che. A sahajamala anAdikALathI jIvamAM hoya che, to paNa bhavyatvanI jema sAdhanA dvArA A yogyatAno paNa jIva nAza karI zake che. te dRSTAMtathI batAvavA gAthAnA uttarArdhamAM kahe che ke jema siddhanA jIvoe anAdikAlIna karmabaMdhanI yogyatAno arthAt sahajamalano nAza karyo tema sahajamalano abhAva thaI zake che. sahajamalano abhAva thaI zake che e viSayamAM siddhonuM daSTAMta to ApyuM, paraMtu siddhanA jIvo pratyakSathI dekhAtA nathI. tethI kahyuM che ke AbhAvanAgamya evuM A siddhonuM dRSTAMta che. AbhAvanAgamya dRSTAMta eTale cAre bAjuthI zAstranuM bhAvana karIne jaNAya evuM A dRSTAMta che. tAtparya e che ke agninA anumAnamAM mahAnasanuM dRSTAMta pratyakSathI dekhAya che tema siddhonuM daSTAMta pratyakSathI dekhAtuM nathI, tema chatAM badhA mokSavAdIo sAdhanAthI mokSa prApta thAya che tema mAne che, eTale AtanA vacananA pramANathI mokSa ghaTe che. have jo mokSa ghaTe che to e mAnavuM ja paDe ke karmabaMdhanI yogyatAno nAza thayo che. tethI zAstranA AdhAre mokSapadArthanI vicAraNA karavAmAM Ave to jaNAya ke jema siddhomAM sahajamalano abhAva thayo che tema sahajamalano abhAva thaI zake che.ra-1NA avataraNikA : pahelI gAthAmAM kahyuM ke paMcAstikAyamaya A loka anAdi che, emAM Agamavacana pramANa che. pAMcamI gAthAmAM sthApana karyuM ke lokavartI pAMce astikAyone AdimAna na svIkArI zakAya, ane chaThThI gAthAmAM A pAMce padArtho paramapuruSathI utpanna karAyelA nathI ema sthApana karyuM. tethI e prApta thayuM ke paMcAstikAyamaya A loka AgamavacananA baLathI anAdi che. A rIte taiyAyikaAdi izvarakartutvavAdIonI mAnyatA che ke loka izvarakRta che tenuM nirAkaraNa karIne have naiyAyikaAdi lokane pUrve abhAvarUpe mAne che, tenuM paNa yuktithI nirAkaraNa karIne lokane anAdi mAnavo ucita che te sthApana kare iya asadevANAiyamagge tama Asi evamAI vi / bheyagavirahe vaicittajogao hoi paDisiddhaM // 18 // etadasadevAnAdikamagre tama AsIdevamAdyapi / bhedakavirahe vaicitryayogato bhavati pratiSiddham // 18 / / For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 vizativizikA zabdazaH vivecana anAdiviMzikA ] anvayArtha : poAgaLamAM bhUtakALamAMrU A=lokamasevA|phiyatama mAsiasadu ja anAdi aMdhakAra hato, vimA vi ItyAdi paNa meyavibhedakano viraha hote chate vattinono vaicitryanA yogane kAraNe hoDuM pasiddha pratiSiddha thAya che. ja ahIM rU zabda "tir' arthaka che ane te loko parAmarzaka che. joke loka zabda pulliga che to paNa AgaLamAM tama: zabda napuMsakaliMga che, tenI pradhAnatAthI apekSAe rU napuMsakaliMga grahaNa karyo che. gAthArtha - AgaLamAM A loka asadu ja anAdi aMdhakAra hato, ityAdi paNa bhedakano viraha hote chate vaiciyanA yogane kAraNe pratiSiddha thAya che. bhAvArtha : naiyAyika sAta padArthone mAne che, temAM cha padArtho bhAvAtmaka mAne che ane sAtamo padArtha abhAvarUpe mAne che. teo abhAva paNa prAbhAva Adi cAra prakArano mAne che. aMdhakArane te dravyarUpe nathI svIkArato paraMtu prakAzanA abhAvarUpe svIkAre che. ahIM tenuM kahevuM che ke pUrvamAM anAdikALathI asat arthAt abhAvarUpa ja aMdhakAra hato ane pAchaLathI A dazyamAna jagata amuka kALe pedA thayuM. tenA mata pramANe pUrvamAM aMdhakArAtmaka asat evo eka padArtha hato, tenA sivAya vartamAnamAM dekhAya che tevA koI padArtho hatA nahIM ane pAchaLathI te sarva utpanna thayA che. naiyAyikanA matanuM nirAkaraNa karatAM graMthakAra kahe che ke vartamAnamAM lokanI aMdara vicitratA dekhAya che ane te citrano yoga sarvathA abhAvamAMthI thaI zake nahIM. vartamAnamAM jagata aneka vicitratAvALuM paNa dekhAya che ane te vicitratA, kAraNanA vaicitryathI thatI paNa dekhAya che. A anubhavane anurUpa vicAraNA karIe to pUrvamAM sarvathA abhAva hoya ane temAMthI koI vastu bane ema svIkArI laIe, to paNa aneka vicitratAvALI vastu kema thaI e prazna to Ubho ja rahe che. AMkha baMdha karIne svIkArIe to ja svIkArI zakAya ke vicitra evuM A jagata abhAvamAMthI utpanna thayuM. paraMtu anubhava pramANe joie to kAryanI vicitratA pratye kAraNanI vicitratA mAnavI ja paDe, ane kAryanA vaicitryanuM niyAmaka kAraNanuM vaicitrya mAnIe to sarvathA abhAva For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 anAdiviMzikA | viMzativiMzikA zabdazaH vivecana hoya to kAryanA vaicitryanuM bhedaka koi nathI rahetuM. A kAraNathI ja abhAvamAMthI vicitra evuM A jagata thaI zake nahIM. pahelAM koI vastu ja na hoya to pAchaLathI je judA judA aneka padArthonI prApti thavArUpa vaicitrya che, tene karato koI bhedaka paNa pahelAM nahoto tema mAnavuM paDe, ane bhedaka na hoya to vaicitrya paNa thaI zake nahIM. ane AvI mAnyatA daSTavyavasthA sAthe saMgata nathI thatI, tethI lokane anAdi mAnavo e ja ucita che.Jra-18II avataraNikA - aDhAramI gAthAmAM bhUtakALamAM anAdikAlIna aMdhakAra ja hato ane pachI jagatanuM sarjana thayuM evuM mAnanAra izvarakartutvavAdIonA judA judA matonuM nirAkaraNa karyuM. have zUnyavAdI bauddhamatanuM nirAkaraNa karatAM kahe che bheyagavirahe tasseva tassa'bhAvattakappaNamajutaM / jamhA sAvahigamiNaM nII avahI ya NAbhAvo // 19 // bhedakavirahe tasyeva tasyAbhAvatvakalpanamayuktam / yasmAtsAvadhikamidaM nItyA'vadhizca nAbhAvaH // 19 / / anvayArthaH vide bhedakanA virahamAM taseva tenI jemaetama nI jema tasaDamAvattapUUAmanutaM tene-lokane abhAvatvarUpe kalpavuM yogya nathI, kaNa je kAraNathI sAvarama A=abhAvasAvalika che ane nIruMnItithI vahI jamAvo avadhi abhAva nathI. ja ahIM tapta zabda abhAvapaNAthI kalpanAnuM karma che ane karmArthaka SaSThIvibhakti che. gAthArtha - bhedakanA virahamAM tamanI jema lokane abhAvatvarUpe kalpavuM yogya nathI, je kAraNathI abhAva sAvadhika che ane nItithI avadhi abhAva nathI. bhAvArtha : pahelAM lokane asat evA aMdhakArarUpe mAnavo te bhedakanA virahane kAraNe yukta For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 7 anAdiviMzikA jI nathI te pUrvagAthAmAM batAvyuM, tenI jema lokane abhAvarUpe kalpavo paNa yukta nathI. jema svapramAM badhuM dekhAya che paraMtu kAMi hotuM nathI, tema vartamAnamAM je sarve padArtho dekhAya che ane tenA samudAyarUpa A loka che ema je kahevAya che, te vastutaH kaMi ja nathI, paraMtu lokano abhAva che. A prakArano evaMbhUtanaya para cAlanAra zUnyavAdI bauddhano mata che. tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che ke A abhAva haMmezAM sAdhika hoya che. te A rIte- jyAre ApaNe "ghaTano abhAva che" ema kahIe chIe tyAre tenAthI "ghaTa adhika abhAva che'' ema prApta thAya. te abhAvanI avidha karanAra ghaTa padArtha che. ghaTAbhAvanI avidha karanAra je ghaTa hoya te ghaTa pote abhAvarUpa nathI hoto, paraMtu te ghaTa to bhAvAtmaka padArtha ja hoya che. AthI ja graMthakAra kahe che ke ''nIrphe avahI gAmAvo'' nItithI=yuktithI, avadhi (svayaM) abhAva nathI. '"lokano abhAva" ema kahIe to "loka adhika abhAva' ema siddha thAya ane te abhAvanI adhi karanAra tarIke lokanuM grahaNa thAya. jema ghaTAbhAvanI avidha karanAra ghaTa pote to bhAvAtmaka padArtha ja hoya che, tema loka e abhAvanI avidha karanAra hovA chatAM paNa loka pote abhAvarUpa nathI hoto, paraMtu bhAvAtmaka padArtha ja hoya che tema siddha thAya che. jema ghaTano abhAva kahIe tethI ghaTanI sattA kyAMka che tema siddha thAya, te rIte lokano abhAva kahIe to lokanI sattA paNa kyAMka che ema siddha thAya. tethI vartamAnamAM je loka dekhAya che te nathI, ema kahIne lokane abhAvarUpe sthApana karanAra bauddhanI yukti ayukta che. vastutaH lokano abhAva che ema kahevAthI ja abhAvanA adhirUpe lokanI siddhi thAya che. tethI lokano abhAva che e prakAranuM bauddhanuM vacana ja 'mArI mAtA vaMdhyA che" enA jevuM asaMbaddha che.II2-19|| avataraNikA : AkhI anAdiviziMkAnuM nigamana karatAM kahe che. iya tantajuttisiddho aNAimaM esa haMdi logo tti / iharA imassa'bhAvo pAvai pariciMtiyavvamiNaM // 20 // iti tantrayuktisiddhonAdimAneSa hanta loka iti itarathAsyAbhAvaH prApnoti paricintayitavyamidam // 20 // For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 anAdiviMzikA C viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 44 anvayArtha : rUya A prakAre zloka-1 thI 19mAM varNana karyuM te prakAre, tantanuttisiddho zAstrAnusArI yuktithI siddha no A loka-pUrvamAM varNana karAyela ane graMthakAranI buddhimAM upasthita evo A loka, saUIE iMdri kharekhara anAdimAna che. pharI evuM na mAno to rUmaksaDamAvo pAvaDuM Ano dekhAtA lokano abhAva prApta thAya. paritidhvamivi A pariciMtavana karavuM. tti pAdapUrti mATe che. gAthArtha : zloka-1 thI 19mAM varNana karyuM te prakAre zAstrAnusArI yuktithI siddha, pUrvamAM varNana karAyela ane graMthakAranI buddhimAM upasthita evo A loka kharekhara anAdimAna che. evuM na mAno to dekhAtA lokano abhAva prApta thAya. A pariciMtavana karavuM. bhAvArtha - - pUrvanA zlokomAM varNana karyuM e prakAre zAstrAnusArI yuktithI siddha evo A anAdi loka che, ane A loka anAdi ja che tene daDha karavA arthe kahe che ke, jo A lokane anAdi na mAno to lokano abhAva prApta thAya. kema ke pahelAM loka na hoya to abhAvamAMthI koI vastu utpanna thai zake nahIM, tethI vartamAnamAM paNa teno abhAva prApta thavo joie. ane vartamAnamAM jo lokano abhAva hoya to A badhuM ja dekhAya che e kaMi hovuM joie nahIM. ane A badhuM dekhAya che, tethI pUrvamAM paNa A sarvavastuono koine koika svarUpe sadbhAva hovo ja joIe. tethI "loka anAdi ja che" A prakAre vicAravuM joie, jethI zAstrAnusArI yuktithI jagatanA padArthone jovAnI nirmaLa prajJA pragaTe ane Atmahita mATe yatna thAya.l2-20||. // iti dvitIyA anAdivizikA samAptA // 2 // For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 // gels(\dvIvaieiALA tRtIya // viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 7 kulanItidharmavizikA 0 avataraNikA : bIjI viMzikAmAM tattvanI vicAraNAmAM upayogI anAdi padArtho kayA kayA che vagere batAvyuM. tyArapachI lokottara dharmanI vizeSatA batAvavA mATe kulanIti ane laukika dharmo batAvatAM kahe che ittha kulanIidhammA pAeNa visiTThalogamahikicca / AveNigAirUvA vicittasatthoiyA ceva 11811 1 atra kulanItidharmAH prAyeNa viziSTalokamadhikRtya AveNikAdirUpA vicitrazAstroditAzcaiva ||ssI| anvayArtha : kRtya ahIM=lokamAM pALa prAyaH karIne visiduno|mahi--i viziSTalokane AzrayIne tIdhammA kulanItio ane dharmo che (jemAM) AveAivI AveNikAdirUpa kulanItio deva ane vicittasatyothA vividha prakAranAM zAstrothI kahevAyelA dharmo che. A 'veva' samuccaya arthamAM che. gAthArthaH lokamAM prAyaH karIne viziSTalokane AzrayIne kulanItio ane dharmo che, jemAM AveNikAdirUpa kulanItio ane vividha prakAranAM zAstrothI kahevAyelA dharmo che. bhAvArtha : ahIM prAyaH zabda eTalA mATe kahela ke kvacit tevA prakAranA saMyogathI kulanItio ane dharmo pragaTa thAya che paraMtu lagabhaga te viziSTalokane AzrayIne thAya che. AveNikA AdirUpa kulanItio che ane vividha prakAranA zAstrothI kahevAyelA laukika dharmo che.II3-1|| avataraNikA : tyAM prathama AveNikAdirUpa kulanItinuM lakSaNa batAvatAM kahe che For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 kulanItidharmaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 46 je veNisaMpayAyA cittA satthesu apaDibaddha tti / te tammajjAyAe savve AveNiyA neyA // 2 // ye veNisaMpradAyAcitrAH zAstreSvapratibaddhA iti / te tanmaryAdayA sarve AveNikA jJeyAH // 2 // anvayArtha : satyenuM zAstramAM sarviddha apratibaddha che evA citta vividha prakAranA ne je vaiLisaMpAyA veNisaMpradAyo che, te saLe te sarve taHLIyA, tenI maryAdAthI= svasaMpradAyanI maryAdAthI mAyA AveNikA neya jANavA. tti pAdapUrti mATe che. gAthArtha : zAstramAM apratibaddha che evA vividha prakAranA je veNisaMpradAyo che, te sarve tenI maryAdAthI svasaMpradAyanI maryAdAthI AveNikA jANavA. bhAvArtha - kulanItine kahenArAM koI zAstro nathI tethI zAstromAM apratibaddha ema kahela che. zAstromAM je batAvAyelA nathI tevA saMpradAyo, veNisaMpradAyarUpa aneka prakAranA che. veNisaMpradAya e saMpradAyanuM nAma che ane te judA judA saMpradAyonI judI judI maryAdAo che ane te maryAdAthI badhA saMpradAyo AveNikA zabdathI vAcya jANavA. A AveNikA saMpradAyo kulanItirUpa che.ll3-rA avataraNikA - A AveNikA saMpradAyanI kulanItine nada zabdathI zarU karIne gAthA-3 thI 10 sudhI batAvatAM kahe che jaha saMjhAe dIvayadANaM satthaM ravimmi viddhatthe / suddhaggiNo adANaM ca tassa abhisatthapaDiyANaM // 3 // yathA saMdhyAyAM dIpakadAnaM zastaM ravau vidhvaste / zuddhAgne radAnaM ca tasyAbhizAstrapatitAnAm // 3 / / For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana kulanItidharmaviMzikA D anvayArtha :garaje A prakAre che- ta misthapaDiyA tenAM te AveNikA saMpradAyanAM, zAstromAM paDelAone vizvaviddhanthasUryAsta thayechate saMjJAsAMjanA samaye rIvAIi dIpakanuM dAna karavuM-dIpaka pragaTAvavAnuM satyaM prazasta kahevAyuM che ra ane suddhAno evA zuddha agninuM dAna niSedha karela che. gAthArtha : je A prakAre che- te AveNikA saMpradAyanA zAstromAM paDelAone sUryAsta thaye chate sAMjanA samaye dIpaka pragaTAvavAnuM prazasta kahevAyuM che ane zuddha agninuM dAna niSedha karela che.f3-31 nakkhattamaMDalassa ya pUjA nakkhattadevayANaM ca / gose saisaraNAi ya dhannANaM vaMdaNA ceva // 4 // nakSatramaNDalasya ca pUjA nakSatradevatAnAM ca / goSe satIsmaraNAdi ca dhanyAnAM vandanA caiva // 4! / anvayArtha - navRttamaMDarnayanakSatramaMDalanI na vAI ane nakSatradevonIpUnA pUjA ane pote saphaRUTI , savAranA satInuM smaraNa thannAI vaMla veva ane dhanyone vaMdana karavAM joie. gAthArtha - ane nakSatramaMDalanI ane nakSatradevonI pUjA ane savAranA satInuM smaraNa ane dhanyone vaMdana karavAM joie./3-4ll gihadevayAisaraNaM vAmaMguThThayanivIDaNA ceva / asiliTThadaMsaNammI tahA siliTe ya sirihattho // 5 // gRhadevatAdismaraNaM vAmAGgaSThakanipIDanA caiva / azliSTadarzane tathA zliSTe ca zrIhastaH // 5 / / For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 kulanItidharmaviMzikA anvayArtha : viMzativiMzikA zabdazaH vivecana asiliTThadaMsaNammI rAja svama sAve tyAre gidevayAisaraNaM gRhadevatA sAhinuM smaraNa karavuM vAmamunivIDA ceva ane DAbA aMgUThAnuM niSpIDana karavuM=maraDavuM tahA ya siliTTe tathA sAruM svapna Ave tyAre 4 sirihattho zrIhasta 42 = hAthanuM harzana 2vuM. gAthArtha : kharAba svapra Ave tyAre gRhadevatA AdinuM smaraNa karavuM ane DAbo aMgUTho maraDavo tathA sAruM svapra Ave tyAre ja zrIhasta karavuM.II3-5|| bAlANaM puNNanirUvaNAi cittappaNagAI hai| satthaMtarehiM kAlAibheyao vayavibhAgeNaM // 6 // bAlAnAM puNyanirUpaNAdi citrapraheNakAdibhi: 1 zAstrAntaraiH kAlAdibhedato vayovibhAgena // 6 // anvayArtha : satyaMtarehiM zAstrAntara dvArA kAlAibheyao asAhinA lehane khAzrayIne vayavibhAgeNaM vayanA vilAgavaDe jharIne cittappaheNagAIhiM citramaheaghi vaDe= vividha 2bha'DAMgjo ApavA vaDe bAlANaM puNNanirUvaNAi jANonuM punnyni3pe| jAhi 42vuM . gAthArtha : zAstrAntara dvArA kAlAdinA bhedane AzrayIne vayanA vibhAgavaDe karIne citrapraheNakAdi vaDe=vividha ramakaDAMo ApavA vaDe bALakonuM puNyanirUpaNa Adi $29.113-811 paradANajAtajutteNa tapparibhogeNa tahA thANe cittaviNiogavisayA DiMbhaparicchA ya citta tti // 7 // paradAnajAtayuktena tatparibhogeNa tathA sthAne citraviniyogaviSayA DiMbhaparIkSA citreti 48 ca For Personal & Private Use Only 11611 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 anvayArtha H taddA thALe tevA prakAranA sthAnamAM paravALa'AtanutteLa bIjAne dAna ApavAthI yukta evA tamoneLa tenA paribhogathI= bALakanA paribhogathI (zokhathI) vitta cittaviLio visA DinaparighdhA haiM citra prakAranI=vividha prakAranI cittaviniyoganA viSayavALI bALakanI parIkSA ja karavI joie. tti pAdapUrti mATe che. 'ya' zabda 'va'nA arthamAM vaparAyela che. viMzativizikA zabdazaH vivecana 7 kulanItidharmavizikA 0 gAthArtha : tevA prakAranA sthAnamAM bIjAne dAna ApavAthI yukta evA tenA paribhogathI= bALakanA pirabhogathI (zokhathI) citra prakAranI=vividha prakAranI cittaviniyoganA viSayavALI bALakanI parIkSA ja karavI joie. bhAvArtha : ahIM 'taddA' zabda 'thALe'=sthAna'nuM vizeSaNa che. 'tA' dvArA e kahevuM che ke, jyAre bALakane koi sArI vastu maLe tyAre tenI pAse koi bIjuM bALaka hoya tevA sthAnamAM, ke koi mahAtmA padhAryA hoya tevA sthAnamAM, ke anya koi tenI pAse te vastunI mAMgaNI kare tevA sthAnamAM te parane ApIne pote khAya che ke ApyA vagara, tenA dvArA bALakanI cittanI prakRtiviSayaka judI judI parIkSAo karavI joie. AvI parIkSAo karIne bALakanI je sArI prakRtio hoya tene khIlavavA prayatna karavo joie ane je kharAba prakRtio hoya tene dUra karavA prayatna karavo joie, e prakAranI kuLanItio che.II3-9]] V-5 vIvAhako uge hiM raisaMgamasattamaddaNAihiM dhUyANaM puNNanirUvaNaM ca vivihappaogehiM // 8 // 1 vivAhakautukai duhitRNAM ratisaGgamasaktamardanAdibhiH vividhaprayogaiH puNyanirUpaNaM 11211 For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5o 0 kulanItidharmaviMzikA 1 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana anvayArtha : vIvIdohiM vivAhanA kautukavaDe laMkAmasattamaUhiM rati, saMgama, sattvanA mardana dvArA ane vivipUrdivividha prayogo vaDe ghUyApuvornirUva putrInA puNyanuM nirUpaNa kare che. gAthArtha - vivAhanA kautukavaDe rati, saMgama, sattvanA mardana dvArA ane vividha prayogo vaDe putrInA puNyanuM nirUpaNa kare che. bhAvArtha - mAtAe putrInA puNyane jANavA mATe enAmAM vivAha mATe kevuM ane keTaluM kautuka che te tapAsavuM joIe, enI kAmAdimAM rati kevI che e jovuM joie, teno saMgama eTale ke meLApa konI sAthe che e jANavuM joie, ane enuM sattva kevuM che te jANavA badhA prayogothI prayatna karavo joie e prakArano bhAva ahIM dekhAya che. ahIM sattvanA mardana dvArA' e zabdothI sattvanI tapAsa karavAnA arthamAM hovo joie.lla 8l bhoge bhAvaTThavaNaM bhAveNArAhaNaM ca daiyassa / malapurisujjha aNuvvarimaMteNaM sIlarakkhA ya // 9 // bhoge bhAvasthApanaM bhAvenArAdhanaM ca dayitasya / malapurISojjhA'nurvarAyAmantena zIlarakSA ca // 9 // NhAyapariNNAjalabhuttapIlaNaM vasaNasaNaccAo / velAsu a thavaNAI thINaM AveNigo dhammo // 10 // snAnaparijJAjalabhuktapIDanaM vasanadarzanatyAgaH / velAsu ca stavanAdiH strINAmAveNiko dharmaH // 10 // anvayArtha : mone bhogamAM AvavAnuM manane sthApana karavuM, mAve sAii apha ane bhAvathI patinuM ArAdhana, mannapurisu aNuvvara maLa-viSTAno zAMtapaNe tyAga For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 1 kulanItidharmavizikA D antena sItaravasvA ya ane prANAnte (paNa) zIlanuM rakSaNa. hAyasnAna karavuM, pariAnatamuttapItAM parijJAta=vivekapUrvaka jaLa lAvavuM, vivekapUrvaka bhojana karavuM ane vivekapUrvaka daLavuM joie, vamaLanuMsaLaXAovyasananA darzanano tyAga=vyasanavALI vyaktinA vyasanane nA jovAM joie vejJAsu Ja thavaLADuM ane ucita veLAmAM=yogya avasare stavanAdi karavuM joie. (A prakArano) zrIkhaM AveLino dhammo strIono AveNika kuLadharma che. gAthArtha H bhogamAM manane sthApana karavuM ane bhAvathI patinuM ArAdhana karavuM, maLa-viSTAno zAMtapaNe tyAga karavo ane prANAnte (paNa) zIlanuM rakSaNa karavuM. snAna karavuM, vivekapUrvaka jaLa lAvavuM, vivekapUrvaka bhojana karavuM ane vivekapUrvaka daLavuM joie, vyasanavALI vyaktinAM vyasanane na jovAM joie ane yogya avasare stavanAdi karavAM joie. A prakArano strIonA AveNika kuLadharmo che.II3-9/10/5 avataraNikA : kuLanItinI vAta pUrI karyA pachI have laukika dharmo batAvatAM kahe che... satthabhaNiyA ya anne vaNNAsamadhammabheyao neyA / vaNNA u baMbhaNAI tahAsamA baMbhacerAI // 11 // zAstrabhaNitAzcAnye varNAzramadharmabhedato zeyAH varNAstu brAhmaNAdayastathAzramA brahmacaryAdayaH ||kSo|| 1 anvayArtha : vaITH dhamevo varNa ane AzramanA dharmonA bhedathI satyamaLiyA ya anne zAstramAM kahevAyelA anya (dharmo) naiyA jANavA. vaLyA 3 vaMmArUM varNa vaLI brAhmaNAdi che tahAsamA vaMmagherUM ane Azrama brahmacaryAdi che. gAthArtha H varNa ane AzramanA dharmonA bhedathI zAstramAM kahevAyelA anya dharmo jANavA. varNa vaLI brAhmaNAdi che ane Azrama brahmacaryAdi che. For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para 0 kulanItidharmaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana bhAvArtha : vedazAstromAM brAhmaNAdi cAra varNone AzrayIne judA judA dharmo kahevAyA che. brAhmaNanAM amuka jAtanAM nityakRtyo hoya che, te nityakRtyo brAhmaNoe karavAM joie. tenI jema kSatriya, vaizyo ane zUdrone paNa alaga alaga nityakRtyo karavAnuM vidhAna zAstromAM che, je teoe karavI joie. A uparAMta prathama uMmaramAM brahmacaryAzramanA sevananI vidhi che, tyArapachI gRhasthAzrama, pAchaLanI uMmaramAM vAnaprasthAzrama ane jIvananA aMta bhAgamAM saMnyAsAzrama sevananI vidhi che.3-11 ee sasatthasiddhA dhammA jayaNAibheyao cittA / abbhudayaphalA savve vivAgavirasA ya bhAveNaM // 12 // ete svazAstrasiddhA dharmA yatanAdibhedatazcitrAH / abhyudayaphalAH sarve vipAkavirasAzca bhAvena // 12 / / anvayArtha W thI A dharmo zloka-11mAM kahevAyelA cAra prakAranA varNanA ane AzramonA dharmo sasthasiddha svazAstromAM-brAhmaNonA zAstromAM siddha che, nayaUTImeyamo vittA ane yatanA AdinA bhedathI aneka prakAranA che, mAvevi pariNAmathI phaLathI sance samudraya sarve abhyadayaphaLavALA che vivAvirasA ya ane mokSanA kAraNa nahIM hovAne kAraNe) vipAkathI virasa che. gAthArtha : zloka-11mAM kahevAyelA cAra prakAranA varNanA ane AzramonA dharmo brAhmaNonA zAstromAM siddha che ane judA judA yatanAAdinA bhedathI aneka prakAranA che, pariNAmathI phaLathI sarve abhyadayaphaLavALA che ane mokSanA kAraNa nahIM hovAne kAraNe vipAkathI virasa che. bhAvArtha : agIyAramI gAthAmAM kahevAyelA cAra prakAranA varNanA ane AzramonA dharmo brAhmaNonA zAstromAM siddha che ane judA judA yatanAAdinA bhedathI aneka prakAranA che. te sarve dharmonA sevana karavAnA pariNAmathI puNyanI prApti thAya che, paraMtu A dharmo mokSanA kAraNa nahIM hovAne kAraNe pariNAme virasa che.II3-1zA For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana ) kulanItidharmaviMzikAd avataraNikA : gAthA-12mAM kahyuM ke anyadarzananA svazAstrasiddha dharmo abhyadayaphaLavALA che, tyAM prazna thAya ke, anyadarzananA dharmo prakRtithI sAvadha hovA chatAM abhyadayanA kAraNa kevI rIte bane? te batAvatAM kahe che' payaI sAvajjA vi hu tahA vi abbhudayasAhaNaM neyA / ha dhammasAligANaM hiMsAi taha'tthaheu tti // 13 // prakRtiH sAvadyApi khalu tathApyabhyudayasAdhanaM jJeyA / yathA dharmazAlikAnAM hiMsAdi tathArthaheturiti // 13 / / anvayArtha: patharDa sarviksA vi prakRtithI sAvadya paNa (A dharmo) zu kharekhara teha vi te prakAranA jammuthI abhyadayanA sAdhanane jANavA, gajema dhamasati TIT hiMDradharmazALAdi saMbaMdhI hiMsAdi (paNa) tatthare te prakAranA=niranubaMdha arthanA puNyabaMdhanA hetu che. tti pAdapUrti mATe che. gAthArtha : prakRtithI sAvadya paNa A dharmo kharekhara te prakAranA ja abhyadayanA sAdhana jANavA, jema dharmazALAdi saMbaMdhI hiMsAdi paNa niranubaMdha puNya baMdhAvavAnuM kAraNa che. bhAvArtha : dharmazALAdimAM thatI hiMsA jema sAmAnya puNyodaya eTale ke niranubaMdha puNyodayanuM kAraNa bane che, tema anyadarzananA varNAzramAdi dharmo prakRtithI sAvadya hovA chatAM paNa, mokSa sAthe asaMlagna evA sAmAnya prakAranA puNyanA ja sAdhana che. ahIM dharmazALAthI sAmAnya musApharonA AzrayasthAnarUpa dharmazALAo grahaNa karavAnI che.ll3-1all avataraNikA : A rIte anya zAstromAM kahevAyelA dharmo abhyadayaphaLavALA che ema batAvIne, have laukika dharmo karanArA jIvo ane temano vairAgya kevo hoya che te batAvatAM kahe che For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 0 kulanItidharmaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana mohapahANe ee veraggaM pi ya imesi pAeNa / taggabbhaM ciya neyaM micchAbhinivesabhAvAo // 14 // mohapradhAnA ete vairAgyamapi caiSAM prAyaH / tadgarbhameva jJeyaM mithyAbhinivezabhAvAt // 14 / / anvayArtha : paNa Agalaukika dharmo mopadAne mohapradhAna hoya che , ane micchAminisamAvA mithyA abhinivezano bhAva hovAne kAraNe rUpasi verAM pi A lokono vairAgya paNa pANIprAyaH karInetA padmaviyanevaMtadgarbhita=mohagarbhita ja jANavo. gAthArtha : A laukika dharmo mohapradhAna hoya che ane mithyA abhinivezano bhAva hovAne kAraNe A lokono vairAgya paNa prAyaH karIne mohagarbhita ja jANavo. bhAvArtha : anyadarzanamAM rahelA jIvonA dharmamAM mohanI pradhAnatA hoya che, ane prAyaH karIne teono vairAgya paNa mohagarbhita ja hoya che, kema ke vicAryA vagara svadarzananA pakSapAtathI teo dharmamAM pravRtta thatA hoya che. anya dharmamAM paNa keTalAka tattvajijJAsAne kAraNe vicAraka hoya che, ane tethI teo svaprajJAne anurUpa tattva-atattvano vicAra karatA hoya che. jyAM teo nirNaya nathI karI zakatA tyAM AptapuruSanA vacana pramANe cAlavA yatna karatA hoya che. AvA jIvonI bAdabAkI karavA mATe ja ahIM prAyaH zabdano prayoga karyo che. AvA jIvo kvacit khoTA mArga upara hoya to paNa prajJApanIya hoya che. eTale jyAre teo vizeSa sAmagrI prApta kare che tyAre teono vairAgyabhAva tattvaprAptinuM kAraNa paNa bane che. paraMtu vicAryA vagara je loko svazAstra pratye baddha AgrahavALA hoya che, teo mithyA abhinivezavALA ja che ane tethI teonA vairAgyane mohagarbhita kahyo che. A vairAgya mokSanuM kAraNa nathI banI zakto. ahIM prAyaH zabdathI jeonI vyAvRtti karI che tevA jIvo laukika dharma karatA hoya tyAre paNa prajJApanIya hovAne kAraNe teono vairAgya mohagarbhita hovA chatAM paNa jJAnagarbhita vairAgyanuM kAraNa hoya che. tethI teo dUravartI hovA chatAM paNa mokSamArgamAM che. [3-14ll For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 7 kulanItidharmavizikA D avataraNikA : anyadarzanamAM paNa keTalAka jIvo mArga upara hoya che, ane jainadarzanamAM paNa keTalAka jIvo mArga upara nathI hotA, te batAvatAM kahe che 55 annesi tattaciMtA desANAbhogao ya annesiM / dIsaMti ya jaiNo vittha kei saMmucchimappAyA // 15 // anyeSAM tattvacintA dezAnAbhogatazcAnyeSAm dRzyante ca yatayopyatra ke citsaMmUrchimaprAyAH // 15 // anvayArtha : annatti anyane=anyadarzanamAM rahelA keTalAka jIvone tattaciMtA tattvaciMtA (pragaTa thai hoya che) ya annapti ane anya keTalAkane resAmo o deza anAbhogathI=AMzika anAbhogathI (tattvaciMtA pragaTa thai hoya che) ya nRtya ane ahIM=jainadarzanamAM vejJa napho vikeTalAka yatio paNa saMmunighyAyasaMmUkimaprAyaH vIsaMti dekhAya che. gAthArtha H anyadarzanamAM rahelA keTalAka jIvone tattvaciMtA pragaTa thai hoya che ane anya keTalAkane AMzika anAbhogathI tattvaciMtA pragaTa thai hoya che ane jainadarzanamAM keTalAka yatio paNa saMmUkimaprAyaH dekhAya che. bhAvArtha: anyadarzanamAM rahelA keTalAka mohagarbhita vairAgyavALA hoya che ane teomAMthI paNa keTalAkane tattvaciMtA pragaTa thayelI hoya che. AvA jIvo "jagatamAM kharekhara tattva zuM che?'' e prakAranI jijJAsApUrvaka tattvane jANavA mATe yathAyogya prayatna karanArA hoya che ane ethI ja AvA jIvo te ja bhavamAM ke kvacit saMyogone kAraNe te ja bhavamAM na maLe to janmAMta2mAM tattvanI prApti avazya kare che. teomAM paNa vaLI keTalAka bIjA jIvone AMzika anAbhogathI tattvaciMtA varte che. teomAM koika bhAgane AzrayIne avicArakatA hoya che, chatAM paNa jo vizeSa sAmagrI maLe to tattvaciMtA karI zake tevA hoya che. teone paNa tattvamArganI prApti tattvaciMtaka karatAM dUra hovA chatAM paNa avazya thAya che. For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UkulanItidharmaviMzikAo viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 56 bIjI tarapha jainazAsanamAM paNa keTalAka yatio saMmUcchima jevA hoya che. teo tattva-atattvanI vicAraNA karyA vagara kevaLa paraMparAthI prApta dharmane sevanArA hoya che ane tattvanA viSayamAM koI vizeSa jijJAsA paNa nahIM hovAne kAraNe teono yatidharma paNa laukika dharma jevo ja hoya che ane AthI ja teone saMmUcchimaprAyaH kahyA che.lla15] anne u logadhammA pahuyA desAibheyao huMti / vArijjasoyasUyagavisayA AyArabheeNa // 16 // anye tu lokadharmA prabhUtA dezAdibhedato bhavanti / vivAhazaucasUtakaviSayA AcArabhedena TddA anvayArtha : sAmeyo dezAdi deza, kALa AdinA bhedathI mAyAjape AcArabhedane kAraNe vAriktasoyasUyAviyA vivAha, zauca, sUtakaviSayaka, anne 3 anya paNa paDDA ghaNA norathamAM hRti lokadharmo hoya che. gAthArtha - deza, kALa AdinA bhedathI AcArabhedane kAraNe vivAha, zauca, sUtakaviSayaka, anya paNa ghaNA lokadharmo hoya che.ll3-16l kuladhammAu apeyA surA hi ke siMci pANagANaM pi / itthiyaNamujjhiyavvA teNANajjaviha imA merA // 17 // kuladharmAdapeyA surA hi ke SAMcitpAnakAnAmapi / strIjana ujjhitavyaH stenAnAmadyApIhemA maryAdA // 17 / / anvayArtha : siva paUTUAM pi keTalAka pAnakone paNa halakI jAtinA lokone paNa nathI3 kuladharmathI surA surA mA hi apeya ja che (ane) maMvida Aje paNa ahIM AryadezamAM teTcoronI merA A maryAdA che (ke) sthiyamurvivyA strIone choDI devI joie. For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 | viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D kulanItidharmaviMzikA ! gAthArtha : keTalAka halakI jAtinA lokone paNa kuladharmathI surA apeya ja che ane Aje paNa Arya dezamAM coronI A maryAdA che ke strIone choDI devI joie.ll3-1NA gaNaguTThighaDApeDagajallAINaM ca je ihAyArA / pANApaDisehAI te taha dhammA muNeyavvA // 18 // gaNagoSThIghaTApeTakajallAdInAM ca je ihAcArAH / pAnApratiSedhAdayaste tathA dharmA mantavyAH // 18 / / anvayArtha : va ane ahIM-Arya dezamAM DipenalTAI gaNa, goSTha, ghaTA, paTaka ane jalla Adi jAtionA ne je pApaDihArUMdArUnA pratiSedha AdivAsI AcAro che te te teonA) tA thaHT mucavyA te prakAranA dharmo jANavA. gAthArtha - ane Arya dezamAM gaNa, goi, ghaTA, peTaka ane jalla Adi jAtionA je dArUnA pratiSedha Adi AcAro che, te teonA te prakAranA dharmo jANavA.I3-18 avataraNikA : A prakAre pUrvazlokomAM prathama AveNikAdirUpa dharmo batAvyA, tyArapachI vividha zAstromAM kahevAyelA dharmo batAvyA ane te sivAyanA anya laukika dharmo paNa batAvyA. have sarva vedadharmo kaI rIte mokSasAdhaka nathI ane kaI rIte mokSasAdhaka che te batAvatAM kahe che savve vi veyadhammA nisseyasasAhagA na niyameNa / AsayabheeNa'nne paraMparAe tayatthaM ti // 19 // sarvepi vedadharmA niHzreyasasAdhakA na niyamena / AzayabhedenAnye paraMparayA tadarthamiti // 19 / / For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 kulanItidharmaviMzikA 1 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 58 anvayArtha: savve vi sarve 59 // veyadhammA verno niyameNa niyamI nisseyasasAhagA na niHzreyasasAdhaka-mokSasAdhaka nathI, mAsaya AzayabhedathI paraMparA paraMparAe tasvaM tadarthaka che mokSasAdhaka che banne e pramANe anya kahe che. ti pAdapUrti mATe che. gAthArtha : sarve paNa vedadharmo niyamathI mokSa sAdhaka nathI, AzayabhedathI paraMparAe mokSasAdhaka che, e pramANe anya kahe che. bhAvArtha : ahIM AzayabhedathI mokSano Azaya grahaNa karavAno che ane tene ja sAme rAkhIne AgaLanA zlokamAM traNa prakArano zuddha dharma kahevAnA che.ll3-19ll visayasarUva'NubaMdheNa hoI suddho tihA iha dhammo / jaM tA mukkhAsayao savvo kila suMdaro neo // 20 // viSayasvarUpAnubandhena bhavati zuddhastridheha dharmaH / yattato mokSAzrayataH sarvaH kila suMdaro jJeyaH // 20 // anvayArtha : naM je kAraNathI muThThI mokSanA AzayathI savyo sarva dharma ni kharekhara suMvarone suMdara jANavo. tAte kAraNathI rUahIM=saMsAramAM visayasavanuvaMdhe suddho viSaya, svarUpa ane anubaMdhathI zuddha, Mo dharma tihAM traNa prakArano horDa che. gAthArtha : je kAraNathI mokSanA AzayathI sarvadharma kharekhara suMdara che, te kAraNathI saMsAramAM viSaya, svarUpa ane anubaMdhathI zuddha, traNa prakArano dharma jANavo. bhAvArtha : dharmapravRttino je udeza che tene ahIM 'viSaya' zabdathI grahaNa karela che. je jIva mokSane uddezIne dharmapravRtti karato hoya, te jIvanI pravRttino viSaya zuddha bane che. jo For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 | viMzativiMzikA zabdazaH vivecana kulanItidharmaviMzikA koi jIva mokSane uddezIne bhRgupAtAdi kriyA kare to tenI te kriyA sAvadya hovA chatAM paNa te kriyA viSayazuddhaanuSThAna kahevAya che, kAraNa ke temAM mokSano Azaya che. A viSayazuddhaanuSThAna niyamA caramAvartamAM ja hoya che. mokSanA AzayapUrvakanuM yama-niyamAdi svarUpa je anuSThAna che te svarUpazuddha anuSThAna che. anyadarzanamAM je jIvo mokSanA AzayavALA hoya ane prajJApanIya hoya che, teo je yama-niyama AdinI AcaraNAo kare che te svarUpazuddhaanuSThAna kahevAya che. evI ja rIte je jainadarzanamAM hoya ane jainadarzananAM anuSThAna karatA hoya, paNa sUkSma bodha nahIM hovAnA kAraNe guru-lAghavano vicAra nathI karI zakatA, teonuM paNa anuSThAna svarUpazuddhaanuSThAna che. anyadarzananAM anuSThAno paNa yama-niyamAdi svarUpa to hoya che, paraMtu teonA yamamAM vizeSa prakArano viveka nahIM hovAne kAraNe te anuSThAna anubaMdhazuddha banatuM nathI. tenI jema ja jainadarzanamAM koi jIva dvArA paNa jo dezavirati ke sarvaviratinI AcaraNAo mokSanA AzayapUrvaka karAtI hoya, paraMtu jo tyAM vizeSa viveka na hoya, to te anuSThAnamAM anubaMdha zuddhi thatI nathI. ane jeo sUkSma bodhavALA che, anAbhogathI paNa kvacita bhrama thayo hoya tevA sthAnamAM gItArthathI prajJApanIya hoya che, ane gurulAghavano vicAra karI ucita pravRtti karanArA hoya che teonuM anuSThAna anubaMdhazuddhaanuSThAna kahevAya che. anubaMdhazuddhaanuSThAna karavAnI icchAvALAone kvacit zAstrano zuddha bodha na hoya to paNa, teo gItArthane parataMtra rahIne gItArthanA baLathI guru-lAghavanuM ciMtana karI zake che. anubaMdhazuddhi mATe vizeSa vivekanI apekSA rahe che. anubaMdhazuddhaanuSThAna karanAra jIva te anuSThAnanA svarUpane jANe, te anuSThAnathI niSpAdya bhAvo kaI rIte uttarottara vRddhine pAmIne mokSa sAthe saMlagna che te jANe, ane te prakAranuM jJAna karIne te ja prakAre karavAnI ruci tenAmAM pedA thAya, tyArapachI te ja prakAre te anuSThAna sevavA mATe te yatna kare, ane sevyA pachI te anuSThAnamAM thayelI bAhya AcAraviSayaka ke mAnasa yatnaviSayaka ke mAnasa yatnane lakSya sAthe joDavA viSayaka koI skUlanA thaI hoya to tenuM smaraNa karIne tenI jugupsA kare, ane uttarottaranA anuSThAnomAM te skUlanAnA nivAraNa mATe yatna kare, to tenuM anuSThAna anubaMdhazuddhaanuSThAna bane. anyadarzanonA anuSThAnomAM tevo viveka nahIM hovAne kAraNe temanAM anuSThAno anubaMdha zuddha banI zake nahIM ane jainadarzananA anuSThAnamAM paNa tevo jANavAno ane AcaravAno yatna na hoya to jainadarzananAM anuSThAna paNa anubaMdha zuddha banI zake nahIM. For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 UkulanItidharmaviMzikA) viMzativiMzikA zabdazaH vivecana A traNe prakAranAM anuSThAna suMdara kema che tenuM kAraNa gAthAnA uttarArdhamAM batAvatAM kahe che ke, mokSanA AzayathI A traNe anuSThAna suMdara thAya che. tethI ema nakkI thAya ke traNe anuSThAnamAM mokSano Azaya Avazyaka che, to paNa viSayazuddhaanuSThAna karatAM svarUpazuddhaanuSThAnamAM sthUlathI viveka vizeSa che ane anubaMdhazuddhaanuSThAnamAM atizaya viveka che.ll3-20ll // iti tRtIyA kula nItidhaviMzikA smaaptaa||3|| For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 viMzativizikA zabdazaH vivecana i caramaparivartavizikA D // = eleadfoaa turthI // avataraNikA : trIjI viMzikAnI gAthA-12mAM kulanIti ane laukikadharmo batAvatAM kahyuM ke A laukikadharmo abhyudayasAdhaka che, Ama chatAM te vipAkathI virasa che. tyArapachI gAthA20mAM laukikadharma karatAM vilakSaNa evA zuddhadharmanA traNa bhedo batAvyA. tyAM prazna thAya ke ApaNe anAdikALathI chIe to atyAra sudhI ApaNane e zuddhadharma maLyo haze ke nahIM? ane na maLyo hoya to kyAre maLaze? te jaNAvavA caramapudgalaparAvartakALamAM ja A zuddhadharma pragaTa thAya che, A batAvavA mATe ja kulanIti ane lokadharma batAvyA pachI "caramaparivartaviMzikA" racela che. nicchayao puNa eso jAyai niyameNa caramapariTTe / tahabhavvattamalakkhayabhAvA accaMtasuddha tti || nizcayataH punareSa jAyate niyamena caramaparivarte 1 tathAbhavyatvamalakSayabhAvAdatyantazuddha iti 11211 anvayArtha : puLa vaLI taddamavyattamAzrvayamAvA tathAbhavyatvanA paripAkane kAraNe malano kSaya thavAthI atyaMtanundva atyaMta zuddha evo so=A=zuddhadharma niSprayo nizcayathI=paramArthathIniyameLanakkI gharamariya}caramapudgalaparAvartamAM nAyaklR pragaTa thAya che. tti=pAdapUrti mATe che. gAthArtha HtathAbhavyatvanA paripAkane kAraNe malano kSaya thavAthI atyaMta zuddha evo zuddhadharma paramArthathI nakkI caramapudgalaparAvartamAM pragaTa thAya che. bhAvArtha : jIvanuM tathAbhavyatva jyAre paripAkane abhimukha thAya che tyAre malano kSaya thAya che ane tenA kAraNe ja pUrva viMzikAmAM batAvela traNa prakArano zuddhadharma jIvamAM For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 0 caramaparivartaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana niyamathI pragaTa thAya che. A zuddhadharma caramapudgalaparAvartamAM ja pragaTa thAya che, tenI pUrve pragaTa thato nathI. ahIM 'niyamathI pragaTa thAya che tema kahyuM, teno bhAva e che ke, caramapudgalaparAvartamAM A zuddhadharma prAraMbhathI ja pragaTa thAya che tevo niyama nathI, paraMtu caramapudgalaparAvartamAM avazya pragaTa thAya che. koIkane prAraMbhathI thAya ane koIkane pAchaLathI thAya. vaLI "nizcayathI pragaTa thAya che tema kahyuM teno bhAva e che ke, jIve sAdhvAcAranI kriyAo svarUpa dharma vyavahArathI AcaraNArUpe to anaMtI vakhata prApta karyo che ane jyAre te sAdhvAcAranI kriyAo bAhya AcaraNAothI zuddha hoya tyAre ja jIvanI sadgatinuM kAraNa bane che, paraMtu mokSanuM kAraNa bane tevo zuddhadharma caramapudgalaparAvarta pUrve kyAre paNa pragaTa thayo nathI; kema ke caramapudgalaparAvarta pUrve tathAbhavyatvano paripAka thayo hoto nathI, kAraNa ke tathAbhavyatvanA paripAka mATe jeTalo bhAvamalano kSaya Avazyaka che, teTalo bhAvamalano kSaya caramapudgalaparAvarta pUrve thayo hoto nathI. tethI vyavahArathI=bAhya AcaraNArUpe dharma caramAvarta bahAra paNa pragaTI zake che, paraMtu nizcayathI mokSane anukULa evA jIvanA pariNAmarUpa bhAvathI, caramapudgalaparAvartamAM ja A dharma pragaTe che.JI4-1pa avataraNikA : gAthA-1mAM kahyuM ke caramapudgalaparAvartamAM A zuddhadharma pragaTe che, tyAM prazna thAya che ke, caramAvarta bahAra kema zuddhadharma pragaTato nathI? teno javAba ApatAM kahe che mukkhAsao vi nannattha hoi gurubhAvamalapahAveNa / jaha guruvAhivigAre na jAu patthAsao sammaM // 2 // mokSAzayo'pi nAnyatra bhavati gurubhAvamalaprabhAveNa / yathA guruvyAdhivikAre na jAtu pathyAzayaH samyak / / 2 / / anvayArtha: nada jema guruviivakAre moTA vyAdhinA vikAramAM samuM samyam sthAno pathyano AzayaranI thato nathI, tema gurumavimarbhapAveTghaNA bhAvamalanA prabhAvathI unnatya anyatrakacaramAvarta bahAra muravIro vi mokSano Azaya paNa na do thato nathI. For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 9 caramaparivartaviMzikA D. gAthArtha : jema moTA vyAdhinA vikAramAM samyagu pathyano Azaya thato nathI, tema ghaNA bhAvamalane kAraNe caramAvartanI bahAra mokSano Azaya paNa thato nathI. bhAvArtha : traNe prakAranA zuddhadharmo mokSanA AzayapUrvakanI AcaraNA svarUpa che ane caramAvarta bahAra mokSano Azaya paNa thato na hovAthI zuddhadharma saMbhavato nathI. ahIM vizeSa e che ke koI jIvane mokSano Azaya pragaTe eTalA mAtrathI dharmAnuSThAna viSayazuddha kahevAya nahIM, paraMtu mokSano Azaya pragaTyA pachI mokSanI prApti mATe kriyA kare to te dharmAnuSThAna viSayazuddha bane che. paraMtu jo te kriyA bhRgupAtAdirUpa hoya to te dharmAnuSThAna viSayazuddha hovA chatAM paNa svarUpazuddha ke anubaMdhazuddha nathI. ane mokSano Azaya pragaTyA pachI lokadeSTithI yama-niyamanI AcaraNA kare che te svarUpazuddhaanuSThAna' che, paraMtu "anubaMdha zuddha anuSThAna nathI. ane sUkSmabodhane kAraNe lokottara daSTithI yama-niyamanI AcaraNA kare to te "anubaMdhazuddhaanuSThAna' che, je bhagavAnanA vacanAnusAra dezavirati ke sarvaviratirUpa che. vaLI caramAvarta bahAra to mokSano Azaya paNa pragaTato nathI, to zuddhadharma kyAMthI pragaTa thAya? tethI ja ahIM kahyuM ke caramAvarta bahAra zuddhadharma pragaTa thato nathI.I4zA avataraNikA : gAthA-2mAM kahyuM ke caramapudgalaparAvartathI anyatra mokSano Azaya paNa pragaTa thato nathI, tethI prazna thAya ke keTalA pudgalaparAvarte thAya che ane kaI rIte? teno uttara ApatAM kahe che pariyaTTA u aNaMtA hu~ti aNAimmi ittha saMsAre / tappuggalANameva ya tahA tahA hu~ti gahaNAo // 3 // parivartAstu anantA bhavanti anAdAvatra saMsAre / tatpudgalAnAmeva ca tathA tathA bhavanti grahaNAt // 3 / / For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 caramaparivartavizikA i viMzativiMzikA zabdazaH vivecana anvayArtha : phatha A gaLAmmi saMsAre anAdi evA saMsAramAM 3 vaLI anaMtA anaMtA pariyA parivarto ti thAya che (kevI rIte thAya che? te batAvatAM kahe che-) ya ane takhuLanAmeva te pudgalonA ja=saMsAravartI pudgalonA ja tA tA te te prakAre TITo grahaNathI huMti thAya che gAthArtha H A anAdi evA saMsAramAM vaLI anaMtA parivarto thAya che ane te saMsAravartI pudgalonA ja te te prakAre grahaNathI anaMtA pudgalaparAvarto thAya che. bhAvArtha: ahIM graMthakA2nI buddhimAM upasthita evA A saMsArano ullekha karavo che, mATe anAdi saMsArane 'AE '=A vizeSaNa Apela che. 64 gAthAnA pUrvArdhamAM anaMta parivarto thAya che tema kahyuM, tyAM prazna thAya ke te anaMta parivarto kevI rIte thAya che? te batAvavA arthe utarArdhamAM kahe che ke saMsAravartI evA te pudgalo ja te te prakAre grahaNa karAya che, arthAt jIva dvArA audArikAdi ATha vargaNArUpe pudgalo grahaNa karAya che, tene kAraNe pudgalonA parAvartI bane che ane tevA pudgalaparAvarto anaMtA thAya che.II4-3 avataraNikA : gAthA-3mAM kahyuM ke pudgalonA grahaNathI saMsAramAM anaMta pudgalaparAvarto thayA, tyAM prazna thAya ke jIvavaDe pudgalo grahaNa kema karAya che? te batAvatAM kahe che taha taggejjhasahAvA jaha puggalamo havaMti niyameNa / taha taggahaNasahAvo AyA ya tao u pariyaTTA // 4 // tathA tadgrAhyasvabhAvA yathA pudgalA bhavanti niyamena / tathA tadgrahaNasvabhAva AtmA ca tatazcaivaparivartAH // 4 // anvayArtha : nadda jema tadda tevA prakAre tosahAvA tenA vaDe=jIvavaDe grAhyasvabhAvavALA