Book Title: Prabuddha Jivan 1988 Year 49 Ank 17 to 23 - Ank 24 is not available and Year 50 Ank 01 to 16
Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525973/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Roga. No. MH. By / South 54 Licence No 39 prabuddha jIvana ; TI 7 vaSas:49 aMka: yuniTa pANI amerikAnI anaMta muMbaI tA. 1-1-1988 * muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 30- chUTaka nakala rUA. 1-50 , paradezamAM vArSika rU. 300 taMtrI ramaNalAla cI. zAha aNuzastronuM sarjana ane visarjana #244 $8141 2431724 (INF-Intermediate-range yuniyana taraphathI amerikA upara choDavAmAM AvanAra kSepakAne Nuclear Force) nAM AMzika - kramika visarjana mATe upagraho dvArA avakAzamAM ja je uDADI daI zakAya te te - amerikAmAM zikhara pariSada yojAI gaI. : " kSepakA amerikAnI dharatI sudhI pahoMcI na zake. AvI rIte soviyeta yuniyananA kamyunisTa pArTInA janarala sekreTarI kSepakAne avakAzamAM uDAvI devAnI yojanA arthAta avakAzamAM gebace amerikAnI dharatI upara paga mUkyo e ja eka ja astrayuddha khelI levAnI yojanA mATe "sTArasa'nuM nAma atyaMta mahattvanI tihAsika ghaTanA che. gabacAva ane apAyuM che. A eka vaijJAnika tukko che. sAcuM paNa banI regana A pahelAM svitjharalenDamAM chanivAmAM ane Aisa zake, kApyuTara ane upagrahonAM anya sAdhano dvArA seviyeta lenDanA pATanagara reyAvikamAM rUbarU maLyA hatA ane yuniyanamAMthI choDAnArAM kSepakAnAM dizA, gati, UMcAI - ANuzastra ghaTADavA mATe vicAraNA karI hatI. te pachI duniyAnA vagere takSaNa jANI laI avakAzamAM ene AMtarIne e be saithI mahattvanA rAjapuruSa amerikAmAM pharIthI rUbarU uDADI devAnuM have azakya nathI, paraMtu ene mATe maLyA, sAthe jamyA, helikopTaramAM sAthe UgyA ane hasyA. A bhAre kharcALa evI pUrvataiyArI karI rAkhavI paDe. ghaTanAnuM mUlya ochuM na AMkavuM joIe. zikhara pariSadamAM paratu seviyeta raziyAe jema kahyuM ke sTAramAM pite A be mahAnubhAvanuM milana paNa duniyAnI taMgadilI ghaTADa pratyeka sAcA kSepakAstranI sAthe seMkaDe DamI-khAlI khAM jevAM -nAruM banyuM che. '' . kSepakA choDaze te kayuM sAcuM ane kayuM khoTuM kSepakAstra che e . . jyArathI gabava raziyAmAM sattA para AvyA tyArathI jANavAnuM muzkela banaze ane sAcAM tathA nakulI evAM tamAma kSepakAne eka sAthe uDADI devAnuM azakaya nahi te ghaNuM vizvazAMti mATenI emanI nikhAlasa jhakhanAnI kaMIka pratIti agharuM ane ati kharcALa banaze. eTale amerikAnAM lagabhaga -thAya che. emanI mukhAkRti paNa te kahI Ape che. amerikA tamAma mahAna vaijJAnikoe TAsanI yojanAne avyavahAru sAthe eka yA anya prakAranA suleha-karAra karavA mATenI emanI janA gaNI che. ghaNAe eno sakhata virodha paNa karyo che, utsukatA emanAM vANuM ane vatanamAM dekhAya che. pramukha regananuM e nayuM gAMDapaNa che ema paNa kahyuM che, te A pRthvI upara seviyeta yuniyana ane amerikA e be paNa regana pita pakaDeluM pUchaDuM choDavA mAgatA nathI e paraspara viruddha, sAmasAme cheDe AvelI mahAsattAo che. baMnenI 'spaSTa che. pAse vizALa khaMDa, meTI mAnavatAkAta, Arthika saddharatA, pramukha regana ane emanA pradhAnamaMDaLanA keTalAka vaijJAnika AdhunikatA tathA puSkaLa zastrasaraMjAma che ane duniyAnA sAthIdAra yuddhara (War Mongers) tarIke jANItA che. keTalAye deza upara teo varcasva dharAve che. Ama chatAM sTAresane pitAne kAryakrama pote nahi thaMbhAve ke ghaTADe vicArasaraNImAM baMne deze paraspara viruddha che. ekabIjAnuM evA regananA spaSTa IrAdAne kAraNe te rAvikamAM -varava vadhatuM aTakAvavA mATe pragaTa ke ADakatarI rIte yojAyelI pregana-gAbAvanI zikhara pariSada bhAMgI paDI. duzmanAvaTabharI rItarasamathI baMne varte che. pitAnA hatI. zAMti mATenI jeTalI jhaMkhanA gebane pakSe dezamAM baMne netAonuM prabhutva sAruM che. mAtra A be ja jaNAya che teTalI regananA pakSe nathI. paraMtu vartamAna -vyakitao cAhe te AkhI duniyAnA bhAvine DAmADoLa karI paristhitimAM amerikana prajAmAM '. pitAnI jhAMkhI thayelI zake ema che, ane cAhe te AkhI duniyAmAM zAMti paNa A muddAne pharIthI upasAvavA ane pitAnI ghaTelI lokaANI zake ema che. paraMtu rAjakAraNa evuM kaTila hoya che ke priyatA pAchI meLavavA raMgane A zikharuM pariSadamAM ine paNuM namatuM ApavAnuM ke pIchehaTha karavAnuM poSAya sakriya bhAga lIdhe. amerikAmAM lazkarI kArca vise divase evuM nathI. " . vadhatuM cAlyuM che, ethI prajA upara asa : Athika eja * pramukha reganane sTAra sanuM (S:-D. I._ Strategic" paDI rahyo che. bIjI bAju rasanA pitAnA maNakramane Defence Initiative)nuM mAM paNa vaLagyuM che. seviyeta -amalI banAvo hoya keTaleka jAzAhI khasa, hAyave. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana - tA. 1-1-88 che. mATI * a tathA ( Ada85 | anivArya che. e saMjogomAM raziyA sAthenA I. N.P.nA A kArya cAlu thAya emAM paNa vyavahAru muzkelIo kevI karAra AvakAradAyaka che. amerikAnA zerabajAramAM je bhayaMkara che ane keTalI Avaze e kahI zakAya nahi. vaLI e baMne UthalapAthala thaI che ane meTI maMdI AvI che tene | mahAsattAone A bAbatamAM galatamAM rahevAnuM jarA paNa taraphathI paNa lekanuM citta khaseDyA mATe ane irAnane paravaDe nahiM. eTale A vakhate thayelA karArane ubhaya pakSe gupta rIte zastro pUrAM pADavAnA kaubhAMDane kAraNe tathA AdarapUrvaka - prAmANikatAthI amala thAya te ja te. suprIma korTamAM pitAnA TekedAra evA be nyAyamUtione zAMtinI dizAmAM eka nakakara pagaluM gaNAze. baMne mahAsattAoe besADavAnI niSphaLa kozizane kAraNe vagovAyelA pramukha reganane pitApitAnAM rASTramAM AMtararASTrIya nirIkSako samakSa amerikana prajAmAM kapriyatA TakAvI rAkhavA mATe A zikhara zastra visarjana karavAnI ane baMne pakSe nakakI karelAM aNupariSada hitakAraka jaNAI che. emAM enA ripablikana pakSa mathakanuM vIsa kalAkanI neTisamAM jAtanirIkSaNa karavA devA karatAM virodhI DemokreTa pakSane vadhu Teke maLe che. mATe paNa saMmati darzAvI che e A dizAmAM eka atyaMta - Ama, A zikhara pariSadamAM raziyA ane amerikAe mahattvanuM pagaluM gaNuM zakAya. alabatta, A haju zarUAta ja madhyamakakSAnAM kSepAstronA AMzika visajanane mATe karAra che. gobaceve kahyuM che, We can be proud of plankaryA che e sukhada aitihAsika ghaTanA che. ethI yurepanA ing this sapling.But it is probaly still too dezee rAhata anubhavI che. early to bestow laurels upon each other." amerikAe yurepanI dharatI upara seviyeta yuniyananI I. N. K.nI saMkhyAmAM kramika ghaTADA mATe raziyA ane AsapAsa briTana, jarmanI, spena vagere dezamAM pitAnAM lazkarI amerikA vacce karAra thayA che temAM sauthI mahatvanI mathake sthApelAM che ke jyAMthI madhyamakakSAnAM kSepakAstro seviyeta bAbata te karAranA vAratavika amalIkaraNanI che. jenI sAkSIe jaLa kANa, hirena chie madhya kakSAnAM kAM ane kayAre J. N. F. ghaTADavAmAM Avaze tenI vigate kSepAstro yuropanA badhA dezone tAkIne goThavelAM che. te badhAM nakkI thaI che. seviyeta dharatI upara videzI nirIkSakenI yuropanA dezane ghaDIkamAM saMhAra karI zake ema che, eTale sAkSIe J. N. F.nuM visarjana karI saMkhyA ghaTADavAmAM raziyAnuM eka naMbaranuM duzmana te amerikA hovA chatAM yuddhane Avaze. Ama chatAM amerikA seviyeta raziyAne haMmezA avipahelo bhoga yuropanA deza bane. Ama be mahAsattAonA yuddha zvAsanI daSTie jotuM AvyuM che. seviyeta raziyAnI nIti-rIti vacce ghANa nIkaLI jAya yuropanAM rASTrone. AthI A karArathI paNa haMmezAM bahu. gahana ane rahasyabharelI rahyA karI che, yurepanAM rASTrane mAnasika rIte kaMIka zAMti, rAhata ane raziyA saramukhatyArazAhIne kAraNe pitAnI gupta mAhitIne AzA anubhavavA maLI che. varSo sudhI dabAvI rAkhI zake ema che, jyAre amerikA lekaamerikAe madhyama aMtaranAM aNuastro yuropanA dezamAM zAhI deza hovAthI enI saMrakSaNanI bAbate paNa ghaDIkamAM je gaThavyAM che, tenuM eka ja samaye jo sadaMtara visarjana karavAmAM jAhera carcAne viSaya banI jaI zake che. eTale yuropIya, Ave to yuropIya rASTrone pitAnA saMrakSaNanI bAbatamAM amerikA dezamAM goThavelAM kSepakAstronA visarjananI vAta jAhera uparathI vizvAsa UThI jAya. amerikAnuM varcasva ghaTI jAya. yuropIya na thaI zake che, paraMtu raziyAmAMthI te videzI nirIkSaka dvArA. rASTromAM mahemAMhe bhAgalA paDI jAya ane koI rASTra raziyA bahAra AvelI mAhitI enA maryAdita ravarUpamAM rahevAnI. tarapha DhaLI paNa jAya. bIjI bAju madhyama aMtaranAM aNuao duniyAnA ghaNA dezo vacce yelA suleha- karAze je kAyama rAkhavAmAM Ave ane vadhAravAmAM Ave te paNa pAchaLathI bhaMga thAya che. itihAse AvuM anekavAra banatuM bhaviSyanA AyuddhanI daSTie tenI upagitAM bahu ochI joyuM che. saMjoge badalAtAM, tAkAta vadhatAM ke ghaTatAM pitAnA rahe. lAMbA aMtaranAM avakAzI ane sabamarInanAM astronA rASTranA saMrakSaNane, karAranA nAme, hoDamAM mUkavAnuM meTAM rASTrone vikAsa pachI te jUnAM (outdated) ane nirarthaka paNa banI jAya. pasaMda na paDe. mAne ke soviyeta yuniyana, karArane amala A saMjogomAM AvatAM sAta ke dasa varSa sudhImAM J.N.FnuM. 'keipaNuM bahAnA heThaLa acAnaka aTakAvI de te yuropIya deze. kramika visarjana baMne pakSe salAhabharyuM gaNAya. A paristhitimAM mATe paristhiti viSama banI jAya. A sAme takedArInAM pagalAM gebaceve je tatparatA batAvI ane vacalo bhAga kADhaye che, nahi levAya ema na kahI zakAya. te paNa mahAsattAonuM te prazaMsanIya che ane vizvanA tAtkAlika hitamAM che. rAjakAraNa kyAre acAnaka vaLAMka le e kahI zakAya nahi, raziyA ane amerikA vacce aNuzanA AMzika visarjananI sAmAjika jIvanamAM kaMika khUTuM thAya te nyAyane Azraya lekha, vAta, te ghaNAM varSothI cAlyA karatI hatI, paraMtu kANu ke keTale zakAya che, paraMtu vizvanA rAjakAraNamAM (nyAyAlaye sthapAyuM hoya , vizvAsa kare te prazna mahattvano rahyA karyo che. seviyeta yuniyana - te paNa) baLiyAnA be bhAga jevI rAjanIti rahyA kare. amerikA pitAnI dharatI upara pitAnAM gupta mathake sudhI bahAranA ke raziyA kaI paNa eka rASTra karArane bhaMga kare te tene * . mANasane AvavA devA Icche nahi ane evI ja mane dazA sAce cukAdo ApIne amala karAvI zake evI enI uparanI " amerikAnI rahe e paNa svAbhAvika che. bemAMthI eka deza pahela ke sattA nathI.. 3 kare ane pitAnAM aNuzaranuM visarjana thavA de tyArapachI - aNuvijJAna ane avakAza saMzodhananuM kSetra divase divase 1. bIje deza kaMI paNa bahAnuM kADhe, gallAtallA kare ke TakI - vyApaka banatuM jAya che. mahAsattAone paNa pitAnI jUnI . jAya che. duniyAmAM trIjI evI koI meTI sattA nathI ke je thaI gayelI saMzodhana paddhati ane sAmagrI nAnAM sAthI rASTrane A karAranuM pAlana karavA mATe tene pharaja pADI zake. eka ja . khAnagImAM vecI devAmAM have kara ke vizvamatane kSobha bahu rahyo samaye baMne dezamAM sAthe sAthe zastranA visajananuM re ! . . .": ( pRSTha 104 upara ) , ' :: : Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-88 prabuddha jIvana : vyasanamukita saMsthA - AziyAnA * jyAbena zAha samAjamAM AjasudhI dArU vagere kephI pINAMnuM calaNa hatuM AzitAbena haju nAnI vayamAM che. dardIo pratye temane temAMthI kema UgaravuM te eka moTI samasyA samAja samakSa paDelI abhigama prema tema ja sahAnubhUtipUrNa jovA maLe. teo hatI. hamaNAM hamaNAM kephI dravya e chUpI rIte pagapesAro karyo che dedanI game tesI vicitra va8Nuka hoya te paNa teo jANe te atyaMta khataranAka che. AjasudhI bhArata bahAranI duniyAmAM kaI ravastha vyakita sAthe vAta karatAM hoya teTalI sAhajikatAthI tene vaparAza hatA. paNa jyArathI aphaghAnistAna para raziyAe vartAtAM hatAM. temanI vicitratA temaja UNapane lakSamAM lIdhA vinA kabajo jamAvyo tyArathI kephI dravyone me bhAgane vepAra temane dadIo sAthene vyahAra ekadama vAtsalyapUrNa hate; tethI pAkistAna rate bhAratamAM praveza pAme che ane tethI meTA dadIo emane phAve tyAre AvIne maLatA hatA. amArI vAta pAyA upara tene sArvatrika vaparAza cAlu thayuM che. paNa jema daramiyAna paNa evA dardIo AvatA rahetAne AMzitAbena keIpaNa vastune atireka thaI jAya tyAre AMkha khUlI jatI ravarattAthI emanI vAta sAMbhaLIne dadIne satiSa thAya te rIte hoya che tema AmAM paNa thavA pAmyuM che. duniyAbharanA leke emanA sthAne pAchAM vALI detAM hatAM. vyasanamukitanA kSetramAM "kephI dravyonAM bhayaMkara pariNAmothI DaghAI gayA che ne tene kAma karanArA kAryakartA tema ja paricArakee A vAta lakSamAM sAmane kaI rIte karavo tenI vimAsaNamAM paDI gayA che. levA jevI che. durbhAgyanI vAta e che ke bhArata Aje kephI dravyanAM A saMsthAmAM traNa mAgadazake mane vaijJAnike (sAkIvepAranuM TrAMjhiTa thANuM banI gayuM che. pariNAme bhArata upara TrIsTa), be meDikala DekaTare tema ja eka samAjasevikAbena bhAre jokhama UbhuM thayuM che. kAma karI rahyAM che. tamAma sevakoe dardIone sAthe samajAvI A AkhA praznane sAmane kevI rIte karavo te aMge manAvI paTAvIne kAma levAnuM hoya che, je vAratavamAM adharuM hovA chatAM eka abhigama sAthe AgaLa AvavAnuM hoya che. -ghaNA parisaMvAda, carcAo cAlI rahyAM che. tenA daliAjamAM - 1 lokazikSaNa, hAla A kendra jANItuM thaI javA pAmyuM hovAthI janA seeka dadIe kendramAM Ave che. mArgadaza ke, samAjasevake 2 yuvAnava tarapha sahAnubhUti ane yogya mArgadarzana, temane samajAvavAnI kozISa kare che, jarUra lAge te temane ghare 3 vyasanamuktinI hilacAla. jaine paNa dardInI AjubAjunA vAtAvaraNane samajavA ke zIza 4 samAjaparivartanane abhigama. kare che, temane sAtha sahakAra mAge che, je maLe che paNa khare. prathama ane bIjA muddA saMbaMdhe AMtararASTrIya saMsthA meTA bhAganA dardIe jyAre kendramAM Ave che tyAre temanA ahelika enImala saMrathA khUba sAruM kAma karI rahI che kuTuMbanA vajana ane kendranA saMcAlako vacce vArtAlApa thAya che ne tenAM utsAhapreraka pariNAme paNa AvyAM che. trIjA muddA ane dadIne samajavAnI kozIza karavAmAM Ave che.. aMge paNa hamaNAM hamaNAM sArA pramANamAM hilacAla zarU thaI che. | tyArabAda bahAranA (o. pI. DI.) dardIo tarIke temane amerikAmAM te A kAma ghaNA vakhatathI cAlI rahyuM che ne sAravAra apAya che. khUba muzkela kesene hospiTalamAM dAkhala tenAM sArAM pariNAme sAMpaDyAM che. * karI devAmAM Ave che temAM kaI samabhAvI svajanane sAthe bhAratamAM paNa have vyasanamukita (nazAmukita, dhUmrapAna mukti, rahevAnI chUTa apAya che athavA te te IcchanIya gaNAya che. Dragsa mukita) (DIeDIkazana) nI dizAmAM kArya zarU thayuM che. eka DokaTara grevIse kalAka hAjara hoya che. anya kAyada te haju nAnA pAyA upara hovA chatAM, te nedhapAtra che. naze kartAo nathI saMparkamAM rahe che. roja navA keso AvatA rahe karatA leke pratye samAMje kevo abhigama keLavavo joIe e che ne satata kAryavAhI cAlatI rahe che. dardIone hospiTalamAM tenuM hArda che. gujarAtamAM paNa hamaNAM hamaNAM vyasanamukitanI ekathI be pakhavADi sudhI rAkhavAmAM Ave che. A gALA daramiyAna hilacAla zarU thaI che. ne chUTAchavAyA kempa paNa yojAvA. teone nazAnI Teva chUTI paNuM jAya che paNa bahAra gayA pachI lAgyA che. sAmAjika kAryakartAoe tenA satata saMparkamAM rahevAnuM hoya vyasanamukitanI dizAmAM gujarAta nazAbaMdhI maMDaLane che. dadIoe paNa kendramAM AvatA rahevAnuM hoya che. AvI khAsa rasa hovAthI huM tAjetaramAM dilhI gaI hatI tyAre suthavA pAmelAmAMthI jeTalA dadIe pharIne nazAmAM jJAtA nathI; paNa paristhiti eTalI hade vaNaselI che ke bahAra jatAM pUrvaAvA eka kendranI (DIeDIkazana kendra) mulAkAta levAnuM pazcima pharIne jAgRta thAya che ne dastare nazAmukata thayelAne -- thayuM. A kendra navI dilhI myunisipala korporezananI pili. kilanika hospiTalanA eka alAyadA vibhAga tarIke zarU thayuM che. pharIthI pitAnI jALamAM phasAvavA khece che. vaLI phasAya che, vaLI temAM nazAmAM sapaDAyelA lekane mArgadarzana ApavAnuM kAma te upara* UMDe che. A prakriyA niraMtara cAlu rahe che. je kuTuMba thAya ja che. sAthosAtha AvA dardIo mATe 15 thI 20 kALajIpUrvaka dadIne amuka kALa zAMtithI pasAra karAvI zake ' pathArIvALI, hospiTala paNa cAle che. " che tene kAyama mATe mukta thaI jAya che. AvA kissAonuM pramANa 15 TakA jeTaluM kahI zakAya. joke ipaNa tAraNa upara huM A kendramAM pahoMcI tyAre A kendranA mAgadazaka AvavA mATe ATalo samaya TUM ke gaNAya, evuM AzitAbenanuM : bahenazrI AzitAbena sAthe carcA karavAne mATe maLe. . kahevAnuM hatuM!. . . - - - - Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1. 1-89 AzitAbenane meM pUchyuM ke kayA vargomAMthI vadhu dardIo ne pachI koI pUche ke AvuM badhuM na banavuM joIe te e vAta, Ave che. tyAre temaNe duHkha sAthe hasIne kahyuM ke A dUSaNa , vAstavika paristhitine na samajavA barAbara che. Ama khUba prasarI javA pAmyuM che ema chatAM je kahevuM ja hoya ' cidizAmAMthI puruSArtha kare jarUrI che. kAryakramanI dizAmAM te ema kahI zakAya ke jhuMpaDapaTTImAM rahetA ke, rikSA te jhaDapabhera AgaLa vadhavuM rahyuM. kAraNa ke je juja leka prAivare, zArIrika zrama karatA majura temaja jemanAM kuTuMbamAM paNuM vyasanamukta thAya che temAMthI anyane preraNA maLe che, paraMparAgata carasa gAMjAnI Teva cAlI hoya tenAM bALako nAnI AzA baMdhAya che, tethI gujarAte A dizAmAM vadhu sakriya viye ja kephI dravyo letA thaI jAya che; jene e samAjamAM bahu thavAnI jarUra che. dilhInI "AziyAnA' jevI saMsthAo UbhI. chocha paNa nathI. hota. bIje vaga che; vidyAthIone-yuvane karavI joie. gujarAta sarakAra tema ja myunisipala korporezane. teo me khAtara sebatIo sAthe mahephila mANavA A raste A dizAmAM vicAre ne pitAnI hospiTalamAM vyasanamukitane. caDI jatA hoya che. AmAM A kSetranA dhaMdhAdArIo buTalegamane vibhAga zarU kare tevo Agraha rAkhavo joie. gujarAta nazo. meTo phALo che. bALakane zarUAtamAM maphata dravya pUrAM pADavAM baMdhI ma DaLa tema ja anya sevAbhAvI saMsthAo tema ja kArya ane tyArabAda jyAre teo tenI TevamAM sapaDAI jAya pachI te kartAoe te have samaya gumAvyA vinA A kAryakramane hAtha. javAne dhaMdhAdArIo pAchaLa ghUmarI khAtA rahe che. talapa lAge dhara joie. eTale hAthakharcIne zALA-kelejanIya phI vagerenA paisA dravya AvA kAryakrama mATe dilhInI "AziyAnA" saMsthAne pAchaLa kharcavA lAge che. e pUratA na thAya eTale cerIne anubhava mArgadarzaka banI rahe te gaNI zakAya. mAge caDe che. pachI te kaI maryAdA ja rahetI hotI nathI. * saMdha samAcAre che - zarUAtamAM vaDIlene pitAnA saMtAnanuM vicitra valaNa mahilAo mATe ginA vargo samajAtuM hotuM nathI. saMtAna paisA mAge eTale ApatA rahe che. saMghanA upakrame mahilAo mATe yoganA navA vargonuM pachI temane AgrahapUrvaka paisA mAge tyAre vaDIle bALakanuM mana AyeAjana nIce pramANe karavAmAM AvyuM che: samajavAne badale tene dUra kare che, tarachoDe che. pariNAme evA - satra : tA. 6ThThI jAnyuArI, 1988thI tA. 28mI yuvake badIlegarsanA paMjAmAM vadhune vadhu phasAtA jAya che. tene phebruArI, 1988 sudhI (dara zanivAra ane ravivAra sivAya) trAsa paNa bhogavatA rahe che ne pariNAme paristhiti eTalI hade samaya: roja savAre 6-30 thI 7-30 vaNasI jAya che ke teo pAchA pharI zaktA nathI. chevaTe teo sthaLa: paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385, saradAra vI. zarIra ane manathI bhAMgI paDe che. UMghanI goLIo le che ne pI. mArga, rasadhArA ke. e. sesAyaTI, bIje mALe, jIvanane bhayamAM mUkI de che. I , muMbaI-400 004. paristhiti kAbUmAM hoya tyAM sudhI te sAravAra asarakAraka adhyApikA: De. nalinIbahena mahetA ane zrImatI nIvaDe che. paNa amuka hada bahAra pahoMcyA pachI evA dadIo gItAbahena muni. mRtyu pAme che; jhaDapabhera AvI paristhiti nirmANa thaI rahI - tabIbI parIkSA : navA joDAnAra sabhyo mATe budhavAra che. tenAM kAraNemAM UMDA UtarIe te ema jaNAya che ke tA. 6 ThThI jAnyuArI 1988nA savAranA 6-30 thI 7-30. yaMtrayugane pariNAme saMyukta kuTuMbaprathA naSTa thavA lAgI. te - navA sabhya tarIke bahenone zukravAra, tA. 15 mI leka zaheromAM gaMdA vistAromAM ThalavAvA lAgyA. jyAM teone jAnyuArI sudhI levAmAM Avaze. kALA mAthAnA mAnavI tarIke jIvana vitAvavAnuM Ave che temAM cogAsananI prAthamika tAlIma lIdhelI bahene eDvAnsa jAtajAtanAM asAmAjika tattanA aDu jAmatA hoya che. karsa mATe joDAI zakaze. pariNAme amuka mAthAbhAre tAnA hAthamAM AvI paristhiti vaga phI: rU. 50 /- (pacAsa) sarI javA pAme che. AvI nisahAyatAmAM yuvAne becena bane che. nalinIbahena mahetA maMtrIo che. pachI maraNiyA thaine viparIta dizAmAM kheMcAtA rahe che; saMjaka paNa garIbe ke jhuMpaDapaTTIepamAM rahenArA leke ja AnA bhega ekyuprezara tAlIma vagara bane che tevuM te nathI ja. saMghanA upakrame ekayuprezara paddhati dvArA sAravAra mATenA niHzulka tAlIma varga aMgrejI bhASAmAM zanivAra, tA. 9mI. kolejomAM paNa A duSaNa ThIka pramANamAM pisI jyA jAnyuArI, 1988thI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385, pAmyuM che. kolejiyana yuvatIo paNa Ane bhoga banI rahI che. saradAra vI. pI. maga, rasadhArA ke. epa. sesAyaTI, teo dekhAdekhI tema ja moDarna gaNavAnA prabhanane vaza thaine bIje mALe, vanitA vizrAma sAme, muMbaI - 400 004 paNu e tarapha sarakatI jAya che. pachI te mAtra kephI dravyo. (phana : '350296 ) khAte zarU thaze bAra saptAha sudhI dara levAthI aTakatuM nathI. nazAmAM AvIne jAtIya saMbaMdhamAM paNa zanivAre baporanA 2-30 thI 4-30 sudhI cAlanArA A - UtarI paDe che te khUbaja nAjuka paristhitimAM mukAI jAya che. vaganuM saMcAlana zrI jagamehanabhAI dAsANI karaze A tAlIma nazIlI cIjonA vyavasAyamAM paDelAo mATe duniyAnA vagamAM joDAvA Icchuka bhAI-bahenee saMdhanA kAryAlayamAM saMparka keTalAka dezamAM dehAMtadaMDanI sajA paNa thAya che. evuM te 'sAMdhavA vinaMtI che. ApaNe na icchIe paNa sakhata sajAne kAyado te ho ke. pI. zAha joIe. bIjI bAju sAmAjika parivartananI dizAmAM ghaNuM : pannAlAla 2, zAha vicAravuM paDe tema che. paristhitimAM viSamatA cAlu rahe ne ' . . maMtrIo Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-88 prabuddha jIvana yazavijayajInAM stavana kAvyA pannAlAla zAhe ApaNA sAkSara kavi-vivecaka sva. manasukhalAla jhaverIe eka kAvyakRtinA AsvAda karAvatAM bahu sarasa vAta karI che. emaNe kahyuM che: 'manuSyanA vATazatru che : viSayalAlasA ane vipatti. temAM viSayalAlasA manuSyane avaLe raste dorI jAya ne vipatti manuSyanI matine evI tA mUMjhavI detI hoya che ke manuSya satya zuM che e joI zakatA nathI.' A vAtane lakhAvatAM emaNe sa-rasa kahyu che : 'e vAtazatruonI sAme manuSya TakI zake, jo ete baLa ane jJAna maLe teA. viSayanAM pralAbhane sAme TakI rahevAnu baLa ane satyanuM darzana karAvI zake evuM jJAna paramAtmAnI kRpA--kRpA nahi, karuNA hAya to ja pAmI zakAya tevI vastue che.' madhyakAlIna yugamAM bhaktimArganA ArAdhaka ApaNA sata-kavioe paramAtmAMnI karuNAne pAmavA upAsanA karI che. emAM akhUTa kAvya-rasa jhare che. jaina dhama'mAM darzona-pUjA, tI-yAtrA Adi nimitte maMdire jatAM zrAvaka-zrAvikAne prabhu-stuti ane stavanA mahimA vizeSa che. A kAraNe jaina kavie 'cevIsa tIthaMkarAnAM stavanAnI cAvIsInA sarjana tarapha vizeSa vaLyA hoya evu jaNAya che. AvI ceAvIsInA racayitAomAM AnadhanaSTa, devacaMdrajI, meAhanavijayajI, cidAna dacha vagere mukhya . emAM Ana dhanajInI racanAone viSaya yAga ane tattvajJAnanI abhivyakita che, jyAre devacaMdrajInI grevIsImAM mukhyatve dravyAnuyoganI rajUAta che, je sAmAnya zrAva zrAvikAone mATe evI kRtie durArAdhya gaNAya. upAya yazAvijayajIe jaina dhama nA ceAvIsa tItha 'karAnAM ratavanA racyAM che. eTale ke emaNe cevIsa racI che. AvI emaNe racelI traNa cevIsI hAla upalabdha che. emAMnI khe covIsImAM mi-bhAvanI chaTA ane tIvratAnI abhivyakita che, ane eka cevIsImAM ane kathana caritravigata saMgraha vizeSa che. ekaka tItha kA viSe A rIte traNa traNa stuti kAvya racAya eTale emAM ekavidhatA ane punarukita-dveSa AvI jAya evu ApaNate svAbhAvika lAge. paraMtu emanA vyakitasabhara ratavanamAM mAtra mahimA-smRti nathI, emAM ullAsa, lADa, mama+, namratA, mastI, TIkhaLa, dhanyatAdi bhAvAnI dRSTAMtasubhaga, sughaDa ane kalpanAzIla rajUAta che. nirmAMja nATaya- lADa A stavanAnu chaTALuM pAsu che, je bhAvakamAM samabhAva, samasa vedana gAve che. zrI rAmaprasAda bakSIe kahyuM che tema 'vi potAnI anubhUtine mAtra vyakata karatA nathI. vAcakanA hRdayamAM evI ja anubhUti jagADavAtA ene prayatna hoya che vAcakamAM samabhAva jagADe e ja enI kavizakitanI ane kalAnI saphaLatA che.' kahyuM che ke Child is the Father of ManbALakAnI buddhi tAve che.' eTalA mATe ke jijJAsA ane vismayathI potAnI AMkhe sRSTinuM nirIkSaNa karatAM bALakA avanavA prazna kare che ane emAM keTalAka praznA ApaNane mUMjhavaNumAM mUkI de tevA hoya che. varjIniyA vulpha jene mama sUcaka kSaNa kahe che. tevI kSaNa kavacita ja sAMpaDe che. - nyUTane zeAdhelA gurutvA Nune niyama ke veTasane karelI varALathI cAlatA enjinanI zeSa : AvI mama sUcaka kSaNa vismaya ane jijJAsAnuM suphaLa che. 'naya viSudhane paya sevaka''ke 'vAcaka- jazathI eLakhAtA upAdhyAya yazovijayajI evI ja ALasulabha jijJAsA, vismaya ane nirdoSatA A stavana cAvIsamAM pragaTa kare che. zrI suvidhinAthanA ratavanamAM tee prazna rajU kare che : C laghu paNa huM tuma mana niSe mAlu re jagaguru tumane dilamAM lAvu' phe kuNane e dIje zAkhAzI 2 kaDA zrI survAidha jiSNuda vimAzI re 1. huM nAnA hovA chatAM tamArA manamAM mA samAveza thatu nathI. ethI UlaTu tame moTA hovA chatAM mArA manamAM tamAro samAveza thayA che e Atmanu Azcaya che. enI zAkhAthI kAne devI e vicArI joze. sarjakanI vANImAM rahelI bALakanA janma jeTalI saMkulatA, vismaya ane tAjagIpUNa anubhUtinI ahI vedhaka abhivyakita che. have pratyuttaramAM kavi tarka laDAve che. sthira ane zAzvata vastune samAveza na thaI zake. kadAca samAveza thAya te e kSaNika nIvaDe. eTale laghu hAvA chatAM gurumAM samAviSTa na thaI zakavAnu ahIM samAdhAna sAdhyuM che. bIjI paNa eka vAta che--laghumAM gurunA parAvatta'nI. te mATe arIsAnuM udAharaNa ApatAM kahe che ke nAnA arIsAmAM mahAkAya hAthInu pratikhikha jhilAya che. ahI kahe che : F athavA thiramAMhI asthira na Ave, mhArTa gaja dapa NamAM Ave re. jene teje buddhi prakAzI re, teDhune dIje e zAkhAthI re.... A Azcaryajanaka ghaTanAnuM zreya potAnA buddhicAturya te ghaTe che. paraMtu e muddhiprakAza paNa mahAprANanA tejathI thayo che eTale enI zAbAzI emane ja phUTe che evA teDa kavi ahIM lAvyA che. A AkhA stavanamAM praznottara dvArA racAtA AMtarika saMvAda ane emAM rahelAM bharapura nATayatattva kAvyane AhalAdaka banAve che. zrI vAsupUjayasvAmInA stavanamAM upayajI kahe che: ame paNa tumazuM kAmaNu karazuM bhakate grahI mana-gharamAM dharIzuM. sAheba, ahIM bhagavAna para kAmaNu karavAnI vAta che ane te bhakita vaDe emane vaza karI manarUpI dharamAM dhAraNa karavAne emaNe vizvAsa darzAvyAM che. A ja vAta emaNe kharuM eka i. - * * 1 jue vADamaya vimarza' pR'-40 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 prabuddha jIvana tA. 1-1-88 vIsInA prathama stavanamAM A rIte karI cheH mukitathI adhika tuja bhakita muja mana vasI jehazuM sabala pratibaMdha lAge camaka pASANu jayama lehane khIcaze mukitane sahaja muja bhakita rAgo - jaina dharmamAM eka pAribhASika zabda che: niyANu, emAM puNyakarma dvArA phaLa mAgavAne niSedha che. bhautika, Adhibhautika ke sAMsArika siddhi arthe sukRta paNa niSiddha che. eTaluM ja nahi paraMtu evI siddhinI abhilASA paNa manamAM na UgavI joIe. Ama chatAM evuM thAya to enuM phaLa avazya maLe, paNa aMte te. enuM pariNAma saMsAravRddhinuM che. AvI tAttvika bhUmikAne lakSamAM rAkhI uMpAyajI ApaNane eka DagaluM AgaLa laI jAya che. bhagavadbhajana ane bhakitathI sava thavAnuM paNa teo vajarya gaNe che ane sarasa vidhAbhAsa saje che. mukita karatAM paNa emanA manamAM bhakti savizeSa vasI che. niyANuM te nahIM ja, paraMtu saheja paNa mukitanI 3 abhilASA nahIM. kAraNa ethI saMsAramAM rahevuM paDe ane e thAya te premalakSaNA bhakitano yuga satata cAlu rahe ane cuMbakIya tatvathI jema letuM pAse kheMcAI Ave tema bhakatanI bhakitathI mukita paNa Ape Apa kheMcAI Ave evI e sahaja prakriyA che. premalakSaNA bhakitanI vAta AvI eTale ema thAya ke vairAgapradhAna dharmamAM ke jJAnamArgamAM premalakSaNA bhakitane rathAna na hoya, Ama chatAM ApaNuM bhakatakavioe AvI bhakita ullalAsapUrvaka karI che. eTaluM ja nahi paraMtu evA ullAsane zRMgAramaMDita saMbaMdhanI paribhASAmAM pragaTa karavAmAM AvI che. enuM kAraNa e che ke utkaTatApUrvakanI bhAvAtmaka sthitimAM dehanI pRthaktA ogaLI jAya ane ekatAnI bharatI klakAI UThe evuM naranArInA saMbadhamAM ja saMbhave che. AvI sthiti, alabatta judI ane ethI paNa ucca kakSAe ApaNA bhakatakavioe siddha karI che. evI ekatAnI, tadrupatAnI, tAMdAmyabhAvanI, ekAkAranI vAta karavA sAthe enI prabaLa ane vyApaka asara saMsArI para tyAre ja thAya, je e saMsArIne paricita evA bhavanI bhUmikAne Azra levAya. tenI tIvratAe mIrAM jevI sAdhikAone lAbha Ape che. tene lAbha e che ke pati ke patnImAM anya aneka saMbaMdhe samAI zake che. strI panI hovA chatAM mitra-salAhakAra, mAtRbhAva ApI zake che. tevI ja rIte pati mitra, rakSaka ane pitRka bhAve ApI zake che. bIjA saMbadhe ATalA vyApaka nathI. tethI je sAdhaka bhagavAnane A bhAve bhaje temAM u, kaTatA Ave che. mULe parasparamAM lakattara vizvAsa ane pratyeka spaMdanemAM ekanubhUti e Ane pAye che. sakhI ke sakhAbhAvamAM Akhare te A ja tattva che. iliyaTe pitAnI patnIne arpaNa karela kAvyamAM A anubhava sarjita thayo che. A badhuM jotAM vairAgya ane jJAnamArgamAM paNa premalakSaNA bhakita aucityapUrNa ane upakArI jaNAya che. , zrI caMdraprabhavAmInA stavanamAM AvI premalakSaNabhakitane upAdhyAya yazavijayajIe viniga karyo che. caMdraprabha jina sAhebA re, tume che catura sujANa, manane mAnyA sevA jANe dAsanI re, deze phaLa niva, raNa, a a re catura sukhagI, kIje vAta ekAMte abhegI premamAM vizaMbhe thatI geDInuM sukha kalpanAtIta che. vastI vizvabhara A sukhane caudalokanI paDatuM mUkI enAthI rUDuM bIjuM kazuM ene lAgatuM nathI ema jaNAvI eno mahimA kare che. avadhUta AnaMdadhanajI paNa AvI ja anubhUti kare che : mIThe lAge kaMtaDo ne khAra lAge keka kiMta vihuNI goThaDI, te raNamAMhe pika A stavanamAM ramyokeTi jovA maLe che. yAcakane yAcakabhAva na Ave e rIte ApavAthI dAtAnI zAkha vadhe che ane yAcakanI Ijajata thAya evI sahRdayatAthI dAna karavuM joIe, evuM na thAya te - jaLa dIe cAtaka khIjavI megha huo tINe zyAma cAtakane khIjavI khIjavIne vRSTi dvArA jaLasiMcana karavAthI megha jema zyAma thaye evI hAlata dAtAnI thAya. ahIM vAdaLonI spAmatAnA kAraNa aMgenI kalpanA dvArA rampakeTi jovA maLe che. cAtaka agenI purAkathAne paNa e ja ramya upayoga thayo che, ApaNA prAcIna muktake, anyakita, atyukita ane kalpanA kAraNe, badalAtI kAvyaruci ane palaTAtA kAvyapravAhe vacce, Adhunika racanAo jevAM ja ane jeTalAM ja, (kadAca caDiyAtAM) Aje paNa tAjagIpUrNa ane AkarSaka rahyAM che. A kaDI enuM uttama udAharaNa che. zrI dhamanAtha svAmInAstavanamAM kavi kave che: thAzuM prema banyo che raja, nirava te lekhe meM rAgI, prabhu zuM che nirAgI, aNujugate heo hAMsI.... premamAM kajoDuM thAya te hAMsI thAya. bhagavAna vitarAgI ane huM rAgI. evI rithati ane ekataraphI raha rAkhavAmAM hAMsI thAya chatAM e prIti rAkhavAmAM mArI zAbAzI che ema kavi umere che. ApaNA kathAsAhityamAM "catura nAyikA ane mUrakha nAyakanuM kathAghaTaka che, ema evAM phAgukAvya paNa racAyAM che, e vAtanI ahIM yAda Ave. A vAtane AnaMdaghanajIe abhinaMdana jina stavanamAM A rIte kahI che: darizaNu darizaNa raTate je phiruM te raNarajha samAna jene pipAsA ho amRta-pAnanI kima bhaje viSapAna abhina dana jina darizaNa tarasIe. keTalIkavAra sAva saraLa lAgatI bAbata zabdothI, vANInA arthathI samajAvI zakAtI nathI, tema keTalIkavAra gahana lAgatI. thI thAya chatAM paNa kAma evAM ? Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bha, 1-188 21 : mathaka jIvana 17ii % bhAvonI ghAtaka che.' ja che. . . nI phremamAM bAbatane paNa zabdadeha ApI zakAto nathI. premanI, utkaTa ke varNAnuprAsa ane aMtyAnuprAsathI zebhitI A racanA premanI ane bhAllAsanI abhivyakita aMge paNa AvuM kahI " kavihRdayanA utkaTa bhAvanI dyotaka che. zakAya. enI anubhUti mANI zakAya. e anubhava-gacare che. :: ** " , zrI abhinaMdanasvAmInA stavanamAM bhagavAnanI mUrti dIThI hadayanA saMkula bhAvenI chabi zabdanI phremamAM maDhI zakAya ke ane je bhAva jAgyA enuM sAdrazya Alekhana che. vicArenI zuddhi kema enI zaMkA rahe che. upAdhyAya yavijayajI evI ane kavitvanI utkaTatAthI siMcAyelI A kRti che. emanI ' anubhUtine zabdadeha ApavAmAM saphaLa rahyA che, jema ke, kalama dvArA thatI bhAva-niSpatti AvI che : sumatinAtha guNazya milIjI suramaNi he prabhu suramaNi pAmyo haththA . vAdhe muja mana prIti AMgaNe ho muja AMgaNe muja surataru phaLyA che guNagrAhaka draSTithI bhagavAna tarapha prIti to vadhatI ja rahe. jAgyA he prabhu jAgyA puNya aMkura ene avihaDa raMga ke lAge che e mATe jiMdA jIvana mAgyA he prabhu! muha mAgyA pAsAM haLyA che. mAMthI svAbhAvika daSTAMta eka pachI eka Ave che. parimala bhUkhyA ho prabhu ! bhUkhyA maLyA dhRtapura, karaturI taNa, AMgaLIe meru, chabaDIe raviteja, nAgaravelanA tarasyA ho prabhu! tarasyA divya udaka maLyA che pAnathI lAla thayelA eNDa jema chUpA na rahe tema bhagavad-prIti thAkayA he prabhu thAkyA milyA sukhapAla, paNa chInI na rahe evI dRSTAMtasabhara paMkitao eka pachI eka Ave che. zrI anaMtanIthajIne ratavanamAM emaNe e raMgane cAhatA ho prabhu ! cAhatA sajajana heja haLyAM che cALa majIThane raMga' kahyo che. anubhUtinI utkaTa avasthAe ja AvI rasALa-rasaddha upAdhyAya yazavijayajInI eka viziSTatA che. stavananA kAvyaracanA thAya. prAraMbhamAM bhAvanI eka chaTA lyu. tyArabAda ene anurUpa upAdhyAya kRta zrI padmaprabhasvAmInuM stavana ane devacaMdrajInuM draSTAMtasubhaga kalpanA teo deDAve. eka pachI eka kaDImAM RSabhajina stavana lagolaga mUkavA jevAM che. yazeviyajI kahe che: pratItijanaka ane anubhUtijanya draSTAMta ApI e bhAvane IhathI tihAM jaI kaMI Ave nahi puSTa kare. emAM ATalAM badhAM stavamAM kayAMya punarukita thatI jeTha kahe saMdezojI jaNAtI nathI ethI emanAM kAvyamAM tAjagI ane nAvInya jaNAya che. thoDAMka udAharaNa joIe. jehanuM milavuM re dohila tehazuM neha te Apa kilezejI...paprabha.... RSabha jina stavanamAM teo kahe che? te devacaMdrajI kahe che : kavaNu nara kanaka maNi, cheDI tRNa saMgraha kAgaLa paNa pahoMce nahi kavaNa kuMjara tajI karahu leve ? ja navi pahoMce che tihAM ke paradhAna kavaNu bese tajI kalpataru khAu le je pahoMce te tuma samA tuja tajI avara sura keNa seve ? navi bhAMkhe che keInuM vyavadhAna, zrI ajitanAtha jina ratanamAM bhagavAna' (ajitanAtha) RSabha niNaMdazu prItaDI sAthe prIta che ane bIjAno saMga jacatuM nathI. enA samarthanamAM eka sAre zloka, kaDI, kahe ke. lITI: e te kyAreka sarasa kahe che : maMdira banI jAya. kyAreka tIrthasalila banI jAya te kayAreka mAlatI phUle mahiye, kima bese ho bAvaLa taru jaeNga ke gekuLa-vRMdAvanane vagaDe banI jAya. upAdhyAya zrI yazevijayagaMgAjaLamAM je ramyA, kima chilara ho rati pAme jInI ratavana covIsImAM AvI ja racanAo che. ahIM te. marALa ke kAvyanI vizeSatAne anulakSI mAtra aMgulinirdeza karyo che. gAya suMghIne care. je sAruM hoya, piSaNa maLe evuM hoya sAvarajaLa jaladhara vinA, navi cAhe he jaga te carI le ne pachI nirAMte besI vAgoLe ema upAdhyAya yaze cAtakabALa ke; vijayajInI kRtione, madhyakAlIna sAhityamAMthI cAre carIne, kephila kalakujita kare, pAmI maMjarI ho nirAMte vAgeLavA jevA che. paMjarI sahakAra ke; . (zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA upakrame tA. 12 ane 13, Disembara, 1947nA roja amadAvAdamAM 'yazovijayajI: vyaktitva AchAM taruvara navi game, girUAzuM che have : ane vADamaya viSe yojAyela parisaMvAdamAM rajU thayela nibaMdha) guNane pyAra ke, kamalinI dinakara kara grahe, vaLI kumudinI ho ghare prabuddha jIvana-prajAsattAka aMka " "prabuddha jIvanane tA. 16mI jAnyuArI, 1987ne ane - caMdrazuM prIta tA. 1lI phebruArI, 1987ne aMka saMyukta aMka tarIkegaurI girIza giridhara vinA, navi cahe hA kamaLA - prajAsattAka aka tarIke tA. 26mI jAnyuArI AsapAsa ' '' : nija 'cina ke. ' pragaTa karAze. * * , ' ', * * * * * Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 172 prabhuta jIvana navame jaina sAhitya samArAha ahevAla: cImanalAla ema. zAhu, 'kalAdhara' (2) gatAMkathI cAlu :: kaSAya. zrI uSAbahena mahetAe A viSaya para khelatA jaNAvyuM" hatuM ke jainadhama mAM AtmAne vikAsa aTakAvanAra ane bhavatra dhanane vadhAranArA cAra kaSAyo darzAvavAmAM AvyA che. te che krodha, mAna, mAyA ane lAbha, krodha dvArA prIti, mAna dvArA vinaya ane mAyA dvArA maitrInA nAza thAya che jyAre lAbha jIvanamAM sarvanAza sare che. Ama krodhathI magajane tIvra ukaLATa, ahaMkArathI sattA vaibhavane niraMkuza dekhAva, mAyAthI sevAtA kheATA dabha ane lAbhathI karavI paDatI jIvananI veTha para A bhavanA satAnA ane parabhavanA duHkhane vicAra karavAnI jarUra che. manuSya jIvananI sArthakatA tattvajJAna vibhAganI kheDUkanA adhyakSasthAnethI vidvattApUrNa pravacana ApatA pu. pU. AcAya bhagavaMta zrI vijaya mitrAnoMdasUrIzvarajI mahArAja sAhebe jaNAvyu hatu ke samyag darzanathI zuddha evu jJAna ane cAritra e ja manuSyajIvananI sAthe katA che. zramaNa bhagavAna mahAvIre jagatane adbhUta tattvajJAnanA prakAza ApyA che. jema jagatanA padArthoM utpannazIla che tema nAzavaMta, asthira ane vinAzI paNa che e vAtanuM samAdhAna thatAM gautamaravAmIe paramAtmAnuM zaraNa svIkAyuM hatuM. bhagavAne nAnanA mahAnu sAgaramAMthI temanA ziSyane khAkhA bharIne tattva ApyuM. temanA samaya ziSyoe temAMthI eka bindu jeTaluM guththu ane bhagavAne prarupela te tattva A samaye ApaNI pAse tuSAra jeTaluM rahayuM che te paNa e tItha kara paramAtmAnI vANI hoya sau mATe kalyANakArI che. . zrI mahAvIrasvAmInA nirvANa pachInA 500 varSanA gALAmAM vAcaka umaravAti mahArAja thayA. temaNe 500 granthA racyA. ATalA prakAMDa vidvAna hovA chatAM te bilakula nirAbhimAnI hatA. e te haMmeza kahetA ke hu to bhAI jJAnanA agAdha mahAsAgaranA kinAre kheDDI chuM. ane e kinArethI ratnA vINIne tamane Apu chuM. temanI kevI vinamratA. haribhadrasUrie 1444 granthA racI jaina dhama'nA udyota karyAM. kalikAla sa hemaMca drAcAya, upAdhyAya yazAvijayajI mahArAja jevI keTakeTalIya mahAna vibhutiee peAtAnA apUrva' jJAna tejanA ajavALA pAtharIne A jagata upara keTalA meTo upakAra karyAM che. 'anya nikhayA tattvajJAna vibhAganI A kheThakamAM upareAkata nibadhAnI rajUAta uparAMta amadAvAdanA zrI hasamukha zAMtilAla zAhe samakita eTale zu'? kevI rIte? zA mATe ? e viSaya para ane gAriyAdhAranA zrI harezakumAra aruNubhAI jozIe 'jainadhama mAM lesyA' e viSaya para potAnA abhyAsapUrNa nimadhe vAMcyA hatA. A uparAMta tattvajJAna vibhAga mATe De. ramezacaMdra cunIlAla lAlana (muMbai), DA. kAliAbahena zAha. (muMbaI), zrI hita zAha (amadAvAda), munizrI ha Msa (amadAvAda), DaeN, maNibhA 8 tA. 1-1-98 prajApati dvArakA ), zrImatI sudhA pradIpa jhaverI ( bhUja ), ku. Si kA ramaNikalAla dozI (jAmanagara), kuM. jyeAti pratAparAya zAha (bhAvanagara), zrI jitendrakumAra jaina (uyapura) vagere taraphathI lekhA maLyA hatA paraMtu sa MjogavazAta teo upasthita rahyA na hatA. sArasvatAnuM sanmAna pAlitANAnI 30 jeTalI vividha saMsthAonA upakrame navamA jaina sAhitya samAreAhamAM bhAga levA pAlitANA padhArelA vinAnuM abhivAdana karavAnA eka kAryakrama DA. bAbulAla harakhacaMda zAhanA pramukhasthAne zanivAra, tA. 21-11- 987nA rAtre 8-30 kalAke zrI siddhakSetra jaina sAhitya maMdiranA dhamavihAra sabhAgRhamAM cevAmAM Avyo hatA jemAM atithivizeSa tarIke jANItA udyogapati zeThazrI pratApabhAi bhogIlAla padhAryAM hatA. kA kramanA prAraMbha pAlitANA hAIriskUlanA adhyApaka zrI vyomezayadra AcAryanI moMgala prAthanAthI thaye hatA. prAsa Mgika vakatavyA bAda samAre mATe padhArela sArasvatAnu sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. sAhitya vibhAganI beThaka ravivAra, tA. 22mI navembara, 1987nA rAja savAranA 9-00 vAge pa. pU. AcAya bhagavaMta zrI vijaya yazedevasUrijI mahArAja sAhebanA pramukhasthAne (nizrAmAM) sAhitya vibhAganI kheDUka maLI hatI temAM nIcenA sAkSare e peAtAnA abhyAsalekhA rajU karyAM hatA : mAhunalAla dalIca'6 dezAinu sAhityakAya prA. jayaMtabhAu hArIe A viSaya para khelatAM jaNAvyu hatu ke vidvAna ghaNIvAra paradezamAM pUjAtA hoya che, paNa gharaAMgaNe enI kiMmata thatI nathI. zrI mohanabhAInA 'jaina gujara kavi' ane 'jaina sAhityane sakSipta itihAsa' jevA Akara granthAnuM mUlya abhyAsIe ghaNuM moTuM samaje che. ne ekale hAthe AvAM meDhAM kAma karanAra pratye apAra Adara thAya che. paNa A uparAMta mohanabhAnA 4000-5000 pAnAMnAM agraMthastha lakhANA che enA aMdaja bhAgye ja brAne haze. emanAM lakhANeAnI keTalIka lAkSaNikatAo tarata dhyAna kheMce che - abhyAsazIlatA, vIgatapracuratA, jainatva chatAM sAMpradAyikatAthI upara UThatI vizALa draSTi, jainetara sAhityanA paNa DA abhyAsa, samakAlIna jIvananI gatividhimAM rasa, rASTravAdI vicAravalaNa vagere. mohanabhAInAM ama thastha lakhANe graMthastha thaze tyAre emanI pUrI sAcI chabI ApaNane maLaze ane sAhitya, itihAsa, dharmanI ghaNI navI bAbate paNa jANavA maLaze. samarAcca koM prA. tArAkhahena ramaNalAla zAhe A viSaya para kheAlatAM jaNAvyuM hatuM ke samadazI AyaribhadrasUrie samatha' upadezapradhAna kathAkRti 'samaraUa kAM" (samarAdityanI kathA) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ la -' * tA. 1-1-84 - prabuddha jIvana prAkRta bhASAmAM lakhI che. temAM jainadarzananA mahatvanA thI maMgaLa jharacaMda mahetA prerita siddhAMta, vividha pAtro, prasaMge upakathAo ane sAdhusAvInA upadezavacane rajU karavAmAM AvyuM che. prasiddha taravaciMtaka ane sajaka ziramaNi. be mukhya pAtra rAjakamAra guNasena ane parahita patra. navya nyAyAcAya upAdhyAya zrI yazovijayajInI agnizarmAnA nava bhavanI A bodhakathA che. vicAra, vANI - trizatAbdI prasaMge ane vartananI nAnAmAM nAnI kSatinA paNa ke kevAM pariNAme vidhAsatra bhogavavAmAM Ave che te samartha rIte A mahAkathAmAM darzAvAyuM saMdhanA upakrame nIce pramANe vidyAsatranA kAryakramanuM che. anekane mATe preraNArUpa banI rahe evI A mahAWAnuM Ayojana karavAmAM AvyuM che. sarjana karI kavi, maharSi, tattvavettA zrI haribhadrasUrie kathAkAra- ' vyAkhyAtA che. jayaMtabhAI koThArI sarjaka tarIkenI pitAnI ananya zaktinI adbhuta pratIti viSaya: upAdhyAya yazavijayajInuM jIvana ane sAhitya. karAvI che. divasa: somavAra, tA. 1 ane maMgaLavAra, tA. 12 saMgaraMgazAlA: eka paricaya - paM. kapUracaMda raNachoDadAsa vAra yAe A viSaya para jAnyuArI, 1988 belatAM jaNAvyuM hatuM ke vi. sa. 11rapamAM prAkRta bhASAmAM samaya: baMne divase sAMjanA 6-15 vAge racAyelA A sudIrgha granthamAM zrI jinacaMdrasUrie gRharAne sthaLa : inDiyana maracanTa cembara, kamiTi rUma, cacageTa, muMbaI--400 0020. ane tyAgIvarga mATe ArAdhanAnuM suMdara svarUpa samajAvyuM che.' saune upasthita rahevA vinaMtI. A granthamAM jJAna, darzana, cAritra ane tapanI ArAdhanA - tArAbahena ra. zAha maMtrIo cAra skaMdharUpe sAdhu bhagavaMte ane zrAvakenAM draSTAMtipUrvaka . . saMyojaka . . . varNavavAmAM AvI che. mekSanI prApti mATenA parikarmavidhi, paragaNusaMkramaNa, mamatvaviccheda ane samAdhilAbha e cAra kAraNuM che : ' marAThImAM geSThi A granthamAM vistRta ravarUpe batAvavAmAM AvyAM che. ekSa saMdhanA upakrame marAThI bhASAmAM gejhine kAryakrama nIce mArganA Icchuka AtmAe ArAdhanA mATe A graMtha avazya pramANe rAkhavAmAM Avyo che . avagAhana karavA jevo che. vyAkhyAtA : marAThI bhASAnAM jANItAM lekhikA ane tAmila jainakRti: nAlaDiyAra samAjasevikA zrI jotibahena semaNa - zrI nemacaMda gAlAe A viSaya para belatAM jaNAvyuM hatuM viSaya: 'jIvanasaMdhyAe raMga' ke nAlaDiyAra tAmila bhASAne prAcIna mahAna jaina graMtha che. tenI divasa: budhavAra, tA. 13mI jAnyuArI, 1988' ' racanAno itihAsa evo che ke pUrve tAmila dezamAM paDelA duSkALane kAraNe madurAni pAMDaya rAjA ugra peruvaluDi pAse ATha hajAra samaya : sAMje 4-00 vAge. munie Azare levA AvyA. rAjAe temane sArI rIte rAkhyA. sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgraha bIjA varSe dezamAM sukALa thavAthI te munioe saMthI vihAra - 385, saradAra vI. pI. mAga, karavAnuM vicAryuM paraMtu rAjA rajA nahi Ape tevuM jaNAtAM. ' . rasadhArA ke-epa. sosAyaTI, bIje mALe, gupta rIte tyAMthI cAlyA javAno nirNaya lIdhe ane rAjAnA muMbaI-400 0 04 upaparano badalo vALavA dareka munie cAreka lITInuM eka - sone upasthita rahevA vinaMtI. eka pada lakhIne javuM tema nakakI karyuM. Ama ATha hajAra kamalabahena pIsapATI pada lakhAyAM. rAjAne e pachI jANa thaI ke sAdhuo jatA saMjaka maMtrIo rahyA che tyAre krodhAvezamAM, te ATha hajAra padapane temaNe ' ' zramamaMdiranI mulAkAta nadImAM padharAvI dIdhAM. pAchaLathI pastA thatAM ane ghaNI : zrama maMdira (siMdhareTa-vaDedarA ) saMsthA mATe saMdha tapAsa karatAM temAMthI 400 5dapa maLI AvyA. te parathI - taraphathI ekatra karAyela phaMDanI rakama arpaNa karavAno kAryakrama te rAjAe A 'nAlaDiyAra nAmane adUbhUta graMtha race che. ravivAra, tA. 21mI phebruArI, 1988nA roja zramamaMdiramAM jJAnasArane sAra ... ... . . . . javAmAM AvyA che. tenI vigate have pachI pragaTa zrI jayendra ema. zAhe A viSaya para khelatAM jaNAvyuM " karavAmAM Avaze. dAtAo ane saMdhanA sabhyone A ' hatuM ke upAchalAya thaze vijayaMchanI saMskRta bhASAmAM racAyelI prasaMge upasthiti rahevA nimaMtraNa che. saMdhanA sabhyae vaDedarA - " ' A uttama kRti che. yogaviSayaka badhA ja graMthane vAMcana, manana ' jyA AvavAnI vyavasthA pitAnI meLe karI levAnI raheze. ' ' ane anubhavanane sAra eTale jJAnasAra jJAnasAramAM adhyAtma * vaDodarA sTezanathI siMghareTa basamAM laI javAnI vyavasthA "saMdha * vivaMyaka 3ra aSTake che. emAM pUrNatA, magnatA, sthiratA, jJAna, - taraphathI karavAmAM Avaze. * ' ': , 'aai, tyAga, mauna, viveka, tapa, dhyAna, yoga I.yAdi viSaye A kAryakramamAM je sabhyo upasthita rahevA icchatA hoya - paranAM aSTakamAM maulika, gahana tatvaciMtana raheluM che. A dareka teone pitAnuM nAmuM tA. 1pamI jAnyuArI sudhImAM saMdhanA * abdake upara eka eka graMthanuM sajana thaI thaI zake tevI ' kAryAlayamAM jaNAvI devA vinaMtI che.: 2 * * * ' arthasaMghane A kRti che. . . . . . . 1,5:41: 11 mRdulabahena je. zAha : : - , , ; : maMtrIo Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (174 prabuddha jIvana tA. 1-1 98 jarodhana sAmona pAkistAna mAM amerikA AgaLa vadhI aNuzastronuM sarjana ane visarjana vadhatuM jAya che te jotAM aNuzastra banAvavAnI vidyA enA " (pRddha 166thI cAlu) . . mATe agharI nathI. cIna paNa varSovarSa lazkarI tAkAtamAM nathI. bIjI bAju duniyAnA keTalAka pragatizIla dezanA vaijJAnika pragati karatuM rahyuM che. cInanAM aNuzastronI sAme rakSaNa pitAnI meLe paNa aNuzaro banAvavAnI dizAmAM yathAvakAza meLavavA khAtara jApAnane paNa duniyAnI eka aNusattA banavAnI jANakArI dharAvatA thayA che. cIna ke bhArata jevA deze paNa kadAca pharaja paDe. raziyA sAme pratikAra karavAnI daSTithI ameaNubomba banAvavAnI jANakArI meLavI lIdhI che. amerikAnI rikA pAkistAnane aNuzastronI bAbatamAM sakriyapaNe sajaja kare saMhAyathI pAkistAna aNubeo banAvavAnI dizAmAM AgaLa vadhI te bhAratane paNa aNuzastronI bAbatamAM AgaLa vadhavAnI rahyuM che. Ama aNuzastronI bAbatamAM amerikA, raziyA, briTana, pharaja paDe. madhyapUrvanAM IslAmI rASTramAM je rIte saMgharSo kAMsa, cIna, bhArata, pAkistAna, IjharAyala jevA dezo pAse thaI rahyA che tenuM paNa AvatA be-traNa dAyakAmAM saMzAdhana sAmagrI ke mAhitI che. A aNusattAo samaya kaMika viparIta pariNAma Ave. yuropIya deze raziyAnI sAme jatAM garaja paDe tyAre pitAnAM sAthI rASTrone gupta Aje jeTalA saMgaThita che, teTalA AvatI kAle na paNa rahe. mAhitI ApI de to navAI nahi. duniyAmAM kamekrame aNu seviyeta yuniyana yuropamAM pitAnI sarahada paranA ekAda be sattAe jayAre vadhatI jaze. tyAre kaI sattAnuM kare dezamAM ghUsaNakhorI kadAca cAlu karI de. leTina amerikAmAM paNa dimAga pharI jaze te kahI zakAya nahi. madhya-pUrvanAM keka deza vadhu lazkarI tAkAta batAve. TUMkamAM ekavIsamI sadInA iralAmI rASTro pAse AvI jANakArI jaladI na pahoMcI AraMbhanA eka--be dAyakAmAM lazkarI bhUharacanAnI daSTie jAya e vize raziyA ane amerikA ane saciMta rahe che,. koi navAM parimANu-Dimensions UbhAM nahi ja thAya ema kAraNa ke tyAM dAyakAothI saMgharSo ane AMtarika yuddho cAlyA atyArathI kahI zakAya nahi. kare che ane sattAonI UthalapAthala thAya che. jyAre kaika jhanUnI - ayuddhanI game teTalI taiyArI karavA chatAM aspRddhanAM mANasa sattA para AvIne yuddha khelI levAnuM gAMDuM pagaluM bharI pariNAme keTalAM bhayaMkara hoya che te te yuddha karanArAo paNa bese te kahI zakAya nahi. ApaNuM gujarAtI kahevata pramANe jANe che. DAhyA ane vicArazIla netAo maitrI ane "huM maruM paNa tane te rAMDa karuM" evA AvezamAM kaI nAnuM zAMtine vicAra karI zake che. raziSA ane amerikA rASTra AvezamAM AtmaghAtaka pagaluM bharI bese te tenuM vaccenI aNuzastronI spardhA baMne dezanA arthataMtra upara pariNAma AkhI duniyAne bhegavavAnuM Ave. eTale madhyapUrvanI .. ghaNo bhAre be nAkhyA kare che ane pariNAme pragatizIla IralAmI sattAo pAse aNuzastronI gupta mAhitI na deza hovA chatAM pitAnA arthataMtrane TakAvI rAkhavA mATe bane javI joIe evI sAvacetI rakhAI che. tema chatAM eka vakhata mahArASTrone ghaNI mahenata levI paDe che, jenI mAThI asara pAkistAnane ApelI mAhitI madhyapUrvanA keI IslAmI rASTra duniyAnA anya dezanI arthataMtra upara paDe che. madhyama kakSAnAM pAse nahi ja pahoMcI jAya ema vizvAsapUrvaka kahI zakAya nahi. kSepakAnA visarjanathI baMne mahArASTrone Arthika daSTie aNubombane pahele upavega amerikAe jApAnamAM karyo ghaNI rAhata anubhavavA maLaze. tyAra pachI aNubomba banAvavAnI dizAmAM amerikA te bIju vizvayuddha pUruM thayAne cAra dAyakA jeTalo samaya ghaNI pragati karatuM rahyuM che ane aNuzastranA utpAdananuM vItI cUkyA che. seviyeta yuniyana ane amerikAnI aNu enuM kArya satata cAlatuM rahyuM che. soviyeta yuniyane avakAzamAM zastro mATenI paraspara spardhA Aja divasa sudhI cAlyA karI che; pahele upagraha cheDIne duniyAne Azcaryacakita karI nAkhI balake vadhatI rahI che. Adhunika aNuzastro ane avakAzI hatI. Adhunika aNuzastro banAvavAM ke avakAzamAM upagraha saMzodhananA kSetramAM A baMne deza duniyAnA tamAma dezamAM choDavAnI yojanA eTalI badhI kharcALa che ke nAnA dezane saiAthI AgaLa nIkaLI cUkelA deze che. e paravaDe nahi. amerikA ane seviyeta yuniyana e duniyAnI zastramAM A baMne deze avirata doDatA rahyA che, paraMtu be meTI pratispadhI mahAsattAone ekabIjA karatAM pAchaLa rahI - satata deDavAne paNa thAka lAge che. atyAre baMne mATe thAka javAnuM pAlave nahi. je divase e be mahAsattAomAMthI koIpaNa khAvAne samaya AvI gayo ema kahI zakAya. e samaya vadhu eka sattA zastra saMzodhananI bAbatamAM ghaNI pAchaLa paDI jaze laMbAya ane zastradoTa ochI thAya ke baMdha thAya e mAtra emanA ja te divase, duniyAnuM rAjakAraNuM asaMtula banI jaze ane hitamAM nahi, samagra vizvanA hitamAM che. lazkara ane yuddhasabaMLI satA nabaLI sattAne ane tenA sAthIdAra rASTrone kevI sAmagrInI taiyArImAM vizvamAM je nANAM kharcAya che te mAnavarIte dabAvaze ke kacaDI nAkhaze te kahI zakAya nahi. yuddha kalyANa mATe kharcAya che. vizva naMdanavana jevuM banI jAya. karavA jatAM paraspara bhayaMkara saMhAra thayA vagara raheze nahi. . jagatanA sarvocca sattAdhIzanA magaja upara AsurI AvatAM paMdara-pacIsa varSamAM aNuzastranI daSTie vizvanuM saMpatti jyAre savAra thaI jAya che ane zastrAMdhatA mAjhA mUke che rAjakAraNa atyAre che tevuM ja raheze. ane amerikA tathA tyAre ApaNA jevA iMtaja pAse prArthanA karavA sivAya raziyAnuM varcasva che tevuM ne tevuM raheze ema mAnI ne bIje vadhu asarakAraka baLa rahetuM nathI. te baMne rASTrone ane zakAya. lazkarI daSTie sattAonuM saMtulana gheDuM AvuM chuM " tenA sarvocca sattAdhIzene sadbuddhi sAMpaDI rahe e ja ApaNI paNa thAya. jApAnuM lazkarI daSTie zakitazALI banatuM prArthanA che ! jAya che ane TekanolojInA kSetre je rIte e AgaLa * ramaNalAla cI. zAha milika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane makara :: zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, sara vI. pI. roDa, - muMbaI 400 004. Te. naM. 350296 : mudrasthAna ; TrenDa prinTasajagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI - 400 004 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " "Regd. No. MH, By/Sorth 54 Licence No. 1 37 , T ' It ' IT ' IS A " '' . , , , : IT - IT . - pra vana '' vaSa:49 aMka 18-19. muMbaI tA. 16-1-1988 1-2-1988 . .. muMbaI na yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rUA. 30/- chUTaka nakala rU300 - - paradezamAM vArSika rU. 300 taMtrI ramaNalAla cI. zAha sva. bAdazAhakhAna bAdazAhakhAna (bAcAkhAna) " aphaghAna", "pha sarahada, vezanamAM bhAga levA mATe bAdazAhakhAna AvyA hatA. tyAre sarahadanA gAMdhI" jevAM lADIlA nAmathI prajAe jemane navAjayA hatA kogresa vidyAthI ravayaMsevaka tarIke amane keTalAka svayaMsevakone evA khudAI khidamatagAra khAna abdula gaphAra khAne 98 varSanI maMca upara pharaja bajAvavAnuM sAMpaDayuM hatuM. te samaye amArA . sudIrgha vaye lAMbI mAMdagI pachI deha Do. emanI IcchAnusAra jIvanane eka amUlya avasara hatuM ke jyAre badhA ja emanA pArthiva dehane pAkistAnamAM nahi, paNa piti jayAM netAone pAsethI nIrakhavAnI, emanI sAthe vAta karavAnI svecchAe dezavaTe bhagavyuM hatuM evA aphaghAnistAnanA jalAlAbAda ane emanI paraspara vAtacIta sAMbhaLavAnI sarasa taka sAMpaDI khAte vidhisara tenI salAmI sAthe daphanAvavAmAM Avyo e hatI. gAMdhIjI ane bAdazAhakhAna uparAMta javAharalAla, saradAra ghaTanA itihAsamAM maraNIya banI raheze. paTela, kRpAlAnI, maulAnA AjhAda, sarojinI nAyaDu, rAjendra emanA avasAnathI bhAratanA svAtaMtrya saMgrAmanA uccatama prasAda, aruNA asaphaalI vagere dezanA mahAna netAonI netAomAMnA eka mahAna netA ApaNe gumAvyA che. nevuM lAkSaNiktA jovA maLelI. (udAharaNa tarIke javAharalAlajI varSanI uMmara vaTAvI cUkelA svAtaMtryasaMgrAmanA netAomAM sigareTa pIvA mATe maMca uparathI utarI kaIka khUNAmAM kevA nAmAMkita evA bAdazAhakhAna ane morArajI desAI e be cAlyA jatA hatA. te tyAre jovA maLeluM. khAdIdhArI koMgresa-vidyamAna rahelA netAomAMthI bAdazAhakhAne ciravidAya lIdhI. netA sigareTa pIve e zobhe nahi evI gauravabharI ethI svAtaMtrya saMgrAmamAM jemaNe sakriya bhAga lIdhe haze ane chApa kegresanA netAonI gAMdhIjIe tyAre upasAvelI hatI.) bAdazAhakhAnanA saMparkamAM AvI haze evI keTalIye vyakitaoe e samaye khAdIdhArI paDANI paheraveza paherelA dUrathI paNa savizeSa zeka anubhavyo haze! : - dekhAI Ave evA, dADhIvAlA bAdazAhakhAnanA caherA upara satata nirdoSa smita pharakayA karatuM jevAne eka virala bAzAhakhAnanI smazAnayAtrA paNa eka aitihAsika anubhava hati. . * ghaTanA banI gaI. pAkistAnanI mulAkAta levAnuM nivAranAra -vaDA pradhAna rAjIva gAMdhIe smazAnayAtrAmAM upasthita rahevAnuM pahANe laDAyaka mijAjanA. lazkaramAM bharatI mATe aMgrejo nakakI karyuM. ethI pAkistAnanA sattAvALAone paNa sajaja paThANenI pahelI pasaMdagI kare. paraMtu pizAvaranI mizana rakulamAM thavuM paDyuM ane pAkistAnanA pramukha tathA vaDA pradhAnane meTrika sudhIno abhyAsa karI bAdazAhakhAna pitA, vatana ramazAnayAtrA prasaMge rAjIva gAMdhI sAthe upasthita rahevuM utmajjAImAM pAchA pharyA hatA ane 1921mAM temaNe eka paDyuM tathA aphaghAnistAnanA pramukhe paNa pitAnA dezamAM rASTrIya zALA cAlu karI hatI. temanI rASTrIya pravRtti smazAnayAtrAne AvakAra Apyo. ema. paraspara duzmanAvaTa- ene lIdhe aMgrejoe emanI dharapakaDa karI hatI ane "bharyA A traNe dezanA vaDA ekatra thayAM e bAdazAha- traNa varSanI sajA karI hatI. 1924mAM jelamAMthI chUTayA - khAnanA avasAnane eka zubha saMketa che. sarahadanA evA tyAra pachI emaNe pakhuna leke mATe pustunI bhASAmAM pachAta pradezamAM smazAnayAtrAmAM be hajArathI vadhu vAhane pustuna' nAmanuM eka sAmayika zarU karyuM hatuM. 'yaMga inDiyA' joDAyAM ane lAkhe mANase upasthita rahyA e paNa bAdazAhe ke "harijana'nI jema pastuna' sAmayika pakhuna lokomAM khAnanI suvAsanI pratIti karAve che. ' . ghaNuM lokapriya thaI gayuM hatuM. rASTrIya caLavaLamAM e sAmayike jAte paThANuM eTale khAna abdula gaphArakhAna UMcA paNa mahatvane sakriya phaLa Ape hate. eka umadA ciMtaka kadAvara bAMdhAnA zarIravALA hatA. savA cha phUTanI UMcAine ane patrakAra tarIkenI bAdazAhakhAnanI aitihAsika kArakidIne e sAmayikamAMthI sarasa paricaya maLI rahe ema che. kAraNe hajAra mANasamAM bAdazAhakhAnane tarata oLakhI zakAya. AjhAdI pUrve muMbaImAM govAliyA TenkamAM maulAnA - I. sa. 1890(?)mAM pezAvara jillAnA utmajjAi AjhAdanA pramukhapade yojAyela kogresa mahAsamitinA adhi- A gAmamAM janmelA bAdazAhakhAnanI sAcI uMmaranI emane pitAne oLakhI khapade cenala, vAliyA kA, 1, 2, * * * . . Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 prabuddha jIvana tA. 16-1-88 1-2-88 sanI hijarIsana pUrva ane jagatane bhAga tala thaI paNa khabara na hatI, kAraNa ke pezAvaranI zALAmAM dAkhala karavA mATe thoDI ochI ke vadhu uMmara lakhAvI devAmAM AvI haze evI emane pitAne paNa dahezata hatI. e divasamAM suzikSita evI vyakita sArA pagAre lazkaramAM joDAvAne badale lekasevAnAM racanAtmaka kAryomAM pitAnuM jIvana samarpita karavAno saMkalpa kare e ja bAdazAhakhAnanI eka svapnadraSTA tarIkenI pratIti karAve che. emanI rASTrIya pravRttiothI cekI jaine aMgreja amaladAroe vAraMvAra ke te emane jelamAM pUrelA ane kAM te vAyavya sarahada prAMtamAMthI taDIpAra karelA. bAdazAhakhAne laDAyaka mijAjanA ane hiMsaka valaNa dharAvanArA paThANenA jIvanamAM ahiMsA, prema ane zAMtinA maMtra gUMthI dIdhA hatA. emanI nimaLa, tejasvI, niHsvArtha ane sevAparAyaNa pratibhAe emane aneka paDunA anuyAyIo meLavI ApyA hatA. emaNe khudAI khidamatagAranI saMsthAnuM kuzaLa Ajana karyuM hatuM. lAla khamIsadhArI e khidamatagAre bAdazAhakhAnane paDe bela jhIlavA haMmezAM tatpara rahetA. AjhAdI pUrve javAharalAlajIe pezAvaranI mulAkAta lIdhI hatI tyAre svayaMsevaka tarIke Akhe raste UbhA rahelA lAla khamIsadhArI khidamatagAranI zista ane sevAnI bhAvanA joIne teo Azcaryamugdha banI gayelA ane prazaMsAnA ghaNA uddagAro temaNe kADhelA. , - bAdazAhakhAne 19rathI rASTrIya koMgresanA adhivezanamAM bhAga levAnuM cAlu kareluM, paraMtu gAMdhIjInA pratyakSa saMparkamAM te teo 1929mAM lakhanau khAtenI koMgresanI beThakamAM hAjarI ApavA AvelA. tyAre teo AvyA. gAMdhIjInAM vyakitatva ane vicArasaraNIthI teo eTalA badhA prabhAvita thayA hatA ke emaNe khudAI khidamatagAranA AMdolanane prAraMbha karyo hato. tyAra pachI uttarottara teo gAMdhIjI tarapha vadhune vadhu AkarSAyA ane gAMdhIjInA AzramamAM jai judA prasaMge AvIne rahyA hatA. yuvAna vaye eka pachI eka ema be patnIonA avasAna pachI teo paNa gAMdhIjInI jema brahmacarya vrata dhAraNa karIne rahyA hatA. alpatama parigraha, sAdAI ane lokasevA e emanAM jIvanamaMtra banI gayAM hatAM. gAMdhIjI jevI ramUjavRtti temanAmAM paNa hatI ane gAMdhIjInI jema ja sattA ke pada mATe Asakitano abhAva temanAmAM paNa hate. 1934mAM muMbaI khAtenA kogresa adhivezanamAM pramukha tarIke emanI jyAre varaNI thaI tyAre emaNe e padane aravIkAra karyo hato ane kahyuM hatuM ke huM te mAtra eka senika chuM ane jIvanabhara sainika rahevAne icchuM chuM." bAdazAhakhAna kharekhara saMta prakRtinA mehAmAnava hatA. gAMdhIjI ane anya netAoe bhAratIya upakhaMDane aMgrejonI gulAmImAMthI mukta banAvavA mATe je rASTravyApI laData calAvI tenA pariNAme aMgrejone sattA choDavI paDI, paraMtu aMgrejoe mahamadaalI jhINA dvArA murilamenI saMkucita dhArmika lAgaNI uzkerIne bhAratIya upakhaMDanI durdazA karyA pachI e sattA choDI. bhAratanA TukaDA thayA. bhArata ane pAkistAna ema be rASTra thayAM. pAkistAnanA paNa pUrva pAkistAna (bAMgalAdeza) ane pazcima pAkistAna evA be TukaDA banyA. A darakhAsta (myulA) mATe jemanI asaMmati hatI ane jemane AmA kakaLI UThyo hato evI be mahAna vibhUtio te mahAtmA gAMdhI ane sarahadanA gAMdhI. aMgrejo jaladI sattA choDe ane bhArata ravataMtra thAya e vakha nihALavAnI AzAmAM rASTrIya laDatanI ucca netAgIrIne pakSe kaMIka utAvaLa thaI hatI ema bhaviSyanA itihAsakAro bedhaDaka kaheze. bhAgalA pADIne laDAvI mAravAnI aMgrejonI rAjaramatano bhoga ApaNe banyA. dezanuM vibhAjana thatAM pUrva ane pazcimanI sarahada upara lAkha mANasanI hijarata thai. anekAneka mANasanI katala thaI ane lUMTa, apaharaNa ane baLAtkAranA aneka banAva banyA. paMjAba ane noAkhAlI saLagI UThayAM. kalpanAmAM na Ave eTaluM kema viSa prasarAvI devAmAM AvyuM hatuM. te samaye A baMne gAMdhIne AtmA zAMti mATe pikArI UThaye hate. dezanI durdazA jevA gAMdhIjI - jhAjhuM jIvyA nahi, paraMtu svati dhyaprAptine AnaMda emane bahu rahyo nahote. ahiMsaka caLavaLanI hiMsaka pUrNAhutithI emanuM hRdaya cIrAI gayuM hatuM. bIjI bAju aMgrejo pAse sattA choDAvyA chatAM pitAnI te evI ja karuNa hAlata rahyA kare e bAdazAhakhAnanA mbinanI karuNa ghaTanA banI dezanA vibhAjana vakhate sauthI vadhu anyAya jo koIne thayela hoya che. te bAdazAhakhAnane ane emanA pustuna lo kene. akhaMDa bhArata AjhAda thayuM hota ane gAMdhIjI tathA sarahadanA gAMdhInI sevA samagra dezane jhAjhe samaya maLI hota te bhAratamAM hiMsAtmaka azAMti thaI na hotakamI prema vadhe hota ane racanAtmaka pravRttio dvArA bhAratanI kAyApalaTa judI ja rIte thaI hata. dezanA vibhAjana pachI bAdazAhakhAnane te jela ane vyathAmAM ja sudIrgha kavana vItAvavuM paDayuM e kudaratanI lIlA keTalI kura banI zake che tene paricaya karAve che, rAjanaitika bhUlo (Political Blunders)nAM pariNAme lAMbe gALe vadhu. spaSTa dekhAya che. bAdazAhakhAnanA bhAratamAM rahelA sAthIdAro, sattAnAM moTAM moTAM pada bhogavavA lAgyA tyAre bAdazAhakhAnanA bhAgyamAM haju laData ane jelajIvana bAkI rahyAM hatAM. svAtaMtryasaMgrAma daramiyAna jude jude samaye maLI 14 jeTalAM lAMbAM varSone emaNe jelavAsa bhogavyuM hatuM. paraMtu svAtaMtrya pachIthI te pAkistAnamAM ethI paNa ghaNAM vadhu varSa jelamAM emane pasAra karavA paDyAM. bhArata ane pAkistAnanA vibhAjana vakhate gAMdhIjInI daravaNa pramANe bAdazAhakhAna cAlyA. pukhtane mATe svataMtra rAjyanI vAta te bAju para rahI, paraMtu pastune upara pAkiratAnI sattAvALAo damana karaze te bhArata temanI vahAre dhAze evuM vacana ApIne gAMdhIjI te vidAya thayA. paraMtu bhAratIya sarakAra lAcAra banIne e joI rahI. "tame amane varuonA hAthamAM dhakelI dIdhA che evAM roSa ane kheyukta vacane tyAre bAdazAhakhAne uccArelAM te sAcA paDayA. astune uparanA pAkistAnI damana vakhate ane bAdazAhakhAnanI dharapakaDa vakhate bhArata mAtra mUka sAkSI banI rahyuM ethI bAdazAhakhAnane pArAvAra duHkha thayeluM. pAkistAnanA sajana pachI ghaNAM varSa bAdazAhakhAne pAkistAnanI jelamAM vItAvyAM. keTalAMka varSa najarakeda paNa rahyA. svataMtratA pahelAM ane - ' ( pRSTha 104 upara) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 177. tA. -1-281-288 prabuddha jIvana - - - - muMbaInI eka samaye lokapriya thayelI koMgresa patrikA * '' ' , '' caMdravadana cI. mahetA '' : . . . . . ' sana 1970-3rane gALo. laMDanamAM rAunDa Tebala Tenka- vavA hAjara thaI jatA. emAM emanA mArgadarzanamAM ajitaransamAM mahAtmA gAMdhI ane bIjA netAo svarAjyanI carcA bhAI desAI, chApAMomAM kAma karanAra baTukabhAI desAI nAnukaravA jAya te pahelAM muMbaImAM aMgrejI, gujarAtI ane marAThI, bhAI jhaverInA bhAI viThThalabhAI jhaverI (e bhAIe laData pachI " traNa bhASAomAM niyamita pragaTa thatI A kesa patrikAo padmabhUSaNuM banI gAmadevInA maNi bhuvananuM jIvyA tyAM sudhI saMcAlana hatI. enI belabAlA hatI. e jamAnAmAM keTalAke ene saMgraha karyuM. te jelamAM paNa gayelA. temaNe gAMdhIjInI dAMDIkUcanI karI AkhI hAramALAne baMdhAvIne paNa rAkhI hatI. mejisTreTa silasilAbaMdha vigate mahAmahenate ekaThI karI eka saLaMga dasturanA hukama anusAra e ja chapAya tyAM chApe mArI enAM philma banAvelI ane te kalAka sudhI batAvavAnI trevaDa karelI mazIna japta karavAM chApanAra pakaDAya ene. babbe varSa e viThThalabhAi) A uparAMta ajagAMvakara, zrIpAda, gaDekare evA kedamAM mokalavA. cAra hajAra navase navvANunI meTI meTaramAM pAMca-sAta, dakSiNa bhAIo ema zarUAtamAM e patrikA enI lAvavA-laI javAnI vyavasthA hatIeTale e seMdhAyelI muMbaInI koMgresa hAusamAM AvelA jinhA helamAMthI lakhAIgADI para paNa polIsane oLo hate. tyAre muMbaInA prakhyAta chapAI nIkaLatI. tyAre enA pahelA eDiTara tarIke zrI jayaMtibhAI cAine bAgamAM e patrikAnI marAThI-gujarAtI mATe lakhAvaTa- dalAla kAma ' karatA. ene dastura mejisTreTe be varSanI kaDaka kriyA cAlatI. tyAM polIsanI AvanajAvana hatI. bIjA koI sajA karelI. pachI e muMbaImAM jayaMta viTAminsanI kaMpanI meTAM daphatare nahetAM khAsa daphataradAra nahotA, chatAM A tathA kemphara enDa elAIDa kaMpanInA mukhya saMcAlaka tarIke prakhyAta : patrikA niyamita sAMjanA TANe pheTa, bhUlezvara, dAdara vagere sthaLe thayA che ane emanA kedamAM javA pachI taMtrI tarIke kaMIka Ane-be Ane vecAtI. keTalAka enI be-pAMcagaNI kiMmata paNa nAme seMdhAtAM. e jAhera sabhAomAM jatAM ke tyAM pakaDAtAM. ApI jatA. emAMnI bhASA upara rAjadroha pukArate. briTiza A eka niyama thaI gayo hato. kaMIka bahene ane bhAio amalane nAbUda karavA jeTalI kaMDaka bhASAmAM lakhI zakAya e rIte e A taMtrIpadane zebhAvI gayAM. enI yAdI paNa jANavA ' traNe bhASAmAM ' lakhAvaTa thatI. aMgrejI vibhAga zrI mInuM jevI che. chatAM e rItasaranA noMdhAyelA svayaMsevake nahi eTale masANIthI mAMDI alAhAbAdanA joharI sudhI lakhatA. marAThI svAtaMtrya senAnI tarIke emane kazAM penzane maLatAM nathI. emaNe vibhAga sahasTa reDa (Aje saradAra vallabhabhAI paTela reDa) e mAgyAM paNa nathI. nara breka jevA briTiza pArlAmenTanA para De. nAyaranI hospiTala sAme be mALAnI vacce bAMdhelA sabhya laMDanamAM pArlAmenTamAM e patrikA kADhI ane vAMcI enuM eka nAnakaDA davAkhAnAmAM che. ajagAMvakara lakhatA. e bahumAna karyuM hatuM. hemiyopathI davAkhAnuM calAvatA. bahu dhirmaniSTha vyakita, sevAbhAvI. sAMjanA pahore temanA be-pAMca mitra sAthe vividha . A gerakAyadesaranI patrikA keka samaye, khAsa avasare, prakAranI carcA karatA.. bhalabhalAne salAha ApI emanAM duHkho. dharapakaDanA divasemAM lAkhonI saMkhyAmAM vecAtI, enAM dara karavA talasatA.' ', ' '' ThekaThekANe sAIkalesTAIla mazIne pharatAM enA AkhA. vahIvaTane silasilAbaMdha itihAsa lakhAyele jANyAmAM A eka AkhI vyavasthAne tyAre jAheramAM ghaNA nathI, paNa patrikA. muMbaInuM eka kAne nAka gaNatuM... e chAne khyAla hatuM. bAbulanAthanA maMdira sAme jhaverI emAM agrejI, marAThI, gujarAtImAM navIna prakAranA lekhe, bilDiMgamAM rahetAM zrI maNilAla mehanalAla jhaverI kavitAo, kaTAkSa lekhe Aje paNa jIvaMta lAge evA tyAre khetavADInI eka galImAM koMgresa hospiTala calAvatA. AlekhAyelA hatA. koI pAse tene A saMgraha kyAMka hoya emAM traNa-cAra bhAgIA, pitAne phALo ApatA. reja te te taMtrI sAhebane yA amane jaNAve. ' ' , ' . dazabAra DekaTare, emAM khAsa malabArahila para rahelA De. bhAskara paTelane ane emanA sAthIdArone mukhya phALe hate. upara lakhyuM e bahAranuM bekhuM paNa enuM mULa 1928mAM -narsa tarIke vagara mahenatANuM kAma karanArI sArA pramANamAM bAraDolI satyAgraha vakhate nakhAyeluM. saradAra paTelanI dekharekha keLavAyelI narse pitAnAM kAma karyuM. jatI. . . . heThaLa kAma karavA eka mahuma amArA lADIlA netA yusupha maheraalInI khAsa ToLI bAraDolI svayaMsevaka tarIke gayelI. - hajAra patrikA roja nIkaLe. e mATe sAikalesTAIli ethI saradAra sAheba sAthe sAre nAte baMdhAyele. emAM kAgaLo thekabaMdha vaparAtA. e kAgaLa thekabadha kharIdatA. sanata vINa, caMdravadana mahetA, vilecana : dhruva, phelozipa. amuka sthaLe sacavAtA, tyAMthI jayAM jayAM . sAIkalesTAIla nizALamAM kAma karatA mena vagere. teo bAraDolI . pachI mazIne hoya tyAM meTara ke gheDAgADI yA majura mAraphata muMbaImAM A patrikAnuM saMcAlana karavAnA kAme lAgyA. saradAra pahoMcADatA. koMgresa hospiTala calAvanAra zrI maNilAla sAhebanA AzIrvAda, zerabajAramAM kAma karanAra senDahasTa reDa mehanalAla jhaverInAM be--pAMca makAne eka grAnTa reDa para, eka para tyAre karamacaMda zeTha rahe. emane tyAM saradAra nivAsa kare. malabAra hilamAM liTala gibsa roDa" para hatAM. emAM tyAre tyAM A ghaTa gehavAyeluM. emAM paisAne vahIvaTa mAravADI muMbaInI ATalI gIca vasati nahi. ghaNe ThekANe "Tu bI leTa' cembarane te vakhatanA maMtrI zrI umAzaMkara dIkSita , (To Be Let)nAM pATiyAM vAMcavA maLatAM. evI jagyAo pachI javAharalAlanA jamaNA hAtha, pachI chellA beMgaloramaNibhAI vagara bhADe zeAdhI apAvI detA. tyAM traNa-cAra dekANe kalakattAmAM garvanarapade, hAla kegresa kArobArInA salAha-vIseka svayaMsevake rAjanA amuka kalAkanA hisAbe mazIna calA- kAra. e paisAne Akhe vahIvaTa saMca. emaNe muMbaImAM eka ja tAjo ane 1, khAra ne kapaTala karI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 . . . prabuddha chavane. . tA. 16-1-88 1-2-88 briTiza geTanara nAmanI peDhI sAthe oLakhANa. e briTiza peDhIe DajhanabaMdha ke ethI vadhAre geTanara mazIne amane ApelAM. emAM vAparavA kAgaLanA seMkaDo thappA e pitAnA vAhana mAraphata amane soMpe. maNibhAI jhaverI jyAM kahe tyAM e rAtorAta pahoMcADe. enA paisAnI jokhamadArI umAzaMkara tathA bhUlAbhAI desAI tathA maMgaLadAsa pakavAsA kare. e mazIna para kAma karanArA svayaMsevakone dara mahine muMbaInI be-traNe jANItI vIzI, ThAkara bekiMga hAusa jevI emanI mahinAnI slIpabuka amane A zera dalAle pahoMcADe e ame A kAryakartAone ApIe. bajAramAM zrI jamanAdAsa bakSI, zrI karamacaMda ane zrI maganabhAI ghIA meTara TekasInI vyavasthA karI Ape. ema eka pAMcase rUpiyA amAre nAme, amAre khAte sekanDa henDa renA (92) devi gADI AvelI, e rakama zrI maganabhAI ghIAe ApelI. patrikAo vecAya enA paisA bIje divase gaNuya. dAdAjI dhAkajI pAse eka oraDImAM e badhI rakama ekaThI thAya ne dararoja khAtarIne mANasa zrI umAzaMkara dIkSitane pahoMcADe. enI gaNatarImAM mata patrikAo gaNutA, pisTanI bAda karatA kayAMka paisA ochI AvatA. dIkSita badhAne chUTA chUTA bolAvI hatI. be-traNa divasa kAgaLanI thappI AvavI baMdha karAvI de. pharI masalate thAya. pAIe pAIne hisAba levAya ane kAma cAlu thAya. e vahIvaTa jyAre koI eDiTa khAtuM nahi tyAre teye jhapATAbaMdha cAlatuM. jerabaMdhI nakakara hatI. uparAMta paisA ApanArAone vizvAsa temaja emanI takedArI, dekharekha sUcaka hatAM. jyAre jayAre saradAra sAheba muMbaimAM AvatA tyAre A kAma karanArAone maLavA vakhata kADhI be zabda utsAhanA kahetAM se emane page lAgI chuTTA paDatA. A buleTina yA patrikAnI nAmanA mahAtmAjI temaja mahAdevabhAi sudhI pahoMcI. emanAM salAha - sUcane ApyA karatA. ane cupakIdIthI jarAya ghedhATa vinA A saMe vahIvaTI kAma pAra utArate. e geTanaranA khelADapiyaranA daphataramAM amAre javAnuM thatAM ame emanA menejarane kahyuM ke tame briTiza peDhI AvI amane ATalI pelIsa takedArI chatAM madada kare che enuM zuM kAraNa? ene emaNe tarata javAba Ape ke ame te vepArI chIe. ahIM ame vepAra karavA ja AvyA hatA ane vepAra karIzuM. emanI amArI pratyenI vaphAdArI namUnedAra hatI. polIse tyAM khUba vAraMvAra khabara kADhelI paNa emaNe A saMcAo kayAM goThavyA che enI kazI mAhitI pUrI pADI nahotI. A AkhI TeLImAM badhA svayaMsevakomAM mokhare evA - ThaMDA magajanA kAma karanAra cUsta gAMdhIvAdI ajita desAI hatA ane che. ajagAMvakara hatA. A badhA svayaMsevake copaDe noMdhAyelA nathI. eTale emane muMbaImAM zrI rAjendraprasAdanI varalImAM bharAyelI koMgresamAM besavAne pAsa paNa ApavAmAM Avyo nahote e hakIkta che. AjanA penzananI te vAta ja kayAM hoya? paNa varalI koMgresamAM viSayavicAraNa sabhAmAM e sau kAryakartAo baMgALI kempamAM subhASabAbune jaI maLyA. subhASabAbu sAthe naDiyAdanA jANItA lekasevaka gokaLadAsa kahAnadAsanA ciraMjIvI sAthe ghare UtaravAnA saMbaMdhane laI amAre saMbaMdha pAkI maitrIne thaele. te jevA ame emanA kempamAM pahoMcyA ke emanA baMgALanA je sabhya nahi AvI zakelA tenI gerahAjarIne lAbha ApI amane sabajekaTasa kamiTimAM besavAnI badhI vyavasthA karI ApI hatI. ' A ghaTanAne silasilAbaMdha itihAsa muMbaimAM tyAre gajhalasamrATa zayadA tathA sAdikanI joDI be ghaDI meja'nuM pAniyuM calAvatA, emAM A patrikAnA lekhakonA pheTA tathA. DuM lakhANa tyAre pragaTa thayeluM paNa jyAre rItasaranA vahIvaTI kAma karanArAoe A chUpI gerakAyadesara patrikA calAvanAra pAkA satyAgrahIo nahi kahevAya ema kahI e lakhANa baMdha karAveluM. zaMkara dIranI bAdabAlavI masa marAThImAM geSThi saMghanA upakrame paramAnaMda kApaDiyA holamAM budhavAra, tA. 13-1-88nA roja sAMjanA cAra vAge jAyela marAThI geSThinA kAryakramamAM marAThI bhASAnA jANItA lekhikA zrImatI jotibahena semaNanuM jIvana saMdhyAe raMga" e viSaya para pravacana thayuM hatuM. saMyojaka zrI kamalabahena pIsapATIe prArthanA rajU karyA bAda vyAkhyAtAne paricaya ApyA hatA. kAryakramanA pramukha De. ramaNalAla cI. zAhe svAgata karyuM hatuM. khUba ja sarasa rIte jIvana saMdhyAnA raMge samajAvatA zrImatI tibahena semaNe jaNAvyuM hatuM ke ApaNuM jIvana saMdhyAe utsAharUpa kesarI raMga jALavI rAkhe hoya te, svAzyanI kALajI, Arthika svAvalaMbana, samaya pAsa karavAnI kaLA ane adhyAtma-A cAra muddA para dhyAna kendrita karIne cAlavuM joIe. "paheluM sukha te jAte naryA " e ukita anusAra ApaNA zarIranI kALajI ApaNe ja rAkhavAnI che. jIvananA aneka tanAvamAMthI mukta thavA Arthika svAvalaMbana prApta karavA prayatna karavo jarUrI che. jIvana saMdhyAnA Are UbhelA mAnavIe pitAnI nivRttinA samayane zeTha sadupayoga thaI zake te paNa vicArI levuM joIe ane jema dIpakamAM vATanuM mahatva che tema ApaNA jIvanamAM adhyAtmanI jarUra che. Izvara pratyenI ananya bhakti ane zraddhA ApaNI jIvana saMdhyAne raMgaberaMgI - khuzakhuzAla karI deze. - A kAryakramanA aMte saMdhanA maMtrI zrI ke. pI. zAhe AbhAra mAnyo hato. ', ' , ' . : : : * zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika prabuddha jIvanamAM varSa daramiyAna (jAnyuArIthI Disembara, 1987) pragaTa thayelA lakhANa eka athavA vadhu lekha) mATe rU. 1000 nuM zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika saMdha' taraphathI ApavAmAM Ave che. taddanusAra sane-1986nA pAritoSika aMgenA nirNAyaka tarIke (1) Do. ramaNalAla cI. zAha (2) De. dineza bhaTTa (3) zrI jyendra ema. zAha ane (4) zrI pannAlAla 2. zAha sevA Apaze.. . Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dInA gujarAtanI kalA ravIndranA nANatA ja tA. 16-1-88 1--8 praha chevana prajAsattAka dina ane gAMdhIjInI netAgIrIne camatkAra che prA. cI. na. paTela chavvIsamI jAnyuArIne prajAsattAka dina dezanA arvAcIna : kAyadAne bhaMga karavAnA hatA te divasanI addharasvAse rAha itihAsane camatkAra che. te divasa pahele 1930nA jAnyu joI rahyA. paradezIo paNa temane vicitra lAgatI A ghaTanA ArImAM pUrNa svAtaMtrya dina tarIke UjavAyo hato ane pratye AzrayaM ane kutUhalathI joI rahyA. 6ThThInI savAre gAMdhI1950mAM navuM baMdhAraNa amalamAM AvyA pachI te prajAsattAka dina jIe karADI pAse samudramAM snAna karI kinAre paDelA mIThAmAMthI bane. koMgrese 1929nI 31mI Disembare sAMsthAnika darajjAnA. capaTI bharI ane te sAthe javAharalAla naherue temanI AtmavarAjane badale pUrNa svAtaMtryanuM dhyeya svIkAryuM hatuM ane thAmAM varNavyuM che tema, jANe koI yaMtranI kamAnane mukta jAnyuArInI 26mIe dezabharamAM jAherasabhAomAM e dhyeya karatA yaMtra dhabakArA mAratuM gatizIla banI jAya tema dezasiddha karavAnI gAMdhIjIe ghaDelI pratijJA levAI tyAre bahu bharamAM navA prANane saMcAra thaye. gujarAte e navA prANanuM eAchAne AzA haze ke te 1930thI 1950. sudhInAM viza zreSTha ahiMsaka rUpe pragaTa karyuM. me mAsanI madhyamAM varSanA TUMkA gALAmAM siddha thaze. paNa e camakAra bane ane satyAgrahIoe pilIsanI jugupsAjanaka karatAnI avapratijJA siddha thaI. gaNanA karI. dhArAsaNanA mIThAne kabajo meLavavA humalA zarU karyA ane divasa sudhI cAlu rAkhyA, te vIsamI pacAsa varSathI nAnI uMmaranI, 1937mAM prAMtika ravarAjane sadInA gujarAtanI na bhulAya evI vIragAthA che. e samaye amala zarU thayo te pahelAM UcharelI peDhIne AmAM camatkAra paradezamAM pravAse nIkaLelA ravIndranAtha ThAkura aphaghAnistAnamAM jevuM kazuM lAgaze nahi. paraMtu 1929 nI 31mI Disembare hatA tyAMthI temaNe IglenDanA udAra draSTinA jANItA sAptAhika pUrNa svAtaMtryane TharAva pasAra thayo tyAre dezanI sthiti hatI mAncesTara gArDiyana'nA pratinidhi sAthenI mulAkAtamAM kahyuM: te jotAM 17 varSamAM svarAja AvyuM ane te pachI traNa yurepa mATe A meTo naitika parAjaya che. Aja sudhI varSamAM deza prajAsattAka rASTra banyuM. e ghaTanA kharekhara eziyA khaMDa yurepa pratye ahobhAvathI jete hati, have tenI camatkArI hatI. utsAhI yuvAnee 31mI DisembaranA TharAvane pratye avamAnanA bhAvathI joI zakaze.' vadhAvI lIdhuM hatuM. madhyarAtrIe TharAva pasAra thayo tyAre AnaMdadhelA yuvAna umAzaMkara nAkhyA hatA; paNa jemane upara - 1857nI niSphaLa lazkarI kAMti pachI nimalpa banelI karAvane amala karavAnI javAbadArI hatI te gAMdhIjIne te tene prajAmAM A zauya kevI rIte pragaTayuM? huM bALaka hatA. tyAre, kevI rIte amala kare tenI khUba mUMjhavaNa hatI. koMgresanA 1925thI 1929nA gALAmAM leke pilIsanA nAma mAtrathI sabhyomAM utsAha hate paNa zistane sadaMtara abhAva hato kevA karatA tenuM mane pUruM maraNa che. gAMdhIjI ane ane ahiMsaka laData mATe jarUrI naitika zraddhA nahotI. alpasaMkhyaka uddAmavAdIo sivAya dezanA badhA netAo paNa prajAmAM briTiza sarakAra jevI samartha sattAnI sAme laData mAnatA ke deza briTiza lazkaranA rakSaNa vinA na calAvI zake. calAvavA mATe jarUrI bhega ApavAnI zakita nahotI sane 1885mAM koMgresa sthapAI tyArathI 192SnA DisembaramAM ane dezanA rAjakIya netAomAM ekatA nahotI. tenA nAgapura adhivezane gAMdhIjIe ghaDeluM navuM baMdhAraNa deDha mAsanA vicAramaMthana pachI, phebruArI mAsanI svIkAryuM tyAM sudhI rAjakIya dhyeya maryAdita rahyuM hatuM. pahelI madhyamAM laDatanA rUpe gAMdhIjInA manamAM kaMika AkAra beThakamAM apanAvelA baMdhAraNamAM e ya dezanA judA judA lIdhe. paraMtu tyAre tene krame krame kevI rIte vistAratA javuM pradezamAM rASTrIya ekatAnI bhAvanA keLavavAne prajAmAM sAmAjika, e vize emanA manamAM koI cekakasa pejanA nahotI. naitika, bauddhika ane rAjakIya navajIvana preravA ane briTana emanI zraddhA kArDinala nyUmananI "lIDa kAInDali lAITa" tathA bhAratane saMbaMdha draDha banAvavAnuM ane te arthe briTiza prArthanAnA narasiMharAva dIveTiyAe karelA gujarAtI anuvAda rAjakartAo dvArA prajAne je anyAya thatA hoya tenuM nivAraNa premaLa jyoti tAro dAkhavI' bhajananI "mAre eka karAvavAnuM hatuM. vIsa varSa sudhI A namra ya cAlu rahyuM. DagaluM basa thAya" e paMkitamAM hatI. kogresanA koI 1906mAM koMgresanA kalakattA adhivezananA pramukhasthAnethI netAne evI zraddhA nahatI. temanI gAMdhIjImAM zraddhA hatI dAdAbhAI navajIe pahelIvAra svarAjanI mAgaNI uccArI, kharI, paNa te temanI buddhi zaMkAzIla hatI. motIlAla naheru paNa te svarAja briTiza sAmrAjayanA aMtargata bhAga tarIke, te gAMdhIjInI dAMDIkUcanI yejanA sAMbhaLI ramUjathI khaDakhaDATa te pachInuM varSa koMgresanuM Sa gopALakRSNa gekhalenI preraNAthI hasI paDyA hatA. sarakAra paNa dAMDIkUcanI prajA upara kevI badalAyuM ne thADu pragatizIla banyuM. mAtra anyAye dUra karAvavAnuM asara paDaze te nahotI samajI zakI ane rUca zarU thAya te hatuM tene badale te zAsanataMtramAM uttarouttara vadhu sudhArA pahelAM gAMdhIjIne pakaDavA ke nahi tene nirNaya nahotI karAvavAnuM banyuM. 1920nA nAgapura adhivezane te badalIne 1906mAM karI zakI. dAdAbhAie uccArelI svarAjanI mAgaNIne rASTrIya mAgaNI tarIke ravIkArI. paNa svarAja eTale briTiza sAmrAjyamAM paNa kUcanA pahelA ja divase, 12mI mArce gujarAtamAM sAMsthAnika darajajAnuM rAjyataMtra ke briTiza sAmrAjathI jANe ke vIjaLIsaMcAra thaye. gheDA ja divasamAM ' AkhA dezanI alaga saMpUrNa svataMtratA e vAta aspaSTa rahI. gAMdhIjInuM najara gujarAta upara maMDAI ane prajAnA badhA vargo, sarakAra maMtavyuM hatuM ke bhAratanI AmajanatA svarAja zabdano paNuM, gAMdhIjI pAMcamI mArce ghaDI pahecI chaThThI mArce mIThAnA artha samajI zakatI nathI. pUrNa svAtaMtryanI bhAvanA te mananI enI tA javuM premaLa narasiMharAva Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 prabuddha jIvana tA. 16-1 881-2-88 karI ane vaccenA sara karyo. jyAra nahi samaje. tenI daSTie virAja eTale pitAnA vicAre anusAra, jarUra jaNAya te briTiza amaladAranI madadathI paNa prajAnA pratinidhio dvArA cAlatuM rAya. briTiza sAmrAjayanA aMtagata bhAga tarIke hoya ke briTiza sAmrAjyathI alaga e vAta sAthe ene nirabata nahotI. ' ', ' . ' - javAharalAla naheru ne subhASacaMdra bojha jevA uddAma mAnasanA rASTravAdIone gAMdhIjInI daSTi ruci nahi. teo briTiza sAmrAjJI bahAra pUrNa svAtaMtryanA AgrahI hatA. tyAM temanA uddAmavAdI vicAre. vadhu Dha banyA. bhArata pAchA AvI temaNe 1927nI madrAsa kegresamAM rASTranA meya tarIke, pUrNa svataMtryane TharAva rajU karyo ane koMgrese te svIkAryo. gAMdhIjIe jAheramAM tenI kaDaka TIkA karI, jenA virodhamAM javAhare temane jarA tIkhe patra lakhyo. gAMdhIjI temanA matane vaLagI rahyA ane nahemnA patranA uttaramAM temaNe javAharalAlane temanI vaccenA mULabhUta matabhede jetA jAhera rIte chUTA thaMI pitAnA vicArene virodha karavAne anurodha karyo. javAharalAle tema na karyuM. ane be vaccenA matabhede temanI vaccenA premasaMbaMdhane AMca lAvyA vinA, cAlu rahyA. 1928mAM kegreise motIlAla naherunA pramukhapada nIce sarvapakSIya baMdhAraNa samiti nImI hatI. teNe briTiza , sAmrAjyamAM sAMsthAnika darajajAnA svarAjane rASTranA dhyeya tarIke rAkhyuM varSane aMte metIlAlanA pramukhapade kalakattAmAM koMgresanuM adhivezana maLyuM temAM gAMdhIjIe naherU samitine ahevAla svIkAratA TharAva mUkyo tene javAhara ane subhASa bojha-baMnee ugra virodha karyo. gAMdhIjIe briTiza sarakAra be varSamAM sAMsthAnika darajjAnA ravarAjanI mAgaNI na svIkAre koMgrese pUrNa svAtaMtrayanuM dhyeya jAhera karavuM e sudhAre sUcavyuM. te paNa javAhara ne subhASe na ravIkAryo. chevaTe eka varSanI samayamaryAdA ApatA sudhArA sAthe gAMdhIjIno TharAva pasAra thayo. jo ke naheru ane bejhanA mananuM haju paNa samAdhAna nahotuM thayuM ane sudhArelA TharAvanI carcA thavAnI hatI te adhivezananI beThakamAM teo hAjara ne rahyA. eka varSanI mudata pUrI thavA AvI tyAre vAIsaroya leDa IravIne 1929nA ekabaranI 31mIe dezanuM navuM baMdhAraNa karavA goLamejI pariSada belAvavAnA briTiza sarakAranA nirNayanI jAherAta karI. koMgresa taraphathI gAMdhIjI ane motIlAla naherue vAisaroya pAse e pariSada deza mATe sAMsthAnika darajajAnA svarAjanuM baMdhAraNa ghaDavA mATe haze evI khAtarI mAgI. vAIsaroye te ApI ane kalakattAnA adhivezanamAM pasAra thayelA TharAva anusAra DisembaranI 31mIe madhyarAtrIe saMpUrNa vAtane TharAva pasAra karyo. (1947 nA ogasTanI 15mIe dezane svarAja maLyuM te paNa madhyarAtrIe !). maryAdita prAMtika svarAja AvyuM te sAthe prajAnI ane che. prajAnA sevaka manAtA kAryakartAonI nirbaLatA pragaTa thavA lAgI. hindu - musalamAna bhede ugra svarUpa pakaDayuM ane 1940mAM muslima lIge pAkistAnanI mAgaNI uccArI tene jhanUnI pracAra zarU karyo. e pracAranI vacce gAMdhIjIe 194ranI "hinda choDo'nI laData upADI tyAre : temAM 193nI 'savinaya kAnUnabhaMganI laDatanA sAtvika ahiMsaka AdarzavAdanuM nAmanizAna nahatuM. UlaTuM bhArata choDI japAna pahoMcelA subhASa bo reDi upara dezanI prajAne, gAMdhIjInI netAgIrInI avagaNanA karI, hiMsaka krAMtine anurodha karatA, tene prajAnA meTA vargamAM samabhAvI paDe paDatuM. A vAtAvaraNamAM chevaTe varAja AvyuM tyAre lehInI nadIo vahyA pachI dezanA bhAgalA paDayA. gAMdhIjInI zahIdIe prajAnI mAnavatAne sarvanAzamAMthI bacAvI lIdhI ane deze binasAMprakAyika prajAsattAka baMdhAraNa apanAvyuM. 195mAM navA baMdhAraNano amala zarU thaye te pachI pAMceka varSa virAja no utsAha Taka. 1956mAM tenAM vaLatAM pANI zarU thayAM. jANe tene pA pADatA hoya tema umAzaMkare "huM chinnabhinna chuM nuM prakhyAta kAvya lakhyuM. - 1956 pachI Aja sudhI prajAnI nautika bhAvanAomAM eTa avatI rahI che. jo ke 1828mAM rAjA rAmamohana rAye brahama samAjanI sthApanA karI. ane 193 mAM gAMdhIjInI dAMDIkUca thaI te vaccenAM so varSanA samayagALAmAM dezanA netAoe samartha puruSArtha karI prajAne je saMskAra pAyA hatA te haju pUrA nijIva nathI thayA ane dezanA lokazAhI rAjakIya mALakhAnAM mULa kayAreka hAlI jatAM jaNAya che; paNa te UkhaDI jaze e bhaya upasthita nathI the. ApaNe AzA rAkhIe ke DhIlAM paDelAM mULa draDha thaze ane te arthe gAMdhIjIe cIdhela prabuddha jIvananI sAdhanA zarU karavA. dezanI prajA, vizeSe tene yuvA vagara, kRtasaMkalpa thaze. - asthi sAravAra kendra - saMdhanA upakrame niSNAta athi cikitsaka che. je. pI. pIThAvAlA dvArA hADakAMnA regenI niHzulka sAravAra dara ravivAre savAranA 9-30 thI 1-30 sudhI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385, saradAra vI. pI. reDa, rasadhArA ke-e pareTiva sesAyaTI, bIje mALe, vanitA vizrAmanI sAme, prArthanA samAja, mubaI-400004 (naH 350296) khAte ApavAmAM Ave che. .. A uparAMta saMdhanA upakrame dara mahinAnA chellA ravivAre baranA ra-30 thI pa-00 sudhI zrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvaka saMdha, jhAlAvADanagara, sI. DI. baraphavAlA mAga, jahu lena, adherI (pazcima), muMbaI-400058 khAte De. je je. pI. pIThAvAlA dvArA uparokta sAravAra vinAmUlya apAya che. jarUriyAtavALA daradIo avazya tene lAbha uThAve tevI vinaMtI che. gAMdhIjInI AdAmika zakitae prajAmAM camatkArI prANa reDa have te mAtra briTizarone pratikAra karavAnA jussAne. naheAte. tenI pAchaLa 1920nA asahakArathI zarU thayelI, prajAjIvananI sarvAgI zuddhinI sAdhanA hatI. savinaya kAnunabhaMganI laData daramiyAna e sAdhanA cAlu rahI ane prajAnA bahu meTA vargamAM AdarzavAdanA utsAhanI bharatI AvatI jeNaI. paNa te pAMceka varSathI vadhu na TakI. 1937 mAM pravINacaMdra maMgaladAsa zAha. maMtrIo Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-99 1-2-88 prabuddha jIvana -akhUTa mAM mANika hiMmata rIta thIma te avismaraNIya divase - 2 jhINAbhAI desAI - sneharazmi jagatanA itihAsanI e apUrva ghaTanA, jenA sAkSI emane pAchA vaLavuM hoya te raste khulluM hatuM. savArathI zarU -hevAnuM sadbhAgya mane sAMpaDyuM hatuM te yAda karatAM ahiMsAnI thayela A kAryakrama rastAmAM ja sthagita thayo. unALAne Akare. akhUTa tAkAtanuM pharI pharIne darzana karatAM huM dharAto nathI. tApa dhIre dhIre vadhavA lAgyA. e sakhata tApamAM sarojinIdevI, hiMsaka yuddhamAM mANasanA hAthamAM koI ne koI zastra pulakita vadane polIsa sAthe haLa vinoda karatAM, pitAnA meM hoya che tenAthI tene kaMIka hiMmata Ave che. vaLI e paranA pasInAne lUchatAM UbhAM. rUmAla bhIMjAI jatAM pAlavane mATenI ene pUrvatAlIma bahu vyavasthita rIte apAtI uga emaNe zarU karyo. dUra UbhelI gAmaDAnI bahene pANI hoya che. satyAgrahanI laData vakhate evI koI pUrva tAlIma laI AvI. madhyAhana, sAMja ema samaya vItavA lAgyo. na -gAMdhIjInI nikaTanA keTalAka anuyAyIone bAda karatAM satyA- sarojinIdevI macaka Ape, na pilIsa. baMnenI AkhI rAta e grahIone khAsa apAtI nahi, paNa gAMdhIjInI vANI,netAonAM rIte satata jAgaraNamAMne asAdhAraNa tapazcaryAmAM vItI. savAre uddabodhane ne vAtAvaraNamAM vyApelA utsAhanA Umi uMchALe dasa vAge polIse emane pakaDyAM ne kedamAM laI jatAM satyAgrahIhRdayamAM je zraddhA janmAvI hatI te gAMdhIjI mATe je kahevAya enI chAvaNImAM polIsa emane mUkI gaI. jIvanamAM kadI na che ke temaNe mATImAMthI marada nIpajAvyA te ukita sAthuM thAya bhulAya evI A ghaTanA ApaNA itihAsanuM gauravavaMtuM che. emAM asaMkhya pramANe noMdhAyelAM che. te paikI traNane pRSTha che. TUMke nirdeza nIce Apyo che : (3) amInAbahena kurezI ' (1) naraharibhAI gAMdhIjInA dakSiNa AphrikAnA sAthI ane meTA dezabhakata gAMdhIjInA aMtevAsI, AjIvana saniSTha kAryakartA, Ima masAheba bAvajhIranAM putrI amInA ane tenA kuTuMbe naraharibhAIe dhArAsabhAmAM je rIte satyAgrahanI tAkAtane mahimA satyAgrahanI laData vakhate agniparIkSAmAM asAdhAraNa vIratva dAkhavyo tene mArA jIvanano eka aNamola anubhava huM lekhuM ane mane baLa dAkhavyuM e ApaNI kevI meTI yAtanA ne chuM. mIThAnA agara para dhADa pADavAnA eka agAuthI noTisa kevAM meTA balidAnathI ApaNane lAdhI che tenI eka bhavya apAyelA kAryakrama mujaba naraharibhAI pitAnA satyAgrahI saunikonI gAthA che. e vakhateTukaDI laIne agara para javA nIkaLyA. tyAre huM satyAgraha patrikA nathI jANyuM amAre paMtha zI Aphata khaDI che mATe samAcAra meLavavA hAjara hatA. jyAM patrakAro UbhA temanI khabara che eTalI ke mAtanI hAkala paDI chejoDe huM AkhI ghaTanAnuM avalokana karate UbhA hatA. pitAnA e meghANInI amara paMkitao saunA dilamAM sAthIone doratA naraharibhAI agara para pahoMce te pahelAM polIse ghUMTAtI hatI. ImAmasAhebanAM dIkarI amInAbahena emanA temane aTakavAne ne vikherAI javAne hukama Ape. narahari kuTuMba sAthe AzramamAM ImAma maMjhilamAM rahetAM hatAM, emanA bhAI aDaga rahyA, ne tarata ja polIse lAThIo vIMjhavI zarU karI, pati gulAma rasula kurezI jelamAM hatA, DAka divasa aneka lAThInA ghA jhIlatA, mAthAthI paga sudhI lahIthI taraboLa pahelAM ja amInAbahenanA pitA ImAmasAhebanuM avasAna thatA sAmI chAtIe UbhA. emanI nIDaratA, daDhatA, sahanazakita thayuM hatuM ane emanA avasAnanA cAlIsa divasamAM ja jotAM ame sau cakita banyA, ahiMsAmAM evI amegha emanA be nAnA putranAM avasAna thayAM hatAM; Ama chatAM zakitanuM e darzana atyaMta pAvana hatuM. amInAbahena satyAgraha mATe taiyAra thayAM. cAra saMtAnamAM sauthI (2) sarejinIdevI meTI ATha varasanI dIkarI sulatAnA ane enAM traNa nAnAM dharAsaNAmAM thayelo A bIjo anubhava sarejinIdevIne bhAMDane bhagavAnane bharose mUkatAM A bahenanI aDaga zraddhA lagate che. naraharibhAI te satyAgraha AzramanI sthApanAthI jotAM leke prabhAvita thayA ane ciMtAmAM paDaze. gAMdhIjI ja AzramavAsI banI enA AcAravicAranA custa pAlana te vakhate jelamAM hatA. temane nAraNadAsa gAMdhIe A samAkaranAra paikInA hatA. emaNe potAnAM zarIra ane manane cAra pahoMcADyA ne amInAne jela jatAM aTakAvavA lakhyuM, AvI ugra kaseTIo mATe khaDatala banAvyAM hatAM, paraMtu gAMdhIjIe javAbamAM lakhyuM ke amInAmAM ImAmasAhebanI sarejinIdevI te atyaMta Ananda-vaibhavamAM, jIvananI khuzanumA IzvaraparAyaNatA ne daDha manobaLa che. e je kaMI kare te jehavAmAM satata rahenAra ApaNuM eka moTAM kavayitrI hatAM. vicArIne ja kare che. eTale ene rokavI e barAbara nathI. gAMdhIjIe emane bhAratanI bulabulanuM hulAmaNuM nAma ane amInAbahena jelamAM gayAM. Azrama Akhe japta thaye. ApyuM hatuM. kapaDAMlattAmAM emane UMDe rasa hate. eTale amInAbahenanuM ghara paNa emAM AvI gayuM. bALake mulAyamatA mATe e uttamamAM uttama pasaMda karatAM. dharAsaNamAM nivasitanI hAlatamAM, temane anasUyAbahenanA chAtrAlayamAM satyAgrahI TukaDIne deravaNuM ApatA senApatinI javAba- rAkhavAmAM AvyAM; paNa emanI kaseTI ahIM pUrI thatI na dArI emane zire AvI. e pahelAM e javAbadArI abhyAsa hatI. tyAra pachI ThIka ThIka samaya emane hijaratInI jema sAheba taiyabanI ane temanA pachI imAma sAhebane banAvavAnI ekathI bIje ThekANe pharavAnuM thayuM. te vakhate cha varSane. AvI hatI. e baMnene agara para pahoMcatAM pahelAM kumaLI vayane hamIda Aje gujarAta rAjyanA kAyadAnA polIse pakaDI lIdhA hatA. sarejinIdevIne pakaDayAM nahi, paNa salAhakAra hamIda kurezI e apavItInI vAta jo lakhe te agara para pahoMcatAM aTakAvyAM, temane raste rekIne polIsa UbhA, ApaNane e yuganI eka bhavya vIragAthA lAdhe. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para prabuddha jIvana ahiMsA vize vadhu ciMtananI AvazyakatA * yazava'ta DhAzI ghaNI vAra vAMcavAmAM Avelu eka sUtra hamaNAM vadhu eka vAra vAMcavAmAM AvyuM: baMdUkanA baLe meLaveluM svAtaMtrya lAMbuM Take nahi. eka sUtra tarIke A vAkaya sAruM lAge che. bhAratanA ApaNA anubhavane AdhAre A sUtra ApaNe bhArapUrvaka uccArIe evuM paNa banatuM haze. paNa UMDA UtarIne vicArIe te A sUtra saMpUrNa paNe sAcu nahi jaNAya. jagatanA pratihAsamAM aneka prajAoe videzI zAsAnI muMsarImAMthI mukti meLavI che. aneka dezanI prajAe peAtAnA ja dezanA saramukhatyArene dUra karI lokazAhI zAsana sthApyuM che. keTalAya deze e peAtAnA dezamAM je prakAranI zAsanapaddhati hatI te jImI hovAthI badalIne navI ja praNAlikAnI sthApanA karI che. A tamAma prakriyAomAM hiMsAnA samAveza thayelA ja hatA. ` svataMtratA, krAnti vagere aMdUkanA baLe ja siddha thayeluM hatuM. Ama chatAM jagatanA kAi paNa dezamAM svataMtratA TakI nathI ane phakata bhAratamAM ja e TakI che evA kAi dAvA ApaNAthI thapra zake tema nathI. raziyA, cIna, amerikA, briTana, phrAnsa vagere dezamAM paNa AjanI rAjyavyavasthA sthapAyA pahelAM hiMsAtmaka vigraho karavA paDayA eTale hiMsA thai tyAM svataMtratA nahi ja Take evu tAraNa kADhI nahi zakAya. hatA. rAjakIya palaTA mATe-vizALa sAmudAyika dhAraNe ahi sAtmaka sadha karavAnA akhatarA bhAratamAM thayo te pahelAM jagatanA itihAsanI keTalIye sadIo vItI gai hatI. ane e sadI daramiyAna hiMsAtmaka yuddho svIkRta praNAlI jevAM manAmAM hatAM. itihAsane ApaNe uvekhI zakatA nathI. ahiMsA Aje ApaNI vicAraprakriyAmAM vaNAI gaI hoya tApaNu mAnavajAtanA itihAsane ghaNe mADe tabakake ene praveza thayA che. aMgata vyavahAramAM ahiMsAne sthAna maLyuM hovA chatAM samagra prajA eka rAjakIya sAdhana tarIke ahiMsaka mArga nA upayAga kare e sAva navI vAta hatI. je keTalAka rAjAe e jainadhama apanAvelA teoe paNa hiMsaka yuddho karyAM, anya rAjAone harAvI temanA pradeze kabaje karyAM. emane ahiMsA eka dhArmika siddhAMta tarIke mAnya hatI paNa rAjakAraNamAM, deza--deza vaccenA vyavahAramAM hiMsA anivAya' che evuM temanu maMtavya jAya che. emaNe dhama ane rAjakAraNamAM bhinna bhinna, parasparathI viruddha siddhAMtA apanAvyA. AmAM emanA vicAranI aitihAsika maryAdA hatI. ahiMsAnA rAjakIya upayoga hoI zake e kalpanA e kALe sAmudAyika ciMtanano bhAga khatI na hatI. eTale te zrI ramagulAla vasaMtalAla desAInI navalakathA 'bhArelA agni' keTalAka vivecakAne kALane vyutkrama karanArI, nave vicAra jUnA samayamAM vaparAyelA batAvanArI jaNAi che. emane ema lAgyuM che ke tenA mukhya pAtra rudradattane ahiMsaka vicAra ane AcAra ga sadImAM zakaya nahotA. tA. 16-1-88 1-2-88 tihAsanuM athaghaTana karavAnI ApaNI paddhati judI paNa hAI zake che. ahiMsAnA vicAra,mAnavasamAjamAM hatA ja ane tenA upayAganI paddhati kramazaH vikasatI gai evu paNa kADha mAnatuM hoya ema bane. paNa A lekhanA prAraMbhamAM je muddo ApaNe upAyo te te eTalA ja che ke bhAratanA svAtaMtryasaMgrAma pUrve duniyAmAM AjhAdInA asaMkhya jaMga laDAyA che ane lagabhaga badhA ja jagA hiMsaka hatA. e jagAne pariNAme svataMtra thayelA aneka dezo Aja sudhI svataMtra rahI zakyA che. sAva TUMkA gALAnI vAta karIe tA hiTalare khIjA vizvayuddha daramiyAna jItI lIdhelA yuropanA keTalAye dezA gerIlA yuddho. dvArA ane pazcimI dezeAnI ke raziyAnI madada vaDe thoDAM varSamAM ravataMtra thai gayA. Aje grIsa, yugelAviyA, kheljiyama, laksambaMga, phrAnsa, nAve. vagere deze svata Mtra ja che. khIjA aneka draSTAMtA TAMkI zakAya. bhAratanA svAtavyAMga judI rIte laDAye tethI a mA` dvArA maLelI AjhAdI ja Take ane hiMsaka yuddha vaDe meLavelI AjhAdI na Take evA niNya para Avavu te khedI vAta che. temAM ApaNe ApaNA cAra dAyakAnA. RtihAsane sava kAlIna satya tarIke khapAvavAnA prayatna karIe. chIe ane hajAro varSanA aitihAsika satyane mithyA karAvavA. mathIe chIe. eka hakIkata parathI aitihAsika tAraNu kADhavA mATe dhaNA lAMkhA anubhava jagata pAse hAvA joie ane ghaNI prajAonA anubhava hovA joie. phakta cAra dAyakAtA ane teya eka ja dezanA anubhava sava`kAlIna ane savavyApI satyA ApI na zake. tabIbI vijJAnanI jema RtihAsazAstrane paNa siddhAMta sthApavA mATe vividha prakAranA aneka dAkhalA maLavA joie. eTale Aje te eTaluM ja kahI zakAya tema che ke: pratihAsanAM hajArA varSa daramiyAna yuddho ane svAta Ryuddho hiMsaka rIte ja laDAyAM che ane svataMtra thayelA deze| svata Mtra rahyA ke na rahyA tene ravAta yuddhanI hiMsaka ke ahiMsaka paddhati sAthe sabaMdha nathI. jgatane ahiMsaka sadha' dvArA svAsthyaprAptinA vyApaka akhataro eka ja jovA maLyA che. vyApaka vidhAnA karatA pahelAM itihAse vadhu akhatarAonI rAha jovI paDaze. 8 Ama chatAM ahiMsAnuM mUlya nakkI karavA mATe thAbhavAnI jarUra nathI. ahiMsAnuM mUlya ApyuM AMkavAnI paNa jarUra nathI. ahiMsA amuka kAOmAM saphaLa thai ke niSphaLa gai te parathI tenuM mUlyAMkana karavuM yogya nahi gaNAya. ahiMsA pote ja eka moTu mUlya che ema mAnIne cAlIe te ja rastA sUjhaze. bhagavAna mahAvIre abhaNamAM abhaNa mANasa paNa samaje evA takathI ahiMsAnuM mUlya samajAvyu hatu. te vAcAne yAda Avaze. emaNe kahelu ke kAI ApaNune mAre te ApaNune gamatuM nathI tA pachI ApaNe bIjAne mArIe te ene kema game? ATalI sAdI vAtathI mahAvIrasvAmIe samajAvI dIdhuM ke mAnavavyavahAramAM hiMsA tyAjya che. ApaNI AjanI pracalita paribhASA vAparavI hoya te hu Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-88 1-2-88 ema kahu ke ahiMsA saMskArI samAjavyavahAra mATe anivAya che, ahiMsA eka sAMskRtika mUlya che. samAjanA jeTalA vyavahArAmAMthI hiMsA nimU*La thAya eTaleA samAja vadhu saMkArI banaze. hi MsA azubha che, durita che e sauthI pahelAM svIkAravuM paDe. hiMsAne Avazyaka manAvavA mAgatA dhaNA mANaso tene suMdara zabdothI maDita karIne rajU kare che. keTalAka leAkA 'sura-asura saMgrAma, rAma-rAvaNa yuddha, pAMDava-kaurava saMdhanA dAkhalA ApI hiMsA kayAreka te anivAya banI jAya che evu ThasAvavA mathe che. e darekanA tArkika javAkhA ApI zakAya tema che pazu ahI temAM nahi UtarIe. DAika leAkA hiMsAne DokaTaranI charInI upamA ApI tene kyAreka to upayoga karavAnI jarUra paDe ja ema ApaNe gaLe utAravA mAge haiM. A to upamA ja khoTI che. DAkaTaranI charI dardInI sa MmatithI ja vAparI zakAya. dardInA mata levAnu zakya na hoya tyAre paNa dardInAM sagAMsaMbaMdhI ane temanA hitastrIonA mata levAya che ane charInA upayega khuda dardInA bhalA mATe karAya che, anyanA lAbha mATe nahi. ApaNe hiMsAnI je vAta karIe chIe te AmAM kayAMya khese nahi. . prabuddha jIvana hiMsA durita eTalA mATe che ke te eka pakSane ha MmezAM aNugamatI ane nuksAnakAraka hoya che. banne pakSane, hisA AcaranAra ane veDanAra bannene, svIkAya ane tevI hiMsA ApaNe kalpI zakatA nathI. kAI viziSTa saMjogonA akalpya 'e paLa karI Ave nahi, dAMDIkUca parabhAta, maDajhare phUlaDAM, gAya apasarA sAtha ! i. sa. 1929 nI Disembare rAvItaTe lAhAramAM maLelI kaoNMgresanI kheThakamAM pitA-putra vacce AdarzonuM yuddha khelAyu hatu. paMDita motIlAlajI sa MsthAnavAdIravAtaMtryanA pakSakAra hatA te paMDita javAharalAla saMpUrNa svAtaMtryanA himAyatI hatA. vAkayuddhane te juvAna peDhInA jaya thayA. kaoNMgresamAM saMpUrNa svAtaMtrya prAptinA TharAva pasAra thayA. svayaM sevakAnA hA~llAsamAM paMDita javAharalAlajI bhaLyA ! A TharAvamAM svAtaMtryayuddhanA senApati tarIke mahAtmA gAMdhIjInI varaNI thai hatI. gAMdhIjIe deza yuddha mATe taiyAra che tenuM mApa kADhavA mATe 26mI jAnyuArI 1930nA dina svAtaMtrya dina tarIke UjavavAnuM jAhera karyu.. dezabharamAM te ati utsAhathI UjavAyA. gAMdhIjIne sagrAmanI sajjatAnI necchata gaDagaDatI lAgI. deze temane lIlI jhaMDI ApI dIdhI hatI. 183 chatAM zakaya khanAvane A carcAmAM na gaNIe te cAle. hiMsA veThavI paDe tevA dareka prasaMgane ApaNe TALavA jeve gaNIe e ja svAbhAvika che. hiMsA manuSyanA sad azAne nahi paNa asad a Mzane bahAra lAvatI hoya evuM ja vadhu khane che. hiMsA satyanI paNa vidhI che. ahiMsaka vyavahAramAM ja satyanu AcaraNu vyavahArakSama bane. lokazAhImAM vANIsvAtaMtryanu je mahattva aMkAyu che te paNa AnA eka purAvA che. e bhavya dinA ! e divya darce! * tanasukha bhaTTa gAMdhIjIe 12mI mArce' prabhAtamAM sADA cha vAge satyAgrahAzrama sAbaramatIthI te dakSiNamAM surata jillAnA dAMDInA samudrataTa sudhI dakSiNa AphrikAnI kUcanI khe eka kUca yeAjavAnuM jAhera karyu. 