For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana i caramaparivartaviMzikA T puSpAlamo pudgalo che, ya ane tadda tevA prakAre tAdaLasanhAvo tene=pudgalane grahaNa karavAnA svabhAvavALo AyA AtmA che, to te kAraNathI 3ja pariyaTTA pudgalaparAvarto niyameLa niyamathI vaMti thAya che. A gAthAmAM pahelA 'tadda'no artha te prakAre=audArikAdi vargaNA prakAre ane 'tAsadIvA'mAM tadU zabda jIvano parAmarzaka che, tethI 'toAsattAvA' no artha tenAthI=jIvathI grAhya svabhAvavALAM pudgalo che, e pramANe samajavo. * bIjA 'tadda'no artha te rUpe=jIvanA audArika,kAryaNa Adi zarIrarUpe ke bhASArUpe ke zvAsozvAsarUpe, ane 'tahasAvo'mAM tad zabda pudgalano parAmarzaka che, tethI 'taLadAsahAvA'no artha tene=audArikAdi zarIrarUpe pudgalane grahaNa karavAnA svabhAvavALo AtmA che, e pramANe samajavo. : * zlokanA pUrvArdhamAMthI "niyameLa vaMti"nI anuvRtti gAthAnA uttarArdhamAM ka2vAnI che. tethI e prApta thayuM ke pudgalamAM grAhya svabhAva che ane jIvamAM grahaNa karavAno svabhAva che. tethI karIne ja parAvartI niyamathI thAya che. gAthArtha H jema tevA prakAre=audArikAdi vargaNA prakAre jIva vaDe grAhyasvabhAvavALA pudgalo che, ane audArika, kAryaNa Adi zarIrarUpe pudgalane grahaNa karavAnA svabhAvavALo AtmA hoya che, te kAraNathI ja parAvarto niyamathI thAya che.II4-4 evaM caramo'veso nIIe jujjaI iharahA u / tattassahAvakhayavajjio imo kiM na savvo vi? // 5 // evaM caramopyeSa nItyA yujyate itarathA tu I tattatsvabhAvakSayavarjitoyaM kiM na sarvopa 11411 anvayArtha : E A rIte gharoDavero carama paNa A=pudgalaparAvarta nIpa nItithI=yuktithI khuE ghaTe che, 3vaLI pharahA AvuM na mAno to (jema) savvo sarva pudgalaparAvartAtattasahAvayavajJiote te svabhAvanA kSayathI varjita che (tema) rUmo vidhi 7 A carama=pudgalaparAvarta paNa kema nahIM? paNa V-6 For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 0 caramaparivartavizikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana gAthArtha : A rIte carama paNa pudgalaparAvarta yuktithI ghaTe che. vaLI AvuM na mAno to jIvavaDe pudgala grahaNa karavAno je svabhAva che tenA kSayathI varjita jema sarva paNa pudgalaparAvarte che, tema caramapudgalaparAvarta paNa kema nathI? gAthAnA uttarArdhamAM tattarUhIvaraghayajJo ' mAM je tat tat 'zabda che temAM prathama tat zabda jIvano parAmarzaka che ane bIjo 'ta' zabda pudgalagrahaNano parAmarzaka che, ane tenAthI e prApta thAya ke jIva vaDe pudgalagrahaNano je svabhAva che tenA kSayathI varjita sarva pudgalaparAvarte che. bhAvArtha - gAthA-4mAM batAvyuM ke jIvano pugalane grahaNa karavAno svabhAva che ane pudgalano jIvathI grAhya svabhAva che ane tenAthI pudgalaparAvarte thAya che. have A gAthAmAM kahe che ke e rIte nItithI caramapudgalaparAvarta ghaTe che. teno bhAva e che ke dareka dharmazAstranI nIti jIvano pudgalathI mokSa svIkAre che. jyAre AtmAno mokSa thAya che tyAre ja AtmA parama sukhano bhoktA bane che. AthI ja dareka darzanakAro vaDe parama sukhanI prAptinA sthAnabhUta mokSa mATeno puruSArtha parama puruSArtha tarIke svIkArAyo che. have jo jIvano mokSa ghaTe to anaMta kALathI pudgalane grahaNa karavAno jIvanA svabhAvano aMta thAya, ane te svabhAvanA kAraNe thatA pudgalaparAvartAno paNa aMta thAya. tethI ja mokSanI pahelAMno je chello pudgalaparAvarta che te caramapudgalaparAvarta tarIke ghaTe che.jo Ama na svIkArIe to jema carama sivAyanA sarva pugalaparAvartAmAM pudgala grahaNa karavAno je jIvano svabhAva che teno nAza thato nathI, tema caramapulaparAvartamAM paNa jIvanA tevA svabhAvano nAza thato nathI tema mAnavuM paDe; ane tema mAnIe to mokSa saMgata na thAya.AnAthI e phalita thAya che ke sarvadarzanakAro mokSane mATe upadeza Ape che, mATe ja e nakkI thAya che ke jIvano pudgala grahaNa karavAno svabhAva caramapudgalaparAvartamAM kSaya thAya che ane tethI ja zAstrayuktithI caramapudgalaparAvarta ghaTe che..4-pA tattaggahaNasahAvo Ayagao ittha satthagArehiM / sahajo malu tti bhaNNai, bhavvattaM takkhao eso // 6 // tattadgrahaNasvabhAva Atmagato'tra zAstrakAraiH / sahajo mala iti bhaNyate bhavyatvaM tatkSaya eSaH // 6 / / For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D caramaparivartaviMzikA . anvayArtha : tat te kAraNathI=gAthA-pamAM kahyuM ke caramapudgalaparAvarta nItithI ghaTe che te kAraNathI rUtha ahIMyAM=saMsAramAM mAthAmo Atmagata evo taUsihovo tat grahaNasvabhAva=pudgalane grahaNa karavAno svabhAva sasthahiM zAstrakArovaDe sahakko manu tti sahajamala e pramANe mAruM kahevAyo che (ane) [ tavego A, teno sahajamalano kSaya, azvatte bhavyatva che. che. ahIM zlokanA prAraMbhamAM je "tat' zabda che te gAthA-panA pUrvArdhano parAmarzaka che ane 'tamAt' arthaka che. tethI e prApta thAya ke zAstranItithI caramapudgalaparAvarta ghaTe che te kAraNathI "po'=A=buddhimAM upasthita evo teno kSaya=sahajamalano kSaya, bhavyatva che, A pramANe anvaya che. vaLI gAthA-4mAM batAvela ke AtmAno pudgalane grahaNa karavAno svabhAva che ane tenA kAraNe pugalaparAvartana thAya che, tethI A gAthAmAM te pudagalagrahaNano svabhAva zuM padArtha che te batAvatAM kahe che ke, AtmAmAM rahelo je pudgalagrahaNasvabhAva che, tene zAstrakAro vaDe sahajamala e pramANe kahevAya gAthArtha : gAthA-pamAM kahyuM ke carama pudgalaparAvarta nItithI ghaTe che, te kAraNathI saMsAramAM Atmagata evA pudgala grahaNa karavAnA svabhAvane zAstrakArovaDe sahajamala e pramANe kahevAyelo che ane A sahajamalano kSaya e bhavyatva che. bhAvArtha : sAmAnya rIte bhavyatva e mokSe javAnI yogyatAsvarUpa jIvana anAdi pAriNAmikabhAvarUpe prasiddha che ane ahIM sahajamalanA kSayarUpe bhavyatvane kahIe to bhavyatva anAdi pAriNAmikabhAvarUpe kaI rIte ghaTe? evI zaMkA thAya tenuM tAtparya e bhAse che ke jagatamAM keTalAka jIvo bhavya che ane keTalAka abhavya che ane temanAmAM raheluM bhavyatva ke abhavyatva te jIvanA anAdi pAriNAmikabhAvarUpa ja che. paraMtu dareka bhavya jIvamAM rahelo je sahajamala che te anAdikALathI prati pudgalaparAvarte ghaTe che, ane Ama ghaTatAM ghaTatAM caramapudgalaparAvartamAM sahajamalano hrAsa eka cokkasa bhUmikA For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 68 0 caramaparivartaviMzikA | viMzativiMzikA zabdazaH vivecana sudhIno thayela hoya che, ke jethI caramapudgalaparAvamAM jIva mokSa sAdhavA mATe yogya bhUmikAne prApta kare. paraMtu dareka bhavya jIvano caramapudagalaparAvartakALa eka sAthe ja prApta thatI nathI, kAraNa ke dareka jIvanI sahajamalanA hAsanI gatimAM taratamatA hoya che, jema ke I je jIvo anaMta pudgalaparAvarta pahelAM mokSamAM gayA teono sahajamalano hAsa prati pudgalaparAvartamAM anAdithI ja adhika mAtrAmAM thato hato, je jIvo vartamAnamAM mokSe jAya che teono sahajamalano hrAsa prati pudgalaparAvarta pUrvanA jIvo karatAM alpa mAtrAmAM thato hato ane anaMta pudgalaparAvarta pachI je jIvo mokSe javAnA che, teonA sahajamalano hRAsa anAdithI prati pudgalaparAvartamAM thAya to che ja, paraMtu bIjA prakAranA jIvo karatAM paNa maMda mAtrAthI temanA sahajamalano hrAsa thAya che. tenAthI e prApta thAya che ke, dareka bhavya jIvamAM raheluM bhavyatva, prati pudgalaparAvartamAM sahajamalanA aMze aMze kSayarUpa kArya kare che. tethI A sahajamalano kSaya e bhavyatvanuM kArya che, ane kAryanI kAraNarUpe vivakSA karIne sahajamalano kSaya te bhavyatva che ema kahela che. ahIM vizeSa bahuzruta vicAre. A viSayamAM vizeSa e che ke, dareka kArya pAMca kAraNothI ja thAya che. tethI prati pudgalaparAvartamAM je sahajamalano hrAsa thAya che te jIvanA prayatnathI ja thAya che, Ama chatAM tyAM kALanI pradhAnatA che. ahIM 'sahajamala" zabdathI saMsArI jIvomAM anAdikALathI rahelI rAga-dveSamohanI pariNati samajavAnI che. jo ke A rAgAdinI pariNati ekendriyAdinA bhavomAM cetanA ati alpa hovAne kAraNe ati maMdadekhAya che, to paNa dUra dUra pudgalaparAvartamAM rAgAdinI pariNati anubaMdha zaktithI adhika adhika hoya che. te ja rAgAdinI pariNati caramapudgalaparAvartamAM pUrvanA parAvarta karatAM alpa hoya che. Ama chatAM, paMcendriyAdinA bhavomAM vizeSa bAhya sAmagrI hovAthI vyaktarUpe te adhika dekhAya che, paNa te mAtrAthI adhika hoya che anubaMdha zaktithI nahIM. vaLI caramapudgalaparAvartakALamAM mithyAtva avasthAmAM anaMta anubaMdha zaktivALI rAgAdinI pariNati hoya che, to paNa ahIM pUrvanA pagalaparAvarta karatAM anubaMdhazakti ochI hoya che. tethI caramapudgalaparAvartamAM bhavyatvane kAraNe ja anya pudgalaparAvartamAM vartatI tIvra rAgAdinI anubaMdhazaktino hrAsa thAya che. tenA kAraNe ja have jIva utkRSTathI paNa eka pudgalaparAvartakALa ja saMsAramAM rahe che.ll4-6II For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 | viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D caramaparivataviMzikA 0 avataraNikA : gAthA-pamAM kahela ke zAstranItithI A caramapudgalaparAvarta ghaTe che, tenI ja bhUmikArUpe gAthA-6mAM sahajamala ane bhavyatva batAvyuM. have zAstrayuktithI caramapudgalaparAvarta kaI rIte ghaTe che, te batAvatAM kahe che eyassa parikkhayao tahA tahA haMta kiMci sesammi / jAyai carimo esu tti taMtajuttI pamANamiha // 7 // etasya parikSayatastathA tathA hanta kiMciccheSe / jAyate carama eSa iti tantrayuktiH-pramANamiha // 7 // anvayArtha : daMta kharekhara AnA sahajamalanAtA tarIke te prakAranA parivaravayo parikSayathI ziva sesa (sahajamala)kAMIka zeSa hote chate garimo pazu A caramapudgalaparAvarta nAyaDu thAya che. emAM caramapudgalaparAvarta thAya che emAM taMtaguttI zAstrayukti pAm pramANa che. ja daMta kharekhara ri=pAdapUrti mATe che. gAthArtha - sahajamalanA te te prakAranA parikSayathI (sahajamala) kAMIka zeSa hote chate caramapudgalaparAvarta thAya che ane caramapudgalaparAvarta thAya che emAM zAstra pramANa bhAvArtha pratyeka pudgalaparAvartamAM te te prakAre A sahajamalano parikSaya thAya che. ahIM "te te prakAre" eTalA mATe kahela che ke dareka jIvane potAnI yogyatA pramANe judA judA prakAre sahajamalano kSaya thAya che, ane dareka jIvanuM bhavyatva vilakSaNa hovAne kAraNe pratyeka pudgalaparAvartamAM sahajamalanA kSayane anukULa yatna paNa dareka jIvano vilakSaNa hoya che, ane te pramANe ja sahajamalano kSaya paNa vilakSaNa hoya che. tethI ja dareka bhavya jIvane caramapudgalaparAvarta bhinna bhinna kALamAM prApta thAya che.Ama te te prakAre kSaya For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 caramaparivartaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 70 thato sahajamala jayAre kaMIka bAkI rahyo hoya, tyAre A caramapudagalaparAvarta thAya che. dareka jIvane A caramapudgalaparAvarta bhinnabhinna kALe prApta thAya che ane tenAthI dharmanI prApti ane anukrame mokSa thAya che, A sarva vAta sAmAnya lokane pratyakSa nathI ane mAtra yuktithI paNa e siddha thaI zake tema nathI. tethI ahIM kahyuM che ke A rIte caramapudgalaparAvarta thAya che emAM pramANa zAstrayukti che.I4-chA avataraNikA - A rIte pUrvamAM zAstrayuktithI caramapudgalaparAvartanI siddhi karI. have te caramapudgalaparAvartamAM zuddhadharmanI prApti kema thAya che ane anya pudgalaparAvartamAM kema thatI nathI, te batAvatAM kahe che eyammi sahajamalabhAvavigamao suddhadhammasaMpattI / heyetarAtibhAve jaM na muNai annahiM jIvo // 8 // etasminsahajamalabhAvavigamataH zuddhadharmasaMpattiH / heyetarAdibhAvAn yanna jAnAtyanyeSu jIvaH // 8 // anvayArtha: i je kAraNathI devetaratibhAve heya ane Itara-upAdeya Adi bhAvone unnahiM anyomAM anya pudgalaparAvartAmAM nIvo jIva na muchaDuM jANato nathI, te kAraNathI pathami AmAM-caramapudgalaparAvartamAM sa mAvavAmagrIsahajamalarUpa bhAvanA vigamathI suddhamapatta zuddhadharmanI saMpatti thAya che. gAthArtha - je kAraNathI jIva anya pudgalaparAvartAmAM heya-upAdeya Adi bhAvone jANato nathI, te kAraNathI caramapudgalaparAvartamAM sahajamalarUpa bhAvanA vigamathI zuddhadharmanI prApti thAya che. bhAvArtha : jIvano anAdi sahajamalano pariNAma je pUrvamAM ghaNo hato te caramapudgalaparAvarta kALamAM ocho thAya che, eTale ja caramapudgalaparAvarta prApta thAya For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana / caramaparivartavizikA 0. che, ane caramapudgalaparAvartamAM paNa te sahajamalanA pariNAmano kAMIka vigama thAya tyAre zuddhadharmanI prApti thAya che, arthAt pUrvanI viMzikAnI gAthA-20mAM batAvela te rUpa traNa prakArano zuddhadharma prApta thAya che. kema ke anya pudgalaparAvartamAM jIva heya ane upAdeya Adi bhAvone jANato nathI. ahIM "taratimA'thI heya, upAdeya ane upekSaNIya bhAvo grahaNa karavAnA che, ane te traNa bhAvo e che ke, AtmAnI azuddhine karanArA saMsAranA viSayo AtmA mATe heya che ane AtmAnI zuddhine karanArA evA sadAlaMbano AtmAne mATe upAdeya che ane keTalAka padArtho jagatamAM AtmAnA bhAvone malina karavAnuM kAraNa banatA nathI ke AtmAnI zuddhinuM kAraNa banatA nathI, tevA padArtho AtmA mATe upekSaNIya che. ahIM vizeSa e che ke mokSano Azaya jayAre jIvane thAya che, tyAre ja ene saMsAra heya ane mokSa upAdeya dekhAya che, ane tyAre ja traNa prakAranA zuddhadharmamAM viSayazuddhadharmanI prApti tene thAya che. vaLI anya pudgalaparAvartamAM rahelA jIvane mokSa upAdeyarUpe bhAsI ja zakato nathI, tethI viSayazuddhadharmanI paNa prApti tene thaI zakatI nathI. kvacit svarganA sukhamAM mokSano bhrama thavAthI mokSanI IcchA anya pudgalaparAvartamAM thaI zake, paraMtu anya pudgalaparAvartamAM rahelA jIvane bhogAdirahita mokSamAM upAdeyabuddhi thaI zake nahIM.II4-8 avataraNikA - gAthA-8mAM kahela ke anya pudgalaparAvartamAM jIva heya ane upAdeya Adi bhAvone jANI zakato nathI, te ja vAtane daSTAMtathI bhAvana karatAM kahe che bhamaNakiriyAhiyAe sattIe samanio jahA bAlo / pAsai thire vi hu cale bhAve jA dharai sA sattI // 9 // bhramaNakriyAhitayA zaktyA samanvito yathA bAlaH / pazyati sthirAnapi khalu calAnbhAvAnyAvat dharati sA zaktiM / / 9 / / taha saMsAraparibbhamaNasattijutto vi niyamao ceva / hee vi uvAee tA pAsai jAva sA sattI // 10 // tathA saMsAraparibhramaNazaktiyukto'pi niyamatazcaiva / heyAnapyupAdeyAMstAvatpazyati yAvatsA zaktiM // 10 / / For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _2 0 caramaparivartaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana anvayArtha : nadI je pramANe mama jiriyAphiyAsattA samanni bhramaNakriyAthI Adita evI zaktithI yukta vAtno bAla nA jayAM sudhI ghara sI sI te zakti dhAraNa kare che (tyAM sudhI) thire vi bhAve sthira paNa bhAvone pAsa kharekhara cala jue che, tada te pramANe saMsAraparimamaUttinutto vi saMsAraparibhramaNazaktithI yukta evo jIva paNa niyamo ceva niyamathI jaNAvajyAM sudhI sIsI te zakti (dhAraNa kare) che to tyAM sudhI jIvi heya paNa bhAvone 3vINag upAdeya tarIke pAsa jue che. gAthArtha - je pramANe bhramaNakriyAthI Ahita evI zaktithI yukta bAla, jayAM sudhI te zakti dhAraNa kare che tyAM sudhI sthirabhAvone paNa cala jue che, te pramANe saMsAraparibhramaNazaktithI yukta evo jIva paNa niyamathI ja, jyAM sudhI te zakti dhAraNa kare che tyAM sudhI heya paNa bhAvone upAdeya tarIke jue che. bhAvArtha : jema bALaka goLa goLa phare che tyAre te prakAranI kriyAthI tenI aMdaramAM koIka pariNati pedA thAya che, pharavAnI kriyAthI tenAmAM thayela tevA prakArano pariNAma pedA thAya che, jene kAraNe sthira evA paNa gRhAdi padArtho tene amuka kALa sudhI pharatA dekhAya che. te ja rIte saMsAravartI jIva saMsAramAM dareka bhavomAM paribhramaNa kare che ane tenA kAraNe navAM navAM zarIrone prApta kare che, ane te zarIranA saMbaMdhakALamAM saMsAravartI padArtho, je tenA mATe heya che, te paNa upAdeyarUpe jue che; tenuM kAraNa zarIrAdithI saMbaMdhita pariNatine kAraNe ja te padArthone jovA mATe prayatna kare che, te che. ane jyAM sudhI bhAvamala adhika che tyAM sudhI tenAmAM saMsAraparibhramaNanI zakti che, tethI te saMsAranA bhAvone upAdeya tarIke ja jue che. AthI ja anya pudgalaparAvartamAM zuddhadharmanI prApti nathI.I4-9/1oll avataraNikA : "anya AvartAmAM heya-upAdeya Adi bhAvone je jANato nathI, te ja jIva caramAvartamAM viveka pedA thAya tyAre tattvane jue che. tene dRSTAMtathI bhAvana karatAM kahe For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 vizativiMzikA zabdazaH vivecana D caramaparivartaviMzikA / jaha tassattIvigame pAsai paDhamo thire thire ceva / bIo vi uvAee taha tavvigame uvAee // 11 // yathAtacchaktivigame pazyati prathamaH sthirAnsthirAneva / dvitIyopyupAdeyAMstathA tadvigama upAdeyAn // 11 // anvayArtha garaje pramANe tasattAviyAre te zaktino vigama thaye chate pahemo pahelo =bALa fthare sthira bhAvone thire veva sthira ja pAsa jue che, tada te pramANe vImo vi bIjo paNa=saMsAraparibhramaNazaktithI yukta evo jIva paNa, vipAme te zaktino vigama thaye chate savAI upAdeya bhAvone 3vI upAdeyarUpe jue che. gAthArtha : je pramANe te zaktino vigama thaye chate bALa sthira bhAvone sthira ja jue che, te pramANe saMsAraparibhramaNazaktithI yukta evo jIva paNa te zaktino vigama thaye chate upAdeya bhAvone upAdeyarUpe jue che. bhAvArtha - bALaka goLa goLa phare che tyAre tenAmAM thayela bhramaNazakti jyAM sudhI hoya che tyAM sudhI ja e sthira bhAvone asthira jue che. paraMtu jyAre te zakti cAlI jAya che tyArapachI sthira gRhAdibhAvo tene sthirarUpe ja dekhAya che. tema caramAvartamAM AvyA pachI tevA prakAranA nimittane pAmIne jyAre jIvamAM viveka pedA thAya che, tyAre tenI saMsArabhramaNanI zakti cAlI jAya che, tethI ja AtmA mATe upAdeyabhAvo tene upAdeyarUpe dekhAya che ane saMsAravartI dareka pravRtti tene artha vagaranI bhAse che.I4-112 avataraNikA : gAthA-11mAM kahyuM ke saMsAraparibhramaNazaktino vigama thavAthI upAdeyane upAdeyarUpe jIva jue che, tyAM prazna thAya ke saMsAraparibhramaNazaktino vigama zenAthI thAya che? teno uttara ApatAM kahe che For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 caramaparivartaviMzikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana cha4 tassattIvigamo puNa jAyai kAleNa ceva niyaeNa / tahAbhavvattAi tadannaheukalieNa va kahiMci // 12 // tacchaktivigamaH punarjAyate kAlenaiva niyatena tathA bhavyatvAdistadanyahetukalitena vA kathaMcit // 12 / / anvayArtha: pu, vaLI (koIka apekSAe) tasavirAmo te zaktino vigama niyaUT jo ceva niyata kALa vaDe ja gADuM thAya che, va hiMgni athavA koIka apekSAe tamabUttarphi tathAbhavyatvAdi tannatiUUI tad anyahetukalita (niyata kALa vaDe thAya che.) ja "hiMva'no anvaya "vA' kArathI karAyelA baMne vikalpomAM karavAno che ane bIjA vikalpamAM pUrva vikalpano "niyA jAne reva' sAthe pharI anvaya karavAno che. 9 'hiMtri' zabdanayanI apekSAe be vikalpa che te batAvavA che. gAthArtha - koIka apekSAe vaLI te zaktino vigama niyata kALa vaDe ja thAya che, athavA koIka apekSAe tathAbhavyatvAdi tad a hetuthI yukta niyata kALavaDe thAya che. bhAvArtha - kArya mAtra pratye pAMca kAraNo kAma kare che, tema saMsAraparibhramaNazaktinA vigamanarUpa kArya pratye paNa pAMca kAraNo kAma kare che, paraMtu nizcayanaya je mukhya kAraNa hoya tene ja svIkAre che, anya kAraNo hovA chatAM nizcayanaya tene kAraNa tarIke svIkArato nathI; kema ke te mAne che ke "sApekSamasamartha" arthAta je kAraNane kArya karavA mATe bIjA kAraNanI apekSA rahe che, te kAraNa kArya karavA mATe asamartha che. tethI zlokanA pUrvArdhamAM nizcayanayane sAme rAkhIne kahyuM ke niyata kALa vaDe ja te zaktino vigama thAya che, ane tyAM "vakAravaDe kALathI anya hetuno nizcayanayanI daSTie vyavaccheda karyo. gAthAnA uttarArdhathI vyavahAranayanI apekSAne sAme rAkhIne kahe che ke, koIka apekSAe=vyavahAranayanI apekSAe tathAbhavyatAdipa ta anya hetu-kALathI anya For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 viMzativiMzikA zabdazaH viveyana I caramaparivartaviMzikA 0 hetuthI kalita arthAt yukta evA niyata kALa vaDe ja saMsAraparibhramaNazaktino vigama thAya che.A kathanamAM kALane mukhya kAryo ane kALanA vizeSaNarUpe tathAbhavyatvAdi cAra hetuone batAvyA, te teono gauNarUpa svIkAra che.vyavahAranaya gauNa-mukhyarUpe sarva kAraNone svIkAre che ane tethI ja caramAvartanI prAptimAM talzaktivigamana kAraNa che tenA prati kALane mukhya kAraNa vyavahAranaya kahe che ane tathAbhavyatyAdine gauNa kAraNa kahe che. ahIM tathAbhavyatvathI zaktinA vigamanane anukULa evuM bhavyatva samajavAnuM che ane "AdithI tevA prakArano puruSakAra, tevA prakAranuM karma ane tevA prakAranI bhavitavyatA grahaNa karavAnI che. ahIM nizcayanaya ane vyavahAranayanuM je kathana karela che te yogabiMdu- gAthA320 pramANe karela che, tethI vizeSa tyAMthI jovuM.II4-1razA avataraNikA : gAthA-12mAM batAvyuM ke saMsAraparibhramaNazaktino vigama niyata kALathI thAya che. tene ja puSTa karavA mATe yukti ApatAM kahe che iya pAhannaM neyaM itthaM kAlassa tau tao ceva / tassattivigamaheU sA vi jao tassahAva tti // 13 // idaM prAdhAnyaM jJeyamitthaM kAlasya takastataH eva / tacchaktivigamahetuH sApi yatastatsvabhAva iti // 13 / / anvayArtha : phartha e rIte-gAthA-12mAM kahyuM e rIte tni kALanuM rUca A= buddhimAM raheluM pannaprAdhAnyaneyaM jANavuM tamo vevate kAraNathI ja taphate kALatattavi maheza tatsaktinA=saMsAraparibhramaNazaktinA vigamano hetu che, gamo je kAraNathI sAvite paNa tanzakti paNa tadavi teno-kALano svabhAva che. 7i=pAdapUrti mATe che. ke "rU' zabda zabdakoSa pramANe "rUnA arthamAM che ane te prAdhAnyanuM vizeSaNa che. tethI ''nI jema 'rU' hovuM joie paraMtu prAkRtamAM "T' kArano lopa paNa thAya che, te pramANe "pha"nA "' kArano lopa thayela che. paraMtu '' zabda 'rUti' arthamAM ahIM nathI. For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 caramaparivartaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana gAthArtha : gAthA-12mAM kahyuM e rIte kALanuM A buddhimAM upasthita evuM prAdhAnya jANavuM. te kAraNathI kALa saMsAraparibhramaNa zaktinA vigamano hetu che, je kAraNathI saMsAraparibhramaNazakti paNa kALano svabhAva che. bhAvArtha : gAthA-1ramAM nizcaya ane vyavahAra dRSTithI tatsaktinA vigamananA kAraNarUpe kALane kahela, te rIte tatsaktivigamana pratye kALa pradhAna kAraNa thayuM, ane kALa pradhAna kAraNa thayuM tethI ja ema kahevAya ke, kALano ja evo svabhAva che ke te saMsAraparibhramaNazaktine dhArI rAkhe, tethI ja pUrvanA kALano evo svabhAva hato ke jenA kAraNe jIvamAM te zakti hatI ane have jayAre kALa pAkyo tyAre saMsAraparibhramaNazaktinuM vigamana thayuM. AnAthI e phalita thayuM ke dareka jIva paNa anAdino che ane kALa paNa anAdino che, ane je jIvano kALa pAke che tyAre te jIvano caramAvarta Ave che. tethI te jIvano pUrvakAlamAM saMsAraparibhramaNasvabhAva che ane te jIvano caramAvartikAla te saMsAraparibhramaNazaktinA nAzano hetu che. ahIM vizeSa e che ke je mahinAmAM unALo Ave te mahinArUpa kALano garamIno svabhAva che tema upacArathI vyavahAramAM kahevAya che, tema saMsAraparibhramaNazakti vAstavika rIte to jIvamAM hovA chatAM paNa te zakti kALamAM arthAt caramAvarta sivAyanA kALamAM jIvamAM varte che, tethI saMsAraparibhramaNazakti kALano svabhAva che ema kahela che. A pramANe artha bhAse che. tattva bahuzruta jANe.JI4-13 avataraNikA - pUrvamAM siddha karyuM ke saMsAraparibhramaNazaktino vigama niyata kALathI ja thAya che. tethI koIne bhrama thAya ke caramAvartanI prApti pratye kALa mAtra ja kAraNa che, tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che kAlo sahAva niyaI puvvakayaM purisa kAraNegaMtA / micchattaM; te ceva u samAsao huMti sammattaM // 14 // kAlaH svabhAvo niyatiH pUrvakRtaM puruSaH kAraNaikAntaH / mithyAtvaM; te ceva tu samAMsato bhavanti samyaktvam / / 14 / / For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D caramaparivartaviMzikA ! anvayArtha : vAno kALa,sadIvasvabhAva, niyaniyati putrayaMkarma ane purisapuruSakArane ropAMtA ekAMte kAraNa mAnavAM micchatta te mithyAtva che, ane 3vaLI te veva te ja (pAMca kAraNo) samAso samudAyathI saMmatta hRti samyakta thAya che yathArtharUpe svIkArelAM bane che. gAthArtha : kALa, svabhAva, niyati, karma ane puruSakArane ekAMte kAraNa mAnavAM te mithyAtva che ane vaLI te ja pAMca kAraNo samudAyathI kAraNa tarIke mAnavAM te samyakta thAya che= yathArtharUpe svIkArelAM bane che. bhAvArtha : kAryamAtra pratye pAMca kAraNone yathAyogyarUpe svIkAravAmAM Ave to te kAryakAraNabhAvano bodha samyapha thAya che ane te pAMca kAraNone te te sthAnane AzrayIne ekAnta svIkAravAmAM Ave to te bodha mithyAtvarUpa che. jema caramAvartanI prApti ekAnta kALathI thAya che tema kahevAmAM Ave to te vacanaprayoga mithyA che, ane kALa sivAyanAM cAre kAraNone svIkArIne kALane mukhyarUpe caramAvartanI prAptimAM kAraNa kahevAmAM Ave to te kathana yathArtha kathana svarUpa che.ll4-14ll avataraNikA : gAthA-14mAM pAMca kAraNonA samudAyane samyakta rUpe kahyuM, te ja vAtane zAstra prasiddha dAMtathI batAvatAM kahe che nAyamiha muggapattI samayapasiddhA vi bhAviyavvaM tti / savvesu visidvRttaM iyareyarabhAvasAvikkhaM // 15 // jJAtamiha mudgapaktiH samayaprasiddhA'pi bhAvayitavyamiti / sarveSu viziSTatvamitaretara bhAvasApekSam anvayArtha - rUda ahIM-pAMca kAraNono samudAya samyakta che e pramANe je gAthA-14mAM For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 caramaparivartaviMzikA 7 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 78 kahyuM, te kathanamAM samayapasiddhA vi samayaprasiddha ja muLapattI maganuM pAcana nAyam dRSTAMta che.vRtti ethI karIne mAviyavyuM bhAvana karavuM joIe ke savvasu sarvamAM=pAMce kAraNomAM revaramAvAvivAM ItaretarabhAvasApekSa evuM visiddhatte viziSTapaNuM che, arthAt dareka kAraNa svathI Itara yAvat anya kAraNonA sadbhAvanI apekSA rAkhIne kArya kare che, te rUpa viziSTapaNuM dareka kAraNamAM che gAthArtha : pAMca kAraNono samudAya samyaktva che e pramANe je gAthA-14mAM kahyuM, te kathanamAM samayaprasiddha ja maganuM pAcana daSTAMta che. ethI karIne bhAvana karavuM joIe ke pAMce kAraNomAM ItaretarabhAvasApekSa evuM viziSTapaNuM che, arthAt dareka kAraNa svathI Itara yAvat anya kAraNonA sadbhAvanI apekSA rAkhIne kArya kare che, te rUpa viziSTapaNuM dareka kAraNamAM che. bhAvArtha: 1 koI vyakti magane rAMdhavAno prayatna kare che tyAre koraDuM maga hoya to te magamAM raMdhAvAno svabhAva hoto nathI, tethI te magamAMthI caDhelA magasvarUpa kAryanI prApti thatI nathI,paraMtu je maga raMdhAi zake tevA svabhAvavALA hoya, temAM rAMdhavAnI kriyA karavAmAM Ave to raMdhAyelA maganI prApti thAya che. tethI tyAM magano raMdhAvAno svabhAva raMdhAyelA maganI prAptisvarUpa kArya prati kAraNa che.A ja maga rAMdhavAnI kriyAmAM, rAMdhanAra vyaktino prayatna te puruSakA2 sthAne che ane te raMdhAyelA magane je vyakti khAya che tenuM puNya tyAM sahakArarUpe che. raMdhAvAne anukULa sarva sAmagrInI prApti thAya che ane vacamAM koI vighna prApta thatuM nathI te sarvamAM khAnAra vyaktinuM karma kAraNa bane che. A ja maga pahelAM rAMdhavA mATe grahaNa na thayA ane atyAre ja kema grahaNa thayA? tyAM te magano raMdhAvAne anukULa kALaH pAkyo che tema kahevAya che, ane rAMdhanAra vyaktie A ja magane grahaNa karyA anya magane kema nahi? tyAM te maganI bhavitavyatApa kAraNa che. A sarva kriyA pratye rAMdhanAra vyaktino prayatna pradhAnarUpe kAraNa hoya che ane tenI pAchaLa Itara sarva kAraNo pravartatAM hoya che, tethI Itara sarva kAraNonA sadbhAva sApekSa rAMdhanArano prayatna, raMdhAyelA maganI prAptimAM kAraNa che. ane te ja dRSTAMtamAM rAMdhavAnI kriyAno prAraMbha thayA pachI bIjI ja kSaNamAM kArya thatuM nathI, paraMtu cokkasa For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D caramaparivartaviMzikA 0 kALamaryAdA pachI kArya niSpanna thAya che, te daSTithI vicArIe to kAryanA vilaMbamAM kALa ja mukhya kAraNa che ane te Itara sarva kAraNonI apekSA rAkhe che. tevI ja rIte anya sthAne vicArIe to bhavya jIva pratyeka pudgalaparAvartamAM sahajamalano kaMIka nAza kare che ane e ja kramathI caramapudgalaparAvartanI prApti kare che, tyAM paNa jIvano te te prakArano aMtaraMga yatna varte che, tethI viparyAsanI anubaMdha zakti pratyeka pudgalaparAvartamAM kaMIka ghaTe che. tethI caramapugalaparAvartanI prAptimAM teno aMtaraMga yatna paNa kAraNa che. pratyeka pudgalaparAvartamAM jIva te te bhavamAM te te nimitta prApta karIne tevo tevo bhAva kare che, ane te nimittonI prAptimAM karma kAraNa bane che, tethI te adhyavasAyamAM kAraNabhUta nimittanI prApti dvArA karma kAraNa bane che. vaLI jIvano tevA prakArano bhavyatva svabhAva che, AthI ja pratyeka pudgalaparAvartamAM kaMIka sahajamala nAza thAya tevo pariNAma tenAmAM UThe che, je batAve che ke cokkasakALe caramAvartane anukULa teTalA karmano hrAsa karI zake tevo jIvano svabhAva paNa kAraNa che.vaLI je je prakAre pratyeka pulaparAvartamAM vizuddhi karIne cokkasa samaye jIva caramapudgalaparAvartamAM praveze che, te ja vakhate caramapudgalaparAvartane prApta karavuM nizcayadaSTithI niyata hatuM, te apekSAe caramAvartanI prApti pratye niyati paNa kAraNa che. Ama chatAM, caramAvartanI prApti pratye kALa ja mukhya kAraNa che; ane AthI ja Itara sarva kAraNonA sarbhAvathI sahita evo kALa dareka jIvamAM judo judo prApta thAya che, ane je jIvano jayAre kALa" pAke tyAre ja tene caramAvartanI prApti thAya che.ll4-15 avataraNikA : gAthA-15mAM batAvyuM ke sarva kAraNomAM Itaretara sApekSa evuM viziSTapaNuM che. have te Itaretara sApekSa kaI rIte che, te batAvatAM kahe che tahabhavvattakkhitto jaha kAlo taha imaM ti (vi) teNaM ti / iya annunnAvikkhaM rUvaM savvesi heUNa // 16 // tathA bhavyatvAkSipto yathA kAlastathaitaditi(pi)* teneti / ityanyonyApekSaM rUpaM sarveSAM hetUnAm // 16 / / anvayArtha : tamavaizvio tathAbhavyatvathI AkSipta je pramANe tnio kALa (che) taha For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 0 caramaparivartaviMzikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana te pramANe rUdma vi A paNa= tathAbhavyatva paNa tevi tenA vaDe kALa vaDe (AkSita che). ti=pAdapUrti mATe che. pheya A rIte sari sarva de hetuonuM sutrAvivuM rUvuM anyonya apekSAvALuM rUpa che. mULamAMti pATha che, (vi) pATha maLyo nathI, paraMtu anvayanI daSTie A artha bhAse che. gAthArtha : tathAbhavyatvathI AkSipta je pramANe kALa che, te pramANe tathAbhavyatva paNa kALa vaDe AkSita che. A rIte sarva hatuonuM anyonya sApekSapaNuM che. va - bhAvArtha dareka jIvanuM jevA prakAranuM bhavyatva che te pramANe te jIvo judA judA kALamAM caramAvartane prApta kare che, ane tathAbhavyatva eTale jevuM kArya thAya tevA prakAranuM bhavyatva. tethI jyAre caramAvarta prApta thAya che tyAre caramAvartane prApta karAve tevuM te jIvanuM tathAbhavyatva che ema kahevAya, ane tethI tathAbhavyatvathI AkSitaHkheMcAyelo, caramAvartakALa che. ane te ja rIte tathAbhavyatva paNa kALathI AkSipta=kheMcAyelu che, arthAt te kALamAM ja tathAbhavyatva caramAvartarUpe pariNAma pAmyuM anya kALamAM nahIM, eTale te kALavaDe tathAbhavyatva caramAvartarUpe pariNAma pAmyuM.A rIte sarva kAraNono paraspara sApekSa bhAva che. ahIM prastutamAM tathAbhavyatva ane kALanuM anyonya sApekSapaNuM batAvyuM tenA AdhAre tevI ja rIte pAMca kAraNone paraspara sApekSa samajavAM. jema mATI ghaTarUpe pariNAma pAme che temAM kuMbhAranA prayatnanI apekSA rAkhe che, ane kuMbhArano prayatna daMDa-cakrAdine AdhIna che. tethI mATIne ghaTarUpe pariNAma pamADavAmAM kuMbhArano prayatna, daMDa, cakra, cIvara vagere eka bIjAnI apekSA rAkhIne kAma kare che, tema kAryamAtra pratye svabhAvAdi pAMca kAraNo paraspara apekSA rAkhIne kArya kare che.II4-16ll avataraNikA : gAthA-16mAM batAvyuM ke tathAbhavyatva ane kALane ekabIjAnI apekSA che, tyAM prazna thAya ke jo sarva jIvonAM tathAbhavyatva ane kALane anyonya apekSA hoya to sarva jIvono caramAvarta eka kALe ja prApta thavo joIe, paraMtu sarva jIvo eka kALamAM For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana g caramaparivartaviMzikA / caramAvartana pAmatA nathI ane bhinna bhinna kALamAM caramAvartana pAmIne bhinna bhinna kALe mokSamAM jAya che, tenuM kAraNa zuM che? te batAvavA arthe kahe che na ya savvaheutullaM bhavvattaM haMdi savvajIvANaM / jaM teNevakkhittA no tullA daMsaNAIyA // 17 // na ca sarvahetutulyaM bhavyatvaM haMti sarvajIvAnAm / yattenaivAkSiptA tato no tulyA darzanAdikAH // 17 / / anvayArtha : ya ane naM je kAraNathI tevavidvattA tenA vaDe ja=bhavyatva vaDe ja AkSipta tuccha vaMsaUTTTA tulya darzanAdi no nathI (te kAraNathI) saLaMgavAI sarva jIvonuM saLaMde tukke sarva hetuthI tulya mavRtta bhavyatva na hRddhi nathI. gAthArtha : ane je kAraNathI bhavyatva vaDe ja AkSita tulya darzanAdi nathI, te kAraNathI sarva jIvonuM sarva hetuthI tulya bhavyatva nathI. bhAvArtha : mokSamAM javA yogya jIvonuM bhavyatva bhavyatvarUpe darekanuM samAna che, to paNa te te sAmagrInuM AkSepaka evuM bhavyatva dareka vyaktinuM juduM che, te batAvavA mATe ja bhavyatvanuM vizeSaNa sarvotutulya mUkeluM che. tenAthI e prApta thAya che ke siddhimAM javAnI yogyatArUpa bhavyatva dareka jIvomAM sarakhuM hovA chatAM, puruSakAra-karma Adi anya kAraNonuM AkSepaka bhavyatva dareka jIvonuM juduM che. tethI te prakAranA bhavyatvathI AkSipta darzana-jJAna-cAritra paNa badhAne judAM prApta thAya che, arthAt koIkane bhinna bhinna kALamAM darzanAdi thAya che, to koIkane traNe sAthe thAya che ane koIkane samya darzanamAM paNa varabodhinI prApti thAya che. tethI ja koIka tIrthakara-gaNadharAdi thaIne bhinna bhinna kALamAM mokSarUpa phaLane pAme che. vaLI jo sarva rIte bhavyatva sarakhuM hota to badhAno caramAvarta paNa eka kALamAM ja prApta thAya, ane sarakhI rIte badhA mokSamAM jAya, paraMtu tevI jagatanI vyavasthA dekhAtI nathI; enAthI ja siddha thAya che ke dareka jIvanuM bhavyatva judA prakAranuM che.lla17ll V-7 For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 caramaparivartaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana avataraNikA : gAthA-17mAM dareka jIvanuM bhavyatva sarva hetuthI tulya nathI te batAvyuM. have bhavyatva ane tathAbhavyatva vacceno bheda batAvIne dareka jIvanA bhavyatvane vilakSaNa svIkAravAnI yukti batAve che na imo imesi heU, na ya NAtullA imeNa, eyaM pi / eesiM tahAheU, tA tahabhAvaM imaM neyaM // 18 // nA'yameteSAM heturna ca nAtulyA anenaitadapi / eteSAM tathAhetustatastathAbhAvamidaM jJeyam // 18 / / anvayArtha rUri AmAM atulya evA darzanAdimAM rUmo A=bhavyatva de hetu ja nathI, ane rUpA enA vaDe=bhavyatva vaDe tu na darzanAdi atulya nathI evuM paNa) nathI. yaM pi A paNa=bhavyatva paNa siAmAM atulya darzanAdimAM tAhe tevA prakArano hetu che, to tethI karIne tamAve tevA prakAranA bhAvavALuM rU A bhavya neyaM jANavuM. che. ahIM ui'mAM mapi'thI e batAvavuM che ke jema puruSakAra Adi kAraNo darzanAdinI atulyatAmAM kAraNa che, tema bhavyatva paNa kAraNa che. gAthArtha : atulya evA darzanAdimAM bhavyatva hetu nathI, ane bhavyatva vaDe darzanAdi atulya nathI evuM paNa nathI. bhavyatva paNa atulya darzanAdimAM tevA prakAre hetu che, tethI karIne tevA prakAranA bhAvavALuM A arthAt bhavyatva jANavuM. bhAvArtha : prathama siddhigamanayogyatvarUpa bhavyatvane "rU' zabdathI grahaNa karIne kahyuM ke atulya evA darzanAdimAM bhavyatva hetu nathI, kema ke siddhigamanayogyatvarUpa bhavyatva siddhagamanano hetu che, paraMtu atulya evA darzanAdino hetu nathI. For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativiMzikA zabdazaH vivecana i caramaparivartaviMzikA i tyArapachI'rUmeLa' zabdathI kahyuM ke AnA vaDe arthAt bhavyatva vaDe atulyadarzanAdi nathI ema nahIM. teno bhAva e che ke darzana-jJAna-cAritra e bhavyatvanA paripAkarUpa che ane te darzanAdi paripAka pAmIne siddhigamanarUpa phaLamAM paryavasAna pAme che, ane darzanAdi bhavyatvanA paripAkarUpa ja che eTale paripAkamAM thatI bhinnatAnuM kAraNa paNa bhavyatvanI bhinnatA che tema mAnavuM paDe. kema ke bhavyatva badhAnuM sarakhu ja hoya to paripAka paNa sarakho ja thavo joie tethI je je prakAre bhavyatvano paripAka thAya che te te prakAranuM bhavyatva paNa juduM che ja. jo bhavyatvarUpa kAraNa samAna ja hoya to paripAkarUpa kArya paNa samAna ja thavuM joie ane kArya juduM dekhAya che tethI bhavyatvarUpa kAraNa paNa juduM che ja. enAthI e prApta thAya ke bhavyatva paNa atulyadarzanAdimAM te prakAre hetu che, arthAt je je jIvamAM je je prakAre darzanAdi thAya te te prakAre darzanAdi karavAmAM te te jIvanuM bhavyatva paNa kAraNa che. tethI karIne A bhavyatva tevA bhAvavALuM jANavuM, arthAt jevA prakAranuM darzanAdirUpa kArya thAya che tevA bhAvavALuM jANavuM. AnAthI e phalita thayuM ke je jIvamAM jevA jevA darzanAdi thAya tevA tevA bhAvavALuM tenuM tathAbhavyatva juduM che. dareka jIvanuM tathAbhavyatva tene anurUpa puruSakArAdi sAmagrI meLavIne, tevA tevA prakAranA darzanAdi pAmIne, mokSarUpa phaLamAM vizrAnta pAme che.II4-18 3 avataraNikA : A rIte gAthA-18mAM dareka jIvamAM tathAbhavyatva juduM che te siddha karyuM ane tenAthI e prApta thayuM ke dareka jIvano caramAvartakALa potAnA bhavyatvane anurUpa bhinna bhinna kALamAM Ave che ane caramAvartakALa pahelAMno sarva kALa acaramAvartakALa che, tethI ca2mAvartakALavartI ane aca2mAvartakALavartI jIvonuM svarUpa kevuM che, te batAvatAM kahe che acarimapariyaTTesuM kAlo bhavabAlakAlamo bhaNio / carimo u dhammajuvvaNakAlo taha cittabheo ti // 19 // acaramaparivarteSu kAlo bhavabAlakAlo bhaNita: caramastu dharmayauvanakAlastathA citrabheda iti 118811 For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 caramaparivartaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana anvayArtha : marimAriyaDresuM acaramAvartamAM tnio kALa mavavatnatnamo bhavabALakALa moi kahevAyo che, 3 vaLI tada citto tevA prakAre citrabhedavALo ripo caramAvarta dharmanuSyanakSatno tti dharmayauvanakALa e pramANe (kahevAya che). gAthArtha : acaramAvartamAM kALa bhavabALakALa kahevAyo che, vaLI tevA prakAranA citrabheTavALo caramAvarta dharmayauvanakALa e pramANe kahevAya che. bhAvArtha : bAlya avasthAmAM jIvo jema koI jAtanI vicAraNA vagara je jAtanI ramatagamatanI manovRtti thAya che tema jIve che, te ja rIte acaramAvartI jIvo paNa je prakAranI IndriyonI preraNA thAya che te prakAre jIvavAnI vRttivALA hoya che, tethI acaramAvartane bhavabALakALa kahevAya che. kyAreka acaramAvartakALamAM paNa jIva dharma kare che ane tenAthI utkRSTa navamuM raiveyaka paNa meLave che chatAM tyAM bhavano bAlakALa ja svIkArela che, tenuM kAraNa acaramAvartamAM jIvane kyAreka tIrthakarAdino yoga thAya che tenA kAraNe bhautika sukhano upAya A saMyama ja che ema dekhAya che tethI ja saMyamayatna kare che; paraMtu AtmAnA guNonuM AkarSaNa tyAM thatuM nathI, tethI ja temano dharma kyAre paNa mokSasAdhaka banato nathI ane bAhya tuccha viSayonA AkarSaNathI ja dharmanI pravRtti hovAnA kAraNe teo tattvadRSTie bALa jevA ja che. jema yuvAvasthAmAM hitAhitanI vicAraNA pragaTe che ane dhanasaMpattiAdi mATe ucita prayatna karAya che, tema caramAvartI jIvone paNa nimittAdine pAmIne tattvAtattvanI vicAraNA pragaTe che, ane Atmahita sAdhavAnI manovRtti pragaTe che; ane te manovRtti dareka jIvane judA judA prakAranI hoya che. AthI ja koIka apramAdathI dharmamAM yatna karanArA hoya che ane koIka aneka skUlanAthI yatna karanArA hoya che. tethI caramAvartana citrabheTavALo dharmayauvanakALa kahevAya che.I4-19l avataraNikA : caramAvarta bahAranA jIvo paNa dharmAnuSThAno karatA hoya che, paraMtu teonA For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D caramaparivartaviMzikA dharmAnuSThAno samyagna kema banatA nathI ane caramAvartavALAnA samyagU kema bane che te batAvatAM kahe che eyammi dhammarAgo jAyai bhavvassa tassabhAvAo / itto ya kIramANo hoi imo haMta suddha tti // 20 // etasmindharmarAgo jAyate bhavyasya tatsvabhAvAt / itazca kriyamANo bhavatyayaM hanta zuddha iti // 20 // anvayArtha : mi AmAM=zaramAvartamAM tasamAvAgo tasvabhAvathI visa bhavyane ghamaro dharmarAga nAyaDu utpanna thAya che , ane rU AthI karIne vImA karAto evo rUma A=dharma yuddha zuddha do thAya che. ja daMta komaLa AmaMtraNamAM che, uttapAdapUrti mATe che. koika pratamAM sukRpATha che ane koIka pratamAM yuddhapATha che. suddhayogya lAge che tethI te lIdhela che. gAthArtha : caramAvartimAM tasvabhAvathI bhavyane dharmarAga utpanna thAya che, AthI karIne karAto evo dharma kharekhara zuddha thAya che. bhAvArtha - caramAvartimAM tevA prakAranI sAmagrIAdi pAmIne jIvane dharmarAga pragaTe che. ahIM caramAvartanA prAraMbhamAM ja dharmarAga pragaTe tevo niyama nathI, paraMtu zaramAvartamAM avazya pragaTe che ema samajavuM. dharmarAga pragaTyA pachI dharmarAgathI karAyeluM dharmAnuSThAna aneka truTiovALuM hoya to paNa zuddha che, jayAre acaramAvartamAM dharmarAga nahIM hovAne kAraNe aMgasAkalyathI paNa karAtuM dharmAnuSThAna azuddha che. ahIM vizeSa e che ke acaramAvartamAM phaLathI dharmarAga pragaTe che, jyAre caramAvartamAM muktino adveSa kriyArAgano janaka che. tethI dharmAnuSThAnarUpa kriyAno rAga For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ U caramaparivartaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 86 caramAvartamAM jIvane pragaTe che, anya AvartamAM svarUpathI dharmarAga hoto nathI. tethI dharmakriyAnA bhautika phalathI ja dharmanI pravRtti thAya che ane zaramAvartimAM dharmakriyAo pratye rAga paNa pragaTa thaI zake che, tethI caramAvartamAM karAyelo dharma zuddha thAya che ema kahela che.JI4-20 // iti caturthIca ramaparivatIvaMzikA samAnA // 4 // For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana }} {{qfdfgtor pasanI !! avataraNikA : cothI viMzikAnI 20mI gAthAmAM kahyuM ke caramAvartamAM bhavya jIvane dharmarAga pragaTa thAya che, ane dharmarAgathI karAto dharma zuddha thAya che. have te dharma jIvamAM kayA kramathI pragaTa thAya che te batAvatAM kahe che ibIjAdiviMzikA jI bIjAikameNa puNo jAyai esuttha bhavvasattANaM / niyamA, Na annahAvi hu iThThaphalo kapparukkhu vva // 1 // bIjAdikrameNa punarjAyate eSotra bhavyasattvAnAm 1 niyamAnnAnyathApi khalu iSTaphalaH kalpavRkSa iva // 1 // anvayArtha : phatha ahIMyAM=ca2mAvartamAM