1lI mArcathI amadAvAdanA kAI kAI utsAhI jUtho AzramanI sAMjanI prAthanAmAM hAjarI ApavA mAMDayAM. ekAda aThavADiyAmAM te traNase mANasane samAvatI traNa pagathiyAM AkAranI prAthanAbhUmimAM mANusA samAya nahI. tethI sAbaramatInA retInA paTamAM sAMprAthanA rAkhI agiyAramI mArce te pAMceka hajAra mANu eka vAra ahiMsAne nirapekSa mUlya tarIke svIkArIe te ApaNI draSTi khalAI jAya. pachI ahiMsAthI lAbha thaze ke nahi, hetu saraze ke nahi, tene AdhAre enI vyavahArakSamatA nakkI nahi karIe. tene badale ahiMsA ceAgya che, vAjamI che, sAcI che mATe tene vadhu ne vadhu vyavahAru upayoga krama karave te vicArIzuM. hiMsA paNa ha MmezAM dhAryA pariNAma nathI ApatI, hiMsaka yuddhamAM hArajIta thayA ja kare che. paNa hiMsAnA vikalpa sUjhele nahi hovAthI hiMsaka sAdhanA ane hiMsaka vyUharacanA vadhu te vadhu kAya*kSama, pariNAmadAyI banAvavAnA satata prayatna ApaNe jagatabharanA leA karyAM karIe chIe have kharI jarUra, jagatanA vyavahAramAM ahiMsA kevI rIte vadhu kAma Ape te vicAravAnI che. ahiMsaka paNa kAmiMyALa mArgo zeAdhavAnI, tenuM vaijJAnika saMzodhana karavAnI che, bhArata A kAma sauthI sArI rIte karI zake, jene mATe A sa zeAdhana bhagavAna mahAvIranA dhamane AgaLa dhapAvavAnA zreSTha mAga che. pazcima bhAratanI yunivarsidegTIe A kAma na upADI le ? sAMdhyaprAthanAmAM hAjara hatA. gAMdhIjIe vinedamAM kahyuM ke tame badhA mahemAna che, paNa tamane sUvA mATe mArI pAse pAgaNu nathI tethI tame AkhI rAta jAgIne AzramanI cekI karajo ane amane nirAMte UMdhavA deje! lAkA pazu jhAMjha, pakhavAja, maMjIrA, Dholaka, ekatArA-karatAlathI sajja thane AvyA hatA. temaNe AkhI rAta bhajanakIta na karyAM. G savAre cha vAge sUcakAza Azramane jhAMpe saDaka upara AmalInI chAMyamAM ekaThA thayA. sUcanA vyavasthApaka chaganalAla jozIe darekanAM nAma lai hAjarI pUrI ane naMbara pramANe joDImAM gADhavIne phUcakAzane dakSiNAbhimukha UbhA rAkhyA. badhAnI pAse bagalathelI ane bistarA sivAya ka na hatuM. sADA chamAM daseka miniTe Apu AvyA. mahAdevabhAi ane kasturabA temane page lAgyAM. anya AzramavAsI strI, kumArA ne kanyAe paNa temane page lAgyAM. sauthI AgaLa bApu hatA. paradezAmAM jema vagara sITI pAve vakhata thatAM relagADI UpaDe che tema gAMdhIjIe vagara nArA lagAvye kUca upADI. nahi vademAtaram , nahi bhArata mAtAkI jaya, nahi kAI jhiMdAbAda 3 nahi kAI murdAbAda ! paraMtu A adbhuta mahAbhiniSkramaNane prabhAva janasamudAya upara eTale tA pracaMDa hatA ke gAMdhIjIe pahelu pagaluM mUkatAMnI sAthe ja mahAtmA gAMdhI kI jaya,' 'bhAratamAtA kI jaya,''vade mAtaram'nI AkAza cIrI nAkhatI gajanA AzramabhUmi uparathI uchaLI ane svargamAM samAI gaI amArAM camacakSue devenAM vimAnemAMthI varasatAM phUla tathA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 apsarAgaNanAM ullAsamaya nRtyone joi zakyAM nahIM paNa gaganamAM nRtya samAra Mbha tathA gaMdha gAne thayuM te te cekakasa ! saDakanI baMne bAju lA sAthe cAlavA lAgyA. AgaLa jane AkhuM dRzya jovAne pacchinArA doDavA lAgyA. caMdrabhAgA para Aje me pulA che: eka lekhaDI ane bIjo simenTI. tyAre simenTI pula na hatA. lekha'DI pula parathI bApue saMgama vaTAvyA. bADajanI usmAnapuranI tathA pAlaDInI AjubAjumAM sosAyaTIe na hatI. khetarA hatAM; tethI khetaramAM leAkA doDatA hatA. vidyApITha AvatAM tenA AcAya zrI dattAtreya kAlelakare gAMdhIjIne sUtaranA hAra paherAvye elisabrija AvatAM amadAvAdanA milamAlika kuTuMbanI sannArIee gAMdhIjIne akSata kumakuma karyAM ne sUtrahAra dharAvyA. ahIM mAMsajhaNa thaI gayuM hatu. elisa brijathI jAya tA zaheramAM thaine javu paDe. gAMdhIjIne hallAgullA pasaMda na hatA tethI pAlaDI AgaLa AvyA te nadImAM 1chabiyAM karatAM dAMDIyAtrAnI TukaDI sAme kinAre caDI gai tyAre jamAlapurano pula na hatA. te sa. 1940mAM baMdhAyo. elisa brijanI uparathI hajAro leA dakSiNa dizAmAM tAkI rahyA hatA. pulanI kamAnA paNa mANaseAthI bharacaka hatI. rAyapura jamAlapura pAsethI dakSiNanI saDaka nIkaLe che tyAM amadAvAdanI badhI milenA majUro UbhA hatA. temaNe Aje vayadheSita jAhera rajA pALI haitI nadIthI daravAjA sudhI pUrvA,bhamukha gayA ne pachI dakSiNAbhimukha phreMca cAlI. lA sekaDAmAMthI sahasra ane sahasramAMthI dAsahastranI saMkhyAmAM vadhatA jatA hatA. mane rAmAyaNamAM rAma ayoyA cheoDIne dakSiNamAM vanagamana kare che te prasaMga yAda AvyA. gAMdhIjIe joyuM ke leA kAM sudhI doDaze? paNu leAkA caMDoLAnA taLAva sudhI aTakayA nahi. potAne mATe hajAro loko hoMzathI hAlAkI veThI rahyA che tethI gAMdhIne karuNA UpajI. temaNe cALA taLAva AgaLa pahele TUMkA virAma rAkhyA. badhAMne mesI javAnuM kahyu ane prasagane ucita zabdo kahyA ane yAda ApI ke jaLAzaya sudhI ja vidAya apAya. jaLAzaya AvI gayuM che mATe kRpA karIne sau pAchA pharo. mane-kamane harSa zAkanI mizra lAgaNIthI janatA pAchI pharI. pahelA mukAma apeAre jetalapuramAM hatA. AzramathI te paMdareka mAla thAya. sATha varasanI uMmare gAMdhIjI cAlatA nahi paNa doDatA hatA. doDavAthI mArA paga duHkhatA hatA paNa gAMdhIjInuM zarIra mAnu hatu. jetalapura eka gAu bAkI rahyu tyAM to e gAmanAM strIpuruSA jhAMjha--pakhavAja, Dholaka, tu (bhU MgaLa) laine hAjara thayAM ane gAMdhIjIne page lAgIne sAme yu kayu". pachI badhA gAma tarapha karyAM ne bhajano gAvA lAgyAM. nArIvRMda gAvA lAgyuM : prayuddha jItrana 'zerI vaLAvI sajja karuM, ghere Avete AMgaNiye veruM phUla, mAre ghera AvAne paMdara mAlinI kUcane aMte amArA paga dhULathI ragadoLAyA hatA. vallabhabhAIe rastAmAM sarvatra pANI chaMTAvyuM hatuM chatAM hAthapaga dhoI jarA paDakhe thayA eTale bhojananuM nima traNa pheravAyuM. gAMdhIjInI kaDaka AjJA hatI ke TukaDIne sAduM ja bhAjana pIrasavAnu che, miSTAnna nahi. apeAre jamIne ADA tA. 16-1-88 12-88 paDayA tyAM te sAMja paDI ne cArapAMca vAge jAhera sabhA thaI. bhAratanAM mukhya patronA vRttAMtavivecakA AvI pahoMcyA hatA. paradezIo paNa vRttAMta levA hAjara hatA. mAnavamaherAmaNa, jayajayakAra, sarvenA mukha upara AzAutsAha, umaga. lokamAnasamAM juvALa caDayA hatA ane te vadhato ja gayo. gAMdhIjInAM bhASaNA kaDaka, garama ane Aga jharatAM thatAM gayAM. briTiza vAIsaroya hebatAi gayA hatA. viThThalabhAi paTele tene zikhAmaNa ApI hatI ke Dese ceDA mAIla cAlIne thAkathI marI jaze. tame zAMta rahe. A yAtrAnAM ramaNIya saMsmaraNe meM mArA pustaka 'me pAMkhA phaphaDAvI'mAM vistArathI ApyAM che tethI ahIM vistAra nathI karate. 193nI 12mI mArcathI 1935nA vyaktigata satyAgraha sudhInAM e drazyA kadI bhulAya tevAM nathI. phrAnsanI rASakrAntinA kALakhaMDa vize kahevAyu che te ahI smaraNe caDe che. *It was the best of the time, It was the worst of the time.' * sva. maMgaLajI gavercaMdra mahetA prerita vidyAsatra zrI muMbai jaina yuvaka saMdhanA upakrame somavAra, maMgaLavAra, tA. 11, 12 jAnyuArI, 1988nA ane divase sAMjanA 6-15 klArka brAnDiyana marcanTasa cembaranA kamiTi rUmamAM 'upAdhyAya yazeAvijayajInuM jIvana ane sAhitya' e viSaya para prA. jayaMtabhAI kAThArInAM khe vyAkhyAne thayAM hatAM. kAryakramanA prAra Mbhe zrI khasIbhAI khaMbhAtavAlA ane bhakita saMgIta vaga nAM bahenae upAdhyAyajI mahArAjanAM khe stavaneAnI sa MgItamaya rajUAta karI hatI. saMdhanA upapramukha zrI cImanalAla je. zAhe saunuM svAgata karyu" hatuM. kAryakramanA sayejaka prA, tArAkhabahena ra. zAhe vyAkhyAtAne paricaya Apyo hate. prA. jayaMtabhAIe A viSaya para khelatAM jaNAvyuM hatu ke gujarAtI madhyakAlIna sAhityanA itihAsamAM jaina kavionu yogadAna dhaNa mATu rahyu che. Aje gujarAtI sAhityane pratihAsa ta'tAtatta maLe che tenu zreya A jaina kavione che. upAdhyAya yazovijayajI sattaramA saikAmAM thayA che. mAtra jainemAM ja nahi : jainetara vidvAnomAM paNa temanu anekhuM sthAna e samaye hatuM. e batAve che ke kevI samatha' ane gauravabharI temanI pratibhA haze. yazevijayacchamAM siddhasena divAkaranI tArkikazakita, haribhadrasUrinI vizALa draSTi, hemacaMdrAcAyanI vADa,mayatA ane Ana dhUna"nA, adhyAtmayeAgatA je suMdara samanvaya thayo hato te adbhuta ane virala gaNI zakAya. vaLI temanI pote ja eka upAdhyAya yazevijayajI evA samaya sa`ka che ke sAhityanuM }aa kSetra temaNe vaNakheDayuM rAkhyuM nathI. kRtiomAM bhArAbhAra vidvattA Tapake che. temaNe kRtimAM kahyu` che ke 'vANI vAcaka jasa taNI, adhUrI re.'yazovijayajInI vANI ja evI che ke te kAi nathI, kAya za nathI adhUrI nathI. kAi naye na kAryakramanA pramukhasthAnethI samApana pravacana karatAM . ramaNalAla cI. zAhe upAdhyAya yazevijayajI mahArAjanI virala pratibhAno sarasa paricaya karAvavA mala vyAkhyAtAnA ane padhArelA zreAtAnAne AbhAra mAnyA hatA. 10 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-81-288 prabuddha jIvana 15 . . . svarAja saMgrAmano sAmaraNa che. .. .. * yazavanta zukala mahA mA gAMdhIjI dakSiNa AphrikAmAMnuM pitAnuM kAma sameTIne rASTrakAne prabhAva hate. lokanAM sukhaduHkha jANavAM, temanA bhArata AvyA te varSamAM, eTale ke, 1915 mAM mAre janma prazno ukelavAmAM sahAyabhUta thavuM ane temane sArA mArge vALavA deza Akho te vakhate gheratA hatA ane grAmapradeza savizeSa e jANe ke temane svabhAvadharma thaI paDaze. hato. chatAM ghera hatA. paNa pAMca ke cha varSamAM mahAtmAjIe e te teo bolatA bahu ochuM. gAmale kene paNa emane vize kevo jAdu karyo ke svarAja zabda UDAM gAmaDAM sudhI pahoMcI puSkaLa saMbhAva, Adara ane zraddhA hatAM. leksapaka e temanI garyo. mArA vatana umareThamAM e zabda gAjate karanAra sevApravRttine prANa hatA. ! svAtaMtranA laDavaiyA hatA sva. iTAlAla anuparAma vyAsa, nAgapura . sva. iTAlAla vyAsane maLavA mATe athavA temanA teDAvyA jhaMDA satyAgraha vakhate mane yAda che ke emane pakaDavA mATe : : '. " aneka rAjakIya agraNIo umareTha AvatA. temanA nimaMtraNathI pilIsa AvI hatI ane svAbhAvika Adara ane sahAnubhUtine kAraNe emane gharanA mANasane maLI levAne vakhata ApavAmAM mahAtmA gAMdhIjI, saradAra paTela, abbAsa sAheba, AvyA hatA. te vakhate eka me rASTradhvaja hAthamAM sAhIne .. madanamohana mAlaviyA ema aneka lokanAyake umareTha-DAkera " teo gharanI bahAra nIkaLyA hatA. bahAra phaLiyAmAM lekenI. AvelA. devadarzana karatA hoya evA bhakitabhAve lokahRdaya moTI ThaTha jAmI hatI. tyAre cha eka varSane huM, sva. choTAlAla temane namatuM. ' ', ' ' ' ' vyAsane sAkhapADozI hatuM tethI phaLiyAmAM leka ekaThuM thayuM 'paMdara varSane thaye tyAre umareTha ane amadAvAda vacce hatuM temAM bhaLela hatuM. A prasaMganuM mahattva ke prayojana huM vaheMcAyeluM rahyo. mane yAda Ave che ke 1930 nA mAnI hu samajatA nahIM houMpaNa bahene. gAtI hatI ke 12mIe dAMDIkUca nIkaLI te pUrve gujarAta vidyApIThanI agAsI mArI bahene svarAja levuM sahela che.' te zabda gharamAM UtaratA para jAtI rahelI prArthanAsabhAmAM dariyApuranA chAtrAlayethI hatA. polIsanI meTI TukaDI A rathaLe AvelI tenAthI cheTA ame DAka- vidyAthIe hAjara thatA. dAMDIkUcanI pAchaLa rahevAnuM meTAMone paNa salAmata lAgatuM hatuM. tema chatAM A pAchaLa narI jijJAsAthI, kazAkanA kheMcAyA paNe, ame deDa mahatvanA prasaMge gAmaleka hiMmatathI ekaThuM te thayuM ja hatuM asalAlI sudhI gayelA ane tyAMthI lekaToLAne pAchA vaLI ane svarAjalakSI gIta paNa gavAtAM hatAM. ' javAnI vinaMtIe thayelI. pharI pAchA, kUca berIAvI AvI sva. choTAlAla vyAsa kArAvAsamAMthI mukata thaIne paNa tyAre huM enI sAthe thayela ane ANaMda pahoMcI gayela. gAmalekane daratA ja rahyA, emanAmAM hiMmata ane nirbhayatA ANaMdamAM sAMje sabhA thayelI tene sva. viThThalabhAI paTela sIMcatA rahyA ane vividha racanAtmaka pravRttio dvArA lokone saMbaMdhelI. ghaDatarakALano A divasomAM lAbhahAninA khyAla saMgaThita karatA rahyA. e pite reMTiyo kAMtatA hatA ane vagara hadaya svataMtratA jhaMkhI rahetuM hatuM ane bIjuM badhuM reTiyA. pravRttine vistAratA hatA. emaNe dUdhamaMDaLanI sthApI tenI AgaLa gauNa banI rahetuM. A divasemAM laDatane anulakSatAM hatI ane sahakArI dhoraNe jIvanajarUrI cIjavastuonuM be-traNa joDakaNAM mArAthI racAI gayelAM te umareThamAM sabhAo kharIdavecANa zarU karyuM hatuM. pAchaLathI emaNe sahakArI pravRtti maLe tyAre mArI pAse gavaDAvAtAM. mane yAda che ke 5. madanaeTalI hade vistAra ke gujarAtanI sahakArI pravRttinA e mehana mAlaviyA laDatanA divasomAM DAkora AvelA, hajAre pitA gaNAyA. sArAye kheDA jillAnA e agraNI rAjakIya mANase temane sAMbhaLavA ekaThA maLelA tyAre e medanIne kAbUmAM ane sAmAjika kAryakara banI rahyA, eTaluM ja nahIM, latanAM rAkhavA mane gAvA mATe sabhAnA jakAe khaDe karI dIdhela. gItamAM suddhAM sva. pU. ravizaMkara mahArAja ane zrI mAdhavalAla -- amane svarAjanuM gheluM lAgeluM, vidyArthI mitra sAthenI zAhanI sAthe temanuM nAma uccAratuM rahetuM hatuM. vAtacItamAM paNa AjhAdInI jhaMkhanA vaNAtI. khUba meTA - upara meM kahyuM che ke emane sAkhapADozI hatA ? Adarza yuvAnanA cittAmAM sIMcAtA rahetA. AkhA vAtAvaraNamAM jyAM huM ucharelo te umareThanA bhATavADA phaLiyAmAM mAruM sadgakAryone anurUpa mUlya gheLatAM rahetAM, kurabAnInI te e mesALanuM ghara temanA gharane aDIne AveluM hatuM. kaMIke. dUranA divasamAM jANe ke hoDa macelI. koI sata yuga avataryo hoya e sagapaNane kAraNe huM emane mAmA paNa kahetA hatA. emane tyAM dara svarAjanA sAdhanAkALano e saMdabha yAda AvatAM svarAjasiddhinA aThavADiye gAMdhIjInuM 'navajIvana' niyamita AvatuM. tene kApIne kALa sAthe saheje enI tulanA thaI jAya che ane niHzvAsapRSTha anukrame gaThavIne teo vAMcatA ane pachI tene varSavAra mUkayA vinA chUTake thatuM nathI. ' : phAlimAM mUkI detA. nizAzi tarIke te divasamAM mane je ane te ye badhAMne ravarAjanuM gheluM lAgyuM hatuM evuM te kaMI hAthe caDe te vAMcavAnI bhAre dhUna, paNa samajI ke na S samaju te ye e mane 'navajIvana' pakavatA. huM paNa hasese ' nahIM kahI zakAya. anekane briTiza zAsananI akhUTa tAkAta : e vAMcI je. huM tyAre daza-agiyAra varSane haiza. AgaLa gAMdhIprerI ahiMsAtmaka laData kaMgAla lAgatI.. anekAne laDatanA chAMTA pitAne Ugaze e bhaya hate. umareThamAM gAMdhIvicAra, svarAjanI laganI, racanAtmaka kAryo amane chAtrAlayanA vidyArthIone sabhA saraghasamAM joDAvAnI ane rASTrIya zikSaNanA prasAramAM . choTAlAla vyAsane phALA saMcAlakoe manAI pharamAvelI. eka vakhate amadAvAdanA. -addabhuta hatA. umaranI AsapAsanAM gAmamAM paNa temanAM haMsarAja prAgajI helamAM sva. dInabaMdhu e mArA vize Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 tA. 16-1-88 1-2-88 pravacana ApavAnA hatA. ame thAka vidyAthIo amArA uMmarAnI ghaNI sabhAo emaNe gajAvelI. emanA upara gRhapatine kahIne e sAMbhaLavA gayelA. niNata bhejana' voraMTa nIkaLyuM eTale umareTha choDIne AsapAsanAM samaye ame hAjara nahIM hoIe tethI amAruM jamavAnuM . A gAmamAM emaNe pharavA mAMDayuM. pilIsane khabara pahoMcI na hoya. DhAMkI rAkhavAmAM Ave evI lekhita vinaMtI ame karelI. evA sthaLe e paheMcI jAya ane polIsane khabara paNa jyAre ame pAchA pharyA tyAre amAruM khAvAnuM kADhI " paDe te pahelAM e chuM thaI jAya. umareThamAM paNa cAlu sabhAe nAkheluM. ame rajA laIne gayelA chatAM Ama karyuM tethI kavacit saunA Azcarya vacce e UbhA thaI gayelA hoya ane ame khUba dhUMdhavAyA ane menejiMga TaraTIne tyAM pahoMcI gayA. gheDuMka belI laIne ajANyA sthaLe gAyaba thaI gayA hoya. * paNa emanA hukamathI ja khAvAnuM kADhI nAkheluM ema ame jANyuM jyAM jAya tyAM AgajharatI vANIthI lekane pAne caDAve tyAre ame emane kahI dIdhuM ke AvuM binarAjakIya ane dhArmika kahetA rahe ke, huM bahAravaTiyo chuM. ejyukeTeDa bahAravaTiyo chuM.. vyAkhyAna eka bhAratapremI aMgreja ApatA hoya ane ame e sUkalakaDI kAyA, UMcI dehayaSTi, bhIne vAna, AMkhamAM camaka, sAMbhaLavA jaIe te mATe amane AvI sajA thatI hoya e vaNauLelA vALa. A kezavalAla davenI bhUrakI kiraze ane na julama che. ame A vAta chApAMne pahoMcADIzuM ane yuvAnanI upara gajabanI hatI. jyAM sudhI AvAM vyAkhyAne sAMbhaLavAnI amane chUTa nahIM maLe paNa eka trIjA kezavalAla paNa hatA. e vakIla hatA... tyAM sudhI ame jamIzuM nahIM. Ama kahIne ame cAlavA eka vAra eka laData daramyAna vakIlene kepTana bahiSkAra mAMDyAM, tyAM te emane mANasa amane pAchI lAvavA mATe karavAnI hAkala thaI, gAmanA AgevAna vakIla tarIke emane Avya ame gayA vyavasthApaka TrasTIe amane kahyuM ke "ATalI sabhAmAM AvavAnI vinaMtI thaI. gAmalekanI lAgaNI e helI, vakhata tamAro gune mApha karuM chuM ane tamAre mATe khAvAnuM na zakayA. AvyA pachI emane mane bahiSkAra karavA aMge banAvavAnuM kahuM chuM. e pachI tamAre sabhAmAM javAnuM nahIM". be zabdo kahevAnI vinaMtI thaI. e catura nare vinaMtI. | ame kahyuM ke ame guno karyo ja nathI, e te amAre svIkArI ane kahevA mAMDayuM: "mane bahiSkAra thavo ja mukhya muddo che. ame sabhAomAM javAnA ja ane amane joIe. aMgrejoe sthApelI keTene ApaNe svarAja levA. kazI rokaToka thavI na joIe. Akhare e mAnya. saMbhava che, mAganArAoe chAMyaDe suddhAM levo na joIe. paNa vakIla pAse, ke emanA aMtaramAM paDelI UMDI samaja uparanuM sAMsArika zA mATe bahiSkAra karAvIe ? vakIle cho ne jatA kerTImAM. hitabuddhinuM AvaraNa haTAvavAmAM ame nimitta banyA heIzuM. tame leke eka thaIne kajiyA karavAnuM baMdha kare ane game te eka bIjo ramUjI prasaMga paNa yAda Ave che. eka bhArata- thAya paNa keTe" te nathI ja caDavuM evo mana sAthe nizcaya kare.. khyAta netA gujarI gayelA ane ame zALAmAM haptALa pADIne pachI korTe jhakha mAre che, ane vakIle paNa jhakha mAre che.'' rastA upara AvI gayA. bIje divase zALAmAM niyamita hAjara emanI A caturAI medanI kaLI gaI ane loka khUba hasyuM. thaI gayA tyAre zALAnA AcArye ekeeka vidyAthIne hAtha laMbAvavAnuM kahIne haLave hAthe eka eka seTI lagAvelI ! 1942nA saMgrAmanI hAkala paNa lekae sArI peThe jhIlelI. vidyAthIoe ane virodha karyo na hato. hajI haptALayuga mane yAda che ke pUrA traNeka mAsa sudhI umareTha gAmanI badhI beTho na hato ane aba tUTI na hatI. zALAe baMdha rahelI. te TheTha divALInI rajAo pachI mAMDa mAMDa khUlelI. A divasamAM polIsee kALA kera vartAvele mahAdeva vekezanamAM amadAvAdathI umareTha AvuM tyAre latanA desAInuM jelamAM avasAna thayAnA samAcAra jANyA pachI lokoe divasamAM kazuMka ne kazuMka banI AvatuM. jema sva. svayaMbhU haDatAla pADelI. pilIsa gAmamAM pharI vaLI ane choTAlAla vyAsa rAjakIya kSetre agresara hatA tema che. kezava- je loke hAthamAM AvyA temane muDavA mAMDyA. piLAmAM lAla trivedInuM sAruM ye kuTuMba rAkhrabhakta hatuM. gharanAM nAnAM- ane khaDakIomAM pisI pisIne paNa temaNe lAThImAra karyo. meTAM sau dhavala-svaccha khAdI paheratAM. De. kezavalAla Ama AkhuM gAma baMdha thaI gayuM. tema chatAM cheTha sAMje kAyado trivedI saMgItajJa ane kIrtanakAra paNa hatA. gAmamAM temanuM teDIne sTezana pAse mULezvara mahAdevamAM eka nAnakaDI paNa bhAre mAna hatuM. temanA putra zrI pinAkina trivedImAM pitAne zaka sabhA bharI zakAI to kharI ja. Ama pratikAranAM nAnAM vArase Utaryo hato ane sUrIlA kaMThathI teo te vakhate nAnAM ravarUpe lekamAM hiMmata preratAM ane bhUgarbhamAM lakhAlepracalita saMgrAmagIta gAIne lokone jhilAvatA ane yelI ane pracArita thayelI patrikAo dvArA temane jase svaracita zIdya kavitA paNa karI detA. emane kaMTha surIle, TakI rahete. gAmane jarase TakAvI rAkhavAmAM ane vividha bulaMda, bhAvabhIne. emanAM gavaDAvelAM gIte jhIlIne gAmaleka prakAre saMkaTone sAmane karavAmAM bIjA aneka nAmI-anAmI pite bhAvuka banI jatuM. mane yAda che ke ambAsa taiyabajI kAryakarone phALe atyAre sAMbharI Ave che. sva. IndraprasAda pakaDAyAnA samAcAra AvyA te sAMje umareThanA paMcavaTInA bhaTTa, zrI nAnubhAI bhaTTa, zrI ravibhAI, " sara jAve te cekamAM maTI sabhA thaI temAM pinAkinabhAIe svaracita gIta jAve hoMze hoMze gavaDAvanArA premazaMkara, gAmanI saMgrAma samitinA rajU kareluM jenI pahelI paMkita abbAsa sAhebane taddhiza maMtrI ratilAla lAdhAvALA Adi aneka kAryakarane kALA karatI hatIH : ' smaraNamAM doDI Ave che paNa vistAraye aTakuM chuM pele raDhiyALe deva jhaDapAyo, lyo rAmanAmanI tALI.'' - A divasomAM banele eka ramUjI banAva nedhIne vatananI 'gAmamAM eka kezavalAla dave nAme yuvAna hatA. teo lelaDatanAM saMmaNe pUrAM karuM: aneka vidyArthI mitrenI vidyApIThanA, snAka hatA ane svarAja saMgrAmamAM jhaMpalAveluM madadathI laDatanA samAcAra ApatI ane lokomAM janme Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta16-188 12-88 - 187 preratI patrikAo mAre ghera taiyAra thatI. enI aneka jANyuM eTale vivekapUrvaka kahyuM ke, "tane jamI le sAheba, nakale thatI ane pachI lokomAM e vahecAtI. nakale kADhI ame beThA chIe." ane ThaMDe kaleje osarInA hIMcakA para ApanAruM eka nAnakaDuM mazIna paNa amArI pAse hatuM. jamAvyuM. gharamAM tyAre huM ne mArI bahena be ja jaNa hatAM. ghaNa taruNe ekaThA maLe. eTale ADezIpADezIne te meM bahenane dhIraja ApI ne theDIka sUcanAo paNa ApI. ahIM kazI hilacAla macI rahI che e camatkAra Ave ja. ' jamI rahIne huM bahAra AvyuM tyAre leka te mArI dharapakaDanI evAmAM eka disasa huM jamavA beThA hatA ane eka sarakArI AzaMkAthI TAMpI rahyuM hatuM. meM sarakArI kAgaLa svIkAryo te kAgaLa laIne eka belIpha je mANasa ane eka pilIsa kAgaLa mAre mATe na hatuM, mArA bhAI mATe have ! ane dharapakaDa jevo mANasa mAruM ghara pUchatAM pUchatA AvI lAgyA. thoDIka vAramAM te AkhuM phaLiyuM mArA gharanI khaDakImAM ane mATene kAgaLa nahote. kaIka bIjA ja prayajana mATe hatA. cekamAM ubharAyuM. pelA be jaNue huM jamuM chuM ema badhA khUba hasyAM ane vikherAyAM. navame jaina sAhitya samAroha ahevAla: cImanalAla ema. zAha, kalAdhara * gatAMkathI paNa * (3) kAryakramane vadhu vega ane sahayoga Apa ja paDaze ane tethI ja AvA samAroha vAraMvAra yojAtA rahe te jarUrI che. jainadharma ane pracAramAdhyamanA prazna gujarAtamAM ja jAtA A kAryakramane have rAjasthAnamAM paNa A viSaya para pitAnuM vakatavya rajU karatAM prA. gulAba lAvavAnI jarUra che. tyAMnI prajAne paNa AvI viziSTa sAhitya deDhiyAe jaNAvyuM hatuM ke AjanA samaya pracAranAM mAya pravRttinAM darzana karAvavAnI AvazyakatA che. AgAmI mene che. jaina dharmanA prasAra mATe moTe bhAge haju samAreha jodhapuramAM yojAya te mATe tyAM jaina saMdha vyAkhyAne ane graMthane ja AdhAra levAya che. vartamAna vatI huM nimaMtraNa ApuM chuM. samayamAM duradarzana, viDIye jevAM pracAra mAdhyame vadhu sabaLa banyAM che. jaina dharmane mane vijJAna, ArogyavijJAna, sAhitya, sAhitya: mAnava mananI saMjIvanI saMgIta, lAo vagere sAthe sarakhAvIne AvAM mAdhyama dvArA sAhitya vibhAganI beThakanA adhyakSasthAnethI mananIya pravacana rajU karavAmAM Ave te bALako ane yuvAnone jarUra rasa paDe. ApatAM pa. pU. AcArya bhagavaMta zrI yadevasUrijI mahArAje jainazAstra jaNAvyuM hatuM ke sAhitya vibhinna prajA vacce setu banI zake che zrI dinezabhAI jeThAlAla khImasIyAe A viSaya para ane maitrI baMdhAvI zake che. sAhitya mAnava mananuM vividha rIte ghaDatara karanArI saMjIvanI che. dezanI mahattA ke mahAnatA belatAM jaNAvyuM hatuM ke jaina dharmanA siddhAMte bhagavAna mahAvIre prarupelA ane gaNadhara bhagavaMtee gUMthelA tenI dhanasaMpatti ke anya samRddhithI apAtI nathI; paNa tenI AgamamAM saMgrahAyelA che. saMskRta, apabhraMza, gujarAtI, pAse sAhitya-nAmanI samRddhi kevI che, keTalI che te uparathI apAya che. vizvanA cekamAM unnata mastake UbhA rahI zakIe rAjasthAnI, kannaDa, tAmila ane hindI bhASAomAM vipula pramANamAM jaina sAhitya racAyuM che. te vizALa sAhityane khajAne, vArase ApaNane maLe che. e vArasAnuM ApaNe jatana karIe ane tene sadupayoga karatA upAdhyAya yazavijayajInuM jIvanakavana, rahIe te bhAvi prajAne yogya mArge vALI zakIe. prA. jayaMtIlAla ema. zAhe A viSaya para belatAM jaina daSTie zrutajJAna be prakAranuM che : eka samparga zrata jaNAvyuM hatuM ke AjathI traNa varSa pahelAM thayelA A samartha jaina sarjake temanI adabhuta racanAo dvArA Aje ane bIju mithyA zruta saman zrata eTale sAcI dizA batAvatuM paNa saunA hRdayamAM birAjamAna rahyA che. sAhityanuM ke kSetra jJAna savaLuM jJAna. mithyAzrata eTale jIvana mATe beTI dizA evuM nahi hoya ke jenuM kheDANa upAsyAyajI mahArAje nahi batAvatuM jJAna-avaLuM jJAna. je jJAna heya-upAdeyanI samaja karyuM hoya. eka prakAMDa vidvAna tarIke temanI yazagAthA Aje ane viveka daSTi ApanAra hoya ane AtmakalyANa karAvanAra paNa digaMtamAM prasarelI jovA maLe che. temaNe racelA stavane, hoya te jJAnane ja sAcuM-savaLuM jJAna kahevAya che. zAstrakAroe sajajhA, rAsAo vageremAM bhAva lAlitya, 'artha gAMbhIrya, - e ja jJAna bhaNavAnI-vAcavAnI vAta jaNAvI che. bhASAnI saTatA ane rasa paripUrNatA jovA maLe che. jaina sAhitya ghaNuM vizALa ane vaividayapUrNa che. bhAratanI yuvAne ane dhamasaMskAra ghaNIkharI bhASAomAM aneka upayogI viSaya upara te racAyuM che. jenAcAryoe jene sArvajanika sAhitya kahI zakAya A beThakamAM pitAnuM prAsaMgika vakatavya rajU karatA zrI evAM vyAkaraNa, keSa, kAvya, chaMda alaMkArazAstra, nATayazAstra, kharataragacchanA pU. vidvAna munizrI maNiprabhasAgarajI mahArAje saMgItazAstra, sthApatyazAstra, gaNitazAstra, jyotiSazAstra, jaNAvyuM hatuM ke. jaina sAhitya samArehanI A pravRtti joI. darzanazAstra upara graMtha lakhyA che. mekSamArge laI janArAM khUbaja AnaMda thayo che. AjanA yuvAnomAM jo ApaNe dharma AcArazAstra, yogazAstra, dhArmika ane AdhyAtmika saMskAra TakAvI rAkhavA haze te sAhitya, samAroha jevA zAra seMkaDonI saMkhyAmAM racyAM che. sAMsArika ane Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'prabuddha jIvana tA. 16-1-88 1-28 bhautika anukULatA mATe maMtra, taMtra ane maMtra upara vizALa (10) Do. mRdulA levAyA-muMbaI saMjana karyuM che. e uparAMta mudrAtaMtra, nimittazAstra, vaidaka, * Health and Hygene in context of vijJAna, nIti, bhUgoLa, khagoLazAstra temaja vividha prakAre 3. Jain Realigions Practices. racAyelAM stotrAdi sAhitya upara seMkaDo granthanuM sarjana karyuM sAhitya vibhAganI A beThakamAM nIcenI nibaMdha paNa che. emAMnuM keTaluMka mudrita thayuM che ane keTaluMka jenA maLyA hatA, paraMtu te kRtionA lekhake saMjogavazAta A jJAnabhaMDAromAM surakSita rahyuM che. jaina jJAnabhaMDAromAM kAgaLa samArohamAM upasthita rahI zakayA na hatA. ane tADapatra A baMne prakAranI hastalikhita pratie vidyamAna che. Aje mudraNakaLAnA kAraNe hastalikhita prate lakhA (1) zrI bhaMvaralAla nAhaTA-kalakattA vavAne vyavasAya naSTa thayo che. evA lahiyA paNa have maLatA * zrI syulibhadra phAgu nathI. sAhityapremIoe eTaluM yAda rAkhavuM ghaTe ke chApelA ' ' (2) De. priyabaLA zaha-amadAvAda graMthanuM AyuSya pacAsathI e varSanuM hoya che, jayAre hAtha- * * jaina saMpradAyamAM graha banAvaTanA esiDa vinAne majabUta kAgaLa upara lakhAyelI hastapathIonuM AyuSya 50 thI 600 varSanuM hoya che. (3) vaidya hemI jaina-vaDedarA * naTayama puyA anya lekho 4) munizrI haribhadrasAgarajI-naliyA (kaccha) sAhitya vibhAganI beThakamAM uparokata nibaMdhenI rajUAta * zrI sumatInAtha bhagavAna uparAMta anya vidvAna ane abhyAsIoe paNa vividha viSaya paranA lekhe rajU karyA hatA jenI vigata A pramANe che: (5) sau. sareja caM. lAlakA-kAraMjA (lADa) ' ' * nAyudhammakahAM - (1) De. baLavaMta jAnI-rAjakoTa * * samayasuMdara kRta 'satyAsInI duSkALa varNana chatrIsI' (6) zrImatI sonala rAjendra navAba-amadAvAda * vijJapti patranuM zaikSaNika mUlyAMkana (2) Do. Ara. pI. mahetA-junAgaDha : 4 prabaMdhakAra merUtuMga abhivAdana (3) prA. kAMtilAla bI. zAha-amadAvAda :* zrI mehanalAla dalIcaMda desAI kRta 'sAmAyikasUtra A sAhitya vibhAganI beThakanI pUrNAhuti pachI pa. pU. A. zrI yazedevasUrijI mahArAjanI preraNAthI A sAhitya samArohanA AyeAjana mATe athAga parizrama uThAvanAra prA. jayaMtIlAla ema. zAha, zrI hitabhAI jhaverI vagere saniSTha kAryakartAonuM abhivAdana karavAmAM AvyuM hatuM. (4 zrI nagInadAsa je. zAha, vAvaDIkara' muMbaI :. zAstravizArada vijaya dharmasurijI mahArAja saMcAlana ane AbhAradazana * (5) zrI cImanalAla ema. zAha, kalAdhara-muMbaI * jodhapuramAM maLeluM prathama jaina sAhitya saMmelana (4) zrI prakAza pI vira-muMbaI ' * bhagavAna mahAvIranA nirvANa bAda vividha gacchanuM astitva (7) zrI rAjendra sArAbhAI navAba-amadAvAda * dariyAI vepAranA vikAsanI draSTie zrIpALarAsanuM - mUlyAMkana (8) De. zilpA nemacaMda gAlA- muMbaI * mAnavI eka zAkAhArI prANI (9) zrImatI uSAbahena nagInadAsa vAvaDIkara-muMbaI ke, upAdhyAya yazovijayajInI. stavana vIzI: eka uiew abhyAsamAM . , , : '. .. tattvajJAna ane sAhitya vibhAganI beThakanuM saMcAlana zrI cImanalAla ema. zAha, "klAdharae karyuM hatuM, jyAre zrI mahAvIra jaina vidyAlaya taraphathI zrI pannAlAla ra. zAhe ane zrI sidhakSetra jaina sAhitya maMdira taraphathI zrI vRjalAla pAnAcaMda verAe AbhAravidhei karI hatI. pUrNAhuti A rIte navamA jaina sAhitya samArehanI pAlitANuM khAte tirthAdhirAja zrI siddhAcalajInI chatrachAyAmAM 5, pU. A. zrI yadevasUrijI mahArAja sAhebanI nizrAmAM sarasa rIte pUrNAhuti thaI hatI. A prasaMge samArehanA pratinidhione zrI siddhagirinI tIrthayAtrAne paNa lAbha maLyo hato. 0 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) tA. 16-1-88 1-1-88 prayuddha jIvana svAta tryasaMgrAmanAM saMsmaraNA uSA mahetA 1928nI sAla ! ADha varSanI mArI umara, pitAjI bharUcamAM nyAyAdhIza hatA. hu tyAMnI metalIbAI zALAmAM bhaNatI hatI. deza rASTrIya raMge raMgAyelA hatA. rAja savAre prabhAtapherI nIkaLe. 'caMdumAmA'-bharUca ane gujarAtamAM cheTA saradArane nAme oLakhAtA amArA vyArA netA . ca MdulAla "desAI ... zibiranuM Ayojana kare, kaoNMgresane kArya krama leAkAne samajAve, yuvAnane cAgya tAlIma Ape. eTalAmAM khabara AvI sAyamana kamizana ane khaMdhAraNIya sudhArAo "aMge enA dezabharanA pravAsanI. phera Thera enu svAgata kALA vAvaTA ane 'sAyamana pAchA jAva'nAM sUtrothI thatuM; enA vidhamAM moTAM saradhasa nIkaLatAM, sabhA bharAtI. kare bharUcamAM caMdumAmAe 'vAnarasenA' te taiyAra karI ja hatI paNa ame chekarIoe jaine emane chekarIonI alaga senA--mAMjara senA' sthApavAnI vinati karI. emaNe tarata e mATe saMmati ApI. pachI te zaja savAre prabhAtapherI nIkaLe, saradhase| nIkaLe. emAM vAnarasenAnA sainikA hAya, mAMjarasenAnI svayaMsevikAe hoya. e lAkA dUpa grUpa kare, myAuM myAu kare ane pelIsane UbhI pUchaDIe bhagADI de. eka divasa eka saradhasa nIkaLyuM. emAM DA vAgye, laDavaiyA zUrA jAgajo re' jevAM rASTragIta gavAya ane sAyamana pAchA jAva, 'InkilAma jhiMdAbAda, 'bhAratamAtA pukAra, inkalAba jhi'dAbAda,' 'mahAtmA gAMdhIkI jaya,' 'va'demAtarama' vagere sUtro pokArAya. saradhasa AgaLa cAlatu hatu tyAM sAmethI lAThIdhArI peAlIsA AvyA. lAThImAra thayA ane aneka bALasainikA ghavAyA, saunA hAthamAM jhaMDA hatA. lAThInA vAra para vAra thayA paNa e jhaMDA jhukayA nahi. chevaTe nAnI saralA kheheza banIne jamIna para DhaLI paDI ane enA hAthamAMthI jhaMDA paNa sarI paDayA. AvA ame sau bahu du:khI thayA. thayuM savAre ja gAyuM hatuM, 'vijayI vizva tiraMgA pyArA, jhaMDA UMcA rahe hamArA' ane chatAMye ame jhaMDAnI rakSA na karI zakayA. ame tarata ja cadumAmA, dinakararava "desAI vagere. amArA netAe pAse pahoMcyA ane emane kahyuM ke jha MDAnI rakSA karavAnA kAi kImiyA amane sujhADe, e lalakA kArya virata upAya na sUcavI zakyA eTale ame kahyuM, cAlo tyAre tame raste nathI tAvI zakatA te ame tamane kahIe ema kareA' ane e loko tarata ja kabUla thayA. ame emanI pAse khAdInI dukAne khAlAvI ane emAMthI te vakhatanA jhaMDAnA traNa raMga sapheda, lIlA ane lAlanA khAdInA tAkAe kAvyA; emaNe jarAye AnAkAnI karyA vinA jeTalA hatA eTalA badhA ja kADhI ApyA. ame badhI svayaMsevikAe tyAMnI tyAM ja rastA para ja khesI gadya eTalu ja nahi paNa amArI mAtAe, khetI, dAdIe je kAI amArI bhALa kADhavA AvyAM e saune paNa gherathI seya-dorA laIne amArI sAthe khesI gaNaveza sIvavAmAM amane madada karavAnI vinaMti karI. amAza gaNaveza hatA tiraMgI jhaMDAnA traNa raMga--sapheda, lAla ane lIlAno, sapheda ra'ganI oDhaNI, 'lAla" raganI cALI ane lIlA raMganA caNiyAnA sau AvyA, kheThA ane khUba premathI gaNaveza sIvavAmAM amane madada 189 karI. bIje divase vahelI savAre ame karI saradhasa Ayu' paNa A vakhate amArA hAthamAM jhaDA nahotA; kAraNa jhaMDAnA raMgone gaNaveza dhAraNa karelI evI ame svayasevikAe sajIva jhaDAe banIne polIsa thANA para gai ane polIsane paDakAra pheMkatA kyu' ke 'e polIsavALA ! Aje tA jo tArAmAM tAkAta hoya te AvI jA amArI sAme' ane gAyuM: 'calAva lAThI calAva jhuDA Aje te eka na sakegA apanA jhaMDA peAlIsavALA stabdha khatI amane nihALI rahyA. amAruM gIta sAMbhaLatA rahyA. jayAre gAMdhIjIne A vAtanI jANa thaI tyAre emaNe amArA netAo mAraphata amArA upara abhinaMdana ane AzIrvAdanI jhaDI varasAvI. 1930-'32mAM paNa 'sAgarane tIre rUDA sabarasa saMgrAma, maracA ma`DAyA dharmayuddhanA' gAtAM gAtAM ame zaheranI zerIomAM ghUmatA ane gerakAyadesara pakAvelAM mIThAnAM paDIkAM UMcI kiMmate vecatAM. satyAgraha cAlatA hatA e daramyAna amAre gAma 'sarasa' javAnuM thayuM.... ame ghera jaI AkhA gharamAM dAdImAne zedhI vaLyAM paNu e te kayAMye na dekhAyAM. chevaTe zodhatAM zeAdhatAM gharanI pAchaLa vADAmAM gayAM. tyAM dAdImAne dIThAM cUlA saLagAvatAM, ame pUchyuM, zu' kare che, mA ?' kahe mIThuM pakavuM chuM" krama ?" kahe 'gAMdhIbApue kahyuM che te !' game tema karI le saLagAvyo e upara pANInA hAMDA mUkyA ane emAMthI mIThu anelu jo hapa ghelA thaI garjI UThayA 'namaka kA kAyadA tADa DhyiA.' amane navAI lAgI ke dAdImAnu zarIra sAruM rahetu nathI, emane AMkhe dekhAtu nathI, kAne sa bhaLAtuM nathI te e dariye ja pANI zI rIte lAvyAM ane Aje A badhuM karavAnI zakita kyAMthI meLavI ! badhAne pUchatAM khabara paDI ke e te Agale divase pAsevALA parAgane laine cAlatAM samudra sudhI gayAM hatAM ane pANIne hAMDA bharIne lAvyAM hatAM, emanI aMtima prucchA pUrI thaI e aMge sa tAya vyakata karatAM emaNe kahyu', 'bhagavAne mArI chellI icchA pUrI karI che eTale have mane maravAnI bIka nathI.' 1942 nA 8 ane 9 ogasTanA e yAdagAra dina jayAre bApue aMgreja sarakArane 'bhArata cheDA'nA Adeza ApyA ane dezane 'karA' yA maro'tA abhaya maMtra! gAMdhIjI, javAharalAlajI, saradAra paTela, maulAnA AjhAda Adi netAonI siMhagajanA sAMbhaLI rASTrabhASA pracAra samiti dvArA sacAlita hiMdInA vargamAM bhaNatA ame gheADA vidyAthI oe saMkalpa karyAM ke AjhAdInA A AkharI saMgrAmane saMdeza game te bhoge dezanA ghara ghara ane gAma gAmamAM guMjatA karavA joie. A mATe sabhA-saradhasa vagere upAyo te na ajamAvI zakAya kAraNa enI para sarakAre pratibaMdha mUkaye hatA. bhUgala khuleTinane vicAra AvyA kAraNa AgaLanA AMdolanamAM enA sahArA levAmAM AvyA hatA ane e vakhatanA thADA sAthIe paNa Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 190 amArI sAthe hatA paNa bAbubhAne ane mate kaIMka navA upAya zodhavAnI hoMza hatI. sau sAthIo sAthe vicAravinimaya karatAM amane thayuM ke eka bhUgabhaDiya calAvI zakAya te leAkAmAM navacetanane saMcAra karI zakAya. 'zubhasya zIghrama'nI vRttithI prerAi ame tarata ja reDiyonA vaga calAvavA eka taMtravid-(Technician-prinTara)ne sa'paka` sAdhyuM. emaNe tarata ja amane seTa banAvI ApavAnI taiyArI batAvI paNa amAre emane 10,000 rUpiyA ApavAnA hatA. AthI, ame te| vimAsaNamAM paDayA! ATalA paisA lAvavA kayAMthI ? ghera jai A aMge khAkhubhAi, candrakAntabhAi, sumana, manu, bipina vagere sau sAthIe carcA karavA lAgyA ! amArAM mAsI jene sau 'jayAbA' kahetAM e A badhI carcA sAMbhaLatAM hatAM. e bahAra AvyAM ane kahe ke chekarA ! jarAye ciMtA nA kare!! meM sAcavelA mArA badhA dAgInA hu' tamane ApI daIza; paNa tame A kAma zarU kareza !" ame e levAnI AnAkAnI karI tA kahe 'mArAM strIdhanane AthI sArA upayega jo zA thai zake ? mATe have tame vadhu samaya na khagADatAM karo kesariyA.' pachI amAre emanAM ghareNAM levAnI jarUra na paDI; kAraNa ravIndrabhAi, nAraNabhAi, kAMtibhAi Adi vepArIoe amane thADa nANAM ekaThAM karI ApyAM. ame e prinTarane ApyAM. khe-cAra divasamAM amAre seTa taiyAra thaI gayA ane ame vAlakezvaramAM eka jagyA paNa meLavI lIdhI. 15mI ogasTanA zubha dine amArA reDiyA koMgresa reDiyA zarU thaI gayA ! zarU te ame kayu. zarUAta vaMdemAtaramnI ane gAMdhIjI tathA anya netAonAM bhASaNAnI rekADathI karI. te pachI AMdolana aMge je ka samAcAra maLatA e prasArita karavA lAgyA. Do. rAmamanohara lehiyA, je te vakhate mukhamAM hatA, emaNe A samAcAra sAMbhaLyA. ane tarata ja reDiyonI dukAnavALA temaja kAMgresamAM kAma karatA reDiyA eMjiniyarezanA sa paka sAdhI A kriyA kyAMthI cAle che enI tapAsa zarU karI. eka divasa 17 ke 18mI ogasTe emaNe mArA mAmA ajita desAI je reDiyAenjiniyara paNa che ane jemaNe 1930 - '32nI laDatamAM lAMkhA jelavAsa bhogavyA hatA emane khAlAvyA emaNe tarata ja kahyuM ke 'kAle A kACkarA Apane maLaze.' amane A sa deza paheoMcADayA ane khIje divase emanI mAraphata De lahiyA sAthe amArI mulAkAta goThavAI. DokaTara amane abhinaMdana ApyAM, amAruM uSmAbharyu svAgata " ane tarata ja 'AjathI A kAmanI javAbadArI ame (eTale ke acyutarAva paTavadhana, DA. lahiyA ane anya samAjavAdI netAe) lae chIe. have tamAre basa kAma karavAnuM . bAkI samAcAro meLavavA, vArtAlApe taiyAra karavA temaja A kAma mATe paisA bhegA karavA vagere kAmeA mATe tamAre jarA paNa ciMtA nahi karavAnI.' Ama amArA bhAra haLavA karatA evA amArA netA pratye ame kRtajJabhAve joi rahyA. tA. 14-1-891 288 e pachI 'hindostAM hamArA'nI rekArDa vAgatI. te vakhate sucitA devI kripAlANI dhrAMgresanI kacerInA kAya bhAra saMbhALatAM. e amane gAmegAmathI AvatA AMdolananA samAcAro pUrA pADatA e samAcAra prasArita karatA. e pachI DaeNAkaTara lahiyA, acyutarAva paTavardhana, jayaprakAzajI Adi bhUgabha` netAonA saMdezAo ke bhASaNA prasArita thatAM ane chevaTe 'vademAtarama' gItanI kADa vagADAtI jelamAM mahAdevabhAi desAinA dehavilayanA samAcAra savaprathama kaoNMgresa reDiyA parathI ja prasArita karavAmAM AvyA hatA. e ja pramANe muMbai ane jamazedapuranI milA ane kArakhAnAMonI haDatALa, aSTI ane cImuramAM mahilAo para thayelA atyAcAra AdinA samAcAro paNa koMgresa reDiye parathI ja ApavAmAM AvyA hatA. netAonA saMdezamAM leAkAte game te bhega svarAja meLavavA mATe hAkala karavAmAM AvatI, sainikAne jAlIma sarakAra sAme baLavA pakAravAnI salAha apAtI, dareka prakAranA zASaNaneA aMta karI zeSavihIna samasamAjanI sthApanA karavAnI preraNA ApavAmAM AvatI. DaoNkaTara leAhiyAe leAkAte ahiMsaka laDAI mATe sajja thavAnI salAha ApatAM kahyu hatu, dezamAM rakatanI nadIe jarUra vaheze paNa e rakta aMgrejonu nahi. paNa deza kAje svApaNuM karanArA sevakA ane sainikAnuM haze !" A kAryakrama egasTanI 15mIthI navembaranI 13mI sudhI lagabhaga traNa mahinA satata cAlyo. reDiyo dvArA dezamAM ja nahi. paNa paradezamAM paNa AMTTAlananA samAcAra pahoMcatA hatA enI jANu subhASabApue DaoNkaTara lehiyA para ogasTa, 1942mAM lakhelA eka patra parathI amane thai. emaNe lakhyuM hatu ke e rAja sAMje 7-30 vAgye A DiyAnA samAcAranI AturatApUrvaka rAha jotA. e pachI gheADA divasa savAra-sAMje ame prasAraNa karatA, zarUAta thatI 'This is Congress Radio, speaking from somewhere in India' from_42.34 metter.' A kAma karanAra ame sAta-ATha jaNa hatAM. kAmanI taiyArI khAkhubhAInI kaeNpTanI eksimAM khesI e ane hu karatA, netAonI dharapakaDa na thAya e vAtanI takedArI rAkhavA mATe sAthI viThThalabhAi jhaverIe kArDiganI vyavasthA karI hatI. e mATe emaNe sumatikhena, AkarazI baMdhue, zikAge reDiyAnA jagannAtha vagerenI madada maLI hatI. dararAja pote hAjara rahI netAone rekArDiMga mATe laI Ave, emanAM bhASaNe rekADa karI le ane emane pAchAM emanA bhUgala vAsamAM pahoMcADI de. samAcAra vAMcavAnu` kAma kumI dastura (pAchaLathI kamala vuDa), meinuddIna herIsa ane hu karatAM. samAcAra meLavavAnu kAma bhAi bipina ane ravIndra karatA ane paisAnI madada viThThalabhAI ane candrakAnta bhAjI karatA. polIsa satata amArA pIchA karatI. A uparAMta badhI ja raziyAnI moTI dukAne para daroDA paDayA hatA. temaja darareja polIsanI eka gADI reDiyA kai dizAmAMthI cAle che enI zodha karavA amArA kendranI AjubAju pharatI rahetI. A gADI dizAnA saMketa ApI zakatI paNa cAkakasa jagyAnA nirdeza na karI zakatI. A uparAMta ame dara dasa-pa Mdara divase amArA kendranu sthAna badalatA rahetA eTale peAlIsAne navesarathI zarUAta karavI paDatI. jyAre jagyA badalIe tyAre ame navI jagyA bhADe ApavA mATe jAtajAtanA navA nusakhA ajamAvatA. kAjIka vakhata kahIe ke 'amArA bUDhA kAkA oparezana karAvavA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-881-2-88 muMbaI Ave che. emane mATe jagyA joie che' tA kAka vakhata kahIe ke dezamAMthI jAna Ave che, enA utArA mATe jagyA joIe che.' Ama jUnAM kAraNeA ApavA mATe amArI TIkA thatI kharI paNa leAkA ema mAnatA ke ame nAnI uMmaramAM paNa vRddhonI ane sagAMvahAlAMonI sevA karanArA samAja" sevA hatA ane DeAkaTara amArA TIkAkArAne saceSTa javAba ApatA kahetA ke, A tA polIsa ane ApaNA juvAniyAenA muddhibaLanI kaseTI che' eTale A juThThANAne juThThANa na kahevAya ane e juThThANu hAya tApaNuM e kSamya che, prazasya che.' zuddha jIvana rAjanI jema naveMbaranI 12mI tArIkhe ame khAkhubhAi, ravIndrabhAi, candrakAntabhAi, huM, badhAM khAkhubhAinI ephisamAM maLyAM hatAM. jagyA, paisA vagere mATe carcA karI. pachI huM DokaTaranA te divasanA bhASaNanI nakala karavA AgaLanA oraDAmAM kheThI hatI. tyAM prinTara sahita cAra - pAMca mANuse simAM ghUsI AvyA. aMdara khAkhubhAI pAse gayA ke emaNe ke 'ke kahyu ane bAbubhAie mATethI kahyuM, amane kaMI khabara nathI. tamAre mArI esimAM je kaI jovu hoya e joI zakA che, talAzI lai zA che.' A saMketa samajI hu" aMdara gaI ane bAbubhAIne pUchyuM' ke 'khAnI tabiyata mATe Aje DekaTarane zuM kahuM ?' eTale ke 'DiyA mATe DekaTara leDDiyAnA ze! sadeza pahoMcADavAnA che?' emaNe javAba Apyo, 'Aje mArAthI kadAca nahi AvI zakAya. DaoNkaTarane ThIka lAge e kare. jo dhvA addalavAnI jarUra lAge teA badale', pelIse A aMge emane pUchyuM tyAre emane javAba hateA 'A che.karI mArA pADozamAM rahe che. enAM mA khImAra che. gharamAM khIju kAi che nahi, e kAMI samajtI nathI eTale hu meza mArI ja madada le che.' huM tarata ephisanI bahAra nIkaLI. amArI badhI phAila bhaTTanI kenTInamAM mUkI ane ThAkarazInA baMgalA para paheAMcI jyAM viThThalabhAi De, lAThuiyA ane herisabhAinu rekorDi`ga karI rahyA hatA. me' emane ephisa para paDelA daroDAnA samAcAra ApyA ane pUchyuM ke 'have zuM karavAnuM?' DokaTare kyuM 'tArI zI salAha che? me kahyuM 'mAre salAha na ApavAnI hoya, tamArA Adezanu pAlana ja karavAnuM hAya paNa jo salAha mAgatA je hA tA eTalu ja kahevAnuM ke koI pakaDAya ke na pakaDAya, ApaNa kAma aTakavuM na joIe' DAkaTare kahyu` 'barAbara che, ema ja thavu joie, meM kahyu . thaze'kahe 'kevI rIte' meM kahyuM e samavA mATe Aje samaya nathI', ane sIdhI prinTaranA sahAyaka mirajhA pAse ja! emane rAteArAta bIjo seTa banAvavA kahyuM. tyAMthI dhera gai. khAte badhI vAta karI. sADI khulI ane kadAca Aje pAchI na paNa AvuM" ema kahI, emane praNAma karI nIkaLI. tyAM candrakAntabhAI AvyA. kahe, khaina Ama sAme caDI vAghanA mahoMmAM na jAva.' me kahyu, DokaTarane vacana Apyu che eTale javu' te joIze ja teA kahe 'tamane ekalAMne nahi javA dauM" ane mArI sAthe cA . ame ane pArekhavADImAM amArA reDiyo sTezana ke para pahoMcyA. candrakAntabhAi bahAra paheraza bhare, meM aMdara jaI prasAraNa zarU karyu che. kAryakrama pUro thaye ane vaMdemAtaram'nI kADa vAgatI hatI tyAM dhaDAdhaDa bAraNAM tUTavAnA avAja saMbhaLAyA ane jotajotAmAM amAra 191 Technician - prinTara ane polIsanI moTI palaTaNa mArI samakSa AvIne *bhI rahI. AvatAMnI sAthe TukaDInAM vaDAe kaDaka svaramAM karamAna karyu" kArDa baMdha karA' me' kahyu rekorDa baMdha nahi thAya tame ja sAvadhAna thaI UbhA rahe. Stand on attention' ane emaNe ema karyu. e pachI te prInTara sAhekhe ka karAmata karI, Fuse tDI gayA. aMdhAruM' thayuM', phAnasane dIve paMcanAmuM thayuM. nIce pahero bharatA bhayAjIne paMca tarIke kheAlAvavAmAM AvyA. emaNe pIMcanAmA para sahI karavAnI nA pADI. kAraNa pUchyuM to kahe A lAkaDAnuM khAkhu DiyA seTa le che ema tame kaheA che. paNa huM" e mAnato ja nathI. candrakAntabhAie ane me emane khUba samajAvyA ke emanA bayAnathI amane kAI nukasAna nahi thAya tyAre ja emaNe sahI ApI. amAruM kendra khIje mALe hatu . ame bahAra AvyAM. pagathiye pagathiye baMdUkadhArI peAlIsa, AgaLa candrakAntabhAI ane hu ane pAchaLa peAlIsanI palaTa. me' kahyuM, 'bhAI jiM'dagImAM kAI ApaNane salAmI (Guard of Honour) Ape ke nahi paNa atyAre te vaNamAgI salAmI maLI rahI che!' emaNe saMmati ApatAM kahyuM. 'hA hA ! A tA ApaNI jiMdagInA eka yAdagAra dina eka mahAmUlA avasara banI raheze.' e pachI teA pUrA cha mahinA baMdhI tapAsa cAlI. tyAra bAda spezIala kATa'mAM satata TrADha mahinA sudhI }sa cADhyo. ame pAMca AropIe hatA-bAbubhAi, viThThalabhAI, candrakAntabhAi, nAnaka meTavAnI ane huM. amArA para AApe hatA; sarakArane uthalAvavAnuM kAvataruM karavAnA, sainyamAM baLa jagADavAnA, sarakAra pratye asatoSa phelAvavAnA ane evA ja bIjA ghaNA. meAtIlAla setalavADa, kanaiyAlAla munazI, phreMDulakara ane Thakakara jevA nAmAMkita vakIlee amArA bacAvamAM aneka saptara dalIla karI. nAnAbhAI ane viThThalabhAi nirdoSa TharyAM. bAbubhAine pAMca varSatI, mane cAra varSanI ane candrakAntabhAine eka varSanI sajA pharamAvavAmAM AvI. ame hasate mahAMe e svIkArI ane pUrI karI. amane punAnI yaravaDA jelamAM laI javAmAM AvyA. jyAre huM tyAM gaI tyAre tyAM lagabhaga 250 mahilA kedIe hatI. amane badhAne sAMje cha vAge kherekamAM baMdha karI detAM bIje divase savAre 8 vAgyA sudhI AthI amane bahu gusso AvatA eTale ame ene virAdha karavAnuM nakakI karyu. eka divasa ame badhA bahAra kaMpAuMDamAM khesI gayA ane geremAM javAnI nA pADI. amArA sAthIdAromAM premAkhena kaMTaka, kisanatA, lakSmIbAi mRNAlinI desAi vagerenI sAthe dhuLenAM kamalAbAI aSTapune ane puNenA sAvitrIkhena mAna paNa hatAM. kamalAbAi ane sAvitrIbena mane kherekanI aMdara laI gayAM ane amane dUdha-hIM mUkavA mATe pAMjaruM ApyuM hatu enu' vaccenuM pATiyu' kADhI nAkhyuM. pachI mane kahe 'have tu AmAM khesI jA ane ame kahIe nahi tyAM sudhI khahAra na AvatI.' hu' tA tarata emanA kahyA pramANe pAMjarAmAM gAThavAI gaI. tarata te eTalA kharaNuM baMdha karIne cAlyAM gayAM paNa pachI thoDI thoDI vAre vArApharatI Ave, gheADI vAra khAraNa kheAlIne thoDI havA aMdara AvavA de. ema karatAM rAtanA khAr vAgyA. eka pachI eka 250 e 250 kadIne TAMgA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192, prabuddha jIvana tA. 16-1-88 2-2-88 mahI ToLI karI berekamAM besADayA. e pachI gaNatarI karI che. eka tamArI lAgaNI mATe huM khUba AbhArI chuM paNa tamArI kedI echo thaze. mukAme gaNatarI karI, veDane karI, bheTane svIkAra nathI karatI kAraNa mane pAMjaruM te na ja khape. jelare karI teye kadI kayAMye na maLe. gaNatarImAM eka kama ja senAnuM hoya teya nahi." AvyAM kare eTale chevaTe pagalI ghaMTI (Alarm Bell) vagADI AvA hatA e yAdagAra dine. Aje AjhAdInAM 40 varSo ane suparinTenDanTane jagAyA. aDadhI rAte suparinTenDanTasAheba pachI thAya che : A svapna sAkAra thavAnAM te bAjue rahyAM ! dhuMAkuMA thatA AvyA. badhI berekamAM gaNatarI levAi. chevaTe enAM khaMDera thaI cUkyAM che. A samaye e anubhavemAMthI amArI berekamAM AvyA. e pahelAM sAvitrIbene pAMjaruM thaDAka pA zIkhIe te e sau mATe hitAvaha thAya ema khelyuM. kamalAbAie pAse ja mAre mATe jAjama pAtharI, huM lAgyA kare. e pATha che: pAMjarAmAMthI emAM sarakI gaI. cAdara oDhI lIdhI ane ame (1) je dhagazathI dezanA AbAlavRddha dezanI mukita kAje laDayA traNe jaNa bharaUMdhamAM hoIe ema sUI gayAM. tyAM suparinTe e ja dhagazathI enA navanirmANanA kAma mATe Aje loko nDara sahita ophisarenI pUrI palaTaNa berekamAM AvI, gaNatarI. . AgaLa Ave. karI ane kedIne naMbara barAbara kA. ane tyAMne ja . suparinTenDanTa jelara, vaDana, mukAdama saune pANIthI pAtaLAM karI (2) "hindu, musalamAna, pArasI, bane ekatAnI ArasI' nAkhyAM: ema kahIne ke pAMca varSanAM baccAne AvaDe evI sIdhI * gAtAM gAtAM svAtaMtrya sainike eka banI aMgreja sarakAra sAdI gaNatarI paNa karatA nathI AvaDatI ! evA mahAmUrakhanI sAme laDayA ema ja Aje badhI mee eka thaI (Idiote)nI jamAta bhegI thaI che. badhA babaDatA. mane mUrkha komavAda, pradezavAda Adi duzmano sAmano kare paDaze. ziromaNi banAvavA mATe phaphaDatA. amane gALA detA rAte be (3) sAdhAraNa samayamAM temaja kaTokaTI ke kaTInA vAge tyAMthI gayAM bIje divase savAre Dane mane ephisamAM kaparA kALamAM paNa pitAnA anuyAyIo ke yuvAna khelAvI. ane badhA phaphaDI UThayA. keTalAke na javAnI salAha kAryakartAonI salAha laIne kAma karavuM e DokaTara lehiApI. bIjI keTalIka benapaNIoe jApa karavAnuM zarU yAe pADelI prathA lokazAhIne saMpuSTa karavA mATe khUba ryA. huM te hiMmatathI gaI. vena kahe: mAre tamane jarUrI che kAraNa ema thAya te ja lokazAhI sAcI kaDI sajA karavI paDaze. meM kahyuM, e mATe huM taiyAra ja chuM lekazAhI athavA jemAM sarvane sahabhAga ane sahayoga paNa pahelAM tamAre mane mAro gune zuM che e kahevuM hoya e sahakAra banI rahe. paDaze. e kahe tame kAle kayAM hatAMmeM kahyuM, 'tame mane (4) vakhata Avye lokoe dezanA kAyadAnuM ullaMghana karI satyAgrahI jayAM jaI tyAM eTale? eTale ke berekanI aMdara, banI baLavo pokAravA sadA taiyAra rahevuM joIe, paNa e mAre jyAM hovuM joIe tyAM. Ama jelanA niyamonuM custapaNe sAthe ja kAyade teDavA mATe je sajA hoya enuM pAlana pAlana karavA mATe tame bhale mane zAbAzI na Ape paNa sajA karavAnI paNa pUrI taiyArI rAkhavI joIe. nahi te. Ape te kadAca tame ja sajAne pAtra gaNuva !" A sAme kaI satyAgraha durAgraha athavA svAthagraha ja banI rahe. dalIla na maLatAM emaNe rukSa svare kahyuM, 'You can go svAtaMtra saMgrAma ane enAM saMcAlanamAMthI ApaNe tame jaI zake che. aMdara jatAM ja daravAjA AgaLa UbhelAM thaDAka pATha zIkhIe te e saMgrAma eLe gaye che evI sau harSaghelA thaI nAcavA lAgyAM. tarata ja eka sabhA bharI bhAvanA na sevatAM ApaNe svarAjyane surAjaya banAvavAnA ane TharAva karyo ke bhaviSyamAM huM jyAre lagna karuM tyAre mane rASTrapitA ane anya netAonAM svapnane sAkAra karI zakIzuM. A kedIo taraphathI senAnuM pAMjaruM bheTa ApavuM. meM kahyuM bhArata-pAkistAnanA vibhAjane samaye lAheramAM - amara jarIvAlA - bhAratIya upakhaMDanuM vibhAjana thayuM. bhArata ane pAkistAnanuM jananI lajI tArIkhe murakhI jagannAthabhAI yAdava, mitra sajana thayuM te divasomAM huM lAhoramAM hatA. vIrena zAha ane huM beThA hatA. reoinI svIca cAlu karI * najIkathI ane dUrathI eka bAjuthI "mAre kAphara ke', 'kApe hatI. bhAratanuM bhAvi sAMbhaLavA kaMika prakAza sAMpaDaze ke kema kAkare ke," "allAho akabara'nA avAja AvatA hatA. te jANavA ame utsuka hatA. leDa lUI mAunTabeTana to bIjI bAjuthI 'bhArata mAtA kI jaya, "mahAtmA bhAratanA rAjakIya netAo sAthe dIrdha maMtraNAo karyA bAda gAMdhI kI' jaya'ne avAje AvatA hatA. e pakAromAM levAyelA nirNayanI jAherAta karavAnA hatA. aMte amAruM jhanUna hatuM. nAma bhArata mAtAnuM, mahAtmA gAMdhInuM ane vahAluM nagara pAkistAnamAM gayAnA samAcAra sAMbhaLI AghAta allAhanuM hatuM, paraMtu temAM bhArebhAra komI jhera bhareluM hatuM. sahita dhrujArI anubhavI hatI. komI ramakhANe, kApAkApI, paristhitine aMkuzamAM levA mATe - lAhora-paMjAbanuM te pATanagara; hindu, muslima, zIkha satata cAlu rahelA goLIbAranA avAjo e badhI ghaTanAe e bhAicArAnuM eka sarasa pratIka jevuM e zahera hatuM paraMtu aMdhArI rAtane vadhu aMdhakAramaya banAvatI hatI. rAta te kemavAdI netAoe pAyelA jherathI te zuddhabuddha gumAvI beThuM aMdhArI hatI ja, paraMtu amArA saunA aMtaramAM paNa bharapura hatuM. 1946mAM jyAre prathamavAra tenI dharatI para meM paga mUko aMdhakAra chavAI gayo hato.' ' hato, tyAre mArA sArAya dehamAMthI eka managamatI jhaNajhaNATI maka ci. lAhoranA jela roDa paranA nivAsamAM 1947nA pasAra thai gai hatI. ravI nadInA taTe AveluM A ramaNIya ja joie. . mATe Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-88 1-2-88 " prabuddha jIvana * lI. saMbaMdhane huM Akhe raste yAda karatA ja rahyo. je kamI jhera naSTa karavA mATe ApaNa netAoe : vibhAjana karyuM hatuM temAM teo sariyAma niSphaLa gayA hatA. Aje paNa A komI jhera eTaluM ja vyApeluM che. savAla te UThe che ke ApaNA netAoe dezanA bhAgalA kema svIkAya? zuM temanI najara samakSa baTavArA sivAyane kaI ukela na ja hatA ? teo aMgrejonI rAjaramata samajavAmAM UNA utaryA hatA? ke pachI sattA hAMsala karavA teeA tala pApaDa banyA hatA? A rakataraMjita itihAsa mATe javAbadAra kANu? chellAM cAlIsa varSathI A praznanuM vizleSaNa karyA ja karuM chuM. paraMtu javAba maLato nathI. mahAna nagara-je nadInA taTa parathI paMDita javAharalAla naherue 1929 ne aMtima dine "saMpUrNa AjhAdI mATenA balidAnanA kasama khAdhA hatA te dharatI para huM gheDA samayathI rahevA Avyo hato kolejakALanA mArA e divasomAM lAhoramAM Utarela khajAnacI' nAmanuM bahu kaprita baneluM calacitra yAda hatuM. -lAheranAM gauravarNanA suMdara dehalAliya dharAvatA yuvaka-yuvatIenA mastIbharyA mijAjanI ane AnaMdaullAsathI jIvana jIvavAnI rItinItithI huM vAkepha hatA. lAhoranA vizvavidyAlayanA te suMdara sthApatya dharAvatA mahAla, gulAbathI madhamadhata leresa gArDana ane raLiyAmaNe rAjamArga mela reDa Aje paNa bhulAta nathI. zahIda bhagatasiMhanI te janmabhUmikarmabhUmi ane AjhAdI kAje jAnaphesAnInI bAjI lagAvI bhAratamAtAne caraNe balidAna ApI cUkelA mAnavIonI e bhUmi, svAtaMtrasaMgrAma sAthe lAhoranA zaherano eka viziSTa nAte hatA. paraMtu paristhiti palaTAI gaI. rAvaLapiDImAM hiMduo upara thayelA atyAcAranI kathA Thera dera thavA lAgI hatI. lAheramAM paNa keTalAka zIkhabhAIone upADI jaI nahera pAse laI jaI temanI kezavALI kApIne chUTA mUkI devAmAM AvatA hatA. ramakhANe prasaratAM jatAM hatAM. mahollAonI herApherI cAlu hatI. piolIsomAM paNa kemavAda vyApI gayo hate. ane atyaMta nirAdhAra hAlatamAM lAhoranAM lAkhe naranArIomAM bhayaMkara gabharATa vyApI gaye hate. AjhAdInI uSAnA lAla raMgamAM A rakatapAtane raMga bhAratanA bIjA pradezane kadAca eTale nahi dekhAte hoya; paraMtu jeoe pitAnAM bhAIbhAMDue gumAvyAM, jemaNe saMgI AMkhe pitAnI bahena-dIkarIonI Ijajata lUMTAtI joI ane yuvAna putrane kapAtA joyA teone mana AjhAdIne ke utsAha na hatuM. je bhUmine mAdare vatana' kahIne gauravabharyA zira para jenI dhuLa caDhAvI hatI tene sadAne mATe choDavI te kaMI nAnIsUnI vAta na hatI. sadIonAM sAkSI rahelA gharabAra ane mahollAo ane pADezIonA sneha samarpaNa choDIne aNajANu bhAvi tarapha dhakelAtA bhAratanA te samayanA mAnavIonA "mananI vyathAne khyAla che jene vItyuM hoya tene ja AvI zake. eka varSanA vasavATa daramiyAna ame lAhoranA vividha raMga joyA hatA. aMte lAhera choDavuM paDyuM. te divase sTezana pahoMcavuM lagabhaga azakya hatuM. be tira kalAkano karaphayu cAlu hatA. lAhoranA madhyabhAgamAMthI amArA mitrasAthIonA "kucha kIjIe, "mara rahe che, "milaTarI ke khabara kIjIe" evA AjIjIbharyA Telina AMsubhInI AMkhee amAre uThAvavA paDatA. - lAhoranI dharatI parathI ame gamagIna hRdaye vidAya lIdhI. mArA zIkhamitra saradAra harabhajanasiMha, bIjA mitra jazavaMtasiMha ane utsAhI mitra zrI guptAne "phira kabhI mileMge, jidA rahe te' kahIne kranTIara melamAM jema tema karIne huM pahoMce. muMbaInA pravAsanI 48 kalAkanI saphara daramiyAna satata jAgate ja rahyo. UMgha zAnI Ave ? najara sAme eka pachI eka hRdayadrAvaka - taravare. lAhoramAM pasAra karelA e divase, prasaMge, bAMdhelA sAbhAra svIkAra * tidharanI jIvanagAthA (zrI vIracaMda rAghavajI gAMdhInuM saMkSipta jIvana-kavana) le. pannAlAla ra. zAha, kAuna seLa pejI - pRSTha-64 - mUlya rUA. 5-00 prakAzaka : dhI jene esesIezana opha InDiyA C/o zrI mahAvIra jaina vidyAlaya,ogasTa krAMti mArga, muMbaI-400 036. * aNanama AcAyava (zrImad vijaya rAmacaMdrasUrijInuM saMkSipta . jIvana) le. pU. munizrI pUrNacaMdravijayajI gaNi. saMpA. jayendra zAha - kAunaseLa pejI - pRSTha-32, mUlya rUA. 4-00 prakAzaka : eca. ke TreDasa, 59, benka opha InDiyA bilDIMga, 185, zekhaemaNuM sTrITa, muMbaI-400 002. * saMgha svarUpa dazana-3 le. zrImad vijaya rAmacaMdrasUrijI mahArAja, DemI sAIjha. pAkuM: puduM-pRSTha-para8-mUlya rU. 20. prakAzaka : . zrI jinavANI pracAraka TrasTa. 59, beMka opha inDiDyA. biDIMga, 185, zekha memaNuM raTrITa, muMbaI 400002 * gaMbhIratA ane kSamAne sumeLa le. zrImad vijaya rAmacaMdrasUrijI mahArAja-3mI sAIjha-pRSTha 44, mUlya rU. 3-00. prakAzaka : upara mujaba ja prekSAdhyAna le. yuvAcArya mahAprA; saMpA, rehita zAha krAuna soLamejIpRSTha-73 mUlya rU. 3 00, prakAzaka : anekAnta bhAratI prakAzana. cArula, sahajAnaMda koleja pAse, AMbAvADI, amadAvAvAda-15 * Azcayavata le.. viSNuprasAda trivedI-kAuna seLa pejIpRSTha-244-mUlya rU. 12-00 prakAzaka : sastu sAhitya vardhaka kAryAlaya, bhadra pAse, amadAvAda-380001 *kamoga (hindI) mULa lekhaka : pU. zrImad buddhisAgarasUrijI ma. anuvAdaka: pU. devendrasAgarajI mahArAja pAkuM pUThuM-reyala sAIjha pRSTha-240 mULa rU. 91-00 prakAzaka: aruNodaya phAunDezana, amadAvAda, Pratikramana Sutra (Hindi-English) By : Nirvanagagara Price : Rs. 201- PublishersShri Mahavira Jaina Aradhana Kendra-Coba (Gujarat). .. ' Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 prayukta jIvana . ... sva. bAdazAhukhAna ( pRSTha 176 cAlu) pachI ema kula sauthI vadhu samaya jo kAie jelamAM pasAra karyo hoya te bAdazAhakhAne. jIvananAM chatrIsa karatAM vadhu va rASTrabhakatane kAraNe jelamAM pasAra karavAnAM Ave e paNa vidhinI kevI karuNa vicitratA ! nAdurasta tabiSatane kAraNe dezatyAga karavAnI svaicchika chUTa ApavAmAM AvI tyAre teo pAkistAnanI sarahada oLaMgI aphaghAnistAnamAM jalAlAbAdamAM jAne rahyA. jiMdagInI uttarAvasthAmAM keTalAMka varSoM emaNe adhAnistAnamAM zAMtithI pasAra karyAM, paraMtu e daramiAna paNa bhAratIya netAomAMthI khAsa kAi aphadhAnistAnamAM emanI pAse khabaraaMtara pUchavA gayuM nahiM. 1969mAM gAMdhIjInI janma zatAbdInA utsavamAM bhAga levA mATe bhAratanA nimaMtraNathI te padhAryAM hatA. vimAnamAMthI UtaryA tyAre sarakArI karmIcArIe temane sAmAna levA mATe phAMphAM mAratA hatA; paraMtu AdazAhakhAnane kahyuM ke mArI pAse sAmAnamAM ka MchuM nathI. cAlavA mATe eka lAkaDI ane be joDa kapaDAMnI A eka poTalI sivAya bIjA kazAnI mATe jarUra nathI. ravata tratA pachI bhAratanI e yAdgAra mulAkAta samaye bhUtakALamAM banI gayelI dhaTanAe mATe emaNe bhAratane manemana mAphI ApI hatI. bhArate paNa tyArapachInAM varSomAM AdazAhakhAnane AMtararASTrIya samajadArI mATene 'javAharalAla naheru evaoNDa' ane 'bhArataratna'nA sarvocca ilkAbathI navAjyA hatA. AthI bhArata pratyenI emanI mamatA karI gADha thai 'hatI ane jIvananA aMtima varSamAM takhIkhI sAravAra mATe bhArata AvavAnu emaNe pasa Mda karyu hatu. eTale yaza bhAratane maLyA e bhAratanuM sadbhAgya. AdazAhakhAna pratyenI kRtajJatAnA pratIka tarIke bhArate ... emanu yathAyAgya' "smAraka racavuM joie. saMsthAo, rastAo vagerene emanu nAma ApI zakAya, meTAM zaheramAM emanuM pUtaLu mUkI zakAya. emanA nAme pAritaSika-purarakAra ApI zakAya. emanA jIvananI dastAvejI philma utArI zakAya. bhArata sarakAre e vize gaMbhIrapaNe vicAra karavo joie, kAraNa ke pAkistAna te emane dezadrohI tarIke ja lekhAvaze. bAdazAhakhAnane thayelA anyAyanu rahyuM. emanA AtmAnI zAMti mATe ceAgya gaNAya. tapa Na bhArate karavu ja ATaluM avazya karavuM -ramaNalAla cI. zAhu bhakita saMgItanA vage saMdhanA upakrame paramAnada kApAMDeyA . hAlamAM bahenane bhakita saMgIta-stavana vagere zIkhavavA mATenA varganA prAra bha budhavAra, tA. 27 mArca, 1988 thI thAya che. cha aThavADiyAM sudhI dara budhavAre cAlanArAM A varganA aSyApaka tarIke zrI baMsIbhAI kha bhAtavAlA sevA Apaze. rasa dharAvatAM bahenane saMghanA kAryAlayamAM saparka sAdhavA vina MtI che. uSAbahena mahetA ke. sI. zAha pannAlAla zAha sayeAjaka maMtrIo 18 tA. 16-1-88 1-2-88 AjhAdInI laData - kizAravayanAM smaraNA ( pRSTha 196 cAlu) tarIke amArA paheraveza hatA. amArI pareDa kAMgresa hAusanA cegAnamAM thatI. mane yAda che ke eka vakhata amArI TukaDInI pareDa cAlatI hatI evAmAM acAnaka dhodhamAra varasAda tUTI paDayA. amArI TukaDInA netA tarata doDIne kaoNMgresa hAusanA makAnamAM pesI gayA. para Mtu ame cAlIseka svaya MsevakA tyAM dhodhamAra varasAdamAM amArI jagyAe UbhA rahyA hatA. thoDIvAra pachI esa. ke. pArTila doDatA bahAra AvyA ane bUma pADIne amane kahyuM, 'tame badhA krama tyAM varasAdamAM UbhA rahyA che, mAnamAM aMdara AvI jAva.' ame kahyu', 'ame kevI rIte AvI zakIe ? TukaDInA netA taraphathI amane visajananA hukama maLyo nathI.' e vakhate pATila sAhebe tarata TukaDInA netAne varasAdamAM bahAra mekalyA. visarjanane hukama thayo. ame badhA dhrAMgresa hAusamAM doDI gayA, pATila sAhebe eka bAju amane AvI zista mATe zAkhAzI ApI ane TukaDInA netAne medarakArI mATe kaDaka TapA ApyA hatA. AjhAdInI laDatanA netAone muMbaImAM jovA-sAMbhaLavAnI eka paNa taka ame gumAvatA nahi. TrIya netAonA pheTA gharamAM rAkhavA TAMgavAnA ghaNA zAkha hate. svayaM sevaka tarIke keTalAye netAone pAsethI jovA-sAMbhaLavAnA lahAvA maLyA hatA. mahAtmA gAMdhIne jovA sAMbhaLavAnI utkaMThA te ghaNI jAgI hatI; paraMtu tevI kASTha taka maLI naheAtI, dezanA aneka lekAne gAMdhIjIne jovA-sAMbhaLavAnI utkaMThA rahetI. gAMdhIjI jemAM jAya tyAM temane jovA mATe hajArA-lAkhA leAkA ekatra thatA. lokonI bhIDanA trAsamAMthI bacavA mATe kyAreka gAMdhIjI TrenamAMthI adhavacce UtarI jatA. pleTaphAma' para ekatra thayelI medanI tyAre nirAza thatI. peAtAne jovAnI leAkAnI icchA satekhAya eTalA mATe gAMdhIjIe savAra sAMjanI potAnI prAthanAnA kAryakramane jAhera kAryakrama banAvI dIdhA hatA. eTale gAMdhIjIne nirAMte jovA sAMbhaLavAno yogya avasara e emanI prAthanAmAM hAjara rahevAnA hatA. I. sa. 1944mAM meTrikanI parIkSA pAsa karI jheviyasa kAlejamAM huM dAkhala thayo ane zrI mahAvIra jaina vidyAlayamAM rahyo hato. te samaye gAMdhIjI mukharjI thoDA divasa maTe padhArelA. khabara paDatAM ame keTalAka vidyArthImitro biralA hAusamAM gAMdhIjInI prAthanAsabhAmAM pahoMcI gayA hatA. prAthanAsabhAmAM gAMdhIjI AvyA. emane jotAM ja zrotAomAM kAlAhala thAya, kAi jovA mATe UbhA thAya, kAThuM UbhA thayelAne ersI javA bUma pADe ema banavuM svAbhAvika hatuM. gAMdhIchae gAdI upara khesIne tarata badhAne zAMta thavA mATe potAnA nAka upara tarjanI AMgaLI mUkIne zAro karyAM. tarata ja badhA zAMta thaI gayA. sabhAmAM gidI` ghaNI hatI. eka cheDe amane sthAna maLyu hatu. badhA gAMdhIjInI sAme ekITaze joI rahetA. emanI divya mukhAkRti parathI najara khaseDavAnuM gamatuM nahi. prAthanA zarU thaI. madhura kaMThe sava dhama nI niyata thayelI prAthanA gavAI tyAra pachI gAMdhIjIe daseka miniTa harijanonA uddhAra mATe saMkSepamAM uSmAdhana karyu. prAthanA pachI hijatAnA uddhAra mATe kALAM ApavA tathA gAMdhIjIne sAva pAsethI jovA emanA tarapha leAnA dhasArA thayo. gAMdhIjI hAtha dharatA jAya ane lokA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-88 1-2-88 emanA hAthamAM yathAzakita rakama mUkatA jAya. te khAjumAM rAkhelA khAdInA eka varSamAM e rakama mUkatA jAya. ame paNa krame krame gAMdhIjI sudhI pahoMcyA. jotAM dharA e nahi evuM atyaMta tejasvI, zAMta, prasanna, pavitra vyaktitva hatuM. gAMdhIjI pAse huM pahoMcyA. mArA khIrasAmAM hatA te sikkA gAMdhIjInA hAthamAM meM mUkayA. mUtI vakhate gAMdhIjInI hatheLAnA paza karyAM. jANe kAI puSpanI pAMdaDI jevA atyaMta kAmaLa e sparza hatA. rAmAMca khaDAM kare tevA harSAllAsajanaka e sparza hatA. evA ka addabhuta pavitra sparzI jIvanamAM khIjA kAryamAM kyAreya anubhavyo nathI. mAre mATe e prasaga avismaraNIya banI gayA. eka vakhata gAMdhIjInI prAthanAsabhAmAM javAnI sUjha paDI eTale pachI te jyAre paNa gAMdhIjI muMbaImAM Ave tyAre temanI prAthanAsabhAmAM niyamita javAnu acUka khanI gayu hatuM. bIje varSe gAMdhIjI muMbamAM AvyA ane biralA hAusamAM UtaryA hatA, paraMtu prAthanA rUMgaTA hAusanI bahAra dariyAkinAre rAkhavAmAM AvelI. lekA prAthanA-sabhAmAM jagyA meLavavA ardhA kalAka ke kalAka vahelA paheoMcI jatA. ame paNa eka be divasa e pramANe karyu. paraMtu ghaNe dUrathI gAMdhIjIne jovAthI sateSa thatA nahotA. prabuddha jIvana eka divasa prAthanAsabhAmAM vahelA pahoMcavAnuM banI zakayuM nahi. pAMceka miniTanI vAra hatI ane ame jatA hatA tyAM gAMdhIjIne biralAM hAusamAMthI nIkaLI rastA eLa gI rU MgaTA hAusamAM jatA joyA. ame emanI sAthe joDAI gayA. e khAnagI rasto hatA. eka bhAe amane aTakAvavA prayatna karyAM paNa ame jANe jANatA nathI ema jhaDapathI AgaLa nIkaLI gayA. evI rIte gAMdhIjI sAthe javAmAM prAthanAsabhAmAM maMcanI pAse besavAnuM maLyuM. A eka sArI yukti jaNAi. pachIthI tA ame e traNa minnA ja sAMjanA e ja samaye e ja sthaLe UbhA rahetA. gAMdhIjI sAthe je pAMca-sAta mANusA hoya enI sAthe ame paNa joDAi jatA. gAMdhIjInI sAthe sAthe cAlavAnA A eka apUrva lahAvo amArA mATe hate. kyAreka gAMdhIjI amArI luccAi samajI jaI amArI sAme joI hasatA. khIjI ekavAra gAMdhIjI muMbaI AvyA hatA ane juhunA kinAre eka khuMgalAmAM UtaryAM hatA. cemAsAnA e divase hatA. tApaNu prAthanA sabhAmAM ghA mANusA ekatra thatA. prAthanA mATe bahu meTA ma'DapanI vyavasthA nahotI eTale lekAmAMthI jene khesavAnuM maLe te khesatA ane khAkInA UbhA rahetA. acAnaka varasAda paDe te potAnI chatrI kheAlatA. grAMTa rADathI Trena pakaDI juhu pahoMcI prAthanAsabhAmAM keTalIye vAra varasAdamAM chatrI kheAlIne UbhA UbhA ame hAjarI ApI hatI. gAMdhIjI gheADA vakhata pachI pUnAmAM AvavAnA hatA. mArA eka mitranI sAthe `huM tathA mArA bhAI navInabhAI pUnA gayA hatA. e vakhate gAMdhIjInI prAthanAsabhAmAM javAnA eka judo ja anubhava hatA. pUnAmAM sAikale ghaNI. amArI pAse paNa sAikala hatI. prAthanAsabhAmAM AgaLanA bhAgamAM aneka lokA khesatA. temAMnA ghaNA peAtAnI sAikala AsapAsa kAika ThekANe rAkhI letA. jemanI pAse potAnI sAIkalane mAravAnuM tALu na heAya ane UpaDI javAnI ke 29 OM 195 hoya athavA utAvaLe pAchA javAnu hoya evA bIjA aneka lekA prAthanAsabhAmAM chevADe potapotAnI sAIkala sAthe UbhA rahetA. ame paNa sabhAnA chevADe amArI sAikala sAthe UbhA rahetA. eka divasa prAthanA sabhAmAM gAMdhIjI padhAryA eTale vAtAvaraNa ekadama zAMta thai gayuM. prAnA cAlu thai. atyaMta pavitra, zAMta vAtAvaraNa prasarI rahyuM.prAthanAne aMte gAMdhIjIe marAThI bhASAmAM TUMkuM uddeAdhana karyuM rASTrabhASAnA pracAra mATenuM e utkhAdhana hatu. gAMdhIjI khele eTale jANe ke amRtanI saravANI ! zabdezabda hRdayamAMthI nIkaLe. vATA ke ADaMbara nahi. lAMbAM bhASaNeAnI gAMdhIjIte Adata nahAtI. * dezamAM jyAM jAya tyAMnI prajAnI bhASAmAM kheAlavAnI bhAvanA teo rAkhatA. gujarAtImAM hoya, hindImAM hoya, marAThImAM hoya ke tamiLa ke telagumAM bhASaNa hoya e badhI bhASAe upara emanu prabhutva ghaNuM sAruM' hatuM. bhAratamAM gAMdhIjIe jAhera-- sabhAomAM bhAratIya leAkA samakSa a MgrejImAM bhASaNa karyu hoya evA kAI prasaMga yAda nathI. (pAkistAnanA saja ke mahamadaalI jhINAnA prasaMga yAda che ke muMbaimAM bhIDI bajAranA abhaNu muslimA samakSa potAne barAbara AvaDatI evI ekamAtra bhASA te aMgrejImAM bhASaNa karyu hatuM ane sUcanAnusAra leAkA tALIo pADatA hatA. te ghaTanA dharanI najIkanA vistAramAM anelI eTale te tyAM jAte jaIne kutUhalavaza joyAnuM yAda che. gAMdhIjI ane jhINA ane gujarAtI, ane svataMtratAnA himAyatI, chatAM jenA agrejI bhASA, aMgrejI poSAka ane aMgrejI DhabanI TADhamADhavALI raheNIkaraNInA cAhaka hatA e emanA jIvananI visaMvAditA hatI.) dezane AjhAdI maLyAne cAra dAyakA vItI gayA. gAMdhIjInI asara prajAmAMthI ATalI jhaDapathI cAlI jaze evI tyAre kalpanA nahetI. samagra deza mATe eka rASTrabhASA hiMdustAnI, mAtRbhASA dvArA zikSaNa, khAdI, grAmasaphAi, dArUbaMdhI, gAmaDAnA lAkAnI rAjagArI, jAhera jIvanamAM sAdAi ane prAmANikatA, tyAga ane svApaNunI bhAvanA--gAMdhIjIe cIMdhelA evA badhA racanAtmaka kAyakrameAmAM AjhAdI pachI bharatI AvavAne bale dhaNI mATI eTa AvI gai, have evI bharatI karI kayAre Avaze? gAMdhIjI jevI rASTravyApI netAgIrI dezane karI kyAre sAMpaDaze ? evA evA prazno uttara vagaranA haju paDI rahyA che. sva. mAhanalAla mahetA-sApAna pAritASika zrImatI lAbhubahena mahetA taraphathI sadhane maLelI rakamamAMthI prativarSa sva. mohanalAla mahetA-sepAna pAritaSika ApavAnu nakakI karavAmAM AvyuM che. A pAritArSika mubainAM dainikAmAM pragaTa thatI niyamita kAlameAmAMthI maulika ciMtanAtmaka viSayanI kAlamanA lekhakane za. 1000nu apAze. 1987nA varSanA pAritoSika mATe, sathe niya karyA pramANe nirNAyA tarIke (1) DaoN. ramaNalAla cI. zAha (2) De. uSAbahena mahetA (3) zrI dhanazyAma desAi (4) zrI. gaNapatalAla jhaverI ane (5) zrI pannAlAla ra. zAha sevA Apaze. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-1-88 1-2-88 AjhAdInI laData-kizoravayanAM samaraNe ramaNalAla cI. zAha I.sa. 1940thI 1947 sudhInA zALA kolejanA vidyAthI DI. nA mANase makAnamAM vAraMvAra AMTe mArI jatA; paNa tarIkenA mArA divase dezanI AjhAdI mATenI laDatanA raMgathI patrikAe keInA gharamAM rakhAtI nahi ane zaucAlayamAM AvyA raMgAyelA hatA. ame muMbaImAM khetavADImAM eka cAlImAM nAnI pachI evI jhaDapathI e kAma thatuM ke kaI pakaDAtuM nahi. AvI oraDImAM rahetA. huM babu panAlAla hAIskUlamAM ane pachIthI 'gupta rIte ghare ghare patrikAo pahoMcADavAnA kAryamAM bAra-cauda jheviyarsa kolejamAM bhaNato hato. varSanI uMmare romAMcaka haI, hiMmata ane gaurava ame anubhavatA. kizorAvarAnI zarUAtamAM ja dezanI AjhAdI mATenI ame zALAmAM abhyAsa karatA, paraMtu pAThayapustaka caLavaLanA vAtAvaraNanI asara ame keTalAka vidyAthImitro vAMcavA karatAM, rASTrIya sAhitya vAMcavAne nAda vadhu lAgyuM hatuM. anubhavavA lAgyA hatA. bAreka varSanI umare vAtAvaraNamAMthI zALAmAM vAraMvAra haDatAle paDatI tyAre A divasa kAjala samajaNa paDavA lAgI hatI ke ApaNe se aMgrejonI gulAma paDelA samayamAM ame gAMdhIjI, mazarUvALA, kAkAsAheba, saradAra chIe, ApaNuM upara aMgrejonuM rAjya cAle che. ene lIdhe paTela, naheru, jhaveracaMda meghANI vagerenuM sAhitya, harijana, lemane ghaNe anyAya thAya che. sarakAra viruddha jAheramAM kaMI harijanabaMdhu vagere sAmayike tathA janmabhUmi, vademAtarama vagere bolI ke lakhI zakAyuM nahi. ApaNuM lekane vikAsa rUMdhAya che. dainike vAMcatA. "vademAtarama', 'jhaMDA UMcA rahe hamArA', "e gorI cAmaDIvALA leke ApaNA upara rAjya karIne ApaNAmAM zira jAve te jAve, "chello kaTe jherana' vagere keTalAMye rASTrIya laghutAgraMthi janmAve che. gerA amaladAre, gavana, vAIsare. bhAvanAnAM gIta kaMThastha karI lIdhAM hatAM (vademAtarama tyAre the samaye bhAratamAM nekarI karI AkhI jiMdagI bhAratanuM rASTragIta tarIke "janagaNamana' karatAM ghaNuM vadhu pracalita hatuM. penzana khAya che. bhAratanAM dhArmika sthaLe ane rAjamahelamAMthI javAharalAle 'janagaNamanane rASTragIta tarIke pasaMda karyuM temAM aneka kiMmatI vastuo garA amaladAre maphate upADI jAya che. vademAtaramane anyAya thayo che evuM lAgeluM. TAgeranA bhAratanI prajA garIba rahyA kare evI nIti briTiza sarakAre meTA nAmathI doravAIne, "janagaNamana'mAM kApakUpa karIne "bhArata apanAvI che ke jethI garIba prajA mAthuM na UMcake ane UMcake te bhAgya vidhAtA'nA chellA caraNane paDayuM mUkIne "siMdha' zabdaene jaladI kacaDI zakAya.AvI AvI vAte amArA kizora vALI paMkita sahita ene rASTragIta banAvyuM e yogya nathI vayanA kAne athaDatI. ame te ramatiyALa chekarAo hatA. thayuM ema lAgyA kareluM. sAMja paDe ane cAlInI ke oraDImAM AsapAsanA pADozIo bhegA thAya ane navAjUnInI carcA kare temAM ame paNa mUka 1942nI caLavaLamAM Thera Thera nIkaLatAM saraghasamAM ame prekSaka-zretA tarIke hAjara rahetA ane mugdhabhAve badhI joDAtA. kaI kaI vAra polIsanI lAThIo khAdhelI. vAta sAMbhaLatA. amArA ja makAnamAMthI eka pADozI azruvAyu (Teargas) zuM e pahelI vAra tyAre anubhaveluM. viDIlane madharAte polIsa AvI pakaDI gaI tyAre pitAjIe e choDavAmAM Ave tyAre rastA para sUI javAthI samajAveluM ke e vaDIle pite satyAgraha karavAnA che evI sarakArane AMkhe ochI baLe evA anubhavo ghaNIvAra karelA. mArA neTisa ApI hatI eTale teo savAre satyAgraha kare te pahelAM bIjA vaDIla baMdhu navInabhAIe capATI uparanA eka saraghasamAM pilIsa dharapakaDanuM voraMTa lAvIne emane pakaDI gaI hatI. pilIsa AvavA chatAM hAthamAMthI triraMgI jhaMDe choge nahi. emanI dharapakaDa thaI ane traNa mahinA varalInI jelamAM AsapAsa banatI ghaTanAone lIdhe amArAmAM paNa kaMIka vitAvyAM e ghaTanA amArA kuTuMbamAM eka aitihASika ghaTanA 'jAgRti AvI jatI hatI. amArA meTAbhAI sva. vIracaMdabhAI banI gaI. dharapakaDanA samAcAra AvyA e divase amArAM caLavaLane lagatuM, sarakAranI draSTie vAMdhAjanaka evuM ghaNuM sAhitya mAtuzrI bahu raDelAM e dazya haju najara sAme taravare che. ghare chAnAmAnA laI AvatA ane ame te vAMcatA. pachIthI te ame * emAM vadhAre sakriya banavA lAgyA hatA. zALAnA samaya pachI phAjala * sagIravayane kAraNe mane jelamAM javA na maLyuM ene samayamAM ame savArasAMja niyamita reMTiyo kAMtatA hatA ane aphasesa ghaNu samaya sudhI manamAM rahyA karyo hate. 'AjhAdI kAMtaNavaga calAvatA. hAthe kAMtelI AMTInA badalAmAM maLatI ATalI vahelI kema AvI gaI? mAre jelamAM javAnuM haju khAdI paheratA. sAMjanA samaye gupta patrikAo vaheMcavAnuM bAkI che" e vasavase AjhAdI maLI tyAre thayela. kome' ame cAluM karyuM hatuM. koI eka bhAI amArI cAlImAM bahAranA bhAgamAM AvelA zaucAlayanI bArImAM se meTrikanI parIkSA pasAra karI ane ame kolejamAM joDAyA base patrikAo mUkI jAya. e pachI temAMthI thoDI thoDI tenI sAthe sAthe vidyAthI koMgresamAM joDAyA. prabhAkara kute patrikAo aDadhI caDDInA khissAmAM bharAvIne AsapAsanAM nakakI amArA te vakhatanA lADIlA vidyArthI netA hatA. koMgresa hAusamAM karelAM gharamAM ame pahoMcADI AvatA. sAMjanA cha vAgyAthI vidyAthI svayaM sevaka tarIke paNa ame joDAyA hatA. khAdInuM sapheda ' satanA nava-dasa vAgyA sudhI A kAma cUpacApa cAlatuM. khamIsa, gherA vAdaLI raMganI adhI caDDI, mAthe sapheda gAMdhI TopI ane pagamAM kenavAsanA sapheda bUTa-e tyAre svayaMsevaka "amArA makAnamAM patrikAo Ave che ane bahAra vaheMcaNI thAya che. e vahema polIsane AvI gayelA ane sI. AI. .. (pRSTha 104 upara) mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 35026: mudraNasthAna : -Da prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI - 400 004. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rozd. No. MH, By / Sonth 54 Licence No. 1 37 dA ": * prajddha jIvana vaSa:49 aMke : 20 - muMbaI tA, 16-2-1988 muMbai jana yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 30/- chUTaka nakala rUA. 1-50 paradezamAM vArSika rUA. 300 taMtrI ramaNalAla cI. zAha vagovAtI sAdhusaMsthA amadAvAdamAM hamaNAM hamaNAM be sAdhuonI ghaTanAoe be-cAra khoTA dAkhalA bane ethI samasta sAdhusaMsthAne keTalIka cakacAra jagAvI che. adAlata sudhI tenI vAta pahoMcI che. vagovavI te yogya nathI. samAjamAM ke vaga e nathI ke -pracAramAmenA A jamAnAmAM AvI ghaTanAonI vAte jemAM kAyamane mATe badhA ja sArA ane sAcA mANase hoya. pheTAo sahita dezavidezamAM pahoMcI jAya che. ethI sAdhu- vepArI vargamAM be - pAMca kheTA aprAmANika vepArIo samAjanI dhaNI vagovaNI thAya che. A banatI ghaTanAomAM nIkaLavAnA, dAkataranA vyavasAyamAM keika lobhI, luccA mAtra sAdhusamAja javAbadAra hoya che evuM nathI, gRhastha paNa ane bedarakAra dAkatare paNa hovAnA. zikSaNanA vyavasAyamAM -eTalA ja javAbadAra hoya che. ubhaya pakSe vizeSa jAgRta thavAnI keTalAka apAtra ka zikSake paNa rahevAnA sAmAjika jarUra che. bhAratIya janajIvanamAM sAdhu-saMtamahAtmAe pratye kAryakartAomAM keTalAka aprAmANika, daMbhI ane prasiddhinA AdaranI UMcI bhAvanA rahelI che. gRhasthajIvanane tyAga karI lAlasAvALA abhimAnI kAryakartAo paNa rahevAnA rAjakAraNI saMnyAsa dhAraNa kare e ghaNI kaparI vAta che. saMnyAsa dhAraNa netAo ane pradhAnamAM lAyakAta vagaranA mANaso paNa karanAra sAdhumahAtmAone bhAratIya saMskRtimAM ghaNuM UMcuM sthAna nIkaLavAnA. Ama dareka kSetramAM, dareka vargamAM keTalAka mANase ApavAmAM AvyuM che. prAcIna samayamAM rAjAe paNa dharmagurue beTA havAnA; paraMtu tethI te te kSetra ke vaganA pratye atizaya vinaya ane AdarathI vartatA. rAjyasattA karatAM paNa badhA ja mANase. kharAba ke beTA che ema na kahI dharmasattAne vadhu prabhAvazALI ane caDiyAtI gaNavAmAM AvI che. zakAya. jIvana pote apUrNa che. samAjavyavasthA ane sAdhu thavuM agharuM che, paraMtu sAcA sAdhu tarIke jIvana jIvavuM e rAjyavyavasthA kareya sa pUrNa ane Adarzamaya banI na zake. - ethI paNa ghaNI ghaNI agharI vAta che. khAMDanI dhAra upara eTale AvI apUrNatA sAdhusamAjamAM paNa jovA maLe e cAlavA barAbara sAdhujIvanane, saMyamatratane sarakhAvavAmAM Ave che. svAbhAvika che. jevI prajA tevA sAdhue ema paNa kaMIka kahe. 'tyAga na Take re vairAgya vinA" e paMkita pramANe hRdayamAM tema chatAM sAdhuonuM sthAna samAjamAM UMcuM che. sAdhu banavuM je sAce vairAgya na hoya te tyAgIonuM jIvana paNa vaichika che. temanA bharaNapoSaNanI javAbadArI samAje keTalIkavAra khAnagImAM bhegI jevuM ke ethI paNa vadhu kharAba 6 upADelI hoya che, eTale samAja samakSa uttama udAharaNa pUruM banI jAya che. jayAM hRdayamAM sAce vairAgya janme che tyAM pADavAnI sAdhu samAjanI javAbadArI savizeSa che. AthI ja anya tyAga kudaratI rIte AvI jAya che, AvyA vagara rahetuM nathI. vagara karatAM sAdhusaMsthA pAsethI ghaNI vadhu apekSA rahe che. hRdayamAM eka vakhata vairAgya jame. eTale te jIvananA aMta thaDAka kheTA sAdhuone kAraNe samagra sAdhu saMsthA nAbUda sudhI darekanI bAbatamAM ene e TakI rahe ema haMmezAM na karI zakAya. nAbUda karvAnuM saraLa nathI ane nAbUda karavAnuM - anavuM saMbhavita nathI. manuSyanA caMcala cittane pramAdamAM lapasI samAjanA hitamAM paNa nathI. dhana, strI, sattA, kIti, gRhasthapaDatAM vAra nathI lAgatI. tyAga ane vairAgyanuM je satata jIvananA bhege paga vageremAM pitAne bilakula rasa na paDe ane piSaNa-saMvardhana thatuM rahe te ja rithati utkRSTa bane che. pitAnuM jIvana tapa, tyAga ane saMyamapUrvaka zAMtithI pasAra - sAdhujIvanamAM bhUle ke khalane kayAreya na thAya evuM nathI. karavAnuM game evA mANase duniyAnA dareka dharmamAM hamezAM paraMtu sAdhuoe kevA niyamo apanAvavA joIe ke jethI hovAnA ane rahevAnA, pachI bhale teoe sAdhune veza dhAraNa ochAmAM ochI bhUla thAya ane thayelI bhUlamAMthI pazcAtApa karyo hoya ke na karyo hoya. veza sAdhutA mATe upakAraka che, ane prAyazcitta vaDe nIkaLI jaIne pharI pAchA tyoga-vairAgyamAM rakSaka che. vezane paNa mahimA che; patana tarapha dhasaDAtAM veza kevI rIte sthira thaI zakAya tene vicAra bhAratIya paraMparAmAM, aTakAve che. tyAga-saMyamanI satata yAda apAvanAra evo veza jaina, hindu ane bauddha e traNeya dhamamAM bahu UMDANathI jarUrI che. evA vezane geralAbha uThAve e sva pratye, sAdhutA - thayela che. pratye, samAja pratye droha che. * jIvana mANase. 6 satrae solapakAraka che Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 sAdhuonA patananI vAta e AjanI nathI. mAnavajAtane pratihAsa jyArathI maLe che tyArathI pramAdI sAdhue nA patananAM udAharaNA sAMpaDe che. keTalAka sAdhu-sanyAsIe patita thaI pAyamAla thaI gayA hovAnA dAkhalA sAMpaDe che, teA keTalAka sAdhu thADAka patana pachI pharI pAchA bamaNA vegathI sAdhutvamAM UMce caDayAnAM udAharaNo paNa sAMpaDe che. duniyAnA kAI dhama eve nathI ke jemAM sAdhuonA patananA dAkhalA na maLatA hAya, ahiMsA, satya, asteya ke brahmacaryAM jevAM vratA dhAraNa karanAra sAdhu- sanyAsIoe khUna karyAM hAya, juThThANAM calAvyAM hoya, cerI karI ke karAvI hAya, parastrI sAthe bhAgavilAsa bhogavyA hoya evA keTalAya dAkhalA vakhatevakhata jovA-sAMbhaLavA maLe che. alabatta, tevA dAkhalAenI sakhyA alpatama hoya che, paraMtu tenI cakacAra ghaNI thAya che, kAraNa ke sAdhuonu jIvana jAhera jIvana che ane temanI pAse utkRSTa vartananI apekSA rakhAya che. hindudhama hoya, jainadhama ke bauddhadhama (zrIlaMkA ane agni eziyAmAM) hoya, khristIdhama', yahUdIdhama, pArasIdha ke zIkhadhama hoyaH dareka dharmanA ke enA peTAsaMpradAyomAM athavA navA navA nIkaLatA dhArmi ka kAMTAemAM aneka sAcA sAdhumahAtmAe jema jovA maLe tema tema te te darekamAM vakhatovakhata kAkane kAki khUnI, daMbhI, cAra, vilAsI, lAlacu evA sAdhue paNa jovA maLaze sAdhu nAmane pAtra na hoya ane mAtra vezathI ja sAdhu hoya evA apAtra ke kupAtra sAdhu te te dareka dhama ke soMpradAyamAM rahelA hAya che. A prazna sanAtana che ane sanAtanakALathI tenI mImAMsA thatI AvI che ane tenA upAye paNa vicArAyA che. sAdhusa sthAne gauravapUrNa, mahimAvaMta rAkhavAnA ghaNA upAyo vicArAyA che. ayogya vyakitane dIkSA na ApavI e eka mukhya upAya che, para Mtu ziSya samudAyanI spardhAnA kAraNe, gurunI vRddhAvasthAnI ekalatAne kAraNe, dIkSA lenAra vyaktinA aniSTa AzayanI khabara na paDavAne kAraNe ke evA bIjA kAika kAraNe dareke dareka dhama ane saMpradAyamAM keTalAka khoTA sAdhue te avazya jovA maLavAnA. maphatanuM khAvA maLaze, sukhacenamAM rahevAnuM maLaze ane khAnapAna maLaze evI lAlasAthI khATA mANuse sAdhusaMsthAmAM ghUsI jAya che. pracalita lAkiMta kahe che : 'zira mu'name" tIna guNa, miTa jAye zira kI khAja prabuddha jIvana khAne kA lahu mile, Ar lAya kahe mahArAja !' tA. 16-28 AzayathI jeTalo jAya che tenA karatAM potAnI cchAonI pUti' athe' athavA duHkhanivAraNa arthe' jAya che. tenu zaraNu zodhe che. mahilA vagara sAdhu - sanyAsIethI sahelAthI doravAI jAya che. temanA bhALapaNane lAbha zayatAnI sAme uThAve che. sAmAnya strIone kAkane prAki prakAranuM du:kha, vasavase, asateSa ityAdi hoya che.. saMtAna na thatAM hoya athavA jIvatAM na rahetAM hAya, peAtAnA dhaNI sArI rIte na kheolAvatA hoya athavA mIjI strInA kudamAM phasAyelA hAya, sAsu sAthe jhadhaDA cAlatA hoya, derANIjeThANI ke naNa MdanA maheAM sAMbhaLavAM paDatAM hoya, gharamAM paisAnI takalIpha heAya, dIkarI sAme thaI jatA hoya, dIkarAnI vahu kahyAmAM rahetI na hoya, ADazIpADozI sAthe jhaghaDA cAlatA hoya--AvAM kASTakane kAika prakAranAM duHkha hoya ane hRdaya khAlIne kAikanI AgaLa vAta thaI zakatI na hoya tyAre evA kAika sAdhu-sanyAsI pAse jane te vizvAsapUrvaka hRdaya khole che. peAtAnI vAta kyAMya javAnI nathI, potAne sayu mAgadarzana maLaze ane sanyAsI maharAjanI kRpAthI potAnu duHkha TaLI jaze ema mAnIne strIe evA sAdhu-sanyAsIe tarapha kheMcAya che. keTalAka sAcA saMtamahAtmAe yogya mAga`daza na ApI teonA du:khane haLavu kare che. temanA kRpAprAsAdathI keTalIka strIonA prazno saraLatAthI ukalI jAya che paraMtu sAdhunA vezamAM rahelA keTalAka dAno AvI paristhitine lAbha udgAvavAnuM cUkatA nathI. bhoLI strIone krame krame bharamAve che; dorAdhAgA kare che; tenA dhana ane zarIranA upabhoga kare che. ane eka vakhata sA gayelI strIne khullI pADavAnI dhamakIo ApIne kAyamane mATe vaza karI de che. Avu mAtra abhaNa strIonI bAbatamAM ja ane che evuM nathI. potAnI jAtane bhaNelI, heziyAra ane catura gaNatI strIe paNa AvA lebhAgu sAdhuonI kaLA ke lIlAne tarata pArakhI zakatI nathI. teo mehAMdha banI jAya chaeN. jANe vazIkaraNa maMtranI asara tenA para thaI hoya tema varte che. keTalIka strIe Ara bhamAM kheMcAya che. para Mtu sAdhu-sanyAsInA kuTila manogatane pAmI jaI veLAsara tenI jALamAMthI nIkaLI jAya che. keTalIka strIo ekavAra sAya chaeN ane temAMthI nIkaLI jAya che, paraMtu peAtAnI apakati thaze ema samajIne e vAtane jAheramAM mUkatI nathI. jema keTalAka sAdhu sanyAsI pAse strIne vaza karavAnI kaLA hAya che tema keTalIka strIe sArA, sAcA sAdhuene paNa potAnAM mehaka rUpa ane vANIvilAsathI vaza karavAmAM kuzaLa hoya che. meTA mahAtmAne paNa pADayAne sUkSma gava ane AnaMda evI strIone hoya che. jANe pete kAI meTI siddhi meLavI hAya tevI rIte rAce che ane abhimAnapUrvaka varte che. bIjI kAI strI na karI zakI tevu pote karI zakI che enA pragaTa ke apragaTa gava' tenA manamAM ne vatanamAM rahyA kare che. sAdhue pratye lekA AdarabhAvathI jue che. temanAM tyAga ane tapazcaryAne vakhANe che. temanAM zIla ane saMyamanA mahimA kare che. temanAmAM pUrA vizvAsa mUke che. paraMtu sAdhuene pakSe satata nirAsata, nispRha, nirADaMbara, nirdoSa jIvana jIvavu dhaNuM kaThina che. zaraNe AvelA bhakatA ane bhakatANIe paDayA khela jhIlavA tatpara hoya tyAre dhana ane strInI lAlasA ye vakhate jAgaze te kahevuM saraLa nathI. keTalIkavAra te khuda sAdhu-sanyAsIene peAtAne paNa tenI khabara hotI nathI. bahudhA janasamAja sAdhu pAse dharmatattva pAmavAnA keTalAya gRhastha puruSone jAnujAtanI upAdhi hoya che. dhaMdhAmAM acAnaka khoTa AvavI, bhAgIdArA sAthe aNabanAva thavA, bhAI-bhAMDuonI sAthenA saMbaMdho bagaDavA, dIkaro kahevu mAnatA na hoya, svajananuM acAnaka avasAna thayu hoya, patnIne kAnI sAthe gupta premavyavahAra cAlatA hoya, mA ane patnI (pRSTha 204 upara) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-88 prabuddha jIvana paryAvaraNa rakSaNamAM rahelI ahiMsA - jayendra trivedI jaina dharmanA pAyAnI prathama iTa ahiMsA che. A ahiMsA Dhagale zatrujaya parvata karatAMya uce thayehaze. jIvamAtra pratyenA brAtRbhAvamAM vikasI che. koIne mAravuM te Dphesara rene Dubese potAnA 1965mAM prakAzita thayelA nahIM ja paNa maravA paNa na devuM eTale vizALa artha te pustaka "mena eDeTiMga'mAM lakhyuM che ke, "audyogika, kRSi ane ahiMsAne thAya ja che. Aje kaccha-saurASTramAM duSkALane tabIbI kSetre je kaMI navInIkaraNanI prakriyA thAya che, te kudaratI pariNAme mUMgA pazuo je jhaDapathI marI rahyAM che te jotAM samatulAnA bhege thAya che. hakIkatamAM mAnavInI prakRtinA svAmI AvatAM varSomAM dUdha-ghIne dukALa te sajAze ja paNuM samasta banavAnI mahattvAkAMkSAthI ja samagra kudaratanI vyavasthAmAM khalela mAnavajIvana paNa astavyasta thaI jaze. ApaNuM vanazrIne pahoMce che. AthI saiddhAtika rIte paNa prakRtinI samatulA ajANI joine vyavasthita rIte vaMsa karavAmAM AvyuM ane ! jALavavI hitAvaha che.' ApaNe tenA mUka sAkSI banI rahyA. chApAMomAM ceDA UhApoha sivAya ApaNe kazI pratikriyA na ApI. suMdaralAla bahuguNanA laMDananI vastI eka karoDathI vadhu hatI tene ghaTADIne 'cipake AMdolanane gujarAtamAM paDa na paDe te na ja sAMITha lAkhanI karI daI zakAya, TheraThera bAga-bagIcAnI vyavasthA paDe. kavizrI prajArAma rAvaLanI eka kavitA yAda Ave che ? karI zakAya paNa ApaNAM vikaselAM ane vikasI rahelAM zaheranuM vyavasthita Ayojana thAya ja nahIM ! paryAvaraNazAstrI razmi traNa bhAIbhAMDa mayUranI bhaviSyavANI ApaNe sAMbhaLatA ja nathI. dUradarzana para mAtA amArI pRthivI, ame chIe jyAre jyAre "bombe DAIMga'nI jAherakhabara jouM chuM tyAre saMtAna enAM, traNa bhAIbhAMDu, tyAre mane 'DAiMga'nI joDaNI jadI ane artha paNa judo ja A sauthI nAnuM taru, mAtathI e saMbhaLAya che; paNa jene AtmahatyA karavI ja hoya ene pachI kayAM sudhI rokI zakAya ? kSaNeya chUTuM paDatuM na, jANe hajI vadherI nahi nALa enI! zaherIkaraNanI prakriyA jhaDapathI AgaLa vadhI rahI che ane ne, anya te A pazu, hajI e ene AgaLa vadhAravA sarakAre arbana DevalapamenTa beDa calAve che eTale vikAsa Akhe avaLe mAge ja thaI rahyo che. cAle catuSpAda, na cAlatAM zIkhyuM A zaherIkaraNanI prakriyAne hindInA eka kavi zivakuTIlAla TaTTAra be pAyathI, tamArI jema; varmAe bhAre kaTAkSavANImAM varNavI che. bhAMkhoDiyAra phare dharA badhI. te sauthI moTo huM, manuSya nAme; sahara UDI rahuM AbhataNA UMDANe. eka khUMkhAra taMduA meTara kI bU-bosa pA gayA ! huM AbhAne tAga cahuM ja levA. eka vizAla baragada bulaDejhara se mAta khA gayA ! khUMdI rahIe basa nitya khoLale jhADiye ghAsa kI enI utAra pheMkI, mAtAtaNe, mUrti kSamataNuM ja : mAdhavI ora viSNakAntA kI latAone, mUMgImUgI premabharI nihALatI skarTa pahana cakamakara tAkA, lIlA amArI traNa bhAIbhAMDunI. phUla ke heTa pahane gamale 'lava' kiyA ! Aje bhAratamAtA mUMgI gI paNa atyanta kalAnta najare sAMpane miTTI kI haDiyA svIkArI... A bhAIbhAMDune kalaha nihALI rahI che. moTAbhAI manuSya zAhI udyAne ke bhI ho gaye pibAraha.. vanamahesavAne badale vanaspativinAzane mahatsava ujavya. kale ke gA che ne phona pe bA kI! pariNAme dukALa nityane mahemAna banyA ane mANase pita daladala bharI dharatIne kuMjose TATA" kiyA pitAnA nAzane nima. ravAthI manuSya eTaluM nathI jANate. ke vanaspati, pazu-pakSI ane mAnave saMpIne rahevAnuM che. enuM asabhyatAse pIDita; maitrIbhAvanuM jharaNuM dhanalebhe sUkavI nAkhyuM che. mahAkavi vaha pahale kabhI thA jaMgala! iliyaTanI 'vesTalenDa" kavitAnAM ghaNAM arthadhaTana thayAM che temAMnuM aho bhAgya dosta! banA zahera eka ema che ke A yuganA mAnavInuM haiyuM verAna raNuM banI huA jaMgala meM maMgala !! gayuM che temAM karuNanuM taraNuM paNa UgatuM nathI ! kharekhara jaMgalI koNa che e have ApaNe sau jANIe Ama te mANasa maMDI paDe che. zrImatie nANAMnI chIe; paNa svArthane vaza thaI A jaMgalI lekane jayajayakAra kathaLI khullI mUkI che. sevAbhAvI vyakitao samayanI zahIdI karIe chIe ane temane salAma bharIe chIe. dhUmaketue kare che. sarakAra paNa pitAnI rIte kAma karI rahI che, paNa pitAnI prakhyAta vArtA vinipAta'mAM sAcuM ja lakhyuM che ke adeza e che ke AvatA julAI sudhImAM pazuonAM zabane paDe che tyAre sadhaLuM paDe che ! . karIe chIe tene vaza thaI Ahave ApaNe sau Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 prabuddha jIvana tA. 16-2-88 anusajana, anukaraNa ane apaharaNa * tanasukha bhaTTa manuSya ane pazunI vacceno bheda judI judI rIte mahAkavioe pADelI keDIe ja padayAtrA pasaMda karI che. dAkhavAya che. aMguTho AMgaLAMthI chUTA paDIne temanI sAmethI AkhyAnakAe ane khaMDakAvyakAroe pUrvAcAryonA paMthane padAthane pakaDamAM le te manuSya tema na karI zake te pazu. be rAjabhAga gaNIne te para AnaMdayAtrA karI che. Ama viSaya paga para UbhA rahIne TaTAra cAle te manuSya tema na cAle te pUratI preraNA laIne svataMtra mahelAta jAtamahenatathI racavAnuM pazu, rIMcha ane keTalIka jAtanAM vAMdarAM be paga para thoDuM kArya thayuM te anusajana, TakAvArImAM gaNitanI bhASAmAM besavuM cAle che kharAM paNa teo TaTAra rahetAM nathI ane TaTAra rahe heya te kahevAya ke anusarjanamAM nevuM ke paMcANuM TakA jeTaluM te cAla kaDhaMgI banI jAya che. hasI zake te manuSya. vastu svakIya, utpAdya, hoya che. hasI na zake te pazu. dhAryA pramANenA sUra gaLAmAMthI kADhIne gAi zake te manuSya. tema na karI zake te pazupakSI anusajanathI UtaratI kakSAnuM te anukaraNa temAM ochAmAM ochuM pacAsa TakA jeTaluM vastu anya sarjakanuM hevAnuM. bAkInA A uparAMta eka bIjI vyAkhyA paNa ApI zakAya. pacAsa ke tethIye ochA TakA anukaraNakAranA. saMskRta medhadUta sajana kare, sisRkSA dharAve, te manuSya tema na karI zake te khaMDakAvya uparathI ara-paNe Dajhana jeTalAM anya dUtakAvyo pazupakSI. sisRkSAnuM pratyakSa sthULa svarUpa eTale kavitA, racAyAM che. temAM viSaya ane peTAviSayonAM, khaMDakAvyanAM saMgIta, citra, zilpa ane sthApatya nAmanI paMcakalA. ApaNe aMgeaMganAM, anukaraNa hoya che. pratikAvya anukaraNakA ja ahIM sAhityanI kavitAnI ja vAta karIe. gaNAya. temAM mULa kavinI badhI khAsiyatanuM ke AkarSaNamaya. manuSya vanecara, guhAvAsI, zikArI hatA tyAM sudhI khaDanuM virodhAtmaka anukaraNa hoya che. te yuddha jItyA pachI, zikAra mAryA pachI, ziyALAnA tApaNAnI apaharaNamAM te mULa lekhakanuM ja sAhitya kazAya pheraphAra, meja mANyA pachI, mAtApitAne ke saMtAnane dIrdha viyogane vadhArA-ghaTADA ke sudhArA-bagADA vinA, beThuM ja, uThAvavAmAM aMte maLyA pachI, ane vizeSe te saMvananakALe. preyasIne Ave che. te sAhitya uchInuM nahi paNa cerInuM che. jene rijhAvavA mATe meranuM anukaraNa karIne nAcagAna karate. nAme caDAveluM banAvaTI sAhitya eka jAtanI ThagabAjI che. haze. bhASAvikAsa thatAM te prasaMgavarNanane gAtA haze. eka tene hetu AnaMda ApavA-levAthI mAMDIne anyane ullu jaNa gAya ane samudAya tenI dhUna jhIlate haze. samudAyamAMthI banAvavA sudhIne hoI zake. vaLI koIne preraNA ke anukaraNanI IcchA thatAM anya nRtyakAra paNa jaMgalI bhASAmAM jaMgalI jIvana varNavIne gAtA kItinI ghelachAthI thatAM AvAM kAvyaharaNe saMskRtakAvyanI haze. gIta racanAranAM mAnapAna thAya te kudaratI che. tevA racanAkALe haze mudraNakalA tyAre na hovAthI AvI taphaDaMcI mAnapAna mATe athavA laghutAgraMthithI anukaraNa mATe anya karavAnuM kArya AjanA karatAM vadhu saraLa paNa haze. AthI, kavie bahAra AvatA gayA. A mAnanI ghelachAe anya bheLA, taruNa, saraLa kavione bilpaNa kahe che: gItAmAMthI zabdo, padAvalIo, samAse ke kaDIo uchInI TrAdhIyasA dhASTayaguNena yuktAH kaiH kaiH apUrvaiH parakApakhaMDaiH / / lIdhI haze. anukaraNe ke pratikaraNe karyo haze. temAMthI ADaMbara ye ghacamAM vahanti te ke'pi kathAkavayo jayanti / / nirdoSapaNe ke sadoSapaNe taphaDaMcI jAgI haze. [ bhAre dhRSTatAne guNa darzAvIne, pArakAM kAvyomAMthI pado,. gItaviSaya ke kAvyaviSaya pUratI ja preraNA anyamAMthI padAvalIo, samAse ke AkhI paMktio uThAvIne, jeo levAmAM kAMI ja khoTuM nathI. ekanI racanA anyanI sisRkSAnA vANIne ADaMbara dhAraNa kare che tevA kaMthAkavio mAgaNa bhArelA agnine saMkere che, utteje che. saMskRta nATakanI kavio)ne jaya ho !] kula saMkhyAnAM aradhAM nATake ekalA rAmAyaNa-mahAbhAratanA viSaya upara ja racAyAM che. bhAsa, kAlidAsa, bhaTTa nArAyaNa, kSemendra kahe che : bhavabhUti, zrIharSa ane zekasapiyara jevA nATayakAe itihAsa- sAhitya pAyonidhimaMthanotthaM karNAmRta rakSata he kavIndrAH / purANamAMthI chUTe hAthe uchInA viSaye lIdhA che. itihAsa yattasya daityA iva luThanAya kAvyAryacaurA: praguNIbhavanti // purANa prajAkIya milakata che, AkhA rASTrane vArase che. [ he kavIndro ! sAhityarUpI mahAsAgaranA maMthanamAMthI prApta bApane vArase beTe meLave ane temAM anekagaNo vadhAro thayelA karNAmRtanuM jatanathI rakSaNa kare-kAraNa ke samudramaMthanakALe kare te rUDhi sarvamAnya che. saMskRta mahAkAvyo paNa AvA e jema amRta coreluM tema kahevAmRtanI corI karanArA rAmAyaNa-mahAbhAratanA viSayo para racAyAM che, vyAsa ane dAnavone have rAphaDo phATayo che.] vAlmIkie payA bedI ApyA. A pAyA upara anya mahAkavioe AkhI mahelAta svataMtrapaNe UbhI karI che. - A cerI aTakAvavAne eka upAya rAjasabhAmAM jaktane vyAsa-vAlmIkie nakazo (plAna) derI Apyo. paNa svakAvyanuM paThana karIne laI zakAya. paraMtu tevI sabhAmAM javAnI ITa, cUne, laTuM, lAkaDuM, raMgarogAna ane rAcaracIluM suddhAM badhAne sagavaDa ke lAgavaga na paNa hoya. mahAkavioe jAte meLavI lIdhAM che ne kAmamAM lIdhAM che. gujarAtI sAhityamAM vizvanAtha bhaTTa AvI eka-be cerIo, prAkRta, apabhraMza, jUnI gujarAtInA kavioe saMskRta pakaDI pADI hatI. temaNe eka pRSThamAM be khAnAM pADIne pahelA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-8 prabuddha jIvana 201 khAnAmAM kAnsanA navalakathAkAra rumAnA phakarAo mUkayA che ane bIjA khAnAmAM ka. mA. munazInI "pATaNanI prabhutAmAMthI phakarAo mUkyA che. ahIM mAtra thoDI paMkitao nahi paNa saMkhyAbaMdha phakarAnuM apaharaNa thayuM che. te ja rIte aradezara pha. khabaradAranA dIrghakAvya "kalikA mAMthI kaDIo mUkIne tenI paDakhepaDakhu eka aMgrejI kAvyanI kaDIo mUkI darzAvAyuM che ke apaharaNa moTA pAyA para thayuM che. baMne lekhake sAkSara che, ziSTa sAhityanA sarjaka che, aneka racanAo temane nAme. caDelI che. munazI te Adarasahita vaMcAya che, eTale A apaharaNa kalaMka hovA chatAM te caMdramAnuM kalaMka che ema temanI bacAvamAM temane pakSe kahI zakAya. khabaradAra anya kavionI chAyA meTA pramANamAM jhIle che chatAM gAMdhIjInI hatyA veLAe temaNe bahAra pADele kAvyasaMgraha UMcA prakAranI sarjakatA darzAve che. je kavie eka-be paMkitao pUrata ja anya kavine vicAra ke kalpanA apanAvyAM hoya te te kSamya che. tene apaharaNa kahevuM te dUdhamAMthI pirA vINavA jevuM ke kIDI para kaTaka lAvavA jevuM ja gaNAya. anyanI amuka paMkita gamI jAya ane tenuM mAtRbhASAmAM ke svakIya zailImAM bhASAntara thaI jAya tyAM sudhI A bhokatAne khyAla paNa na Ave ke A apaharaNa thayuM tema saMbhave kharuM. kavi gaMga kahe che :caMcala nArakenana chipe nahi. suMdarama" "yAtrA'mAM kahe che :"bauM chupe, chupe nahi nayana kyAre praNayanAM." saMskRta subhASita kahe che :bandhanAni kila santi bahUni, prebharajmukta bandhanamanyat / suMdarama kahe che :- ' . jaganI sau kaDIomAM, premanI savathI baDI, 'kAnta' cakravAkamithunamAM lakhe che: cAle evA sthala mahIM vase sUrya jemAM sadeva AnAthI jyAM adhika hadaye A jyAM heya deva." 'kAnta'nA saMpAdaka pAchaLanI dhamAM AvA bhAvane eka saMskRta zleka ane eka gujarAtI kaDI sarakhAmaNI mATe mUke che, dattAtreya kAlelakara "etarAtI dIvAlamAM kahe che:jenA hAthamAM meM mAruM mAna seguM nathI te mane apamAnaze zuM karIne kRSNalAla zrIdharANI keDiyAM'mAM lakhe che :mAna tamAre hAtha na leMgyuM kema karI apamAnaze?? agreja kavi zelInA kAvyagraMthamAM eka sthaLe evI kalpanA ' maLe che ke eka DuMgarane kinAre bhekhaDa para ekaluM aTuluM eka vRkSa UbhuM che. A kalpane "zeSa'nA kAvyamAM eka sthaLe te ja svarUpe AvI che. tanasukha bhadanuM 'nizIthinI' nAme eka kAvya "elphiraTAniyana' megejhinanA 1935nA okaTobara mAsanA aMkamAM chapAyeluM. gujarAtanA mUrdhanya kavi umAzaMkara joSIe 'nizItha' kAvya A pachI lakhyuM che. temaNe mULanA kAvyamAM sAro umero karI tene ThIka bahelAvyuM che tethI te anusajana gaNAya. te ja rIte baMgALI bhASAmAM bhArata kathA nAme lekavArtAonA dasa bhAge che. temAMnI eka vArtAmAM eka ajANI vyakitane bIjI ajANI vyakitanuM nAma zodhI kADhavAnuM kahevAya che. umAzaMkara jevInI AzaMkAkAvyaracanAnuM vatu A baMgALI vArtAne sArI peThe maLatuM Ave che. baMgALImAM "lATasAhebera speziyala' nAme eka nATaka che. caMdravadana mahetAe "AgagADI nATaka lakhyuM tyAre baMgALI nATakanuM anukaraNa karavAne temanI para Aropa mukAyo hate. caMdravadana mahetA e che ke mukAyA hatA. caMdravadana mahetAe pitAne bahu jozIlI bhASAmAM bacAva karyo hatuM ane jAtaanubhavanuM pariNAma te "AgagADI' che tema darzAvyuM hatuM. gujarAtI'nA taMtrI icchArAma sUryarAma desAie 'caMdrakAnta' nAme vedAnta graMtha lakhyo che. tenI mudraNanala karavA mATe eka brAhmaNane te graMtha Ape. pele brAhmaNa kAma patI gayA pachI kahe ke "caMdrakAnta" mArI racanA che. A aMgeno patravyavahAra kaumudI saimAsikamAM pragaTa thayele. tanasukha bhaTTa "kahiyAna" nAmanA cInI pravAsI para satyAgrahAzrama sAbaramatInA 'madhapUDA'mAM lekha lakhyuM. "dhUmaketu'e temAM eka phakare chevaTe umerIne te lekha pitAnA nAme I. sa. 1926-27 mAM "kumAra"mAM chapAvyo te apaharaNanuM ja udAharaNa che. - je vRttithI, dAnatathI preraNA uchInuM ke anukaraNamaya anulekhana thayuM che te vRtti ane dAnata ja sAcAM sAkSI gaNAya. sva. zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika prabuddha jIvanamAM varSa daramiyAna je lekhakanA lekhonuM samagrapaNe zreSTha pradAna hoya tene rUpiyA eka hajAranuM va. zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika ApavAmAM Ave che. A pAritoSika 1987nA varSa mATe paM, panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhIne emanA lekha mATe ApavAno nirNaya levAmAM AvyuM che. A mATe ame lekhakane dhanyavAda ApIe chIe, ane nirNAyaka samitinA sabhyo (1) De. ramaNalAla cI. zAha (2) De. dineza bhaTTa (3) zrI jayendra ema. zAha ane (4) zrI pannAlAla ra. zAhane ame AbhAra mAnIe chIe. -maMtrIo mahAvIra jama kalyANuka aMka prabuddha jIvana'ne tA. 16-3-1988 tathA tA. 1-4-1988ne aMka bhagavAna mahAvIra janma kalyANaka nimite saMyukata aMka tarIke tA. 1-4-1988nA roja pragaTa thaze. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (02 prabuddha jIvana vyaktitvanI anubhUti I pannAlAla 2. zAhe 'duka'nA kAne paNa uttama jIvanapAtheya nIvaDe evu samRddha patrasAhiya ApaNI bhASAmAM che. evA patra-sAhityamAM gAMdhIjI, javAharalAla naheru, kAkAsAheba kAlelakara, saradAra vallabhabhAI paTela, kanaiyAlAla munazI ane baTukabhAI umaravADiyA vagerenu patrasAhitya upalabdha che. temAM zrI 'daza ka'nA zrI mRdulAbahena mahetA paranA sAhitya, ciMtana ane itihAsanA prayAga samA patrAthI ApaNuM patra-sAhitya vizeSa samRddha thayuM che. bhAvanagara jillAnA maNAranI lAkazALAnAM gRhamAtA ane itihAsa tathA aMgrejInA adhyApaka zrImatI mRdulAbahena paranA patrA nimitte zrI 'darzIka' manemana cAlatA AMtiraka saMvAdane ThAlavI, ApaNI samakSa pUrI mekaLAzathI pragaTa thayA che. kApaNuM sarjaka peAtAnA sarjana viSe zuM kahe che te jANavuM rasaprada nIvaDe. zrI 'dazaka' pUrI namratA, svasthatA ane AtmazraddhAthI kahe che : 'sekreTisa mArI uttama navalakathA ja gaNAze. dahADe dahADe tenuM mUlya vadhatuM jaze te viSe mane zaMkA nathI. e pustaka dvArA huM munazI pachIne uttama navalakathAkAra hyu, e niHzaMkapaNe pratipAdita thaze. AmAM kazI vaDAI nathI. eka vAMcanAra ke bhAvaka tarIke mArI jAtane mUkIne A kahu bru.' ( pRSTha 71 ) 'paritrANa'nI jema vicAranA vAvAjhoDAmAM UlaTapAlaTa thatAM samAjane naitika karADarajaju ApavAmAM A pustakanA mUlya viSe paNa tee sabhAna che. te 'dIpanirvANu'nI mAMdha kAi vivecakra pAMca varSa sudhI lIdhI nahAtI e e aMge bahu sUcaka rIte kahe che : rudrAkSa ahu pavitra gaNAya che. kahe che ke 30 varSa' Uge, paNa tenAM phLA kadI saDe nahIM. rudrAkSanI mALAne A kAraNe mahimA che.' (pRSTha-54) zrI mRdulAbahena mahetAe dIpanirvANu viSe je ka MI kahyu te svIkArIne 'darzI' kahe che : 'baMdhana ane mukita' bahu romAMcaka ane ramya navalakathA che. mahAdevabhAI desAi kahetA ke "mArA bAbalA (nArAyaNu) e vAMcIne tamArA bhakata banI gayA che.' zrI 'da ka' taTasthatAthI kahe che: 'emAM ('baMdhana ane mukita'mAM ) 'dIpanirvANa' jeTalI pratihAsanI vaphAdArI nathI.' ( pRSTha-10 ) dhrutihAsanI ke yugacetanAnI vadArI aMge teo sajAga che. eka patramAM zrI ramaNalAla va. desAnI navalakathA bhArelA agni'nA rudradattanA pAtrane te anaitihAsika kahe che. kAraNa kaeN, emAM zastrasa'nyAsa, vizvazAMti ane ahiMsAnA vistAra ane dArUgoLAnA bhaMDAra uDADI mUkavAnI vAta Ave che te te yugamAM saMbhavita nahatuM. (pRSTha -7) prAcIna, arvAcIna ane samakAlIna sajA viSe emane sata ane tulanA e emanA vizeSa che. zrI geva'narAma tripAThI viSe emaNe kahyuM che ke evuM thavAnuM paNa Aje kAinuM gaju' nathI. enuM pAtrAlekhana, vArtApravAha, sakeMte, kathAvastunI mAvajatane te pachI kAI lagI zakayuM nathI. zrI gAvadhanarAma ane kanaiyAlAla munazInI tulanA karatAM te lakhe che : 'munazInuM uttama ane gAvadhanarAmanu uttama sarakhAvIe te gAvadha nAma avazya caDe. jaththAmAM munazInu jarUra caDe. munazI caDe tenuM eka kAraNa tenI klAmAM meda nathI - avAMtara nathI, vArtAkalA ja tA. 16-2-88 tenI adhiSThAtrI che.' (pRSTha-103) bhAvanagara jillAnI jelanA kedIo samakSa emaNe mahAbhAratakathA pharI e viSe emaNe tA. 16-8-1975 nA patramAM lakhyu cheH saMvAdazailInI draSTie nAnAbhAi zreSTha che, temAM zakA nathI. rAjAjI emAM na paheoMce evuM bane. enuM kAraNa, nAnAbhAIe kumAravayanA vidyAthI o sAthe jIvana gALyuM te paNa haze.' (pRSTha, 143) e ja patramAM AgaLa jatAM lakhe che: "mULa parathI jemaNe kAvyo, nATakA racyAM temanI maulikatA ke maryAdAne khyAla Ave che. dA ta, mULanu 'zakuMtalA upAkhyAna' ane 'zAkuMtala.' kAlidAsanI sUkSma saMvedanazIla saja kapratibhA mATe ApaNuM mAthu namI jAya. mULamAM mahattvanI bAbatonAM khIja che; paNu mULa 'zakuMtalA AkhyAna' 'zAkuMtala' pAse grAmya lAge.' kAlidAsa ane premAnaMda khannee mahAbhAratathAnA khIjamAMthI sarjana karyu. enI tulanA karatAM teo kahe cheH 'naLAkhyAnamAM paNa premAnaMdanI pratibhA che, paNa e lekara jaka kathAkAra, mANabhaTTa che. ethI mULa masAlAmAMthI jevI kAlidAse kRti sarjI tevu tenAthI pUruM nathI banyu, tevuM na bane. kAliAsa te eka ja hoya ne ? paNa te chatAM premAna de je rasajamAvaTa karI, dA. ta. damayaMtIvilApa ke hAranA prasaMga vakhate teNe karelI prAthanA ke RtupaNa nA varagheDAmAMnA mukatamane hasAve tevA hAsyarasa, A tenI mahAna siddhi che.' (pRSTha-143) sAhitya padAtha vize zrI ''ka'nI keTalIka pratIti, prastAvanAmAM zrI kRSNavIra dIkSite noMdhyu che tema, A patrAmAM dhyAnamAM AvatA mahattvano aMza che. teo lakhe che : 'badhI navalakathAonA hetu vAcakane vismayalAkamAM laI javA che e sthULa upakaraNA eTale banAvAthI lai jAya eTaluM' UtaratuM.' (pRSTha-88) te khIjA eka patramAM kavitAnI ceTa zA kAraNe che e viSe lakhyuM' che: 'sAcI kavitA te eka svAyatta vizva hAya che. vizva eTale gati sAthe ja vyavasthiti ane adRzyamAMthI dRzya svarUpa, kALAMtare dRzyamAMthI pAchuM adrazyamAM rUpAMtara. vizva kAsameAsanA AdhAre A cAre guNenA cita savAda ApaNane Anada Ape che.' (pRSTha anubhave kayAMka, kAMki saMkrAnta thAya che te kevI rIte saMkrAnti pAme che tenI navAjI che. e viSe emaNe A rIte samajAvyu che 'zarakhApue je mahimApUrNa nArIpAtro nakhazIkha kaMDAryA' te te temanI kalpanA ane strIne pUNurUpe jovAnI jhaMkhanAne pariNAme, A atRpta jhaMkhanAne kaMDAravAnuM kAma te ja sAhityasarjana. sAhitya, jagata jevuM che ane nathI. che e atha mAM ke te mATI rUpe che, paNa te mATImAMthI ziva ke pAva tInI mUrti dhaDAya che te pelA sarjakanuM kavikama che.' (pR:-39). 49-50 !. zrI 'dazaka'nuM nirIkSaNa ane Atmasavedana A pAtrAmAM AbAda jhilAyu` che. emanI navalakathA sekreTisa' puraskRta thaI tyAre namratApUrvaka lakhyuM: manuSyakRta kAI paNa kAya` retInA pAyA para ja UbhuM che. jyAM sudhI izvaranI AMgaLI e kAmane aDelI che tyAM sudhI ThIka che. izvaranI AMgaLI eTale AdhyAtmika vRtti, Adhibhautika vRttine saMyama.' (pR.-49) te Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * Ubho che. amegitA, sahejaNAvyuM ke tAre e tA. 16-2-88: prabuddha jIvana AzramazALAnA vidyAthIonI khevanA mAtra zikSaka tarIke nahIM, mRdulAbahene guru pAsethI levAnuM na hoya, devAnuM hoya ema jaNAvyuM paraMtu eka vatsala vaDIla tarIke rAkhavAnI ane e mATe tyAre enA pratyuttaramAM dazake jaNAvyuM ke tAre ne mAre saMbaMdha vidyArthIone vizvAsa saMpAdana karavAnI gurucAvI teo itihAsanI upayogitA, ahobhAva ane abhigamanA pAyA para batAve che. vidyAthIe ApaNuM kaDavI goLI paNa prema- Ubho che, te saMjIvanIne anAvRtta rIte mUkavAne che. temAM e pUrvaka khAI khAIne ApaNane saune vizeSa cAhe temAM ApaNI AzA rahelI che ke zakaya hoya te mRdulAbahena e kAma kuzaLatAnI kaTI che, A upAya mAMdagImAM sAravAra, AgaLa vadhAre paNa karuNa kevI ke zrImatI mRdulAbahenane kALaaMgata jIvanamAM vizvAsapUrNa praveza, AnaMdesa ane bhagavAne kheMcI lIdhAM. itihAsanA AvA nidhUma prakAzanA sahaudyogamAM tenI jema ja bhAga le te che." (pRSTha-135) abhAve zuM thAya che, e evaDuM moTuM prakaraNa che ke cakti ane guru ane gurupUrNimAnA mahimA, viSe teo sa-rasa vyathita thayA vinA na rahevAya. (pRSTha 266) ema teo umere che. kahe che : "prAthamika zALAnA ApaNuM guruthI mAMDIne ApaNane AvA ciMtanasabhara jIvana vacce teo mArmika vinoda paramadhAmanA daravAjA kholI ApanAra guru-sau ApaNu pramANu paNa karI jANe che. ekavAra meNuramAM zAla bhUlI gayA. e ane AdaranA adhikArI che. AvA Adara-sneha vinA gurune aMge pite utAvaLamAM zAla bhUlI gayA, mahemAna khAte paDI paNa pitAnuM zreSTha ApavAnI preraNA thatI nathI. jJAnanAM haze, sAcavI rAkhI haze ema jaNAvI vineda kare che: "garIba pAtALa pANI, 'taviddhi praNipAtana paripraznana sevayAthI vahetAM mANasanI zAla che." (pRSTha 79). sauthI mahattvanI vAta e che ke thAya che ema jaNAvI A banne hakIkatamAMthI gurupUrNimAne. zrI 'darzaka' A patramAM kavi tarIke pragaTa thayA che. chaMdaracanA "utsava nIkaLe che tema teo kahe che. A utsava guruone para emanuM sAruM evuM prabhutva che. teo sArI kavitA racI zake che vadhAre sArA guru thavA prere. vidyArthIone pAtheya te. Ape ja ema jaNAvI prastAvanAmAM zrI kRSNavIre dIkSita Azcarya vyakata paraMtu gurunI gerahAjarI ke gurunI apUrNatA chatAM vidyArthIo kare che ke kavitAnI bAbatamAM teo "bAtharUma siMgara' jevA preraNA meLavI zake ema jaNAvI teo tarata ja umere che: kema rahyA ! zrI vajubhAI zAha gayA pachI emaNe jyAbahenane "ekalavyanuM ravazikSaNa tenuM uttama ane manahara udAharaNa che." mekalelI kavitAnuM ekAda udAharaNuM basa thaze : - ( pRSTha 141-14ra) vipadA mekalI te je saMpadA samajI gayuM mitra ane sahAyakonI kaLajI 'darzaka'nA vyakitatvane na 'ughADa Ape che. lekabhAratInA (ane hAla gujarAta janetA aMtara draSTi che AvI, tAre dhAma laI jatI.(pR ra09). pakSanA pramukha) zrI dalasukhabhAI paTelane camarAga thaye. enA Ama te vistAranI yAtrA" (prakA. Ara. Ara. zeThanI nidAna mATe emanI sAthe teo amadAvAda jaI AvyA. nidAna kAM.)mAM granthastha thayelA patrane (1) sAhitya (2) ciMtana kaSTasAdhya camaganuM thayuM. emane ciMtA hatI ke zrI dalasukha-. (3) itihAsa ane (4) zubhakAmanAo ema cAra vibhAgamAM che bhAIne kadAca raktapitta haze. e bIke emaNe eka AkhuM varSa temAM "dazakanA vyakitatvanI anubhUti thAya che. ahIM te bAdhA rAkhelI. (AvI bAdhAnI zrI dalasukhabhAi paTelane jANa ApaNe mukhyatve sAhitya vibhAganA patranuM avalokana karyuM. paNa na hatI e A lakhanAra ane zrI dalasukhabhAI paTela sAthenI ciMtana, itihAsa ane zubhakAmanAo vibhAganA patrane paNa -tAjetaranI vAtacItamAM spaSTa thayuM.) A age zrI 'darzakanuM abhyAsa karavA jevo che. astu.' ciMtana cAle che: "mANasa mRtyu pAme tenAthI DaravAnuM kAraNa nathI. paNa pilAI ke aMdhAI jaIne mare te vijJAna ke -izvara ke bannenI madadathI aTakAvavuM joIe.' (pRSTha-155) te samAnadharmA zrI nAgajIbhAI viSe emaNe eka patramAM lakhyuM: zrI nAgajIbhAInuM anAthAzramanuM kAma ane samajadArI ahobhAva pedA kare tevuM haMmezA lAgyuM che. rabArIne dIkare ane zrImaMta - saMghanA sabhyanuM vArSika sneha saMmelana -vaNikanI dIkarI kAmamAM adUbhuta ekarasa ane zAMti samatA che." '(pRSTha-89) zrI vajubhAI zAhanI tabiyata gaMbhIra thayAnA (Arthika sahayogaH zrImatI vidyAbahena mahAsukhabhAi khaMbhAtavAlA samAcAra maLatAM teo amadAvAda doDyA. paNa teo pahoMce te pahelAM zrI vajubhAie aMtima zvAsa laI saMdhanA peTrane, AjIvana sabhya ane sAmAnya sabhyonuM - lIdhelA. emanA viSe emaNe lAghavatAthI mArmika rIte lakhyuM: vArSika sneha saMmelana ravivAra, tA. 3jI eprila, 1988nA bahu zAMta, saMbhAna, prasanna hatA. amArI peDhInA te uttama rAja saMvAranA 9-30 thI 12-30 sudhI capATI khAtenA . sevaka ane zreyAthI hatA." (pRSTha 85) te 'sekreTisa" navalakathAnuM biralo kI kendramAM yojavAmAM AvyuM che. ' "sanmAne thayuM temAM zrImatI mRdulAbahenane phaLe che te teo bhUlyA nahIM ane kaMika kama mekalI. te kadAca teo banne na svIkAre savigata kAryakramanI have pachI jANa karavAmAM Avaze. evA adezAthI emane lakhyuM: "A nAnakaDI rakama letAM tuM tame bane saMkoca na anubhavaze, Akhare lAgaNI ke vicArone kaIka .. cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha sthaLa rIte pragaTa karavAM paDe che. pRSTha-64) zrImatI mRdulAbahenanI * sojaka . pinnAlAla 2. zAha pratibhAne 'zake egya rIte pichAnI hatI. emanI ('darzakanI) -aMtima IcchA darzAvatA dastAvejamAM e abhivyakta thAya che. zrI Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204, prabuddha jIvana tA. 16-2-88 jaNapUrvaka saMyama svIkArAyo che tyAM AvI vAta pitAne mATe kRtrima ke dabANavALI che evuM lAgavAne saMbhava nathI. vastutaH saMyamanI sAdhanA je UMcA prakAranI hoya te AvI AvI bAbata. pratye svAbhAvika rIte ja aruci thavA saMbhava che. khoTA, daMbhI sAdhuone samAje vAraMvAra vakhate vakhata ughADA pADayA che ane pADavA joIe. ema jyAM nathI thatuM tyAM eka bAju vadhu sAdhu-saMnyAsIo ane bIjI bAju vadhu gRhastha strI-puruSa bagaDatAM jAya che. sAdhu-saMnyAsInuM sthAna samAjamAM UMcuM che eTale emane ughADA pADavAmAM keTaluM ka sAhasa paNa raheluM che. temanA anuyAyIo taraphathI bhaya ke jokhama AvI paDavAne saMbhava rahe che. keTalAka sAdhue badhI vAte pUrA ane pahoMcelA hoya che. khUna suddhAM teo karAvI lokamata jAgRta rahe, dabhI, durAcArI sAdhuone sAdhupaNumAMthI mukta karAvavAnI vyavasthA rahe nabaLA sAdhuone saMyamamAM daDha karavA mATe kuzaLa AyeAjana heya, zithilAcArI sAdhuone sAdhuvezano tyAga karAvI gRhastha jIvanamAM AjIvikA sahita prasthApita karavAnI yojanA rahe, sAdhuo sAthene gRhastha strIono ke sAvI-saMnyAsinIone saMsarga e cha rahe, teone sAcuM mArgadarzana apAya ane teonA parapara vyavahAra upara cAMpatI najara rakhAya che tethI saravALe sAdhusamAjane ane gRhasthane baMnene lAbha che. sAdhusamAja jeTale tejavI rahe teTalI tejasvitA samAjanI vadhe che. ramaNalAla cI. zAha ' vagevAtI sAdhusaMsthA : ( pRSTha 198 thI cAlu ) sAsu-vahu) vacce meTA jhaghaDA cAlatA hoya tyAre kAne pakSa le te bahu mUMjhavaNa hoya AvI AvI aneka prakAranI sAMsArika upAdhiomAMthI bacavA, koI camatkAra thAya ane pote sukhI thaI jAya evA AzayathI ke sAdhu-avAonI maherabAnI mATe bhaTakavA. lAge che. koIkanA jIvanamAM evI ghaTanA banelI sAMbhaLI hoya te pite paNa tenAthI doravAI jAya che. AvI upAdhivALA mANasane lAbha levAnuM keTalAka sAdhu-saMnyAsIo cUkatA nathI. pitAnI jALamAM tene phasAve che ane kahyuM na mAne te potAnI kahevAtI maMtrazakti vaDe ke pitAnA ISTa devadevIonI sahAya vaDe tene para batAvavAnI dhamakI Ape che. e prasaMge vivaza bane, mUMjhAyele mANasa potAnI patnIne evA bAvAnA hAthamAM sepatAM acakAtuM nathI athavA panI sAthe bAvAnA geravartana sAme hetupUrvaka AMkha mIcAmaNAM kare che. kyAreka bahu meTa Arthika lAbha thatuM hoya athavA pitAnI bhAre mUMjhavaNa TaLI jatI hoya te patnIne saMpIne rAjI paNa thAya che. eka pakSe sAdhu-saMnyAsIo ane anya pakSe mahilA varga ema ubhaya pakSe kazo ja aniSNa Azaya na hoya, kevaLa dharmatattvanI vicAraNA ja hoya te paNa paraspara satata sahacArane kAraNe kenA sUkSma manamAM kayAre vAsanA jAgI jaze te kahI zakAya nahi. sAdhu-saMnyAsIo mAtra gRhastha strIethI ja bagaDe che evuM nathI. sAdhu saMnyAsIe sAdhvIonA ke saMnyAsinIonA satata sahacArathI paNa patana tarapha ghasaDAI jAya che. sAdhune kAraNe sAdhvIo bagaDI hoya ke sAdhvInA kAraNe sAdhu bagaDayA hoya evI ghaTanAo paNuM bane che. tenA mULamAM satata sahacAra ke sahavAsa rahelA hoya che. sAdhu-sAdhvIonA vihAra, thiravAsa, AvAgamana, uThabesa sahavAsa je lAMbA samaya sudhI sAthe ne sAthe rahe te sAdhu-sAdhvIonAM mana paNa vicalita thayA vagara rahe nahi. mahilA varga sAthe vAraMvAra ekAMtamAM maLavA-haLavAnuM thAya, namamarmayukta zeThaDI thAya, nAnAM nAnAM aDapalAM thAya ane sthala majAka-mazkarI, ToLaTapAM ke khaDakhaDATa hasavAnuM thAya che tevI ceSTAo ekabIjAmAM kAre vAsanAne jAgRta karI jAya che te kahevuM saraLa nathI. bhagavAna mahAvIre te tyAM sudhI kahyuM che ke te varSanI gharaDI DozI hoya, nAka cheHAI gayeluM hoya evI kadarUpI strI hoya te paNa tenI sAthe yuvAna saMnyAsIe ekAntavAsa nA sevA joIe. hindu dharma, jainadharma ane bauddhadharmamAM sAdhusaMnyAsIo mATe ghaNuM kaDaka niyame eTalA mATe ApavAmAM AvyA che. jainadharmamAM zIlanI nava vADa batAvavAmAM ' AvI che. prathama draSTie koIkane ema lAge ke ATalI badhI kRtrimatAnI zI jarUra che? paraMtu mAnavInA manane sUma abhyAsa jemaNe karyo hoya tevI vyakita tenuM samarthana karyA vagara rahe nahi. strInA mukhanuM darzana na karavuM, strIne pheTa ke citra na jevAM, strInA hAthanA lakhelA akSara na vAMcavA-eTalI custa rIte saMyama pALavA-paLAvavA mATe - Agraha keTalAka saMpradAyamAM hoya che. emAM vadhu paDatuM dabANa che ane dabANa che tyAM pratikriyA che evI dalIla karAya che, e dalIlamAM keTaluMka tathya paNa che, paraMtu jyAM svecchAe sAcI ane UMDI sama sAbhAra svIkAra [[] yazavaMdanA (upAdhyAya yazavijayajInuM saMkSipta jIvana kavana) le. pU. paM. zrI pradyumanavijayajI gaNivara * kAuna seLapejI pRSTha-75 * mUlya-darzAvela nathI prakA. zrI zrutajJAna prasAraka sabhA, 44, vadhamAna phleTa, pAlaDI, amadAvAda-19 [] jainadraSTie kama le. metIcaMda giradharalAla kApaDiyA * DemI sAIjha eka pAkuM pUThuM ? pRSTha-198 ka mUlya: rU. 20/prakA. zrI mahAvIra jaina vidyAlaya, ogasTa krAMti mArga muMbaI 36 jai jaina tatva vicAra che. muni puNyavijayajI kAuna seLa pejI pRSTha - 3para mUlya rU. 12-00 prakA. zAha premajI karazI C/o. hIracha kerInI ku. 4 - 17/78, naLababajAra, muMbaI-3 * bhakatAmara stotra tavanamALA le pU. A. zrI dharmadhuraM sUrijI * kAunaseLapejI pRSTha-47 * mUlya-darzAvela nathI, prakA. zrI azokabhAI hiMmatalAla zAha, 33, amula sosAyaTI, sukhIpurA pAse, pAlaDI, amadAvAda-7 * ese paMca NamekakAre le. yuvAcArya mahAprajJa saMpA. rohita zAha ane dalasukhabhAI mAlavaNiyA * DemI sAIjha * pRSTha 176 * mUlya rU. 20 prakA. anekAnta bhAratI, I, cArUla, De. sarvopallI rAdhAkRSNana mArga, amadAvAda 15 [] AbhA maMDaLa * lekhaka, saMpAdaka, prakAzaka upara mujaba[] vidyA sAgarane bodha le. yaMtIlAla merArajI mahetA + kAuna saLajI *pRSTha-7ra mUlya rUA. 10-00 prakA. vinodarAya jayaMtIlAla mahetA pleTa . naM. 560/e, ja. me. mahetA mAga, mANekavADI, bhAvanagara-1. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-88, prabuddha jIvana 205 * sthaLanAmonI rasaprada bheTa * pradezamAMthI AvatI eTale enA puravaThAnA A sthAna "caula (pRSTha ra06 thI cAlu) parathI e "roLamajITha' kahevAtI hatI eTale ke caula eTale ke enA vatana bhAratanuM nAma emAM jaLavAyeluM ja che. pradezamAMthI AvelI machA ! vanaspatizAstramAM e TamarinDasa inDikA" nAme oLakhAya che. paNa pachI vakhata jatAM e mAtra "La" nAme oLakhAtI AmAM "marinDasa' zabdamAM enA mULa arabI nAmamAM rahele rahI evuM paNa noMdhAyeluM che. Ama "La" eTale ja majITha e atha pracalita thaI gayo. hinda'nuM eTale ke bhAratanuM evA arthamAM enA vatananuM nAma raheluM ja che. paNa A "marinDasa" zabda Akhe mAtra A mAnyatA svIkArIe te sthaLanA e ApelI AmalIne artha darzAvate thaye hovAthI pachI e bhAratanI che, bheTamAM A "La" nAmane paNa umere kare rahyo. evuM darzAvavA joDe "InDikA" zabda umerAya che; eTale kelana Tara : ane have Ama te mULa paradezI paNa zabdArthamAM joIe te 'hiMdanI-hiMdanI khajUra' ema thAya! paradezI paNa have ApaNe tyAM gAmaDAMomAM pahoMcI gayelA kAlAveTaranI vAta karIe. kaI cIjavastu enA vatananA nAme ja oLakhAya evuM uccavargamAM kaMIka zokhathI ne maya tathA nimna vargamAM to bhAratamAM paNa kyAM nathI banatuM! zaradI, lU vageremAM savizeSa mAMdagI jevA prasaMge vaparAtuM 'kalana voTara" suzikSitemAM ApaNe tyAM ghaNu chUTathI nIlagiri temane upayoga "e-da-kalana' nAme vadhu jANItuM che. jo ke vayavahAramAM ene kare che. Ama to A temanuM nAma yukeliTara' che paNa ullekha TUMkamAM 'kAlana" nAme thatuM hoya che. paNa badhe ja ApaNe tyAM enuM A 'nIlagiri tela" nAma vadhu gAmaDAomAM e "kelaveTara' nAme vadhu paricita che. pracalita che. kema ema? A kaMI "yukeliTasa" ' zILI sugadha dharAvatuM A prakAranuM pravAhI eka ITAliyane nAmane anuvAda te nathI ja ! tyAre A nAma aDhAramI sadInA prAraMbhamAM jarmanInA kelana' zaheramAM banAvyuM zI rIte pracalita thayuM? hatuM. AthI A viziSTa guNo dharAvatuM pravAhI yu-DI-- kolona hakIkatamAM A enA prAraMbhane bhAratIya vatananuM nAma che. zaheranuM pANI evA nAme oLakhAyuM. zarUAtamAM A prakAranuM tela ApatAM vRkSonuM vyApaka kSetra A anokhI khuSNu dharAvatuM uDDayanazIla pravAhI auSadhi dakSiNane nIlagiri pradeza hatuM. A tela e nIlagiri tarIke paNa upayegI thaI paDayuM. theDA ja vakhatamAM e atyaMta vistAramAMthI maLatuM, eTale e "nIlagiri tela nAme kapriya thaI paDyuM ne duniyAbharamAM enI mAMga UbhI thaI oLakhAyuM! have te A tela ApatAM vRkSonuM bhAratamAM aneka eTaluM ja nahIM e vadhatI paNa gaI. . sthaLe vAvetara thayuM che. chatAM A tela haju enA prAraMbhanA pachI te AvuM pravAhI duniyAmAM aneka sthaLe banavA mULa kSetrane nAme ja oLakhAya che. mAMDayuM ne enI sugaMdhanA prakAramAM ane enA utpAdananI rItamAM tAjetaramAM khAMDe ApaNe tyAM prajAnA jIvanamAM sArI evI paNa rathaLakALa pramANe parivartana thatAM gayAM. joke have enuM eka nizcita gheraNuM baMdhAyuM che. UthalapAthala macAvI che. A khAMDane ApaNe tyAM haju jUnI peDhInA loke merasa ke rasakhAMDa kahe che, e jANe che ? Ama e upAdana duniyAmAM aneka sthaLe javA mAMDayuM have te A nAma lagabhaga bhulAI gayuM che. paNa eka jamAnAmAM hovA chatAM haju e pravAhI badhe e-da-kelena ke TUMkamAM e sAruM evuM pracalita hatuM. kelana" yA "kelona' nAme ja oLakhAya che. A mosaMbI, mosaMbI jevuM ja phaLa mAlTA tejorina tyAre ApaNe tyAM khAMDa bahArathI AvatI. A khAMDa pUrI nAme oLakhAtI rasALa nAraMgI, jamarUkha mATe vaparAtuM nAma pADanAra dezamAM hindI mahAsAgaramAM AveluM meriziyasa deza pe, ApaNI AmalI mATe aMgrejImAM vaparAtuM nAma paNa hatuM. jhINI dANAdAra ne svaccha sapheda pAradarzaka khAMDa e marinDa, zaradI ne tAvamAM vapara tuM nIlagiri tela, dANadara - tyAre moriziyasanI vizeSatA hatI. meTe bhAge khAMDanA utpAdana sapheda svaccha khAMDa mATe eka jamAnAmAM vaparAtuM para nabhatA A dezamAMthI AvatI khAMDane ApaNe merasa nAma rasa, raMgavAmAM vaparAtI machAnuM bIjuM nAma caLa nAme oLakhatA. tathA bhAratabharamAM chUTathI vaparAtA 'kAlanaTara' vagere nAme vakhata jatAM AvI khAMDanuM utpAdana ApaNe tyAM paNa vyavahAramAM pracalita hovA chatAM bhAgye ja ApaNA dhyAnamAM meTA pAyA para thavA mAMDayuM. Ama chatAM evA prakAranI ApaNI Ave che ke hakIkatamAM A nAmamAM emanA vatananAM nAme khAMDa paNa ApaNe varSo sudhI ke "merasa nAme oLakhAtI eTale ke sthaLanAme jaLavAyelAM che. rahI che. hajuye keTalAka enA mATe A nAma vApare che kharAM! caLa: phATe paNa phITe nahIM ? kapalane e pAke raMga saranAmAmAM pheraphAra aMge ApanAra vanaspatine "majI!' kahe che. AnuM bIju eka nAma saMghanA peTrane, AjIvana sabhya, sAmAnya sabhyo temaja che eLa. cUMdaDI, cUDe ne eka jamAnAmAM hoMzathI dAMta paNa prabuddha jIvananA grAhakonAM saranAmAM chapAI rahyAM che, te je. ragavAmAM vaparAtI A majIThane raMga ke lAlacaTaka hoya che. koI sabhyanuM saranAmuM badalAyuM hoya temaNe pitAnuM navuM saranAmuM eTalesta caTakIlA ke atyaMta lAla mATe ApaNe "lAlALa" kAryAlaya upara turata mokalI ApavA viMnaMtI che. temaja jemane 'ratuM coLa" evo prayoga karIe chIe 'prabuddha jIvana" niyamita maLatuM na hoya temaNe paNa eka patra .. . A vanaspati ghaNIvAra bALamajI'ne nAme paNa oLa- ' , lakhI potAnuM saranAmu ceka karAvI levA vinaMtI che. khAvAya che. eka mAnyUtA pramANe A majITha dakSiNanA "caula' . - maMtrIo Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 prabuddha jIvana tA. 16 2-88 sthInAmenI rasaprada bheTa ra pravINacaMdra che. rUpArela jUnA jamAnAnA dariyAkheDu Ara tathA peTugIjha lokoe te aMgrejImAM-khAsa te amerikana aMgrejImAM ' Terina' lagabhaga AMtararASTrIya kakSAnuM eka sarasa sevAkArya karyuM che nAme oLakhAya che. ane te bhinna bhinna dezomAMthI vividha prakAranAM phaLa vagere viziSTa sugaMdhane ravAda dharAvatI nAraMgInI A sa-rasa anya dezamAM pahoMcADavAnuM kArya. Ane laine anya deze paNa nAnakaDI jAtanuM mULa vatana teMjIrU'. makakAmAM 'veMjhara' nAmanuM A prakAranAM phaLa ugADatA thI che. ApaNe tyAM paNa AvuM eka baMdara che. A baMdaranA nAmanI joDaNI Ama te aMgrejI hyuM che. AmAMye khAsa noMdhavA jevI eka vAta e che ke AmAMnAM akSaramAM TANGIER thAya; paNa dUca bhASAmAM enI keTalAka phaLAe te haju ye eka yA bIjA svarUpe emanA mULa joDaNI TENGER thaI. enA nAmanA A svarUpa parathI, vatananuM nAma jALavI rAkhyuM che. AvuM eka phaLa che musaMbI jIramAM vikaselI gherA raMganI chAlavALI nAraMgInI A rasALa ke mesabI. jAta "Tenjarina' nAme oLakhAI che. mesaMbI : garIbathI mAMDIne tavaMgara tathA nAnA-meTA * peDa: ApaNe je phaLane jAmaphaLa ke jamarUkha nAme saune paricita evuM A phaLa bAre mahinA maLe che. svAthya oLakhIe chIe te phaLa "paru'ne nAme paNa oLakhAya che. mATe khUba ja upayegI gaNAtuM khaTamIThA svAdavALuM A phaLa marAThImAM te A phaLane 'peru' ja kahe che. cheDA uccArabhede ApaNI ghaNIkharI bhASAomAM AvA ja nAme oLakhAya che. amerikAnuM eka rAjya paNa "paruM' nAme oLakhAya che. A jamarUkha ke jAmaphaLanuM mULa vatana e "pa" pradeza che ne tene * lIMbu - nAraMgInA kuLanuM A phaLa AphrikAnA piTugIjha laine ja A phaLa peru kahevAya che, evuM manAya che. sAMbikamAMthI duniyAbharanA dezamAM pahoMcyuM che. enA mULa vatana masAMbikanA nAma parathI ApaNe tyAM e "saMbI" ke A peru' aMgrejImAM jene para kahe che te phaLa nathI 'musaMbI" nAme oLakhAyuM che aMgrejImAM A pradeza majhAMbika hakIktamAM paru" ne "para" taddana judI ja jAtanAM phaLa che, "pe e jamarUkha ke jAmaphaLanuM ja bIja nAma che. jyAre perane nAme oLakhAya eTale have ApaNuM vidyAthIothI mAMDIne sau zikSite e pradezane jhAMbika' nAme oLakhe che. A kAra jamarUkhanI eka jAtane maLatA Ave che, e kharuM! paNa uparanuM aMdaranuM baMdhAraNa ne ene svAda, te jarA judI vAta thai. have te A phaLa ApaNe tyAM paNa sapharajanane kaMIka maLatA hoya che. joke ene sArA pramANamAM niyamita rUpe ugADAya che chatAM enA nAmamAM svAda jarA enA mULa vatananuM nAma jaLavAyuM che. ' - marinDa AmalI : AmalIne aMgrejImAM TemarinDa' mAlyA: mesaMbIne nAme ghaNIvAra chetarAIne ApaNe kahe che, e te ApaNe jANIe chIe. muMbaImAM dekhAvamAM sarerAza mosaMbI karatAM suMdara ne AkarSaka keTa vistAramAM eka marinDa lena" eTale ke AmalI galI raMgavALuM eka phaLa kharIdI besIe chIe. mosabI karatAM e paNa che. eka jamAnAmAM ahIM AmalInAM puSkaLa vRkSe hatAM satuM paNa hoya che. Ama te e mosaMbI jevuM ja dekhAya che; ema kahevAya che. eTale ke AmalI galI paNa che. eTale ja paNa svAdamAM ene rasa saheja phika ne kaMIka kace hoya che. e galI A nAme oLakhAI che. jANakAre A phaLane "mA" nAme oLakhe che. Ama che A marinDa' zabdamAM paNa enA mULa vatananuM nAma to A paNa esabInA kuLanuM ja !-paNa jAta jarA judI che. samAyeluM che, e vAta ghaNAnA khyAlamAM nahIM hoya ! mosaMbI tathA mAlTA vacceno dekhAvane taphAvata mAtra raMgano seMkaDo varSa pahelAMnI vAta che; tyAre Araba vahANavaTuM nathI. masaMbInI chAlamAM nIcenI tarapha pAvalI jevaDuM eTale ke karanAra vepArIoe yurepamAM AmalI dAkhala karI hatI. mukhyatve ApaNA pacIsa paisAnA sikakA jevaDuM nAnuM vartuLa dekhAtuM hoya te. e bhAratamAMthI ja tyAM laI jatA. dekhAvamAM A pAkI che je mAlTAmAM nathI hotuM. A jAtanuM mULa vatana che, AmalI Araba vepArIone, emane khUba ja paricita evI bhUma, samudramAM iTalInA sisilInI dakSiNe Avele TApu khajUra jevI lAgI hatI. khajura eTale arabI bhASAmAM "tamara" "mATA !' A viziSTa jAta pahelAM tyAM vikasI ne pachI badhe ke "tama" eTale khAsa te sukavelI khajura ! prasarI. paNa jyAM gaI tyAM eNe pitAnA vatananuM nAma koIne keI svarUpe jALavI rAkhyuM che. ApaNe tyAM "mAlTA" nAme - A hindathI AvelI hovAthI yuropamAM emaNe enuM nAma eLakhAtuM A phaLa aMgrejImAM "mAlTIjha orenja (eTale ke kahyuM -'tamara-e-hinda' eTale ke hindanI bhAratanI khajUra ! mAlTAnI nAraMgI) evA nAme oLakhAya che. Araba vepArIoe kahelA A "tamara-e-hindanuM nAma - jorina: ApaNe have nAraMgInuM ja eka nAma joie. kUca bhASA dvArA aMgrejImAM TamarinDa' thayuM. Ama hindanuMsAmAnya rIte ApaNe tyAM je phaLa nAraMgI nAme oLakhAya che (pRSTha 205 upara ) mAlika : zrI muMbaI jene yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004, Te. naM. 35rara9 : mudraNasthAna : TrenDa prinTasa, jagannAtha zaMkara zeDa roDa, gigAma, muMbaI - 400 004. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Rogd. No. MH, By / Sontb 54 Licence No. 1 37 prabuddha jIvana KvaSa:49 aMka : 21 . muMbai tA. 1-3-1988 . muMbaI yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rUA. 30/- chUTaka nakala rUA. 1-50 - parazamAM vArSika rU. 300 '. . . . . taMtrI ramaNalAla cI. zAha : " .. .. hemacandrAcAryanI AThamI zatAbdI . "kalikAlasarvajJa'nuM biruda pAmelA mahAna jainAcArya ane tapazcaryA, japa ane dhyAna, saMyama ane sadAcAra, zrI hemacaMdrAcAryane janma vi. saM. 124panI kAtika pUrNimAne rAjakalyANa ane lokakalyANa-evAM evAM vibhinna kSetramAM eka divase thaye hatA. thoDA mahinA pachI saM. 204panI kAtika sAthe sAteka dAyakA jeTalI dIrghakALa sudhI jevuM bhagIratha ane pUrNimAne divase emanA janmadinane AThaso varSa pUrAM thaze. ciraMjIvI kAya' emaNe karyuM che tevuM ane teTaluM kArya anya ATha ATha saikA sudhI je puNyAtmAnuM smaraNa lokomAM evuM ja kaie adyApi karyuM nathI. tA rahyA karyuM che emanuM jIvana ane kArya kevuM ane hemacaMdrAcAya eTale bIjA pANini; hemacaMdrAcArya keTaluM bhavya haze! emanI AThamI janmazatAbdI mahotsava eTale bIjA pataMjali; hemacaMdrAcAya eTale bIjA mammA; Thera Thera bhavya Ayojana sAthe varSabhara UjavAya e mATe hemacaMdrAcArya eTale bIjA piMgalAcAya; hemacaMdrAcAya eTale samAje, vizeSataH jaina samAje atyArathI jAgrata thavAnI bIjA amarasiMha kezakAra-hemacaMdrAcArya eTale kAlidAsa jarUra che. ' ke bANabhaTTanI jema eka nahi paNe be rAjavInA hAthe jemanA jIvana ane kavananI asara prajAjIvana upara rAjyAzrita thayA vagara sanmAna pAmanAra mahAkavi, eka ja Aja divasa sudhI vartAtI rahI hoya evI chellAM hajAreka vyakitamAM vividha kSetranA mahApuruSane samanvaya je hoya te varSanI mahAna vibhUtiono vicAra karIe chIe tyAre te hemacaMdrAcAryamAM jovA maLaze. hemacaMdrAcAryanuM maraNa thayA vagara rahetuM nathI. hemacaMdrA | hemacaMdrAcAryuM eTale sadaguNenI zreNI: tyAga ane cAya gujarAtanA hatA ane gujarAtanA mahAna tirdhara tapazcaryA, saMyama ane zucitA, udAratA ane gaMbhIratA, tarIke emanI gaNanA thAya che, paraMtu saMskRta bhASA ane nirbhayatA ane aDagatA; sukSmadarzitA ane samucitatA, sAhityamAM racAyelI emanI uSTa kRtione kAraNe samagra parepakAritA ane jitendriyatA, sadharmavatsalatA ane bhAratane balake samagra vizvane temane pitAnA gaNavAnuM mana paramata sahiSNutA, tarkapaTutA ane sarvagrAhitA vagere thAya eNvI e mahAna vibhUti hatI. ' aneka saddaguNanuM darzana emanA jIvanamAM thAya che. teo : hemacaMdrAcArya evI TinI vibhUti che ke jemanuM vismaraNa ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha e haju aneka saikAo sudhI bhaviSyanI prajA karI zakaze nahi. pAMca mahAvatene jIvanamAM dhAraNuM karanAra jaina AcAya emanA jIvana ane sAhityamAM eTaluM badhuM baLa che ke te hatA ja, paraMtu sAthe sAthe vividha gupta vidyAonAM vakhatevakhata vidvadajana ane ' pRthakajana temane AdhAra lIdhA jANakAra hatA. teo labdhidhArI hatA. emanA aMtaramAM vagara rahI zakaze nahi . .'' anukaMpAne, udAratAne , vatsalatAne, "karuNAne evo - kalikAlasarvajJa'nuM apratima biruda pAmanAra mahAna jainA pavitra strota vahe ke emanA saMparkamAM AvelI vidhI ke pI vyakitanuM hRdaya paNa pazcAtApathI gad gad thaI jatuM. cArya zrI hemacaMdrAcAryanuM jIvana eTale bhAratIya saMskRtinI eka yAjajavala gauravagAthA. hemacaMdrAcAya eTale prAcIna ane gujaratanA ItihAsamAM sukha, samRddhi ane saMskAritAnI arvAcIna bhAratIya vidagdhoe ane pAzcAtya vidvAnoe jemanI daSTie mahAna kahI zakAya tevo yuga te selaMkI yuga che. A bulaMda kaMThe prazaMsA karI che, evI vizvanI eka mahAna vibhUti yugamAM mULarAja, bhImadeva, karNadeva, siddharAja jayasiMha ane sAhitya ane sAdhutAnA kSetre chellAM hajAreka varSamAM emanI kumArapALa ema eka pachI eka parAkramI ane prajAvatsala rAjAo rAjya karI gayA. gujarAtanI kItine, teoe e tele Ave evI bIjI kaI vibhUti jovA nahi maLe. pahoMcADI. lagabhaga traNa varSane A jamAna gujarAtanA ne kavitA ane vyAkaraNa chaMda ene alaMkAra, itihAsa itihAsamAM suvarNakALa tarIke oLakhAya che. A suvarNa ane purANu, keza ene caritra, ga . ane akSarama tyAga kALane enI parAkASThAe pahoMcADanAra be rAjavIo te Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pravRta jIvana tA. 1-3-88 siddharAja ane kumArapALa hatA; ane e baMne rAjavIone | draSTi ApIne mahAna banAvanAra hatA kalikAlasarvajJa yugapravartaka mahAkavi hemacaMdrAcArya. emanA pratApe gujarAtI prajAnAM bhASA, sAhitya ane saMskAra samRddha banyAM. bhAratanA anya prAMtanI sarakhAmaNImAM gujarAtamAM dArU, mAMsAhAra, jugAra, zikAra, vezyAgamana, pazubali vagere aniSTo Aja paNa ochAM che tene yaza amuka aMze hemacaMdrAcAryane phALe jAya che, kAraNa ke ATha saikA pahelAM kumArapALa jevA rAjavInA sahakArathI emaNe vyasana tyAga ane sadAcAranI eka vyApaka jhuMbeza prajAmAM ghare ghare gAjatI karI hatI. samagra prajAnuM AmUla Urva parivartana thaI gayuM hatuM. hemacandrAcArye je vipula sAhityanI racanA karI che emAM emanA "siddhahema zabdAnuzAsane nAmanA vyAkaraNanuM sthAna ghaNuM mahattvanuM che. siddharAja jayasiMhanI vinaMtIthI pate e vyAkaraNanI racanA karI hatI mATe enuM nAma "siddhahema" rAkhavAmAM AvyuM hatuM. saMskRta sAhityamAM Aja divasa sudhImAM mahAna vaiyAkaraNa tarIke be ja vyakitaonAM nAma suprasiddha che (1) pANini ane (2) hemacaMdrAcAya. hemacandrAcAye pitAnA vyAkaraNamAM saMskRta uparAMta prAkRta ane apabhraMza bhASAnuM vyAkaraNa paNa ApyuM che. chellAM AThaso varSamAM "siddhahemathI caDiyAtA bIjA koI vyAkaraNanI racanA nathI thaI e ja enI mahattA darzAve che. vyAkaraNa uparAMta hemacaMdrAcAryo "yAzraya mahAkAvya" triSaSTizalAkA - pucaritra,' 'gazAstra." "vItarAgastetra, 'sakalAhaMta tetra" "kAvyAnuzAsana, "abhidhAnaciMtAmaNi, 'nighaMTu kAza, dezI nAmamAlA, vagere saMkhyAbaMdha kRtionI racanA karI che. sAhityanuM tatkAlIna kAI kSetra evuM bAkI nathI jemAM hemacaMdrAcAryanuM maulika mahattvanuM pradAna na hoya. hemacaMdrAcArye pitAnI keTalIka kRtio upara pite ja vistRta TIkA lakhI che. ene lakSamAM letAM hemacaMdrAcAryanuM pitAnuM lekhanakArya eTaluM badhuM vipula thAya che ke asAdhAraNa uccatama saja pratibhA ane vivecanapratibhA vinA ATaluM lekhanakArya eka vyaktinA jIvanakALa daramiyAna banavuM te lagabhaga azakya jevuM lAge. vRddhAvasthAmAM paNa emane hAthe moTA grantha lakhAyA che. emaNe pitAnA jIvanakALamAM sAhityane te jANe meTa ghedha vahevaDAvyuM hoya ema lAge che. sarasvatIdevInI asIma kRpA vinA AvuM banI na zake. eTalA mATe ja emanA samayamAM lokamAnyatA rUDha thaI hatI ke sAkSAta sarasvatIdevI prasanna thaIne emanI pAse AvIne A badhuM lakhAvI jatI hatI. emanI sarjakapratibhA evI ucca keTinI hatI ke emanA mukhamAMthI saratA arthadhaTana-zabda sAhitya banI jatA. teo sAcA, meTA Genius hatA. teo pArasamaNi jevA hatA. jema dhamanA kSetre tema sAhityanA kSetre emanA niyamita saMparkamAM AvanAra vyakti paNa sAhityanA raMgathI raMgAI jatI. emanA ziSya rAmacaMdra, guNacaMdra, bAlacaMdra vagere paNa meTA samartha sAhityakAre banI gayA hatA. kumArapALa mahArAjAe hemacaMdrAcAryane pitAnA guru bhagavata tarIke svIkAryA hatA. eTale emanI salAhathI kumArapALe gujarAtane Arthika, sAmAjika ane sAMskArika ema vividha draSTie samRddha karavAmAM ghaNo moTo phALo Ape, hemacaMdrAcAryanI mahattA te e hatI ke pitAnI hRdayanI vizALatA ane samatvanI bhAvanA vaDe paraspara zatru evA be samartha rAjavIone prema ane Adara meLavavAne teo pAtra banyA hatA. hemacaMdrAcAryanI jIvanayAtrA sudIrgha hatI.ceyasI varSanI temanI umara thaI hatI. teo saMyamI tapasvI sAdhu hatA ane yogI paNa hatA. AvI vyakitaone sAmAnya rIte dIghAyuSya sAMpaDe che. hemacaMdrAcArye potAnI galabdhithI pitAne aMta samaya jANI lIdhuM hatuM. cha mahinA agAu temaNe pitAnA gurubaMdhu pradyumnasUrine tenI jANuM karI dIdhI hatI. temaNe kumArapALa rAjAne paNa te vAta jaNAvI dIdhI hatI ane te vize zaka na karavA jaNAvyuM hatuM. hemacaMdrAcArye chellA divasamAM anazanavrata aMgIkAra karI lIdhuM hatuM ane saunI sAthe kSamAyAcanA karI lIdhI hatI saM. 1229 (i.sa. 11736 mAM 84 varSanI vaye pATaNamAM teo kALadharma pAmyA, caritrakAre kahe che ke brahmaraMdha dvArA emanA AtmAe deha choDyo hato. hajAro naranArIoe emanI aMtima pAlakhInAM darzana karyA hatAM. emanA agnisaMskAra vakhate kumArapALa mahArAjA upasthita rahyA hatA. emanI citAnI bhasma laI emaNe potAnA kapALe tilaka karyuM hatuM. hajAro lekAe paNa e rIte e bhasma vaDe tilaka karyuM hatuM. | hemacaMdrAcAryane "kalikAlasarvajJa tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. jinamaMDaNugaNie saMvata 149ramAM lakhela kumArapAla prabaMdhamAM jaNAvyuM che ke brAhmaNa paMDita devabaMdhie hemacaMdrAcAryanA agAdha jJAnathI prabhAvita thaI emane "kalikAlasarvajJa' tarIke oLakhAvyA hatA. hemacaMdrAcArya viSe saMzodhana karanAra muni jinavijayajI jaNAve che ke hemacaMdrAcAryanI aparicita jJAnazakitathI mehita thaI temanA samayanA sarvadharmanA viMThAnee ekatra thaIne "kalikAlasarvajJa' evuM biruda emane ApyuM hatuM. munizrI puNyavijayajI kahe che ke, hemacaMdrAcAryane emanA advitIya guNone lIdhe kalikAlasarvajJa tarIke oLakhAvavAmAM AvyA che. teo mahAna AcAryA hatA, mahAna vaiyAkaraNa hatA. mahAna saMyamI sAdhu hatA. ema bhinnabhinna vizeSa prajavA karatAM kalikAlasarvajJa' e eka ja vizeSaNamAM temanA tamAma mahAna guNa samAI jAya che.' hemacaMdrAcAryanuM nAma vaDe mAtra jaine ja nahi; samagra bhAratIya saMskRti ane samasta vizvasAhitya ujajavaLa che, mahAna pratibhAzAlI saja kenA sAhityanuM adhyayana kayAreya khUTatuM nathI. samaye samaye vibhinna daSTikoNathI aneka sAhityakAro emanAM adhyayana-adhyApana karatA-karAvatA hoya che. anuvAda-saMzodhana-saMpAdana ItyAdi vividha prakAranA kArya emanA sAhitya viSe judI judI yojanAo heThaLa thayAM, kare che ane thayA karavuM joIe. samaye samaye AvatI navI navI prajA AvA mahAna - bhavya puruSonA yathArtha paricayathI vaMcita na rahI jAya e mATe paNa dareka peDhIe udyama kare, jarUrI che. hemacaMdrAcAryanI A ATharI zatAbdInI ujavaNI e mATe eka ghaNuM meTuM nimitta prApta karI Ape che. . ( pRSTha 9 upara ) Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-88 prabuddha jIvana nAgaNane zuM phADe 0 tanasukha bhaTTa akhila bhAratIya mahilA pariSada dasakAo. agAu, parasparavirodhI guNe acAnaka, aNadhAryo jhabake tyAre tene ekavAra eka TharAva pasAra karIne bhAratIya lekhakane vijJapti zabdastha karavA. . karI hatI ke lekhake nArInAM bhArobhAra vakhANa karIne, tene mahAkavi vAlmIki, vyAsa ane paMcamahAkAvyanA kavio mAnavIne badale devI ja AlekhIne, tene chApare caDAve che, tathA anya pratibhAzALI kavio AvI virala kSaNone jhaDapI athavA te nArIniMdAmAM UtarI paDIne tene pizAcinI citarIne zakyA che, nArIhRdayanA atAga UMDANane teo tAga laI tene UMDI gartAmAM dhakelI che. A be aMtimenI madhyamAM kAMka zakayA che. sadava saumya, zAMta, sukomaLa svabhAvanI nArIone temaNe nArI vase che, mATe kathAkAra, navalakathAkAra, bhAratIya nArInuM DakhIlI nAgaNanI jevA phUMphADA mAratI AlekhI che. paga nIce yathArtha pAtrAlekhana kare eTalI vinaMtI che. dabAyela kIDA ke jIvajaMtu karaDe che. te pachI apamAnita vAta te che sAva sAcI, paNa nArIhRdayane pichAnanAra thayelI abaLA prabaLA ze na bane ? koNa? pichAnIne AlekhanAra kezu? ethI AgaLa jaIne rAmAyaNamAM rAmane bhAvi rAjayAbhiSeka kare che keyIe kahIe te mAnavahRdayane pichAnanAra ane AlekhanAra keNa ? uthalAvI nAkhyo tyAre rAma vanavAsanA te samAcAra kahevA sItA, jeoe yathArtha pichAna tathA Alekhana karyA che teo mahA pAse AvyA ane tene adhyAmAM rahI sAsu-sasarA tathA anya kavio, mahAnavalakathAkAra, mahAnATayakAra tarIke paMkAI gayA. supAtrajananI sevA-saMbhALa levAnuM kahyuM, sItAe uttara vAbhe :che. AkhI jiMdagInA mitro, patipanI cekakasapaNe kahI zakatAM nathI ke amuka saMjogemAM temanA sAthI kema vartAze, "he dhamaMDa rAjakumAra ! tame bhAre upadeza Apyo ! paNa mAnavahRdayane tAga lenArA pratibhAzALI kahevAya che. tamArI vAta sAMbhaLIne mane hasavuM Ave che, pati alaga che kAraNa ke te atAga che, akaLa che, abAdhya che. kaI ane patnI alaga che e vAtanuM jJAna tamArI vAta uparathI lekhaka nArIne mATe ramaNI ke rAkSasI e prazna mane Aje ja thayuM! huM mArAM mAtapitA pAsethI dhama zIkhI uThAve che. keI tene haiyAsagaDI gaNe che. koI nArIne narakanI chuM. e paraspara virodhI dekhAya che." khANa kahe che. koI sUtrakAranI Dhabe bhAkhe che ke tyAM nArIo pUjAya che tyAM devatAone vAsa che. kAI kahe che ke je kara - rAvaNane rAme vadha karyo ane sItAne snAnAdi karI pAraNuM jhulAve te kara jagata para sAcuM zAsana kare che, koI vastrAlaMkArathI vibhUSita thai, pAlakhImAM besI, pitAnI pAse tene abalA gaNe che, ke tene prabalA mAne che, ke tene AvavA kaheNa me kahyuM, vAnaranI bhIDane lIdhe sItA mArgamAM alA samaje che. gAMdhIjI nArIne, vizeSe vidhavAne sahazIlatAnI ja pAlakhImAMthI UtarI, page cAlI, rAmanI pAse AvyAM ane mUti mAne che. saMskRta subhASita kahe che ke jananI tathA Aryaputra' eTaluM ja khelI zakyAM, pachI dhrusake dhrusake raDI paDayAM. janmabhUmi e baMne svarga karatAMya adakerAM che, A matamatAM A veLAe kUdakA mAratA ane parasparanI pUMchaDIe kheMcatA tamAM sAcuM zuM ? vAnarenAM hRdaya tathA naSane bhInAM thayAM. paNa rAma kaThora vacane kahe che :satya hakIkata e che ke dareka mAnavImAM prakRtinA sattva, rajasa ane tamasa traNe guNe ekI sAthe vidyamAna che. meM tAre kAraNe A bhayaMkara yuddha nathI khelyuM. meM te satvaguNI yudhiSThira jugaTu ramyA ne jUThuM bolyA. sUtaputra mAruM kartavya pUruM karyuM, tane meLavyA. have mane AnaMda tarIke upekSA pAmela kaNa bhAratane eka dAnezvarI gaNAI nathI. tu lokApavAdanA dhumADAthI gherAI che. mArI sAthe tAruM gayo. cha mahinAnuM nidrAsananuM tapoguNI varadAna mAganAra rahevAnuM have azakaya che. tuM parAyA gharamAM ghaNI vakhata rahI kuMbhakarNa sItAne pAchI rAmane havAle karI devAnI dhArmika sAtvika cUkI che. e sthitimAM tare svIkAra kare ucita nathI. zikhAmaNa rAvaNane de che, abaLA jAtinI rANI lakSmIbAI tAre zuM kahevuM che ?" 1857nI sAlamAM puruSaveze raNasaMgrAmamAM jhukAve che, medhANInI sItAne Akhe zarIre jhALa lAgI, AMkhamAMthI krodhanA "dIkare" vArtAnI eka kAThI kanyA paMdara varasanI vaye lUMTArunI pIThamAM taNakhA veratAM teo bolyAM: be hAthe bhAle jhIMkI tene dhULa caTa karI mUke che, jIvanabhara devInI jevuM AcaraNa karanAra satIo kaLakaLatI AMtaraDIe rAma! tamAre moDhethI AvI vAtane sAMbhaLavAnI AzA. atyAcArInuM nakheda ja evo zApa daI de che, eka huM nahotI rAkhatI, keI sAdhAraNa mANasanI jema tame aMgrejI karuNaprazastikAra strIo mATe kahe che: "Can belI nAkhyuM. rAkSasa mane jabaradastIthI upADI lAvyA hatA woman dospise gold ?" paraMtu svarAjanA AMdolanamAM e zuM tame nathI jANatA? kodhane kAraNe tamArI vivekabuddhi bhAratabharanI nArIoe pitAnI senAnI baMgaDIo e naSTa thaI gaI hoya ema lAge che, huM kyA kuLanI chuM e tame mahAtmA gAMdhInA hAthamAM hasate mukhe dharI hatI, dojakhanA. bhUlI gayA ke zuM? yAda rAkho. mArA pitA rAjA janaka che degaDA jevA dArUnA pIThAM para abaLAoe zAMta cekI temane tyAM huM meTI thaI chuM. temanI pAsethI huM dharma zIkhI karI hatI ane temane dArUDiyAoe AMgaLI paNa aDADI chuM. lakSmaNa ! jaladI agni pragaTAve !" . nathI. ama dekhItA guNa ke avaguNethI viruddha vartana thAya che . lakSamaNanI dazA sUDI vacce sopArI jevI thaI. rAma upara e vAta satya che. pratibhAnI kaseTI tyAM che ke AvA tene kodha caDaze. kacavAte mane teNe devatA cetAtye, citA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 prabuddha jIvana bhaDabhaDa saLagI eTale sItA khelyAM : tamane to mArI pavitratA Azare Ape!!' ATalu praveza karyAM. 'he devatAe ! tamane mA namaskAra, he agnideva ! viSe zA nathI te? tame mane; vadI sItAe agnijvAlAmAM ayodhyA pAchA pharyAM pachI dhAbInAM vacanethI rAma sItAtyAganA niya le che tathA lakSmaNane te kAya bajAvavA Adeza Ape che. vana batAvavAne nimitte lakSmaNa sItAne vAlmIki RSinA AzramanI najIka lai gayA. kSamA mAgatAM badhI hakIkata vavI, sItA lakSmaNane abhayadAnapUva ka nirdoSa jAhera kare che, ATaluM thayA pachI sItA lakSmaNane kahe cheH 'he lakSmaNa ! e rAjAne jaine kaheje ke agninI sAkSIe me vizuddhinI parIkSA ApI che. tene tuM leAnA khakhaDATathI tajI de che te tArA prakhyAta kuLane chAje che kharuM ? lakSmaNa ! save sAsuone mANa praNAma kaheje ane mArA udaratha garbhanuM kalyANa thAya tenI ci'tA ane ciMtana karavAnI bhalAmaNa karaje, je tapasvinI pAtAnA AzramomAM kudaratI tathA vanya prANIkRta ApattiomAMthI bacavA mATe mArI pAse zaraNu mAgatI temanI pAse sAme cAlIne zaraNa mAgavAne mAre Aje javu paDaze, ane te paNa jyAre tArA rAjyapratApa soLe kaLAe jhaLahaLI rahyo che tyAre mane jIvanamAM rasa rahyo nathI paraMtu A udarastha garbhanI rakSA mATe mAre nIrasa jIvana jIvyA vinA anya Ara nathI. te mane kADhI te mUkI paNa AzramamAMnI aneka tapa svinIomAMnI eka tarIke rAjyapAlaka rAjA peThe tuM mane jotA raheje.' saumya svabhAvanI krodhamAMya premanAM vacane khAlI nAkhanArI sItA jyAre cha McheDAya che, tyAre hIranA cIramAM vIMTIne te rAmane joDA mAre che. mahAbhAratanI kthAmAM draupadInA svayaMvara mATe tenA bhAi dhRSTadyumna bahenane laine hAjara thayA ane rAjAothI khIcekhIca bharelA sabhAmaDapamAM AkhI sabhA sAMbhaLe tema mADhyo : A rAjanyA! A dhanuSya, A nizAna te A khANA, yaMtranA chidramAMthI eka vakhate pAMca bANeA mUkIne je nizAna vI'dhaze te mArI mena kRSNAne paraNuze.' save' rAjAe prayatna karIne vIle moDhe svasthAne khesI gayA tyAre kaNa UThayA. paNacha dhanuSya upara caDAvI teNe khANanuM saMdhAna karyu. tyAM draupadI garajI UThI, huM sUtaputrane paraNavAnI nathI.' draupadIne A pahelA dhaDAkA. jugAramAM yudhiSThira draupadIne hADamAM mUkIne hAryAM. duHzAsana draupadInA mahelamAM gayA ane dAsI tarIke potAnI sAthe AvavAnu tene kahyu, draupadI dhRtarASTranA strIvargamAM doDI gai tA te tyAM gayA ne tenA kALA nAga jevA kaeNza pakaDIne tene dhasaDatA sabhAmAM lAvyA, draupadInA kaeNza vikharAI gayA, tenA vastranA upalA cheDA sarI paDayA, eTale te khAlI : tA. 1-3-88 dekhatAM mane rajasvalAne kheMce che ane kAI tane vAratuM nathI, eTale mane lAge che ke bharatava zIone dhama leApa pAmyo che, tArA AvA ugra adhama te paNa kAi dhyAnamAM letuM nathI tethI mane lAge che ke kuruo have dhamane paravArI beThA, mahArAja yudhiSThire pete peAtAne hArI, gayA pachI mane zA mATe (zA hrakathI) dAvamAM mUkI ? A sabhAmAM vahuonA prabhu evA kauravA kheDA che te badhA mA praznanA yathAtha uttara Ape.' draupadI bhAratanI prathama strI merisTara hatI, teNe AgaLa calAvyu', 'A duHzAsane mane khe'cI kheMcIne vihavaLa karI mUkI che, pUrve mane dharamAM vAyu ane sUrya paNa joi zA nathI. te Aje tamArI vacce eka vastre UbhI chuM. huM bhISmanI ane kuruonI putravadhU chu. huM pAMDavAnI patnI, dhRSTadyumnanI khena ne zrIkRSNanI sakhI chuM, chatAM A duHzAsana mane pIDe che ne tame sau joI rahe che, tethI mane lAge che ke kALa badalAyA che te kuruonA vinAza najIka che.' he duHzAsana! tuM mane navastrI na karI. rAjaputre pAMDave tArA A adhama sahana karaze nahi, tuM: A vRddhonA khAra varasanA vanavAsamAM pAMDavA gayA tyAre kAmyaka vanamAM dhRSTadyumna, dhRSTaketu ane zrIkRSNe temanI khakhara kADhavA gayA. draupadIe zrIkRSNane kahyuM : he kezava ! ... pAMDavonI bhAryAM. dhRSTadyumnanI bahena, zrIkRSNanI sakhI chuM. mane kAIthI sabhAmAM krama dhasaDI zakAya ? huM rajasvalA hatI, rudhirathI kharAyelI hatI, mAruM aMga para mAtra eka ja vastra hatuM. duHkhane lIdhe huM dhrujatI hatI. chatAM mane sabhAmAM ghasaDI ANI, huM bhISmanI kulavadhU te drupadarAjanI putrI, tame sau jIvatA ho, mArA vIrA te jIvatA hoya, mArA patie jIvatA hoya, chatAM mArI A thAya che tyAre tamane saune dhikakAra che.' kAmyaka vanamAMthI pAMDavA tavanamAM gayA, tyAM paraspara bhaviSyanI ceAjanAonI carcA thavA lAgI, bhIma ane draupadI parAkramathI koravAnu nikadana kADhavAnA matanA hatA, vanavAsathI baLIjaLI rahetI draupadI khAlI : he mahArAjA! bIjA rAjA IMdra samAna tejasvI hAine pRthvIne bhegave che tyAre tame, hAthI jema phUlanI mALAne pheMka de tema rAjapATa pheMkI dIdhA che, jee kapaTI leAkA sAthe kapaTI thatA nathI te mUDhajo parAbhava pAme che. tamArA vinA khIjo kyA rAjA zatru pAse potAnI rAjalakSmInuM haraNa karAve? je mAganI zUravIrA niMdA kare che te mAganI dhULamAM tame ALATA che, ane piraNAme zatrunI sarjelI durdazA anubhavA che, Ama chatAM tamane kema aMtaramAM Aga lAgatI nathI ? jene krodha anyanuM nikaMdana kADhavA jeTalA prabaLa hoya che tevA zaktizALI narane ja leAkA tAkhe rahe che, jenAmAM kola ja nathI tenA zatrue kadI Adara kare kharA ? A bhImasenanA caMdananA lepane ucita agA Aje rastAnI dhULathI rajoTAya che. te nihALIne tamane kAMi thatu' nathI ? indra samAna tejasvI je ajune lukhINanI uttare AvelA pradezA chatIne tyAMthI tamane aDhaLaka sAnu ANI ApyuM hatuM te ja ajuna Aje tamane paheravA mATe valkalA dhare che, te nirakhI tamane jarAya baLatarA thatI nathI? A mAdrIputra nakuLa sahadeva zira para vikharAyelA vALa sAthe araNyamAM jaMgalI hAthInI peThe rakhaDe 4 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-3-89 che te pekhIte tamane tamArA A yamane A niyama tajavAnu mana krama nathI thatuM? hRdayane khaLI nAkhatI tamArI A viSattinA jyAre huM vicAra karuM chuM tyAre tamane zA vicArA UThatA haze te te huM jANI zakatI nathI paraMtu mAruM potAnu huM yuM te cirAI jAya che, pUve rAjamahelamAMnA vaittAlikA prabhAtamAM tamArAM yazagAna gAine tamane sumadhura kaMThe jagADatA Aje A vagaDAnAM ziyALiyAM karuNa . lALI karIne tamane uThADe che. pUrve brahmabhojana karAvIne tame prasAda AreAgatA tyAre tamArA de ramaNIya dIsatA, Aje tamArA A phlAhAthI tamArI kAyA ne tamArI kIti ane karamAyAM che, pUve maNimaya pAdapITha upara mUkelA tamArA caraNAne praNAma karatA rAjavIonA maratakanI puSpamALAnA keMsarathI je caraNA cha TakAtA hatA te ja tamArA caraNA Aje yajJAthe RSioe vADhelA darbAnI madhyamAM AthaDe che. duzmanAe sarajelI A durdazA mArA manane mathI nAkhe che. devakRta durdazAno upAya nathI, paraMtu A mAnavakRta duda zAne upAya tamArA ja hAthamAM che, have A mananI zAMtine vegaLA mUkIne zatrunA vadhanA upAya vicAro, zamadamathI mAtra munie ja siddhi pAme che-rAjavIe nahi, pratApIemAM agresara, yazeAdhananA nidhirUpa rAjA jo AvAM apamAne sahevAmAM sateSa mAnatA hoya teA pachI gaurava ane abhimAnane Azaro kayAM maLaze ? jo tame parAkramane paherIne kSamAte ja sukhanuM sAdhana mAnatA ho te pachI dhanuSyabANune neve mUkI, RSi-muninI jema lAMbI jaTA vadhArI, dina-pratidina homahavano kaye rAkho. nitya navAM apamAna upajAvanArA zatru upara vera levAne teA khAra varasanI vAr che ema jo tame vicAratA ho te te mumukSuonu tattvajJAna haze paNa kSatriyonI rAjanIti te nathI ja. vijaya vAMchatA rAjAe te kAine kAI khavAtu upajAvIne paraspara thayelI saMdhine dAmaya TharAve che ane pachI tene cIMtharAMnI jema uDADI mUke che. vidhie nimelA atakALe sUryanArAyaNa paNa eka vAra AthI jAya che kharA paraMtu prabhAtakALa thatAMveMta ja adhakArane vidArIne tee jhaLahaLI UThe che. aMdhakAra uccheda karanArA AvA sUryane jema zrInI prApti thAya che tema tamane paNa te prApta ho.' saiArASTranA kASTa rAjavIne tyAM rAjakanyA janmI, jozIe joSa bhAkhyA ke Ane paraNaze tenu laDAmAM mRtyu thaze, rAjAe kanyAne taLAvanI pALe tajI dIdhI. majevaDI gAmaneA kuMbhAra taLAvanI mATI levA nIkaLelA teNe tene joI ane niHsa MtAna hatA tethI tene putrI tarIke ucherI. paMdara varasanI vaye kanyAnu rUpa UMdhAyu, cAraNAe jUnAgaDhanA rA' kheMgArane tathA pATaNanA rAjA siddharAjane tenI jANa karI ane tenA rUpanAM vakhANu karyAM, najIkanA junAgaDhanA rA'kheMgAra rANakadevIne paraNyA ane dUrane siddharAja rahI gayA. siddharAje vera vALavA jUnAgaDhane bAra varasanA gherA dhAlyA. aMte dharanA AtakI bhANejanA dagAthI uparakATanA daravAje UDayA ane rA'kheMgAra yuddha karatAM marAyo. siddharAje rANukanI tapAsa karI to te uparakeTamAMthI gupta mArge giranAra parvate paheAMyelI tema jANyuM. tyAMthI tene pakaDI maMgAvI ane lagnano prastAva mUko. satI rANake nA pADI tethI tenA moTA putrane mArI nAkhyo. tA ya te na DagI AthI tene uDAvIne pATaNa cADhyA. vaDhavANu AvatAM rANakane sata caDayuM ne tyAM satI thaI, giranArathI UtaratAM rANakadevI seranI bhUminAM jhADapAna, pahADa, pazupakSI vagerene sakhAdhI kaThora vacane kahe che ane gujarAtanI bhUminI niMdya kare che. rANakadevI kahe che : huM kheMgAranA vegavaMtA gheADA! tArA svAmI maratAM Aje mAre gujarAtanuM gAmataruM thAya che, e joIne tAru' haya phATI kama nathI paDatuM? he vananA meralA ! uparAne kAMgarethI tuM zIda TaukA kare che? tArA mIThA TaukA Aje mArA kALajAne zArI nAkhe che, jANe ke pANIthI mAru depiMjara TharavAne sATe dAjhe che. he vAva upara jhakhelA vaDalA tu naNiyAta chatAM lIlA krama rahyo? kheMgAranA zakamAM khaLAne tu lAkaDu krama na thayA ? he caMpA ! tArI sugaMdha mANanAra khegAra gayA chatAM tuM kema kahyo che? tArA dhaDamAM huM Aga mUkIne tane rAkha karI nAkhu evI Aga Aje aMtaramAM saLage che, huM giranAra ! vAdaLa sAthe vAto karato hoya. teTalA tu UMcA che. tane bhUminAM mAnavInA hRdayanI zI gatAgama hoya ? kheMgAra maratAM raMDApo te mane AvyA, tane nahi, gojhArA giranAra zuM joine tuM verIne vaLAvI rahyo che ? zAkathI tuM bhAMgI krama nathI paDatA ? jyAM pALAM nAmanA mUlyavAna sALu ane che te pATaNanA daravAjAmAM pULA mukAme, sughara tA A serAnI bhemakA che ke jyAM UnanI kAmaLAne maLatI lobaDI lAkheNI gaNAya che, satyAnAza jAjo e pATaNa pradezanu ke jyAM jhINA pArA (jaMtu) jIvatA rahe eTaluM pANI ke leA pAmatAM nathI, ethI te adA che mArA seraTha deza ke jyAM sAvajha jevAM kadAvara pazuo paNa akhaMDa vahetA saritAjaLamAM paDIne A jaLapAna karI zake che. jenI bhAgALe bhogAvA nadI vahe che evA A suMdara vaDhavANa zaherane pAdare huM Aja satI thAuM chuM. huM bhogAvAnA bharathAra ! mArA je dehane kheMgAra bhogavatA hatA tene have tArAmAM tAkAta hAya te bhogavaje. mane satI thavA mATe te devatA paNa maLavA dIdheA nathI, tane abaLakhA haze ke hajI rANuka mane paraNaze. bhagavanTe A dehane tArA lAvalazkaranA baLa upara ! he sUrya nArAyaNa ! mane A kAmI rAjA agni nathI ApatA te tamArA AthamatA biMkhamAMthI mane kiraNAgni Ape !' rANuka ATalu khelI tyAM tenA paganA aMguTho saLagyA te citA bhaDabhaDATa, caitI. sairASTranA baraDA DuMgaramAM cAraNunA nesamAM amarA kAjA nAmanA cAraNa bheMsA vaDe gujarAna karatA hatA. tene UjaLA nAme eka kanyA hatI, ekavAra cAmAsAnI A lImAM eka khelAna (ADesavAranA gheADI tene AMgaNe AvIne Ubhe. gharamAM kAI hatuM nahi. UjaLIe asavArane sejamAM sUvADI tene khAtha bharIne dU. ApI. asavAra jAgyA. peAtAnAM aga abhaDAyAM mAnI UjaLIe tene AMtara apaNu karyu, te puruSa ghumalI nagarInA rAjakumAra meha jeThavA nIkaLyo. paraspara lagnanA kAla apAyA, tithi nakkI thaI. vAravAra mehanAM tenI sAthe milanA thayAM. rAjAne khabara paDatAM teNe kahyu ke rAjapUta ane cAraNane sabaMdha bhAI bahenanA che. lagna nahi thAya, meha grupa thaI rahyo, tithi vahI jatAM UjhnI ghumalI gaI te rAjana mahela sAme UbhI rahIne 'ekavAra temAM khatA' evI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 prabuddha jIvana tA. 1--8 AjIjI karavA lAgI mehajIye bArImAMthI kahyuM ke "rAjapUta ane cAraNa bhAIbena che mATe badhuM baneluM tuM bhUlI jaje.' UjaLI kahe che : "he baraDAnA dhaNI jeThavA ! Aja sudhI te tuM mane mIThe svare bolAvatA ne Aja phucA jevAM veNa zIda uccAre che? jANI joIne chANe caDAvela vIMchI DaMkha na mAre te bIju zuM kare ? meM tane baraDAnA bilezvara pAsethI mAgI lIdhe eTale mane tArA Dakha vAge ja ne! tArI adhamatA eTalI hade jaze ema meM nahatuM dhAryuM, je tema jANata te mArA paga DhAMkIne huM bALakuMvArI besI raheta, te mane prIti karIne pATu mArI, huM sAme cAlIne ahIM AvanArI Aja halakI paDI gaI. je tArA dilamAM prema na hatuM te nA pADavI ghaTArata hatI, he kulIna kumAra ! teM mArI lAja laIne lekamAM mane bheTI paDI, mArA jevI paradezI (vanavAsI) kanyAnI pIDA tuM nagarajana kema karIne jANavAne ? teM bhAthAM bharIne tIra rAkhelAM te eka pachI eka mane mAthe ja rAkhyAM! huM praNayamAM vadhAine cALaNuM jevI thaI gaI. pariNAma e AvyuM ke huM sadAya tArI eziyALI ja rahI, tArI DelInA TeDalA jhAlIne nIce meDhe UbhA rahevAnI dayAmaNI dazA have zuM che? te mane kAyama mATe meNiyAta karI mUkI, bALatiyAmAM vI TelI hatI tyArathI ja huM duHkhI chuM, mAruM bALapaNa nirAdhAra gayuM, mAtA marI gaI ne tenA thAnelA upara huM kadI karIne dhAvavA pAmI ja nahi, mAe jema taracheDI tema Aja te mane tarachoDI ! tAvamAM ukarAMTA AvatAM mANasa jema annane dhutakAre tema Aje ghumalInA kulIna kumAre mane dagAthI dhutakArI! mArI mIThI prIta ene aphINa jevI kaDavI lAgI, A baraDane mulaka khAre nIkaLe, enAM khArAM haiyAnAM mAnavI mAtra meDhethI ja mIThuM bolI jANe che. AvA naguNA sAthe nehaze. ne nAte ze? arere! meM kuMbhAranI keDiyamAMthI kA ghaDe pasaMda karyo, meM nahotuM jANyuM ke premajALamAM A kace ghaDo gaLaze ne mane DubADaze, AbhaparAne DuMgarethI pheMkAIne huM maherAmaNamAM DUbI, have te he pUrvanA prItama! ApaNe svargamAM ja maLazuM. A karatAM te tuM marI gaye hata te karamanA lekha mAnIne huM mana vALI besI raheta. aja tuM mane jIvatIne bhaDabhaDATa kema bALe che? bheLI kanyAne daze denArA he kRtana kAmI ! tArI A dhumalI nagarI upara kAgaDA kaLakaLaze. tArI nAmavaMta nagarIne ghumaTe bhAMgIne bhUke thaze, tArA rAjamAM roja ne roja Aga lAgyA karaze, pANInA jaLasApa paga taLe dabAtAM saheja DaMkha mAre che. e paraDetarAMnA DaMkhe mata na nIpaje, paraMtu haLAhaLa viSacaMtA nAgane DakhelA mAnavI te pavaLuM pANI mAgavA jeTalAMya na che, tema pAmara strInA zApa na phaLe paNa mArI jevI pavitra, kulIna, nirdoSa cAraNakanyAnA zApe tAruM dhotapota nIkaLaze." - dakSiNa AphrikAnAM pAzcAtya bAMdhaNInAM gharamAM khALa-merI hotAM nathI. rAtanI hAjata thAya chetenAM khAsa cInImATInAM vAsaNomAM te patAvI gharanA mAlika jAte ja te upADatA. gAMdhIjI vakIlAtanA dhaMdhAmAM mahetAjIone pitAnA gharamAM rAkhatA. jUnA mahetAo pitAnI hAjatanAM vAsaNo pite upADatA. paNa eka navA khristI mahetAne A svAzrayanA rivAjanI khabara nahi. gAMdhIjIe karaturabAne te upADavA hukama karyo. kasturabAnI gaiSNava prakRtine A pArakAM maLamUtra upADavAM apamAnajanaka lAgyuM. AMkhamAMthI AMsu paDatAM jAya, lAla AMkhe teo gAMdhIjI tarapha jatAM jAya ane vAsaNuM upADatAM jAya. paNa gAMdhIjI kahe hasatAM hasatAM upADe. te kema bane. gAMdhIjI kahe : "A kaMkAsa mArA gharamAM nahi cAle', 'tyAre tamAruM ghara tamArI pAse rAkho, huM cAlI !' kasturabAe saMbhaLAvyuM, gAMdhIjIe karaturabAnuM kAMDuM pakaDyuM ne sIDI utarAvI daravAjA sudhI temane kheMcI gayA, daravAje aradhe ughA. kasturabAe parakhAvyuM, tamane te lAja nathI, mane che. jarA te zaramAo, huM bahAra nIkaLIne kayAM javAnI hatI? ahIM mAbApa nathI ke tya jAuM. huM bAyaDI thaI eTale mAre tamArA dhuMbA khAvA ja rahyA. have lajavAo ne bAraNuM baMdha karo. koI joze te bemAMthI eke nahi zobhIe !" AvA che abaLAnA udgAre, suMdarInA sapATAe, satInA zApe, taruNInA tamAcAe, saNiNInA susavATAo na nAgaNanA phaMphADAo. mahAna kavie ja AvI lalanAnA mukhamAMthI lAvArasa vahAvI zake. premALa sItA kaTAkSamAM vANa pheMkI zake che, patinA paDachAyA jevI draupadI dAruNa dAvAnaLa jevI vAgdhArA vahAvI zake che, lADakA putrane pitAnI sagI AMkha sAme katala thate jotAM abaLA rANakanA mukhamAMthI Aga jhare che, vanacaranI vacce ucharelI UjaLIno AtmA agnizikhA jevAM vacane vaDe mehane mUMgAmatara banAvI de che. ane azikSita kasturabAnAM vacanane hatAza berisTara bApujInI buddhine bahera mAratI karI mUke che, cha cheDAyelI chabilI lalanAnI prakopapUrNa vAgdhArA, sAhityane vAMcavAthI nathI sarajAtI paNa te AtmAnI kalAmAMthI Upaje che te anAyAse sAhityanuM gaurava dhAraNa kare che. * prabuddha jIvana (rajisTrezana epha nyujha peparsa rUlsa 1956nA anvaye) (phArma naM. 4) "prabuddha jIvana' saMbaMdhamAM nIcenI vigate pragaTa karavAmAM Ave che. 1. prasiddhinuM sthaLa : rasadhArA ke. e. hA. sosAyaTI, : 385 saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 2. prasiddhine kama : dara mahinAnI pahelI ane soLamI tArIkha. 3. mudrakanuM nAma : cImanalAla je. zAha kayA dezanA : bhAratIya ThekANuM : rasadhArA ke. e. hA. sosAyaTI, : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4. 4. prakAzakanuM nAma : cImanalAla je. zAha kayA dezanA : bhAratIya ThekANuM : rasadhArA ke. e. hA, sesAyaTI, 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-4 5. taMtrInuM nAma : Do. ramaNalAla cI. zAha kyA dezanA : bhAratIya : rasadhArA ke. e. hA. sosAyaTI, 385, saradAra vI. vI reDa, muMbaI-4 6. mAlikanuM nAma ane zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, saranAmuM : 385, saradAra vI. pI. reDa, muMbaI-4 huM ramaNalAla cI. zAha AthI jAhera karuM chuM ke upara ApelI vigate mArI jANa ane mAnyatA mujaba barAbara che. tA. 1-3-'88 : - ramaNalAla cI. zAha ThekANuM Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : tA. 1-3-88: , prabuddha jIvana . . . . . zrama zrama maMdira ane muni sevA AzramanI mulAkAta zAMtilAla TI. zeTha, saMghanA adhikArIo, kAryavAhaka samitinA sabhyo temaja zramamaMdiramAM bhojananI kAyamI tIthi mATe rU. 14000nuM dAna dAtAo ema ekaMdara 32 bhAI - bahenee ravivAra tA. jAhera karavAmAM AvyuM, jenI vigata A aMkamAM anyatra 21-2-1988 nA roja vaDodarAnI najIka AvelI rakatapittanA ApavAmAM AvI che. dardIo mATenI zramamaMdira nAmanI vasAhatanI mulAkAta lIdhI hatI. tyArabAda badhAja mahemAnonuM sutaranI AMTI dvArA svAgata . gata paryuSaNa vyAkhyAnamALA prasaMge saMghe zrama maMdirane kavAmAM AvyuM hatuM. Arthika sahAya mATe apIla karI hatI, tenA anusaMdhAnamAM zramamaMdira vaDedarAthI 16 ki. mI.nA aMtare che. tyAM Avela rakamamAMthI rU. 1,31,000 agAu temane mokalavAmAM 550 rakatapittiyA dardIone vasAvavAmAM AvyA che. temane pAkI AvyA hatA ane tyArabAda prApta thayela rakama rUA. 4,30000nA. rUme ApavAmAM AvI che ane eka rUmamAM be strI athavA cekanI arpaNavidhi mATe A kAryakrama javAmAM AvyuM hatuM. be puruSone temaja lagna karelA hoya evA eka daMpatIne ravivAra, tA. 21 mI phebruArIe savAre 9-30 kalAke rAkhavAmAM Ave che. tyAM davAkhAnuM cAle che temAM temane sAravAra amo sau zramamaMdira pahoMcyA hatA. tyAMnA kAryakare taraphathI ApavAmAM Ave che. atyAre 80 TakA vyakitaone sAravArathI amAruM saunuM uSmAbharyuM svAgata thayuM hatuM. khUba ja phAyado thayo che. tyAM khetIvADI, aMbara carakhA. saMdhe ApelI rakama sAme zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA bUTa caMpala, gauzALA vagerenuM kAma temane ApavAmAM Ave che. nAmanuM eka saMkula bAMdhavAne temanI potAnI preraNAthI temane majUrI paNa cUkavavAmAM Ave che. gujarAta sarakAre A tyAMnA vyavasthApakee saMkalpa karyo hato ane je jamIna saMsthAne mahI nadInA keremAM 30 ekara jamIna ApI hatI tene samathaLa banAvI AkhI vasAhata UbhI karavAmAM AvI che. para te bAMdhavAmAM AvanAra che tenuM bhUmipUjana saunI hamaNAM gujarAta sarakAre bIjI se ekara jeTalI jamIna vinaMtIthI saMghanA pramukha che. ramaNalAla vI. zAha ane ApI che ane tene samathaLa karavAnuM kAma cAlI rahyuM che. prA. tArAbahena ra. zAhanA zubha haste karAvavAmAM AvyuM atyAre zramamaMdirane mAsika doDha lAkhano kharca Ave che hatuM. bhUmipUjana karanAra te banne vidvAna vyakitao hatI ja, paraMtu jemaNe bhUmipUjana vidhi karAvI te zAstrIjI paNa ghaNuM temAM pacAsa TakA sarakArI grAnTa maLe che. bAkIne tUTo rahe che te kAryakare aneka jagyAethI bheTa meLavI pUre kare che. vidvAna hatA, ane temaNe vidhipUrvaka ane badhAne spaSTa rIte samajAya evI saraLa saMskRta bhASAmAM bhUmipUjana karAvyuM zramamaMdiranI hospiTala joI. tyAM daradIonI je suzALA hatuM. mahArAja khUba ja sAtvika vRttinA ane saraLa cAlI rahI che tenA darzana karyA. sutArakAma, mecIkAma, khAdIsvabhAvI hatA. temanI A vidhithI ame sau khUba ja kama vigere aneka kAryo nihALyA ane se khUba ja prabhAvita prabhAvita thayA hatA vidhi pUrI thaye geLadhANuM ane cA- thayA. pANIne nyAya Apyo hato. A saMkulamAM bAra rUme ane tyAMnA mukhya kAryakara zrI sureza senI temaja temanA patnI eka DorameTarI bAMdhavAmAM Avaze jenA para zrI muMbaI jaina a. se. Indubahena sanIe pitAnuM samagra jIvana saMsthAne yuvaka saMghanuM nAma raheze. samarpita karyuM che. A kAmamAM teo khUMpI gayA che. zrI bhUmipUjananA kAryakrama pachI sau mahemAnoe vasAhatanA surezabhAI sAdAInI mUti samA che. atyaMta niSThApUrvaka judA judA vibhAganI mulAkAta lIdhI hatI. tyAra pachI tyAMnA saMsthAnuM kAma saMbhALI rahyA che. zrI IndubhAI paTela tyAMnA kAryakare tema ja nivAsIonI eka sabhA yejavAmAM AvI mukhya kAryavAhaka che. hatI. saMghe ekatra karela nidhine eka zrama maMdira mATe zramamaMdiranA eka kAryakara zrI ramaNikabhAI turakhIyA, -ekatra karela nidhinA mukhya dAtA zrI kAMtilAla nAraNadAsa savAre cha vAgye basa laIne baroDA sTezana para AvyA hatA. zAhanA haste zramamaMdiranA pramukha zrI indubhAI paTelane ane rAtre paNa agiyAra vAgye baDA sTezane ame pahoMcyA arpaNa karavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge zramamaMdiranA tyAM sudhI Akho divasa teo amArI sAthe ja rahyA hatA kAryakare zrI IndubhAI paTela, zrI sureza senI ane dhanyavAda. zrI dilIpabhAI zAhe temanAM vakatavyamAM sadhanA kAryakarone te divase baporanA ame saMghanA AjIvana sabhya zrI temaja saMdhane kRtajJatApUrvaka-hRdayapUrvaka AbhAra mAnya hate. jazubhAI zAha tathA temanAM dharmapatnI zrImatI mRdulAbahena zAhanI e pachI saMdhanA pramukha che. ramaNalAla cI. zAha, pre. bhalAmaNathI hAla khAte Avela temanA udyogagRha me. -tArAbahena 2. zAha, zrI ke. pI. zAha, zrI pravINabhAI ke. zAha- ema. je. phArmAsyuTikalanI mulAkAta lIdhI A khUba ja . Adie pitAnAM vakatavyamAM jaNAvyuM hatuM ke AvA sArA meTuM saMkula che. paradezanI paddhatithI khUba ja kALajIpUrvaka - kAmamAM anudAna ApavAnI amane je taka maLI te mATe ame A udyogagRha calAvavAmAM Ave che amerikana kelezana harSa anubhavIe chIe, AmAM ame ke upakAra karatA nathI, che ane tyAM utpanna thatI badhI ja davAo raziyA ekalaphakta amArI pharaja bajAvIe chIe. ane jyAre meke maLaze vAmAM Ave che. tenA vinayI sTAphanA bhAIoe vividha tyAre tamane sahayoga ApavA ame tatpara rahezuM, evI bhAvanA vibhAgenI amane mulAkAta karavI hatI ane e joine ame vyakata karavAmAM AvI. A prasaMge jaina yuvaka saMdha taraphathI khUba ja prabhAvita thayA. tyAMnI kenTInamAM amAre mATe cA-pANI, Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma nAstAnI vyavasthA rAkhelI tene nyAya ApI ame tyAMthI vidAya lIdhI hatI. sAMjanA cha vAgye ame badhAM vAdhaDiyA tAlukAmAM Avela goraja gAme maunIbAbAnI preraNAthI sthapAyela muni sevA AzramanI mulAkAte gayAM hatAM. tyAMnA mukhya saMcAlaka ane AzramanA prANasamA bhagavatI evA bahenazrI anubahena DakakaranI mulAkAta lIdhI. temanI mulAkAtathI ameA save kharekhara prabhAvita thayA. tyArabAda temaNe tyAMnI pravRttione TukamAM amane paricaya karAvyA hatA. prathA jIvana temanI pravRttiomAM, madabuddhinI bahenane tyAM rAkhI temanI mAvajata karavAmAM Ave che. atyAre tyAM AvI 14 baheneA che. je Aje temanA kuTuMbathI aLagI thaine atyAre anubahena kakaranA sAnidhyamAM rahe che. temane khUba ja vAsalyabhAvapUrvaka rAkhavAmAM Ave che ane anubahena temane mAtAthI paNa adhika suzruSA ApI rahyAM che. mamuddhinI bahenone premabhAvapUrNAMka vartana, sAru bAjana ane sArA kapaDAM ApavAmAM Ave te ene kazAnI jarUra nathI rahetI, ane anubahena temanI A mAnyatA pramANe sAravAra Ape che. te baheneAnI ame e mulAkAta lIdhI. sAravAranI AvI paddhatinA kAraNe te badhI bahene khUba ja Ana MdavibhAra hatI. temanA mAnasika vikAsa tyAM avazya thaze ja, tevI amane pratIti thaI. bIjuM, taratanAM janmelAM khALAne kAI choDI gayu' ya athavA tene sAcavavA mATe je azakaya hoya evA bALakAne ahI' lAvIne sAcavavAmAM Ave che ane anubahena temanI sAcI mAtA banIne temane hRdayanA UMDA bhAvapUrvaka potAnI dIkarIenI mAphaka sAcave che. ahI eka varSathI mAMDIne pAMca cha varSa sudhInI bALAone paNa amAe khuzakhuzAla hasatI-ramatI joi A ane prakAranI bALAonA darzanathI ane tenI levAtI sabhALathI anubahena pratye mane mana daMDavata praNAma thaI gayA. AvA jaMgala jevA vistAramAM AvI meTI javAbadArI saMbhALIne khUba ja sAttvika bhAvathI anukhena A Azrama calAve che. tenI prazaMsA karavAnA mane zabdo nathI maLatA. A sivAya AjubAjunA vistAramAM gheDiyAdhara calAve che. temAM 200 bALako che, tyAM gauzALA cAle che ane tyAMnA vistAranA mANasone chAza vinAmUlye ApavAmAM Ave che. e vistAranA kAI paNa mANasa ekAra hoya tene thADu kAma karAvIne tyAM jamADavAmAM Ave che ane dhare vRddho hoya temanA mATe maphata anAja ApavAmAM Ave che. AzramamAM hospiTala calAvavAmAM Ave che ane tyAM nAnA--meTA dareka jAtanAM Aparezane najIvI phI laine karavAmAM Ave che. ahIM prasutigRha paNa che. alaga alaga -gAmAmAM AzramazALA paNa calAvavAmAM Ave che. A AkhA vistAra lUMTArAone hatA. dArU temane devatA hatA. evA mANasenI vacce anubahene yajJa mAMDayeA che. vyasana, pApa, hiMsA AvA durguNAne cheDAvavA temanA AMtarika prayatna satata cAle che ane tenu khUba ja mUpavAna pariNAma AvyuM che. amee sAMjanuM sAtvika bhajana tyAM lIdhuM ane A saMsthAne paNa ame rUpiyA paMdara hajAra bheTa ApavAnI tA. 1-3-88 jAherAta karI hatI, jenI vigata "anyatra ApavAmAM AvI che. atre bhojana bAda chelle dasa miniTa badhAe sAthe maLI goSThi karI ane anubahene madhuraka thI khe bhajaneA saMbhaLAvyA ane ameAne badhAne DolAvyA. kharekhara anubahena sevA ane sAttvikatAnI mUrti samAM che. vigate TuMkamAM ja ApI che. saMpUrNa vigate sAMbhaLanArane prazna thAya ke eka strI AvA jaMgalamAM maMgala jevuM virATa kAya karI zake ? para Mtu anubahenanu sevAkAya te amAnajaronajara nihALIne AvyA. temanA AzramanI prasannatA, ravacchatA ane sAttvikatA amArA saunA hradayane spazI gai. ame ahIM eka vAsalyamUti ane sevAmUrti nA svarUpe eka Adarza bhAratIya nArInAM darzana karyAM. ane dhanyatA anubhavI. sevA mUrti anubahenanI utkRSTa sevA, hi Mmata ane dInajanA pratyenI temanI hamadadI pratye amArA saunu mastaka jhukI gayuM. haju paNa e AzramanI mulAkAtanAM sukhada smaraNo haiyAne AnaMdanI helIthI bharI de che. zramamadira ( sidharoTa )mAM eka kAthamI bhAjanititha mATe saMgha taraphathI jAhera thayelI rakama 150000 mRtalAla bhIkhAcaMda zAhu 1500-00 ku. mInAhena zAha 1000-00 zrImatI rasIlAbahena mahendrabhAI jhaverI 1000-00 zrI kAntIlAla nAraNadAsa zAha 1000-00 zrImatI ramAbahena pArekha 1000-00 DaoN. ramaNabhAI zAha, tArAbahena zAha tathA zrI pramAdabhAI sI. zAha 1000-00 zrI anilabhAi ane zrImatI sulIbahena hirANI 1000-00 zrI zAMtAbahena bAbubhAi kAmadAra 1000-00 zrI pravINabhAI ke. zAha ane zrImatI bhAnubahena pI. zAha 1000-00 zrI harasukhabhAi zAha ane zrImatI caMdrAbahena zAha 1000-00 zrI vinubhAU mahetA ane zrImatI ramAbahena mahetA 1000-00 eka bahena taraphathI che. mahinIbahena dalAla 1090-00 zrI pramodabhAi zAha ane zrImatI jyeAtibahena pI. zAhu 14000-00 rUA. zrI cImanalAla cakubhAI zAhu vasata vyAkhyAna mALA prativaSa nI jema A varSe paNa saMdhanA upakrame somavAra, tA. 18-4-'88thI sudhavAra, tA. 20-4-'88 sudhI traNa divasanI vasaMta vyAkhyAnamALAnuM Ayojana inDiyana maracanTasa cembara (cageTa)nA sabhAgRhamAM karavAmAM Avyu che. vyAkhyAnanA viSaya che--Arthika AdhAdhuMdhI dekhAya, che koI mAga?' traNeya divasanA vyAkhyAnane samaya sAMjanA 6-15 vAgyAne rAkhavAmAM AvyA che. A aMgenI vadhu vigate AgAmI aMkamAM jAhera karavAmAM Avaze. matrIe Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-88 paddha jIvana agrejI bhAI &tara sahita vividha ja enAM bhASAM hemacandrAcAryanI AThamI zatAbdI (pRSTha rathI cAlu) e mATe atyArathI ja vividha prakAranAM Aja karavAnI jarUra che. jaina samAja pAse nANAMnI kamI nathI. tyAgI sAdhusamAja samaya paNa ghaNe phALavI zake ema che. eTale AcArya bhagave che ane anya muni mahArAjee Thera Thera lekane preraNA ane upadeza ApI AThamI zatAbdInI ujavaNInA vAtAvaraNane sajIvana banAvavuM joie, gAjatuM karavuM joie. , hemacaMdrAcAryanA sAhitya viSe haju ghaNuM kArya karavAnuM bAkI che. emanA graMthanI adhikRta vAcanAo (pAThAMtare sahita) taiyAra karAvavA sAthe hindI, aMgrejI, marAThI, tamiLa vagere bhASAomAM enAM bhASAMtare thAya te mATe prayAsa e joie. vividha draSTikoNathI tulanAtmaka adhyayana thavAM joie. sthaLe sthaLe hemacaMdrAcAryanA jIvana ane kArya viSe vyAkhyAne levAM joIe. viSayavAra, kRtivAra ema judI judI draSTithI parisaMvAdanuM AyeAjana thavuM joIe. hemacaMdrAcArya pratye jaina-jainetara sarva vidvAnone apAra anurAga rahyA karyo che. vyAkhyAne, parisaMvAda, saMpAdane, anuvAda saMzodhana-adhyayana vageremAM jaina - jainetara ane dezavidezanA sarva vidvAnone sahakAra meLavI hemacaMdrAcAryanI AThamI zatAbdI aneka sthaLe bhavya svarUpe ujavAya e mATe AcArya bhagavaMta ane muni mahArAjoe, saMghoe, vividha saMsthAoe, zreSThio, vidvAne vagere sau koIe atyArathI e dizAmAM sajAga banI AyeAjana karavuM joIe. jude jude sthaLe ane jude jude samaye nAnA nAnA svataMtra kAryakrama sahita muMbaI, dilhI, kalakattA, madrAsa, amadAvAda jevAM meTAM sthaLoe rASTrIya ke AMtararASTrIya staranA kAryakramo yojavA joIe. kAyamI svAdhyAyapIThanI yathAzaya sthApanA karavI karAvavI joIe. kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcAryane samasta mAnavajAta upara ane vizeSapaNe gujarAta upara ghaNe meTo upakAra rahyo che. emanuM eTaluM meTuM RNa rahyuM che ke emanI A AThamI janmazatAbdI yogya rIte UjavIne ApaNe kaMIka RNamukta banI zakIe. vartamAna samayamAM nANAM ane Adhunika vaijJAnika sAdhana-sAmagrIne yocita upayoga karI AThamI zatAbdInI ujavaNI evI sarasa karavI joIe ke je eka mahattvanI aitihAsika ghaTanA banI jAya. bhaviSyanA itihAsa - kArane paNa enI noMdha lIdhA vinA cena na paDe. draSTisaMpanna sajAga sAdhubhagavaMte ane gRhastha vaiyaktika ane sAmUhika dhoraNe A dizAmAM satsAha udyama karaze ? -ramaNalAla cI. zAha . . . . svarAja ane nazAbaMdhI (pRSTha 10thI cAlu) adhI vasati strIonI che. teo te nazAkhorInI viruddha che ja ane moTA bhAganA lokone naze pasaMda nathI. paNuM. lekazAhImAM bolakA leke phAvI jAya che, evA loke rAjakIya pakSone dhUma paisA ApIne pitAnuM 'aMke karI letA hoya che. ' Aje ApaNA dezamAM vividha kakSAe cUMTAyelA pratinidhiomAMnA ThIka ThIka pramANamAM dArUnA dhaMdhA sAthe saMkaLAyelA che athavA te temane hAtha evA dhaMdhAthIe nIce dabAele che pachI zuM thAya? evA lokonI zarAbalebI rAjasthAnanA RSisamA zrI gokuLabhAine paNa haDaselAvI zake che. badhe ja AvuM ja cAle che. A te vAta thaI nazAbaMdhInI. anya kSetramAM paNa AvAM ja baLo kAma karI rahyAM che. jarIpurANAM baLa punaH mAthuM UMcakI rahyAM che ne dezane 21 mI sadImAM laI javAne badale pAchA kheMcI rahyAM che. praznane koI prazna hoya te te A che ke jAhera jIvana kema vizuddha thAya. asAmAjika to temaja sthApita hitavALA lokonI nAgacUDamAMthI deza temaja leke kema chUTe ? gAMdhI nirvANa parva ApaNA mATe A dizAnuM AtmaciMtana karavAne prasaMga banI rahe joIe. e aMge vicArIe, dizAparivartana karIe. dizAparivartana eTale gAMdhI cIM mAgI vikendrita samAjaracanA artharacanAnAnuM eTaluM suMdaravALI vAta (Small is beautiful) yaMtravAdanA rAkSasI nAgacUDamAMthI chuTakAre. kudarata tarapha pratigamana, sAdAI zramaniSThA, pAyAnA mUlyanuM punaH sthApana. AvuM AvuM ghaNuM ghaNuM karavAnuM che je pAyAnuM che. AjanI duHkhada paristhiti e vartamAna samAjaracanAne abhizApa che tethI e paristhiti palaTAvyA vinA chUTako nathI. meTA bhAganAM duHkhadardInAM mULa ahIM paDelAM che teTaluM samajI laie to sAruM. muni sevA Azramane bheTa rakama ravivAra, tA. 21mI phebruArIe saMdhanA kAryakartAo, samitinA sabhya, dAtAo vageree vaDodarA pAse, gorajamAM AvelI muni sevA Azrama nAmanI saMsthAnI mulAkAta lIdhI hatI te samaye tyAM upasthita rahelI vyaktioe rUpiyA paMdara hajAranI rakama Azramane bheTa ApavAnI jAhera karI hatI, jenI vigata nIce pramANe che : rUA. 10,000-00 eka bahena ane emanA parivAra taraphathI - 100000 zrI kAntilAla nAraNadAsa zAha * 1000-00 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha 1000-00 zrI pramodacaMdra sI. zAha - 1000-00 eka bahena taraphathI 500-00 zrI caMdrAbahena harasukhabhAI zAha 500-00 zrImatI sulIbahena ane anilabhAI hirANI mahAvIra janma kalyANaka aMka prabuddha jIvanane tA. 16-3-1988 tathA tA. 1-4-1988ne aMke bhagavAna mahAvIra janma kalyANaka nimite saMyukta aMka tarIke tA. 1-4-1988nA roja pragaTa thaze.' , ' , Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-3-88 svarAja ane nazAbaMdhI. 0 jayAbena zAha - gAMdhI nirvANa pakhavADiyuM te ujavAI gayuM ane gAMdhIjIne dArUbaMdhIne kAyade thavAnuM bAkI hatA. citaLa ane dhroLa vagere priya evA aneka kAryakrama paNa ujavAI gayA. agAu paNa mukAme dArUnI bhaThThIo chaDeceka cAlatI zuM karavuM ? kAryakartAujavAtA hatA ne haju paNa ujavAtA raheze, paNa tenuM nakakara ee nakakI karyuM ke ApaNe tyAM pahoMcI javuM ne pikeTiMga kaI pariNAma AvyuM kharuM ? e dizAmAM kaI pragati thaI kharI karIne paNa e badhuM baMdha karAvavuM; paNa amAre evuM ke pIchehaTha thaI rahI che te vicAravuM paDe tema che. kei pagaluM bharavuM paDe te pahelAM ja dArUne dhadha karanArAo - ravarAja pahelAM nazAbaMdhI ke harijana utkarSanuM kAma samajI gayA ne bhaTTIe baMdha paDI gaI. tenuM vaLatara ApavuM karavAnuM pramANamAM saraLa hatuM paNa svarAjayamAM e kAma vadhu joIe e sUra koI chAne khUNethI saMbhaLAya; paNa dArUnA dugama banavA lAgyuM che ane vAstavikatA samajayA vinA vepArIone vaLatara mAgavAnA hozaheza rahyA na hatA. tevI ja dayA ja karIzuM te thAkavAnA ja ne niSphaLatA ja maLavAnI. rIte sarakArI adhikArIo, karmacArIo paNa samajI gayA hatA kAraNa ke vartamAna kALamAM A baMne ja zA mATe; bIjA ke svarAjamAM have ApaNe-doradamAma" nahi cAle. paNa thayuM paNa samAjasudhAraNAnA kAryakramamAM pratikrAMtinAM darzana thaI kAMika juduM ja. kema thayuM tene itihAsa lakhavAne ahIM samaya rahyAM che nahi te "satIne banAva banI zake kharo ? mAtAjInA nathI paNa thayuM. ane tene mATe kaI jvAbadAra hoIe te. zaraNe bALakonA bali caDI zake kharA? strIo upara vyApaka ApaNe sau javAbadAra chIe. rIte baLAtkAranA kissAo banI zake kharA? lo pAchaLa varAjayane surAjyamAM pheravavAne badale ApaNe vikAsane siMdhiyA temaja hiMdujAe je nagharoLa kharcA karyA je paMtha pakaLe te dizA judI hatI, judI sAbita paNa thaI. te thaI zake kharA? AvI keTalI bAbata gaNAvavI ? dezane samRddha banAvavA mATe meTI meTI haraNaphALa bharavA mAMDI. ghaNI badhI che. varavikraya - daheja prathAe mAjhA mUkI gAMdhIjIe kaheluM ke tame je kArya kare tenAthI daridranArAyaNane che. lagnamAM bhayaMkara sodAbAjI cAlI rahI che ne keTakeTalI keTale phAyado thaze te aMge vicArajo. teo te ApaNane navayuvatIonAM balidAna devAI rahyAM che? eka bAju meTAM evo esiDa TesTa ApatA gayA paNa ApaNane meha lAgyo ke meTA AlIzAna makAne UbhAM thaI rahyAM che te sAthe sAthe game te karIne jhaTapaTa vikAsadara UMce lAva, vikAsadara enAthI vadhu pramANamAM jhuMpaDapaTTIo sajAI rahI che ne mAnava eTale zuM? tene vicAra karavAmAM ApaNe bhUla khAI gayA ? je mAnava jIvatA dojhakhamAM sabaDI rahyo che, A badhuM vikAsadara eTale nAnAmAM nAnA, garIbamAM garIba mANasanuM bahArathI juduM juduM dekhAtuM hovA chatAM e eka ja prakriyAnA jIvanadhoraNa UMce lAvavuM, tene zArIrika, Arthika temaja bhAgarUpe che ema samajavuM rahyuM. sAMskArika rIte saMpanna banAvavo. AvuM kAMIka thavuM joItuM hatuM. gulAmI kALamAM paNa duHkhe te hatAM ja; paNa judAM lakhatAM, hAtha dhruje che paNa lakhyA vagara rahI zakAtuM nathI prakAranAM. paNa hatAM te kharAM ja ane tethI ja te svataMtratAnI ke svarAjamAM vikAsa mATe are, garInA vikAsa mATe paisA laData calAvI dezanetAoe lekane gaLe AzAnI ghaMTaDI baMdhAvI meLavavA mATe jyAM jyAM dArUbaMdhI hatI tene dezavaTo devAmAM hatI ke ekavAra svarAja AvavA do pachI ApaNe badhuM sarakhuM AvyuM. bicAro vyasanI prazna pUchavAnA haNamAM nathI ke tame karI nAkhIzuM. tyAre evI kalpanA hatI je lokoe svataMtratA A zuM karyuM?tame eka rUpiye meLavavA mATe mArA khissAmAMthI mATe prANa nyochAvara karavAnI tAlAvelI batAvelI hatI. teo traNa rUpiyAnI taphaDaMcI karavAnuM A kAvataruM kema karyuM ? zA mATe svarAja Avye prajAne ApelAM vacane caritArtha karI batAvaze. kahyuM? gAMdhIjIe kaheluM ke mAMdA bALakanI sAme mIThAInI paNa vAta ema che ke ahIM ja kAMIka bhUlathApa thai gai hoya TopalI na rAkhI zakAya. tevI rIte vyasanIo sAme dArUnI dukAne, tevuM lAge che. je leke svaroja meLavavA jhajhumyA temAMnA meTA- bhaThThIo na ja hoI zake; paNa Aje te romera zarAbabhAganA AgevAna pAse svarAjamAM dezanuM navanirmANa karavAnA khAnAM zarU thaI gaNe che. hamaNAM eka samAcAra hatA ke khyAle judA judA hatA. gAMdhIkathita evA hatA ja evuM te mahArASTramAM zarAbIlebInuM prabhutva vadhavA mAMDyuM che. are nathI kahI zakAtuM kAraNa ke nahi te Aje je paristhiti mahArASTramAM ja zA mATe; samagra dezamAM zarAbalebI temaja nimaNu thaI che tevI sthiti pedA na ja thAta eTaluM te. dArUnA kephI dravyonA dhaMdhArthIonuM varcasva jAmI paDyuM che. mAnavuM rahyuM. svarAjamAM AvuM hoI zake kharuM? svarAjamAM, nazAbaMdhI mATe mahenata karavI paDaze tevI keie ghaNA leke kahe che ke tame lekamAM dArUbaMdhI aMge uMDANathI paNa kalpanA karI nahi hoya. svarAja AvatAMnI sAthe ja vyApaka pracAra kare, paNa vAta eTalI sAdI-saraLa nathI. mAtra nazAberI sAme pratibaMdha mukAze, mukAze ne mukAze ja evI pracArathI ja patatuM hatuM te rAjasthAnamAM, uttarAkhaMDamAM, tAmilasaunI khAtarI hatI ane virAja ovyuM tyAre dArUne vepAra nADumAM keTalAye kAryakartAoe ane lekhakoe pracAra karavAmAM kAMi ja karanArA, bhaThThIo calAvanArA keTalA DaratA hatA tene mane jAta- bAkI rAkhI nathI. pracAranI paNa hada hoya che. dezanI vasatimAM anubhava che. svarAja ovyuM. saurASTranuM ekama thayuM. haju ' ( pRSTha 9 upara ) mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296 : mudraNasthAna : reDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha reDa, giragAma, muMbaI - 400 004, Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No: MR. By / South 54 Licence No. 1 37... pabu jIvana varSa:49 aka 22-23 muMbai tA. 16-3-1988 ane 14-85 vArSika lavAjama rUA. 30/- chUTaka nakala rUA. 3-00 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha jAtivAda viSe bhagavAna mahAvIra bhAratamAM hamaNAM hamaNAM jAtivAda pharI pAche. ugra banavA lAgyA che. ene uzkeravAmAM rAjakAraNamAM paDelA mANasone svAthI Azaya ghaNu kAma kare che. hindu, musalamAna, zIkha, navamuddo vagere vaMganA keMTalAka sakucita mAnasavALA le TheraThera kai nimitta zeAdhI sadha janmAve che ane hiMsaka AMdolana calAve che. pariNAme sattAdhIzAne ta kAlika namatuM ApavuM paDe che. manuSyanA manuSya tarIke svIkAra karavAnI samAnatAnI ucca' bhAratIya bhAvanAnuM vakhatovakhata ' vilApana thAya che. bhAratIya sa MskRtimAM prAcInakALamAM brAhmaNa paraMparA ane zramaNa paraMparA ema e para parA keTalAye saukAe sudhI cApA karI che. brAhmaNu para parAmAM vaidika dhama' ane zramaNa para MparAmAM jaina dhama tathA bauddha dhamanA samAveza thAya che. hajAro va pUrve prAcInakALamAM RSimunioe ane samAjacitakAe jIvana sukhamaya jIvavA mATe keTalIka vyavasthA UbhI karI hatI. dhamanA raMge raMgAtAM e vyavasthAnAM mULa vadhu UMDAM ane sudraDha -anyAM hatAM. ra jIvana-vyavasthAnA mImAMsakAe manuSyanA cAra mukhya prakAro pADayA hatA : (1) brAhmaNa (ra kSatriya (3) vaizya ane (4) zudra. vyavasAyane anulakSIne A prakAro pADavAmAM AvyA. te samaye ene. hetu vaNa-vyavasthA dvArA jIvana-vyavasthA paraspara sahakAramaya ane sukhamaya ane e hate. vadhu vyavasthAnA eTalA badhA kaDaka niyame dAkhala karavAmAM AvyA hatA ke jethI dareka varganA peAtAnA judA judA sArA saskArI sArI rIte sacavAI rahe. vaNu vyavasthAnI ...Are zarUAta thaI haze tyAre tenu prayAjana te kALanI apekSAe ghaNu moTu ane prazasya haze. vaNu saMkara prajAnAM mAThAM pariNAma paNa ghaNAM jovA maLyAM haze kepiNa navI sAmAjika vyavasthA samAja upara parANe lAdI zakAtI nathI. tenI upayogitA na hoya to samAja te svIkAratA nathI; paraMtu eka vakhata cAlu thayelI vyavasthAmAMthI "bahAra nIkaLavAnuM samAja mATe sahelu nathI. krAMtikArI vicArAnA jyAre ghaNA moTA prabhAva samAja upara paDe che tyAre jUnI vyavasthA tUTe che ane navI vyavasthA tenu sthAna le che. pratyeka prajAmAM, pratyeka samAjamAM eTaluM ja nahi, pratyeka muMbai. jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra paradezamAM vArSika rUA. 200 mAnavamAM sarerAzapaNe keTalAMka rUDhigrastatA hoya che, ane keTalAMka navIna tattvo hoya che. ekanA eka mANusamAM keTalIkavAra yuvAnImAM khaDakhAra vRtti hoya che ane prauDhAvasthA ke vRddhA vasthAmAM saMrakSaka vRtti jovA maLe che. lekAnA AcAra-vicAramAM keTalAka navA pheraphAro karavA mATe kAi navI peDhIne dhaNu jhajhumavu paDe che, teA khIjI bAju samaya jatAM e ja pheraphAro kazA paNa puruSAtha' vinA samAjamAM sahaja rIte thaI jAya che. kALanA e prabhAva hoya che. paristhiti badalAtAM jUnI vAtanI upayeAgitA rahetI nathI. aDhI hajAra varSa pUrve jyAre jAti ane vaNunI vyavasthA dhaNI ja kaDaka hatI e samaye bhagavAna mahAvIre emAM rahelAM dUSaNA pratye leAkAne jAgRta karyAM hatA. varNavyavasthA, jAtivAda ke gotranA abhimAna sAme navA krAMtikArI vicAro darzAvavAnu saraLa nahotuM. paraMtu bhagavAna mahAvIre potAnA vicArA evI sarasa, priya ane saceSTa vANImAM rajU karyAM hatA ke jethI lAkA upara tenA prabhAva ghaNA moTA paDayA hatA. bhagavAna mahAvIre kahyuM che je mAhaNe khattie jAie bA tahumgapute taha levhabI vA / je papvaie paradattabhoI, e tasva jAtI goteNa je thammati mANabaddhe // va kulaM va tANaM, gaNgastha vijjAcaraNa suciNaM / Nikkhamma se sevaI'gArikammaM tame vAr hoti vimoyaLAr ( sUtrakRtAMza 2/22 / 2 -{{) (je kArla brAhmaNa hoya athavA kSatriyakulamAM utpanna thayela hAya athavA UMcA kula- putra hoya athavA licchavI vazamAM janmelA hAya, paraMtu je puruSa dIkSA grahaNa karIne khIjAmAM Apelo AhAra khAya che ane peAtAnA U~ca gAtra ke kuLanuM abhimAna nathI karatA te ja vItarAga mAga nA ArAdhaka che. jAti ane kuLa tenuM rakSaNa karI zakatAM nathI vidyA ane sadAcAra sivAya anya kAI rakSaNa karavA sama nathI. je muni dIkSita - cakSune gRhasthanAM kAryAMnuM sevana kare che. te ' sasAranA pAra pAmI zakato nathI.) Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16 3-88 ane 1-4-88 bhagavAna mahAvIranAM e vacanamAMthI preraNA laI ApaNAM vaiyakitaka ane sAmUhika jIvanamAM parivartana ANavuM e ApaNI sAMskRtika niSThAthI draSTie paNa Avazyaka che. ramaNalAla cI. zAha zrI dIpacaMda tribhovanadAsa TrasTa grantha zreNuM prantha cothA jinatatva bhAga-2 lekhaka Do. ramaNalAla cI. zAha pragaTa thaI gayo che. mUlya rUA. 20/ -: prakAzaka :zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha 385, saradAra vI. pI. mArga, - muMbaI-400 004 phena : 350 296 nedha : saMghanA sava sabhyane mATe kiMmata rUpiyA paMdara jAtimada, kulamada, gotramada ityAdinI nirarthakatA samajAvatAM. bhagavAna mahAvIre kahyuM che : paNNAmadaM ceva tavomadaM ca, froLAmaNa joyamaTuM vihU ! ' AjIvagaM ceva cautthamAhu, se paMDie uttamapoggale se // ( sUtratA 1 / 12 / 11 ) . (je sAdhuo hoya te buddhimada, tamira, gautramada ane - AjIvikAmada na kare. je A mada karatA nathI te ja paMDita che ane te ja sarvazreSTha che) evI ja rIte mAtra bAhya lakSaNe ke bAhya AcaraNathI uttama manuSya nathI thaI zakAtuM, paraMtu AMtarika saddaguNe khIlavavAthI tema thavAya che te darzAvatAM bhagavAne sarasa kahyuM che: na vi muNDieNa samaNo, na jALa vamaLo . . na muNI raNavAseNaM, kusacIreNa na tAvase // samayAe samaNo hoi, maLe maLo ! nANeNa ya muNI hoi, taveNaM hoI tAvaso // (3ttAyana sUtra 25 27 - 20 ) . (ziramuMDanathI koI zramaNa thatuM nathI. 3 ne jApa karavAthI kaI brAhmaNa thatuM nathI. araNyavAsa karavAthI keAI muni tha. nathI ane valkalanAM vastro paheravAthI kaI tApasa thatuM nathI. samatAthI mANasa zramaNa thAya che, brahmacaryathI brAhmaNuM thAya che, jJAnathI muni thAya che ane tapazcaryAthI tApasa thAya che.) vaidika paraMparAnA hinduomAM jyAre varNavyavasthA atyaMta surata hatI tyAre jaina paraMparAmAM cAre vaNu mATe mekaLe. avakAza hato. bhagavAna mahAvIra pote kSatriya hatA. temanA gaNadhara brAhmaNa, kSatriya, vai ane zudro paNa hatA. eTale ke jaina dharmanA paripAlanamAM brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra e cAre varNane sarakhe adhikAra hate. varNanA kAraNe koIne UMca ke nIca lekhavAmAM AvatA na hatA. bhagavAnanA zamaNusaMdha dIkSA lenAra rAjakumAre pitAnI pUrve sAdhu thayelA pitAnA dAsane paNa vaMdana karatA. bhagavAne samatA ane AtmAnI samAnatAne e eka Adarza prajA samakSa mUka hate. UMce beThelA mANase jyAre nIce UtarIne samAnatAnI sAcI vAta kare che tyAre te priya ane sadya svIkArya bane che. kSatriya rAjakumAra vardhamAne rAjyanA sukhepabhegone ane gRhastha jIvanane tyAga karIne jyAre varNavyavasthA ane jAtimada, kulamara ke gotramadanuM abhimAna na karavA mATe upadeza Ape tyAre te saharSa svIkArya banyuM hatuM. - varNavyavasthAne prazna Aje ApaNane gauNa lAge che, paraMtu e samaye, aDhI hajAra varSa pUrve AvI rUDha vyavasthA sAme mAnavamAtranI samAnatAnA krAMtikArI vicAro darzAvavA e saraLa vAta nahotI. sva. cImanalAla cakubhAI zAha vasaMta vyAkhyAnamALA saMdhanA upakrame rASTranA saLagatA prazno para prativarSa sva. cImanalAla cakubhAI zAha vasaMta vyAkhyAna mALAnuM Ayojana karavAmAM Ave che. A varSanI vyAkhyAnamALA maMgaLavAra, budhavAra ane guruvAra, tA. 19, 20, 21 eprila, 1988nA roja javAmAM AvI che. tene kAryakrama nIce mujaba che : " viSaya: "Athika aMdhAdhuMdhI: khAya che keImAga?" Economy In Chaos : Any Way Out" divasa vAra vyAkhyAtA 19-4-88 maMgaLavAra zrI sI. subramaNyama, bhAratanA mAjI nANApradhAna 20-4-18 budhavAra zrI nehita sena sAmyavAdI siddhAMtanA samartha vidvAna 21-4-88 guruvAra zrI hemI pI. rAnInA nANAkIya bAbatonA prakhara abhyAsI sthaLa : zrI vAlacaMda hirAcaMda sabhAgRha, inDiyana maracanTasa cembara, carcageTa, muMbaI-400 20. samaya : traNa divasa sAMjanA 6-15 kalAke A vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna zrI amara jarIvAlA, saMbhALaze. saune padhAravA bhAvabharyuM nimaMtraNa che. ke. pI. zAha ramaNalAla cI. zAha pannAlAla ra. zAha maMtrIo . pramukha Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-88 ane 1-4-88 prabuddha 'jIvana S zrI tIrthaMkaradevanI muti upara traNa tra pUjya * AcAya bhagavatathI yazedevasUrijI mahArAja kAMIka navI sUjha-samaja paNa prApta karAvaze. prathama vItarAgastAtra aMgenI vAta : pU. kalikAla sarvajJa hemacadrasUrIzvarajI mahArAja viracita vItarAgastAtra vAMcanAro vaga zrIsa dhamAM cAre agA che. ene kaMThastha karanArAM seMkaDA sAdhu-sAdhvIjI vagere che ane artha'jJAna dharAvanArA hajAro mANase che. evu mahattvanuM AtmasparzI', huSaMgama e stotra che. paraMtu e svetranA pAMcamA prakAzanA traNa chatrane lagatA zlokanA atha keTalAka khoTA karatA rahyA. ane seMkaDo varSoM sudhI e ja khATA arthanI paraMparA vahetI rahI. alabatta traNa chatranI A bAbata evI nAnakaDI-sAmAnya che ke enA paricayanI pUrI jarUra paDe tyAre ja enA upara lakSa kendrita karI sazodhana dvArA sAce niNaya lAvI zakAya. bAkI upara uparathI sAmAnya atha' karI javAthI huM hAu ke bIjA hAya, yathAniya na karI zake ke yatha ni ya na ApI zake ? keTalAka moTamoTA AcAya bhagavatAe temaja vidvAna munie traNa chatra goThavavAnA kramamAM nIcethI upara nAnu, mATu ane ethI mATu A mAnyatAmAM zAstradhAra tarIke vItarAgastatranA zlokane okanI TIkAne mAnIne uMjamaNAnA caMdaravA--puThIyAmAM, mUrtionI palAMThImAM, aSTamahAprAtihAryAMnAM citrAmAM kheATI rIte traNa chatrA mUkayAM che, mukAvyAM che ane mukAvarAve che. -A prathA khUba ja vistarI gai che. .: jo ke vItarAga stotranA zleSThanA ane tenI TIkAne atha UMDANathI vicAravAmAM na Ave, enu vyApaka rIte manana karavAmAM na Ave te sau krAi bhramaNAmAM paDe-bhulAvA khAya tevu che. tene AdhAra mAnI vata mAnamAM vikhyAta AcAyoe khATI racanA karAvI nAkhI che enA ullekha A lekhanA aMtamAM karIzuM. e kASanI jaraya laghutA ke nyUnatA dAkhavavAnA hetuthI nahI paNa eka asaya mAnyatAne sadAyane mATe dezavA apAya te khAtara ja karIzuM. traNa chatranI kadI na calAvI zakAya tevI taddana khoTI paddhatithI, cAlI rahelA khATA kramathI sahu bacI jAya ane jyAM jyAM khoTI rIte trA laTakAvyAM hoya te tamAma sthaLee te 'chatrA sudhArI nAkhavAmAM Ave temaja bhagavatanI zAstrokata rIte bhakti thAya e ja eka zubha bhAvanAthI prerakhane mArA apa-svapa kSayApazama mujaba niSpakSapaNe kAi paNa jAtanA pUrva'graha vinA A lekha lakhyA che. A lekhane sahu kAI jarA paNu utAvaLA thayA vinA kaeN pakSIya AgrahamAM tAyA vinA mArA gurujjIe ke mArA vaDIlee je kahyu athavA yu" te ja saoNe se TakA sAcu AvI samajate ghaDIbhara satya samajavA khAtara bAjue mUkI 'sAcu e mAru' e bhAvanAthI madhyasthabhAve vAMce ane vicAre. mane zraddhA che 3. AgamazAstronA prabaLa purAvA sAthene A lekha samagra jaina saMdhamAM UbhI thayelI viSama paristhitine jaDamULathI - ukheDavAmAM sArAmAM sAro kALA noMdhAvaze ane traNa chatranI goThavaNanA sAce mAga sadAyane mATe khulle karaze vistRta ane samAlocanAtmaka chaNAvaTavALA A lekha vAcAne jarUra gyve pahelAM moTA bhAgane khoTA bhrama utpanna karanAra vItarAgastAtranA zlAkanI temaja TIkAnI vicAraNA karazuM. te pachI keTalAka AcAya bhagava tArdi munivAnA manamAM vItaraSNastotranA zlokane ane enI TIkAne khATA atha khesI javAthI cAlI paDelI traNa chatranI prathA keTalI azAstrIya che e AgamazAstrAnA prabaLa purAvAthI siddha karazuM. dareka zrI tIthaMkara paramAtmAe aSTamahApratihAyathI eTale ATha prabhAvazALI vastuothI zobhAyamAna hoya che. temAMnuM eka pratihAya" tra chatra che. aDDI' pahelA prazna e che ke-traNa cho! paramAtmAnA mastaka upara kevI rIte rAkhavAM? zu teNunI jema sIdhA eka ja lAinamAM gaDhavavAM kaeN prabhunA mastaka uparAuparI (UMcAimAM) goThavavAM ? javAba-A mATe pU. hemacadrAcAya jIe vItaragaratatranA pAMcamA prakAzanA AmA zlokamAM bahu ja spaSTa rIte jaNAvI dIdhu che - tavordhvamUrdhvaM puNyarddhi kramasabrahmacAriNI / chatratrayI tribhuvana prabhutvaprauDhizaMsinI // eTale A zloka mujaba traNa chatra teNunI jema ADA nahI paNa dAdaranAM pagathiyAMnI jema ekanI upara eka...ema samajavAnA che. bIjo prazna e che ke-vItarAgastatranA zlokamAM traNa chatra uparAuparI rAkhavAnuM kahyuM paNa mApamAM pramANamAM kevAM rAkhavAM ? eTale ke traNe sarakhAM rAkhavAM ke nAnAM--meTAM ? javAkha-nA, sarakhA mApanAM nahI paNa eka chatra sauthI meTu, khIjuM nAnu, trIjuM tethI paNa nAnuMA rIte samajavA. trIjo prazna e che ke-eka chatra meTu' rAkhavAnuM kahyuM te zuM sauthI nIcenu samajavu? kemake zlokamAM kaeN TIkAmAM A bAbatane kazA spaSTa ullekha nathI. A trIjA praznane javAba meLavavA ahIM theADI vistRta carcA karavI paDaze. vItarAgastotranA soryaM thai......A zlAkamAM kalikAla- sajJa hemacaM drAcAya jIe chatratrayI zabdathI chatra eka nahI paNa traNa hovAM joIe, e spaSTa jaNAvI dIdhu che. tamo mUlye pathI traNa chatra uparAuparI samajavAnAM che. paraMtu traNa chatrAnu mApa zu hovu joIe tenI A zlokamAM kAI ja spaSTatA nathI. puddhimasatrahmacArinI padathI traNe sarakhA mApanAM nathI, e. vAtanA sa'keta jarUra karyo che. eka nAnA zlokamAM badhI vAte jAvAya paNa zI rIte? TIkAkAre puei zabdano atha sabhyakRtva, dezavirati ane sava virati karyAM che. arthAt samyatvane Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-3 88 ane 1 4-88 pahela kalAsa (naMbara), dezaviratine bIjo kalAsa ane sarva viratine trIjo kalAsa, A kathananuM tAtparya e che ke sammakUla vagerenI jema chatramAM paNa eka nAnuM, bIju ethI meTuM ane trIju enAthI paNa moTuM. ahIM prazna e thAya che ke-nIcenAne meTuM gaNavuM ke uparanAne moTuM gaNavuM ? vItarAgastotranA prastuta zlekanI TIkAmAM A aMge ke nirdeza nathI. TIkAmAM te eTaluM ja kahyuM che ke puSyaddhimatat vAtavarAtrathI. eTale ke puNyaddhinA krama mujaba tapannatrayI eTale ke chatratrayI samajavI. paNa te chatratrayI nIcethI upara laI javI ke uparathI nIce laI javI e bAbatamAM TIkAkAra savathA mauna che. ahIM bhrama pedA thavAnuM kAraNa e bane che ke traNa chatranI vAta Ave eTale hadaya--cakSa sAme bhagavAna hAjara thaI jAya. pachI tarata ja mAthAthI "pUNyaddhikrama goThavavAnuM mana thaI jAya. sAmAnya rIte badhA vAcake e ja artha-bhAvArtha kheMce paNa AgaLa jaNAvavAmAM AvanArA Agamana paDe ane prAcIna mUtiomAM kaMDArelA traNa chonA jIvatA-jAgatA pratyakSa puravA-pramANethI e bAbata taddana khetI karavAnI che. prabhunA mastaka uparanuM nAnuM pachI meTuM ane pachI ethI meTuM AvAM avaLAM chatra karAvanAra vidvAnane pUchavAnuM mana thAya ke jyAre vItarAgastotra mULamAM ke tenI TIkAmAM niyAmaka kazuM jaNAvyuM nathI te Apa sahu kayA AdhAre chatra avaLAM karo cho? zA mATe maMdiramAM ke paTAmAM beThAM chatra citarAve che ? puNyavidvathI samyaktva, dezavirati ane sarvaviratie traNe bAbatene ApaNe uparathI nIcenA krame gaThavIe te zuM vAMdhe ? ema karavAthI bhagavAnanA mAthA upara sarvavirati avaze, ane tethI tyAM moTuM chatra goThavAze. Ama svIkArIe te ja AgamanA pAThe sAthe samanvaya-sumeLa sAdhI zakAze.. vacce bIjI vAta vicArI laIe : ahIM eka savAla uThAvI zakAya ke vItarAgatetra 12mI sadImAM racAyuM che. enA upara kartAnI pitAnI (pA), emanA ziSyanI ke emanA samakAlIna kaI muninI TIkA nathI. ApaNI pAse je vivaraNa-rIkA che te 300-300 varSa je lAMbe gALe gayA bAda thayelA munirAjonI che. vivaraNakAre puNyaddhithI samyakUva, dezavirati ane sarvavirati evA arthanuM grahaNa karyuM paNa kharekhara pU. hemacaMdrAcAryajIne A ja artha ISTa hato kharo ? 300 varSa pachInA TIkAkAre dareka vakhate mULakartAnA pUrA Azayane samajI ja zake evuM nizcitapaNe mAnI zakAya kharuM? asAdhAraNa kaTinA sAtizaya vidvAna hoya te vAta judI che. bAkI sAmAnya sAdhupuruSanuM jJAna kSApazamika che. enI aneka maryAdAo che. eTale mUlakAranA Azayane nyAya na ApI zake ema paNa bane. sAthe bIjI bAbata e che ke puNyaddhithI kadAca bIjI ke traNa bAbata levAnI haze kharI? e vicAravuM rahyuM. puNyaddhi ne atha" samavasaraNanI vyakti paNa karI zakAya. puNyaddhi tarIke samavasaraNanI Rddhi ja vadhAre baMdhabesatI lAge che. ane jo e arthamAM laIe te bhrama thavAne ke bhUla thavAne prazna ja na rahe. jema samavasaraNamAM uparathI laie eTale prathamagaDha nAne pachI bIje tenAthI meTa ane trIjo ethIya meTa e krama mujaba traNa chatra barAbara baMdhabesatAM Ave. atyAre te samyaktvAdi traNane sAdara svIkArI laie te paNa traNa chatranI zAstrIya mAnyatA sAthe karaze badha Ave tema nathI kAraNa ke vivaraNakAre te puothaDhiMjaH : tavad gAtavatratrI-puNyaddhinA krama mujaba channatrayI samajavI. (eTale eka chatra nAnuM, bIju tenAthI moTuM ane trIju tenAthI. meTuM ATalI ja vAta karI.) bAkI meTuM uparathI levuM ke. nIcethI levuM tene kaze sIdhe saketa karatuta TIkA karatI nathI, eTale samyavAdi artha paNa ApaNane bAdhaka nathI. are ! mane te vItarAgastotranA cUrNikAra ane vivaraNakAra sAme joradAra phariyAda karavAnuM mana thAya che ke teoe TIkAmAM a te tAtparyAya ke phalitArtha zabda mUkIne channene krama kevI rIte samaja tenI spaSTatA kema na karI? zuM AgamanA chatrAtichatra zabdathI teo ajANa hatA ? ke zuM te vakhate e vAtanuM dhyAna nahIM rahyuM hoya ? je hoya te, paNa phalitArtha na lakhavAnA kAraNe spaSTatA thaI nahIM tethI upara uparathI vItarAgatetranA zleka ane tenI TIkAnuM adhyayana karanArAo, derAsaramAM, citramAM, caMdaravA, puMThIyA vagere dareka mAdhyame upara khoTAM citra citarAvatA rahyA che. ane kaI kaI AcAryo tema ja munirAjee te navI mUtiomAM paththaramAM aMdara ja - upasAvI dIdhA che. meM eka munirAjane AvuM sAhasa na karavA agAuthI vinaMti karI ane emaNe mAnya paNa rAkhI chatAMya chevaTe chatra avaLAM ja karAvyAM. kharI rIte mane pUcho te zraddheya TIkAkAre TIkAmAM ja sad bAtavazaxthI paMkita lakhyA pachI paNa unnatrayI manamojItrAtichatravat jJAtayA ! phakta ATaluM ja lakhyuM hatuM te kaI beTa artha karata nahIM. ane varSothI kyAMka kayAMka mUrtinA mAthe te kayAMka mUrtinI ja gAdI nIce aSTamahAprAtihAryA upasAvyA. temAM tre. avaLAM upasAvyAM. je hajAro varSo sudhI peTA thayAnI yAdI ApyA karaze te sthiti UbhI thavA pAmata nahIM. A badhI vAta vItarAgastaMtra ane tenI TIkAne lagatI pUrI thaI. uparanI badhI vAtane sAra e AvyuM ke traNa chatra rAkhavA ane emAM eka nAnuM, bIju tethI meTuM ane trIju tethI meTuM rAkhavuM. paNa meTuM uparathI levuM ke nIcethI e vAta haja lekhamAM nizcita thaI zakI nathI. addhara rahelI e vAtane nirNaya karavA mATe traNa chatranI bAbatamAM koI paNa jAtanI nAnImeTI zaMkA rahevA na pAme e mATe ane saraLatAthI badhI rIte samAdhAna thAya e mATe ApaNe sanmAnya AgamazAstronA AdhAre tarapha AgaLa vadhIe. traNa chatranI bAbatamAM AgamazAstronA purAvA : sauthI pahelA majabUtamAM majabUta pAyAnI vAta vAcake AMkha sAme e rAkhe ke zAstrakAroe traNa chatranA krama mATe chattAticharaM - chatrAti zabda nakakI karyo che. te kayA kayA AgamamAM kyAM kayAM Ave te ApaNe joie. - (i) * Avazyaka nAmanA mahattvanA AgamazAstranI vedamagachaMda mANAjIrUM ra. A 553 nI mULa gAthAmAM zUrNi-niyukti vageremAM tIra ijAtichanna rA evuM spaSTikaraNa karyuM che. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-9 ane 1-4-88 prabuddha jIvana traNa chatrane vAcaka tta zabda che. e zabdathI keTalAM cho , levAM ane tene kema kevI rIte samajavo tenI spaSTatA mULamAM karI na hoya tyAre e spaSTatA karavAnI pharaja haMmezA TIkAkAre bajAvatA hoya che. ahIMyA paNa ane artha TIkAkAra 6. haribhadrasurijIe mAtra "chatra' eTale tatsama na karatAM paryAyavAcaka kaho ke tAtparyA kaho paNuM sIdhe ja chatrAvitra zabda vAparIne spaSTatA karI che.' - mULa gAthAne ekalA chatta zabdathI te (1) traNa cho. zuM 'samAna lAInamAM rAkhavAnAM haze ? (2) athavA uparAuparI rAkhavAnAM haze ? (3) athavA traNe sarakhA mApanAM rAkhavAnAM haze ? (4) athavA nAnA-moTA uparathI nIce ke nIcethI upara kaI rIte rAkhavAnAM haze ?...AvI badhI zaMkAo janme che. A badhI zaMkAone sadaMtara aMta lAvavA mATe ane TUMkamAM ja badhuM samajAI jAya e mATe chatrAtichatra je majabUta zabda AgamakAre pasaMda karyo che. TIkAkAroe paNa enuM ja anusaraNa karyuM che. (ii) jJAtAdharmakathAga nAmanA agamazAstranA prathama zruta skaMdhanA 22 mA sUtramAM mArU chattAticharaMga evo pATha che. ' tyAM paNa traNa chatra mATe ja chattAtichatta zabda vAparyo che. prazna: chatrAtichatra zabdane cokakasa artha - bhAvArtha zuM che? te pahelAM samajo. uttara: "chatrAti' zabdano artha che paheluM chatra meTuM, pachI tenI uparanuM nAnuM ane tenI uparanuM tethIye nAnuM eTale maMgalagraha mATe vaparAtA pravAla ratnane je triANu AkAra hoya che te trikoNa A (TrAyagala) racanA je traNa cho AkAra bane. prazna: upara chatrAtichatra zabdane artha karyo te barAbara che paNa A ja artha thAya ane e ja artha sAce enI pAchaLa kaI prabaLa purAvo che kharo? A badhAnuM tAtparya e thayuM ke chatrAtichatra zabda dvArA sAta narakanA AkArane paricaya Apyo. eTale jyAM jyAM chatrAtichatra zabda je hoya tyAM tyAM te te vastu ke vastune AkAra sAta naraka jevo samaje. traNa chonI bAbatamAM paNa upareta arthadhaTanamAM e ja sAta narakanA AkAranuM, daSTAMta saceTa purAvArUpa che. prazna : sAta narakanA AkAra mATe chatrAtichatra zabda vAparyo te e narakane AkAra kevo samaje ? uttara : sAta narakano AkAra UMdhuM vALelA meTA kuMDA jevo che. vIMTImAM jaDavAmAM AvatA maMgaLa grahanA ratna je trikoNa AkAra hoya che sauthI chellI nIcenI sAtamI naraka ghaNI moTI te pachI chaThThI tenAthI nAnI, pAMcamI tenAthI nAnI, A pramANe sAta narakane AkAra hoya che. traNa chatranI goThavaNInI bAbatamAM ApaNane te nIcenI traNa ja narakanA AkAranI jarUra che. prazna: A mATe ekadama spaSTa samajAya te, koI purAvo che kharo? uttara: hA, te mATe sprakAza nAmanA graMthanA 12 mA sagane 165me zleka juo: adho mahattamaM chatraM tasyopari tato ladhu / / chatrANAmiti saptAnAM sthApitAnAM samA imAH / / A zlokathI sArI evI spaSTatA thAya che. dareka narakane chatra zabdathI oLakhAvIne A zleka spaSTa kare che ke dareka naraka chatrAkAre ja dekhAya che. mAthe UghADI chatrI rAkhIe. chIe te AkAra bane. A sAta narakAmAM sauthI moTI kaI? enA javAbamAM graMthakAre evo zabda lakhI sauthI nIcenI jaNAvI pachI tene tam pratyayavALuM maphattamam vizeSaNa lakhI e sauthI moTAmAM meTA che evI spaSTatA karI ahIM khAsa samajavA jevI vastu e che ke--sauthI meTuM chatra kayuM te samajavA mATe khAsa mag: zabda vAparyo che. 3para zabda vAparyo nathI. eTale spaSTa che ke traNa chatramAM sauthI nIcenuM chatra ja meTuM samajavAnuM che. ' pUrvAcAryonI khuzI thavA jevI bAbata e che ke cha A AvA trikoNa AkAre che e jaNAvavA saue chatrAtichatra A eka ja zabda prayoga karI ekavAkayatA jALavI rAkhI, athavA sarvasaMmati jaNAvI. AgamamAM Avate A eka chatra zabda siddha banyA che. eTale game te vastune AkAra samajavA zAstramAM jyAM chatrAtichatra zabda vAparyo hoya tyAM sAta narakanA AkAra jevI athavA trikoNa A paddhativALI te vastu samajI levI. jJAtA-dharmakathA vagere Agamagra mAM tIrthaMkaradevanA pratihAyanA prasaMgamAM mULasUtramAM ja irAtichatta zabda vAparyo che. . (ii) samavasaraNasta prakaraNanI 11mI gAthAmAM pATha che ke sahuvari .13 itimA tenI avasUrimAM lakhyuM che ke teSAkuvara rara triALa chatrAtichatradatNa AmAM cAre 1. kartA A. zrI dharmaSasUrijI : samaya : caudamI zatAbdIne pUrvArdha. 2 A zabda bIja vadhu sthaLe vaparAya che. : : uttara : hA, ene prabaLa purAve che. zAramAM jyAM jyAM chatrAtichatra zabda vAparyo che ane tyAM tyAM e zabdane je je artha karyo che e zodhavAthI ane jANavAthI khyAla Avaze ke upara karele artha yathArtha che. meTI saMgrahaNInI 211mI gAthAmAM chattArUchatta, zabda Ave che. sAta naraka kayA AkAre rahelI che te samajAvavA mATe saMgrahaNIkAre chatrAtichatra zabda ja che te pATha A pramANe che - nAme ipuvImo ittAchettA che : AnaMdanI vAta e che ke chatrAtichatra zabdanA satya-saceTa arthane samajavA mATe ApaNane azAzvata ke anitya vastu nahIM paNa anAdikAlIna zAzvatI vastu purAvArUpe maLI AvI che. sAta narakanA AkArane purAve maLI AvatAM chatrAtichatra zabdane artha samajavAnuM kAma ekadama saraLa banI gayuM. AthI huM khAtarIpUrvaka kahI zakuM chuM ke A purAvAthI vAcakane saMpUrNa saMtoSa thaze. kaMI zaMkA ke vivAda Ubho nahIM rahe. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana bAjunA bhagavAnanAM traNa traNa chatranI vAta karI jema A avasUrikAre chatrAtichatra zabda vAparI mULagAthAnA kathanane spaSTa karI batAvyu evu vItarAgastAtranA TIkAkAre ane avacUrNikAre spaSTikaraNa karI nAkhyuM hota. te bahu sAruM ata. kheATI pravRtti na cAlata. A lekhane paNa janma na maLata. AgamamAM aneka sthaLe Avate prakhyAta zabda krama sthAna para na Avyo ? khera ! (iv) zrIsthAnAMgasUtra nAmanA AgamagraMthane eka vadhu purAvA joie. zrIsthAnAMgasUtranA chamA ThANumAM innatia - chatrAtichatre zabdanu nivaCcana karatAM TIkAkAramaharSi' vigraha kare che- ... chatra - mati" chatra chatrAtitra tasya saMzyAR-aakaarosdhstnN chatra mahaduparitanaM laghu iti tena saMsthitA : chatrAdichanna saMyAnamaMsthitA:, rathAnAMganA TIkAkAre tA dIvA jevuM spaSTa ja lakhI nAkhyuM ke vaSastana eTale nIcenuM chatra meTuM te pachInu nAnu eTale TAmeTika trikAkAra banI gayA e ja AkAre traNa chatrA samajavAM evu ApaNA AgamA ane enI TIkA spaSTa jaNAvI rahI che. uparanA AgamenA purAvAothI chatrAtitra zabdane atha ApaNe joi AvyA ATaluM jANyA pachI huM mAnuM chuM ke have traNa chatranA kramanI bAbatamAM kAine kazI ja zaMkA ke dvidhA nahi rahe. have pratyakSa pramANeA joie pratyakSa pramANa Adya-sauthIzreSTha-ni:zaMka ane nividhAda pramANu gaNAya. enAthI vastu hasta malakavatuM spaSTa samajAya che. pratyakSa pramANa mATe bIjA kazA purAvA--sAbitInI jarUra rahetI nathI. ane jyAre khe-cAra nahIM paNa DajhanabaMdha purAvA maLatA hoya tyAre to kAi lIle ke carcAne sthAna ja rahetu nathI. ahIM ApaNe e mATe lagabhaga 2500 varSoMthI upalabdha dhAtubhUti e ane pASANamUti AnA vicAra karIe. (1) pAMca-pAMca phUTa ke tethI vadhu moTI kALamAMDha paththaranI 2000 varSa jUnI mUti enA phoTA dhaNAM pustakAmAM chapAI gayA che. temAM paNa mAthA upara aMdara ja khAdIne paththaranA ja banAvelAM chatrA che; bahArathI lAvelAM ke laTakAvelAM hoya tevAM nahI paNa mUti ghaDI tyAre ja bhegAM dhaDelAM che tethI te Agamane ane tadnusAra vatI mArI mAnyatAne ja anusaratA che. : (2) meM joyelI gheADIka pAMcamA saikAthI dazamA saikA sudhInI nAnImeATI dhAtubhUti emAM paNa aMdara ja spaSTa rIte dhAtunAM chatrA upasAvelAM hatAM. te paNa AgamanI ane taddanusara mArI mAnyatAne ja anusaratAM savaLAM ja anAvelAM hatAM. tA. 16-3-88 ane 1-4-88 savaLA traNa chatrAvALI prAcInamUti e bhAratamAM pAra vinAnI che. meM madiramAM rahelI, guphAmAM rahelI ke dakSiNabhAratamAM pahADanI zilAomAM kAtarelI dhAtu ke pASANanI seMkaDA mUrti e joI emAM eka paNa mUrti` UMdhA trikANa 4 nA athavA avaLA AkAranA chatravALI na joI. joDAjoDa gekhalAe anAvI temAM kaMDArelI 10, 15, 25 smRtie jo te tamAma mUrti enAM chatra savaLA trikAAkAranA ja che. mArI pAse tenA pustakA, phoTAo che A dharatI upara avaLA AkAranI chatravALI eka paNa mUrti mArA jovAmAM AvI nathI. hA, aa khUNekhAMcare ajJAnabhAve Aje jema khoTu thAya che tevI te vakhate kheTAM chatrAvALI kAie karAvarAvI hoya ane ekAda-be kadAca maLI Ave te paNa tenuM zu mUlya? (3) A sivAya chellA 1000 - 1200 varasanI DhagalAbaMdha zvetAMbara-digambara mUti emAM paMgliza A ke trikANAkAranI jema bhagavAnanA mAthA uparanu mATuM, tenI upara tethI nAnu ane tenI upara tethIya nAnu, A rIte chatre paththaramAM anAvelAM hatAM ane Aje paNa che. jenA pheTA sarakArI myujhiyamomAM tathA mUtizilpanA chapAyelA aneka prathAmAM jovA maLe che. mathurAnA kaMkAlI TIlAnI kALamIMDha paththaranI 33 phUTa ke tethI vadhu moTI mUti AmAM paNa spaSTa jovA maLe che. itihAsa mahodadhi pU. A. zrI ndrisUrijInA lakhelA bhagavAna mahAvIra caritranA pustakamAM tenA phoTA che. pAlitANAtItha uparathI laI jajI bhAratanAM anya tIrthA, pahADA, madirAmAM Thera Thera birAjamAna karelI seMkaDA pASANunI mUrti' che. temAM parikaravALI mUrti paNa che. e badhI mUti emAM spaSTa traNa chatra karavAnI anukULatA baMdhI vakhate hotI nathI. eTale eka chatra tA saune dekhAya evuM karelu hoya ja che. ane te chetranA uparanA bhAgamAM bIjA khe chatranuM sUcana karanArA eka dorAnI athavA abve dArAnI UMcAivALA hAMsiya pADelA hoya che. keTalIka mUtiomAM hAMsiyAnI paNa jagyA na heAya to eka pachI eka ema pAtaLI je rekhAe batAvelI hAya che. e traNa chatrAnI pUratI mATe ja karavAnI varSAM jUnI prathA che. nAnI mUrti emAM traNa aa karavAM muzkela hoya che eTale eka batAvI bAkInA che. mATe hAMsA-AMTA batAvI de che. saune mUrti - zilpamAM rasa na hoya te svAbhAvika che. paNa pAlitANA jAva tyAre parikaravALA aneka mUrtie jojo athavA vihAramAM saparikaramUti uparanAM chatre upara najara pheravajo tAya khyAla AvI jaze. paNa Aje darzana karavAnA mAMDa TAima hoya tyAM kANu AvuM ADu avaLu nirIkSaNa kare ? digaMbaranA dakSiNa bhAratanAM tIrthAnI tamAma pASANudhAtu mUtio uparanA aMdara banAvelAM chatro savaLAM ja che. diga kharIya zilpasthApatya ane kaLAnAM jaina pustakA joI javAthI khAtarI thaze. have-ghaDIbhara mATe mAnI laie ke hemacadrAcAya jI mahArAjane Azaya bhagavAnanA mAthA upara prathama chaMtra nAnu, pachI moDhuM', ane pachI ethI meTu' evuM kahevAneA hatA. te pachI tarata ja prazna U~bhA thaze ke Agama tathA AgamanI TIkAomAM aSTamahAprAtihA nA varSoMna prasaMge chatrAti Mtra zabda mUkayA che, te zuM emanA jovAmAM nahi Avyo hoya? evuM kAnAthI ye kahI zakAya tema che kharuM? haragIja nahi. AgamanA ATalA meTA AdhArane cheDIne Agamaviruddha vAta sUrijI kare te ka'dI mAnI zakAya tema nathI. khIju je chatrAtitra AkArane na anAdi anatakALathI zAzvata rahelA sAta narakanA AkArane paNa nathI mAnate ema kahevu paDaze ane e vAta pratyakSa zAstravirAdhI atI jaze. AvI kAI Apatti na Ave mATe tema ja Agama sAthe virAdhAbhAsa na Ave te mATe puNyaddhi kramane uparathI nIce UtaratA svIkArIe e sapUrNa rIte sugya che. = o Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D5 tA. 16-3-88 ane 1 ke-88 prabuddha jIvana amRtavelanI sajhAyamAM sAdhanApaddhationuM Alekhana 05. paM. yazovijya gaNi nakazA vinA meTA zaheranI galIcImAM mAga go ' pahelI kaDI jaDe. nahi, snehInuM ghara maLe nahi. . cetana ! jJAna ajavALIe, . sAdhanAkSetre paNa navAsavA sAdhakane A mUMjhavaNa ghaNuM TALIe mehasatApa re; vAra thatI hoya che : pitAnI cAlu bhUmikAthI AgaLa zarUAta citta DamaDalatuM vALIe, kema karavI ane kyAMya aTavAI na javAya tema lagAtAra zI - pALIe sahaguNa Apa re.' rIte AgaLa dhapyA karavuM. sAdhanApathane nakaze hoya te sAruM majhAnuM nimaMtraNa che AtmaguNanA anubhavananuM: ema lAgyA kare. '' 'pALIe sahajaguNa Apa re.' ke anero AnaMda Ave, "cetana ! jJAna ajavALIe.'nA madhurA amaMtraNathI jJAna ke asaMgatA jevA guNonA anubhavanane ! zarU thatI "amRtavelInI sajajhAya sAdhake mATe mArgadarzikAnI anubhAvana. DUbI javAnuM. Feel karavAnuM. pachI ravAdhyAyamAM . garaja sAre tevI AsvAdya, nAnakaDI, geya kRti che. gAtA jAva ne vaMcAtA. maharSionAM vacane-pravacane ke saMgaThIeAmAM kaTa AgaLa vadhatA jAva ! karavA mATenAM ja nahi, aMdaranI duniyAmAM praveza karAvanAra ' "paMcasUtraka granthanA prathama sUtrane najara sAme rAkhI banI raheze. AnaMdanI chAkamachoLa UDI rahe. anAvavAmAM Avela gaNAtI A kRti mAtra avataraNa na banI cAle, AmaMtraNuM te majhAnuM che. paNa e samArohamAM rahetAM sundaratara maulika racanA banI uThI che, te mahepAdhyAya pravezavA mATenuM AmaMtraNapatra kayAM? zrImad yazavijaya mahArAjAnI kalamane camatkAra che. cittasthayanI keDIe calAya te ja pelA samArohamAM madhura kaMThe, bhAvavAhI rIte koI sAdhaka prastuta svAdhyAyanI upasthita rahI zakAya. e keDI tarapha ja AnaMdalekanuM dvAra ogaNatrIsa kaDIo gAtA hoya te zretAya tenA rasamAM khulluM hoya che. 'citta DamaDolatuM vALIe.' cittanuM DAmADoLapaNuM pravAhamAM sAthe sAthe vahyA kare tevI sa-rasatA prastuta kRtimAM che. ' jAya ane te sthira bane che. AtmaguNenuM anubhAvana thaI zake. jo ke, saithI vadhu mahattvanI bAbata to e ja che ke A AtmaguNanI ane ApaNI vacce je paDado che tene kRti gAgaramAM sAgaranI jema sAdhanAmArgane saTatathI, ' cIrI nAkhavAnuM che, saMta kabIra mArmika rIte kahe che: ekadama saMkSepamAM mUkI jAya che. "ghUMghaTa kA paTa khola re, tehi piyA mileMge.." - phebleDa nakazAnI jema 'amRtavelanI sajajhAyane joie cittanI DAmaDaLa avasthA ja pado che. - * che. phalUsa A rIte khUlaze : pahelI kaDImAM AtmaguNanA - te, cittanI bahimukhI sapharane annamukhI banAvI zakAya anubhavananuM AmaMtraNa che. A anubhavana pahelAM hRdayamAM te ja jJAnAdi guNonuM anubhAvana thAya. je madhumaya jhaMkAra UpaDe che tenI dha racha ane 3jI kaDI tame pUchaze : paNa Akhare citta bahAra ja kAM dayA kare ? Ape che. sAdhanAnI pRSThabhUnuM madhura Alekhana. - cittanI A doDanuM kAraNa che padArtho ane vyakitao para thI 23 mI kaDI anubhAvananA mArganuM vizada meha. managamatA padArthone jotAM ja cittanuM tyAM anusaMdhAna varNana Ape che. catudazaraNa gamana, duSkRta gaha ane . thAya che. e padArtho para pitAnuM svAmiva sthApavA mATenA suta anumaMdanAnI sAdhanAnuM rasa jharatuM. khyAna uparokata prayAsenI lAMbI hAramALA zarU thAya che. eka eka padArthane duhAomAM che. jae ane cAhe yA dhikakAre evuM A.. citta. ene sthira - sAdhanApaddhatinuM bIjIvAra varNana karatAM pahelAM 24mI banAvavA ame lAve, paDe. tame vastune mAtra e ja. ane rapamI kaDI sAdhaka tarapha kemerA pherave che. A madarzananI nirbheLa darzana AkarSaNa nahi. madhurI vAta A be duhAomAM che. ' . . vAta te ThIka che. paNa janmathI ghara karI beThelA mehanA - 26 thI 28 mI kaDImAM pharI sAdhanAmArganA mArmika cArane kaI lAkaDIe hAMkI kADhavo? "cetana! jJAna ajavALIe.'' pakSanuM uddaghATana thayuM che. hitazikSA sAthe rahelmI kaDIe kRti jJAnane ujAsa aMdara jatAM ja meha bhAgaze. prakAzamAM rahevAnuM pUrI thAya che. A - cerane pAlave nahi. ' ' ' - sAdhanAmArganuM varNana be vAra thayuM che : 4thI thI zarU tAna ame cittasthaya AtmaguNonuM anubhAvana. karIne 23mA duhA sudhI; 26thI 28mA duhA sudhI. pahelI keTale majhAne krama! vakhate catuzaraNa gamana Adi traNa tanI vAta che, bIjI zAstrIya vacananA anuprekSaNAtmaka jJAnathI meha haTe. vakhate svadhyAya, nimehatA Adi ATha Steps batAvAyA che. meha ocho thatAM cittanuM DAmADoLapaNuM aya dUra thAya. .. cAle kaDIone gatAM gAtAM A pheDeDa nakazAe cIdhelA ne tyAre jJAnAdi guNonuM anubhAvana thAya. anuprekSAthI prAraMbhAI rAha para cAlIe : " anubhUtimAM viramatI A yAtrA kevI te sukhada che!' ' Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khIjI ane trIjI kaDI : madhumaya a'kAra upazama amRta rasa pIye, kIjIye sAdhuguNa gAna re, adhama yaNe navi khIjIye, dIjIye sajanane mAna re... krodha anubaMdha navi rAkhIe, bhAkhIe vayaNa mukha sAca re; samakita ratna ruci joDIye, prabhu jIvana cheDIye kumati mati kAca re... sAdhanAnA kSetre kadama upADatAM pahelAM have joize madhumaya jhaMkAra. bIjI ane trIjI kaDI A jhaMkAranI vAtA lA AvI rahI che. uparanA khe duhAmAM vaNu vela ATha hitazikSAonuM pAlana ApaNane samatA, sAdhupuruSo pratyenuM sanmAna, satyabhASaNa ane samakita jevI sa MpadAonI bheTa Ape che. 'upazama amRta rasa pIjIe,' 'adhama vayaNe nive khIjIye' ane 'krodha anubaMdha nava rAkhIe. A traNa hitavacaneAnA pAlanathI samatA puSTa bane che. 'kIjIye sAdhu guNa gAna re' ane 'dIye sajajanane mAna re' patie sAdhupuruSonI bhakita karavA prere che. 'bhAkhIe vayaNu mukha sAca re' kaDI satya bhASaNa mATe utkhAdhana Ape che. samakita ratna ruci joDIe' ane 'cheDIye kumati mati kAca re' A khe hitavacana mithyA dRSTi cheDI samyaphUrtI prApti mATe preraNA Ape che. AThe hitazikSAonuM pAlana kA jhaMkAra khaDA kare che? cittamAM samatva vyApI jAya tyAre anAdinI rAga ane dveSanI gAMTho thADI DhIlI paDavAthI citta rasathI chalakAtuM ane che. zrIpALa rAsamAM granthakAre kahyuM che tema sarasatAne granthiyukatatA nigranthatA joDe pUrA sabdha che. ( prema taNI pere zIkhA sAdhA, joI zelaDI sAM; jihAM gAMTha tihAM rasa vidIse, jihAM rasa tihAM navi gAMDhA re.... have mahApusprenAM guNugAna karavAnu mana thAya che. phUMphADA mArA ahamanA kRNidhara have heTA khero che. ahamnI zacilatAne ja kAraNe kAI kadAca jema tema khelI jAya che te mana para kazuM AvatuM nathI. evI sAmAnya vyakitatvAnI vAtAte kUdAvI jaIe chIe. [adhamavayaNe navi khIjIe.] hA, satpuruSonI vAtA para, temanA hiMtapadeza para pUratu dhyAna apAya che. nigranthatA eTalI hade vikasavI joIe ke vAte vAte gAMThe mAratA hatA. te bhUtakALanI ghaTanA banI jAya. 'krodha anubaMdha vi rAkhIe.' anubaMdha na rahe. krodha tAtkAlika AvI jAya, paNa e dharNo samaya TakanArI na ane gAMTha maDAgAMTha na paDatAM saiDAMnA prakAranI gAMTha ja paDe, je palakavAramAM chUTI jAya. tA. 16-3-88 ane 1-4-88 che, mithyAtvanI tranthi jatAM, e metiyAnuM oparezana thatAM draSTi jhaLAMhaLAM thai gaI che. 'samakita ratna' sAthenI AtmIyatA samIpatAe mithyAtvanA kAcanI asalI bhUmikA chatI karI dIdhI che. krodhane anubaMdha na rahe, tenu sAtatya na rahe enuM kAraNu upazama rasanuM karAyeluM pAna che. asatya kheAlavA AdinAM dUSaNA paNa ja rahyAM che. granthio badhI ogaLI rahI che. niga thatA vikasI rahI A jhaMkAra / bhItarI rahkAranI pRSThabhU upara sAdhaka sAdhanane paMthe paLe che. AgaLanI kaDIo e sAdhanApathanu mArmika varNana lai AvI rahI che. kaDI 4 thI 84 : catu: zaNa gamana zuddha pariNAmanA kAraNe, cAranAM zaraNu dhare citta re, prathama tihAM zaraNu arihaMtanu, jehu jagadIza jagamitta re... je samavasaraNamAM rAjatA, bhAMjatA bhavika sadeha re, dharmanA vacana varase sadA, puSkarAvata` jema mehu re... zaraNu khIjuM bhare siddhanuM, je kare kacakacUra re; bhogave rAja zivanagaranuM jJAna AnaMda bharapUra re... sAdhunuM zaraNu trIjuM dhare, jevu sAdhe zivapatha re; mULa uttara guNe je varyAM, bhava taryAM bhAva nigrantha re.... zaraNu cethuM dhare dharmAM', hamAM varA bhAva ; je sukha hetu jinavara kahyo, pApajaLa taravA nAva re... cAranAM zaraNu e pavije, vaLI bhaje bhAvanA zuddha re... catuHzaraNu gamana, duSkRta gA~ ane sukRta anumedanA. sAdhanAnA rAjapatha. upazama amRtanAM pAna ane sAdhujanonAM guNagAna vaDe jenA haiye madhura jhaMkAra upaDayo che te sAdhanA, mAga' bhaNI DhaLe che. zaraNa svIkAra AdinI tripuTI dvArA mekSa maLe che. janamajanamathI viSaye . te kaSAyA ne karmAMnA andhanamAM sAmela Atama muktipa Mthe prayANa karavA have pAMkhA vIjhe che, pavitra paMcasUtraka grantha kahe che tema A tripuTI dvArA saMsAranAzane krama A pramANe che: tripuTInI sAdhanA tathA bhavyatvanA paripAka, pApa kamanA nAza, zuddha dharmanI prApti, saMsAra nAza. 'amRtavela'nI sajajhAyamAM catuHzaragamana Adi dareka dvArA prApta thatA alaga alaga guNanI carcA che. & Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 163 88 ane 1-4-88 prathama jIvana ' * catu zaraNa svIkAra dvArA zubha bhAva prApti. bahu pare lekane bheLavyA, * duSkatagaha dvArA saMvaranI vRddhi. - niMdI teha jaMjALa re... sukRta anumehanA dvArA karmakSaya. jeha hiMsA karI AkarI, jeha belpA mRSAvAda re, - zaraNa-ravIkAranI sAthe paramAtmAnA anugraha kSetramAM ane jeha paradhana harI harakhiyA, dharma mahAsattAnA prabhAvakSetramAM Avela sAdhakanA haiyAmAM - kIdhale kAma unmAda re.. zubha bhAvone pravAha uchaLavA mAMDe che. - jeha dhanadhAnya mUrchA karI, pAponI nindA dvArA karmone AvavAnAM dvAra baMdha thAya che. * seviyA cAra kaSAya re, sukRta anumodanA dvArA jUnAM karmo nijarI jAya che. rAgane dveSane vaza huA, . kevI sundara A tripuTI! mehathI kaluSita cittane nimeha - je kiye kalaha upAya re.. banAvavA mATe A ke sarasa sAdhanAma!. .. " jUTha je ALa parane dIyA, adbhuta che zaraNasvIkAra. je karyA pizunatA pApa re; ahamanuM vigalana sAdhakane zaraNAtine paMthe laI jAya che. rati arati niMda mAyA mRSA, zuddha pariNAmanA kAraNe, cAranAM zaraNu ghare citta re...' vaLIya mithyAtva saMtApa re.. pApa je ehavA seviyA, jagatanA svAmI ane jagatanA mitra arihaMta paramAtmAnuM ' teha niMdIye tihu kALa re... zaraNu sAdhaka svIkAre che. sAdhakanI mananI AMkho samakSa ' sAdhaka pitAnAM pApanI nindA kare che. bahu mArmika samavasaraNa khaDuM thaI jAya che. samavasaraNamAM paramAtmA siMhAsana paMkitao che A duSkatagahanI. sAdhaka e kaDIo raTate. para beThA che. dezanAnI ramya jhaDI varasI rahI che. vacce vacce jAya che ne raDate jAya che. AMsUjaLathI bhInA mukhakamalathI puchAtA praznone paNa madhuratAthI paramAtmA uttara ApI rahyA che. uccArAtI A kaDIo dhasamasatA AvI rahelA kamanA pUrane sametazikharanI yAtrAe jaI rahelA eka mumakSane me kaheluMH khALavA mATe samartha che. juvAlikA nadInA kAMThe kalAka be kalAka je sthAnamAM sarI tIrthaMkara paramAtmAnI ane gurudevanI azAtanAthI laIne zakAya te aDhI hajAra varasene samaya kaMimeTa nathI. kevalpa- ' hiMsA Adi aDhAra pApasthAnake paikInA keIpaNa pApane pite prApti pachI devAdhideva mahAvIra prabhunA prathama samavasaraNanI AcaryuM hoya te tene sAdhaka nirdo che. sthAna dvArA maLela e jhalaka kharekhara addabhUta hoya. ' kaDI 14 thI 23 : sukRta anumodanA bIju zaraNa siddha paramAtmAnuM. jemaNe tamAma karmone sukRta anumodanA kIjiye, kSaya karyo ane zivanagarInuM rAja hAthavaguM karyuM. - jima hoya kema visarAla re... ", - eka siddha paramAtmA siddhimAM gayelA tyAre ApaNe anAdi vizva upakAra je jina kare, nigadamAMthI nIkaLI bahAra AvelA. ApaNI vikAsayAtrA jemanI sAra jina nAma saMga re; siddhi dvArA zarU thaI te paramAtmAnA caraNomAM anaMtazaH vandanA. ' te guNa tAsa anumediye, trIju zaraNa sAdhu mahArAjanuM. bhAva nigraMthanuM mukti- - puNya anubaMdha zubha yoga re.... mAganI ArAdhanA karatA, mahAvatenA dhAraka, uttara guNe. siddhanI siddhatA kamanA, (caraNa sittari karaNa sittari Adi)nA palaka munirAjanA - kSaya thakI upanI jehare; caraNamAM vandanA. jeha acAra AcAyane, cethuM zaraNu dharmanuM dayAthI sehata A dharma sukhanA ' caraNa vana sIMcavA meha re... ' heturUpa che ane A dhama" ja saMsAranA sAgarane pele pAra jeha uvajajhAyane guNa bhale, javA mATe nAvaDI samAna che. A - sUtra sajajhAya pariNAma re; kaDI 8 thI 14 : duSkata gaNuM sAdhunA je vaLI sAdhutA,. - durita savi ApaNA niMdIye, mULa uttara guNadhAma re... - jema hoya saMvara' vRddhi 3 '' ' jeha virati deza zrAvaka taNI, , Iha bhava parabhava AcaryA - - je samakita sadAcAra re; pApa adhikaraNa mithyAta re, samakita draSTi sura nara taNe, je jinAzAtanAdika ghaNA, - teha. anudiye sAra re. nindIye te guNaghAta re... * zuddha pariNAmanA kAraNe, cAranAM zaraNa dhare citta re.... guru taNa vacana te avagaNa, * durita savi ApaNu ni diye, jima hoya saMvara vRddhi re.... gU thiyAM A5 mata jALa re; - sukRta anumodanA kIjiye, jima hoya kama visarAla re... : - Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - tA. 16-3-88 ane 1-4-88 anyamAM paNa dayAdika guNe, tripuTI sAdhanAthI meha pAtaLA paDe. nihitA AvavAthI je jinavacana anusAra re, AtmaguNonuM anubhAvana zakya banyuM. huM koNa ane "mAruM" sarva te cita anumodIe, zunI tAtvika bhUmikA prApta thaI samakita bIja niradhAra re... A bhUmikA bhaNI IzAro karatAM mahApAyAyajI kahe cheH pApa navi tIvra bhAve kare, jehane navi bhava rAga re, tuM koNa che e jANa, tuM zarIra nathI, tuM mana nathI, ucitasthiti je seve sadA, tuM zabda nathI, tuM pudgala paramANuone saMcaya nathI, tuM kama dvArA cAlita pUtaLuM nathI, tuM e badhAthI upara che. teha anudavA lAga re... | thele paNuM guNa para taNe, grevIsamI kaDIne pUrvAdha neti - netinI aupaniSadika bhASAmAM AtmaravarUpa darazAve che. uttarArdha hakArAtmaka A sAMbhaLI harSa mana ANa re; bhASAmAM e vAta rajU kare che. "akSaya akalaMka che deSa vava paNa nija dekhatA, jIvanuM jJAna AnaMda svarUpa re.' AtmAnuM A jJAnamaya nirguNa nijAtamAM jANa re... ane AnaMdamaya svarUpa che te kadI kSINa na pAme tevuM ucita vyavahAra avalaMbane, . ' ema karI sthira pariNAma re; ane bilakula DAgha vagaranuM che. bhAviye zuddha naya bhAvanA, prazna e thaze ke, bhItara A AnaMdane udadhi uchaLI pAvanAzaya taNuM kAma re... * rahyo che te manuSya capaTI AnaMda mATe valakhAM kAM mArI bahu sarasa che bAvIsamI kaDI. AkhIya "amRtavelInI - rahyo che? ' sajajhAya addabhuta che. paNa koI kahe ke, egaNatrIsa karI mahopAdhyAyajI kahe cheH saMkalpa ne vikalpanA pavananA yAda rahe tema nathI; koI be-cAra hITa' kahI batAve, te A kAraNe taraMgAyita banela cittasamudramAM Atmika AnaMdanI jhAMya bAvIsamI kaDI kaMTharatha karavAnuM sUcavavAnuM mana thAya. paDI zaktI nathI. pavana mejAne hiloLe caDAvI rahyo hoya | thele paNuM guNa para taNo, sAMbhaLI harSa mana ANe re; - te dariyAnA pANInI ArapAra najara jaI zake nahi. hA, te deSa lava paNa nija dekhatAM. nirmANa nitamA nA ; ' draSTine vedhaka ne sthira banAvIe te AbhAsa pAmI zakAya. ApaNI draSTine anamedanAne jhoka ApavA mATe A kaDInuM cittadhairya A rIte paDado uThAve che. vAraMvAranuM raTaNa jarUrI che. "rUpa pragaTe saheja ApaNuM, dekhatAM draSTi sthira mela re.' - sukRtanI anumodanA. "jima hoya kema visarAla re ." draSTi pelA taraMgane vIMdhIne bhItara pahoMce evuM kaMIka karavuM kalyANa maMdira strotranuM peluM rUpaka yAda AvI jAya che , che. eka vAra AtmaguNanA anubhavanane sAravAda lIdhA pachI gesvAmini pheritacetasi daSTamA..." cere gAyanA dhanane vAraMvAra e anubhava deharAvavAnuM mana thaze. laI jaI rahyA che. bharavADane khabara paDe che ane te DaMgore . kaDI 26 thI 28: zreNibaddha sAdhanApAna laI doDate pAchaLa paDe che. tenI hAka ane tenuM raudra svarUpa joI re dhaNa mUkI gati ' karI jAya che. dhAratAM dhamanI dhAraNA, arihantanA AhatyanI anumodanA karatI vakhate thAya ke mAratAM meha vaDa cera re; paramAtmAnA prabhAvathI mArA karmo vilIna thaI rahyAM che. siddhonA jJAnaci vela vistAramAM, siddhatvanI, AcArya mahArAjanA AcAranI upAdhyAyajInA vAratAM kamanuM jora re... adhyApananI ane munirAjanA mahAvrata pAlananI ApaNe anu rAga viSa doSa utAratAM, medanA karIe ane te te guNe utkaTa rIte ApaNAmAM kaI jhoratAM pa rasa zeSa re, rIte Ave enuM cintana karIe. pUrva munivacana saMbhAratAM, . zrAvakanA dezavirati dharmanI ane samakitanA sadAcAranI vAratAM kama niHzeSa re... ja nahi, jyAM jyAM keinAmAM paNa pApabhIrutA, karuNuM dekhiye mAga zivanagarI, Adi dekhAya tyAM tyAM tenA te te guNanI anumodanA karavAnI che. * je udAsIna pariNAma re, A anumodanA ApaNu hadayane vizuddha banAve che. teha aNachoDatAM cAliye, kaDI 24-25' ' ' pAmIye jema paramadhAma re... deha mana vacana pudgala thakI, e rasAsvAda kaI rIte maLe? A mATe ekI sAthe kamathI bhinna tuja rUpa re; khUba khUba kAma karavAnuM che. cittavRttione niyandrita karavA mATe akSaya akalaMka che jIvanuM, ene khUba badhuM home-work sepI dIdhuM che mahopAdhyAyajIe. jJAna AnaMda svarUpa re... karmathI kalpanA Upaje, ATha sTesa che ahIM. pavanathI jema jalabdhi vela re; . dharmadhyAnamAM garakAva thavuM ne mehane bAva, svAdhyAyarUpa pragaTe sahaja ApaNuM, citAne vistAravI ne karmanA AkramaNane khALavuM; rAga ane ' dekhatAM draSTi sthira mela re.. deSa rUpI jhera utAravuM, pUrva maharSionAM vacanone vAraMvAra Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-88 ane 1-4-88 prabuddha jIvana samaravAM ane karmono kSaya tarapha AgaLa vadhavuM. sAdhanAne A bIjo tabakake zaraNagamana Adi dvArA maLela guNaprAptine sthAyIbhAva Ape che. pApanI niMdAya karI ane sukRtanI anumodanAya karI; have enuM sAtatya cAlu rahe e mATe dhamadhAraNa ane svAdayAya. mohane vAravA mATe ane rAga, doSa rUpI jherane utAravAno upadeza samatA guNane TakAvI rAkhavA mATe che. samatAnuM sAtatya pahelethI rAkhavAnuM che. ra ane 3jI kaDImAM prabodhela ATha sTepsamAM paNa samatvapuSTinI vAta che. AgaLa meM kahyuM hatuM ke, racha ane 3jI kaDI : sAdhakanA jIvanamAM eka madhumaya jhaMkAra reDavA mATe che. A vAtanA anusaMdhAnamAM kahI zakAya ke 26 thI 28mI kaDI pelA jhaMkArane kAyamI kema keda karI zakAya te vAta sUcavavA AvI che. tripuTInI madhyavatI sAdhanAnA ATha ATha pAnamaya prAraMbhika ane anya bindue. athavA to sAdhanAne ja tripathagAminI gaMgA tarIke kalpI zakIe. bIjo ane trIje daho : prathama Te, cethAthI tevIsamA dUhA sudhI bIjo pheTe ane chavIsamAthI 28mA duhA sudhI sAdhanAne trIjo kAMTe. gaMgA, jamanA ne , sarasvatIne A ke madhura saMgama! * udAsInatAnA A saMgamamAM snAna karanArane paribhramaNane . thAka dUra thaI jAya che. udAsIna. UMce caDhele. . sAdhanAnI uMcAIe caDayA pachI have "paramadhAma' sAme ja dekhAya che. .. kaDI 29mI: upasaMhAra . zrI navijaye guru ziSyanI, zIkhaDI jeha amRtavela re; - * eha je caturanara Adare, te lahe sujasa raMgarela re... AnaMdanI raMgarela mATenuM A madhumaya AmaMtraNa, mahopA"AyajInuM AmaMtraNa ne na svIkArIe te cAle kema ? . bhakitayogamAM UtaravA mATe mahopAdhyAyajInI vIzI, sAdhanA kSetre AgaLa vadhavA mATe prastuta "amRtavela'nI sajajhAya ane dravyAnuyoganA ciMtana mATe "divyaguNa paryAyane rAsa'. kevaLa gujarAtI bhASA jANanArAo mATe paNa mahopAdhyAyajIe ke mATe khajAne khelI dIdho che. ', ' mahopAdhyAyajI, vandana tamane ! ... 6 rAtA mahAvIra-AdivAsI anAja rAhata phaMDa saMghanA samitinA keTalAka sabhyoe rAtA mahAvIra . (rAjasthAna)nI tIrthayAtrA karI hatI te prasaMge tyAMnA AdivAsIo mATe anAja rAhata phaMDamAM nIce pramANe rakama lakhAvI hatI: 500 che. ramaNalAla cI. zAha 500 zrI pravINacaMdra ke. zAha 500 zrImatI vasubahena bhaNazAlI 500 eka sajajana taraphathI ha. zrI cImanalAla je. zAha 500 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha pa00 zrI jayaMtIlAla phattecaMda zAha 500 zrI rasikalAla laheracaMda zAha. 500 zrImatI jyAbahena vIrA 500 zrImatI mRdulAbahena zAha 500 zrImatI dhIrajabahena verA , 251 zrImatI puSpAbahena parIkha - 250 zrImatI mInAbahena zAha 250 zrImatI kamalabahena pIsapATI rapa0 zrImatI caMdrAbahena eca. zAha 250 zrImatI ramAbahena vI. mahetA 250 eka bahena taraphathI ha. zrImatI tibahena zAha : 151 zrI basaMtalAla narasiMhapurA 665ra ' ' , " . sAbhAra svIkAra [] occhava * le. hasita bUca + kAuMna seLa pejI + pRSTha-120 * mUlya rUA. 20-00 prakA. gujara grantharatna kAryAlaya, gAMdhI mAga, amadAvAda-1. [] mArI abhinava " dIkSA le. kAzIbena mahetA *' kAuna seLa pejI * * pRSTha-26 mUlya rU 1-50 prakA. zizuvihAra, bhAvanagara (saurASTra) [] sAhasika TeLI le. giriza gaNAtrA * kAuna seLapeja * pRSTha-41 * mUlya rU. 10/- prakA. kusuma prakAzana . 61/e nArAyaNanagara sesAyaTI, jayabhikhu mArga, pAlaDI, " amadavAda-7 ] vaDalAnI chAMyA [] dIvaDAe dIpa ele [] AMgaNuM mahekI UThayuM * traNenA lekhakapadamA phaDiyA *krAuna soLa peja * traNenI kiMmata rU30/prakA. upara mujaba [] raMga bilorI [] mana bilorI 0 hAsa khilorI * traNenA lekhaka zrI rajanIkumAra paMDayA * kAuna seLa pejI * traNenuM mUlya rU. 63-00 prakA. rUpAlI pablikezana, pIra mahamadazAha menzana, ghIkAMTA kosiMga, rilIpha roDa, amadAvAda-1. [] zrImad rAjacaMdra * ane gAMdhIjI (sudhArelI bIjI AvRtti). le. nemacaMda gAlA Dema sAijha << pRSTha-127 : mUlya rU. 25_* * prakA Ara. Ara. zeThanI ku.-11, prinsesa sTrITa, muMbaI-400 002. ['prabuddha jIvana'nA. akemAM dareka varSe pAnAMnI saMkhyAne kramAMka 1 thI zarU karI saLaMga saMkhyAMka varSanA aMta sudhI grevIsa aMka sudhI apAte hate.. . : : TapAlanA navA niyama anusAra havethI prabuddha jIvananA pratyeka aMkamAM pAnane saMkhyaka navesarathI 1 thI zarU karavAmAM AvyuM che, tenI saue noMdha levA vinaMtI. -taMtrI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-3-88 ane 1-4-88 stuticaturvizatikAne paricaya pU. A. zrI vijaya hemacaMdrasUrijI mahArAja endrastuti caturvizatika e pUjya nyAyAdizAstra niSNAta upAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAje racela aneka graMthe. paikI eka grantharUpa che. A caturvizatikAmAM A avasarpiNIkAlanA prathama tIrthapati zrI RSabhadeva prabhuthI laine vazamAM tIrthapati zrI mahAvIra paramAtmA sudhInA vIza tIrthaMkara paramAtmAnI stuti karavAmAM AvI che. mULa zleke te 96 ja che paNa enI racanA temaja emAM yama-anuprAsa Adi vividha alaMkAronI guMthaNI eTalI te suMdara che ke e vAMcanArane pUjya upAdhyAyajI mahArAjanI vidvattA tathA kavitvazakita mATe apUrvamAna utpanna thayA vagara rahe nahi. tuticaturvizatinI zarUAta "devAta nataH' e padathI thatI hovAthI AnuM nAma "jituti' e rIte prasiddha thayuM che. ApaNe tyAM ghaNAM stuti-stanAM nAma te stuti stotranA prathama padathI paDelAM che. bhakatAmara-kalyANumaMdira vagere tenAM udAharaNa che. A vIza stutimAM eka eka bhagavAnanI cAra cAra zlekanI stuti che temAM prathama zlokamAM adhikRta jinanI stuti, bIjA glaeNkamAM sarva jinanI stuti, trIjA slekamAM zruta jJAnanI stuti ane cethA zlokamAM adhikRta tIrthaMkara bhagavAnanA adhiSThAyaka zAsanadeva-devInI stuti karavAmAM Ave che. prastuta stutinI viziSTatA eka mahAkavinI racanAmAM je sAhityika guNe jovAmAM Ave tevA guNe A kRtimAM jovA maLe che. ApaNe tyAM stutisAhitya khUba ja vipula pramANamAM maLe che. emAM keTalIka stuti te evI adbhuta hoya che ke je vAMcatAMsAMbhaLatAM AtmA bhAvavibhora banI kaI judI ja duniyAmAM pahoMcI jAya che. vaLI e padonI racanA paNa evI te madhura prAsAdika ane hRdayaMgama hoya che ke e anAyAse jIbhe caDI jAya che ane rahI rahIne jIbhanA Terave vAMcavA mAMDe che. emAM paNa camakamaya stutinI racanA karavI e ghaNuM ja kaparuM kAma che. endrastutinA lagabhaga badhA ja glaeNkemAM prAya: bIja caraNa ane ceNuM caraNa ekasarakhuM Ave che, zabdo e ja hoya paNa artha judA, A ja enI khUbI gaNAya che. alaga alaga bAra chandane upayoga karavAmAM AvyuM che. zrI zarbhata munie racelI "tuticaturvizatikAnA anukaraNarUpa A stuti racAI che, tema chatAM pitAnI AgavI vizeSatAo dvArA e mULakRtinI sAthe besI zake tevI che. zrI zebhana munie racelI A eka ja kRti ApaNane maLe che. paNa A eka ja kRtithI teonuM sthAna vidvAne tathA kavienI AgalI haroLamAM mUkavAmAM Ave che, e ja e kRtinI mahattA che. A stuti caturvizatikA upara pUjya upAdhyAyajI mahArAje padI vRtti racI che-jenAthI A tRtinAM padArtho, bhAvArtho ane rahasya samajavAmAM ApaNane ghaNI sugamatA rahe che. A graMtha vi. saM. 1984 mAM AgamaprabhAkara munirAjazrI puNyavijayajI mahArAja dvArA saMpAdita (3TitavRtti sahita) prakAzita karavAmAM Avela tyArabAda munirAjazrI yazovijayajI (hAla A. zrI yazedevasUrijI) mahArAja dvArA saMpAdita thaI saMpUrNa vRtti tathA hindI anuvAda sahita vi. saM. 2019 mAM prakAzita thayela che. zobhana stutinI jema A rastuti paNa kaMThastha karI. pratikramaNa, devavaMdana vageremAM avazya upayogamAM levA jevI che. kAvyadaSTie aneka alaMkArathI zobhatI A stutio sahRdaya hRdayane AkarSita karyA sivAya rahetI nathI. mahAkAvyanI jema A stutine paNa anvaya-vigraha-samAsa ane atha AdipUrvaka abhyAsa karavAmAM Ave te abhyAsIne avazya vyutpatti thayA vagara rahetI nathI. udAharaNa tarIke trevIsamA zrI pArzvanAtha bhagavAnanI stutine pahele zleka joie'saudhe saudhe rase sve rucirarucirayA hArilekhAri lekhA, pAyaM pAyaM nirastAdhanaya dhanayazo yasya nAyasya nA'tha / pAca pArzva tatrodro tama'hatamahama'zomajAlA bhajADalAM, kAmaM kAmaM jayanta madhura madhuramA mojanatvaM jana ! tvam // ' " AmAM baudhe ' pada che emAM eka sedhane artha bhavana karavAmAM AvyuM che. bIjA saidha padane artha sudhA eTale amRta saMbaMdhI arthe karavAmAM AvyA che pAyaM vAyaM 'ne artha "vavA vIcA' che. pAna karIne pAzva pAzva" padamAM eka pAzvane atha" pArzvanAtha bhagavAna karyo che. jyAre bIjA pAzva padane artha "pazUnAM samUha: pAzva" eTale ke kuhADIone samudAya e artha karyo che. " #Ama vAma' padamAM eka kAmane artha che. kAmadeva ane kAmapadane artha che atyanta. vaLI 'hArilekhArilekhA' padamAM lekhA zabdane be vAra prayoga che temAM eka lekha padane athalekha eTale devatA ane tenA ari-zatre eTale dAnava evo karyo che jyAre bIjo lekha zabdano artha paMkita karavAmAM Avyo che. A rastutimAM judA judA 17 chone upayoga karavAmAM Avyo che. emAM pahelA, seLamAM ane bAvIzamAM bhagavAnanI stutimAM ekasarakhe zArdUlavikrIDita chaMdane upayoga karyo che. trIjA ane pAMcamA bhagavAnanI stutimAM "skandhaka chandane upayoga karyo che. cethA, dazamA ane caudamA bhagavAnanI stutimAM ekasarakhe, kutavilambita chanda prayoje che temaja sAtamA ane sattaramA bhagavAnanI stutimAM mAlinI chanda vAparyo che. bAramA tathA vIzamAM bhagavAnanI stutimAM eka samAna stragdharA chandane upayoga karyo che, e sivAya bAra tIrthakara bhagavatenI stutimAM Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-88 ane 1-4-08 'prabuddha jIvana adhyAtma- upaniSadano prasAda * pU. munizrI suMdaravijyajI zrI yazavijaya upAdhyAyajIe racela adhyAtma-upaniSada vyavahAranayana jhoka bAhyapravRtti upara vadhu paDatuM hovAthI grantha jaina sAhityanuM eka amUlya ratna che. paMcAcArapAlanane te te anivArya gaNe che, paNa A adhyAtmamata parIkSA, ayA,masAra ane adhyAtma paniSadda vyavahAranaya jasatranayanA daSTikoNathI garbhita hovAnA kAraNe A traNa "adhyAtma zabda garbhita kRtio pU upAdhyAyajIe paMcAcArapAlanakALe cittamAM maitrI Adi bhAvanI suvAsane racI che. te paikI ayAtmamata parIkSAmAM adayAtmanA nAma AvakAre che. kAraNa ke enA vinA paMcAcAranuM pAlana zuSka sthApanA dravya-bhAva e cAra nikSepa darzAvIne, pradhAnapaNe banI jAya che. Rjutra nayane dRSTikoNa e che ke bhUtakALa, tatkAlIna banAvaTI AdhyAtmikamatanuM nirasana karAyeluM che. sAro hatA ke kharAba e mAre nathI javuM, paNa sArA bhaviSyanA. bhAva-adhyAtmanuM sauthI vizALa nirUpaNa adhyAtmasAragranthamAM nirmANa mATe vartamAnakALa ke joIe e vicAravAnuM che. karAyuM che. adhyAtma-upaniSada granyane mukhyapaNe sUra e che vartamAna samaye citta je zaJbhAva guNa -nidadhatA ane ke- "vAratavika adhyAtmanI pIchAna vizuddhazastra - vacanathI para paMcAtanA doSathI kharaDAyeluM haze te zuddha aSAtmane. thAya che; zAstravacana dvArA AtmA, jJAnayuga ane kriyAganA anubhava azakya che. mATe tenA virodhI maitrI Adi bhAvathI. samanvayarUpa adhyAtmasAdhanAne AtmasAta kare che-tenAthI mukita citta suvAsita hoya te ja vartamAnamAM adhyAtma anubhavasiddha sAdhaka samatAga siddha thAya che." thAya. vartamAnamAM ja adhyAtmane jIvatuM-jAgatuM anubhavavA mATe A sUtranayane vyavahArasaMkalita draSTi keNa khUba mahattva che. A granthamAM cAra vibhAga pADavAmAM AvyA che : (1) zAstrogazuddhi adhikAra adhyAtmanA mArge pragati karavA mATe manane sarva pUrve(2) jJAnagazuddhi adhikAra grahothI mukata rAkhIne, madhyastha bhAvagarbhita jijJAsAmAM (3) kriyAyogazuddhi , (4) sAmyagazuddhi , ramatuM rAkhavAnI khAsa jarUra che zuSka tarkavAda pragatine * zAstraga zuddhi * rUMdhanAro che tethI atIndriya tattvanI jijJAsapUrti mATe ekalA vibhAga-1: A vibhAgamAM adhyAtmanI vyAkhya vyavahAra 'tarkavAda para nirbhara na rahetAM vItarAga vacanarUpI zAstranuM ane nizcaya, ema be nayanA AdhAre judI judI karelI che. avalambana levuM atyaMta jarUrI bane che. evaMbhUtanaya e ahIM nizcayanaya che ane e "adhyAtma zAstranA nAme prasiddha granthanI saMkhyAno keI pAra nathI, zabdanI vyutpattithI labhya atha para bhAra mUkatAM kahe che ke mATe jenA tenA vacanane zAstra samajI laIne AgaLa vadhavAmAM AtmAne lakSamAM rAkhIne je jJAna-darzana-cAritra-tapa ane vIya kAMi sAra nathI. jeNe jUThuM bolavAnuM koI ja kAraNu zeSa nathI A pAMce AcAronuM suMdara pAlana thAya te adhyAtma che. A ane je sarva tattanA jJAtA che evA vItarAga-sarvattane artha vyutpatti dvArA e rIte phalita thAya che ke mAmani rati upadeza e ja kharuM zAstra che. mathAma' athata AtmAne uddezIne thanArI vizuddha kriyA, Aje te keTalAka sampradAya pitatAnA grAne eTale ke jJAnAdi pAMca acAnuM pAlana. sarvajJaracita kahI rahyA che tyAre emAMthI kharekhara sarvajJaracita AtmAnuM zuddha-buddha-niraMjana-nirAkAra siddhAtma-svarUpa zAstra kayuM che ? e zodhI kADhavA mATe upAdhyAyajI mahArAje te niSkriya che, paraMtu jyAM sudhI jIva kamabaddha che tyAM sudhI A prathama vibhAgamAM vistArathI trividha zAstra parIkSAnuM varNana ajJAna-avizvAsa-aMdhazraddhA-azraddhA-lakhyuTatA ane khA khA karavuM vagere aneka durAcAramAM ra-pacyo ane phasAyela che. - pUjyapAda haribhadrasUrimahArAjathI mAMDIne paravatI aneka zuddha niSkriya AtmavarUpanI prApti mATe A durAcAra- jainAcAryoe tipitAnA granthamAM A kaSa-cheda ane tApa ema pApAcAronuM vajana anivArya che. te be rIte saMbhavI trividha zAstra parIkSAne khUba ja mahattva ApyuM che. jainAcAryo zake: jIva tamAma pravRttione sarvathA ekAeka baMdha pite je zAstranA AdhAre pravartatA hoya che-te ema ne ema ja karI de, athavA ajJAnAdinI vidhI jJAnAdi pAMca AMkho mIMcIne bIjAne ravIkArI levAne Agraha na rAkhatAM AcAramaya pravRttine apanAvI le. paNa A bemAM prathama rIta zAstraparIkSA para bhAra mUke che-e temanI AgavI vizeSatA che. prArambhamAM taddana azakyaprAyaH che tethI AtmAne satata najara suvaNane prathama kaseTInA paththarathI karavAmAM Ave che. sAme rAkhIne, jJAnAdi paMcAcAranA pAlana svarUpa adhyAma pachI saheja cheda pADIne aMdaranA bhAganI parIkSA karAya che ane mAge jIva AgekUca kare te ja ajJAnAdi durAcArothI jIva te pachI chellI ane AkarI tApaparIkSA eTale ke agnisarvathA mukata banIne zuddha AtmasvarUpanI prApti karI zake, parIkSA karAya che. emAM uttIrNa thanAra dhAtune sAcA suvarNa mATe evabhUtana paMcAcAranuM suMdara pAlana e ja adhyAtma che. tarIke oLakhavAmAM Ave che. vyavahAra ane RjusUtra A be naya AdhyAtmika A rIte zAstra paNa nikata traNa kasoTImAMthI utta vyavahAranayamAM samAviSTa che. eTale e kahe che ke thavuM joIe. eka vAta atre yAnamAM levAnI che ke "zAstra" bAhyapravRttirUpa paMcAcArapatananI sAthe citta, mautrI zabdanI vyutpattithI phalita artha nIkaLe che zAsana ane trANa, -pramoda-karuNA ane upekSA A cAra bhAvanAothI AtmAnA zuddha svarUpanI prApti mATe zuddha kartavyanuM vidhAna vAkSita-bhAvita-tanmaya banatuM jAya te ja adhyAtma che. karavuM te zAsana; ane lakSyavirodhI kRtyothI bacAvavA mATe Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-3-88 ane 1-4-88 tene niSedha kare te trANa, tAtparSa, (1) laya sAthe saMgata evA vidhi-niSedha darzAvavA e zAstranuM mukhya prajana che; ane e kathanAmanI pahelI kaseTI che. AtmAne sudhAravAne badale vadhu vikRta kare evA vidhi niSedha darzAvanAra grantha A pahelI parIkSAmAM ja nApAsa thaI jAya che. ( 2 thI nirUpaNa karI (2) vidhi-niSedha darzAvyA bAda tenA pAlana mATe atyaMta upagI, peSaka ane nirdoSa kriyAo paNa zA darzAvavI joie. dA. ta. abrahmasevana niSedha karyA pachI strIparicayatyAga, vikRtAhAratyAga, strIkathAtyAga vagere 5 a cAre je na darzAvAya te brahmacaryanI sAdhanA saphaLa bane nahi e gaLe Utare evI vAta che. je prasthamAM A rIte nirdoSa kriyAonuM sUcana ja na hoya athavA te viparIta kriyAonuM sUcana hoya te bIjI chedaparIkSAmAM nApAsa thAya che. (3) trIjI tApaparIkSA e rIte che ke zAstra dvArA amAdi je atIndriya padArthonuM nirUpaNa karAya te vidhi-niSedha, nirdoSakriyA ane mukhya lakSya sAthe saMgati dharAvatuM hovuM joIe e prakAranA nirUpaNa mATe tanAM (paraspara viruddha dekhAtAM). aneka pAsAMone dhyAnamAM levAM jarUrI che-enuM ja bIju nAma anekAntavAda che. je koI eka ja daSTikoNathI te tanuM nirUpaNa karavAmAM Ave te pAra vinAnI asaMgati UbhI thAya ane e grantha tApaparIkSAmAM nApAsa thAya. " pU. upAdhyAyajI mahArAje A traNa parIkSAonuM varNana ghaNI sUkSamatAthI karyuM che ane vItarAgastetranA AThamA prakAzanA keTalAka zlekenA AdhAre, sAMkhya-auddha-naivAyikavaizeSika tathA prabhAkara, kumArIlabhaTTa ke murIrimizra vagere jainetara dArzanikanI mAnyatAothI syAdvAdanuM suMdara samarthana dharAvatuM hovuM lagabhaga dareka yuganI be avasthA hoya che. (1) siddhadazA ane (2) sAyamAna dazA. siddhajJAnayogIne parakhavAnuM lakSaNa e che ke bAhya indriyaviSaye tene jhera jevA lAgatA hoI sahaja rIte ja temAM tenI pravRtti hotI nathI. sAdavamAna dazAma kadAca ATalI ucca sthiti na hoya paNa te dizAmAM pragati te hoya ja. uccakeTeinI sAyamAna dazAmAM athavA siddhadazAmAM kevuM AtmajJAna thatuM haze tenI kaMika jhAMkhI karAvatA pU. upAdhyAya kahe che ke-bIjI saghaLI vastuothI AtmAmAM ekamAtra cinmaya-svarUpakRta bhinnatAnI niraMtara pratIti thayA karearthAta AtmAmAM vizuddha cinmayatA sivAya bIju kAMI ja lakSita na thAya tevuM jJAna e zreSTha AtmajJAna che." (ple. 15) mana, vacana ane bAhyadaSTithI je kAMI najare caDe e badhuM parasvarUpa che, zuddhadravyanuM e svarUpa nathI, zuddha Atmadravya te. enAthI taddana para che. Agame ane temAM rUpa, rasa, vacana vagere upAdhionI vyavRtti karavA dvArA ja zuddhamAna svarUpane darzAvavAmAM AvyuM che. e badhI upAdhiothI para evA atIndriya brahmatatvanuM bhAna seMkaDe zAstro ke tarkathI nahIM paNa eka mAtra vizuddha anubhavajJAnathI ja thaI zake che.' (ple. 18-10-2-21). "A anubhavadazA suSupti (bebhAna dazA) rUpa nathI kAraNa ke mehathI alipta che. svaM ke jAgrata dazArUpapaNuM nathI kAraNa ke emAM te kalpanAvikalpanA khela cAlu hoya che. mATe A anubhavadazo e badhAthI judI ja 'tuya (caturtha) dazA'nA nAme oLakhAya che." (. 24) A anubhavadazAmAM karmakRta strI-puruSa-manuSya Adi paryAya sAva gaLAI gayA hoya che. jema raste jatA leke lUMTAya tyAre alpajJa loke "raste luTAye" eve vyavahAra karatA hoya che tema "huM gore, zAmaLe, rUpALe..." vagere zabdaprayogo dvArA ajJAnI le kamakRta vikRtione pitAnAmAM upacAra karatA hoya che, paNa anubhavadazAmAM AvuM kazuM hetuM nathI.. . AvA siddhajJAnI purunI svArthavRtti tarta nAbUda thaI jAya che ane tethI leka vacce rahevA chatAM paNa teo jalakamalavata nilepa rahI zake che. pU. upAdhyAyajI mahArAje ahIM cetAvaNInA svare uccAratA kahyuM che ke AvA zreSTha nirvikalpasamAdhidazAnI vAte paripakava bedhavALAne ja karavI joIe, nahIM ke adhUrA bedhavALAne. je adhUrA bedhavALAne 'tuM ane AkhuMya jagata brahmamaya ja che ema samajAvAya te agamyagamana vagere mahA anartha macI jAya. mATe prArabhadazAmAM te vrataniyamothI ane zubhavikazI cittazuddhi karavAnuM ja batAvavuM joIe. . * kriyAyoga zuddhi * vibhAga-3 : khuda tIrthaMkara bhagavAna kevaLajJAna prApta thayA pachI paNa vAhanamAM besIne musApharI nahIM karatA page cAlIne ja vihAra kare che, yAvat badhI ja municaryAonuM lagabhaga pAlana kare che. enAthI kriyAyoga keTale mahattvanuM che te samajAya che; paNa jJAnayuganI vAta eTalI . sahAmaNI che ke e bhalabhalA sAdhakane vibhramamAM nAkhI de che. "adhUro ghaDo chalakAya e kahevata anusAra Aje paNa dekhAya che ke keTalAya. sAdhake anubhavajJAna, nirAla-.. ana ega ke thAna-adhyAtmanA nAme kriyAyegane sarvathA tyajI * jJAnaga zuddhi * vibhAga-2: A vibhAganI bhUmikA karatAM pu. upAdhyAyajI mahArAja jaNAve che ke trividha parIkSAmAM uttIrNa evA zAstrathI cIMdhAyelI dizAmAM cAlatAM cAlatAM, zAstradarzita atIndriyatanI, khAsa karIne AtmatatvanI vizeSepalabdhi mATe sAnaga sAdhatAM rahevuM joIe. AtmatatvanI vize palabdhinuM ja bIjuM nAma pratibhajJAna che. jo ke A pratibhajJAna zAstrIya paribhASA mujaba te kevalajJAnanA aru tharUpa hovAthI bAramA guNasthAnakanI nIce hoya nahi, paNa pU. upA. mahArAje jJAnabiMdu vagere granthamAM taratama bhAvavALA pratibhAnanuM nirUpaNa kareluM hovAthI nimna-nimnatara kakSAnuM pratibhAna cethA vagere guNasthAnamAM paNa saMbhavI zake che je sAdhake mATe atyaMta AzvAsanarUpa vAta che. A prAtijJAnanuM A vibhAgamAM ane anyatra paNa Atmadarzana, amajJAna, bhAvanAjJAna, sAkSAtkAra atabrahmAnubhava, nirvikalpasamAdhi, nirAlambanayoga vagere judI judI paribhASAothI nirUpaNa thayeluM che. paribhASA bhinna hovA chatAM A badhAM jJAnayoganAM ja vividha svarUpe che. A jJAnanI prApti mAtra zAstrAbhyAsathI nathI thatI paraMtu AtmadezananI tIta uTho ane zAstrajJAnaprerita, amuMbatAvI te prApta thAya che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16 388 ane 1-4-88 daI triza kudazAmAM mukAi jAya che. keTalAka te ema paNa mAnatA thaI jAya che ke yoga ane dhyAnamAM ApaNe te caDhI gayA, eTale have AcaraNazuddhinI kAi kiMmata nathI. tevAne cImakI ApatA pU. upA. mahArAja kahe che ke advetatattvodhamAM lIna thayelAe paNa jo svacchaMda AcaraNa kare teA pachI azucibhakSaNa karatA kUtarAe ane e kahevAtA tattvajJAnIomAM zu tAvata rahyo?! kharekhara jee tattvajJAnI heAya che temanA jIvanamAM kayAreya evI svacchaMda pravRttione sthAna hotuM nathI- ravabhAvathI ja te yathAzaya zubhapravRttiomAM AdaravALA hoya che. 232 pa samaMtAyogamAM jhIlanArA sAdhakanI ucca zAnuM A vibhAgamAM granthakAre khUba ja hRdayaMgama vaNa na karyu che je jainetara vAcakane 'gItA'nA sthitaprajJa puruSanI yAda apAvI de evuM che. lAkAttara samabhAvamAM ArUDha yAgI AtmasAdhanAmAM atyaMta jAgrata rahe che; pArakI paMcAta pratye te baherA-AMdhaLA ane mUMgA thaI jAya che. (traNa vAMdarAnuM ramakaDuM yAda kare.) sA jJAnAna6mAM magna rahe che. sAdhanAnA paMthamAM game tevAM prALa 2 sahevAM paDe, te samabhAve sahI levA taiyAra hoya che. samatAsukhanA sarovaramAM jhIlI rahelA yogI kayAreya bAhyasukhanA kIcaDathI paga bagADatA nathI. sauthI moTo savAla e che ke AvA zreSTha samabhAva zI rIte Ave ? granthakAre tene khUba suMdara javAba ApyA cheH zuddha Atmatattva vize kramazaH vadhune vadhu UMDANamAM thatuM ci Mtana, jyAre kAI dhanya paLe zuddha AtmatattvanI sparzanArUpa savedanamAM pariNamI jAya ane Atmabhinna kazAnu bhAna ja na rahe tyAre evI ucca dazAmAM kAI dhaNunA dhA mAre ke puSpothI pUjA kare, temAM samabhAva tevA te tevA TakI rahe che. AvA ucca samabhAvanI siddhi mATe sAdhaka krodhAdi kaSAyAthI atyaMta sAvadha rahevAnI jara hoya che. prabuddha jIvana keTalAka ema samaje che ke 'jo bhAva hAjara hoya teA pachI kriyA nAnI che kAraNa ke kriyAthI paNa Akhare te bhAva ja lAvavAnA hAya che. jo bhAva na hoya te ekalI kriyAnA paNa kAMI artha nathI--Ama baMne rIte kriyA nakAmI che.' AnI sAme upAdhyAyajI kahe che ke bhAva vagaranI kriyA paNa bhAvane siddha karavA mATe khUba upayogI che ane bhAva hoya te tene sthira ane puSTa banAvavA mATeya kriyA upayogI che. Ama ane rIte kriyAnuM mahattva che. kriyAyoganA samathana mATe tyAM sudhI kahyuM che ke kriyA vagaranu jJAna sAva nirNAMka che-khAjarUpa che. rastAnA jJAna mAtrathI Icchita sthAne pahoMcAtuM nathI paNa pacchita sthAnanI dizAmAM gatikriyA karavAthI ja tyAM paheoMcAya che. baLatA dIvAmAM paNa jo vailapUrakriyA yogya samaye na thAya te e dIvA dhIme dhIme mujhAi jAya che. te rIte yogya kriyA vinA bhAvanA dIpa paNa bujhAi javAnI zakayatA rahe che. A sada'mAM upAdhyAyajIe eka tAttvika carcA prastuta karI che. vedAntI vagere kahe che ke 'ajJAna ane jJAna anyonya virodhI hAvAthI jJAnathI ja ajJAnane nAza thAya, mATe kriyA nirarthaka che'... tenI sAme kriyAvAdI kahe che ke 'ajJAna naSTa thayA pachI paNa jJAnIne sacita adraSTa (=kama')nA nAza karavA mATe kriyAnI AvazyakatA UbhI ja rahe che.' jo vedAntI ema kahe ke nAnIne sava karmAM baLI gayAM hovAthI kAi adraSTa zeSa rahetu nathI'-tA e yAgya nathI, kAraNa ke evuM mAnIe te jJAna thayA pachI tarata ja jJAnInuM mAta thavuM joie, arthAt adraSTanA abhAve zarIra pazu chUTI javu joIe. kAI ema kahetu hAya ke 'zarIra tA ziSyAdinA adraSTathI TakI rahe che'teA teA pachI zatruonA adraSTathI jJAnInA zarIranA nAza paNa mAnavA paDe. TuMkamAM, upAdhyAyajI kahe che ke AvA ucchva khala matanI upekSA karIne e vAtane svIkAra karavA * joIe ke jJAnIne paNa zeSa prArabdha nAmanuM adraSTa khatama na thAya tyAM sudhI zarIra TakI rahe che ane e aSTane nAza karavA mATe tene kriyAnA AdhAra levA ja paDe che, mATe jJAnayoganI jema kriyAyoga paNa dhyeyasiddhi mATe Avazyaka che. je leAkA mAtra jJAnanu abhimAna rAkhIne kriyA cheADI de che te jJAna-kriyA ubhayathI bhraSTa thayelA nAstikA che ema upA. mahArAja spaSTa kahe che. * sAmyayeAga zuddhi vibhAga-4 : A vibhAgamAM granthakAre suMdara rUpaka Apyu che-'jJAna ane kriyA meM gheADA sAthe joDelA sAmyarathamAM besIne AtamarAma muktimArge prayANa kare che. have joDA na paheravA chatAM paNa temane kSudra kAMTA vagerenA upadrava naDatA nathI.' zreSTha samabhAvanA AdarzarUpe granthakAre ahIM damanantamuni, namarASi, khaMdhakasUrinA ziSyA, metAya muni, gajasukumALa- muni, annikAputra AcAya', prahArI vagere aneka samatAyegIenuM su Mdara zabdacitra AlekhyuM che. parizeSa : A granthanA prArambhamAM ma MgalamlekamAM vItaraSNadevane praNAma sAMthe granthakAre vAgyuMvatAkhIja pheMkAranuM paNa spaSTa smaraNu kayu" che je temanA lagabhaga dareka granthAmAM upalabdha thAya che. pU munisu MdarasUri mahArAje jema potAnI dareka kRtiomAM prArambhe 'jayazrI' zabdamudrAnuM aMkana karyu che tema A granthakAre paNa A granthamAM dareka vibhAgane aMte 'yazazrI' zabdamudrAnuM akana karyu che. A granthanI prAcIna hastaprate hAla me-cArathI vadhu maLatI nathI. pU. upAdhyAyajI mahArAje A granthane, vItarAgastatra yoga-sAraprAbhUta vagere prAcIna aneka granthAnA akSaraza : lIdhelA zleSThAyI zaNagAryAM che tathA 'jJAnasAra' nAmanA grantha kAranA ja banAvelA aSTakagranthanA magnatASTaka, anubhavASTaka, nile tASTaka, krASTaka vagerenA aneka zleSThA AmAM paNa akSarazaH upalabdha hAvAnI te te blekane bhAvAtha samajavAmAM nAnasAra granthane granthakAre pote ja banAvelA Tame khUba ja upayAgI banI rahe tema che. adhyAtmopaniSadmantha upara hamaNAM ja pU. bhadra karasUrijIe TIkA racI che. A granthamAM pU. upAdhyAyajIe cAra vibhAgamAM kharekhara adhyAtmapremIo mATe uttama sAmathI saMcita karIne ApI che. granthakAra te samayanA jaina-jainetara darzanazAstrAnA ane takagranthAnA prakhara abhyAsI hAvA chatAM A granthamAM teoe tarka-vitarkanI paramparA lambAvavAne badale sAdhakAne upayogI mahattvanuM mArgadarzana pUruM pADayuM che te temanA jIvananI ucca cegidazA-sAdhakatAmAM sAkha purAve che. kharekhara have ema kahevAnu` mana thAya che ke adhyAtma-upaniSad samagra adhyAtmavizva (Spiritual sphere)nu jhaLahuLatu" ratna che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-3-88 ane 1-4-88 rAtA mahAvIra . huM ramaNalAla cI. zAha gheDA samaya pahelAM rAjasthAnamAM AvelA "rAtA mahAvIra' pratimA advitIya che. nAmanA tIrthasthaLanI yAtrA karavA uparAuparI be vAra lAbha rAtA mahAvIranA jinAlayamAM nIce bhoMyarAmAM ArasanI maLyuM hatuM. muMbaInA zrI arihaMta ArAdhaka maMDaLanA upakrame 51 IcanI pravAla jevA rAtA varNanI bhagavAna mahAvIranI. rAtA mahAvIrane eka yAtrA pravAsa vAkyAya, geSThi ane pratimAnI sthApanA keTalAMka varSa pahelAM karavAmAM AvI che. bhakitasaMgIta sahita javAmAM Avyo hato. maMDaLanA sUtradhAra A bhavya pratimA paNa dhyAna dharavA mATe bahu upayogI che. zrI vasaMtabhAI bedAnA AgrahathI sukhyAta tatvaciMtaka che. zrI Ama rAtA mahAvIra tIrthamAM bhagavAna mahAvIranI rAtA varNanI kiraNabhAinI sAthe mane paNa A tIrthayAtrAmAM joDAvAnuM be pratimA cheH eka ITaveLunI prAcIna pratimA mULa nAyaka tarIke sadbhAgya prApta thayuM hatuM. tyArapachI zrI muMbaI jena yuvaka gabhArAmAM ane bIjI rAtA ArasanI bheMyarAmAM dhyAna dharavA mATe.. saMghanI samitinA keTalAka sabhyo sAthe rANakapura ane rAtA mahAvIrane yAtrA pravAsa yojAyo hato, te avasare paNa A pa. pU. munizrI aruNavijayajI mahArAja bIjApuranA che. tIrthanI yAtrAne lAbha maLyo hate. saMghanA AjIvana sabhya ane keTalAMka varSa pahelAM rAtA mahAvIra tIthane mane vigatavAra rAtA mahAvIra tIrthadhAmanA TrasTI zrI umedamalajI jene paricaya pahele emaNe ApeluM. tyArathI e tIrthasthaLe javAnI samitinA sabhyone rAtA mahAvIranI yAtrA karavA mATe Agraha- utkaMThA thayelI. thoDAMka varSa pahelAM jyAre rAtA mahAvIranI pUrvaka vinaMtI karI hatI ane jAte tyAM hAjara rahI amArA prathamavAra yAtrA karI tyAre e tIrthasthaLa ane enA bhagavAna saunuM umaLakAbharyuM svAgata karyuM hatuM mahAvIranI pratimAjIne mArA mana upara ghaNe prabhAva paDele.. navakAramaMtranA ArAdhaka pa. pU. paM. zrI bhadrakavijayajI mahArAja zrI arihaMta ArAdhaka maMDaLa taraphathI rAtA mahAvIra uparAMta pitAnA yAnanA prayoga ane anubhUti mATe rAtA mahAvIranA nANA, diyANI ane nAdiyAnI tIrthayAtrA paNa jAI hatI. ekAMta sthaLamAM lAMbA samaya sudhI rahetA teo maMdiramAM nIcenA rAjasthAnamAM jemAM evI kAti suprasiddha che ke bheMyarAmAM dhyAna dharavA mATe kalAka sudhI besatA. AvI eka nANuM, diyANa, nAMdiyA, viziSTa vAtAvaraNavALI prAcIna, aitihAsika tIrthabhUmimAM jIvitasvAmIne vAMdiyA." jatAM ja dareka vakhate kaMika viziSTa spaMdane anubhavavA maLyAM che. evI mAnyatA che ke bhagavAna mahAvIra svAmI pitAnI sADA 'rAtA mahAvIra' evuM bhagavAna mahAvIranuM nAma kaMIka bAra varSanI tapazcaryAnA kALa daramiyAna vicaratAM vicaratAM rAja- vilakSaNa hoya evuM prathamavAra sAMbhaLanArane kadAca lAge.. sthAnamAM A bAju padhAryA hatA. caMDakauzikanI ghaTanA paNa kadAca covIsa tIrthaMkaranA judA judA vaNuM batAvavAmAM AvyA che, A pradezamAM banI haze. nAMdiyAmAM DuMgaranI taLeTImAM paththara upara emAM rAte vaNuM te phakata praghaprabhu ane vAsupUjyatvAmI e be caMDakauzika ane bhagavAnanA caraNanI AkRti kaMDArelI jevA tIrthakarane hatA. mahAvIra svAmInI kAyA te kaMcana varaNI hatI. maLe che. te keTalI prAcIna che te anizcita che. paraMtu nANu, eTale "rAtA mahAvIra' e zabda kaIka aparicita lAgavAne, diyANA ane nAdiyA e traNe tIrthasthaLe bhagavAna mahAvIra svAmInI saMbhava rahe. paraMtu ahIM mahAvIra svAmInI je pratimA che. je pratimA che te bhagavAna mahAvIra jyAre vidyamAna hatA tyAre te rAtA varNanI, balake siMdura jevA lAla varNanI che. A emanI upasthitimAM emanA bhAI naMdIvardhane bharAvelI hatI pratimAnuM zilpa-vidhAna jotAM prathama darzane ja lAge ema manAya che. bhagavAna jIvatA hatA tyAre ja emanI pratimA ke e prAcIna pratimA che. pratimA ArasanI nathI, paraMtu bharAvelI hovAthI e pratimAone jIvitasvAmI" tarIke ITa ane veLunI banAvelI che. A pratimAne camatkAra oLakhAvavAmAM Ave che. rAjasthAnanA A pradezamAM nANuM, saikAo daramiyAna jaina - ajene sarva kAne anubhavavA diyANa, nAMdiyA, mUchALA mahAvIra, rAtA mahAvIra vagere sthaLe maLyuM haze. eTale A pratimAjInAM darzana-pUjA mATe bhagavAna mahAvIra svAmInAM jinamaMdire savizeSa jovA maLe che. jene uparAMta AsapAsanA anya leke paNa Aja divasa. e uparathI paNa A pradezamAM mahAvIrasvAmIne prabhAva prAcIna sudhI AvatA rahyA che. jUnA vakhatamAM evA loko A kALathI savizeSa rahyA karyo che ema pratIta thAya che. pratimAnI pUjA hiMgaLAkathI karatA. ene kAraNe pratimA lAla banI gaI hatI ane ene lIdhe lekamAM A tIrtha "rAtA rAtA mahAvIra tIrthasthAna rAjasthAnamAM pAlI jillAmAM mahAvIra' tarIke jANItuM banI gayuM hatuM. A tIrthane chellA, govADa pradeza (nAnI mAravADa)mAM aravallI parvatamALAnI cAra-pAMca dAyakAmAM jIrNoddhAra thayo tyArathI pratimA upara lAla taLeTImAM AveluM che. phalanA, bAlI, rANakapura vagere sthaLanI raMgane ja lepa karavAmAM AvyuM che. ene lIdhe pratimAnI najIkamAM AveluM A tIrtha che. bIjApura gAmathI traNa kila AkRti ane raMga tarata AkarSaNa janmAve evAM rahyAM che. miTara dUra te AveluM che. A tIrthasthaLamAM AsapAsa atyAre kazI vastI nathI. prAcIna nagarInA avazeSarUpe eka mAtra - vi. saM. 1335nA prAcIna zilAlekhamAM "chI rAtAmiSAraNya maMdira atyAre tyAM vidyamAna che. emAM gabhArAmAM mAtra eka ja zrI mahAvIraheva' evo ullekha maLe che. e uparathI saheje meTI pratimA che ane te bhagavAna mahAvIranI che. mukhAkRti, 700 varSa pUrve paNa A tIrtha rAtA mahAvIranA nAmathI prasiddha zi95vidhAna, lAMchana ItyAdinI daSTie tathA prabhAvanI daSTie hatuM ema jaNAya che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-88 ane 1-4-08 prabuddha jIvana A pratimAnI prAcInatAnuM bIjuM paNa eka lakSaNa che. mahAvIrasvAmInI pratimAo nIce jovA maLatAM siMhanA lAMchana karatAM A pratimAnI nIce kaMIka judI AkRti che. ahIM hAthInA mukhavALA siMhanI AkRti ketaravAmAM AvI che. AgaLanA ardhA bhAgamAM suMDhavALI hAthInI AkRti ane pAchaLanA ardhA bhAgamAM siMhanI dehAkRti che. eTale ke gajasiMhanA prakAranI A AkRti che. vaLI hAthInA mastaka upara be pAMkha paNa batAvavAmAM AvI che. e daSTie A pratimA atyaMta prAcIna hovAnuM nizcita thAya che. (bhagavAna mahAvIranA lAMchana tarIke gajasiMhanI AkRti batAvavAmAM AvI heya evI anya koI pratimA jANavAmAM nathI. AvatI covIsInA prathama tIrthaMkara zrI patAbharavAmInuM lAMchana paNa siMha che. bhagavAna panAbhanAM maMdira khAsa jovA maLatAM nathI, paraMtu udayapuramAM bhagavAna pannAbhanuM maMdira che temAM paNa pratimA atyaMta prAcIna che ane tenI nIce gajasiMhanuM lAMchanuM karavAmAM AveluM che. eTale ke A vistAramAM prAcIna samayamAM gajasiMhanuM lAMchana ke taravAnI praNAlikA pracalita haze ema jaNAya che. prAcIna sacitra hastapratomAM siMhanI je judI judI AkRtio jovA maLe che temAM gajasiMhanA prakAranI AkRti paNa jovA maLe che. pa. pU. yazedevasUrijIe prAcIna hastapratonA AdhAre taiyAra karAvelAM cimAMnA keTalAMka citramAM gajasiMhanI AkRti jovA maLI che.) rAtA mahAvIranuM A maMdira aitihAsika draSTie 1700 varSathI vadhu prAcIna che. prAcIna jaina itihAsanA abhyAsI munizrI jJAnasuMdarajI mahArAje 'zrI zAzvanAtha mAvAnI paraMva tihAsa' nAmane grantha lakhe che, emAM emaNe batAvyuM che ke bhagavAna mahAvIra svAmInA samaya pachI paNa keTalAka samaya sudhI bhagavAna pArzvanAthanI sAdhu paraMparA cAlu hatI ane e paraMparAmAM 30mI pATa upara AvelA AcArya zrI siddhasUrie ApelA upadezathI zreSThi gotranA vIradeva nAmanA zrAvake A jagyAe bhagavAna mahAvIra svAmInuM bhavya jinAlaya prathamavAra baMdhAvyuM hatuM ane emAM AcArya siddhasarie vi. saM. 360 mAM bhagavAna mahAvIrasvAmInI pratimAnI pratiSThA karAvI hatI. rAtA mahAvIranuM sthaLa hyuMDI ke haDI tarIke oLakhAya che. hathuMDI zabda "hastikuMDI" athavA "hastituMDI" parathI Avela che. hatikuMDikA' zabdane ullekha paNa prAcIna saMdarbhomAM maLe che. A pradezamAM prAcIna samayamAM rASTrakUTanuM arthAta rAonuM rAjya pravartatuM hatuM. tyAre A pradezamAM hAthIe ghaNA hatA. rASTrakUTonI sevAmAM paNa hastisenA mahattvanI gaNatI hatI. hAthIonI tAkAta upara rADa rAjAe yuddhamAM vijaya meLavatA ane dUra dUra sudhI potAnI ANa pravaMtAvatA. eTalA mATe A nagarInuM nAma "hastikuDI' paDayuM haze. enA uparathI samaya jatAM apabhraSTa nAma 'hathuMDI' banI gayuM haze. keTalAka sAkSaro ane saMzodhake e taka kare che ke hakuMDI zabda 'hastituMDI" uparathI paNa kadAca A hoya. tuMDa" eTale "mukha." hAthI jyAM mukharUpe che e sthaLa e hastituMDI.' rADeDa rAjAonI senAmAM agrasthAna hAthIonuM rahetuM. eTale ke hAthIo senAnA mukharUpa hatA mATe 'hastituDI" evuM nAma hoI zake athavA A tIrthamAM birAjamAna bhagavAna mahAvIra svAmInI pratimAmAM lAMchana tarIke je siMhanI AkRti ketaravAmAM AvI che tenuM mukha suMDhavALA hAthInuM batAvavAmAM AvyuM che eTalA mATe e lAMchanane hastituDI" tarIke oLakhAvavAmAM AvyuM hoya ane e nA uparathI hathuMDI nAma AvyuM hoya evuM paNa eka anumAna karAya che. - sva. munizrI jinavijayajI prakhara purAtatvavettA hatA. emaNe jaina maMdiranA zilAlekhane ghaNe UMDe abhyAsa kare che. prAcIna jaina lekha saMgraha' nAmanA emanA graMthamAM emaNe hastikuMDI viSe lakhatAM jaNAvyuM che ke rAjasthAnamAM 556 jeTalAM prAcIna jaina maMdiranA je zilAlekha maLe che, temAM sauthI prAcIna zilAlekha haritakuMDInA rAtA mahAvIrane che, De. sehanalAla paTanIe hastikuMDI vize lakhelA graMthamAM A vize ghaNI etihAsika mAhitI ApI che. IsavI sananI chaThThIthI agiyAramI zatAbdI daramiyAna rAjasthAnane A vistAra ghaNA samRddha haze, paraMtu tyArapachI vakhatevakhata yuddho ane uparAuparI dukALanA kAraNe A pradezanI samRddhi naSTa thaI gaI haze. eka samaye hastikuMDI roDonI eka atyaMta samRddha nagarI hatI. enuM varNana karatAM eka kavie lakhyuM che ke ATha kuvA, nava vAvaDI re, soLa sahasa paNihAra.' enA uparathI samajAya che ke A nagarImAM pIvAnA pANI mATe ATha meTA meTA kUvA hatA, nava vAva hatI ane soLa hajAra jeTalI panihArIo savAranA tyAM pANI bharavA jatI. A pradezanuM pANI paNa mIThuM ane Arogyaprada rahyuM che. prAcIna samayanI nagarIonI samRddhinuM mApa e nagarImAM kUvA, vAva, taLAva, cauTAM, maMdire keTala' hatAM tenA uparathI nIkaLatuM. rAtA mahAvIra tIrthasthaLanI bAjumAM ja eka vAva atyAre cAlu che. vaLI najIkamAM khedakAma karatAM bIjI eka vAva maLI AvI che. A viratAramAM je vizeSa khedakAma karavAmAM Ave te aneka prAcIna avazeSo maLI AvavAne saMbhava che. vikramanA agiyAramA saikAmAM mahamada gajanavIe somanAtha upara caDAI karI. te samaye A rastethI somanAtha tarapha jatAM ane temanAthathI pAchA pharatAM rAjasthAnamAM hindu rAjAo sAthe paNa eNe yuddha karyA hatAM enI vizALa senAe keTalAMya nagare ane maMdire ujajaDa banAvI dIdhAM hatAM. e samaye rAjasthAnanA A pradezanA hastikuMDImAM rAThoDa rAjAnuM rAjya hatuM: ane naDAlamAM cauhANa rAjAnuM rAja hatuM. mahamada gajanavInI senAe e samayanI A baMne mATI nagarIone nAza karyo hate. hatikuMDI nagarInI samRddhi mahamada gajanavIne. AkramaNa pachI nAza pAmI. leke nagarI cheADIne nAsI gayA. kAlAnukrame nagarI jIrNazIrNa thaI gaI hatI tyAra pachI krame kame pharI pAchI nagarI samRddha thatI gaI ane vikramanA teramAcaudamAM saikAmAM pharI te samRddhinI Toce pahoMcI hatI. , ke prAcIna ullekha pramANe rAjyanI sarahadanA ane hasti - Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 kuMDImAM anekavAra meTAM yuddho khelAyAM che. eTale haeNstikuDInI caDhatIpaDatI vAra MvAra thayA karI che. ahIM rivAM, vidhavvarAja, mummaTarAja, dhavalAja vagere rAzADa vaMzanA rAjAoe rAja karyAMnA ullekho itihAsamAM sAMpaDe che. prabuddha jIvana hastikaDInI A pracIna pavitra tIrthabhUmi upara saikAo daramiyAna keTalAya mahAna AcAryAMnAM pagalAM thayela che. vi. sa. 360mAM AcAya' siddhasUrie sau prathama A sthaLe bhavya jinAlayanuM nirmANa karAvI ane bhagavAna mahAvIrasvAmInI pratimAjInI pratiSThA karAvI hatI. tyArapachI AcAya' kakakasUri (sAtamA), devaguptasUri sAtamA, kakakasUri (AThamA), kakakasUri (navamA, siddhasUri (navamA ) yoAbhadrasUri, zAMtibhadrasUra, vAsudevasUri, (aparanAma alibhadrasUri ane kezava sUri), sU`sUri vagere mahAna AcAya bhagavatAe A tAthanA chaIdvAramAM ApelA yogadAnanA ullekhA vividha lekhAmAM maLe che. vikramanA 'sAtamA saikAmAM A pradezamAM bhayaMkara dukALa paDayA hatA, tyAre AcAya devaguptasUrie leAkAne preraNA ane upadeza ApIne anAja ane dhAsacArAnI vahecaNI evI sarasa rIte karAvI hatI ke dukALa-sukALamAM pariNamyA hatA. vikramanA AThamA saikAmAM AcAya' kakkasUri ( navamA ) hastikuDImAM padhAryAM hatA ane ahI eka sAthe 500 vyakitaone dIkSA ApI hatI. vikramanA navamA saikAmAM sadevasUri petAnA 500 ziSyA sAthe ahIM padhAryAM hatA. te vakhate emanA upadezathI hasti DInA rAjA jagamAle zikAranu vyasana cheDayuM hatuM ane saparivAra jainadhama aMgIkAra karyAM hatA. acalagacchanI paTTAvalI anusAra AcAya jayasi hadevasUri vikramanA teramA saikAmAM hastiDI padhAryAM hatA te vakhate rAjA ana tasiha rAThe... tyAM rAjya karatA hatA. rAjAne jaleAdaranA bhayaMkara asAdhya roga thayA hatA. e vakhate rAjAnI vina MtIthI jayasiMhadevasUri rAjamahelamAM padhAryAM hatA ane emaNe maMtra bhaNIne Apelu pANI pIvAthI rAjAnA roga maTI gayA hatA. ethI prabhAvita thane anatasiMha rAThoDa rAjAe AcAya zrI pAse saparivAra jainadhama aMgIkAra karyAM hatA. tA. 16-3-9 ane 1-4-88 padezathI haritaku DInA vidagdharAjA je jinamaMdirane chaIdvAra karAvI temAM bhagavAna mahAvIrasvAmInI pratimAnI pratiSThA karAvI hatI. te samaye upura pAsenA rAjA alaTanI rANIne revatI nAmanA vaLagADane rAga thayA hatA ane te kaI rIte maTate na hato. ane alibhadrasUrinI vidyAzakitanI khabara hatI. ethI eNe hastikaDI dUta meklyA ane alibhadrasUrine potAne tyAM padhAravA mATe nimaMtraNa maLyuM. paraMtu alibhadrasUrie dUtane pAA mekaklyA ane hastiDImAM kheDAM kheDAM ja rAjAnI rANInA raivatI rAgane maTADI ApyA hatA. ethI rAjA ahlaTa khUba prabhAvita thayA hatA. te samaye alibhadrasUrie rAtA mahAvIranI pratimA sanmukha revatI rAganA adhiSThAyaka devatAnI - revatI yakSa ( mahAvIra yakSanI sthApanA karI hatI. A yakSapratamA Aje paNa tyAM che. yazeAbhadrasUri ane alibhadrasUri ( kaeNzavasa ri ) aMte AcAryaM maMtrazakita ane vividha vidyAonA sAdhaka hatA ane yakSa-yakSiNInA upAsaka hatA. ethI baMnenA jIvanamAM anelA camatkAronI keTalIye vAte A pradezamAM pracalita khatI hatI. evI da MtakathAe 'siyA' (yazAbhadrasUri) ane 'kasiyA' (kezavamUri)nA camatkArI tarIke pracalita che. rAtA mahAvIranA jinamaMdiranA 1700 varSa daramiyAna keTalIye vAra chaIddhAra thayA che. maMdiranuM sthaLa paNa kadAca badalAyA karyu haze. agrejonA zAsana daramiyAna verAnamAM AveluM tItha dhaNA lAMkhA samaya sudhI jINu` hAlatamAM rahyu hatu. A prAcIna bhavya tIthanA chA~dvAra karavAnI bhAvanA khIjApuranA zreSThine hatI. gata zatakamAM rAjasthAnanA A vibhAgamAM AcAya vijaya vallabhasUrine prabhAva ghaNA mATe rahyo hato. emanI preraNAthI vi. sa. 1988mAM maMdiranA jIrNoddhAranuM kAma khIjApuranA sathe upADI lIdhuM ane AcAya vijaya vallabhasUrinI preraNAthI sAro Arthika sahayoga maLatAM vi. sa. 2006mAM rAto. mahAvIrachamAM 'janazalAkA ane pratiSThAvidhi karavAmAM AvI hatI. tyArathI uttarottara A tIrthamAM navanirmANanu kAya sArI rIte thayuM che. dhama zALA, bAjanazALA, upAzraya, pustakAlaya vagerenI sArI sagavaDa karavAmAM AvI che. ane have 5 pU. munizrI aruNuvijayajI mahArAjanI preraNAthI tyAM samavasaraNu maMdiranI racanAnuM kAya paNa saMghe upADayuM che, rAtA mahAvIra rAtri mukAma sahita anubhava levA jevu eka tIrtha sthaLa che, jyA nanA abhyAsIo mATe savizeSa hastikaDImAM samaye samaye padhArelA AcArya' bhagavatamAM yazAbhadrasUri ane alibhadrasUri (vAsudevAcAya')nAM nAma vikhyAta che. Aje paNa A tI'mAM yazebhadrasUri ane alibhadrasurinI pratimA judI eka derImAM jovA maLe che. yazebhadrasuri vikramanA dasamA saukAmAM thaI gayA. te saDekagacchanA izvarasUrinA ziSya hatA bAla dIkSita yazAbhadrane badarIdevInA prakhara ArAdhaka evA gurumahArAje nAnI vayamAM ja ghaNuM jJAna Apyu ane vividha vidyA zIkhavADI hatI. agiyAra varSanI kizoravaye te yazobhadrane AcAyanI padavI ApavAmAM AvI hatI, je darzAve che ke emanI tejasvitA keTalI badhI kaze ! yAbhadrasUrinA jIvananI ghaNI vigato 'zebhadrasUri rAsa'mAM tathA 'sa'kRta caritra'nAmanI kRtiomAM sAMpaDe che, yaze.bhadrasUrinA tejaravI ziSyomAMnA eka alibhadrasUri hatA peAtAnA gurunI pATe petAne sthAna na maLatAM emane potAnA guru sAthe matabheda thayA hatA. eTale pAchaLathI alibhadrasUrie petAnuM nAma vAsudevAcAya rAkhyu hatu ane pote hasti DI nAmanA judA gacchanI sthApanA karI hatI. alibhadrasUri (vAsudevAcAya ) " paNa ghaNA prabhAvaka AcAya hatA. emanA sadgu bhula sudhAra hemacaMdrAcAyanI navamI zatAbdI 'prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM (tA. 1-3-88 hemacaMdrAcAya ne janma vi. sa. 1245 mAM thayA hatA ema lakhavAmAM utAvaLe vismRti dveSa thayA che. lekha chapAi gayA pachI te bhUla tarapha dhyAna gayuM hatuM . keTalAka vAcA taraphathI paNa dhyAna kheMcavAmAM Avyu hatuM. hemacaMdrAcAya ne janma vi.sa. 1145mAM thayA hatA. hemacaMdrAcAya viSe lakhelI mArI paricaya pustikAmAM paNa te pramANe sAcI sAla ApelI che. eTale have hemacaMdrAcAya nI AThamI nahi paNa navamI zatAbdI UjavavAnA avasara prApta thAya che ema vAMcavuM. A bhUla mATe kSamA cAhuM chuM. -tatrI Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-88 ane 1-4-88 prayuddhe jIvana cAga--upayAga--keTaluM ke ciMtana 5. panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI jIva rAgI thAya te tenA svabhAva bagaDatA jAya ane jIva annAnI banI rahe, AvI sthitithI bacavA mATe ApaNe Arogya mAgavAnuM che. indriyAnA viSayone rAga mAne tenuM nAma yegI. indriyonA viSayAmAM AnaMda mAne tenuM nAma bhegI bhAgIne jo dehamAM rega Ave te tene begamAM vizrAMti maLe che.' tema samajavu joIe. jyAre yogIne dehamAM rAga Ave te deharahita thatAM pahelAM bhUtakALamAM karela doSanI sA samajIne kama'rAjanu devuM-RNa cUkave che tema te samaje che. AtmA deha sAthe sabaMdhe je joDAyela che te BodyPressurethI bacavA mATe AtmAe dehathI bhinna thavAnu bhedajJAnanA AvaraNathI AtmAnA jJAnadarzana upayogane 'hu deharUpa chu" te bhAvathI nivAravAne che. hu detu nathI" paraMtu "AtmA chu" ane anAtmabhAvamAM na rahetAM AtmAnA svarUpabhAvamAM-sacidAnada bhAvamAM pravatavAnu che. pachI dehabhAvarahita cavAthI dehanI asara nahivate zatA--azAtA vedanIya kama e adhAtI kamanA udaya che, je dahAzrita che. te AtmAnA kevalpanAnanA kaeNvaLI bhagava tenA upayogane kAMi asara karI zakatA nathI. dehabhAva vamAM vata'tA hoya te zAtA-azAtA jIvane asara karI zake che. AtmAne jJAna darzana upayoga AtmAnA pradezonA AdhAra laIne nIkaLavA chatAM sva-kSetre jote nathI. karmabandha thavAnu kAraNa zuM ? AtmAnA jJAna-darzana upayega jyAMthI [ svaAtmapradezAthI] nIkaLe che tyAM daSTi karatA nathI ane upayoga para padArthomAM sukhamuddhie phare che. azAtA vedanIya jIvane thAya che te Atmapradezoe thAya chaeN te ja batAve che ke svakSetre draSTi karo te kamanirjarA thaze. upayAga e rIte che: (i) paraMpadAne jANavu tevu te jJAna darzana upayAganu kA' che. nAyakabhAva che. (ii) svakSetre jevA upayAga tevuM vedana thAya che. te vedakabhAva che. azuddha upayogathI Atmapradeza caMtanya hAvA chatAM jaDavat puddagalabhAvayukata thAya che; kAraNu upayoga parapadAmAM sukhabuddhie ramate hoya che. svakSetre jo upayoga-draSTi varte. upayoga caitanyamaya-sukhamaya vedAya. AvaraNa haDavAthI karmonI nirjarA thavAthI. meha upara vijya meLavaze te azAtA vedanIya upara vijaya meLavAze. meAhanI ceSTA aMdha karavAthI mAha chatAze. mehatA nAza khe rIte thAya che : (1) mAhunI ceSTA adha karavAthI, (2) svarUpabhAna rAkhavAthI. ApaNA jJAna-darzana upayegane ApaNA AtmAnA pradezo upara ja sthira karavAnA che, jethI svarUpa upara AvaraNa jema jema ke tema tema svarUpa ramatA thatI jaze. zatA--azAtA vedanIya kamajanita che. tethI te parAdhIna che -jyAre parISahA svecchAe svIkAravAnAM hAya che. AtmAne upayega re pAMce indriyonA viSaya-kaSAya upara jIva kare che tene badale petAnA AtmAnA pradeza upara upayega--draSTi karavAnI hoya che. duHkha samaye te jIva ekAMte AtmAnA pradeze sathe upayogavaMta rahe che. mATe svecchAe parISaddha UbhA karavAnA che 234 19 jethI Atmapradeza upara upayoga sthira thAya tema jJAna dazAe rahIe to upasaga vakhate paNa Atma-pradeza upara upayoga sthira rahI zake, jyAre sukha vakhate vastu ane vyakitae upara draSTi rahe che. Atmapradeza upara draSTi nathI rahetI. mATe dhyAnanA bhedya zarIranI aMdara batAvela che. SaDacakra Adi jethI svaAtma-pradezae dRSTi karI sthira thavAya ane bahAranI vastu ane vyakitae uparanI dRSTi baMdha thAya. bahAra bhagavAnanI mUrti trATaka karIne draSTi-sthiratA prApta karIne, svarUpa pAmavA mATe nirAvaraNu karavA mATe, potAnA Atma-pradezoe trATaka karIne svamAM sthira thavAtu hAya che jyAMthI jJAna-darzana-upayAga nIkaLe che tyAM ja ApaNe sthira thavAnuM che jethI ApaNA viSaya-kaSAya rAga-dveSa-meha Adi bhAvo patalA paDatA jAya che. madatA Ave che. Atma-pradeza e upayoganuM ghara che, sva che. vastu ane vyakita e upayoga mATe para che. mATe paramAM na vasatAMsvadharamAM vasavu joIe, te mATe dhyAna Adi sAdhanA che. maMdira - mUti'mAM bhagavAna samakSa dhyAna karIne pariNAmarUpe petAnA Atma-pradezAmAM dhyAna karavAnuM che, AtmAnA pradeza upara manane sthira karavAnuM che. ApaNu arUpI svarUpa je jJAna--darzana zakti che tenA pratIkarUpe cama cakSu maLI che. jJAna-darzana upayogane sthira karo sthira kayAM karAya ? asthira-anityamAM ke sthira-nitya evA Atmatattva mATe AtmapradezamAM upayegane sthira karavAnu che jethI svamAM lIna thayA pachI viSaya-kaSAya-rUpa kAi sAdhana upayogane ramavA mATe nahi maLe je jIvA peAtAnA Atmapradeza upara daSTi nathI rAkhatA, potAnAmAM upayoga sthira nathI karatA ane bahAranI vastumAMvyakitamAM sukhamuddhithI upayogathI ramaNatA kare che te veza mATe kudarata zikSA UbhI kare che, azAtAvedanIyanA udayane pAme che. jethI Atma-pradezAe duHkha bhayaMkara vede che ane viSaya-kaSAya bhogavavA mATe dIna-azakatatvahIna banI jAya che. vastu ane vyakitao bahAra che. viSaya ane kaSAyanA padArthoM paNa bahAra che. Atma-pradezamAM A nathI chatAM tyAM A citrAmaNa kare che ane jIva duHkhI thAya che. svaAtma pradezomAMthI te mAtra jJAna ane Anada nIkaLe che. Atmapradezae upayoga jo sthira karazuM te jJAna ane AnaMdane vedAze. upAsanA tattvamAM hajI bahAranu AlaMbana che jyAre jyAnasamAdhimAM bahAranuM Alekhana paNu nathI. dhama anuSThAneAnI kriyA karatA karatA svarUpamAM upayoga-daSTi aMtarathI sthira karo Atma-pradezoe. dehanA sukha-bhAganA pAye kadI paNa AtmAnuM sukha nirAvaraNa thatuM' nathI: jJAna e AtmapradezanA upayoganA AdhAre che ane azAtAvedanIya e upayega ane Atmapradeza ubhayanA AdhAre rahe che. azAtAvedanIya vakhate jIva Atma-pradezae duHkha veThe che eTale asahAyahIna azata-nibaLa bane che. viSaya-kaSAya paNa niSphaLa bane che jethI bhoga-sukha Adi sukhethI vedI nathI zakatA. dhyAna karatI vakhate svadoSadaza'na karatAM zIkhavuM joie. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-3-88 ane 1-4 88 pitAnA jJAnadarzana upagamAM vastuo-vyakitao viSayakaSAyanAM " " kamanA uMdarya tenuM kAma kare che, udaya vakhate mehabhAva cItarAmaNa thatAM nathIne te jovuM joie. . - kare agara ma kare te jIvanA hAthamAM che. vipAkodaya upayoga-tattva e Adarza tattva che. vizvanA padArtho bhale e upagamAM hoya ane pradezathI udaya hoya, upagamAM temAM pratibiMbita thAya paraMtu upayogathI ApaNe ApaNA na heya. samyuSTi jIvane vipAkedayamAM anaMtAnubaMdhI pradezamAM vasavuM joIe, ramavuM joie, pratibiMkhya padArthomAM kaSAya upagamAM nathI Avate ane te pradezadayathI nijArI na ramavuM joIe. [46-47 jAya che. tevI rIte AgaLa AgaLanA guNasthAnake pradezadayathI yAnanuM mahatva jJAna mATe che. jJAna upayoga amipradeze e apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI, nijarI jAya che; upayogamAM sthira thAya che. AvyA vagara. saMjavalana kaSAya jAya eTale vItarAgatA Ave, - adhikaraNanI apekSAe upakaraNa UMcA che. upakaraNa tamArI kevaLajJAna nirAvaraNa bane che. sAme che. upakaraNa upakaraNanI sAme nathI. tame upakaraNanI sAme che tema tame tamArI sAthe athavA sAme che. AtmAne - mehabhAva kare e vikRti che; paNa ApaNI prakRti nathI. citAnI upayoga-draSTithI jovAnuM che. svadarzana karavAnuM che. mehabhAva na kare te ApaNI prakRti che. ( AlaMbanathI svAvalaMbanamAM javAnuM che). kartA-bhokatAbhAva e vartamAnakALamAM AtmAnA svabhAvanI tAkAtathI jJAnadazAmAM bhAvata che AtmA katAM bhogatA che. AtmA sivAya bIjA vartavAthI, nimehatA karavAthI anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, kaI padArtha kartA-bhakatI nathI. pratyAkhyAnI Adi kaSAya pradezeAdayathI ja nijarI jAya ane para-padArthanA kartA-bhakatA arthamAM jeTalA rokAyelA vipAkaya sudhI AvavA na de A che dhama-mekSapuruSArtha. rahIe chIe, te vakhate huM je kartA-bhokatArUpa che tenuM vibhAva upara svabhAva vaDe tALuM mAravAnuM che. darzana karatAM zIkhavuM joIe. te satyadarzana thatuM jaze. mehanIya prakRtimAM anaMtAnubaMdhI kaSAyane rasa vate che. pratikSaNe jIvane (sAdhune paNa) kartA-bhokatAbhAva-rAgabhAva paraMtu jAgRta thayela jJAnadazAmAM vatatA AtmAnI tAkAta che. cAlu che. kartA-bhokatAbhAva e ja saMsAra che. kartA-bhakatA- anaMtAnubaMdhI kaSAya pradezeAdayathI nijarI jAya che, vipAke'bhAvanA padAtha saMbaMdhI kAMI paNa karavAnuM na hoya, je tyAM dayamAM AvatuM nathI. karavA rahyA te kartA-bhokatAbhAva cAlu raheze. kartAkatAbhAva nirvikalpa upagarUpa cAritra e AtmAnA jJAnadarzana e rAgabhAva-ajJAnabhAva-mehabhAva che. upayogamAM che; maneyegamAM bhAvamanamAM manaamana thayela hoya kaI paNa jJAnInI kharI parIkSA kayAre ? azAtA vedanIyanA tyAre bhale deha hoya agara na hoya. udaya vakhate mana sudhI duHkhanI jarA paNa asara na thAya to te nivikalpa upaga eTale mananuM amana karavuM sace jJAnI.. kAyA ane indriyo te tenA svarUpamAM rahe che. ApaNe cAritrya ane tapa e saMsAramAM saMskAra athathI zarU maga kAyA ane indriyonA upagamAM rahI rahIne nirbaLa thAya che ane tenI pUrNAhuti manane amana karavAthI nirvikalpa banI gayela che. upayoga (je nizcayathI cAritrya che) pAmyAthI thAya che. paMca mana eTale caitanya phuraNa-pratikSaNe matijJAnanA upayogamAM mahAvrata-gathiratA e vaccenuM sTeIja (vacalI avasthA) che. skure che. AyuSya baMdha paNa mananA bhAva upara thAya che. ' jJAna upagamAM che tyAM rAgadazA che. chatAsthatAmAM bIjA kamanA baMdha paNa mananA bhAva upara thAya che, ke AtmAne upayoga AtmAnA pradezathI taddarUpa che. ekameka che. ApaNI sAdhanAnuM kendra banAvavAnuM che ApaNA maneyogane. ekakSetrI che. AtmAnA pradeza ane deha basaMbaMdhe je jIva pitAnAmAM rahelA kartA-bhokatAbhAvanAM darzana kare che ekameka che. upagamAM je vedAya te dehamAM vedAya. paraMtu ravadevadarzana karI zake che-te jIva paramAtmAnA darzanane pAmI dehamAM je vedAya (zatA-azAtA) te upayogamAM vedAya tevuM ekAMta nathI. jo tema hoya to upaga vItarAga-savajJajJAnarUpa viharamAna kevaLI bhagavaMtane kaI vastunI sAdhanA karavAnI banI na zake. ghera parivaha upasarga-kALamAM azAtA vedanInI rahetI nathI temaja mana-vacana-kAyAnA yoga pramANe adhAtI asara deha upara hovA chatAM tenI leza mAtra paNa asara karmanA udaya pramANe thayA kare che, banyA kare che, tema ApaNe manoyogamAM jJAna upayogamAM na thAya te kSapakazreNuM mAMDIne paNa sAdhanAkALamAM kAMI karatA nathI, tema upagathI vartavuM ghAtI karmone khatama karIne kevaLajJAna prApta karI zake che. ane ApaNuM aghAtI karmanA udaya pramANe thayA karaze; banyA cAre adhatI kamanA puNya pApanA vipAkedayanI je leza mAtra kaze tema sAkSIbhAve joyA karavuM. jagata sakriya che te banyA. asara na le, te ghAtakamane kSaya karavAne zakitamAna banI kare che, cAlyA kare che. Ama akriya che, svarUthI, te lakSya zake che. aghAtakamanA vipAkedayanI asara jene vartatI hoya rAkhIne je banyA kare che, cAlyA kare che temAM kartA- te mehabhAvathI mukata nathI. jJAna upayogamAM; A upayogane zakatAbhAva na karavo. ApaNe meha-ajJAnatAe samajIe asara kare che. eTale jIva abaddha thatuM nathI. mukata chIe ke huM karuM chuM, huM banAvuM chuM, huM bhogavuM chuM, ema thatuM nathI.' kirtA-bhokatAbhAve samajIe chIe. je ApaNA staMbhekatA- " upagamAM je mehabhAva che, ajJAnabhAva che te naDe che. -bhAvathI ja jagata cAlatuM hoya te ApaNe 'kartA-bhakatabhAva mATe mehabhAva-ajJAnabhAvane khatama karavAne che. upagamAM jIva baMdha karavA chatAM paNa je jagatanI sakriyatA cAlu rahe che te pitAnA ajJAnabhAvane mehabhAvane vede che eTale AnaMdane ApaNA kartAbekatA bhAvathI- jagata cAle che tema mAnavuM vikArI banIne jIva duHkha bhogave che. duHkhanuM mULa kAraNa, e khoTuM che. saMsAra jenA upara cAle che te mehanIya karma che, mehabhAva . kevaLajJAnI bhagavaMtanuM aghAtI karmanA udayarUpa jevuM che; ajJAnabhAva che. upagathI akriya ane vegathI sakriya jIvana che tevuM jIvana , ApaNe sAdhanAkALamAM chAyArUpe utAravAnuM che. [59] jevA AkAranuM pAtra hoya, AkAramAM pANI pariNamaze. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-88 ane 1-4 88 prabuddha jIvana te drava kALana) e bhavana nimite AnaMda upaga paNa je padArthane vicAra kare te pramANe pariName che ane te pramANe karmabaMdha thAya che. Ama vijAtIya evA para - padArtha sAthe upayoga baddhasaMbaMdhe kSIranIranI jema pariName che. te sajAtIya ane ravarUpa eka evA arihaMtasiddha paramAtmAmAM upagathI pariNamazuM te ApaNe upayoga paNa vItarAga-nirvikalpa-avinAzI evA kevaLajJAnamAM pariNamaze. chevaTe je kevaLajJAna na thAya te deva manuSya gati apAve ane arihaMta-siddhapadanA svarUpapadanI prApti mATe puruSArtha karAvI ApavA taka Ape che. upagane niyama: koI paNa parapadArthamAM upaga tanmaya thAya eTale te rUpe upaga pariName che. te sajAtIya ane svarUpa-kaya evA arihaMta-siddhapadamAM upayogathI pariNamavuM te mokSamArganI ananyasAdhanA che. upayoga anAdikALathI lakSaNa rUpe che ane upayogamAMthI - azuddhi nIkaLI jAya eTale upayoga zuddha rahe che. . arihaMtapadanI sevA karavI eTale ravadoSadarzana karI karIne doSarahita thavA udyamI banavuM. arihaMtapadanI dhama. sAdhanA sAthe sAthe jarUra karavAnI che. AvaraNa haThe che : (i, huM sacidAnaMda svarUpe chuM te vidheyAtmaka jJAna-dhyAna che. (i) jAtIya- kaya ane ravarUpa-kaya evA arihaMta siddhanA jJAna-thAnathI AvaraNo haThe che. gurujana paratve vinaya-vaiyAvacca-namratA-dInatAthI temanA guNa sAthe abheda thavAya che-eTale ApaNA te guNene AvirbhAva thAya che. pazcAtApathI dene bheda (khaMDana) thAya che ane guNa nirAvaraNa bane che. ' AtmajJAna tyAM munipaNuM zrImade mUkela che. kAraNuM jJAna e maunatattva che. vacanAga e jJAnatatvane AdhAra laine bahAra nIkaLe che. paraMtu vacanaga e jJAnatatva nathI. jJAna e belatattva nathI. jo tema hota te siddhabhagavaMta paNa belatA hatA. munipaNuM eTale mauna avasthA. jJAnavarUpamAM sthita thavu, nirvikalpatA sevavI. vacanayogane saMbaMdha zarIra sAthe che; ubhaya jaDa padgalika tattva che. - je vastu jenI sAthe paramArthika bhAve abheda hoya temAM kALakSepa na hoya. sadA hoya ja. jJAna ane vacanaga e bheda-tattva che chatAM vacanaga jJAna vaDe nIkaLe che jJAnane AdhIna vacanaga che. vacanayegane AdhIna jJAna nathI. tethI mauna sevavuM te ucita che. atijJAna ane zrutajJAna paNa jJAnane AdhAre che. paNa bhedatattva che. sAdi-sAMta che. kevaLajJAna nitya che. mauna rahIe te khelavAnuM baMdha thAya paNuM jJAna vagaranA na thaie. jJAnane sAcA artha abola che. mauna-ala rahIe te jJAna thAya. mati-avadhi-mana:paryAva-kevaLajJAna e mUkajJAna che. zrutajJAna e belatuM jJAna che. AdhAra bhale mati Adi cAra mukajJAnane le. . jema zarIra ane AtmAne viveka bhUlI jaIe chIe ane zarIrane AtmA mAnIe chIe tema jJAna ane bolane viveka bhUlI jaIne belane jJAna samajI laIe chIe. dravyamauna e jIbhathI na khelavuM te che paraMtu aMdarathI vicAraNA-vAta karIe chIe. bhAvamauna eTale nirvikalpa avasthAmAM rahevuM pravartavuM te che. bhAvamauna jALavIe te jJAnasvarUpamAM rithara thavAze. AtmA arUpI che-deharUpI che. - AtmA azabda che. vacanaga zabdarUpa che. (jJAna e abola tattva che). viharamAna kevaLI bhagavaMta abela banIne vacanagane. uga kare che eTale temanAmAM lezamAtra rAgaddoSa rati arati Adi mehajanita bhAva nathI hotA. tethI temaNe temanA jJAnane abola banAvela che. ane bele che. jyAre svastha jIva bole che tyAre bela bahAra nIkaLe che kAraNa jJAnane abela nathI banAvyuM. vItarAganirmoha-niSkaSAya-nirvikalpa jJAna hajI nathI banAvyuM. jJAnanuM svarUpa mauna-abela che eTale jJAna vItarAga-nivikalpa che. nirvicAra-nirvikalpa-zUnyamaya rithatinI zakita anaMtI che. je traNe kALanuM jagata eka samayamAM pratibiMbita banAve che. ala-mUka jJAna (mauna) e AnaMdarUpa che. saccidAnaMda che. jyAM sudhI aMtarajJAnane abela bhAvamauna nirvikalpa vItarAga jJAna nahi banAvIe tyAM sudhI (mananuM mauna) AtmAne AnaMda saccidAnaMdanuM sukha nahi vedAya. mananuM mauna enuM nAma jJAnanirvikalpajJAna jema zarIra huM nathI tema vacanaga-bAla e huM nathI. tema vicAra e paNa huM nathI. vicAra che e vikalpa che...e rAga che ane vicAra che eTale bela Avaze. jJAta sukha vagaranuM nathI. paNa jJAna jyAM sudhI vItarAganirvikalpa-abela nathI banyuM tyAM sudhI jJAnanuM sukha parivartana pAmIne pudgaladravyAzrita bhogavIe chIe. parivartana-sukha eTale rAjA raMka bane tema anaMta sukha alpa sukha banIne Ave che agara duHkhamaya banIne Ave che, ajJAna ane mehavazathI Ama bane che. kevaLI bhagavaMta aMdarathI abela banIne dezanA Ape che ane chaghastha evA ApaNe belane sAMbhaLIne abAla-azabda rU5 bhAvamauna banavAnuM che ethI AtmajJAna tyAM muni paNuM ema zrImad kahe che. sAdhupaNAnI sAdhanA che. bAhyapaMcAcara sevAya te paNa cAlatI hoya. jyAre munipaNuM e abhyatara tattva che. parama zAMta tattva che; vizvanI anaMta azAMti bhAvamunine leza mAtra azAMta na kare tevuM parama zAMta tattva e munitattva che. vacana ane vicArarahita upaga e jJAnatattva che. nizcayathI jJAna e paramazAMta tattva che. vItarAgatA [azabda kevaLajJAna-abelatatvanA bola vacanAmRta che. jinavANI che. kevaLajJAna e paramazAMta rasa che. kevaLI bhagavaMta dezanA Ape che te paramazAMtarasa ane sukharUpa vedAya che. chadhastha jIvane a-viveka e kAyaratArUpa che. viveka jJAna pragaTatA anaMtavIrya nirAvaraNa bane che arihaMta kevaLI bhagavaMta eka ja bhede che eTale tyAM mAtra (kevaLa) jJAna che. jyAre gurumAM be bheda che: saddaguru ane muguru.. eTale jJAna ane ajJAnarUpa be bheda paDe che. apUrNa tatva che te kadI pUruM thAya nahi. saMsAranAM kAma kadI pUrNa thatAM nathI, apUrNa vastu pUrAya ja nahi , belamAMthI abola banIe-zabdamAMthI azabda banIe tyAre jJAnane pradezamAM praveza karazuM ane sukhatatvane, zAMta tattvane anubhava karazuM. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM prabuddha jIvana A nAnakaDA dezanI apekSAe ghaNA kapAvanArA che. keTalAya A uparAMta trIsa lAkhathI vadhu aphadhAna nirAzrita pAkistAnamAM bharAyA che. vaLI irAnamAM paNa aphadhAna nirAzritA ghUselA che. eTale pAkitAna mATe sarahada para seviyeta sainikA hoya e gabhIra samasyAnI sAthe sAthe adhAna nirAzritonI samasyA paNa ghaNI moTI che. AvI samasyAone Arthika bhAra paNa jevAtevA hotA nathI. amerikAne ahvAnanI samasyAmAM mAnavabhAga kazAya Apavo paDayo nathI, paratu pAkistAna dvArA seviyeta yuniyananI ghusaNakhArI pratye pratikAra karavAne mATe Arthika bhAga dhaNA moTA ApavA paDayA che kuMkata gayA eka varSa daramiyAna cha abaja ane trIsa karoDa DaoNlaranI zastrasahAya amerikAe pAkistAna dvArA adhAna baLavAkhAree pUrI pADI che. . agAu paNa prativarSa abajo DaoNlaranI zastrasahAya ahlAna baLavAkhAne apAI che. aAnistAna gerIlAo mATe ATalAM badhAM zastro Ave te e te rRkhItuM che ke mAnavasaMhAra dhaNA moTA pramANamAM thayA kare. paraMtu have amerikA paNa Arthika zastrasahAya karavAmAM thAkavA lAgyu che. eTale samAdhAnanI kAi zakayatA hoya te te svIkAravA te keTalAka samayathI utsuka anyuM hatuM. sAmAnya rIte soviyeta yuniyane eka vakhata bhaugolika sattA jamAvyA pachI kayAMyathI pIchehaTha karI nathI. paraMtu aAni tAnanA eno anubhava viparIta puravAra thayA che. Ama jovA jaie teA seviyeta yuniyana, amerikA, pAki stAna ane aphadhAnistAna e cAre deza A samasyAthI khUba thAkayA che. (bicArA irAnanI to vAta ja zI? e akSAna nirAzritane sa MbhALe ke rAka sAthenA potAnA yuddhane sabhALe?) tA. 16-4 89 jUnI duzmanAvaTane kAraNe gerIlA baLavAkhorI ane sattAdhArI daLe vacce bhAre rakatapAta thayA vinA rahe nahi. samagra sattA peAtAnA hAthamAM levA mATe judAM judAM paribaLa kAma karavA lAgaze. serviyeta yuniyananI pUtaLA sarakAra nahi paraMtu savanA pratinidhitvavALI leAkazAhI sarakAra sthApavAno siddhAMta dekhAvamAM sArA che; para Mtu vyavahAramAM e keTale amalIkhanI zakaze te mATe prazna che. vaLI seviyeta yuniyana potAnI sarahade aDIne AvelA vAkhAna vistAra upara peAtAnu lazkarI vasva dharAvavAnuM cAlu rAkhaze. tyAM jarA paNa jokhama jaNAtAM seviyeta yuniyana pharIthI adhAnistAnamAM potAnu lazkarI va`sva sthApavA mATe praveza kare teA navAI nahi. A paristhitimAM cAye sattA vacce suleha mATe jo kAe yazasvI kAmagIrI bajAvI hoya te te yunAiTeDa nezansanA anDara sekre TarI janarala DIegeA kAraveze. emaNe jInivA, kAbula, nyuyA, mArA ane rAvalapi'DInI anekavAra vimAna - saphara * karIne ane DahApaNa, dura MdezI sAthe tathA caturAIpUrvaka athAga prayatne karIne samAdhAnanA ma kADhayA che. e anusAra serviyeta yuniyana kramekrame nava mahinAmAM aghAnistAnamAMthI potAnI lagabhaga savA lAkha sainikAnI senA khaseDI leze. ane temAMnI aDadhI senA te traNa mahinAmAM ja khaseDI leze. jo ke ema karavAmAM amerikA ane pAkistAna jo dhAna mujhAhidane zastrasahAya karavAnuM cAlu rAkhe te paristhiti amerikAne pakSe TAI jAya. eTale chevaTe amerikAne paNa pAtAnI zastrasahAya pramAMNasara ghaTADatA javAnA siddhAMna svIkAra paDayA che. serviyeta yuniyananA e Agraha hatA, kAraNa ke tema na thAya tA seviyeta yuniyana khasI gayA pachI amerikA adhAnistAna upara potAnu vaca'sva jamAvI khese ane sarviyeta sarahada sudhI potAnAM lazkarI thANAM adhAnistAnamAM sthApI zake. jo ke seviyeta yuniyana ApaNe dhArIe evuM kAcu nathI. AvI moTI mahAsattAne jarApaNa galatamAM rahevAnu pAsAya nahi. potAnI senA pAchI kheMcAyA pachI aphadhAnistAnanI paristhiti kevI thaze te kahevu muzkela che, kAraNa ke ethI tarata zAMti sthapAze ja, evuM ekadama mAnI zakAya nahi. varSothI cAlatI vaMLI, rAjaramatA kevI bhayaMkara hoya che ! A sulehanI vAta chellA tabakakAmAM AvatAM amerikAe bAra mahinA cAle eTalAM zastro baLavAkheArAne ApI dIdhAM che. te saviyeta yuniyane paNa sekA TrakA bharIne zastro najIbullAnI sarakArane pahoMcADI dIdhAM che. eTale jo karAranA amala thAya to paNa aphadhAnistAnanI paristhiti thALe paDatAM bAra mahinA teA lAgaze. zAMtithI, premathI, sahakArathI sukhamaya jIvana jIvatI nAnakaDA dezanI prajAne mahAsattAo potAnA lazkarI svArtha mATe kevI mAMhomAMhe laDAvI mAre che ane prajAne pAyamAla ane khedAnamedAna karI nAkhavA sAthe paraspara kAyamI duzmanAvaTanAM khIja keTalAM UMDA ropI de che te kAriyA viyeTanAmanI jema aphaghAnistAnamAM paNa ApaNane jovA maLe che. * pAr vagaranI lazkarI tAkAta dharAvatI mahAsattAone bhagavAna sadguddhi Ape ane nirdoSa mANasone sahAra aTake e ja prAthanA karavI rahI! ramaNalAla cI. zAha satsaMga eka savArane (Arthika sahayoga : zrI kizAra lakSmIca'da verA) * apUrva avasara ' vyAkhyAtA : / . ramaNalAla cI. zAhu bhakti saMgIta : ku. Indubahena dhAnaka sthaLa : bhAratIya vidyA bhavana, copATI, mukha!-400007 samaya : ravivAra, tA. 8-5-1988 savAranA 10-00 kalAke sAthe padhAravA premabhayu" nima traNa mudraNa dASa prabuddha jIvana'nA gatAMka (tA. 1-4-'88)mAM pRSTha--2 upara nIce pramANe chapAyu che, jemAM mudraNa rAkha che : matrIe 'bhagavAna mahAvIra pAte kSatriya hatA. temanA gaNadharo, brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudro paNa hatA.' A vAkaye. sudhArIne nIce pramANe vAMcavA vina'tI. - bhagavAna mahAvIra pote kSatriya hatA. temanA gaNudharA brAhmaNa hatA ane emanA ziSyAmAM vaizyA ane zudro paNa hatA.' mudraNa doSa mATe kSamA yAcIe chIe. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8, 16-4-88 pathaddha jIvana jyAre homara jhelAM khAto hato ! 0 tanasukha bhaTTa grIka mahAkavi homaranI kAvyaracanAmAM keTalAka vivecakoe mahemAna tarIke te tyAMnA nAgara dIvAnane tyAM ThIka ThIka samaya bhUle joI che. A bhUla mATe aMgrejImAM kahevAya che ke sudhI rahyo. have prazna e thAya che ke gujarAtI prajA pArakAmAM When Homer was noelling arthAta jyAre hemara pUre rasa le che. telanA DabAmAM ajANyA pravAsIo ekajholAM khAtA hate. athavA te rIMgaNuM taLate hatuM tyAre teNe: bIjAnAM gAmaThAma te pUche che paNa dhaMdhApo pUchayA pachI aradhI UMdhamAM lekhana cAlu rAkhavAthI AvI bhUla karI che. kauTuMbika praznomAM paNa Utare che. strIo hoya che te AvI bhUle bhAratIya sAhityamAM paNa jovA maLe che. evA sAsu-vahune bane che ke nahi te paNa pUchI le che. ceDA namUnA joieH nAgare rahyA musaddI kAma. relave sTezane pANInA naLe pANI bharavA utarelA eka taMtrIne salUnamAM beThelA sara sanaka, sanata, sanAtana ane sanaMdana e cAra brahmAnA prabhAzaMkara paTTaNIe bolAvIne besADayA, pUchaparacha karI ane mAnasaputrane ekavAra viSNunAM darzana karavAnI IcchA thavAthI aMte manubhAIe vaDedarAnuM dIvAnapada kema choDyuM te paNa teo vaikuMThamAM gayA. dvArapALa -jaya-vijaya temane oLakhI na ajANyA mANasane pUchI lIdhuM. buddhidhana nAgara hati, rAjamaMtrI zakayA ane temane praveza aTakAvyo, AthI cAra RSioe hata, kuzaLa vahIvaTakAra hatA. teNe sarasvatIcaMdrane Azare temane zApa Apyo ke "jAo, pRthvI para asura thaine avatare, Ape. paraMtu pitAnI jJAtinA yuvAna vize kaMI pUchaparacha ja traNa bhava pachI tame vaikuMThamAM pAcho pharaze.' na karI ? jJAtijano AkhI jJAtinA dareka kuTuMbanA vaDIlone ahIM prazna e thAya che ke A RSio zu pahela oLakhatA hoya che. temanA AzAspada saMtAne vize paNa vahelA ja viSNunAM darzane gayA haze jethI temanI oLakhANa mAhitI dharAvatA hoya che. te guma thayele eka zrImaMta dvArapALane na thaI ? athavA te e dvArapALo ja pharaja sarasvatIcaMdra ane A ajANye buddhimAna yuvAna kadAca eka para navAsavA haze? vaikuMThanA dvArapALA 5Nu devakeTinA ja ja hoya tevI zaMkA sarakhI A catura, khabaradAra, dUra dezI hoya che, temanAmAM devone maLelI badhI camatkArI zakita dIvAnane na thaI? ema lAge che ke sarasvatIcaMdrakArane A hoya che, teo aMtaryAmI paNa hoya che. AvA siddha de lakhatI veLAe jholuM AvI gayuM hovuM joie. pavitra RSiene kema na oLakhe ? vyAsane vize kahevAya che ramaNabhAI nIlakaMThanA bhadraMbhadra mohamayInI mUlyapatrikA ke AkhA jagatanuM (arthAta bhAratanuM sarva sAhitya te vyAsanuM mAgatI vakhate TikiTabArImAM AkhuM mAthuM nAkhI de che. aMdara ucchiSTa (eThavADa) che. eTale vyAsamuni saravatI ke gaNapati beThele pArasI serAbajI tenA nAka upara mukake mAre che: samA vidyAvAna hatA. chatAM AvA vyAsanArAyaNane lakhatI veLA jhaDapathI mAthuM bahAra kADhatAM teo nAka caMcavALe che ane jhokuM AvI gayuM hoya ema jaNAya che. kharI vAta e che ke aMbArAmane kahe che ke duSTa yavanane sparza thaye. have snAna , vyAsane zApa mATe kaMIka nimitta khaLavuM hatuM, paraMtu bedhamAra karavuM joize. -vahetI preraNA ane sarjanAe temane vicAra karavA na dIdhe. bhAratanI AmajanatA mATenA trIjA varganI (have bIjA bANabhaTTanI kAdaMbarIkathAmAM RSikumAra rAjakanyAnA premamAM vagaranI) TikiTabArI eTalI te sAMkaDI hoya che ke temAM be paDIne mitra dvArA preyasI upara sadeze mekale che. A mitra mANasanI mUThI jaI zake, trIjAnI mUThI kadAca jAya, navajAta RSikumAre nagara joyuM haze ke kema te vAta zaMkAspada che. zizunuM mastaka temAM jaI zake, paraMtu bAnamaMdira, kumAra maMdira rAjamahela cheteNe svanAmAM ja joye haze. nAgarikonI daSTie ke vinayamaMdiramAM bhaNatA chokarAnuM mAthuM temAM kadI paNa na ajaDa, gamAra ane roca gaNuya te vanapasaMskRtine pravezI zake; chatAM pAghaDIdhArI bhadraMbhadranuM mAthu TikiTabArIne vArasadAra saDasaDATa rAjamahelamAM jAya che. mukhya dvAre ke kanyAna bhedIne aMdara kema gayuM haze? ramaNabhAI nIlakaMThe kadI jAte mahelanA dvAre tene koI rokIdAra aTakAvatA nathI. TapAlInI jaIne trIjA varganI TikiTa lIdhI jaNAtI nathI. ahIM ramaNajeTalI cekasAIthI tene khabara che ke kAM pahoMcavuM ane kenA bhAine eka jhaluM AvI gayuM jaNAya che. -hAthamAM patra mUkave. A kumAra ajANyuM hovA chatAM kayAM ya ramaNalAla va. desAInI eka navalakathAno nAyaka Aga lAgI mUjhAtuM nathI, phAMphAM mAratuM nathI. patra sakhIonA hAthamAM tyAre eka taruNIne temAMthI bacAve che. te vyAyAmavIra hatuM mUkIne te pAcho saDasaDATa mahelanI bahAra nIkaLe che eTale padmAsana vALIne taruNIne palAMThI para besADe che tathA tyAre paNa kanyAnA mahelanA ke rAjamahelanA dvArapALe tene be hAthe deraDuM pakaDIne UMce caDI jAya che. parvatArohaNunI rikatA nathI, tenI pAchaLa ghaDesavAra banI pIcho pakaDatA nathI. tAlImamAM deraDuM pakaDIne caDavAnuM Ave che. te kAma bahu kaThaNa che. Ama banI zake kharuM? jene mATe kahevAya che ke vANIe bAhubaLa puSkaLa hoya te ja deraDe upara caDI zake. mANasa (vANIne hiMdI uccAra vALA thAya che) naradeha dhAraNa karatAM ekale hoya te, laTakIne ke padmAsana vALAne deraDe caDI te pANImAMthI pALa banI tevA pratibhAsaMpanna navalakathAkArane upara jAya temAM navAI nathI. paNa palAMThI para besADelI ahIM jholuM AvI gayuM jaNAya che. taruNIne be laine caDI zakAya kharuM? taruNI je tyAre : - sarasvatIcaMdra muMbaI cheDIne vahANumAM saphare nIkaLe. bebhAna hoya te kheALAmAMthI daDI na paDe ? bacAvanAra tikSanamAM vahANa ekane badale je baMdare nAMgaryuM. ajANyA . 