prabhu A=dharma puLo vaLI mavvasattALuMbhavya jIvone trInA meLa bIjAdinA kramathI haiM ja vpavu kalpavRkSa jevA pheMkulo iSTaphalavALo niyamA niyamathI nAyarU thAya che, La annA vi paNa anyathA thato nathI=paNa bIjAdikramane choDIne thato nathI. gAthArtha :caramAvartamAM vaLI dharma bhavya jIvone bIjAdinA kramathI ja kalpavRkSa jevA iSTaphalavALo niyamathI thAya che, paNa bIjAdikramane choDIne thato nathI. bhAvArtha : ca2mAvartamAM ja bhavya jIvane dharma pragaTe che, paraMtu ca2mAvartanA prAraMbhamAM ja badhAne pragaTe evo niyama nathI. A dharma saMsAramAM jema kalpavRkSa bhautika iSTaphalane ApanAra che tema sarva iSTaphalane ApanAra che, kAraNa ke jIvane kaSAyonA upazamabhAvathI ja prAraMbhika dharma pragaTe che,ane tenA dvArA puNyaprakRtinI ane aMze aMze upazamabhAvanI prAptirUpa ITala prApta thAya che, je sadgatinI paraMparA dvArA mokSarUpa phaLamAM vizrAMta thAya che. "A dharma bIjAdinA kramathI ja pedA thAya che, te sivAya nathI thato' tema For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 bIjAdiviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana kahela che; teno bhAva e lAge che ke lagabhaga jIvone te ja kramathI dharmano vikAsa thAya che. keIka vAra marudevAmAtA jevA jIvone sIdho samatAno pariNAma sparze che, paraMtu tevA jIvone choDIne bAkInA jIvone AcaraNAtmaka zuddhadharma bIjAdikramathI ja pedA thAya che; tevo artha bhAse che, tattva bahuzruta vicAre.pa-1 avataraNikA : sau prathama bIjane batAve che bIjaM vi massa NeyaM daThThaNaM eyakAriNo jIve / bahumANasaMgayAe suddhapasaMsAi karaNicchA // 2 // bIjamapyasya jJeyaM dRSTvA etatkAriNo jIvAn / bahumAnasaMgatayA zuddhaprazaMsayA karaNecchA // 2 / / anvayArtha : rio Ane karanArA=dharmane karanArA nIve jIvone hagli joine vaghumA saMya bahumAnathI yukta evI suddhapasaMsAruM zuddha prazaMsApUrvaka uchI karavAnI icchA vInaM vimarasa AnuM dharmanuM bIja ja yaM jANavuM. ja vInaM vipakSamAMvi zabda evakAra arthamAM ane vInaM vipachIkhUzabda alAkSaNika gAthArtha : dharmane karanArA jIvone joine bahumAnathI yukta evI zuddha prazaMsApUrvaka karavAnI icchA, dharmanuM bIja ja jANavuM. bhAvArtha : dharma karanArA jIvone joine cittamAM dharmano rAga pedA thAya che. A rAganA kAraNe ja dharma karanArA jIvo upara haiyAmAM bahumAna utpanna thAya che.A bahumAnapUrvaka je prazaMsAnA udgAro nIkaLe, te ja zuddha prazaMsA che, paraMtu anya koinI prazaMsA sAMbhaLIne vicAryA vinA ke sahasA je prazaMsA thAya te zuddha prazaMsA nathI. A zuddha prazaMsApUrvaka For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 viMzativizikA zabdazaH vivecana chabIjAdiviMzikA 0 potAne tevA prakArano dharma 'karavAnI icchA' thAya. Ama chatAM, tatkAla tevI pravRtti na paNa thAya, to paNa te 'karavAnI icchA' dharmanuM bIja ja jANavuM.II5-2A avataraNikA : dharmanA bIjane batAvyA pachI bIjanI uttarabhUmikArUpa aMkuro ane aMkurAnI uttarabhUmikArUpa kAne batAve che tIe ceva'NubaMdho akalaMko aMkuro ihaM neo / kaThThe puNa vinneyA taduvAyannesaNA cittA // 3 // tasyAzcaivAnubandho'klaGkoGkara iha kASThaM punarvijJeyA tadupAyAnveSaNA citrA zeyaH anvayArtha : tIk evaLubaMdho teno=karaNaicchArUpa bIjano ja anubaMdha=pravAha . ahIMyAM=dharmanA viSayamAM atyaMjo gaMjaro akalaMka aMkuro teo jANavo. pukhta vaLI cittA citra prakAranA taDuvAyannesa tenA=dharmanA upAyonI anveSaNA jyuM kASTha vinneyA jANavuM. rA gAthArtha Hdharma karavAnI icchArUpa bIjano ja pravAha dharmanA viSayamAM akalaMka aMkuro jANavo. vaLI citra prakAranA dharmanA upAyonI anveSaNA kASTha jANavuM. bhAvArtha : zuddhadharmane karanArAone joine je karaNaicchA pragaTa thai, te ja icchA vAraMvAra thayA kare te bIjanA uttarabhAvI aMkurAnI avasthA che. bIjamAMthI to kyAreka aMkuro phUTyA pachI vinAza paNa pAmI zake che, paraMtu A aMkuro vinAza pAme tevo nathI; paNa je aMkuro uttarottara vRddhi pAmIne vRkSa bane che, tenA jevo ja A akalaMka aMkuro che, ane AthI te ja bhavamAM ke janmAMta2mAM A aMkurAmAMthI avazya zuddhadharmanI prApti thAya che, e batAvavA mATe ja A aMkurAne 'akalaMka' vizeSaNa Apela che. te aMkuro thayA pachI vicAraka jIvane te dharmaprAptinA upAyonI vividha prakAranI For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 bIjAdiviMzikA / viMzativiMzikA zabdazaH vivecana anveSaNA arthAt zodhavAnI icchA pragaTe che, je kASTha sthAne che. zuddhadharmane vAraMvAra karavAnI icchA thayA pachI vicAraka jIva vicAre che ke "dharmaprAptinA upAyo zuM che te jANavA joie" ane tethI dharmaprAptinA upAyarUpa saddagurune meLavavAnI tIvra abhilASA tene pragaTe che, te kASThasthAne jANavI. ahIM vividha prakAranA upAyonI anveSaNA eTalA mATe kahela che ke, koI vyakti dharmaprAptinA upAyarUpe saddagurune zodhavA mATe vicAra kare che, jayAre koIka tenA upAyarUpe dharmavAdo kyAM thAya che tenI vicAraNA kare che, koika vyakti vaLI tattvane batAvanArAM kayAM zAstro che tenI upAyarUpe vicAraNA kare che. A sarve vividha prakAranA upAyonI anveSaNA te kASTharUpa che.Apa-all avataraNikA - bIja, aMkura ane kASThanA uttarabhAvI pAMdaDAM ane puSpasthAnIya dharmarAgane batAve che tesu pavittI ya tahA cittA pattAisarisigA hoi / tassaMpattI pupphaM gurusaMjogAirUvaM tu // 4 // teSu pravRttizca tathA citrA patrAdisadRzikA bhavati / tatsaMpattiH puSpaM gurusaMyogAdirUpaM tu // 4 // anvayArtha 2 ane tenuM teomAM=dharmaprAptinA upAyomAM tahAM te prakAranI cittA pavittI citrapravRtti pAsa patrAdi pAMdaDAdi sadezo che, tuvaLI gurusaMgo pharva gurusaMyogAdirUpa tatkaMpattI tenI dharmaprAptinA upAyonI prApti pukhaM puSpa che. gAthArtha - ane dharmaprAptinA upAyomAM te prakAranI citrapravRtti pAMdaDAdi sadaza che, vaLI gurusaMyogAdirUpa dharmaprAptinA upAyonI prApti puSpa che. bhAvArtha - dharmaprAptinA upAyonI anveSaNA thayA pachI vicAraka jIva te upAyone meLavavA For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana gbIjAdiviMzikA / mATe pravRtti kare che. temAM koika jIva dharmaprApti mATe judA judA yogIo pAse jAya che. ane temanI pAse dharma sAMbhaLIne nirNaya karavA prayatna kare che ke kayA guruthI tene zuddhadharmano bodha thaze. jyAM sudhI tevA guruno nirNaya na thAya tyAM sudhI te je prayatna kare che te sarva dharmaprAptinA upAyo viSayaka pravRtti che. te pravRtti citra prakAre eTalA mATe kahela che ke koI vyakti sadgurunA nirNaya mATe pravRtti kare che, to vaLI koI vyakti kayAM zAstro zuddhadharmanAM prarUpaka che teno nirNaya karavA mATe kaSAdi parIkSA dvArA prayatna karato hoya che. AvI badhI pravRttio zuddhadharmanI prAptinA upAyomAM pravRttirUpa che ane te sarve pAMdaDAdi samAna kahevAya che. patrAdimAM Adi padathI e kahevuM che ke jema vRkSamAM kASTha thayA pachI patranA phaNagA phUTe che ane krame karIne puSpa thatAM pUrve aneka patro ane zAkhAo vagere pragaTe che, tenI jema ja A zuddhadharmanI zodhanI pravRtti che. jema vRkSamAM patrAdinI aneka avAMtara avasthAo che, tema zuddhadharmane zodhavA mATe thatA prayatnanI paNa aneka avAMtara avasthAo che. AthI ja sadgurune zodhatAM ghaNA sadguruo pAse dharma Adi carcAo karIne zuddhadharma mATe kAMika prAthamika bhUmikA prApta thAya che, paNa jayAM sudhI zuddhadharmanA upadezaka guruno saMyoga prApta na thAya tyAM sudhI te pravRtti puSpanI pUrve thatI patrAdi pravRtti jevI che ane sadguruno yoga thAya te puSpasthAnIya che. sadguruno yoga jema puSpasthAnIya che, tema Adi padathI e grahaNa karavuM che ke koI jIva vidvAna hoya ane darzanazAstra bhaNavA mATe yatna karato hoya to, jyAM sudhI kayuM darzana kaSa-cheda-tApathI zuddha che te nirNaya na karI zake tyAM sudhI zuddhadharmanA upAyane meLavavA mATenI tenI pravRtti patrAdi sadeza che, ane jyAre tene e nirNaya thAya ke A ja zAstro kaSa-cheda-tApathI sarvajJakathita che tyAre te zAstronI prApti te puSpasthAne che.pa-4. avataraNikA - puSpane batAvyA pachI phaLasthAnIya bhAvadharmanI prAptI batAve che. tatto sudesaNAihiM hoi jA bhAvadhammasaMpattI / taM phalamiha vinneyaM paramaphalapasAhagaM niyamA // 5 // tataH sudezanAdibhirbhavati yA bhAvadharmasaMpattiH / tatphalamiha vijJeyaM paramaphalaprasAdhakaM niyamAt // 5 / / For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i bIjAdiviMzikA jI anvayArtha : tanno tyA2pachI gurusaMyogAdinI prApti pachI muddesaLaIa sudezanA Adi vaDe nA mAvadhammasaMpattI je bhAvadharmanI prApti ddorU thAya che te te haiM ahIM= saMsAramAM niyamA niyamathI parama,navasAdamAM tam paramaphaLanuM prasAdhaka evu phaLavijJeyaM jANavuM. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana gAthArtha HtyAra pachI gurusaMyoga AdinI prApti pachI sudezanA Adi vaDe je bhAvadharmanI prApti thAya che, te ahIM saMsAramAM niyamathI paramaphaLanuM prasAdhaka evuM phaLa jANavuM. bhAvArtha :puSpanA sthAne gurusaMyogAdi prApta karyA pachI sadguru pAsethI jIvane yogyatAne anurUpa sudezanAdinI prApti thAya che. koi vyakti vaLI kaSa-cheda Adi dvArA satzAstronI parIkSA karIne nirNaya kare ke, A zAstra sarvajJakathita che, ane tyArapachI te zAstranA vacana anusAra saddharmano bodha kare che, to tene paNa te zAstrothI bhAvadharmanI prApti thAya che. AvI satzAstro dvArA thatI bhAvadharmanI prAptine sudezanAdimAM Adi padathI grahaNa karela che. 92 sudezanAdithI zAstronA samyak tattvanA bodharUpa bhAvadharmanI prApti adhigama samyaktvarUpa che. dharmanA bIjanuM phaLa samyaktva che. jIvamAM utpanna thayelo dharmarAga bIjAdinA kramathI vRddhi pAme che, ane tyArapachI jyAre jIva tattvanI tIvra jijJAsApUrvaka sudezanAdi sAMbhaLe che, tyAre tene samyaktvarUpa bhAvadharmanI prApti thAya che, ane te samyagbodha uttaramAM ucita AcAraNAo dvArA niyamathI paramaphaLarUpa mokSa prApta karAve che. AthI ja samyaktvarUpa phaLane paramaphaLarUpa mokSanuM prasAdhaka kahela che. ahIM vizeSa e che ke saddharmane jANavA mATenA prayatnathI bhAvadharmanI prApti thAya che e phaLasvarUpa che. jema bIjane vAvavAthI krame karIne phaLanI prApti thAya che ane phaLane ArogavAthI zarIranI puSTi AdirUpa bIjuM phaLa maLe che, tema bhAvadharmanI prAptisvarUpa phaLathI paNa mokSarUpI paramaphaLa prApta thAya che.IIN-II avataraNikA : A rIte bIjAdinA kramathI bhAvadharmanI prApti batAvIne have bIjanI prApti paNa carama AvartamAM ja thAya che, ema batAve che For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana UbIjAdiviMzikA ! bIjassa vi saMpattI jAyai carimaMmi ceva pariyaTTe / accaMtasuMdarA jaM esA vi tao na sesesu // 6 // bIjasyApi saMpattirjAyate carama eva parivarte / atyantasundarA yadeSApi tato na zeSeSu // 6 / / anvayArtha : rimaM iveva paricaramapudgalaparAvartakALamAM ja vInavi saMpattIbIjanI paNa prApti nA thAya che je kAraNathI vi A paNa=bIjanI prApti paNa maatasuMvA atyaMta suMdara che to te kAraNathI ja sese zeSa AvartamAM (bIjanI prApti) thatI nathI. gAthArtha : caramapudgalaparAvartakALamAM ja bIjanI paNa prApti thAya che. je kAraNathI bIjanI prApti paNa atyaMta suMdara che tethI zeSa AvartamAM bIjanI prApti thatI nathI. bhAvArtha zuddhadharmanA rAgarUpa bIjanI prApti paNa jIvanI atyaMta suMdara avasthA che, kema ke te ja kramasara vRddhi pAmIne mokSamAM vizrAMta pAme che. tethI caramAvarta sivAya anya AvartamAM tenI prApti thatI nathI..pa-6ll avataraNikA : chaThThI gAthAmAM batAvela ke dharmarAgarUpa bIjanI prApti paNa atyaMta suMdara che tethI caramAvartamAM te thAya che, tyAM koI evuM mAnI bese ke, A bIjanI prApti thayA pachI have jIva saMsAramAM anaMtakALa nahIM rahe to e vAta barAbara nathI, te batAvatAM kahe che na ya eyammi aNaMto jujjai neyasya nAma kAlu tti / osappiNI aNaMtA huMti jao egapariyaTTe // 7 // na caitasminnananto yujyate naitasya nAma kAla iti / avasarpiNyo nantA bhavanti yata ekaparivarte // 7 // For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 bIjAdiviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana anvayArtha - ane je kAraNathI rieka pudgalaparAvartamAM mosafulI mavitA hRti anaMta avasarpiNI thAya che te kAraNathI) ama A thaye chad=bIjanI prApti thaye chate rUcI Ane=bIjanI prApti karanAra jIvane saMto nuM ja nuipha tti na anaMtakALa ghaTato nathI ema nathI. nAma zabda vAkyAlaMkAra che. gAthArtha - je kAraNathI eka pudgalaparAvartamAM anaMta avasarpiNI thAya che te kAraNathI, bIjanI prApti thayA pachI bIjanI prApti karanAra jIvane saMsAramAM anaMtakALa ghaTato nathI ema nathI. bhAvArtha : bIjanI prApti karyA pachI koI jIva apramattatAthI tattvane jANavA prayatna kare ane tattvane pAmyA pachI paNa apramattatAthI te tattvane jIvanamAM AcaravA mATe yatna kare, to thoDA bhavamAM saMsArano pAra pAmI zake; ane jo pramAda kare to, utkRSTathI anaMtakALa paNa saMsAramAM bhaTakI zake; e batAvavA mATe ja A gAthAmAM kahyuM che ke, bIjanI prApti karyA pachI paNa jIvano saMsAraparibhramaNano anaMtakALa ghaTato nathI ema nathI; kAraNa ke eka pudgalaparAvartamAM paNa anaMta utsarpiNI-avasarpiNIo che. tethI jo jIva pramAda kare to utkRSTathI anaMtakALano saMsAra paNa saMbhavI zake..pa-gAM avataraNikA : sAtamI gAthAmAM batAvyuM ke bIjAdinI prApti thayA pachI paNa jIva anaMtakALa sudhI saMsAramAM rahI zake che, tethI tenuM kAraNa zuM che? te batAvavA arthe kahe che bIjAiyA ya ee tahA tahA saMtareyarA neyA / tahabhavvattakkhittA egaMtasahAvabAhAe TA bIjAdikAzcaite tathAtathA sAntaretarA jJeyAH / tathA bhavyatvAkSiptA ekAntasvabhAvabAdhayA ||8|| For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 | viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 9 bIjAdiviMzikA ! anvayArtha : gitahAbAda ya ane ekAMta svabhAvanI bAdhA hovAne kAraNe tIvrattavivRttA tathAbhavyatvathI Alipta evA paNa vInAthI A bIjAdi tahIM tahI te te prakAre saMtayarA neya sAMtara ane itara niraMtara jANavA. gAthArtha : ane ekAMta svabhAvanI bAdhA hovAne kAraNe tathAbhavyatvathI AkSipta evA A bIjAdi te te prakAre sAtara ane niraMtara jANavA. bhAvArtha : bIjAdinI prApti thayA pachI paNa jIva anaMtakALa sudhI saMsAramAM rahI zake che, kAraNa ke tathAbhavyatvathI AkSipta bIjAdi sAMtara ane niraMtara ema be prakAranAM hoya che, ane je jIvonAM bIjAdi sAMtara hoya che teo bIjAdinI prApti thayA pachI paNa anaMtakALa sudhI saMsAramAM rahI zake. saMsAravartI anaMtA jIvomAMthI koIkane ja bIjAdinI prApti thAya che, ane je jIvone bIjAdinI prApti thAya che teone paNa eka sAthe bIjAdinI prApti thatI nathI, paraMtu bhinna bhinna kALa ane bhinna bhinna kSetramAM paNa thAya che. koikane A bIjAdi sAMtara thAya che, eTale ke koIka jIva bIjAdi prApta karIne aTakI jAya, pramAdane vaza thaI jAya ane pachI keTalAka kALanuM aMtara gayA pachI uttarabhUmikAne pAme che, mATe teonA bIjAdi sAMtara kahevAya. AvA jIvone bIjAdi prApta thayA pachI paNa aMnatakALa sudhI saMsAramAM rahI zake che. jyAre keTalAka jIvo evA paNa che ke jeo bIjAdinI prApti thayA pachI tarata ja AMtarA vagara uttarottara bhUmikAne pAmI zake che. tevA jIvonA bIjAdi niraMtara kahevAya che. bhinna bhinna prakAre bIjAdinI prApti thavAnuM kAraNa te te jIvono judA judA prakArano svabhAva ja che. ahIMyAM te te prakAre sAMtara kahyuM teno bhAva e che ke, koIka jIva bIjAdi prApta karIne aTakI jAya, koIka bIjAdinA kramathI yAvat bhAvadharmane prApta karIne aTakI jAya, koika jIva bIjAdine prApta karIne aTakI gayA bAda thoDA aMtarAthI pharIthI bIjAdi prApta karI le, jayAre koika jIva bIjAdine pAmyA pachI lAMbA aMtarA pachI bIjAdine pharIthI pAme ane koika jIva to utkRSTathI anaMtakALanA AMtarAthI paNa bIjAdine pharIthI pAme. AvA aneka prakAranA AMtarAne batAvavA mATe te te prakAre For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjAdiviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana sAMtara ema kahela che. AvA te te prakAre sAMtara ke niraMtara bIjAdinI prAptinuM kAraNa paNa te jIvanuM tevA prakAranuM bhavyatva (svabhAva) ja che. tathAbhavyatva eTale viziSTa bhavyatva. sAmAnya bhavyatva eTale siddhigamananI yogyatA, jayAre viziSTa bhavyatva eTale te te kALa, kSetra ane sAmagrIne prApta karAve tevI mokSamAM javAnI yogyatA. viziSTa bhavyatva je je vakhate jevuM jevuM kArya thAya che te te kAryarUpe pariNAma pAmIne mokSa apAve che. jema bhagavAna mahAvIrasvAmInI yogyatA saMyama laI aneka upasargo sahana karIne pAvApurImAM carama tIrthaMkara thaIne mokSamAM javAnI hatI, A temanuM tathAbhavyatva; jyAre RSabhadeva bhagavAnanuM bhavyatva bhinna deza ane bhinna kALamAM tIrthakara thaIne mokSe javAnI yogyatAvALuM hatuM. tethI e prApta thAya che ke jevuM kArya thAya, je kALamAM thAya, je kSetramAM thAya tevuM bhavyatva te tathAbhavyatva che, ane tethI ja je jIvanuM jevuM tathAbhavyatva hoya tevA tathAbhavyatvane kAraNe bIjAdi sAMtara ke niraMtara thAya che. A rIte dareka jIvanA judA judA tathAbhavyatvane kAraNe bIjAdinI prAptinA aneka prakAranA sAMtarabhedonI prAptine niraMtarabhedanI thAya che te batAvavA ja kahela che ke bIjAdimAM ekAMta svabhAvanI bAdhA che. tethI jIvane prApta thatA bIjAdi paNa anekAMta svabhAvavALA che. tethI ja sAMtara Adi aneka bhedo paDe che.pa-8 avataraNikA : AThamI gAthAmAM kahyuM ke tathAbhavyatvathI AkSita bIjAdi sAMtara ke niraMtara thAya che. tethI prazna thAya ke jo viziSTa svabhAvane kAraNe bIjAdi sAMtara ke niraMtara thAya che, to svabhAvathI atirikta kALAdi cAra kAraNone sAMtara ke niraMtara bIjAdinI prAptimAM kAraNa svIkArI zakAya nahIM, ane tema mAnavAthI ekAMtavAda mAnavAnI Apatti Avaze. tethI kahe che tahabhavvattaM jaM kAlaniyaipuvvakayapurisakiriyAo / akkhivai tahasahAvaM tA tadadhINaM tayaM pi bhave // 9 // tathAbhavyatvaM yatkAlaniyatipUrvakRtapuruSakriyAH / AkSipati tathAsvabhAvaM tatastadadhInaM tadapi bhavet // 9 / / For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97. vizativiMzikA zabdazaH vivecana gbIjAdivizikAd anvayArtha : je kAraNathI te vaM tadamannatti tathAsvabhAvavALuM evuM tathAbhavyatva nirUpuSyapurisasiriyAmAM kALa, niyati, pUrvakRtaHkarma, ane puruSanI kriyAne vimavaDuM AkSipta kare che to te kAraNathI tayaM pi te paNa=tathAbhavyatva paNa ta8thI mave teone=kALAdine AdhIna thAya. je ahIM 'taryApa'mAM rahela 'pi' thI e kahevuM che ke kALAdi to tathAbhavyatvane Adhina che ja, paNa tenI jema tathAbhavyatva paNa kALAdine Adhina che. ja tarasadAvaM'=kAlAdine AkSepa karavAnA svabhAvavALuM. gAthArtha - je kAraNathI tathAsvabhAvavALuM evuM tathAbhavyatva kALa, niyati, karma ane puruSanI kriyAne AkSipta kare che, te kAraNathI tathAbhavyatva paNa kALAdine AdhIna thAya. bhAvArtha : AThamI gAthAmAM kahyuM te pramANe tathAbhavyatvane kAraNe bIjAdi sAMtara ke niraMtara thAya che. jIvamAM rahelI yogyatA jyAre kAryarUpe pariName che tyAre te kArya mAtra svabhAvathI nathI thatuM, paraMtu svabhAvanI sAthe tene yogya kALano paripAka, tevA prakAranAM karma, kAryane anukULa puruSakAra ane niyatinI paNa jarUra paDe che. tathAbhavyatva ja tevA prakAranA kALa, niyati, karma ane puruSakArane prApta karAvIne jIvamAM dharmabIjanuM vapana kare che; ane je kAraNathI tathAbhavyatvano Avo svabhAva che ke te kALa, niyati, karma ane puruSakArane AkSipta karIne ja kArya kare, te kAraNathI ja nakkI thAya che ke kALAdi cAre kAraNo tathAbhavyatvane AdhIna che. ane kAryane anukULa yogyatArUpa hovA chatAM paNa tathAbhavyatva bIjA cAre kAraNono AkSepa karIne ja kArya karI zake che, tethI ja tathAbhavyatva paNa kALAdi cAra kAraNone AdhIna che ema kaheluM che. A pramANe kALAdi, tathAbhavyatva vinA kArya niSpanna nathI karI zaktA ane tathAbhavyatva, kALAdi vinA kArya niSpanna nathI karI zakatuM; AthI ja pAMca kAraNo paraspara sApekSa rahIne kArya kare che. tethI ekAMte tathAbhavyatvathI ja kArya thAya che tema mAnavAnI Apatti Avaze nahIM.IN- V -8 For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjAdivizikA vizativiMzikA zabdazaH vivecana 98 evaM jeNeva jahA hoyavvaM taM taheva hoi tti / na ya divvapurisagArA vi haMdi evaM virujhaMti // 10 // evaM yenaiva yathA bhavitavyaM tattathaiva bhavatIti / na ca daivapuruSakArAvapi hantaivaM virudhyete // 10 // anvayArtha : parva A rIte=pUrva zlokamAM batAvyuM ke tathAbhavyatva ane kAlAdi cAre kAraNo paraspara AdhIna che e rIte, nepova jenA vaDe ja je kArya vaDe ja nahIM hoyaa je rIte thavAvuM joIe te tahevAroTTa te te kArya te rIte ja thAya che ane pUrva e rIte zlokanA pUrvAdhamAM kahyuM e rIte tripurisarA videva ane puruSakAra paNa (kArya niSpatti pratye kAraNarUpe svIkAravAmAM) 1 iMddhi viruti virodha pAmatA nathI. tripAdapUrti mATe che. gAthArtha : pUrva zlokamAM batAvyuM ke tathAbhavyatva ane kAlAdi cAre kAraNo paraspara AdhIna che e rIte, je kArya je rIte thavuM joie te kArya te rIte ja thAya che, ane e rIte daiva ane puruSakAra paNa kAryaniSpatti pratye kAraNarUpe svIkAravAmAM virodha pAmatA nathI. bhAvArtha - navamI gAthAmAM kahyuM te pramANe tathAbhavyatvano evo svabhAva che ke te bAkInAM cAre kAraNone AkSipta kare che. tethI e prApta thAya ke jevA prakAranuM tathAbhavyatva hoya tevA prakAranuM kArya avazya thAya ja che, paraMtu te tathAbhavyatva anya kAraNone lAvyA vagara kArya karatuM nathI. enAthI e phalita thayuM ke pAMca kAraNo paraspara eka bIjAne AdhIna rahIne, je kArya je rIte thavAnuM hoya te kAryane te rIte ja avazya kare che. tene sAme rAkhIne ja A gAthAnA pUrvArdhamAM kahyuM che ke kArya je rIte thavuM joIe te kArya tema ja thAya che, temAM saMdeha nathI; paraMtu te kArya anya kAraNonI gerahAjarImAM mAtra svabhAvathI nathI thatuM, ane tethI ja gAthAnA uttarArdhamAM kahyuM che ke, A rIte mAnavAthI daiva ane puruSakArane paNa kAryaniSpatti pratye kAraNarUpe svIkAravAmAM virodha Avato nathI. kema ke pAMca kAraNonI aMtargata deva ane puruSakAra paNa che, ane e banne paNa For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativizikA zabdazaH vivecana / bIjAdiviMzikA ! bAkInAM kAraNo sAthe saMlagna thaIne ja upAdAnanA tathAsvabhAvane kAryarUpe pariNAma pamADe che. je kArya je rIte thavAnuM hoya te rIte ja thAya che ema mAnIe to, sAmAnyathI ema lAge ke ApaNe game teTalo prayatna karIzuM to paNa te kArya ema ja thaze, emAM koI pheraphAra nahIM thAya, ane kArya utpanna karavAmAM puruSakAra koi rIte upayogI nahIM thAya. te ja rIte je kArya jema thavAnuM hoya tema ja thavAnuM hoya to, te kAryamAM daiva paNa upayogI nathI ema lAge. paraMtu vAstavika rIte to tathAbhavyatva pramANe je kArya je rIte thavAnuM hoya tema ja thAya che, paNa te kArya thatI vakhate te kAryane anurUpa deva ane puruSakAra paNa potapotAnI bhUmikA pramANe bhAga bhajave ja che. mAtra tathAbhavyatvathI kArya thatuM nathI, paraMtu pratyeka kAryamAM deva ane puruSakAra paNa kAma kare che, eTale ja daiva ane puruSakArane paNa kArya pratye kAraNa mAnavAmAM koI virodha Avato nathI. jo kArya deva ane puruSakAra vagara mAtra tathAbhavyatvathI ja thai jatuM hota to daiva ane puruSakArane kArya pratye kAraNa mAnavAmAM virodha Avata, paNa evuM thatuM nathI. ane AthI ja kAryaniSpatti pratye daiva ane puruSakArane kAraNarUpe svIkAravAmAM virodha Avato nathI. apekSAe daivane ane apekSAe puruSakArane kAryamAtra pratye kAraNarUpe svIkArIne daiva ane puruSakArano ahIM syAdvAda batAvela che. jema jIvanA bhedo apekSAe ekendriyAdi pAMca bhedomAM saMgrahita thAya che ane apekSAe A ja bhedo mAtra trAsa ane sthAvara ema be bhedomAM paNa saMgrahita thAya che, tema kArya pratye pUrvamAM pAMca kAraNo batAvIne have bIjI apekSAe gAthAnA uttarArdhamAM deva ane puruSakAra ema mAtra be kAraNone ja kAryamAtra pratye kAraNa tarIke svIkArIne daiva ane puruSakArano syAdvAda batAvavAmAM Avyo che. te A rIte-jIvanuM siddhigamanane anukULa bhavyatva ja jIvanA te te kALanA prayatnathI te te prakAranA kSayopazamabhAvane pAmIne siddhigamanamAM paryavasAna pAme che. tethI e prApta thAya ke uttarabhUmikAmAM kSayopazamabhAvane pAmeluM jIvanuM bhavyatva jadaiva che, ane je je kALamAM pariNamana pAme che te te kALa teno kALaparipAkarUpa kAraNa che, ane je je rUpe prayatnathI jevuM jevuM kArya thAya che tevI tevI ja te jIvanI niyati hatI. A sarve deva ane puruSakArathI kAMI judA nathI. 'upadezarahasya'nI gAthA 50thI pa3mAM tethI ja kahyuM che ke lAkaDAmAM rahelI svarUpayogyatArUpa deva che ane ghaDavAnI kriyAnA sthAne puruSakAra che. A pramANe padArtha bhAse che, tattva bahuzruta vicAre.IN 10II For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjAdiviMzikA ] viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 100 avataraNikA : kAryamAtra pratye deva ane puruSakAra banne kAraNa hovA chatAM vyavahAranayathI puruSakAranI pradhAnatA kyAM che e zloka -11mAM batAve che ane daivanI pradhAnatA kyAM che e zloka-1ramAM batAve che. jo divveNakkhitto tahA tahA haMta purisagAru tti / tatto phalamubhayajamavi bhaNNai khalu purisagArAo // 11 // yasmAt daivenAkSiptastathA tathA hanta puruSakAra iti / tato phalamubhayajamapi bhaNyate khalu puruSakArAt // 11 / / anvayArtha: no je kAraNathI vizve mitto devavaDe AkSita tahI ta daMta purisaTI te te prakArano puruSakAra hoya che, to te kAraNathI patnakumanamavi baMnethI paNa utpanna thayelA phaLane vastu kharekhara risaTIRTo puruSakArathI thayuM ema) ma00AruM kahevAya che. tti pAdapUrti mATe che. ahIM devathI AkSipta puruSakAra ema kahevAthI puruSakAra vizeSya bane che tethI mukhya che, ane daiva vizeSaNa che tethI gauNa che. gAthArtha : je kAraNathI daivavaDe AkSipta te te prakArano puruSakAra hoya che, te kAraNathI baMnethI paNa utpanna thayelA phaLane kharekhara puruSakArathI thayuM ema kahevAya che. (prastuta gAthAmAM puruSakAra kyAM mukhya che te ja batAvavuM che, to paNa jyAM deva mukhya che teno bodha thAya to ja tenAthI bhinna sthaLamAM puruSakAra mukhya che te batAvI zakAya. tethI bhAvArthamAM devanuM mukhya sthAna paNa yojela che.) bhAvArtha : saMsAravartI jIvo jyAre kAryane anurUpa te te prakArano prayatna kare che, tyAre vyavahAramAM kArya prayatnathI thayuM ema kahevAya che, paraMtu vAstavamAM to kAryane anukULa For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana gbIjAdiviMzikA puruSakAra, daivathI ja AkSipta hoya che, kema ke kahevAya che "buddhi karmAnusAriNI." jyAre jIvanuM puNya arthaprAptine anukULa hoya che, tyAre tene artha mATeno upAya dekhAya che ane temAM te prayatna kare che, ane te prayatnathI arthanI prApti paNa tene thAya che. ahIM jIve devathI AkSipta prayatnathI phaLa meLavyuM che chatAM vyavahAramAM ema kahevAya che ke jIve prayatnane anukULa phaLa meLavyuM che. bIjI tarapha jyAre jIvanuM puNya arthaprApti mATe anukULa nathI hotuM, tyAre te viparIta puNyarUpI daivathI AkSipta jIvane evI ja buddhi thAya che ke jethI tenA prayatnathI arthaprAptine badale nukasAna thAya. tyAre jIve puruSakArathI nukasAna karyuM che tema nathI kahevAtuM, paraMtu tenuM pApa udayamAM AvyuM che ema kahevAya che. vAstavamAM to ahIM paNa mAtra viparIta puNyane kAraNe nukasAna nathI thayuM paNa viparIta puruSakAra paNa arthaprAptine badale nukasAna karAvavAmAM kAraNabhUta che. Ama chatAM, jIva lAbhane sAme rAkhIne prayatna karato hoya che, tethI jyAre lAbha thAya tyAre ja e lAbha prayatnathI thayo evo vyavahAra thAya che; jayAre nukasAna thAya che tyAre jIve nukasAnane sAme rAkhIne prayatna nathI karyo hato, tethI nukasAna pratye baLavAna kAraNa pApa dekhAya che; tethI pApathI te kAryathayuM tema vyavahAra pravarte che. vAstavika rIte to tyAM deva ane puruSakAra baMne hAjara hoya che. AvI ja rIte jyAre koi jIva mohanIyanA kSayopazamathI AkSita cittane kAraNe tattvanI jijJAsA ane te te prakAranA prayatnothI tattvanI prApti kare che, tyAre kSayopazamabhAvasvarUpadevathI AkSipta evA tevA prakAranA prayatnathI kArya thayela hovAne kAraNe, prayatnathI teNe tattvanI prApti karI ema kahevAya che. bIjI tarapha jayAre koIka jIvane vAdaLAMne joIne nava pUrvAdi sudhIno kSayopazama thaI jAya che, tyAre tattvaprApti mATe teNe te te prakArano prayatna karyo hoya tema dekhAtuM nathI, tethI tyAM puruSakArathI phaLa prApta thayuM che ema kahevAtuM nathI. Ama chatAM ahIM paNa vAdaLAMne joIne tevA prakAranuM aMtaraMga vIryano pravarte che ke jethI vizeSa prakArano jJAnAvaraNIyakarmano kSayopazama thayo. ahIM karma ati sopakrama hovAne kAraNe mAtra zubha adhyavasAyathI te karma kSayopazamabhAvane pAme che, tethI ahIM daiva mukhya kahevAya che. paraMtu jIva jyAre aMdaranA kSayopazamabhAvathI prerAIne bhaNavA yatna kare che, tyAre daivathI AkSipta puruSakAra hovA chatAM zAstra bhaNanAranA prayatnanI mukhyatA hovAne kAraNe tyAM puruSakAra ja mukhya kahevAya che. tethI e phalita thayuM ke daivathI AkSipta kAryane anukULa tevo tevo prayatna jyAM For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 T bIjAdiviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana hoya che, tyAM paramArthathI baMnethI phaLa thayuM hovA chatAM paNa vyavahAramAM puruSakArathI phaLa thayuM ema kahevAya che.II5-11] eeNa mIsapariNAmie u jaM tammi taM ca dugajaNNaM / divvAu navari bhaNNai, nicchayao ubhayajaM savvaM // 12 // etena mizrapariNAmike tu yattasmistacca dvikajanyam / daivAtke valaM bhaNyate nizcayata ubhayajaM sarvam // 12 / / anvayArtha - paNa AnI sAthe puruSakAranI sAthe pIsarAmiNa mizra pariNAmavALuM 3 ja tami te karma hote chate naM yunAIi je baMnethI utpanna thayela (kArya che) taM teneete kAryane nivari kevaLa vidgI3 2 daivathI ja (janya) mAruM kahevAya che. niSNayo nizcayathI to rUmanaM sabaM sarva (kArya) ubhayajanya che. 9 ane 'ra' baMne "va' arthamAM che ane 'no anvaya "vivyA?' sAthe che. jaH puruSakAranI sAthe mizra pariNAmavALuM karma ema kahevAthI karma vizeSya bane che tethI mukhya che ke puruSakAra vizeSaNa bane che tethI gauNa che. gAthArtha - puruSakAranI sAthe mizra pariNAmavALuM ja karma hote chate, je baMnethI utpanna thayelAM kArya che, te kAryane kevaLa devathI ja janya kahevAya che. nizcayathI to sarva ubhayajanya bhAvArtha - pradhAnarUpe jyAre karmanA udayathI kArya thAya che, tyAre te kArya thavAmAM karmanI sAthe mizrapaNe puruSakAra paNa kAma kare che , paraMtu tyAM puruSakAra gauNa hoya che. eka vakhata bhAgyavAdI ane puruSakAravAdI baMnene parIkSA karavA mATe kUvAmAM utAravAmAM Avela. te vakhate puruSakAravAdIe prayatnathI be lADavAnI prApti karI ane temAMthI eka lADavo bhAgyavAdIne Apyo, tyAre bhAgyavAdIne lADavAne grahaNa karavAnA prayatnamAtrathI ratnayukta lADavAnI prApti thaI. ahIM sAmAnyathI ema jaNAya che ke For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 gbIjAdiviMzikA | vizativizikA zabdazaH vivecana bhAgyavazAt ratnanI prApti thai, paraMtu vAstavamAM ahIM paNa lADavAne grahaNa karavA svarUpa alpa prayatna to hato ja. alpa prayatnathI mizrita jayAre bhAgya hoya che tyAre, daiva ane puruSakAra ubhayathI pedA thayela kAryamAM paNa A kArya devathI ja prApta thayuM che e prakArano vyavahAra pravarte che, paraMtu nizcayathI arthAt anupacarita vyavahAranaya pramANe to paramArthathI sarva kAryadeva ane puruSakAra ubhayajanya hoya che. tAtparya e che ke "jyAM puruSakAra pradhAna hoya che te kArya paNa ubhayajanya hoya che, tema jayAM deva pradhAna hoya che te kArya paNa ubhayajanya hoya che" A prakAranuM kathana anupacarita vyavahAranaya kare che. jyAre nizcayanaya to "yogabindunI gAthA naM320 nI TIkA pramANe "sApekSaHsamartha'' e vacananuM avalaMbana laine, je jayAre pradhAna hoya tene ja kAraNarUpe svIkAre che, paraMtu bannene kAraNarUpe svIkArato nathI. jayAre vyavahAranaya bannene kAraNarUpe svIkAre che, Ama chatAM pradhAna kAraNane svIkArI te kAraNathI kArya thayela che e prakArano upacAra kare che; ane anupacarita vyavahAranaya bannethI kArya thayuM che ema svIkAre che. A prakArano artha gAthA-11 ane 1rathI bhAse che ane tenA mATe upadezarahasyanI gAthA naM. 50thI 53nuM deva ane puruSakAravAdInuM kathana AdhArarUpe che, chatAM vizeSa artha bahuzruto jANe. pa-1ra avataraNikA - bAramI gAthAmAM batAvyuM ke nizcayathI sarva kAryadaiva ane puruSakAra ubhayathI janya che, te ja vAtane yuktithI A gAthAmAM batAvatAM kahe che iharA'Nakkhitto so hoi tti aheuo nioeNa / itto tadapariNAmo kiMci tammattajaM na tayA // 13 // itarathAnAkSiptaH sa bhavatIti ahetuko niyogena / itastadapariNAmaH kiMcittanmAtrajaM na tadA // 13 / / anvayArtha : rUT itarathA AvuM na mAno to at nizcayathI kAryamAtrane ubhayajanya na mAno ane kevaLa devathI thayuM che ema mAno to maUttio so do anAkSipta evo te daiva thAya, tti A kAraNathI mane nimouUT (deva) niyamathI ahetuka thAya, rUtto AthI karIne (A kArya) tAriVIo teno-daivano apariNAma che kAraNa ke) For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 bIjAdiviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana tathA tyAre A kArya devathI janya che evo vyavahAra pravartato hoya tyAre tamattagaM tad mAtra janya devamAtra janya briri na kAMipaNa nathI. anvayArtha: nizcayathI kAryamAtrane ubhayajanya na mAno ane kevaLa devathI thayuM che ema mAno to anAlita evo te daiva thAya, ethI karIne daiva niyamathI ahetuka thAya. AthI karIne A kAryadevano apariNAma che kAraNa ke A kAryadevathI janya che evo vyavahAra pravartato hoya tyAre, devamAtra janya kAMipaNa nathI. bhAvArtha : je sthAnamAM daivanI pradhAnatAthI kArya thAya che, tyAM ubhayajanya kArya hovA chatAM paNa daivathI kArya thayuM e prakArano vyavahAra thAya che. AvA sthAnamAM paNa jo kArya ubhayathI janya che ema na mAnIe to prayatnadvArA daiva AkSipta thato nathI ema mAnavuM paDe, ane tema mAnIe to e prApta thAya ke kevaLa daivathI kArya thayuM che, puruSakArathI nahIM. prayatnadvArA deva AkSipta thatuM nathI ema svIkArIe to daivane ahetuka mAnavuM paDe, arthAt koI paNa kAraNa vagara deva potAnI meLe AvyuM che ema mAnavuM paDe. vastutaH to puruSakAra daivane kArya karavAmAM pravRtta kare che. lAkaDAmAM rahelI mUrti banavAnI yogyatA jevuM deva che ane ghaDavAnI kriyA jevo puruSakAra (prayatna) che. jema ghaDavAnI kriyArUpa prayatna aMdaramAM rahelI mUrti thavAnI yogyatAne bahAra lAve che, tema puruSakAra ja aMdaramAM rahelAdevane kArya karavA mATe pravRtta kare che. tethI puruSakAra che hetu jene evuM te daiva kahevAya. eTale daivano hetu puruSakAra che. puruSakArahetuka daiva hote chate paNa je sthAnamAM daivanI pradhAnatAthI kArya thAya che tyAM puruSakAra nathI ema kahIe, to nakkI devane pravartAvavAmAM koI kAraNa nathI. mATe deva kAraNa vagaranuM che ema mAnavuM paDe. puruSakArathI apravRtta deva svayaM kArya karatuM nathI. tethI je kAryadevanI pradhAnatAthI thAya che te kAryamAtra devano pariNAma che ema kahI zakAya nahIM, kAraNa ke puruSakArathI anAkSipta mAtra daivathI tyAre koI kArya thatuM nathI. AvuM kArya jyAre dekhAya che tyAre avazya puruSakAranI AkSita daivathI ja te kArya thayuM hoya che, phakta te vakhate deva baLavAna hoya che ane puruSakAra alpa hoya che, tethI daivathI kArya thayuM evo vyavahAra thAya che. A ja vAta nIcenA daSTAMtathI spaSTa thAya che. For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana gbIjAdiviMzikA / devavAdI ane puruSakAravAdI baMnene kUvAmAM utAravAmAM AvyA. puruSakAravAdIe prayatna karIne be lADavA prApta karyA ane potAnA prayatnathI prApta karelA be lADavAmAMthI eka lADavo teNe daivavAdIne Apyo. bhAgyavAdIe to mAtra te lADavAne levAno ane tene toDavAno prayatna karyo, paraMtu tenuM bhAgya baLavAna hovAthI AvA alpa prayatnathI tene lADavAmAMthI te ratnanI prApti thaI. A ratnanI prAptimAM puruSakAra alpa che, chatAM te puruSakArane na mAnIe to puruSakArarUpa kAraNa vinAnA daivathI A kArya thayuM tema mAnavuM paDe, tethI te daivane ahetuka mAnavuM paDe. daiva ahetuka che mATe te ratnanI prAptirUpa kAryadevano pariNAma na kahevAya, kema ke tyAre devamAtrathI thayeluM koI kArya nathI, paraMtu deva ane puruSakAra ubhayajanya te kArya che. Ama chatAM puruSakAra gauNa che ane daiva mukhya che, tethI kevaladevathI thayuM te prakArano upacAra vyavahAramAM pravarte che.JI5-1all avataraNikA : pAMca kAraNo paraspara sApekSa hovAnA kAraNe 10mI gAthAmAM batAvyuM ke daiva ane puruSakArane kAryaniSpatti pratye kAraNa tarIke svIkAravAmAM virodha Avato nathI. tyArapachI 11mI thI 13mI gAthAmAM batAvyuM ke vyavahAramAM koIka sthAnamAM puruSakAranI ane koika sthAnamAM devanI pradhAnatA hovA chatAM paNa sarvatra ubhayathI ja kArya thAya che. Ama deva ane puruSakArano virodha nathI ema sthApana karyuM. tethI prazna thAya ke A daiva ane puruSakAra che zuM? te batAvatAM kahe che - puvvakayaM kammaM ciya cittavivAgamiha bhannaI divyo / kAlAiehiM tappAyaNaM tu taha purisAgAru tti // 14 // pUrvakRtaM karmaiva citravipAkamiha bhaNyate daivam / kAlAdikaistatpAcanaM tu tathA puruSakAra iti // 14 / / anvayArtha : rUda ahIM-A saMsAramAM vittavivam puthvayaM maM ciya bhinna bhinna vipAkavALuM pUrvakRta karma rivyodevamanna kahevAya che, tadatathA nirdikALAdivaDe tapAya tenuM daivanuM pAcana tu ja purisI puruSakAra (kahevAya che). tti pAdapUrti mATe che. For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i bIjAdiviMzikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana gAthArtha H A saMsAramAM bhinna bhinna vipAkavALuM pUrvakRta karma ja daiva kahevAya che, tathA kALa, kSetra ane bAhya sAmagrIvaDe daivanuM pAcana ja puruSakAra kahevAya che. bhAvArtha: te kALamAM, te kSetramAM ane te te bAhya sAmagrImAM karmane vipAka abhimukha karavAno jIvano je prayatna che te ja daivanuM pAcana che. A prayatna ja kALAdivaDe daivanuM pAcana che, ane te ja tevA prakArano eTale ke kAryane anukULa evo puruSakAra che.II5 9811 106 avataraNikA : daiva ane puruSakAra paraspara aviruddha che, te batAvavA mATe 10mI gAthAthI zarU karela vAtanuM nigamana karatAM kahe che... iya samayanIijogA iyareyarasaMgayA u jujjaMti / iha divvapurisagArA pahANaguNabhAvao dovi // 15 // iti samayanItiyo gAditare tarasaMgatau tu yujyete 1 iha daivapuruSakArau pradhAnaguNabhAvato dvAvapi || anvayArtha : rUtha A rIte=gAthA-11thI 13mAM batAvyuM e rIte samayanIno samayanItinA yogathI jJa ahIM=kAryamAtramAM pahALagumAvo pradhAna-gauNabhAvathI hoya saMyA 3itaretara saMgata javittrapurisaTM daiva ane puruSakAra zevi baMne paNa nuSnati ghaTe che. gAthArtha H A rIte samayanItinA yogathI kAryamAtramAM pradhAna-gauNabhAvathI itaretara saMgata ja daiva ane puruSakAra baMne paNa ghaTe che. For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana gbIjAdivizikA bhAvArtha : gAthA-11thI 13 sudhImAM je daiva ane puruSakAranI paraspara sApekSatA batAvI, te prakAranI zAstranIti che. A zAstranItinuM dareka kAryamAM yojana hovAthI kAryamAtra pratye daiva ane puruSakAra pradhAna-gauNa bhAve saMkaLAyelA che, arthAt koika sthAnamAM daiva pradhAnarUpe hoya ane koika sthAnamAM puruSakAra pradhAnarUpe hoya, paraMtu koI paNa sthAne baMnemAMthI koi ekathI kArya thatuM nathI .II5-15 avataraNikA : cothI viMzikAmAM chelle batAvela ke caramAvartamAM dharmano rAga pragaTe che, ane te dharmano rAga bIjAdinA kramathI bhAvadharmanI prAptirUpa phaLamAM paryavasAna pAme che, te vAta gAthA ekathI pAMcamAM batAvI. tyArapachI zloka-6mAM batAvyuM ke bIjanI prApti paNa caramapudgalaparAvartakALamAM ja thAya che, anyamAM nahIM; ane caramapudgalaparAvarta pachI paNa saMsAra pAra karavAmAM anaMta kALa pasAra thaI zake che ema zloka-7mAM batAvyuM. anaMta kALa pasAra thavAnuM kAraNa sAMtara bIjAdi che e zloka-8mAM batAvyuM. tethI e prApta thAya ke keTalAka jIvonA bIjAdi sAMtara che ane keTalAkanA niraMtara, tenuM kAraNa tathAbhavyatva che. AthI koine zaMkA thAya che tathAbhavyatvathI ja bIjAdi sAMtara ke niraMtara thAya che, tethI zloka 9-10mAM batAvyuM ke kALAdi cAra kAraNonI apekSAe ja tathAbhavyatvathI kArya thAya che, paNa mAtra tathAbhavyatvathI nahIM, ane tethI ja sAMtara ane niraMtara bIjanI prAptimAM paNa deva ane puruSakAra paraspara saMkaLAyelA che. ethI ja daiva ane puruSakArano paraspara sApekSabhAva gAthA-11 ane gAthA-12mAM batAvyo. tyArapachI daiva ane puruSakAranuM lakSaNa gAthA-14mAM batAvyuM ane gAthA-15mAM deva ane puruSakAranI paraspara sApekSatAnuM nigamana karIne have caramAvartamAM bIjAdinI prApti thAya che ema je gAthA-6mAM batAvela, tene sAme rAkhIne bIjAdinI prApti pachInA kALanuM ane bIjAdinI prApti pUrvanA kALanuM svarUpa batAvatAM kahe che - tA bIjapuvvakAlo neo bhavabAlakAla eveha / iyaro u dhammajuvvaNakAlo viha (vi hi) liMgagammu tti // 16 // tato bIjapUrvakAlo jJeyo bhavabAlakAla eveha / itarastu dharmayauvanakAlo'pi hi liGgagamya iti // 16 / / For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T bIjAdiviMzikA 1 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 108 anvayArtha : tA te kAraNathI zloka-6mAM batAvyA pramANe bIjanI prApti caramAvartamAM ja thAya che te kAraNathI, vIpulvatno bIja (prApti) pUrvano kALa rUda ahIM=saMsAramAM mavevIzAna vibhavabALakALa jamo jANavo. vaLIrUra itara bIja (prApti)no kALa tribhu liMgathI gamya dharmanuSyano vi dharmano yauvanakALa ja (jANavo). tti ane di pAdapUrti mATe che. vida nA badale ahIM vidi pATha dharmaparIkSAnA AdhAre lIdhela che. gAthArtha : zloka-6mAM batAvyA pramANe bIjanI prApti caramAvartamAM ja thAya che te kAraNathI, bIjaprAptipUrvano kALa saMsAramAM bhavabALakALa ja jANavo. vaLI bIjaprAptino kALa liMgathI gamya dharmano yauvanakALa ja jANavo. bhAvArtha caramAvartamAM ja jIvone bIjAdinI prApti thAya che. paraMtu koika jIvane caramAvartamAM AvIne tarata bIjAdinI prApti thAya che, to koIka jIvane pAchaLathI thAya che. acaramAvartamAM to niyamAM bIjAdinI prApti nathI thatI. tethI acaramAvartakALa e bIjaprAptipUrvano kALa che. bIjaprAptipUrvano kALa saMsAramAM bhavabALakALa kahevAya che. jema bAlyakALamAM jIvo mAtra ramata-gamatamAM rasa letA hoya che paraMtu potAnA bhAvino vicAra karatA nathI, tema bIjaprAptipUrvano kALa saMsAramAM mAtra viSayonI AsaktithI pravRtti karavArUpa bhavano bALakALa che, arthAt bhavamAM ramavAno anukULa bALakALa che; ane jema jIvomAM yuvAnI daramyAna arthAdi upArjana mATe ane bhAvi mATe vicAraNA pragaTe che, tema caramAvartamAM Atmahita mATe vicAraNA pragaTe che. tethI bIjaprApti pachInA caramAvartakALane dharmAdine anukULa evo dharmayauvanakALa kahevAya che. kayA jIvamAM dharmano yauvanakALa che te pUrvamAM kahelA bIjAdinA lakSaNarUpa liMgothI chabastha jANI zake che..pa-16ll avataraNikA : pUrvazlokamAM bhavano bALakALa ane dharmayauvanakALa batAvyo. have te bALakALanA For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana / bIjAdiviMzikA / vigamanamAM ane dharmanA yauvanakALanI AgaLanI bhUmikAnI prAptimAM pAMca kAraNo hovA chatAM konuM prAdhAnya che te batAvatAM kahe che - paDhame iha pAhannaM kAlassiyarammi cittajogANaM / bAhissudayacikicchAsamayasamaM hoi nAyavvaM // 17 // prathame iha prAdhAnyaM kAlasyetarasmizcitrayogAnAm / vyAdherudayacikitsAsamayasamaM bhavati jJAtavyam // 17 // anvayArtha rUda ahIM=saMsAramAM paDha prathamamAM=bhavano bALakALa pUro thavAmAM nisa pAdaa kALanuM prAdhAnya che ane rUyara itaramAM dharmanA yauvanakALamAM vAhisuvicchiI samayasa vyAdhinA udayavALA jIva mATe cikitsAnA kALa samAna vigavi citrayogonuM (prAdhAnya) roTTa nAyaa jANavA yogya che. gAthArtha - saMsAramAM bhavano bALakALa pUro thavAmAM kALanuM prAdhAnya che ane dharmanA yauvanakALamAM vyAdhinA udayavALA jIva mATe cikitsAnA kALa samAna citrayogonuM (prAdhAnya) jANavA yogya che. bhAvArtha anAdithI jIvano bhavabALakALa vartato hoya che, paraMtu jyAre tathAbhavyatvane kAraNe jIvano kALa pAke che tyAre ja jIva caramapudgalaparAvartamAM Ave che. tethI ja bhavabALakALano nAza thavAmAM pAMca kAraNonI hAjarI hovA chatAM paNa kALanI ja pradhAnatA rahe che. jIva jayAre caramAvartamAM Ave che tyAre tenAmAM kAMika zuddhi thaI hovAne kAraNe tattvAtattvano vicAra karI zake tevI tenI bhUmikA thAya che ane tyAre bAhyanimittone pAmIne te dharmaprazaMsA Adi dvArA bIjanI prApti kare che. tyArapachI dharmanI prAptinA upAyonI vicAraNAdi judA judA prakAranI pravRttisvarUpa puruSakArane kAraNe jIvano bhAvaroga alpa thAya che. tethI ja kahyuM ke dharmayauvanakALamAM bhAvarogonA nAza pratye citra yogonuM sevana pradhAna kAraNa che. For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 bIjAdiviMzikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana A ja bAbatane samajAvavA mATe dRSTAMta ApatAM kahe che ke, jema koI vyAdhinA udayavALA jIva mATe jayAre kAMika vyAdhi ochI thAya tyAre ja cikitsAne yogya kALa kahevAya che, ane tethI ja jo tyAre tene auSadha ApavAmAM Ave to roga alpa thAya che; tema dharmayauvanakALamAM citra yogonuM sevana kare to jIvano bhAvavyAdhi alpa thAya che; ane cikitsAyogya kALamAM auSadhinuM sevana na kare to roga alpa na paNa thAya, tema dharmayauvanakALamAM paNa judA judA dharmAnuSThAnarUpa yogonuM sevana na kare to bhAvaroga alpa na paNa thAya. paraMtu jyAre bhavabALakALa hoya che tyAre jIva kadAca dharmAnuSThAnarUpa citra yogonuM sevana kare to paNa te anuSThAno tenA rogane haThAvavA samartha nathI thatAM, tyAM to bhAvarogane dUra karavA mATe pradhAnarUpe kALa ja samartha che.II5-17ll avataraNikA : zloka-16mAM bhavabALakALa ane dharmayauvanakALa batAvyo. tyArapachI te banne kALamAM phaLanI niSpatti pratye pAMca kAraNomAMthI konuM prAdhAnya che te zloka-17mAM batAvyuM. have bhavabALakALamAM jIvanuM kevuM mAnasa hoya che te dRSTAMta thI zloka-18mAM batAve che ane dharmayauvanakALamAM jIvanuM kevuM mAnasa hoya che te zloka-19mAM batAve che - bAlassa dhUligehAtiramaNakiriyA jahA parA bhAi / bhavabAlassa vi tassattijogao taha asakkiriyA // 18 // bAlasya dhUligehAdiramaNakriyA yathA parA bhAti / bhavabAlasyApi tacchaktiyogAt tathA'satkriyA // 18 // juvvaNajuttassa u bhogarAgao sA na kiMci jaha ceva / emeva dhammarAgA'sakki riyA dhammajUNo vi // 19 // yauvanayuktasya tu bhogarAgAt sA na kiMcid yathaiva / evameva dharmarAgAdasatkriyA dharmayUno'pi // 19 / / anvayArtha : nAM je prakAre vItrasta bALakane dUniyotiramaUkiriyA dhULanA gharAdimAM ramaNa karavAnI kriyAparI zreSTha mArU lAge che, tadate prakAre savavIsa vibhavabALane For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana bIjAdiviMzikA D. paNa taspattino tenI bhavabhramaNanI zaktinA yogathI sakkiriyAM asankriyAo (zreSTha lAge che.). 