5 upara ] : 2 : Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazuddha jIvana vyAsAcchiSTam jagatsava m ca'dulAla selArakA eka ravivAranI sAMje, TI. vI. para darzAvAI rahelI hindI philma ame joI rahyAM hatAM. philmanu nAma yAda nathI rahyuM. philma bahu prasiddhi pAmelI paNa nahAtI. chuTTA thaI gayelAM pati panInI vAta hatI. temanI, have u MmaralAyaka thaI rahelI putrI, je mAtA sAthe rahetI hatI, tene pitAne maLavAnI jhaMkhanA thAya che. ane mAtAnI icchA viruddha ane tenAthI chUpI chUpI te pitAne zeAdhavA nIkaLe che. AvI kabruka vAMta AgaLa cAlI rahI hatI. viSaya tarIke mane rasa paDayA hatA. kalAkAro navA hatA chatAM viSayane vikAsa krama thAya che tenu kutUhala hatuM tethI TI. vI. sAme khesI rahyo hateA. vacce, 'khAtamyA'-marAThI samAcArane samaya AvyA tyAre TeliphonanI dhaMTaDI raNakI. meM risIvara upADayu ane ' lRllA' kahyuM : 'mAruM nAma jaya'tIlAla...caMdubhAI, tame atyAre TI. vI. para dekhADAi rahelI philma jue che?' sAme cheDethI prazna thayA. hA.' meM kahyuM. meM philmanA prAraMbha nathI joyA, TI. vI. cAlu karavAmAM meDA paDayA tethI tenA-philmanI vArtA-lekhakanuM nAma jANI zakayA nathI. paNa A philma tamArI navalakathA-'ApaNI vacce dariyA' uparathI tame lakhI che ?' 'nA, nA. A philmanA lekhaka kAr3a anya ja che. me' tenI vArtA nathI lakhI.' meM AzcayathI kahyu. 'paNa A philmanI vArtA tamArI navalakathA uparathI ja lIdhI hoya tevu amane lAge che. kadAca tamArI sa`mati vagara, jANu vagara teoe 'pleTa'nI uThAMtarI ke anukaraNa karyu hAya !' zrI jayaMtIlAlabhAIe mArA pratyenI sadbhAvanAne kAraNe kahyu . meM kahyuM: 'A philmanI kathAnAM mukhya pAtrone khejha'- bAMdhaNI kadAca mArI navalakathAnAM pAtrane AdhAre karI hoya. tApaNu tenA prasaMge ane kathAvikAsa judI rIte thAya che ane haju tene aMta paNa jovAnA bAkI che tethI temaNe mArI navalakathA parathI A philmakathA lakhI hoya tema mAnI na zakAya. tamArA sadbhAva badala AbhArI chuM. tame mArI navalakathA yAda rAkhIne mAru dhyAna doravA phAna karyAM te paNa tamArI sajjatA ane sajjanatA che.' sAhityasarjananu kSetra have atyaMta vistRta anI gayuM che. jyAM sudhI sAhityakRtio chapAyelA zabdomAM sImita hatI tyAM sudhI te nizcita ane maryAdita vAcakavaga sudhI pahoMcatI. have te sAhityakRtio philmane paDade ziDayAnI 'vANI' upara ane TI. vI.nA kheAkSamAMthI ubharAI rahI che. seMkaDA nahi paNa * hajAra kavi-lekhakA sAhityasarjana karI rahyA che. puratakarUpe ka dainika sAptAhika sAmayikAmAM paNa aDhaLaka kRtie pragaTa tha rahI che, aneka bhASAomAM kAma thaI rahyuM che, dezanAM vividhabhASI rAjyAmAM ane paradezAmAM asakhya bhASAomAM. AmAM tA. 16-4-88 akasmAta pe kyAMka, kayAreka khe kRtio vacce dhaNuM moTu sAmya jovAmAM Ave te 'apaharaNa'nA ke 'anukaraNa"nA AkSepa karI deve te keTale 'ze vAjabI gaNAze? niSThApUva ka sAhitya - sAdhanA karatA sAne tethI anyAya thavAnA sabhava nathI ? TI. vI. upara keTalAka mahinA pahelAM, eka gujarAtI lekhakanI vArtA parathI 'epIseDa' - TI. vI. rUpAMtara- Avelu - temAM, tyAre sAmA mANusanA mananI vAta saMbhaLAya-samajAya tevo 'jAduI anubhava' thatA. e'jAdui cazmAM' hatAM. sAmA mANusanA, aMjAramAMthI jUnA cazmAM kharIdanAra vyakitane e cazmAM pahere sAthe vasatA svajananA mananI gepita vAtA Apane sAMbha LatA nathI, jANutA nathI tyAM sudhI ja sAruM' che, tyAM sudhI ja jIvanamAM ane jagatamAM zAMti che. nahi te bhaDakA thaI UThe te A saMsAra ane mANusanAM mana che, evI vAta hatI te jotAM mane varSo pahelAM prasiddha hAsyalekhaka ane nATayalekhaka zrI tAraka mahetAe lakhela ane amArI nATaya saMsthA 'raMgamaMca' (ghATApara) e bhajavelu nATaka - 'duniyAne UMdhA cazmA' yAda AvI gayuM. temAM paNa A ja viSaya athavA Tekanika' lIdhI che. dharanA jUnA rasaye jUnA sAmAna" vALAne tyAMthI jUnA cazmA lAve che ane e jyAre pahere che tyAre tene khIjA badhAnAM manamAM cAlatI vAte jANavA maLe che. e Takane te vakhatanA mahArASTra-rAjya nATayAtsavamAM prathama pAritoSika pazu maLelu. have Ane zuM kahevuM ? TI. vI. para potAnI vArtA ApanAra e gujarAtI lekhaka zrI tArakabhAjInu nATaka kadAca joyuM paNa nahi hoya, vAMcyu pazu nahi hAya. e emanA svataMtra tukA-kalpanA, 'Tekanika je kahA te hAya. paNa eka khIjI zakayatA che. varSo pahelAM jyAre zrI tArakabhAjInA e nATakane rajU karavAmAM AvyuM tyAre kAI nathavivecaka evA AkSepa karelA ke e kAi-pAzcAtya-nATakanuM anukaraNa' ke 'apaharaNa' che. (anDara dha ArmsaTrI) ke evu kaI aMgrejI nATakanu nAma paNa temaNe eTale ke vivecake jAveluM. tenI ka Tekanika zrI tArakabhAIe upADI che tevA AkSepa hatA. ApaNe atre tenI carcAmAM nathI UtaratA. mAre eTalu kahevuM che ke kadAca e aMgreja kaiM amerikana - lekhakanA manamAM nATakanI jevI tarakIba ke viSaya sUjhyA tevA zrI tAraka bhAinA manamAM krama na UgyA hoya? ane dhAro ke mAtra eka vicAra mAtra lIdhA-to tene uDDAMtarI gaNavI ? ane lekhaka para TIkA ni'dAnI jhaDI varasAvavI? e anusarjana kahevAtu hAya tA lekhakane e vicAra upara keTaluM badhuM kAya peAtAnI rIte karavu paDayuM hoya? ane e aMgrejI nATakanA vicAra tyAra pachI bIjA lekhake upayogamAM lIdhe hoya ane TI. vI. para peluM rUpAMtara rajU thayuM hoya ! te zakaya che ! thADA vakhata pahelAM, eka jaina munizrIe, emanA eka lekhanI gujarAtInA eka prasiddha sAhityakAra uThThAMtarI karI Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 164 88 hatI tenI vAta mane karI hatI. . jainamunizrIne e lekha lagabhaga sarvAMze potAnA nAme chapAvanAra e vyakti pAse, e lekha pragaTa karanAra dainikanA taMtrIe khulAsA mAgyA. temAM e vAta kabUla paNa karAi, ane te sAhityakAranAM dvAra ghaNuM kharu' te dainikanI kaTAro mATe baMdha thayAM. jainamunizrIe gammatamAM chatAM hakIkatamAM kahyuM hatuMH jyAre emane pUchyuM. ke tame nezrInA lekhanI kema Ama corI karI ' tyAre te sAhityakAre jaNAvyuM hAvAnu kahevAya che ke : 'mane zuM khabara ke munizrI mukhamAM haze ?' joke, A sAhityakAre Avu krama karyu haze te mane samajAtuM nathI ! sva. munazI kru sva. khabaradAranA keTalAka sAhitya-sarjananA azAnI 'cerI' pakaDavAthI sajja kAne nukasAna thayu' nathI. e 'cerI gaNI ja nahi hoya sasarjaka cittamAM kSaNe kSaNe AsapAsanA jagatamAM banatI ghaTanAenI, cAlatA vArtAlApAnI, vaMcAtAM-pustakA-sAmayikAnI chApa paDatI ja rahetI hoya che. cittanA nIcenA starAmAMthI, ajAgRta mananAM paDAmAMthI kayAre kaI vAta tenA sAtA sAhiyamAM ekasa ne, rUpAMtarita thaine vaNAI jAya che tenuM sarjakane dhyAna paNa nathI rahetuM. vaLI mAnavahRdaya, savedanA ane sUkSma buddhitatra e keTalA U DANe, evA evA stare, eTalI vaivaSyabharI lIlAothI kAma karatu hoya che ke khe sajAne ekasarakhA vicAro ke viSayA sUjhe e asa bhavita nathI. kAI prasiddha--pratiSThita sAhityakAra ekAda kRtinI 'cerI' karI potAnI pratiSThA ane cAritrya hoDamAM mUke e huM mAnI zakatA nathI. lAkho rUpiyA kamAto vyApArI khIjAnA sA-asa rUpiyAnI 'cerI' kare tevI A vAta che. sAmAnya rIte Ama na ja bane. chatAM mAnavamananI gaharA, sakulatA ane vicitratA evI che ke karoDapati paNa kayAreka apa kiMmatanI vastuthI AkarSAI tene khissAmAM mUkavA lalacAya tevI mAnasika gra Mthi ka vRtti dharAvatA hoya, tevA kissA paNa pratihAsamAM noMdhAyelA che. joke tyAM paNu, e kissAomAM paNa sikakAnI bIjI bAju ApaNe jANatA nathI hotA. ane evA kissA apavAdarUpa ane dhyAne pAtra hAya che, TIkAte kaeN AkSepane nahiM. A lekha sAhityika-ta cInA bacAvamAM nathI lakhyA. paraMtu, saja kacittanu... alpamatidarzana karAvIne, sarjakane nyAya ApavAnA hetuthI A lakhavAnu sAhasa karyu" che. sva. cunIlAla maDiyA kahetA ke samasta jagatanI sAhityika kRtio-mahadaMze vArtAo, bAra ke cauda prakAranA pleTa para ja AdhArita hoya che. asa khya. thAnAM kAnakAnA mULamAM A khAra-paMdara 'pleTanI phArmyulA' ja hoya che. jo Ama hoya tA khe kRtiomAM Akasmika sAmyanI keTalI khudhI zayatA rahe che? mRddha jIvana ane prApta RSie tA kahyuM ja che ne vyAsAcchiSTam jagat savam / ' 283 bhagavAna khAdarAyaNe, vedavyAse mahAbhArata-bhAgavata racyA pachI jagatamAM kaI lakhavA jevuM bAkI rahyuM ja nathI, je kaI lakhAyuM te vyAsanA anukaraNamAM ja temanA 'ucchiSTa svarUpe ja lekhavuM ! jayAre heAmara lAM khAtA hatA! [ pRSTha 3thI cAlu ] doraDu' pakaDe ke khebhAna suMdarIne sAcave? ramaNalAla desAine A lakhatI veLAe lu' AvyuM haze evu' anamAna thAya che 'dhUmaketu'nI eka navalikAmAM sRSTi para egaNapacAsa. divasa sudhI meghatAMDavane utpAta cAle che. AkhI sRSTi hUkhI gaI. rahyAM mAtra be jaNAM-eka yuvAna ane eka yuvatI, paraMtu baMne sAmasAmI TekarI para hatAM. vacce pralayanu pUra vahetu' hatuM. vArtAnA Araba 'dhUmaketu' lakhe che ke tee ekabIjAnI bhASA jANatAM na hatAM, vArtA vadhe che tema temAM vAtacIta zarU thAya che. vAtacIta thAya te to ThIka paNa premanI philasUphImAM paNa pelI taruNI UtarI paDe che, jo parasparanI bhASAthI te DuMgala ajANa hatuM te vAtacIta thaI kaI rIte ? izArAthI ? tema hoya te premanI philasUphInuM pIMjaNa kai bhASAmAM thayuM haze ? ahI 'dhUmaketu'ne lu' AveluM spaSTa dIse che. mahAkavi nAnAlAla indukumAranA AkhA prathama eka aMkanA sthaLa tarIke himAlayane varNave che. pachI a Mdara eka pravezamAM samudrataTa Ave che. himAlayamAM samudra ghUsI gayA kayAMthI ? dharatIka pa thayo haze kharA ? ema lAge che ke mahAkavi nhAnAlAla rIMgaNAM tALatA hatA. sAbhAra svIkAra kAuna [] koinA manamAM cAra vase. le. temada gAlA krAuna seALa pejI * pRSTha 178 4 mU5 rU. 24/- prakAlokapriya prakAzana 110, prinsesa sTrITa, muMbaI-2 [] jIvana sukhI kema ne ? le. 5. pUrNAna vijayajI seLa pejI * pRSTha-54 * mUlya amUlya * prakA. zrI vidyAvijaya smAraka graMthamALA C/o zrI jagajIvanadAsa kasturacaMda zAha mu. sAmA (sAbarakAMThA) [] tArA jIvanane ajavALa le. zrI dhruvala * una seALa pejI * pRSTha-72 [] reDa signala le. e. e. zAha * krAuna sebapejI * pRSTha-41 [] nArI tuM nArAyaNI le. maphatalAla saMdhavI * kAuna seLa pejI * pRSTha-3ra. chellAM traNa pustakanA prakAzaka : sava'kalyANakAra samiti, ArAdhanAdhAma, mu. vaDAlIyA si~ hatu (ji. jAmanagara) preraNA (kAvyasaMgraha) le. aruNu desAi 3nI sAIjha pRSThazna-60 prakA, pratApa desAi, 39, rUMgaTA pArka, TAgora roDa, sAntAkRjha (pazcima), muMbaI 54. . Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana upAdhyAya covijayajI kRta vairAgyapakSatA rUA. prahalAda ma. paTela upAdhyAya vijayajIkRta kRti yugala 'vairAgyarati' ane 'vairAgyakalpalatA' paravatA jaina saMskRta sAhityamAM aneka rIte viziSTa sthAna dharAve che. svarUpa-prakAranI dRSTie vicAratAM A kRtie rUpakAtmaka kathAsAra mahAkAvyanI aneka lAkSaNikatAo dharAve che. vairAgyarati khaMDita kRti che ane vaiRgvakalpalatA pUN kRti che; vAratavamAM teA nAmabhede bhinna lAgatI A eka ja kRti che, tethI ahI... vairAgyapasatAmAM vaigambarati abhipreta samajavI. A rUpakAtmaka kRti hovAthI jaina saMskRta sAhityamAM tenu sthAna vicAratA pahelAM rUpaka sAhityanA ugama-vikAsa tarapha daSTipAta karavAne upakrama che. jaina saMskRta-prAkRta sAhityamAM rUpakanAM Adikha du AgamagraMthAmAM upalabdha thAya che, ane e ja rUpA uttarakAlIna kathAenA mULasrata samAna che. paraMtu A Agamika rUpakAtmaka yA pratIkAtmaka dRSTAMtemAM kAdeha mAMsala nathI, chatAMye paravatI' jaina kathAsAhityamAM rUpakAtmaka sAhityanAM khI ahIM paDayAM che. 'sUtrakRtAMga'nuM puMDarIka adhyayana ke jJAtA dharma kathA'tu dhanaze ane putravadhUenuM dRSTAMta AkAra yA kathAvastunI dRSTie puSTa nathI chatAM jaina sAhityanAM upanayukata rUpakAnAM kathAtmaka vaNu nAnI ugamabhUmi che. Ane pagale ja sadAsa gaNI kRta prAkRta kathA vasudeva 'DI'nuM (chaThThI sadI) madhubiMdu dRSTAMta. haribhadrAcAya kRta 'samarAyyikahA'(8mI sadI)nu bhavATavi dRSTAMta ke udyotanasUri kRta 'kuvalayamAlA'zaka saM. 700)nu kuDaMga dvIpa draSTAMta upanaye| sAthe sAyAM. bhAratIya sAhityamAM rUpakanuM kheDANa jaina sahityamAM savizeSa thayuM che, ane te paNa be svarUpe. (1) dRSTAMta rUpA tarIke (2) saMpUrNa rUpA tarIke. A bIjA prakAramAM adbhuta bha te mRta karIne temanAmAM mAnavIya bhAvAnuM Are paNa karIne vikasAvelI eka viziSTa paddhati che. A paddhatinuM sau prathama maDANa karanAra che udyotanasUri 'kuvalayamAlA'mAM temaNe krodha, mAna, lebha, mAyA vagere abhUta 'bhAvonuM mAnavIkaraNa kayu' che, ane tyAra pachI paravatI jaina sAhityamAM Ane vizALa rAjamAga zarU thayA. A rUpaka sAhityane tenI carama sImAe paheAMcADavAno yaza 'upamitibhavaprapa cAkathA' dvArA siddhaSi gaNIne phALe jAya che. te e ja viraSTa kRtine sakSipta karI, kathAsAra mahAkAvya jevA navatara svarUpe mUkavAnuM mAna 'vairAgyakalpalatA' dvArA upa.. yazovijayajIne phALe jAya che. siddhaSigaNI kRta upamitibhavaprapaMcAkathAne DA yAAkhIe bhAratIya sAhityanI The first Allegorical work "prathama rUpaka kRti kahI che. te yazavijaya kRta vaigagyakapalanA bhAratIya sAhityamAM savRttima saMskRta kathAsAra mahAkAvya che.' tA. 164-88 vairAgyakalpalatAnuM kathAvastu, pAtrA, prasa Mge, AMtarika bhAvanAe, siddhAMta pradarzana, varNana paraMparA, kamiMtavya--A badhuM ja upamiti anusAra ja che. chatAM vairAgyakalpalatAmAM yazevijyajIe potAnI asAdhAraNa vidvattA prakaTa karavA keTalAMka navasaja tAparivata nA karIne maulikatA rajU karI che, tApaNa kahevu' joie ke te mUla kRtinI prabhAvaka asaramAMthI mukata thai zakayA nathI. metI kApaDiyAe yogya ja kahyuM che keHyazovijayajInA graMthayugalamAM upamitine TUMkA sara jANe - siddhaSie ja lakhyA hoya tevI padyaracanA che. Ama chatAM yazavijayajInI asAdhAraNa vidvattA, maulika sajana-zakita ane vizeSa tA jainazAsananI sarvottamatAda ka rajUAta-zakitanAM darzana thAya che. tethI sakSmatAthI jonArane saMkSepamAM navasarjananA aMzA avazya jaNAze. temanu navasarjana A rIte joi zakAya : vairAgya kalpalatAnA prathama ratabhaka yazevijayajInuM maulika sana che. A Akhaya stabaka temanI pariNata prajJA ane adhyAtma taraphanA anurAganuM suphaLa che. vairAgyakalpalatAno A prastAvarUpa stabaka navasarjana hovAthI upamiti. mAM Apha prastAva che jyAre vairAgyakalpalatAmAM nava stAka che. upamiti.nA prathama prastAva ane vairAgyakalpalatAnA prathama stabakamAM eka vaiSamya noMdhapAtra che.--siddhaSi e rUpakAtmaka zaulInI apUrva tA chatAM tenI zAstra-samiti prasthApita karatAM sarahiteAvamAM tkindvAADablyusTa te upa. pra. 1-8) kahIne upanayayukta pIThabaMdhamAM AtmalaghutAnuM nivedana karyu che, jyAre yazovijayajIe prathama stakamAM sattaramI sadInA jaina zasanamAM temaNe nihALelI vikRti upara prahAro karyAM che. siddhaSinI A rUpakAtmaka ane prasthApita zailInA lAbha yazovijayajIe pU` ravarUpamAM lIdheA che; tethI temaNe upamiti. jevI vizALa kathAne e rIte navAjIne jaina saMskRta-sAhityamAM aMtima pratibhAvaMta sarjaka tarIke akSayakIta prApta karI che. A e rIteAmAM eka cheH-sArasakSepa chatAM navasarjana kaeNTinI rUpakAtmakatA ane khIjI che kathAsar mahAkAvyamAM svarUpa rUpAMtara. alakArazAstrakathita mahAkAvya viSayaka lakSaNAnI susaMgatatA yA visavAtino vicAra karyA vagara, kAi nizcita dhyeya yA AgavA dRSTibiMdunI pUti' mATe jainasajakAe prAkRtasaMskRta mahAkAvyo kathAone AdhAre kathAsAra mahAkAvyanAM sarjana karyAM che; ane te paraMparA vimalaprabhasUriSkRta 'paumacariya'thI zarU karIne cheka sattaramI sadInA yovijayajI kRta vairAgyapalatA sudhI vistarI. joke A prakAranI pravRttinAM mULa ghaNAM prAcIna che. gAbhina de kAdaMbarIne sArasaMkSepa karyo che. A uparAMta pradyumnasUrikRti 'samarAdityasakSepa' ane dhanapAlanI 'tilakama jarI'nA cAreka sArasaMkSepo jANItA che. upamitinA sArasakSepe - paNa noMdhapAtra che, jema ke : vadha mAnasUri kRta - umitibhavaprapa cAkathAnAma Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-4-88 samuccaya,' haMsa gaNI kRta 'upamitibhavaprapaMcAkathA : sArAdvAra', devasUri kRta 'upamitiprapaMcAdvAra' A uparAMta hemacadrAcAya - kRta 'triSaSTizalAkA puruSacaritra'nAM sakSepa suvirdita che. prabuddha jIvana AvI kathAsarakRtinA sarjana pAchaLa aneka uddeze kAma kare che; jema ke 'samarAdityasaMkSepa'mAM pradyumnasUrie lakhyuM che ke gAmanaH pherave / para Mtu khAsa te je te. kRtinI bhavyatA, dhAmika sattvazIlatA, prabhAvakatA vadhu preraka che. yazevijayajI te sAkSAta kUrcAlI sarasvatI hatAM, tA temaNe navIna kRti racavAne badale sAra-sa MkSepa krama karyo ? enu gUDha kAraNa e hoi zake ke samagra jaina siddhAMtane eka kyAnA rUpamAM mUkavAnA sAthI mahAna ane saphaLa prayatna upamiti.mAM thayA che ane savajIvene zAsana-rasita karavAnI temanI tema hatI tethI sarva jIva-parApakArAthe upamiti.nA sArasaMkSepa karyAM haze. vairAgyakalpalatAe upamitinuM saMkSiptIkaraNa mAtra nathI; paraMtu temAM maulika navasaja`na sAthe tenu svarUpagata parivata'na karI jANe navI kRtinuM sarjana karyu hAya tevuM lAge che. upamiti. kathA keTalAkane mate capukAvya che. vairAgyakalpalatA ucca sAhityika mUlya dharAvatuM thAsAra mahAkAvya che. joke samagra saMskRta kAvyazAstramAM kathAsAra mahAkAvyane ullekha sarakhA nathI. A kRti tenA A svarUpamAM sarvottama kRti che. Ama vairAgyakalpalatA samagra bhAratIya saMskRta sAhityamAM khe rIte anekhuM sthAna dharAve che : (1) rUpakakathA tarIke (2) kathAsAra mahAkAvya tarIke. Ama rUpakakathAoe bhAratanA dhArmika temaja aupadezika sAhityamAM uttu Mga zikhara sara karyAM che; kAraNa ke ala kArazAstrIya baMdhanarahitatAnI mekaLAze tene vistaravAmAM ADakatarI madada karI che. pariNAme jaina-Agama sAhityamAMthI vahetAM AvatAM rUpakajharaNAM dhIme dhIme aupadezikatAnA mahAgiri uparathI nIce UtarI siddhaSi sudhImAM to mahAnada banI jAya che pachI tenAM avadha kyA * ramAbahena sava prapaMca A huM kANu ? kyAMthI ? tame vaLI kANu ? zenA ? potAmAM anubhavathI samajI zakAya evA AkAzatulya AnaMda nAmanA pUrNa tattvanA prakAza thAya che. bAhya ane aMtarathI rahita samarasa dhananA rajo, tame, sattvaguNathI rahita mAgamAM vicaranArane vidhi zu` ke niSedha zuM? A vicArane yathA kavi Ana dhanajInu jIvana hatuM. cidAna damAM marata rahetA tee eka avadhUta yogI hatA. jethI ja teo samAjanI avahelanA, lekani dA ane tiraskArathI alipta rahIne jala kamalavata nilepa jIvana jIvatA hatA A tyAreja zakaya bane jyAre adhyAtmanA raMga temanI rageragamAM vaNAi gaye hoya. tethI ja ApaNe kahI zakIe ke Ana dhanajInA paryAya. eTale ja adhyAtma. adhyAtmabharyAM jIvananA zmana 6 te dhanasvarUpa ja dhAraNa kare te? ApaNA Anada te pravAhI. ghaDIkamAM Ama DhaLe kembaDIkamAM tema vahelu kyAre sUkAI jAya te paNa khabara na paDe. AvA Ana dasvarUpa yogInuM hRdaya kavihRdaya hatuM. sAthe teone sa'gItanA viSayanuM paNa sUkSma jJAna hatuM; je temanA dareka padanu vizleSaNa karatAM khyAla Ave che. kayAMya yatibha'ga * vizALa vArirAzimAMthI paravatI rUpaka sAhityanI aneka naheza nIkaLI. paraMtu temAMthI nimaLa, suramya sarevara sajAyu te yazovijyajInI lAkSaNika kRti vairAgyakapalatA. uttarakAlIna jaina sAhityamAM bhAgye ja evA kAI rUpakakAra haze ke jenI upara upamiti.nI asara na paDI hoya. vairAgyalatAne sAhityika rIte mUlavatAM temAM aneka tattvanu saMmizraNa jovA maLe che, chatAM tenA AMtarika svarUpane jotAM te mahAkAvyanuM svarUpa dharAve che. TUMkamAM keTalIka jaina kRtione kAi cokakasa kAvyaravarUpamAM jovAmAM muzkelIo paDe che; tevuM A kRtinI bAbatamAM thayu che. ahI kRtinA svarUpanu zaithilpa e dugu Nu nathI paraMtu vaiziSTaya che. te kathAsAra mahAkAvya che tethI temAM ala kArazAstra kathita keTalAMka mahAkAvya lakSaNa .anAyAse joI zakAya che, joke ala kArazAstranI sudIdha para parAmAM aneka Ala'--- kArikAne hAthe, aneka prakAranA sAhityika, sAMskRtika vAtAvaraNa . tathA tatkAlIna asara nIce vyAkhyA dhaDAtI AvI hovAthI. 'sava lakSaNayukata' mahAkAvya bhAgye ja jovA maLaze Ama chatAM kAvyazAstra saMmata aneka mahAkAvya lakSaNe jevAM ke: sagabaddhatA, chaMyAjanA, prAraMbha, puruSAtha' nirUpaNu, sarvAMte bhAvi kathanasUcana, RtuvarNana, sauMdaya, sUryAsta, caMdrodaya, sa MdhyAvaNa na, rAtrivaSNuna, ma MtraNA, dUtapreSaNa, yuddhavarNana, rasa nirUpaNu - vagere kAvyazAstrIya praNAlikAnu sabhAnatA pUrvakanuM anusaraNa sUcave che. rUpakakathAmAM jema upamiti. sarvottama zikhara che. tema saMkSipta kathAsAra-mahAkAvyamAM vairAgyakalpalatA sarvottama zikhara che. yavijayajI jevA mahAna tArkika, dArza nika, kavi ane paramatakha DanapaTue upamiti. jevI virATakAya kRtine saMkSepa karIne vairAgyapalatA jevI navya kRti ApIne mAtra jaina sAhityamAM ja nahI'paraMtu samagra bhAratIya saMskRta-sAhityanI utkRSTa sevA karI che. gunahInA mAgu vinAdabhAI mahetA thatA nathI. saraLatAthI temanAM padonu gAna thAya che, adhyAtmabharyA paTTAne paNa saMgItane spaza' thAya tA ApaNe paNa te pA sugamatAthI gAI zakIe jethI ApaNA AtmA paNa abhinava unnata dazA anubhave. AvA ucca kATinA AtmAne samajanArA temanA jamAnAmAM ghaNA ochA hatA. jethI keTalAka viSAdabharyAM prasaMgo temanA jIvanamAM banyA hovAnuM kahevAya che. tevA prasaMgomAM paNa hatAza ke nirAza na thatAM teo samatA dhAraNa karI adhyAtmabharyAM pada lalakArI UThatA, je temanA samagra vyaktitvane ApaNI samakSa draSTigepcara karI de che. eka daMtakathA pramANe traNa divasanA upavAsane pAraNe samAjanI aNusamaja ane adhazraddhAthI gocarI na maLatAM kSaNavAra mATe teo hatAzAmAM gherAi jAya che. paraMtu tarata ja temAMthI upara UThIne temanuM hRdaya gAjI UThe che ke- AzA auranakI kayA kIje, jJAna sudhArasa pIje.' peTanI bhUkha saMtoSavA mATe bIjAnI AzA karavAnI zI jarUra che? te te pAchI traNa divasa pachI pharI ema ja bhaTakAvaze. te temAM samaya vyatita " = 1 z Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIta : tA. 19-4-88 . na karatAM AtmAnI bhUkha bhAMgavAnA prayatnamAM zA mATe na jANatuM nathI te saMgIta dvArA paNa tamArAM guNagAna kevI rIte joDAvuM ? je bhUkha bhAMgatA ja bhavanI bhUkha paNa bhAMgI jaze. gAI zaku? saMgItanuM sthAna te jamAnAmAM keTaluM badhuM tarata ja teo guphAmAM sAdhanA mATe besI jAya che. agrasthAne haze te A padanI paMkita uparathI khyAla Ave che. AvI ucca bhUmikAe racelAM temanAM stavane ane pada Apane rIjhavavAnI koI kaLA pitAne AvaDatI nathI samajavAmAM ghaNuM agharAM che. chatAM paNa e vAMcatAM ja mana temaja evA keI hAvabhAva karIne rIjhavavAnI kaLA paNa Ana davibhora banI jAya che evA eka suMdara padamAM AnaMda- " hastagata nathI. ghanajI lakhe cheH paramAtmapadanI sevA mATenA egya guNo jevA ke zuddha avadhu kayA mAgu gunAhInA, ve guna ganina prabinA; hRdaya, zuddha prema temaja zuddha karaNuM tene paNa mArAmAM abhAva gAya na jAnuM, bAya na jAnuM, na jAnuM surasevA, che tethI ja mArI A dazA che. rIjha na javuM, rijhAya na jAnuM, na jApadasevA.- avadhU koIpaNa sAdhana dvArA ApanA guNene varNavavA asamartha satata AtmadazAmAM lIna rahetAM evA AnaMdadhanajI A pramANe jyAre pada gAI UThe che tyAre kSaNavAra mATe prabhuprema prApta karavA kevA kevA guNonI AvazyaktA che te te thAya ke kayAM ApaNe ane kayAM ane ghanajI. "adhUrI ' A paMkita uparathI samajAya che : ghaDo chalakAya" e kahevatane ApaNe ApaNuM jIvanamAM veda na jAnuM, kitAba na jAnuM, jAnuM na lachana chA; yathArtha karI che. ghaNuM na jANavA chatAM paNa alpajJAnane paNa taraka vAdavivAda na jAnuM- na jAnuM kaviphaMdA" ApaNe pUrNa mAnIne satiSa anubhavIe chIe. kadAca ahamAM zrI vyAsajIe vibhakata karelA cAra vedane paNa teo aTavAIe chIe. jyAre avadhUta AnaMdaghanajInI ati jANatA nathI. AtmajJAna jene vAstavika rIte meLavavuM namratAnuM darzana A padamAM ApaNe karI zakIe chIe. hoya teNe paraspara vyApekSI jJAnane sArI rIte samajavuM joie. " AnaMdadhanajI prabhune uddezIne kahe che ke, he prabhu! te jJAna barAbara na hoya te ekAMgI zraddhA thAya, jethI Atmika huM ApanI pAse zuM mAguM? guNahIna e huM ajJAna, jJAna apUrNa rahe. vicAratAM prazna UThe ke zuM AvA paramajJAnI rAga bhareluM hovAthI ApanA parama utkRSTa dhamane A badhuM nahi jANatA hoya ? paraMtu paramajJAnI hovAthI ja teo zI rIte jANI zake che jemane ane te AmapradazA nirmaLa jANe che ke kevaLajJAna AgaLa sarvazratajJAna apa ja che. thayA hoya tevA zuddhamapaNuM pAmelA kevaLI bhagavaMta paNu - , veda eTale svarUpajJAna ema atha laie te ApanA ApanA guNene samasta prakAre jANavA samartha che te paNa te yathArtha svarUpanuM saMpUrNa jJAna nathI ema kahevAya kahI zaktA nathI te mAruM te zuM gajuM? musalamAnonuM pavitra dharmazAstra kurAne zarIpha che. tenuM paNa vibhAvathI huM roganA vazamAM chuM, huM oSI chuM. jJAna nathI. saMpUrNa jJAna prApta karavA badhAM ja dharmazAstronuM Apa aSI cho. Apa nirIkSaka ane pUNuM paramAnaMdamaya che. arthayana jarUrI che. badhAMnAM draSTibiMduone samajavAM e , ane jagatanA viSayone ja abhilASI chuM. Ama AtmajJAnInuM parama lakSa hoya che. - huM, bahira,vAmAM ja ramaNa karI rahyo chuM. ApanI kitAbane eka artha thAya che bakSisa." evo artha letAM kRpAthI sahaja aMtarAtmane lakSa thayA che. chatAM paNa ApanA kavi kahe che ke "ApanI kRpA kema maLe-kevI rIte maLe te paNa anaMta anaMta guNene gAI zakavAne asamartha chuM. mArI huM jANatA nathI.' apAtA jANavA chatAM paNa bakSisa te huM meTI mAgI rahyo jANatA nathI chuM. svarUpapadanI prAptinI AkAMkSA hRdayamAM sthita thaI gaI che. - piMgaLanAM lakSaNo, davagerenI paNa jANakArI na hovAthI paraMtu mArAmAM haju kaI kaI khAmI che te ja huM jANu kavi vakaLAne Azare laine paNa kevI rIte guNonI yAcanA karuM ? nathI te mAre mAgavuM zuM? ' taka - vitaka-vivAda vagere kaMI ja jANatA nathI. yathAzakita takanA niyama pramANe carcA karIne zAstranubhava siddha vastunI - Apa avyAbAdha sukhamAM virAjamAna che. tyAMnAM vAstavika sthApanA paNa karI zakatuM nathI temaja viparIta vAda paNa karI sukha ane ahIMnAM mAnI lIdhelAM sukhamAM zuM aMtara che tenI zakatA nathI. paNa spaSTatA manamAM nathI. jethI mane gaDamathala rahyA kare che. saguNa vaDe adhikAra prApta karyA vinA koI vastunI prApti ApanA guNone varNavavA mATe koI paNa sAdhananI upathatI nathI saguNAne sarvathA abha va hovA chatAM paNa labdhi mArI AgaLa nathI. tethI mAruM mana didhA anubhave che paramAtmapadanI mahecchA rAkhI rahyo chuM. pitAnA ajJAnapaNanI ke A sAdhane mANuM ke sAya mAguM? he prabhu mane mArga batAve. jANu prabhune karIne pite jevA pAmara che tema vasuMdhIne pitAnI japa na jAnuM, juvAba na jAnuM, na jAnu kavi bAtA; laghutA chatI kare che. joke AnaMdadhanajI pote pitAnuM jIvaMta bhAva na jAnuM bhagati na jAnuM, na sI tAtA." sAdhanAmAM ja vitAvatA hatA. svarUpanuM saMpUrNapaNe jJAna na hovAthI jApa paNa barAbara . pitAnA mananA bhAvane vyakata karavA kavi kavitAdevIne thaI zakatA nathI. mAnasika sAkSakAra vinAnA jApanI koI caraNe pitAne arthe caDAve che. paraMtu teo kahe che ke te phalazruti nathI. ApanA svarUpadarzananI keAI jhAkhI na thavAthI rIte, paNa ApanA anaMtagaNone gAine varNavavAnI paNa mArI Apa kevA che te paNa vadhI zakatA nathI. Apane meLavavAnA zakti nathI. kIrtanakAra thaIne guNenuM, kIrtana karatAM paNa aneka mArgo mahApuruSo batAvI gayA che. jemAMthI huM AvaDatuM nathI. saMgItanA sUranA bhedane jANatA nathI, layane eka paNa jANatA nathI. Apa kevA zItaLa che, kevA uSNa che Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9) tA. 16 4-8 te ApanAM lakSaNa. paNa jANatA nathI.' bhakitanI rIta : skamanuM dAna maLyuM che, tethI vidyAbahenanI IcchAnusAra pratipaNa jANatA nathI. tethI aneka rIte bhakita karavA chatAM paNa te varSa mahAvIra jayaMtInA parvanI AsapAsanA ravivAre "mahAvIraApanuM darzana mane thayuM nathI. mArI bhakita niSphaLa gaI che vaMdanA kAryakrama sAthe A neha saMmelana yojavAmAM Ave che. utkRSTa sAdhanA karatAM hovA chatAM paNa jayAre AnaMdaghanajI A ' A pravRttine vega ApavA mATe ame vidyAbahenanA, atyaMta pramANe lakhe tyAre vicAra Ave ke kevI utkRSTa rIte prabhu- aNI chIe. bhakita karavI joie ke jethI ApaNe layane sAdhya banAvI saMdhanA upapramukha zrI cImanalAla je. zAhe kokamanuM , zakIe bhavanA karA marI jAya evI ekAgratAthI bhakita karavA saMcAlana ane svAgata karyu hatuM. e pachI zrI baMsIbhAI mATe saddaguNonI ja AvazyakatA che. : - khaMbhAtavAlA ane vRndane "mahAvIra vaMdanA' kAryakrama rajU thaye AmAne kamatApa maTADI daI tene zItaLa kare evAM hatuM. A kAryakramamAM saMdha dvArA cAlatA bhakita saMgItanA hitakAryo karyAM che te paNa te jANatA nathI varganI bahene, uSAbahena mahetA, puSpAbahena parIkha, ramAbahena paMkitae paMkitae pate, kevA ladhu che ane prabhu kevA mahetA, rekhA zAha, jayazrI zAha, jesanA zAha, kusuma mahAna che ema jaNAvIne ApaNane namratA-laghutA keLavavAne zAha ane vargaadhyApaka zrI baMsIbhAI khaMbhAtavAlAe kavi bodha Ape cheH paMDita vIravijayajI, sva. zAMtilAla zAha ane pitAnAM 'jJAna na jAnuM', vijJAna na jAnuM, na jAnuM bhajanAmA svaracita gItanI suMdara rajUAta karI hatI. tabalA para AnaMda ghana prabhu ke ghara hAre, raTana karuM guNAdhAmA. pra. rameza bheja ke, Dholaka para bhagavatIbhAIe, be-je para matijJAna, zrAjJAna, avadhijJAna, manaparyAvajJAna ane rahemAnabhAIe ane sAIDa rIdhama para naTavara trivedIe sarasa " kevaLajJAna e pAMce jJAnanA bhedane huM jANatA nathI. A sAtha ApI kAryakramane yazasvI ane yAdagAra banAvyo hato. pacajJAnanuM paripUrNa svarUpa te kevaLI ja jANe. ApaNe saMkalana : cImanalAla ema. zAha, "kalAdhara game teTaluM jANue chatAM paNa te kevaLInA jJAna AgaLa anaMtamA bhAganuM che. tAsaMbaMdhanA sama vijJAnane ' * phena : 350 29 paNa teo jANatA nathI. prabhunA bhajanathI saMkalpa-vikalpane zrI muMbaI jana yuvaka saMdha nAza thAya che. mananA Aveza zamI jAya che. manovRtti paramAtmA- 385, saradAra vI. pI. mAga, muMbaI -400 004 ' maya banI jAya che. AvI bhakita paNa huM jANatA nathI. * vArSika sAmAnya sabhA , - ApanA anaMta guNone lakSIne ApanAM anaMta nAme che saMghanI vArSika sAmAnya sabhA zanivAra tA. 7mI me, 1988nA te paNa pUrepUrAM jANa na hovAthI judA judA nAma - jApa roja sAMjanA 5-00 kalAke paramAnaMda kApaDivA sabhAgRhamAM maLaze ' ' , karI zakatA nathI. - je vakhate nIce pramANe kAmakAja hAtha dharavAmAM Avaze - Ama dareka rIte kavi pitAnuM a jANapaNuM jaNAvIne (1) gata varSanA vRttAMta tathA saMdha temaja zrI maNilAla mekamacaMda prabhunI mahattA gAya che. prabhune pAmavAne mAga ke kaThina che zAha sArvajanika vAcanAlayanA ane pustakAlayanA eDaMTa te teo jaNAve che. thayelA hisAbe maMjUra karavA. pite muMjhaI gayAM che. zuM mAguM, kevI rIte mAgu-vicArane (2) navA varSanA aMdAjapatre maMjUra karavA kaI pAra ja nathI. tethI ja anaMta jJAna, anaMta darzana, (3) saMdhanA padAdhikArIo temaja kAryavAhaka samitinA 15 - anaMta cAritrarUpe prabhunA maMdiranA daravAjA pAse UbhA rahIne sabhyanI cUMTaNI ApanA guNa gAte be chuM, prabhunAM dvAra pAse raheNa (4) zrI maNilAla ema. zAha sArvajanika vAcanAlanA TrasTI- karavAthI jarUra guNaprApti thaze je paramAtmapadanI prApti karAvaze. enI mudata pUrI thatAM pAMca TrasTIonI nimaNuka karavA. daDha bhAvanAthI satata ApanA padanI icchA karIza te te avazya (5saMdha temaja vAcanAlaya - pustakAlayanA eDiTarsanI. phaLaze ja, je prApta karavA yogya ja che ema kavi jaNAve che. * nimaNUka karavI. * satata raTaNa karavAthI mana saMsAra tarapha udAsIna bane che. upara jaNAvelI vArSika sAmAnya sabhAnA anusaMdhAnamAM viSaya-kaSAya tarapha mana vimukha bane che jethI zAMtine sAkSAtkAra jaNAvavAnuM ke saMghane vRttAMta tathA saMdha temaja vAcanAlaya thAya che, je prabhu sAthe abhedatA ANaze. AvaraNa haDI jaze. ane pustakAlayanA eDiTa thayelA hisAbo saMghanA kAryAlayamAM A ja saMdeza kavi AnaMdaghanajI A pada dvArA Ape che. rAkhavAmAM AvyA che. tA. 20-4-1988 thI tA. 5 5-1988 sudhInA divasomAM baporanA 1 thI 5 sudhImAM koI paNuM * . saMghanA upakrame be kAryakrama sabhya tenuM nirIkSaNa karI zakaze. keIne prazna pUchavAnI IcchA (pRSTha 10 thI cAlu) hoya te be divasa agAu lekhita mokalI ApavA vinaMtI. kI kendramAM javAmAM AvyuM hatuM. ' vArSika sAmAnya sabhAmAM sarva sabhyone upasthita rahevA A prasaMge saMghanA pramukha che. ramaNalAla cI. zAhe huM vinaMtI che. savanuM svAgata karatAM jaNAvyuM hatuM ke saMghanA sabhyo paraspara haLemaLe, ekabIjAnI vadhu najIka Ave, nirubahena esa. zAha ' ' ke pI zAha. paraspara sneha, bhrAtRbhAva keLave e hetuthI chellAM keTalAMka zeleza-eca kekArI--- --- -- pannAlAla : zAha varSathI saMdha dvArA A vArSika sneha saMmelana yojAya che. temAM vasubahena bhaNasAlI zrImatI vidyAbahena mahAsukhalAla khaMbhAtavAlA dvArA mAtabara , sahamaMtrIe ' ' * maMtrIe zrI ' sahema strIo * * . : Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-4-88 T. * * ( saMghanA upakrame be kAryakrame che "gujarAtI raMgabhUminA che lA cAra dAyakA - parisaMvAda 1. saMdha dvArA chellAM keTalAMka varSathI judA judA viSaye para zrI prakhadha joSIe jaNAvyuM hatuM ke gujarAtI raMgabhUmi parisaMvAda javAmAM Ave che tadanusAra A varSe gujarAtI ... eka apekSAe jagatanI zreSTha raMgabhUmi che. udAharaNa tarIke raMgabhUminA chellA cAra dAyakA" e viSaya para parisaMvAda 30 mI mArca, 1968 nA divase caM. cI. mahetA AMtararASTrIya zanivAra, tA. 2jI eprila, 1988nA roja baporanA 2 -1 thI nATayaspardhAnA nirNAyaka mATenI spardhAmAM, 'elinI 7-00 sudhI inDiyana maracanTasa cembaranA vAlacaMda hIrAcaMda rajUAta dvArA jagatanuM prathama inAma jItI lAve te ene sabhAgRhamAM jANItA nATayAcArya zrI caMdravadana cI. mahetAnA anusaranArA eTalA uttama kema na hoya ? pramukha sthAne yojAye hate. zrI kAMti maDiyAe jaNAvyuM hatuM ke gujarAtI raMgabhUmie kAryakramane prAraMbha zrImatI mInaLa paTelanA saMskRta zleka TekanikamAM asAdhAraNa pragati karI temAM zuM cheTuM thayuM ? gAnathI thayo hato. saMghanA pramukha Do. ramaNalAla cI. zAhe je kaMi ThaThAro thAya che e nATakane "necarAlisTIka' vAtAvaraNa svAgata pravacana karyuM hatuM. upapramukha zrI cImanalAla je. zAhe mATe thAya che. AmAM beTuM zuM che? zuM hajI paNa ame saMsthAnI rUparekhA ApI hatI. kAbaracitarA padA AgaLa UbhA rahI gaLuM phATI jAya evI De. dineza bhaTTa parisaMvAdanI bhUmikA bAMdhatAM gujarAtI bUma sAthe saMvAda belIe te e tamane sAruM lAgaze ? nATakanA udayathI zarU karI chellA cAra dAyakAnA mahatvanA zrI tAraka mahetAe jaNAvyuM hatuM ke nATaka mAtra be vaLAMkane nirdeza karyo hate prakAranAM hoya che. sArA ane kharAba. "zAkuMtala' jevuM nATaka paNa kharAba rIte rajU karI zakAya che, te pramANamAM sAmAnya chellA be dAyakAnI gujarAtI nATaya pravRttine avirI lete zrI nAgajI DosAne lekha zrI vanalatA mahetAe vAMcyuM hatuM nATakanI sArI rajUAta karI zakAya che. temAM zrI prAgajIbhAIe gujarAtI raMgabhUminA bhavAI, - zrImatI mInaLa paTele jaNAvyuM hatuM ke abhiya tathA paraMparAgata raMgabhUmi, Adhunika raMgabhUmi ane pArasI nepathyamAM paNa zIkhelA kalAkAra-kasabIe AvyA ethI raMgabhUmine raMgabhUmi evA vibhAga pADI. e dareka vibhAgane vadhu lAbha tha.nATaka karatAM vadhu azlIlatA enI jAherakhabaramAM TUMke itihAsa ane e samayagALA ke vibhAganAM nedhapAtra hoya che, paNa lokone yAda che. sArAM nATake ja rahetAM hoya che. nATaka-nATayakArenI vigata ApI hatI.' zrI utpala bhAyANIe jaNAvyuM hatuM ke gujarAtI rapa- zrI viSNukumAra vyAse chellA cAra dAyakAnA abhinayanI bhUmimAM digdarzana ane abhinaya ApaNAM saddhara pAsAM che. dRSTie nATayakSetranA mahatvanA pravAhone noMdhapAtra banAvanArA Tekanikala pAsAmAM saMniveza khUba suMdara paNa prakAzamAM hajI nirmAtA - digdarzake ane kalAkArane paricaya karAvatAM gaphalata thAya ne pAzva saMgItamAM ghaNI ekavidhatA che. hajI jaNAvyuM hatuM ke chellAM 30 varSamAM ApaNe 800 jeTalAM ApaNAM 90 TakA nATake rUpAMtara para ja AdhAra rAkhe che. nATaka bhajavyAM. AmAMtAM 400 kADhI nAkhIe te paNa A parisaMvAdanA pramukha nATakamaharSi zrI caMdravadana cI. 400 nA Take acUka sArAM bhajavAyAM. gujarAtI raMgabhUminI mahetAe ApaNI potIkI nATakazALA mATenI pitAnI dAyakA A kaMI nAnIsUnI siddhi nathI. ' jUnI mAgaNIne sakheda punaruccAra karatAM jaNAvyuM ke jagatamAM - zrI jagadIza zAhe jaNAvyuM hatuM ke gujarAtI ragabhUmi DekuM UMcuM karIne batAvI zakIe evI rajUAta-abhinaya anya raMgabhUmie karatAM UtaratI che evI laghutAgraMthi cheADIne, ApaNe karyA nathI. juvAniyAe che, sAruM kAma kare che, paNa eNe sAdhelI pragatine vadhAvavAne samaya have AvI cUkI che. hajI temaNe ghaNuM karavAnuM che. Aje lakSmI chAke. caDI che ane A pragatinI dhArelI gati te ja vadhArI zakAya je ApaNe ApaNe abhyAsa kADhe che. je jUnuM che ane ApaNe sAcavI aMdara aMdara paga kheMcavAnI vRtti cheDI daI gujarAtI zakayA nathI, te navI nATakazALA UbhI karavAnI vAta ja kayAM ? kalAkArenuM sAruM kAma biradAvIe. A kAryakramanA aMte saMghanA maMtrI zrI ke. pI. zAhe AbhAra'. zrI mAkaDa bhare jaNAvyuM hatuM ke nATaka lehImAM na hoya vidhi karI hatI. kAryakramanuM saMcAlana saMjaka che. dhanavaMta tyAM sudhI ene ' sanmAnI zakAtuM nathI. ApaNe te. khAlI TI. zAhe kahyuM hatuM. nATakanI majAka ja karI zakIe chIe. ApaNI prajA kalAkAranuM - * saMghaAyejita sneha saMmelana jeTaluM gaurava karavuM joIe teTaluM karatAM zIkhI nathI. - ". "zrI bakula tripAThIe jaNAvyuM hatuM ke muMbaInI raMgabhUmi saMdhanA peTrane, AjIvana sabhya ane sAmAnya sabhyanuM eka sneha saMmelana ravivAra, tA. 3 jI eprila, 1988nA pragabhA banI cUkI che, jyAre gujarAtanI raMgabhUmi cira savAranA 10- 6 thI 12-30 sudhI epATI khAtenA biralA yauvanA che. muMbaI gujarAtI raMgabhUminuM broDave che te amadAvAda epha epha epha broDave che. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ene prakAzaka : zrI cImanamAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbai400 004. Te. naM. 3502 muMdraNasthAna : TreDa prinTarsa, jagannAtha za kare chereDa, giragAma, muMbaI 4 400 68. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MR. By/South 54 Licence No. 37-' ' prabuddha jIvana vaSa: 5 aMka-1 muMbaI tA. 1-5-1988 muMbai tAna yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra. vArSika lavAjama rU. 30/- chuTaka nakala rU1-pa0 paradezamAM vArSika rU. 300 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha akhAtI yuddha eka bAju aphaghAnistAnamAM AMtaravigrahanI paristhitine japIne beThuM nathI. khuda IrAnamAM mAnavahatyA pAra vagaranI thaI che. dara karavA amerikA ane seviyeta yuniyana sahita pAkistAna darAnanA zAhanA lazkarI amaladAroe ane lazkarI daLanA ane aphaghAnistAna vacce samajUtI karAra thayA che, te je je mANasee leke upara atyAcAre karelA te badhAne -bIjI bAju irAnanA akhAtamAM ane madhyapUrvanA keTalAka vINI vINIne IrAnamAM mArI nAkhavAmAM AvyA che. enI dezamAM yuddhanuM vAtAvaraNa vadhatuM javA lAgyuM che. veranI kriyA-pratikriyA paNa tyAM cAlyA karI che. chellA thoDA divasanI ghaTanAo joIe te irAnanA IrAnanA akhAtanI AsapAsa AvelA dezamAM irAna pAse akhAtamAM irAne je suraga goThavI che tethI amerikana vistAra ghaNo moTo che, vastI paNa ghaNuM meTI che ane tenI * jahAjane nukasAna thayuM. tenA vaLatA pagalArUpe amerikAnAM pAse telanI kamANI pAra vagaranI che. ene lIdhe IrAnamAM -yuddhajahAjoe irAnanA eIla pleTaphorma upara bombavarSA karI AsapAsanAM nAnAM rAja upara pitAnuM varcasva sthApavAnI che. A humalAnA javAbamAM irAne saMyukta Araba amIrAtamAM lAlasA jAgI ane 1980thI IrAka sAthe te yudhe AvelA amerikA saMcAlita telakSetra para humalo karyo che ane caDayuM che. AyAtellAha khaumenI dhArmika vaDA che ane sAthe sAthe eka briTiza Tenkara upara paNa humale karyo che. rASTranA netA che. 87 varSanA A netA lekAmAM dhArmika vaLI irAne eka amerikana TaganeTa upara paNa humalo karyo che jhanUna uzkerIne vatana mATe bhoga ApavA udhana karI te eka IrAnI misAila beTane amerikI jahAjoe DubADI rahyA che. IrAnanI moTA bhAganI prajA emanI pAchaLa ghelI che - dIdhI che. Ama IrAna sAthenA saMgharSamAM amerikA sIdhuM ane bAra-paMdara varSanA kizothI mAMDIne 80-90 varSanA siDevAtuM jAya che. IrAne enA yuddhakhora mAnasa vRddho sudhInA ghaNA le ziyA murilamenI 'islAmI krAMti anusAra tAtkAlika jora batAvyuM che, paraMtu amerikA mATenI "jehAdamAM joDAyA che. sAme te jhAjho samaya cAle ema nathI. IrAnanA irAna - IrAkanuM yuddha ' ATha varSathI cAle che te -akhAtamAM amerikI yuddhajahAjo goThavAine jAte rAkhI paNa ene haju ata AvyuM nathI. ATalAM varSa daramiyAna rahyAM che ane dariyAI yuddha mATe sajaja thaI gayAM che. eka bAju IrAkane pakSe eka lAkhathI vadhu sainike mRtyu * keTalAka samaya pahelAM IrAke irAna upara kSepakA pAmyA che te IrAnanA pakSe aDhI lAkhathI vadhu sainike mAryA - choDavAnuM vadhArI dIdhuM ane sAthe sAthe rAsAyaNika kSepakA gayA che. A AMkaDAo paNa sAcA haze ke kema te paNa paNa choDavAnuM cAlu karyuM. vaLato javAba rUpe irAne paNa irAka zaMkAspada che, kemake baMne dezo potAnI khuvArInA AMkaDA upara kSepaka choDavAnuM vadhArI dIdhuM. irAke be varSa pahelAM chupAve che. sainike uparAMta have te kSepakAne kAraNe nAgarike gumAvele pitAne pheva (Fao) nAmane pradeza pAcho meLavI paNa seMkaDo-hajAronI saMkhyAmAM mRtyu pAmavA lAgyA che. ' lIdhe che. IrAna - IrAkanA yuddhamAM IrAka vadhu 'IrAna sAthenA yuddhamAM irAka theDe vakhata nabaLuM rahyuM, baLavattara banatuM jAya che. madhyapUrvamAM irAnI akhAtanA paraMtu enI pAse vadhu Adhunika zAstrasaraMjAma divase divase vadhate. dezamAM yuddhanI paristhiti UbhI karavA ane vadhAravAmAM sauthI jAya che. krAMsa, brAjhila, seviyeta yuniyana vagere deza pAsethI irAka meTe hAtha irAnane rahyo che. IrAnane yuddhane mada caDe che. dara varSe abajo DolaranAM zastro kharIdI rahyuM che to bIjI te ghaNo mAra khAya che; paNa namatuM ApavA taiyAra nathI. irAke bAju IrAna paNa lIbiyA ane sIriyA dvArA soviyeta zastro ekapakSI yuddhavirAmanI jAherAta agAuM karI hatI paNa IrAna kharIdI rahyuM che. vaLI uttara kariyA ane cIna jevA ThaMDuM paDayuM nahi. irAke pitAnI vadhu tAkAta batAvyA pachI pharI sAmyavAdI deze paNa IrAnane zastro vecI rahyA che. amerikA - yuddhavirAmanI jAherAta karI che. zAMti mATe nahi te thAka khAvA IrAnane sIdhI zastrasahAya karatuM nathI, paraMtu IjharAyala ane mATe paNa irAna mATe baMne deza mATe A sArI taka che. ' ' ' pAkistAnane vecelAM zastra irAnane vecAya che te e jANe che. * * i. sa. 1979mAM irAnanA zAhane hAMkI kADhI AyAtollAha , vaLI irAnane pote karelI gupta asahAya mATe paNa pramukha .. -khaumenIe inarupara potAnuM varcasva jamAvyuM tyArathI irAna - regananI amerikAmAM AkarI TIkA thayelI che. " Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhuddha jIvana upaga karyo che. AMtararASTrIya yuddhanItinI daSTie A gaMbhIra lekhAya evI bAbata che. eka sAthe hajAre nAgarikenuM nikaMdana kADhanArI A yuddhanIti jo cAlu rahe te. . bhaviSyamAM bIjA rASTra paNa ene dAkhale leze ane rASTra, rASTra vacce bhaviSyanAM yuddha mAnavasaMhAranI daSTie vadhu, bhayaMkara banaze. bIjA rASTranI bhUmi upara sainiko dvArA AkramaNa karI te rASTranI senAne parAjita karI, jIta meLavatAM yuddhane aMta AvatuM, paraMtu have bhayaMkara kSepakA dvArA kANu bIjA rASTrane keTale sa hAra karI zake che ane chevaTe kene lAcArIthI namatuM ApavuM paDe che te nirNAyaka bAbata jo banI jAya te koI paNa yuddhane aMta AvatAM pahelAM asaMkhya nAgarikane saMhAra thaI jazo... . . . . -- - vizvanAM meTI tAkAtavALAM rASTranA manamAM anya dezanA mAnavasaMhAranI vAta jayAM gauNa banI gaI che tyAM sadabuddhi, ane zAMtinI priya vAtenI apekSA keTalI rAkhI zakIzuM? - 0 ramaNalAla cI. zAha gAMdhIjInI krAMtikArakatA saMghanA upakrame budhavAra, tA. 13 mI eprila, 1988nA reja sAMjanA 6-15 kalAke carcageTa khAtenA siDanahAma, kolejanA sabhAgRhamAM jANItA saMsadasabhya che. madhu daMDavatenuM gAMdhIjInI krAMtikArakatA" e viSaya para eka pravacana yojavAmAM AvyuM hatuM. kAryakramanuMtpramukhasthAna zrI amarabhAI jarIvAlAe lIdhuM hatuM. saMghanA pramukha che. ramaNalAla cI. zAhe saunuM svAgata - amerikA eka bAju pitAnAM zatre irAnamAM vecAya tenI sAme AMkha micAmaNAM kare che te bIjI bAju irAna sAthe pragaTa saMgharSamAM paNa Ave che. seviyeta yuniyana dekhItI rIte taTastha rahevA iche che, paraMtu ADakatarI rIte te paNa pitAnAM zo eka bAju IrAnane ane bIjI bAju irAkane vecyA kare che. Ama irAka-irAnanuM yuddha cAlyA kare e zastro khapAvavAnI draSTie pitAnA hitamAM che ema amerikA ane seviyeta yuniyana mAne che. irAka ane IrAnanuM tela kharIdIne amerikA tathA raziyA pote je meMghI kiMmata cUkave che te abaja DolaranAM zastro temane vecIne pAchI meLavI le che ane uparathI na kare che. IrAna ane irAka telanI sArI kamANI kare che; paraMtu e kamANI lekanI sukhAkArI mATe nahi, paNa zastrasaraMjAmamAM vaparAI jAya che. e baMne dezane yuddhamAM nANAMnI sAthe mANasane paNu ghaNe meTo bhega Apavo paDe. AyAtellAha khormanIe yuddhane dharmayuddha tarIke oLakhAvyuM che ane ethI irAnanA dhArmika vaDAo-mullAe paNa yuddhanI tAlIma le che. yuddhamAM zahIda thavAnI bhAvanAne dhArmika raMga lagA hevAthI hajAronI saMkhyAmAM kizore ane yuvAnane bhega yuddhanA merace apAya che. irAkanA phevane sarakho pradeza jItI levA mATe IrAne paMdara hajArathI vadhu sainikone bhoga Apyo hate. ane ananajAka tathA karabalAne mATe cAlIsa hajAra jeTalA IrAnIe irAkI tamArA sAme mRtyu pAmyA hatA. bhArata cIna yuddha vakhate cIne hajAronI saMkhyAmAM mAnavabhega ApIne bhArata upara sarasAI meLavI hatI tevI nIti irAne irAka sAthenA yuddhamAM apanAvI hatI. paraMtu irAka sAthenuM yuddha dhAryA karatAM lAMbuM cAlavAthI IrAna have thAkyuM che ane ethI bhUrAMTu thayuM che. amerikA ane seviyeta yuniyanane te yuddhane tAla jovAnI majA che; paraMtu AsapAsanAM murilama rASTra paNa cUpa che, darekane pitAne svAthamAM che ane IrAka-irAna nabaLA paDe ane khokharA thAya temAM rasa che. vIsamI sadInI zarUAtathI yuddha mAtra sainike pUratuM maryAdita rahyuM nathI. nAgarike upara paNa humalAo thavA lAgyA. vimAnI bembamArAmAM jarAka lakSya cUke te ekane badale bIjI jagyAe bomba paDe ane nahi dhArelA mANaso mRtyu pAme. yuddhanI Tekanika uttarottara vadhatI gaI che ane navI navI jAtanAM zastro zedhatAM gayAM che. lAyaka vimAna dvArA dumananAM rAjya upara be amAre karavAnI paddhatinI eka maryAdA che, kemake e mATe laDAyaka vimAne joie ane te calAvanAra kAkhela vimAnI sainikonI jarUra rahe. paraMtu have kSepako AvatAM te choDvAnuM saraLa banI gayuM che. pAMcaso-chase mAIla sudhInA aMtaramAM dhArelA vistAra upara kSepakA choDI zakAya che. laDAyaka vimAna jevuM te dhAryuM pariNAma na Ape te paNa enI vinAzakatA echI bhayAnaka nathI. cheDelAM kSepakA jyAM paDe tyAM sainike athavA nAgarikane meTI saMkhyAmAM saMhAra thAya.. kSepakArathI yuddhane jaladI aMta AvatuM nathI, paraMtu mAnavasaMhAra ane milakatane nukasAna meTA pAyA upara thAya che. rAsAyaNika kSepakAthI eka sAthe hajAre mANasane mArI nAkhavAmAM Ave che. irAke eno samAMtara matati karAra karavAnA briTiza sainikoe che. madhu daMDavatee jaNAvyuM hatuM ke gAMdhIjInI ahiMsAbodhanI kharI kasoTI sarahadanA gAMdhInI dharapakaDa pachI temanA khudAI khidamatagAree vikharAI javAne badale khullI chAtIe gaLIe jhIlavA mAMDI hatI tyAre thaI hatI. vizvane ratabdha karI denArA A banAvamAM sainikoe A niHzastra para goLIo calAvavAnA briTiza adhikArInA hukama mAnavAne InkAra karI daI ahiMsAnA vijayanI duniyAne pratIti karAvI ApI hatI. briTiza sanata sAme samAMtara sarakAra calAvavI ane dezanI jUnIpurANuM. paraMparA badalavI e mAtra mahAtmA gAMdhI jevA mahAna kAMtikArI ja karI zake. temaNe karelA satyAgraha tyAga ane balidAnanI gAthA samAna che. A muThThIbhara hADakAMnA mANasa, temanA ahiMsAnA zastra vaDe jIvaleNa hathiyAra dharAvatA lekanA mana para paNa rAja karatA hatA. temanI zaktine tamAM lokAne Teke hatA. gAMdhIjI jANatA hatA ke kheDUte tathA mahilAonA sakriya sAtha vinA kaI caLavaLa saphaLa na thaI zake. gAMdhIjIe mIThAne rASTrIya ektAnuM pratIka gamyuM hatuM. AjanA ApaNA dezanA zAsake sana 1930nI dAMDIkUcane sAcI aMjali ApavA mAgatA hoya te temaNe banAvaTI dAMDIkuce. karavAne badale mIThA para levAte vere nAbUda karavo joIe. A prasaMge khAsa padhArela gujarAtanA bhUtapUrva mukhya maMtrI zrI bAbubhAI jazabhAI paTele jaNAvyuM hatuM ke pUjaya. mahAtmA gAMdhIe temanA virala krAMtikArI abhigamathI dezanuM pAyAnuM caNatara karyu hatuM. temaNe yuvAne ja nahiM; mahilAo, bALake, prauDhe ane vRddhomAM paNa AjhAdI mATe laDavAnI. cetanA ane zakita janmAvI hatI. ' kAryakramanA aMte zrI sukhadhabhAI ema. zAhe AbhAravidhi" karI hatI. vimAna joie. have lepako ApavA sudhInA . vicAra vistAra paNa maMcase-se AvatAM te nidhanI aIi bhaya jaNAma na ja rokAya che daramAM jyAM paDe Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. pa .* * * * * * * * . praza jIvana ' . . . . . . . . . . . . . . . saMgItakAranA sAnidhyamAM ha che. bhUpendra bAlakRSNa trivedI ApaNA zAstrIya saMgItanA jANakAra ane saMgIta- : keyAjhakhAM, hAphijha ahamadakhAM, khAdIma husenakhAM uparAMta rasikamAM jemanuM nAma sArI peThe jANItuM che evA zrI paMDita bhImasena joSI, paMDita viSNu nArAyaNa baTukabhAI dImanajI pAsethI emanA "samarpaNa" ane "navanIta- bhAtakhaMDe, paMDita dinakara kaMkiNI jevAonAM nAme che. saMmapaNa'mAM chapAI cUkelA lekha "saMgItakAranA sAnnidhyamAM' e te. vAdamAM sitAravAdaka paMDita ravizaMkara, sAraMgInAmanA pustakarUpe maLe che e avazya AnaMdanI vAta che. gujarAtI saratAja paMDita rAmanArAyaNa, saroda vAdaka uratAda alIakabhASAmAM lakhAyeluM A pustaka ApaNuM zAstrIya saMgItanA barakhAM, vizALa ziSya paraMparAvALA gAyakavAdaka ustAda alA-gAyake-vAdakanI ane tenI aMtargata gharANA, bAja, vAdho uddInakhAM, tabalAnavAjha ahamadajAne thirakavA, zaraNAInavAjha AdinI je rasaprada mAhitI Ape che te jotAM lekhake . ustAda birimallAkhAna, sitAravAdaka ustAda vilAyatakhAM tathA gujarAtI bhASA pUratI kahIe te eka meTI neTa pUrI - zrI araviMda parIkha uparAMta pAzcAtya vAyolinavAdaka pADI che. lekhake pitAnA nivedanamAM jaNAvyuM che ke "zAstrIya yahudI menyuhIna jevAone samAveza thAya che. vaLI lekhake saMgIta viSenI samaja tathA kadaradAnImAM bIjA pradezanI gAyaka - vAdakanI guru - ziSya paraMparA tema ja bhinna bhinna sarakhAmaNImAM gujarAta ghaNuM ja pachAta che. A pustakanA gharANanI gAyakIonI viziSTatA, vAghane aitihAsika paricaya, prakAzanathI je gujarAtanI prajA te dizAmAM kiMcita paNa cekakasa rAgeTa saMbaMdhI mAhitI ane kyAreka vacce vacce pragati karI zakaze te mAre A prayAsa yathArtha lekhAze." TUcakAo sAMkaLIne pitAnI A kSetranI vistRta jANakArIne TUMkamAM chatAM je asarakAraka khyAla Ape che te saMgItaA pustakanAM trIsa prakaraNamAM saMgIta kSetre suprasiddha rasikone savizeSa AhalAdaka banI rahe tevo che. A jAtanI gAyake, gAyikAo ane vAdaka pitAnI AgavI rIte saMgItakSetre ati upayogI mAhitI rasALa zailImAM rajU karatuM lekhake paricaya karAvyo che. moTA bhAganA saMgItakArane emane gujarAtImAM bIju pustaka mArI jANamAM nathI. ApaNI aMgata paricaya hoI temanAM vyakitatvanAM, temanI gAyakInAM bhinna yunivarsiTIomAM zAstrIya saMgItane aMbhyAsa karatA vidyAbhinna pAsAM saMbaMdhI keTalIka virala kahI zakAya evI mAhitI - thIe A pustakamAMthI upayogI mAhitI uparAMta vAcakane ahIM maLe che. saMgIta - preraNuM paNa meLavI zake tevI sthiti che. zAstrIya saMgIta" zIrSakavALuM paheluM prakaraNa saMkSepamAM vadhu jANakArI meLavavA IcchatA rasikone mArgadarzana maLe chatAM TheTha vedakALathI mAMDIne atyAra sudhInA saMgItane prAthamika e hetuthI lekhake anya bhASAomAM lakhAyelAM AvAM pustakonI paricaya Ape che. dhrupada, khyAla, ThumarI, TappA Adi gAnazailIo yAdI chelle mUkI hatI te sAruM thAta. keTalAka lekhamAM jyAM temaja temanI aMtagata AvatA keTalAka gItaprakArene lekhake samaya aMgenA ullekha karyA che te jotAM dareka lekhanuM temaja saMgItanI cokakasa paribhASAne khyAla ApavA lekhaka lakhyAvaSa lekhane cheDe ApavAmAM AvyuM hatuM te tenuM ani. ' mathyA che. A jAtanI mAhitI enA ucita saMdarbhamAM lekhake vAyaM aucitya spaSTa thAta. anya prakaraNomAM paNa gUMthI lIdhI che. ' A pustaka mATe lekhaka zrI baTukabhAI dIvAnajI saMvaMthA - jemanI pAsethI lekhakane mAtA samA vahAla sAthe haLavA abhinaMdane pAtra che ema vinA saMauca kahI zakAya. zAstrIya saMgItanuM jJAna maLyuM te humarI saMgItanA ziratAja' siddhezvarI devIthI lekhake AraMbha karyo che. anya prasiddha asthi sAravAra kendra gAyikAomAM "gajhala saMgItanI sarvazreSTha ane tejasvI tArika saMdhanA upakrame niSNAta asthi cikitsaka Do. je. pI. begama akhtara, "saMgItakalAnI parAkASThAnuM mUrtimaMta svarUpa pIThAvAlA dvArA hADakAMnA rogonI niHzulka sAravAra dara ravivAre sUrazrI kesarabA ane hAla saMgIta kSetranI prasiddha gAyikAomAM savAranA 9-30 thI 3-30 sudhI paramAnaMda kApaDiyA sabhA gRha, sthAna pAmelAM zrImatI lalitA rAvane samAveza thAya che. lekhakanI ' 385, saradAra vI. pI. roDa, rasadhArA ke opareTiva sosAyaTI, kavitvamaya varNanazakitanuM eka udAharaNa dhapAtra che. teo bIje mALe, vanitA vizrAmanI sAme, prArthanA samAja, lakhe cheH "jo begama akhataranA saMgItane saMgemaramara para benamUna muMbaI-400004 (phana : 350296) khAte ApavAmAM Ave che. nakazIdAra kataraNInI tathA sidadhezvarI devInA saMgItane mastI bharyA jharaNAnI upamA ApI zakAya te kesarabAinA saMgItane A uparAMta saMghanA upakrame dara mahinAnA chellA ravivAre bhAgIrathInA akhkhalita jalapravAha jevuM vaNavI zakAya." baranA 2-30 thI 5-00 sudhI zrI vardhamAna sthAnakavAsI zAstrIya saMgIta tapazcaryAnuM eka sAdhana che ane saMgItanA jaina zrAvaka saMgha, jhAlAvaDanagara, sI. TI. baraphIvAlA mArga, mAdhyama dvArA izvara sAthe aikaya sAdhavAnuM zakya che e mata juhu lena, aMdherI (pazcima), muMbaI-4000 58 * khAte De. paNa A pustakamAM be-traNa sthaLe pragaTa thayA che. paMDita ravizaMkara je. pI. pIThAvAlA dvArA uparokata sAravAra vinAmUlya jevAne saMgItanA svaramAM ja ghaNuM kharuM prabhunuM darzana thAya che. apAya che. jarUriyAtavALA daradIo avazya teno lAbha uThAve nAdabrahmanA samartha upAsamAM saMgItasamrATa tAnasena, tevI vinaMtI che. ' zAne avadha vAjIda alI zAha, paMDita viSNu digaMbara, saMgItamAtaDa eMkAranAtha, saMgIta-samrATa alAdiyAkhAna, gAyattama pravINacaMdra maMgaladAsa zAha maMtrIo saMjaka ustAda vilAyatahusenakhAM, baDe gulAmaalIkhAM, amIrakhAM, , Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 51230-40 zrI muMbaI jana yuvaka saMgha-muMbaI - tA. 31 Disembara 1987 nA divasanuM saravaiyuM 31-12-1986 phaDA-ane ravuM -1986 milkata ane leNuM " bleka (karAra mujaba) rIjhava phaDaH rasadhArA ke. o. hA. se. li. * 1112280-18 gayA saravaiyA mujaba 1135808-18 51230-40 gayA saravaiyA mujaba bAkI umera: AjIvana sabhyonAM ha8371-00 , invesTamenTasa cepaDA pramANe pariziSTa 2 pramANe 14para9-00 lavAjamanA vasula (neTa) * 56350-00 zera tathA Dibencarsa (9000-00 peTrana sabhyanA lavAjamanAM: 60000-00 102000-00 yuniTa TrasTa opha inDiyA yuniTe * 158371-00 == . -- . nA, 13ra000-00 - gava ku mAM-DIjhITa. ' - 1135808-18 , - 1294179-18 835000-00 bekamAM phIkasa DIjhITa - anya phora 23133pa0-00 1438470-32 pariziSTa e mujaba 1308005-24 phanIcara ane phikSara (copaDA pramANe) 11530-24 gayA saravaiyA mujaba bAkI ' 31404-87 sTApha pro. phaMDanA: 40535-37 A ... 582-24 bAda : kula ghasArAnA 1986 sudhI 1025-00 agAuthI Avela 4948-00 lavAjamanA ' - 1040-00 14261-00. ' umere : varSa daramiyAna kharIdI ' 268729-00 paracuraNa devuM: 535214-23 576789-60 - 1100-00 bAda varSa daramiyAna ghasArAnA 1220000=00 1, , , - 835000-00 220350-00 - - prayuddha jIvana - 25791-24 76 82-24- - : 18109- 00. papapa0-00 192 09-00 ( 1. 1810-00 18109-00 ' ', 21849-00 | : 1rapa-00 975-00 360-00 600-00 pijhiTa posTa ophisamAM bI. i. esaTI. Teliphena aMge : ' biralA krIDA kendra 1rapa1325-00 : 30 600--00 , ' : tA. 15-88 * 2410-06 2410-00 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eDiTaranA pATa amee zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, muMbainuM tA. 31-12-87 nA divasanu uparanu saravaiyuM majakura saMdhanA copaDA tathA vAucarA sAthe tapAsu che. ane amArA dhI muMbai palimka TrasTa ekaTa anusAra judA ripeTa AdhIna khabara che. muMbai tA. 23-3-1988 2875435-37 uttamacaMda esa. zAhu cArTaDa ekAunTanTasa eDiTasa kula rUA. 3178974-02 179682-73 15840-16 72581-29 33820-83 1700 - 00 307625-01 479-45 16788-17 53562 176851-24 17039-92 9328-95 47710-97 58922-69 11211-72 2871437-37 leNu saddhara zrI. maNilAla ema. zAhu sA. vA. pustakAlaya 208091-73 inkamaTekSa rIDa 2485-16 DImencaro tathA DIpojhITa para leNA thayela vyArja 68409-46 sTApha pAse 34143-45 khaca aMge ane paracuraNa leNu 200.00 rokaDA tathA eka mAkI eka ek chuM. cAlu khAteH 10729 26 OM, bacata khAte H 47626 67 486989-93 207-87 >> kaDa purAMta zrI janarala phaMDa (Avaka kharce khAtu) varSa daramiyAna kharca karatAM AvakanA vadhArA khAdaH gayA savaiyA mujba udhAra varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcanA vadhArA bAda prakhruddha jIvana Avaka kharca khAtethI ghaTanA cekakhI ghaTa 11211-72 4008-1 59022-25 TrasTI/ hA dAga 335694-80 487197-80 74242-02 kula rUA. 3178974-02 tA. 1-5 88 prazuddha jIvana Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anu. nakhara 1 zrI makAna kuMDa 2 rAja 15829-19 30382-19 216872-62 2000-00 77134-28 49505 00 5462-80 8 zrI cImanalAla cakubhAI zAha smAraka nidhi ane puraskAra krUDa 195698-05 9 zrI sTaoNla rijhava krUDa 89510-15 13001-00 250000-00 12871-55 793-00 kUMDanI vigata 3 zrI purataka prakAzana khAtu zrI premaLa jyati rijhava kuMDa 4 zrI prabuddha jIvana kAyamI phaMDa 5 zrI dIpacaMda tri. zAha TrasTa zrI zrI vidyAtra pravRtti kuMDa zrI jIvana ghaDataralakSI pravRtti khAtu 1 zrI dattaka bALaka pravRtti rijhava kuMDa 11 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa paryuSaNa vyA. krUDa 12 zrI dharamapura grebjekaTa khAtuM udhAra 13 zrI muMbai jaina yuvaka sadha-muMbaI tA. 31 mI Disembara 1987 nA saravaiyAmAM darzAvela anya kuMDAnI vigata darzAvatu' pariziSTa 'ma' tA. 1-3-87 nA varSa daramyAna huvAlA vyAjanA havAlA varSa daramiyAna kha bheTa 14 15 zrI TI. bI. ii aDepzana khAtu 16 zrI mahilA vaktRtva khAtu zrI vijayavallabhasUri smAraka vyAkhyAna zreNI zrI dhI. dha. zAha pra. jIvana zreSTha lekhaka pAritoSika phreMDa zrI dhIrajakhena dIpacaMda zAha ramakaDAM ghara zrI mahAvIr vaMdanA ranehamilana 17 18 19 zrI pravAsa Avaka kharca khAtu 60 zrI keLavaNI kuMDa 21 zrI anAja rAhata ph 22 zrI sI. yu. zAha meDIkala eDa phaMDa 23 zrI mehanalAla mahetA 'sepAna' pAritoSika kuMDa 24 zrI sarasvatI DAhyAbhAi jhaverI cazmA ghara muMbaI tA. 23-3-1988 udhAra 11000-00 3000-00 19 0 0 44450-19 15000-00 967-00 511-00 62412-00 90856-00 11000-00 kula rUA. 14642134ra *208-10 107618-00 297-00 7001-00 400-00 2501-00 910-00 12092-00 6015-00 8180-00 10000-00 21404-00 1350-50 uttamacaMdra esa. zAhu cArTaDa ekAunTanTasa eDiTasa 1634-10 (Avaka kharca khAte) 4445-00 14085-00 9913-00 1571950 6241-00 18399-00 000-00 10020-00 1060:5-22 1 6746-16 51000-00 20143-00 5501-00 2601-10 17346-20 4838-00 20310-00 54679-00 - 255-00 375561-08 havAlA tA. 31-12-87nA divase 14085-00 14085-00 9829-19 26571-09 20432 0-40 2000 - 00 70398-12 49501-00 542-80 14498-05 16368-15 13001-00 250000-00 udhAra 1241-55 7693-00 11000-00 0 - 07 07=00 43640-99 15000-00 8144-00 parapa1-00 16483-002 1002 32-00 11000-00 21149-00 1308005-24 TrasTIo/hAda dvArA prabuddha jIvana tA. 1-5-88 __ 6 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 31 Disembara 1987 nA divasanA savaiyA mujaba batAvela InvesTame'TanI vigata darzAvatu pariziSTa " devu 1988 sabhya lavAjamanA 1989 vigata (1) zerA ane DIe cA : 500-00 sudhArA kA. e. hA. se. li. zeraH 10 20000-00 tAtA oIla kuAM. li. DImencara 12000 - 00 15000-60 khAmbe DAIMga enDa menyu. kuAM. li. 1500-00 velTAsa li. 5850-00 tAtA lAkA enDa enji. kuAM. li. khAnDa 185000 5350-00 102000-00 (2) yuniTa TrasTa eka i.nA yuniTa (3) gaM. kAM.mAM phIkasa DIpAjhITa 35000-00 hindustAna jhIMka li. 5000000 inDiyana Teliphona InDa. li. 565000-00 inDiyana ela kArporezana 150000-00 bhArata hevI ilekaTrIkala kuAM. li. 200000-00 bhArata peTro. kArpArezana 9000000 rASTrIya dhrumI. enDa phIlAijara 80000-00 sTIla AthArITI epha. i. li 100000-00 madrAsa rIphAyanarI kAM li. 50000-00 navelI legnAiTa kArporezana sime Ta kArpArezana ek i. li. hindustAna peTroliyama kApereizana li. inDiyana peTrokemikalsa kArpo. li. 132 0 0 0 0 0 0 (4) ekAmAM phIkasa DIpAjhITa 325000-00 kheMka opha IM phIkasaH vI. pI. roDa, 30000-00 jaina sahakArI eka li. 120000-00 kapALa kA. e. eka li. 120000-00 mAMDavI kA. e kheMka li. 120000-00 dhI membe ma 120000-00 sArasvata aa 831000-00 2313350-00 16000-70 15000.00 aa. e. eka li e. eka li. 50-00 48850-00 31000-00 211000-00 50000-00 200000-00 40000-00 180000-00 100000-00 10000-00 1000 10-00 50000-00 200000-0 325000-00 30000-00 120 0 0 0 0 0 120000-00 120000-00 120 0 0 0 0 0 431=00 102000-00 122000 0 = 0 0 831000-00 22067pa0-00 : zrama maMdira khaca' aMge Agama vAMcanA duSkALa rAhata phaMDa dAdara skUla aMdha bALaka khAtu subhASacaMdra kheAjha janma jayaMtI alpAhAra lITa DIpejhITa yusu* maheraalI senTara InTaranezanala lekacara sIrIjha zrI zAMtilAla TI. zeThe ke kuMDa ela ema. mahetA prA. krUDa .. leDyuM: tejapALa hola sTApha pAse zrI zAMtilAla TI. zeTha ela, ema. mahetA cImanalAla ema zAha dIpaka ena. zAha .. yuna haricaMda e. navADe " r azeka palasamakara vijya sAvata 1000-00 80-00 463606-11 1500-00 10-0 0 951-00 22305-00 501-00 231-12 1000-00 318000 9400-00 16798-13 23737-24 3350-60 3259-30 }400-00 8813-15 2900-00 7510-00 1850-00 TrasTIo hArdU dArA 1040-00 53521423 40535-37 200-00 34143-45 tA. 1-5-89 prabuddha jIvana R Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bheTanA 100503-00 cAlu bheTa 1752-00 paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM 102255-00 lavAjama H 4150-00 vasula AvyA 125000 bAda : zrI mubai jaina yuvaka sadhanA sabhyone pra. jIvananI prate vinA mUlye mokalI. tenA 2900-00 Avaka vyAja tathA kamIzananA : 413-70 DImencarA ane khAnDanA : 92855-70 kheMkanA khAtAnA 1779pa1-22 gava. kAM.nI DIpojhITa par 1375000 yuniTa TrasTanA yuniTa para 3500-00 DIpojhITa para kamIzananA 294470-62 1703-20 1078 62-41 181903-11 13920-00 175-00 mAda : AjIvana sabhyane pra. jIvananI prata vinA mUlye mekalI tenA 1800-00 175000 mAda 11550-00 anya aMkIta kuMDAne 10% 18399-00 29050-00 zrI mukha, jaina yuvaka sadha-mukha tA. 31 mI Disembara 1987 nA divase pUrAM thatAM varSanA Avaka kharcanA hisAba 25420-62 1150-00 paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha lavAjamanA saMgIta kalAsa pravRtti ( neTa ) kaeNseTa Avaka karatAM khacatA vadhArA 65481-00 362-00 3645-00 1000-00 316033-72 3639-00 65843-00 264500 kha vahIvaTI tathA vyavasthA khaca : 279634-12 93376-00 pagAra tathA kheAnasa 704-11 bleka menTenansa tathA vIjaLI kharca lIkaTa kha 3846-00 prInTIMga ane sTezanarI 47pa0-00 TeliAna kha 160-00 posTeja 100000 oDiTarezane nareriyama 5895-00 sTApha previDanDa kuMDa phALo ane vyAja 20825-50. gADIbhADuM, 'chatrI, Dresa, anya kharcanA 11-50 kheMka kamIzana 1886-00 keseTa khaca uddeza aMge H razaikSaNika 621-00 parisavAda 10003-00 ramakaDAM ghara 272-50, marAThI geTI kha 2146-00 hindI goTI lekacara khaca' 191-00 abhyAsa vartuLa kha 1900-00 zreSTha lekhaka pAritArSika 9092-80 vasata vyAkhyAnamALA aMge kha 3451-75 vijayavallabhasUri vyAkhyAnamALA 3876-07 vidyAsatra pravRtti khaca 91900 4825 80 ryuSaNa vyAkhyAnamALA kha 400 05 % 9-50 laDana spensara 708-00 1209-10 mu MbaI pablIka TrasTa enDa kuMDa phALAnA 9724-00 . 9762-00 sTApha khenIphITa kharca', relve pAsa, cahA 1742-00 110000 krUranIcara dhANanA 1810-00 prepheznala TekSa 149661-11 95265-00 14220-32 ja 2546-00 9677-80 }x 01-40 290-00 1500-00 8400-00 21627-20 127-00 25000. 3898-00 785-00 2947-50 1600-00 - 9212-20 }750-50 2931-10 45479-25 189464-72 prabuddha jIvana 22-h-8 *P 8. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5010-00 papa33-00 tA. 1pa-28, 1634-50 827-00 540-00 pustaka bheTa - paryaTana kharca - mahilA vaSnava saMghanA udeza aMge kharca yeganA kalAsa 73424-35 vaidyakIya : - 17951-00 netrayajJa 1949-00 zrama maMdira raktapItta 30000-00 anya saMsthAone - 94 658-45 37158-0 4156-00 49900-00 . 41314-60 | ' ' anya hetu : 5185-00 anAja rAhata ' 23011-00 sneha saMmelana 19598-50 4-24 saravaiyApheranA 13500-00 anya saMsthAone 41700-24 .'' : pa739-9ra varSa daramiyAna kharca karatAM Avakano vadhAre prabuddha jIvana 10000-00 *.' '2599-50 , ' ', ': ' ! * " * 165572-55 - uparane hisAba tapasyo che ane amArA jA ripaTa AdhIna barAbara che. muMbaI tA. 2-3-1988 tA. 31-12-86 - . - uttamacaMda esa zAha cArTarDa ekAunTanTasa eDiTarsa 371725-62 '. : **, rUpapa037-37 : 371725-2 . . . . . . . ** 35503chu-27 TrasTIo hadedAro Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha-muMbaI tA. 31mI Disembara 187nA divase pUrAM thatAM varSa zrI 'prabuddha jIvanane Avaka khaca hisAba - 31-12-1986 . Avaka : lavAjama : 9947-00 '' : vasula AvyA : 8838-00 1250-00, prabuddha jIvananI prata vinAmUlya sabhyane mekalI tenA : * 1000-00 , 17500-00 AjIvana sabhyane prabuddha jIvananI prata vinAmUlya meklI tenA : 18000-00 19000-00 28697-00 276-00 bheTa 18922-69 varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcane vadhAre 31-12-1986 L4800-00 37952-54 30040-00 7472-65 5008-50 2622-00 khaca pagAra tathA bonasa prInTIMga prabuddha jIvana mATe pepara kharIdyo pesTeja puraskAra paracuraNa kharca * 4800-00 44503-85 20450-75 12688-5 3504-00 * .* * . | 1174-00 * * 97121-25 : - -. . 27838-00 261-00 59022-25 prabuddha jIvana 87885-16 97121-25 87895-19 87121-25 . uparane hisAba tapAsyo che ane barAbara mAluma paDe che. uttamacaMda esa. zAha muMbaI tA. 23-3-1988 cArTaDa ekAunTanTasa - ' eDITarsa 22-3 P - TrasTIo/hoddedAre ) Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.1-5-88 50000-00 pheDe ane devuM : kAyamI phaMDa :10789400 gayA saravaiyA mujaba zrI pustaka phaMDa :papa00-00 gayA saravaiyA mujaba zrI phanIcara phaMDa :2400-00 gayA saravaiyA mujaba zrI rIjhava phanDa :31673-4ra gayA saravaiyA mujaba 147467-42 zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-muMbaI tA. 31 mI Disembara 1987 nA divasanuM saravaiyuM 1986 milkata ane leNuM : InvesTamenTasa :107894-00 phikasa DIpojhITa :50000-00 hindustAna orgenika kemikalsa li. phanIcara :- (kharIda kiMmata) 10695-93 gayA saravaiyA mujaba : 15961-63 para kRpa-70 umere : varSa daramiyAna kharIdI : 3226- 0 15961-63 - 7545-93 bAda : kula ghasArAnA : 8386-63 3173-4ra gayA saravaiyA mujaba 147467-42 940-70 bAda : varSa daramiyAna ghasArAnA 7pa700 papa00-00 2400-00 1918763. 9143-63 8386-63 10044-00 prabuddha jIvana 1pa346-00 4pa37-72 179682-73 1000-00 200566-45 pustaka aMge DIpojhITa sTApha proviDanTa phaMDanA zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kharca aMge 19806-00 9110-12 208091-73 7pa75-00 A pustake (kharIda kiMmate). 02017-35 gayA saravaiyA mujaba 13860-55 umero : varSa daramiyAna kharIdI : 1000--00 82917-90 17994-15 238007-85 100912-05 - 95877-00 12960-00 bAda : varSa daramiyAna dhasArAnA 82917-90 lakhI vALyA 12300-00 8812-5| 10000-00 myunisipAliTI grAMTanA AvavAnA bAkI 100-00 sTApha pAse 10000-00 che - Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rokaDa tathA beMka bAkI : 8032-74" 53-62, 150 63-69 beMka opha inDiyA bacata khAte (TrasTanA nAme) 49-59 rokaDa purAMta 15113-28 zrI Avaka khaca khAtuM :173810-14 gayA saravaiyA mujaba 10000-00 bAda : muMbaI myunisipAliTInA grAMTanA leNA 8086-36. 19ra3ra7-69 10000-00 16381-14 28517-55 umere varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcAne vadhAre 182327-69 36405-17 19237-69 21873-86 prabuddha jIvana eDITarene ripaTa:- amee zrI maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAMcanAlaya ane pustakAlaya, muMbainuM tA. 31-12-87nA divasanuM uparanuM saravaiyuM majakura lAyabrerInA cepaDA ane vAucaro vagere tapAsyA che. amArA dhImuMbaI pablIka TrasTa ekaTa anusAra judA riTa AdhIna barAbara che. muMbaI tA 22-3-1988 uttamacaMda esa zAha cArTarDa ekAunTanTa eDITarsa 348033-87 kula rU. 38pa475-27 38033-87 kula rU. 385475-27 tA1-588 - 4 gi Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-88 31-12-86 kha 8169-10 174-70 7250-00 7424-70 , 43477-00 1369-50 ' ra739-00 105-00 papa859-60 5000-00 19630-00 ka280-00 31910-00 zrI maNilAla makamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-muMbaI tA. 31-12-87 nA divase pUrA thatA varSane Avaka kharcanA hisAba Avaka 31-12-'86 vyAja ane kamizana vahIvaTI tathA vyavasthA khaca beMkanAM vyAjanAM vagere 678 -4ra. 7817-65 pepara lavAjama garva. kaMpanInI phIkasa DIpojhITanuM 7806-16 4136 5-00 pagAra tathA bonasa vagere 8484-58 1330-00 buka bAIDiMga bheTanAM : 1613-40 che. phaMDa phALAnA tathA tenA para vyAjanA anya TrasTa taraphathI 25000-00 105-00 vimA primiyamanAM bhaTanAM 1172-00 para227-05 pustaka lavAjamanAM 7952-00 vyavasthA khaca : 34124-00 1000-00 eDiTarane neriyamanA paracuraNa Avaka : 8688-00 raTAphane : hA, relave pAsa, meDIkala, chatrI pastI vecANanAM 788-0 0 ane anya sAphasaphAI paracuraNa kharcanA junI jamA DIpojhITanA mAMDI vALyA 92-00 prInTIMga tathA sTezanarI leITa phInAM 238-60 50-00 pheznala TekSa dAkhala phInAM 495-00 9830-00 ghasArAnA :1521-60 ' 8470 phanIcara para dhasArInAM 10% varSa daramiyAna Avaka karatAM kharcane vadhAre 36405-17 . pustaka para ghasArAnAM 15% 13800-70 80535-35 75857-75 1000-00 9350-75 1018-00 . prabuddha jIvana nA 250-00 824-20 6175-00 para1-30 485-00 8005-50 47340-20 28517-55 upa7-00 12300 13057-00 80535-35 75857-75 uparane hisAba tapAse che ane barobara mAluma paDe che. uttamacaMda esa. zAha cArTarDa ekAunTanTa muMbaI tA. 22-3-1989 . . . eDITara , ' ' Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - , -- * - * ja * ke 8, ke na je nANA che atao ane prabuddha jIvana - tA 1-58 vasaMta vyAkhyAnamALA. saMghanA upakrame prativarSa jAtI zrI cImanalAla cakubhAi bIjA keTalAka prazna vadhu gaMbhIra banyA che. Ama chatAM zAha smAraka vasaMta vyAkhyAnamALA A varSe paNuM tA. 19, 20 dezanA arthataMtramAM aMdhAdhUdhI sajAi che ema kahevuM ucita ane tA. 25 mI eprila, 1988nA roja carcageTa khAtenA nathI. dezanuM arthataMtra virodhAbhAsI citra upasAve che te inDiyana maracanTasa cembarane vAlacaMda hIrAcaMda sabhAgRhamAM kabUla karavuM rahyuM. jo ke bhArate AjhAdI bAda sArI evI sAMjanA samaye javAmAM AvI hatI. "Arthika aMdhAdhUMdhIH pragati karI che ane arthataMtra vadhu sakSama banyuM che. dekhAya che ke mArga ?" e viSaya para bhAratanA bhUtapUrva ApaNA dezanA arthataMtrane jApAna ke pazcima jarmanInA nANApradhAna zrI sI subramaNyam, sAmyavAdI siddhAMtanA athataMtra sAthe sarakhAvI na zakAya; kAraNuM ke AjhAdI samartha vidvAna zrI nehita sena ane nANAkIya bAbatenA bAda ApaNe zUnyathI zarUAta karI che. jayAre A prakhara abhyAsI zrI eca. pI. rAnI tAnAM vittApUrNa deze. bIjA vizvayuddhamAM parAjita thayA tyAre vikasita hatA. vyAkhyAne thayAM hatA. bhAratanI sarakhAmaNI pAkistAna tathA trIjA vizvanA deze sAthe sI. subramaNyame kahyuM hatuM ke atyAdhunika TekanolojIne karI zakAya. bhAratanuM arthataMtra temanI sarakhAmaNImAM atyaMta, kAme lagADayA vinA deza dhArelI pragati karI zakaze nahIM. saddhara che. kRSikSetre paNa duSkALane sAmane karI zake tevAM utpAdaka bIja - zrI eca. pI. rAnInAe potAnA pravacanamAM jaNAvyuM vikasAvIne tene upayoga karavo jarUrI che. siMcAIvALA hatuM ke chellAM aneka varSomAM sarakAranI peTI Arthika vistAramAM bhAre utpAdakatA dharAvatA bIjane upayoga kare nItie chatAM audyogika vikAsa thai rahyo che, te A dezanA joIe. varasAda para AdhArita jamIna mATe alaga bUha kAme aMgabhUta sAmarthyane AbhArI che. Aje bhArata vizvanI navamA lagADavA paDaze. aneka sthaLoe siMcAInuM pANuM khAruM thaI gayuM kramAMkita audyogika sattA che. sarakAranI aneka nItio ane hovAnA ke pANI bharAI gayuM hovAnI samasyA che te dUra karavI paDaze. kAyadA mAnavasvabhAvathI viparita che ane te vere vasati vadhArAne kAbUmAM levAnI, dezanA nAgarike ane khAsa chupAvavAne tathA kALAM nANAMnA sarjana mATe sIdhu karIne bALakane pauSTika AhAra tathA pharajiyAta zikSaNa pUruM sAhana pUruM pADe che. bIjI aneka nItio ane pADavAnI khAsa jarUra che. dezanI pragati mATe leke zikSita kAyadA audyogika vikAsamAM nAhaka bAdhArUpa thAya che. hoya te anivArya che. vizvanA bIjA dezanI jema bhAratamAM paNa AvI nItio ane kAyadA badalavA Avazyaka che. kheTI arthataMtramAM aMdhAdhUMdhI draSTigocara thAya che. A mATe mukhyatve nItione kAraNe arthataMtra astavyasta thaI gayuM che. bhAvabhraSTAcAra, gaMbhIra dukALa, saMrakSaNa para mahAkAya khaca, bhAre vadhAre, videza vyApAranI asamatulA, jAhera kSetranI nabaLI : khAdhavALuM aMdAjapatra vagere javAbadAra che. bhraSTAcAre mANasanI kAmagIrI, kALuM nANuM, o che te jAte audyogika tathA kAryonI guNavattA sAva utArI pADI che. rAjakIya vaga tathA vikAsa vagere arthataMtranA vikAsamAM bAdhArUpa banI rahelAM bhraSTAcArane kAraNe lAyaka na hoya tevA lekenI nimaNUku mukhya paribaLa che. bhAvavadhAro e eka prakArane ADakatare karAya che. jAhera jIvanamAMthI bhraSTAcAranuM nAmenizAna miTAvI vere che, je garIba para sauthI vadhu asara kare che. devA lekae jehAda calAvavI joie. sarakArane mAtra kaI rIte vadhune vadhu vere jamA ' dukALane pagale dezamAM annanuM utpAdana ochuM thayuM che. kare tenI ciMtA che. sarakArI kharcanI 40 TakA 1985-86mAM A utpAdana 15 karoDa Tana jeTaluM hatuM, je rakama cavAi ke veDaphAI jAya che. sarakAre tenA binautpAdaka have ghaTIne 13.4 karoDa Tana thaI gayuM che. kRSi grAmyaudyoga kharcamAM dharakhama kApa mUkIne le kAne dareka pese sAcI rIte para AdhArita che ane temAM khAsa vikAsa thayo nathI. mAtra vaparAya tenI kALajI rAkhavAnI jarUra che. A rIte khAdhasiMcAInA pANIne ja pUrato upaga karAya te utapAdanamAM vinAnuM aMdAjapatra taiyAra karI zakAze ane tene pariNAme se TakAne vadhAre thaI zake tema che. kRSi-vijJAnamAM bhAvavadhArA para paNa kAbU meLavI zakAze. ApaNe bIjA dezanI barAbarI karI zake tevI Tekanoleja dharAvIe chIe, paraMtu saiAthI moTI samasyA vyAkhyAnamALAnA kAryakramane prAraMbha zrI manamehana sAyajanAonA yogya amalIkaraNanI che. Ajana karavAmAM galanI maMgala prArthanAthI thayA hatA. zrI sI. subramaNyame dIpa : ApaNe sarvottama chIe, paraMtu amalIkaraNamAM ApaNe atyaMta pragaTAvI A vyAkhyAnamALAnuM uddaghATana karyuM hatuM. vyAkhyAnanabaLe dekhAva karIe chIe. mALAnA pramukha zrI amarabhAI jarIvAlAe vyAkhyAtAone zrI mehita sene pitAnA vyAkhyAnamAM kahyuM hatuM ke ApaNuM paricaya karAvyuM hatuM. saMghanA pramukha che. ramaNalAla cI. zAhe dezamAM Ayojana tathA jAhera kSetre arthataMtranI pragatimAM senuM svAgata karyuM hatuM. prathama divase saMghanI samitinA sabhya cAvIrUpa bhAga bhajavyuM che. A kSetramAM atyAdhunika Teka- zrI subodhabhAI ema. zAhe, bIjA divase inDiyana maracanTasa leone upayoga karavAnI, jarUrI cIjavastuonA bhAvone cembaranA mahAmaMtrI zrI rAmu paMDite ane trIjA divase niyaMtraNamAM levAnI utpAdaka rojagArImAM vadhArA dvArA saMdhane maMtrI zrI ke. pI. zAhe AbhAravidhi karI hatI. garIbI para sIdhe prahAra karavAnI, jamIna sudhAraNane lAbha traNe vyAkhyAmAM sArI evI saMkhyAmAM lekAe hAjarI nAnA ke jamInavihANuM kheDUtone ApavAnI khAsa jarUra che. ApIne rasapUrvaka A vyAkhyAnane AsvAda mANyuM hatuM. kRSi kSetre paNa AvakaverA lAgu karavAnI AvazyakatA che. ane temAMnA keTalAka zrotAoe vyAkhyAna pachInI pranettarImAM ApaNA dezanA keTalAka mahatvanA prazno ukelAyA nathI ane paNa bhAga lai pitAnI jijJAsA satiSI hatI, A 2 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-5-88 " prabuddha jIvana dhanya guru! dhanya ziSya ( pRSTha 16thI cAlu) sabhA barakhAsta thaI. A keyaDAne ukela-aMta na Ave tyAM sudhI bIjI vAtamAM koIne rasa na rahyo. sau rAta kayAre paDe tenI vATa jovA mAMDayA. AcArya hemacandra upAzrayamAM jaI ekAMtamAM ojhala thaI gayA. Aje amAsa ja che-evI pAkA pAye khAtarI dharAvatA dezIlA paMDita, kAle kalikAlasarvajJanuM biruda gurunuM rada zI rIte karAvavuM tenI vetaraNamAM paDI gayA. jotajotAmAM saMjayA DhaLI. kaMkuvaraNA AbhalAmAM godhaNanI rajoTI bhaLatAM AkAza dhUMdhaLuM thatuM cAlyuM. sau koinI, rAjAnI ne nagarajanonI ne paMDitanI ne dharmaguruonI najara ugamaNI dize noMdhAyelI hatI. ghaDIeka vItI tyAM te saunA acaraja vacce pUrva dizAnA khoLe pUnamanA cAMdane udaya thatA vartA ane be-traNa ghaDImAM te eNe pitAnI seLe kaLA vistArI, cAMdanInI vRSTi karatAM karatAM dharatI upara pitAne prabhAva ane prakAza pAtharI dIdhe! AkAzamAM jema jema cAMdanI virataratI gaI tema tema TIkAkAnAM meM para kAlimAM patharAtI gaI e to alaga vAta che; paNa rAjA kumArapALane khudane ja zaMkA paDI ke gurue koI indrajALa te nathI racIne? kAMI mAyAjALa ke najarabaMdhI to nahi hoya ? eNe tarata ja ghaDesavAra sevakane cAre dizAe tapAsa karavA Adeza Apyo. saMbadha guru-ziSyane sAcule, chatAM temAM aMdhazraddhAne chAMTe nahi, te AnuM nAma ! - vIsa-vIsa, pacIsa pacIsa gAu sudhI pelA gheDesava re daye ja jAya che. paroDha thayuM tyAM sudhI zeDo deDAvyuM jAya che. paNa jyAM jAya che tyAM sarvatra cAMdanI! jyAMthI jue che tyAMthI AkAzamAM vilasate caMdramA dekhAyA kare che ! sevAnI zaMkA nim La banI. savAra paDatAM te pAchA pharyA. rAjAjIne hakIkatathI vAkepha karyA. rAjAjIe kAna paka. TIkAkAranAM meM baMdha! nagaramAM caure ne cauTe AcAryanI prazaMsA ane prazasti racAtI rahI ! AcArya hemacandra jeTalA yogabaLanA dhaNI teTalA ja sAdhutAnA paNa e svAmI. pAMca pAMca mahAvrata emaNe AjIvana dharelAM. emAM eka mahAvrata te mazkarImAM paNa asatya na bolavuM che. A badhAM vratanuM akhaMDa ane aNIzuddha pAlana karavAmAM AcArya khaDakazo aDela ane acala hatA. pUnamane ne amAsane prasaMga te pUro thaI gaye. paNa gurune manamAM eka vAta UgI AvI. emane thayuM ke hakIkatamAM hatI te amAsa ja. mArAthI utAvaLamAM, pramAdane lIdhe "pUnama" belAI gayuM paNa te te mRSAvAda che mA ! gabaLathI candra ane cAMdanI bhale huM dekhADI zakayo; paNa asatyane satya banAvavAnI mArI kSamatA nathI. asatya te sadA asatya ja raheze. nA, mAre mArI bhUlane sudhAravI ja joIe. satyanI upAsanA kare te sAdhu. sopAsaka sAdhu svachaMdI na hoya, ene mAthe saMghanuM zirachatra avazya hoya. - guru hemacandra. mahAna AcArya, mahAna vidvAna, mahAna saMta chatAM svataMtra-ravacchaMda nathI. saMdhanuM zirachatra emanA zire hamezAM dharAyeluM ja rahe che. AvA gue tarata ja sakala saMghane bahumAnapUrvaka AmaM. saMdha bhego thaye. saMdhanA mobhI hatA AcAya. ane khuda AcArya caturvidha saMghane AmaMtre tyAre koNa jANe kevI ke vAta haze, eTale AkhAye saMgha AcArya pAse upasthita thaye. saMdhanA mavaDIo te gurune abhinaMdana ApavAnuM manemana gaThavIne AvyA hatA. paNa temane evuM karavAnI taka ja cakara gurue levA na dIdhI! upasthita zrI saMdha samakSa guru hemacandra, UbhA thaI, be hAtha joDI, namra saumyabhAve pitAnI hakIkata nivedI: mahAnubhAvo ! te divase rAjasabhAmAM. meM amAsane pUnama bhUlabhUlamAM kahI hatI. te mAre pramAda ane asatyavAda hate. eTaluM ja nahi, paNa gabaLa dvArA e asatyavacananI meM puSTi thAya tevI pravRtti paNa karI che.' 'jinazAsanane vratadhArI sAdhu chuM, cAya. zuM prasaMgavaza mArA asatyavAda thayo che, paNa te mArA jevA mATe ucita na gaNAya. mArI e bhUla che.' mArI e bhUlane zrI saMghanI sAme kabUla karavA, tenI kSamA mAgavA meM Apa zrI saMghane ane AnaMda che. have zrI saMdhane ThIka lAge te prAyazcitta mane Ape tevI mArI vijJapti che..." sa dha thIjI gayo ! re! AvA mahAna AcAya ne AvI laghutA? AvA dharmaprabhAvaka puA ne AvI pApabhIratA! dhanya dhanya! saunA memAMthI "dhanya dhanya' zabdo sarI rahyA ! zrI saMghe paNa pitAnI vAI jALavI rAkhI. AvA mahAna sAdhupurva saMdha samakSa nikhAlasabhAve kSamA prAthe - ethI adhika emane zuM prAyazcitta hoI zake ? saMghanI AmanyA AgAye jALavI. AcAryanI adaba sathe jALavI. vyakti nahi, saMgha ja mahAna" e siddhAMtanuM Adarza pAlana e divase AcArya hemacandra karI batAvyuM ane 'saMdhanI zebhA AvA dhamapuruSe ja che' e ukitane saMghe caritArtha karI batAvI... AvA dharmaguru meLavavA badala rAjA kumArapALa pitAnI jAtane abhinaMdI rahyo. dhanya guru ! dhanya ziSya ! zrI dIpacaMda trivanadAsa TrasTa grantha ! grantha cotho jinatattva bhAga-2 lekhaka: De. ramaNalAla cI. zAha, pragaTa thaI gayo che. mUlya rUA. 20/ -: prakAzaka :zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha - 385, saradAra vI. pI. mArga, muMbaI-400 004 phena : 350 296 dha : saMghanA sarva sabhyone mATe kiMmata rUpiyA paMdara Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (99 16 prabuddha jIvana dhanya guru ! dhanya ziSya ! pa. pU. paM. zIlacandravijaya gaNi AcAya hemacandra...... rAjA kumArapALa...... eka guru, eka ziSya, guru sakArapuruSa, ziSya vIrapuruSa guru kalikAlasavana, ziSya parama Ahuta. gurue guja'bhUmimAM thA, vidyA ane sarakAritAnAM khI rAmAM, tA ziSya. bAgabAna jevI mAvajata ApI e khIne ucheryAM, vikasAvyAM ne prasarAvyAM. guru hemacandra yogabaLanA dhaNI, te ziSya kumArapALa bAhubaLane pratApI svAmI. guru-ziSyanI A jugate joDI jAmI che. gurune ziSya upara adakerAM heta che. ziSyane guru pratye anerI prIta che. ziSyanuM ane ziSya dvArA samasta prajAnuM bhalu karavuM evI gurunI tema che, te AvA kachyANamitra gunu veNu na uthApavu evA ziSyanAM nIma che. gurune hoza cheH jIvatarane sahunAM bhalAM kAje kharacavAnI; ne ziSyane vizvAsa cheH guru je kahe-kare tethI bhaluM ja thaze. : AvA guru ne AvA ziSya, eka sAdhu ne bIjo saMsArI. chatAM bannene ekabIjA vinA ghaDIe cena na paDe. chatAM ane peAtAnI karaNI ane maryAdA lepatA nathI, cUkatA nathI. ziSya rAjA che. sela kava zanA gUjara samrATa che. aDhAra aDhAra rAjyAnA e svAmI che. caulukayAnA sya enA zAsanakALamAM madhya AkAze hajAra hajAra kiraNe prakAze che. enI vIratAnAM tejamAM bhalAbhalA nareza aMjAya che, enI vIratAnI dhAka sau baLiyAone thatharAve che. ane chatAM enI dhyAnA kArya pAra nathI. akAraNa koi jIvanI hiMsA na thAya te mATe teNe AkhA rAjyamAM takedArI rAkhI che. enI dayA, enI ahiMsA e kAyaranI nahi; paNu vIranI dayA che. ane A vIratvamaDhI dhyAnA preraNahAra che guru hemacandra, gujarAtanI saMskAraga gotrI. AvA ziSya ne AvA guru, banne eka veLA rAjasabhAmAM meThA che. darabAra bharyAM che. maMtrIe ane amAtye, senApAte ane zeDhiyA, ye darzananA dhamaguruo ane paDitA... badhA kheThA che. jJAnagADI cAlI rahI che. buddhinI kasarata ane alanI mUDaleDa jAmI che. A badhAmAM kendrasthAne virAje che. guru hemacandra. game te carcA cAle, game te muddA para vivAda thAya, game tevA kAyA Ave, ene kASTha rItano ula sAMpaDe teya ane na sAMpaDe tAya, rAjA kumArapALanI najara mRdumadhura smita relAvye jatA tA. 1-5-84 guru hemacandra upara ja TharatI. chevaTano ukela ke niceADa emaNe ApavAnA ja rahetA. ane emanA zabda paDatAM ja badhAnA niceADA ane ulA jhaMkhavANA paDI jatA...akAya tarka ane vilakSaNa - chatAM premALa - buddhibaLa emanI AgavI mUDI hatI. eTale emanA moMmAMthI nIkaLatA javAba AkharI ja nahiM, paNa yathA' ane niSpakSa paNa rahetA. Aje paNa buddhinI AvI ja kasarata jAmI che. savAla ne javAba, khaMDana ne ma MDana, dalIle ne tA~...... anaMta carcA cAlI rahI che. vAtamAM vAta AvatAM acAnaka rAjAjIe gurune pUchI dIdhuM : 'mahArAja, Aje kaI tithi ?' vAtane viSaya judo hatA. kAika rasika carcA cAlI rahI hatI, ne emAM ekAeka Ave, viSaya bahAranA prazna AvatAM,. gurunA mAMmAMthI sahasA nIkaLI gayuM : 'Aje te pUnama che.' gurunAM A veNu kAne paDatAM ja AkhI sabhA . khaDakhaDa hasI paDI. paMDite paNa arasaparasa tALI ApatAM hasI rahyA. ekAeka A tAla jotAM gurunA ke rAjAnA manamAM kAMI khyAla na kheDUoN. e kaLI gayelA pati vAmarAzi khelyAH mahArAja, tamane thatu haze ke A badhA kema hase che, nahi ? paNa ame kAMi gamAra. nathI mahArAja, A te amane emAM hasavuM AvyuM ke amArA rAjaguru kalikAlasavA te kahevAya che. paNa A eka abhaNu gAmaDiyAya jANe che ke Aje amAsa che, te A amArA kalikAlasarvajJane te ATalIye gatAgama nathI! basa, amane te ATalI vAta para ja hasavuM AvI gayuM. bAkI te Apa kaho te pramANu ja hoya ! kemake Apa TharyAM kalikAlasarvajJa !' guru hemacandra bhAre gaMbhIra ane ajaba samayajJa. vAta te hatI sAva nAnakaDI, paNa enI pAchaLa Azaya DeAkAte hato, pratibhAkhaMDanano. peAte utAvaLamAM amAsane ThekANe pUnama khAlI dIdhu hatu e vAta paNa kharI hatI. te eTalI nAnakaDI potAnI kSati kabUlatAM emane kAMI nAnama paNa nahAtI; pazu cakArI gurue joyuM ke ahI tA pakSadveSa ane pratibhAhanananI vRtti pravarte che. vAta bhale krama vinAnI che, paNa vAtanu vatesara karavAmAM pAvaradhA A paDitA Aje bhAre gelamAM AvI gayA che. bAjI palaTyA vinA have ilAja nathI...... buddhibaLanA svAmI hemacandra, yAgabaLanA dhaNI hemacandra emaNe kSaNArdha mAM ja bAjI saMbhALI lIdhI. kahyuM : Aje amAsa che ke pUnama, tenI khabara te atyAre kema paDe ? rAte joizu. ajavALu ane cAMdaraNuM patharAze pRthvI para te pUnama, te aMdhAruM phelAze te amAsa. je haze. tenAM pArakhAM rAte thaI jaze.' ( pRSTha 15 upara ) mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, mukhaI 400 004, Te. naM. 350296, : mudraNusthAna : TrenDa prinTasa', jaganAtha zaMkara zepha rADa,giragAma, muMbaI - 400 004 16 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MA. By / Soath 54 Licence No. 1 37 prabuddha jIvana varSa:20 aMka -2 muMbai tA. 19-5-1988 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rUA. 30/- chUTaka nakala rUA. 1-50 paradezamAM vArSika rU. 300 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha 'prabuddha jIvanane pacAsamAM varSamAM praveza tArIkha 1lI me, 1988nA aMkathI 'prabuddha jIvane ja sudhI pacAsamA vaSa ekadhAruM cAlu rahyuM che. pacAsamAM varSamAM praveza karyo che. (I. sa. 194ranI krAMtinA samaya daramiyAna cAra mahinA mATe saMsthAnA eka vaicArika mukhapatranuM, jAherakhabara na levAnI prabuddha jaina'nuM prakAzana saMjogavazAta baMdha rahyuM hatuM.) nIti sahita satata pAMca dAyakA sudhI prakAzita thavuM e - I. sa. 1939 mAM prabuddha jaina" pragaTa thayuM tyAre tenA gujarAtI patrakAratvanA itihAsanI eka noMdhanIya ghaTanA gaNAya. taMtrI tarIkenI javAbadArI zrI maNilAla mekamacaMda zAhe svIenA pAyAmAM samartha', saMniSTha purogAmIonuM tapa raheluM che. kArI hatI, paraMtu zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe tenA samagra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI sthApanA I. sa. 1928 nA saMpAdananI saMpUrNa javAbadArI uThAvI hatI. sva. maNibhAinA navembaramAM thaI hatI. enI sthApanAne Aje cha dAyakA jeTale. avasAna pachI i. sa. 1951 thI zrI paramAnaMda kApaDiyAe samaya thayo che. te samayanA kAryakartAoe pahelI beThakamAM saMsthAnuM prabuddha jainanA taMtrI tarIke javAbadArI svIkArI hatI, je nAma "dhI jaina yutha lIga-muMbaI' e pramANe rAkhyuM hatuM. tyAra emaNe jIvananA aMta sudhI sArI rIte vahana karI hatI. pachI DAka mahinAmAM 1929mAM saMsthAnuM baMdhAraNa ghaDAyA bAda Ama, traNa dAyakAthI vadhu samaya sudhI sva. paramAnaMdabhAInI zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha" evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM hatuM. ekadhArI saMniSTha sevA prabuddha jIvanane sAMpaDI hatI. tyAra pachI saMsthAnA kAryakartAoe saMsthAnuM eka mukhapatra prabuddha jaina'nuM prakAzana sau prathama thayuM tyAre jaina zarU karavAno nirNaya karyo. te anusAra i. sa. 1929mAM muMbaI yuvaka saMghanA te samayanA badhA ja kAryakartAo gAMdhIjInI prabaLa jaina yuvaka saMdha patrikA' nAmanuM eka sAptAhika zarU karavAmAM asara nIce AvelA hatA ane gAMdhIjIe jema "harijana" ke - AvyuM hatuM, je lagabhaga be varSa sudhI pragaTa thatuM rahyuM hatuM. harijanabaMdhu' jevAM sAptAhika jAherakhabara vinA prakAzita karavAnuM cAlu karyuM hatuM, te ja rIte "prabuddha jIvana'nI bAbatamAM te baMdha thayA pachI cha sa 1933 mAM thoDAka samaya mATe paNa koIpaNa prakAranI jAhera khabara lIdhA vinA sAmayika prakAzita saMsthAnA mukhapatra tarIke "prabuddha jena'nA nAmathI eka karavAnI nIti enA AraMbhakALathI ja apanAvAI hatI. te sAptAhika zrI ratilAla cImanalAla keDArInA taMtrIpaNA heThaLa nIti sadabhAgye Aja divasa sudhI cAlu rahI che. raMbhanA zarU karavAmAM AveluM; paraMtu emAM 'amara araviMda' nAmanI eka samayathI te Aja divasa sudhI enA taMtrIoe mAnArha sevA. vArtA pragaTa thayelI, je briTiza sarakAranI daSTie vAMdhAjanaka ApI che. AraMbhanA samayamAM te lekhakane puraskAra paNa hatI. sarakAre e vakhate cetavaNI ApavA sAthe jAmInagIrI apAte nahi ane ghaNuM karakasarapUrvaka "prabuddha jaina pragaTa mAgI. jAmInagIrI bharavA karatAM sa the sAptAhikanuM prakAzana thatuM rahyuM hatuM. baMdha karavAnuM nakakI karyuM. tyAra pachI I. sa 1934 mAM 'taruNa jaina'nA nAmathI saMsthAnuM mukhapatra zarU karavAmAM AvyuM - i. sa. 1953mAM suprasiddha gAMdhIvAdI ci taka kAkAsAheba hatuM. tenA saMpAdaka tarIke zrI caMdrakAMta sutariyA, zrI maNilAla kAlelakaranI preraNA ane bhalAmaNathI 'prabuddha jaina'ne badale mekamacaMda zAha ane tArAcaMda ThArIe sevA ApI hatI. prabuddha jIvana" evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM ane te Aja traNeka varSa 'taruNa jainanuM prakAzana cAlyuM hatuM. divasa sudhI cAlu che. ' Ama lagabhaga eka dAyakA sudhI saMdhanI pravRttiomAM ane saMsthAnuM mukhapatra hovAne kAraNe tathA jAherakhabara na tenA mukhapatramAM keTalAka pheraphAra thatA rahyA. I.sa 1939mAM levAnI nIti hovAne kAraNe "prabuddha jIvana" jevuM vaicArika saMdhanI navaracanA thaI tyArapachI tA. 1-5-1939thI saMsthAnA patra Arthika draSTie pagabhara na banI zake e svAbhAvika che. mukhapatra tarIke "prabuddha jaina" nAmanuM pAkSika zarU karavAne sadbhAgya saMsthAnuM Arthika pIThabaLa ene haMmezAM maLyA nirNaya levAmAM Avyo. A mukhapatranuM prakAzana tyArathI karyuM che ke jethI enuM prakAzana adyApi paryanta cAlu rahyuM che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - tA. 16-5-88 prabuddha jIvanane mATe sudIrgha sevAo sva. paramAnaMda kuvarajI kApaDiyAe ApI hatI. "prabuddha jIvana'nI sAthe teo ekarUpa banI gayA hatA. ane pratyeka aMkamAM teo judA judA viSaya upara pitAnI taMtrInoMdha lakhatA. keTalIkavAra teo mukhapatranA agralekha tarIke pitAne maulika ciMtanAtmaka lekha pragaTa karatA, te keTalIkavAra mukhya lekha tarIke anya ke samartha lekhakane lekha mUkIne, aMdaranA pAne teo taMtrIrathAnethI judA judA viSayo upara nAnI ke meTI noMdha mUkatA. sAhitya, zikSaNa, dharma, samAja ane rAjakAraNa ema judA judA kSetramAM banatI tatkAlIna ghaTanAo upara teo pitAnA pratibhAvo vicAre nirbhayapaNe vyakta karatA. emAM paNa jaina samAjanA prazno upara temanI kalama vedhakapaNe cAlatI. zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAnuM tA. 17-4-'71nA avasAna thayA pachI "prabuddha jIvana'nuM sukAna saMghanA pramukha zrI cImanalAla cakubhAI zAhe saMbhALyuM. rava. cImanabhAI AMtararASTrIya khyAtinA eka samartha rAjakIya purU ane tattvaciMtaka hatA. emaNe tatkAlIna banatI ghaTanAo upara nAnI-meTI taMtrInedha lakhavAne badale pratyeka aMkamAM dharma-tatvajJAna, rAjakAraNa, zikSaNa, sAhitya ityAdi viSaya para svataMtra lekha lakhavA cAlu karyA. sva. cImanabhAI vyavasAye selisiTara hatA, rAjakAraNamAM - sakriya rasa ane bhAga letA ane pArlAmenTanA sadaraya hatA. rASTrIya ane AMtararASTrIya rAjakAraNane emane abhyAsa ghaNe. UDe hate. eTale evA viSaya upara emanA lekhe vadhu pragaTa thatA. keTakeTalI gaMbhIra samasyAo upara sva. cImanabhAInuM maMtavya zuM che te "prabuddha jIvana" dvArA jANavA ghaNA vAcake usuka rahetA. kaTokaTInA samaya daramyAna emaNe nirbhayapaNe pitAnI kalama calAvI hatI. sva. cImanabhAine dharma ane tattvajJAnane abhyAsa paNa ghaNe UDe hatA ane evA viSaya upara paNa temaNe pitAnI samatha kalama calAvI hatI. ekaMdare, ra. paramAnaMdabhAinuM lakhANa sAmAjika samasyAo upara savizeSa rahyuM hatuM, te rava. cImanabhAinuM lakhANa rAjakIya samasyAo upara savizeSa rahyuM hatuM. navembara, 1982mAM cImanabhAInuM avasAna thayuM, tyAra pachI "prabuddha jIvana'nI javAbadArI saMghanI kAryavAhaka samitie mane soMpI. sAhityanA adhyApaka tarIke kAma karanAra ane dharmaciMtanamAM vizeSa rasa dharAvanAra mArA jevA mATe A javAbadArI vyavasAya ane lekhananI anya pravRttiomAMthI samaya phAjala pADavAnI daSTie ghaNuM meTI hatI sva. paramAnaMdabhAI kApaDiyA ane sva. cImanalAla cakubhAI zAha jevA samartha taMtrIonA anugAmI tarIke mArI pAtratA ghaNI ochI gaNAya. vaLI, rAjakAraNuM mArA rasane jeTalo viSaya teTale abhyAsane nahi. eTale emanI sarakhAmaNImAM mArI pAsethI prabuddha jIvana'nA taMtrI tarIke rAjakAraNanA viSaya upara lekhenI apekSA rakhAya te mArI prakRti ane sthitinI maryAdA jotAM na saMtoSAya e svAbhAvika che. mArI samakSa be prazna hatAH sva. paramAnaMdabhAI ke sva. cImanabhAinI jema tatkAlIna, sAmAjika ke rAjakIya viSaya upara abhyAsa karIlekha lakhavA ane kAM to mArI prakRtine vaphAdAra rahIne mAro rasa ane rUci anusAra vibhinna viSaya upara lekha lakhavA. purogAmIonuM mAtra karavA khAtara anukaraNa karavAne badale mArI jAtane vaphAdAra rahevuM te mane vadhu vegya lAgyuM che. e spaSTatA sAthe ja meM A svaicchika mAne huM javAbadArI svIkArI che. mane ruce te viSaya upara lekha lakhavAnuM meM svIkAryuM che. emAM dekhItI rIte ja jaina dhArmika viSaye upara lekha vadhu Ave te svAbhAvika che. "prabuddha jIvana" eka vaicArika patra che tema sAthe sAthe jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra che. eTale emAM jaina viSayanuM pramANa vadhatuMochu rahyA kare che te paNa svAbhAvika ane nirvAhya che. prabuddha jIvanane mukhya vAcaka varga enA sabhyo che, tema chatAM te sArvajanika patra paNa che. daunika ane sAmAyikanA vAcakemAM eka varga evo hoya che je vArtA, kaTAkSalekha, Arogya rAjakAraNa vageremAM pitAnA keI priya lekhakanA baMdhANI thaI jAya che, ane e lekhakanuM lakhANuM na hoya te nirAza thaI jAya che. bAkInuM kazuM vAMcavAmAM ene rasa nathI. hoto. eTale keIpaNa sAmayikamAM pheraphAra thAya tyAre ene eka prakAranA vAcakavarga ghaTe te anya prakArano vAcakavarga vadhe ema bane. prabuddha jIvanamAM pragaTa thatI lekha-sAmagrInuM svarUpa samaye samaye badalAyA karyuM che. emAM vAcakonI abhiruci uparAMta taMtrInI pitAnI draSTi, ruci ane zakitae paNa kArya karyuM che. vastutaH taMtrInI jagAbadArI vAcakanI rucine ghaDavAnI paNa hoya che. emAM vAra paNa lAge che. prabuddha jIvana'nI javAbadArI meM svIkArI tyAra pachI viSayanuM vaividhya vadhe e mATe prayAsa karyo che. mAtra sAmAnya vAcakane ja lakSamAM rAkhyA nathI. adhikArI vAcakane mATe gahanagaMbhIra, abhyAsaniSTha, graMsthastha karI zakAya evI lekhasAmagrI ApavAne prayAsa paNa karyo che. vartamAna samayamAM bhAratamAM TI. vInA mAdhyamane phelAvo ( dinapratidina vadhate cAlyo che. eTale lekone phAjala samaya vAMcavAmAM je vaparAte hatA temAMthI ghaNe samaya have TI. vI. jovAmAM vaparAvA lAge che. vaLI prAsaMgika vAMcanasAmagrInI draSTie dainike ane tenA vividha vibhAgo tathA sacitra sAptAhike ghaNe pracAra pAmyAM che. sAmAnya janatAne tatkAlIna banatI jatI ghaTanAonI vigatemAM vizeSa rasa hoya e dekhItuM che. khUna, baLakAra, cerI, ApadhAta, akasmAta, kAvatarAM, mArAmArI, laDAI durghaTanA, dukALa, AtaMkavAda, AMtaravigraha, rela ityAdi prakAranI ghaTatAo viSe raMgIna pheTAo sahita jemAM sabhara mAhitI ApavAmAM AvI hoya tevA prakAranA lakhANamAM sAmAnya vAcakone rasa vadhu paDe chesArI kamANI karatAM evAM keTalAMka sAmayike susajaja lekhaka ke pheTogrAphara dvArA ghaNI sArI mAhitI ekatra karIne pragaTa kare che. evAM vividha bhASI sAptAhikanA phelAvAnI vacce vaicArika patrane pitAnuM astitva TakAvI rAkhavAne, prazna paNa ghaNe gaMbhIra hoya che. te paNa ApaNuM sadbhAgya che ke gujarAtanA keTalAMka evAM sAmayike prakAzita thatAM rahyA che. sAmAnya denika ane sAptAhika karatAM mAtra lekhasAmagrI pragaTa karatAM vaicArika patranuM kA, kAryakSetra, yeya ane kartavya judAM judAM hoya che ane tenI asara paNa lAMbA gALAnI hoya che. alabatta AvAM sAmayikene sethI meTe prazna te pitAnuM astitva TakAvI rAkhavAne heya che. vaLI dainika ke sAptAhika karatAM pAkSika ke mAsikane pitAnI vAcanasAmagrI * * (pRSTha 13 upara) * * * * * * Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16 5-88 prabuddha jIvana dvArgiza dvAaizikA * . munizrI abhayazekharavijayajI mahArAja mAnano cena naha: 3 vaLyAH " A nyAyane mahAmaha eTale ghaDIkamAM ema lAge che ke aSTakaDazaka prakaraNa pAkyAya zrImadda yazovijayajI mahArAjAe jemAM sArthaka karyo che vagerene A samarI grantha che, te ghaDIkamAM ema lAge ke judAM te grantha eTale trizaddhAtrizikA. tArkikaziremaNi judAM zAstromAM patharAyelA che te saMdarbhanAM pratipAdanane zrI siddhasenadivAkarasUri mahArAjAe batrIsa zlekanI banelI A saMkalanagrantha che. dA. ta. amuka batrIzIne prAraMbha batrIzI racI, aSTaka, zaka, viMzikA ane paMcAzaka jeonA. gabindunA amuka adhikArathI thaye hoya, pachI samAna hAla paNa upalabdha che te 1444 granthanA praNetA suripuraMdara, saMdarbhavALa ene ja anya adhikAra Ave, pachI zrI haribhadrasUri mahArAjAe batrIzI paNa racI haze evI kalpanA enA saMdarbhavALe pataMjala yogadazana adhikAra Ave, azakya nathI. kalikAla sarvajJa zrI hemacandrasUri mahArAjAe paNa pachI gadraSTisamuccayane cheDe adhikAra Ave, pachI batrIzIo racI che. mahAjanoe kaMDArelA A mArge pAcho gabindane mULa adhikAra AvI jAya. AvI AvI vizArada nyAyAcArya mahAmahopAdhyAyajIe paNa padArpaNa karI saMkalanAe aSaNakaprakaraNa vagerenA padArthonI paNa te te batrIzImAM che. eka nahIM, be nahIM...batrIsa-batrIza batrIzIonI hRdayaMgama emAM vaLI vacce vacce kayAreka Agama pAThanA saMdarbhathI paNa prastuta racanA karI che, granthanA nAma anusAra batrIzaya prakaraNomAM adhikAranuM samarthana karAyuM che. anyonya grasthamAM rahelA samAna batrIsa-batrIza mULa zleke che, ne nyUnana adhika. A thaI saMdarbhavALA adhikAronuM A saMkalana, padArthonI dharaNA karI mULa graMthanI vAta. . pUrvApara anusaMdhAna karavAnI u5:yajI mahArAjAnI kuzaLa pratibhAne enA para upAdhyAyajIe 'tavAthadIpikA" nAmanI paz jaNAvavA mATe paripUrNa che. vaLI kyAreka ema lAge ke A kaI vRtti racI che. A pattavRttinuM nAma 'tatvArthadIpikA' che. TIpaNu grantha che. eTale ke jema AcAryavarya zrI municaMdrasUri e prazastinA nIcenA leka parathI jANI zakAya che. mahArAjAe kammapayaDI cUrNi para viSamapada TIppaNa karyuM che-cUNigata te te bAbatonuM hetu vagere batAvavA dvArA yazovijayanAmnA tccrnnaaNbhojsebinaa| dvAtriMzikAnAM rapaSTikaraNa karyuM che tema upakata granthanA te te adhikAronI vikRti tatyArthI pitA chekeTalAka mULabhbhA para vistRta amuka amuka bAbato para vizeSa prakAza pAtharavA mATe vRtti che, te keTalAka para saMkSipta avacUri jevI. keTalAka TIpaNagranthanI racanA karI na hoya e A grantha che. phera zlokanI vRttimAM sAkSIpA che TAMkIne ja abhipretArtha eTale che ke abhipreta che te prasthAdhikAne eka saLaga jaNAvyuM che te keTalAka zlenI vRttimAM mAtra dikapradarzana grantha je hota te mane lAge che ke teoe evI TIppaNu ja karI viratarAthaanya-granthane atideza karyo che. A anya racI lIdhI hota. paNa e saLaMga grantha na hovAthI, grantha tarIke bahudhA svakIya ja dhamaMparIkSA, AAvAda kalpalatA, vasaM kalanA anusAre e grAdhikAne geAThavI A na upadeza rahasya vagere grantha che. sa khyAbaMdha zleka para te grantha e che ane vizeSa prakAza pAtharyo che. ravA?' ityAdi kahIne vRtti ja racI nathI. yAvata batrIzamI batrIzInA te ekeya zleka para vRtti racI nathI. vaLI 1444 granyapraNetA yAkinImahArAsanuM AcAryazrI lagabhaga 80 TakA jeTalA zlokAnI avataraNikA karI nathI. haribhadrasUri mahArAjAe upalabdha AgamAdi zAstromAM na vRttigranthanI A badhI prathama najare AMkhe caDatI vAta che.. maLatI athavA nirdeza mAtra rUpe maLatI ghaNI bAbate. para svakIya mArgAnusArI prajJAnA prabhAve suMdara prakAza adhyAtmasAramAM upAdhyAyajIe kahyuM che ke pALe, za kA -- samAdhAna dvArA ghaNI bAbatenuM yathArtha - rAvaricita samyak samAvAyA dhImatAm !. nirNayAtmaka prarUpaNa karyu - keTalIya Agamika bAbatone IhAnubhavayogAcca prakriyA kAmapi buve // 7 // hetuvAdanI kacerI para caDhAvI taka pUrNa siddha karI, keTalAMya zAstra, prAjJapuruSane saMpradAya ane svakIya IhA grantha maulika nirUpaNe ane niSkathI jijJAsuonI jijJAsAne grathananA A traNa je sesa (Source) A kSetramAM batAvyA tRpta karI che. e ja rIte upAyajI mahArAje zAstrIya bAbate aMge DhagalAbaMdha niSka, maulika susaMvAdI che tene spaSTa upayoga prastuta graMthamAM jovA maLe che. aSTakaprakaraNa, cheDazakaprakaraNa, yaMgadaSTisamuccaya, gabindu, upadezapada - prarUpaNa, Amika bAbatanuM tapurassara prarUpaNa, nirdoSa ane pAta jagadarzana...mukhyatae A granthamAMthI jANavA lakSaNo, zAstravacananA tAtparya vagere prarUpavA dvArA jijJAsumaLelI vAtane saMpradAya ane svakIya IhA anusAre prastuta ene sAnaMda AzvaryanA aphATa samudramAM garakAva karI dIdhA che. granthamAM saMkSepa yA vistAra karavAmAM AvyuM che eTale ke te A granthamAM Thera Thera A vAtanI pratIti thayA vinA rahetI te mULa zAstramAM ja jene vistAra suspaSTa che tene ahIM mAtra nathI. e ja rIte haribhadrasUri mahArAjAe mULagrasthamAM saMkSepamAM saMkSepathI ja ullekha karyo che, je je vAtane pitAne vadhu prarUpelI vAtane upAdhyAyajI mahArAje emAM hetapradarzana, spaSTa viratAra karavAne saMpradAya ane svakIya vicAraNA-phuraNA zakA-samAdhAna vagere karIne vadhu suspaSTa karI che. pUrvavRttikAre anusAre avasara lAge tene tene ahIM parimita viratAra vibhAgIkaraNapUrvaka vizada vivecana kadAca na karyuM hoya, te karyo che, vistRta vistAra mATe anya graMthane atideza karyo yegya vibhAgIkaraNapUrvaka te bAbatane vadhu vizada karelI hoya che, kemake A grantha mAtra dikapradarzana mATe ja che evuM evuM paNa A granthamAM jovA maLe che. upA. mahArAje ja 4/1ranI vRttimAM jaNAvyuM che. jemake cethI jinamahatvaThAtrizikAmAM prabhunA saMvatsarIdAna tavAdanI kasa ane niSThAthajI mahArAja saMvAdI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prayuddha aMge eka vAta Ave che ke prabhunA prabhAva ja evA heya che ke jIve sASa-sukhavALA bane che'. AmAM upAdhyAyajI mahArAjAe sateSa sukhanu evu pRthakakaraNa karI dekhADayu che ke 'dhanagrahaNa karavAnI icchA [bhI karanAra kama' jeenu sopakrama hAya tene anicchArUpa sa Sa thAya che ane te kama jeenu nirupakrama hoya tene parimita icchArUpa saMteC thAya che.' A vibhAgIkaraNathI ja e dAnane sarvathA abhAva thaI javAnI za kAnuM paNa nirAkaraNa karI dIdhu che ane asakhtadAnanI saMbhAvanAnuM sama`na paNa karI dIdhu' che. bhavirahAMka zrI haribhadrasUri mahArAjAnI prarUpelI vAtanu, temanA pachI UbhA thayelA pUrva pakSAnuM ke anya sa Mbhavita zakAonuM nirAkaraNa karIne samathana karyu che temaja vadhu spaSTikaraNa A granthamAM karyu che. jemake (1) nibhAvanI ja nijaAtmAmAM mukhya pratiSThA thAya che ane pratimAmAM upacArathI pratiSThA thAya che. pratiSThitattvanA pratisa dhAna dvArA thayela samApattithI pUjAphaLanI prApti thAya che. A vAstavikatA zrI haribhadrasUri mahArAje prarUpelI che. tattvacintAmaNikArane mata evA che ke 'pratiSThita pUnayeT' evuM vidhivAkaya taM pratyayAnta hoi atItapratiSThAne cAne pratiSvasane pUjALa prayojaka jaNAve che. eTale ke pratiSThAkAlIna sadhaLA aspRzyasparzAdanA saMsargAbhAvathI je yukata hAya evA pratiSThAbvasa pUnyatAne prayAjaka che. 'vidyAritaramaLIya' kahIne upAdhyAyajI mahArAje Anu nirAkaraNa karyu` che ke pratiSThA jo pratiSThAagenI vihitakriyAnI IcchArUpa hoya teA ene dhvaMsa pratimAmAM rahyo na heAe, pratimAne pUjya zI rIte banAve ? pratiSThA jo pratiSThApaka ane pratimAnA, vidhi mATe thayela viziSTa sa McegarUpa hoya te enA dhvaMsa dviSTha heSTha pratimAnI jema pratiSThApaka paNa pUjya banI jAya. vaLI pratiSThASvasa e karaNIbhUta abhAva rUpa banavAthI pratiSThA pUjALanA pratibaMdhaka hevI kulita thai javAnI Apatti Ave. vaLI jata pratyayavALA 'prekSitA zrIhrayaH' ityAdi sthaLe paNa dhvaMsanI vyApArarUpa kalpanA karAyelI nathI te ahIM paNa zI rIte karAya? e kalpanA eTalA mATe nathI karI zakAtI ke kAlAntarabhAvI phaLa aMge cirakALanaSTa kAraNane vyApAra bhAvAtmaka ja hoya evA niyama che, anyathA dAnAdinA vyApAra tarIke kapAyela apUrva (adRSTa) UDI ja javAnI Apatti Ave, kemake dAnavasane ja tyAM vyApAra tarIke kalpI zakAya che. (2) khALAdine ApavAnI dezanAnuM vidhAna zaka prakaraNamAM che. ene anusarIne upAdhyAyajI mahArAje enu dezanAbatrIzImAM nirUpaNa karyu che. e pachI avaziSTa rahela zaMkA--samAdhAna paNa tyAM karIne paripUrNatA saMpanna karI che. tyAM zakA AvI che ke bALadine te te ekanayanI dezanA ApavAnuM tame kahA che e zI rIte yogya che? krama+- ekAnta (eka naya) e mithyAtva che. A zaMkAnuM samAdhAna ApatAM upAdhyAyajI mahArAje kahyuM che ke bhaviSyamAM zretAnI anya naSathI paNa je vyutpatti karavAnI hoya che tenA A ekanaya sAthe samAhAra thavAthI pramANutA saMpanna thaI jAya che. mATe A ekanayanI dezanA paNa yogyatArUpe pramANudezanA ja ho mithyA nathI. bAkI jenAthI buddhine adhApA thAya evI tA pramANudezanA paNa pramANu nathI. anya zAstrakAranI svamAnya vAtenI nyUnatA vagerenA parihAra OF na tA. 16-5-88 karI pUNa tA karavAnuM paNa upAdhyAyajI mahArAja cUkatA nathI.. jemake prabhu vastadoSa hAya che enI siddhi mATe sama tabhadrokata anumAna Apyu che ke 'kA'ka AtmAmAM dveSa ane AvaraNanI sa'pUNa hAni thAya che, kemake tAratamyavALI hAnirUpa hAya che. jemake vahetuthI thatA suvarNamala kSaya.' AmAM pakSane vicAra karatAM. je bAdha ane asiddhi doSa Ave che tenu pradarzana karI.. zakA--samAdhAna karavA dvArA niSpa kADhI Apyo che ke: 'dUSatva ane AvaraNatva niHzeSa kSINa thatAM padArthamAM rahela che, kemake aMzataH kSINa thatA padAtha mAM rahela jAtirUpa che, jemake svaNu malatva' AvA anumAnaprayoganuM tAtpa hovAthI kAi doSa raheto nathI. svakIya AcAya puMgavazrI haribhadrasUri mahArAjAe upalabdha AgamArdizAstromAM jovA na maLatA ane padArthonuM anyadarzana zAstramAMthI jainazAstramAM samAvatAra rUpe prarUpaNa karyu che. jemake, zrutajJAta, cintAjJAna, bhAvanAdAna, padArtha, vAyAtha, mahAvAkayAtha ane e da paryAMtha vagere. A padArthAne tenA te te granthAnA vRttikArAe teonA anyAnya granthAnI vRttiomAM upayAga karelA dekhAya che. paNa upAdhyAyajI mahArAja sivAyanA anya kAi granthaka re e padArthAnu granthAmAM prarUpaNa karelu hoya ke sAkSI vagere tarIke ullekha karelA hAtha evuM prAyaH jovA maLyu nathI, sivAya ke eka vivAdAspada grantha. eTale ema kahI zakAya ke upAdhyAyajI mahArAjAe zrI haribhadrasUri mahArAjAnA prarUpelA e padArthAMnu vadhu samana kayu` che, mAnyatA bakSI che. ane vadhu pracAra-prasAra karyAM che. prastuta grantha hratrizad dvAtrizikA to AvA padArthone dariyo che. AnI spaSTatA mATe trIzeya batrIzImAM mukhyatayA kA karyA granthAdhikAronA adhikAra che te joie. 1 dAnakhatrIzI--aneka granthagata dAnaviSayaka prarUpaNAe parathI AmAM svakIya jIhA anusAre maulika prarUpaNa karelu che. dhana aMgenI vyavasthA eka prakaraNamAM A rIte karelI hoya evuM kyAMya jovA maLyuM nathI. AmAM 27mA tIrthaMkRdAnaniSphaLatAparihArASTakane thoDe ghaNA adhikAra che. 2 DhazanAmatrIzI - AmAM mukhyatA prathama SoDazaka, dazamuM zaka, 21 mu sUkSmabuddhi AzrayaSTika ane khIjA SoDazakanA adhikAra che. 3 mAga batrIzI-AmAM dhamaratna prakaraNa ane upadeza" mAlAnA amuka adhikArane anusarIne svakIya IDAnA baLe, maulika prarUpaNA karI che. 4 jinamahattvamaMtrIzI AmAM theDIka maulika prarUpaNA che, ane 24, 25, 26, 27 temaja 28mA aSTakAno adhikAra che. - 5 bhaktimatrIzI - AmAM . 6, 7, 8 ane 9 mA. SoDazakAnA adhikAra che. huM sAdhusAnadhya batrIzI - 9 muM jJAnASTaka, 5 mu bhikSASTaka, 6 sava sapa karI bhikSASTaka, 10 mu vairAgyASTaka, 22 mu` bhAvazudhi vicArASTaka ane 23mA zAsanamAlinya niSedhATakanA AmAM adhikAra che. b Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16 pa-88 prabuddha jIvana 7. dharmavyavasthA batrIzI -- 17muM mAMsabhakSaNuduSaNa- 1 26 egamAhAbhyabatrIzI - pAtaMjalagadarzanane chaTaka, 18muM mAMsaMbhakSakamataduSaNASTaka, 19muM madyapAna duSaNa- : * * keTaloka adhikAra che. STaka, ramuM maithunaduSaNaSTika ane 11muM tapekanDane AmAM 27 bhikSubatrIzI-maulikajharUpaNa che ane dazavaikAlika adhikAra che. niyukitane keTaleka adhikAra che. 8, vAdabatrIzI 12muM vAdASTaka, 13muM dhamavAdASTaka, - ra8 dIkSAbatrIzI - bAramAM beDazakane ane 1bhA 14 muM ekAnta nityapakSakhaMDanASTaka 15muM ekAnta anitya Dazakane AmAM ke adhikAra che. pakSakhaMDanASTaka ane 16 muM niyAnityapakSamanASTakane AmAM 29. vinayabatrIzI 30 kevalibhakitavyavathApanabatrIzI adhikAra che. 31. mukinabatrIzI ane 32mI sajajanastuti batrIzI A 9. kathAbatrIzI - zrIda zavaikAlikanA phullikA cAra kathA cAreya batrIzImAM mukhyataya ke anyane sIdhe adhikAra adhyananI niyukitano adhikAra che. nathI, maulika praduSaNa che. A badhA adhikAro parathI ane emAM upAdhyAyajI 10 galakSaNabatrIzI - . bi. 86 thI 91 zleka, mahArAjAe saMbhavita zaMkAo uThAvIne je samAdhAna 3 ju SoDazaka, . bi. 92 thI 96 zleka ane . bi. 349 thI 351 zlokane AmAM kramaza : adhikAra che. vagere ApyAM che tenA parathI sUcita thAya che ke upAdhyAyajI mahArAjanuM te te zAstronA adhyayanathI 11 pAtaMjalaga lakSaNabatrIzI - pAtaMjalaga thayela jJAna mAtra zrutajJAna rUpa nahotuM ke mAtra padArtha-vAkyartha darzanane AmAM adhikAra che. e lakSaNa phUTasthanitya apari bedharUpa nahotuM. kintu enI upara uparanI kakSAne pAmeluM hatuM. NAmI AtmAmAM saMgata thatuM nathI e AmAM dekhAyuM che. Ane ja prabhAva lAge che ke lagabhaga kayAMya saMbhavita pUrva - 12 pUrvasevAbatrIzI-gapUrvasevA aMge . binA pakSa-zaMkA emanI najaramAMthI cUkI zakayo nathI. ane pachI enuM 19thI 139 ane 164thI 170 zlokane AmAM adhikAra che. samAdhAna te hoya ja. jemake sAdhunA ApavAdika anukaMpA 13 mukitaaSaprAdhAnyabatrIzI . bi.nA 140 thI vana aMge pUrvagranthamAM nahIM uThAvAyelI jiLio vevAya 163 ane 173 thI 17 ne AmAM adhikAra che. ityAdi zAstravacananA bhAsatA virodhanI zaMkA uThAvI enuM '14 apunabanabatrIzIye. bi.nA 178 thI 189. samAdhAna ApyuM che. dezane aMge "na mavati ghaH zotuH 193 thI 220 ane 23ra thI 251 zlekane AmAM ityAdi vAcaka vacanane AgaLa karI, anugrahabuddhi hoya te adhikAra che. zrotA ke che e joyA vagara bolanAra vakatAne paNa lAbha ja 15 samyagadraSTibatrIzI- . bi.ne 253 thI 27ra thavo joIe evI zaMkA uThAvIne enuM samAdhAna ApyuM che. vAkyartha - mahAvAkayAdithI bharelA A granthanuM sUkSma ple kAne AmAM adhikAra che, zeSa maulika prarUpaNA che. buddhithI adhyayana-anuprekSaNa vagere karIne upAdhyAyajI mahArAjAe - 16 ziAnumahubatrIzI -- pAtaMjagadarzana ane karelA ananya upakArane ApaNe sahu paNa jhIlIe ane gabindunA zloka 300 thI 316ne AmAM adhikAra che. ApaNI buddhine paNa evI parikamiMta karIe ke jethI anya 17. devapuruSakAra batrIzI- . bi.nA 31thI56 zAstrIya vidhAne aMge paNa vAkayAtha mahAvAkSArthIdi badha zlokAne AmAM adhikAra che. pAmI zakavAnI zakita prApta thAya evI zubhecchAthI jJAnamatinA 18. gabheda batrIzI - . bi.nA 358 thI 47 caraNamAM mastaka jhukAvIe. zle ne, ane 13mA 14mA zakane AmAM adhikAra che. saMgha samAcAra 19 giviveka batrIzI - gadaSTisamuccayanA 2 thI zrI mohanalAla mahetA-pAna pAritoSika 10, . bi.ne 369 thI 378- ane pachI che. de. samunA zrI harIndrabhAI davene 209 thI 221 zle ke AmAM adhikAra che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI zrImatI lAbhubahena ra0 megAvatAra batrIzI - pAtaMjalagadarzana, . mahetA dvArA maLelI dAnanI rakamamAMthI prativarSa sva. mehanalAla bi. 451 thI 424 ane ye. da. samu. 13 thI 20 mahetA-pAna' pAritoSika ApavAnuM nakakI karavAmAM Avyu ne AmAM adhikAra che. che. A yojanA anusAra prativarSa muMbaInAM dainikamAM pragaTa 22 mitrAbatrIzI-. da. sama.nA 21 thI 40 zlokAne thatI sAhitya sahita sAmAjika viSaya uparanI maulika ciMtaane 5taMjala yogadarzanane AmAM adhikAra che. nAtmaka kalamane mATe rUpiyA eka hajAranuM pAritoSika apAze. 22 tArAditraya batrIzI-e. 4. samunA 41 thI 38 I. sa. 1987 nA varSa mATenuM pAritoSika zrI, zlekene ane pA.. ne AmAM adhikAra che harIndrabhAI davene "janmabhUmi'nI emanI kalama "verAtAM - 23 taka grahanivRtti batrIzI-o. bi. 6/67 ane svapna ghUMTAtuM satya mATe ApavAnuM nakakI karavAmAM AvyuM che. e mATe zrI harIndrabhAI davene abhinaMdana. A yo: da. samu nA 86 thI 148 zlekane AmAM adhikAra che. pAritoSika mATe nirNAyaka tarIke (1) De. ramaNalAla cI. 24 saddaSTibatrIzI-o da samu.nA 154 thI 182 zAha (2) che. uSAbahena mahetA (3, zrI ghanazyAma desAI 'blakAne adhikAra che, ' ' : (4) zrI gaNapatalAla jhaverI ane (5) zrI pannAlAla 2. zahe 5 lezone pAyabatrIzI pAtaMjalacogadarzanane sevA ApI hatI. ' ' , , keTaleka adhikAra che, zeSa maulika prarUpaNa che. ' . . . . . . . -maMtrIo Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-5-88 vilAyatI gAMdhI che tanasukha bhaTTa mahAtmA gAMdhIjI viSe eka aMgreja digdarzake eka philma paNa mitra pharI gayo hato ne gulAma gAMdhIne gore mAlika banI utArI che. gAMdhIjInI hatyAne 40 varSa thaI gaI che. eTale be hato. teNe apamAna karyuM. A prasaMga agatyane che. 40 50 varSanI uMmaranA ghaNAMkharAM bhAratavAsIoe gAMdhIjIne (8) AphrikAmAM paravAnAnI hoLI karI tyAre gAMdhIjIne joyA nathI. ravarAjaya AvyuM hovAthI aMgrejonuM damana ke gerA adhikArIe mAryA na hatA. philmamAM mArapITa dekhADI che dravyaharaNa nathI. tethI prajA pramANamAM sukhI che. sukhamAM tevuM ItihAsamAM banyuM nathI. atizayoktibharelI mArajhuDa. svarAja lAvanAra mahAtmAnI yAda have na Ave e svAbhAvika kAlpanika che. che. eka vAta sainike ema kaheluM ke te pitAnA pautrane (9) gAMdhIjI upara mIlama paThANune humalo tathA saMgrAmanI vAta saMbhaLAve che tyAre pautrane te sAMbhaLatAM gerA pAdarIe temanI karelI sevAsuzrI philmamAM batAvavA joitAM hatAM. kaMTALe Ave che. have gAMdhInI garaja kayAM rahI che? 'vilAyatI gAMdhI' arthAta "gAMdhI' nAmanI vilAyatI philmathI ' (19) gAMdhIjI prathamavAra jelamAM gaSA. tyAre je mUMjhavaNa anubhavI hatI te batAvAyuM hatuM te sAruM hatuM. dakSiNa bhAratIya kizere, taruNe, pro ane vRdhdhAne gAMdhIjInA jIvana aphrikAnA Tahoya kAmamAMnI tathA phinikSa AzramamAMnI kaMI viSe navesarathI kaMika jANavA maLyuM. duradarzana upara paNa te philma nahIM te khristI prArthanAe citramAM gAI saMbhaLAvI hatI rajU thaI. A philmane e mere prabhAva ke upakAra gaNAya. te gerA prekSake rAjI thAta. bhAratIyane teNe gAMdhIjImAM rasa letA karI dIdhA. philmanA (11) gAMdhIjI bhAratamAM AvyA tyAre gurudeva ravIndranAthe digdarzakane paNa gAMdhIjI phatyA ane sAMbhaLyA pramANe tene temane zAMtiniketanamAM rahevA netaryA. zAMtiniketananuM drazya tathA pacAsa karoDanI pedAza thaI eTanabare nyAla thaI gaye. gAMdhIjI gAMdhI-TAgoranA milananuM drazya pavitra ane tIrthadhAma banI raheta. tenI upara dayA, varasyA ane aMgrejane mAlAmAla karI dIdho. (12) gAMdhIjInA sAbaramatI Azramane citrAMti karyo ATalA upakAra svIkAryA pachI A philmanI keTalIka hota te gujarAtIomAM tathA bhAratInA hRdaye phUlAta. vigate tarapha draSTi karavI anucita nahi gaNAya. ' . zAMtiniketana tathA sAbaramatI AzramanA citra-dazyanuM varjhana (1, gAMdhIjIne pulaika kahI zakAya. bhAratInI draSTie bhAre bhUla che puNyazloko nalo rAjA, puNyazloko yudhiSThira / (12) dharAsaNAnI mIThAnI lUMTanA prasaMgamAM te aDhI puNyazlokAzca vaidehI, puNyazloko janArdanaH // hajAranI senAne sarojinIdevIe derI hatI. naraharibhAine AmAM bhaviSyamAM mahAtmA gAMdhIjInuM nAma umerAze, AthI paddhatisara prathama mALe, pachI bane khabhe, pachI chAtInI philmamAM temanA jIvanano AraMbha maMgaLa prasaMgathI the baMne bAju, pachI keDanI baMne bAju, pachI sAthaLanI baMne bAju, joie tevI apekSA rahe. paraMtu temanA khUnanA prasaMgathI ja pachI pIDInI baMne bAju lAThIethI jhuDI nAkhavAmAM AvyA. philma AraMbhAya che. kalAnI daSTie Ane "kalezabeka hatA. jhoLIomAM ghAyala sainikone ispitAlamAM laI javAtA hatA. kahevAya. keTalAka prekSakanI dRSTie Ane cAbukanA phaTakA kahI AMTiyA ane alamazAha phrijadArane trAsa satyAgrahIonI bhayaMkara zakAya. A AraMbha mArA jevA gAMdhIpUjakaine khUce lehIlahANu mArapITane badale ahIM jaldazya che. mIThAnI DhagalAeve che. ene ghere ghAlavAne badale sainike salAma Ape che. ane mAra (2) gAMdhIjInA vidyAthIjIvanamAM khetI aMgrejI khAdhe tevuM darzAvAyuM che. dharAsaNAnA mIDAnA rAzinA joDaNI karatAM mAstare temane bUTanI aNI mArI cetavyA akramaNanI A mAtra mazkarI che. mukha upahAsa che. hatA, paNa vidyArthI gAMdhIjIne cAlAkInI samajaNuM na (13) mIrAMbahena gAMdhIjInI paricArikA ane satata sevikA paDI ane chetarapiMDInI ramata ramatAM na AvaDI. A prasaMga hatAM. ahIM temane ucitasthAna apAyuM nathI. tene badale phaTa. gAMdhIjInA vyakitatvane ghAtaka heI philmamAM mUkavA jevuM hatuM. paDAvanArI ke meDamane bahu sthAna maLyuM che A bAIne (3) kizorAvasthAmAM gAMdhIjIne raMbhA nAmanI kuTuMbanI bhAratamAM ke IglemAM kaI oLakhatuM paNa nathI. ATalI nAkarANIe temane rAmanAmane maMtra zIkhavyuM hatuM, ahIMthI sAdI sUjhabUjha (komanasensa) ahIM dekhAtI nathI. temanA mahAtmApaNIne AraMbha thAya che. mahAtmApaNanI dIkSA (14) Aja rIte mahAdevabhAI tathA pArelAlane philamamAM dAtA je A prasaMga mUkave Avazyaka hate. darzAvAyA nathI. (5) sTImaranI musApharImAM kastAnanI sAthe habasaNu A te mane sUjhayA evA keTalAka muddAo meM darzAvyA vezyAne tyAM gAMdhIjI jAya che paNa pApa karatAM AvaDatuM nathI. che. philmanI aMdara badhI ja vigate AvI na zake. vaLI tethI teo mUDhanI jema beThA rahe che. A prasaMga temanA philma utAranAranI pitAnI paNa kaMika draSTi hoya che. tema cArikane ghotaka che. tethI te philmamAM mUkavA jevo hate. chatAM gAMdhIjI sAthe jemaNe pratyakSa kArya karyuM hoya evA (6) te ja rIte paraNelA hovA chatAM kuMvArA havAne DoLa aneka lokone A philmamAM keTalIka truTio jaNAya te te karyAne temane pastAvo thatAM temaNe eka aMgreja bAIne . svAbhAvika che. vilAyatamAM abhyAsa karatI veLAe lakhele patra paNa temanuM Ama chatAM vilAyatI gAMdhI 9ime bhAratanA anAtha, mahAtmA pada siddha kare che. te prasaMga Avazyaka hate. ajJAna taruNAne, prauDhane mahAtmA gAMdhIjI viSe mAhitI . (7) rAjakoTamAM aMgreja mitranI oLakhANane lAbha levA ApI te mATe 'vilAyatI gAMdhI'ne jeTaluM AbhAra mAnIe 'meTAbhAie salAha ApI tethI gAMdhIjI temanI pAse gayA, teTale e che che. ala che. dhAvatI gAma Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-88 prabuddha jIvana ( zrI muMbaI jana yuvaka saMgha : vArSika vRttAMta zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha mAtra saMsthA nathI, paraMtu zrI ya mo. zaha sAvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya anekavidha pravRttione ta che. cha dAyakA pahelAM sthapAyelI pustakAlayamAM varSa daramiyAna rU. 17,94,15nAM pustaka A saMsthAe vicAra jAgRti ane vicAra parivartananI vasAvavAmAM AvyAM che. varSa Akhare Azare 13,000 mazAlane satata prajavalita rAkhI che ane samAjanA saMskAra pustaka che. ' ghaDatara mATe agrIma bhAga bhajavyo che. A saMsthAnA saddanasIbe tene samaye samaye ye netRtva maLatuM vAcanAlaya ane pustakAlaya samitinA sabhya ane maMtrIzrI rahyuM che. saMsthAnA prAraMbhathI ja sva. zrI paramAnaMda harilAla gulAbacaMda zAhane temaja bRhada muMbaI mahAnagarakuMvarajI kApaDiyAe nirbhika netRtva pUruM pADIne A saMsthAnI pAlikAne ame AbhAra mAnIe chIe. vikAsayAtrAmAM moTe phALe Ave che, te sva. zrI cImanalAla cakubhAI zAhe A saMsthAnI pravRttione navuM parimANa ApIne premaLajeti : A saMsthAne vadhu lekapriya banAvI che ane tanusAra Aja saMdha saMcAlita ane khaMbhAtanivAsI zrI mahAsukhabhAI dina sudhI saMsthA aneka sabhya ane kAryakaronA sahakArathI prerita "premaLa jyoti'nA upakrame varSa daramyAna parela, zIvarI, satata pragati karatI rahI che ane saMsthAnI pravRttio navA majhagAMva, varalI, aMdherI, goregAMva, malADa, kAMdivalI, borIvalI, navA kSetramAM prasaratI rahI che. bhAyaMdara ane mulunDa vagere judAM judAM rathaLee Teliphona bUtha saMdha enA 59 mAM varSanI yAtrA pUrI kare che tyAre ApavAmAM AvyAM hatAM. A uparAMta aMdhajanone pagabhara vitelA varSanI vividha pravRttionuM ahIM digdarzana karAvatAM karavA mATe temane silAI mazIne apAyAM hatAM. ame AnaMda anubhavIe chIe. varSa daramiyAna hAtha dharAyelI premaLa jyotinA saMyojake zrImatI nirubahena zAha ane meTA bhAganI pravRttione savigata ahevAla prabuddha jIvanamAM zrImatI kamalabahena pisapATInI dekharekha heThaLa "premaLa jyotinI agAu pragaTa thayela che. eTale ahIM e pravRttio para pravRttio supere cAlI rahI che e mATe temanA ane anya UDatI najare avalokana karIzuM. kAryakara bahenonA ame AbhArI chIe. - vahIvaTa ane Arthika draSTie A ahevAla tA. 1-1 vilepArlAnI premaLa jayati zAkhA : 1987 thI tA. 31-12-1987 sudhIne che ane kAya vAhInI draSTie gata varSa daramiyAna vArSika sAmAnya sabhA. jathI sADA traNa varSa pahelAM vilepAla khAte tA. 25-4-1987 nA roja maLI hatI tyArathI cAlu varSe premaLa jayeti'nI zAkhAne prAraMbha thayo hato. A zAkhAnI tA. 7-5-1988 nA roja vArSika sAmAnya sabhAe ahevAla bahene dara guruvAre vilepArlAmI nANAvaTI hospiTalanA dardIone maMjUra karyo tyArasudhI che. Arthika sahAya Ape che, A zAkhAnA saMyojaka tarIke zrImatI rimatAbahena kAmadAra ane zrImatI sulIbahena hIrANI saMghanA sabhyoH vagere bahene sevA Ape che tenI sAbhAra noMdha laie chIe. saMdhanA sabhyonI saMkhya. hAla A, pramANe che: peTrana asthi sAravAra kendra 153, AjIvana sabhya 1940, sAmAnya sabhya 110 ane prabuddha jIvana'nA grAhake 243. : saMghanA paramAnaMda kApaDi sabhAgRhamAM tA. 31-7-1983thI asthi sAravAra kendra zarU karavAmAM AvyuM che, A kendramAM prabuddha jIvana": : . hADakAMnA daradanA niSNAta Do. je. pI. pIThAvAlA dara ravivAre prabuddha jIvana" zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM mukhapatra 9-0 0 thI 1-30 daramiyAna hADakAMnA rogonI sAravAra kare che. che, tema eka vaicArika sAmayika paNa che. yathAzakaya A kendranA saMyojaka tarIke kArobArI samitinA sabhya zrI niyamitapaNe pragaTa karavA mATe ame satata prayanazIla pravINabhAI maMgaLadAsa zAha dara ravivAre acuka hAjarI ApI rahIe chIe. supratiSThita vidvAna lekhakane amane sArA ' hyA che. emanA ane De. pIThAvAlAnA temaja temanA sAthI sahakAra satata sAMpaDI rahyo che, je mATe ame temanA khUba kAryakaronA ame RNI chIe. AbhArI chIe. sAhitya, zikSaNa, dhama, rAjakAraNuM, vijJAna, manovijJAna, samAjasevA ityAdi vividha viSaya para lekhe pragaTa aMdherImAM asthi sAravAra kendra , karIne "prabudhdha jIvanamAM vaividhya jALavavA prayatna karIe chIe. - tA. ra6-1-1985nA roja saMgha dvArA zarU thayelA A prabuddha jIvanamAM pragaTa thatA lekhane anya denika ane kendramAM dara mahinAnA chellA ravivAre baporanA 2-30 thI 5-30 sudhI asthi niSNAta De. je. pI. pIThAvAlA sevA sAmayike udadhRta kare che e ApaNA mATe gauravanI bAbata che. Ape che. A kendranA sajA tarIke zrI pravINabhAI maMga'prabuddha jIvananuM prakAzana samayasara-niyamita tha zaryuM LadAsa zAha ane zrImatI paNa lekhAbahena dezI sevA Ape che e mATe me. TrenDa prinTarsa ane tenA mukhya saMcAlaka che. teo saune ame hArvika AbhAra mAnIe chIe temaja - zrI kAkubhAInA ane temanA sTAphanA sabhyonA ame AbhArI aMdherI khAte zrI vardhamAna jaina sthA. zrAvaka saMghane temane chIe. jegyAne upayoga karavA devA mATe ame AbhArI chIe. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-pa 88 zrI cImanalAla cakubhAI zAha smAraka | varSathI bahene mATe bhakita saMgItanA vargo calAvavAmAM Ave che. vasaMta vyAkhyAnamALA atyAra sudhImAM tA. 6-5-1987nA, tA. 13-11-1987nA ane tA. 2-4-1988nA ema cha aThavADiyAnA traNa vagara saMghanA upakrame uparokata vyAkhyAnamALA tA. 6, 7 ane yojavAmAM AvyA hatA. temAM sArI saMkhyAmAM bahenoe lAbha 8 eprila, 1987nA roja carcageTa khAtenA inDiyana lIdhe hato. varganuM saMcAlana karanAra zrI baMsIbhAI khaMbhAtamaracanTasa cembaranA vAlacaMda hIrAcaMda sabhAgrahamAM sAMjanA vAlA ane varganA saMjaka zrI uSAbahena mahetAnA e mATe. 6-00 vAge jAI hatI. rASTrIya ekAtmatA : paDakAra ane ame AbhArI chIe nirAkaraNa" e viSaya para dhArAzAstrI zrI nAnI pAlakhIvAlA ane saMsadasabhya zrI ArIpha mehamadakhAne pravacana karyA payuSaNavyAkhyAnamALA : - hatAM ane paMjAba ane zI" e viSaya para khyAtanAma saMdhanA upakrame zukravAra, tA. 21-8-87 thI zanivAra, patrakAra zrI khuzavaMtasiMhe pravacana ApyuM hatuM. pramukhasthAna tA. 29-8-'87 sudhI ema nava divasanI vyAkhyAnamALA zrI amarabhAI jarIvAlAe lIdhuM hatuM. A mATe ame temanA birala krIDA kendra, pATI, muMbaI-400 007 khAte javAmAM ane vyAkhyAtAonA AbhArI chIe. AvI hatI. A naveya divasanI vyAkhyAna sabhAonuM pramukha ekayuprezara tAlIma vaga; sthAna che. ramaNalAla sI. zAhe zobhAvyuM hatuM. gata varSanI mAphaka A varSe paNa kalejha sarakiTa TI. vInI vyavasthA. saMdhanA upakrame paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM A varSe rAkhavAmAM AvI hatI. vyAkhyAnamALAnAM vyAkhyAtAo ane tA. 23-4-1987 nA ane tA. 9-1-1988 nA ekayuprezara viSayenI vigato A pramANe cheH tAlIma varganA be satra yojavAmAM AvyA hatA. * zrI sunaMdAbahena herA sukhaprApti ane duHkha . aMgrejI bhASAmAM cAlatA A tAlIma vargamAM sArI saMkhyAmAM mukitane upAya bhAI-bahenoe lAbha lIdhuM hatuM. A varganA mAnad saMcAlaka * zrI zazikAnta mahetA zrI jagamehanabhAI dAsANIne ame A take AbhAra mAnIe Aja yugadharma: jIvanamAM chIe. adhyAtmanI pratiSThA * zrImatI mRNAlinI desAI RgredamAM rASTrIya bhAvanA jJAnagoSThi'nA upakrame vArtAlApa : pU. ramezabhAI ojhA kRSNa vaMde jagad guru, saMdha saMcAlita "jJAnageSThi'nA upakrame nIcenA vArtAlApa ja pU munizrI yazabhadravijyajI mAnava jIvana aura zyAma pravacana yojAyAM hatAM. ja pU. vijaya muni paMjAbI jaina dharma meM tapa # gujarAtanA bhUtapUrva mukhya maMtrI zrI bAbubhAI jazabhAI ja pU. rAmatIzrIjI avazya che ? paTelane 'gujarAta ane narmadAnAM nIra e viSene eka eka vArtAlApa samavAra, tA. ra7-4-1987 nA roja * Do zekharacaMdra jaina mRtyu mahatsava rAkhavAmAM AvyA hatA. De. kumArapALa desAI mahAvIrano dharma, mahAvIrathI dUra ja jANItA patrakAra ema. vI. kAmathanuM 'rASTrapati, vaDApradhAna zrI aniruddha smAta samasta jIvana yoga che ane akhabAre" e viSaya paranuM vyAkhyAna guruvAra, tA. * prA. prakAza gajjara Adhunika jIvana ane dharma - 1987nA roja rAkhavAmAM AvyuM. # Do. guNavaMta zAha mANasanI duSTatAmAMthI mArI zraddhA * zrI nagInadAsa saMghavInuM "hariyANAnI cUMTaNInAM pariNAmo UThI gaI che. e viSaya paranuM pravacana semavAra tA 29 6-1987 # prA. tArAbahena ra. zAha upAdhyAya thazevijayajI javAmAM AvyuM hatuM. # prA haribhAI koThArI DhAI acchara premakA, paDhe se paMDita heya. ke saradAra pRthvIsiMha AjhAdanuM 'AjhAdInI laDatanAM saMsmaraNe" e viSaya paranuM vyAkhyAna zukavAra, tA. 3jI julAI, ja pU. morArI bApu jIvana ane dharma 1987nA roja rAkhavAmAM AvyuM hatuM. ka che. narendra bhANuvata vayatLa zuddhi maura gharma * jANItA sarvodaya netA zrI ThAkuradAsa baMganuM vartamAna * zrI DolarabhAI vasAvaDA binasAMpradAyikatA rASTrIya saMdarbhamAM gAMdhIjInI prastutatA" e viSaya paranuM Do. ramaNalAla cI. zAha dhamayAna eka vyAkhyAna zukravAra, tA. 30-10 -1987 nA roja A sarva vyAkhyAtAonA sahakAra badala ame AbhArI, rAkhavAmAM AvyuM hatuM. ' chIe. uparokta kAryakramamAM padhArelA vidvAna vyAkhyAtAo ane vyAkhyAnamALAnA kharca mATe me. sevaMtIlAla kAMtilAla A pravRttinA saMjaka zrI subodhabhAI ema. zAha tathA zAha taraphathI i. sa. 198mAM mAtabara rakamanuM dAna saMsthAne zrI amarabhAI jarIvAlAnA ame e mATe AbhArI chIe. maLela che. tethI temanA Arthika sahayogathI A vyAkhyAnamALA. sArI rIte cAlI rahI che. saMdha taraphathI temanI umadA bhAvanA bhakita saMgIta : ane prema badala A take ame teone aMtaHkaraNapUrvaka saMdhanA upakrame paramAnaMda kApAi holamAM chellA eka AbhAra mAnIe chIe. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16 589 biralA krIDA kendramAM yojAtI A vAkhyAnamALA mATe mu MbaI mahAnagarapAlikAnA kamizanara zrI pravINabhAI kAma dAranA sahakAra mATe tathA me. Thakakara, kaiTarasanA sahayoga mATe temaja zrI kuMvarajI karamazI tADapatrIvALAne tADapatrI vinA mUlye upayoga karavA mATe ApavA khela ame tenA atyaMta RNI chIe. vallabhasUri vyAkhyAna zreNI : sadhanA upakrame ane zrI AtmAna6 jaina sabhA prerita prativaSa yojAtI A vyAkhyAna zreNImAM A varSe zanivAra, tA. 19 mI sapTembara, 1987nA roja savAranA 9-00 kalAke biralA krIDA kaeNndra, copATI khAte pU. munizrI jinaca'dravijayajI (batripuTI,tu 'jaina saMskRtimAM AcAryonu pradAna' e viSaya para pravacana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. A kAryakrama mATe zrI AtmAnaMda jaina sabhA (mukha!), vyAkhyAtA pUjya munizrI tathA kAkramanA sayeojaka zrI zailezabhAI kAhArInA ame AbhAra mAnIe chIe. prabuddha jIvana netrayajJa : saMdha dvArA netrayajJanI pravRtti hAtha dharavAmAM Ave che te mujba tA. 31-1-'87 nA roja zrI bhAla naLakAMThA prAyogika saMdha sa McAlita vizvavatsala auSadhAlaya - guMdInA upakrame sadhanI Arthika sahASathI sANaMda tAlukAnA mANukAla gAme eka netrayajJa yojavAmAM Avyo hate. temAM saMdhanI samitinA daseka sabhyoe bhAga lIdhe hato. taduparAMta tA. 15 navembara, 1987nA surata jillAnA kaMDAda gAme tyAMnI dAmAdaradAsa gAMdhI hospiTalanA upakrame sadhanI Arthika sahAyathI netrayajJa yojAyA hatA. A prasage sadhanI samitinA sabhyo hAjara rahyA hatA. netrayajJanI vyavasthAnI saghaLI javAbadArI vahana karavA mATe ane saMsthAnA padAdhikArIonA ane A pravRttinA saMyojaka zrI rasikalAla laheracaMda zAhanA ame AbhArI chIe. kaDI kanyA chAtrAlayanI mulAkAta H mANakAlanA netrayajJanI mulAkAtethI pAchA pharatAM samitinA sabhyAe tA. 31-10-1987 nA roja kaDImAM AvelI zrI zvetAmbara mUrti pUjaka jaina kanyA chAtrAlayanI mulAkAta lIdhI hatI. chAtrAlayanA pramukhazrIe sasthAnI pravRttionI jANukAMrI ApI hatI. mahilA vaktRtva tAlIma varga : saMdhanA upakrame gata vaSa~nI jema A varSe paNa paramAnada kApaDiyA sabhAgRhamAM tA. 7-11-1987 thI bahetA mATenA eka vakatRtva tAlIma varga" zarU karavAmAM AvyA hateA. A vanA adhyApaka prA. dhIrendra reliyAnA tathA saMyojaka zrImatI nyutibahena pI. zAhanA ame AbhArI chIe. digambara jainAcAya ' vyAkhyAna : 9 viSaya para eka vyAkhyAna yojavAmAM AvyuM hatuM. e mATe vyAkhyAtA pUjya AcAya mahArAjanA tathA kAryakramanA saMyojaka zrI batalAla narasiMhapurAnA ame AbhArI chIe. mahilA mATe yAganA vargo : saghanA upakrame zukravAra, tA. 13 mI navembara, 1987nA apeAnA 3-30 vAge paramAnaMda kArDiyA sabhAgRhamAM digambara jainAcAya pU. bAhubalI mahArAjanuM 'mAnavatAnuM sukha' e saMghanA upakrame tA. 1lI Disembara, 1987thI tA. 19mI Disembara, 1987 sudhI ane tA. 6ThThI jAnyuArI, 1988thI tA. 28mI phebruArI, 1988 sudhInA mahilAe mATenA yeAgatA varSAM paramAnada kApaDiyA sabhAgRhamAM yojavAmAM AvyA hatA. A mATe kAryakramanA sayeAjaka DaoN. nalinIbahena mahetA ane zrImatI hemAbahena zAhanA ame AbhArI chIe. vidyAsatra : sadhdhanA upakrame prativayanI jema A varSe paNa sva. maMgaLajI jhaveracaMda mahetA prerita vidyAsatra tA. 16, 12 jAnyuArI, 1988nA roja sAMjanA 6-15 vAge nDiyana marcanTa cembaranA kamiTi rUmamAM yojavAmAM AvyuM hatuM. 'upAdhyAya yaze.vijayajInuM jIvana ane sAhitya' e viSaya para prA, jayaMtabhAi kAThArIe e vyAkhyAne ApyAM hatAM. vyAkhyAtA zrI jAtabhAinA tathA kAryakramanA sayeAjaka prA tArAbahena 2. zAhanA ame AbhArI chIe. marAThI bhASAmAM goSThi ; saMghanA upakrame marAThI bhASAnAM jAg2ItAM lekhikA ane sAjaservikA zrI jyotibahena semaNunuM jIvanasAce rga' e viSaSa para marAThI bhASAmAM budhavAra, tA. 13-1 1988 nA sAMjanA 4 vAge paramAnaMda kApaDiyA hAlamAM pravacana rAkhavAmAM AvyuM hatuM. A kAryakramanu saMyeAjana zrImatI kamalabahena pisapATIe karyu hatuM. vyAkhyAtA jyotibahena semaNu tathA sayAjakazrInA ame AbhArI chIe. zramamadira ane munisevA AzramanI mulAkAta : gata paryuSaNa vyAkhyAnamALA"prasaMge saMdha taraphathI zrama maMdirane sahAya arthe ekatra karavAmAM Avela kula rakama rUA. 5,61,000 arpaNa karavA 'ravivAra, tA. 21mI phebruArI, 1988 nA roja zramamadira, sidharATa khAte eka yakrama yojavAmAM AvyA hatA. A prasage saMdhanI samitinA sabhyo ane dAtAo sidhareTa gayA hatA. saMdhe ApelI rakama sAme zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanA nAmanuM eka saMkula bAMdhavAne temanI peAtAnI preraNAthI tyAMnA vyavasthApakAe sa'kalpa karyo hatA ane je jamIna para te bAMdhavAmAM AvanAra che tenuM bhUmipUjana saunI vinaMtIthI sadhanA pramukha DaoN. ramaNulAla cI. zAha ane emanAM dharma patnI prA. tArAbahena ra. zAhanA zubha haste karavAmAM AvyuM hatuM. A take zrama maMdiramAM ApelI rakamanA dAtAone ame aMtaHkaraNapUrNAMka AbhAra mAnIe chIe. zrama maMdiranI mulAkAtathI prabhAvita thaI, sabhyAe upasthita potAnA taraphathI zramama`diramAM eka bhojanatithi lakhAvavA mATe rUpiyA cauda hajAranA phALe noMdhAvyA hatA. zrama madiranI mulAkAtanuM kArya pUrNa karI sau bhAibahetA vAdheArDiyA tAlukAnA goraja gAme mAnavatAnI maheMka 7 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 samI sasthA zrI muni sevA AzramanI mulAkAta lIdhI hatI. saMsthAnA sthApaka ane sUtradhAra-saMcAlaka zrImatI anubahena ThakakaranI bhAre jahematathI A saMsthAnI vikAsayAtrA avirata AgaLa cAlI rahI che te joi sA prabhAvita thayA hatA. A prasaMge upasthita sabhyoe petAnA taraphathI Azrama mATe rUpiyA paMdara hajAranA phALe jAhera karyAM hatA. pirasaMvAda : saMghanA upakrame 'gujarAtI raMgabhUminA chellA cAra dAyakA e viSenA eka parisaMvAda zanivAra, tA. 27 eprila, 1988nA khaperanA 2-00 thI 7-00 sudhI inDiyana maracanTasa cembaranA vAlacaMda hIrAcaMda sabhAgRhamAM gujarAtanA suprasiddha nATayAcAya zrI caMdravadana cI. mahetAnA pramukhasthAne yojavAmAM AvyA hatA. A kAryakramamAM sava zrI prodha jozI, kAMti maDiyA, viSNubhAI vyAsa, DaoN. dineza bhaTTa, jagadIza zAha, tAraka mahetA, prA. bakula tripAThI, prA. mArkanDa bhaTTa, mInaLa paTela, prAgajI DAsA ane zrI utpala bhAyANIe bhAga lIdhA hatA ane uparokata viSaya para rasaprada pravacA karyAM hatAM. kA kramanA pramukhazrI, vyAkhyAtAo ane sayeAjaka Do. dhanavata zAhanA ame AbhArI chIe temaja A pravRtti mATe adhika sahayeAga ApanAra zrI paramAnaMda kApaDiyA mAnidhinA paNa ame AbhArI chIe. prabuddha jIvana saghanA sabhyAnu' vArSika snehuM samelana : sadhanA peTranA, AjIvana sabhyo ane sAmAnya sabhyonu vArSika sneha sa Mmelana ravivAra, tA. 3jI eprila 1988nA roja savAranA 10-00 thI 12-30 sudhI cepATI khAtenA biralA krIDA kendramAM yojavAmAM AvyuM hatuM. dareka sabhyoe alpAhAra laine zrI baMsIbhAI khaMbhAtavAlA ane mahilA bhakita sa'gIta varganAM baheneAnA mahAvIra vaMdanA'tA kA krama prasanna citta mANyA hatA. A kAryakramamAM A'ika sahayoga ApanArA zrI vidyAbahena mahAsukhabhAi khaMbhAtavAlAnA, 'mahAvIra vaMdanAno kAryakrama ApanArA zrI khasIbhAjI khaMbhAtavAlA ane bhakita sa`gIta vaganA baheneAnA temaja A kAryakramanA sayeAjaka zrI cImanalAla je. zAhanA ame AbhArI chIe. sasadasabhya prA. madhu daivatenu' pravacana : saMdhanA upakrame mudhavAra, tA 13 mI eprila, 1988 nA rAja cageTa khAtenI siDanahAma kAlejanAM sabhAgRhamAM jANItA sa Msadasabhya prA. madhu daMDavatenu gAMdhIjInI krAMtikArakatA ' e viSaya para eka pravacana rAkhavAmAM Avyu hatuM. A kAryakramanu pramuqharathAna zrI amaraMbhAI jarIvAlAe lIdhuM hatuM. gujaratanA mAjI mukhya maMtrI zrI bAbubhAI jazabhAI paTele paNa A prasa Mge padhArIne prAsa Mgika vakatavya ApyuM hatuM. zrI cImanalAla cakubhAi zAha smAraka vasata vyAkhyAnamALA tA. 16-5-88 kAI mAga ?? e viSaya para bhAratanA bhUtapUrva nANApradhAna zrI sI. subramaNyam, sAmyavAdI pakSanA siddhAMtAnA samatha vidvAna zrI mehita sena ane arthazAstranA prakhara abhyAsI zrI eca. pI. rAnInAe uparAta viSaya para pravacana karyAM hatAM. pramukhasthAna zrI amarabhAI jarIvAlAe lIdhu hatuM . A mATe ame temanA ane zAtAonA AbhArI chIe. zrI mahendrabhAI meghANIne citrakItana kAryakramaH saMdhanA upakrame 'uparAkata vyAkhyAnamALA tA. 19, 20 ane 25mI aprila, 1988 nA rAja carcageTa khAtenA inDiyana maracanTasa cembaranA vAlacaMda hIrAcaMda sabhAgRhamAM sAMjanA samaye yojAi hatI. 'Arthika aMdhAdhUMdhI : dekhAya che saMdhanA upakrame zrI cImanalAla je. zAhanA pramukhasthAne zrI mahendrabhAi meghANInA ciratra kItana kAryakrama tA. 2 jI me, 1988 nA rAja sAMjanA 6-15 kalAke paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha khAte yojavAmAM Avye hateA. zrI dhIrajalAla dhanajIbhAi zAha pAritASika H sadhanA bhUtapUrva kAryakara sva. dhIrajalAla dhanajIbhAi zAhanI smRtimAM pAritASika mATe zrImatI kamaLAbahena sutariyA taraphathI rU. 11,000-saMdhane bheTa maLyA hatA. te mujaba 'prabuddha jIvana'mAM varSa daramiyAna (jAnyuArIthI Disembara) pragaTa thayela lakhANa eka athavA vadhu lekhe) mATe rU. 1000- nuM zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zaSTha pAritASika 5. panAlAlabhAjI jagajIvanadAsa gAMdhIne temanA lekhA badala ApavAmAM AvyuM che. A paritArSikanA nirNAyakA tarIke DaoN. ramaNalAla cI. zAha, DA. dineza bhaTTa, zrI jayendrabhAI ema. zAhu ane zrI pu-nAlAla ra. zAhe sevA ApI hatI. A mATe ame te satrene AbhAra mAnIe chIe. sva. mAhanalAla mahetA-seApAna pAztiASika : zrImatI lAbhubahena mehanalAla mahetA taraphathI maLelI dAnanI rakamamAMthI saMgha dvArA prativaSa sva. meAhanalAla mahetA'sApAna' pAritArSika ApavAnuM nakakI karavAmAM Avyu che. A ceojanA anusAra muMbainAM niSThAmAM pragaTa thatI sAhitya sahita sAmAjika viSayo uparanI maulika ciMtanAtmaka kAlamane mATe rUpiyA eka hajAranuM pAritASika apAze. I. sa 1987 nA varSI mATenuM pAztirSika zrI harIndra vene emanI 'janmabhUmi'nI kalama 'verAtAM svapna, ghUMTAtu satya' mATe ApavAnuM nakakI karavAmAM AvyuM che. e mATe zrI harIndra davene abhinaMdana tathA nirNAyakA (1 De. ramaNalAla cI. rAhu (2) DeA. uSAbahena mahetA (3) zrI dhanazyAma desAi (4) zrI gaNapatabhAi jhaverI ane (5) zrI pannAlAla 2. zAhanA ame AbhArI chIe sva. dIpacaMdra tribhAvanadrAsa pustaka prakAzana TrasTa : saMdhanA bhUtapUrva` maMtrI sva. dIpacaMda tribhovanadAsa zAhanA parivAra taraphathI emanI smRtimAM jaina dharmanAM pustakAnA prakAzana mATe rUA. 30,000 nI rakama bheTa ApavAmAM AvI hatI ane temAM vakhatovakhata umerI cate rahyo che. mahAvIra vANI, nihanpavAda, nitattva bhAga-1. vagere prakAzane A TrasTa krUDa dvArA agAu pragaTa thAM che. cAlu varSa daramiyAna jinatattva bhAga-2 jo pragaTa thaI gayA che ane 'jinatattva' bhAga-3 jo chapAI rahyo che. zrImatI dhIrajabahena dIpacaMda zAha ramakaDAM ghara: sadha dvArA ALakAne ghare ramavA mATe ramakaDAM ApavAnI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA16-5-88 prabuddha jIvana A pravRtti dara ravivAre 3-00 thI 5-30 sudhI niyamita calAvavAmAM Ave che. ' A varSe bALakonI sabhya saMkhyA 125 jeTalI rahI che. A ramakaDAM ghara mATe vakhatovakhata navAM ramakaDAM kharIdavAmAM Ave che ane bALake tene sAro lAbha le che. A pravRttinA sajaka che. amUla zAha ane zrImatI jyAbahena vIrA dara ravivAre kAryAlayamAM niyamita hAjara rahI sArI sevA Ape che. e mATe ame temanA AbhArI chIe. . duSkALa rAhata nidhi : A varSe paNa gujarAtamAM duSkALa hovAthI mUgAM jAnavarane ghAsacArA vagere mATe saMdha taraphathI duSkALa rAhata nidhi ekatra karavAmAM Avyo hato temAM kula rU. 97,951-00nI rakama maLI hatI. A rakamamAMthI rU. 97,000 - gujarAta, saiArASTra ane kacchanI jIvadayAnuM kArya karatI judI judI saMsthAone meklI ApavAmAM AvI hatI. zrI sI. yu. zAha meDikala eDi phaMDa: atyAra sudhImAM "premaLa jyeti' dvArA judA judA daradIene davAnA rUpamAM je sahAya karavAmAM AvI hatI ene vikasAvavA "zrI sI. yu. zAha meDikala eiDa phaMDa'nI sthApanA karavAmAM AvI che ane tenA upakrame daradIone davA vagerenI sahAya karavAnuM kArya sArI rIte cAle che. e mATe zrI sI. yu. zAhanA ame AbhArI chIe. motiyAnA dadIone caramAM mATe sahAya : saMdhanA upakrame sAdhAraNa sthitivALA metiyAnA dardIone oparezana pachI emAM mATe sahAya ApavAnI yojanA karavAmAM AvI che. te mATe zrImatI sarasvatIbahena DAhyAbhAI jhaverI taraphathI saMdhane rUA. 15000'-nuM dAna maLyuM che te mATe ame emanA atyaMta RNI chIe zrI jamanAdAsa hAthIbhAI mahetA anAja rAhata phaMDaH zrI je. eca. mahetAnA kuTuMbIjano taraphathI rU. 25000/anAja rAhata phaMDamAM maLatAM jarUriyAtavALA kuTuMbane sastA dare anAja ApavAnuM kArya sArI rIte cAlI rahyuM che. A pravRtti mATe judA judA dAtA taraphathI atyAra sudhImAM rU. 31,483-00 nI rakama maLela che. A pravRttinA saMyejaka tarIke zrI uSAbahena mahetA ane zrI ramAbahena mahetA sevA ApI rahyAM che. A pravRttinA saMyojaka ane dAtAonA ame AbhArI chIe. dAtAone te kema bhulAya ? sarva dAtAone A take hAdika AbhAra mAnIe chIe. ja saMdhanI pravRttine loko sudhI pahoMcADanAruM mAdaSama che. presa. ethI jAgIranAM gujarAtI, hindI, marAThI ane aMgrejI bhASAnAM mAtabara dainika ane saMcAlakee saMdhanI dareka pravRttinA ahevAla yogya rIte pragaTa karI saMghane samAjamAM navuM parimANa ApyuM che. te dareka vartamAna patra ane sAmayikone atre ame AbhAra mAnIe chIe. * ApaNI vyAkhyAnamALAo, parisaMvAdo ane vaNAkhyAnazreNI ke vArtAlApanA vidvAna vakatAo ApaNI pravRttinuM - aMga che. emanA sahakAra mATe ame dareka vyAkhyAtAone AbhAra mAnIe chIe. saghanI pravRttionA phalakane ATale badhe vistAra thaye che tenuM mukhya kAraNa samitine ghaNA badhA sabhyoe yathAzakita utsAipUrvaka judI judI pravRttionI saMpUrNa javAbadArI upADI lIdhI che. e sarva saMyejanAM nAmene te te te pravRttinA ahevAlamAM nirdeza karavAmAM Avyo che. saMjakanA AvA ugharadila sahakAra ane samayanA bega vinA saMdhanI eTalI badhI pravRttionI javAbadArI mAtra maMtrIe vahana karI zake nahi. e mATe e sarva saMyojakane ame hathapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. * saMdhane anekavidha pravRttiothI satata dhabakata rAkhavA mATe ane saMdhanA dareka sabhyone premabharI huMpha ApavA badala saMghanA pramukha De. ramaNalAla cI. zAhanA A take ame atyaMta AbhArI chIe. 4 saMsthAnA hisAbe cIvaTapUrvaka ane samayasara joi--tapAsI ApavA mATe eDiTasa me. yu. esa. zAha enDa esesi eTasa ane zrIyuta uttamacaMda esa. zAhanA ame AbhArI chIe. ja saMdhanA hisAbo mATe InTaranala eDiTaranI mAnad sevA ApavA bala saMdhanI samitinA sabhya zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAhanA ame AbhArI chIe. * saMdhane karmacArIgaNa paNa ApaNI pravRttiomAM eTale ja upayogI rahyo che. emanI cIvaTa ane khaMtanI noMdha letAM amane AnaMda thAya che. amane AzA, vizvAsa ane zraddhA che ke A ja umaMgabharyo sahakAra bhaviSyamAM saMdhane sau taraphathI maLatuM raheze ane ethI saMdhanI avirata vikAsayAtrA cAlu raheze. nirubahena esa. zAha ke. pI. zAha zaileza eca. koThArI pannAlAla 2. zAha vasubahena bhaNazAlI maMtrIo sahamaMtrIe # kArobArI samitie maMjUra karyA tA. 12-4-1988 # vArSika sAmAnya sabhAe maMjUrakaryA tA 7-5-1988 -AbhAra : * varSa daramiyAna kAryavAhaka samitinI ATha sabhA maLela hatI. kArobArI samiti, sahaga samiti ane kArobArI samitinA niyaMtrita sabhyane dila ane umaMgathI sahakAra maLe ene amane AnaMda che. A cakakasa pravRtti mATe maLela mAtabara rakamanA dAna uparAMta payuSaNa vyAkhyAnamALA prasaMge ke varSa daramiyAna saMdhanI vividha pravRttio mATe avAranavAra arthasiMcana karanAra Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' prabuddha jIvana tA. 16--88 19mI sadI pUrvAInA kavi uttamavijya 7 ramaNa sonI madhyakAlIna gujarAtI jaina kavio mATe sAhityanI sAdhanA anivAryapaNe dharmasAdhanAne ja eka sakriya aMza rahI che. eTale dharmalAbha ane dharmaprasAra arthe prajAyeluM jainasAhitya sAtatyapUrNa vipula lekhananI, dhamakathAonA vistArapUrvakanA AlekhananI ane pracalita-lokapriya sAhitya svarUpe temaja geya DhALane prayojatA rahevAnI lAkSaNikatA batAve che. ekAda sugeya sajhAyathI mAMDIne sudI rAsAe sudhInA jaina sAhityanI AvI mudrA upase che. madhyakALanA lAMbA samayapaTa para mahadaMze sAmpradAvikatAnI ane prarUDha sAhityaparaMparAnI praNAlikAne ja anusaratuM ne vistAratuM hovA chatAM A sAhityamAM paNa seMdhapAtra sajakazakitane AviSkAra thoDAka uttama lekhakomAM temaja keTalAka gauNa lekhakanI kaI kRtiomAM thatuM rahyuM che. AvA sajane ne mahattvanI sAhityakRtione tAravI levAmAM Ave te Alekhanakauzala, svarUpasiddhi temaja padyaracanAnI prayuktie AdimAM jaNAtI AgavI sAhityasUjhane tathA sargazakitanAM saividhya ane samRddhine paNa sAce aMdAja AvI zake - AvI tAravaNImAM 19 mI sadI pUrvArdhanA kavi uttamavijayane samAveza paNa thaI zake. A sadInA padmavijaya ne vIravijaya jevA vividha prakAranI vipulasaMkhya kRtio sarja. nAra meTA kavio uparAMta keTalAka gauNa kaviomAM pagacchanA vimalavijayanI paraMparAmAM khuzalavijyanA ziSya A uttamavijaya vizeSa dhapAtra che. emanI AraMbhanI eka kRtimAM kavinuM uttamacaMda nAma paNa maLe che. uttamavijaye chaMda sajhAya jevI ladhu kRtio, vela' ke 'velI' nAme oLakhavAyelI UmikendrI kathAkRtio ane lAMbA rAsaema vividha prakAranI daseka kRtio racI che. emanI sarva laghu kRtio, mudrita thayelI che. emAM rahanemi-rAjimatI cekasajhAya" (racanAvarSa i. 1819/saM. 1875, kArataka suda bArasa, ravivAra ) 4-4 kaDIonAM 4 guccha eTale ke cekamAM racAyelI che : "pArzvanAtha svAmIne chaMda' 8 racanavarSa i. 1824 saM. 1880, mahA dazarmA teTaka chaMdanI 13 kaDIonI racanA che'ekase ATha nAma garbhitazaMkhezvara pAzva jina-chaMda' (racanA varSa I. 1825 saM. 1881, phAgaNa vada bIja, kaDakhAnI dezI prajatuM, ra1 kaDIonuM kAvya che ane 'padezI rAjAnI sajhAya 18 kaDIonI racanA che. A kavie racelI baMne rAsakRtio bahudhA paraMparAnusArI che-ja khaMDa ane 71 DhALamAM vistarelo dhanapALazIlavatIne rAsa (racanAvarSa I. 1822 saM. 1878 mAgazara pAMcama, semavAra) tathA 7 DhALane "DheDhaka rAsa lumpaka-lepaka tapagaccha jayatti rAsa' (racanA varSa i. 1822/ sa. 1878, poSa suda terasa.) za3 jaya Adi pAMca tIrthonA tIrthaMkaranI pUjA vizenI emanI eka kRti "paMcatIrtha pUjA" (racanAvarSa che. 1834/ saM. 1890, phAgaNa suda pAMcama) Ama te paraMparAgata racanA che paraMtu saLaMga duhAnA 7 DhALamAM cAlatI A kRtimAM kavie vacce vacce je vaividhyapUrNa gIte prayojyAM che enI dezI te samaye pracalita mahattvanAM jainetara pada-garabIone AdhAre racelI che. jemake, keTalIka dezAo mA pAvA te gaDhathI UtaryA...', "gokulanI gevAlaNI mahI vecavA cAlI', 'jAdavA re tame zAne roke che rAnamAM Adi parathI racI hovAne nirdeza kavie kareluM che. ke A rIte thatuM lokapriya DhALenuM anusaraNa e paNa te samayanI kAvyapravRttinuM eka paraMparAgata lakSaNa ja che, paraMtu keTalAMka gItane uttamavijaya sAce ja UrmivAhI ne kAvyAtmaka paNa banAvI zakyA che e emanuM vaiziSThaya che. ekamAtrika varNonI bahulatAvALI anuprAsAtmaka racanA paNa A kRtimAM ThIkaThIka jovA maLe che uM. te. 'sajala jalada tene sata phana, uraga lakhana paga jAsa; kamaTha dalana jana jaya karata, namata amara nita tAsa. AvI prayukitao padyaracanAnI vilakSaNatAmAM kavine rasa hovAnuM ne emAM emanI hatheTI paNa hovAnuM batAve che. A kRti paNa mudrita thayelI che. vela' ke 'velI' nAme oLakhAvAyelI emanI kRtiomAM mirAjimatI snehala" (racanA varSa che. 1820, saM. 1876, Aso vada pAMcama, maMgaLavAra) paMdara tithi ane bAra mAsanA varNanane samAvatI 15 DhALanI bAramAsI racanA che ane siddhacala siddhavelI racanAvarSa I. 1829) saM. 1885, kArataka suda pUnama) nAmanI 13 DhALanI mudrita racanA siddhAcalane itihAsa ne ene mahimA varNave che paraMtu 15 DhALa ne 210 kaDIonI eka anya mudrita kRti neminAthanI rasavelI" (racanAvarSa I. 1833 saM. 1889, phAgaNa suda sAtamA uttamavijanI sarva kRtiomAM sauthI vadhu noMdhapAtra ne emanA saja'katAne uttama rIte upasAvI ApatI racanA che. - neminAthanA jANItA kathAnakamAM milane suktAne zugAra, vilApane karuNa ane aMte upasamane zAntarasa ema vividha rasone AlekhavA-upasAvavAnI rahelI taka aneka kavioe lIdhelI che. jyAre ahIM kavie kRSNanI rANIo neminAthane samajAve--manAve che. e prasaMgane ja kendramAM rAkhe che ne ethI ekabhAvakendrI kathAnakanI draSTie kRti noMdhapAtra banI che. uparAMta, strIonA maramALA udgArAmAM UpasatuM zRMgAranuM saumya-prasanna rUpa kRtine ekarasakendrI racanAnuM viziSTa parimANu ape che. rukmiNI, satyabhAmA, padmAvatI Adie karela neminAthane anunaya eka-eka DhALamAM Alekhate jAya evI yojanAne kAraNe e pratyekanAM vyakitatvane vANItuya paNanirALI rIte pragaTayAM che. puruSanA nArIzunya jIvananI zuSkatA ne ema nArIsnehano mahimA strIonI ja upAlaMbhabharI nakitaomAM kavie. Alekhyo hovAthI premanuM eka lAkSaNikane A vAdya Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-pa-88 prabuddha jIvana rUpa AlekhI zakAyuM che. A kAraNe "nArIne nAvaDiye besI prabuddha jIvanane pacAsamAM varSamAM praveza to premasamudra' enA kaMika rUDha alaMkaraNane AlekhatI (pRSTha 2 thI cAlu) paMkita paNa kAkune baLe rasika bane che te, "alabelIne vAsI na AvI jAya te jovAne prazna paNa mahattvanuM hoya che, AliMgane re kaMkaNanI paDe bhAge evI spaSTapaNe tAjagIpUrNa ane eTale ja mahattva prazna te pitAnI sAmagrInuM stara jALavI ne kAvyAtmaka paMkitao paNa emAM camakI jAya che. kavinI rAkhavAnuM hoya che. vArtA-kavitA lakhanArA karatAM ciMtanAtmaka rasikatA ne kalpanAne pragaTavA kathAnakanA AvA racanAvidhAnane lekha-nibaMdha lakhanArA lekhakone vaga ghaNe nAne hepa che, khAraso lAbha maLI gayo che. A rANIonA rUpalAvaNyane eTale vaicArika patrane pitAnI sAmagrI meLavavAno prazna paNa temaja lagnasuka rAjula ane neminAtha bannenA deDasaundaryane eTale ja mahattvano rahe che AlekhavAnuM paNa kavi cUkayA nathI. A Alekhano paNa ThIkaThIka asarakAraka banyuM che. sadbhAgye jaina yuvaka saMghanA sabhyonI saMkhyA uttarottara vadhatI rahI che. ethI "prabuddha jIvana'ne phelAvo uttarottara karaNamAM palaTAtA ne zAMtamAM paryAvasAna pAmatA mULa kathAnakanA vadhI rahyo che. saghanI sabhyasaMkhyA sArI hovAne kAraNe uttarAdhane kavie saMkSepamAM sameTI lIdhuM che kAraNa ke emane prabuddha jIvana'ne Arthika pIThabaLa paNa sAruM rahyuM che. kRtine saprajanane saMkalpapUrvaka ekarasakendrI rAkhavI che. Ama chatAM kAgaLa, mudraNa, TapAla vagerenA kharcamAM chellA kALamAM emaNe kahyuM paNa che ke rAjulavilApane prAdhAnya uttarottara je rIte vadhAre thatuM jAya che te jotAM bhaviSyamAM nathI ApyuM kAraNa ke pitAne "rasa-velI' ja alekhavI kharcAnI samasyAne gaMbhIra draSTithI vicArIne Ajana karavAnuM che ne emAM karaNanuM Alekhana e "sAkaramAM khAra prApta thaze. jevuM ne "kamalakalimAM kAMTA repavA jevuM bane. prabuddha jaina" ane "prabuddha jIvana'nA prakAzanamAM Aja DhALa badalAtAM jema pAkita badalAya che ema dezI paNa divasa sudhI je ke! lekhaka, saMpAdana samitinA sabhyo, badalAya che e kRtinA racanAbaMdhanI draSTie ucita lAge che. vyavasthApaka saMghanA tathA presane karmacArIo vagerene sahakAra pratyeka nArInA udgArane mATe emaNe sarasa kaDIo ApI che sAMpaDe che te badala teonA ame atyaMta RNI chIe. emAM paNa padyabaMdhanI emanI pAI jaI zakAya. anuprAsAtmaka prabuddha jIvananuM prakAzana kSatirahita Adaza paddhatithI bhASA paNa kRtine samRddha kare che. haMmezAM thayuM che e dAvo kaNa karI karI zake ? AvI ekAda viziSTa kRtithI paNa uttamavijaya madhyakALanA prabuddha jIvana'nI vyavasthA viSayaka keTalIka maryAdAo alpasaMkhya sajaka kavionI haroLamAM AvI zake. mayakALanA rahyA karI che. ethI saMdhanA keTalAka vAcakane, keTalAka vistaraNa padyarAzimAMthI tAravelI sajakazakitavALI AvI lekhakane, keTalAka patralekhakene asaMtoSa rahyA karyo haze ! kRtione saMcaya paNa have ApaNI eka meTI AvazyakatA che. lekhanA asvIkAra mATe kaIkane kayAreka mAThuM paNa lAgyuM haze. sAmayika calAvavAmAM Ama na bane to ja navAI. ra. paramAnaMdabhAI kApaDiyA ane sva. cImanalAla mata jayAre najIka Ave che cakubhAI zAha karatAM mArI maryAdAo, samaya, zakita, (pRSTha 14 thI cAlu) ruci, draSTi ityAdinI draSTie ghaNI vadhAre che. e vize te nahIM banAve paNa nirbaLa banAvI deze. tamArA Azrita huM pote paNa sabhAna chuM. sva. cImanabhAinI jema mArI mATenI khoTI ciMtA tamArA manane bhArekhama banAvI deze ! pAse paNa prabuddha jIvana mATe AvatI badhI ja sAmagrI alabatta, tabiyatanI khabara kADhavA AvatA lokone AvAM vAMcI javA jeTale mA, anya rokANane kAraNe rahetA nathI. vAye bolatAM tame baMdha te nahIM karI zake paraMtu ema karatAM vaLI vAcake, lekhake vagerenA AvatA patrenA javAba paNa aTakAvavAne eka sArAmAM sAro upAya che. tamArI pathArInI huM ApI zakatA nathI. sva. cImanabhAInI jema mAro paNa AjubAju 5-15 pustake mUkI rAkhe athavA te navakAravALIne ghaNe badhe bhAra saMpAdana samitie upADI lIdhA che. Ama Dakhe rAkhI mUke. tamArI tabiyatanI khabara kADhavA AvanArane chatAM vAcakone, ane lekhakene ke patralekhakane je kaMI kAM te e pustaka vAMcavAnuM kahe athavA te navakAravALI gaNa asaMtoSa thayela hoya te mATe kSamA prANIe chIe. vAnuM kahe. Apa Apa pelA zabdonA uccAraNe baMdha thaI vaicArika patronuM kAma vAcakone mAhitI ApavA sAthe jaze ane enA kAraNe tamAruM mana DahoLAtuM aTakI jaze.. draSTi paNa ApavAnuM che. "prabuddha jIvana" dvArA thoDAka vAcakane ane chellI vAta... paNuM jIvana pratyeno abhigama vadhu ugna, udAtta ane draSTikuMtIe paramAtmAne karelI pelI prAthanA yAda che? saMpanna banyo haze te tenuM prakAzana kRtArtha gaNAze! (jaiva : na: maratu rAvata : ramaNalAla cI. zAha he bhagavaMta! vipattio te mArA para kAyama mATe tUTI ja paDaje. kAraNa ke vipattinA kALamAM ja huM tArI pAse jo paramAtmA para bhAre rAga karAvanAra banI raheze te kensaranI rahI zakuM chuM. A bImArI tamArA janmamaraNanA cakarAvAne kensala karanArI acUka banI raheze, temAM kaI ja zaMkA nathI. ' - kuMtInI A prArthanAne najara sAme rAkhaje.. ' ' tame AvA parama saubhAgyanA svAmI banI rahe e ja che zarIrane gherI vaLele A jIvaleNa roga tamArA AtmAne - zubhecchA. . . . . . . . . Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prabuddha jIvana mAta jyAre najIka Ave che pU. munizrI ratnasu dravijayajI mahArAja para Mtu Aje jyAre tu mArI sAme AvI ja gayA che tyAre huM tane khumArI sAthe kahuM chuM ke AjathI mArI jIvanapaddhati khalA, ja jaze. mAmUlI paNa pratikULa bAbate mAM mane thai jatA kaSAya have sthagita thaine ja raheze. game teTalA bhayaMkara nukasAna vacceya magajanI samatulA gumAvI besavAnuM akAya' have huM karavAnA nathI ja. sapatti khAtara AjubAjuvALA sAthe vairirvAdha karIne UbhI karelI duzmanAvaTane huM UkheDI nAkhyA vinA rahevAno nathI ja. TUMkamAM kahu to tAruM Agamana mArA mATe trAsarUpa nathI banyu paNa AzIrvAdarUpa banyu che. tArI hayAtIe mane bhalIta nathI banAvyA paraMtu vadhu nirbhaya banAvyA che. tu mArA jIvanane samApta karI rahyo heAya evuM mane nathI lAgatuM paraMtu navA jIvanamAM praveza karavAmAM tuM mane sahAya karI rahyo hoya tevuM lAge che. mahAnubhAva ! kensaranI A bImArImAM manane AvI udAtta vicAradhArAmAM ramatuM karI dejo. alabatta, emAM kaThanAI anubhava jarUra thaze paraMtu metA jevI asadigdha vAstavikatA pratye AvI vicAradhArAne amalI anAvyA vinA chUTakAya nathI. A vicAradhArA paralokamAM te sadgati Apaze. motane te maMgaLamaya khanAvaze para Mtu AvI jIvaleNa bhImArImAMya manane adbhuta samAdhi Apaze ! zAMtibhAI ! .....dha lAbha tamArA TUkA patra maLyuM...DekaTara pAse tame ja AvyA ane mAMdagInA nidAnamAM DokaTare tamane 'kaeNnsara' hAvAnu kahyu e jANyuM. tame samAdhi TakI rahe tevA preraka patranI mAgaNI karI che ethI A patra tamane lakhI rahyo chuM... Ama to kaeNnsara' zabda paNa mANasanA lehIne thIjavI de tevA che. paNa e rega vAstavika anIne jyAre tamArA zarIramAM aDDo jamAvIne kher3A ja che tyAre mAre tamane eka mahattvanI vAta jaNAvavI che. eka vAta khAsa samajI rAkhajo ke ta Mdurasta zarIre mANasa potAnA meAta mATe vicAravAya taiyAra hAtA nathI. ene kAI enA metanI yAda karAve te e sAmI vyakti para gusse thai jatA hoya che. are! bIjAnA meAtane potAnI sAme najaronajara nihALavA chatAM e lezapaNu dhrujArI anubhavatA nathI hotA paraMtu pote ja jyAre rAganA bhAga khatI khese che, asAdhya rogathI khudanuM ja zarIra jyAre gherAI jAya che tyAre metanI bihAmaNI paNa vAratavikatA ene kaIka a Mze samajAvA mAMDe che. tame paNa atyAre evA asAdhya rAganA bhega khanI kheDhA che. Ama jovA jAe tA duniyAmAMthI vidAya thavAnA tamAre have divase ja gaNavAnA che. varasethI mahenata karIne ekaThI karelI sa Mpatti, sAmagrI, bagalA, meTara, pharnicara, phekaTarI vagere badhuMya atre mUkIne javAnu che. are pALIpoSIne tagaDA banAvelA zarIraneya atre choDI devAnu che. metanI eka bAju A che, jyAre bIjI bAju e paNa che ke A jIvanamAM ArAdhanA karavA mATe jarUrI evA ta Mdurasta zarIranA atyAre tame svAmI nathI. viharamAna tItha kara bhagavAnAM dazana Aje atre sulabha nathI zAzvatA tIrthAMnI yAtrA karavAnuM saubhAgya tamane atyAre maLyuM nathI. A jIvananI samApti thai jAya te AvatA janmamAM e tamAma tAraka tattvAnI prApti thaI jAya evI zakayatA che paraMtu AvatA janamanI e zakyatAne atyAre eka bAju rAkhIne mAre tamane AjanmanI ja keTalIka zakayatAo aMge kaiMka kahevu che. 14 eka vAtane khyAla che? kAreka evuM banatuM hoya che ke meta jayAre najIka Ave che tyAre ja mANusa sAcuM jIvana jIvatAM zIkhe che. kAyara mANusanI vAta javA dA, khAkI je samajadAra che e mANasa meAtanI A vAstavikatAne joine potAnI jIvanapaddhati, vicArasaraNI, amUlacUla parivartana lAvI de che. mAlavAnI Dhaba vageremAM tame atyAre metanI sAme ja UbhA che. athavA to meta tamArI sAme ja AvIne UbhuM che jyAre e tamane ahIyA lAMkhA samaya rahevA devA nathI ja mAgatuM tyAre mArI tamane salAha che ke mAtane tame kahI de ke dAta! tAruM Agamana to mArA janmadine ja nizciMta thaI gayuM hatuM. alabatta, tArA Agamanane kAi niyata samaya mane khyAlamAM naheAte; tA. 16-5-89 ane khIjI mahattvanI vAta karuM? duHkhane jyAre rAtAM ratAM bhAgavIe chIe tyAre e hoya enA karatAMya bamaNu lAge che, jyAre ene hasatAM hasatAM bhAgavIe chIe tyAre e hAya enA karatAM aDadhu' lAge che. A vAstavikatAneya najara sAme ja rAkhajo. rAgajanya vedanA jo anubhavavAnI ja che te pachI emAM hAyavAya zu karavI ? bUmabarADA zu kAma pADavA ? bIjAne trAsarUpa zuM kAma banavuM? zA mATe mastIthI e vedanAne sahana na karavI ? vedanAnA ehumalAne mananI prasannatA dvArA zA mATe ghaTADI na nAkhavA? zA mATe AvA samaye manane zubha bhAvezamAM ramatu na rAkhavuM? huM to kahuM , hAthanI vAtane hAthamAM rAkho. ADAMavaLAM phAMphAM mAravAnuM baMdha karo. eka vAtano khyAla rAkhajo ke AvA samaye kuTuMbIjanA ane AjubAjuvALAe sahAnubhUti jarUra batAvaze paraMtu e sahAnubhUtimAM rAtalaveDA ja haze, kAyaratA ja haze, dInatA ja haze: hAya hAya! tamane Ave! jIvaleNa roga thai gayo ? keTalI bhaMkara vedanA tamane thatI haze? bhagavAne tamArA jevA dharmAtmAne zA mATe AvA duHkhI karyAM? AvI vedanAthI maravA karatAM hArTa eTekathI maravuM zuM khATu ? tamArA gayA pachI bicArAM bALakAnuM kANu? mAta tA Avaze tyAre Avaze paNa A bImArI tamane Arthika bAbatamAM keTalA teDI nAkhaze? ghA para mIThuM bhabharaUvA jevA AvA zabdo sahunA mATe sAMbhaLavA maLaze. paraMtu tame e zabdAte mana para leza paNa leze nahIM. kAraNa ke AvA zabdo tamArA manane majabUta (pRSTha 13 upara) mAlika zrI muMbaI jaina yuvaka sadha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. na. 350296 : mudraNusthAna : TrenDa, prinTasa, jagannAtha za Mkara zeTha roDa, giragAma, muMba} + 400 004. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd, to MHBy / Sout54 Licence No nava varSa : 50 aMka H 1 37 prabuddha suma tA. 1-6-1988 yAMtrika lavAjama rUA. 30/- chUTaka nakala rUA. 1-50 taMtrI : ramaNalAla cI. zAhe dhArmika sthaLAnA paMjAbamAM zIkha AtakavAdIoe amRtasaramAM suvaNu - maMdiranA kabajo laine sazastra sAmanA karIne je paristhitinu nirmANa 1984mAM ane 1988 mAM karyu hatu te ghaTanAee kApa eka dhArmi`ka sthaLanA vadhumAM vadhu keTalA badhA durupayoga tha zake che tenuM dRSTAMta pUruM pADayuM che. dhuma sthaLanA durupayeganI AvI dhaTanA mAtra suvaNuM maMdiramAM ja banI che. evuM nathI. itihAse agAu paNa AvI bhinna bhinna prakAranI ghaTanAe niALI che. peAtAnA dharmasthaLane vidhamI othI bacAva karavA mATe temAM sazastra taiyArI karavAmAM AvI hAya evuM bhUtakALamAM madirAmAM ane masjidomAM paNa thayuM che. vibhinna dhama vALAM khe rASTro vacce ke eka ja rASTranI khe vibhinna dhamavALI jAti ke prajA vaccenA saMgharSa paNa AvuM tra svarUpa nihALyuM che. madhyapUrvanA dezomAM yadI ane musalamAna, khristIo ane musalamAne tathA musalamAnAmAM ziyA ane sunnI vacce sazastra sadha vakhatathI cAlyA kare che. ghaNA potAnA ja rASTramAM thaDaka jhanUnI mANasA dharmasthaLano kubajo lai potAnI sarakAranA sazastra sAmanA kare evI ghaTanA suvaNa madiramAM khanI che. e sazastra athaDAmaNamAM AtakavAdIaMte zIkha bahumatIenA TekA huM ema na kahI zakAya. khIjI bAju paristhiti evI nAjuka ane viSama hatI ke sAmAnya zIkhAne mATe lAcAra banIne paristhitine nihALI rahevAnuM banyuM. AtaMkavAdIone pAkistAnI sadAya hatI ane jAte laDAyaka kAma hAvAthI ane zIkha prajAjanAMmAM lazkaramAMthI nivRtta thayelAnI saMkhyA paNa dhaNI moTI hAvAthI sazastra dAvapeca temane mATe adharA nahAtA. vaLI dhama ne khAtara zahIda thavAnA same keTalAye khAdhelA hatA, eTale paristhiti dhAryAM karatAM vadhu ugra bane te svAbhAvika hatu. AtaMkavAdIone keTalAka bhUtapUva' ane vata mAna pradhAnA ane dhArAsabhyo taraphathI gupta Azraya ane sahAya maLatAM hatAM ethI paNu. paristhiti vadhu gUMcavADAbharI banatI. sadbhAgye atyAre paristhiti aMkuzamAM AvI gai che ane AndirA gAMdhIe saLagAvelI hoLI anekanA prANa lIdhA pachI have Tharaze evI AzA rAkhI zakAze. vatamAna sarakAre je mukakama pagaluM lIdhu te ma yogya ja che ane tamAma dhArmika sthaLonA durupayoga aMge vaTahukama bahAra pADayA che te paNa yogya ja che. jIvana suMTha jaina cuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra : paradezamAM vArSika rUA. 300 adhAmika upayAga jo ke vaTahukama bahar na pADayA hoya tepaNa dhArmi ka sthaLeto 'AvA durupayoga . gerakAnUnI ja gaNAya che ane tenI sAme kAyadesara pagalAM bharI zakAya che. tepaNu vaTahukamathI badhAM ja dhasthaLe mATe paristhiti vadhu spaSTa banI jAya che. mAtra dhArmi`ka sthaLa ja nahi, kAi paNa jAhera sthaLatA upayoga anya hetu mATe na ja thai zake ke nathI ja thata evu nathI. AvA prakAranI ghaNI ghaTanAo bane che, banatI AvI che. mANusa peAtAnA rahevA mATe dhara bAMdhe che. bhADUtI hoya ke mAlikInuM hAya, khArI - khAraNAM vagaranuM peAtAnuM apa hAya ke AlIzAna rAjamahela hoya, tenA upayega potAne mATe te kare che, paraMtu samAjavyavasthA, zikSaNavyavasthA, rAjyavyavasthA, atha vyavasthA vagerene mATe mAnavajAtane sAMskRtika daSTie je vikAsa thatA AvyA che te zvetAM jAhera upayega mATenAM vividha sthaLanuM nirmANa karavAnI paraMparA atyaMta prAcIna samayathI cAlI Ave che. jema prajAnI sAmudAviMka jarUriyAta vadhAre tema leAkAne ekatra thavA mATe jAhera sthaLAnAM nirmANu vadhAre thavAnAM. mANasa aMtamu kha che ane ahimukha paNa che, pravRttizIla che ane nivRttizIla paNa che, maLatAvaDA che ane ekalavAyo paNa che, azikSita che ane zikSita paNa che. manuSyajIvanamAM rahelAM AvAM paraspara bhinna lakSaNene kAraNe tenI jarUriyAta anusAra vividha prakAranAM jAherakSetrA vakhatevakhata nirmANa thayuM. kare che. dha zALA, kUvA, vAva, taLAva, nadInA ghATa, ArAMma-ka vATikA, udyAna, madirA, ma, upAzraya, prAthanAsthaLa, gaDha killo, gurukuLa, zALA, kAleja, yunivarsiTI, saMzAdhana kendra, davAkhAnAM, vyAyAmazALA, thiyeTA, sTeDiyama, hospiTala, relave ' sTezana, basa sTezana, hATela, erapoTa - Ama aneka prakAranAM jAhera sthaLAnuM nirmANu jarUriyAta ane Arthika sagavaDa anusAra ta sarakAra taraphathI ke samAjanA peAtAnA paisAthI thayA kare che. jema jema vaijJAnika pragati vadhatI gai che tema tema manuSyanI jarUriyAta paNa vadhatI gaI che ane tema tema sAmAnya suvidhA mATe nAnAMmeTAM navAM navAM paMdara pacIsa hajAra ke lAkha mANasa khesI rAke evAM jAhera sthaLeA astitvamAM AvI rahyAM che sthaLAnAM vibhinna upayoga athavA rUpAMtara' kAmacalAu kAyamI dhAraNe thAya che. . kabrastAnamAM khAlaudyAna, zALAnA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana makAnamAM hospiTala, hospiTalamAM pustakAlaya, pustakAlayanA pharakAvavAmAM AvyuM hatuM. te bIjI bAju bebamAre makAnamAM dukAne ane ophise evuM evuM rUpAMtara ghaNe ThekANe karatI vakhate carcA ke hospiTalane paNa na choDavAM evuM jhanUna thayeluM jovA maLaze. vaLI jyAM jyAM je je jAherasthaLa hoya che keTalAye sainikoe batAvyuM che. pahelA ane bIjA vizvayuddha tyAM tyAM te te sthaLane haMmezAM sva ze te ja hetu mATe upayoga thAya che te vakhate yuropamAM dhArmika sthaLane upaga yuddha mATe ThIka ThIka evuM nathI. jarUriyAta anusAra anya upayoga kare paDe evuM pramANamAM thayo hato. jarUrI paNa banyuM che. badhAM ja jAhera sthaLe satata vaparAtAM , zastra sahitanI athaDAmaNa mATe dhArmika sthaLone upayoga nathI. phAjala samaye tene anya sadupRtti mATe upaga thAya eka ja rASTranA vibhinna pakSe vacce paNa thayA che. dumana rASTranI e iSTa paNa che. zALAnA makAnamAM rajAomAM nelyA thAya ".... sAme paNa thayuM che ane pitAnI sarakAranI sAme paNa thayo, ke nAnA gAmamAM lagnanI jAnane utAre apAya temAM ayogya che. jyAre koI paNa prajAmAM sazastra AMtaravigraha zarU thAya che keTaluM? bIjA vizvayuddha daramiyAna beamArA vakhate leke tyAre AvA dhArmika ane itara prakAranAM jAhera sthaLane * thiyeTaromAM, devaLomAM, aMDaragrAunDa relave sTezanamAM Azraya upayoga adhArmika hetuo mATe thaye che ema ItihAsa kahe che. letA. eTale jAhera sthaLane Itara upaga na thaI zake evuM ' IrAnamAM marijadanI aMdara ja mullAone zastro calAvavAnI " nathI; paNa ene durupayoga hamezAM TIkApAtra rahyo che. ' tAlIma apAi rahI che. zrIlaMkAmAM bauddha bhikakhuo paNa dhArmika sthaLe vizALa hovAthI Itara gupta pravRttio ', pitAnA maThamAM rAkhelA zastro laIne tAmila TAigara sAme yuddha mATe jema te anukULa gaNAya tema jAhera pravRttio mATe caDyAnA banAvo banyA che. kayAreka dharmane nAme ja yuddha thatuM -paNa te anukULa gaNAya. ' hoya tyAre AvI aMdhArmika pravRttine nyAyayukta karAvavAne ke dhArmika sthaLanuM nirmANa zAMtimaya ArAdhanA mATe thAya prayAsa e dhamanA dhamAcAryo dvArA thaye . * * * * che, paraMtu tyAM paNa jhaghaDA ane mArAmArI nathI thatAM evuM * jema jema samaya palaTAtuM jAya che tema tema Adhunika nathI. duniyAmAM koI dhama e nathI ke jenA keIkane koIka zastro upayogamAM levAtAM jAya che. ameTika rAiphale, mazI-- dharmasthaLamAM jhadhaDo ke mArAmArI na thayAM hoya. . nagane, hAthabomba vagere ghAtaka zastrone pracAra dinapratidina ' yuvaka-yuvatIonAM gupta premamilana mATe dhArmika sthaLane vadhato cAlyo che. zastro, gaLIo, goLAo vagerenuM utpAdana upayoga TheTha prAcInakALathI badhA ja dharmomAM thatA Ave che. duniyAbharamAM eTaluM badhuM jhaDapathI vadhI rahyuM che ke e banAva paraMtu vartamAna samayamAM te dANacerInI vastuo gupta rIte nAra sarakArI ke binasarakArI kaMpanIone kayAMka te e vecavuM paDe. saMtADI rAkhavA mATe paNa maMdira-masjidone upayoga bhAratamAM mArAmArI ke laDAI thAya, zane ane dArUgoLAne upayoga ane bhArata bahAra thayuM che. dharmasthaLa eka evI jagyA che ke thAya te ja evI kaMpanIonA mAlanuM vecANa thAya, te ja je mATe keine bahu jaladI zaMkA Ave nahi, zaMkA Ave te tenuM utpAdana cAlu rahe ane tenuM astitva TakI paNa temAM polIsane dAkhala thatAM vAra lAge ane mAla pakaDAyA zake. eTale nAnA ke moTA pAyA upara yuddha e pachI tenA gunegArane pakaDavAnuM agharuM bane. ' AvI kaMpanIonuM sthApita hita banI jAya che. eTalA * jAhera sthaLano upayoga samAcAranI levaDadevaDa mATe, mATe teo potAnA gupta ejanTa dvArA eka athavA bIjA cADI cUgalI mATe ke kAvatarAMo ghaDavA mATe paNa thAya che. dezamAM pitAnI ke sarakAranI gupta sahAya sahita ke sahAya kaeNiTalAMka strIpuruSa nadI-ve, maMdire ke bagIcAmAM e hetu mATe vagara kayAMkane kyAMka prazno saLagAvIne lokonA vibhinna po. ja jatAM hoya che. jAhera sthaLane upaga jAsUsI mATe paNa vacce athavA prajA ane sarakAra vacce athaDAmaNa UbhI karAve che. thAya che. lazkaramAM jAsUsInI tAlIma ApavAmAM Ave che tyAre athaDAmaNu ane yuddha e ene reTa che. A dUSaNa divase gupta veSe jAhera-sthaLe ToLAmAM bhaLI jA kevI rIte mAhitI divase eTaluM badhuM vadhatuM jAya che ke zANA rAjadvArI puruSo meLavavI tenI khAsa tAlIma apAya che. jayAM rekaTaka vinA, paNa te aTakAvavA bahu samartha rahI zake ema nathI. game tevA nabaLA ajANyA hovA chatAM sahelAIthI jaI zakAya evuM koI sthaLa mANasanA hAthamAM, paNa eka vakhata zastra AvyA pachI te hoya te te dhArmika sthaLa che. jUnA samayamAM guptacara dhArmika joramAM AvI jAyuM che ane tarata zastrane Azraya le che. sthaLane ghaNo upayoga karatA ane vartamAna samayamAM paNa jhanUnI yuvAne tene jaladI bhega bane che. ane dhArmika jAsUsInA hetu mATe duzmana rAjyanAM dhArmika sthaLone vadhu. netAo AvA saMvedanazIla yuvAnane hAthA banAvavAmAM kuzaLa upayoga thayo che.'' * bhAratamAM hindu-musalaeNmAnanAM kamI hulla vakhate nAnAMmeTA zaheramAM keTalIye marijadane upaga zastro ane laDavA kaI paNa dezamAM koI paNa sAmAjika, rAjakIya ke dhArmika mATenI anya sAmagrI bharavA mATe thayo che. keTalAye sazatra jUtha pitAnI sarakAranI sAme bahAravaTe caDe ane te mATe humalA majidamAMthI nIkaLelAM ToLAMoe karelA che. tevI rIte dhArmika sthaLane durupayoga kare tyAre sarakArane sazastra pagalAM hindu maMdire paNa upaga thayelo . levAM paDe che, levAM paNa joIe. paraMtu emAM paNa jeTalI ' bIjA vizvayuddha vakhate jamanI kosa, ITAlI, briTana kunehathI kAma levAya teTaluM pariNAma sAruM Ave, kAraNa ke vagere keTalAka dezoe paNa pitAnA carcAnI aMdara zastra dhArmikakSetra vadhu saMvedanazIla hoya che ane tenA bahoLA pratyA ghAta lAMbA samaya sudhI paDe che'. saraMjAma beThavelAM hatAM. carca upara bembamAre na karavAnI ' . . nIti ghaNe aMze apanAvAI hatI, te paNa carcAne durapayoga paMjAbanI dhaTanAmAMthI mAtra bhArate je nahi, duniyAnA keTalAye dezoe yuddha vakhate karyo hato. pitAnAM zastrAgArane bIjA dezee paNa badhapATha levA jevo che. . che, ' ' bacAvavA mATe kayAMka kayAMka - reDakrosane vAvaTe ApaNuM ramaNalAla cI. zAha Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.1-88 prabhu jIvana 48thI '88 nI raMgabhUmi ke ca'dravadana cI. mahetA sane 1948thI 1988 eTale svarAjaya maLyA pachInA cAra dAyakAe-e pahelAnI raMgabhUmi viSe TUMkamAM kahevAnuM hoya pArasI naTa-naTale mA bAlIvAlA kAvasajI khaTAu, dAdIbA jhuDI, jahAMgIra kha`bhAtA tathA kAbarAjIthI mAMDI adI makhAna sudhInA lekhakAne phALe temaja gujarAtImAM pahelu nATaka lakhanAra gulAbanA lekhaka mAraphatiyAthI mAMDI lagabhaga e--aDhI hajAra nATaka maDaLInA temaja yaza Mkara bApulAla Adi naTAthI mAMDI chellA hayAta prAgajIbhAI DosA sudhInI aneka rasaprada vAta vize kahevuM paDe. uparAMta A pArasI temaja aMtara nATaka maMDaLIonI potIkI mAlikInA geiTI, bAlIvAlA jevI gujarAtamAM morabI, vAMkAnera Adi nATaka ma`DaLIonI nATakazALA vize vigatavAra kahI chellI dezI nATaka maMDaLInI peAtAnI nATakazALA paNa Aje e svarUpamAM hayAta nathI e paNa kabUlavuM paDe ! svarAjya maLyuM te pahelAM ja nATakazALAonA lApa thavA mAMDayA hatA, ene badale hAlsa-a MgrejIne bhUlavAnuM kahenArAAe paNa nATakazALA jevA suMdara zabda bhulAvI jayazaMkara suMdarI hAla, TAgara hAla jevA zabdo pracalita karavA zarU karyAM hatA te Aje biralA mAtuzrI hAla, bhAdAsa hola, sanmukhAnaMda hAla yA. gAMdhI smAraka hAla sudhI ApaNe vicaryAM chIe. nATakanI e zALA-emAM rAja riyAjha, mukhapA, rahasalA, potAnI karAmata karAvI zakAya evA paDadA, sIna-sInarI, sajAvaTa have bhulAI gayAM. pAMca klAkanAM nATakAne badale traNa kalAkanAM nATakA AvyAM e anubhavanI vAta che. vadhArAmAM A hAlsamAM mAikrozana have jAthukanAM thaI gayAM. ekAsTikano prayega TATAnI narImAna peinTa paranI nATakazALAmAM likana senTaranA niSNAtee AvI dAkhala karI suvidhA karI ApI hatI. tyAM paNa have lAuDaspIkarAne TANe aTANe dAkhala karavAmAM AvyAM. cAlu jamAnAnI sinemAnI asarane pariNAme moTAbhAganI prajAne dheAMdhaSTa tathA mAikano sAda kArDa paDI gayA che. eTale bharatanA vAcika abhinanI mulAyama vividha prakAranI 'kAkuo, sAvaLAMkA, hRdayaspazI AMta surAvalI vigere have sAMbhaLavA maLatI nathI. dAkhalA tarIke have zizira bhAdurI ke jayaza kara, bAlagAMdhava ke raghuvIra sAvakAra, hIrAbAi barADekara ke zAMtA ArTa jevA abhinayaTTuenA gaLAmAMthI nisaratI spaSTa, surekha, hRdayaMgama vAcika kArIgarI sAMbhaLavA maLatI nathI. moTebhAge nATakamAMthI nATakane bahulAvanAra navanavIna AMdhaNImAM racAyelAM gIta gAya te temaja sa MgItanA sAja alepa thaI jatAM, have vaLa kyAMka tAvaDImAMthI nisaratI surAvalI sAMbhaLavA maLe che; e lekarucine gamavA paNa mAMDI che, leAkarucine e kAThe paNa paDI gaI che. bharatAcArya' vividha prakAranA romAM zRMgAra tathA karuNane mahattvanuM sthAna ApyuM, emAM hAsyate eNe zaMgArane vibhAgIya rasa kahI hAsyane bhArAbhAra anyAya karyAM e hAsya Aje ragabhUmi upara varSAbharanu vyAja sAthe vera la ati mahattvana bhAga bhajavavA zarU karI rahyo che, e paNa lekarucine gamatA viSaya batI rahyo che,. e nirvivAda ghaTanA noMdhanIya che. mAre namra mate jUnI nATakanI khadhaNImAM traNa aMkamAM pradsana aMgrejI rUDha thaelA zabda phArasa-e traNa bhAgamAM vaheMcAyelA rahetA-te have traNe bhAga ekaThA thai, ekeka bhAga vistAra pAmI kAM te be bhAgamAM yA traNa bhAgamAM upasthita thai, mATe bhAge karuNatAM, vIrane bhayAnakate khaseDI hAsyane mekhare AvavA maMDayA che. lAkarucine game paNa che. A uparAMta eka navA rasa sArA pramANamAM pragaTa tha rahyo che. te jIvASkara rasa-hicakAkanA jIva tALave cAMTADelA rAkhavA kImiyo te saspensa rasa laMDanamAM trIsa trIsa varSathI cAlatA nATaka 'mAusaTrepa' e kImiyA che, zu thaze have zuM dhaze e, rasanI kArikA che. pakaDAnI jaDa enA rasasiddhAMta che. rasamAM kramazaH tarakheLavA karatAM taratA jIva tALave coMTADavAne A kImiyo lokapriya banate jAya che. Ama joie te AjanA jhapATAbaMdha cAlatA yugamAM saspensa sakala rasamAMthI nIpajelA aka ja kahevAya. zeraleka homsa, agAthA krisTI, hIcakAka enA paDatA. ApaNe tyAM asala bahurUpI bajAra ane tilesmAtI bhaMDAranI sAMta bhAgamAM vArtAo maLatI. nATaka TUkAM thAya, eTale rasamAM citta jhapATAbaMdha ja pakaDI sthAyI karavu ja paDe. saMgItamAM eka ja rAga dA--be kalAkamAM vistArI emAM je rIte mana rasa pAvita " thAya, bhAvAmAM mugdha thatuM rahe, rasamAM masta thAya evu ahIM have nATakamAM banavu agharuM che. e khe anubhave judA ja rahe che. AkAzavANI para paNa have saMgItamAM e lAMbA rasaprada anubhave maLatA nathI. sakhyAmAM nAnI, paNu lAMkhI kheDakAmAM ja e rasalahANuM mhANuMvI paDe che. ema eve nATayarsa mANavAnA anubhava have TAgeranA DAkaghara ke rakatakArI jevA zekasapIaranI keTalIka amar kRtienA ke cekAvanA jhINI sUjhavALA 'cerIkhArasa" ke 'zrI sisTara' ke jApAnamAM kuvaLa 'maha kRtimAM ja e mhANavA maLe. 1924mAM nATaka karavA nIkaLyA tyAre amane kAleja kakSAe paNa mAMDa strIpAtra maLe. bahu bahu tA bahena ke mAnu pAtra maLe - eTale amAre akhA bhagatamAM dharmanI bahena jamanAnuM pAtra racavu paDayu'! Aje strIpAtra mATe atyaMta suvidhA thai gai che. eTaluM ja nahi paNa emane e nArIpAtromAM kamANI paNa sArA pramANamAM thavA mAMDI che e eka ghaNuM zubha lakSaNa jovA maLe che ! pahelAM naTane zaTalA ane eTalAnI ciMtA rahetI. have naTI pAse nAnI mAruti' kAra jovA maLe che. e pheraphAra paNa sUcaka gaNAvA joie nahI. vAhana pAse vAhana maLe te naTa, rajUAta karanAra sUtradhAra yA digdarzakane vAhana uparAMta sAru. divAnakhAnuM ane vaiviSyavALu rasoDu to maLe e dekhItuM ja che. e AvakArajanaka ja gaNAya. asala roDabhAinuM lalitA darzI nATaka kAmarAjInAM nATakA, rANInAnAM, AgA haza'nAM ane aneka mahArASTrIyana Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathaddha nATaka lekhakanAM nATakanI chApelI prati vAMcavA maLatI. A dizAmAM nATaka maMDaLIne cAlaka kavione bhADe yA vecAtA rAkhI enI prata para pitAne hakaka jamAvI, bIjAne vAMcavA maLe evI sthiti kadI thavA de nahi. ane e prate. selisiTaranA paTArAmAM udhaie khAdhI ! 1948 pachI paNa meTA bhAganI nATayakRtio vAMcavA maLatI nathI. racAI che hajArekanI saMkhyAmAM. Ama nATayakRtionI nakale nahi maLavAne kAraNe ahIMnI abhinayakalAne anahada veThavuM paDe che, enA ekabe dAkhalA TUMkamAM rajU karuM te daragujara karaze. pratyeka kalAmAM sarjanAtmaka khUbIo na hoya te e kevaLa nakala na banI rahe. abhinayakalA paNa eka sarjanAtmaka kalA hovAne kAraNe, samajadArImAM paNa pharaka paDe, eTale abhinayanA bhava pradarzana karavAmAM pheraphAra jovA maLe. ATaluM yAda rAkhI ApaNe cAlIe, te zekasapiyaranuM mekabetha' nATaka lyo ane be prakhyAta naTa ghuraMdharanI kriyA juo. eka sara lerensa eliviyara bIjA sara jona gilaguDa, baMne sAthe sArA saMbaMdha, baMne vaLI ekabIjAnA dasta. baMne mekabethanA pAkA abhyAsI. have emanA hAthamAM "mekabetha'nI chupAyelI prata-lakhANa. chAnuM chapanuM paTAre baMdhAyeluM nahIM. mekabethanA pAtramAM enI eTale ke e pAtranI kalpanAzakita gilaguDane prazaMsApAtra lAgI. uparAMta zarUAtamAM vairavRttine enA ravabhAvamAM abhAva. be da bAda leDI mekabetha enAmAM vairabhAva uzkerI ene AgamAM camakAve che. lorensa eliviyara e nATakamAM jevA takhatA para praveze che ke e vairAgninI mUtiravarUpe ja zarUAtathI dekhAya che. abhinaya pradarzanamAM A bahu meTa taphAvata-jeNe pATha pUre vAMcyuM hoya ane pacAvyo hoya te A sakama bhAve pradarzana karI zake. bhAvabheda samajI zake. maracanTa opha venisamAM zAikane bIjo dAkhala. gilaguDa mahAzaye be divasa mane enA be vidyAthIonA zAikanA takhtA para arthaghaTana batAvyA. pahele divase prekSakAe yahudIone mAMDayA, duSTa kahI vagevyA. bIjA divase yahudIo bicArA AvyA ene ApaNe kaTa zoTa Degsa' kahyA. kaTa throTa Debsa e enA arthadhaTanamAM vAkavyApAra vAcika abhinayanI mULacI! abhinayakalAmAM ATaluM jhINuM kaMtAmaNa zizira bhAdurI ane jayazaMkara karI zakatA. gaI kAla sudhI zaMbhu mitra Dolsa hAusa-putula khelAmAM karI batAvatA. A ghaTanA 48 pachI'88 sudhI hajI banI zakI hoya te mArA jovAmAM nathI AvI. hAthamAM prati ja nahIM, tyAM navo mama dhe ja koNa? - vaLI cAra dAyakAmAM holsa baMdhAtA cAlyA che. moTe bhAge sarakArI Ijanere aA tabelA bAMdhe paNa emAM asalanI mAphaka kAI nATaya saMsthAe pitAnI nATakazALA bAMdhI tyAM dezInI mAphaka nATake bhajavyAM nathI. potAnI nATakazALA hoya tyAM ja AvA upara kahyA evA akhatarAo zakaya bane, nATaka pitAnuM sAcuM pita prakAzamAna karI zake, naTa pitAnA abhyAsamAM rapa rahI sarjanazakita pragaTa karI zake. te ApaNe ThIka ThIka pragati karI che ema kahI zakIe. strIone strIpATha karavA vinA saMkoce UtaravA daie chIe. saMpUrNa sagavaDavALuM nATayadhara te nathI paNa ThIka pramANamAM helsa bAMdhatA cAlyA AvyA chIe prajAne nATaka jovAmAM rasa ThIka AvyuM che. paise uchaLe che. eTale TikiTa khapatI na tA. 16-88 rahe che. prakAza janAmAM sArI pragati karI che. pitIkI. nATakazALA nathI, e kheTa ghaNu sAle che. paNuM aDhIse. varSa pahelAM briTiza sarakAre kalakattAmAM nATakazALAmAM pahelIvAra sensarazipa nAkhI tyAre enI sAme baMgALI lekhake ane naTamaMDaLIoe vAMdho uThAvya, jelabaMdhana paNa svIkAryA, te sensarazipa Aje greTa briTanamAMthI te enI prajAe tageDI mUkI. tyAM nathI paNa ahIM hajI e hinda ravataMtra thayA pachI paNa ApaNe e zRMkhalA teDI zakyA nathI e hakIkata che. ene artha e ke prajAe nATakanI zakitanuM pUruM bhAna pramANyuM nathI. sarakAre nATakane pitAnA pracAra arthe ja vAparyA karyuM che. navI sadImAM e jaze ke raheze e kahevAnI mArAmAM, zakti nathI. gujarAtI nATaka mATe bhAge bharapa8 muMbaimAM thAya che. amadAvAda-suratamAM paNa e pravRtti che. muMbainI naTaToLI navasArI, surata, vaDedarA, amadAvAda ekAda be nATayakRtio bhajavavA avAranavAra jAya che. uparAMta muMbaInA parAMomAM paNa khela khelI Ave che. e sau jUthane pitAnI mAlikInI nATakazALA nahIM hovAthI seTasa, paradA, sIna - sInarI laIne javA-lAvavAmAM bhAre agavaDe paDatI ja haze. ethI enA digdarzaka samaya-sthAna anusAra ochAmAM ochI takalIpha paDe, evuM vicAratA ja haze. evAM ghaNAM kAraNathI nATakanI vastumAM vividha prakAranAM caTAkedAra saMvAda temaja kriyAo umeratA haze. emAM jayAre jayAre AjanA saMsAranA ATApATA-emAM prema, mahobbatanA vAstavavAda-emAM galagaliyAM Ave evAM pAsAM - paDakhAM raju karI prekSakonuM manaraMjana karatA haze e samajI zakAya evI vAta che. ApaNe ApaNI kAryazakitane eka te hajAreka nATakanI rajUAta, bIju prekSake ane zretAone meMghI TikiTa kharIdI nATaka jotA karavA, trIja neTa-naTIne Tale, eTale ane ghaNA dAkhalAAmAM gADI-vAhananI sagavaDa maLavA mATe saMtoSajanaka vAta karI ThIka ThIka phUlAyA paNa chIe. ane e phUlaNajI bahu phUlI e avasthAmAM gujarAtI nATaka, marAThI ke baMgAlI karatAM UtaratuM nathI. kayAMka vadhAre sAruM che, evAM vidhAna paNa karyo che. badhuM kabUla, ene artha eTale ja ke prajAne have ThIka mane raMjana gamyuM che. koThe paDI gayuM che. prajA pAse paise vadhavA mAMDe che. eTale ene garva yA chAka have sArA pramANamAM pragaTa thavA mAMDe che. nATaka joI TikiTanA aradhiyA bahAranA rogAnamAM haMgerI, ghare pahoMcatAM nATaknI saphaLa asara paNa TikiTanA aradhiyA, jema khaMkherI ApaNe ApaNuM rejiMdA vyavasAyamAM mathI, paDIe chIe. ethI saMtoSa ane khuzI mahANIe chIe. paNa aMtarane manavo hAlyo hoya, udAtta rasollAse thanagane, hoya, jIvana che, jIvatara che te jevuM che te joI te uparAMta, uccastara staranA AhalAdaka rasensata dezomAMthI brahmAnaMda, sahodara AnaMdanI prApti karI hoya evo anubhava sAMpaDe. nathI. ema banI zake che, e jANyuM paNa nathI. samAjamAM lokajIvana yA saMsArI jIvanamAM kaMIka navatara, uccatara, Adarza, manellAsanI navalI bhUmikA-nATayakalA mAraphata saMgIta,. citra, nRtyanA parAkATinA zibire hajI mahAvAnA bAkI che, Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-88 prabuddha jIvana ene aMdAja kADhaye nathI-ema bane-e mahA mA mohanadAsa baMdhAvI. prajAe eka khurazIda balIvAlAnA nAme grAnTa reDamAM gAMdhIne ene khyAla Avyo hato. e mATe eka rAjapuruSa bAlIvAlA thiyeTara nAme mazahura, bIju amadAvAdamAM jayazaMkara hovA chatAM, sAmAnya zaherI yA prajAjana tarIke enA ja suMdarI hola. ene hola kahIe chIe nATaka zALA kahetAM sUga zabdomAM harijana tA. 26-7-42 pAnuM-238mAM nuM emanuM Ave che. emAM bAlIvAlA thiyeTaranuM nAmanizAna bhUMsI sinema, lakhANa vicArIe batAvyuM. bIjA be-traNa dAyakAmAM jayazaMkaranA nAmane bhUsI gAma (zahera nahIM) gAma pitAnI nATakazALA, vizALa, tyAM sinemAM nahIM batAvIe enI zI khAtarI ? paNa ApaNI sabhAkhaMDa nabhAvatuM haze. ene pitAnuM vArigraha haze. emAMthI kevaLa gujarAtI samAja vyavasthAmAM gejhArI nArInuM sthAna tene ene cokakhuM pANI maLatuM haze. zikSaNa buniyAdI tAlImanA dAyajAnI nAgacUkmAMthI bacAvavAnI peravI, gavAmAM murilama. chellA dhoraNa sudhI pharajiyAta haze. AjanA jema UMcanIca bAnune hindanI bonu jeTalA hakaka e sarakhApaNunuM bhAna karNATaka, ane aspRzyatAnA aneka bhedevALI nyAte nahIM hoya...tyAre saiArASTra, surata jevAM sthaLAmAM hajI harijanane karoDapati gAmaDAMone pUro vikAsa thaze. tyAre emanA AtmAne saMtoSI narkamAM caMpala baLIne khavaDAve, uparathI mAre te durdazAnuM zake evI kaLA, gAmaDAomAM kavi, citrakAra, zilpI, bhASA nika dana karanArAM bALakane kAvya-chaMda vRtAdi sAhityathI vizArada, saMzAdhaka haze. TUMkamAM jIvananI evI eka paNa cIja vimukha rAkhI bALakanI abhyAsavRttine raheMsanArA sAmAnahIM hoya je gAmaDAmAM nahIM hoya.' jika jIvanamAM veTa veTa-veTa e matanA durAgrahanA e dhApAmAM pratyeka gAmamAM vizALa, sabhAkhaMDa te ja, Ajane svArthanA teramAM. harijana nAyakanA avasAna bA enI vahu nATaka mATe hola pachI paNa nATakazALA uparAMta citrakAra, zilpI ane pitAnI upavastra jevI bIjI nArI gharadhaNIANI karatAM ane kavi eTale AjanA '88nA zikSaNamAMthI kavitAmAM chaMda bahetara. aDhaLaka milakatane adhAre e be nArI ane vasavAyAnuM ane alaMkArane uDAvI devAmAM AvyA che. tevuM zikSaNa te varcasva. e zuddha ane svataMtra jIvananAM ciheo nathI. evAM nahI ja hoya. emaNe nATakazALA zabda vAparyo che. ApaNe aneka dUSaNe prajAnA manamAMthI ane rAjakartAnA sattAzIla jayazaMkaranuM nAma joDI ene hajI hola kahIe chIe. kayAre tumAkhIbharyA magajamAMthI nirmULa karavAnI nATaka lekhaka tathA A badhuM thaze ? gAmegAma nATakazALA ane jude sabhAkhaMDa bhajavanAranI Aje tAkIdanI pharaja thaI paDe che. e tarapha yuvAna ane tyAM sAhitya tathA kalAnA niSNAta vasI kAma karatA rahe kalAkAro temaja lekhakoe vicAra karI sakriya pagalAM bharavAnI e te mehanadAsa gAMdhInuM svapna. A daMbhI, takalAdI dhana jarUra che. lAlasA, lAlacanI bharacakaka manovRttinA jamAnAmAM alabhya, A dizAmAM AMgaLI cATe peTa nahi bharAyuM. bahu balavattara azakaya paNa nATakanA rasiyA gujarAte thiyeTara bAMdhavA nATaka ane kriyA navesarathI dAyakA be-dAyakAnI pravRttinI jeTalI rAjAoe nATakazALA bAMdhavA sArI dolata ApI. paNa saravALe ? Aje jarUra che. eTalI dhaMdhAdArI, sarakArI, nathI rahevAnI, sana 1850 thI 1990-lagabhaga doDhase varSanA gALAmAM AjanI paisAne ke ubharAtI sau koi pravRtti prajAnA ApaNe be ja mahAna abhinaya niSNAta ane nATakanI rajUAta rASTradhAraNu badalavA, gAMdhIjI jevAnAM svapna sAkAra karavA karanAra vyakitao pedA karI. enA nAmanI be nATakazALAo mahenata karavI paDaze. jela-jIvananAM saMsmaraNa 0 tanasukha bhaTTa tA. 12-3-1930nA roja savAre sADA cha vAge mahAtmA nyAyAdhIza abbAsa taiyabajInI saradArI nIce Azrama TukaDI gAMdhIjInA netRtva heThaLa dAMDIcayAM huM jeDA hatA, dharAsaNAnA mIThAnA agara luTavA UpaDI (gAMdhIjI pakaDAI mArA naMbara tera hatuM. mAM Azramane maMtrI chaganalAla gayA hatA.) temAM be phlaga cAlyA pachI suratanA kalekaTara nathubhAI jozI, gujarAta vidyApIThanA aMgrejInA prAdhyApaka rebreihAme 144mI kalama heThaLa amane vikharAI javA vAlajI gAviMdajI desAI, pAchaLathI muMbainI adAlatanA hukama karyo tene bhaMga karatA tA. 13-5-1930nA eDavokeTa ane mejisTreTa banelA harilAla mahimaturA vagere roja jalAlapura (jille-surata)nA nyAyAdhIza mi. jyuele jANItI vyakitao hatI. Agale divase sAMje cAra vAge tA. Azrama TukaDIne traNa mAsanI sajA pharamAvI. tA. 14 5-1930nA 11-3-1930nA roja amadAvAdane mahulIkara nAmanA mahA- roja ame sAbaramatI jelamAM dAkhala thayA. amArI sAthe rASTrIyana chabikAre A TukaDInI chabi lIdhI hatI. temAM khabarapatrI zrI jugatarAma dave paNa pakaDAyA hatA sAbaramatI mahAtmAjI nathI. teo tyAM tyAre AvyA na hatA. A jelamAM mehanalAla kAmezvara paMDayA amArA AgevAna hatA. pheTogrApha ANaMdanI carotara ejyukezana sesAyaTI gujarAta vidyApIThamAM prathama varSamAM bhaNatA kavizrI kRSNalAlA taraphathI pragaTa thayelA cAra bhAganA pustaka "AkharI pheMsalo'mAM zrIdharANI tathA harijana citrakAra chaganalAla jAdhava, gujarAta. chapAyele che. "yaMga inDiyA'nA tA. 12-3-1930 nA vidyApIThanA vidyAthI navala jerAjANI vagere sAthe hatA. . . aMkamAM temaja 'navajIvana nA tA. 16-3-1930nA aMkamAM - sAbaramatI jelamAM satyAgrahIone bharAve tathA bhIDa thatAM Azrama TukaDInA dAMDIkUyakAramAM mAruM nAma, oLakhANuM tathA tA. 11-6-1930 nA roja nAsika jelamAM jela badalI uMmara che. gujarAta sarakAra taraphathI 'dAMDIkUca'nA nAme chUTI thaI tyAM vilepAlonA kAryakartA gokuLabhAI bhaTTa tathA rAjakoTanA pustikA bahAra paDelI che, temAM paNa mAru nAma che kAryakartA vajubhAI zukalane paricaya thaye. vajubhAi surata tA. 13-5-1930nA roja vaDodarA rAjyanA nivRtta mukhya gAMdhIvAdI hatA ane pAchaLathI teo sAmyavAdI thayA hatA. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-6-88. bIjIvAra huM kheDA jillAnA DabhAsI gAmamAMthI saradhasanI vAmAM madada karIne, hoDImAM besADI sAme pAra utAryA ane pUrI AgevAnI letAM pakaDAye. tA, 24-5-1930nA roja osaratAM pakaDIne pAchA ApyA. mi. zAhe bAra mahinAnI sajA besanA pharsTakalAsa mejisTa mi. nANAvaTIe cha mahinAnI tathA daMDa athavA traNa mahinAnI vadhu sajA karI. A vakhate sajA ane daMDa athavA vadhu doDha mahinAnI sajA karI. badho vakhata sAbaramatI jelamAM ja huM hatuM. A veLA, tA. ra7-6-1932nA roja nAsika reDa jelamAM badalI mArI sAthe gujarAta vidyApIThanA kavi sneharazmi, kavi thaI. ahIM navasArInA, harijana AzramanA vyavasthApaka suMdaram tathA bALakavi semAbhAi bhAvasAra hatA. jelamAM harivadana, naDiyAdanA anAthaAzramanA maMtrI bhegIlAla cekasI,. cAra kavi tathA be citrakArone ekaMdare parizya thayelo. 'navajIvana' putranA vyavasthApaka jIvaNalAla tathA temanA sAthI neharazmine jelanI ophisamAM kArakunanuM kAma maLeluM. teo papaTalAla, bharucanA AgevAna choTubhAI purANI vagerenI sAthe dararoja sAMje amArI pAse sAthe berekamAM pUratA. ghaNIvAraeLakhANa thaI. sAne gurujI amArI sAthe ja hatA, paraMtu teo pate tyAM navA ja banAvelAM kAvyo amane vAMcI saMbhasAmenI berekamAM hatA. mahArASTrIyana gAMdhIvAdI AgevAna LAvatA. jema sneharazmi, suMdarama, kRSNalAla zrIdharANI tathA dAstAne paNa amArI sAthe judI berekamAM hatA. sAne gurujI. semAbhAI bhAvasAra, e cAra kavie jude jude vakhate sAthe hatA tathA dAratAne sAthe oLakhANa paNa thayelI. tema be citrakAra chaganalAla jAdhava tathA harivadana bhaTTa jude jude - ekavAra ame jelanA bagIcAmAM baLadane badale kesa kheMcavA. vakhate amArI sAthe ja hatA. suMdaram pAchaLathI AdhyAtmikatAne jatA hatA tyAre satyAgrahI kedIe bakhenI joDImAM beselA, kAraNe araviMda AzramamAM gayA hatA. chaganalAla jAdhava te ja temAMnI eka tarapha AMgaLI cIMdhIne koIke kahyuM : A pelA kAraNe gaMgAtrImAM gayA hatA ane harivadana bhaTTa paNa araviMda beThA te manubhAI paMcoLI. A nAma tyAM me pahelIvAra- AzramamAM gayA hatA. jyAre kRSNalAla zrIdharANI emerikA sAMbhaLyuM. tyAre teo lekhaka na hovAthI 'darzaka tarIke jANItA gayA hatA na hatA. temanuM mukha nahi paNa mAtra pIDa mane dekhAI. temanI : pahelI tathA trIjI vAranI jelamAM sAmAnya kedIne veThavA paDatAM uMmara tyAre aDhAra varasanI haze. duHkha hatAM. bIjIvAranI kedamAM nAsika jelamAM meM inDiyana * trIjIvAra vyakitagata satyAgraha zarU thayuM. gAMdhIjIe sAmudAyika jelara mi. reze satyAgrahI kedI sUratanA amRtalAlane behada mAra satyAgraha pAchA kheMcI lIdhuM hatuM tyAre huM berasada tAlukA mara. tethI ame cAra upavAsa karelA. aMte kalekaTarane te patrikAmAM saMpAdanakArya karatA hatA. ame Azare naveka jaNAe gerakAyadesaranI mAra paTanI jANa thaI. teNe jelanI rAte sa borasadanA phejidArane noTisa ApelI. tA. 9-8-1933nA vAge ociMtI mulAkAta lIdhI. mArapITanI vAta satya nIkaLatAM reja ame borasadamAM pakaDAyA. tyAMthI amane kheDA zaheramAM jelarane saspenDa karI tene eka varasanI sajA karela. lAI gayuM. kheDAmAM pharsTa kalAsa meriTa mi. zAhe amane svAtaMvya saMgrAmamAM jude jude vakhate meM Ama jelavAsa : zaheranI hada na choDavA lekhita hukama ApyuM hatuM. paraMtu tyAre duHkhamaya hovA chatAM amArI satyAgrahanI tathA svarAjyanI varasAda bahu paDavAthI kheDA pAse AvelI kAMDAbUDa pANIvALI tamannAne kAraNe tathA sAmudAyika jIvanane kAraNe mAre mATe vAtraka nadImAM pUra Avelu. tethI polIse amane hukamabhaMga karAva- ekaMdare AnaMdamaya nIvaDelA. manuSya ane vanaspatinA sthaLAMtaranI rasaprada kathA "" e vijyagupta maurya tA. 16-2-88nA prabuddha jIvananA aMkamAM mArA vidvAne kherAka ane mIThuM pANI puratA pramANamAM bharI javAM joie, mitra zrI pravINacaMdra rUpArele sthaLanAM nAmanI rasaprada bheTa kAraNa ke sapharamAM vadhu samaya paNa lAge. ApI che tenA saMdarbhamAM huM keTalIka mAhitI ApuM chuM. Akhare temane eka bhUmi athavA dharA kSitija upara ' arabI samudramAM eDananA akhAtanA mukha pAse se ke TrAjha dekhAya te hariyALI paNa hoya. te vakhate dizAzAdhano Aje che nAmane TApu che. atyAre te dakSiNa yamananA zAsana nIce che. tevAM vaijJAnika sAdhano na hatAM ane pavana pratikULa hoya te. sekaTrAjha nAma apabhraMza che. tenuM sAcuM nAma zuM che ane saDhavALAM vahANoe vAMDAcUkA paNa haMkAravuM paDe tethI dizA kema paDyuM te jANavA jevuM che. badalAyA kare ane mAlameLa nevigeTara) vAraMvAra dizAkaMi nahi te 2000 varSothI bhAratanAM vahANe IrAnI dhavI paDe. AvAM kaSTa ane ciMtA pachI jayAre hariyALI bhUmi dekhAya ane vahANa aaN pahoMce tathA hariyALI dharA para akhAtanA deza, rAtA samudranA deze, arabI samudranA deze paga mUke tyAre te sukha anubhave. tethI e TApunuM nAma "sukhaane hiMdI mahAsAgaranA deze uparAMta dakSiNe ane agni dharA" paDayuM. ane saikAo sudhI e nAme A TApu oLakhAtA eziyAnA deza sAthe vepAra karatAM hatAM tyAre suejhanI nahera rahyo che. na hovAthI yurepa sAthe vepAra Ara dvArA thatA hatA. bhAratanAM vahANe suejha sudhI jAya ane tyAthI Arakhe bhUmadhya bhAratanI pazcimaghATanI parvatamALAne saMskRtimAM malAcala samudramAM jamInamArge pahoMcADe. vepArane A dherI mAMga hate. nAma apAyuM che ane tenI parathI vAtA pavanane malayAnila bhAratanAM baMdaramAMthI vahANo arabI samudra eLage tyAre tarIke oLakhAvavAmAM Avela che. kaMI nahi te I. sa. nA Azare eka aThavADiyA sudhI upara AkAza ane nIce samudra AraMbhathI bhAratanA vahANavaTIo, vepArIo, kalAkAre, sivAya bIju kaMi dekhAya nahi. kedAvAra tephAna paNa naDe. dhamaprarvata, sainike vagere agni eziyAnA dezamAM jatA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6 88 prabuddha jIvana hatA ane temaNe tyAM prajAone bhAratIya dharma ane saMskRti ApyAM hatAM. tenA pratApe tyAM bhavya sAmrAjya paNa racAyAM hatAM ane rAje , nagara vagerene bhAratIya nAma ApavAmAM AvyAM hatAM. thAIlenDa hamaNAM sudhI zyAma nAme oLakhAte hatuM. tenI uparathI briTana ane amerikAe tene ziyAma nAma ApyuM. zyAma e zrIkRSNanuM eka nAma che. A dezanI prajAe bhAratanI saMskRti evI pacAvI lIdhI ke tene pitAnI rAjadhAnIne ayodhyA ane rAjAne vaMzaparaMparAgata rAmanuM nAma ApavAmAM AvyuM. atyAre paNa rAjAnuM nAma game te hoya, paNa rAma kahevAmAM Ave che ane te rAjavaMzajanA rAmane keTalA nabara che tene AMkaDe rAmanI sAthe joDavAmAM Ave che prajA bahu ja che chatAM rAmAyaNano mahimA ghaNe che ane nATake, nRtya vagere rAmAyaNa para AdhArita hoya che. rAjAonAM nAma apabraza saMskRtamAM hoya che. hiMdI cInanA traNa deze paikI lAosa eka deza che. keTalAka vidvAne mAne che ke e nAma rAmacaMdrajInA putra lava uparathI ApavAmAM AvyuM che. aMgrejo rAva' zabdane Rao e rIte lakhe che tema temaNe lava'nuM Lao ane tenuM bahuvacana ImaON kayuM". A bahuvacana A dezanI prajA ke jAtionA saMdarbhamAM karela che. bhAratane malaya zabda agina eziyAmAM vadhu lokapriya bane. eka beTa dvIpakalpane malaya nAma ApavAmAM AvyuM. pazcimI deze tene malAyA nAme oLakhatA AvyA che. malAyA rasvataMtra banyuM tyAre cInAonI vastI ghaTADavA temaNe siMhapura eTale ke siMgApura jatuM karyuM ane I-DoneziyAne eka nAne TApu meLavIne malayeziyA nAmanuM rASTra banyuM. Ama malaya nAma te cAluM ja rahyuM. agni eziyAnI prajAne malaya prajA tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. agni eziyAmAM cInAe meTI saMkhyAmAM vasyA che ane khristI tathA muslima dhamane ghaNe pracAra thaye che tema chatAM bhAratIya saMskRti hajI jIvatI rahI che ane dhaNA puruSa ane strIonAM nAma paNa bhAratIya che. hiMdI cInanA bIjA ekama kambaDiyA (have kAMpuciyA) nAmamAM kamboja zabda tAtane che. tenA padabhraSTa rAjAnuM nAma narottama siMhAleka che. inDoneziyAmAM zunna vagere aneka nAme saMskRta bhASAnAM che. ApaNI pavanA pADozIne ApaNe brahmadeza nAma ApyuM hatuM. have te barmA tarIke oLakhAya che. inDoneziyAmAM eka nAnakaDA bali TApu sivAya badhe murilamenI vizALa bahumatI che, tethI saMskRta nAmanI sAthe muslima nAma joDavAmAM Ave che. dAta. ahamada zukanaali zAstravidda vagere. have agni eziyAmAM muslima tathA khristI dharmane prabhAva ghaNo che tathA cIne paNa pitAnI saMskRti ApI che tethI bhAratIya nAme bhUMsAtAM jAya che, tema chatAM bhAratIya saMskRti pradeza ane prajA pramANe thoDIghaNI TakI rahI che.. have mananA sthaLAMtara pachI vanaspatinA sthaLAMtara vize vAta karIe , hiMdI mahAsAgara ane arabI samudra upara saikAo sudhI dhamadhekAra vepAra karatA hatA. te pachI 16mI sadImAM piTugIjhe AvyA. nAma bagADa vAmAM teo kuzaLa hatA tethI 'sukhadharAne "ekatrarA nAma ApyuM, je "sukhadharAne apabhraMza che. te pachI aMgrejo . AvyA teo paNa porTugIjhathI ochA Utare tevA na hatA. tethI temaNe ApaNuM bharUcane broca nAma ApyuM hatuM. tema, doSane "sa ke TrA" nAma ApyuM ane hajI bicAre sukhadharA TApu 'se kedrAnA nAme oLakhAya che. bharUcanuM sAcuM nAma te bhUkacha che. porTugIjhamAM avaguNa ghaNA hatA. teo kara, sAhasI, jamI, dharmajhanUnI ane vizvAsaghAtI hatA, paraMtu teo apanAvavA jevA sadguNe paNa dharAvatA hatA. teo bahAdura sAgarakheDu hatA. navI bhaugolika zedha karavAmAM ane samudranuM vijJAna samajavAmAM teo kuzaLa hatA. teo vanaspati premI hatA ane upagI vanaspati eka dezamAMthI bIjA dezamAM ane eka khaMDamAMthI bIjA khaMDamAM phelAvatA hatA eTaluM ja nahi, paNa sudhAratA hatA. dA.ta. ApaNI hAphUsa karI temaNe sudhArI hatI ane tene 'alphansa' nAma ApyuM hatuM. 'AlphA" eka prakhyAta sAgarakheDu sainika ane khristI dharmane julmI pracAraka hatA ApaNe keTalIka cIjo khAIe chIe ke vAparIe chIe te keTalIka piTugIjhonI ane temanA pitarAI bhAI rapenane AbhArI che. dA.ta. cIku. te deTalA rasatarabaLa ane svAdiSTa mIThAM phaLa che? cIkunA cheDanA pitarAI bhAI rabaranA cheDa che. cIkunA jhADa jevA A jhADanA chora (kSIrA eTale ke dUdha dharAve che. amerikana khaDemAMthI bhAratamAM AvyA peniyADaeN jayAre dakSiNa amerikAmAM pahoMcyA tyAre teo eDijha parvatamALA upara caDhayA. tyAM temaNe AdivAsI le kene baTATAnI khetI karatA je temaNe baTeTAne abhyAsa karyo ane jANyuM ke kherAka tarIke te upayogI ane svAdiSTa hoya che tethI peniyADaeN ane piTugIjhe yuropa, AphrikA ane eziyAmAM baTeTAnI khetIne pracAra karavA lAgyA. yuropamAM A kaMda bahu ja lokapriya thaI gayuM. AleyaDamAM te lekAne mukhya rAka baTeTA banI gayuM. pachI eka vAra baTeTAne dukALa paDe tyAre Ayariza prajA bhUkhamarAmAM dhakelAI gaI ane keTalAka Ayarize peTa bharavA mATe paradeza, bhegA thaI gayA. ghaNAM Ayarize. amerikA pahoMcyA. temAM eka keneDI kuTuMba paNa hatuM. te tyAM eTaluM samRddha thaI gayuM, eTaluM vagadAra thaI gayuM te eka keneDI briTanamAM amerikAnA elacI tarIke nimAye. tene eka putra jahona keneDI amerikAne pramukha banyA. tenA bApe eka vAra kahyuM hatuM ke huM mArA dIkarAone nANAMnI benke vArasAmAM ApI zakuM eTaluM dhana mArI pAse che. pramukha keneDInI hatyA thaI gaI e te arvAcIna itihAsanI vAta che, je AyaleMDamAM baTeTAne dukALa paDyo na hota te keneDI kuTuMba amerikA gayuM na hota, te keneDI kuTuMba hajI AvaleDamAM hota. pramukha keneDI jayAre yurepa game tyAre AyalenDamAM pitAnA pUrvajonAM gAmo ane raheThANa jevA gayA hatA. amerikA bahAra ke dezanI prajAmAM baTeTAnuM nAma na hatuM, tethI ghaNuM deza e jarA. pheraphAra sAthe baTeTAne dakSiNa amerikana nAma apanAvyuM. aMgrejo tene poTeTo' kahe che ane . ApaNe baTAkA athavA baTeTA kahIe chIe. Ama baTAkA, vizvavijayI banI gayA. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prabuddha jIvana tA. 1-6-88 * cIku uparAMta papaiyA paNa amerikana khaMDonI bheTa che ane ' gaNAya che. papAyA e nAma paNa amerikana che. svAda ane guNamAM uttama duniyAmAM meTAmAM meTA je vepAra gaNAya che temAM tamAku evuM A phaLa madha amerikAmAMthI piTugIjhe lAvyA hatA ane tenI banAvaTe pahelI haroLamAM che. ' . ' ane have te uSNa kaTibaMdhanA badhA dezamAM thAya che. speni ' duniyAne rabara maLyuM, te paNa amerikana khaMDonuM pradAna che. yA ane piTugIjhoe joyuM ke AdivAsIo papaiyAnAM speniza lokoe joyuM ke AdivAsIo eka dA vaDe rame che, pAMdaDAmAM mAMsa lapeTIne rAMdhe che tethI mAMsa vaheluM raMdhAI jAya je phekavAthI ghaNe uchaLe che. tapAsa karatAM jaNAyuM ke te che ane svAdiSTa thAya che. te pAcaka paNa che. pachI jANavA eka prakAranA jhADanA chINamAMthI banAvavAmAM Ave che. pachI maLyuM ke kAcA papaiyAnAM chIdramAM eka rasAyaNa che, je te amerikA ane yuropanA lokoe tenA ghaNA upayoga pAcananA auSadha tarIke upayogI che. tene peina nAma Apa zedhI kADhayA. Aje ApaNe paNa rabaranA jhADanuM vAvetara vAmAM AvyuM ApaNe peIna vAparIe chIe ane nikAsa karIe chIe ane vadhAratA jaIe chIe paNa karIe chIe. te eka upayogI enajhAIma che. - ApaNA pUrvajoe baTeTAnuM ke TameTAnuM nAma paNa sAMbhaLyuM amerikAe jagatane eka bahu kharAba aniSTa phaLa ApyuM na hatuM. TameTA phaLa tarIke paNa khavAya che ane zAka tarIke che ane te che tamAku. A zabda te bemAMthI AvyuM che ane paNa vaparAya che. tene AbhAra temanA mULa vatana ameskina Tobeke amerikAnA AdivAsIonA zabda parathI Avela che. khaMDone mAnavo joIe. amerikana lekhake jaNAve che ke . briTiza sAgarakheDuo jalAre amerikA pahoMcyA tyAre temaNe - jagatane makAI maLI te paNa amerikana khaMDone pratApa che. AdivAsIone dhUmrapAna karatA joyA ane temanuM anukaraNa kRSivijJAnIoe makAinI vadhu sArI jAte utpanna karI che. karI joyuM. tenI mAdaka asara temane tAjagI ApatI jaNAI. AvuM te ghaNuM che, je eka khaDe bIjA khaMDane, eka deze jethI teo yurepa, raziyAmAM tathA AphrikAmAM tamAkunuM bIjA dezone ApyuM che. tenAM draSTAMta marI, laviMga vagere. vAvetara ane vepAra phelAvavA lAgyA. Aje ApaNA dezamAM tejAnA ane sapharajana, nAspata, lIcI, jaradAlu vagere phaLe garIbamAM garIba mANase paNa be vyasana dharAve che: ane keTalIka jAtano meve che. ApaNe bahu meTA jaththAmAM kAja cA ane bIDI. upalA varganA leke sigAreTa ke tamAkunuM nikAsa karIe chIe ane meTA bhAge raziyA ane amerikA sevana kare che. keI suMdhavA mATe te kaI cAvavA mATe, ema kharIde che. porTugIjha pUrva AphrikAthI kAju lAvyA, ApaNe judI judI rIte tamAku vaparAya che. jeo dhUmrapAna na karatA tenuM have vadhune vadhu vAvetara karIe chIe ane tyAMthI AghAta hoya temane paNa bIjI rIte tamAku vAparavAmAM saMkoca te paNa karIe chIe. kAja cholIne sekavA ane peka karavA e nathI. kharekhara te tamAkumAM rahela nikaTIna bhAre nukazAna kare keraLamAM eka mukhya udyoga che. ' che. tethI kAyadAthI pharaja pADavAmAM AvI che ke dhumrapAna sAgarakheDuoe dariyAI mArgo zeyA ane vidyA tathA taMdurastI mATe hAnikAraka che' evuM vAkya sigAreTanA vecANa vepAranA tathA dharmapracAranA paNa vAhaka banyA. tethI duniyAnI sAthe chApIne ApavuM. tamAku kensara mATe paNa javAbadAra surata kevI badalAI gaI che ! ) : che saMghanI navI kAryavAhaka samiti ane anya samitio ' zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA budhavAra, tA. 11-5-1988nA roja maLelI kAryavAhaka zanivAra, tA. 7-5-1988nA roja sAMjanA 5-00 vAge samitinI sabhAmAM nIcenI vigate ke-opTa sabhya, sahamaMtrIo, paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRhamAM maLI hatI. saMdhanA anveSita saga samitinA sabhya, nimaMtrita sabhyo ane vAcanAlaya - hisAbe, saravaiyuM ane navA varSanAM aMdAjapatra rajU thayA bAda pustakAlaya samitinA TrasTIo ane sabhyanI nIce mujaba nIce pramANe padAdhikArIonI ane kAryavAhaka samitinI niyukti karavAmAM AvI hatIH sarvAnumate varaNI karavAmAM AvI hatI ? ke oSTa sabhyoH (1) zrI jotibahena pI. zAha padAdhikArIo : Do. ramaNalAla cI. zAha-pramukha zrI (2) araviMdabhAi ema. cekasI (3) zrI jayaMtIlAla pI. zAha cImanalAla je. zAha-u5pramukha zrI ke. pI. zAha tathA (4, zrI jayAbahena TI. vIrA (5) zrI caMdrakAnta dIpacaMda zAha zrImatI nirubahena esa. zAha-maMtrIe; zrI pravINacaMdra ke. sahamaMtrIoH (1) zrI zailezabhAI eca koThArI (2) zAha-koSAdhyakSa zrI vasumatIbahena bhaNasAlI ane (3) zrI dhIrajalAla kAryavAhaka samiti : (1) zrI pannAlAla Ara. zAha phUlacaMda zAha. (2) zrI zaileza eca. ThArI (3) zrI vasubahena bhaNasAlI sahayoga samitiH (1) zrI e. je. zAha (2). zrI (4) prA. tArAbahena ra. zAha 5) zrI sudhabhAI ema. DuMgarazI rAmajI gAlA (3) zrI vidyAbahena ema. khaMbhAtavAlA zAha (6) zrI gaNapatalAla ema. jhaverI (7) zrI rasika (4) zrI uSAbahena mahetA (5) zrI zAMtilAla devajI nanda (6) lAla laheracaMda zAha (6) zrI amara jarIvAlA (9) zrI zrI jayaMtIlAla phatehacaMda zAha (7) zrI ramaNalAla lAlabhAI pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha (10) zrI kamalabahena pisapATI lAkaDAvAlA (8) zrI mANekalAla vI. savANI (9) zrI vasanajI . (11) zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha (12) zrI dhanavaMta TI. lakhamazI zAha (10) zrI caMpakalAla ema. ajamera (11) zAha (13) zrI harilAla gulAbacaMda zAha (14) zrImatI zrI jeramala maMgaLajI mahetA (12) zrI sI. ena. saMghavI, smitAbahena esa. kAmadAra (15) zrI dhIrajalAla phUlacaMda zAha Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I tA. 1-6-88 prabuddha jIvana (13) zrI basaMtalAla narasiMhapurA (14) zrI pravINacaMdra mana-Agamana TI. zAha. , ( pRSTha 10 thI cAlu), nimaMtrita sabhya : (1zrI bipinabhAI jaina (2) alajakhra-elajibrA : araba pAsethI A vidyAnuM zrI kapUrabhAI caMderiyA (3) zrI zamIbahena bhaNasAlI (4) zrI mIrAMbahena ramezabhAI mahetA (5) zrI caMdrakumAra je. zAha jJAna-ghaNuM karIne iTalI dvArA-yuropamAM pravezya. A jJAna (6) zrI sulIbahena hirANI (7) zrI gulAbacaMda karamacaMda joDe te vizenI arabI racanAo (pustake-gathe) paNa tyAM zAha 8) zrI taruNAbahena bI zAha (9) zrI sanA pravezI. AmAMnI ala khyArijhamInI vikhyAta racanA bahena zeTha (10) zrI zirISabhAI kAmadAra (11) zrI kitAba ala jabru va ala mukAbalane prabhAva eTale puSpAbahene parIkha (12) zrI rajanIbhAI verA (13) prabaLa ne UMDe hatuM ke pachI e vidyA, e pustakane nAme ja thI paNa lekhAbahena dezI (14) zrI jagamohana dAsANI eALakhAtI thaI je vyahAramAM iTAliyana ane leTina bhASAomAM enA saMkSeparUpa (prAraMbhanA aMza, aMjacha (15) De. amulabhAi zAha (16) zrI caMdrAbahena harasukhalAla parathI "elajibrA' nAme jANItI thaI . " zAha (17) zrI ramAbahena vinodabhAI mahetA (18) zrI rUpacaMda bhaMNasAlI (19) zrI sarojabahena mahetA (20) zrI aMgrejIe A nAma i. sa. 1551mAM apanAvyA mRdulAbahena je. zAha (21) zrI ravIndrabhAi eca. mahetA seMdhAyuM che. udUmAM te Ajeye A vidyA enA mULa (22) zrI mukundabhAI gAMdhI (23) zrI zAMtilAla bI. arabI nAmane anusarIne 'jo mukAbalA" [jabU-e-mukAbalo gAMdhI 24) zrI zrIpALabhAI bhaMDerI (25) zrI pradIpabhAI nAme oLakhAya che? : 8 - : e. zAha (26 zrI mahendrabhAI verA 27 zrI mInAbahena : >> Spe: : :: eka ADapedAza: * - ena. zAha (28) zrI dhIrajabahena verA (29) zrI aruNubhAI : : : !! : parIkha (30) zrI navanItabhAI ema. pArekha (31) zrI kAMtilAla . "ja" zabdanA arthomAM, upara joyA te uparAMta eka nAraNusa zAha (32) zrI kusumabahena ena. bhAu (33) artha che "hADakuM besADavuM"! tUTelAM ke " khaDelAM hADakAM karI " zrI damayaMtIbahena ena. zAha (34) zrI nAnAlAla saMgharAjakA sarakhAM-cogya rIte besADI devAM, e kArya mATe paNa e (35) zrI mIrAMbahena bhaMDArI (36) zrI yazomatIbahena zAha, kriyApada parathI, hADaku besADavAnI vidyA-eTale ke "hADavaidu, (37) zrI ramAbahena je. vorA (38) zrI bacubhAI pI dozI e--mATe paNa A zabda ITAlImAM vaparAte ane pachI te (39) zrI rasilAbahena mahendrabhAI jhaverI (40) zrI nalinIbahena eka jamAnAmAM, aMgrejImAM paNa A "elajibrA" "hAdabaidyanA arthamAM vaparAte hate-evI ye noMdha maLe che. "elajibra" bI mahetA (41) zrI saralAbahena esa. parIkha (42) zabdanA arthamAMthI nIpajelI,A eka ADapedAza ja hatI ne? zrI AzAbahena mahendrabhAi mahetA (43) zrI rekhAbahena dezI . Ama 16 mI-17mI sadImAM a! gaNitavidyAne khUbaja (44) zrI zAradAbahena gAMdhI (45) zrI naTubhAI paTela (46) jhaDapI vikAsa thato rahyo. have te A vidyA, gaNitazAstranuM zrI mahAsukhabhAI kAmadAra (47) zrI gulAba deDhiyA (48) - eka atyaMta mahattvanuM ne anivArya aMga banI gaI che. zrI rimatAbahena bI. zAha (49) zrI AzitAbahena kAMtilAla zeTha paNa sthiti have evI che ke ApaNe tyAM vyavasthita thaI (50 zrI pUnamabahena atulabhAI zAha (51) zrI saMyuktAbahena vikAsa mAge vaLelI A vidyAnA avanavA unmeSe mATe pravINabhAI mahetA (52) zrI vinubhAI jamanAdAsa mahetA (53) ApaNe pazcima tarapha najara rAkhavI paDe che. 0 zrI kIrtibhAI kulacaMda dozI (54 zrI hemaMtabhAI zAha (55) zrI jotibahena hematabhAI zAha (56) zrI dhIrajalAla cheTA- sAbhAra svIkAra : - 3 lAla dozI (57) zrI nemacaMda meghajI gAlA (58) zrI jaye ] prazamarati le. metIcaMda giradharalAla kApaDiyA tibahena vIrena zAha (59) zrI kRSNabahena nalinabhAI pArekha # pRSTha-723 * mUlya rU. 40 00 prakA. zrI mahAvIra jaina (6) zrI caMdrakAnta gAMdhI (6) zrI hiMmatabhAI gAMdhI (12) vidyAlaya ogasTa krAMti mAga, muMbaI 36 [] dhanya che dhama zrI mahIpatarAya jAdavajI zAha (63) zrI zAMtilAla TokarazI zAha. tane! le jainAcArya vijayavaMllabhasUri saMpA. De. kumAra paLa desAI * DemI sAijha' # pRSTha-2 05 - mU5 rU. 10-00 zrI maNilAla mekamacaMda zAha vAcanAlaya pustakA prakA. zrI AtmAnaMda jaina sabhA, 39-41, dhanajI TrasTa laya samitiH drasTIo: (1) De ramaNalAla cI. zAha muMbaI-3 [] strIpuruSa sahajIvana le.. dAdA dharmAddhikArI (4) zrI cImanalAla je. zAha (3) zrI ke. pI. zAha * kAuna meLApajI # pRSTha-171 mUlya rUA, 8-00 prakA, yajJa (4) zrI sudhabhAI ema. zAha 5 zrI pravINacaMdra - prakAzana, huM rAta dhAgA, vaDodarA-1 [] svamUtra cikitsAne. maMgaLadAsa zAha. pustakAlaya samitiH (1) zrI harilAla saMma le. jagadIza zAha, # kAunaseLa pejI * pRSag -56 gulAbacaMda zAha -maMtrI (2) zrI gaNapatalAla ma. jhaverI (3) : - # mUlya rUA. 3-00 prakA upara mujaba. [] sucitA saptaka zrI pannAlAla Ara zAha. (4) zrI jyotibahena pI. zAha.' ' # le. vinebA -- # kAuna. seLa, pejI # pRSTha 3ra # mUlya rUA. 2-00 prakA. upara mujaba, * Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to ; prabuddha jIvana tA. 1-6-88 " "gamana-Agamana (c) pravINacandra che. rUpArela !! "zALAMta parIkSAo (esa. esa. sI., AIsI. esa. zAstrI AyabhaTTa (Asare che. sa. 476)ne phALe jatuM isI. bI. esa. I. vagere) pate eTale zALAomAM parI- hevAnI noMdha maLe che. moTAbhAganA vidvAnoe A vAta kSAonI hAramALAone AraMbha thAya. upalA vargonI parI- mAnya karI che. , , , , , , kSiAomAM keTalAye vidyAthIenA viSayomAM eka 'elajibrA" che. joke A pachI ye brahmagupta (Asare I. sa630) paNa haze-alabatta, keTalAka Ane elibriA " paNa kahe che. tathA lIlAvatI ane bIjagaNitanA racaMyitA bhAskarAcArya ApaNe ene 'bIjagaNita" nAme oLakhIe chIe. , (Asare I. sa. 1150) jevA anya niSNAta gaNitazAstrIoe elajibrAnAM nAma :... . paNa A zAstranA vikAsamAM mahattvapUrNa phALo Apyo hate. . . . . uccakakSAnA gaNitanI AvazyakatA hoya evA sarva gamana bhAratamAMthI arabamAM zAstronI-vijJAnanI sarva zAkhAomAM A "elajibrA' atyaMta A mAnyatA anusAra A zAstranuM jJAna ahIMthI-bhAramahattvanuM sthAna dharAve che. meTA gaNitazAstrIo tathA tamAMthI-ja yAkuba, musA vagerenAM pustaka dvArA araba prajAmAM vijJAnIoe paNa alabatta, bhinna bhinna kakSAe-A viSayathI pahoMcyuM tathA te pachI, A ara mAraphata yuropamAM pahoMcyuM paricita rahevuM paDe che. A vidyAmAM ajJAta saMkhyAnA pratIka hatuM. (arabImAM gaNitanA arthamAM vaparAte "hindasA' zabda tarIke akSarane viniyoga karIne gaNatarI thatI hovAthI savizeSa bIjagaNita mATe vaparAte hatee A saMdarbhamAM A paddhati "akSara-gaNita" paNa kahevAI che. vaLI noMdhavA jevuM che.) * * A paddhatimAM, vyakata'tema ja 'avyakta' saMkhyAonA arabImAM viziSTa nAma: paraspara saMbaMdhanuM vizleSaya-vivecana thatuM hovAthI gujarAta , vizvavidyAlaye ene mATe "avyakata gaNita" evuM pAribhASika islAmanA udaya pachI, araba vizva gaNitavidyAnuM mahattvanuM nAma paNa thayuM che. Ama chatAM zikSita vargamAM tema ja kendra banI rahyuM. ahIMnA gaNitavidyAnA niSNAtoe bIjazikSaNakSetramAM A mATe meTe bhAge "elajibrA" ke "elajibrA" gaNitavidyAmAM paNa ghaNe vikAsa sAdhyo. arabI bhASAmAM A nAma ja pracalita che. ' vidyA 'ima-ala-jaba-1 (e)-ala-mukAbalaha' nAme oLaAgamana aMgrejI dvAra?': , khAtI. AmAM "ilma' eTale vidyA; "ala" aMgrejI The je ; ArTikala che (mahAna vibhUtionA nAma joDe paNa prAraMbhamAM e paNa A nAma te aMgrejI che, kharuM ne? joke have te vAparavAnI prathA tyAM pracalita che. jemake vizvavikhyAta tattvajJAnI eNe AMtararASTrIya sthAna paNa prApta karyuM che, ema kahI leTanuM nAma mULa grIka Platon parathI arabI bhASAmAM zakAya; ApaNe te A nAma aMgrejImAMthI ja apanAvyuM che, lAtUna' banyuM paNa e 'alaplAtUna' kahevAyuM je pachI vyavahAramAM eya kharuM! paNa hakIkatamAM, A nAma mULa aMgrejI ke nathI! aphalAtUna' rUpa dhAraNa karI pracalita banyuM che.) pachI, 'jabU" utpatti ne vikAsa eTale pharI joDavuM, besADavuM, bhAMgelA TukaDA joDI-sAMdhI pharI AkhuM karavuM, samArI levuM vagere. A parathI gaNitanI bhASAmAM, A bIjagaNitanAM u5tti ne vikAsano itihAsa vidvAna apUrNA kane pUrNAMkamAM pheravavA ke avyakata saMkhyAne vyakatamAM saMzodhake khUba ja prAcInakALa sudhI laI gayA che. i. sa. pheravI levI te paNa 'ja'!" pUve 180ththI 1600nA bebilanathI mAMDIne, ijiptI, have 'va' ke-e) eTale "ane'; pachI "mukAbalaha' grIka, bhAratIya ne arabI saMskRti pachI, e arvAcIna kALamAM eTale mukAbale, sarakhAmaNI, sarakhAvI levuM, eTale ke yurepa sudhI Ave che. gaNitanI paribhASAmAM kahIe te "samIkaraNa" ! " ijipta AmAMnI avyakta saMkhta mATe 'ha ane - Ama ke avyakata saMkhyAne (dA. ta. gujarAtImAM "ka"ne grIkAe ene mATe "sa' akSara pra ; arabImAM e ke aMgrejImAM "eksa'ne) pharI saMkhyAmAM aMka rUpamAM badalI levAnI, avyakata saMkhyAmAM zera (vastu-amuka dha thiMga) kahevAI che. besADI levAnI joDI levAnI ne ema samIkaraNa karI levAnI Ane anusarIne pachI leTina bhASAmAM e "RES' kahevAI che. vidyA te "lma-ala-jaba-va-ala-mukAbalahu eTale ke ne iTAliyana bhASAmAM e "Cos' (vastu) nAme oLakhAI che. bIjagaNita ! ' - zAstrIya svarUpa - bhAratamAM : araba vizvamAM A vidyAkSetre aneka niSNAta gaNita* paNa prAraMbhanA sUcaka mAtra tathA tUTaka-ne kaMika khAmIvALA zAstrIoe kheDANa karyuM che. vizvavikhyAta kavi, tatvajJAnI A apUrNa jJAna pachI, A vidyAne vyavasthita zAstrIya svarUpa umara khAma paNa AmAMnA eka hatA. ApavAnuM mAna ApaNA prAcIna pATaliputramAM janmelA gaNita ( pRSTha 9 upara ) mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa * 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296 : mudraNasthAna TreDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI - 400 004. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH By / Sonth 54 Licence No 1 37 prabuddha jIvana varSa:50 aMka -4 muMbai tA. 16-6-1988 muMbai nana yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rUA. 30/- chUTaka nakala rU. 1-50 paradezamAM vArSika rU. 300 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha sAdhakanAM lakSaNo hamaNAM acalagacchanA paMdaramA zatakanA eka mahAne kavi saMta-mahAtmAe gRhasthajIvanano tyAga karI, sAdhu saMnyAsInuM zrI jayazekharasurinuM sAhitya vAMcavAne avasara prApta thayuM che. jIvana apanAvI UMDI AdhyAtmika sAdhanAmAM lIna thaI jAya "upadeza ciMtAmaNi," "prabodha ciMtAmaNi, dhampilakumAra che. keTalAya mahAna sAdhakanI vAta ApaNu sudhI pahoMcatI nathI caritra', jenakumArasaMbhava" jevI mahAna sudIrgha kAvya-kRtio ane na pahoMce te ja te sAdhakane mana ISTa vAta che. tema uparAMta "tribhuvanadIpaka prabaMdha, neminAtha phAgu', "samyakatva- chatAM keTalAka mahAna sAdhakanA paricayamAM ApaNe AvIe kaumudI', ' saMbaMdhasittarI tathA saMkhyAbaMdha nAnI moTI chIe tyAre ApaNane pratIti thAya che ke sAcA sAdhaka sAdhu kRtio saMskRta, prAkRta ane jUnI gujarAtI bhASAmAM lakhanAra kevI kaTinA hovA joIe. A mahAkavinI tejasvitA ane pavitratAno paricaya pade pade ' sAdhune vezadhAraNa karavAthI lekanI najare sAdhu thaI thAya che. zakAya, paraMtu tethI sAdhaka thaI ja zakaya ema mAnI levuM prabodha ciMtAmaNi" nAmanA rUpakakAvyamAM kavie kRtinA gya nathI. jeTalA jeTalA sAdhu teTalA teTalA sAdhaka evI AraMbhamAM sAdhakanAM keTalAMka lakSaNonI vicAraNA karI che. jene vyApti bAMdhI zakAya nahi. paraMtu je sAcA sAdhake che, temanAmAM sAdhanAne mArge prAmANikatApUrvaka javuM hoya tene gamI jAya evAM sAdhutAnA aMze jarUra rahelA ja hoya che. pachI bhale teoe e lakSaNe che. sAMsArika mahApuruSe karatAM sAdhaka keTale badhe sAdhune veSa dhAraNa karyo hoya ke na karyo hoya. eTale ke UMcI kakSAe birAje che ane te mATe teNe ke atyaMtara jeo sAcA sAdhaka che teo badhA eka apekSAe sAdhu che ema puruSArtha karavAnuM hoya che tene khyAla A lakSaNothI Ave che. jarUra kahI zakAya, kAraNa ke sAcI sAdhutA sAcA sAdhakanAM - keTalAka gRhastha ane sAdhusaMte tapa, japa, jJAna, dhyanamAMthI jIvanamAM aMtagata hoya che. temAM paNa jo ene sAdhune veSa keI eka athavA vadhune mArga apanAve che ane e dhAraNa karavAnI anukULatA prApta thaI hoya te te uttama che." dizAmAM javAno prayAsa kare che, paraMtu pachI kayAreka phariyAda sAdhune veSa maLyo hovA chatAM sAdhanA tarapha lakSya na hoya e paNa kare che ke pitAnI sAdhanAnuM pariNAma joIe tevuM te meTuM durbhAgya gaNAya. AvatuM nathI. keTalAka gRhastha theDI sAdhanA kare che, rAjI - jayazekharasUrie prabaMdhaciMtAmaNimAM sAdhakanAM lakSaNe rAjI thaI jAya che, ane cAre bAju pite ja tenI vAha vAha darzAvatAM nIcenA keTalAka zloka ApyA che: pakare che; paraMtu temanA jIvanamAM AveluM saparivartana alpa na vAdasAdaro, nAvalipto na khyAtikAmukaH / / kAlIna hoya che. thaDA vakhatamAM ja pharI pAchA teo krodha, mAna, na kvApyautsukayabhUva yattatsvoktasamarthakaH // . . mAyA ane lebhanA kaSAyamAM eTalA ja AvegathI ghasaDatA ane vAda karavAmAM AdaravALA na hoya, ahaMkArI na hoya, lapeTAtA hoya che. svArtha, daMbha, juThThANAM ane kAvatarAMonI aTa- kItine abhilASI na hoya, keipaNa bAbatamAM utsukatAvALa. yUTImAM eTalA badhA teo racyApacyA rahe che ke emane joIne (utAvaLiye) na hoya, tathA jema jema bolAyelA pitAnA anukaMpA thAya che ke emaNe karelI sAdhanA keTalI jhaDapathI vacananuM samarthana karanAra na hoya. . . emane hAthatALI daIne bhAgI gaI che. tenuM kAraNa e che ke jhINunaSimApAlijha: I . sAdhanAne ame temane pUro samajAyuM nathI hotA ane na gItAdipriyonAkSilola : sa khalu sApakaH // ... sAdhanAnAM mULa emanA jIvanamAM UMDAM UtaryA hatAM vAta ina hoya, bIjAnA deza, veza bhASAdikanI pUchanathI. sAMsArika bhegapabhoganA pralebhanenA pavanane paracha karanAre heya, gIta-gAyana vageremAM rAcanAre hoya, jarAka jhapATe AvatAM ja temane jIvanamAMthI sAdhanA netranI capalatAvALA na hoya tene kharekhara sAdhaka jANa. maLatI ukhaDI jAya che ane durbhAgya keTalAkane pitAne ja AkRSTo yAti na dveSaM stuto bhavati nonmanAH / tenI khabara hotI nathI. abAdhita samAdhisthaH svasyo bhavati sAdhakaH // - bhAratIya saMskRtinI para parAmAM sAdhanAnA aneka mAga Akroza kayAMthI je pa na kare, ane stuti karyAthI je batAvAyA che. hindu, jaina tathA bauddha paraMparAmAM aneka unmatta na thAya, evI svasthatAmAM ja rahetA hoya te sAdhaka raddhio : 2 bhASAdikanA Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-88 kahevAya che lavalezamuhUrtAdikramAdyaH saMgavartyapi / niHgatArya yatate vidvarataM viddhi sAdhakam // lezamAtra muddatadikanA kramathI je saMgamAM varte chatAM saMgarahitapaNAne mATe prayatna kare che tene he vidvAna tame sAdhaka jANe. jJAtavaravatA veri DhovRtta vihA hui ! * tathApi kurute naiva svAtmokarSAnyagaINe // A duniyAnA lokonAM cAritre - AcaraNa visaMDula eTale ke asthira viparIta che ema tattvavettA hovAthI te samaje che, te paNa bIjAnI niMdA karIne pitAne utkarSa sAdhaka keI vakhata karatA nathI. yogI zailANuvajAnannapyAdhyAtmika baahyyoH| dharmayorataraM bhitte vyavahAra girApi na / AdhyAtmika dhama ane bAhya dharmane vize parvata ane paramANu jeTaluM aMtara jANavA chatAM gI vacanathI paNa vyavahArane chedatI nathI.' zRNvannapye'vayogI pazyalapyaMdhavad dhruvaM / . vaktApi mUkavadvidvAnapi bAlasamo bhaveta / / gIe-sAdhake sAMbhaLavA chatAM paNa baherA jevA, dekhatA chatAM paNa AMdhaLA jevA, belatA chatAM 5 muMgA jevA ane vidvAna chatAM paNa bALaka jevA thavuM joie. " A lakSaNemAMthI namUnArUpa traNeka lakSaNone vicAra karIe. jayazekharasUri kahe che ke sAdhaka "vAdasAdara' na hovuM joie. eTale ke vAdavivAda karavAmAM AdaravALA na hovA joie. saMsAramAM pratyeka prasaMga, paristhiti ke pratyeka vicArasaraNInuM pRthakakaraNa vibhinna draSTikoNathI thaI zake. eTalA mATe apekSAbhedane lakSamAM rAkhI mANasa je potAnA vicAro vyakta kare te vAdavivAda ke saMdharSa Ubhe thAya nahi. sAdhake pitAne kakake kharo karavA mATenA rasiyA hatA nathI. jyAM sAcI ruci ane sAcI jijJAsA hoya tyAM ja teo vAta karavA, carcA-vicAraNA karavA ke apekSAbhedathI judA judA mata samajavavA rAjI hoya che. paraMtu pitAne mata sAmI vyakita ravIkAre je evo Agraha sAdhako rAkhatA nathI. vaLI tatvacarcA karanAra sAmI vyakita pitAnA matanI ja AgrahI che, khulluM mana rAkhIne anya apekSAthI kazuM ja vicAravAnI tenI tatparatA nathI, pUrvagraha ke graMthiothI te bharelI che evuM jyAre sAdhakane jaNAya che tyAre te tenI sAthe tattvacarcA karavAnuM choDI de che ane mauna dhAraNa kare che. Ama sAdhaka carcA ke vAda jarUra kare, paraMtu vAda ke carcA karavA khAtara karavAmAM tene rasa ke Adara na hovAM joIe. eTale jayazekharasUrie kahyuM che tema sAdhaka vAdasAdara na hovo joIe te sarvathA yogya ja che. * bIju eka lakSaNa jaNAvatAM jyazekharasUrie kahyuM che ke sAdhaka khyAtikAmuka na hovo joie. kavie prasiddhinI lAlasAvALA mANasa mATe 'khyAtikAmuka' je sarasa zabda praya che. yaza ane kIti bhalabhalA sAdhu-saMnyAsIone paNa lalacAvanAra ane keTalIka vakhata te nIce paDanAra eka moTuM pralebhana che. pitAnuM nAma aneka lokomAM jANItuM thAya e mATe ghaNA mANase bahu valakhA mAratA hoya che.' vartamAna samayamAM pracAramAdhyame vadhI gayAM che. eTale chApAM-pAniyAMmAM pitAnuM nAma ke pheTe Ave te ghaDIkamAM lo mANasa sudhI te pahoMcI jAya. paraMtu lekasmRti bahu alpajIvI hoya che eTale "khyAtikAmuka mANasane te vakhatovakhata pitAnuM nAma chApApAniyAmAM AvyA kare tevA. prayatna karyo karavA paDe che. te ja lekenI smRtimAM pite jIvaMta che evI pratIti pitAne rahe vastutaH ati khyAti sAdhakanI samAdhine bhagna karanArI nIvaDe che. jemane sAdhanA karavI che teone lekavimukha thayA vinA cAlaze nahi. le kAnAM ToLAM vevalAM hoya che. emAM je bhaLe te sAdhanAthI caLe. ekAMta ane niHsaMgapaNuM e sAdhanA mATenI pUrvataiyArI che. jyAM khyAti mATenI abhilASA che, tyAM ekAMta ane ni:saMgApaNuM prApta thaze nahi. khyAti ke lokapriyatA keTalAkane mATe madirA samAna nIvaDe che, ene naze utaratAM. bahu vAra lAge che. eTalA mATe sAcA sAdhake khyAtithI vimukha thavAnuM che. vaLI jayazekharasUri kahe che ke sAdhaka pitAnAthI jANatAMajANatAM game tema belAI gayelAM vacananuM samarthana karanAra na hovo joIe. mANasa jyAre jyAre bele che tyAre te barAbara vicArIne ja khele che evuM haMmezAM badhA mANasanI bAbatamAM banatuM nathI. kyAreka utAvaLe bolavAmAM ekane badale bIjo zabda vaparAI jAya che, kayAreka pitAnI pAsenI mAhitI adhUrI hoya che, kayAreka AvezamAM agya vacane belI javAya che. AvA keTalAka prasaMge pAchaLathI mANasane manathI khAtarI thAya che ke pote je kahyuM che te barAbara nathI, paraMtu ahaMkAra ane pratiSThA tene pitAnI bhUlane svIkAra karavA detAM nathI. je sAcA sAdhake hoya che te bhASAnA upagamAM cittane upagane pUrepUrA rAkhanArA hoya che. vANI upara teo saMyama dharAvanAra hoya che. teo pukhta vacana uccAranArA. hoya che. bhASAsamitinuM teo custapAlana karanArA hoya che.. ema chatAMya kayAreka utAvaLe, kayAreka pramAdathI, kyAreka AvegamAM, kayAreka pratikArarUpe, kayAreka apUrNa ke ardhamAhitIne kAraNe kheTuM vacana bhUlathI uccArAI gayuM hoya te teo tene vaLagI rahetA nathI ke tene Agraha rAkhatA nathI ke tenuM samarthana karyA karatA nathI. pitAnI bhUlane teo tarata svIkAra karI le che ane kSamA mAgI le che. sAdhakamAM daMbha nahi, nikhAlasatA. hoya che, ahaMkara nahi, paNa saccAI hoya che. mATe ja teo pitAnA ayogya vacananuM samarthana karatA ke karAvatA nathI hotA.. jyazekharasUrie A uparAMta darzAvelAM sAdhakanAM lakSaNe upara paNa manana karI zakAya. ahIM te badhAMne vicAra karavAne, vistAra bhaye avakAza nathI. jyazekharasUrie sAdhakanAM darzAvelA A badhAM lakSaNe sAdhake pusnAtha karI meLavavAM joIe ke temanAmAM sahaja rIte te pragaTa thatAM hoya che? A prazna tha svAbhAvika che. jenuM lakSya sAcI sAdhanA tarapha che ane jemane aMdara prakAza sAMpa hoya che temanAmAM te AvAM lakSaNe sahaja rIte ja pragaTa thatAM hoya che, paraMtu sAdhanAthanA dareka pravAsImAM e badhAM lakSaNe pahelethI ja pragaTa thayAM hovAM joIe ema mAnI zakAya paNa nahi ke kahI zakAya nahi. badhA pravAsIoe pitAnA lakSyasthAna tarapha haMmezA eka sarakhuM aMtara kApyuM hatuM nathI. eTale paNa emAM pharaka rahevAnAM vaLI dareka lakSaNamAM sthala ane sUma, bAhya ane AMtara bheda paNa rahevAnA ane te darekamAM taratamatAnI kaTi paNa rahevAnI sa' sAdhake te satata jAgRta ane pitAnA manabhAvanuM, ayavasAyanuM satata avalehana karanAra rahevAne. eTale jyAM ene jarUra lAge tyAM te puruSArtha karyA vagara rahe nahi. muM : ', '''; , ' , " ' ramaNalAla cIna-zAha Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-19 prabuddha jIvana paryAvaraNanI pAMkhe kula rUA. pravINa darajI paryAvaraNane eka viSaya laIne abhyAsa karanAra eka vidyAthI hamaNAM maLyA hajI te bhAi prathama varSomAM ja che eTale paryAvaraNa vize temanI pAse jhAjhI jANakArInI me apekSA rAkhI nahAtI, paNa A 'pA~varaNa zI balA che?' eve prazna temaNe jyAre mane karyo tyAre mane sakheda Azcaya thayu hatu. A paristhiti mAtra vidyAthI onI che evu nathI, meTerAM paNa paryAvaraNa vize bhAgye ja jANakArI dharAve che. kadApI jANe che teA te apUratI vigate che, athavA teA khoTA prakAranI mAhitI enI pAse che. paryAvaraNanA prazne ApaNe bhAgye ja utkaTatA dharAvIe chIe. amerikAmAM paNa paristhiti sArI che ema mAnavAne kAraNa nathI. 1970mAM tyAM dharatI dina' ujavAyA, be karoDa jeTalA paryAvaraNapremIoe temAM bhAga lIdhA eTalu ja nahi tyAMnAM reDiyA, Telivijhana jevAM lekamAdhyame e paNa temAM sakriya saDAvaNInuM kAya karyu. zAsaka ane viredha pakSoe te cUTaNI veLA e muddAne mahattvanuM rUpa ApyuM, e dizAmAM mahattvanAM kadama paNa uThAvAyAM chatAM chelle 1985mAM dharatI dina' ujavAyo tyAre nyUyorkamAM mAtra se mANasoe ja e a MgenI relImAM bhAga lIdhe ! 'jANe ke pradUSitatAne ApaNe manekamane have svIkAra karI lIdhA che athavA to te pachI ApaNane kADhe paDI gai che, yA tA paDaze te devAze evI kAi vRttithI e prazna paratve ApaNe dhaNu MkharuM have AMkha ADA kAna karatA thai gayA chIe ! paNa AvI vRtti ApaNA mATe chevaTe AtmadhAtaka puravAra "canAra che. je leAkAne manuSyajIvanamAM rasa che athavA te AgaLa vadhIne kahIe. te jeo potAne manuSya' tarIke oLakhAve che e savane kSaNekSaNa paza tA A prazna che, AjanA kadAca eka mahAprazna. ApaNe saue ApaNI jAtane DhaLIne A ka AvA khIjA prazno pUchavAno ne te vize tAkIde enA upAye javAnA samaya have pAkI cUkayA che. jemake -- ApaNe ApaNAM phephasAMmAM eka divasamAM sigareTane, vAhanAne, milene ke kArakhAnAMnA keTale dhumADA bhegA karIe chIe ? ApaNe je khArAka khAie chIe temAM keTakeTalI jAtanI azuddhie e kheArAkanI sAthe hararAja ArAgIe chIe ? ApaNA kAnamAM vhIsale, meTA ke anya yaMtrasAdhanAnA keTalA avAja bharIe chIe ? ApaNe je pANI pIe chIe, je pINAM DhIMcIe chIe emAM keTakeTalA ne kuvA dhruvA prakAranI praduSitatA pravezelI che ?--ApaNA zarIranAM mastaka, hRdaya, kAna, AMkha, phsAM e sava* upara tenI vI viparIta asara thAya che ? AvA praznonI eka AkhI lAMkhIlaya hAramALA sarjAya eTaluM' prakSaNanu vaiviSya ApaNI cAre bAju ene sakhata ne dUra paMjo phelAvIne vistayu che. khIjI rIte kahIe to ApaNe ApaNAM hADipaMjarA UbhAM karI rahyA chIe. ApaNAM taLAvo, nadI, samudra, avakAza ane sAthe pRthvI, enI jamIna ane e jamIna uparanAM vRkSA-DuMgare e badhAMnA vicAra karIzuM te khyAla Avaze ke adhadhadha ApaNe -e savane A kakSAe pradUSita karI mUkayAM che ! kenTe paryAvaraNa ApaNA pASaNa ane vikAsamAM, ApaNA hRdayavistAramAM nimittarUpa bane che, e ja pA~varaNane ApaNe keTalI hada sudhI akudaratI karI mUkyuM che ! ApaNAM jagalAne vicAra kare.. ApaNe ApaNI meAjazekhanI cIjo banAvavA mATe ke baLataNa tarIke ene upayoga karavAmAM vALaththuDIne ene sApha karI dIdhAM che, AMkhane DAre, manane bharI de te Rtue Rtue navI mudrA dhAraNa karatAM vRkSonu khedAna medAna karI nAkhyuM che. ADedhaDa kapAtAM vAte zekavA ApaNe kazuM ja karatA nathI. jaMgalakhAtuM paNa reDhiyALa thane, UlaTAnu eya vRkSonA vinAzakakAya mAM pAchale bAraNethI bhaLI jAya che: ApaNe e bhUlI jaie chIe H A vRkSa vAyumaMDaLane saMtulita rAkhe che, praduSaNanI mAtrAne dhaTADe che, varSo mATe anukULatA UbhI kare che, jamItanA dhevANute aTakAve che. bhArata jevA trIjA vizvanA deza mATe vRkSanuM jatana te eka anivAya sthiti ane che. ApaNA RSi-munioe prAcInakALamAM A vRkSanA mahimAne mANyA pramANyo che, ene cheka izvaranA paryAyalekhavA sudhI te paheoMcyA che; paNa e ja kSene ApaNe nestanAbUda karavAnI spardhAmAM jANe Aje to UtaryAM chIe! pazcimamAM te A bharyAM bhAdaryAM vRkSane 'vAlgasTaravena' nAmanA jIvaleNa regane eru AbhaDI gayA che. tyAM vRkSAnI Toca pahelAM pILI paDavA mAMDe che, pachI dhImedhIme Akhu' vRkSa sukaku khaMDa banI jAya che. ghaMTAlI, phrAMsa, sviDana, jarmanI jevA dezamAM te hajAraza ekAmAM lAyelAM vRkSo upar A jIvaleNa bImArIne nAgapAza vIMTaLAI vaLye che. vRkSanuM A kaeNnsara zvarano pADa mAne ke hajI bhAratamAM pravezyu nathI. bAkI eka sarvekSaNa pramANe dakSiNa - pazcima manImAM te 75% vRkSo nAza pAmyAM che, phrAnsamAM paNa pAMca hajArathIya vadhu hekaTaramAM A roga vyApI vaLyA che. pUrva jamanImAM tenuM pramANa sauthI vadhu 86 % jeTaluM rahyuM che. jyAre ceslovAkiyAnA araNyamAM 20%thI vadhu vRkSe A rAgone bhega banyAM che. sazeAdhakAnu tAraNa che ke pradUSita vAyumaMDaLamAM rahela nAITrojana ane salphara okasAiDayukata gesa che. je varALa sAthe bhaLI jAne sayurika esiDa ane nAiTrika esiDa banAvI AvAM khilakhila karatAM vRkSAne ehiyAM karI jAya che. rAsAyaNika kArakhAnAMomAMthI nIkaLatA gesa, peTrAlanA dhumADA vagere Ama vAyumaMDaLane satata dUSita karatAM rahyAM che ane e savanI vRkSA upara, nAnAM jIvaja tue upara te dhaNIbadhI rIte mAnavazarIra upara paNa tenI ADaasaro thatI rahe che. udyoge vikase, vAhanavyavahAra vadhe enI sAme phariyAda na hovI joie paNa enI jo AvI jherIlI asaro thatI hoya teA tene vikalpa savare zedhavA ja rahyo. == paNa mAnavI ja mAM mAnavIne duzmana banyA hoya tyAM phariyAda AnI sAme ? mAnavI jANe ke prakRti upara vijaya mATe pelI 'mebiDika' navalakathAnA nAyakanI jema dhajA laIne nIkaLyA che; paNa e bhUlI jAya che ke Akhare Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-88 emAM ene vijya nahi paNa sarvanAza ja thatuM hoya che. gharelu kAraNone AbhArI che! bele ApaNe ja pANIne bhUgarbha jaLane bahAra kADhI laine A mAnavIe Akhare te. bagADIne, pAchuM e ja jherI pANI gaTagaTAvIe chIe ne ! dharatIne asaMtulita karyA e ja maLyuM ne ? rAsAyaNika - Aje aMgAravAyunuM pramANa judI judI dUSitatAone kAraNe udyogenI haraNaphALamAM chevaTe te bhopAla jevI gesa dharatI upara eTaluM badhI gayuM che ke vAtAvaraNa nayuM garamIbharyuM durghaTanAo ja enA kapALamAM te aphaLAIne? kArakhAnAM rahe che. Rtuo aniyamita thaI rahI che. lIlI dharatI UbhAM karI enAM gaMdA pANIthI chevaTe te nadInALAnAM jala ja sUkI thatI jAya che, khetIlAyaka jamInamAM bAvaLanA duSita thayAM ne ? uptabIja bhUmi ja chevaTe te. USara banavA jhADanI jema mAne phUTI nIkaLyAM che, dharatIne dinapratidina mAMDIne? prakatigata tane vinAza aTakAvavA mATe, raNamAM pheravatA jaIe chIe, agaNita vastIvadhArAne kAraNe paryAvaraNane vikarUpe TakAvI rAkhavA mATe AthI ja Aje yenakena prakAreNa jIvana TakAvavAnI vAta mukhya banI che; pachI agAu kyAre nahotI evI jarUra UbhI thaI che. AvA e jIvana bhalene narkanA pAyA upara UbhuM hoya! duSkALa, duSita paryAvaraNathI mAtra jIvanazailI ja nahi, AkhuM jIvana pANInI taMgI, anAvRSTi A sarva pelA paryAvaraNanI sAthe tUTI paDe che. 64000 ce.mAIlanA vistAramAM phelAyelA mAnavIe karelAM ceDAMnuM pariNAma che. aNuzastra, aNuprayogoe cIjhavIka upasAgaramAM chellAM keTalAMka varSothI duSitatAnuM pramANa tema ja avakAzI prayoga paNa dharA ane AkAzanA asala eTaluM badhuM vadhI gayuM che ke tyAM 1880mAM eka karoDa vIsa * rUpane jokhamAvyuM che. lAkha buzela matsya vagere bajAramAM AvatAM hatAM tene audyogika praduSaNane nAthIne, prakRtigata jaLa, havA, dharA, badale have mAtra e saMkhyA dasa lAkha upara AvIne UbhI A vRkSa tema ja prANI jIvanane saMrakSIne ApaNe paryAvaraNane saMtulita che! eka aMdAja mujaba praduSita thatA pANIne 86 TakA bhAga karI zakIe tema chIe. "jheluM": temanuM ke ApaNuM ? 2 . hasamukha dozI prabuddha jIvananA eprilanA pahelA aMkamAM pra. zrI beThI che. sAhityakalAnI vAstavikatA Ama sApekSa vastu che, tanasukhabhAI bhaTTa "jyAre homara jholAM khAte hate evA bane tyAM lagI A muddAne A mATe ja vivecananA siddhAMtomAM zIrSaka taLe ghaNuM sAhityasaja e pitAnAM sajanomAM je mahatvanuM sthAna ApavuM na joIe. lekhaka je kaMI lakhe che, asaMbhavitatAe mUkelI che tenI haLavI zailImAM majAka karI che. e saMbhavita che eTale tenI saccAI upara vizvAsa rAkhIne zrI manasukhabhAI bhaTTa eka bahuzruta prophesara che ane huM vidyAthI vivecake AgaLa vadhavuM joie ane tenI anubhUtine e hatA tyArathI temanuM nAma sAMbhaLatA Avyo chuM. paNa have teo rIte ja tapAsavI joIe. ghaNuM samayathI nivRtta adhyApaka che eTale ema lAge che ke saMskRta sAhityamAM kAdaMbarI' eka uttama saundarya sarevara sAhitya sAthe temane jIvaMta saMparka joIe te rahyo che. tenAM varNana, tenAM alaMkAre, anusmRtapaNe temAM vilasI nahi hoya. nahi te temaNe AvI majAka karI na hota. temanI raheluM bhavya mane suMdara kavitva amuka samaye te apUrva ane kSamAyAcanA sAthe temaNe darzAvelI asaMbhavitatAo ane vigata- anuttara lAge che. temAM raheluM aphATa saundarya ane tene doSo aMge spaSTatA karavAnI ahIM namra koziza karelI che. niravadhi kalpanAvaibhava samIkSakanI daSTine haMphAve tevAM che. sAhityanI racanAomAM asaMbhavitatA -Improbability kamabhAgye AvI rUpavatI sAhityaracanAmAM vArtAnuM tattva ThIka rIte haMmezAM sApekSa hoya che. lAMbA anubhave meM e paNa joyuM che nibaLa che kemake temAM mANasa pazu bane che, pakSI mANasanI ke ApaNu vidvAne ane vivecakA jeTalA pustakonI duniyA sAthe bhASA bele che ane janmajanmAMtaranI kathAo cAlatI rahe saMkaLAyelA rahe che eTalA jIvatanI vAstavikatAonI che. vaijJAnika draSTie A badhuM Aje FantasymAM khape sAthe rahetA nathI. temanuM anubhavavizva sAMkaDuM ane tevuM che. ApaNA dharmagraMthe janmajanmAntaranI ghaTanAone parimita hoya che. pariNAme temane je asa bhavita lAge che te kendrasthAne rAkhIne ja racAyelA che ane e ghaTanAo upara ja . anya vyaktionI ke lekhakanA jIvananI vAstavikatA hoya che. bhAratIya dharmone karmane siddhAMta maMDita thayela che. A badhuM jIvanamAM keTalIka ghaTanAo evI banatI hoya che ke tene anu AjanI kalAdraSTine saMtapaMka lAgatuM nathI. paNa AvI racanAne bhava karanArA bahu ochA loko hoya che. emAM paNa joI zakAyuM saMbhavitatA-asaMbhavitatAnA dhoraNe mUlavavA jatAM khuda vivecana che ke vizvasAhityanI koI paNa zreSTha gaNAtI racanA evI pAchuM paDe che kemake "rAmAyaNa', 'mahAbhArata" ane "zAkuntala' nahi hoya jemAM vadhatI - ochI avAstavikatA na hoya. jevI racanAo FantasynAM bharacaka lakSaNe dharAve che. vAstavika hovAnuM ke ativAstavika - Surrealistic hovAnuM ane keTalIkavAra te e aitihAsika ghaTanAo phakta kAvyo, abhimAna letI gujarAtI sAhityanI chellI paccIsInI hoya ema mAnavAne mana prerAya che. paNa e samayane kAvyAghaNI navalakathAone ApaNuM jIvana sAthe koI sIdho saMbaMdha daza ja e prakArano hate. tene AjanAM dhoraNethI mApavAmAM hoya tema lAgatuM nathI. eka prakAranI avAstavika vAstavika ke aucitya nathI. pazcimanA sAhityamAM zekasapiyaranAM nATaka, tAthI ja A navalakathAo bharelI che. jIvananA vAstavanuM milTananAM mahAkAvya ke geTe ane zelInAM bhAvapradhAna nATake sAhityika vAstavamAM rUpAntara karavAno temane Adarza ghaNe vAstavavAdanI kaseTImAMthI bhAgye pAra Utare che. eTale A, nija ane nAkAmiyAba puravAra thayo che. kalAvAdanuM badhI racanAone Adhunika sAhityasiddhAMtathI mApI zakAya nahi. pUMchaDu pakaDavA jatAM te sAcI kalAnuM hAda' khAI prAcIna bhAratamAM RSimunienuM ane RSikumAranuM phakata Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-688 samAjamAM nahi, rAjyamAM paNa dhaNuM mAna hatu. rAjAe RSione maLavA vanamAM jatA ane RSimunie paNa vAravAra rAjyomAM AvatA hatA tema ApaNAM mahAkAvya darzAve che. tyAre nagarasaMskRti ane araNyasa MskRti taddana judAM hovA chatAM banne saMskRtionA leAkAne ekameka pratye dhaNA Adara hatA. sAre sAmrAjyasamrATo tAmasakanyAone ka matsyakanyAne paraNatA hatA te duSyaMta ane zAntanunA prasagAmAM jo zakAya che. AvA yugamAM kApazu RSikumAra gamAra ke UMcA hAya, nagarasaMskRtithI ajJAna hoya ema zA mATe mAnavuM joIe ? rAjamahelamAM paNa RSikumAreza chUTathI AvatA-jatA haze ema krama na mAnI zakAya ? prabuddha jIvana 'sarasvatIcaMdra' navalakathAmAM buddhidhana mutsaddI hatA. nAgara maMtrI hatA, kuzaLa vahIvaTakAra hatA, eTale e potAnI jJAtinA AzAspada mAsAne ane e rIte sarasvatIcandrane eLakhatA ja hoya ema ma mAnI zakAya? mutsaddIe te ravAthI', khadhA, bITa ane luccA mANasA hoya che. potAnA svArtha sivAya temanI dRSTi AgaLa vadhatI nathI. zrI tanasukhabhAie ema paNa nAMdhyuM cheH 'jJAtijA AkhI jJAtinA dareka kuTuMbanA vaDIlAne oLakhatA hoya che.' A krama mAnI zakAya? Aje khuda muMbaimAM ja jJAtijA ekakhajAne kaiTalA pramANamAM eLakhe che? amArA zaheramAM cAlIsa hajAra jaine vase che tevI eka gaNatarI che. huM bhAgye ja cArase jainete oLakhatA hoiza ane bhAgye khase jaite mane oLakhatA haze. mArA pitA varSoM sudhI amArA zaheranA mukhya derAsaranA pratiSThita pramukha hovA chatAM mArA jIvananI A eka vAstavikatA che. che 'bhadraM bhadra' i.sa 1900mAM pustakAkAre prasiddha thaI hatI. e jamAnAmAM relave sTezana upara TikiTabArIe vaDI hatI e Aje kANu jANe che ? bhadraMbhadra ke sara ramaNabhAInA samaya pachI bhAratIya relavemAM ane tenI TikiTabArIomAM kAi parivartana AvyuM ja nahi hoya ? Aje TikiTabArI sAMkaDI hoya che ethI ema na mAnI levuM joIe ke e samayamAM paNa TikiTabArIe evI ja haze. 'sarasvatIcandra'mAM sarasvatIcandragRhatyAga kare tyAranI copATInu ane canI rADa sTezananuM je varNana Ave che. te zu AjanuM ja haze ? thADAMka varSo pahelAM 'sarasvatIcandra'tu citrapaTa Utayu" hatuM e joine ema lAgyu hatu ke tenA digdarzaka gRhatyAga veLAnA copATI ane canIroDanAM vAstavika dazyo jarUra levAM joItAM hatAM. paNa e samayanA canI rADa ke cepATI AjanA samaya jevA nahi ja hoya. digdarzaka bahu kunehapUrvaka dRzyo TALIne potAnI rIte sarasvatIcandranA gRhatyAganuM dazya lIdhu hatu temAM temanI sUjha hatI ane jovA jaIe to A banne navalakthAmAM keTalu vAstavika che ? ! dhUmakaMtunI 'jIvananuM prabhAta' eka sarvA MgasuMdara TUMkI vArtA che. temAM sukumAratA ane bhavyatAnA, suMdaratA ane maneAritAne evA samucita samanvaya thayela che ke bhAgye ja evuM nirUpaNu anyatra TUMkI vArtAmAM A rIte maLI zake. ethIya vizeSa temAM rahelI lekhakanI dRSTi samajavA jevI che. e jamAne 5 sabhAna pratIka yAnAonA nahotA, TUMkI vArtA gadyanA sImADA cheDIne padyanI kakSAe pahoMcavI joie evA durAgrahano nahAtA ane ghaTanAhAsanA paNa nahoto. ane chatAM sahaja ravAbhAvika kalAdaSTie dhUmatue ahIM A badhu ja siddha karyu che. e anaNyAM strI-puruSa maLe, je parasparanI bhASA na jANatA hoya eTale kAi vyavahAra na karI zake, prema na karI zake ema kema kahI zakAya ? prema karavA mATe bhASAnI jarUra paDe che ? A dezanI dhatI upara cInI musAphA, musalamAna, megalA, krU nyU ane pATu'gIjha rAjakAraNIo ane pachI aMgrejo AvyA hatA. tee ahIMnA lAkA sAthe kevI rIte vyavahAra karatA haze? tyAre AjanA jevI dubhASiyAenI suvidhAo paNa nahAtI ane chatAM badhA vyavahAra cAlatA ja hatA. e itihAsa paNa kahe che. tyAre paNa AntararASTrIya strI-puruSa vacce prema thatA ja hatA e selyukasanI kA ane samrATa candragupta vacce praNayakirase kahI jAya che. bhASAnuM mAdhyama te lekhaka ke sa mATe che. lekhaka peAtAnI mAtRbhASA dvArA ja badhuM siddha karavAnu` hA che; paNa lAkAnA vyavahAra bhASA vinA cAlyeA che ane hajI paNa cAle che. keTalIka vAra gujarAtI navalakathAomAM aMgrejI ke videzI pAtre Ave che paNa e badhAM lekhakanI gujarAtI bhASA ja khele che kemake lekhaka potAnI bhASAmAM lakhe che ane potAnI bhASA dvArA ja teNe potAnA vAcakA sudhI pahoMcavAnuM hoya che. ramaNalAla desAInI pahelI navalakathA 'Thaga' kala ralImAnanA zabdomAM kahevAyelI che. slImAna aMgreja che, paNa tenI abhivyakita gujarAtI bhASAmAM thaI che kemake e lekhakanI ane tenA vAcakAnI bhASA che. zrI darzokanI navalakathA 'sekreTisa' te samagra rIte grIka prajAnI navalakathA che ane te gujarAtI bhASAmAM lakhAyelI che. sauthI meATA goTALA te prA. zrI tanasukhabhAie ramaNalAla desAi ane kavi nhAnAlAlanI bAbatamAM karyAM che. temaNe spaSTa rIte ramaNulAla desAnI navalakathAnuM nAma ApyuM nathI, temaNe lakhyuM che ke 'ramaNalAla desAInI eka navalakthAnA nAyaka Aga lAgI tyAre eka taruNIne temAMthI bacAve che. te vyAyAmavIra hatA eTale padmAsana vALIne taruNIne palAMThI para khesADe che tathA khe hAthe doraDu pakaDIne UMce caDI jAya che.' ramaNalAla desAnI be navalakathAomAM A prakAranAM dazya Ave che: 'divyacakSu' 'hradayanAtha' : ane 'dipacakSu'nA nAyaka aruNu krAntikArI che ane 'hradayanAtha'nA hradayanAtha vyASAmavIra che, aruNa eka aMgreja khAlikAne (taruNI nahi) AgamAMthI bacAvavA mATe uparanI khArIethI AganI vacce kUdakA mAre che te potAnI AMkho gumAve che. AmAM padmAsananI pa tArAhaNu jevI ghaTanAnA lekhake kAMSa nirdeza nathI karyAM. 'hRdayanA' samagra rIte eka yAmavIranI navalakathA che. temAM hadyanAtha e yuvatIe-vRMdA ane misa kAlinsane khe hAtha para rAkhI mAtra paga para tarIte khacAvavAnu sAhasa kare che. sva. navalarAma trivedI jevA guNudazI vivecake A sAhasanI majAka uDAvI pazu che. parantu je rIte hRtyanAthanuM pAtrAlekhana lekhake karyu* che temAM A sAhasa bhAgye kRtrima lAge tevuM che. kavi nhAnAlAlanI TIkAmAM Ave ja vigataSa jovA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-88 maLe che. 'indukumAranuM samagra nATaka kalpanika che. tenA pahelA sthaLa tarIke himAlayane varNave che. pachI aMdara eka pravezamAM aMkamamAM ja kavie rathaLa-samayane nirdeza karyo che. te pramANe samudrataTe Ave che. himAlayamAM samudra ghUsI gaye kAMthI ? nATakanI lIlAbhUmi gujarAtanuM ja amRtapura nAmanuM kaI dharatIkaMpa thayuM haze khare? ema lAge che ke mahAkavi nhAnAkAlpanika nagara che tyAM sAgara jarUra che, paNa himAlapa nathI. lAla rIMgaNAM taLatAM hatA.' himAlayanI bhUmikA upara te kavie "jayA-jayanta'nI - vAstavika rIte himAlayamAM samudra ghUsI jatuM nathI ane dharatIkaMpa thayo nathI ane mahAkavie rIMgaNAM taLyAM nathI. racanA karelI che. eTale indukumAra'mAM himAlanuM varNana ke hA, gujarAtI vidattAe ane vivecanAe A mahAkavinI ullekha kayAMya che ja nahi. zrI tanasukhabhAI nedhe cheH bAbatamAM vAraMvAra jarUra rIMgaNAM taLyAM che ne jholAM khAdhAM che. mahAkavi nhAnAlAla IndukumAranA AkhA prathama akanA premapUrNa hoIe eTalI paLe ja dhabakatuM jIvana che pannAlAla 2, zAha prema aMge pratyeka vyakitanA vicAre svapnila hoya che. karate, risAte, kayAreka eTale jhAlIne ene ghasaDate. kayAreka ke te e svapna sArthaka ke sAkAra thAya, kAM te enAthI vAstavi- enA gAle cUMTI khaNI leta. kayAreka enA hAthe bacakuM paNa katA judI ja che evuM samajAya. e pachI paNa je Take te ja bharI le. ne tyAre gaurI dabAyelI cIsa pADatI. tene mAravA sAro prema. AvA premane anubhava pAme ene eka saubhAgya kahI hAtha ugAmatI. te dura khasI jatA tyAre te khilakhila hasatI. zakAya. enI sAthe ja je vahele moDo anubhava thavAne te vAcaka A bhAvasRSTine AtmasAta kare te enI zerImAM virahane. premanA ane virahanA pratyeka anubhava ane anubhUti sUteluM bALapaNa ene ALasa maraDIne beThuM thatuM mANavA jevAM hoya che. dareka bAhya anubhava ane sukSmabhUtinI jaNAze. traNa dAyakA pahelAMnI yAdonA aMkura phUTI kaMI viziSTatA hoya che. AvA prema ane virahanAM aneka nIkaLe che ane kathAnAyaka, mAdhubhAI ane enI pAsAMonI vAta laIne zrI dilIpa rANapurA AvyA che-emanA dIkarInI pRcchA kare che. mAdhubhAie gaurIne paraNAvI praNayakathAonA saMgraha 'paNa mAMDelI vArtAnuM zuM?' dvArA hatI ane te kekathI risAI gaI hatI ane te saLagIne marI gaI tema jANavA maLyuM. gaurI jenAthI risAI gaI te koi ApaNane prema kare ke ApaNe koinA pratye premapUrNa kathAnAyaka hovAnuM abhipreta che ane eNe joyuM : "mAdhubhAInuM hoie eTalI paLamAM ja jIvana dhabakatu lAge che. pAlaNapura ghara khaMDera banI gayuM hatuM. dIvAle paDI gaI hatI. mATIne taraphanA gAmamAM sabhAne saMdhI ketananI kAra majAdara Ave che Dhagalo ja hatuM, tyAM enA hRdayamAM cIsa UThI. ene thayuM ahIM ane kAranI gati sAthe tenI smRtinA mIyiA dorane daDe mAtra mAsI ja nahi, mArI gaurI paNa marI gaI che. enI UchaLI rahe che. pita majAdaramAM varSo pahelAM prAthamika zALAmAM mRtinAM khaMDerAmAMthI risAmaNAnA kalpAMta UThI rahyA che. zikSaka hatA tyAre savAre sADA sAta vAge eka kanyA maMdire pUjA (pRSTha--113) karavA AvatI. e chokarI kevI lAgatI ? ja e oDhaNuM eAtI - premanuM te evuM che ke kaI kSaNe hRdayane kabaje laI na hota, palakAnI jagyAe kaMcukI bAMdhatI heta, ghAgharInI le te kahI zakAtuM nathI. e kAraNothI para che ane dalIla ke. jagyAe valkala vIMTALyAM hatA ane chUTA vALamAM vagaDAu phUla samajUtInA sakaMjAmAM AvatuM nathI. enAM mULa te kayAMnA parovyAM heta te te zakuMtalA jevI lAgata. enA aMtaramAM e kayAM hoya ane ene poSaNa maLavAnI rIte paNa avanavI ! kanyAnuM A rUpa vasyuM hatuM te ketana ene bIje divase kahevA nATaka pUruM thatAM pinkI pArekha sabhAgRhamAMthI nIkaLI mAgatuM hatuM. paraMtu samayanA vaheNamAM e kanyA sAravAra arthe sIdhI grIna rUmamAM ghUsI gaI. tyAra bAda adAkAra amadAvAda gaI ane ketana vikhUTI paDyuM. Aje ATalAM varSe saMdIpane eka mahine maLI. pinkI ene kahe che : "tamArA majAdara AvavAnuM thayuM te eNe kalAlanI e dIkarI gulAbanI jIvanamAMthI abhinaya ane abhinayamAMthI jIvana pragaTavuM joIe." tapAsa karAvI. ene jANavA maLyuM ke gulAba traNa mahinAnI A vAta adharI hatI saMdIpa mauna rahyo. eTale pikI mAMdagImAM avasAna pAmI hatI. prAge tihAsika kALanA avaze pArekha enA jAgI UThelA atItanI vAta kare che. ene AMgika nuM saMzodhana karyAne ene AnaMda na hatuM: 'ene spaSTa rIte ane vAcika abhinaya, enI rakUTara calAvavAnI rIta, enI lAgyuM ke pite e gulAbane cAhate hate. cAhavAnI lAgaNI sigAreTa pIvAnI Adata semenanI AdatanI anukRti hatI. spaSTa thAya e pahelAM enI AMkhamAM AMsu AvatAM hatAM. te emAMthI te enI khevAyelI jiMdagI prApta karatI hoya evuM jhaDapathI saMzodhakanI kALajIthI potAnI lAgaNIone sAcavavAne, lAgyuM. aMte te saMdIpane pUche cheH 'tame mane cAhatA nathI ?' AMtaravAno prayAsa karate kAramAM jaI bese che. [pRSTha-43] pratyuttaramAM te mArmika vAta kare che: "cAhuM chuM, eDiToriyamamAM te AvI ja bIjI eka kathA trIsa varSanA je e kSaNathI. paNa huM tamArI pIDAne AMcakI levA nathI kALakhaMDane utaraDIne ramRtine sakere che. cabhADiyAmAM ite. semenanI yAda tamArI pIDa che, tamAruM jIvana che, potAnI mAsInA avasAna nimitte Avela kathAnAyaka samakSa pIDAmAMthI mukta thayA pachI jIvana nahi hoya, semenanI yAdane gaurInI yAda tAjI thAya che. dara vekezanamAM mAsIne tyAM te mAtra abhinaya haze. abhinaya jIvana nathI, pinkI, huM tamane acUka Ave. tenI mAsInuM ghara je zerImAM hatuM e zerInA cAhata rahIza semena tamane yAda AvyA kare e rIte pikIne nAke mAdhavalAlanuM ghara hatuM. ene saMtAnamAM eka dIkarI, thayuM: 'saMdIpe abhinayane pacAvyuM che te samaje che." gaurI. kathAnAyakanI samavayaska, te enI sAthe ramate tephAna (pRSTha-133). Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-88 te sa'gItajJa aAziSanA kuMmAM rahelA mIr3hAzabharyAM darda para mugdha mInaLa AziSane he cheH mArA ArAdhyadeva, tame mane prema nathI karavAnA paNa tame gAyelAM gItAmAM tamArI je ArajI TapakatI rahI che te huM phIla karI zakuM chuM. tame AIkane chiI rahyA che, je tamArA gItane, gaLAne samaje. tamA laya sAthe tAla milAve. sara, eka bAla ApI ...tamA| sapheda khAla.' AziSane mugdha mInAnI vAtamAM dhelachA ane unmAda dekhAya che enI AMkhA javAna thai gaI che ane eTale te Avu badhu khAle che ane AMkhA javAna bane che tyAre badhu' suMdara lAge che; paNa e AMkha! jayAre anubhavI lAge che tyAre...? evuM AziSa kahe che tyAre mInaLa kahe che : 'sara, mArI AMkhA kayAreya anubhavI ane evuM huM...cchatI nathI. eTale huM tamane 'tame mane prema karo ema kahetI nathI, huM javAna AMkhA sAthe ja jIvavA mAgu chuM. anubhavI thavu eTale vRddha thavu. anubhavI thavu eTale marI vuM.' (pRSTha 41) A praNayakathAthI taddana judI ja, sAmA cheDAnI vAta kadAca dazanA ane razmikAMtanI kathanImAM jovA maLe che. prazaMsAthI chetarAyelI dazanA razmikAntanI vAtamAM AvatI nathI. cheAkarIone sau dhvanI prazaMsAnAM svapna ApavAmAM narI banAvaTa hoya che. svapnA karIene vihavaLa banAvI de ane te adhuM samarpita karI de che. strInI A samapa NunI lAgaNIne bahekAvavAmAM Ave che evuM te anubhavathI zIkhI che, ane eTale aMte te kahe che 'mAruM savedanataMtra eTaluM tItra banI gayu che ke huM have prema ane vAsanAnI bhedarekhAne pArakhI zakuM chuM. Aja sudhI huM e rekhAne pakaDAnI rAhu joi rahI hatI.' (pRSTha-188) e rekhA pakaDAi eTale te svasthatAthI UbhI ca gai. prabuddha jIvana zaramALa yazodharA ane jayadeva acAnaka eka sTezana para bhegAM thAya che. saMcArabaMdhI lAgu paDavAthI bannene sTezananA pleTaphAma' para rAta gujAravI paDe evI sthiti sajA che. jayadeva ene zALAnA divasonI yAda Ape che paraMtu yazeAdharAne enu kazuM smaraNu nathI thatuM. enA zALAnA divase mAM e badhA jIvananu jIvananuM citra jevu kavine maLe che evuM, anubhUta svarUpe, philasUphane maLatu nathI. kavine te e jhaLakAmAM maLe che, mATe ja emAM camatkRti ane nakhane hoya che. kavinuM AvuM citra pachI lAkaDuM ye jevuM kAtarAi jAya che evu philasUphanu veNu kAtaratuM nathI ! eTale ja kavine draSTA kahyo che. e najarAnajara je nihALe che te zabdamAM evuM mUke che ke sAMbhaLanAra paNa draSTa thaI jAya. kAI kavi khana jAya'! e bhAvakanA prabhAvaka che DaoN. kanubhAi jAnI jIvana viSe sadIothI, sahastrAbdiethI vicArAtu AvyuM che te hajI vicArAtuM raheze. jIvananuM rahasya karyAM kai pUruM pAmyuM che? paNa eka citra evuM che je jamAnAnA jamAnAene evu gamyuM ke lokahye hajAro varSa'thI taratuM- UtaratuM AvyuM che karAone lakhADa samajatI hatI. jo jadevane jovAnu yAda hota to temAM teo na hatA enu ene gaurava thAta. yadevane joyAnuM yAda nathI enu e vakhate duHkha thAya che. zA mATe? enu kAraNa jaNAvatAM 'e to e te..' ATaluM kahI yazodharA ADu joi jAya che. ane enu Ama ADuM joi javAmAM yadevane enI trIsa varSanI jhaMkhanAne phaLa lAgI. javA jevu lAgyu ane te kAMpatA svare kahe che: 'mArI. vAsanAone mekSa thai gayA che, yazodharA!' (pR 117, vidhura zAMtilAla ane vaidhavya bhAgavatI annapUrNAM ekavAra musApharImAM bhegAM thai jAya che. banne vacce dhAkhA baMdhAya che. ane ravivAre bapore methI pAMca vAgyA sudhImAM niyamita maLe che. banne vacce aekA sadhAra che, paNa vivazatA. nathI. bannene krU maLe che paNa emAM dAhakatA nathI, tyAra bAda gesTa hAusamAMnA ekAMtamAM maLe che. vAte kare che. peAtAnA vItI gayelAM smaNAnI pATalIo cheDIne. jue che. kyAreka bhInAM thaI jAya che. kayAreka mauna banI jAya. che. banne kazIka tRpti anubhave che. zarIra hovAno khyAla bannene Avato nathI. ApaNe eTalA paripakava chIe eTale a paNe. dura rahIe chIe evuM jayAre zAMtilAla pUche che tyAre annapUrNAM pratyuttaramAM sarasa kahe che 'nA. ApaNI jarUriyAta. zarIranI nathI. eTale ApaNe taLAva kAMThe tarasI mAchalI jevAM. hatAM. have snehanuM pANI maLI gayuM. juga jUnI tarasa chIpA rahI che.' [pRSTha 60] ATaluM kahI annapUrNA zAM.talAla sAme mugdhatAthI joi rahI. te zAMtilAlane e najaramAMthI Tapakatu amI jhIlI laine potAnI AMkhomAM AMjI devAnI kalpanAmAM. paNa Ana' AvatA hatA. " "" jIvana chaTakatu ja rahyuM che. AnI muThThImAM na Ave. kAinI najaramAM na baMdhAya. chatAM kASTa dhanya kSaNe kavinuM trIju AvA praNaya ane virahAnubhUtinAM aneka pAsAMo ahI zrI dilIpa rANapurAe zrIphLAM che. enA eka eka pAsAne pArakhIne enA kathAsvarUpamAM teo camatkRti lAvyA che. sAcA. hIrAnA eka eka pAsAnI jema A vArtAsaMgrahanA dareka pAsAmAM enA pArakhanArane camatkRti lAgyA vinA raheze nahI. A pustakane AvakAratAM AnaMda thAya che. citra netra ene pakaDI pADe che! pakaDIne zabdamAM jakaDI pADe che. badhuM te nathI pakaDAtuM paNa kSaNanA jhabakAramAM, vIjaLIne jhabakAre pAnabAi metI parovI le ema kavi darzanane ke karI le che! Avu eka vanacitra kASTha upaniSadanA RSine maLyu. (eka jevA aneka upaniSado ane gItAdimAM che. e upaniSada pramANe jIvana e vRkSa che, paNa enAM mULa dharatImAM nathI, AkAzamAM UMce che. draSTamAM nahe, adraSTamAM che.. sAmAnya vRkSathI viruddha ja e vRkSa UrdhvamUla che te pAMdaDAM vagere UMce hovAne badale nIce che! e vRkSa UMdhuM! mULane kadI UdhaI na lAge. mULa akSa che, mULa sanAtana che, mULa akSuNNa che; jayAre pAMdaDAM kSaNabhaMgura che!! pAMdaDAM kharatAM ja rahe che, ne phU paLe phUTatI ja rahe che. pA bhale pILAM pAMdaDAMne hase H 'pI'paLa pAna kharatAM, hasatI : paLiyAM Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 166-88 bhale. paNa kuMpaLeya pAna banI, pILI paDI, khare che, paNa vRkSa para rahe che, ane mitro che. phera eTale che ke ekanI je khare che te pAna; bIja nahi. pAna-pAnakhare, bIja-bIja icchAone pAra nathI, bIjuM nihIska che. ekane te jeTalAM phaLe evI karAmata che A vRkSanI ! jhaTa najare caDe A pAMdaDAM eTalI IcchA bIju A manAtuSTa H sAdI vAna. mATe te cha paniSanA. pela. guru zvetaketune AvI ja kalpanA varkajhavarthane paNa kevI rIte AvI haze ?! vaDanuM phaLa lAvavA kahe che, pachI tevA kahe che, pachI Tu a skAya-lAkamAM AvA AkAzI paMkhInA AvA AtmaemAMnAM asaMkhya bIjamAMthI ekane nihALavA kahe che, pachI tuSTa "annasthAnuM prati pitAne lai javAnI e prArthanA kare che. e ekane teDIne aMdara zuM che te kahevA kahe che tyAre e 'Lift me, guide me, high and high mUMjhAya che! ene emAM kAMI dekhAtuM nathI! e kAMI-nathI'mAM To thy banqueting-place in the sky.' te asaMkhya meTAM vaTavRkSa che! narasihe e joyeluM; A mATe UMghaDatA savAra je sadita AnaMda ne pahADe bIjamAM vRkSa tu " eNe DALa--pAMdaDAM dAMsiM; ichAo, karatI nadI jevI tAkAta-evI Atmazakita ne hI e harinuM IcchIe kevaLa icchAo) na je ! jIvananI sanAtanatAnI raTaNa, eTaluM basa maLe te bha bhayo ! "bhALa ene maLI gaI chavana pIpaLe che. "With a soal as strong as a mountain - pIpaLe, je drazyamAna che te, te kahevAya "a-% 0." river... Pouring out praise to the Almighty Giver...Joy and Jollity be with us both !" "a" eTale "nahi,' zva:' eTale 'AvatI kAla', ane 'tha" AnaMda kazuMka chaMda (icchA pramANe meLavyo nathI, eTale "TakavAnu. jene AvatI kAla paDyuM che ja nahi te draSTa AnaMda UDavAne che! UDavuM eTale UDavuM ! niruddeze! paMkhI tatva; paNa enI pachavADenuM bIjabhUta sanAtana jIvanatattva e jANe che. ravIndranAtha 'zAntiniketana'-, 1965; pR. da6). 'ameya, ananta, sanAtana che e maratuM nathI. e te bhIMta A ja vAta kare che : "paMkhI AkAzane jANe che ke AkAzane phADIneya Uge che. je sUkSma che te vadhu sabaLa che pAra karI zakAtuM nathI. pite AkAzane pAra karI zakyuM nathI e draSTa nathI, chatAM draSTanI sAthesAthe joDAeluM che ! ema te jANe che mATe te Anada anubhave che, eTalA mATe ja maryanI joDAjoDa che amarya! manuSyanI joDAjoDa ja che deva ! te AkAzamAM UMDA kare che. emAM koI prApti nathI eka ja DALanAM jANe be paMkhI. eka ja vRkSa para rahe. samApti nathI, koI prayojana nathI, chatAM UDavAmAM ja tene ApaNu paraMparAgata citramAM (muMDakopaniSamAM) kahyuM che ke "ThA AnaMda Ave che? supaNuM sayujA sakhAvA, samAna vRkSa paripasvajAte. ane eka jIvana mAM AvuM paMkhInuM niruddeze AnadoDDayana nathI? - sansa ga 0 prA. aruNa joSI satsaMga eTale sArA mANasane saMga, ApaNe tyAM kahevata vastu paNa sugama bane che. tethI khUba prayatnazIla rahI satata che ke saMga tevo raMga, arthAta ApaNe je prakAranA mANasonI sasa ga karo. -sAthe rahetA hoIe temanI asara ApaNane thAya che ja. satsaMganA mahimAne je bhUlI jAya che te durjanane -tethI ja kahevAyuM che ke "sebata tevI asara" je ApaNe saga thatAM aneka Apattione bhega banI jAya che. sArA mANaseno saMga karIe te ApaNe sArA thaIe pariNAme tenA viveka, vicAra, AcAra vageremAM adha:pAta ane dujanene saMga keLavIe te durjana jevA thaIe thAya che. ekavAra viveka cUkI janAranA jIvanamAM vinipAta . Ama, sArA ke mAThA guNene AdhAra sebata che. AvyA vagara rahetA nathI. A bAbatamAM bhatRharie "nIti A hakIkatane samajAvavA mATe bhatRharie nItizataka'mAM eka zataka'mAM gaMgAnuM draSTAMta ApatAM kahyuM che ke svargamAM vahetI suMdara daSTAMta rajU karela che. temAM kahevAmAM AvyuM che ke gaMgA vivekabhraSTa thaI tethI parvata upara paDI tyAMthI khArA jaLInuM biMdu jayAre tapelA lekhaDa upara paDe che tyAre samudrane pAmI. Ama vivekabhraSTAnAM vinipAtaH zatamukha: bhavati. kSaNavAramAM te potAnuM astitva gumAve che. te ja biMdu. jyAre satsaMgane pratApe ekAda sAruM vAkaya sAMbhaLavA kamaLapatra' upara paDe che tyAre metInI zobhA dhAraNa kare che ane maLatAM ja durAcArI mANase e durAcAra cheDyAnAM jyAre svAti nakSatramAM samudranI chIpamAM paDe che tyAre motI banI aneka draSTAMta jovA maLe che. tulasIdAse paNa jaNAvyuM che ke : jAya che. A ja arthamAM prakArAntare saveTisa jaNAve che ke tAte svaga apavagara sukha dharI tulA kaI saMga tule ne mane kahe ke tamArA mitra koNa che ane huM kahIza ke tame tAhI sakala mili je lava sukha satsaMga, eTale ke he bhAi, je kevA che?" A ja arthamAM aMgrejInI eka kahevatamAM kahevAmAM svarga ane mekSanuM sukha eka sAthe trAjavAmAM mUkavAmAM Ave AvyuM che ke 1 msun is known by the company te paNa alpa evA satsaMganuM trAjavuM name che arthAta satsaMga te ihe keeps 1. svarga ane mekSa karatAM paNa caDhiyAta che. * sajajana saMparka ApaNAmAM Amula parivartana satsaMgane lAbha ApavA mATe saMnyAsIe avAranavAra lAvI zake che. teono saMga ApaNI buddhinI jaDatAne janasthAnomAM padhAratA hoya che teone pitAne koI svAtha - dura kare che. ApaNane asatya bolavAmAMthI teo sAdhavAno bAkI rahyo hotA nathI chatAM lokakalyANa arthe roke che, ApaNI unnati thAya tevuM mArgadarzana Ape che teo vyAkhyAna Ape che, jemAM mAnavone preraka bedha ane ApaNAM pApAne nAza kare che. satsaMganA AvA phAyadAo prApta thAya che. "Itizataka'mAM rajU thayelA che. saMskRtanAM eka anya subhASitamAM kahevAmAM AvyuM che ke ApaNe tyAM dhArmika kathAo sAMbhaLavA mATenAM Ayejane : "." saMsaMgena para prApya dustara tarate cirAta ! thatAM hoya che te pAchaLa paNa sasaMgane lAbha sulabha banAvI tasmAta atiprayatnana satsaMga satata kare che ApavAne ja Azaya hoya che. ' *: * arthAt satsaMgathI paramapada prApta thAya che ane muzkela Ama, satsaMgane mahimA anero che ke, ' ' . ' Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16 6-88 prabuddha jIvana upA. thovijayajIkRta 'viharamAna jina vIzI hAryo himakara tu ja mukhe, hajIpa vaLe nahIM vAna" (sta.ka. 19). (pRSTha 10 thI cAlu). tuja canathI lAjiyAM, kamaLa gayAM jaLa mAMhI,. "tuM mAtA tuM baMdhava muja tuMhI pitA tuja zuM maja guja.' ahipati pAtALe gaye jItyo lalita tuja bAMhI' (rata-ka 19) (rata.ka.15) cha dinakara teja zuM phirate rahe te AkAza, vIzImAM nirupAyelA kavinA bhakitabhAvane ApaNe joye. niMda na Ave tehane, jeha mane kheda abhyAsa' (sta ka 10) enI abhivyakitakalAmAM kavi kevI sauMdarya chaTA dAkhave che te A vIzImAM kAvyapadAvalinI keTalIka chaTAo ApaNuM joie. kavinI nirUpaNukalAmAM uDIne AMkhe vaLage che te te avazya dhyAna kheMcaze. dezIbaddha paMkitaomAM ate he, re, kavine hAthe thayela draSTAMtene pracura upaga. kayAreka te saLaMga jevAM lai,maka uccAraNe te ahIM che ja, emAM "rI" draSTAMtamAlAe kavi prayoje che. uccAraNa vizeSa lADakuM lAge che - garavA ja kadI bhedabhAva na kare e vAta kavi A rIte prabhu zuM citta miLyuM rI', "heje hibyu rI', "bhalArI-karyorI' va. (sta. 4. 5) meTA nAhanA aMtare re, girUA navi dAkhaMta, jhaDajhamaka ane "na'-da'nI punarukitaothI UbhA thatA zazi darizaNa sAyara vadhe , kaurava vana vikasaMta" (sta. 4.1) saMgItanuM eka udAharaNa juo: ThAma-kuThAma navi lekhave re, jaga vasaMta jaladhAra" (tA. ka.1) devAnaMda narIdane janaraMjane re lola, rAya--raMka sarikhA gaNe re, udyote zazI sUra, naMdana caMdana vANI re duHkhabhaMjane re lAla" (sta. ka. 13) gaMgAjala te bihu taNA re, tApa kare sasi dura.' (ta. 4. 1) 'bhajana viNa bhAMje nahi bhAmaNuDe jima bhUkha re bhagavAna bhakatanI sAthe-sahAyamAM hoya pachI durita-pApa- (ta. kra. 6)mAMnI varNasagAI dhyAna kheMce che. karmo kema ja Take e vAta nirUpatAM kavi kahe che: "ali mAce parimala lava pAmI, paMkaja vana nahi khAmI re" "bhujaMga taNA ya tihAM nahi, jihAMvana vicare mera" (sva. ka.3) (sta. ke. 12) e paMkitamAMnI lalita-kemala padAvali karNapriya "jihAM ravi teje jhalahale, tihAM kima rahe aMdhakAra" (sta ka.3) banI che. kasarI jihAM kIDA kare, tihAM gajane nahi pracAra,. - kavi kayAreka AMtaraprAsa meLave che te juo : : tima je tame muja mana rame, te nAse durita saMbhAra" (sta. 4.3) ravicaraNa upAsI, kiraNa vilAsI" (rata kra. 16) bhaktanuM prabhumAM mana kevuM bhaLI gayuM che?-- bhavijanamanaraMjana, bhAvaThabhajana ( , ) 'Uge bhAnuM AkAza, saravara kamala haserI, nemi prabhu vaMdu, pApa nikaMdu, ( , ) dekhI caMda, cAra pIvA amI A dhaserI, gaMgAjala nAhyo, huM umAhyo' . ( , ) : dura thakI paNa tema prabhu zuM citta miLyuM rI' (rata. 4. 5) "tuM dolatadAtA, tuM jagatrAtA" ( , ) - kavi kahe che ke he izvara ! tArI pAse te samyakatvane- ane "mukhamaTake jagajana vaza kare, leyagulaTake hare citta, . kevaLajJAnane anaMta khajAno che. emAMthI eka kaNa ApatAM cAritracaTake pAtika hare, aTake nahi karate hita' (ta. kra. 9) ATalI vimAsaNa zAne? prabhu dUra thakI paNa bheTayA, teNe prema duHkha savi meTayA" kevalajJAna anaMta khajAne, nahi tuja jaMgamAMha chAne re, (rata. 11) A paMkitamAM kavi "beTA" sAthe prAsa meLavavA tehane lava detAM zuM nAse, mana mAMhe kAMi vimAse re" (rU. ke. 12) zabdane maraDIne 'meTayA" Ape che. paNa AvI zabdamareDa - pachI enAM draSTAMtanI mAlA prayojatAM kavi lakhe che- kAvyamAM AkarSaka banI jAya che. rayaNa eka diye rayaNe bhariye, je gAjate dariye re, A uparAMta aneka sthaLe maLatI hindInI chAMTa kAvyalaDhaNune te tene kAMI hANu na Ave, leka te saMpatti pAme re AkarSatA Ape che. jemake "yuM mere mana tuM vasya ." (rU. ke. 12). (ta. ke. 6-8) ali mAro parimala lava pAmI, paMkaja vana nahi khAmI re, jUnI pazcimI rAjasthAnI (prAcIna gujarAtI) pachInI aMba luMba kaTi navi kIje, eke pika sukha dIje re, bhUmikAe hindI-gujarAtI va. bhASAoe alaga alaga (sva. ke12) astitva dhAraNa karyuM tyAre hindImAM mayavatI IkAra, ukAre caMdra kiraNa vistAre chachuM, navi hoye amIyamAM ochuM re, cAlu rahyA. gujarAtImAM, nIkaLI gayA. (likhanA-lakhavuM, AzAtIra kare bahuta niherA, te have sukhita cakarA re." phiravA-pharavuM, milanA-maLavuM, lunanA-laNavuM va.) paNa A (sta. ke. 12) kavimAM hindI zabdonI chAMTa yAna kheMcaze. ahIM jainetara kathAnakamAMthI paNuM daSTAMta maLe che. jema ke 'citta phira tuma sAtha' (rata. kra. 14), "kAgaLa likhane kArame "...kamaLa mana geviMda re" (rU. . 8) (sta. ke. 14) jima naMdanavana idane re' (ta. 4. 8) citta minsurI" (rU. ke 5, "heje hinyuM rI' (ta. ka 5), sItAne vahAlo rAma re' bata. . 8) uparAMta "isArata', 'khijamata, dIdAra" jevA arabI-phArasI keTalAMka anya dRSTAMta juo : zabdaprayoge paNa ahIM najare caDhaze. ' ' . "cAtaka citta jema mehalo re, jima paMthI mana geha re, vIzI'nAM stavananI keTalIka pakitaonA athaarapaSTa haMsA mana mAnasarovaruM re, tima muja tuja zuM neha re." rahe che. chatAM TUMka TUMkAM padonI A nAnakaDI vIzI: bhaktibhAve (rU. ke. 8) bhIMjAyelI che. enA keTalAka aMze kAvyAtmaka banI AvyA che keTalAka vyatireka alaMkA paNa kavi praje che te juo: ane keTalIka padAvalie prAsa-AMtaraprAsa, varNasagAI ane. kITa-lIlAe kesarI, uMcA lai - layanI AkarSaka chaTAe dAkhave che ema jarUra kahI zakAya.) ' . . . . . . . . . . . . . . . , ; ' ' . . "*; Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-8. upA. yazovijyajIkRta "viharamAna jina-vIzI cha mA kAntibhAi bIzAha AjathI traNa varSa pUrve 17mI sadImAM thayelA, bhakita vinAnA jIvananI vyathatA kavi A rIte darzAve cheH AdayAmika, dArzanika ane sarjaka tarIkenI bahumukhI pratibhA "te dina savi eLe gayA, jihAM prabhu zuM goTha na bAMdhI re dharAvatA A sAdhukavie jema saMskRta-prAkRtamAM graMthe ra. | (sta. ka. 3) * tema gujarAtI bhASAmAM paNa; AdhyAtmika-dArzanika graMthe ApyA tema bhakitabhAvasabhara kAvyaracanAo paNa ane bhakata tarIke kavi kayAMka upAlaMbha-cImakI ApavAnA, kaTAkSa jaMbusvAmIrAsa, zrIpALarAsa, dravyaguNaparyAyane rAsa, samudra-vahANuM karavAnA ane maheNuM mAravAnA adhikAra paNa bhagave che: saMvAda, 125, 150,350 gAthAnAM stavane jevI lAMbI racanAo muja zuM aMtara kima kare re, bAMhya grahyAnI lAja" (sta.ka.1) ApA tema TUMkI padaracanAo paNa emanI A TUMkI racanAomAM mukha dekhI TIluM kare te navi hove pramANa, stavane, sajhAya. stutio, hariyALIo va.ne samAveza thAya. mujase mAne savi taNo re, sAhiba teha sujANuM" (sta.kra.1) stavamAM kAna kheMce evI traNa vIzI'e ApavA sAthe cakhavI samakita sukhaDI, hoLavIo bALa re (sta.ka. 6) eka "vIzI" paNa emaNe ApI che. nAma "viharamAna ekane lalacAvI raho re, ekane Ape rAja, jina-vIzI". e tamane kare navi ghaTe re paMktibheda jinarAja'. A "viharamAna jina-vIza" zuM che? jaina dharmanI mAnyatA (rata. kra. 6) pramANe bharatakSetranI AgAmI vIzInA sAta tIrthaMkara nirvANa pAmaze ane AThamA tIrthaMkara janma pAmaze te vacce bhakta kahe che ke je mukitane upAya maLaze teya bhagavAnane zrI sImaMdharasvAmI Adi vIza viharamAna jinezvara de. laine maLaze : zrAvaNa suda trIjane divase nirvANapadane pAmaze. A vIzInA 'agni miTAve zItane, je se thaI thira thaMbha he, pratyeka jinezvara devane vize racAyelA ekaeka ratavanane samUha jima e guNa vastu svabhAvathI tima tumathI mugati upAya ho." te "vIza.' (rU. ke. 7) A vizInAM stavanonI racanAnA ladhu mALakhAmAM eka bhakta pitAno daDha nirdhAra ane paramAtmA pratyenI laganI cekasa bhAta ane pramANa jovA maLe che. A stavane ochAmAM A rIte vyakata kare che : ochAM 5 kaDInAM ane vadhumAM vadhu 7 kaDInAM che. pratyeka "cakhavI samakita sukhaDI re, haLavIo huM bALa, stavanane kAM te AraMbhe, kAM te chevaTanI kaDIomAM kevaLa-ratna lalyA binA re na taju caraNa trikALa" (ta. kra. 6) jinezvaradevanAM eALakha-paricaya apAyAM che. janmasthAna, ' arthAt he bhagavAna, je samakita sukhaDInI lAlaca nagara, mAtApitAnAM nAma, pite kaI nArInA kaMtha ane emanuM ApIne teM mane hoLavya ja che te huM paNa tane kevaLaratna "lAMchana sAmAnyata : A che paricayanI vigate. chellI kaDImAM pAmyA vinA tajavAne nathI ja. kavi AgaLa lakhe cheH kavinuM nAma "vAcaka jaza', guru nayavijaya suzIza', "nayavijaya taNe sevaka e rIte maLe che ane vaccenI kaDIomAM jine- kAgaLa likha kAra, Ave jo durajana hAtha re, zvara pratyenA bhaktibhAvanuM Alekhana che. A badhAM ja stavane aNamilavuM duraMta re, citta phira tuma sAtha re. (sta. ka. 14) vividha geya dezIomAM maLe che. bhakta-bhagavAna vacce premane raMga keTale pAkaTa che te vIzIne mukhya viSaya che tIvra-ukaTa bhakitabhAva. jaina darzAvatAM kavi lakhe che: meM kevaLajJAna prApta karIne mekSapadane pAmyA che tevA tIrthakarane paMca parameSTImAM sarvocca pade rathA che. emanA masi viNa je likhyA tuja guNe akSara premanA citta re, ' pratyenI bhakitane mahimA jemAM aparaMpAra che daherAsaramAM dhaie tima tima ughaDe bhagati jale teha nitya re (rata. kra. 17) pUjana-kIrtana evanI varSothI eka paraMparA rahI che ane te - kavi bhakitanI tulanAe anubhavanI bhUmikAne UMcerI Therave che. saMdarbhe aDhaLaka stavana, sajhAya, stuti, pUjAnuM sAhitya racavAmAM bhakitane dUtikA ane anubhavane mitta gaNyAM che. emAMthI A AvyuM che je Aje paNa vividha rAgarAgiNIothI sabhara saMgIta vAta spaSTa thAya cheH ane nRtyanI sahAya sAthe rajU karAya che. A vIzImAM u. yazavijayajIe jinezvara deva pratyene bhakitabhAva khUba utkaTatAthI bhagati dUtikAe mana haryuM, paNa vAta kahI che AdhI re, gAye che ne emAM aneka daSTAMtenI sahAya lIdhI che. anubhava mitta jo mekaluM te te saghaLI vAta jaNAve che.' 1bhakitanA bhagavAna pratyenA snehanA meLanI vAta karatAM kavi (rata. ke. 4) ane chevaTe bhakatane mATe bhagavAna ja sarvasva sarva kAMI "tuja muja mana nehale re caMdana gaMdha samAna, , , , che te darzAvatAM kavi kaye che : meLa hue e mULage re sahaja svabhAva nidAna. (sta ka. 2). (pRSTha 8 upara) - mAlikara zrI muMbaI- jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296 : mudraNasthAna : TrenDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha reDa, giragAma, muMbaI - 400 004. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By / South 54 Licence No 1 37 prabuddha bhavana varSa : 50 apha -5 muMbai tA. 1-7-1988 vArSika lavAjama rUA. 30/- chUTaka nakala rUA. 1-50 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha pazupa`khIonI nikAsa jeTa vimAnanI tvarita gatine kAraNe ekabIjA dezo sAthenA vyavahAra chellA khe-traNa dAyakAmAM ghaNA badhe vadhI gayA che. vimAna eka sthaLevI khInna sthaLe sIdhu' uDDayana karI zake che ane evAM sIdhAM uDDayanA divase divase vadhatAM jAya che eTale pherabadalImAM veDaphAte samaya bacI jAya che. thoDAka kalAkomAM mAsa hajAro mAila dUranA sthaLe, mahAsAgarA eLaMgIne pahoMcI jaI zake che. manuSyAnI vadhatI jatI avarajavaranI sAthe duniyAbharamAM cIjavastuonI heraphera paNa vadhatI gaI che. eka dezamAM anelI navI cIjavastue ghaDIkamAM khIjA dezeAmAM paheoMcI jai zake. cIjavastuonI sAthe sAthe AhAra mATenI vastuonI heraphera paNu vadhI che. jUnA vakhatamAM sTImara dvArA mokalAtA sUkA khAghapadArtho paNa bagaDI jatA. have jeTakArgo vimAna dvArA tAjA khAdyapadArtho vAtAnukUlita kanTenarezamAM sacavAine bIjA dezamAM pahoMcI zake che. keTalAye dezamAM pAtapAtAnI AyAta-nikAsanI nIti anusAra phaLaphaLA,i zAkabhAjI, dUdha, dahIM ke zAkAhArI tathA mAMsAhArI khAdyapadArthonI ASAta-nikAsa vadhI che ane ene vepAra karanArA vepArIonA navA vaga divase divase vadhatA cAhyo che. jyAM vepAra Ave tyAM khATI rItarasame paNa Ave. khATI rIte vadhu kamAI levAnI vRtti paNa temAM AvyA vagara rahe nahiM. potAnA dezanI kharAba ane bagaDelI sAmagrI garIba ane garajAu dezane vecI mAravAnI vRtti vadhatI javA lAgI che. eka dezanuM kiraNegavALuM mAkhaNa bIjA dezane padharAvI devAmAM Ave che potAnA dezamAM nukasAnakAraka nahera thayelI pratibaMdhita davAo bIjA dezamAM e ja athavA bIjA nAme vecavAnAM kAvatarAM paNa thavA lAgyAM che. lAbhane thAbha hAya nahiM. kamANI karavAmAM sAmAnya nItiniyamonA bhaMga karatAM lAlacu mANusa acakAtA nathI. emAM paNa bhArata jevA bhraSTa sarakArI taMtranA lAbha dezivadezanA aneka vepArI ghaNI kuTila nItirIti ajamAvIne vakhatevakhata uDAvyA kare che. suSmA jaina yuvaka saMghanuM pAkSika sukhayaMtra paradezamAM vArSika rUA. 300. zAkAhArI khAdyapadArthAnI sAthe sAthe mAMsAhArI khAdyapadArthonI AyAta-nikAsa paNa duniyAmAM vadhatI cAlI che. keTalAka dezeAnA ata trane AvI AyAta-nikAsa dvArA sArA TakA rahe che. osTreliza ane nyUjhIlenDamAM gheTAMenI ghaNI meATI vastI che. e deze! gheTAMnA mAMsanI vividha vAnagIenI nikAsa duniyAnA judA judA dezomAM kare che. jApAna esTira mAlI uparAMta bIjI ghaNI jannatanI mAchalIo khAvA mATe DabbAmAM peka karIne duniyAnA ghaNA dezone mokalAve che. bhAratamAMthI mukhyapUrvanAM jIlAnI phADrAne ane anya dezone gAyanu mAMsa sArA pramANumAM pUruM paDAtu rahyu che. duniyAnA keTalAka dezanA mAMsAhArI leAkAne khAvAnI vAnagI tarIke deDakAMnA kAmaLa paga bahu bhAve che. bhAratamAMthI deDakAMnA paganI nikAsa ghaNA moTA pramANamAM kAyadesara ke gerakAyade thatI rahI che. gheTAMbakarAMnAM mAMsa, mAchalIo vagerenI bhAratamAMthI vadhatI jatI nikAsanI te vAta ja zI karavI? pazupaMkhIonI hatyAne je pApa gaNavAmAM Avatu hoya teA duniyAbharamAM mAMsAhArane nimitto ghaNuM pApa divase divase vadhI rahyu che ema kahevAya duniyAnI je prajAe mAMsAhArane pApa gaNatI nathI ane bhagavAne A pazusRSTi mAnavane mATe ja saLa che ema mAne che temanI tA kyA ja citavavI rahI. mAMsAhArI akaLa dha vAnagInI AyAta-nikAsanI jaeNma jIvatAM pazupa khIonI AyAta nikAsa pazu duniyAmAM vadhI rahI che. prANIsa'grahAlayA mATe sarakArI dheAraNe te apAya te samajI zakAya tevI vAta che. taduparAMta vaijJAnika prayogazALAo mATe deDakAM, uMdara uparAMta sasalAM, vAMdarA vagere jIvanAM prANIonI ghaNI jarUra paDe cheM.tevAM prANIe upara niya rIte prayAgo thayA kare che ane pachI niya tala paNa thatI hoya che. AvA prayogone ate keTalIka navI tIkhI ke anya prakAranI vaijJAnika zodha thAya che ane tene lAbha mAnavAtane maLe che. e vAtanA asvIkAra nahi thaI zake. tepaNu evA kAryamAM prANIe pUrAM pADIne sahabhAgI thavAnu badhA mATe anivAya nathI. emAM paNa jIvAne varelA lAkA mAtra AMdhaLI kamANI karavA khAtara paMcendriya jIvonI hatyAmAM nimitta bane e zecanI che. evAM prANI bhArata pUrAM nA pADe to tethI sazodhana aTakI jaze evA Dar rAkhavAnI jarUra nathI. bhAratamAMthI e prANIe sastAmAM maLe che. mATe ja levAya che. ane vecanArA mAnava tanA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , prabuddha jIvana * tA. 1-7-88 saMzodhananI daSTine ane bhAvanAne lakSamAM rAkhI te vecatA nathI; paraMtu mAtra kamANI karavAnA AzayathI ja vece che. saMzodhana mATe mAnavanuM mRta zarIra paNa prayogazALAmAM upacogamAM levAya che. je pazuo vecavAmAM kamANIne badale pitAnAmAM rahelI saMzodhananI ja bhAvanA vizeSa prabaLa hoya te tevA lokoe pitAnA ravajananA mRtadehanI nikAsa paradezamAM karavI joie. sa dhananI bhAvanAthI prerAIne jeo jIvatAM pazupaMkhIone vADhakApa mATe vecI devAnI bhalAmaNa kare che teone tevA umadA kArya mATe pitAnAM jIvatAM vajanane ke pitAnI jAtane seMpI devAnuM mana thaze kharuM? dhama, sAmAjika ktavya ane jIvana-vyavahAra vacce je visaMvAda rahetuM hoya te pramANika mANase dhamane uccatara peya tarIke svIkAravuM joIe. bhAratamAM pazupaMkhIonI nikAsane vyavasAya divase divase vadhate cAle che. enI sAme vakhatevakhata UhApoha thayuM che ane te bAbatamAM sthAna apavA mATe kendra sarakAre bhUtakALamAM khAtarI paNa ApI che, te paNa samaye samaye badalAtA sarakArI taMtramAM rahelA bhraSTAcAranA kAraNe ane lAgatAvaLagatA. pradhAnanI bedarakArI athavA gupta saMmatine kAraNe A vyavasAyamAM aneka prakAranI gerarItie cAlatI rahI che. sarakAra paNa vAra - vAra pitAnI nIti badalatI rahI che ane lAgatAvaLagatA meTA vepArIonI Arthika ke rAjakIya joradAra lAgavagane vaza thaI temanI IcchAnusAra hukama bahAra pADe che ane eka athavA bIjI kalama heThaLa chUTachATa ApI devAya che. evI kAyadesara chUTa meLavIne te vepArIo pazupaMkhIonI nikAsa karIne dhUma kamANI karI le che. sarakAranuM e tarapha dhyAna kheMcavAmAM Ave ane ghaNe badhe UhApoha thAya tyAM sudhImAM te varSa pUruM thaI jAya che " ane navA varSamAM sarakAra kadAca kaMika pagalAM le ane nikAsa . aTakAve te thoDA vakhatamAM pAchale bAraNethI paravAnA apAI jAya che. indirA gAMdhInA vakhatamAM zAMtidUta samA pArevAMnI nikAsa sAme bhAre UhApoha macAvIne tenI nikAsa badha karAvI devAI hatI te pharI pAchI cAlu thaI gaI che. A te kAyadesara meLavelA adhikRta paravAnAonI vAta che; paraMtu ApaNA dezamAM te cerIchUpIthI anadhikRta nikAsa paNa keTalI badhI thAya che ! emAM paNa sarakArI taMtranA lAgatAvaLagatA. karmacArIonAM Akha-micAmaNAM keTalAM haze te koNa jANe che? A varSe pArevaDAM, kAgaDA, menA, cakalAM, perAkITa, gheDA, gadheDAM, khaccara vagere jIvatAM pazupaMkhIonI nikAsanI kAyadesara chUTa ApavAmAM AvI che. AvI chUTachATavALI nikAsanIti bhArata jevA dezane mATe pratyakSa tema ja parokSa rIte keTalI badhI nukasAnakAraka nIvaDe evI che tene vicAra koNa kare che? bhAratamAM te vatamAna samayamAM vepAranA dareka kSetre je gerarItio pravarte che ane nAnAmeTAM kaubhAMDa bahAra Ave che te jotAM jIvatAM pazupaMkhIonA A nikAsavyavasAyane paNa keTale khoTo geralAbha uThAvAze te koNa kahI zake? ane kAyadesara thayelI nikAsa paNa bhAratanA AdhyAtmika, sAMskRtika jIvanane keTale badhe AghAta pahoMcADe che te pratye paNa keNu lakSa Ape che? . nyUjhIlenDa ke osTreliyAmAM gheTAMnuM pramANa ane jApAnamAM mAchalIonuM pramANa eTaluM badhuM hoya che ke DAkanI nikAsa karavAthI te dezane kazo pharaka paDato nathI, balake sAre na thAya che. vaLI jIvadayAnA saMskAra teonA lehImAM na hovAthI AvI nikAsathI tyAM te keLanA peTanuM pANI hAlatuM nathI. bhAratamAM pazu- paMkhIonI saMkhyA eTalI badhI trAsadAyaka vadhI gaI nathI ke - jethI enI nikAsa karavAthI dezane rAhata ane zAMti anubhavavA " maLe. vastutaH khetIpradhAna bhAratane paryAvaraNanI jALavaNI mATe paNa pazupaMkhIonI eTalI ja AvazyakatA hamezAM rahI che. cIna, jApAna, raziyA vagere dezoe anAja bacAvavA mATe jyAre cakalAMo mAryA tyAre anya jIvAtano upadrava ghaNo vadhI gaye ane paryAvaraNanI jALavaNI mATe cakalAM mAravAnuM baMdha karavuM paDayu bIjA dezanA anubhavomAMthI paNa bhArata sarakAre kaIka zIkhIne pitAnI AyAta-nikAsanI nIti ghaDavI joie. vaijJAnika zodhakhoLe divase divase vadhatI jAya che. temAMnI keTalIka te mANasanA vividha vicitra zekhane piSavA mATe ja thatI hoya che e mATe keTalAMya nirdoSa prANIone saMhAra thAya che. keTalAka dezanI zrImati mahilAone keTalAya vakhatathI magaranI cAmaDImAMthI ke sApanI kAMcaLImAMthI banAvelI pasa pitAnI pAse rAkhavAne nAda lAge che. ene lIdhe bhAratamAM ane eziyAnA bIjA keTalAka dezamAM sApa ane magaranI gerakAyade hatyA ane enI cAmaDInI gerakAyade nikAsa ghaNI vadhI gaI che. pALelAM pazuo ane paMkhIonI nikAsa paNa vadhavA mAMDI che. judAMjudAM pazupaMkhInA mAMsanI navI navI vAnagIo duniyAmAM vadhavA lAgI che. eka dezamAMthI bIjA dezamAM mekalavAmAM AvatAM badhAM ja pazupaMkhae jIvatAM rahe che evuM banatuM nathI. keTalAMya pazupaMkhIo navA vAtAvaraNamAM gUMgaLAmaNa anubhave che. navI AbohavA temane mAphaka nathI AvatI. vaLI pitAnI jAtinI vasatithI vikhUTA thavAne kAraNe bhayathI ane anya kAraNe teo jaladI mRtyu pAme che. keTalIkavAra te vimAnamAM lai javAtAM bhayane kAraNe athavA. gUgaLAmaNane kAraNe AvAM pazupaMkhIeA vimAnamAM ja mRtyu pAkhyAnA dAkhalA avAranavAra banyA kare che. vepArIo . A badhA nukasAnanI gaNatarI. gaNIne ja pitAne vepAra evI rIte kare che ke jethI pote sAruM dhana kamAI zake, te paNa Ave. vepAra samagra deza upara mAThI asara pahoMcADe che mAnavajAtanI dhanalAlasAne kAraNe nirdoSa pazupaMkhIone keTaluM badhuM bhegavavuM paDe che ! mora bhAratanuM rASTrIya paMkhI che. bhAratanA ghaNA pradezamAM che te jovA maLe che. mora rUpALuM 5 khI che. enAM pIchAM AkapaMka ane manahara che. duniyAnA ghaNA dezomAM mera nathI. evA dezanA lokone potAnA prANIsaMgrahAlayamAM mera hoya tevI dAchA rahe ane meranAM pIchAM ane emAMthI batAvelI suzobhita varatuo vAparavI game te svAbhAvika che. eTale meranAM pIchAMnI nikAsane vepAra divase divase vadhato cAlyo che. meranAM kharI paDelAM pIchAM vaparAya enI sAme vAMdho na hoI zake, paraMtu A vadhatA jatA vepArane kAraNe pIchAM meLavavA mATe meranI khAnagImAM gerakAyade hatyAnA prasaMge gujarAta, rAjasthAna ane anya pradezanAM gAmaDAMomAM divase divase vadhatA cAlyA che. kamANuM karavA AMdhaLI doTa mUkanAra vepArIone kaI lAjazarama ke dezanI ciMtA jevuM hotuM nathI. gAmaDAMonA garIba azikSita leke paisAnI lAlace temanI sAthe bhaLe che ane morane zikAra ' (pRSTha pAnA 8 upara) * Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-88 prabuddha jIvana upAdhyAya zrI yazovijayajInI dArzanika pratibhA * 2 hemaMta je. zAha A sanmati taka mULanA kartA AcArya siddhasena divAkara adUbhUta samanvacchati dharAvatA ane jaina temaja ajenA pachI lagabhaga bAraso varSe, eka hajArathI paNa vadhu graMthanA maulika 2 thenuM UMDuM adhyayana karIne je te viSayanI mahattama tAM mahAna tidhara zrImAn haribhadrasUri pachI lagabhaga eka gaherAie pahoMcIne tenA upara , samabhAvapUrvaka maMtavya hajAra varSe, ega ane ahi sonA mahAna pracAraka kalikAlasarvajJa ApanAra vividha vADamayanA pAraMgata evo eka bahukRta zrI hemacaMdrAcAryajI ane zrI hIravijayasUrijI pachI turata ja vidvAna tarIkenI kItine teo pAmyA. ane zrI AnaMdaghanajInI sAthe ja jaina darzananA mahAna dArzanika che. aneka mAnAtha temaja gauravAspada bisTAne pAmanAra ane jaina sAhityanI 'vividha rIte puravaNI ane upAsanA uM. zrI yazovijayajInI jIvanajhAMkhI joyA bAda ApaNe temanI karanAra" zrImadda yazovijayajIne samaya Ave che. vikramanA kRtiomAMthI UpasatI temanI dArzanika pratibhAnuM darzana karavAne sattarama--aDhAramA saikAmAM temane janma gujarAtanA aNahilapura prayatna karIzuM te ane te ja temane yogya nyAya ApI zakIzuM. pATaNanI najIka kahoDA gAmamAM thayo hato. teozrInA - koipaNa vidvAna ke khyAtanAma vyakitanI dArzanika pratibhAnuM jIvanaprasaMgonI tithio ane sAla ekasa rIte upalabdha darzana karavA teNe racelI kRtionI saMkhyA ke viSaya temaja thatI nathI, chatAM munI zrI kAnivijyajIe lakhela "sujasavelI bhASAnA mALamanI vividhatA va. paryApta nathI. dArzanika pratibhA bhAsa" nAmanA graMthamAM upAdhyAyajInA jIvana aMgenI keTalIka samajavA mATe sau prathama ApaNe spaSTapaNe e jANI laIe ke hakIkate jANavA maLe che. ' dArzanika pratibhA eTale zuM? A mATe sarjakanI kRtionA - jaina dharmanA parama prabhAvaka evA A mahApuruSanI smaraNa bAghAMtara nahIM paNa abhyAMtara tane pAmavAM paDe, jANavAM paDe. zakita bALapaNathI ja tIvra hatI. teo saM. 1648mAM darzanika pratibhA samajavA mATe ApaNe e jANavuM joie bAlyavayamAM dIkSita banyA ane saM. 1718mAM teone upAdhyAya ke dazana athavA tattvajJAna e samagra jIvananuM ke tenA keI padavI maLI. te samaye gujarAtamAM ucca koTinA vidvAnonA eka pAsAnuM bauddhika vizleSaNa athavA te aMtaH skUraNAtmaka abhAvane kAraNe teo kAzInA vidyAdhAmamAM gayA jemAM teoe darzana che. A darzana jIvananA je te pAsAnA mULagAmI upaniSado, de, SaDradazanai, baddhadarzana temaja jainadarzana satyanA saMdarbhamAM ja hovAnuM bahu ja sAdI bhASAmAM kahIe . va. vividha darzane khUba UMDe abhyAsa karyo ane te upara te je vyakita AvuM bauddhika vizleSaNa kare athavA jene teoe adbhuta prabhutva meLavyuM. teo 'paDadarzanattA" aMtaHskUraNa dvArA mULagAmI darzana thAya tene dArzanika kahevAya. tarIke paMkAyA ane aneka vidvAne tema ja adhikArIe. AvI vyaktinuM vyakitatva dArzanika vyakitatva ke pratibhA samakSa temaNe karelA zAstrArthone kAraNe tema ja temanA dArzanika pratibhA kahevAya. Ama bauddhika vizleSaNa dvArA agAdha pAMDityapUrNa 2 thethI prasanna thaIne vidvAnoe. jIva, jagata, izvaranAM rahasyane pAmanAra Deka, zaMkarAcArya, zarUAtamAM "nyAyavizArada'nI ane tyAra bAda "nyAyAcAyanI umAsvAti ke hemacaMdrAcAryane paNa dArzanika pratibhA kahI zakAya padavIthI teone, alaMkRta karyA hatA. pitAnA samagra jIvana ane aMta'phUraNA dvArA astitvanAM rahasyane pAmanAra jIsasa, daramyAna teoe lagabhaga ekasethI vadhu graMthanI racanA uparAMta kaIsTa, mahAvIra, buddha, rAmakRSNa paramahaMsa va.ne paNa zanika be lAkha zlekanI racanA karI. teonA meTA bhAganA graMtha pratibhA kahI zakAya. AvI dArzanika pratibhAnuM darzana sApekSa alabhya che. A mahAna jaina munivare yogya samaye amadAvAdamAM nahi paraMtu nirapekSa, sanAtana, zAzvata ane DahApaNane pratibiMbita jAhera avadhAnanA prayoge karI batAvyA hatA evo ullekha karanAruM hoya che ane mATe ja dezanikane samagra koLa' ane paNa maLe che. teo dazana, jJAna, cAritrya, saMyama ane tapamAM astitvane draSTA paNa kahevAmAM Ave che. mahAna grIka tatvaciMtaka khUba ja ucca prakAranuM dIrdhAyu jIvana jIvyA ane pitAnA pleTa dArzanika vyakitanA cAritryanA guNomAM 'zAzvata ane sanAtana addabhuta jJAnane kAraNe teo "ladhu haribhadra' tarIke saMdhAyA. ' satya pratye agAdha prema, jJAnanI tIvra jhaMkhanA, saMyamIpaNuM, vi. saM. 1773mAM gujarAtanA vaDodarA zaherathI Azare 19 mananI vizALatA, sarva sameyanI sarva vAstavikatAnuM darzana mAIla dUra Avela prAcIna darbhAvatI (vartamAnamAM DabheI) karavAnI zakita, mRtyuthI abhaya, vANI-vartana ane vicAramAM zaheramAM teo kALadharma pAmyA. saMtulanapaNuM ane sadA satya, nyAya, hiMmata ane zistanA siddhasenanA sAkSAt vidyAziSyapaNAnuM mAna meLavanAra sahayaripaNane " mukhya gaNave che. TUMkamAM jJAna-darzanane saMskRta, prAkRta ane gujarAtImAM vipula sAhitya racanA" A prakAza, saMyama, tapa, prema ane divya daSTi e koipaNa mahAna 'tArkikaziromaNi upAya zrImadda yazovijyajIe pratibhAsaMpanna dArzanikanA mukhya guNo gaNAvI zakAya. kayA viSaya para nathI lakhyuM te kahevuM ja muzkela che. teonI dArzanika pratibhAnA uparokta guNe mukhyatve tenA cAritryanA kRtio Agamika ane ravataMtra takamUlaka banne prakAranI che. A guNo che. A uparAMta keIpaNa dArzanika pratibhAsaMpanna kRtiomAM pUrNa temaja apUNuM, upalabdha temaja anupalabdha, jaina 1 zrI jaina darzana mImAMsA ane anya lekha" - pRSTha. 133. temaja ana graMthane samAveza thAya che. A graMthe svaya ja temanA "sarvagrAhI pAMDiyane prakhara purAve che. zailInI daSTie vairAgyarati ' - muni yazovijayajI pA-15 joie te A kRtio khaMDanAtmaka, pratipAdanAmaka ane "pAMtajala gadarzana'-paM. sukhalAlajI pA. 9 samanvayAtmaka che." * aneka graMthanI racanAo dvArA teo pleTanuM ripablika-(paMgIna bukasa) pAra44. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prayuddha jIvana ta, 1-7-88 . "paMDitamAM medhAvI buddhizakitane kAraNe addabhuta arthadhaTana, ane paryAyArthika) kula sAta bhAga paDe che ane te ja sAta naya abhivyakita ane vicAronI susaMgatatA temaja sutakamAM paNa che jaina darzana mujaba koIpaNa vastu sAta judI judI apekSAe jaNAvavAnA. A prakAranI yogyatA je te samayanA aneka samajI zakAya ane te sAte sAta nayanuM vivaraNa jaina nayavAAcAryo ane paMDitamAM ke jeo dArzanika che teomAM jovA damAM Ave che. Ama jaina darzananA khUba ja pAyAnA siddhAMta maLe che, ane A badhuM zrI yazovijayajImAM hovA chatAM teonI syAdvAda ane nayavAdamAM satyane pAmavAnI ane samajavAnI vizeSatA mAtra gujarAtanA ja nahIM paNu badhI paraMparAne bhAra- anekAnadRSTi ullekha jovA maLe che. upara jaNAvela nayanA tIya paMDitathI nirALI ane virala che. te vizeSatA eTale bhedenI saMkhyA para paNa judA judA mate jovA maLe che. A aneka viSayanA pAMDitya ane sarjana uparAMta teonI kRtiomAMthI manuM vigate varNana karavuM ahIM prastuta nathI; paraMtu temAM eka pragaTa thatuM tenuM anekAntakaSTivALuM AdhyAtmika ane mata siddhasena divAkarane che jeo naigamanane svataMtra naya tarIke , UrdhvagAmI valaNa.' ' na svIkAratA "sa grahathI eva bhUta sudhInA cha ja nA svataMtra che. ' " zrImadda yazavijayajInuM jIvana ane temaNe racelA graMthanI ane dravyAstika daSTinI maryAdA vyavahAra naya sudhInI ja che jhINAmAM jhINI vigate joIe te tenI pratibhAnA paripAkarUpe jayAre jusUtrathI mAMDIne badhA ja na paryAyAstika . nayanI nitaratI temanI vizeSatAo aneka thAya. A sthaLe te tamAmanI maryAdAmAM Ave che ema darzAve che; ' ane A ja maMtanuM ke chaNAvaTa zakya nathI ane anivArya paNa nathI. chatAM upAdhyA je Agama paraMparAthI jude che tenuM upAdhyAyajI khUba ja yajInA je mukhya mukhya ane sAhitya upalabdha che. tene saceTa rIte tArkika paddhatie samarthana karIne pote paDanayane najara samakSa rAkhIne ane jaina paraMparA temaja temanA samayanA svIkAre che. paM. sukhalAlajInA zabdomAM kahIe te "saMpradAyamAM saMdarbhamAM vicArIe te temanI je lAkSaNika vizeSatAo che rahIne paNa saMpradAyanA badhananI paravA nahiM karatAM je ucita ke je temanI dArzanika pratibhAnuM darzana karAve che te mukhyatve . lAgyuM tenA para nirbhayapaNe lakhanAra evA eka dArzanika A pramANe gaNAvI zakAya : teonI addabhuta samanvaya zakita, tarIke pU. zrI yazovijayajI ApaNI samakSa Ave che. jaina temaja ajaina granthanuM UMDuM jJAna tathA abhyAsa, maMtavyamAM have ApaNe zrI yazovijayajInI e vizeSadaSTinI vAta samabhAvapaNuM, zAstrIya ane laukika sAhityanuM sarjana, nirbhayatA, karIe ke je temanI prakhara dArzanikatA rajU karanAra sAbita vidvattApUNa arthaghaTana, navya nyAyanI zailImAM jaina siddhAMtonuM thAya che ane A dRSTi te ja temanI nyAyadaSTi. A vAtane nirUpaNa va. neMdhapAtra che. zrI yazovijayajInI A yogyatAo savistAra samajavA ApaNe eTaluM jANavuM Avazyaka che ke : ane vizeSatAone ApaNe jarA vadhu vigate jovAno prayatna ke!paNa darzana : samajavA mATe je te darzananA mULabhUta karIe. siddhAMtane samajavA khUba ja Avazyaka hoya che. A siddhAMta tenA graMtha ke AgamAM sutrAtmaka rIte siddhAMtanA pU. upAdhyAya zrImadda yazovijayajI teonA samagra sajanakALa daramyAna Agama paraMparAne surata rIte mAnya rAkhanAra svarUpamAM hoya che. A siddhAMtane samajavA mATe e ane anekAMtadaSTine kayAreya bAjue ne mUkanAra eka prakhara je bhASAmAM ' lakhAyelA che te bhASAnuM jJAna ane susaMgata jaina ciMtaka tarIkenI chApa upajAve che. teoe temAM rajU thatA vicAromAM samajavA mATe tarkanA niyamanuM sAmAnya mAnavIe mATe vyavahAranI mukta rAkhI nizcaya jJAna avazyaka bane che. Ama eka bhASAnA DhAMcAne samajavAnI daSTinI gauNatA maryAdArUpe batAvI. teoe e batAvyuM ane bIjI bAju vicArane DhAMcAne samajavAnI eTale ke ke navakAramaMtramAM AvatuM " arihaMtapada" prathama ane vyAkaraNazAstranI ane tarkazAstranI kaI paNuM dArzanika siddhAMta siddhapada' bIja' rAkhavA pAchaLa ariMhapada vyavahAra ane samajavA mATe pAyAnI jarUriyAta banI rahe che. nyAyazAstra siddhapada nizcaya che." ravAbhAvika che ke arihaMta vagara arUpI tarkazAstra pramANuzAstra va. nAmathI paNa oLakhAya che, have siddhapadanI oLakhANa zakaya nathI. jaina paraMparAmAM "anekAnta e zrutapramANa che; te dravyArthika pArthika be daSTie upara avalaMbita che. e bane daSTie : jaina darzana eTale AcAramAM ahiMsApradhAna ane anukrame sAmAnyadha ane vizeSAdhine lIdhe pravarte vicAramAM anekAntadaSTi vastunI keLApaNu eka bAju tarapha che. A banne prakAranA be jainazAstramAM anukrame ' najara na rAkhatA tenI aneka bAju tarapha najara rAkhavI darzana ane jJAnathI oLakhAya che. jenA darzananI te anekAntadaSTi zabdane sIdho artha che. jaina darzananI Agama para parAmAM zarUAtathI ja eka evo mata anekAntadaSTi tenA ravAdavAdanA ane nayavAdanA siddhAMtethI ja prasiddha hatA ke darzana ane jJAna bannenI utpatti kramathI thAya spaSTa thAya. jaina darzana e eka vAstavavAdI darzana che ane che. Agama para parAnA A mata sAme e mRta cAlyA ke, darzana te padArthane aneka dharmavALA lekhe che. satyanA badhA ja, ane jJAna bannenI utpatti kramathI nathI thatI paraMtu sAthe ja thAya aMze grahaNa karavA sAmAnya mANasa mATe zakya nathI. che. A banne matanI sAme eka trIjo mata A jenAM ApaNe sAmAnya mANase je, koi grahaNa karIe chIe darzana ane jJAnane abheda darzAvAyA. ama darzana ane jJAna te saMpUrNa satya nahIM paraMtu satyAMza je. dareka satya tenI je te saMbadhamAM agama paraMparA pramANene mata e rahyo ke darzana apekSAe prApta thayela hovAthI je te apekSAnA saMdarbhamAM te ane jJAna bhinna che ane banne eka sAthe utpanna na thatA - satya ravIkRta ja lekhAya. A satyanI svIkRti pramANathI siddha thAya. vastune samajavA prayatna naya che. "ApaNI daSTi, badhI "tattvArthasUtra--paM sukhabAlajI pA-68 * * sAmAnya ke badhI vizeSa dRSTie paNa ekasarakhI nathI hotI, "sanmati prakaraNansa. paM. sukhalAlajI pA-134 , temAM paNa aMtara hoya che. mULa be draSTionA (dravyArthika ' "sanmati prakaraNa"-saM. 5. sukhalAlajI pA-167-168 . " Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA * ti. 1-7-88 prabuddha jIvana kramaza: arthAta eka eka samayanA aMtare utpanna thAya che. navyanyAyanuM vyavasthita rIte vistRta varNana karyuM. navyanyAyane vAcaka umaravAti pahelAMnA badhA ja AcAryo ane khAsa te vikAsane kAraNe sAhitya, chaMda, vividha darzana tathA dharmazAstra jinabhadragaNi temaja kSamAzramaNa va. A matanA AgrahI jaNAya para vizeSa vyApaka prabhAva paDaze. A vikAsanA prabhAvathI che. A mata 'kramavAda' tarIke oLakhAve. darzana ane jJAna bauddha ane jaina sAhitya vaMcita rahyA hatAM. bauddha sAhitya saMbaMdhI je bIjo mata che te pramANe banne upaga bhinna hovA mATe A rUTi purAvavI Ameya saMbhava na hatI. kAraNa ke chatAM utpatti kamika na thatAM eka sAthe ja hoya che. AcArya bAramI ane teramI sadI bAda bhAratanAM bauddha vidvAnI paraMparA mallIvAdI A matanA khAsa AgrahI che ane A mata "sahavAda mAtra nAmanI ja rahI hatI. paraMtu jaina sAhityamAM te: A ' tarIke oLakhAyA. uparokta bane tenI sAme siddhasena saTi sAme ja khaTakatI hatI. bhAratamAM asaMkhya jaina vidvAne, divAkarane trIjo mata jemAM darzana ane jJAnane abheda jaina tyAgIe ane jaina gRhastha hatA ke jeonuM mukhya jIvanabatAvyuM che te "amedavAra tarIke oLakhAya che, A Akhe vyApI geya zAstracitana hatuM. paM. sukhalAlajI kahe che ke ' muddo, jaina paraMparAmAM jovA maLatI bane zvetAMbarIya ane jaina sAhityanI A kamI dUra karanAra ane te paNa eka digabarIya paraMparAmAM vADamayane A itihAsa, zrI hAthe dUra karavAne ujajavala ane sthAyI yaza je kaI paNuM yazavijayajI mAtra aitihAsika rIte ja nahIM paNa eka che. jaina vidvAnane phALe jAya che te upAdhyAya yaze vijayajIne ja."! vidvAna bahuzratane zobhe te rIte carce che. teo traNe matanA teoe jaina takabhASA, jJAnabindu prakaraNa, aSTasI jevA purarakartAnI vAta spaSTa kare che ane samagra carcAnA aMte tene prathe dvArA caudamA saikAthI mAMDIne cheka sattaramA raukA sudhI tAtparya ane svapajJa vicAraNArUpe be muddAone ullekha navya naivAmikAe navya nyAyanA je pradhAna tanuM pratipAdana kare che. eka te e ke pate "amedavAda'nA pakSamAM che karyuM hatuM tenuM jaina nyAyanI apekSAe vistRta nirUpaNa zrImad ane bIjo muddo e ke nayabhedanI apekSAe traNe pakSane yazavijayajI sivAya bIjA koI paNa vijJAna dvArA nanyAnI samanvaya zakya che. u. zrImadda yazovijayajIe pitAnA jJAna- zailImAM jaina dArzanika taranuM vistRta vivecana jovA bindu nAmanA graMthamAM A samasyAnA samAdhAnamAM samanvayAtmaka maLatuM nathI." * . daSTibi dune spaSTa karatAM jaNAvyuM che ke "kramikavAda'nuM sUtra - zrI yazovijayajI eka tarapha zAstrIya temaja lokika nathI pratipAdana thAya che; "sahavAdanuM vyavahAra nathI bhASAmAM pitAnA sarala temaja kaThina vicArone jijJAsuo pratipAdana thAya che ane 'abhedavAdanuM saMgrahanAthI pratipAdana samakSa rajU karavAnI ceSTA karanAra vidvAna tarIke najara samakSa thAya che. Ama khUba ja tArkika rIte pitAnI ananya evI Ave che te bIjI tarapha baMgALa ane mithilAnA navyayAyika samanvaya zakitathI teo e "nayabhedanI apekSAe A traNe raghunAtha ziromaNi guNAnaMda ane nArAyaNanA e vicAre ke sUripakSo paraspara viruddha nathI che tema batAvyuM che. A ane je sAthe vAstavamAM teo saMmata nathI tenI khulle e praza sA. AvA aneka jJAnamImAMsakIya praznonI carcAomAM ApaNane zrI karanAra pitAnA pratipakSa tarapha nikhAlasa, jJAnanA ananya bhakta yazavijyajInI anekAntadraSTine temaja temanI viziSTa sUjhane tarIke najara samakSa Ave che. teonuM 'draSTibiMdu taddana vastuke je temanI dArzanika pratibhA upasAvanAra tattva che tene lakSI ane AgavI zailImAM che. teo pitAnA pratipakSa pratye paricaya maLe che. pramANika ane vaphAdAra jaNAya che. 18 prAcIna samayamAM pramANe dvArA prameyanI parIkSA karanAra - zrI yazovijayajI ane temanI paMkitanA vidvAna bahuzruta zAstrane nyAyazAstra kahevAtuM. Ama samaya jatAM "pramANu zabda jainAcAryo ke jeo dArzanika pratibhA dharAvanAra che teone nyAyane baMdhaka bane. jaina nyAya ke jaina taka anusAra draSTi samakSa rAkhI eka manvanA muddAnI vAta paNa karI pramANu ane naya bane vastune samajavAno prayatna kare che. laie. A muddo che vicAre ke siddhAMtane lagatI Ama zrI yazovijayajI pahelA A pramANa ane naya banene maulikatA ke navasarjanane, upAdhyAyajInA ane temanA jevA jena takamAM athe parIkSAnA mukhya sAdhana gaNatA. bahuzrata vidvAnonA 2the tenA viSayanI draSTie maulika jaNAtA zrI yazovijyajIe pitAnA jaina-taka bhASAmAM tarkamAM nathI, paraMtu AthI A vidyAnuM mahattva ghaTatuM nathI, dArzanika pramANa ane nayanI sAthe nikSepane paNa samAveza karyo. "nikSepa pratibhA echI thatI nathI, kAraNa ke ApaNe joyuM zabdane samajavAno prayatna che 'je jene taka anusAra, nAma, tema abhedavAda, vaDa, nikSepa, navyanyAya va.mAM emanuM je sthApanA, dravya ane bhAva ema cAra daSTie thAya che. ahIM nikSe viziSTa pradAna che te emanI eka dArzanika tarIkenI atyaMtu panI carcA prastuta nathI chatAM teoe nyAyamAM je pradAna karela prabhAvazALI pratibhAnuM darzana karAve che. AvI dArzanika pratibhA che tenI samajaNa temanI dArzanika pratibhA samajavAmAM sauthI hovA chatAM emaNe kayAMya kazuM pate navuM kahevA mAge che. vadhu upakAraka che bhAratIya paraMparAmAM Ama te nyAyazAstrano ane tene kAraNe paraMparAnI bahAra temanA vyakitagata ahamane itihAsa khUba lAMbe che. je ApaNe "gautamane nyAyasUtrathI (I. sa 350) laie to I sa 1000 sudhIno nyAyadarzanano * jJAnabindu prakaraNa-siMdhI prakAzana (hindI) pA -63 vikAsa pradhAnapaNe bauddha tAki nA saMdharSathI thayo che." che zrI che "nyAya... vaizeSika darzana' - le. nagIna zAha pA. 448 - yazovijayajIne samaya 17-18mA saikAne che. teonA agAu 10 jaina taka bhASA. - saM. izvaracaMdra zarmA (hindI) pA 12 vidvAnomAM navyanyAyane khUba phelA thaI cUkaya hate. "A 5. "darzana aura cintana" - paM. sukhalAlajI pA. 4pa9. : " navyanyAyanA mukhya pravartake caudamI zatAbdInA mithilAnA * jaina taka bhASA - saM. izvaracaMdra zamAM (hindI) 5. 12 gaMgeza che ke jeoe "nyAyatattva ciMtAmaNI" nAmanA graMthamAM 18. Jain Tark Bhasha-Dr. D: Bhargav p. xvl. ' . ke , Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - * - prabuddha jIvana - kaMDe ghaNe UMce laherathI pharate thAya che ema darzAvavAno yatna vikAsa, chelle upAdhyAya zrImadda yazovijayajI sudhI Ave che. e karyo nathI. temaNe namrapaNe pitAnI, dArzanika pratibhAne jaina teoe pitAnA jIvana daramyAna mAtra suMdara, saceTa ane - darzananA mukhya siddhAMtanI samajaNa vistAravAmAM samarpita sataka dArzanika vizleSaNa temaja pratipAdana' e ja nathI karelI che. kayuM paraMtu jaina vADamayanA vikAsane vadhAre phaLadAyI vaLAMka aMte, jaina paraMparAne ane jaina darzananA vidvAna bahuzratane ApIne pitAnI ananya evI dArzanika pratibhAthI atizaya itihAsa jotAM spaSTapaNe jaNAya che ke trIjA saikA sudhImAM prabhAvaka rIte jALavI rAkhyo che, paraMparAne sAcavI che vizva. AvatAM kundakundAcArya ane umAsvAtI; pAMcamA saikA sudhImAM darzananA phalaka para dipAvI che: ' ' AvatA pUjyapAda, sAmaMtabhadra, siddhasena divAkara, sAMtamAM- mAtra jaina zAsananA ja nahi paraMtu samagra dArzanika AThamAM saikAmAM AvatA malyavAdI, jinabhadragaNi, kSamAzramaNa, duniyAnA savaMkAla ane sarva samayanA A mahAna jyotirdhara gaMdhahastI, haribhadra; navamA saikAthI paMdaramA -- seLamA vidvAna bahuzrunane vaMdana. ' saikA sudhImAM AvatA akalaMka, vIrasena, vidyAnadI, vAdIdevasUri ane hemacaMdrAcArya sudhI cAlyo Avate jaina vADamayane ke "darzana aura cintana' - paM. sukhalAlajI-pA. 457 - satapraNayanA kavi : zrI moTAdakara - 0 che. baLavaMta jAnI kavizrI beTAdakaranI kavitAmAMthI prathama najare daSTigocara "nirjhariNI" nAmanA trIjA kAvyasaMgrahanA AraMbhe paNa thAya chegrAmajIvana ane gRhajIvananuM nirUpaNa. parantu jarA e ja rIte kavizrIe saspraNayanI vibhAvanAne gAtuM mukataka UMDANathI tapAsIe chIe tyAre e kavitAomAMthI emanI prayojayuM che. sapraNayanI vibhAvanA ApaNane prApta thAya che. kavizrIne je kaTAkSe jotAM je viSa thakI sudhAvaNa kare " kiMI jIvana satyadarzana lAgyuM che, te A vibhAvanA rUpe " ane aganamAM zata zazItaNuM zaitya rasaraje, ' ' kavitAomAM kalAtmaka rIte nirUpAyela che. mAre mana kavizrInI ' smRti jenI heje draDha nasanAM baMdhana haNe A jIvanavibhAvanA ane enA nirUpaNa kauzalyanuM bahu meTuM smaruM vaMdu, evuM prabhu pragaTa te samaNayane mUlya che. temanI A be bAbatane kAraNe kavizrI beTAdakara je haMmezA amRta varasAve che, ane zata zata zazi jevI mane savizeSa spardho che. zitaLatA varasAve che ane jenI smRti jevI pAvanakArI che. ' beTAdakara enI patIkI evI chavanavibhAvanAthI pUrA che ke enAthI draDha evA narakanAM baMdhana haNAya cheAvA saMbhAna hovA joIe. ane kadAca e kAraNe ja mane lAge che sapraNayane kavizrI vade che, smare che ane seve che. ke teo potAnA pratyeka saMgrahanA AraMbhe zikhariNI chaMdamAM - AvI eka bhavya ane udAtta evI satranI vibhAvanA A vibhAvanAnuM ghAtaka evuM eka-eka mukataka racIne mUkatA haze. A traNa mukatamAMthI atyaMta kAmaLa evA sUre pragaTe che. kallelinInA AraMbhe . 