3 vaLI nada je prakAre nuSyaUTguttarU yauvanayukta evA jIvane morArajo bhoganA rAgathI sA te=dhULanA gharAdimAM ramaNa karavAnI kriyAne vizva veva nakAmI ja lAge che, meva e prakAre ja menUNo vi dharmayuvAnane paNa ghaNa{/+ITsakkiriyA dharmarAgathI asalkiyAo (nakAmI ja lAge che.) gAthArtha : je prakAre bALakane dhULanA gharAdimAM ramaNa karavAnI kriyA zreSTha lAge che, te prakAre bhavabALane paNa bhavabhramaNanI zaktinA yogathI asankriyAo zreSTha lAge che. vaLI je prakAre yauvanayukta evA jIvane bhoganA rAgathI dhULanA gharAdimAM ramaNa karavAnI kriyA nakAmI ja lAge che, e prakAre ja dharmayuvAnane paNa dharmarAgathI asankriyAo nakAmI ja lAge che.II5-18/19ll avataraNikA : ogaNIsamI gAthAmAM dharmayuvAnane dharmarAgane kAraNe saMsAranI kriyA asalkiyArUpa dekhAya che tema batAvyuM, have dharmayauvanakALamAM jIvane zuddhadharmanI prApti kaI rIte thAya che te batAvatAM bIjAdirvizikAnuM nigamana karatAM kahe che - iya bIjAikameNaM jAyai jIvANa suddhadhammu tti / jaha caMdaNassa gaMdho taha eso tattao ceva // 20 // iti bIjAdikrameNa jAyate jIvAnAM zuddhadharma iti / yathA candanasya gandhastathaiSa tattvata eva // 20 // anvayArtha : nada je prakAre caMdra paMtho caMdananI gaMdha che tada te prakAre to veva tattvathI jo yuddhathaA zuddhadharmarUya A rItegAthA-1thI gAthA-pamAM batAvyuM e rIte vinAphamevi bIjAdinA kramathI navA jIvone nAyaDu thAya che. tti pAdapUrti mATe For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizativizikA zabdazaH vivecana 112 @ bIjAdivizikA ] gAthArtha - je prakAre caMdananI gaMdha che te prakAre tattvathI ja A zuddhadharma gAthA-1thI gAthApamAM batAvyuM. e rIte bIjAdinA kramathI jIvone thAya che. bhAvArtha - jema caMdanamAM gaMdha caMdananI prakRtirUpa hoya che tema samyaktanI prAptirUpa zuddhadharma jIvanI prakRtirUpa che. tethI kahyuM ke tattvathI ja A zuddhadharma jIvane pragaTe che. zuddhadharmathI dezavirati ke sarvaviratirUpa dharma nathI levAno, paNa gAthA-pamAM batAvela dezanAdvArA pragaTa thayela yathArtha bodharUpa bhAvadharma levAno che. padArthane yathArtha jovo, e jIvanI prakRti che, paraMtu karmanA kAraNe jIvamAM viparyAsa hovAthI jIvane atattva tattvarUpe dekhAya che; paraMtu jyAre jIvane zuddhadharmanI prApti thAya che tyAre jIva tattvane ja tattvarUpe joI zake che ane A ja jIvanI prakRti che. tethI ja "A bhAvadharma caMdanamAM rahelI gaMdhatulya che" tema kahela che.pa-20ll // iti paJcamI bIjAdirvizikA smaaptaa||5 For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 0 saddharmavizikA | // sIMfffdf3@I NB // avataraNikA - pAMcamI bIjAdirvizikAmAM aMte batAvyuM ke jIvane bIjAdinA kamathI zuddhadharma prApta thAya che ane jema candanano svabhAva gaMdha che tema A zuddhadharma paNa jIvano svabhAva che. tethI have te zuddhadharma zuM che ane kaI rIte prApta thAya che te batAvatAM kahe eso puNa sammattaM suhAyapariNAmarUvamevaM ca / appuvvakaraNasajhaM caramukkosaTTiIkhavaNe // 1 // eSaH punaH samyaktvaM zubhAtmapariNAmarUpamevaM ca / apUrvakaraNasAdhyaM caramotkRSTasthitikSapaNe HIT anvayArtha : puvaLI A=AgaLamAM kahelo zuddhadharma, suhAyapariNAmarUvaM zubha= zubha AtmapariNAmarUpa samajuM sattvachera ane purva A rIte AgaLanI gAthAmAM batAvavAnA che e rIte, varamuddipheravavo caramautkRSTasthiti kSaya thaye chate karmanA udayanA prAraMbhanA kALane choDIne chello pAchaLano karmasthitino bhAga kSaya thaye chate madhubera sarksa apUrvakaraNathI sAdhya che. gAthArtha : vaLI AgaLamAM kahelo zuddhadharma, zubha AtmapariNAmarUpa samyakta che, ane have pachInI gAthAmAM batAvavAnA che e rIte, te samyakta caramautkRSTasthiti kSaya thaye chate apUrvakaraNathI sAdhya che. bhAvArtha : saMsAravartI jIvo tIvra klezathI karmanI utkRSTasthiti bAMdhe che. A utkRSTa sthiti bAMdhyA pachI satata sattAmAM hoya che evuM nathI, Ama chatAM, utkRSTa sthiti bAMdhavAnI zakti vidyamAna hovAne kAraNe jIva te te nimitta pAmIne utkRSTa sthiti bAMdhe che. V -9 For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i saddharmavizikA i viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 114 AvI rIte jIve anaMtI vakhata utkRSTa sthiti bAMdhI, ane bhogavIne ke anya nimitte tenuM kSapaNa paNa karyuM. paraMtu jIva jyAre apunabaMdhaka bane che tyAre punaH punaH utkRSTa sthiti bAMdhavAnI yogyatA ja nAza thai jAya che. tethI apunarbaMdhakaprAptikALamAM carama utkRSTa sthitinuM kSapaNa thAya che ane te thayA pachI jIvamAM yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa ema traNa karaNano pariNAma thAya che, jemAM apUrvakaraNathI sAdhya samyaktvarUpa zuddhadharma thAya che. A samyaktva, jIvanA zubha AtmapariNAmarUpa che, paNa upAdhikRta nathI. apUrvakaraNathI sAdhya samyaktva che ema kahevAthI e prApta thAya ke, apunarbaMdhaka thavA pUrve paNa yathApravRttikaraNa thAya che paNa tenAthI samyaktva maLatuM nathI, ane apUrvakaraNa thayA pachI avazya anivRttikaraNa thAya ja che, tethI apUrvakaraNathI ja samyaktva sAdhya che, tema kahela che.II6-1 avataraNikA : gAthA-1mAM batAvyuM ke karmonI carama utkRSTa sthitinuM kSapaNa thaye chate apUrvakaraNathI sAdhya zubha AtmapariNAmarUpa samyaktva thAya che, tethI have karmo keTalAM che ane utkRSTa sthiti zuM che te batAvavA arthe kahe che - kammANi aTTha nANAvaraNijjAINi huMti jIvasa / tesiM ca ThiI bhaNiyA ukkoseNeha samayam // 2 // karmANyaSTa jJAnAvaraNIyAdIni bhavanti jIvasya teSAM ca sthitirbhaNitA utkRSTene ha utkRSTeneha samaye anvayArtha : jIvassa vA nANAvaraNijjAINi jJAnAvaraNIyAhi aTTha sAha kammANi karmo huMti hoya che haiM ane rU . samayammi A darzanamAM tepti tenI unnoseLa utkRSTathI virUM sthiti maLiyA kahevAyelI che. IIRII gAthArtha : jIvanAM jJAnAvaraNIyAdi ATha karmo hoya che ane A darzanamAM=bhagavAnanA darzanamAM tenI utkRSTathI sthiti kahevAyelI che.6-2 For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D saddharmaviMzikA D. avataraNikA : gAthA-ra mAM batAvelAM jIvanAM jJAnAvaraNIyAdi ATha karmonI utkRSTa sthiti batAvatAM kahe che - AillANaM tiNhaM carimassa ya tIsa koDakoDIo / hoi ThiI ukkosA ayarANaM satikaDA ceva // 3 // AdimAnAM trayANAM caramasya ca triMzat koTAkoTyaH / bhavati sthitirutkRSTAtarANAM svakRtA caiva // 3 // sayariM tu cautthassA vIsaM taha chaTThasattamANaM ca / tittIsa sAgarAiM paMcamagassAvi vineyA // 4 // saptatistu caturthasya viMzatistathA SaSThasaptamayozca / trayastriMzatsAgarANi paJcamakasyApi vijJeyA // 4 // anvayArtha: - satiza vevasvavaDe ja= jIvavaDe ja maUT tighUMAdinA traNanI arthAta jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane vedanIyakarmanI rimaya ane chellAnI arthAta aMtarAyakarmanI tIsa trIsa, tu rasthassA vaLI cothAnI arthAt mohanIyanI sari sittera tada chaThThA naM ra tathA chaThThA ane sAtamAnI arthAt nAma ane gotrakarmanI vIraM vIsa vokoDIgo gayA koDAkoDI sAgaropama 3osA utkRSTa viruM sthiti do thAya che. paMcamasAvi pAMcamAnI arthAt AyuSyanI paNa tittI sImarADuM tetrIsa sAgaropama (utkRSTa sthiti) vinneya jANavI. gAthArtha : jIvavaDe ja AdinA traNanI arthAt jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane vedanIyakarmanI ane chellAnI arthAt aMtarAyakarmanI trIsa koDAkoDI sAgaropama, ane cothAnI arthAt mohanIyanI sittera koDAkoDI sAgaropama tathA chaThThA ane sAtamAnI arthAt nAma ane gotrakarmanI vIsa koDAkoDI sAgaropama utkRSTa sthiti hoya che ane pAMcamAnI arthAt AyuSyanI paNa tetrIsa sAgaropama utkRSTa sthiti jANavI.6-3/ 4ll For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 saddharmavizikA J avataraNikA : gAthA-1mAM batAvyuM ke caramautkRSTasthitinA kSapaNathI samyaktva prApta thAya che, tethI gAthA-2-3-4mAM karmanI utkRSTa sthiti batAvI. have utkRSTa sthitimAM jIvane samyaktva kema prApta thatuM nathI, te batAvatAM kahe che - viMzativiMzikA zabdazaH vivecana aTTahaM payaDINaM ukkosaThiIe vaTTamANo u / jIvo na lahai eyaM jeNa kiliTThAsao bhAvo // 5 // aSTAnAM prakRtInAM utkRSTasthitau vartamAnastu 1 jIvo na labhata etad yena kliSTAzayo bhAvaH 11411 anvayArtha: 3 vaLI neLa je kAraNathI vhiniTTAso (jIvano) kliSTa AzayavALo mALe bhAva che (te kAraNathI) adbhutlR AThe payaDInaM prakRtinI krosati, utkRSTa sthitimAM vaTTamALo vartato nIvo jIva yaM Asamyaktva na tapha pAmato nathI. 116 gAthArtha HvaLI je kAraNathI jIvano kliSTa AzayavALo bhAva che te kAraNathI AThe prakRtinI utkRSTa sthitimAM vartato jIva samyaktva pAmato nathI. bhAvArtha : ahIM vizeSa e che ke jIvamAM karmanI anubaMdhazakti judI che ane utkRSTa sthiti bAMdhavAnI zakti judI che. dUra dUra pudgalaparAvartamAM anubaMdhazakti ghaNI adhika hatI ane caramapudgalaparAvartamAM paNa anubaMdhazakti ghaNI paNa hoya che, paNa anya Avarta karatAM ghaNI ochI che. anAdinigodamAM anubaMdhazakti adhika hovA chatAM jIvanI utkRSTa sthiti sAgaropamathI adhika hotI nathI, tethI anaMta kALa sudhI nigodamAM rahevA chatAM jIve 70 koDAkoDI AdirUpa utkRSTa sthiti kyAreya bAMdhI nathI. anAdinigodamAM zaktirUpe utkRSTa sthitinA hetubhUta kliSTa bhAva to che ja, paraMtu paMcendriyapaNuM Adi nahIM hovAne kAraNe utkRSTa saMkleza abhivyakta thato nathI, ane tethI utkRSTa sthitino baMdha thato nathI. paMcendriyapaNAmAM paNa tevA prakAranA rAgAdi klezanA nimitto maLe che tyAre ja utkRSTa kleza utpanna thAya che, ane tyAre ja utkRSTa For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana ghasaddharmaviMzikAo sthiti baMdhAya che, ane te baMdhAyelI utkRSTa sthiti paNa sadA sattAmAM rahetI nathI.Ama, anAdi kALamAM jIva kyAreka utkRSTa sthiti bAMdhe che, paraMtu jIvamAM utkRSTa sthiti bAMdhavAnI yogyatA to caramAvarta bahAra paNa hoya che ane zaramAvartamAM paNa hoya che, ane tenuM kAraNa jIvamAM rahelo tIvra bhAvAbhivRMga che.apunabaMdhakadazAmAM te bhavAbhimpaMga kAMIka ghaTe che ane tethI ja pharI utkRSTa sthiti bAMdhI zake tevI yogyatAno ja nAza thai jAya che. A yogyatAno nAza eTale ja kliSTa Azayano abhAva ane tene ja caramautkRSTasthitinA kSapaNanA kAraNa tarIke ahIM kahela che.II6-pA avataraNikA : gAthA-1mAM kahela ke zubha AtmapariNAmarUpa samyakta che ane te apUrvakaraNathI sAdhya che, tethI te apUrvakaraNa sAdhya kyAre bane che, te batAvatAM kahe che sattaNhaM payaDINaM abhitarao u koDakoDIe / pAuNai navarameyaM apuvvakaraNeNa koI tu // 6 // saptAnAM prakRtInAmabhyantaratastu koTIkoTyAH / prApnoti kevalametad apUrvakaraNena ko'pi tu // 6 / / anvayArtha : (AyuSyakarmane choDIne) sANaM paDIui sAta prakRtionI voDaphoDa hiMmatamo koTAkoTInI=aMdaranI sthiti thayA pachI 3 ja, navam mAtra korpha tu koIka ja putrezvarA apUrvakaraNanA baLathI artha Ane samyaktane pArUArU prApta kare che. gAthArtha : AyuSyakarmane choDIne sAta prakRtionI koTAkoTInI aMdaranI sthiti thayA pachI ja, mAtra koika ja, apUrvakaraNanA baLathI samyaktane prApta kare che. bhAvArtha : AyuSyakarmane choDIne sAta karmaprakRtinI sthiti eka koTAkoTI sAgaropamathI ochI thaye chate koika ja jIva apUrvakaraNanA baLathI samyaktane pAme che.l6-6ll For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saddharmavizikA ] viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 118 avataraNikA : gAthA-6 mAM kahyuM ke apUrvakaraNa dvArA koIka ja jIva samyakta pAme che. tethI keTalA karaNo che te batAvatAM kahe che - karaNaM ahApavattaM apuvvamaNiyaTTimeva bhavvANaM / iyaresiM paDhama ciya bhaNNai karaNaM ti pariNAmo // 7 // karaNaM yathApravRttaM apUrvamanivRttireva bhavyAnAm / itareSAM prathamameva bhaNyate karaNamiti pariNAmaH // 7 // anvayArtha : maLIpAmeva bhavya jIvone ja mahApavatta yathApravRttikaraNa putreSTrim RUT apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa che ane rUkSa itarone abhavya jIvone paDhamaM prathama (yathApravRttikaraNa) viya ja che. (ahIM prazna thAya ke karaNa zuM che?tethI kahe che -) RUaaN karaNa ti e pariNAmo pariNAma mArU kahevAya che. ati zabda patar arthamAM che. gAthArtha - bhavya jIvone ja yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa che ane abhavya jIvone prathama yathApravRttikaraNa ja che. bhAvArtha : AtmAno pariNAma e karaNa kahevAya che. bhavya jIvone yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa hoya che. abhavya jIvone yathApravRttikaraNa ja hoya che.ll-sNI avataraNikA : traNa karaNonA sthAnanuM yojana batAvatAM kahe che - For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana saddharmaviMzikA 0 jA gaMThI tA paDhama, gaMThiM samaicchao bhave bIyaM / aNiyaTTIkaraNaM puNa sammattapurakkhaDe jIve // 8 // yAvadgranthistAvat prathama, granthi samatikAmato bhaved dvitIyam / anivRttikaraNaM punaH samyaktvapuraskRte jIve // 8 // anvayArtha nA hI tA granthi sudhI (jIvana) paDhamaM prathama che. hiM granthine samo samatikrAnta=bheda karatAM jIvane vIrtha bIjuM bhave thAya, pu! vaLI samattapuravaDe nIve samyaktane sanmukha thayelA jIvamAM mAyaTTaRTI anivRttikaraNa thAya. che. ahIM nA tA ema kahyuM che tyAM to vAkyAlaMkAramAM che ane granthinA bhedakALamAM bIjuM apUrvakaraNa che ane tenA pUrva sudhI prathama che, te batAvavA mATe yavasthi : ema kahela che. gAthArtha : graMthi sudhI jIvane prathama yathApravRttikaraNa che. graMthine bheda karatAM jIvane bIjuM apUrvakaraNa thAya che. vaLI samyaktane sanmukha thayelA jIvamAM anivRttikaraNa thAya. bhAvArtha - graMthi sudhI jIvane prathama yathApravRttikaraNa che, granthine bhedatAM bIjuM apUrvakaraNa thAya che ane samyaktanI abhimukha thayelA jIvamAM anivRttikaraNa hoya che. saMsAranA AzayavALo ke Azaya vagarano koI paNa jIva dharmanI pravRtti karavA abhimukha thAya che tyAre te granthidezamAM Ave che. A granthidezanI ja vizuddha bhUmikA yoganI prathama cAra daSTi che. apekSAe tene apunabaMdhaka avasthA paNa kahevAya che ane e ja caramayathApravRttikaraNa che. caramayathApravRttikaraNamAM tattvajijJAsA to pravartatI hoya che, paNa hajI atattvamAM te jIvono rAga vartato hoya che ane AthI ja te jIvoe samyam bodha karavAmAM pratibaMdhaka evA rAgadveSanA pariNAmarUpa granthi bhedI nathI hotI. AvA apunabaMdhaka Adi jIvo ja jayAre upadeza AdinA nimitte adhigama samyatva pAme che, tyAre tattva-atattvanA vibhAga mATe upayogavALA banI jAya che, ane te tattvanirNayanA yatnakALamAM jIvamAM vartatA atattva pratyenA rAgane dUra karavA teo yatna karatA hoya che; te ja temanI granthibhedanI prakriyA che, ane tene ja apUrvakaraNa For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T saddharmaviMzikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 120 kahe che; athavA bhagavAnanI bhaktimAM ke munine dAnAdimAM upayogavALA jIvo paNa vItarAgatA pratye ke munibhAva pratye tIvra bhaktivALA hoya che tyAre, vItarAgatArUpa ke munibhAvarUpa tattva pratye temano rAga atizayita thato hoya che, ane tenAthI ja attva pratyeno rAga kSINa kSINa thAya che, te paNa graMthibhedanI prakriyA che; athavA to koi jIvane jIvasvabhAve ja tevo nirmaLa pariNAma pragaTe, to nisargathI paNa graMthino bheda thaI zake, te paNa apUrvakaraNarUpa che. tattvane jovAmAM aTakAvanAra rAga-dveSano pariNAma e graMthI che ane apUrvakaraNanA pariNAmathI te prakAranA rAga-dveSa dUra thAya che te ja graMthabheda che. te prakAranA rAga-dveSane dUra karyA pachI jIvano upayoga tattvanA nirNaya mATe pravartato hoya che, te samyaktane sanmukha evo anivRttikaraNano pariNAma che, ane tenA phaLarUpe tattvano yathArtha bodha te jIvane thAya che, ane te bodhathI tene bhagavAnanA vacanamAM apUrva zraddhA pragaTe che. eTaluM ja nahIM paNa sarva upadravathI rahita evA zuddha Atmatattvane aMtaraMga prajJAthI te joI zake che ane AthI ja mokSa pratye tene utkaTa IcchA thAya che.JI6-8II. avataraNikA - gAthA-8mAM traNa karaNonAM sthAno batAvyAM. have te traNa karaNanA phaLarUpe thatA samyakatvanuM svarUpa batAvatAM kahe che - ittha ya pariNAmo khalu jIvassa suho ya hoi vinneo / kiM malakalaMkamukkaM kaNagaM bhuvi sAmalaM hoi? // 9 // atra ca pariNAmaH khalu jIvasya zubhazca bhavati vijJeyaH / kiM malakalaMkamuktaM kanakaM bhuvi zyAmalaM bhavati? / / 9 / / anvayArtha : ya ane rUstha ahIMyAM=samyaknamAM navamya jIvano ja pariNAmo pariNAma doTTa thAya che , ane (te) suho zubha zuddha vinne jANavo. (te samyakta pariNAma kevo che te daSTAMta dvArA batAve che). kizuM muvijagatamAM marjanaMnu malakalaMkathI rahita suvarNa samanna zyAma ror3a hoya? arthAt na hoya. For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 vizativizikA zabdazaH vivecana 0 saddharmaviMzikA / gAthArtha : ane samyaktamAM jIvano ja pariNAma thAya che ane te zuddha jANavo. ane te samyaktano pariNAma daSTAMtathI kevo che te batAvatAM kahe che ke zuM jagatamAM malakalaMkathI rahita suvarNa zyAma hoya? arthAt na hoya. bhAvArtha : traNa karaNanI samApti pachI jIva jayAre samyakatva pAme che tyAre jIvano mULabhUta zuddha pariNAma pragaTe che. A pariNAma karmanA vigamanathI thayelo jIvano cokhkho pariNAma jANavo. kema ke tattvane jovAmAM pratibaMdhaka rAgAdinA vigamanane kAraNe jIvanA potAnA mULabhUta pariNAmarUpa A samyagdarzana che. A ja vAtane daSTAMtathI spaSTa karatAM kahe che ke, jema maLakalaMkathI rahita suvarNa kyAreya kALuM na hoya tema samyaktakALabhAvI jIvano pariNAma kyAreya viparyAsavALo na hoya.II6-9ll 'avataraNikA : A rIte traNa karaNa dvArA prApta thatuM samyaktanuM svarUpa batAvyuM. have samyakta pAmavAne kAraNe jIvamAM pragaTa thatA prazama Adi pAMca bhAvone kramasara batAvatAM kahe payaI ya va kammANaM viyANiuM vA vivAgamasuhaM ti / avaraddhe vi na kuppai uvasamao savvakAlaM pi // 10 // prakRtIzca vA karmaNAM vijJAya vA vipAkamazubhamiti / aparAddhe 'pi na kupyati upazamAtsarvakAlamapi // 10 // anvayArtha : ya ane mAii karmanI prakRtine vaathavA (HIVaaN karmanA) vivImazuTuM azubha vipAkane vidyAnikaMvA jANIne sarvAnaM pisarvakALa paNa vasamo upazama hovAne kAraNe (samyagdaSTi jIva) vera vi aparAdhamAM paNa na pUrUM krodha karato nathI. ti-pAdapUrti mATe che. For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 saddharmaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 122 gAthArtha : ane karmanI prakRtine athavA karmanA azubha vipAkane jANIne sarvakALa paNa upazama hovAne kAraNe samyagdaSTi jIva aparAdhamAM paNa krodha karato nathI. bhAvArtha : jayAre jIva granthibheda karIne samyakta pAme che tyAre samyaktane kAraNe prathama pariNAma pragaTe che. A prazama pariNAmavALA jIvanuM mAnasa kevuM hoya te A gAthAmAM batAvela che. tattvanA bodhane kAraNe Avo jIva jayAre koI aparAdha kare tyAre A aparAdha karavo e jIvanI prakRti nathI paNa karmanI prakRti che, karmane vaza thaIne jIve aparAdha karyo che ema jANIne, athavA pote jo krodha karaze to karmathI baMdhAze ane karmanA azubha vipAka potAne bhogavavA paDaze ema jANIne, samyagdaSTi jIva sarvakALa upazamabhAvamAM hoya che. ane Avo upazamabhAva hovAne kAraNe koIe aparAdha karyo hoya to paNa te aparAdhI upara samyagdaSTi jIva krodha karato nathI.I6-10NA naravibuhesarasukkhaM dukkhaM ciya bhAvao u mannaMto / saMvegao na mukkhaM muttUNaM kiMpi patthei // 11 // naravibudhezvarasaukhyaM duHkhameva bhAvatastu manyamAnaH / saMvegato na mokSaM muktvA kimapi prArthayate // 11 / / anvayArtha - 3vaLI navivudesaranuvaM manuSya ane devendra saMbaMdhI sukhane mAvo bhAvathI durghaduHkhariyaja mannato mAnato (evo samyagdaSTijIva), saMvepArI saMvega hovAne kAraNe purva mokSane murUT choDIne lipi kAMI paNa napatye prArthanA karato nathI. gAthArtha - vaLI manuSya ane devendra saMbaMdhI sukhane bhAvathI duHkha ja mAnato evo samyagdaSTi jIva, saMvega hovAne kAraNe mokSane choDIne kAMI paNa prArthanA karato nathI. For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 D saddharmaviMzikA bhAvArtha : ahIM saMsAranA sukhane bhAvathI duHkha mAne che ema kahyuM teno bhAva e che ke, vyavahArathI to saMsAranAM duHkho e duHkharUpa che ane sukho e sukharUpa che, paraMtu jIvanA tAttvika pariNAmane AzrayIne vicArIe to saMsAranAM sukho paNa jIvanI upadravavALI avasthAsvarUpa che. tethI tattvane jonArI dRSTithI to te sukho paNa du:kharUpa ja bhAse.samyagdaSTi jIvane tattva yathArtharUpa spaSTa jaNAtuM hovAne kAraNe saMvega pragaTelo hoya che. tethI tene sAMsArika sarva sukho paNa jIvanI malIna avasthArUpa dekhAya che.II6 115 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana nArayatiriyanarAmarabhavesu nivveyao vasai dukkhaM / akayaparaloyamaggo mamattavisavegarahio vi // 12 // nArakatiryaGnarAmara bhaveSu nirvedAdvasati duHm| akRtaparalokamArgo mamatvaviSave garahito'pi 118211 anvayArtha : mamattavistaveLarahiste vimamatvarUpI viSanA vegathI rahita paNa ayaparatoyamo nathI karyo paralokano mArga jeNe evo jIva arthAt jenA vaDe mokSamArganI paripUrNatA sadhAi nathI (evo samyagdaSTi jIva), nArayatiriyanarAmaramavesu cAre gationA viSayamAMnivvayonirvedane kAraNe yuvAM du:khe karIne vamarU (saMsAramAM) vase che. gAthArtha : mamatvarUpI viSanA vegathI rahita paNa jenA vaDe mokSamArganI paripUrNatA sadhAi nathI evo samyagdaSTi jIva cAre gationA viSayamAM nirvedane kAraNe duHkhe karIne saMsAramAM vase che. bhAvArtha : samyagdaSTi jIvane jagatanA svarUpano vAstavika bodha hovAne kAraNe cAre gati viSayaka tene nirveda hoya che. Ama chatAM, haju te mokSanI sAdhanA pUrNa karI zakyo nathI tethI ja atyAre saMsAramAM rahyo che; paraMtu saMsAranA paramArthane spaSTa rIte jovAne kAraNe For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 0 saddharmaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana saMsAranA sarva bhAvo pratye mamatvarUpI vipano Avega tenAmAM hoto nathI, ane tethI ja te mokSamArgamAM yatna kare che; ane jayAM sudhI sAdhanA pUrNa bhUmikAnI niSpanna na thAya tyAM sudhI saMsAramAM duHkhapUrvaka vase che. ahIM "api'thI e kahevuM che ke samyagdaSTi jIva mamatvaviSavegarahita na hoya to to mokSamArgamAM samyagU yatna na karI zake; paraMtu mamatvaviSavegarahita hovA chatAM, ane mokSamArgamAM yatna karavA chatAM, mokSamArgane pUrNa rIte niSpanna karI zakyo nathI; ane tethI saMsAramAM vasavA jevuM nahIM lAgavA chatAM duHkhapUrvaka vase che. ahIM vizeSa e che ke sAmAnya rIte saMsArIjIvo saMsAranA pratikULa bhAvone dUra karavA mATe ane anukULa bhAvone meLavavA mATe yatnavALA hoya che; jayAre samyagdaSTi jIvane saMsAranA vAstavika svarUpano bodha hoya che, ane tethI ja saMsAranA bhAvomAM tIvra saMzleSa temane hoto nathI, paraMtu AtmAnA zuddha svarUpanuM ja samyagdaSTine tIvra kheMcANa hoya che; tethI satata saMsAranA bhAvothI chUTavA mATenI abhilASAvALo hoya che, ane jyAM sudhI mokSa prApta na thAya tyAM sudhI A potAnI vikRta avasthA che e prakArano spaSTa bodha hoya che, tethI te duHkhapUrvaka saMsAramAM vase che tema kahela che. paraMtu sAmAnya saMsArIjIvo jema duHkhathI vihvaLa dekhAya tema vihvaLa mAnasavALA samyagdaSTi hotA nathI.il61zA daTThaNa pANinivahaM bhIme bhavasAgarammi dukkhattaM / avisesao'NukaMpaM duhA vi sAmatthao kuNai // 13 // dRSTvA prANinivahaM bhIme bhavasAgare duHkhArtam / avizeSato'nukampAM dvidhA'pi sAmarthyataH karoti // 13 / / anvayArtha: mIne mavasaTTE bhayaMkara evA bhavasAgaramAM yuvaravaraM duHkhathI Arta evA pAchanivadaM prANIonA samudAyane dRga joIne vizeso avizeSathI 3 vi banne paNa prakAranI mAM anukaMpA (samyagdaSTi) sAmarthI sAmarthyathI huM kare che. For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana UsaddharmaviMzikA D. gAthArtha : bhayaMkara evA bhavasAgaramAM duHkhathI Arta evA prANIonA samudAyane joIne avizeSathI baMne paNa prakAranI anukaMpA samyagdaSTi sAmarthyathI kare che. bhAvArtha : samyagdaSTine samyagu tattvano bodha hoya che tethI te saMsAravartI sarva jIvone, jemAM keTalAka zArIrika duHkhothI pIDAtA hoya tevA paNa hoya, ane keTalAka puNyazALI hovAne kAraNe sukhI dekhAvA chatAM bhAvarogane kAraNe duHkhI hoya che tevA paNa hoya, te sarva jIvone duHkhathI Arta joIne, A mArA saMbaMdhI che ke nathI evA prakAranA koIpaNa bhedabhAva vagara, temanI dravya ane bhAvaanukaMpA potAnI zaktine anusAra kare che. ahIM bhAvaanukaMpAthI jIvone sanmArganI prApti thAya tevI ucita pravRtti karAve tevo dayAno pariNAma grahaNa karavAno che; ane potAnI bhUmikAne anurUpa potAnA taraphathI koI jIvone pIDA na thAya te prakAranI samyagU yatanArUpa, ane pIDita jIvonI pIDAnA parivAramAM yatnarUpa, dravyaanukaMpA grahaNa karavAnI che.ll6-13 mannai tameva saccaM nIsaMkaM jaM jiNehiM paNNattaM / suhapariNAmo saccaM( saMkA )kaMkhAivisuttiyArahio // 14 // manyate tadeva satyaM niHzaGkaM yajjinaiH prajJaptam / zubhapariNAmaH zaMkAkAGkSAdivisrotasikArahitaH // 14 / / anvayArtha : savaeN( saM)vAvibhuttiyAdi zaMkA, kAMkSA Adi visrotasikArahita supariNAmo zubhapariNAmavALo (samyagdaSTi), tripha tameva sarvAM nIsaM saM nirdi paUUUtta te ja satya che niHzaMka che je bhagavAna vaDe kahevAyuM che (e prakAre) mAtra mAne ka (ahIM saavAnA sthAne saMbaMvArU sAmAsika pada hovuM joie-pATha maLyo nathI.) For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 saddharmaviMzikA 1 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 126 gAthArtha : zaMkA, kAMkSA Adi visrotasikArahita zubhapariNAmavALo samyagdaSTi "te ja satya che niHzaMka che je bhagavAna vaDe kahevAya che" e prakAre mAne che. bhAvArtha - samyagdaSTi jIva atIndriya padArthamAM sarvajJanA vacanane ja pramANabhUta mAne tevI rucivALo hoya che, ane tethI bhagavAnanA vacanamAM zaMkA ke anya matonI kAMkSA AdirUpa cittanA viparIta bhAvothI rahita zubha pariNAmavALo hoya che, je kAraNe jinavacanamAM tenI ruci merU jevI niSpakaMpa hoya che. A sarvajJanA vacananI ruci khAlI vicAramAtramAM nathI hotI, paraMtu tenA pratye tIvra pakSapAta hoya che, jenA kAraNe svazaktine anurUpa bhagavAnanA vacanane te evI rIte jANavAno yatna kare che ke jethI, anAbhogAdimAM paNa tenI ruci anyathArUpe pariNamana na pAme. ane AthI ja je saMdehasthAnomAM te yathArtha nirNaya na karI zake tyAM paNa te potAnI ruci koI eka pakSamAM na rahe te mATe "tameva sarvAM nIsaMbaMnirdipaUUI" e vacanane smaraNa karIne, oghathI bhagavAnanA vacana pratye potAnI ruci TakI rahe evo prayatna kare che.I6-14ll avataraNikA - samyaktanAM pAMca liMgone batAvIne have dRSTAMta dvArA samyagdaSTine tevA bhAvo kema thAya che, te batAvatAM kahe che - evaMviho ya eso tahAkhaovasamabhAvao hoi / niyameNa khINavAhI naru vva tavveyaNArahio // 15 // evaMvidhazcaiSa tathAkSayopazamabhAvato bhavati / niyamena kSINavyAdhirnara iva tadvedanArahitaH // 15 / / anvayArtha : ya ane vIvAdI na vra jema kSINa vyAdhivALo nara tatreyaUIRo tenI vedanAthI = vyAdhinI vedanAthI rahita hoya che, tema tadAovasamAvaDo tevA prakAranA kSayopazamabhAvathI po A samyagdaSTi vaMvida AvA prakArano =prazamAdithI yukta niyane niyamathI roTTa thAya che. For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana / saddharmaviMzikA . gAthArtha : jema kSINa vyAdhivALo nara vyAdhinI vedanAthI rahita hoya che, tema tevA prakAranA kSayopazamabhAvathI samyagdaSTi prazamAdithI yukta niyamathI hoya che. bhAvArtha : jema koI jIva pUrvamAM roga hoya tyAre te roganI vedanAthI vihvaLa hoya che ane jyAre te roga nAza pAme che tyAre te roganI vedanAthI rahita hoya che, ane pUrNa sukhano anubhava karato hoya che; tema jIva jayAre bhAvadharmanI prAptirUpa samyaktane pAme che tyAre tevA prakArano kSayopazamabhAva thavAne kAraNe te jIva bhAvavyAdhithI rahita bane che, arthAt tenI cetanA bhAvavyAdhinI vyAkuLatAthI rahita bane che; ane tenA kAraNe ja pUrvamAM batAvelA prazamAdi pAMca bhAvovALuM tenuM citta thAya che. tethI ja kahyuM che ke AvA prakAranA prazamAdi pAMca bhAvovALo A samyagdaSTi hoya che.I6-15 avataraNikA : pUrva zlokamAM batAvyuM ke samyakta pramAdi pAMca bhAvovALuM che, tyAM prazna thAya ke samyagdaSTine anaMtAnubaMdhI kaSAyano ja abhAva hoya, apratyAkhyAnAdi kaSAyono nahIM, tethI "aparAdhamAM paNa krodha na kare" ItyAdi prazamAdi pAMce bhAvo tene kevI rIte ghaTe? e prakAranI zaMkA karIne zloka 16 ane 17mAM javAba ApatAM kahe paDhamANudayAbhAvo eyassa jao bhave kasAyANaM / tA kahameso evaM? bhannai tavvisayavikkhAe // 16 // prathamAnAmudayAbhAva etasya yato bhavetkaSAyANAm / tatkathameSa evaM? bhaNyate tadviSayApekSayA // 16 / / anvayArtha : namo je kAraNathI ya Ana=samyagdaSTine paDhamANumAvo vasAvA prathama-anaMtAnubaMdhI kaSAyonA udayano abhAva mave che to te kAraNathI haso kevI rIte A=samyagdaSTi vaM? AvA prakArano prazamAdithI yukta che? manna (teno For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 saddharmavizikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 128 uttara ApatAM) kahe chetaXisavivavA tenA anaMtAnubaMdhInA viSayanI apekSAe. gAthArtha H je kAraNathI samyagdaSTine mAtra anaMtAnubaMdhI kaSAyono udaya nathI hoto, te kAraNathI samyagdaSTi kevI rIte prazamAdithI yukta kahevAya che? teno uttara ApatAM kahe che ke anaMtAnubaMdhInA viSayanI apekSAe ja samyagdaSTimAM prazamAdi pAMca liMgo kahevAya che. bhAvArtha: samyagdaSTine anaMtAnubaMdhI kaSAyano abhAva hoya che tethI tene tattvanuM yathArtha darzana thAya, ane AthI ja atIndriya padArthaviSayaka bhagavAnanA vacanamAM te niHsaMdeha buddhivALo thAya, ema kahevuM saMgata dekhAya; paraMtu aparAdhamAM paNa krodha na kare ItyAdi je pAMca liMgo zlokamAM batAvyAM te sarva tene kaI rIte ghaTe? evI vicArakane zaMkA thAya. AvI zaMkAno javAba prastuta zlokamAM zuddha vyavahAranayane AzrayIne cothA guNasthAnakavartI samyagdaSTine sAme rAkhIne "mannarU'thI Ape che, ane AgaLanA zlokamAM nizcayanayane AzrayIne teno javAba ApavAnA che. "mannaph''thI je javAba Apyo che teno bhAva e pramANe che ke, anaMtAnubaMdhInA kSayopazamane kAraNe jIvamAM je upazamabhAva thAya che tene AzrayIne ja tenAmAM prazama, saMvegAdi bhAvo pragaTe che ane tene AzrayIne ja pAMce liMgo tenAmAM jANavAM, paNa cAritramohanIyanA kSayopazamane AzrayIne thatA vizeSa upazamane AzrayIne prazamAdi pAMca liMgo na jANavAM. na tAtparya e che ke cothA guNasthAnakavALA samyagdaSTine anaMtAnubaMdhI kaSAyono niyamA kSayopazamabhAva hoya, tethI tathAvidha nimittane pAmIne koInA pratye gusso vartato hoya to paNa tattvane jovAmAM vyatyaya karAve tevA kaSAyo tene hotA nathI. tethI te prakAranA krodhAdi kaSAyano upazama paNa hoya che ane te upazamane AzrayIne ja aparAdhI pratye paNa krodha hovA chatAM viparyAsakArI gusso tyAM nathI hoto.II6-16|| For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana saddharmaviMzikA ! nicchayasammattaM vA'hikicca suttabhaNiyaniuNarUvaM tu / evaMviho niogo hoi imo haMta vannu tti // 17 // nizcayasamyaktvaM vA'dhikRtya sUtrabhaNitanipuNarUpaM tu / evaMvidho niyogo bhavatyayaM hanta vAcya iti // 17 / / anvayArtha - vA athavA suttamanikAsparva tu sUtramAM kahevAyela nipuNa (AcaraNA karavArUpa) ja nichamitte nizcaya samyaktane riSyi AzrayIne rUmo A =pUrvamAM varNana karAyelA ane buddhimAM upasthita evA prazamAdi pAMce bhAvono samudAya avaMvida (pUrvamAM varNana karAyo che) evA prakArano niko nirdeza va7 7i vAgyA doDuM thAya che. daMta-komaLa AmaMtraNamAM avyaya che. jada hastalikhita pratamAM ane upAdhyAya mahArAjanI tattvArthanI TIkAmAM "vaSNu" nA sthAne "vatru' zabda che. gAthArtha : athavA sUtramAM kahevAyela nipuNa AcaraNA karavArUpa ja nizcaya samyaktane AzrayIne pUrvamAM varNana karAyela ane buddhimAM upasthita evA prazamAdi pAMce bhAvono samudAya pUrvamAM varNana karAyo che, evA prakArano nirdeza vAcya thAya che. bhAvArtha : pUrvamAM zuddha vyavahAranayane abhimata caturtha guNasthAnakane AzrayIne samyaktamAM prazamAdi pAMce liMgonI saMgati karI, have nizcayanayathI saMgati karavA "athavA thI kahe che ke, sUtramAM je pramANe kahevAI hoya te ja pramANenI nipuNa AcaraNA karavArUpa ja nizcaya samyatva che. A nizcaya samyaktane AzrayIne ahIM prazamAdi pAMce liMgo samajavAnAM che. zAstrano samyam bodha ane te bodhane anurUpa pUrNa samyam AcaraNA je jIvamAM hoya, tene ja nizcayanayathI samyakta svIkAravAmAM Ave che; kema ke nizcayanaya samyaktane kAraNarUpe svIkAre che, ane "je kAraNa kArya na karatuM hoya te kAraNa, kAraNa V-10 For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 T saddharmaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana nathI" e pramANe kahe che. tethI tenA mate "samyam bodha tyAre ja samyagU kahevAya che ke jayAre te bodha, bodhane anurUpa samyagU AcaraNA karAve". tethI je jIvane nizcayanayane abhimata samyakta prApta thayuM hoya che te zAstrAnusArI pUrNa AcaraNA karanAra ja hoya, ane tevA jIvamAM pramAdi pAMce bhAvo paNa avazya hoya ja. mATe samyatvanA prazamAdi liMgo anaMtAnubaMdhI Adi 16 kaSAyonA kSayopazamabhAvathI ja pragaTa thAya che, ane nizcayanayanuM samyakta apramatta gItArthane ja hoya che, anyane nahIM.II61NA avataraNikA : gAthA-16 ane 17mAM samyaktakALamAM prazamAdi pAMca liMgo kaI rIte saMgata che tenuM samAdhAna vyavahAranaya ane nizcayanayane sAme rAkhIne karyuM. tyAM prazna thAya ke A pAMce guNo prazamAdinA kramathI ja kema nirUpaNa karyA? tethI kahe che - pacchANupuvvio puNa guNANameesiM hoi lAhakamo / pAhannao u evaM vinneo siM uvannAso // 18 // pazcAnupUrtyA punarguNAnAmeteSAM bhavati lAbhakramaH / prAdhAnyatastvevaM vijJeya eSAmupanyAsaH 28aaaa anvayArtha : __ puNavaNI guNANameesiMmA guyono pacchANupuvviopazcAnupUrvAthI lAhakamo lAbhakrama doDuM thAya che, 3vaLI parva A prakAre hiM Ano vannAno upacAsa pahiMnno prAdhAnyathI vimo jANavo. gAthArtha : vaLI A guNono pazcAnupUrvIthI lAbhakrama thAya che. vaLI A prakAre Ano upanyAsa prAdhAnyathI jANavo. bhAvArtha : jIvamAM jyAre anaMtAnubaMdhI kaSAyono kSayopazama thAya che, tyAre sau prathama gAthA-14 mAM batAvelo AstiSpa guNa jIvamAM pragaTe che, ane tyArapachI jyAre guNono vikAsa thAya che tyAre kramasara anukaMpAdi pazcAnupUrvI kramathI sarva guNo pragaTe For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D saddharmaviMzikA . che, ane AthI ja AgaLa yogavizikAmAM anukaMpAdine cAritranA kAryarUpe svIkArela che, ane te paNa IcchA, pravRtti, dhairya ane siddhinA kramathI svIkArAyela che. AnAthI e prApta thAya ke jIvamAM samyaktanuM avinAbhAvi liMga Astikya che, ane IcchAyogarUpa cAritranuM kArya anukaMpA che, pravRttiyogarUpa cAritranuM kArya nirveda che, dhairyayogarUpa cAritranuM kArya saMvega che ane siddhiyogarUpa cAritranuM kArya prazama che. A rIte pazcAnupUrvIthI prAptikrama che. to prazna thAya ke upanyAsa te kramathI kema na karyo? eno uttara ApatAM kahe che ke prAdhAnyanI apekSAe A prakArano upanyAsa jANavo. pAMce guNomAM sauthI zreSTha guNa prazama che tethI prazamane prathama kahela che, ane uttara-uttaranA guNo pUrva-pUrvanA guNo karatAM hIna che, tethI te guNone A prakAranA kramathI kahela che.li6-18 avataraNikA : pAMcamI bIjAdirvizikAmAM chellI gAthAmAM batAvela ke bIjAdi kramathI jIvane zuddhadharmanI prApti thAya che ane te zuddhadharma ja samyakta che. te kaI rIte prApta thAya che te A viMzikAmAM batAvyuM. tyArapachI samyakta pragaTa thayA pachI jIvane je pramAdi guNo pragaTe che te batAvyA. tyArapachI te prazamAdino lAbhakrama kaI rIte thAya che te batAvyuM. have te samyakta bhAvadharma kema che ane enA sivAyanA anyadharma bhAvadharma kema nathI te batAvatAM kahe che - eso u bhAvadhammo dhArei bhavanave nivaDamANaM / jamhA jIvaM niyamA anno u bhavaMgabhAveNaM // 19 // eSa tu bhAvadharmo dhArayati bhavArNave nipatantam / yasmAjjIvaM niyamAdanyastu bhavAGgabhAvena // 19 / / anvayArtha - 3vaLI nahIM je kAraNathI mannave bhavasamudramAM nivamA paDatA navaM jIvane (samyakta) niyama niyamathI dhAre dhAraNa kare che te kAraNathI) aso A =samyakta mavidha bhAvadharma (kahevAya che). 3vaLI manno anya kSayopazamabhAvarUpa dharma nahIM paNa AcaraNArUpe karAto dharma savaMcamAvevi bhavanA aMgasvarUpa hovAthI (bhAvadharma nathI). For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T saddharmaviMzikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 132 gAthArtha : vaLI je kAraNathI bhavasamudramAM paDatA jIvane samya niyamathI dhAraNa kare che, te kAraNathI samyakta bhAvadharma kahevAya che. vaLI kSayopazamabhAvarUpa dharma nahi paNa AcaraNArUpe karAto dharma, bhavanA aMgasvarUpa hovAthI bhAvadharma nathI. bhAvArtha : dharma zabdanI vyutpatti che ke "saMsAramAM paDatA jIvane dhAraNa kare". tenAthI e prApta thAya ke AtmAnA svabhAvabhUta je dharma che te ja jIvane saMsAramAM paDatAM dhAraNa karI zake, anya nahIM. ane A samyakta e jIvanA kSayopazamabhAvarUpa hovAthI jIvanA svabhAvabhUta che, tethI ja te saMsAramAMthI jIvane bacAvI zake che ane AthI ja te bhAvadharma che. ane enA sivAyano lokavyavahAramAM prasiddha evo AcaraNAtmaka dAnAdikriyAorUpa dharma, jo bhAvadharmathI saMvalita na hoya to saMsAramAM paribhramaNanuM kAraNa bane che, ane tethI te bhAvadharma nathI paraMtu apradhAna dravyadharma che. - ahIM vizeSa e che ke A bhAvadharma paNa hetu, svarUpa ane phaLathI grahaNa karavAno hoya che; ane AthI ja bhAvadharmane sanmukha evA apunabaMdhakAdino AcaraNAtmaka dharma bhAvadharmano hetu che, tethI pradhAnadravyadharma che. mATe ja te saMsAramAM paDatA jIvane paraMparAe bacAvanAra paNa che.JI6-19ILL avataraNikA : A rIte bhAvadharmanuM svarUpa gAthA-19 mAM batAvyuM, have mokSanA kAraNabhUta evI dAnAdikriyAo A bhAvadharmathI ja zuddha thAya che, te batAvatAM kahe che - dANAiyA u eyaMmi ceva suddhA u hu~ti kiriyAo / eyAo vi hu jamhA mukkhaphalAo parAo ya // 20 // dAnAdikAstvaitasminneva zuddhAstu bhavanti kriyAH / etA api khalu yasmAnmokSaphalAH parAzca // 20 // anvayArtha : nippA je kAraNathI parAga yamakRSTa ja evI yAgo A dAnAdikriyAo) vi. paNa zuM kharekhara mumavapattAno mokSaphaLavALI thAya che (te kAraNathI) 3vaLI ciMmi For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 | viMzativiMzikA zabdazaH vivecana / saddharmaviMzikA / A bhAvadharma hote chate veva ja phiyA dAnAdi biriyAnI kriyAo suddhAM zuddha hRti thAya che. cheH 'vi'='pa'thI e kahevuM che ke samyakta to mokSaphaLavALuM che ja paNa prakRSTa evI dAnAdikriyAo paNa mokSaphaLavALI che. ja dAnAdimAM mAri padathI zIla, tarUpa kriyAnuM grahaNa karavuM. gAthArtha - je kAraNathI prakRSTa ja evI A dAnAdikriyAo paNa kharekhara mokSaphaLavALI thAya che te kAraNathI vaLI A bhAvadharma hote chate ja dAnAdikriyAo zuddha thAya che. bhAvArtha samyakta pragaTa thayA pachI ja dAnAdikriyAo zuddha kema bane che? e vAtamAM yukti batAve che ke pUrNa kakSAnI dAnAdikriyAo mokSarUpa phaLamAM paryavasAna pAme che, have jo te dAnAdikriyAo samyaktathI zuddha thayelI na hoya ane te parA koTinI pragaTa thatI hoya, to evuM mAnavuM paDe ke te dAnAdi kriyAothI mokSa thAya che; ane tema mAnIe to samyakta mokSanuM kAraNa nathI e prApta thAya. ane samyaktane mokSanA kAraNarUpe zAstra mAne che tethI samyaktathI zuddha thayelI dAnAdikriyAo ja prakRSTa bane che ane mokSarUpa phaLamAM paryavasAna pAme che ema mAnavuM joie. ahIM vizeSa e che ke pUjya upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjakRta tattvArthanI TIkAmAM sUtra naM. 1/1 mAM kahela che ke kRti rati "ghI bALe che" e prakArano je upacAra thAya che, e rIte upacarita nayathI dAnAdikriyAo mokSaphaLavALI che. vAstavika rIte to bhAvadharmarUpa ratnatrayI ja mokSanuM kAraNa che, tethI bhAvadharmathI zuddha thayelI te dAnAdikriyA vizeSa prakAranA bhAvadharmanuM kAraNa bane che, tethI ja te dAnAdikriyAo mokSanuM kAraNa bane che.ll6-20II // $ti safffdf3@I HITHI II/ For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UdAnavizikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 134 // dAnaviMzikA sptmii|| avataraNikA : chaThThI saddharmaviMzikAnI vIzamI gAthAmAM batAvyuM che ke samyatvathI ja dAnAdikriyAo zuddha thAya che. tethI have sau prathama dAnanA bhedo batAve che dANaM ca hoi tivihaM nANAbhayadhammuvaggahakaraM ca / ittha paDhamaM pasatthaM vihiNA juggANa dhammammi // 1 // dAnaM ca bhavati trividhaM jJAnAbhayadharmopagrahakaraM ca / atra prathamaM prazastaM vidhinA yogyAnAM dharme // 1 // anvayArtha: ane nAmadhamuvA jJAnadAna, abhayadAna, ane dharmopagrahakaradAna ema tividaM traNa prakAranuM tApamAM dAna doruM che ra ane stha ahIM-traNa prakAranA dAnamAM vidiUTI vidhithI, guIII yogyane thama idharmaviSayaka paDhamaM prathama dAnajJAnadAna(ApavuM te) paltha prazasta che. gAthArtha - jJAnadAna, abhayadAna ane dharmopagrahakaradAna ema traNa prakAranAM dAna che ane traNa prakAranA dAnamAM, yogyane dharmaviSayaka prathama jJAnadAna vidhithI ApavuM te prazasta bhAvArtha : zAnadAna, abhayadAna ane dharmopagrahakaradAna e prakArano krama pradhAnatAnI apekSAe karela che, tethI sarvazreSTha dAna e jJAnadAna che. tyArapachI abhayadAna che, je cha kAyanA pAlanathI munio kare che ane trIju saMyamamAM upakArI je dAna che te dharmopagrahakaradAna che. ane dharmopagrahakaradAnamAM ja supAtradAna ane anukaMpAdAnano saMgraha karyo che, kema ke anukaMpAdAna paNa jIvone dharmaprAptinuM kAraNa bane te ja iSTa che, ane AthI ja dAnabatrIsImAM anukaMpAdAna tene ja svIkArela che je bIjAdhAnanuM kAraNa For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 1 dAnaviMzikA banatuM hoya. ane AthI ja ISTa ane pUrtakarmamAM anukaMpA svIkArAi nathI ane gAthA17mAM paNa anukaMpAdAnane dharmopagrahakaranA heturUpe sthApana karela che.lls- avataraNikA : gAthA-1mAM vidhipUrvaka yogya jIvane dharmanA viSayamAM jJAnadAna prazasta che ema kahyuM, tyAM prazna thAya ke jJAnadAna karavAno adhikArI koNa che? tethI kahe che seviyagurukulavAso visuddhavayaNo'Numanio guruNA / savvatthaNicchiyamaI dAyA nANassa vinneo||2|| sevitagurukulavAso vizuddhavacano'numato guruNA / sarvArthanizcitamatirdAtA jJAnasya vijJeyaH // 2 / / anvayArtha - seviyAvIso sevAyelo che gurukuLavAsa jenA vaDe evo, vizuddhaviyo vizuddhavacanavALo, pumattio guru guruvaDe anumata, savvastha cchiyama sarva arthamAM nizcita mativALo nAsti jJAnano rAjya dAtA vize jANavo. gAthArtha : sevAyelo che gurukuLavAsa jenA vaDe evo, vizuddhavacanavALo, guru vaDe anumata, sarva arthamAM nizcita mativALo jJAnano dAtA jANavo. bhAvArtha - gurukulavAsamAM rahIne jeNe paraMparAthI sastuzAstrano abhyAsa karyo che ane tethI je gItArtha thayo che te ja jJAnadAna karavA mATe adhikArI che, ane jayAre te zAstramAM nipuNa thAya che tyAre ja guru tene jJAna ApavAnI anujJA Ape che, tethI guruthI anumata adhikArI che.Avo adhikArI yogya jIvone je padArtho Ape che te sarva padArthomAM nizcita mativALo hovo joIe, jethI sarvajJanA vacanathI anyathA koI upadeza ApavAno prasaMga prApta thAya nahIM. vaLI te adhikArI vizuddhavacanavALo joIe, arthAt pote je samajayo che tene ucita vacanomAM yathArtha utArI zake tevI zaktivALo hovo joIe, jethI potAnAM AgaLa-pAchaLanAM vacano virodhI na thAya ane zAstranA For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i dAnaviMzikA i viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 136 anya vacana sAthe paNa potAnAM vacano viruddha na thAya. vizuddhavacanavALo kahevAthI ja rAga-dveSane vaza thaine paNa zAstravacanane bAdha Ave tevuM na kahenAra hovo joie, tema ghotita thAya che.II7-2|| avataraNikA : jJAna ApanAra adhikArInuM svarUpa batAvyuM. have jJAna levAnA adhikArInuM svarUpa batAve che sussUsAsaMjutto vinneo gAhago vi eyassa / na sirA'bhAve khaNaNAu ceva kUve jalaM hoI // 3 // zuzrUSAsaMyukto vijJeyo grAhako'pyetasya 1 sirAbhAve khananAdeva kUpe jalaM bhavati // 3 // na anvayArtha : UK Ano--jJAnadAnano ho vi grAhaka paNa susAnaMnutto zuzrUSAthI yukta vinnee jANavo. (jema) si'mAve sirAnA=se2nA abhAvamAM svaLAADa jeva (mAtra) khodavAthI ja ve kUvAmAM nAM jaLa na ddoph thatuM nathI. gAthArtha H jJAnadAnano grAhaka paNa zuzrUSAthI yukta jANavo. jema sirAnA abhAvamAM mAtra khodavAthI jaLa thatuM nathI. bhAvArtha: na jJAnadAnane grahaNa karavA mATe je adhikArI hoya te paNa tattvane jANavAnI tIvra jijJAsAthI utpanna thayela zuzruSA guNavALo jANavo. te ja vAtane daSTAMtathI bhAvana kare che ke, jema jamInamAM sirAo na hoya to kUvAnA khodavAthI kUvAmAM pANI thatuM nathI, tema ahIM kUvo khodavAnI kriyAnA sthAne sAMbhaLavAnI kriyA che ane sirAnA sthAne zuzruSA guNa che, tethI zuzruSA hoya to ja tattvaprAptirUpa jaLanI prApti thAya che. mATe jJAnadAnano grAhaka zuzrUSAyukta hovo joIe, anya nahIM.II9-3II For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 viMzativizikA zabdazaH vivecana UdAnavizikA 0 avataraNikA : gAthA-ramAM jJAnadAnano ApanAra kevo hovo joIe te batAvyuM. gAthA-3mAM jJAnadAnane grahaNa karanAra kevo joIe te batAvyuM. have te jJAnadAna yogyane paNa kevI rIte ApavuM joIe te batAve che oheNa vi uvaeso AyarieNaM vibhAgaso deo / sAmAidhammajaNao mahuragirAe viNIyassa // 4 // oghenApyupadeza AcAryeNa vibhAgazo deyaH / sAmAdidharmajanako madhuragirA vinItasya // 4 // anvayArtha: sAyari AcAryavaDe sAmArUdhyamano sAmAyikAdi dharmajanaka savAlo upadeza mode vi sAmAnyathI paNa viyasa vinItane mAragirA madhura vANI dvArA vimAna vibhAgathI remo Apavo joIe. gAthArtha : AcArya vaDe sAmAyikAdi dharmajanaka upadeza sAmAnyathI paNa vinItane madhuravANI dvArA vibhAgathI Apavo joie. bhAvArtha : upadezake bALa, madhyama ane manISi zrotAnA vibhAgane AzrayIne upadeza ApavAno che. prathama sAmAnyathI upadeza ApavAno hoya tyAre paNa bALAdi vibhAgane sAme rAkhIne ApavAno che ane jyAre zrotA tattva jANavA mATe vizeSa AkSita bane tyAre vizeSa upadeza paNa bALAdinA vibhAgathI ja ApavAno che. vibhAga pADIne paNa vinayasaMpannane ja, madhuravANI dvArA, sAmAyikAdi dharmane pedA kare tevo ja upadeza ApavAno che, ke jethI zrotA vizeSa utsAhita banIne sAMbhaLavA tatpara bane. kvacita prAraMbhika bhUmikAmAM saMsAranI nirguNatA batAvanAra upadeza paNa krame karIne sAmAyikAdi dharma pedA karAvanAra bane tevo ja ApavAno che.ll-4ll For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 TdAnavizikA ! viMzativiMzikA zabdazaH vivecana avataraNikA : gAthA-4mAM vinItane AcArya upadeza Ape che tema kahyuM. tene ja daDha karavA mATe avinItane ApavAthI zuM thAya che te batAvatAM kahe che aviNIyamANavaMto kilissaI bhAsaI musaM ceva / nAuM ghaMTAlohaM ko kaDakaraNe pavattijjA? // 5 // avinItamAjJApayan klizyate bhASate mRSaiva / jJAtvA ghaMTAlohaM kaH kaDakaraNe pravarteta // 5 / / anvayArtha vinayamAvaMto avinItane upadeza ApatAM (upadezaka) hitirU phleza pAme che ane musaM vevamRSA ja mAruM bole che. ghaMTAnoE ghaTADohane nAraMjANIne Dho koNa laDazvarane kaDu karavAmAM pa nnA ? pravRtti kare? gAthArtha - avinItane upadeza ApatAM upadezaka kleza pAme che ane mRSA ja bole che. ghaMTAlone jANIne koNa kaDu karavAmAM pravRtti kare? arthAt koI nA kare. bhAvArtha : upadeza ApavAnuM prayojana zrotAne samyagu bodha karAvavo ane mArgamAM pravartAvavo te che, paraMtu avinItane upadeza ApavAthI tene kavacit zAbdabodha thAya to paNa te vacano tenAmAM samyagU pariNamana pAmatAM nathI, kema ke guNano pakSapAta jene na hoya tene zAstravacana paNa guNanA vikAsamAM kAraNa banatAM nathI. tethI ja avinItane upadeza niSThayojana thAya che, jenA lIdhe upadeza ApanAra kleza pAme che. vaLI avinItane upadezakanAM vacano viparIta pariNamana pAme che ane tethI tenuM ahita thAya che. Ama chatAM jo tene upadeza ApavAno prayatna karAya to upadeza ApanAra sAmenI vyaktinuM ahita thAya tevuM kArya kare che. tethI jema zikArI prazna kare ke haraNa kyAM gayuM ane sAcI dizA batAvavAmAM Ave to te vacana mRSA che, tenI jema avinItane AzrayIne bolAyelAM upadezakanAM skUla buddhithI satya vacana paNa sAmenI vyaktinA atinuM kAraNa hovAthI mRSA ja bane che. For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D dAnaviMzikA ! gAthAnA uttarArdhamAM avinItane upadeza ApavAthI kleza prApta thAya che te vAta daSTAMtathI batAve che ke, jema baraDa loDhAne jANIne koI kaDu banAvavAmAM prayatna kare, to kaDu to bane nahIM paraMtu karanArane kleza prApta thAya che, tema avinItane upadeza ApatAM tenAmAM to zAstravacana pariNamana pAmatAM nathI paNa upadezaka pote ja kleza pAme che. ahIM vizeSa e che ke gAthA-3mAM jJAnane grahaNa karavAno adhikArI zuzruSAguNavALo batAvyo ane ahIM vinIta batAvyo, tethI e prApta thAya ke koI jIvane tattva sAMbhaLavAnI tIvra IcchA hoya, paNa prakRtithI vinIta na hoya to zAstravacana tenAmAM pariNamana pAmatAM nathI, kevaLa zabdamAtrano bodha thAya che. vaLI bIjo koIka jIva prakRtithI vinIta hoya, paNa tenAmAM zuzruSAguNa na hoya to sAMbhaLavAmAtrano teno yatna hoya che, paraMtu tattvane abhimukhabhAva tene hoto nathI, tethI tene paNa tattvanI prApti thatI nathI. AthI ja sAmAnyathI vinIta ane zuzruSAguNathI yukta hoya tene ja upadeza ApavA mATe yatna karavAno hoya che. kvacit bhAvinA lAbhane sAme rAkhIne ane koI jIvavizeSane sAme rAkhIne avinItamAM karAyelo yatna, bhAvimAM tene vinayasaMpanna banAvIne lAbhanuM kAraNa banI zake ane kvacit zuzruSAguNarahita jIva AkSipta banIne zuzruSAguNavALo banIne hita sAdhI zake, tethI te apavAdika pravRtti hoI zake. AnAthI e phalita thAya che ke utsargathI to vinIta ane zuzruSAguNavALo ja jJAna grahaNa karavA mATe adhikArI che, ane apavAdathI avinIta ane zuzruSAguNa vagaranA te guNonI prApti mATe yogya hoya to adhikArI bane.II-pA avataraNikA : jJAnadAnanuM varNana pUruM karyA pachI have abhayadAnanuM svarUpa batAve chevineymbhydaannN paramaM maNavayaNakAyajogehiM / jIvANamabhayakaraNaM savvesiM savvahA sammaM // 6 // vijJeyamabhayadAnaM paramaM manovacanakAyayogaiH / jIvAnAmabhayakaraNaM sarveSAM sarvathAM samyak // 6 / / anvayArca - maUviviyanordi mana-vacana ane kAyAnA yogo vaDe sanvesiM sarva navAIm jIvonuM satra sarva prakAre saE (ane) samyam amaraghAM abhayakaraNa paramaM zreSTha evuM amalAI abhayadAna vinneyam jANavuM. For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 dAnaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 140 gAthArtha : mana-vacana ane kAyAnA yogo vaDe sarvajIvonuM sarva prakAre ane samyam abhayakaraNa zreSTha evuM abhayadAna jANavuM. bhAvArtha : zreSTha abhayadAna muni ja ApI zake che, jyAre dezaviratidhara zrAvaka hoya to dezathI abhayadAna Ape che, tethI zrAvakanA abhayadAnanI vyAvRtti mATe parama abhayadAna kaheluM che. muni, bhagavAnanA vacanAnusAra mana-vacana-kAyAnA yogone pravartAvato hoya tyAre ja sarva prakAre samyagu abhayadAna ApI zake che. ahIM "sarva prakAre thI e kahevuM che ke koI jIvane pIDA utpanna karavI, prANa nAza karavo ke kaSAyono udraka karavo te svarUpahiMsA svayaM kare nahIM, karAve nahIM ane karanAranI anumodanA kare nahIM, tyAre ja sarva prakAre samya abhayadAna saMbhave. A rIte sarvathA abhayadAna ApanAranI paNa anAbhoga ane sahasAtkArathI koI mAnasika-vAcika ke kAyika kriyAmAM skulanA thAya, to te abhayadAna sarva prakAre hovA chatAM samyagu nathI, arthAt mULaguNamAM sthira pariNAma hoya ane anAbhogAdithI smalanA thatI hoya to sarvathA abhayadAna hovA chatAM samyaga abhayadAna nathI. vaLI zrAvaka ke dezaviratidharane je aMze teoe vrata svIkAryA hoya teTalA aMzamAM dezathI abhayadAna hoya, ane jo teo te vratonuM pAlana niraticArapUrvaka karatA hoya to te abhayadAnanuM pAlana dezathI samyagu kahevAya ane jo te pAlana sAticAra hoya to dezathI kahevAya, paNa samyagu na kahevAya. vaLI jenuM saMyamayogamAM utthita mAnasa na hoya ane tethI ja sAdhvAcAranuM pAlana sAmAnyathI karato hoya, to tenuM paNa te parama abhayadAna nathI.IS-6ll avataraNikA : gAthA-6mAM parama abhayadAnanuM svarUpa batAvyuM. have teno adhikArI koNa che, te batAve che uttamameyaM jamhA tamhA NANuttamo tarai dAuM / aNupAliuM va, dinnaM pi haMti samabhAvadAridde // 7 // uttamametadyasmAttasmAnAnuttamaH zaknoti dAtum / anupAlayituM vA dattamapi hanti samabhAvadAridye // 7 / / For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 vizativiMzikA zabdazaH vivecana 0 dAnaviMzikA / anvayArtha - naDDAne kAraNathIyaM A=parama abhayadAna 3ttamaFuttama che tahAMte kAraNathI nAguttamo anuttama vyakti Ane kArDa ApavA mATe manupAtisaMva athavA anupAlana karavA mATe tarapha samartha nathI. samavilAriTTe samabhAvanuM daridrapaNuM hote chate vinna pi apAyelA paNa abhayadAnane daMti haNe che. gAthArtha - je kAraNathI abhayadAna uttama che te kAraNathI anuttama vyaktio A abhayadAna ApavA mATe athavA anupAlana karavA mATe samartha nathI. samabhAvanuM dAriya hote chate apAyelA paNa abhayadAnane haNe che. bhAvArtha : zreSTha koTInuM abhayadAna e ati uttama prakArano jIvano guNa che. tethI je jIvamAM uttamapaNuM pragaTyuM na hoya te jIva pAMca mahAvratone grahaNa karavA mATe adhikArI nathI. zAstramAM saMyamanA adhikArInA je 16 vizeSa guNo kahelA che, te guNo dvArA jIvamAM saMyamajIvana mATe yogya evA uttamapaNAno nirNaya karI zakAya che, ane tevA guNo jenAmAM nathI evo jIva saMyama grahaNa karatAM jayAre jAvajIvanuM sAmAyika uccare che, tyAre teNe sarva jIvone abhayadAna ApeluM che tema kahevAya to che, paraMtu Ama chatAM abhayadAna ApyA pachI guNarahita jIva tenuM pAlana karI zakato nathI. te ja vAtane spaSTa karatAM kahe che ke jagatanA tamAma jIvone Atmatulya jovAnA pariNAmarUpa samabhAva jene pragaTyo nathI tevo samabhAvamAM daridra jIva, sarva jIvone abhayadAna ApavAnI jayAre pratijJA kare che tyAre, teNe sarvajIvone abhayadAna ApyuM to paNa, te grahaNa karela abhayadAnanI pratijJAne pALato nathI; tethI pratijJA dvArA apAyelA paNa abhayadAnane haNe che. arthAt je jIvone teNe abhayadAna ApyuM che tene ja te haNe che.lle-sai avataraNikA : gAthA-7mAM kahyuM ke uttama jIva ja uttama evA abhayadAna ApI zake che. tethI te uttama jIvanuM svarUpa batAve che For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAnavizikA / viMzativizikA zabdazaH vivecana 142 jiNavayaNanANajogeNa takku laThiIsamAsieNaM ca / vineyamuttamattaM na annahA ittha ahigAre // 8 // jinavacanajJAnayogena tatkulasthitisamAzritena ca / vijJe yamuttamatvaM nAnyathAtrAdhikAre anvayArtha - stha mahAre A(abhayadAnanA) adhikAramAM nipAvayAnA nAnA jinavacanathI thayelA jJAnanA yogathIra ane te simAgioi tenI= jinezvara bhagavAnanA kulanI maryAdAnA AzrayaNathI vimuttamattauttamapaNuM jANavuM, nagna anyathA nahIM. gAthArtha : zreSTha abhayadAnanA adhikAramAM jinavacanathI thayelA jJAnanA yogathI ane jinezvara bhagavAnanA kulanI maryAdAnA AzrayaNathI uttamapaNuM jANavuM, anyathA nahi. bhAvArtha - zreSTha abhayadAnanA A adhikAramAM kevuM uttamapaNuM joIe te batAvatAM graMthakAra kahe che ke, jene bhagavAnanA vacanathI samyagU zrutajJAna pragaTyuM hoya ane tethI manavacana-kAyAnI eka nAnAmAM nAnI paNa kriyA jo te bhagavAnanA vacana pramANe karI zake to ja te paripUrNa abhayadAna ApI zake. ane tenA mATe jema jinavacananuM jJAna Avazyaka che tema bhagavAnanI kuLamaryAdAnuM AzrayaNa paNa Avazyaka che. bhagavAnanA kuLanI maryAdA che ke, chabastha avasthAmAM sarvajJanA vacanAnusAra cAlavA mATe gItArtha gurunI nizrAmAM rahIne samyagu zAstrAdhyayana karavuM ane jayAM sudhI svayaM saMpanna thavAya nahIM tyAM sudhI gItArthanA vacananA baLathI ucita pravRttinuM jJAna karIne te ja pramANe samyaga pravartana karavuM, ke jethI samyag bhagavaddhacanAnusAra paripUrNa ucita pravRtti karI zakAya.A maryAdAnuM je AzramaNa kare tenAmAM ja uttamapaNuM Ave ane tevo jIva ja A abhayadAna ApavAno adhikArI che.ll7-8 For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UdAnavizikA / 143 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana avataraNikA : gAthA-7mAM batAvela ke anuttama jIva abhayadAna ApIne paNa pALI zakato nathI, tyAra pachI gAthA-8mAM batAvyuM ke te abhayadAnanA adhikArImAM kevA prakAranuM uttamapaNuM hoya. have je jIvamAM AvuM uttamapaNuM na hoya ane vrata grahaNa kare to tenuM abhayadAna kevuM hoya te batAvavA arthe kahe che dAUNeyaM jo puNa AraMbhAisu pavattae mUDho / bhAvadariddo niyamA dUre so dANadhammANaM // 9 // datvaitad yaH punarArambhAdiSu pravartate mUDhaH / bhAvadaridro niyamAd dUre sa dAnadharmANAm // 9 // anvayArtha: mAvario bhAvadaridra evo no je mUDho mUDha korSa ane abhayadAnane ApIne puchI vaLI mAramAsuM AraMbhAdimAM pavI pravRtti kare che to te niyama niyamA vAghA dAnadharmathI TUra dUra che. gAthArtha - bhAvadaridra evo je mUDha, abhayadAna ApIne vaLI AraMbhAdimAM pravRtti kare che, te niyamA dAnadharmathI dUra thAya che. bhAvArtha je jIvamAM gAthA-8mAM batAvela uttamatA na hoya ane to paNa te saMyama grahaNa karIne abhayadAna Ape to tenuM abhayadAna pratijJAmAtrarUpa ja che. gAthA-8mAM batAvela uttamatA vagaranA jIvanuM citta mohathI vyAkuLa hoya che ane AthI ja te mUDha kahevAya che, ane mUDhatAnA kAraNe ja te bhagavAnanA vacanathI bhAvita nathI hoto. je bhagavAnanA vacanathI bhAvita na hoya te sarva jIvo pratye potAno samabhAva pragaTa karI zakato nathI, tethI ja te bhAvathI daridra che. Avo bhAvadaridra, Indriyo Adine paravaza thaIne AraMbhAdimAM pravRtti kare che. AthI ja te jIva sarva jIvone abhaya ApavArUpa dAnadharmathI nakkI dUra che, arthAt vAstavika rIte teNe abhayadAna Apela ja nathI, mAtra pratijJA grahaNa karela che.ll7-9ll For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 TdAnaviMzikA ! viMzativiMzikA zabdazaH vivecana avataraNikA - gAthA-9mAM batAvyuM ke saMyama grahaNa karyA pachI paNa je AraMbhAdimAM pravarte che te dAnadharmathI dUra che. tethI prazna thAya ke kevI pravRtti karanAra jIva jagatanA jIvone abhayadAna ApanAra hoya? teno javAba ApatAM kahe che ihaparalogesu bhayaM jeNa na saMjAyae kayAiyavi / jIvANaM takArI jo so dAyA u eyassa // 10 // ihaparalokeSu bhayaM yena na saMjAyate kadAcidapi / jIvAnAM tatkArI yaH sa dAtA tvetasya // 10 // anvayArtha - rUparatnone Aloka ane paralokamAM ne jenA vaDe nIvAI jIvone yAvikyAre paNa thaMbhaya na raMgAyA utpanna nathI karAto taratene karanAro no je che to te 3ja siAno=abhayadAnano hAthA dAtA che. gAthArtha - Aloka ane paralokamAM jenA vaDe jIvone kyAre paNa bhaya utpanna nathI karAto, tene karanAro je che te ja abhayadAnano dAtA che. bhAvArtha : saMyama grahaNa karyA pachI munie bhagavad vacanAnusAra tevI ja pravRtti karavAnI che ke jenAthI jagatanA jIvone kyAre paNa AlokamAM ke paralokamAM tenA taraphathI bhaya pedA na thAya. jo muninI pravRttithI koIne pIDA thAya ke koIno prANa nAza thAya to tenAthI sAmenA jIvane AlokamAM bhaya pedA thAya, ane muninI pravRttithI koI jIvane kASAyika bhAvo utpanna thAya to tenAthI sAmenA jIvane paralokamAM bhaya pedA thAya. muninI sarva pravRtti svazaktinA prakarSathI sarva jIvonI pIDAnA parivAra mATe, prANa nAza na thAya te mATe ane kaSAyonA parivAra mATe pravartatI hoya che. ane tethI ja kadAca temanA saMyamayogathI kyAreka koIka jIvane pIDA utpanna thaI jAya to paNa, tenA parihAra mATe munino zakya pUrNa yatna hovAne kAraNe te jIvane pIDA potAnA karmanA udayathI ja thaI che, paraMtu muninA prayatnathI nahIM tema kahevAya. For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana ddAnaviMzikA ! paraMtu muni jo pramAdamAM hoya to bAhya rIte koIne pIDA na paNa thayela hoya to paNa, bIjA jIvone pIDA kare tevA tenA yogo varte che tethI, tenA abhayadAnamAM teTalA aMzamAM alanA kahevAya; ane jo munino apramAdabhAvamAM yatna na hoya to tenAthI jagatanA jIvone sadA Aloka ane paralokano bhaya varta ja che.ll-10nI avataraNikA : gAthA-10mAM sarva jIvone abhaya ApanAra jIvanI pravRtti batAvI, have abhayadAnano upadeza ApanArA muni paNa kevA hovA joIe te batAvatAM kahe che iya desao vi dAyA imassa eyAriso tahiM visae / iharA dinnuddAlaNapAyaM eyassa dANaM ti // 11 // etad dezako'pi dAtA'syaitAdRzastasminviSaye / itarathA dattoddAlanapAyametasya dAnamiti |||| anvayArtha: rU Ano=abhayadAnano repa vi upadezaka paNa taEvilaabhayadAnanA viSayamAM pArisa AvA prakArano rUmarsa abhayadAnano vAyA dAtA jANavo. dara jo AvA prakArano na hoya to visutrApAye ApIne jhUMTavI levA jevuM sa AnuM upadezakanuM vAgha abhayadAna thAya.ti-pAdapUrti mATe che. gAthArtha : abhayadAnano upadezaka paNa abhayadAnanA viSayamAM abhayadAnano dAtA jANavo. jo AvA prakArano na hoya to ApIne jhUMTavI levA jevuM upadezakanuM abhayadAna thAya. bhAvArtha - abhayadAna ApanAra muni gItArthanI nizrAmAM rahIne zAstramAM nipuNa thayA pachI potAne prApta thayelo bhagavAnano mArga, jagatanA jIvone ApavAnI potAnAmAM zakti hoya to, zaktine anurUpa jagatanA hita mATe te avazya yatna kare che. abhayadAna ApanAra munino jagatanA jIvonA hita mATe apAyelo sarva upadeza aMte abhayadAnamAM V-11 For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 0 dAnaviMzikA 0 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana ja vizrAnta pAme che. ane tethI ja teo abhayadAnanA upadezako kahevAya che. AvA abhayadAnanA upadezakamAM paNa gAthA-10mAM batAvela ucita pravRtti hoya to ja te abhayadAna ApI zake, ane tevI pravRtti na hoya to te upadezaka pratijJA karIne jagatanA jIvone abhayadAna ApI to zake, paNa tyArapachI te jIvo pAsethI abhayadAna jhUMTavI levA jevI tenI pravRtti thAya che.ll-11 avataraNikA: gAthA-11mAM batAvyuM ke upadezaka evo paNa abhayadAnano dAtA kevo joIe, te ja vAtane daDha karavA mATe batAve che ke, kevA prakAranI kriyAthI te upadezaka jagatanA jIvone jJAna ane dayAnuM dAna kare che, arthAt jJAnadAna ane abhayadAna kare che, te batAve che nANadayANaM khaMtIviraIkiriyAi taM tao dei / anno dariddapaDisehavayaNatullo bhave dAyA // 12 // jJAnadayayoH zAntiviratikriyayA taM tako dadAti / anyo daridrapratiSedhavacanatulyo bhavedAtA // 12 / / anvayArtha vaMtIviraviriyArU kSamA ane viratinI kriyAvaDe to te jJAna ane abhayano dAtA te tenekalenArane nAkhavA jJAna ane dayA re Ape che (jyAre) manno anya kSamA ane viratinI kriyA vagarano dAtA riDiseviyAto daridranA pratiSedhavacanatulya vacanavALo hAtha dAtA bhave che. gAthArtha - kSamA ane viratinI kriyA vaDe te jJAna ane abhayano dAtA, lenArane jJAna ane dayA Ape che. jayAre anya kSamA ane viratinI kriyA vagarano dAtA, daridranA pratiSedhavacanatulya vacanavALo dAtA thAya che. bhAvArtha : saMyama grahaNa karyA pachI jayAM sudhI muni gItArtha na thAya tyAM sudhI, kSamA ane For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana i dAnaviMzikA i viratinI kriyA vaDe karIne te jagatanA jIvone abhayadAna Ape che; ane jyAre gurukulavAsanA baLathI te gItArtha bane che tyAre, te kSamA ane viratinI kriyA vaDe karIne jagatanA jIvone jJAnadAna ane abhayadAna banne Ape che. gItArtha thayA pachI paNa jo tenAmAM kSAMti ane viratinI kriyA na hoya to, te jagatane upadeza Apato hoya tethI, ane saMyamanI pratijJA lIdhelI hoya tethI, sthUla buddhithI kahevAya ke te jagatanA jIvone jJAnadAna ane abhayadAna Ape che; paraMtu kSamA ane viratinI kriyA vagarano dAtA bhAvathI daridra hovAne kAraNe, jema koI daridra pAse yAcanA kare to daridra ApavAnI nA pADe, arthAt mArI pAse kAMI nathI tethI huM kaMI ApI zakuM ema nathI tema kahe; tenI jema, A kSamA ane viratinI kriyA vagarano jJAna ane abhayano dAtA, lenArane kahe che ke potAnI pAse ja samatAno pariNAma nathI tethI te kaMI ApI zake tema nathI. arthAt te koine jJAnadAna ke abhayadAna karato nathI paraMtu upadezanAM vacanomAtra bole che ane chakAyanA pAlananI pratijJAmAtra kare 9.119-9211 avataraNikA : gAthA-6 thI mAMDIne gAthA-12 sudhI abhayadAnanuM nirUpaNa karyuM ane gAthA11 ane gAthA-12mAM abhayadAnavALA sAthe jJAnadAnavALAno paNa saMbaMdha hovAthI te benuM yojana karyuM, have abhayadAnanuM nigamana karatAM kahe che evamiheyaM pavaraM savvesiM ceva hoi dANANaM / itto u niogeNaM eyassa vi Isaro dAyA // 13 // evamihaitatpravaraM sarveSAmeva bhavati dAnAnAm niyogena etasyApIzvaro itastu dAtA // 13 // anvayArtha : ahIM=saMsAramAM phtha vam A prakAre A=abhayadAna savvutti sarva vALAM dAnomAM pavanaM ceva orU zreSTha ja che. o ethI karIne 3 vaLI niomeLa niyogathI carU vi Ano=abhayadAnano paNa vAyA dAtA so aizcaryavALo hovo joIe, arthAt samabhAvamAM daridra jIva abhayadAna na ApI zake. For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 UdAnaviMzikA | viMzativiMzikA zabdazaH vivecana gAthArtha - A prakAre saMsAramAM abhayadAna sarva dAnomAM zreSTha ja che. ethI karIne vaLI niyamathI abhayadAnano paNa dAtA aizvaryavALo hovo joie, arthAt samabhAvamAM daridra jIva abhayadAna na ApI zake. bhAvArtha saMsAramAM aneka prakAranAM dAno hoya che, paNa A prakAre arthAta gAthA-10mAM batAvyuM. e rIte abhayadAna denAra jIvanI koi paNa pravRttithI jagatanA jIvamAtrane Aloka ke paralokamAM kyAre paNa bhaya pedA thato nathI, tethI sarvadAnomAM A abhayadAna ja zreSTha che.bIjAM dAnomAM anukaMpAdi dAno to koIka jIvane yatkiMcit sukhanuM kAraNa thAya che, ane dharmopagrahakaradAna paNa saMyamanI rakSA ke vRddhi mATe Avazyaka evI upadhinuM kAraNa bane che, jyAre A abhayadAna to jagatanA tamAma jIvone sarvathA bhayarahita karavAnuM kAraNa bane che. ethI ja abhayadAna, dAtA mATe paNa parama abhayapadanI prAptinuM kAraNa bane che. sarva dAnomAM zreSTha abhayadAna che, AthI ja bhAvathI aizvaryavALo jIva ja abhayadAna karI zake che, anya nahIM. ane eTale ja gAthA- 7mAM kahela ke samabhAvamAM daridra hoya te jIva abhayadAna na karI zake.ll-13 avataraNikA - gAthA-1mAM traNa prakAranAM dAno batAvyAM. tyArapachI jJAnadAna ane abhayadAna batAvyA pachI have dharmopagrahakaradAna batAve che - iya dhammuvaggahakaraM dANaM asaNAigoyaraM taM ca / patthamiva annakAle ya rogiNo uttamaM neyaM // 14 // etad dharmo pagrahakaraM dAnamazanAdigocaraM tacca / pathyamivAnnakAle ca rogiNa uttamaM jJeyam // 14 / / saddhAsakkArajuyaM sakameNa tahociyammi kAlammi / annANuvaghAeNaM vayaNA evaM suparisuddhaM // 15 // zraddhAsatkArayutaM sakrameNa tathocite kAle / anyAnupaghAtena vacanAdevaM suparizuddham // 15 / / For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 dAnavizikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana, anvayArtha : rUya A muvAha vAghaidharmopagrahakaradAna masaUphiyara azanAdi gocara che taMtra ane te saddhIkkAranuyaM zraddhA-satkArathI yukta, sameTkramapUrvakatadoriyama mpi tathA ucita kALamAM, mannAlApa anyanA anupaghAtadvArA apAya che) ya ane vaya vacanathI parva A prakAre suparizuddha suparizuddha evuM te, mannAne annakALamAM uio rogI mATe pasthAiva pathyanI jema sattAM uttama neyaM jANavuM. gAthArtha : A dharmopagrahakaradAna azanAdi gocara che ane te zraddhA-satkArathI yukta, kramapUrvaka tathA ucitakALamAM, anyanA anupaghAtadvArA apAya che ane vacanathI A prakAre suparizuddha evuM te, annakALamAM rogI mATe pathyanI jema uttama jANavuM. bhAvArtha - sAdhune AhArAdi viSayaka trIjA prakAranuM dAna supAtradAna che. supAtradAna zraddhA ane satkArathI ApavAnuM che, teno bhAva e che ke "huM A saMyamIne dAna ApIne A bhavasAgarathI vistArane pAmuM" te prakAranI aMtaraMga ruci te zraddhA che ane tenI abhivyaktirUpa je vacanoccAra te satkAra che. haiyAmAM mahAtmAnI bhakti karIne nistAranI vAMchA hoya tyAre AdarapUrvaka temane vinaMti kare, na AvyA hoya to temane levA jAya ityAdi je kriyAo che te satkAra che. tenAthI yukta evuM A dharmopagrahakaradAna supAtradAna ApanAranA haiyAmAM vartato Adara ja zreSTha vastune prathama vahorAvavAnI pravRtti karAve che. tethI ja supAtradAnamAM paNa vastunA vahorAvAnA viSayamAM kramanI apekSA rakhAya che. dharmopagrahakaradAna ucita kALamAM karavAnuM che ke jethI mahAtmAonA zarIrane ane saMyamanI ArAdhanAne vyAghAtaka na thAya. A uparAMta potAnA kauTuMbika saMyogone khyAlamAM rAkhIne, poSyavarga Adine upaghAta na thAya te rIte supAtradAna karavAnuM che, ane jo te rIte karavAmAM na Ave ane poSyavargane aruci pedA thAya to tene bodhi durlabha thAya che. A prakAranuM je varNana karyuM te sarva zAstravacanathI suparizuddha jANavuM ane jema rogIne annakALamAM pathya ApavAmAM Ave to ja upakAra mATe thAya, tema dhananI mUrchAvALA bhAvarogI gRhasthane mATe saMyamane pALanArA mahAtmAonA lAbhakALamAM For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 UdAnavizikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana A prakAranuM dAna ja uttama jANavuM. ahIM daSTAMtanuM yojana A pramANe cherogI=bhAvarogI gRhastha. annakALa-saMyamI mahAtmAno lAbhakALa. pathya AhAra=zraddhA, satkArapUrvaka saMyamanI vRddhinuM kAraNa thAya tevo zuddha AhAra Apavo. pathya AhArathI rogInA roganI alpatA=zuddha dAnathI bhAvarogI gRhasthanA asaMyamanA kAraNabhUta roganI alpatA,ll7-14/15ll avataraNikA : dharmopagrahakaradAnanA adhikArInuM svarUpa batAve che - guruNA'NunnAyabharo nAovajjiyadhaNo ya eyassa / dAyA adutthapariyaNavaggo sammaM dayAlU ya // 16 // guruNA'nujJAtabharo nyAyopArjitadhanazcaitasya / dAtA aduHsthaparijanavargaH samyag dayAluzca // 16 / / anvayArtha - gurueTTSUputrAyamarI guru (kuTuMbanA vaDIla) vaDe anujJAta bhAravALo nAmovanziyathaLo ya ane nyAyopArjita dhanavALo, mahuthapariyaUvo aduHstha parijanavargavALo kAnUya ane dayALu Ano sai samyagulAthIdAtA thAya. gAthArtha : kuTuMbanA vaDIla vaDe anujJAta bhAravALo ane nyAyopArjita dhanavALo, adu:stha parijanavargavALo ane dayALu dharmopagrahakaradAnano samyagu dAtA thAya. bhAvArtha : A gAthAmAM batAvela supAtradAnanA adhikArInuM svarUpa vyavahAranayathI che. bAkI nizcayanayanI dRSTithI to kuTuMbIvarga kharAba sthitivALo hoya ane guruthI anujJAta bhAravALo paNa na hoya, paraMtu potAnI pAse AvelA koI mahAtmAne dAnanI buddhithI For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 0 dAnaviMzikA . vivekapUrvaka dAna Apato hoya to samyagdAtA kahI zakAya. AthI ja zAlibhadranA jIve pUrvamAM kareluM dAna samya kahI zakAya. ane kvacit anya paNa uttama bAhya sAmagrInA vaikalyanA kAraNe vyavahAranayathI te samyagU dAtA na hovA chatAM potAnA mATe prApta thayelI sAmagrIne, A supAtra che evA prakAranI vizuddha buddhithI Apato hoya to samya dAtA hoI zake. vyavahAranayathI dAnanA adhikArInAM traNa vizeSaNa che, teno bhAva A pramANe (1) vaDIla vaDe anujJAta bhAravALo= kuTuMbanA vaDIlavaDe gharano bhAra soMpelo hoya tevo jIva potAnI ucita pharaja bajAvanAra bane che. tethI prAyaH te ja dAnano adhikArI bane. (2) aduHstha= jeno parivAra sArI rIte jIvI na zakato hoya tevo jIva potAnA upara AzritanuM paNa sAruM pAlana karI zakato nathI tethI te dAna kare to dharmalAghava thAya. tethI te dAnano anadhikArI che. (3) dayALu= supAtradAnanA adhikArInuM dayALu vizeSaNa e batAve che ke potAnA dAnathI potAnA parivAravargAdine jo aruci thatI hoya to teno paNa te samya parihAra karavA yatna kare, je kuTuMbIAdinI bhAvaanukaMpArUpa che.ll-16ll avataraNikA - dharmopagrahakaradAna sAdhuviSayaka pUrvamAM batAvyuM, have anukaMpApAtra jIvomAM karAtuM anukaMpAdAna dharmopagrahakaradAnano hetu che, te batAvatAM kahe che aNukaMpAdANaM pi ya aNukaMpAgoyaresu sattesu / jAyai dhammovaggahaheU karuNApahANassa // 17 // anukampAdAnamapi cAnukampAgocareSu sattveSu / jAyate dharmo pagrahahetuH karuNApradhAnasya anvayArtha : ya ane anuzaMpAyane anukaMpAnA viSayabhUta sahu jIvomAM VTITIUsa karuNApradhAna jIvanuM sapanukaMpAvAii fpa anukaMpAdAna paNa thaHovAhika dharmopagrahano hetu nIyaTTa bane che. For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ddAnaviMzikA 0. vizativiMzikA zabdazaH vivecana 152 che ahIM "ra" kAra supAtradAnanA samuccaya arthaka che. gAthArtha : ane anukaMpAnA viSayabhUta jIvomAM karuNApradhAna jIvanuM anukaMpAdAna paNa dharmopagrahano hetu bane che. bhAvArtha - ahIM "pi' thI kahevuM che ke supAtradAna to dharmopagrahakaradAna che ja, paNa vivekasaMpanna zrAvaka tattvano jANakAra hoya che ane tethI ja jagatanA jIvamAtra pratye tene bhAvaanukaMpA hoya che, jenA kAraNe zaktine anurUpa dravyaanukaMpA paNa te evI rIte kare ke anukaMpApAtra jIvomAM jo yogyatA hoya to, teone bIjAdhAnAdinuM kAraNa bane. Ama zrAvakanuM anukaMpAdAna, anukaMpApAtra jIvo mATe dharmanuM kAraNa bane che, tethI tene paNa dharmopagrahakaradAnano hetu kahevAya che. jema saMyamIne AhArAdinuM dAna saMyamadharmanI vRddhinuM kAraNa che tethI dharmaupagrahano hetu che, tema zrAvakanuM anukaMpAdAna paNa lenAramAM dharmanI niSpattinuM kAraNa bane che tethI dharmaupagrahano hetu che.ll7-1jhA tA eyaM pi pasatthaM titthayareNAvi bhayavayA gihiNA / sayamAinnaM diyadevadUsadANeNa'gihiNo vi // 18 // tadetadapi prazastaM tIrthakareNApi bhagavatA gRhiNA / svayamAcIrNaM dvijadevadUSyadAne nAgRhiNo'pi // 18 // anvayArtha : tA te kAraNathI anukaMpAdAna dharmopagrahano hetu che te kAraNathI artha pi A paNa pasaghaM prazasta che. (prazasta kema che, tenuM kAraNa batAve che.) jiri gRhastha evA tisthAvi maya tIrthakara bhagavAna vaDe paNa yamaphinna svayaM AcIrNa che (ane) mahipa vi agRhastha evA paNa bhagavAne vivevalApaUA dvijane devadUSyanA dAna dvArA (Acarela che). For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UdAnaviMzikA 153 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana gAthArtha : anukaMpAdAna dharmopagrahano hetu che te kAraNathI A paNa prazasta che. prazasta kema che? tenuM kAraNa batAvatAM kahe che ke gRhastha evA tIrthakara bhagavAna vaDe paNa svayaM AzIrNa che ane agRhastha evA paNa bhagavAne dvijane devadUSyanA dAna dvArA Acarela bhAvArtha : anukaMpAdAna paNa dharmopagrahano hetu che, AthI karIne ja prazasta che, arthAt ApanArane mATe atyaMta kartavya che. tIrthakare gRhastha avasthAmAM dIkSA pUrve mahAdAna ApyuM, jenAthI e prApta thAya ke ucita kALe kareluM anukaMpAdAna avazya yogya jIvone bIjAdhAnAdinuM kAraNa bane. ahIM prazna thAya ke to pachI te anukaMpAdAna gRhastha avasthAmAM ja karavuM joIe? tethI saMyama avasthAmAM paNa vizeSa lAbhane kAraNe te anukaMpAdAna kartavya che e batAvavA arthe kahyuM ke, saMyamajIvanamAM paNa dvijanA bodhirakSaNa arthe bhagavAne devadUSyanuM dAna ApyuM, je brAhmaNa mATe dharmopagrahano hetu banyuM che. Ile-18II avataraNikA : gAthA-17mAM anukaMpAdAnanuM svarUpa batAvyuM ane tenI puSTi bhagavAnanA daSTAMtathI gAthA-18mAM karI ane anukaMpAdAna dharmopagrahano hetu che ema gAthA17mAM batAvyuM. have te bhAvaanukaMpA saMyatane paNa hoya che, te batAvavA mATe kahe che dhammassAipayamiNaM jamhA sIlaM imassa pajjaMte / tavvirayassAvi jao niyamA saniveyaNA guruNo // 19 // dharmasyAdipadamidaM yasmAcchIlamasya paryante / tadviratasyApi yato niyamAtsvanivedanA guroH // 19 / / anvayArtha : nI je kAraNathI thampasarUpathami dharmanuM Adipada A=dAna che (ane) rUma AnA=dAnanApannate paryantamAM lInaM-zIla che(te kAraNathI) tabaiirastAvi te = dAna viratane paNa che. For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 TdAnavizikA 0. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana (paraMtu viratane to dAna dekhAtuM nathI, to kevuM che? te batAvatAM kahe che-). namo je kAraNathI niyama niyamA guru gurune niveya svanivedanA che. gAthArtha - je kAraNathI dharmanuM Adipada dAna che ane dAnanA parvatamAM zIla che, te kAraNathI te dAna viratane paNa che. paraMtu viratane to dAna dekhAtuM nathI, to te kevuM che? te batAvatAM kahe che, je kAraNathI viratane niyamathI gurune svanivedanA che te dAna svarUpa che. bhAvArtha dharmano prAraMbha dAnadharmathI thAya che, tyArapachI ja zIladharma pragaTe che. tethI karIne virati grahaNa karanAra paNa potAnA AtmAnI bhAvaanukaMpA hovAne kAraNe anukaMpAdAna kare che. AthI ja svayaM potAnI jAtane rAgAdithI bacAvavA asamartha jIvo guNavAna gurune niyamathI svajAtanuM samarpaNa kare che. A samarpaNa dvArA sarvaviratidhara AtmAo potAnI bhAvaanukaMpA kare che. ahIM vizeSa e che ke saMyamadharmano prAraMbha paNa svajAtanA nivedanathI ja thAya che, ane te nivedana potAnI bhAvaanukaMpA svarUpa che mATe ja te dAnadharma che; ane ethI ja dharmanA Adipada tarIke dAnane svIkAryuM che. je jIva guNavAnane samarpita hoya tenI ja sarva AcaraNA zIlarUpa bane che, ane je guNavAnane samarpita nathI ane kadAca yatkiMcit zIlanI AcaraNA karato paNa hoya, to paNa tenI te AcaraNA zIlarUpa 96nathI, kema ke dharmanuM AdipadadAna che tethI dAna vagara zIla pragaTa thaI zake nahIM.II 19II tamhA satta'NurUvaM aNukaMpAsaMgaeNa bhavveNaM / aNuciTThiyavvameyaM itto cciya sesaguNasiddhI // 20 // tasmAcchaktyanurUpamanukampAsaMgatena bhavyena / anuSThAtavyametadita eva zeSaguNasiddhiH // 20 // anvayArtha: tapta te kAraNathI sattaLurUvaM zakti anurUpa pAsaMpANaUT anukaMpAthI yukta evA maLevibhavya jIverUyaMA anukaMpAdAnamaviDriyavyaAcaravuM joie, rUtto AnAthI vriya ja selAsiddhI zeSa guNonI siddhi che. For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 viMzativizikA zabdazaH vivecana UdAnavizikA / je maLefmAM vidhyartha kRdantanA yogamAM tRtIyAno prayoga che. gAthArtha : te kAraNathI zakti anurUpa anukaMpAthI yukta evA bhavya jIve anukaMpAdAna AcaravuM joie. AnAthI ja zeSa guNonI siddhi che. bhAvArtha : gAthA-19mAM kahyuM ke dharmanuM Adipada dAna che. enAthI e prApta thAya ke dAnathI ja dharmano prAraMbha thaI zake. te kAraNathI anukaMpAyukta evA bhavya jIve zaktine anurUpa anukaMpAdAna AcaravuM joIe, arthAt gRhastha hoya to potAnI bhUmikA pramANe ane sAdhu hoya to potAnI bhUmikA pramANe jagatanA jIvonI dravya ane bhAvaanukaMpA karavI joie ane potAnI paNa bhAvadayA karavI joie, kema ke jagata aMtarvartI jIvomAM svanuM paNa grahaNa che. jenA haiyAmAM potAnI bhAvaanukaMpA vartatI hoya te ja guNonI niSpatti mATe prayatna karI zake che, ane AthI ja sAdhu hoya to AtmavaMcanA vagara guNavAnane parataMtra rahI zake che ane parataMtra rahIne zeSa guNonI niSpatti karI zake che.ll7-20II // iti saptamI dAnaviMzikA samAptA // 7 // For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upUjAvidhiviMzikA vizativiMzikA zabdazaH vivecana 156 // pULAdfdf3@T #gf // avataraNikA - sAtamI viMzikAmAM traNa prakAranAMdAno batAvyAM, temAM jJAnadAna ane abhayadAna jo ke sAdhune hoya che to paNa dharmopagrahakaradAna ane anukaMpAdAna zrAvakane paNa hoya che tema gAthA-13 pachInI gAthAomAM batAvyuM. zrAvakane mukhyarUpe jema dAna kartavya che tema pUjA paNa kartavya che, tethI dAnaviMzikA pachI pUjAvizikA batAve che pUyA devassa duhA vinneyA davvabhAvabheeNaM / iyare yarajuttA vi hu tatteNa pahANaguNabhAvA // 1 // pUjA devasya dvidhA vijJe yA dravyabhAvabhedena / itaretarayuktApi khalu tattvena pradhAnaguNabhAvAt // 1 // anvayArtha : - phareyaranuttA vi (dravyapUjA ane bhAvapUjA e baMne) itaretarayukta hovA chatAM paNa pAmavA pradhAna-gauNabhAva hovAne kAraNe sevA pUyAdevanI pUjA tatte | paramArthathI su kharekhara vyaMbhAvamegha dravya ane bhAvanA bheda vaDe Tu vinne be prakAranI jANavI. gAthArtha : dravyapUjA ane bhAvapUjA e baMne ekabIjAthI yukta hovA chatAM paNa pradhAnagauNabhAva hovAne kAraNe devanI pUjA paramArthathI kharekhara dravya ane bhAvanA bheda vaDe be prakAranI jANavI. che. ahIM 'pi'thI e kahevuM che ke, jo dravya ane bhAva itaretarayukta na hoya to dravyapUjA ane bhAvapUjA e be bheda thaI zake, paraMtu bhagavAnanI dareka pUjA dravya ane bhAva baMnethI yukta hoya che, tethI be bheda na thaI zake. Ama chatAM paNa zrAvakanI pUjAmAM dravya pradhAna che ane sAdhunI pUjAmAM bhAva pradhAna che, tethI pradhAna-gauNa bhAvane AzrayIne itaretarayukta hovA chatAM paNa pUjAnA be bheda thaI zake che. For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 vizativizikA zabdazaH vivecana upUjAvidhiviMzikA bhAvArtha : jema dravya ane paryAya paraspara yukta ja hoya che tema bhagavAnanI pUjA paNa dravya ane bhAvane AzrayIne itaretarayukta ja hoya che. A rIte itaretarayukta hovAne kAraNe pUjAnA dravya ane bhAvane AzrayIne be bheda karI zakAya nahIM. Ama chatAM, pUjA, dravya ane bhAva e be bhedathI zAstrasaMgata che. te kaI apekSAe saMgata che te batAvavA mATe kahe che ke, dravya ane bhAva paraspara saMkaLAyelA hovA chatAM paNa paramArthathI dravyapUjAmAM dravya pradhAna hoya che ane bhAva gauNa hoya che, bhAvapUjAmAM bhAva pradhAna hoya che ane dravya gauNa hoya che. tethI bhagavAnanI pUjA dravyapUjA ane bhAvapUjAnA bhedathI be prakAranI hoya che. ahIM 'tatte' zabdano prayoga karIne kahyuM che ke paramArthathI devanI pUjA dravya ane bhAva ema be prakAranI che. tAttvika ane atAttvika pUjAmAMthI mAtra tAttvika pUjAne grahaNa karavA mATe A tatte' zabdano prayoga karAyo che. atAttvika pUjA apunabaMdhaka Adi sivAyanA jIvone hoya che. A jIvone apradhAna dravyakriyA hoya che, te sarvathA bhAvarahita hovAthI ekAMte dravyapUjArUpa che. tevI pUjAno ahIM saMgraha karyo nathI. apunabaMdhakanI pUjA bhAvalezathI yukta pradhAnadravyapUjA hoya che. mATe tenuM grahaNa tAttvika pUjAmAM thai zake che. samyagdaSTinI pUjA bAhya sAmagrIthI karAtI hoya che tyAre temAM dravya pradhAna hoya che, tethI dravyapUjAmAM teno saMgraha che. to paNa te pUjAkALamAM bhagavAnanA guNonA smaraNarUpa bhAva anuvRttirUpe to hoya ja che, tethI te tAttvika dravyapUjA che. sAdhu jayAre bhagavAnanI stavanA ke caityavaMdanAdi karatA hoya che tyAre, bhagavAnanI AjJAnuM pAlanarUpa bhAva mukhyarUpe hovA chatAM, te te mudrA ane te te prakAranA vacanaprayogarUpa dravya paNa gauNarUpe tyAM hoya ja che. vaLI jayAre sAdhu bhagavAnanI AjJAnusAra AcaraNAo ke anya kriyAo kare che tyAre paNa, cAra prakAranI pUjAmAMthI pratipattirUpa pUjA tyAM hoya ja che; je bhAvapUjA svarUpa che. ane te vakhate AjJApAlanano bhAva pradhAna hoya che ane bhAvanA kAraNabhUta AcaraNArUpa dravya gauNa hoya che. tethI sAdhune bhAvapUjA hoya che.ll8-1|| avataraNikA : pahelI gAthAmAM dravya ane bhAvanA bhedathI pUjAnA be prakAro kahyA. tyAM pradhAna For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 UpUjAvidhivizikAI viMzativiMzikA zabdazaH vivecana dravyapUjA kone hoya che ane tenA keTalA bhedo hoya che, te batAvatAM kahe che paDhamA gihiNo sA vi ya tahA tahA bhAvabheyao tivihA / kAyavayamaNavisuddhIsambhUogaraNaparibheyA parA prathamA gRhiNa: sApi ca tathA tathA bhAvabhedatastrividhA / kAyavaco manovizuddhisaMbhUtopakaraNaparibhedAt ||2|| anvayArtha paDhamAM giri prathama dravyapUjA gRhasthane (hoya che) saviya ane te paNa te pUjA paNa kAryavayamaUviyuddhasabUmo RUparimeyA kAyavizuddhi, vacanavizuddhi ane manavizuddhi dvArA ekaThAM karAyelAM upakaraNonA paribhedathI ta ta bhAvapeco te te prakAranA bhAvanA bhedathI tivida traNa prakAranI che. gAthArtha : prathama dravyapUjA gRhasthane hoya che ane te pUjA paNa kAyavizuddhi, vacanavizuddhi ane manavizuddhi dvArA ekaThAM karAyelAM upakaraNonA bhedathI te te prakAranA bhAvanA bhedane kAraNe traNa prakAranI che. bhAvArtha - dravyapUjA gRhasthane hoya che. tenA traNa bhedo che. tenA prathama bhedamAM kAyavizuddhi pradhAna hoya che, bIjA bhedamAM vacanavizuddhi pradhAna hoya che ane trIjA bhedamAM mananI vizuddhi pradhAna hoya che. te traNeya vizuddhio dravyapUjAnI sAmagrIne AzrayIne hoya che. tethI ja kahyuM ke kAya, vacana ane mananI vizuddhi vaDe ekaThAM karAyelAM upakaraNonA bhedathI traNa prakAranI pUjA che. bhagavAnanI bhakti mATe je sAmagrI ekaThI karavAmAM Ave che, te sAmagrI ekaThI karavAmAM kAyavizuddhinI pradhAnatA jyAM hoya che tyAM pahelI pUjA che. prathama pUjAvALo puruSa potAnI kAyAvaDe, svazaktine anurUpa ane vidhipUrvaka bhagavAnanI bhaktinI zreSTha sAmagrI ekaThI kare che. tethI ja pahelI pUjAne kAyayogasArApUjA' kahela che. bIjI pUjAvALo jIva kAyAthI potAnA kSetramAM ? zreSTha sAmagrIthI pUjA to kare ja che, to paNa tenAthI viziSTa sAmagrIthI pUjA " . tene abhilASa thAya che, For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana upUjAvidhiviMzikAd tethI te anya kSetramAMthI, bhaktinA prakarSamAM anupayogI AraMbhAdinA varjanapUrvaka, zreSTha bhAvollAsanuM kAraNa bane te rIte vivekapUrvaka vacana dvArA bIjA pAse uttama sAmagrI maMgAvIne pUjA kare che. tethI ja bIjI pUjAne "vacanayogasArApUjA' kahela che. trIjI pUjA karavAvALI vyakti lokottama puruSanI pUjA mATe zreSThamAM zreSTha sAmagrI pote to kAyayogathI ekaThI kare ja che, vacanayogathI bIjA pAse maMgAve paNa che to paNa tene saMtoSa thato nathI. kema ke lokottama puruSanI pUjA mATe lokottama evAM naMdanavananAM sagnakamaLa Adi tene Avazyaka dekhAya che. ane te sahagnakamaLa AdinI prApti kAyAthI ke vacanathI to thaI zake tema nathI, tethI bhaktinA prakarSapUrvaka te manadvArA yatanApUrvaka naMdanavanamAMthI puSpo lAvIne bhagavAnanI bhakti kare che. A bhaktimAM mananI vizuddhi pradhAna che, tethI ja tene "manoyogasArApUjA' kahela che. te te prakAranA bhAvanA bhedathI traNa prakAranI pUjA che" ema je kahyuM teno bhAva e che ke, traNa prakAranA pUjakane lokottama evA vItarAga ja pUjAne yogya dekhAya che, ane tethI ja prathama pUjAvALo lokottama puruSa mATe kAyA dvArA zaktianurUpa yatanApUrvaka zreSTha vastuo grahaNa karIne bhagavAnanI bhakti kare che. jyAre bIjA prakAranI pUjAvALA jIvone tenA karatAM paNa uttama sAmagrIno abhilASa varte che. tethI uttama puruSanI pUjA mATe kAyAmAtrathI prApta thayelI zreSTha vastuthI tene paritoSa thato nathI. kAraNa ke tenAmAM bhagavAna pratyenA bahumAnano prakarSabhAva vartato hoya che; ane tethI ja kSetramaMtarathI paNa vacanadvArA anya pAse te vidhipUrvaka uttama sAmagrIo maMgAve che. jyAre trIjA prakAranI pUjAvALAne kAyAthI ane vacanathI prApta sAmagrImAM paNa asaMtoSa rahe che, ane tethI ja tene lokottama puruSanI bhakti mATe sahagnakamaLAdi lokottama sAmagrI ja Avazyaka jaNAya che. ane uttama sAmagrIthI bhagavAnanI bhakti karavAmAM bhAvano prakarSa hovAne kAraNe tenI sAmagrI manathI yatanApUrvaka te lAve che ane tenAthI bhagavAnanI pUjA kare che tyAre, prathama be pUjA karanArA puruSa karatAM paNa teno bhagavAna pratyeno pUjyabhAva prakarSavALo hoya che. Ama te te prakAranA bhAvanA bhedathI pUjAnA traNa bhedo dravyapUjAne AzrayIne pADela che.II8-rA avataraNikA : bIjI gAthAmAM dravyapUjAnA traNa bhedo batAvyA. have temAM prathama bhedanuM svarUpa batAvatAM kahe che For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UpUjAvidhiviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana _ 160 savvaguNAhigavisayA niyamuttamavatthudANapariosA / kAyakiriyApahANA samaMtabhaddA paDhamapUyA // 3 // sarvaguNAdhikaviSayA niyamottamavastu dAnaparitoSA / kAyakriyApradhAnA samantabhadrA prathamapUjA // 3 / / anvayArtha savya[[hi visaya sarvaguNAdhika evA paramAtmAnA viSayavALI, niyamuttamavasthApariko niyamA uttama vastuonA dAnavaDe paritoSa pAmanArI ane kariyApadaUIT kAyakriyA che pradhAna jemAM tevI samaMtamAM samatabhadrA nAmanI paDhamapUyA prathama pUjA che. gAthArtha sarvaguNAdhika evA paramAtmAnA viSayavALI ane niyamA uttama vastuonA dAnavaDe paritoSa pAmanAra ane kAyakriyA che pradhAna jemAM tevI samatabhadrA nAmanI prathama pUjA che. bhAvArtha : guNavAnano guNavAnarUpe samyagu bodha hoya evA samyagdaSTine jagatamAM sarvaguNAdhika vItarAga sarvajJa ja dekhAya che. temanA pratye tene atyaMta bhakti hoya che ane tethI potAnI zaktine anurUpa uttama vastu dvArA ja temanI pUjA karIne te paritoSa pAme che. pUjAnI sAmagrI ekaThI karavAmAM ane tenA dvArA bhagavAnanI pUjA karavAmAM mana ane vacananI zuddhi mATe yatna hovA chatAM, kAyAthI vidhinI zuddhi pUrepUrI jaLavAya evI tenI pariNati hoya che, tethI A prathama pUjAne kAyakriyApradhAna kahela che. vaLI, guNavAnane guNavAnarUpe jANIne temanA pratye thayela bhaktinA atizayathI A pUjA karAya che, tethI pUjakanA saMpUrNa bhadrane karanArI che. AnA lIdhe ja A pUjAne samatabhadrA kahI che.ll8-3 avataraNikA : krama prApta have bIjI pUjAnuM svarUpa batAve che For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana UpUjAvidhiviMzikA / bIyA u savvamaMgalanAmA vAyakiriyApahANesA / puvvuttavisayavatthusu ocittANayaNabheeNa // 4 // dvitIyA tu sarvamaGgalanAmA vAkkriyApradhAnaiSA / pUrvoktaviSayavastuSu aucityAnayanabhedena 18aa. anvayArtha 3vaLIpubyuttavivevastha,pUrva zlokamAM kahevAyelA pUjAnA viSayarUpa vItarAga ane pUjAnI sAmagrIrUpa vastunA viSayamAM vittAya eUMI aucityapUrvaka Anayanabhedane kAraNe brahmAnAmAM sarvamaMgalA nAmanI vIiirayApahAIsa vAkriyA pradhAna evI A vIyA dvitIya pUjA che. gAthArtha : vaLI, trIjI gAthAmAM kahevAyelA pUjAnA viSayarUpa vItarAga ane pUjAnI sAmagrIrUpa vastunA viSayamAM aucityapUrvaka AnayananA bhedane kAraNe sarvamaMgalA nAmanI vAkriyA pradhAna A dvitIya pUjA che. bhAvArtha : bIjI pUjA uttaraguNadhArI zrAvaka karI zake che. prathama pUjAmAM kAyAthI vidhinI pUrepUrI je zuddhi jALavavAmAM Ave che te to A pUjAmAM hoya ja che, paraMtu te uparAMta vANI dvArA bIjA pAse paNa vidhipUrvaka uttama vastu maMgAvIne A pUjA karAya che, tethI A pUjA vizeSa phaLavALI che. vaLI, A pUjA paNa sarvaguNAdhika evA vItarAga viSayaka ja hoya che ane tenA mATe jarUrI pUjAnI sAmagrI aucityapUrvaka ane vidhi sacavAya e rIte vANI dvArA maMgAvAya che. pUjA mATe uttama vastu maMgAvatI vakhate paNa A pUjA karanAra zrAvakanA udAratA Adi pariNAmo zaktine anurUpa hovAne kAraNe, yatanA mATeno teno Agraha ane vastu maMgAvatI vakhate paNa anupayogI AraMbhanuM varjana thAya tevo yatna hovAthI te koinI aprIti AdinuM kAraNa thato nathI. AthI ja A pUjA pUjakanuM sarva prakAre maMgala karanArI che ane mATe tenuM nAma sarvamaMgalA che.ll8-4nA avataraNikA - krama prApta have trIjI pUjAnuM svarUpa batAve che V-12 For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 pUjAvidhiviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 162 taiyA paratattagayA savvuttamavatthumANasaniogA / suddhamaNajogasArA vineyA savvasiddhiphalA // 5 // tRtIyA paratattvagatA sarvottamavastumAnasaniyogA / zuddhamanoyogasArA vijJeyA sarvasiddhiphalA // 5 / / anvayArtha : paratattamAyA paratattvagatA savvaravisthimA/nigro sarva uttama vastunA viSayamAM mAnasaniyogavALI suddhamaU/nonasAra zuddha manoyogasArAsabyasaddhinA sarvasiddhiphalA nAmanI tathA trIjA pUjA vinneya jANavI. gAthArtha : paratattvagatA, sarva uttama vastunA viSayamAM mAnasaniyogavALI ane zuddha manoyogasArA sarvasiddhiphalA nAmanI trIjI pUjA jANavI. bhAvArtha - trIjI pUjA paratattvagata kahI che. saMsArathI para evA siddhasvarUpa saMbaMdhI Atmagata bhaktinA prakarSathI mana dvArA paramazrAvaka A trIjI pUjA kare che. tene A pUjA mATe uttama sAmagrI tarIke jagatamAM naMdanavanAdimAM rahelAM sahastrakamaLa Adi dekhAya che. tethI vidhipUrvaka mana dvArA naMdanavananAM sahastrakamaLAdi phUlonI sAmagrI lAvIne paramAtmAnI bhaktinA atizayathI pUjA kare che ane tyAre paramAtmabhAva sAthe ekacitta hovAne kAraNe te pUjA sarvasiddhirUpa phalane ApanArI che, mATe tenuM nAma sarvasiddhiphalA che. A pUjAmAM vItarAgagata na letAM paratattvagata levAthI e jaNAya che ke saMsArathI para avasthAne pAmelA paramAtmabhAva sAthe A pUjAmAM ati tanmayatA che.ll8-pI avataraNikA : traNa pUjAnuM svarUpa batAvyA pachI traNe pUjA karanArAnI bhUmikAnA bhedanuM yojana karatAM kahe che. For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 vizativiMzikA zabdazaH vivecana upUjAvidhiviMzikAo paDhamA paDhamAvaMcakajogeNaM hoi sammadiTThissa / iyareyarajogeNa uttaraguNadhAriNo neyA // 6 // prathamA prathamAvaMcakayogeNa bhavati samyagdRSTeH / itaretarayogeNa uttaraguNadhAriNo jJeyA // 6 / / taiyA taiyAvaMcakajogeNaM paramasAvagassevaM / jogA ya samAhIhiM sAhujugakiriyaphalakaraNA // 7 // tRtIyA tRtIyAvaMcakayogena paramazrAvakasyaivaM / yogAzca samAdhibhiH sAdhuyogakriyAphalakaraNAH // 7 // paDhamavaMcano sampaTTisa do pattA ' e pramANeno pATha mULamAM che ane upara karela che te pATha "pratimAzatakamAMthI lIdhelo che. anvayArtha : sammatikrisa samyagdaSTine padamAvaMcagopAM prathama avaMcakayogathI yogAvaMcakyogathI patramAM doDuM pahelI pUjA hoya che. pha Lone bIjI pUjA, bIjA avaMcakayogathI-kriyAvaMcakayogathI uttara guthArio uttaraguNadhArI zrAvakane neyA jANavI. tathA trIjI pUjA taphAvaMcanone trIjA avaMcakayogathI phalAvaMcayogathI paramasIvAsa paramazrAvakane hoya che. viMya samAhITiMane A prakAre pUrvamAM varNana karAyelA traNa avaMcakayogarUpa traNa samAdhio vaDe hiMguziriyatnajara no bhagavAnano guNavAnarUpe saMbaMdha karAve evA adhyavasAyavALo vyApAra pahelI pUjAmAM hoya che. bhagavAnanI bhaktirUpa kriyA samyapha thAya evA adhyavasAyavALo vyApAra bIjI pUjAmAM hoya che. bhagavAnanA saMbaMdhanuM samyaku phaLa prApta karAve tevA adhyavasAyavALo vyApAra trIjI pUjAmAM hoya che. ja ahIM samAdhI' zabda kaSAyono upazAMta bhAva eTale ke mana ane indriyonI zAMtinA arthamAM vaparAyo che. - ahIM "hu--rica-patna-II no'mAM 'sAdu' zabdano anvaya , vira ane e traNe sAthe judo judo karavAno che enA dvArA sAdununa, sAvariya For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 164 7 pUjAvidhiviMzikA ane sAduna e traNa zabdo prApta thaze. tyArapachI A traNeno anvaya rA sAthe karavAno che. ane ene no zabdanuM vizeSaNa banAvavAnuM che.enA dvArA sahunuAraNA khoLA, sAduiirayALA no, sAkrutanAnoTM e traNa prakAranA yogo prApta thaze. * ahIM sAduM zabda guNavAna vyaktinA arthamAM che. raNa zabda adhyavasAyanA arthamAM vaparAyo che. noyoga zabda vyApAra arthamAM vaparAyo che. * 'sAdhuno yoga' e zabda dvArA guNavAna vyaktinA yogane grahaNa karavAno che. tethI susAdhunAM darzana vakhate susAdhune susAdhurUpe jANe tema bhagavAnanI pUjAmAM guNavAna evA bhagavAnane guNavAnarUpe jANe te batAvavuM che. te rIte traNe sthAnomAM sAdhu zabda dvArA guNavAna evA bhagavAnane grahaNa karavAnA che. gAthArtha H samyagdaSTine yogAvaMcakayogathI prathama pUjA hoya che, uttaraguNadhArI zrAvakane kriyApaMcakayogathI bIjI pUjA hoya che, paramazrAvakane phalAvaMcakayogathI trIjI pUjA hoya che. ane A prakAre traNa avaMcakayogarUpa traNa samAdhiothI guNavAna evA sAdhuno guNavAnarUpe saMbaMdha thAya tevo adhyavasAyavALo vyApAra pahelI pUjAmAM hoya che, guNavAna evA sAdhunI bhaktinI kriyA samyak thAya tevA adhyavasAyavALo vyApAra bIjI pUjAmAM hoya che ane guNavAna evA sAdhunA saMbaMdhanuM phaLa samyag prApta karAve tevA adhyavasAyavALo vyApAra trIjI pUjAmAM hoya che. bhAvArtha: pUrvanI gAthAomAM varNana karAyelI traNe pUjAo traNa prakAranA avaMcakayogothI anukrame samyagdaSTine, uttaraguNadhArI zrAvakane ane paramazrAvakane hoya che. avaMcakayoga eTale nahIM ThaganAro saMbaMdha. zAstramAM traNa prakAranA avaMcakayogonuM varNana che- prathama yogAvaMcakayoga, bIjo kriyAvaMcakayoga ane trIjo phalAvaMcakayoga. yogAvaMcakayogamAM prathama yogazabda guNavAnanA yogano vAcaka che. tethI guNavAnano yoga jene ThaganAro nA hoya te vyaktine yogAvaMcaka prANI kahevAya. guNavAnane guNavAnarUpe oLakhI guNaprApti mATe ja saMbaMdha baMdhAve tevI nirmaLa prajJA jene hoya, tevI vyaktino guNavAna sAtheno je yoga che, te yogAvaMcakayoga kahevAya. samyagdaSTine mithyAtvamohanIya ane anaMtAnubaMdhI kaSAyano apagama hovAthI For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana upUjAvidhiviMzikAo prathama kakSAnI samAdhi hoya che. samAdhi eTale kaSAyonA apagamathI thayelI cittanI svasthatA. A prathama samAdhimAM guNavAnane guNavAnarUpe oLakhavAmAM bAdhaka bane evuM mana ane indriyonuM cAMcalya nathI hotuM. A samAdhithI ja te guNavAnane guNavAnarUpe jANI zake che. kAraNa ke jayAM sudhI potAnAmAM kaSAyonI alpatA AvatI nathI tyAM sudhI jIva bIjAnA pAramArthika guNone te svarUpe oLakhI zakato nathI. A samAdhinA kAraNe samyagdaSTi jIva guNavAna evA bhagavAnane sUkSmabuddhithI oLakhI zake che, ane tethI samyagdaSTine yogAvaMcakyoga hoya che. A samyagdaSTi AtmA paramAtmAne guNavAnarUpe oLakhIne temanI ja pUjAnI kriyA kare che, te prathama avaMcakayogathI prathama samaMtabhadrA nAmanI kAyayogapradhAna prathama pUjA hoya che. bIjA kriyAvaMcakyogamAM kriyA jIvane ThaganArI nathI hotI, arthAt A yogamAM kriyA dvArA niSNAgha cokkasa pariNAmo kriyAthI avazya pedA thAya che. uttaraguNadhArI zrAvakane apratyAkhyAnIya kaSAyano paNa kSayopazama hoya che. tethI tenAmAM dezathI guptino pariNAma paNa hoya che. mULaguNadhArI zrAvakane dezathI gupti saMbhave nahIM, kAraNa ke gupti uttaraguNa che. tethI ja ahIM uttaraguNadhArI zrAvaka grahaNa karela che. dezaguptivALo uttaraguNadhArI zrAvaka Agamane parataMtra rahIne kriyA karI zake che; ane tethI ja te kriyA karavAthI je je pariNAmo apekSita hoya, te te pariNAmo uttaraguNadhArI zrAvakane pedA thAya che. tethI ja tenI kriyA avaMcaka hoya che. AvA zrAvakanI pUjAnI je kriyA hoya che te bIjA kriyAvaMcakayogathI thanArI bIjI sarvamaMgalA nAmanI vAkriyA pradhAna bIjI pUjA hoya che. trIjo avaMcakyoga phalAvaMcakyoga che. guNavAnanA yogathI tattvanI prApti thAya che. A tattvanI prApti e ja guNavAnanA yoganuM phaLa che. A phaLa jene samyagu pariNamana pAme tene phalAvaMcakayoga hoya che. koI vyaktine jayAre guNavAna evA paramAtmAno yoga thatAM, upadeza dvArA paramAtmA je tattva Ape tyAre te tattva te ja bhAvathI jo tenAmAM pariNamana pAme, to te vyaktimAM phalAvaMcakayoga kahevAya che. paramazrAvaka potAnI bhUmikA pramANe aticArarahita zrAvakanAM badhAM vratonuM ane tyArapachI pratimA AdinuM samyaguM pAlana karato hoya che. paramazrAvakanA apratyAkhyAnIya kaSAyo vizeSarUpe upazamabhAvane pAmelA hoya che. A ja kAraNe paramazrAvakane bhagavAnano je upadeza che ke "apramAdabhAva karavo" te A zrAvakamAM samyagu pariNamana pAmelo hoya che. guNavAnanA upadezanuM phaLa apramAdabhAva che. A apramAdabhAva paramazrAvakamAM hoya che. tethI bhagavAnanA yoganuM phaLa tene avaMcaka hoya For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 upUjAvidhiviMzikAd viMzativiMzikA zabdazaH vivecana che. tethI ja paramazrAvaka phalAvaMcakayogavALo kahevAya che. Avo paramazrAvaka jayAre zreSTha sAmagrIthI lokottama evA paramAtmAnI tanmayatApUrvaka bhakti kare che, tyAre tenI pUjA trIjA phalAvaMcakayogathI thanArI trIjA prakAranI manoyogasArA, paratattvagatA, sarvasiddhiphalA nAmanI trIjI pUjA hoya che.l8-6/7I. avataraNikA : pUrvamAM traNa prakAranI pUjA batAvI jeno prAraMbha samyagdaSTithI ja thAya che, tethI prazna thAya ke tenA sivAyanA apunabaMdhakAdinI pUjA kevI hoya? te batAvatAM kahe che paDhamakaraNabheeNaM gaMthAsannassa dhammamittaphalA / sAhujjugAibhAvo jAyai taha nANubaMdhutti // 8 // prathamakaraNabhedena granthyAsannasya dharmamAtraphalA / sAdhuyogAdibhAvo jAyate tathA nAnubandha iti // 8 // anvayArtha : paDhamaznara meuvi prathama karaNa yathApravRttikaraNanA bheda vaDe karIne thAsannaTsa graMthiAsannane thamamittatA dharmamAtra phaLavALI=sAmAnya dharmarUpa phaLavALI (pUjA thAya che) (ane) sAhunuIzmAvisAdhuyogAdi bhAvo tadanuvaMdhura nAyaDUte prakAranA anubaMdhavALA thatA nathI. tti pAdapUrti mATe che. gAthArtha : prathama karaNa (yathApravRttikaraNa)nA bheda vaDe karIne graMthiAsannane dharmamAtra phaLavALI pUjA thAya che ane sAdhuyogAdi bhAvo te prakAranA anubaMdhavALA thatA nathI. bhAvArtha : yathApravRttikaraNadvArA graMthidezamAM rahelA apunabaMdhakanI pUjA sAmAnya dharmanA phaLavALI hoya che, kema ke sUkSmarUpe guNavAnane guNavAnarUpe oLakhI zake tevI nirmaLa prajJA tenAmAM hotI nathI. apunabaMdhakano bodha sthULa hoya che, tethI te guNavAnane guNavAnarUpe paNa pULathI ja jANI zake che. ane AthI ja guNavAnano yoga paNa tene For Personal & Private Use Only WWW.jainelibrary.org Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana upUjAvidhiviMzikA ! pUrvanI traNa pUjAvALAonA jevo sAnubaMdha nathI hoto. prathama avaMcakayogavALA samyagdaSTine guNavAna sAdhuno yoga sAnubaMdha hoya che. bIjA avaMcakayogavALA uttaraguNadhArI zrAvakane sAdhune karAtI vaMdanakriyA sAnubaMdha hoya che. trIjA avaMcakyogavALA paramazrAvakane sAdhu pAsethI je upadeza zravaNa thAya che te sAnubaMdha hoya che. A traNe graMthidezamAM rahelA apunabaMdhakane tevA sAnubaMdha nathI hotA. AthI ja apunabaMdhakanI pUjA pradhAnadravyapUjA che, jayAre samyagdaSTi Adi traNenI pUjAo dravyastavarUpa hovA chatAM bhAvapUjA che, ema pratimAzatakamAM kahela che.ll8-8 avataraNikA : bIjI gAthAmAM kahyuM hatuM ke traNa bhedavALo dravyastava gRhasthane hoya che. tyArapachI batAvyuM ke apunabaMdhakane dravyastava dharmamAtra phaLavALo hoya che. have te dravyastava karanArane aMtaraMga zuM prApta thAya che e batAvatAM kahe che bhavaThiibhaMgo eso taha ya mahApahavisohaNo paramo / niyaviriyasamullAso jAyai saMpattabIyassa // 9 // bhavasthitibhaGga eSa tathA ca mahApathavizodhanaH paramaH / nijavIryasamullAso jAyate saMprAptabIjasya // 9 / / anvayArtha : saMpattavItha saMprAptabIjavALAne paNa A sAdhuyogAdibhAva miDrimano bhavasthitino bhaMga karanAra, mahApavilohavo mahApathano vizodhana karanAra tadaya ane paramoniviriyasamukkA parama nijavIryano samullAsa karanAranI thAya che. gAthArtha - saMprAptabIjavALAne A sAdhuyogAdibhAva bhavasthitino bhaMga karanAra, mahApathano vizodhana karanAra ane parama nijavIryano samullAsa karanAra thAya che. bhAvArtha : apunabaMdhakathI mAMDIne uparanA sarve saMprAptabIjavALA che. ahIM traNa pUjAmAM paramazrAvaka sudhI grahaNa karavAnA che. tethI apunabaMdhakathI paramazrAvaka sudhI je For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UpUjAvidhiviMzikA ! viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 168 saMprAptabIjavALA che teono A sAdhuyogAdibhAva bhavasthitino bhaMga karanAra che. kema ke guNavAnane guNavAnarUpe joIne teo pratye bhaktino bhAva temane pragaTyo che. yadyapi apunabaMdhakane te sAdhuyogAdibhAvo tevA sAnubaMdha nathI hotA, to paNa tenI bhUmikA pramANe te bhavasthitino nAza karanAra che; jayAre samyagdaSTi AdinA te sAdhuyogAdibhAvo vizeSa prakAre saMsAranI sthitino uccheda karanArA hoya che; kema ke jema jema guNavAnane guNavAnarUpe joine temanI bhaktimAM teo yatna kare che, tema tema temanI saMsArane calAvanAra anubaMdhazakti kSINa kSINatara thAya che, ane tethI saMsAranI sthiti alpa alpatara bane che. vaLI A sAdhuyogAdibhAva mahApathanI vizuddhi karanAra che. ahIM mahApathathI mokSamArgasvarUpa asaMgaanuSThAna grahaNa karavAnuM che. saMprAptabIjavALA jIvo jayAre vItarAgane vItarAgarUpe jANIne pUjA kare che, tyAre teone vItarAga asaMgabhAvanI niSThArUpa dekhAya che; ane temanA pratye pUjAkALamAM vadhato jato ahobhAva asaMgabhAvanA pratibaMdhaka karmono nAza kare che. tethI te ja bhavamAM ke janmAMtaramAM saMyamanI prApti dvArA kramasara asaMgabhAvanI prApti ane asaMgaanuSThAnanI niSThArUpa vItarAgatA temane prApta thAya che. A sAdhuyogAdibhAva jIvanA "parama nijavIryanA ullAsa" svarUpa che. tenuM tAtparya e che ke, atyAra sudhI jIvano varSollAsa saMsAranA bhAvomAM ja vartato hato, ane kvacit A sAdhuyogAdibhAvarUpa nimittane pAmIne sAmAnya rIte paralokanI citAne kAraNe dharma karavAnI vRttivALo bane che. jyAre apunabaMdhaka potAnA sthUla bodha pramANe vItarAgane vItarAgarUpe oLakhIne temanI bhaktimAM samyagU yatnavALo hoya che, samyagdaSTi potAnA sUkSma bodha pramANe vItarAgane vItarAgarUpe jANIne temanI bhaktimAM upayogavALo che, uttaraguNadhArI zrAvaka Agamane parataMtra rahIne bhagavad bhaktimAM upayogavALo hoya che, paramazrAvaka apramAdabhAvanA prakarSathI bhagavad bhaktimAM upayogavALo hoya che. te badhAnI bhagavAnanI bhaktino upayoga zreSTha koTino ane nijavIryanA ullAsarUpa che, ane tethI kramasara karmono kSaya karIne uttarottara vizeSa vizeSatA yogane teo prApta kare che.II8-9TI For Personal & Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana upUjAvidhiviMzikA saMlaggamANasamao dhammaTThANaM pi biMti samayaNNU / agAriNo vi itthasAhaNAo ya sammaM ti // 10 // saMlagnamAnasamato dharmasthAnamapi bruvanti samayajJAH / agAriNo'pISTArthasAdhanAcca samyagiti anyavArtha : amo AthI karIne navamI gAthAmAM kahyuM e pramANe sAdhuyogAdibhAva bhavasthitino bhaMga karanAra, mahApathano vizodhana karanAra ane parama nijavIryano samullAsa karanAra thAya che, jethI karIne; mArio vi agArIonI=gRhasthonI (pUjAnI kriyAne) paNa samayapUsamayanA jANanArAo saMna mAsamAM thappaDDA pi saMlagnamAnasavALuM dharmasthAna paNa viMti kahe che, (kAraNa ke te) sai rUsthApako samyagU ISTa arthanuM sAdhana ja che. tti pAdapUrti mATe che. mALio vimAM pazabdathI ema kahevuM che ke, muninuM mAnasa to saMlagnamAnasavALuM dharmasthAna che, paNa gRhasthanuM mAnasa paNa saMlagnamAnasavALuM dharmasthAna che. A pro. atyaMkara dvArA saMzodhita vizatirvizikAnA pustakamAM TIppaNImAM je "ritArlena mALio rUti zuddhata" noMdha che tenA AdhAre ahIM "vAro vi"nA badale "3mAri vi" pATha lIdho che. A saMtanApAsa thampaTTA pi mAM 'pa' zabdathI ema kahevuM che ke, pUjAkALanA gRhasthanA sAdhuyogAdibhAvo bhavasthitino bhaMga karanAra Adi to che ja, paNa saMlagnamAnasavALuM dharmasthAna paNa che. gAthArtha : navamI gAthAmAM kahyuM e pramANe sAdhuyogAdibhAva bhavasthitino bhaMga karanAra, mahApathano vizodhana karanAra ane parama nijavIryano samullAsa karanAra che. ethI karIne gRhasthonI pUjAnI kriyAne paNa samayanA jANanArAo saMlagnamAnasavALuM dharmasthAna paNa kahe che, kAraNa ke te samya iSTa arthanuM sAdhana ja che. For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 pUjAvidhiviMzikA - viMzativiMzikA zabdazaH vivecana bhAvArtha : bhAvathI saMyamadhArI muni prAyaH karIne bhagavAnanA vacananA smaraNapUrvaka sarvatra ucita pravRtti karatA hoya che, tethI koipaNa pravRtti karatAM teonuM mAnasa bhagavAnanA vacanamAM saMlagna hoya che. tethI saMyamInI dareka pravRtti saMlagnamAnasavALuM dharmasthAna kahevAya che. tema gRhastha paNa jyAre upayogapUrvaka bhagavAnanI pUjA kare che tyAre, temanuM mAnasa paNa saMlagnamAnasavALuM dharmasthAna samayanA jANanArAo kahe che, kema ke bhagavAnanI pUjAthI iSTa artha saMsArano uccheda che ane te iSTa arthane sAdhanArI gRhasthanI pUjA hoya che. 170 ahIM vizeSa e che ke, apunarbaMdhaka sthUla bodha pramANe pUjAkALamAM saMlagnamAnasavALA hoya che, samyagdaSTi sUkSma bodhapUrvaka saMlagnamAnasavALo hoya che, uttaraguNadhArI zrAvaka kAyagupti sahita saMlagnamAnasavALo hoya che ane paramazrAvaka atyaMta apramAdabhAvapUrvaka paramAtmabhAva sAthe saMlagnamAnasavALA hoya che. tethI teonI te pUjAnI kriyA potapotAnI bhUmikA pramANe saMlagnamAnasavALuM dharmasthAna kahevAya che, ane AthI ja te dareka pUjA krame karIne iSTa artha evA mokSanuM sAdhana bane che. ''vasthulahAvo dhammo'' pramANe vAstavika rIte to dharma zabdano mULa artha svabhAva thAya che. A svabhAvarUpa dharma jIva siddhaavasthAmAM ja prApta kare che. paraMtu te prApta karAvavAmAM kAraNarUpa mokSamArgane paNa dharma kahevAya che. A dharma jIvane durgatimAM paDatAM rakSaNa kare che ane sadgatimAM sthApana kare che ane yAvat mokSamAM pahoMcADe che. te dharma taratamatAnI apekSAe ghaNI bhUmikAvALo hoya che, tethI tene ahIM dharmasthAna kahela che. tethI apunarbaMdhaka Adi jyAre paramAtmAnI pUjAmAM svabodhane anurUpa upayogavALA hoya che tyAre temanI pUjAnI kriyAne paNa samayanA jANanArAo saMlagnamAnasavALuM dharmasthAna kahe che.II8-101 avataraNikA : bhUmikAnA bhedathI traNa prakAranI pUjA batAvyA pachI, te pUjAmAM vartatA uttama bhAvonuM svarUpa navamI aneM dasamI gAthAmAM batAvyuM. have te pUjAnA prakAro batAve che For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana upUjAvidhiviMzikA 0 paMcaTThasavvabheovayArajuttA ya hoi esa tti / jiNacauvIsAjogovayArasaMpattirUvA ya // 11 // paMcASTasarva bhedopacArayuktA ca bhavati eSeti / jinacaturvizikAyogopacArasaMpattirUpA ca // 11 / / anvayArtha : a ya ane A=dravyapUjA paMghanazvamevAranuttA pAMca, ATha ane sarvabhedanA upacArathI yukta ya ane nikavIsAno vadhArasaMpattirUvI covIsa jinanA ayoga vakhate upacAranI prAptirUpa ho hoya che. tti pAdapUrti mATe che. gAthArtha - A dravyapUjA pAMca, ATha ane sarvabhedanA upacArathI yukta ane covIsa jinanA ayoga vakhate upacAranI prAptirUpa hoya che. bhAvArtha : A dravyapUjA pAMca, ATha ane sarvabhedanA upacAravALI aneka prakAranI che. je vakhate covIse tIrthakarono virahakALa hoya te vakhate, jinapratimAnI pUjAthI ja temanA upacAra vinayanI prApti thaI zake che. sAkSAt tIrthakaro vicaratA hoya tyAre paNa sthApanA nikSepAnI pUjA karIne bhagavAnanI pUjA karavAno zAstrIya vyavahAra che. te paNa tyAre sAkSAt tIrthaMkaranI sAme nRtyAdi karIne paNa upacAra vinaya thaI zake che, jyAre tIrthaMkaranA virahamAM to pratimAnI pUjAthI ja te thaI zake che. mATe bAhya dravyathI bhagavAnanI bhakti karIne karmanAzane anukULa AtmAnA bhAvone pragaTa karavA mATe e upacAra vinaya kahevAya che.I8-11TI avataraNikA: dasamI gAthAmAM pUjAnA prakAro batAvyA. have pUjA nimitte vaparAtAM dravyonI zuddhi batAve che For Personal & Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 UpUjAvidhiviMzikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana suddhaM ceva nimittaM davvaM bhAveNa sohiyavvaM ti / iya egaMtavisuddhA jAyai esA tahiTThaphalA // 12 // zuddhameva nimittaM dravyaM bhAvena zodhayitavyamiti / ityekAntavizuddhA jAyate eSA tatheSTaphalA // 12 / / anvayArtha - suddha veva ane zuddha ja nimitte ralva nimittadravyane bhAve bhAvathI sodiyalve zodhavuM joie. rU e pramANe tiviyuddha ekAMte vizuddha evI paNa A=pUjA tadizetnI tevA prakAranI iSTaphalavALI nAyaDu thAya che. tti pAdapUrti mATe che. ke ahIM rU' zabda trIjI gAthAthI atyAra sudhI varNana karAyela sarva kathananuM parAmarzaka gAthArtha : ane zuddha ja nimittadravyane bhAvathI zodhavuM joIe. e pramANe ekAMte vizuddha evI A pUjA tevA prakAranI ISTaphalavALI thAya che. bhAvArtha : bhagavAnanI pUjAnI sAmagrI vidhipUrvaka ane zreSTha lAvavAmAM Ave, ane te sAmagrInI kharIdI mATenuM dhana paNa nItipUrvaka prApta kareluM hoya, to te nimittadravya zuddha kahevAya. potAnA anAbhogathI ke tevA prakAranA saMyogathI bIjA koinuM dravya pUjAnI sAmagrImAM AvI gayuM hoya, ane tenA dvArA pote bhagavAnanI bhakti karato hoya, to tyAM "tannapurthatI mavatu' arthAt "tenA dravyathI utpanna thayela puNya tene thAo" e prakAranA vizuddha adhyavasAyathI zuddha nimittadravyanuM zodhana karavuM joIe. AvA zuddha bhAvathI parakIya dravyathI bhagavAnanI pUjA karavA dvArA pote lAbha levAnI je leza paNa manovRtti hoya, teno parihAra karavAno bhAva pedA karavAno che. A bhAvathI te nimittadravya zuddha bane che. atyAra sudhI dravyapUjAnuM varNana karyuM. have te dravyapUjAnuM gAthAnA uttarArdhathI nigamana kare che. A uttarArdhathI e phalita thAya che ke gAthA naM. 3 thI mAMDIne je pramANe pUjAnuM varNana atyAra sudhI karAyuM te pramANe potAnI zaktine anurUpa koI jIva pUjA For Personal & Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 vizativiMzikA zabdazaH vivecana upUjAvidhiviMzikA 0 karato hoya, vaLI tenuM dravya zuddha hoya ane te dravyane te prastuta gAthAmAM batAvyuM e pramANe bhAvathI zuddha kare, to te pUjA ekAMte zuddha bane che. AthI te pUjA mokSarUpa phaLamAM vizrAnta thAya tevI iSTaphaLavALI bane che. 8-1 avataraNikA : A rIte pUrvanI gAthAomAM pUjAnA bhedo ane pUjAnI nimittazuddhi batAvI. have pUjAno viSaya je pratimA che, te pratimAne AzrayIne pUjAnA phaLamAM zuM bheda paDe, te viSayamAM judA judA nayonA matone batAvatAM kahe che sayakAriyAi esA jAyai ThavaNAi bahuphalA ke i / gurukAriyAi anne visiTTavihikAriyAe ya // 13 // svayaMkAritAyA eSA jAyate sthApanAyA bahuphalA ke cit / gurukAritAyA anye viziSTavidhikAritAyAzca // 13 / / anvayArtha : verU keTalAka (evuM kahe che ke, sIriyArU varU svayaMkAritA sthApanAnI=pratimAnI rasI vahupanA nAyaDu A pUjA bahuphalavALI thAya che. banne anya gururiyArU gurukAritA=potAnA pUrvajothI karAvAyelI sthApanAnI pUjA bahuphaLavALI thAya che ema kahe che) visividiAriyA ane viziSTa vidhipUrvaka karAyelI (sthApanAnI pUjA bahuphalavALI thAya che ema keTalAka kahe che.) gAthArtha : keTalAka evuM kahe che ke svayaM banAvelI pratimAnI pUjA bahuphalavALI thAya che, anya vaLI pUrvajo dvArA banAvAyelI pratimAnI pUjA bahuphaLavALI thAya che ema kahe che ane keTalAka ema kahe che ke viziSTa vidhipUrvaka banAvAyelI pratimAnI pUjA bahulavALI thAya che. bhAvArtha : utsargathI to vidhipUrvaka banAvAyelI pratimAnI pUjAthI viziSTa phaLa thAya che. Ama chatAM, viziSTa vidhipUrvaka banAvAyelI pratimA paNa na hoya to anya truTita For Personal & Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 pUjAvidhiviMzikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 174 vidhivALI pratimAnI pUjA paNa apavAdathI iSTa ja che. "svayaM banAvAyelI ke potAnA vaDIlothI banAvAyelI pratimAnI pUjA bahuphalavALI thAya che" evuM kahenArAM vacano vikalparUpe che. AthI ja svayaM ke potAnA vaDIlathI banAvAyelI pratimA jo bhAvavRddhinuM kAraNa banatI hoya to anya pratimA karatAM vizeSa phaLanuM kAraNa bane che ane jo bhAvavRddhinA badale kalahanuM kAraNa banatI hoya to tevI pratimAnI pUjA doSarUpa paNa bane che. e prakArano vaikalpika artha upAdhyAyajIe pratimAzatakanI gAthA-71nI TIkAmAM karela che ane graMthakAre paNa AgaLa paMdaramI gAthAmAM karela che. ahIM viziSTa vidhikArita pratimA prApta thavA mAtrathI phaLa vizeSa thatuM nathI, paraMtu A pratimA viziSTa vidhithI karAyelI che e prakAranA bodhane kAraNe bhaktino prakarSa thAya to phaLa vizeSa thAya.II8-13]] avataraNikA : teramI gAthAmAM pratiSThA karAyelI pratimAmAM paNa svayaMkAritAdi kRta phaLabheda anya anya mato pramANe che te batAvyuM. have bAhya sAmagrIno abhAva hoya, ane bhagavAnanI bhakti karavA mATe jinezvaradevanI pratimA paNa na hoya tyAre, bhagavAnanI bhakti karanAra zrAvaka mana dvArA sthApanA karIne kai rIte bhagavAnanI bhakti karI zake te batAvatAM kahe che thaMDile vi hu esA maNaThavaNAe pasatthigA ceva / AgAsagomayAI hi itthamullevaNAihiM // 4 // sthaNDilepi khalu eSA manaHsthApanAyAH prazastikA 1 AkAzagomayAdibhiH itthamupalepanAdibhiH 564|| anvayArtha : rUtyam A rIte-teramI gAthAmAM kahyA pramANe svayaMkAritA Adi pratimAonI pUjA jema bahuphaLavALI che e rIte, somayArlRiAkAzagomayAdi dvArA=jamIna upara paDela paNa gAyanuM chANa upara upa2thI grahaNa karela hoya je AkAzamAM addhara hoya te grahaNa karIne tenA dvArA chevAhi~ upalepana AdithI thaMDiEvi zRMDilamAM=zuddha bhUmimAM paNa maLatavAr mana dvArA karAyelI sthApanAnI sA A=pUjA parasthi veva prazasta ja che. For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana ppUjAvidhiviMzikA ! gAthArtha - A rIte AkAzagomayAdi dvArA upalepana AdithI zuddha bhUmimAM mana dvArA banAvAyelI pratimAnI pUjA prazasta ja che. eka pU. upAdhyAyajI mahArAjanA "pratimAzataka' nAmanA graMthanA zloka-76nI TIkAmAM A gAthAnI sAkSI ApelI che, te pramANe A gAthA sudhArela che. ja thaMDa vimAM gapi zabdathI e kahevuM che ke pustaka Adi anya koi padArthamAM to A sthApanAnI pUjA prazasta che ja, paraMtu zuddha bhUmimAM paNa A pUjA prazasta ja che. ja maryAdri' mAM AdithI gAyanA chANa sivAya anya paNa pavitra vastuthI upalepananuM grahaNa karavuM. bhAvArtha : jema svayaMkArita pratimAnI pUjA bahuphaLavALI che, e rIte koI kAraNa vizeSathI ke saMyoga vizeSathI vidhipUrvaka banAvAyelI bIjI koI paNa pratimA prApta na hoya tyAre, siddhaparamAtmAnA guNonuM smaraNa karIne siddhazilA upara birAjamAna siddhaparamAtmAnA svarUpanuM zuddha bhUmimAM mana dvArA sthApana karIne, tenI pUjA karavI paNa prazasta ja che, arthAt bhaktinA prakarSathI bhAvanI vRddhinuM kAraNa ja che. te zuddha bhUmine jamIna upara paDelA gAyanA chANathI nahIM paraMtu jamInane nahIM sparzela ane upara rahelA gAyanA chANanuM upalepana karavuM e Avazyaka che. pratimAzatakanA zloka76mAM upAdhyAyajI mahArAje Ano artha karela che, je ahIM AdhAra tarIke grahaNa karela che.ll8-14 avataraNikA : teramI gAthAmAM svaMyakArita Adi pratimAone AdhAre pUjAmAM phaLabheda paDe che te kahenArA anya anya mato batAvyA. have te ja mato potAne kai rIte mAnya che te batAvatAM kahe che For Personal & Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativizikA zabdazaH vivecana uvayAraMgA iha sovaogasAhAraNANa iTThaphalA 1 kiMci viseseNa tao savve te vibhaiyavvati // 15 // upacArAGgA iha sopayogasAdhAraNAnAmiSTaphalA kiMcidvizeSeNa tataH sarve te vibhAjayitavyA iti // 15 // 1 7 pUjAvidhiviMzikA anvayArtha : haiM ahIM=zrAvakanI pUjAmAM voyasAhArAi upayogasAdhAraNa evA jIvonI iitta viseLa kaMika vizeSathI vayArA upacAra aMgavALI sA te=pUjA (kaMika vizeSathI) rUdrupatA iSTaphaLavALI thAya che. to tethI karIne sattve sarva te te=upacAra aMgo vimayavva vibhAga karavA lAyaka che. tti pAdapUrti mATe che. 176 gAthArtha H zrAvakanI pUjAmAM upayogasAdhAraNa evA jIvonI, eTale ke bhagavAnanI bhaktino upayoga samAna che evA jIvonI, kaMika vizeSathI upacAra aMgavALI pUjA, kaMika vizeSathI iSTaphaLavALI che. tethI karIne traNe upacAra aMgo vibhAga karavA lAyaka che, eTale ke koi apekSAe vizeSa nirjarAnAM kAraNa che to koi apekSAe nathI e rUpa vibhAga karavA yogya che. bhAvArtha : je jIvane A sarva pratimAo vItarAga-sarvajJanI che, tethI sarva pratimAo mAre pUjanIya che e prakArano sAmAnya upayoga vartato hoya, paraMtu sarva pratimAo pratye pUjyabhAva hovA chatAM svayaMkAritA Adi pratimA pratye vizeSa bhAva ullasita thato hoya, to te jIvane te pratimAnI vizeSa prakAranI aMgaracanA Adi pravRtti karavA dvArA bhaktibhAvanA ullAsanA atizayakRta vizeSa phaLa avazya prApta thAya che. paraMtu A pratimA mArAthI karAyelI che, tethI tenA pratye ja pakSapAta hoya ane bIjI pratimAo pratye upekSAno bhAva hoya, to te pratimA anya pratimA pratye thatA anAdarane kAraNe karmabaMdhanuM kAraNa paNa bane che. AthI ja graMthakAra kahe che ke svayaMkArita Adi pratimAnI pUjAthI thanArA bhAvonI bhajanA che. be zrAvako samAna upayogathI bhakti karatA hoya ane ekane A mArAthI karAyela pratimA che tethI vizeSa AMgI kare tenA kAraNe paNa For Personal & Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana upUjAvidhiviMzikA 0. vizeSa phaLa thAya che te batAvavuM che. te rIte ja gurukAritane vidhikAritamAM paNa samajavuM.il8-15ll. avataraNikA - A rIte pUrva gAthAomAM svapariNAmane AzrayIne traNa prakAranI zrAvakanI pUjA batAvI, pUjAnA bhedone AzrayIne pUjA batAvI, sAmagrInI zuddhi batAvI ane tyArapachI pratimAne AzrayIne pUjAnI viziSTatA batAvI. have te sarvane jANIne zaktine anurUpa pUjA mATe yatna kare to zuM phaLa prApta thAya te batAvatAM kahe che evaM kuNamANANaM eyAM duriyakkhao ihaM jamme / paralogammi ya goravabhogA paramaM ca nivvANaM // 16 // evaM kurvatAmetAM duritakSaya iha janmani / paraloke ca gauravabhogAH paramaM ca nirvANam // 16 / / anvayArtha : parva A pramANe kayAM suLamApaIUM Ane=pUjA karatA jIvone rUdaMgaNe A janmamAM kuriyaravoduritano kSaya thAya che ratnomiyaane paralokamAMgoravamo zreSTha bhogo prApta thAya che parai a nivyApa ane parama nirvANanI prApti thAya che. gAthArtha : A pramANe pUjA karatA jIvone A janmamAM duritano kSaya thAya che ane paralokamAM zreSTha bhogo prApta thAya che ane parama nirvANanI prApti thAya che. bhAvArtha - pUrva gAthAomAM je pUjAnuM svarUpa batAvyuM e pramANe pUjA karanArane A bhavamAM pApano kSaya thAya che, arthAt A bhavamAM ja vipAkamAM Ave tevI je pApaprakRtio vidyamAna hatI teno nAza thAya che. tethI pUjAne kAraNe saMsAramAM ghaNA prakAranI pratikULatA prApta thAya tevAM pApakarmonA udaya thavAnA saMyogo hatA tenAthI jIva rakSita thaI jAya vaLI pUjA karavAthI thayelA uttama adhyavasAyane kAraNe janmAMtaramAM zreSTha bhogo V-13 For Personal & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ppUjAvidhiviMzikA 1 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 178 prApta thAya che ane aMte parama nirvANanI prApti thAya che. pUjA kALamAM ja jIvanuM citta aMzathI nirvANa pAmatuM hoya che, teno ja prakarSa bhAva mokSamAM thato hoya che. ane aMte mokSa thAya che te batAvavA ja ahIM nirvANanI prApti thAya che ema na kahetAM, parama nirvANanI prApti thAya che ema kahyuM che.ll8-16ll avataraNikA : have samya prakAre karAyelI bhagavAnanI pUjAnI vizeSatA be gAthAo dvArA batAvatAM kahe che ikkaM pi udagabiMdU jaha pakkhittaM mahAsamuddammi / jAyai akkhayameyaM pUyA vi jiNesu vineyA // 17 // ekamapyudakabindu yathA prakSiptaM mahAsamudre / jAyate'kSayamevaM pUjApi jineSu vijJeyA // 17 / / akkhayabhAve bhAvo milio tabbhAvasAhago niyamA / na hu taMbaM rasaviddhaM puNo vi taMbattaNamuvei // 18 // akSayabhAve bhAvo militastadbhAvasAdhako niyamAt / na hi tAnaM rasaviddhaM punarapi tAmra tvamupaiti // 18 / / anvayArtha : nada je pramANe mahIsamumi pavitta mahAsamudramAM prakSipta thayeluM rUpa 3viMTU eka paNa pANInuM biMdu madhyayam nA akSaya thAya che, (e pramANe) nivesu bhagavAna viSayaka pUyA vi pUjA paNa viyA jANavI. (jema) taMvaM rasaviddharasaviddha thayela tAMbu,vipharIthI paNa durtavatta |muverU tAmrapaNAne nathI ja pAmatuM (tema), mavamavamaveakSayabhAvamAM mAvo viniyomaLelo bhAva niyama niyamA tannAvasAra te bhAvano=akSayabhAvano sAdhaka thAya che. gAthArtha : je pramANe mahAsamudramAM prakSipta thayeluM eka paNa pANInuM biMdu akSaya thAya che, e pramANe bhagavAna viSayaka pUjA paNa jANavI. For Personal & Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D pUjAvidhiviMzikA 7 jema rasaviddha thayela tAMbu pharIthI paNa tAmrapaNAne nathI ja pAmatuM tema akSayabhAvamAM maLelo bhAva niyamA akSayabhAvano sAdhaka thAya che. 179 bhAvArtha: jema pANInuM biMdu svataMtra paDyuM hoya to kSaNavAramAM nAza pAmI jAya che, paraMtu te ja biMdu jo mahAsamudramAM nAMkhavAmAM Ave to kyAreya vinAza nathI pAmatuM; tema bhagavAnanI pUjA karatI vakhate jo bhagavAnanA svarUpathI uparaMjita thayelA cittanA saMskAro AtmAmAM paDyA hoya, to te saMskAro AtmAnA mULa svarUpanA ja pariNAmarUpa hovAthI mahAsamudra jevA AtmAnA guNomAM paDelA kahevAya che, ane tethI ja paramAtmA pratyenA AkarSaNanA bhAvo saMskArarUpe kyAreya vinAza pAmatA nathI; paraMtu A ja saMskAro vizeSa sAmagrIne pAmIne pUrNa vItarAga bhAvanI prAptinuM kAraNa bane che. AthI ja kahe che ke akSayabhAvamAM maLelo jIvanA adhyavasAyarUpa bhAva nakkI akSayabhAvarUpa vItarAga bhAvano sAdhaka thAya che. AnAthI viparIta, jo pUjA karatI vakhate jIvano pariNAma vItarAgatAthI raMjita na thayo hoya, to te pariNAma potAnA akSaya svarUpa sAthe joDAyelo nahIM kahevAya; ane je pariNAma akSaya svarUpa sAthe joDAyela na hoya, te pariNAma svataMtra paDelA pANInA biMdunI jema kSaNavAramAM nAza thai jAya. tethI Avo pariNAma akSaya svarUpanI prAptinuM kAraNa banato nathI. jema rasathI anuviddha tAMbu suvarNabhAvane pAme che paNa pharI tAMbApaNAne pAmatuM nathI, tema paramAtmAnA bhAvathI anuviddha AtmAno bhAva pharI tAMbA jevA sAMsArika bhAvarUpe pariNAma pAmato nathI; paraMtu suvarNa bhAvarUpe ja rahe che ane te ja kramasa2 vadhIne pUrNa vItarAgatAno sAdhaka che. tAMbA upara suvarNano 2sa paDyA pachI thoDA kALamAM te tAMbu suvarNabhAvane pAme che, paraMtu suvarNabhAve thayeluM te tAMbu pharI tAMbApaNAne pAmatuM nathI; tema vItarAga pratye utpanna thayelo je bhaktino pariNAma AtmA upara saMskArarUpe paDyo hoya che, te pariNAma thoDA kALamAM jIvane vItarAga banAve che. ahIM thoDo kALa utkRSTathI ardhapudgalaparAvarta paNa hoi zake, to paNa te ardhapudgalaparAvartakALa anaMtakALanI apekSAe to alpa ja che; ane koi jIva vItarAganI pUjA karyA pachI mArgathI dUra pheMkAya nahIM to thoDA bhavonI aMdara paNa athavA te bhavamAM paNa pUrNa vItarAgabhAvarUpa suvarNapaNAne pAme che, te apekSAe ja tAMbAnuM dRSTAMta che.8-17/18ll For Personal & Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 pUjAvidhiviMzikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana tamhA jiNANa pUyA buheNa savvAyareNa kAyavvA / paramaM taraMDamesA jamhA saMsArajalahimmi 5PS5 tasmAjjanAnAM pUjA budhena sarvAdareNa kartavyA 1 paramaM taraNDameSA yasmAtsaMsArajaladhau ||o|| anvayArtha H taddA te kAraNathI-gAthA-17 ane gAthA-18mAM bhagavAnanI pUjAnuM vizeSa mahattva batAvyuM te kAraNathI, khibhALa pUyA bhagavAnanI pUjA vur3eLa budhe sAyare vhAyaA sarva Ada2thI karavI joie, nanhA je kAraNathI saMsAraniimma saMsArarUpI samudramAM paramaM taraMGame A zreSTha naukA che. 180 gAthArtha H gAthA-17 ane gAthA-18mAM bhagavAnanI pUjAnuM vizeSa mahattva batAvyuM te kAraNathI, bhagavAnanI pUjA buddhizALI vyaktie sarvaAdarathI karavI joie, kAraNa ke saMsArarUpI samudramAM A zreSTha naukA che. bhAvArtha : bhagavAnanI pUjA akSayabhAvane karanArI che ane akSayabhAvamAM maLelo bhAva nakkI vItarAga bhAva prApta karAve che, te kAraNathI tattvanA jANakAra evA buddhizALI AtmAe to bhagavAnanI pUjA sarvaAdarapUrvaka karavI joie. pUjA sarvaAdarapUrvaka karavI ja joie evuM kahevAno Azaya e che ke, je jIvane bhagavAna pratyeno atyaMta bahumAnabhAva hoya che, tene bhagavAnanA vacana pratye Adara hoya che, ane tethI te pUjAnuM varNana karanArAM ane pUjAnI vidhine batAvanArAM bhagavAnanAM vacano yogya guru pAsethI vAcanA ane pRcchanA dvArA jANIne parAvartanA dvArA sArI rIte sthira kare, ane pUjA karatAM pahelAM pUjAnI atyaMta upAdeyatAne buddhimAM lAvIne anuprekSApUrvaka pUjAmAM yatna kare, to te pUjA sarvaAdarathI karAyelI gaNAya. A prakAre sarvaAdarapUrvaka pUjA karanAra vyakti, jema aMtaraMga pariNAmamAM yatna kare tema zaktine anurUpa sAmagrInI zuddhimAM paNa samyag yatna kare, ane A rIte karAyelI pUjA saMsArasamudramAM taravAnuM parama sAdhana bane che. kema ke pUjAkALamAM vartato upayoga jIvane vItarAgabhAva tarapha lai javAnuM kAraNa bane che. tethI viziSTa bhAvano prakarSa na thAya to paNa cAritramohanIya avazya zithila thAya che ja. bhAvano prakarSa thAya For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana upUjAvidhiviMzikAd to bhAvathI saMyamano pariNAma paNa thai zake ane bhAvano utkarSa thAya to kSapakazreNI paNa prApta thaI zake che. 8-19ll avataraNikA : pUjA viMzikAnuM nigamana karatAM kahe che evamiha davvapUyA lesuddeseNa daMsiyA samayA / iyarA jaINa pAo jogAhigAre tayaM vucchaM // 20 // evamiha dravyapUjA lezoddezena darzitA samayAt / itarA yatInAM prAyo yogAdhikAre tadvakSyAmi // 20 // anvayArtha vam A pramANe samaya zAstramAMthI rUdaahIM A vizikAmAM josulena leza uddezathI baMpUtha dravyapUjA vaMsibatAvI, phayara itara=bhAvapUjA pAmo prAyaHnA yatione (hoya che). nodire yoga adhikAramAM tAM tene=bhAvapUjAne huM pRSTha kahIza. gAthArtha : A pramANe zAstramAMthI A vizikAmAM dravyapUjAne leza uddezathI batAvI. bhAvapUjA prAyaH yatione (hoya che). yoga adhikAramAM te bhAvapUjAne huM kahIza. bhAvArtha - A rIte pUrva gAthAomAM je rIte dravyapUjAnuM varNana karyuM e rIte prastuta viMzikAmAM, zAstramAMthI grahaNa karIne ati saMkSepathI dravyapUjA batAvAI che; tethI kahyuM ke leza uddezathI batAvAI che. bhAvapUjA prAyaH yatione hoya che evuM kahyuM, tenAthI e prApta thAya ke atyaMta niravadya rIte saMkSeparuci zrAvakane kvacit bhAvapUjA hoya che, to paNa mukhyarUpe dravyapUjA hoya che, ane yatine bhAvapUjA hoya che. A bhAvapUjAnuM varNana sattaramI yogaviMzikA'mAM graMthakAra svayaM karaze.al8-20II // iti aSTamI pUjAvidhivizikA samAptA // 8 // For Personal & Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 zrAvakadharmavizikAd vizativizikA zabdazaH vivecana // Jaad coffd81oT aff / avataraNikA - sAtamI viMzikAmAM traNa prakAranAM dAna batAvyAM. temAM mukhyatve be dAna sAdhune hoya che ane dharmopagrahakaradAna mukhyatve zrAvakane hoya che. tyArapachI pUjAviMzikAmAM be prakAranI pUjA batAvI. tyAM dravyapUjA mukhyarUpe zrAvakane hoya che ane bhAvapUjA sAdhune hoya che. pUjAviMzikAmAM chelle kaheluM ke AgaLamAM graMthakAra svayaM bhAvapUjAnuM varNana karavAnA che. tethI bhAvapUjAne choDIne have dharmopagrahakaradAna karanAra ane pUjA karanAra evA zrAvakanuM svarUpa prastuta viMzikAmAM batAve che dhammovaggahadANAisaMgao sAvago paro hoi / / bhAveNa suddhacitto niccaM jiNavayaNasavaNaraI // 1 // dharmopadAnAsiMti: zrAva: paro mavati | bhAvena zuddhacitto nityaM jinavacana zravaNaratiH // 1 // anvayArtha : bhAve sucitto bhAvathI zuddhacittavALo, nirce nivAsavAra nitya jinavacananA zravaNamAM rativALo (ane) thaHvadivA rUmo dharmopagrahakaradAnAdithI yukta para sAva horuM zreSTha zrAvaka hoya che. gAthArtha - bhAvathI zuddhacittavALo, nitya jinavacananA zravaNamAM rativALo ane dharmopagrahakaradAnAdithI yukta zreSTha zrAvaka hoya che. bhAvArtha : bhAvazrAvakanuM svarUpa ahIM batAvavAnuM che. bhAvazrAvaka potAnI zaktine anurUpa supAtradAna, anukaMpAdAna karato hoya che ane pUjA karanAra hoya che. tene haMmezAM bhagavAnanAM vacano sAMbhaLavAmAM rasa hoya che. vaLI te AgaLanI gAthAmAM batAvavAnA che tevA prakAranA kSayopazamabhAvathI yukta zuddhacittavALo hoya che. For Personal & Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D zrAvakadharmaviMzikA / ahIM 'bhAvathI zuddhacitta'mAM "bhAva" zabdathI kSayopazamabhAva grahaNa karavAno che athavA to "bhAva" zabdathI paramArthathI zuddhacittavALo grahaNa karavAno che. eTale khAlI AcaraNavALo nahIM, paNa bhagavAnanuM vacana samyak pariNamana pAmyuM hoya tevA zuddhacittavALo bhAvazrAvaka hoya che.JI9-1pa avataraNikA - pahelI gAthAmAM kahyuM ke zrAvaka bhAvathI zuddhacittavALo hoya che. te batAvavA mATe ja bhAvazrAvakanuM aMtaraMga citta kevuM hoya che te batAvatAM kahe che maggaNusArI saDDho pannavaNijjo kiyAparo ceva / guNarAgI sakkAraMbhasaMgao desacArittI // 2 // HTnusAra zrAddha: prajJApanIya kriyAparava | guNarAgI zakyArambhasaMgato dezacAritrI // 2 // anvayArtha: manusarImArthAnusArI=sUkSma bodhapUrvaka Agamane parataMtra thavAnI mativALo, so zraddhALu (AthI karIne ja), pannavALo prajJApanIya, kriyApara kriyAmAM tatpara, gurAnI guNAnurAgI veva ane sAmasaMga zakya AraMbhathI yukta selavArittI dezacAritrI che. 9 ahIM veva samuccaya arthamAM che ane badhAnI sAthe joDAyela che. gAthArtha : dezacAritrI mArgAnusArI, zraddhALu, AthI karIne ja prajJApanIya, kriyAmAM tatpara, guNAnurAgI, ane zakya AraMbhathI yukta hoya che. bhAvArtha dezavirati zrAvaka bhAvamArgane anusaranArI pariNativALo hoya che, jyAre apunabaMdhakAdimAM sthUlathI mArganusAritA hoya che ane tethI teo dravyamArgane anusaranArA hoya che. vaLI dezavirati zrAvaka sarvajJanA vacanamAM tIvra rucirUpa zraddhAthI For Personal & Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 zrAvakadharmaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 184 yukta hoya che. tenAthI anAbhogAdithI paNa kyAMya viparIta bodha thayo hoya ke potAnAthI viparIta pravRtti thatI hoya, to zraddhA hovAnA kAraNe ja yogya guru dvArA te prajJApanIya hoya che. zrAvakone ucita dAnAdi kriyAo karavAmAM haMmezAM te tatpara hoya che. vaLI tattvano tIvarAga hovAne kAraNe te guNo pratye rAgI hoya che ane AthI ja te guNa vikasAvavAnuM kAraNa bane te rIte ja kriyA karavAmAM yatnavALo hoya che. zrAvaka haMmezAM vicAraka ane prAyaH dIrdhadaSTivALo hoya che, tethI zakyano AraMbha karanAra hoya che. je kriyAomAM sabhya yatna karavAthI avazya guNanI vRddhi thAya che, te kriyAomAM prayatna karavo tene zakyano AraMbha kahevAya. azakyano AraMbha karavAmAM Ave to kvacit bAhya kriyA te pramANe thaI hoya to paNa te kriyA guNavRddhinuM kAraNa na bane. vaLI azakya pravRttino AraMbha karanAra azakyamAM yatna karato hoya, eTale potAnAthI je zakya hoya temAM paNa te yatna karI zake nahIM, ethI baMne pravRttinA phaLathI te vaMcita rahe che. vaLI, zakyamAM paNa jo zakti gopavIne yatna karAya to te pravRtti sAnubaMdha phaLavALI banatI nathI. tethI vivekasaMpanna zrAvaka svazaktinuM samyapha samAlocana karIne prAyaH karIne zaktine gopavyA vagara sarvatra ucita prayatna karanAra hoya che. dezacAritrI zrAvaka A sarve guNothI yukta hoya che. IC-zA avataraNikA - bIjI gAthAmAM zrAvakanA svarUpane batAvatAM kahyuM ke, te dezacAritrI hoya che, tethI have te dezacAritrInA bAra vratonuM nAma mAtrathI svarUpa batAve che paMca ya aNuvvayAiM guNavvayAiM ca huMti tinneva / sikkhAvayAiM cauro sAvagadhammo duvAlasahA // 3 // paJca cANuvratAni guNavratAni ca bhavanti trINyeva / zikSAvratAni catvAri zrAvakadharmo dvAdazadhA // 3 // anvayArtha : paM ya manubrAhuM pAMca aNuvrato, guNavyathAuM va tinna traNa guNavrato ane siviyADuM ghaDaro cAra zikSAvrato (ema) yuvatrisarI vi vigho hRti bAra prakArano ja zrAvakadharma hoya che. For Personal & Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana / zrAvakadharmaviMzikA 0 di pavakAranuM yojana duvAsAnI sAthe che, arthAta bAra prakArano "ja" zrAvakadharma hoya che. gAthArtha : - pAMca aNuvrato, traNa guNavrato ane cAra zikSAvrato ema bAra prakArano zrAvakadharma hoya che.II9-3 avataraNikA - trIjI gAthAmAM zrAvakanAM bAra vrato batAvyAM. have te vratothI zrAvakadharma kaI rIte jIvamAM pragaTe che te batAvatAM kahe che eso ya suppasiddho sahAiyArehiM ittha taMtammi / kusalapariNAmarUvo navaraM sai aMtaro neo // 4 // eSa ca suprasiddhaH sahAticArairatra tantre / kuzalapariNAmarUpaH kevalaM sadA''ntaro jJeyaH // 4 // anvayArtha : rUstha taMtaSyi ane A bhagavAnanA zAsanamAM sahAyareTiMaticArothI sahita evo so A zrAvakadharma supUsiddho suprasiddha che. navAM phakta (te) saMtaro sanapariNAmarUvo aMtaraMga kuzalapariNAmarUpa sarU sadA neko jANavo. gAthArtha - A bhagavAnanA zAsanamAM aticArothI sahita evo zrAvakadharma suprasiddha che. phakta te aMtaraMga kuzalapariNAmarUpa sadA jANavo. bhAvArtha : bhagavAnanA zAsanamAM bAra vratosvarUpa zrAvakadharma prasiddha che. A bAra vratonA sAmAnyathI 124 aticAro paNa prasiddha che. A aticAronA samyagubodhapUrvaka tenA parihAra mATe zrAvaka yatna kare to ja teno dharma zuddha zrAvakadharma bane che. Ama chatAM, zrAvakadharma khAlI vratonI AcaraNArUpa nathI paraMtu jIvanA aMtaraMga pariNAmarUpa che. te For Personal & Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 zrAvakadharmaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 186 ja batAvavA gAthAnA uttarArdhamAM kahyuM che ke phakta A zrAvakadharma apratyAkhyAnIya kaSAyanA layopazamathI thanArA jIvanA aMtaraMga kuzala pariNAmarUpa sadA jANavo. vratanuM uccAraNa ane vratonuM pAlana A kuzala pariNAma pedA karavAnA aMgarUpa che. mATe vyavahAramAM zrAvakadharma bAra vratosvarUpa kahevAya che. vAstavika rIte to dezathI pApanA virAmarUpa jIvano aMtaraMga pariNAma ja zrAvakadharma che.ll9-4ll avataraNikA : cothI gAthAmAM kahyuM ke A zrAvakadharma jIvanA aMtaraMga pariNAmarUpa che. tethI have te aMtaraMga pariNAma kaI rIte pragaTa thAya che ane temAM vratonI AcaraNAnuM zuM sthAna che, te batAvavA arthe kahe che sammA paliyapuhutte'vagae kammANa esa hoi tti / so vi khalu avagamo iha vihigahaNAihiM hoi jahA // 5 // samyaktvAt palyapRthaktve'pagate karmaNAmeSa bhavatIti / sopi khalvapagama iha vidhigrahaNAdibhirbhavati tathA / / 5 / / gurumUle suyadhammo saMviggo ittaraM va iyaraM vA / giNhai vayAiM koi pAlai ya tahA niraiyAraM // 6 // gurumUle zrutadharmaH saMvigna itvaraM vetaraM vA / gRhNAti vratAni kopi pAlayati ca tathA niraticAram / / 6 / / anvayArtha: sammAsamyakta (pAmyA pachIthI) patipuhurva mApakarmono palyopama pRthakva apagama thaye chate paNa A=zrAvakadharmaropha thAya che. rUdaahIM=saMsAramAM kharekhara to vi evamo te=zrAvakapaNAnAM kAraNabhUta evAM karmono apagama paNa vihiArdiorU vidhigrahaNAdithI thAya che. te vidhigrahaNAdine ja nahI thI batAve tti pAdapUrti mATe che. gurumUne guru pAse, suyamo zratadharmavALo, saMvize saMvijJa evo rUttara 4 phathavA phi vayADaM oDuM koika ivarakAlika athavA yAvatkAlika vratone grahaNa kare For Personal & Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 viMzativizikA zabdazaH vivecana 0 zrAvakadharmavizikA ] che, pAtrarUM ya ta nirarUyA ane te prakAre niraticAra pAlana kare che. tenAthI te karmono apagama thAya che). gAthArtha : samyaktanI prApti pachIthI palyopama pRthakva karmono apagama thaye chate zrAvakadharma thAya che. saMsAramAM kharekhara te apagama paNa vidhigrahaNAdithI thAya che ane te vidhigrahaNAdine ja nahIthI batAve che. guru pAse zrutadharmavALo, saMvijJa evo koika itvarakAlika athavA yAvatkAlika vratone grahaNa kare che, ane te prakAre niraticAra pAlana kare che, tenAthI te karmono apagama thAya che. bhAvArtha : samyaktanI prApti pachI samyaktakALamAM vartatA karmanI sthiti karatAM jyAre karmanI sthiti palyopama pRthakvaghaTe, tyAre dezaviratino pariNAma pragaTe che. dezavirati paNa taratamatAthI aneka bhUmikAvALI che. te dareka bhUmikAmAM karmanI adhika adhika sthitino apagama kAraNa che. jo ke te vakhate dezavirati mATe Avazyaka evo cAritramohanIyano kSayopazama paNa pragaTe che, paraMtu te kSayopazamabhAvanI sAthe avinAbhAvI je karmasthitino hrAsa thAya che, tenI ja apekSAe ahIM vivakSA karavAmAM AvI che. te sthitinA apagama pratye kayA prakArano prayatna kAraNa che te batAvatAM kahe che ke, vidhipUrvaka vratanA grahaNAdinA yatnathI karmanI sthitino apagama thAya che. tenAthI e prApta thAya ke jIve pahelAM samyakta prApta karavA yatna karavo joie, ane samyakta prApta karyA pachI dezaviratinAM vratonA svarUpane jANIne vidhipUrvaka te vratone grahaNa karavAM joie. Avo aMtaraMga prayatna dezaviratinA pariNAmane pragaTa kare che ane tenAthI ja karmanI sthiti ghaTe che. chaThThI gAthAmAM vidhipUrvaka grahaNa Adi zuM che te batAvatAM kahe che ke, je jIve guru pAse dezaviratinuM svarUpa sArI rIte dhAraNa karyuM hoya tevo jIva, tIvra saMvegapUrvaka ivarakAlika ke mAvajIva vratonuM grahaNa kare, ane grahaNa karyA pachI je pramANe guru pAse vrato ane vratonA aticAro sAMbhaLyA hoya te ja pramANe niraticAra pAlana kare, tevA jIvanI karmanI sthiti ghaTe che ane tenAmAM dezaviratino pariNAma pragaTe che. For Personal & Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 0 zrAvakadharmaviMzikA / viMzativiMzikA zabdazaH vivecana - vidhipUrvaka vratanA grahaNAdithI dezaviratino pariNAma pragaTe che evuM kahyuM teno bhAva e che ke, koI jIvane tIvra saMvegapUrvaka dezavirati dharma sAMbhaLato hoya tyAre ja bhAvathI viratino pariNAma pragaTe che, jayAre anya koI jIvane vAraMvAra ciMtana karavAthI viratino pariNAma pragaTe che. Ama chatAM, te pragaTa thayelo viratino pariNAma uttaramAM vratonA grahaNa ane pAlanathI ja TakI zake. ane koikane vratagrahaNakALamAM vratauccAraNanA sUtra ane arthamAM upayoganA baLathI te viratino pariNAma pragaTe che, to koika jIvane vrata grahaNa karyA pachI tenuM te prakAre niraticAra pAlana karavAthI te pariNAma pragaTe che. te pariNAma pragaTa thavAmAM aMtaraMga kAraNa sAte karmanI sthitino brAsa che. dezavirati koikane sAticAra paNa hoya che. Ama chatAM, ahIM niraticAra pALe che tema kahyuM, tethI e kahevuM che ke, vratanA pariNAma mATe niraticAra pAlana ja Avazyaka che, chatAM kyAreka aticAra thai jAya to paNa tenI zuddhi mATe prayatna karanArane ja bhAvathI vratano pariNAma thaI zake che. I9-5/JI avataraNikA : pAMcamI gAthAmAM batAvela ke, karmonI sthitino apagama vidhipUrvaka vrata grahaNa karavA AdithI thAya che. tethI "Adi zabdathI e prApta thAya ke mAtra vidhipUrvaka vrata grahaNa karavAthI karmanI sthitino hrAsa thato nathI, paraMtu vidhipUrvaka vrata grahaNathI paNa thAya che ane grahaNa karyA pachI samyagu pAlanathI paNa thAya che. chaThThI gAthAmAM grahaNa ane pAlananI vidhi batAvI. have te karmasthitino hrAsa vidhigrahaNAdithI thAya che ema kahyuM, teno phalitArtha batAve che eso Thiio itthaM na u gahaNAdeva jAyaI niyamA / gahaNovariM pi jAyai jAo vi avei kammudayA // 7 // eSa sthiteritthaM na tu grahaNAdeva jAyate niyamAt / grahaNoparyapi jAyate jAtApyapaiti karmodayAt // 7 / / tamhA niccasaIe bahumANeNaM ca ahigayaguNami / paDivakkhaduguMchAe pariNaiyAloyaNeNaM ca // 8 // tasmAnnityasmRtyA bahumAnena cAdhigataguNe / pratipakSajugupsayA pariNatikA''lo canena ca // 8 // For Personal & Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D zrAvakadharmaviMzikAI titthaMkarabhattIe susAhujaNapajjuvAsaNAe ya / uttaraguNasaddhAe ittha sayA hoi jaiyavvaM // 9 // tIrthaMkarabhaktyA susAdhujanaparyupAsanayA ca / uttaraguNazraddhayA'tra sadA bhavati yatitavyam // 9 / / anvayArtha: 3 vaLI phartha kio A prakAranI sthiti hovAne kAraNe paNa A vratano pariNAma, ravi vratanA grahaNathI ja ra nA niyama niyamathI nathI thato, hovara pi nAyaDu (paraMtu) vrata grahaNa karyA pachI paNa thAya che, (ane) nAmo vi thayelo paNa (vratano pariNAma) muva karmanA udayathI vepha cAlyo jAya che. taNI te kAraNathI sAtamI gAthAmAM kahyuM ke vratanA grahaNamAtrathI A vratano pariNAma thato nathI, vaLI sthitino apagama thayA pachI paNa karmanA udayathI cAlyo jAya che te kAraNathI, nivrusa nityasmRtithI diyapuifma vaghumApa ane aMgIkAra karelA guNamAM bahumAnathI, paDavenuM chINa pratipakSanI jugupsAthI pariphiyAnoyaur ra ane pariNatinI AlocanAthI, tiryaMjaramI tIrthakaranI bhaktithI, susIduna paqvAsaUTIC susAdhujananI paryApAsanAthI 3ttaramusiddhIya ane uttaraguNamAM zraddhAthI rUWahIM=vratanA viSayamAM, jaya sadAroDrAyavyaMprayatna karavo joIe. gAthArtha : vaLI A prakAranI sthiti hovAne kAraNe vratano pariNAma vratanA grahaNathI ja niyamathI nathI thato, paraMtu vrata grahaNa karyA pachI paNa thAya che ane thayelo paNa vratano pariNAma karmanA udayathI cAlyo jAya che; te kAraNathI, nityasmRtithI ane aMgIkAra karelA guNamAM bahumAnathI, pratipakSanI jugupsAthI, pariNatinI AlocanAthI, 'tIrthakaranI bhaktithI, susAdhujananI parkapAsanAthI ane uttaraguNamAM zraddhAthIvratanA viSayamAM sadA prayatna karavo joIe. bhAvArtha : pAMcamI gAthAmAM batAvyuM ke, samyaktanI prApti pachI jyAre karmonI sthiti For Personal & Private Use Only Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 0 zrAvakadharmaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana palyopama pRthakva ghaTe tyAre dezaviratino pariNAma pragaTa thAya che, ane te karmano hAsa vidhipUrvaka vratagrahaNa ane niraticAra pAlanane kAraNe thAya che. A prakAranI sthiti hovAne kAraNe, A vratano pariNAma vratanA grahaNamAtrathI niyamA thAya tema nathI, paraMtu koI jIva jayAre tIvra saMvegapUrvaka guru pAse vratonuM svarUpa sAMbhaLe tyAre, saMveganI tIvratAne kAraNe vratanuM svarUpa sAMbhaLatAM ja bhAvathI viratino pariNAma tenAmAM pragaTe che; to koIka jIvane tIvra saMvega hovA chatAM, pariNAmamAM tevI tIvratA nahIM hovAne kAraNe, sAMbhaLyA pachI vidhipUrvaka vratauccAraNanA kriyAkALamAM bhAvathI viratino pariNAma thAya che; vaLI koikane vrata grahaNa karyA pachI paNa vidhipUrvaka pAlana karatAM karatAM viratino pariNAma thAya che; ane vaLI koika jIvane pragaTelo paNa pariNAma vratanA pAlanamAM apramAdapUrvakano yatna na hoya to karmanA udayathI cAlyo paNa jAya Ama, vrata grahaNa karyA pachI samyagu pAlana karavAne kAraNe pAchaLathI paNa vratano pariNAma thAya che, ane pragaTa thayelo vratano pariNAma karmanA udayathI cAlyo paNa jAya che, te kAraNathI, AgaLamAM kahevAtA bhAvomAM vrato grahaNa karyA pachI sadA yatna karavo joIe. (1) nityasmRtithI : vrata grahaNa karyA pachI haMmezAM vAsanArUpe vratanuM smaraNa te rIte hovuM joIe, ke jethI saMsAranI koI paNa pravRtti karatI vakhate te vratanI maryAdAnuM ullaMghana na thAya. A mATe ja prasaMge prasaMge vAraMvAra vratonuM smaraNa karIne vratone te rIte sthira karI devAM joIe, ke yAvat pravRtti kALamAM vratanI maryAdA buddhi samakSa upasthita rahe. (2) aMgIkAra karelA vratamAM bahumAnathI - svIkArAyelAM vratomAM bahumAnathI sadA yatna karavo joIe. arthAt "sarvaviratinI prAptinA kAraNarUpa A dezaviratinAM vrato che, ane tethI samyagu rIte tenA sevanathI kramasara saMpUrNa abhivRMga vagaranuM uttama citta pedA thaze" te prakAranA bahumAnathI grahaNa karAyelAM vratomAM cittano pratibaMdha dhAraNa karIne atyaMta yatna karavo joIe. AvA prayatnathI vratapAsanakALamAM ja dhIredhIre bAhya padArtho pratyeno pratibaMdha kSINa kSINatara thAya che ane guNo pratye pratibaMdha tIvra thAya che. For Personal & Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 - viMzativiMzikA zabdazaH vivecana ! zrAvakadharmaviMzikA (3) pratipakSanI jugupsAthI - vratanA pariNAmathI viruddha pariNAmanI jugupsAmAM yatna karavo joIe. dezavirati grahaNa karI hoya to samyatvanA ane aNuvratanA pratipakSa evA mithyAtva ane hiMsAdi avratonuM ciMtavana karIne temanA pratye jugupsA pedA thAya tevo yatna karavo joIe, jethI anAdinA saMskArane kAraNe paNa aMtaHpariNatithI viruddha bhAva utpanna thaI na zake, ane utpanna thayo hoya to paNa kSINa kSINatara thaIne nAza thaI jAya. (4) pariNatinI AlocanAthI - samyakta ane aNuvrata Adi guNonA sevanathI kramasara guNavRddhi dvArA sarvavirati ane yAvat vItarAgatAnI prApti thAya che, jyAre mithyAtvAdi doSo anAdi saMsAranI vRddhi karIne duraMta saMsAra phaLa Ape che. A prakAre vrata ane avratanI pariNatinuM Alocana karavAthI vratane abhimukha bhAva daDha thAya che ane viparIta bhAvo pratye vimukhabhAva sthira thAya che. tethI dezaviratidhara zrAvake vrata ane avratanI pariNatinuM Alocana karavuM joie. (5) tIrthakaranI bhaktithI - vrato grahaNa karyA pachI vratonA pariNAmanI niSpatti mATe ke pariNAmanA rakSaNa mATe haMmezAM pUrNa guNasaMpanna tIrthaMkara pratye bhaktine atizayita karavI joie. tIrthakaranA avalaMbanathI te te guNone abhimukha jIvavIrya ullasita thAya che. vaLI, A tIrthakara pote jIvanamAM vratone samyagu sevIne niSThAne pAmelA che, ane e ja vrato jagatanA jIvone ApIne emaNe jagatanA jIvo upara mahAna upakAra karyo che. tethI A vratonuM Adya utpattisthAna tIrthakaro che. mATe temanI bhakti karIne huM paNa guNone vikasAvuM, e prakAranA AzayathI vratonI pariNati pragaTe che, ane pragaTelI sthira thAya che. (6) susAdhujananI papAsanAthI - dezavirati grahaNa karyA pachI zrAvake sarvatra nirabhivaMga cittavALA sarvaviratidhara susAdhuonI upAsanA karIne vAraMvAra temanA uttama cittane nihALavuM joie. susAdhunI sevA-bhaktithI zrAvaka pAMca mahAvratane abhimukha thAya evo potAno pariNAma ullasita karI zake che. For Personal & Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 zrAvakadharmaviMzikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 192 (7) uttaraguNamAM zraddhAthI - je vrato pote grahaNa karyA che tenI uparanA guNo meLavavA mATenI tIvra abhilASAthI sadA vratomAM yatna karavo joIe. to ja kharekhara te vrato sAnubaMdha guNanI prAptinuM kAraNa banIne krame karIne pUrNa guNanI niSpattinuM kAraNa bane che. uttaraguNo pratye jo tIvra ruci na hoya to, vratanuM grahaNa ane pAlana hoya to paNa, guNasthAnaka AvI zake nahIM. tethI ja vratanA pariNAmane jemaNe prApta karavo hoya ane prApta karIne niSThA sudhI pahoMcADavo hoya teNe sadA nityasmRti AdithI vratanA viSayamAM prayatna karavo joie.II9-7/8/9II evamasaMto vi imo jAyai jAo vi na paDai kayAi / tA etthaM buddhimayA apamAo hoi kAyavvo // 10 // evamasannapyayaM jAyate jAto'pi na patati kadAcit / tadatra buddhimatA'pramAdo bhavati kartavyaH // 10 // anvayArtha : vim A rIte AThamI ane navamI gAthAmAM varNana karyA mujaba nityasmRti AdimAM sadA yatna karavAthI asaMto vi avidyamAna paNa rUmo A=dezaviratino pariNAma jAhera thAya che, nAgo vi na paDapha phi ane thayelo paNa kyAreya paDato nathI. tA te kAraNathI ahIMyAM AThamI ane navamI gAthAmAM batAvAyelA nityasmRti Adi bhAvomAM vRddhimAM buddhimAne apamAgo apramAda vaDyo dorU karavo joie. gAthArtha : A rIte AThamI ane navamI gAthAmAM varNana karyA mujaba nityasmRti AdimAM sadA yatna karavAthI avidyamAna paNa dezaviratino pariNAma thAya che, ane thayelo paNa kyAreya paDato nathI. tethI AThamI ane navamI gAthAmAM batAvAyelA nityasmRti Adi bhAvomAM buddhimAne apramAda karavo joie. For Personal & Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 'zrAvakadharmaviMzikA vizeSArtha : buddhimAna ane vicArazIla jIva evo nirNaya kare che ke mAre mAtra vrato grahaNa karIne saMtoSa nathI mAnavo, paNa mArA jIvanamAM vratono pariNAma niSpanna karavo che. tethI tenA upAyamAM apramAdabhAvathI teNe yatna karavo joie.I9-10nA avataraNikA : A rIte dezaviratinI prAptino upAya batAvIne have zrAvake kyAM nivAsa karavo ucita che te batAve che nivasijja tattha saDDho sAhUNaM jattha hoi saMpAo / ceiyagharA u jahiyaM tadannasAhammiyA ceva // 11 // nivasettatra zrAddhaH sAdhUnAM yatra bhavati saMpAtaH / caityagRhANi tu yasmistadanyasArmikAzcaiva // 11 / / anyavayArtha : so zrAvake tattha tyAM nivasi% nivAsa karavo joIe nastha jyAM sakrUiVi sAdhunuM saMpAmo saMpAta Agamana hoya), vephara3vaLI caityagharo (hoya) ra ane MhiyaM je nagaramAM tannasAmiyA ror3a va tenAthI anya sAdharmiko hoya ja. cheH ahIM veva mAM ra zabdanuM yojana gaNirya pUrve che ane prava zabdanuM ho pachI che. gAthArtha - zrAvake tyAM nivAsa karavo joIe jayAM sAdhunuM Agamana hoya, caityagharo hoya ane vaLI je nagaramAM tenAthI anya sAdharmiko rahetA ja hoya. bhAvArtha : zrAvaka jayAM susAdhunuM Agamana hoya tyAM raheto hoya, jethI enAmAM susAdhunI upAsanAthI ane sAdhusAmAcArI vAraMvAra sAMbhaLavAthI saMyamane abhimukha bhAva pedA thAya. je nagaramAM aneka caityavaro hoya tyAM ja zrAvake rahevuM joie, kAraNa ke vAraMvAra V-14 For Personal & Private Use Only Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 0 zrAvakadharmaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana prasaMge prasaMge darzanArthe javAthI darzananI zuddhi thAya che. vaLI je nagaramAM bIjA sAdharmiko vasatA hoya tevA nagaramAM rahevAthI sAdharmiko sAthe samAgamathI navA navA tattvanI prApti ane vratomAM dhairyabhAva pragaTe che.II9-11 mavatarati : agiyAramI gAthAmAM batAvelA sthAnamAM vasatA zrAvake pratidina zuM karavuM joIe te matAve navakAreNa viboho aNusaraNaM sAvao vayAI me / jogo ciivaMdaNamo paccakkhANaM tu vihipuvvaM // 12 // namaskAreNa vibodho'nusmaraNaM zrAvako vratAni me / yogazcitivandanamo pratyAkhyAnaM tu vidhipUrvam // 12 // taha ceIharagamaNaM sakkAro vaMdaNaM gurusagAse / paccakkhANaM savaNaM jaipucchA uciyakaraNijjaM // 13 // tathA caityagRhagamanaM satkAro vandanaM gurusakAze / pratyAkhyAnaM zravaNaM yatipRcchA ucitakaraNIyam // 13 / / aviruddho vavahAro kAle vihibhoyaNaM ca saMvaraNaM / ceiharAgamasavaNaM sakkAro vaMdaNAI ya // 14 // aviruddho vyavahAraH kAle vidhibhojanaM ca saMvaraNam / caityagRhAgamazravaNaM satkAro vandanAdizca // 14 // jaivissAmaNamucio jogo nvkaarciNtnnaaiio| gihigamaNaM vihisuvaNaM saraNaM gurudevyaaiinnN||15|| yativizrAmaNamucito yogo namaskAracintanAdikaH / gRhigamanaM vidhisvapanaM smaraNaM gurudevatAdInAm // 15 / / For Personal & Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana zrAvakadharmaviMzikAo abbaMbhe puNa viraI mohaduguMchA satattaciMtA ya / itthIkalevarANaM, tavviraesuM ca bahumANo // 16 // abrANi punarviratirmo hajugupsA svatattvacintA ca / strIkalevarANAM, tadvirateSu ca bahumAnaH // 16 / / anvayArthaH (zrAvake) navavAre vivodo navakAranA smaraNapUrvaka jAgavuM joie, sAvo vADuM ne "huM zrAvaka chuM ane A mArAM vrato che" madhusara (enuM) anusmaraNa karavuM joie, noyogasUIne UThyA pachI maLamUtra AdinI zaMkAnA nivAraNarUpa vyApAra karavo joie virUghaMghA paDyUvA suvihipua tyArapachI vidhipUrvaka caityavaMdana ane paccakhkhANa karavuM joie (upalakSaNathI pratikramaNAdi karavuM joie) . tada gherAmAM tyArapachI vidhipUrvaka daherAsara javuM joie, sAro vaMvi (bhagavAnano puSpAdi vagere pUjAnI sAmagrIthI) satkAra karavo joie ane caityavaMdana karavuM joie. gurusAre paththasthAI tyArabAda guru pAse jaine paccakhANa karavuM joie ane savaUAM AgamanuM zravaNa karavuM joie. garUpuSThI tyArapachI sAdhune temanAM zarIra ane saMyamayAtrA saMbaMdhI pRcchA karavI joIe. viyarabli (ane temAM bAdhA hoya to tenA nivAraNa mATe) ucita yatna karavo joIe. viruddha vavahAro (tyArapachI artha upArjana mATe) aviruddha vyavahAra karavo joIe. jAne vidimaya anurUpa kALamAM zAstramAM kahelI vidhipUrvaka bhojana karavuM joie, 2 saMvara ane bhojana karyA pachI zakti pramANe paccakhANa karavuM joie. verI masava tyArapachI caityagRhamAM AgamanuM zravaNa karavuM joIe, sAro vaMdu chuM ane tyArapachI saMdhyAkALamAM bhagavAnano satkAra ane caityavaMdana Adi karavuM joIe. navisAmaUAM tyArapachI yatinI vizrAmaNA karavI joIe. vimo no nivAraMvataparpho tyArapachI sAdhu pAse rahIne navakAraciMtana Adi ucita yoga karavA joie, nidima vidisuvaI tyArapachI ghare javuM ane tyAM vidhipUrvaka zayana karavuM. (ane have te zayananI vidhi batAve che.) saraV guruvayA gurudevatAdinuM smaraNa karavuM joie. bbe pukhaviravaLI sUtI vakhate abrahmacaryanA viSayamAM zrAvake svazaktine anurUpa virati karavI joie, modakuchI mohanI jugupsA karavI joiesthItsaMvarajI satattaciMtA ane strI zarIranA svatattvanI ciMtA karavI joie tabaiirAnuM vahumALo For Personal & Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 0 zrAvakadharmaviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana ane tenAthI=abrahmathI, nivRtta evA muniomAM bahumAnabhAva thAya te rIte padArthanuM ciMtavana karavuM joie. gAthArtha : zrAvake navakAranA smaraNapUrvaka jAgavuM joie. "huM zrAvaka chuM ane A mArAM vrato che" enuM anusmaraNa karavuM joIe. sUine UThyA pachI maLamUtra AdinI zaMkAnA nivAraNarUpa vyApAra karavo joie. tyArapachI vidhipUrvaka caityavaMdana ane upalakSaNathI pratikramaNAdi karavuM joIe ane paccakhANa karavuM joIe. tyArapachI vidhipUrvaka daherAsara javuM joIe, bhagavAnano puSpAdi vagere pUjAnI sAmagrIthI satkAra karavo joie ane caityavaMdana karavuM joIe. tyArabAda guru pAse jaIne paccakhANa karavuM joIe ane AgamanuM zravaNa karavuM joIe. tyArapachI sAdhune temanA zarIra ane saMyamayAtrA saMbaMdhI pRcchA karavI joIe ane temAM bAdhA hoya to tenA nivAraNa mATe ucita yatna karavo joie. tyArapachI arthaupArjana mATe aviruddha vyavahAra karavo joie. anurUpa kALamAM ane grahaNa kareluM paccakhANa pUrNa thatAM zAstramAM kahelI vidhipUrvaka bhojana karavuM joie, ane bhojana karyA pachI zakti pramANe paccakhANa karavuM joIe. tyArapachI caityagRhamAM AgamanuM zravaNa karavuM joie, ane tyArapachI saMdhyAkALamAM bhagavAnano satkAra ane caityavaMdana Adi karavuM joIe. tyArapachI yatinI vizrAmaNA karavI joie, tyArapachI sAdhu pAse rahIne navakAracitana Adi ucita yoga karavA joIe. tyArapachI ghare javuM ane tyAM vidhipUrvaka zayana karavuM ane have te zayananI vidhi batAve che.) gurudevatAdinuM smaraNa karavuM joie. vaLI sUtI vakhate abrahmacaryanA viSayamAM zrAvake svazaktine anurUpa virati karavI joIe, mohanI jugupsA karavI joie ane strI zarIranA svatatvanI ciMtA karavI joIe ane abrahmathI nivRtta evA muniomAM bahumAnabhAva thAya te rIte padArthanuM ciMtavana karavuM joie. bhAvArtha - jagatamAM jIvanI sauthI uttama avasthA A paMca parameSThI ja che. tattvanA jANanAra zrAvakane te avasthA pratye atyaMta bahumAna vartatuM hoya che. te bahumAna ullasita kare te prakAranA upayogapUrvaka zrAvake savAranA UThatAMnI sAthe sUtAM sUtAM ja manamAM navakAranuM smaraNa karavuM joie. vaLI zrAvaka dharmasAdhaka vyakti che, tethI potAnI sAdhanAmAM AvatAM vighnono nAza thAya te mATe paNa teNe parama maMgalarUpa navakAranuM smaraNa karavuM joie. For Personal & Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana D zrAvakadharmaviMzikA 0 navakAranuM smaraNa karyA pachI "huM zrAvaka chuM" e prakAre smaraNa karavuM joIe, jenAthI potAnI zrAvakapaNAnI maryAdAmAM mana-vacana-kAyAne pravartAvavAnI prakRti vizeSa jAgRta thAya. A smaraNa bhAvazrAvakapaNAnI niSpatinuM kAraNa bane che ane niSpanna thayelA zrAvakapaNAnA rakSaNanuM paNa kAraNa bane che. tyArapachI potAnA aNuvratAdi niyamonuM smaraNa kare, jethI tenA smaraNathI ja divasanI sarva pravRtti karavAnA saMskAra anukULa ane daDha bane. vaLI te prakAranA upayogathI vrato pratyenA tIvra pakSapAtarUpa saMvegabhAva ullasita thAya che, jenAthI bhAvathI niSpanna thayelAM vrato hoya to vadhAre vizuddha bane che ane bhAvathI vrato niSpanna na thayAM hoya to tenI niSpatinuM kAraNa bane che. AvuM smaraNa ryA pachI zrAvake yoga (sUIne UThyA pachI maLamUtra AdinI zaMkAnA nivAraNarUpa vyApAra) karavo joIe ane e rIte karavAthI dehanI bAdhAno parihAra thavAthI samAdhithI AgaLanAM caityavaMdana-pratikramaNAdi kRtyo karI zakAya che, ane tene kAraNe te anuSThAno bhAvaanuSThAno banI zake che. tyArapachI gRhacaityamAM vidhithI arihaMtanA biMbanI sanmukha athavA to sthApanAdi sanmukha caityavaMdana karavuM joie, ane pachI vidhipUrvaka paccakhkhANa karavuM joie. upalakSaNathI pratikramaNAdi karavuM joie. pratikramaNAdi karyA pachI vidhipUrvaka saMghanA daherAsare javuM joIe, vidhipUrvaka daherAsaramAM praveza karavo joie ane bhagavAnano puSpAdi pUjAnI sAmagrIthI satkAra karavo joie ane pachI zAstramAM prasiddha vidhithI caityavaMdana karavuM joIe. daherAsaramAM pUjAdi thaI gayA bAda guru pAse jaIne paccakhkhANa levuM joIe ane AgamanuM zravaNa karavuM joIe, jethI sankriyA karAve tevo bodha prApta thAya. e pachI sAdhune temanAM zarIra ane saMyama saMbaMdhI pRcchA karavI joie. A pRcchA karavA pAchaLano Azaya e che ke zrAvakane saMyamanuM ati mahattva hoya che ane saMyamasAdhaka sAdhunI tenA manamAM UMcI kiMmata hoya che, tethI temanuM zarIra ane saMyamayoga sArI rIte pravarte che ke nahIM te jANavAnI tene icchA thAya che. zrAvaka jyAre AvI rIte upayogapUrvaka pRcchA karato hoya tyAre saMyamane pratikULa evAM ghaNAM karmonI nirjarA kare che. A rIte karAto vinaya ja karmane kApe che. A pRcchA karyA pachI temanA zarIrane koI bAdhA hoya to tenA nivAraNa mATe paNa zrAvake ucita prayatna karavo joIe ke jethI emanA saMyamayogo sArI rIte pravartI zake. For Personal & Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 zrAvakadharmavizikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana savAranI ATalI kriyAo karyA pachI zrAvake aviruddha vyavahAra (vyApAra-dhaMdho) karavo joie, eTale ke arthopArjana mATe paMdara karmAdAnanA parihArapUrvaka anavadyaprAyaH prayatna karavo joie, arthAt jemAM bahu AraMbha-samAraMbha na hoya tevo vyApAra karavo joie, jethI dharmamAM bAdhA na thAya ane pravacananI hIlanA paNa na thAya. kema ke jo zrAvakano vyavahAra ucita na hoya to teno dharma paNa bAdhA pAme che ane lokomAM paNa tenA dharmanI hIlanA thAya che. na vaLI kSudhAdi lAgela na hoya ane ajIrNAdi thayAM hoya te kALamAM bhojana karavAno niSedha che, tene choDIne je zarIrane anurUpa kALa che temAM ane paccakkhANa grahaNa kareluM hoya te pUrNa thatAM, zAstramAM kahelI vidhipUrvaka bhojana karavuM joie. ane A pramANe zAstramAM bhojanavidhi batAvela che- pahelAM bhagavAnanI pUjA karavI, ucita dAna ApavuM, parivAranI saMbhALa rAkhavI, parivAra saMbaMdhI ucita kRtyo karavAM ane pachI bhojanagrahaNanA ucita sthAnamAM besIne grahaNa karela paccakkhANanuM smaraNa karavA pUrvaka vraNalepanI jema AhAramAM vRddhi na thAya te rIte bhojana karavuM joie. bhojana karyA bAda zaktine anurUpa gaMThazI Adi paccakkhANa karavuM joie jethI apramAdabhAvanI vRddhi thAya. 198 bhojana bAda caityagRhamAM AgamanuM zravaNa karavuM joie. ahIM prAyaH karIne caityagRhanA raMgamaMDapamAM mahAtmAo AgamanuM vyAkhyAna karatA hoya che tene sAme rAkhIne kahela che. tethI upalakSaNathI jyAM mahAtmAo vasatA hoya tyAM jaine AgamanuM zravaNa karavuM joie. saMdhyAkALamAM dhUpa-dIpAdi pUjAthI bhagavAnano satkAra karavo joie ane caityavaMdana karavuM joie. Adi zabdathI daherAsara saMbaMdhI ucita kRtya karavAM joie. tyArapachI yatinI vizrAmaNA karavI joie, arthAt sAdhunA upAzraye jaine temanAM vaiyAvacca Adi je ucita kRtyo hoya te sarva karavAM joie. jo ke sAmAnyathI sAdhune zrAvaka pAse vaiyAvacca karAvavAno niSedha che, paraMtu potAnA saMyamanI vRddhinuM kAraNa bane tevuM puSTAlaMbana hoya to tevA prakAranA bhAvavALA zrAvakAdi pAse sAdhu vaiyAvacca karAve. sAdhunI vaiyAvacca karIne temanI pAse rahIne zrAvake potAnI bhUmikAne ucita navakAraciMtana Adi yoga karavA joie. Adi padathI potAnI bhUmikAne anurUpa svAdhyAya Adi kare. ahIM vizeSa e che ke, potAnI bhUmikA pramANe paMcaparameSThInA smaraNapUrvaka dhyAnamAM pravRtti karavAthI cittavizuddhi thatI hoya to temAM pravRtti karavI For Personal & Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 viMzativizikA zabdazaH vivecana O zrAvakadharmavizikA G joie athavA to pote adhyayana karelA graMthonAM sUtra ane arthaciMtanathI AtmAne bhAvita karI zake tevI bhUmikAmAM hoya to temAM yatna karavo joie. zrAvaka rAtre ghare jAya ane tyAM vidhipUrvaka zayana kare. zayana karatI vakhate gurudevatA AdinuM smaraNa karavuM ane Adi padathI zrAvakane ucita kriyAnuM smaraNa karavuM joie, ane kriyAo jIvamAM kevA uttama prakAranA guNo pedA kare che tenuM sUkSma buddhipUrvaka samAlocana karavuM joie, ke jethI potAnA karAyelA jinArcAdi kRtyomAM atizaya AdhAna karanAra pariNAma utpanna thAya, ane uttaramAM paNa te kriyAo vizeSa guNaniSpattinuM kAraNa bane, ane UMghamAM paNa te satkRtyo pratye vizeSa pakSapAtanA saMskAro avasthita rahe. te vaLI sUtI vakhate abrahmacaryanA viSayamAM zrAvake svazaktine anurUpa virati karavI joie ane tenA mATe ja cittane bhAvita karavAnA yatnarUpe mohanI jugupsA karavI joie, arthAt padArthanI daSTie vicAravuM joie ke, "Avega ane zramamAtrarUpa A kriyAo che; tethI mohano pariNAma na hoya to te bhoganI kriyAomAM lezamAtra paNa sukha nathI, kevaLa mohathI vyAkuLa thayelA jIvane kSaNamAtra sukhano anubhava vikArane kAraNe thAya che." A prakAranuM ciMtavana karavAthI (bhoganI kriyArUpa moha pratye jugupsA thAya che, tenAthI) viratinA pariNAmamAM daDhatA Ave che. vaLI srIzarIranA svatattvanI ciMtA karavI joie eTale srIzarIranA svarUpanuM ciMtavana karavuM joie. sUkSma buddhipUrvaka vicAravuM joie ke badhA zarIramAM Atmadravya samAna che ane zarIra lohI-mAMsa-rUdhira ane hADakAMnA samudAyarUpa che, jenAM darzana-sparzana Adi koi kriyAthI jIvane kAMi prApta thatuM nathI; kevaLa aMtaraMga mohanA pariNAmane kA2Ne ja jIvane tevI vRttio thAya che. vaLI abrahmathI nivRtta evA muniomAM bahumAnabhAva thAya te rIte padArthanuM ciMtavana karavuM joie, jethI vikArono prAdurbhAva ja na thAya.II9 12/13/14/15/16/ avataraNikA : pUrvamA zrAvakanI savAranA UThavAthI mAMDIne rAtanA sUvA sudhInI kriyAnuM svarUpa batAvyuM. have sUi gayA pachI game tyAre jAgrata thAya tyAre saMveganI vRddhi mATe zrAvake zuM karavuM joIe te batAvatAM kahe che For Personal & Private Use Only Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jI zrAvakadharmavizikA ta viMzativizikA zabdazaH vivecana suttaviddhasya puNo suhumapayatthesu cittavinnA / bhavaThiinirUvaNe vA ahigaraNovasamacitte vA // 17 // suptavibuddhasya punaH sUkSmapadArtheSu cittavinyAsa: 1 bhavasthitinirUpaNe vA adhikaraNopazamacitte vA // 17 // AuyaparihANIe asamaMjasaciTThiyANa va vivAge / khaNalAbhadIvaNAe dhammaguNesuM ca vivihesu // 18 // AyuH parihANau asamaJjasaceSTitAnAM vA vipAke 1 kSaNalA bhadIpanAyAM dharmaguNeSu ca vividheSu / / 18 / / bAhagadosavivakkhe dhammAyarie ya ujjayavihAre / emAicittanAso saMvegarasAyaNaM deyaM // 19 // bAdhakadoSavipakSe dharmAcArye codyatavihAre evamAdicittanyAsaH saMvegarasAyanaM dadAti // 19 // anvayArtha : suttaviddhasya puNo sUrdhane vaNI bhagelA zrAvaDe suhumapayatthesu sUkSma pahArthomAM, bhavaThiinirUvaNe vA athavA bhavasthitinA niupazamAM ahigaraNovasamacitte vA athavA adhirazanA upazamadhANA vittamAM, AuyaparihANIe athavA AyuSyanI parihAniyAM, asamaMjasaciTThiyANa va vivAge athavA asamaMsa pravRttiyonA vipAbhAM khaNalAbhadIvaNAe athavA kSazasAtmahIpa nAmAM, dhammaguNesuM ja vivihesu athavA vividha prahAranA dharmanA guNonI viyArAmAM, bAhagadosavivakkhe athavA jAdha ghoSanA vipakSanI viyAraeAmAM, dhammAyarie athavA dharmAyAryamAM, ya ujjayavihAre athavA udyatavihArInA viSayamA cittavinnAsA vitta sthApana vuM bheje. emAicittanAso A prakAranA dasa bhAvomAM cittano vinyAsa saMverasAyAM veyaM saMveganA pariNAmarUpa rasAyana Ape che. 200 gAthArtha : ra sUine vaLI jAgelA zrAvake sUkSma padArthomAM, athavA bhavasthitinA nirUpaNamAM athavA adhikaraNanA upazamavALA cittamAM, athavA` AyuSyanI parihAnimAM, athavA For Personal & Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana i zrAvakadharmavizikA 6 "asamaMjasa pravRttionA vipAkamAM athavA kSaNalAbhadIpanAmAM, athavA degvividha prakAranA dharmanA guNonI vicAraNAmAM, athavA- bAdhaka doSanA vipakSanI vicAraNAmAM, athavA dhamicAryamAM, athavA.ughatavihArInAviSayamAM citta sthApana karavuM joie. A prakAranA dasa bhAvomAM cittano vinyAsa saMveganA pariNAmarUpa rasAyana Ape che. bhAvArtha: sUtA pachI game tyAre jAgrata thAya tyAre zrAvake Atmahita sAdhavA mATe nIcenA padArthomAM cittano vinyAsa karavo joie (1) sUkSma padArthomAM cittanuM sthApana kare H indriyothI dekhAtA padArtho sthULa padArtho che, jyAre AtmA-karma-karmajanyabhAvo vagere sUkSma padArtho che. buddhine sparze te rIte zrAvake sUkSma padArthonuM zAstrAnusArI samyag ciMtana karavuM joie, jenAthI saMveganI vRddhi thAya che. (2) bhavasthitinA paryAlocanamAM cittanuM sthApana karavuM joIe H A saMsAranuM svarUpa ja vicArakane mahAudvega pedA karAve tevuM che. saMsAramAM karmane paravaza thaine jIvo cAre gatimAM bhaTake che, karmane paravaza pariNAmo kare che ane sukhanI icchA hovA chatAM du:khanA upAyone sevIne duHkhanI paraMparA prApta kare che. bhavasvarUpanA ajJAnane kAraNe ja jIvanI AvI karmAdhIna sthiti utpanna thAya che. tethI saMsArathI chUTavAnI bhAvanAvALA zrAvake potAnI buddhino upayoga bhavasthitinI vicAraNA karavAmAM karavo joie. (3) adhikaraNanA upazamavALA cittamAM buddhinuM sthApana kare H saMsAramAM nimittone pAmIne je je manovRttio thAya che ane tene anurUpa je je pravRttio thAya che te sarva manovRttio ane pravRttio karmabaMdhanuM kAraNa che. tethI cittanuM kAluSya karanAra saMsAranI pravRttio ja adhikaraNarUpa che. tethI ja zrAvaka jyAre UMghamAMthI jAgI jAya tyAre, saMsAranI pravRttione anukULa bhAvone aTakAvavA mATe, sAMsArika bhAvo je potAne thAya che tenAthI viruddha bhAvomAM cittano vinyAsa kare; jethI upayoganA prakarSathI evI manovRttio ane pravRttio dhIre dhIre alpa thatI jAya. For Personal & Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 0 zrAvakadharmaviMzikA D vizativiMzikA zabdazaH vivecana (4) AyuSyanI parihAnimAM cittano vicAra karavo joIe: pratikSaNa AyuSya ochuM thAya che, ane jo samyagU sAvadhAnatApUrvaka hita sAdhavAmAM nahIM Ave to, prApta thayelA mAnavaAyuSyanI samApti thatAM to durgati ane saMsAraparibhramaNa ja prApta thaze. mATe pasAra thatA AyuSyano savyaya kema thAya te vicAravuM joie. te pramANe upayogapUrvaka AyuSyanI parihAnine jovAthI, je avicArakatAthI jema tema divasa pasAra thAya che tenAthI AtmAnuM rakSaNa thAya che. (5) asamaMjasa pravRttionA vipAkamAM cittano vinyAsa karavo joIe - zrAvake dhIre dhIre paNa sarvaviratine abhimukha mAnasa mATe yatna karavAno che. tene badale pramAdAdine kAraNe te nirarthaka evI je asamaMjasa=ayogya ceSTAo kare che, teno vipAka durgati ja che. sAmAnya bhAvathI paNa koipaNa pApapravRttinuM dasagaNuM phaLa kahela che ane vizeSa bhAva thAya to sogaNuM, lAkhagaNuM ke abajamaNuM paNa phaLa thaI zake che ema "saMgaraMgazALAmAM kahela che. Ama vicAra karavAthI asamaMjasa pravRttimAMthI nivRtta thaIne svabhUmikAne sAdhavA mATe citta usthita thAya che. (6) kSaNalAbhadIpanAmAM cittanuM sthApana kare - eka kSaNamAM jIva azubha adhyavasAya dvArA moTA azubha karmanuM nirmANa karI zake che, ane eka kSaNanA zubha adhyavasAya dvArA ghaNAM karmono nAza paNa jIva karI zake che. eka kSaNamAM jIva uccagatinuM ke nIcagatinuM AyuSya bAMdhI le che, ane eka kSaNamAM mokSane pAmavAnI sAmagrI paNa maLI zake che. A rIte kSaNalAbhanA prakAzanamAM cittane yojavAthI dhIre dhIre zubha adhyavasAyamAM yatna tIvra bane che ane azubha adhyavasAyathI vimukhabhAva sthira thAya che. (7) vividha prakAranA dharmanA guNomAM cittano vinyAsa kare - ahIM dharmathI zrutarUpa ane cAritrarUpa dharma grahaNa karavAno che. je jIvane bhagavAnanuM vacana samya pariNamana pAmyuM hoya, ane tene anurUpa dezavirati ke sarvavirati cAritramAM te samya yatna karato hoya, to A lokamAM ja tenA cittanA vikAro zAMta thai jAya che ane aMtaraMga svasthatA pragaTe che. vaLI uttama adhyavasAyane kAraNe bhUtakALanI pApaprakRtio vartamAnamAM puNyarUpe parAvartana pAme che ke nAza paNa pAme che, jethI bAhya paNa anukULatAo UbhI thAya. vaLI samyagu dharmanA sevanathI For Personal & Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 viMzativizikA zabdazaH vivecana jI zrAvakadharmavizikA D thayela nirjarAnA ane baMdhAyela puNyanA baLathI janmAMtaramAM sadgationI paraMparA prApta thAya che, ane aMte sarvakarmanA nAzathI pUrNa sukhanI prApti thAya che. A prakAre dharmanA guNomAM cittane sthApana karavuM joie, jenAthI dharma karavAmAM samyag yatnane anukULa vIrya ullasita thAya che ane ullasita thayeluM vIrya dharmAnuSThAnane daDha banAve che. (8) bAdhaka doSanA vipakSamAM cittano nyAsa kareH potAne je je nimitto pAmIne je je pariNAmo thAya che tenuM samyag samAlocana karIne, te bAdhaka doSone smRtimAM lAvIne, te doSonA vipakSa evA guNonuM samyag svarUpa gItArtha Adi pAse jANIne temAM cittane sthApana karavuM joie; jethI nimittone pAmIne paNa te doSo jAgrata na thAya tevI jIvanI uttama prakRti pragaTa thAya. (9) dharmAcAryamAM cittanuM sthApana kare : bodhilAbhanA kAraNIbhUta evA gurumAM cittanuM sthApana karavuM joie, ane vicAravuM joie ke jemano prati-upakAra karavo duSkara che evA A mArA guru che. AvA prakArano vicAra karavAthI kRtajJatA vikase che, bahumAna vadhe che ane bodhilAbhanuM mahattva adhika upase che, jenA lIdhe pote sulabhabodhi bane che. (10) 'udhatavihAramAM cittano vinyAsa kare H , bhUtakALamAM je tIrthaMkaro, gaNadharo, apramattamunio Adi je rIte saMsArasAgarathI taravA mATe saMyamayogamAM yatna karatA hatA teonuM smaraNa karavuM joie. vartamAnamAM kALahAnine kAraNe lagabhaga jIvo alpa sattvavALA hoya che. Ama chatAM, vartamAnanA saMyogomAM paNa jeo apramAdabhAvathI saMyamamAM ke zrAvakAcAramAM yatna kare che teo dhanya che, evuM vicArI temanuM paNa smaraNa karavuM joie; ane "huM kyAre zaktinA prakarSathI ughatavihAramAM yatna karIza' evI bhAvanA bhAvavI joie. AvI prakarSa bhAvanA karavAthI ja ughatavihAra karavAmAM pratibaMdhaka karmo nAza pAme che ane ughatavihAra karavAno pariNAma jAgRta thAya che. A prakArano dasa bhAvomAM cittano vinyAsa karavAthI anicchAnI icchAsvarUpa saMvegano pariNAma pedA thAya che.II9-17/18/19|| 1ughatavihAra eTale atyaMta apramAdabhAvathI saMyamayogamAM dRDha yatna karavo te. For Personal & Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 zrAvakadharmavizikA D avataraNikA : viMzativiMzikA zabdazaH vivecana zrAvakadharmavizikAnuM nigamana karatAM kahe che gose bhaNio ya vihI iya aNavarayaM tu ciTTamANassa / paDimAkameNa jAyai saMpunno caraNapariNAmo // 20 // goSe bhaNitazca vidhirityanavarataM tu ceSTamAnasya pratimAkrameNa jAyate saMpUrNazcaraNapariNAmaH ||2|| 1 anvayArtha H gose maLiyo ya viddI ane savAramAM kahevAyelI vidhi cheDyae prakAre aLavarayaM tu viThThamALaAE satata ceSTA karanArane krimAmeLa pratimAnA kramathI saMputro gharaLagiAmo saMpUrNa cAritrano pariNAma nAyajJa thAya che. 204 gAthArtha H savAramAM UThe tyAre gAthA 17-18-19mAM kahyuM te vidhi pramANe satata ceSTA karanAra zrAvakane pratimAnA kramathI saMpUrNa cAritrano pariNAma thAya che. bhAvArtha: zrAvaka savA2nA UThe tyAre gAthA-17, 18 ane 19mImAM batAvAyela bhAvomAMthI potAnA bhAvaprakarSamAM kAraNabhUta hoya evA bhAvonuM ciMtana kare che. tenAthI pratidina saMveganI vRddhi thAya che ane tevA zrAvakane gaMbhIratApUrvaka vicAratAM jyAre potAnA cittanI bhUmikA pratimAne anukULa lAge tyAre te pratimAmAM yatna kare che. pratimAnA pAlanathI kramasara uttara uttaranI pariNati cAritrane abhimukha bane che ane tenAthI AvA zrAvakane kramasara saMpUrNa cAritranA pariNAmanI prApti thAya che.!9-20|| // kRti navanI zrAvaLanIdf saTHS ||6|| For Personal & Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana / zrAvakapratimAviMzikA 0. // zrAvakapratimAviMzikA dshmii|| avataraNikA : navamI viMzikAmAM zrAvakadharma batAvIne aMte kahyuM ke, zrAvakane savAramAM jAgrata thatAMnI sAthe Atmahita sAdhavA mATenI vicAraNAomAM satata prayatna karavAthI, ane kramasara pratimA vahana karavAthI, saMpUrNa cAritrano pariNAma pragaTe che. ethI ja have sarvaviratirUpa saMyamane ati najIka evI zrAvakanI agiyAra pratimAo A viMzikAmAM matAvecha daMsaNa vaya sAmAiya posaha paDimA abaMbha saccitte / AraMbha pesa uddiTThavajjae samaNabhUe ya // 1 // darzanavratasAmAyikapoSadhapratimA abrahmasacitte / ArambhapreSoddiSTavarjakaM zramaNabhUtaM ca // 1 // eyA khalu ikkArasa guNaThANagabheyao muNeyavvA / samaNovAsagapaDimA bajjhANuTThANaliMgehiM // 2 // etAH khalvekAdaza guNasthAnaka bhedato jJAtavyAH / zramaNopAsakapratimA bAhyAnuSThAnaliGgaiH // 2 // manvayArtha : dasaNa (1) 6zana, vaya (2) vrata, sAmAiya (3) sAmAyi5, posaha (4) pau55, paDimA (5) pratimA, abaMbha (6) amarchana, saccitte (7) sayittatyA, AraMbha (8) sAraMmatyAga, pesa (8) press| (pravartana chiyAno) tyAga, uddiTThavajjae (10) uhiSTa mArTinasamaNabhUe ya (11) shrm| bhUta (nAmanI) bajjhANuTThANaliMgehiM mAtra anuhAnanA liNgaa| khalu 252 eyA mA=352mA matAvelI ikkArasa sagiyA2 samaNovAsagapaDimA zramapAsa pratimAsI guNaThANagabheyao guNasthAnakanA bhedathI muO jANavI. For Personal & Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 zrAvakapratimAviMzikA i viMzativiMzikA zabdazaH vivecana gAthArtha H (1) darzana, (2) vrata, (3) sAmAyika, (4) SauSadha, (5) pratimA, (6) abrahmavarjana, (7) sacittatyAga, (8) AraMbhatyAga, (9) preSaNa (pravartana kriyAno) tyAga, (10) udiSTa AhArAdi varjana ane (11) zramaNabhUta e nAmanI kharekhara uparamAM batAvelI agiyAra zramaNopAsaka pratimAo bAhya anuSThAnanA liMgo dvArA guNasthAnakanA bhedathI jANavI. bhAvArtha : A agiyAre pratimAo pAMcamA guNasthAnake vartatA dezaviratidharane ja hoya che. Ama chatAM, pUrva pUrva karatAM uttara uttara pratimA pAMcamA guNasthAnakanI uparanI bhUmikArUpa che, ane te vizuddha vizuddhatara adhyavasAyarUpa che te batAvavA mATe guNasthAnakanA bhedathI ema kahela che, ane te pratimAo bAhya anuSThAnanI AcaraNAthI pragaTa thanAra che. tethI kahyuM ke bAhya anuSThAnanA liMgo dvArA A pratimAone jANavI.ll10-1/2zA avataraNikA : pUrva zlokamAM batAvyuM ke bAhya anuSThAnanA liMgo dvArA pratimAo jaNAya che. te ja vAtane spaSTa karatAM batAve che sussUsAI jamhA daMsaNapamuhANa kajjasUyati / kAyakiriyAi sammaM lakkhijjai ohao paDimA ||3|| zuzrUSAdiryasmAddarzanapramukhAnAM kAryasUcakA iti I kAyakriyayA samyaglakSyata oghato pratimA rA 206 anvayArtha : namnA je kAraNathI vaMsaIpamuddALa darzanapramukha pratimAonA susyUsArUM zuzruSA Adi guNo jJasUtha kAryasUcaka che (te kAraNathI) hrAjiriyAr3a kAyikakriyA dvArA oho sAmAnyathI himA pratimA samAM vizvapnad samyag jaNAya che. tti pAdapUrti mATe che. For Personal & Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 vizativizikA zabdazaH vivecana 1 zrAvakapratimAvizikA gAthArtha : je kAraNathI darzanapramukha pratimAonA zuzruSA Adi guNo kAryasUcaka che te kAraNathI kAyika kriyA dvArA sAmAnyathI pratimA samyagu jaNAya che.ll10-3 avataraNikA - darzanapratimAnuM svarUpa batAve che sussUsa dhammarAo gurudevANaM jahAsamAhIe / veyAvacce niyamo daMsaNapaDimA bhave esA // 4 // zuzrUSA dharmarAgo gurudevAnAM yathAsamAdhi / vaiyAvRtye niyamo darzanapratimA bhavedeSA // 4 // anvayArtha : sUphUsa zuzruSA, ghama+To dharmarAga ane nadImAhI gurudevAI veyAvacce niyamo samAdhi pramANe guru ane devanA vaiyAvaccamAM niyama musA vaMsaUApaDamA mave A darzanapratimA che. gAthArtha : zuzruSA, dharmarAga ane samAdhi pramANe guru ane devanA vaiyAvaccamAM niyama A darzanapratimAmAM thAya che. bhAvArtha : paMcAzakamAM batAvela che ke zrAvakane darzanapratimA eka mahinAnI hoya che ane A pratimA darzanAcAranA pAlana karatAM vizeSa che. tethI e phalita thAya ke sAmAnyathI zuzruSA AdimAM zrAvaka jevo yatna kare che tenA karatAM vizeSa prakArano yatna darzanapratimAmAM hoya che. vaLI darzanapratimA niraticAra samyagdarzanane vahana karavArUpa kahela che. ethI A pratimAne vahana karanAra zrAvaka zAstrone sAMbhaLavA mATe zaktinA atizayathI ane samyagu tattvanA pariNAma mATe upayogapUrvaka sAMbhaLavAnI kriyA kare che, A ja teno vizeSa prakArano zuzruSA guNa che. For Personal & Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 0 zrAvakapratimAviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana A pratimAne vahana karanAra zrAvakano bIjo guNa dharmano rAga kahyo che. ahIM dharmano rAga eTale cAritradharmano rAga samajavo. zrAvakane sAmAnyathI je cAritradharmano rAga hoya che tenAthI paNa pratimAkALamAM saMyamano rAga tIvra bane che. tethI ja darzanapratimAmAM te pradhAnarUpe saMyamI mahAtmAonA jIvananuM svarUpa ane sAdhunI sAmAcArI sAMbhaLavA mATe ane vAraMvAra vicAra mATe vizeSa yatna kare che, jenAthI zrAvakano dharmarAga atizayita thAya che. zrAvaka prathama pratimAnA kALamAM guru ane devanA vaiyAvaccamAM potAnI zaktinA prakarSathI ane samAdhino bhaMga na thAya te rIte prayatna kare che, jenAthI tenAmAM darzanapratimA samya rIte pariNamana pAme che.I10-jA avataraNikA : have bIjI vratapratimAnuM svarUpa batAve che paMcANuvvayadhArittamaNaiyAraM vaesu paDibaMdho / vayaNA tadaNaiyArA vayapaDimA suppasiddha tti // 5 // paJcANuvratadhAritvamanaticAraM vrateSu pratibaMdhaH / vacanAttadaticArA vratapratimA suprasiddheti // 5 // anvayArtha : maLayA paMkhubaiyathArittam aticArarahita pAMca aNuvratanuM dhAraNapaNuM (ane) vAsupaDavaMghavratomAM pratibaMdha (e) vayapaDimAM supUsiddhavratapratimA suprasiddha che. vaya tarUthArI vacanathI tenA=pAMca aNuvratanA aticAro (jANavA). tti pAdapUrti mATe che. (evo anvaya bhAse che.) ahIM taUrUUTIR nA badale tayArI hovuM joie ema bhAse che. gAthArtha : aticArarahita pAMca aNuvratanuM dhAraNapaNuM ane vratomAM pratibaMdha e vratapratimA suprasiddha che. vacanathI pAMca aNuvratanA aticAro (jANavA). For Personal & Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 | viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 9 zrAvakapratimAviMzikA / bhAvArtha : sAmAnya rIte zrAvaka bAra vratone dhAraNa karanAra hoya che, to paNa zrAvaka bAra vratone grahaNa karyA pachI be mAsa sudhI A bIjI pratimA dhAraNa kare che. bIjI pratimAmAM prathamanI pratimAnI badhI AcaraNAo paNa avazya hoya che. zrAvaka bIjI pratimA vakhate niraticArapaNe pAMca aNuvratomAM yatna kare che ane temAM ja tenA cittano atyaMta pratibaMdha hoya che. A pratimAkALamAM vizeSa prakAranI jIvadayA ane dharmazAstranA zravaNanI kriyA hoya che e prakAre paMcAzakamAM kaheluM che. zlokanA pUrvArdhamAM kahyuM che ke aticArarahita pAMca aNuvratanA dhAraNarUpa bIjI vratapratimA che, tethI zAstranAM vacano dvArA pAMca aNuvratonA aticArone jANavA joie, e prakAre zlokanA uttarArdhamAM nirdeza karela hoya ema jaNAya che.ll10-pA avataraNikA : have trIjI sAmAyikapratimA kahe che taha attavIriullAsajogao rayatasuddhidittisamaM / sAmAiyakaraNamasai sammaM sAmAiyappaDimA // 6 // tathAtmavIryollAsayogato rajatazuddhidIptisamam / sAmAyikakaraNamasakRtsamyaksAmAyikapratimA TddA anvayArtha : tada te prakAranA sattavAri3&AsanopADo AtmavIrSollAsanA yogathI tiddhivittisanaM rajatanI zuddhinI dIpti samAna masarU samaM sAmAphira aneka vAra samyam sAmAyikanuM karaNa sAmArUpUmi (e) sAmAyikapratimA che. gAthArtha : te prakAranA AtmavIryollAsanA yogathI rajatanI zuddhinI dIpti samAna aneka vAra samyaga sAmAyikanuM karaNa e sAmAyikapratimA che. bhAvArtha : paMcAzakamAM batAvela che te pramANe sAmAyika karanAra zrAvaka sAvadya vyApAranA V -15 For Personal & Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 0 zrAvakapratimAviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana parihArapUrvaka, niravagha yoganA sevanamAM daDha yatna karato hoya che, ane saMyama jIvananI najIka lai janAra samabhAvanA pariNAmamAM vartato hoya che. tethI mana-vacana ane kAyAnA duSpaNidhAnathI te rahita hoya che ane sAmAyikanA viSayamAM kRta-akRta Adi viSayanA smaraNavALo hoya che. vaLI te pratimadhArI zrAvaka che. tethI sAmAyikanA kALamAM jevA pariNAmavALo zrAvaka hoya che tenA karatAM vizeSa prakAre apramAdabhAvamAM avasthita rahIne te ucita kriyA karanAro hoya che. te batAvavA mATe ja kahyuM che ke te prakAranA AtmavIryollAsanA yogathI zrAvaka sAmAyikapratimA kare che. pratimAnA kALamAM zrAvaka vAraMvAra samya prakAre sAmAyika kare che. Ama chatAM, sAdhunA pariNAma karatAM kaMIka nyUna bhUmikAnI tenI zuddhi hoya che. tethI tene rajatanI zuddhinI dIpti samAna sAmAyika pariNAma thAya che. tenAthI e kahevuM che ke sAdhunA pariNAmanI zuddhi suvarNanI dIpti samAna hoya che, jayAre zrAvakanA pariNAmanI zuddhi rajatanI dIpti samAna hoya che. AnAthI e phalita thAya ke sAdhu prAyaH nirabhimpaMga cittavALA hoya che, jyAre sAmAyikapratimApArI zrAvaka kALanI avadhithI paNa kAMIka nirabhimpaMga cittanI najIkanI bhUmikAmAM hoya che.10-6I avataraNikA : have cothI pauSadhapratimA batAve che. posahakiriyAkaraNaM pavvesu tahA tahA suparisuddhaM / jaibhAvabhAvasAhagamaNaghaM taha posahappaDimA // 7 // pauSadhakriyAkaraNaM parveSu tathA tathA suparizuddham / yatibhAvabhAvasAdhakamanaghaM tathA pauSadhapratimA // 7 // anvayA : paLe pAMce parvomAM tahIM tahI parizuddha te te prakAre suparizuddha navamIvasadi yatibhAvanuM bhAvathI sAdhakatamAM ane aticArarahita evuM posariyAvara pauSadhakriyAnuM karaNa posaMDiNT (e) pauSadhapratimA che. For Personal & Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 | viMzativizikA zabdazaH vivecana zrAvakapratimAviMzikA D. gAthArtha : pAMce parvomAM (je je prakAre zAstramAM kahyuM hoya, te te prakAre suparizuddha, yatibhAvanuM bhAvathI sAdhaka ane aticArarahita evuM pauSadhakriyAnuM karaNa e pauSadhapratimA che. bhAvArtha : cothI pauSadhapratimAnA kALamAM cAra mahinA sudhI pAMce parva divasomAM zrAvaka pauSadhanI kriyA karato hoya che. te kriyAo zAstravacanAnusAra suparizuddha hoya che te batAvavA mATe, tahAM tahAM suparizuddha e prakAranuM vizeSaNa mUkeluM che. vaLI pauSadhamAM koI sUkSma aticAra paNa na lAge tevI rIte pauSadha karato hoya che, te jaNAvavA maUTdhuM vizeSaNa mUkyuM che. A pauSadhanI kriyA yatibhAvanI sAdhaka hoya che, arthAt sAdhunA haiyAmAM vartatA parama upekSArUpa bhAvane bhAvathI sAdhaka hoya che. AnAthI jaNAya che ke zrAvaka pauSadhanI kriyAo evI rIte kare che ke, te kriyAo karavAthI ja citta atizaya niHspRhatAnA pariNAmavALuM banatuM jAya, ane A ja pariNAma kramasara vRddhi pAmIne parama niHspRhatArUpa saMyamanA pariNAmamAM vizrAMta thato hoya che. AthI ja pauSadhanI kriyAne yatibhAvanI sAdhaka kahI che, ane AvA zrAvako atyaMta apramattatAthI pauSadhakALamAM zAstranA padArthathI AtmAne bhAvita karavA prayatna karatA hoya che.ll10 avataraNikA : have pAMcamI pratimApratimA batAve che pavvesu ceva rAI asiNANAikiriyAsamAjutto / mAsapaNagAvahi tahA paDimAkaraNaM tu tappaDimA // 8 // parveSu caiva rAtrAvasnAnAdikriyAsamAyuktaH mAsapaJcakAvadhi tathA pratimAkaraNaM tu tatpratimA // 8 / / asiNANaviyaDabhoI mauliyaDo rattibaMbhamANe Na / paDivakkhamaMtajAvAisaMgao( A) ceva sA kiriyA // 9 // asnAnavikaTabhojI maulikRto rAtribrahmacArI ca / pratipakSamantrajApAdisaMgatazcaiva(tA caiva) sA kriyA / / 9 / / For Personal & Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 zrAvakapratimAviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana anvayArtha : asiLALAkRiirayAsamAnutto (ane zeSa divasomAM) asnAnAdi kriyAthI samAyukta vyaktinuM mAsavaLAdi pAMca mahinA sudhI pabbemu ceva parvamAM avazya (pauSadha karIne) rarphe rAtrimAM taddA pahimAnAM tute prakAre pratimAnuM karaNa ja taDimA pratimApratimA che. 212 have zloka-9nA pUrvArdhamAM parva divasa sivAya pAMca mahinA sudhI karavAnI kriyAo batAve che, ane uttarArdhamAM parvanA divase rAtrinA viSe pauSadha laine karavAnI kriyAo batAve che. (pratimApratimA karanAra pAMca mahinA sudhI) siphLaLaLa asnAnavALo viyaDamoDhuM vikaTabhojI=divasamAM ja bhojana karanAra matiyaDo maulikRta=abaddha kacchavALo anettivaMmamALe ( rattibaMmamALo ya )rAtrimAM brahmacaryanA pramANavALo hoya che. paDivasvamaMtanAvAEno ceva( paDivallamaMtanAvAsaMgama jeva) ane (pAMca parvanA divasomAM rAtrinA viSe) pratipakSabhAvana, maMtrajApa Adi saMgata ja mA iirayA te=pratimApratimAnI kriyA hoya che. * paMcAzaka-10 gAthA-18 pramANe, ahIM rattiyaMmamALe 5 nA badale rattivuMmamALo yA chekhane paDivakkhamaMtajAvAisaMgao ceva nA mahale paDivakkhamaMtajAvAisaMgaA veva bhAse che. ahIM siLALAiirayAsamAnutto zabda SaSThI vibhaktinA arthamAM prathamA vibhaktimAM prAkRtanA hisAbe vaparAyo che ema bhAse che. gAthArtha H A pratimAmAM pauSadha ka2vAnA pAMca parva divaso sivAyanA divasomAM snAnAdi kriyAo je na karato hoya tevA zrAvakanuM pAMca mahinA sudhI parvamAM avazya pauSadha karIne ja rAtrimAM te prakAre pratimAnuM karaNa ja pAMcamI pratimApratimA che. na pAMca mahinA sudhI pratimApratimA karanAra zrAvaka snAna karato nathI, divasamAM ja bhojana kare che, kaccha bAMdhato nathI ane rAtrimAM brahmacaryanA pramANavALo hoya che, ane pAMca parvanA divasomAM rAtrinA viSe pauSadha sahita pratipakSabhAvana, maMtrajApa Adi saMgata ja pratimApratimAnI kriyA hoya che. For Personal & Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 bhAvArtha : pAMcamI pratimApratimA che. te pUrvanI cAre pratimAonI kriyAo sahita pAMca mahinA sudhI karavAnI hoya che. temAM pAMce mahinA pAMca parva tithiomAM pauSadhamAM rahevAnuM hoya che. pauSadhamAM divasa daramyAna dhyAna-adhyayana Adi pravRttio karavAnI hoya che ane rAtanA AkhI rAtri kAyotsargamAM rahIne pratipakSabhAvana karavAnuM hoya che. potAne je je doSa bAdha kare che tenA pratipakSa bhAvone batAvanAra sUkSma padArthonA ciMtanane pratipakSabhAvana kahevAya che. je doSo potAne bAdha kare che, ane je doSone kAraNe potAnAmAM saMpUrNa nirmama bhAva pragaTa thato nathI, ane jenA lIdhe ja sarvaviratine anukULa potAnuM citta taiyAra thatuM nathI, te doSonA pratipakSa bhAvo ullasita karavA ja rAtanA ciMtana karavAnuM hoya che. AkhI rAtanA pratipakSabhAvanathI saMyamane anukULa citta ullisata bane che. e sivAya rAtanA traNe lokamAM pUjya evA paramAtmAnA svarUpanuM manamAM smaraNa karavAnuM hoya che. paramAtmAnA svarUpane buddhimAM sthApana karavA arthe tevA prakAranA maMtra-jApAdi kriyAo karavAnI hoya che. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 7 zrAvakapratimAviMzikA D A pratimAnA kALa daramyAna zrAvaka parva divasomAM to pauSadhamAM raheto hoya che, paNa parva divaso sivAya pAMce mahinA sudhI te sarvathA snAna karato nathI. sAmAnya rIte pratimAdhArI paNa bhagavAnanI pUjA karato hoya tethI pUjAnA aMgarUpe maryAdita jaLathI snAnAdi karato hoya tethI tenI vivakSA karela nathI, paNa te sivAya snAnAdi na kare. na A pratimAdhArI zrAvaka vikaTabhojI hoya che. vikaTano artha che pragaTa arthAt divase bhojana karanAra. sAmAnya rIte zrAvaka rAtribhojana na karato hoya to paNa zrAvaka mATe rAtribhojanano tyAga uttaraguNarUpa che, tethI vratadhArI zrAvaka paNa kadAca rAtribhojanano tyAga na karato hoya to paNa A pratimAnA pAMca mahinAnA kALamAM zrAvakane avazya rAtribhojanano tyAga hoya che. vaLI A pAMcamI pratimAne dhAraNa karanAra zrAvaka pAMce mahinA kaccha bAMdhato nathI ane pAMce mahinA divasamAM brahmacArI hoya che ane rAtrimAM te abrahmacaryano saMkoca karato hoya che.II10-8/9/ avataraNikA : have chaThThI abrahmatyAgapratimA batAve che For Personal & Private Use Only Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 0 zrAvakapratimAviMzikA viMzativiMzikA zabdazaH vivecana evaM kiriyAjutto'baMbhaM vajjei navara rAI pi / chammAsAvahi niyamA esA u abaMbhapaDimatti // 10 // evaM kriyAyukto'brahma varjayati kevalaM rAtrAvapi / SaNmAsAvadhi niyamAdeSA tvabrahmapratimeti // 10 // jAvajjIvAe vi hu esA'baMbhassa vajjaNA hoi / evaM ciya jaM citto sAvagadhammo bahupagAro // 11 // yAvajjIvamapi khalveSA'brahmaNo varjanAdbhavati / evameva yaccitraH zrAvakadharmo bahuprakAraH // 11 / / anvayArtha : parva ziriyAnutto A pramANenI kriyAthI yukta=pAMcamI pratimAnI kriyAthI yukta nava rAThuM pi adhika kriyA tarIke rAtrimAM paNa evaMmaM vaLepha abrahmanuM varjana (chaThThI pratimAne dhAraNa karanAra zrAvaka kare che), 3vaLI niyama niyamathI chaHsArvahi cha mAsanI avadhivALI vaMmapattimAM A abrahmahatyAga)pratimA che. nArvajJIvA, vidu (koIka jIvane) mAvajIva paNa mayaMmasa vanna abrahmanA varjanavALI kasI do A=abrahma(tyAga)pratimA hoya che naM je kAraNathI vaMciya A prakAre ja citto sAvadhaHo vicitra evo zrAvakadharma vahRpagari bahuprakAravALo che. tti samAptimAM che. gAthArtha : pAMcamI pratimAnI kriyAthI yukta, adhika kriyA tarIke rAtrimAM paNa abrahmanuM varjana chaThThI pratimAne dhAraNa karanAra zrAvaka kare che. vaLI niyamathI cha mAsanI avadhivALI A abrahmahatyAga)pratimA che. koika (jIvana) mAvajIva paNa abrahmanA varjanavALI abrahma(tyAga)pratimA hoya che, je kAraNathI A prakAre ja vicitra evo zrAvakadharma bahuprakAravALo che. bhAvArtha - cha mahinAnI avadhivALI A chaThThI abrahmahatyAga)pratimAmAM zrAvakane pUrvanI pAMceya pratimAonI kriyA uparAMta rAtrimAM paNa saMpUrNa abrahmanuM varjana hoya che. koika For Personal & Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana O zrAvakapratimAviMzikA ta jIve pUrvamAM ja jAvajIva brahmacarya grahaNa karyuM hoya to te zrAvaka pAMca mahinA sudhI pAMcamI pratimAne grahaNa karyA pachI, cha mahinA sudhI chaThThI pratimA grahaNa kare che. te pAMcamI pratimAnI sarva kriyAo cha mahinA sudhI AgaLa cAlu rAkhe che. koika jIva vaLI tyAre ja yAvajjIva brahmacarya grahaNa kare to te cha mahinA sudhI pUrvanI pAMca pratimAonI kriyAo cAlu rAkhe. A pratimA cha mahinAnI brahmacarya pratimA hovA chatAM, koi jIvane AzrayIne jAvajIva paNa abrahmanuM varjana thai zake che. sAdhudharma ane zrAvakadharmamAM vicitra evo zrAvakadharma tyAganA bhedathI aneka prakA2vALo che. sAdhudharma to sarva sAvadhanA tyAgarUpa eka prakArano ja hoya che. temAM mAtra kSayopazamanA atizayanI taratamatAthI bhedo paDe che, jyAre zrAvakadharmamAM bAhya tyAgane AzrayIne paNa aneka prakAranA bhedo hoya che. te ja batAvavA mATe kahe che ke je kAraNathI A rIte ja vicitra evo zrAvakadharma bahuprakA2vALo hoya che tethI ja, koika jIvane A abrahmacaryavarjana pratimA cha mahinA sudhI ja hoya to koikane yAvajjIva paNa hoya che.10-10/11|| avataraNikA : have sAtamI sacittatyAgapratimA kahe che evaMviho u navaraM saccittaM pi parivajjae savvaM / satta ya mAse niyamA phAsuyabhogeNa tappaDimA // 12 // evaMvidhastu kevalaM sacittamapi parivarjayati sarvam / saptAn mAsAnniyamAtprAsukabhogena tatpratimA ||zrA jAvajjIvAe vi hu esA saccittavajjaNA hoi / evaM ciya jaM citto sAvagadhammo bahupagAro // 13 // yAvajjIvamapi khalveSA sacittavarjanAdbhavati 1 evameva yaccitra: zrAvakadharmo bahuprakAra: // 1 // anvayArtha : 3 vaLI vio AvA prakArano zrAvaka=chaThThI pratimAnI kriyAothI yukta zrAvaka satta ya mAse sAta mahinA sudhI niyama niyamathI AsumoneLa prAsuka bhojana For Personal & Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 zrAvakapratimAviMzikA g viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 216 dvArA navAM maLyuM sa--innattiadhika sarva sacitta paNa pariva--tyAga kare che. tattimA te sAtamI sacittavarjanapratimA che. nAvajhnIvALu vi haiM (koika jIvane) jAvajIva paNa sacittanA varjanavALI pasA hopha A=sacittavarjanapratimA hoya che. khaM je kAraNathI vaM priya A rIte ja vitto sAvadho vicitra evo zrAvakadharma vastupAro bahuprakAravALo che. gAthArtha H vaLI chaThThI pratimAnI kriyAothI yukta zrAvaka sAta mahinA sudhI niyamathI prAsuka bhojana dvArA adhika sarva sacitta paNa tyAga kare che, te sAtamI sacittavarjanapratimA che. koika jIvane jAvajjIva paNa sacittanA varjanavALI sacittavarjanapratimA hoya che. je kAraNathI A rIte ja vicitra evo zrAvakadharma bahuprakA2vALo che. bhAvArtha : pUrvanI pratimAmAM je AcaraNA che te sarva AcaraNAmAM phakta sacittavarjana A pratimAmAM adhika che, te batAvavA mATe zlokamAM navAM zabda vAparela che, ane pi zabda samuccaya arthamAM che ane te e batAve che ke pUrvanI pratimAmAM batAvela bIjuM badhuM to tyAga kare ja che, paNa sacitta paNa tyAga kare che.ll10-12/13 avataraNikA : have AThamI AraMbhatyAgapratimA batAve che evaM ciya ArambhaM vajjai sAvajjamaTThamAsaM jA / tappaDimA pesehi vi appaM kArei uvautto // 14 // evamevArambhaM varjayati sAvadyamaSTamAsaM yAvat tatpratimA preSairapyalpaM kArayatyupayuktaH ||o4|| anvayArtha : vaM triya A rIte ja aThThamAmaM nA ATha mahinA sudhI sAvAM AkhkhuM vapnapha sAvadha-AraMbhane va che taDite AraMbhatyAgapratimA che (ane) vatto upayukta evo te pratimAdhArI zrAvaka pesehi vi nokara pAse paNa appa reD alpa (AraMbha For Personal & Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 vizativiMzikA zabdazaH vivecana UzrAvakapratimAviMzikA 0. thAya tema) karAve che. gAthArtha : A rIte ja ATha mahinA sudhI sAvadya-AraMbhane varje che te AraMbhatyAgapratimA che ane upayukta evo te pratimApArI zrAvaka nokara pAse paNa alpa AraMbha thAya tema karAve che. bhAvArtha - pUrvamAM kahelI sarva pratimAonI jema pUrvanI pratimAonI AcaraNA karavA pUrvaka zrAvaka A pratimAmAM ATha mahinA sudhI sAvaghanuM varjana kare che. A pratimAmAM zrAvaka mANaso pAsethI paNa kAMipaNa karAvavAnuM hoya to, e paNa evI rIte upayukta thaine karAve che ke temAM paNa alpa ja AraMbha thAya. paMcAzakanI TIkA pramANe A pratimAmAM rahelo zrAvaka mANaso pAsethI paNa pUrvamAM sUcana karyuM hoya teTaluM te pramANe karAvato hoya, paraMtu pratimAkALamAM koi AraMbha-samAraMbhane anukULa sUcana kare nahIM. Ama chatAM, potAnI zArIrika jarUriyAta arthe upayogapUrvaka nokara pAse alpa AraMbhavALI pravRtti karAve.ll10-14mA avataraNikA : have navamI preSaNatyAgapratimA batAve che tehiM pi na kAreI navamAse jAva pesapaDima tti / puvvoiyA u kiriyA savvA eyassa savisesA // 15 // tairapi na kArayati navamAsAnyAvatpreSapratimeti / pUrvoditA tu kriyA sarvaitasya savizeSA // 15 / / anvayArtha : tehiM teo vaDe paNa=nokaro vaDe paNa navamA nAva nava mAsa sudhI sAre (AraMbhAdi) na karAve pesADimate preSaNatyAgapratimA che. (pravartana kriyAnA tyAgarUpa pratimA che) 3yarUvaLI AnI=navamI pratimAne dhAraNa karanAra zrAvakanI puLyophayA savvI viriyA pUrvamAM kahelI sarva kriyAo-pUrvanI ATha pratimAmAM kahelI kriyAo For Personal & Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 0 zrAvakapratimAviMzikA D viMzativizikA zabdazaH vivecana viNesA savizeSa hoya che. tti samApti mATe che. gAthArtha : nokaro vaDe paNa nava mAsa sudhI AraMbhAdi na karAve te preSaNatyAgapratimA, pravartana kriyAnA tyAgarUpa pratimA che. vaLI navamI pratimAne dhAraNa karanAra zrAvakanI pUrvanI ATha pratimAmAM kahelI kriyAo savizeSa hoya che. bhAvArtha : - A pratimAmAM zrAvaka svayaM AraMbha karato nathI ane koInI pAse AraMbha karAvato paNa nathI. Ama chatAM, paMcAzakanI TIkA pramANe A navamI pratimAdhArI zrAvaka potAnAM AhArAdi mANasa pAse maMgAvato paNa hoya, ane tyAM zakya eTalI yatanA jALave che. Ama, Avo alpa AraMbha karAvavAnI pravRtti A pratimAdhArIne hoya che; paraMtu vyavahArika eTale ke vyApAra saMbaMdhI kAryo mANaso pAsethI karAvavAnuM A pratimAmAM varjana hoya che. nava mahinA sudhI pote sarvathA AraMbhAdine varjana kare che ane vyApAra Adi paNa te kALamAM sarvathA tyAga kare che. phakta potAnI jIvana jarUriyAtanI pravRttio mANasa pAse yatanApUrvaka karAve te pUrato sImita AraMbha A pratimAmAM hoya che. pUrvanI sarva pratimAomAM karAtI kriyAo navamI pratimAmAM vizeSarUpe karavAnI hoya che. pUrva pUrvanI pratimA karatAM uttara uttaranI pratimA saMyamane abhimukha thavA mATe hoya che tethI, A pratimAmAM zrAvaka pUrvanI badhI pratimAnI kriyAo atyaMta nipuNatA pUrvaka kare che. jema jema abhyAsano atizaya thAya che tema te pApavyApAranA varjananI pravRtti atizayita thAya che. tethI ahIM teonI sarva pratimAonI kriyAo paNa savizeSa hovI joie. tene AzrayIne A sarva kriyAo ahIM vizeSa che, ema A gAthAmAM kahela hovuM joiel10-15 avataraNikA - have dasamI udiSTavarjanapratimA batAve che For Personal & Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana zrAvakapratimAviMzikA ! uddiTThAhArAINa vajjaNaM ittha hoi tappaDimA / dasamAsAvahi sajjhAyajhANajogappahANassa // 16 // uddiSTAhArAdInAM varjanamatra bhavati tatpratimA / dazamAsAvadhi svAdhyAyadhyAnayogapradhAnasya | | anvayArtha : samAsAvadisa mAsa sudhI sAkSAno prArUsvAdhyAya-dhyAnayoga che pradhAna jene tevA zrAvakane rUstha ahIM dazamI pratimAmAM dihIrAkuM vaktA uddiSTa AhArAdi varjana che, taUDima dor3a te dasamI uddiSTatyAga nAmanI pratimA che. gAthArtha : dasa mAsa sudhI svAdhyAya-dhyAnayoga che pradhAna jene tevA zrAvakane ahIM dazamI pratimAmAM udiSTa AhArAdi varjana che, te dasamI udityAga nAmanI pratimA che. bhAvArtha : dasamI pratimAmAM dasa mahinA sudhI udiSTa AhArano tyAga hoya che, eTale ke potAnA mATe na banelo hoya tevo AhAra ke potAnA zarIra mATe jarUrI evI anya sarva potAnA mATe na kharIdAyelI hoya tevI sAmagrInuM grahaNa hoya che. A sAthe A pratimAmAM saMyamajIvanane ati najIka javA mATe, saMyamanuM kAraNa bane te mATe, zAstramAM niSpanna thayelo zrAvaka svAdhyAya ane dhyAna yogamAM yatna kare che. A pratimAmAM svAdhyAya ane dhyAnanI kriyAo mukhya hoya che ane te sivAya sAdhuvaiyAvacca Adi je anya ucita kRtyo hoya te paNa dasamI pratimAne dhAraNa karanAra zrAvaka kare che. paMcAzakanI TIkA pramANe dasamI pratimAne dhAraNa karanAra zrAvaka sarva sAvadya pravRttino to atyaMta tyAga kare che, paNa taduparAMta udiSTa AhArano paNa tyAga kare che. A zrAvaka vALa pratyenA mamatvanA tyAgAthe mastake muMDaNa paNa karAve. koika zrAvaka zikhAne paNa rAkhe che. potAnAM putrAdine AjIvikAnA ucchedano prasaMga Ave tevI koi Apatti Ave, ane tyAre jo putro pUche ke teNe koi guptadhana rAkheluM che? to te ApattinA nivAraNa mATe A pratimApArI zrAvaka putrone guptadhana kyAM che te kahe, ane smaraNa na hoya to mane smaraNa thatuM nathI ema kahe; paraMtu e sivAya saMsAranI koI paNa pravRttimAM mana-vacana-kAyAthI teno yatna na hoya.I10-16ll For Personal & Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 zrAvakapratimAviMzikA / viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 220 220 avataraNikA : have agiyAramI zramaNabhUtapratimA batAvatAM kahe che ikkArasa mAse jAva samaNabhUyapaDimA u carima tti / aNucarai sAhukiriyaM ittha imo avigalaM pAyaM // 17 // ekAdaza mAsAnyAvacchramaNabhUtapratimA tu carameti / anucarati sAdhukriyAmatrAyamavikalaM prAyaH // 17 / / anvayArtha : stha ahIM rUAra mAse nAva agiyAra mAsa sudhI rima chellI samaUTmUDamAM zramaNabhUtapratimA che. mane AmAM=agiyAramI pratimAmAM pArtha prAya karIne vimAnaM avikala evI sAjiyiM sAdhukiyAne madhura anucare che. tti pAdapUrti mATe che. gAthArtha : agiyAra mAsa sudhI chellI zramaNabhUtapratimA che. agiyAramI pratimAmAM prAyaH karIne avikala evI sAdhukriyAne anucare che. bhAvArtha : agiyAramI pratimAmAM mAthe loca ke muMDana kareluM hoya, ane rajoharaNa Adi sarva sAdhunAM upakaraNo grahaNa karIne zrAvaka gAmogAma sAdhunI jema vicare che. te mana, vacana ane kAyAthI samitigupti AdinuM samyapha pAlana kare che. Ama chatAM, hajI koI gAmamAM svajana hoya ane tenA darzananI manovRtti thAya, to gocarI mATe teonI pAse jAya paNa kharo, ane sAdhunI jema ja nirdoSa AhAra grahaNa kare, ane pote gayA pachI kAMI paNa banAveluM hoya to te grahaNa na kare; kema ke temAM doSanI saMbhAvanA rahe che. A zrAvaka svajana sAthe paNa sAMsArika jIvonI jema kaMI vArtAlApa vagere paNa na kare. saMsAranA sarva bhAvo pratye nirmama bhAva hovA chatAM phakta svajanane jovAmAtranI abhilASArUpa pariNAma hovAthI, teTalA aMzamAM sAdhunA pariNAma karatAM A pratimAmAM nyUnatA che, ane A pratimA pAvajajIva nathI, te apekSAe paNa pariNAmanI nyUnatA For Personal & Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 vizativiMzikA zabdazaH vivecana zrAvakapratimAviMzikA ] che. ane A pratimAdhArI zrAvaka sarva sAdhukriyAo prAyaH avika rIte seve che./10 1ell avataraNikA : have agiyAramI pratimA pUrI thayA pachI zrAvaka zuM kare te batAve che AseviUNa eyaM koI pavvayai taha gihI hoi / tabbhAvabheyao cciya visuddhisaMkesabheeNaM // 18 // AsevyaitAM ko'pi pravrajati tathA gRhI bhavati / tadbhAvabhedata eva vizuddhisaMklezabhedena // 18 // anvayArtha : artha sAvi AnuM pratimAonuM sevana karIne vizuddhisaMsame triya vizuddhi ane saMklezanA bhedane kAraNe ja tadmAvapeco tenA=pratimApArInA bhAvanA bhedathI vorpha pavaye koika pravrajayA grahaNa kare che tadalidI roTTa tathA koika gRhastha thAya che. gAthArtha : pratimAonuM Asevana karIne vizuddhi ane saMklezanA bhedane kAraNe ja pratimApArInA bhAvanA bhedathI koIka pravrajayA grahaNa kare che tathA koika gRhastha thAya che. bhAvArtha : A agiyAra pratimAne grahaNa karyA pachI bhAvanI vizuddhino prakarSa thAya ane lAge ke have saMpUrNa nirlepa citta thaI zake tema che, to te saMyama grahaNa kare; ane yatnapUrvaka paNa pratimA vahana karyA pachI lAge ke hajI nirlepa thAya tevuM mAnasa nathI ane hajI saMganI buddhi che, te rUpa saMklezane kAraNe gRhasthabhAvane svIkArIne zrAvakapaNAne grahaNa kare, ane koIka pharIthI paNa pratimAo dhAraNa kare.ll10-18 For Personal & Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 zrAvakapratimAviMzikA D viMzativiMzikA zabdazaH vivecana 222 avataraNikA : pUrvamAM agiyAra pratimAonuM varNana karyuM, tyArapachI A pratimAonI samApti pachI koika saMyama grahaNa kare ane koika gRhastha thaIne rahe te batAvyuM. have A agiyAra pratimAomAM uttarottara vizuddhinI atizayitA che te batAvavA mATe kahe che eyA u jahuttaramo asaMkhakammakkhaovasamabhAvA / hu~ti paDimA pasatthA visohikaraNANi jIvassa // 19 // etAstu yathottaramasaMkhyakarmakSayopazamabhAvAt / bhavanti pratimAH prazastA vizodhikaraNAni jIvasya // 19 / / anvayArtha - 3naduttaramo vaLI yathottara saMghama+ qvasamAvI asaMkhya karmanA kSayopazamanA bhAvathI nAvasa visodirakhAI jIvanI vizuddhine karanArI pasaMsthA praya vimA kuMti prazasta evI A pratimAo thAya che. gAthArtha - vaLI yathottara asaMkhya karmanA kSayopazamanA bhAvathI jIvanI vizuddhi karanArI prazasta evI A pratimAo thAya che. bhAvArtha - kriyAo jyAre jANIne svIkArAya ane svIkArIne traNe yoganA apramAdabhAvathI tene karavAmAM Ave to te kriyA bhAvarUpa bane che. zrAvaka paNa bAra vratone pALyA pachI pratimAonuM svarUpa, tene aMgenI vidhivagere zAstradvArA samyaga jANIne, A ja ekAMte mArA mATe hitarUpa che e pramANe tIvra ruci pedA karIne, apramAdabhAvathI e kriyAomAM yatna kare, to te te pratimAne anukULa kSayopazamabhAva pragaTe. dareka pratimAomAM pUrva pUrva karatAM uttara uttaramAM kSayopazamabhAva asaMkhyAtaguNa adhika thato hoya che, ane tevA prakAranA nirmaLa kSayopazamathI ja jIvanI vizuddhi karanArI prazasta evI A pratimAo bhAvathI AvirbhAva thAya che.ll10-19ll For Personal & Private Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 viMzativiMzikA zabdazaH vivecana / zrAvakapratimAviMzikA / avataraNikA : agiyAra pratimAo pUrNa thayA pachI yoganI uparanI bhUmikAmAM je karavAnuM che tene batAvatAM kahe che AseviUNa eyA bhAveNa niogao jaI hoi / jaM uvari savvaviraI bhAveNaM desaviraIo // 20 // AsevyaitA bhAvena niyogato yatI bhavati / yadupari sarvaviratirbhAvena dezavirate: ra0 || anvayArtha : bhAve bhAvathI ya AnuM A pratimAonuM samAvi Asevana karIne (pratimApArI zrAvaka) nirogo na hopha niyamathI yuti thAya che. naM je kAraNathI vira vari dezaviratithI uparamAM mAvevi vyavi bhAvathI sarvavirati ja gAthArtha - bhAvathI A pratimAonuM Asevana karIne pratimApArI zrAvaka niyamathI yati thAya che. je kAraNathI dezaviratithI uparamAM bhAvathI sarvavirati ja che. bhAvArtha : koI zrAvaka bhAvapUrvakanI A pratimA sevato hoya ane uttarottara uparanI bhUmikAmAM jato hoya to agiyAramI pratimA pUrNa thayA pachI dezaviratinI tenAthI uparanI koI bhUmikA nathI, paraMtu sarvavirati uparanI bhUmikA che; tethI agiyAra pratimAo caDyA pachI caDhatA pariNAmavALo zrAvaka nakkI yati thAya che, ane te ja batAvavA mATe zlokanA uttarArdhamAM kahe che ke, agiyAramI pratimArUpa dezaviratithI uparamAM bhAvathI sarvavirati ja che, paraMtu dezaviratinI anya koI bhUmikA nathI. ahIM vizeSa e che ke agiyAramI pratimA saMpUrNa saMyamanAM sevanarUpa ja che, phakata tyAM kALamaryAdA agiyAra mahinAnI ja che, jAvajIva nathI; tethI agiyAramI pratimAnA saMkalpamAM agiyAra mahinA pachI kadAca huM gRhastha thaIne rahIza, evo paNa saMkalpa che. ane tethI ja tyArapachI potAnAM kuTuMbIAdi sAthe ke dhanaAdi sAthe mAro For Personal & Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 zrAvakapratimavizikA D viMzativizikA zabdazaH vivecana 224 saMbaMdha che e prakArano vikalpa rahela che, ane agiyAra mahinAnA kALamAM snehIjanonA darzanano abhilASa thAya to gocarI arthe temanI pAse jAya te rUpa mamatAno pariNAma che. ATalA ja pariNAmathI sarvavirati karatAM tenI nyUnatA che. ane agiyAra mahinA sudhI saMyamajIvananA pAlanathI jo vIryano prakarSa thAya to sarva bAhya padArtha pratye pUrNa mamatAne choDIne, kevaLa bhagavAnanA vacanane parataMtra thaIne jIvavAno ullAsa thAya to te avazya sarvavirati grahaNa kare che.ll10-20ll // iti dazamI zrAvakapratimArvizikA smaaptaa||10|| For Personal & Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa.pU. gaDizavartha zrI yugalamAyAviSayacha bha.sA.nA vyANyAnanA pustaSTho (1) anusudhAdhAna (3) yogaviziSThA lAga-1 (2) supAtrAdhAna (4) yogaviziSThA lAga-2 gItArtha gaMgA thI prajAzita graMtho viveyI mUlya (1) yogaviziThA zaza: vivayena (2) adhyAtmaGdhaniSat praraza zaza: viveyana (3) zrAvaTanA bhAravatonAM viThalpo (4) yogaSTisabhuyyaya (4) sAti tabhArA hAthabhAM! (6) bhavAdhiSThiA (7) zanAyAra (8) zAsanasthApanA (6) aneThAntavAda (10) praznottarI (11)cittavRtti (12) yAlo, bhokSa- sAyuM svastha sabhAse (13) Azrava mane anubaMdha (14) bhanovizya ane Atmazuddhi (15) lAgavatI pravazyA pariyaya (16) viMzativiziSThA zabdaza: viveyana pUrvArdha pravibhAcha bhotA pravizalA bhotA yugabhUpAzavinaya bha.sA. yugalapazavizya bha.sA. yugabhUpAzaviSya ma.sA. yugalapAzaviSya ma.sA. yugalapAzavizya bha.sA. yugabhUSAzaviSya ma.sA. yugabhUSAzaviSya ma.sA. yugalapAzaviSaya ma.sA. yugasUNAviSaya ma.sA. dhugalaNArAvizya bha.sA. sva. bhohalitavizya bha.sA. 20 yugabhUpAzaviSaya bha.sA. yugabhUpAviSaya ma.sA. pravizalA bhotA For Personal & Private Sex ...man International rary.org