'rAsataraMgiNI' kavizrInI rAsakRtione saMcaya che eTale dhare rUpe keTi avikRta ane eka ja chatAM enA AraMbhe A prakAranuM mukataka nahIM mUkayuM hoya ane , ravayaMbhU sarvomAM pratihadayamAM pUjita sadA, zaivalinI', kavizrIne maraNottara kAvyasaMgraha che. ' . : caM vyApI nile saphaLa jaDa ne cetana viSe. . - paraMtu A pAMceya kAvyasaMgrahanI racanAomAMthI kavizrIne - smaruM, vaMduM, evuM prabhu pragaTa te samayane.' abhipreta evI sa>>yanI vibhAvanA te eka yA bIjA rUpe prApta thAya ja che. ' . . eka rUpe paNa je eka ja che, je svayaMbhU che ane niraMtara je jaDa ane cetanamAM vyApI che tevA satraNayane "UrmilA khaMDakAvya che, te vAtsalya" eka rAsakAvya che. - kavizrI smare che, vaMde che ane seve che kavicittamAMthI pragaTelI emAM che te nArIcitanuM maMthana, paNa sAthe sAthe sampraNayanI A eka Adarza bhAvanA che je jude jude rUpe kAvyamAM kayAMka vibhAvanAthI Upase che kharI. UrmilAnuM bhAvavizva paricita che - te kayAMka paDelI che. nihita che. emAM kavizrIe keTalIka kAvyakaDikAo dvArA zuddha premanA mahimAne game che. ' "strotasvitI' A Arabe paNa kavie mukataka mUkayuM che atanAda na ke kIdhe, nA ceSTA snehanI kazI jemAM paNa A ja vibhAvanA che. nehazartha dharI ubhI ApadubhAra uMDAvatI vase nA vairAge, japatapa thakI je nava jaDe nehagarva nathI jene snehazoka na e dhare . - anAyAse AvI vimaLa urane satvara vare, - tUTatA Abhane jhIlI levAnI zakita e ure." pratApe pRthvImAM surasadanasauMdaya virace smaruM, vaMduM, evu prabhu pragaTa te sahmaNane.' ' vAthane pilavA tAre aMtare vAsanA nathI , -: vairAgya ane japa ke tapathI jenI prApti nathI thatI paNa nehInA cittane zobhe evI te zAMti sAcavI" -anAthAze ja vimaLa hRdayamAM je sthAna lai le che ane jenA pratApe eka prakAranuM daivI saudaya' A pRthvI para vilasatuM nahI haya samaje te taNuM tanya sa" rahe che, evA sapraNayane kavi smare che, vade che ane seve che. UrmilAnA rUpaka dvArA jANe ke kavizrI, sapraNayanI * Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1- 7 88 prabuddha jIvana - vibhAvanA ja rajU kare che. prabaLa prema pAse nathI kheMca, e dara paNa dhakele che. sneha ane samayane ke prabhAve che : e eka sUra ApavA. khaMDakAvyamAM eka rasa thai gayo che. * . . . vAtsalya rAsa . :: saravaratIrane re teDI jaLalaharI vahI jAya gaDI saMcarI re e sahiyarane samudAya kAMTA kAMkarA re ene aDake nahIM pagamAMya - caraNe cAlatI re jANe 5khaNa UDI jAya pitAnA piyara sahiyarane sagAtha choDIne jaI rahelI strI rahanA baLe-prabhAve zuM-zuM anubhavatI hoya enuM Alekhana pachInI paMkitaomAM kavi kare che. manahara moDhaDAM re jotAM haiyuM Ucare "hAza' atAM aMgane re Upaje aNumUle ullAsa ura AliMgane re letI devabhavananI lhANu , " cAru cuMbane re maLatI ekSa taNI ke mAhya. e chabI AgaLa re jhAMkhA kaTika zaziyara sUra ' e surabhi kane re phIkI phulaDAMnI ke phera pativratA nArI, patimilana mATe utsuka hoya e citra keTaluM kalAtmaka rIte kavie deyuM che tenuM ahIM darzana thAya che. Ama praNayanuM eka maMgala-vatsalarUpa kavie AlekhyuM che. "e draSTi' kAvya sapraNayane ja mahimA gAtu kAvya che e draSTi eTale satraNayanI draSTi ke je satata sauMdarya-ekatA ane sarvAtmabhAvanAne anubhava karAve che. kavi sammaNanA upAsaka che, ArAdhaka che enI pratIti A kAvyamAMthI prabaLarUpe thAya che 'e draSTi A jaga sakaLamAM pUrNa seMdarya jotI ne mIThI ke kudarata taNI lANa sarvatra letI, . vyakita mA vasI vimaLatA ekatA e nihALe ja pelo jagaviSayane bheda nA koI bhALe.' zuddha sAtvika evA saaNayanA prabhAvanu mana mUkIne gAna A "e draSTi' kAvyamAM kavie gAyuM che. A ja bhAva tIvra rIte "amAre yajJa' kAvyamAM vyakata thayela che nisage prema che jene, hRdaya rasarUpa che jene amArA yajJamAM varavA taNe adhikAra che tene." jaMgamAM jaDe "sadA tyAre tyAre praNaya priya : nasagika vase ane enAM pAtra paNa sahaja zakayAM nava jaDe sapraNayathI sabhara hRdayavALAM pA virala hoya che ene kharekhara kavine khyAla che. sapraNayI kayAreka viphaLa rahe. nathI evI daDha zraddhAthI kavi gAya che ke, "sama AgaLa azakaya na ka jaNAya ne snigdha mAnasa vize bhAnA samAya ' bhakti kharA jigaranI nahIM vyartha jAya - kartavyaniSTha ura na nipAta thAya kavinI praNayamaratIne zraddhAne vizeSa paricaya ahI thAya che. 'praNayanAM mIThaDA maMtra ane gIta ame gAzuM, bhale sasAranA ziSya sUNe ke nA sUNe - te' Ama satyapraNayanuM gAna teo jayAM jayAM avakAza maLe tyAM aucitva jALavIne gAya che. eTale ke satmaNanI temanI vibhAvanAnuM saMjana kavitAnA mULabhAva sAthe teo evI rIte kare che ke e kavitAnA sapraNayanI vibhAvanAnI pracAraka ke. narI upadezapradhAna kavitA lAgatI nathI, teo nakakara vAstavahADa. ripAlijhamanA kavi nathI. paNa komaLa-kamaLa bhAvanA, sa vedanAne kavi che. A mATe kaThera vAstavane badale kAlpanika jagata teo khaDuM kare che. narI bhAvanA, Adarza sthiti ane kapanAnuM eka udAtta vizva racIne emAM pitAne abhipreta maMgala, ziva, darpa ane sapane bhAva Alekhe che tema chatAM temanuM A kalpanAvizva nathu taraMgI, atizakitathI bharyuM bharyuM lAgatuM nathI te tenI abhivyaktinI UMDI sujhane kAraNe. ' , , ' ' Ama temanI keTalIka priya vibhAvanAo jIvanasamAM sapraNaya e pramukha tatva che ane vyApakarUpe teo e. tattvanuM Alekhana temanI kavitAmAM karatAM draSTigocara thAya che.. ' khaDakAvya hoya ke gIta, rAsa ke urmikAvya; paNa kavi jyAM ja taka maLe tyAM pUrA aucityathI emanI pitIkI evI. saprazyanI vibhAvanAne kalAtmaka rIte nirUpI de che ane kAvyo. eka juduM ja tathA AgavuM parimANa prApta thAya che. ' boTAdakare eka bhAvatAlakanuM sarjana karyuM je ciraMjI raheze, satata sparzI jAya che te A bhAvanAlekane layAnvita rUpe abhivyakta karavAnI AvaData, kuzaLatA, eka draSTibi duPoin of View nuM AvI UMDI sUjhathI kAvyane upakAraka bane e rIte Alekhana karavuM e ghaNI merI bAbata che mane, beTAdakara A kAraNe meTA gajAnA draSTivata kavi lAge che.. amArA e ja avayuM ane adhikArIo sAcA praNaya maLatA kharA bhAgI, saphaLa A satra karanArA" satrayI citta, A vyakitanuM kavie AMkeluM mahatva ahI joi zakAya che. kavine mana sa, praNathI ja zraddhAya che. kavinI A sapraNayanI vibhAvanA Ama sAttvika ane nirmama nirmaLa che. premamagna uramAM kAMi ja sthaLa abhilASA jAtI nathI. kAraNa ke A sAtvika evA sampraNayane sparza jenA cittane thayo che e praNayamUrita cittamAM vyakitatvamAM pachI kazI ja, kaMI ja nyunatA ke khAlIpe rahetAM nathI tenI sabharatAne ane paramatRptine anubhava aharniza thato hoya che. eTale ja teo gAya che ke "praNaya sarakho jJAtA kartA nahIM payuSaNa aMka prabuddha jIvana' tA. 16mI ogasTa, 1988ne tathA tA. 1lI sapTembara, 1988ne aMka parvAdhirAja paryuSaNa parva prasaMge sayukta aMka tarIke tA. 1 sapTembaranA roja pragaTe thaze. -taMtrI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * prabuddha jIvana tA. 1-7-8 kAvyazAstra vaDe kAlanigamana " (pRSTha 1thI cAlu) ghaTaM mindhAt paTa chindyAt kuryAt rAsabharerAhaNam / / yena kena prakAreNa prasiddha : purUSA bhaveta // prasiddhi mATe phAMphAM mArIne nirAza thayelA kIti ghelAone kavi kahe che ke prasiddhi meLavavI sahelI che. sabhA-saMmelanamAM pANI pIvA mATe rAkhelAM mATalA pheDyAM tyAM beThelAonA khesa vagere vastra phADyAM athavA te sabhAsthaLa AgaLathI gadheDe caDIne nIkaLavuM. Ama hara kaI jAtano upAya ajamAvIne puruSe prasiddha thavuM. 1. pazupaMkhIonI nikAsa (pRSTha rathI cAlu) thavA lAge che. paraMtu bhAratamAM moranI saMkhyA ghaTatI cAlI che e jotAM pitAnA rASTrIya paMkhInI jALavaNI mATe bhArata sarakAre ciMtita thavAnI jarUra che. kAMgAru eraTreliyAnuM rASTrIya prANI che enI saMkhyAmAM ghaTADe jaNAtAM keTalAM varSa pUrve eraliyAnI sarakAre kAMgArUnA zikArane gerakAyade jAhera karI dIdhelo che ane prANIsaMgrahAlaya pUratI ja tenI maryAdita nikAsanI chUTa rakhAI che. pitAnA rASTrIya prANI ke paMkhI pratye gauravanI bhAvanA jagAvI e sarakAranuM paNa kartavya che. paraMtu tene badale bhAratamAM sarakArI stare ja pradhAnothI mAMDIne kArakUna ane caparAzI sudhI ajJAnayukata ke avaLI manodazA pravarte che e bahu khedanI vAta che. bhAratanA aneka sarakArI karmacArIne e khabara paNa nahi hoya ke mera e ApaNuM rASTrIya pakSI che. * bhArata vikAsazIla deza hovAthI videzI hUMDiyAmaNanI ene jarUra rahe che. pazupaMkhIonI nikAsa dvArA bhAratane sAruM videzI kaMDiyAmaNuM maLe che evI dalIla kadAca kaI kare, paraMtu bharatanA arthataMtrane samagrapaNe abhyAsa karavAmAM Ave te pazupa khIonI nikAsa dvArA maLatuM videzI hUMDiyAmaNa nahi jevuM ja che tenI khAtarI thayA vinA nahi rahe. pazupaMkhIonI nikAsa dvArA maLatA videzI hUMDiyAmaNa karatAM anekagaNuM vadhu hUMDiyAmaNu te bhArata anya vepAranI gera rItio dvArA gumAve che ane temAM pArlAmenTanA sabhya ane pradhAnanA hissA paNa hovAnuM kahevAya che. vepArIo uparAMta sarakArI taMtra ane pradhAne ceDAMka vadhu prAmANika bane te paNa ghaNuM badhuM hUMDiyAmaNa bacAvI zake ema che. eTale hUMDiyAmaNanI lUlI dalIla karIne nirdoSa pazupanIonI nikAsane bacAva kare e geravAjabI che. kamale kamalA zete hara : zete himAlaye / viSNu : kSIranidhau zete manye matkuNa zakyA / lakSmI kamaLamAM piDhe che, zivajI himAlayamAM sUe che ane viSNu kSIrasAgaramAM laMbAve che tenuM kAraNa huM mAnuM chuM ke mAMkaDane Dara ke tenI zaMkA che. ' ravayaM maherA : are korA : : savA dhaneza : tano naLakA : tathA'pi bhivAdanameSa shNbh| . vAsI devarAja | pite mahezvara che, sasarA nagAdhipati himAlaya che, mitra kubera che, putra gaNeza che ane teya za kara bhagavAnane bhikSA mAgavA bhaTakavuM paDe che, izvaranI icchA ja kevaLa baLavAna che. updeshe| na dAtavyA yAdraze sAdraze jane / pazya - vAnarayUvena. sugRhI nigRhI kRtA // jevA tevA mANasane upadeza Ape nahi jo ke TADhamAM karatA vAMdarAne sugarI (pakSIe e ghara bAMdhavAnI zikhAmaNa ApI te vAMdarAe badalAmAM tene ghara jevo) maLe ja ukheDI nAkhe. bhAratIya saMskRtimAM jIvadayAnuM mahattvanuM sthAna ApavAmAM AvyuM che. bhAratamAM mAMsAhArI lekanu ThIka ThIka pramANa che, te paNa pazu-paMkhIo pratye prema e samagra bhAratIpa prajAnuM hajAra varSathI eka AgavuM viziSTa lakSaNa rahyuM che. bhAratIya saskAranI e pArAzIzI che. eTale jIvadayAnI daSTie tema ja "bhAratIya paryAvaraNanI jALavaNInI daSTie pazupaMkhIonI nikAsanA praznane sarakAre gaMbhIrapaNe vicAra kare ghaTe che. | ramaNalAla cI. zAha yasya kasya tarAmUlaM yena kenA'pi pezitam / yasmai kasmai pradAtavyaM yadvA tadvA bhaviSyati // UMTavaidonI majAka karatAM karatAM kavi kahe che ke harakeI jhADanuM mULa laine tene harake padArtha sAthe pIsI nAkhavuM, pachI harake rogIne te ApavuM. ane je thAya te kharuM. payuSaNa vyAkhyAnamALA saMdha dvArA prativarSa jAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALA A varSe guruvAra, tA. 8-9-1988 thI zukravAra, tA. 16-9-1988 sudhI ema nava divasa mATe biralA kIDA ke, pATImAM mojavAmAM AvI che. A vyAkhyAnamALAne savigata kAryakrama have pachI jAhera karavAmAM Avaze. -maMtrIo tRSNAdapi laghustUla : tUlAdapi ca yaack:|| vAyunA kina nIto'sau mAmayaM prArthaye viti // taNakhalA karatAM 3 halakuM che ane rU karatAM mAgaNa halake che, te pachI vAyu tene upADI kema na game ? uttara e che ke vAyune bIka lAgI ke mAgaNa mArI pAse paNa kaMIka mAgaze. - a saika 1 naia aa maitra = zaika ghA - ' manAputra vaDhi TuTyAta devA : Tu vAtA: | gheDAne nahi, hAthIne nahi ane vAghane te balidAnamAM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-88 prabuddha jIvana kadI paNa Apa ja nahi. bakarAne balidAnamAM caDAve . deve (5) dubaLanA ja ghAtaka che. yAvajjIva sukha jIvet RNa kRtvA dhRtaM pibet / bhasmI bhUtasya dehasya punarAgamana kuta : / / chavIe tyAM sudhI laherathI jIvavuM. te mATe devuM karIne paNa ghI pIvuM, (miSTAnna khAvuM). A deha citAmAM bhama pachI tene kaI pAchA AvavuM che? phasAze." AnA uttaramAM sItA kahe che ke "nIca! tArA kane sAtame akSara bAda karIne pharI vAra zloka bola te khare.'' dhRta na zruyate karNe dadhi svapne na dRzyate ] mugve dugdhasya kA vAta taka zakasya durlabham / / navI paraNIne AvelI pAnIe pitAnA daridra para paMDita brAhmaNa patine pUchyuM ke ApaNA gharamAM rela ne mIThuM athavA role ne maravuM kema khavAya che? dUdha - hI - chAza - ghI vagere kema vaparAtAM nathI? pati kahe che; ghI zabda kAne sAMbhaLavA maLI nathI. dahIM vanamAM paNa dekhAtuM nathI bhaLI nArI! tyAM dudhanI kayAM vAta karavAnI rahI? tuM kahe ke chAza te maLe ne! te tene uttara e che ke chAza te svargamAM Indrane maLatI nathI. niviSeNA' saNa kartavyA mahatI phaNA / jigamasta na cApyasti skttaatte|po bhayaMkara : // jhera vagaranA sApe paNa merI pheNa phelAvI dekhAdhvI joIe kAraNa ke jhera hoya ke na hoya, paraMtu pheNane gherA ja bhayaMkara che. khlvaatte| vivasezvarasya kiraNe : saMtApitA mastake vAMcham taphAmamA vidhivarAt tAraNe mUruM thaya | tatra pyasya mahAkaLena patatA bhagna sazabda zira : prAya : gacchati yatra bhAgyarahita : tatraiva yAnyApada : / / sUryanAM kiraNothI trAsela ke TAliye mANasa chA zodhate, bhAgyavazAta tADana (athavA nALiyerInA) mULa AgaLa AvyuM te tyAM uparathI moTuM phaLa tene mAthe paDayuM ane mAthuM bhAMgI gayuM. abhAgiye mAnavI jyAM jAya tyAM ghaNuM kharuM Aphata AvI pahoMce ja che. kanyA varayate rUpaM mAtA pita pitA zrutam / vAlvayA : kumati miSTAnnamitare nanA : | kanyA rUpa upara mehe che, mAtA dhana upara vArI jAya che pitA vidyAbhyAnI Aza kare che. bhAIe UMcA kuLanI abhilASA seve che ane nAtIlAo (maLavAnA) miSTAnnane jhakhe che Raa vatra : savA 8 : 1 pjJAnakSate ' .': daravA ziriyato niyuM nAma11 TakA) ghaTTa : I ". sadAya vAMke, sadAya ura, sadAya pUjAnI apekSA rAkhanAra. kanyA rAzimAM ja (kAyama) vasanAre jamAI (nAma) dasame. graha (pRthvI upara) che. vezavaM patita draSTavA pAMDavA : harSa nirAH / rUdanti kauravA : sarve hA hA kezava kezava // (saMskRtamAM =jaLa ane rAva=maDadu evo artha thAya che) kezavane (jaLamAM maDadAne) paDela jeIne pAMDa (mAchalAM harakhamAM AvI gayAM, paraMtu "hAya, kezava, hAya kezava ema bolatA kaura (kAgaDA) raDavA lAgyA (kau, kau e rava che jemane evA te kAgaDA) dantAnAM bhAkharI gAM ca mahada yuddhaM prapatane / na jAne jAnakInAya kasya maMtro bhaviSyati // dAMta ane bhAkharI (athavA roTalA) vacce Aje moTI laDAi cAlI rahI che. he jAnakInAtha ! huM jANatA nathI ke dAMta ane bhAkharImAMthI kANuM bhAMgaze ? aDhaMkrAviyo vichu : naradhawifghaa : fphAva: | namaskAra priyo bhAnu : brAhmaNA : modaka priyA : // viSNu ala kAra dhAraNa karavAnA premI che. ziva jaLadhArAmAM snAna karavAnA zokhIna che sUryane kai bhakata namaskAra kare. tethI harSa thAya che ane brAhmaNe lADavAthI rIjhe che. je nA vAti : strInAM nAnArya karyuM jatA : ' viMrAti: punarAyAtA vAghenamakSita : If vIsamAM eka ochI (ogaNIsa) strIe ranAna karavA sarayU taTe gaI. snAna pachI vIsa manuSya 5 chA AvyA ane ekane vAgha khAI gayo. te kevI rIte ? (eka + unA = eka e chI; prazno nA = eka nara) ogaNIsa strIo gaI ane vIsa jaNAM pAchA pharyA kAraNa ke vIsame jaNa puruSa hate. ) (kanA=nara) bhavitrI raMbhora tridazavadana glAniradhunA / sa rAmo me sthAtA na yuzva purato lakSmaNa sakha: / iyaM yAsyatyuzca vivadamadhunA vAnaravamU : ladhiSThedaM pAThAkSara para vilepArapala pune| rAvaNa sItAne manAvatAM nIcenA zabdo uccAre che, "kadalI vRkSanI samAna sAthaLavALI he suMdarI ! hamaNAM thoDA samayamAM devanAM meDhAM kALAM thaze. lakSmaNanI sahAyatAvALe rAjA yuddhamAM mArI sAme TakI nahi zake. vAnaranuM A sainya AphatamAM. dvando dvigurapi cAI madagehe nityamavyayIbhAva: / tatpuruSa karmadhAraya yenohasyAM - bahuvrI ha: // .. he zrImAna (athavA rAjA ! huM sajoDe chuM mArI sAthe be gAye (khANuM nIraNa ApavA mATe) che. mArA gharamAM (bilakula Avaka na hovAthI bilakula kharaca thatuM nathI, tethI te puruSa zreSTha ! mane kaIka kAma Ape ke jethI karIne mAre ghera cekhAno bhaDAra bharAya huM dhana-dhAnyavALe thAu) ahIM cha samAsanAM nAme vAparIne kavie A leka e che. - ___ bho dAridhra namastubhyaM siddhA'haM tvtprsaadt:| pazyAmyahaM jagat na mAM pazyati kazvana // he daridratAdevI ! tArI kRpAthI huM yogasiddhi pAme chuM. hu AkhA jagatane joI zakuM chuM. paNa (tArI kRpA vaDe adastha rahevAthI) mane kema ja jotuM nathI.. . Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 prabuddha jIvana tA.1-7-88 kAvyazAstra vaDe kAlanigamana hu tanasukha bhaTTa mukataka eTale mukta athavA chUTe zloka chUTe zleka eTale vaktAra : kiM kariSyanti zrotA yatra na vidyate / eka ja kaDI hoya. muktakanAM lakSaNa e che ke te svayaM paryApta heya. nagnakSapaNake deze rajaka : kiM kariSyati // 'arthAta 1) tene artha samajavA mATe koI jAtanA pUrvApara je sabhAmAM zretA ja na hoya tyAM vaktAo zuM bolavAnA saMbaMdhanI AvazyakatA na hoya 2). temAM eka ja vicAra, hatA ? nAgAbAvAonA dezamAM bIe zuM dha dhe calAvakalpanA ke rasanuM nirUpaNa thayuM heya (3) te atyaMta dhAradAra vAnA hatA ? ke ceTadAra hoya 4) tenI zailI, saghana, saMkSipta tathA arthaghatI ( athaMbhAravatI ) hoya. TUMkANa ane greTa navanItamaya liMga pUjArtha kena cita kRtam / mukatakano prANa che. be ke cAra lITInA glaeNkamAM vicAra, dRsa tatha prakArena mikSita mautunA che. kalpanA ke rasanuM sacoTa nirUpaNa karavAmAM uttama kalA eka bhakate pUjAne arthe mAkhaNanuM zivaliMga banAvyuM, zakita joie. kavine vakatavya TUMkANamAM mUkatAM AvaDavuM joIe. vicAra, rasa ke kalpanAne ghUMTI ghUMTIne tenuM sarva ke paraMtu tenI gaphalatane lIdhe, arere ! keda bilADe te khAI gaye. arka kADhayAM hoya te ja te TUMkANamAM mukAya ane uttama zabdomAM prastuta thaI zake. Ama kAvyane A laghutama prakAra ke go na yAti vaMza loke murapiMDena pUrita : // kavinI gurutama kAvyakalA mAgI le che. A kAraNe muktakanI ___ . mRdNdde| mukhalepena karoti madhura dhvanim // racanA ghaNA kavione kaThina bhAse che. saMskRta bhASAmAM mukatAno jenuM moTuM bharI dIdhuM hoya te ka mANasa A bhaMDAra che temAMthI hAra rasanA mitapreraka ke vinodaprada DAM jagatamAM vaza thatuM nathI mRdaMganuM meTuM (zaheramAM zAhIthI muktake joie. ahIM' ke dAkhalAmAM pUrvApara saMbadhanI ane gAmaDAmAM ghaU nA leTanA pIMDAthI) bharI devAmAM Ave che jarUra paDe che kharI; paraMtu tenI racanA evI AnaMdaprada che ke te te mATe avAje bole che. mukatakanAM lakSaNo bhaMga thavA chatAM ApaNane te game che ane niyamabhaMga kSamya lAge che. bhasmAkaM badarIcakre yuSmAkaM badarItarU: / jeno traNe kALamAM abhAva che tene saMskRtamAM atyatAbhAve bAdarAyaNasaMbaMdhAt yUyaM yUyaM vayaM vayam // kahe che. mRgatRSNA, AkAza-puSpa, vayAputra ane zazazRMga (pUrvApara saMbaMdha:- kheraDInA lAkaDAmAMthI banAvelAM tenAM udAharaNa che. A cAre azakaya vastuone ekatra karIne paiDAMvALuM gADuM laine sAMja paDatAM nachUTake keI ajANyAne kalpanAcitra rajU karatAM kavi kahe che: ghera mahemAna thatAM yajamAna taraphathI eLakhANuM ke sagapaNa pUchavAmAM AvyAM. gADAvALAe oLakhANa ApatAM kahyuM ke--) mRgatRSNA'mbhasi snAta : kha pakRta zekhara : / amArA gADAne beraDInA lAkaDAnA be paiDAM lAgelAM che eSa vaMdhyAsutA yAti zazazRMga dhanurdhara : // ane tamArA phaLiyAmAM beraDInuM moTuM jhADa UbheluM che. Ama mRgajaLamAM snAna karIne, AkAzapuchapanA gucchA vaDe ApaNu vacce boraDIne (bakarI kheraDI; bAdarAyaNa-beraDIno) marataka bhAvIne, sasalAnA zIMgaDAnuM dhanuSa dhAraNa karIne, bAdarAyaNuM saMbaMdha che e oLakhANa ochI che? A sagapaNa A vaMdhyAputra (ahIMthI) jAya che. ke oLakhANane lIdhe ame te ame chIe ane tame te tame cho. markaTasya surApAnaM tasya vRzcikadaMzanam / tanmadhye bhUtasaMcAro yadvA tadvA bhaviSyati / / na metavyaM na boddhavyaM na zrAvyaM vAdinA vc:| . jhaTiti prativaktavyaM sabhAsu vijigISubhiH // .. mAMkaDAe dArU pIdhe, pachI tene vIMchI karaze tyaM tene sabhAomAM vAdavivAdamAM ke zAstrArthamAM jItavA mAganArAbhUta vaLagyuM, have je thAya te kharuM. ee (svapakSa nabaLuM paDatAM) jarAya DaravuM nahi, sAmA pakSanuM kathana jANavAnI darakAra karavI nahi, eTalu ja nahi paNa tenuM 3giLAM 1 he jAnaM jamA : jJAtivAda : | " kahevuM ja lakhelabola karIne ke phAve te baphATa karIne paNa) parasparaM prazaMsanti aho rUpam aho dhvani : // sAMbhaLavuM nahi. je karavAnuM che te eTaluM ja ke pratipakSI " Tane ghera lagnaprasaMga AvyuM, temAM zAMtipATha karavA je bele tene arthahIna ke takaduSTa hoya te paNa) jhaTa uttara ' mATe gadheDAone notaryA, gadheDA (ThAvakAithI) kahe che ke "ahAhA ! Apa. (vAdavivAdamAM pAMDityane jItavA mATe gu DAgIrI ja tamAruM rUpa kevuM manohara che !' UMTe (AbhijAtyathI) gadheDAne eka mAtra upAya che.) kahe che ke "ahoho ! tamAre vani ke karNamadhura che !' . '(pRSTha 8 upara) mAlika : zrI muMbaI - jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa * "385, saradAra pI. pI. roDa, 'muMbaI 400 004, Te. naM. 3pa026 : mudraNasthAna : -Da prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI - 46 , 004. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH, By / South 54 Licence No. 1 37 * I prabuddha jIvana T varSa:20 aMkaH-6 muMbaI tA. 16-7-1988 muMbai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 30- chUTaka nakala rUA. 1-50 - paradezamAM vArSika rU. 30 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha pAzavI ramata boksiMga vizvamAM hevIveTa bekisaMga spardhAmAM prakhyAta ekasara prekaTisa karI hatI. lazkarI tAlIma mATe joDAya tyAre bokisaMga mAIka TAIsane amerikAmAM ATalAMTika zaheramAM pitAnA prati- pharajiyAta haze evI kalpanA paNa nahotI. jADA vajanadAra glejha pudhI DhiMkasane harAvIne vizvavijetAnu pitAnuM pada jALavI hAthamAM kayAreya paheryA nahotAM. kema paheravAM te paNa AvaDatuM rAkhyuM che. ramatamAM pratirapIne mArI nAkhavA jeTalI pharatA nahotuM. amArA zikSake amane badhAne te paheratAM zikhavADayuM. caherA para lAdavAra ane huMkArabharyA jaMgalI vacane belanAra bekisaga mATe kevI rIte UbhA rahevuM, DAbe paga ane jamaNo TAisana carcAno viSaya banyA che. paga zarUAtamAM kevI rIte rAkhavA, muThThI vALelo DAbo hAtha nAka vyavasAyI bekasanI A spardhAmAM hevIveITa cempiyana pAse bacAva mATe kevI rIte rAkho ane muThThI vALelA jamaNA banavAmAM saphaLa thavA mATe mAIka TAIsanane be karoDa Dolara hAthathI pratispadhIne meDhA ane mAthA upara kevI rIte sapATAbaMdha jeTalI jaMgI rakama inAma tarIke maLaze. jayAre bIje naMbare mukko mAravA ke jethI te eThe bacAva karI zake ane tenA AvanAra Tyikasane eka karoDa pAMtrIsa lAkha Dolara jeTalI DAbA rakSaka hAthane kevI rIte cUkavIne mukta mArI levA vagerenI rakama maLaze. vyavasAyI ramatamAM bhAga lenArane ATalI moTI tAlIma apAtI. zarUAtamAM thoDI thoDI vAre nizAna tAkIne rakama maLI che mATe ja bokisaMge duniyAnA ghaNA lokonuM na mu mAratA paNa pachI jhapATAbaMdha muwA kayAre mAravA ane AkarSita karyuM che. vijaya meLavyA pachI abhimAnapUrvaka pratispadhIne thakavIne, ijA pamADIne kevI rIte uparATAisane kahyuM che ke- 'vizvamAM ke evI vyakita nathI ke je uparI mu mArI pADI nAkha tenI tAlIma amane mane harAvI zake, mArA jevA laDAyaka mukabAja vizvamAM kaI apAtI. to bIjI bAju jItavAnI AzA ochI maLaze nahi." hoya tyAre kevI rIte vabacAva kara, AdhApAchA thavuM ane bekisaMganI ramatamAM mukhyatve meDhA upara ja mukA meDhe mukakA khAvAmAMthI bacavuM te paNa zikhavavAmAM AvatuM. mAravAnA hoya che. meDhA mAthAmAM pAMce indriye AvelI che. bekisaMganI A ramatathI eka prakAranuM jora ane jhanUna namAvI kayAreka AMkhane nukasAna thAya, kayAreka nAkamAMthI lehI phUTI jatuM. mAra khAvAmAM bacavuM ane pratispadhIne vadhumAM vadhu paDe, kayAreka kAna para muko vAgatAM kAnane paDade phATI jAya ane mAre mArIne, paTakI pADIne parAjita kare te mATe tammara AvI jAya, kayAreka jorathI dAMta vAgavAne kAraNe hoTha ke baMne khelADIone zarIramAM zakita ubharAtI. Ama svAnubhavathI jIbha kapAya ane temAMthI lohI nIkaLe ane kyAreka dAMta tUTI e samajAyu hatuM ke bekisa ga e zArIrika tAkAtanI kaseTI paNa jAya ane kyAreka jaDabAM ke Doka vAMkI thaI jAya. - karanAra paNuM ghAtakIpaNanA, verabhAvanA, nirdayatAnA azene bekisaMga evI pAzavI ramata che. kamaranI nIce na marAya, pITha puSTa karanAra pAzavI ramata che. ame badhA zIkhAu hatA eTale pAchaLa na marAya, hAthathI pakaDIne na marAya vagere enA zarIre vadhu vAgavAno saMbhava nahote, paNa e zIkhatI niyame che. te paNa be kesaMga e kAyadesaranI mArAmArI che. vakhate e ramata pratye napharata thayelI ramatagamatomAM te pAzavI, jaMgalI, asaMskArI ramata che ema bekisaMganI tyAre tAlIma lIdhI hatI, paraMtu tyArapachI kahevuM joize. mANasamAM nirdotAnA saMskArone jAmata karanAra jAte bekisaMga karavAno kedI avasara prApta thaye nahe. ane poSanAra e ramata che. mAIka TAIsinanA vijayamadabharyo paraMtu ena. sI. sI ephisara tarIka bekisaMganI spardhAmAM vartana pachI pazcimanA ramatagamatanA vivecake e paNa enI nirNAyaka tarIke ena. sI. sI kempamAM keTalIyevAra kAma karavAnuM TIkA karI che. AvyuM hatuM, 'senDansa AuTa opha dhI riMga'nI jAherAta * i. sa. 195bhAM karNATakanA belagAma zaheramAM AvelA thatAM ekasaranA madadanIza riMganI bahAra nIkaLI jatA. pachI miliTarI senTaramAM jyAre mAre traNa mahinAnI lazkarI tAlIma ghaMTaDI vAgatI ane be bokasara vacce ramata cAlu thatI. levAnI hatI tyAre bekisamanI ramata amArA mATe pharajiyAta ochA anubhavI chokarAonI A ramata hatI te paNa anya viSaya tarIke hatI. e traNa mahinA besiMganI ghaNI sArI ramatA karatAM bekisaMganI ramata vadhu dila dhaDakAvanArI hoya che Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. adharu e te spaSTa anubhavAtu. prekSaka taTastha hoya teA ene mana kApaNuM jIte te AnaMdanI vAta hoi zake. paraMtu khAkisa gamAM (anya ghaNI ramatAnI jema) tATasthya jALavavuM ghaNuM che. jANatAM ajANatAM kAikane pakSa levAi jAya ane potAne te priya bekasara jItate jAya te bahu Ana Mda thAya ane mAra khAine hAte jAya te duHkha thAya. khesiMganI ramata jonArAenu dila bahu dhaDaka, nADI vegathI cAle ane kayAreka tA mekasanI sAthe sAthe potAnA ane hAthano abhinaya jANatAMajANatAM AvezapUrvaka thaYa jAya evuM ghaNIvAra najare jovAanubhavavA maLyuM hatu. prabuddha jIvana khekisa ganI ramatanI zarUAta I. sa. 1867 mAM briTanamAM thayAnu kahevAya che. prAijha phAITiMga-Prize FightingnAmanI ramatamAMthI A mAsi MganI ramatane vikAsa thaye hovAnu manAya che. briTananA kavInsamerInA mAdhIse te samaye khAsi MganI ramata mATe niyamA dhayyA hatA. mATe e niyame 'kavInsamerI niyamA' tarIke oLakhAya che. e niyame pramANe khAsare hAthamAM glovjha paherelAM hovAM joie. enAM AMgaLAM vaLelAM hovAM joIe. zarIre aDadhI caDDI, glovjha ane bUTa sivAya kazuM paherelu na heAvu joIe. doraDuM bAMdhelI maryAdita jagyAmAMriMgamAM A ramata judA judA rAunDamAM ramAvI joie pratyeka rAunDa traNa miniTane hAvA joie e rAunDa vacce eka miniTano virAma hove joz2ae. ramata nakkI karyAM pramANe traNa-pAMca ke vadhumAM vadhu padara rAunDamAM ramAvI joie jUnA vakhatamAM yureApamAM dvandva yuddhamAM khe vyakitae laDatI. temAM samayanu kAi baMdhana rahetuM nahi. ekabIjI vyakitane zarIramAM game tyAMthI pakaDIne chUTA hAthe mArI zakAtI ane e mArAmArImAM je mAsa khIjAne atizaya mAra mArIne pachADI nAkhe te mANasa vijetA gaNAtA. dvandva yuddhanA pAyAmAM e harIphA vaccenA verabhAva kAraNabhUta rahete. ethI dvandva yuddha eTale jAheramAM vera levAnI ramata ema manAtundva yuddhamAM niyaMtA pUrepUrI rahelI hoya kheladilInu emAM nAma nahi. kaMndra yuddhamAM prekSakA vartuLAkAre AsapAsa ekaThA thatA. te vacce dhasI na Ave te mATe vartuLAkAre deraDu rAkhavAmAM Avatu, mATe te 'raMga'tarIke oLakhAtuM dvandva yuddha karanArAe jema jema khasatA jAya tema tema rahu pakaDanArA rniMga paNu khaseDatA jAya AvI rIte ramAtAM kendra yuddhomAM kAi samayamaryAdA rahetI nahi sa. 1856mAM osTreliyAnA melamena' zaheramAM jemsa kaeNnI ane jeka smitha vacce ramAyelu dvandva yuddha saLaMga savA cha kalAka sudhI cAlyu hatuM. AvAM 6 yuddhamAMthI mekisa gaMnI ramata vikasI vatu LAkArane badale cesa riMga AvI. badhAMne cArebAjuthI barAbara dekhAya eTale pleTaphAma' upara riMga banAvavAmAM AvatI ane eka nirNAyaka riMgamAM tathA cAra nirNAyakA cAre bAju khese evI vyavasthA thai. krANu vadhumAM vadhu spaSTa .joradAra mukkA (Punoh) mAre che tene AdhAre ane kANu kAne niyamAnusAra paTakI pADe che tene AdhAre pariNAma jAhera thatAM. eka rAunDa pUrA thAya eTale khesara ghaNA hAMphI gaye hAya. tene riMganA khUNAmAM khesADI tenA madanIze tene parasevA sApha karI, tenA meDhA upara phUTelI lehInI sApha karI, pAvaDara ane dhvA lagADI, tenA meDhAmAM za 2 tA. 16-7-88 dAMta vAgI na jAya te mATe bharAvelurUnuM ke lUgaDAnuM pUrabaranuM penDiMga kADhI nAkhI, bIjuM penDiMga bharavI Ape ane teNe bahu sarasa mukkAbAjI karI che. tevu protsAhana Ape. kheTakasara hArI jatA hoya te hiMmata Ape. anubhavI madadanIze! navAM navAM sUcanA kare ane ema bIjA rAunDa mATe kheAkasara taiyAra thAya. je jItatA hoya te svastha lAge paNa jeNe bahu mAra khAdhelA hAya tenI hatA tene dhyA Upaje. vadhAre paDatA mAra khAdho hoya te pAse rAkhelA dAkatarA paNa tenI tarata sAravAra kare. amerikA ane bIjA dezamAM dhadhAdArI ekasareAnI ramata cAle che. AvI ramatamAM gArAo karatAM kAnna habasIe vadhu bhAga le che. zArIrika tAkAta ke jhanUna amerikana kALAAmAM vizeSa hoya che. bhUtakALamAM AvA kadAvara kALA gulAmeAthI gabharAtA geArA zrIma tee tene mAMhAmAMhe laDAvI mAravA ane temane mAra khAtA joi AnaMda pAmavA mATe ramatanA prakAranI A eka ziSya tarakIba zeAdhI kADhelI kahevAya che. emAM keTalu tathya haze tenI khabara nathI. paraMtu khAsiganI ramata amerikana kALAomAM jeTalI lokapriya che teTalI khIjAemAM nathI. vizvanA hevIveiTa cempiyana tarIke jo lU'. mahamadaalI, TAsana vagere kALAoe jeTalu' sthAna meLavyu che.teTaluM gedarAe meLavyuM nathI. mekiMsaganI ramatamAM bhAga lenAranA vajana anusAra hevIveTa, miDalaveiTa, lAiTaveiTa, phedharaveiTa vagere prakAranA juda judA vibhAga pADavAmAM Ave che ke jethI pratispadhI' ramatavIre ekakhIjAne barAbara mukAbale karI zake. elimpika ramata- gamatAmAM paNa khAsiMgane sthAna ApavAmAM AvyuM che te paNa duniyAnA keTalAya deze temAM bhAga letA nathI ane te ramatane bahu AvakAratA nathI. pAzcAtya dezamAM sthApita hita dharAvatA keTalAka meTA mANuse khesiMganI ramatanI joradAra himAyata kare che, paraMtu tyAM paNu ramatagamatanA kSetranA keTalAye niSNAte kheArkisa ganI ramatanI viruddha mata dharAve che. khAkisa ganI ramatamAM ramatI vacce bAhya dRSTie aupacArika kriyA tarIke khelidelI kadAca dekhAya tepaNu ramata zarU thayA pachI kheladilI rahetI nathI. zArIrika jhanUna ja evu hoya che ke sAmI vyakitane mukakA mArI mArIne dhruvI rIte pachADavA ane parAjita karavA te ja ramanAranuM dhyeya anI jAya che. e mitrA ke sagA be bhAio ramatA hoya te paNa AvuM jhanUna AvI jAya che. AvI mukakAbAjImAM jema vadhu nirdayatA ane Aveza tema vadhu Avega ane jhanUna Ave. keTalAka ramatavIrA eTalI hada sudhI niya hoya che athavA prasage caNlR jAya che ke pratispInI AMkha ke nAkamAMthI lohI nIkaLatu hoya ane bacAva mATe phAMphAM mAratA hoya tepaNu ene mukakA mArI mArIne paTakI pADavA sudhI potAnI mukakAkhAjI dhAtakIpaNe satata cAlu rAkhatA hoya che. duniyAmAM AvI mukakAkhAjIne kAraNe aneka ramatavIrA mRtyu pAmyA che. keTalAya tA riMganI adara ja mRtyu pAmyAnA banAvo banyA che. ema kahevAya che ke chellA cAra pAMca dAyakAmAM ekalA amerikAmAM atyAra sudhImAM 300thI vadhu ane samagra vizvamAM ( pRSTha cha upara ) Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTalu ja hoyaeTalA ja sAbita varSe va , tA. 16-7-88 prabuddha jIvana zivakumAra jozI : eka adaSTa darzana @ De. hasamukha dozI - je vyakita sAthe chellAM ATha ATha varSothI patravyavahAra ane keka praNAlInA bahAne taLe padhArelA ne khuda rAjakoTanA cAlate heya, ane e pa paNa kevA ? TUMka ke a5AkSarI nahi ja gujarAtInA adhyApaTTA rahI gayelA ! tenA jevo ja A ' paNa viratRta paTa para phelAyelA patra! jenI saMkhyA lagabhaga khela hatA. AvA adhyApaka saMghe ke AvI pariSada rIDhA se-savAse jeTalI thatI ho ! tenA lekhakane mAre rUbarUmAM maLa- rAjakANIo jevA banI cUkelA sabhyo mATe ane vizeSa te -vAnuM banyuM nahi te kevI karuNa paristhiti ? zivakumAra jozI guja- asabhya mATe hoya che. jene eka prakAranI prAiveTa limiTeDa ja rAtathI bahu dUra kalakattAmAM vasatA hatA, paNa teo aaN vasatA hatA kahI zakAya. AvI saMsthAone meha zuM rAkhavAne ? emAM jaIneyaeTalu ja. muMbaI, amadAvAda, vaDodarA sudhI temanI doDadhAma zuM meLavavAnuM ? na jaIne ya zuM gumAvavAnuM?..paNu kamabhAgye satata cAlatI ja hoya. jeTalA sarjanakAryamAM ane lekhana- zivakumArabhAIne A jJAna bahu meTuM thayuM - khUba ja meDuM kAryamAM teo sakriya hatA eTalA ja sAhitya sAthe joDAyelI thayuM tyAre temanA jIvanane anta lagabhaga najIka hatA. pravRttiomAM paNa teo sakriya ja rahetA sittara varSe vahI temanA lagabhaga hareka patramAMthI asaM tenI chUpI Aha gayAM hoya, tabiyata khUba nAjuka thai gai hoya, bhaya kara saMbhaLAtI ja rahetI, paNa pragaTa rIte teo kadApI saujanyane vyAdhio vAraMvAra AkramaNa karatI hoya chatAM sAhita* pravRttio mUkI zakayA nahi, kahevAtA mitrone choDI zakayA nahi, ane sAthe saMkaLAyelA temanA pravAsane keI anta nahi. eTale ja jIvananA gaherA jakhene TALI zakayA nahi. sAhitya pariSade, tenI cUMTaNIo, sAhitya sabhAe ane tenAM vyAkhyAne satata cAlatAM ja hoya.' thatuM -hatuM ke kaI mAnasika tAkAta , sAthe A jIvana eTalI teo mane maLavAne khUba Atura hatA. rAjakoTa AvavA beparavAIthI daDatuM haze? kaMI viziSTa zakita sAthe A mATe huM vAraMvAra temane lakhatA hatA. teo amadAvAda sudhI -- kitatva ATaluM pravRtta rahI zakatuM haze ? ane kevA zArIrika Ave tyAre lagabhaga rAjakeTa AvavAnuM nakakI karIne ja AtmavizvAsa sAthe A kAyA ATaluM anusaMdhAna keLavI zakatI Ave. chelle badhuM nakakI ja hatuM ane amadAvAdamAM kaI "haze ? pakSAghAtanA bakhe humalAe AvI gayA hoya chatAM temane sabhAne saMbodhatA temanI vAcA ja cAlI gaI. jIbha upara koI nirAMta nahi, koI ArAma nahi, koI jaMpa nahi. pakSAghAtanI e pahelI asara hatI, teo rAjakoTa na jIvananA kayA akhUTa rase temane jIvananA ATalA cAhaka AvI zakayA. ane kadApI na ja maLI zakyA, pitAnI banAvyA haze ? maryAdAo bhUlIne huM amadAvAda na jaI zako, temanI tabiyata jevA paNa na jaI zakaye e zakaya jevuM tevuM nathI. Aje - temane vAra vAra lakhavAmAM AvatuM hatuM ke tame tamArI tabiyata jyAre temane jIvanadIpa bujhAI gayA che tyAre te saMbhALe. A badhI deDADI cheDI dyo. gujarAtane tame dUra rahIne e ghaTanA eka aparAdhanI jema sAle che. temanI vAcA upara asara thaI paNa ghaNuM badhuM ApyuM che ane kalakattAmAM sthira rahIne hajI e pahelAM teo avivAnA ja hatA. sTezana upara eALakhavidhi paNa khUba ApI zake tema che." paraMtu AvA zabdonI khAsa mATe temaNe keTalIka nizAnIo paNa mane lakhI mokalelI... koI asara nahi. zivakumArabhAI masta mANasa hatA. temane paNa e nizAnIe kadIya jovA na pAme. rinA zabdo -temanAthI alaga pADavAnuM zakaya nahotuM. ane... ane pariNAma AvIne ja rahyuM. jIvananA rasathI chalochala bharele e jAma yAda Ave che: DhoLAI gaye. Those who had seen him living muMbaImAM bharAyelI chellI sAhitya pariSadamAM javA mATe - saw no trace nAdurasta tabiyate taiyAra thaI gayelA. tyAM temane jANavA maLyuM ke of his deep uuity, with all that passes; navalakathA vize khAsa parisaMvAda hovA chatAM temane navalakathA for these, these valleys here, 'vize bolavAnuM kahevAmAM AvyuM nathI. racanAkalAnI draSTie ke these meadow-grasses, - vastu yA jIvanamUlyanI draSTie khAsa kaMI vizeSa na ApI zakelA. these streams of running water, were his face. - be-traNa navA lekhakane temAM samAveza thato hato ane temanI temAMthI zivakumAre ghaNuM badhuM lakhyuM che. paNa temane pakSapAta - bAdabAkI karI nAkhavAmAM AvI hatI! e jANIne teo ApameLe nATake ane raMgabhUmi pratye vizeSa hatA. zivakumAra jozInuM aTakI gayA. sAhitya pariSadamAM ja jvAnuM mAMDI vALyuM temane nAma eka abhinetA tarIke ja pahelIvAra sAMbhaLavA maLelu . vAraMvAra kahevAmAM AvyuM hatuM ke AvI pariSada sAhityakAranI i. sa 1950nI AsapAsa amadAvAdanA rUpakasaMdha dvArA nathI hotI, sAhityika rAjakAraNIonI hepa che. temAM sAhityane kavi nahAnAlAlanuM suprasiMddha nATaka jayA-jayanta' bhajabale anya mUlyonuM ja gaurava thatuM hoya che. nahi te muMbaImAM vAtuM hatuM ane temAM teo jayantanI bhUmikA karatA maLatI sAhitya pariSada AliyA mAliyA phAliyAne kene kaI | hatA. e samaye e nA thaprayeganI samIkSAomAM temane vibhAganA pramukha sthAne jhIMkI de ane cAlIsa-pacAsa sattvazIla abhinaya khUba vakhaNA hato je vAMcIne eka vidyAthI puratAnA lekhakane nimaMtraNa ja na Ape ? sAhitya pariSada tarIke mane ghaNI uttejanA thatI hatI. e pachI te teo AvI saMbhavI zake ? thoDA samaya pahelAM rAjakeTamAM maLI nATaya digdarzaka, nirmAtA ane nATayakAra paNuM banyA. temaNe * gayelA gujarAtInA adhyApake saMdhanI sabhAmAM bahAranA dhuraMdhare" keTalAMka anekAMkI nATake ne ghaNAM ekAMkIo lakhyAM che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-88, gujarAtamAM raMgabhUminA uddhAranI je lagana zrI candravadana mahetAne hatI tevI ja kaMIka nATa bhajavavAnI lagana gujarAta bahAra zivakumArane hatI. zrI candravadana mahetAe nATaka ane raMgabhUmi vize ghaNuM abhyAsapUNuM lakhyuM che. zrI zivakumAranA be vivecanasaMgraha "navaThAnuM yuddha" ne "raMgabhInA caherAmAM vadhAre lekhe nayasAhitya ane raMgabhUmi vizenA che. temanAM saMsmaraNe "mAraMga A che paNa zUrAno zIrSakathI prasiddha thayAM che. temAM mukhyatve raMgabhUmi ane nATakanAM ja saMsmaraNe che. saMsmaraNonuM AvuM rasALa pustaka temanA nATayapremane AbhArI che. keTalAMka sArAM nATakanuM teo sarjana karI zakayA che chatAM temanI je pratibhA hatI ane taddaviSayaka temanuM je jJAna hatuM tenI abhivyakitanI parAkASTAthI gujarAta vaMcita rahI gayuM che. jema zrI caMdravadana mahetA dezavidezamAM nATake ane raMgabhUminA parAmarza mATe prasiddha che chatAM tenuM uttama phaLa sajana rUpe gujarAtane maLyuM nathI tevuM ja reva. zivakumAra mATe banyuM che. "sumaMgalA" ke "suvaNarekhA" jevAM temanAM saphaLa nATake gujarAtI nATakane ucca parimANa ApI zakatAM nathI. kadAca samagra gujarAtI nATayasAhityanI A garbhita karuNatA che "rAine parvatane viThAne ne vivecake vakhANatA thAkayA nathI paNa vivecakenI behada prazaMsAne sArthaka kare tevuM ucca kalAtmaka sajana e nathI ja "zarvilaka ucca siddhiothI maDita thayeluM hovA chatAM te saMpUrNa kalAkRti nathI. Adhunika nATaka TekanikanI draSTie puSkaLa vaividhya darzAve che paNa emAMthI kai kalAtmaka sarjananI kakSAe pahoMce evuM mAtabara nathI. rAine parvata' ne 'zarvilaka'thI Adhunika nATaka vacce zivakumAranAM nATakanuM sthAna che paNa tihAsika draSTie temanuM jeTaluM mUlya che teTaluM kalAdraSTie nathI. temanAM ekAMkIo nagarasaMskRtine eka sa-rasa draSTikoNa laIne Ave che paNuM racanAkalAnI draSTie tene bahu vikAsa jovA maLata. nathI. ema lAge che ke phakta gujarAtanA lekhake nahi, samagra bhAra tanA lekhake A kSetre pachAta rahI gayA che. imsananA samara zAmInI kalA ke barnADe zenA senTa jena'nI bhavyatA, bekeTanA ITiga phera gedAnI kalpanAjanA ke AyanAnA 'emIDI'nI philasUphIthI bhAratanuM nATayasAhitya vaMcita ja rahI gayuM che. AtheleMDanA zekasapiyara gaNutA sIje uttama nATaka mATe Poetry and Beauty-kavitA ane saundaryanI bharapUra apekSA rAkhelI. imsana ane zAnAM keTalAMka nATakamAM chalakAtAM sarovaranI jema kavitA ane saudaya ubharAya che, je bhAratIya nATakamAM nathI. ane zivakumAra temAM apavAda nathI. je bhAratIya ke gujarAtI nATaya-sAhityanI maryAdA e ja zivakumAranI maryAdA. TUMkI vArtAnA vikAsamAM eka sajaka tarIke temanI gaNanA thatI nathI ethI zivakumAra sabhAna hatA. ane e sallInatAthI temane khUba duHkha thatuM hatuM. A svarUpa vizaya temane AtmavizvAsa chalakAtuM hatuM ane gujarAtI vidvAnonI upekSA temanAthI sahana thatI nahotI tema temanA patramAM vAraMvAra vAMcavA maLyuM che. nagarasaMskRtinAM bhadra- abhadra pAsAMonuM nirUpaNa temanI navalikAomAM thayuM che ane vizeSa che. kalakattAne je samAja che ane e samAjamAM garIbIthI pIDAtI je niradhAra yuvatIo che temanAM jIvananI vedhaka karuNatAnuM ananya darzana teo karAvI zake che sabhAna kalAkAranI adAthI pratyeka vAta teo AkAravA mathe che paNa temAM temane bahu saphaLatA maLatI nathI. i. sa. 1957 pachI TUMkI vArtAmAM racanAkalAne je vikAsa thaye e vikAsamAM pitAnI sarjakatAne goThavavAnuM temane bahu phAvatuM nahotuM ane chatAMya pate pragatizIla maTI javA mAgatA nahotA! pariNAma bahu tRptipada Avatu nahotu: AvA prayAsomAMthI keTalIka nakazIpUrNa vArtAo teo ApI zakayA che e temanI kalAne vijaya che , paNa gujarAtanI prajA je zivakumArane oLakhe che e te eka navalakathAkAra tarIke oLakhe che. e samajavA jevuM che ke jemanI sarjakatAne mukhya jhoka nATake pratye hatuM ane jemanI mukhya abhiruci nATake pratye hatI e sarjaka navalakathAo vizeSa umezathI saje che lAge che ke temanA antaramAM preraNAne dhodha vahete hato ane sarjakatAnuM pUra AvyuM hatuM tene nATakanuM maryAdita phalaka jhIlI zake tema nahotuM. ane eTaleM ja teo navalakathAo pratye vaLyA hatA. keTalAka leke ema paNa kahe che ke vartamAnapatranA taMtrIonI mAgane pahoMcI vaLavA eka pharamAsu lekhaka tarIke ja temane A AyAsapUrNa vyAyAma hatuM. meM paNa evI Takera karelI tyAre temaNe khUba duHkhapUrvaka eka patramAM lakheluM ke temaNe bhAgye ja evI koI navalakathA lakhI haze jenI racanA pUvavejita na hoya athavA te. lakhAyelI navalakathAo teo dhArAvAhI rUpe patranA taMtrIone chApavA ApatA hatA. agara te amuka navalakathAnI lejanA pitAnA varkazopamAM lagabhaga taiyAra hoya ane tenAM amuka prakaraNe teo lakhI cUkayA hoya evIja vArtAo temaNe vartana mAnapatranA taMtrIone ApelI che. paNa nadInuM mULa bhulAI. jAya che ane tene vahete dhasamasatA pravAha ja, ApaNane pulakita kare che. temanI navalakathAonA sarjananuM nimitta game te hoya, temaNe jIvAtA jIvananI aneka navalakathAo gujarAtane ApI che ane je yugamAM ghaTanApradhAna navalakathAonuM jIvananA darzananuM ke jIvananAM mUlyonuM gaurava sAhityasajana mATe jhapATAbhera haNAtuM jatuM hatuM evA jamAnAmAM temaNe sAhityanA vahetA pravAhanI bahu paravA karyA vinA paNa gujarAtI navalakathAne jIvaMta rAkhI hatI. gujarAtanA ane bhAratanI jIvAtA jIvanane zivakumAre lagabhaga traNa dAyakA sudhI pitAnI vividha navalakathAo dvArA dhabakatuM karyuM hatuM. kaMcukIbadha' ke 'ana garAga' strIpuruSanA sabaMdha upara lakhAyelI navalakathAo che ane temAM zRMgAranI kakSAe sekasane sthApavAno temaNe rasika prayAsa karyo che. "diyo abhayanAM dAna', dhana madharAte', "A avadhapurI, A rAma vagere navalakathAo vizALa phalaka upara ApaNA rASTrIya jIvanane tenI sAmAjika bhUmikA sAthe nirUpavAne temane pracaMDa prayAsa che. mahAkAya navalakathAo. badalAyelI navalakathAnI vibhAvanAnA saMdarbhamAM jyAre apamAnita thatI hatI tyAre temaNe evI racanAone gauravabharI pratiSThA ApavAnI koziza karelI che. paraMtu zivakumAra sAMprata pravAhanIya upekSA kare evA sajaka nahotA. temaNe laghu navalakathAo paNa lakhavA mAMDI. va. sureza jozInI Tekanika vizenI je viziSTa vibhAvanA hatI tenA cekaDAmAM besI zake tevI tenI racanAkalA, alabatta nahotI. paraMtu AkRtinirmANanA temaNe Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-88 prabuddha jIvana aneka prA karIne pratyeka laghunavala mATe navalA AkRti- temane bacAva temanA anya samakAlIna lekhake jevo ja sauMdaryanuM vAraMvAra sajana karyuM che. ane te saMdarbhamAM temanI bhUle hatA. teo mAtra strI-puruSanuM sarjana kare che ane temanAM sanalachAMdha', 'rajatarekha', "eka kaNa re Ape', pAne gujarAtanI baMdhiyAra havA sAme bahu nirabata nathI. paNa 'uDI UDI jAva pArevaDI", "asIma paDachAyA', 'kalahasI" jayAre ApaNe gujarAtI strI-puruSane gujarAtanA ja vAtAvaraNamAM jevI navalakathAoe beMdhapAtra vikAsa darzAvyo che. eka darzAvIe chIe tyAre e pAtra gujara saMskArane parihAra karI kaNa re Apa lagabhaga base pAnAMnI navalakathA che. zake nahi. gujarAtanI Adhunika yuvatI paNa moTe bhAge lagna pachI tenuM kArasauSThava advitIya kahI zakAya tevuM che. parapuruSanA premane vicAra karI zakatI nathI. ane chatAMya eka ja divasamAM A navalakathI bane che. pAtrane bhUtakALane gujarAtane lekhaka kupanAne Azraya laine ke koI apavAdarUpa te samayanA vizALa pravAhamAM vahete batAve che paNa evA kirasAne dhyAnamAM laine A prakAranuM nirUpaNa kare che tyAre vAcakane pAtronA jIvananI e lIlA mAtra eka ja prajAe tene kadApI svIkAra karyo nathI. je leke khuda Ave divasamAM jovA maLe che, evuM sarasa tenuM racanAkauzala che. anaurasa prema karatA hoya che teo paNa jAheramAM tenI ni dA karatA temAM prakRtinI pIThikAnI saundaryalahere pAnA UrmizIla hoya che; AvI sAhityakRti temane paNa ApI zakatI nathI. manabhAve sAthe evA kavivayukata puTa race che ke bhAvake zivakumAranI AvI keTalIka suMdara navalakathAone 'zivane koI anerI kalAsRSTinI anubhUti kare che. paraMtu ukata sparza thaI zake nathI tenuM rahasya A che. te varSa pachI laghunavalanI racanAmAM pariNIta strI - puruSone prema e paNa AvuM nirUpaNa ApaNe tyAM vAstavAbhimukha lAgaze ke suMdara kalAsRSTine khUba jhAMkhapa lagADe che. A navalakathAnI kema e prazna che. nAyikA eka nahi, traNa traNa puruSane pitAne prema Ape che ane 'senalachAM temanI sarvA gasuMdara navalakathA che. tenI atRpta rahe che. AvuM kathAvatu gujarAtI samAjamAM baMdha saMkalanA, tenuM mArgadarzana, tenA bhAvapUrNa svabhAvika saMvAda, besatuM nathI. temanI lagabhaga ghaNI navalakathAomAM pariNItAnA mAnavajIvananA rahasyanuM temAM thatuM ramya darzana ane tenI premanuM nirUpaNa thayuM che. temAM asvAbhAvikatA te rahelI ja che, samagra racanAmAM otaprota thayeluM kavitva zivakumAranI saga zakinane paratu ekavidhatAya khUba anubhavAya che. ApaNA dezamAM hajI lagna javalata paza karAve che. A eka ja laghunavala pAse temanI pahelAMne prema paNa eka akasmAta hoya che. evA samAjamAM mahAkAya ke atikAya navalakathAo jhAMkhI paDI jatI anubhavAya che. - pariNItA koI parapuruSane prema kare e mAtra apavAda hoya che. navalakathAkAra tarIke zivakumArane cirasmaraNIya banAvI zake ane pazcimanA dezamAM A prakArano prema chUTAcheDanI bhUmikA bane che. sakakalAkAra tarIke temanuM saMpUrNa darzana karAvI zake tevI A tyAre gujarAtanI dharatI AvA nirUpaNa mATe taiyAra na hoya navalakathAnI kalAtmakatA che. temaNe pote paNa thoDIka AnAkAnI pachI mArA A vicArane pitAnA ekAda patramAM saMmati ApI e svAbhAvika che. zivakumArabhAine bahu dhImethI temanI A hatI. gujarAtI navalakathA-sAhityamAM zivakumAranuM gauravabharyuM maryAdA darzAvelI ane lakheluM ke A asaMgati temane mahAna sthAna che ane raheze. navalakathAkAra thatA avarodhe che tyAre teo khUba tapI gayelA. " e tihAsika daSTine abhAva ke mauna? che pannAlAla 2, zAha I. sa. 1964 mAM zrI vIracaMda gAMdhInI janma- hoya che. ene kaMIke aNasAra AthI maLe che. ApaNA zatAbdI hatI. i. sa. 1893mAM cikAgomAM vizva dharma keTalAya pUrvakAlIna mahApuruSonAM jIvana viSe ApaNe pariSada maLelI. emAM emaNe jaina dharma ane bhAratIya saMpUrNapaNe jANI zakatA nathI. keTalAya mahApuruSo viSe sarakRtinuM pratinidhitva kareluM. emanI janmazatAbdI ApaNu pAse lekavAyakArUpe mAhitI saMgrahAyelI che. emanA nimitte emanA viSe saMzodhana karanArane eka virala - viSe jANavA etihAsika sAdhane ApaNI pAse nathI. kadAca ane vismayajanaka anubhava thayelo. emanA samakAlIna mahApuruSe ApaNAmAM etihAsika draSTine abhAva hovAthI ApaNe A ane e badhA viSe saMzodhana karanAra ke mAhitI dharAvanArane bAbatamAM ATalA rAMka chIe evuM AropaNa thaI rahyuM che ! e saMzodhake saMparka sAdhela. emAM ApaNuM eka gadyakheDue jaNAvyuM : "e divasomAM jAre meM vartamAna kharekhara, autihAsika draSTinA abhAvanu e pariNAma che patromAM vAMceluM ke " Gandhi Represented Jainism ke AvA mauna vinA koi paNa manuSya mahAna hete nathI e tyAre meM ema mAneluM ke A gAMdhI eTale dakSiNa satyanI emAMthI jhAMkhI maLe che e vicAravA jevuM che. je zAMtinA AphrikAmAM satyAgraha karanAra gAMdhI.' cheka 1915-16mAM mahAna samudra taTa ja hova te yazane, kItine leza mAtra mahattva gAMdhIjIe sthApelA AzramamAM jyAre teo AvyA tyAre e na ApavuM evI svayaM zistathI AvA mahApuruSoe pitAnA bhramanuM nirasana thayeluM ke cikAgomAM jaina dharma ane viSe mauna sevyuM nahi hoya ? e prakAranA bIjA aMtimethI bhAratIya saMskRtinI rajUAta karanAra zrI vIracaMda gAMdhI ane vicAravuM joie. jo ema ja hoya te tihAsika draSTine dakSiNa AphrikAmAM satyAgraha karanAra gAMdhIjI : e banne vyakita ApaNAmAM abhAva che evI bhUmikAthI ApaNI AvI eka na hatI paNa bhinna hatI. samakAlImAM AvI paristhiti draSTinI bhUmikA alaga tarI Ave che. hoya tyAre saMzodhakonuM dhULadhoyAM jevuM kAma keTaluM muzkela pitAnI jAta viSe mauna rahevAnI vivekabuddhi e kharI f Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - tA. 16 -88 rIte AMtarika jIvanavikAsanuM eka prAthamika ane jarUrI aMga che. kadAca saghaLI bahitRttionuM zamana pachI paNa eka lakavaNAnI vRtti bAkI rahe che enI eTalI prabaLatA joIne ja e jIvanamAM maunane mahAna guNa mAnavAmAM Ave che. bhagavAna buddha te "ag pi je te mAsamAno ghamasa hoti anudhAvA tr' ema kahIne apekitane, alpa bhASaNane mahimA karyo che. AcArAMgasUtramAM paNa kahyuM che ke keTalAka sAdhake zeDo ke ghaNe, nAne ke meTa, sacitta ke acitta parigraha rAkhe che ema - kahIne saghaLA tyAga pachI paNa eka rAga rahe che ane te pote mahattA prApta karavAnI Asakita, kItine meha, yazane lebha-e cheDavAnI taiyArI karavI hoya te prAthamika bhUmikA tarIke jAta vilepana dharma seva rahyo. maunanA mahAsAgaramAM nimajajana karI, evI 01kita eka evI advitIya vastu siddha kare che ke je vaDe, enA pitAnA AMtarika vikAsathI, sAdhu ane a-sAdhu saghaLAne sarakhuM AkarSaNa karavAnI zakti meLave che pensara kahe che tema "The Inner relation corresponds with its own efficient cause.' zarIra, mana, prANuM ane dharma vacce kyAMya visaMgati na jAge evI siddhi ApaNA mahApuruSee maunanA mahAsAgaramAM nimajajana karI meLavI lIdhI hoya che. bIjI rIte kahIe te sAdhava, e saMsAra bhIruvanA deSane DhAMkanAra tarIke nahIM, paNu e pite guNa tarIke have joIe. mekaDugala sarasa rIte batAve che ke "All the true" negative qualities'ne sudhAravI muzkela che paraMtu 'Positive undesirable qualities'ne sudhArIne vALI zakAya che, AvA vikAsane aMte The quility of his outward behaviour becomes a quality of his character" eTale A saMyamadhama, e prakArane jIvana pratyenI rasavRttimAMthI janmate athavA poSAta athavA keLavAte ho joie. saMsAra bhIrutAmAMthI saMyamane janma saMbhave ja nahi. 5. sukhalAlajIe darzAvyuM che tema, ' parathI AtmAnI pravRtti badalAI, svarUpanukha thAya che tyArathI ja tenI kriyAmAM zubhAzanuM tattva dAkhala thAya che ane te ja e dhamakeyA kharA arthamAM che.' ' ApaNe tyAM AtmakathA lakhavAno rivAja nathI enI pAchaLa eka saMskAra che. keI eka kAmamAM koI eka vyakitamAM deva jaNAya te DhAMkavA, enI eba khulI na paDavI; tenAmAM gApita rahelA saddaguNo kema vikase evA prayatno karavA; e prakAre kAma thatuM hoya che tyAre ke tyArabAda A kAmagIrI tenA kharA svarUpamAM je kaI jANe ane vAta phelAya te prayatnane mULa hetu mAryo jAya. eTale sAmI vyakita game teTalI "a-sAmAjika prakRtti karatI hoya te paNa tenuM svamAna jaLavAya, tenA ahaMbhAvane AMca na Ave e rIte te ApameLe samAge vaLavA prerAya evuM ApaNuM vartana hovuM joIe, evuM ApaNuM sAmAjika vAtAvaraNa. evI samAjanI AbehavA hovI joie evA saMskAra ApaNane gaLathuthImAM maLyA che. mAnavI pite mAnavI peThe jIve ane bIjAne te rIte jIvavA prere ane e vAta chAnI rahe enI , ora majA che vartamAna samayamAM ke bhUtakALamAM pUratA prayatna chatAM mAnavInA hadayanuM parivartana thayuM nathI ke thatuM nathI tenuM kAraNa ahIM paDeluM che. jAheramAM ke samAjamAM utarI paDavAne bhAva ApaNu pragaTa-apragaTa vartanathI sAmI vyakitamAM sa krAnta thAya te lAkha upAya chatAM badhuM Thapa thaI jAya. ApaNe eno re vaDArI laIe chIe eTaluM ja nahi paraMtu dhyeya siddhi paNa thatI nathI mAnavIne sudhAravAnI, ene sAcI dizAmAM vALavAnI ane vikAsanA pathe mUkavAnI vAta enA lAbhamAM hovA chatAMya e vAta bahAra paDavAthI ke paDavAthI thatI svamAnahAninA kAraNe Ama bane che, jenI AtmakathA lakhAya tevI vyakita te pitAnA vikAsa daramiyAna AvA keTalAya saMgharSamAMthI pasAra thaI hoya ane evA saMgharSamAM sAme pakSe rahenAra vyakita jIvaMta hoya che e saMgharSanA vigatapUrNa AlekhanathI te vyakita pratye vyApaka abhAva thAya ane banne pakSanI tevI vyakitao hayAta na vaya te emanA vaMza-vArasadAromAM paraspara verabhAva pragaTa thAya evI saMbhAvanA lekhAya ane pariNAme AtmakathA lakhanAranA manamAM paNa kaleza utpana thAya. AtmakathAnuM alekhana nahIM karavAnI pAchaLa AvI philasUphI kadAca kAma karatI hoya. '. juoH purAtattva vadha 1 : 2 sAbhAra svIkAra zrI jinavANI pracAraka TrasTa (59, benka opha inDiyA bilDIMga, 185, zekha memaNa sTrITa, muMbaI-4000002) taraphathI pU A. zrI vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjanAM lakhAyelAM pustake ja sAcA sukhane mAga 4 DemI sAIjha # pRSTha 280 # mUlya rU. 30,'- je mukitane rAjamArga * DemI sAIjha 4 pRSTha-288 *mUlya rU. 30/- 6 AtmAne eALakhe + DemI sAijha 4 pRSTha 4 232 ja mUlya rU. 20/ja sAcA sukhanI zodhamAM ne DemI sAIjha 4 pRSTha 391 * mU5 rU. 32/kema Utaraze pAra * DamI sAijha * pRSTha 339 * mUlya rU. 30/- chesaMgha svarUpe darzana bhAga 1 - 2 # Dema sAIjha 4 pRSTha 371 + 49 mUlya baMne graMthanA rU. 40/ ja huM AtmA chuM # bhAga-1 2/3 le. pU. De tarulattAbAI mahAsatIjI # DemI sAIjha # traNenAM kula pRDha994 traNe graMthanuM mUlpa-rU. 99 + prakAzaka : zrI gujarAtI . sthA. jena esesIezana, 78 79, rItharDana reDa, puruSavAkama, mAsa-600007. ja Avetana (kAvyasaMgreDa) le. tribhuvana vyAsa kAuna seLa pejI pRSTha -130, mUlya rU. 10-00; prakA razmibahena tri. vyAsa, vyAsa nivAsa, 2, guMdAvADI, rAja keTa-360002. * sarasvatIcaMdra-vIsarAyelA vivecane saMpAdake : jayaMta koThArI ane kAMtibhAI bI. zAha # kAuna seLa peja & pRSTha-239 : mUlya rU. 465prakA rannAde prakAzana, mahAlakSmInI piLa, rAyapura, amadAvAda -1 : akhAnA chappA : keTaleka athavicAra. le. jayaMta koThArI * DemI sAijha 4 pRSTha-163 mUlya rU. 25- prakA. jayaMta koThArI 24, satyakAma se sAyaTI, amadAvAda-15 * hospiTala poemsa le. jA mahetA # krAuna seLa pijI # pRSTha-44 * mUlya rU. 15' - prakA. zrImatI nAthIbAi dAmekara ThAkarazI mahilA vidyApITha, , nAthIbAda ThAkarazI roDa, nyu marIna lAinsa, muMbaI-20 .. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-88 pAzavI ramata khesiga ( pRSTha rathI cAlu ) maLIne 100 thI vadhu ramatavIrA esiganI ramatane kAraNe tatkALa mRtyu pAmyA che. eTalA mATeja je ramata ramatavIranA tatkAla sahetuka mRtyune pUrA avakAza ApatI hAya te ramatane saMskArI nahi paNa pAzavI ke picAzI ramata tarIke ja eLakhAvI zakAya. dhUndha yuddhamAMthI dhAtakIpaNAnA keTalAka aze dura karavAmAM AvyA. tApaNa mekisaMganA pAzavIpaNAmAM bahu phera paDI nathI. mekisa ganI ramatamAM ijA pAmelAone keTalIka vAra tenAM pariNAme tAtkAlika jaNAtAM nathI. para Mtu thADAM varSo pachI zarIra para tenI mAThI asara vartAvA lAge che. bharatakanA aMdaranA bhAgamAM thayelI IjAe. vakhata jatAM ugra bane che ane khAsara gabhIra bImArInA bhoga bane che. jApAnanA 'sume' kustIbAjo bahu meATI kAyAne kAraNe jema lAMkhuM jIvatA nathI tema kheAkasare paNa ekadare lAMkhuM jIvatA nathI. prabuddha jIvana bhAratamAM vyAyAmavIza vacce mallakustInI ramata ramAya che. enA paNa niyame hAya che. vyaktinI zArIrika tAkAtanuM mApa kADhavA mATenI e ramata haiM. tepaNu e ramatane khIjAte ijA paheoMcADavAnA Azaya nathI temaja ramatane te kA dhAyala thAya ke mRtyu pAme tevA sAmAnya rIte sa Mbhava paNa nathI akhiyAM hari dasanakI pyAsI pRSTha thI cAlu) vA sabhyathI zagAramAM pariNata thatI emanI racanAonu AzrayasthAna gopIe ja che, saceAga ne vipralaMbhA gAranAM emanAM pado paNa atyaMta masparzI che. temAM ye viprala Mbha zRMgAranA nirUpaNamAM tA emanI pratibhA aura khIlI UThe che. kanaiyAnA virahamAM vyAkuLa thayelI geApIonI dazA te juo-aMjana cira na rahata akhiyaname kara kapAla bhaye kAraza kaMcukIpaTa sakhata nahI phaLad ura bica bahata nAre, nisadina barasata jaina hamAre ! viraha-vihavaLa pIene sAntavana deva! mathurAthI kRSNe * uddhavane mAkalyA te uddhave gopIone kRSNane bhUlI nirguNa tiyogane upadeza ApavA mAMDayA paNa gopIee zu kahyu, jANe che ? emaNe kahyuM - 'UdhA! yoga, yoga hama nAhIM !' 'uddhavajI, ame yAgane yAgya nathI- ne kahyuMabalA, jJAnasAra kahA jAte kasa dhyAnadharAhI te pe mUdana najaina, kahata hai' hira mUti jA mAhI !' ame abaLA jJAnanI vAtemAM zuM samajIe ? tame te vaLI uparathI kaheA che, AMkha baMdha karI dhyAna dhareA ! je nayanAmAM ka yA vase che, e nayane dhyAna dharavA mATe aMdha karavAnuM kaho cho ?- ekama bane? kanaiyAnA A viyoga ananta hoya te ye zu? kanaiyAne sthAne anya kAine te kai khesADI zakAya ? e pA hoya to ye zuM?- UdhA! mana na bhaye dasa khIsa ! eka hu to sau gayA spAma saMga kA ArAdhe isa ? hatA. kustIbAjo vacce paNa pUrepUrI kheladilI hoya che ane paraspara Adara jaLavAI rahe che. jApAnamAM 'sume'nI ramata ramanArAe mahAkAya pahelavAne hoya che. jApAnanI e pAraMpArika prAcIna ramata che. emAM paNa ramatavIza vacce ekabIjAne mArI nAkhavA jeTalI pAzavI nirdayatAne avakAza nathI hoto hamaNAM hamaNAM duniyAmAM krIsTAlinI kustInA prayogo vadhavA lAgyA che. khAkisa ganI asara enA upara dekhAI Ave che ane eTale ja e prakAranI kuratI saMskArI nahiM paNa grAmya banI gaI che. khAsiMga e mAtra grAmya 6 aziSTa ramata che eTalu ja nahi e pAzavI, nirdaya ane jIvaleNa nIvaDe evI ramata che. AvI ramata uttAttara vadhu lokapriya thAya te prajAnA potAnA hitamAM ja nathI vastu te ramatane vikAsa ane vistAra thAya tenA karatAM te uttarazattara maryAdita ane AchI lAkapriya ane AchI jhanUnI ane te vadhu iSTa che. bhArata jevA deza pAse vyAyAma, ramatA, yAgAsana vagereno anubhavasiddha prAcIna sAMskRtika vAraso che. je deza pAse mallakustI jevI saMskArI ramata che teoe khAsiMgane bahu AvakAra ApavA jevuM nathI. bhAratanI ekAda -- be yunivasiTImAM kheArkisaMgariMgamAM ja vidyAthI mRtyu pAmyAnA banAva pachI ghaNI kharI yunivarsi TIemAMthI AMtarAleja spardhAmAMthI kheArkisa ganI ramatane tilAMjali apAI che. te yAgya ja thayuM che. ramaNalAla cI. zAhu 9 uddhavajI ! mane kaMi dasavIsa nathI hotAM ! eka ja hoya ne te te kalAnI joDe ja cAlyuM gayuM che! have mana che ja kayAM ke jemAM tame kahA che tevA dhiranI ArAdhanA thaI zake?" 'prabhu mere avaguna cita na dharA' evI AjabharI vinatI karI, ' ama maiM nAcyA bahuta gopAla' kahI zaraNanI yAMcanA karanAra A saMta kavinuM kAvyakSetra vizvanI daSTie bhale sImita lAge paNa emAM ye emaNe jeTalu UMDANu AMkhyu che eTaluM haju sudhI te kAie AMkhyuM jANyuM nathI. eTaletA kahevAya che 'sUra sUra, tulasI zi--' 'hiMdI sAhityanA kAAkAzamAM sUradAsa tulasIdAsa candra che !' viSaya pramukha sthaLa namadA yejanA gujarAtanI jIvADhArI viSe vyAkhyAna saghanA upakrame nIce pramANe eka jAhera vyAkhyAna yAjavAmAM AvyuM che vyAkhyAtA : zrI sanatabhAi mahetA divasa ane samaya sUraja che te (saradAra sarAvara na+dAnigamanA adhyakSa) * nama dA yeAjanA gujarAtanI jIvAdArI : zrI amara jarIvAlA : vAlaca hIrAcaMda sabhAgRha, inDiyana maracanTama cembara, ca'geTa, mu-400020 : guruvAra, tA. 28mI julAI, 1988 : sAMjanA 6-15 kalAke saune samayasara padhAravA hArdika nima`traNa che ramaNalAla cI. zAhu-pramukha ke. pI. zAha cImanalAla je. zAha-upapramukha nirubahena esa. zAhu pravINacaMdra ke. zAhu-ASAdhyakSa matrIe Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-7-88 aMkhiyAM hari darasanakI pyAsI pravINacandra che. rUpArela nisi dina barasata na hamAre...' emanI racanAomAM vAtsalya, zRMgAra ne bhakitane apUrva jaladI pAchA pharavAno vAyado karI kRSNa, gekuLa choDI sumeLa che. vAtsalya bhAvanA nirUpaNanI draSTie emanI racanAo mathurA gA ne gopIo ahIM emanI rAha jotI ja rahI- vizvasAhityamAM ajoDa gaNAya che. bAlakRSNanI nAnI nAnI jotI ja rahI ! paNa kRSNa na ja AvyA ne virahAkula ceSTAo, manebhAva vagerenAM nivyaja seMdasabhara citre emanI gopIonA nayanamAMthI divasa-rAta AMsu vahetAM rahyAM-vasatAM lalita padAvali dvArA sajIva thaI uThe che. rahyAM. varSa te varasamAM eka ja vAra Ave ne thoDA mahinA mAkhaNa-roTI khAvAnA zokhIna bAlakRSNa dudha pIvAnuM rahI cAlI jAya; paNa virahAkuLa gopIonI AMkhamAM te TALatA; mAe samajAvyududha pIvAthI vALa vadhaze balarAmanA bAre mAsa ne AThe pahora varSARtu cAlI rahI...'sadA besatA che tevA lAMbA vALa thaze ! bheLA kRSNa, A lAlacamAM dudha pAvasa Rtu hamape, jaba zyAma sidhAre, nisidina barasata pI gayA ! paNa bALakanI adhIratA! vALa para vAraMvAra hAtha nana hamAre' pheravI jue che, kaMI vadhAre.? ahaM ! gayA mA pAse ne kahyuM - anubhUtinI AvI tIvratA ne AvI mugdhakara abhivyakita maiyA, kaba hI baDhegI merI ceTI ? rajU karanAra sUradAsajInI racanAe vrajabhASAmAM lakhAyelI che. kiti dera mehe dUdha pibata bhAI, A vrajabhASA, Ama te hidInA vikAsakamanIavAMtara yaha ajahU choTI ', kaDI ja che. paraMtu evA svarUpe paNa eNe rAdhelA adbhuta "mA, mArA vALa kayAre vadhaze ? dUdha pIdhAne te vikAsane laine hiMdImASAnA itihAsamAM e yugapravartaka banI keTalI badhI vAra thaI gaI ! ne vALa te haju hatA. rahI che. AvI samartha vrajabhASAne A mahAkavi che. evaDA ja che! amathI amathI mane kAcuM dudha pIvaDAve chesUradAsajInA aMgata jIvana vize pramANamAM bahu ja ochI mAkhaNa-roTI nathI detI !' sAmagrI maLe che ke je maLe che temAM ghaNI bAbate saMdidha kA dudha pivAvati pacipaci, che chatAM e badhuMya tAravI saMkSepamAM kahIe te. dilhI pAsenA deta na mAkhana - reTI .." sIhIMgAmamAM emano janma thayo hato. bAlyAvasthAmAM ja virakata ekavAra emaNe meTAbhAI balarAma sAme phariyAda karI "mA, dAu balarAma) mane bahu khIjave che. kahe chethaI. emaNe ghara choDayuM ne cAreka kesa duranA eka gAmamAM me kahata, mela lIna tehi, jaI vasyA tyAM ThIkaThIka sthira thayA paNa emane suSupta virakata AtmA jasumati kaba jAya ?" jAgI UThatAM e pharI nIkaLI paDI ne mathurA-AgrA vaccenA 'tane te bahArathI kharIdyo che-vecAte lIdhe che. tuM kaMI gaughATa gAme jaI sthira thayA ne bhagavadbhakitamAM lIna jasumatine dIkarA nathI ne kahe chethaI gayA gore naMda, jasadA gerI, ' emanI apUrva kAvyasarjana zakita, madhuraka ne saMgItamAM , tuma kata spAma sarIra?" nipuNatA, A guNone laine e AsapAsanA pradezamAM lokapriya na dabAbA ne jasodAmAtA te baMne gerAM che! tuM thaI paDyA. emane dIkare hoya te Avo zAmaLo zI rIte hoya ? ne ahIM, puSTimAgI vaiSNava saMpradAyanA Ama kahI sau gopabALakane mane khIjavavA uzkere che. have sthApaka mahAprabhu zrI vallabhAcAryajI joDe ekavAra emanI mulAkAta huM e loko joDe ramavA nahIM jAuM.' thaI ne e emanA saMniSTha anuyAyI banyA. emanI ne A mAkhaNacara kanonI sirorI te juo! joDe ja e nIkaLI paDayA ne zrInAthajInA maMdiramAM kIrtana maiyA morI, meM nahIM mAkhana khA ! sevAmAM lAgI gayA. zrI vallabhAcAryajI pachI ge. vilanAthAjIe meM bAlaka bahiyana ke choTe, saMpradAyanA mukhya aThi kavionA samUhanI-achaTa chApanI-thApanA - chiko kisa bidha pA...' karI. A saumAM ye sUradAsajInuM mahattva anokhuM che huM nAnuM bALaka, mArA hAtha paNa nAnA ! A UMce - "aMkhiyAM hari darasanakI pyAsI" lakhanAra sUradAsajI laTakAvelA zIkA sudhI mArA hAtha zI rIte pahoMce, tu ja kahe! janmAMdha hatA ke pachIthI emaNe netrati gumAvI, e vize vAta ema che, mA ! keke saMdigdha hakIkata maLatI nathI. paNa emanI racanAomAM vAlabAla saba bera pare huM je vaividhyapUrNa tAdaza varNana tathA raMga vagereno ullekha barabasa mukha lapaTAye..." maLI Ave che te parathI lAge che ke e janmAMdha nahatA. A badhA gepabalake mArA verI thayo che! eTale emaNe joke zraddhALu bhakate ne anuyIe, emamAM janmAMdha hovAnA mane cAra TharAvavA, baLajabarIthI mArA meM para mAkhaNa samarthanamAM keTalAka camatkArika prasaMge noMdhe che kharA ! paDI dIdhuM che !' sUradAsajI saMskRta ane vrajabhASAnA vidvAna hovA uparAMta atyata sAdhAraNa sAmagrI ne sAmAnya zabdo paNa kavinI kAvyazAstranA paDita hatA. emanI racanAo sAhityika draSTie pratibhAne spaze ke camatkAra saje che ! paripakava hevA chatAM mULa te e bhaktiprerita ja hatI. " (pRSTha 7 upara) mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 3pa0296 : mudraNasthAna : TrenDa prinTasa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI *a* 400 004. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MR. By / South 54 Licence No. : 37, bu k varSa : 10 a'kaH-7 muMbai tA. 1-8-1989 vArSika lavAjama rUA. 30/- chUTaka nakala rUA. 1-50 taMtrI : ramaNalAla cI. zAhu varlDa jaina IMglenDamAM lesTara zaheramAM tyAMnA jaina senTaramAM yojAyelA pratiSThA mahotsavanA eka bhAga rUpe tyAMnI sasthA 'jaina samAja yurApa' tathA bhAratanA 'jaina sezyala grupa pheDarezana'nA sayukata upakrame varlDa jaina krAMgresanu Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM. A kAryakrama tA. 21, 22 ane 23 julAi, 1988nA rAja lesTaramAM grAnbI hAlsamAM yejavAmAM Avyo hatA. traNa divasanA A kAryakramamAM udghATana samAroha tathA AThe beThA rAkhavAmAM AvI hatI. kheDakAmAM keTalAka abhyAsapUNa' nibaMdhe vaheMcAyA hatA. ane tethI ekadare kAryakrama satAdhAraka rIte ullAsapUrNAMka pAra paDayeya hatA ema kahI zakAya. A samagra kAryakramanuM pramukhasthAna zrI zreNikabhAi kasturabhAie svIkAryu hatuM. prathama divase bapore lesTaranA laoNDa meyaranI upasthitimAM emanA hAthe dIpa pragaTAvIne varlDa jaina kAMgresanI udghATanavidhi thai hatI. e mATe leDa meyare potAnA utsAha ane AnaMda vyakata karyAM hatA. A jaina kaoNMgresanA pramukha zrI zreNikabhAi, tathA jaina samAja yuropa ane jaina sekSyala grupa pheDarezananA padAdhikArIoe prAsagika vakatavyo rajU karyAM hatAM. varlDa jaina krAMgresa nAmanI bIjI eka saMsthA paNa cAle che eTale A kaoNMgresanA ekasarakhA nAma mATe spaSTatA paNu karAi hatI. jIvana muMbai jaina cuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra pradezamAM vArSika rUA. 300 tyAra pachI khullI kheThaka rAkhavAmAM AvI hatI. Ara bhamAM paccIsa pAunDanI phI bharanAra ligeTanA vakatavya pUratI maryAdita rakhAyelI A khullI kheThaka pachIthI teA upasthita rahelA sava zretAone mATe khullI mUkavI paDI hatI ane vividha vakatAee peAtAnA matavyA ane sUcane agrejI, gujarAtI ane hindI bhASAmAM rajU karyAM hatAM. bIje divase, tA. 22 mI julAI 1988 nA roja savAre lADa' meyaranI upasthitimAM UMgresanI kAyavAhInA prAraMbha thaye hatA. laoNDa meyara ane dhrAMgresanA pramukha zrI zreNikabhAI kasturabhAie svAgata pravacana karyu hatu N. tyAra pachI A prathama beThakamAM zrI lakSmImala sidhavIe 45 miniTanuM potAnu vidvattApUNa lekhita udghATana pravacana rajU karyu hatu. ethI kaoNMgresanI kAryavAhInI gauravabharI chApa UMpasI hatI. me.ja hAlamAM agAunA divasonA pratiSThA mahAtsavanA ghAMghATiyA vAtavaraNanI tulanAmAM kaoNMgresanA rasika zrotAjanonI zista ane zAMtithI vAtAvaraNane ciMtanAtmaka carcAvicAraNA kaoNMgresa mATe prazasya gAMbhIya sAMpaDayu hatuM. pramANamAM zrotAonI hAjarI paNa sArI hatI. jaina samAja yureApa ane jaina sozyala grupa pheDarezananA padAdhikArI zrI naTubhAI zAha, zrI sI. ena. saMdhavI, zrI harasukhabhAI tabAlI vageree saunuM svAgata karavA sAthe prAsaMgika vakatavyo rajU karyAM hatAM. prathama divase khullI beThaka pachI Fringe Meeting rAkhavAmAM AvI hatI ane tenA pramukha tarIke zrI pratApa bhogIlAla hatA. A Fringe Meeting eTale zuM tene khyAla kAine nahAtA. khuda pratApabhAi sAthe vAta thatAM temaNe paNa jaNAvyuM hatuM ke temAM petAne zuM karavAnu che tenI temane khabara nathI. Fringe eTale kinAra, laTakatA cheDe, jhula, jhAlara vagere atha thAya che. kinAranuM kAma vastrane zabhA ApavAnuM che eTale AvI kheDUkano Azaya samagra kAyakramane epa ApavAnA hoi zake athavA bAkI rahelI kAryavAhInI pUrtirUpa te hAi zake, paraMtu sAMje cAra vAge yojavA dhArelA A kA kramamAM akAraNa vilaba thatAM ane vacce anya kAyakrame goThavAi jatAM ene vAre| Fringe-laTakatA cheDAnI jema rAtre sADA nava vAge AvyA hatA ke jyAre AMgaLInA veDhe gaNAya eTalI vyaktionI upasthitimAM zrI pratApabhAIne daseka miniTa jeTalu prAsaMgika vakatavya rajU karavAnI taka sAMpaDI hatI. bIjI beThaka pa. pU. bhaTTAraka zrI cArUkItinA adhyakSapade yeAjavAmAM AvI hatI. A beThakamAM 'Jainism and its Philosophy' e viSaya upara ekasapharDa yunivarsiTInA pro. gAmbrije peAtAne abhyAsapurNa niba Mdha vAMcyA hatA. eka videzI adhyApaka jaina dharmanA keTalA UMDA abhyAsa kare che tenI pratIti gAmbrijanA A abhyAsapUNa' lekhathI thatI hatI Jain Principles and its relevance to mordern world', e viSaya para phrAMsanA meDama kaleTanu vakatavya rAkhavAmAM AvyuM hatuM. teo pote sa jogavazAta AvI zakyAM na hatAM, paraMtu temaNe potAnA lekha mekalI ApyA hatA. e lekha vAMcavAnu bIjA eka bhAIne soMpavAmAM Avyu hatu, paraMtu temaNe lekhanI sAthe sAthe peAtAnI paNa keTalIka aprastuta vAtA umerI hatI. ethI lekhanI spaSTa chApa joie tevI paDI nahi. ... bhaTTAraka zrI cArukIti chae. a MgrejI bhASAmAM bane vakatavyonA upasa hArarUpe . jainadharmanA siddhAMta upara sAro prakAza pADayA hatA. 421646 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prayuddha jIvana zrI sI. ena.. saMdhavInA pramukhapade maLelI trIjI kheThakamAM Do. kumArapALa desAie 'Jain Institutions' viSe savistara mAhitIpUNa' nibaMdha rajU karyAM hatA. tyAra pachI zrI citrabhAnue 'Chaturvidh Sangh' viSe potAnu maukhika vakatavya aMgrejImAM rajU kya" hatuM. ane te pachI laMDananA navayuvAna zrI atula kezavajI zAhe 'Young Jains' viSe nibaMdha vAMcyA hatA ane temAM yuropa-amerikAnA jaina navayuvAnAmAM sAcI dhArmi`ka jAgRti lAvavA mAMTe keTalAMka sarasa upayAgI sUcano karyAM hatAM. e divase zrI azeka jainanA pramukhapaNA heThaLa yojAyelI ceAthI kheThakamAM De. sarayUbahena dozIe 'Jain Art, Culture & Literature' viSe " pUrvabhUmikA bAMdhIne tene lagatI keTalIka mahattvanI slAIDa bhutAvI hatI. e divase rAtre zrI jIndumatI dhAnakane bhaktisagInA kAyakrama rAkhavAmAM AvyA hatA. zanivAra, tA. 23 mI julAinA rAja savAre zrI pratApabhAi gAMdhInA pramukhapaNA heThaLa ceAjAyelI pAMcamI kheDUkamAM zrI pratApa bhogIlAle 'Contribution of Jainas in Business, Industries and Professions' viSe ane zrI vIrendra hegaDee 'Contribution of Jainas in Social and Political Life' nA viSe abhyAsapUrNa nibaMdha rajU karyAM hatA. zrI dIpacaMdabhAi gADI'nA pramukhapade maLelI chaThThI kheThakamAM 'Jain Community in India' e viSaya para me' lakhelA mArA nizna dha rajU karyAM hatA. tyArapachI 'Jain Community outside India and their needs' e viSaya para pU. zrI suzIlakumArajInuM vakatavya rAkhavAmAM AvyuM hatu. paraMtu te padhAryA nahotA. eTale e viSaya para zrI vinAda kapAsIe sArI taiyArIpUrvaka mAhitI ekatra karIne peAtAnA abhyAsapUrNa nibaMdha rajU karyAM hatA. sAtamI kheThakanA pramukha tarIke zrI zazikAnta mahetAnu nAma chapAyuM hatuM, paraMtu teo AvyA na hatA. eTale uttara bhAratanA digambara samAjanA agraNI zrI ni'lakumAra zeThIne te sthAna ApavAmAM Avyu hatu.. e kheThakanA mukhya vakatA Do. sane paNa AvyA na hatA ane zrI rAjakumAra jaina paNa potAnI nibaMdha lakhIne lAvyA na hatA. eTale A kheThakamAM zrI rAjakumAra jaina, De.. pola mereTa, De. hukamacaMda bhArila, zrI sI.ena. saMdhavI vagerenAM maukhika vakatavyo rajU thayAM hatAM. sUcA ane TharAve mATenI jhumI kheThaka zrI zreNikabhAI kasturabhAinA pramukhasthAne rAkhavAmAM AvI hatI, paraMtu temanI nAdurasta tabiyatanA kAraNe e kheThaka savAre pAMcamI kheThaka pachI yeAjI levAmAM AvI hatI. emAM keTalAka TharAvA pasAra thayA hatA ane kAyamI AMtararASTrIya sasthA sthApavA mATe eka samitinI racanA karavAmAM AvI hatI. AMtararASTrIya ke rASTrIya staranAM sa Mmelana / adhivezane cejavAnu kAma saraLa nathI. AMtararASTrIya vimAnabhADAM ghaNAM mAMdhAM thatAM jAya che ane bhejana ane utArAnI tathA vAhananI vyavasthA paNa eTalI mAMghI banatI jAya che ke badhAMne pahoMcI vaLavAnuM kAma saddhara saMsthA sivAya sahelu nathI. jo AvAM sa MmelanAmAM sAhityakAro, vidvAne, abhyAsIe, tattvacitA, saMgItakArA, sevAbhAvI sAmAjika kAyakarA vagerene TikiTa ApIne nima travAmAM na Ave te te samelanA bahudhA zreSThIsaMmelane jevAM khanI javA saMbhava che. bhAratamAM paNa keTalAMka samelanAmAM jo pravAsa ane bhejana-utAranI ni:zulka ardly a 2 tA. - 88 vyavasthA nathI hotI teA keTalIye saniSTha tejasvI vyaktie temAM bhAga laI zakatI nathI. jo Ama hAya te AMtararASTrIya sa MmelanAnI vAta ja zI ? zreSThI vaga tA AvA prasaMge jo icche te sa Mmelana mATenA peAtAnA pravAsanI sAthe sAthe vepAra - pravAsane joDI daI zake che. peAtapotAnI kaMpanIonA kharce ane hiMsAkhe paNa keTalAka zreSThIo pravAsa karI zake che ane dhAre to sa Mmelana mATenA pravAsakharca' karatAM paNa vadhu Arthi ka vepArI lAbha meLavIne pAchA AvI zake che. paraMtu ekalA zreSThIonI hAjarIthI AvA sa Mmelanane je parimANu - Dimension maLavu joIe te maLI zake nahi. vividha kSetranI pratinidhirUpa niSNAta vyakitaonI upasthiti vinA AvAM adhivezanene gaurava sAMpaDe nahi ane tenI kAvAhImAM teja Ave nahi khAnapAnanA meLAnI jema tenu mUlya nahivat ja rahe. eTale AMtararASTrIya samelana ceAjavAnI javAbadArI moTA Arthika pIThabaLanI apekSA rAkhe che. lesTaramAM e rIte zrI bhaTTAraka cAjjIti, zrI citrabhAnu, zrI lakSmImala siMdhavI, presara gAmbrija, presara pela mereTa, De. sarayUbahena dozI vagere vidvAna mahAnubhAvAnI upasthitithI A varlDa' jaina krAMgresane dhaNu gaurava sAMpaDayuM hatuM. jaineAnA cAre phirakAnI vyakitao uparAMta ajaina vidvAneAnI paNa hAjarIne kAraNe temAM ekatA, susaMvAditA ane udAratAnI havA prasarI hatI. Ama ekadare varlDa jaina kaoNMgresanA kAryakrama sArI rIte ceTajAyA hatA ema kahI zakAya. ema chatAM A kAryakrama sathA saMpUrNa paNe sa MtoSakAraka hatA ema to kema kahI zakAya? dareka sabhA, samArM bhA, samelana, adhivezana vageremAM keTalIka nAnImeTI Ti rahI jatI hoya che. bhaviSyanAM kArya AMtararASTrIya sa melanA mATe upayogI thAya e dRSTithI lesTaramAM yojAyelI A kaoNMgresa vize avalokanane AdhAre keTalAka nikhAlasa vicAra| ahIM rajU karyAM cheH (1) oNMgresanI prathama khullI kheThakamAM rajU thayelAM vakatavyAmAM asa tekha ane visaMvAdane sUra spaSTapaNe dekhAI Avya hateA. pratiSThA mahotsavanA bhAgarUpe yeAjAyelA A kAryakramamAM pratiSThA maheAtsavamAM svayaM sevaka tarIke khaDe page parizrama ka mAnadasevA ApanArA savasethI vadhu kAryakartAone paNa DeligeTa tarIkenI pacIsa pAunDanI phI na bharI hoya te hAjara rahevAnA hakaka ApavAmAM AvyA na hatA. tethI asahakAra ane virAdhanA prabaLa sUra UDayeA hateA. ene pariNAme khullI kheThaka pachI kAMgresa badhAne mATe khullI mUkavAnuM jAhera karavuM paDyuM hatuM. paraMtu tyAre ghaNu mehu thaI gayuM hatuM, kAraNa ke laMDana ane bIjA zaherAnA dhA mANaso pAchA cAlyA gayA hatA. eTale AvI jAherAta thayA pachI paNa kaoNMgresanA lAbha levA joie teTale levAye na hatA. (2) kaoNMgresa mATe pacIsa pAunDanI phI vadhu paDatI hatI ane samitinA sabhyo ke TUranA yAtrIo vagere ke jemanI pAsethI pharajiyAtarUpe sIdhI ke ADakatarI rIte e phI levAi hatI te sivAya potAnI svecchAe kaoNMgresamAM hAjara rahevA mATe sAmethI utsAhapUrNAMka, hAMzathI phI bharI hoya evI vyaktionI saMkhyA, phI udharAvanAra eka vyakti pAsethI adhikRta rIte jANavA maLyuM che te pramANe AkhI duniyAmAMthI maLIne 15-25nI paNa na hatI. vaLI, DeligeTanI vyAkhyA ane juda judA deza anusAra vyavasthA paNa yAgya rIte vicArAI nahotI. ( pRSTha 9 upara ) Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-8 prabuddha jIvana ' sRSTinA sauthI moTA prANInI hajAronI saMkhyAmAM hatyA vijayagupta maurya . manuSya keTale hiMsaka ane ra thaI zake? utkrAMtimAM mANasa sadImAM zikArI hoDImAM besIne ArAma karatI vahela pAse pazumAMthI UtarI Avela che. eTale tenAmAM thoDIghaNI jAya ane pitAnA badhA jorathI bANa jevuM hApuna tenA pAzavatA hoya. te jeTalI pAzavatAne jItI zake eTalI zarIrama besI dehArapuranA cheDe khUba lAMbuM deraDu tenI mAnavA khIle che. Isu, buddha, mahAvIra, gAMdhIjI ghaDIbadha rAkheluM hoya. ghavAyela vahela bhAge tyAre darahu vagere mahAmAnava hatA, jemaNe zivatA upara jIta ane tenI sAthe hoDI paNa che cAtAM jAya. Akhare rakatastrAvathI meLavI hatI. eka vyakita tarIke kaI eka mANasa vadhu vahela nabaLI paDI jAya tyAre zikArIo tenI pAse jaIne pAzavI hoya te paNa samAja mATe bhayarUpa kahevAya; paraMtu jyAM tenA phephasAMnuM nizAna laine bhAlA bheMkI de. ane A rIte samagra kema ke samagra samAja sura pAzavatA AcaratA hova vahelane mArI nAkhIne kAMThA pAse kheMcI lAve. ivAra vahela tyAre te pAzavatA kevI hoya te ApaNe jarmanInA hiTalara ane gusse thaIne heDIne pUchaDAnI eka ja jhApaTa mArIne tenA tenA nansIonI. pAzavatAmAM joyuM. te pAzavatA mANasa kuracA karI nAkhe. koIvAra vahela ghavAyA pachI dura taraphathI mANasa tarapha hatI ane lagabhaga samagra jagate tenA bhAgavAne badale UMDe DUbakI mArI de tyAre zikArIe hArapuna pratye puNyaprApa ThAlavyo hate. ane doraDuM bane gumAvavAM paDe evuM paNa bane che. te samaye vahelane zikAra hajArenA hisAbe nahote thaI zakato, tethI ' paraMtu mANasa mUgAM prANIo pratye kevI pAzavatA ane vahelanI vastI paNa ghaNI hatI pharatA Acare che te badhAnA jANavAmAM nathI Avatu. jIvasRSTinA sauthI moTA prANI vahelane zikAra kevI kura te pachI lAkaDAnAM meTAM vahANene yuga Avyo ane rIte thAya che te jANavA jevuM che. hAthI paNa jenA meMmAM yurepI vahANuMvaTIo cheka dakSiNa dhruva mahAsAgaramAM pahoMcyAM samAI jAya evI pracaMDa kAyA ane eTaluM pracaMDa meTuM ane joyuM ke tenA ThaMDA pANImAM vahelanI vastI ghaNI che dharAvanAra blyu vahela 33 mITara eTale ke 100 phUTa laMbAI tethI yurepI deze ane amerikA vahelanA zikAra mATe khAsa sudhI pahoMce che ane tenuM vajana 150 Tana sudhI hoya che. prakAranAM vahANe bAMdhIne 6. dhruva mahAsAgaramAM mokalavA lAgyA. te mAchaluM nathI paNa baccAne janma ApI dUdha pAIne jayAre adyatana sAdhavALI lekha nI AgaboTo banI tyAre -ucheranAra pazu che. vahelanA pUrvajo dharatI para hatA. tyAMthI raziyA, yuropI deze, amerikA, keTalAka leTina amerikana jIvanasaMgrAmamAM khorAka ane rakSaNanI zodhamAM samudramAM rahevA deze, jApAna vageremAM vacce vadhune vadhu vahela mAravAnI spardhA gayA, tyAre utkrAMtimAM paga gumAvyA ane zarIra mAchalA jevuM, jAgI. vahelanA zikAra mATe gayele kAle ekathI traNa paNa naLAkAra banyuM ane temanI eka Dajhana jeTalI jAtio varSa vahelanA zikAramAM gALe, temanAM jahAja "vahelara' tarIke vikasI, temanuM kada paNa ghaNuM vadhyuM oLakhAya che. jahAjanI sAthe enjinavALI ane hArapunathI lAkha varSo sudhI badhI jAtanI hela nirbhaya hatI, sajja thayelI bIjI nAnI naukAo paNa hoya. teo vahelanI kAraNa ke manuSya hajI pRthvI upara pragaTa na hatA. eka lAkha zodhamAM jAya. taduparAMta mukhya jahAjamAM eka nAnuM vimAna varSa pahelAM AjanA manuSya je manuSya pragaTa ane hajAro ke helikopTara heya A badhAM vAhane vAyaralesathI sajaja hova teo rahelanI zodha calAve. Tahela nAnAmoTAM ToLAMmAM hoya che varSa pachI samudra upara paNa zikAra karavA lAge tyAre vahelanA vinAzanI zarUAta thaI. temAM khaDa upara hajAro varSo ane avAranavAra phephasAmAMthI havA bahAra kADhatI hoya, tenA pahelAM katarelAM citro che; jemAM mANase vahelane zikAra phuvAra UDatA hoya tenI uparathI jANI zakAya ke vahelanuM TenuM kayAM che? karatA dekhAya che. have hAyunane yAMtrika banAvavAmAM AvyuM che. tenA phaNAmAM itihAsakALamAM joIe te phrAnsa ane spenamAM sAgaramAM zakitazALI nAnA bomba hova ane hArapunanI cheka jhINI paNa 'bAska jAtinA loke vahelane zikAra karatA hatA. te vakhate temanI majabUta dorI te hoya. helanA mAthAnuM nizAna laIne topa pAse sAdhano ane zastro bahu kaDhaMgamAM hatAM, paNa buddhimAM mANasa vaDe hArapuna mAravAmAM Ave jethI te vahelanA magajamAM UMDe -pachAta na hatuM. tethI cha phUTane mANasa 100 phUTanI bahelane UtarI jAya ane tyAM jaIne bomba phATe eTale vhela marI jAya. zikAra karI zakatA hatA ane kehavAra zikArIo pite paNa te samaye TananA hisAbe tenuM lehI samudramAM reDAya tethI mAryA jatA hatA. ' samudranuM pANI lAla banI jAya, - vahelane prANavAyu levA mATe mAchalIne heya che tevI cUI nathI hotI, paraMtu ApaNane phephasAMvALuM zvasanataMtra che tema , AvI graMcaDakAya vahela taraphaDiyAM mAratI hoya, graMcaDa puchaDA * helane paNa nasakerAM ane phephasAM hoya che ane thoDI thoDI vAre vaDe samudramAM mojAM uchALatI hoya ane lohInA phuvArA phUTatA. zvAsa levA samudranI sapATI para Ave che, vaLI ArAma hoya. te drazya raMgIna philmomAM paNa kamakamATI upajAve evuM " ' '' lAge che, te pratyakSa kevuM haze?" : : : : kare hoya ane mAtra thoDI miniTa UMghI javuM hoya tyAre (te samudranI sapATI para Ave che te utkRvAsanI havA bahAra .: kalAnuM mukhya jahAja phekaTarI jahAja tarIke oLakhAya che. mATe temAM bheja hovAthI bAranI kuMDI havAmAM bheja TharIne temAM eka kArakhAnuM hoya che jemAM vahelanA aMganA dareka bhAga viArA rUpe dekhAya tyAre te rzikArIonI najare paDe. 13mI chUTA pADI nAkhavAmAM Ave che. phekaTarI jahAjanA pUcha cheDe Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana tA. 1-8-88 eka meTA daravAje hoya che ane daravAjAnA tUtaka sudhI caDANu Ave che. marI gayelI rahelane pUchaDethI bAMdhIne A daravAjA- mAMthI yaMtra vaDe tUtaka upara lAvavAmAM Ave che. ahIM vahelanAM mAMsa, carabI, hADakAM vahelabena nAmane padArtho vagere chUTAM pADI peka karI levAmAM Ave che. ya vaDe A badhuM kAma jhaDapathI karavAmAM Ave che. sparma vahela nAmanI vahela hAtha te tenAM AMtaraDAMmAM aMbara nAmanA sugaMdhI ane kiMmatI padArthonI zedha karavAmAM Ave che. ApaNe auSadhamAM ane sugadhI masAlA tarIke temaja sugaMdhI padAtha banAvavA mATe je abara vAparIe chIe te 25me vahelanAM AMtaraDAMmAM utpanna thAya che. vahelA te kADhI nAkhe tyAre maLarUpe kADhele A padArtha samudra upara tarate hoya che. ahIM taDakA ane ekisajananI rAsAyaNika asarathI thatI durgadha UDI jAya che ane te sugaMdhI ane kiMmatI aMbara bane che. vahelanA zarIranA visajananuM kAma jhaDapathI cAle che. kalAkamAM eka helanA zarIrane nikAla thaI jAya te pachI eka pachI eka badhI vahelane A rIte nikAla thAya che. vahelanA zarIramAMthI carabI, tela, helana, mAMya vagere je maLe che te badhuM kiMmatI ane upayogI hoya che. dese. varSa pahelAM jyAre peTroliyamano udyoga zarU nahote thaye tyAre ghAsaleTanA ThekANe baLataNa tarIke vahelanuM tela athavA carabI vaparAtAM hatAM. dIvA, mINabattI vageremAM paNa e ja vaparAtuM hatuM. peTroliyama udyoga khIlyA pachI paNa helane zikAra e cho tho nahIM, kAraNa ke tenA ghaNA upage hatA. I. sa. 1950 pachInA dAyakAmAM dara varSe sarerAza 65 hajAra vahela mAravAmAM AvatI hatI. temaNe 30 lAkha pIpa bharAya eTaluM tela ApyuM hatuM. vahela-mAraka dezo vacce harIphAI cAlatI haze, pariNAme judI judI jAtanI helenI varatI, eTalI badhI ghaTI javA lAgI ke temane lAgyuM ke jagatamAMthI badhI vahela khatama thaI jaze tethI temaNe saMkhyAnAM keTalAMka niyaMtraNa ravIkAryA. da. dhruva mahAsAgara (enTArkaTika) uparAMta uttara peisiphika mahAsAgaramAM paNa vahela mAravAnI pravRtti zarU thaI hatI. sarerAza 65 hajArane badale 42 hajAra vahela mAravI ema nakakI thayuM. niyaMtraNa mATe saMmata thanAra keTalAka dezoe niyaMtraNane e artha karyo ke meTI vahela mAravA upara ja niyaMtraNa che, nAnI vahela nahI tethI teo moTI vahelanA baccAne ane nAnI jAtanI helane mAravA mAMDayA. Akhare 1980 mAM amerikAe jAhera karyuM ke badhI jAtanI helene rakSaNa ApavAnI jarUra che tethI ame badhI jAtanI helene rakSaNa ApIzuM. vadhu zikAra karavAmAM raziyA ane jApAna vacce harIphAi hatI. amerikA te vakhate duniyAmAM karAtI helenuM 2 thI 30 TakA utpAdana AyAta karatuM hatuM. vahelanA zikArI mukhya jahAja 30 hajAra Tana jeTalA meTA hoya che ane eka phekaTarI jahAjamAM azare 400 mANase kAma karatA hoya che. eka phekaTarI jahAjane 12 jeTalI DIjhala enjinavALI naukAo hoya che. keTalIka jAtinI vahela marI gayA pachI DUbI jAya che tethI temane maryA pachI tarata ja temanA zarIramAM havA bharI devAmAM Ave te mATe eka aNIdAra naLI temanI chAtImAM bheMkavAmAM Ave che. vahelabena ghanapadArtha hoya che ane keLAnI chAla utAre evI rIte tenAM paDa UkhaDe che. tene anukuLa kadanA kaTakAmAM kApIne dhaNI cIjo banAvavAnA kAmamAM vAparavAmAM Ave che. mAMsa thIjAvIne mAMsAkArI prANIone khavaDAvavA mATe vecavAmAM Ave che. je aMbara maLe te sparma vahela bahu kiMmatI nIvaDe che." Rtu pramANe keTalIka jAtanI hela ApaNA samudramAM Ava-jAva kare che. koivAra marI gayelI vahela ApaNA sAgarakAMThe taNAI AvyAnA banAva banyA che. cAreka dAyakA pahelAM eka moTI vahela pUnamaamAsanI meTI bharatInA samaye mahIsAgaramAM AvI caDhI hatI. punama-amAsanA divase eTa paNa maTI thAya che tethI pANI eTAI jatAM A vahela phasAi paDI. te pitAnA vajana vaDe ja dabAI marI, kAraNa ke eka Tana jeTalA zarIrane bhAga tenI chAtI para AvavAthI, te gUMgaLAI gaI. zvAsa levA mATe te kaMphADA mAratI hatI. tenA avAja najIkanAM gAmamAM saMbhaLAtA hatA. prakRtivijJAnI . harinArAyaNa AcAya te joi AvyA hatA, paNa vahelane bacAvavA kAMI thaI zake tema na hatuM. sAmAnya rIte vahela kAMDAthI dura rahe che tethI ApaNu mATe vahelanA darzana dulabha, che, paraMtu aMgrejImAM jene Delphina kahe che ane ApaNe malAbiA ane saMsU (baMgALI) hindImAM te rahelanI nAnI AvRtti ja hoya che ane ApaNI zAMta samudra para te ' gulAMTa mAratI jatI hoya tyAre kAMDA parathI tene ghaNI vAra joI zakAya che. vahelamAM nara ane mAdA bane hoya che. temanuM saMvanana, prajanana, bALauchera vagere badhuM samudramAM ja thAya che. AvA umadA prANInI hajAronI saMkhyAmAM dara varSe kura rIte katala karI nAkhavI emAM pAzavatA nahi te bIjuM zuM che? AvI kuratane eka bIjo dAkhala paNa joie, uttara pesiphika ane uttara mahAsAgaranA ThaMDA TApuomAM keTalAka ujajaDa ane nijana che. sIla nAmanAM AMcaLavALAM dariyAI. pazuonAM ToLAM tyAM dara varSe prajjana mATe jAya che. temAM mulAyama rUvAMTIvALAM nara ane mAdA sIla hoya che.. tee eka mAsa A nirjana TApuo para gALe che ane agiyAra mAsa samudramAM gALe che. jayAre TApuo A prANIothI bharapura thaI jAya ane bhAre kolAhala karatA hoya tyAre zikArIo vajanadAra dhokA laine pahoMce che ane dareka silanAM, mAthAM dhekA mArIne phADI nAkhe che. je goLIbAra kare te gaLIthI cAmaDu vIdhAi jAya tethI tenI kiMmata ghaTI jAya.. A prANInA pUrvajo paNuM vahelanI jema dharatI parathI samudramAM AvyA hatA ane navA paryAvaraNamAM utkrAMtithI A prANIoe paga gumAvyA AgalA paga taravAnI pAMkhamAM pheravAI gayA. tethI teo sapATa kAMThA upara muzkelIthI caDI AvI zake che, paNa jhaDapathI bhAgI zakatA nathI. hajAze nirAdhAra ane bhayabhIta prANIo gabharATa ane vedanAthI cIsa pADatAM heya ane e avAjathI havA kAMpatI hoya, tema chatAM zikArIo bekA mArIne temanI hatyA karatA hoya e dazya kevuM hadayadrAvaka haze? AvuM dara varSe bane che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-88 prabuddha jIvana T paLe paLe raMga--rUpa badalatuM ramakaDuM 0 mane jJA desAI - eka zALAnA cethA dharaNanA vargamAM risesamAM, vAta. koIpaNa zedhaka ke vijJAnInA jIvananI sauthI moTI karuNatA. cAlI rahI hatI kadAca e ja haze ke eNe khUba niSThA ane parizramathI kareluM ' e, zuM jue che?' eka AMkhe "ramakaDuM jotA eka saMzodhana "enuM" na gaNAya. brayusTaranuM prArabdha paNa risAyuM. eNe kaDhAvelI keliDepanI 'peTanTa'mAM kaMika bhUla hovAne bALakane bIjAe pUchyuM. kAraNe, Aja-kAlanI "vIDiyo pArasI'nI jema enuM e Ane keliDoskepa kahevAya' jenAra bALake jovAnuM cAlu lokapriya ramakaDuM paNa core ne cauTe vecAvA lAgyuM. navurAkhatAM kahyuM, navuM hovAne kAraNe temAM te jANe e kharIdavAne juvALa 'mane banAvane.. emAM zuM dekhAya che? UpaDele, paNa brayusTarane bicArAne enA vecANamAMthI kANI keDI ya na maLI. pote zodhelI vastu para bIjAne nANAM kamAtA khUba badhI DijhAina dekhAya trIjAe pelAne samajAvatAM joine brayuTara enA haka meLavavA ghaNu pharyo. enA bhAgyamAM "kaliDerapInI badalAtI bhAtanI jema jIvananA badalAtA ane geLa pheravIe eTale DijhAIna badalAya." raMga jovAnuM hatuM. e raMgIna ramakaDAmAMthI ene dravyopArjana na thayuM, paNa yazapArjana jarUra thayuM. guNaka pratibibanA . kevuM sarasa ramakaDuM! ApaNe badhAe nAnapaNamAM kaIkavAra siddhAMta para banAvelA enA A ramakaDAe ane bIjA A paLepaLe dazya badalatuM ramakaDuM khUba ja rasathI joyuM haze. saMzodhanoe ene "pale meDala meLavI Ape. e banAvavuM paNa khUba saheluM che. traNa ArasIne A saMzodhana pachI paNa e "prakAzamaya' rahyo; "prakAzana kSetre bIjA saMzodhana paNa karyA. dIvAdAMDInA dIvAmAM eNe ekabIjAne sATha aMzane khUNe gaThavIe eTale ApaNane vacce mUkelI vastunAM pAMca pratibiMba maLe. Ama pAMca pratibiMba sudhArA sUcavyA. ' ane vastu pote maLIne ekasarakhI cha bhAta ghaTake - vijJAnInA ke zodhakanA mAnI levAmAM AvatA vyakitatva goThavAyelI jovA maLe. je vastunI jagyAe suMdara karatAM enuM vyakitatva ghaNuM juduM hatuM. ene sAhityamAM paNa ghaNA badhA raMgIna kAcanA TukaDA mUkayA hoya te ? keTalI rasa hatA. ATaATalAM saMzodhananI vacce paNa e jeka suMdara suMdara ane vidhavidha AkRti DijhAIne bane ! e jovAnI (ramUjI TUcakA) paNa mANI zakatA hatA. enA ghaNA mitre paNa keTalI majhA Ave ! AmAM banatI DijhAinene upayoga AnaMdI hatA. TeksaTAIla DijhAIniMgamAM paNa thAya che. vijJAna-rata rahevA chatAM e anyAyanA virodhamAM saraghasa kADhavuM hoya, te e AnaMdathI sakhya phALavatA. skoTalenDanuM A rasaprada ramakaDAnI zeAdha gaI sadInI zarUAtamAM thaI. carcA cheDIne virodha karanArA cArasethI ye vadhAre pAdarIonI enA zedhakanuM nAma DeviDa brayuTara. janma 1781nA DisembaramAM- sAthe e paNa have ene kAraNe enuM AcAryapada paNa jAya basa karatAMya vadhAre varSa thaI gayAM. eNe banAvyuM e vAtane ema hatuM. chatAM e aNanama rahyo. paNa piNAbe saikA te thaI gayA. chatAMya kaliDoskepa Aje jIvanamAM lekhanakAya paNa eNe ghaNuM karyuM. eNe keTalAka paNa eTaluM ja mAnItuM, jokapriya ane manaraMjaka che. zaikSaNika lekhonuM saMpAdana karyuM, jAtajAtanA vizvakozamAM pradAna vyuM ane tyAranA ke pahelAMnA vijJAnIonI jIvanaputranAM lakSaNa pAraNamAMthI ne nyAye brayuTarane nAnapaNathI ja kathAo paNa lakhI. jagata tarapha, AjubAjunI vastuo tarapha eka vaijJAnika abhigama bIjI ane kadAca sauthI acarajabharI vAta. te vakhatane khare. dasa varSe eNe Teliskepa banAvelu enA pitA tyAMnI khUba jANIte vijJAnI jahona DelTana ene mitra hatA. carcAnI skUlamAM kAma karatA hatA. putra paNa carcAmAM dhArmika DolTana "kalara blAInDa -gAMdha hate. eNe e sthiti-raMgAMdhatA - bhASaNa Ape evI emanI IcchA hatI. Ama te DeviDamAM oLakhI ane ene vize paNa saMzodhana karyA. dhArmika bhASaNa ApavAnI kSamatA paNa hatI tevIsa varSe eNe enAM bIjAM saMzodhana mATe ApaNe brayuTarane ochA paheluM pravacana ApyuM paNa kharuM paraMtu e enA rasane na AMkIe teya enI keliDeskepanI zedhane kAraNe Aje viSaya na hatuM tethI enI taiyArImAM ene khUba mahenata paDatI paNa e satata badalAtAM pratibiMbamAM, e jotI vakhate hatI. chevaTe eNe rojI raLavA mATe saMpAdananuM ane zikSaNanuM AnaMda anubhavatAM hRdayamAM, paLe paLe badalAtA raMgamAM ane kAma ravIkAyuM. ene jotAM ane mANatAM aneka bALakanI AMkhanA vismayamAM abhyAsa karIne kembrija yunivarsiTInI ema. e.nI padavI jANe bayusTara hajI jIve che.' meLavI ane trIsa varSanI aMdara ja "prakAza vize abhyAsa payuSaNa aMka ane UDI zedha zarU karI. TIriyaskepa nAme sAdhanamAM " "prabuddha jIvana'ne tA 16mI ogasTa, 1988ne tathA sudhArA paNa kya. tA. 1lI sapTembara, 1988ne aMka parvAdhirAja paryuSaNa parva prasaMge saMyukta aMka tarIke tA 1 sapTembaranA roja pragaTa thaze. - tyArapachI eNe, Aje paNa jene ramakaDA tarIke bahoLA te upayoga thAya che, evA keliDe kApanI zodha karI. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana nama dA yAjanA : gujarAtanI jIvAdorI saMghanA upakrame guruvAra, tA. 28 mI julAI, 1988 nA vaija sAMjanA 6/15 kalAke ca`geTa khAtenA inDiyana sarayanTasa cembaranA vAlacaMda hIrAcaMda sabhAgRhamAM gujarAtanA bhUtapUrva nANAmaMtrI ane hAlanA saradAra sAvara na dA nigamanA ceramena zrI sanatabhAi mahetAnuM uparAMta viSaya paranu eka vyAkhyAna cenjavAmAM Avyu hatu. A kAryakramanuM pramukhasthAna zrI amarabhAI jarIvAlAe sabhayuM hatuM. kAryakramanA prAraMbhe saMdhanA pramukha DaoN. ramaNalAla cI. zAhe AkhyAtA ane zrotAonu vAgata karavAnI sAthe A kAryakramanI rUparekhA ApI hatI. saMghanA upapramukha zrI cImanalAla je zAhe sukhaDanA dvAra vaDe zrI sanatabhAinuM abhivAdana karyu hatu. zrI amarabhAI jarIvAlAe vyAkhyAtAne paricaya ApyA hatA. jIvAdorI samI zrI sanatabhAi mahetAe nama dA yojanA : gujarAtanI jIvAdArI' e viSaya para vyAkhyAna ApatAM jaNAvyuM hatuM ke gujarAtanI samRddhi ane vikAsanI nama'dA yojanAne paryAvaraNIya maMjUrI maLI jatAM rAjyanI prajAnI varSAM jUnI AzA, AkAMkSA satAjI che na`dA e bhAratanI sAta moTI nadIemAMnI eka che ane kadAca eka mAtra evI mukhya nadI che ke jenuM sarerAza kaMpa,000 mi. dhanamiTara eTale ke 364 lAkha ekara phUTa pANI vaparA vinA dariyAmAM vahI jAya che. e rIte nA nadInA pANIne janahitArtha' upayogamAM levAnI yojanA e khIjA vizvayuddha pachI hAtha dharavAmAM AvelA nirmANu-yojanAemAMnI eka 'mahattvanI yojanA tarIke gaNanApAtra ghaTanA che. samagra khamadA nadI- khINanA abhyAsa 1947mAM karavAmAM AvyA hatA. namadA nadI para gArA gAma pAse nIcI sapATIne baMdha -AMdhavA mATe 1957 mAM bhalAmaNa karavAmAM AvI hatI. 1960mAM gujarAtanu alaga rAjya astitvamAM Avyu. eprila 1961mAM te vakhatanA vaDA pradhAna sadgata zrI javAharalAla naherunA haste A yojanAno zilAropaNavidhi karavAmAM AvyA te. hArthI gujarAta rAjyanI prajA mATe nama dA e mAtra eka pavitra nadI ja nathI rahI; paraMtu Azanu kiraNa atI rahI che. nama dA jaLavivAda paMce 1979mAM ApelA evorDa anusAra A maThThAyeAjanAnA lAbha ane kha'nAM bhAgIdAra rAjye gujarAta, madhyapradeza, rAjasthAna ane mahArASTra che. eDa anusAra saradAra sarovaranI pUrNa jaLa" sapATI 138.68 mITara ane upayogI jaLasaMgraha kSamatA 5800 mi. ghanamITara haze krU kamAM paMca dvArA cukAdAnA tabakkA sudhI pahoMcavA mATe, gujarAtanI A bahulakSI yojanAe judA judA 60 tabakakAomAMthI pasAra thavu paDayu hatu ane 30 varSanI lAMbI tapasyA karavI paDI hatI. bhAratanI A saudhI meTI siMcAi ceojanAne lIdhe 3,322 kaTuM khAte asara thaze ene amAre adAja che. keTalAka leAkA kahe che ke A traNa haijAra kuTuMbane karIthI vasAvavAnI tAkAta gujarAtamAM nathI. Avu khelanAra gujarAtanAM mamIra ane enI asmitAnuM apamAna kare che. AvA leAkAne mAre eTalu ja kahevuM che ke merakhImAM jaine jue, haju 23-2 tA. 1-8-88 ATha varSa pahelAM ja merI ane tenI AsapAsanAM gAmemAM pUre sarvanAza veryAM hAvA chatAM Aje tyAM AvA bhayAnaka vinArAnI eka paNa nizAnI jovA maLatI nathI eTaluM badhuM punaru,yAna merImAM thayuM che. karI kheDA thavAnuM khamIra gujarAtanI prajA ja batAvI zake che. nama dAyojanAne pUrI thatAM 17 varasa lAgaze ane tyArabAda naheramAM pANI vahetu thaze evI pravatatI gerasamaja dUra karatAM zrI mahetAe jaNAvyu` hatu` ke 1993-'94 sudhImAM amAre gujarAtanI pAMca lAkha hekaTara jamInane nama dAnu pANI Apavu che. atyAre nama dAyojanAnI 82 kimI. lAMbI mukhya nahera vaDAdarA sudhI paheAMcI che. agAu A yojanA 17 varasamAM pUrI karavAnI dhAraNA rakhAI hatI, paraMtu have dasa varasamAM e purI karavAnA amArA nirdhAra che. prejekaTanA samayagALo TUkAvavA mATe ame AkhA vizvamAMthI niSNAte khelAvI emanI madada lIdhI che. nama dA viSenA jAtajAtanA bhrama ane vivAdyAnu peAtAnA pravacanamAM eka pachI eka karIne samAdhAna karatAM sanatabhAI mahetAe kahyu hatu ke bhArata ane pAkistAnanA bhAgalA paDA tyAre paMjAbamAM khetInI sthiti Aje gujarAtamAM che. evI ja nabaLI hatI; paraMtu rAtrI, satalaja ane biyAsa nadI para dha bAMdhIne enA pANInA siMcAI mATe upayega thatAM paMjAbamAM hariyALI krAMti AvI che. paMjAbanI A traNa nadIethI ghaNuM badhuM vadhu pANI, namadA yojanAne lIdhe, gujarAtane maLaze. eTale ene lIdhe rAjyanI khetIne keTalA lAbha thaze enA vicAra karI juo. gujarAtanI khetInI Avaka vadhIne rUA. 1100 karoDa thaze ane pANI siMcAI tathA vIjaLI mAraphata ja rAjyane na`dA yojanAne lIdhe rAjanI cAra karoDa rUpiyAnI Avaka thaze. cejanAnuM Ayojana evuM karAyuM che . ke jyAM 10thI 15 phUTane dhodha paDatA haze tyAM paNa vIjaLI pedA karavAnI gevaNa thaze. gujarAta-saurASTra - kacchanAM lagabhaga dareka duSkALagrasta gAmAne A yojanA heThaLa pIvAnA pANI sahita khetI, vIjaLI vagere mATe AvarI levAyAM che. je je vistArone A yojanAthI phAyado thaze te te vistArane Arthika, sAmAjika nirIkSaNa (`urvey) sa MbaMdhita yunivarsiTInA niSNAtA dvArA karavAmAM Avyo che. A cejanA mATe rUA. 2500 karADa UbhA karavA paDaze. paNa mane enI citA nathI. gujarAta mATe leA game te kahe paraMtu gujarAtanI prajAmAM kaMmajorIne khale zakitanAM paribaLe vadhu che. A yojanAmAM gujarAtanI janatAne pUre sahayega maLI rahyo che, muMbanA gujarAtIpaNu gujarAtanA navanirmANa samI gujarAta namudA velI kArpArezanane mAtra eka zera kharIdIne "enuM DiviDanDa gujarAtanA vikAsanA nAme lakhI Ape evI temaNe saune apIla karI hatI. vividha havelI * kAyakramanA ate sa MdhanA matrIzrI ke. pI. zAhe AbhAra mAnyA hatA. va ahevAla sa'kalana: cImanalAla kalAdhara 5 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-88 - prabuddha jIvana "jinatattva" - vikatavya ane uddeza. . De. hasamukha dezI ' DeH ramaNalAla cI. zAhanA jinatatvane pahele bhAga te patana sahaja che ema lekhake vAraMvAra darzAvyuM che. Ama thiDA samaya pahelAM vAMcyo hoi. hamaNAM bIjo bhAga paNa chatAM jaina sAdhuo snAna karIne svaccha na bane ane temanA vAMcavA maLe"jina-tattva vize ke koI paNa dharmatattva jIvanamAM snAnanI keAI AvazyakatA nathI evuM vidhAna svIkAravize je kAMI lakhAyuM hoya tenI samIkSA karavAnI pAtratA. vAnuM saheje mana thAya tevuM nathI. temAMya lekhaka jyAre ema koinI keTalI hoI zake? e prazna namratAthI karIne pachI lakhe che ke ugra brahmacarya jayAM hoya tyAM durgadha pravezI ja samAlocanA karI ja nAkhavI evI khetI namratAne DoLa na zake ane sAcA jaina sAdhu-sAdhvIo brahmacArIo karavAne zuM artha? sAmAnya rIte sAhityakAranI namratA hovAthI temane asvacchatA spazI na zake e na mAnI zakAya Aje te ahaMkArane piSavAmAM ja khape lAgatI hoya che ema tevA vicAre che. mAnavazarIra anta sudhI keine cheDatuM nathI ghaNuM mAne che. eTale pite namra che ema ke kahe te paNa ane zarIra sAthe zarIranA guNadharmo joDAyelA ja rahe che. snAna tene svIkAra tyAM thavAnuM che? ahamabhAvane ogALIne A na karavAthI brahmacArInuM zarIra durgadha na phelAve e vicAro pustakanA lekhakanI jema saune lakhatAM AvaDe te te ghaNuM ghaNI camatkArika lAge che. ane temAM rahelI avAstavikatA sAruM. paNa jayAM sudhI evuM na AvaDe, evI siddhi na maLe ravIkArI zake tema nathI. zrImad rAjacandra jIvananA aMtima tyAM sudhI te A rIte kAma calAvavuM rahyuM. varSomAM sadharaNI ke kaI evI bhayAnaka vyAdhithI pIDAtA hatA ' munizrI candrazekharavijayajI eka vAra kahetA hatA keH paNa je strI puruSe temanI sevA karatAM hatAM temane sAcuM pAMDitya Ph.D.nI DigrI meLavavAmAM nathI ane e zrImadunA zarIranI rogajanya dugadha spazI zakatI nahotI, sAcI vidvattA nathI. jayAM sudhI mana rAgadveSAdi kaSAyathI mukta UlaTAnI temAMthI alaukika suvAsa phelAtI hatI ema che. na bane tyAM sudhI e pAMDitya ke e vidattA , adhUrAM che ! ramaNabhAInAM eka vidyArthinIone manA zrImadda vizenAM Ph.D.nA temane rUbarUmAM te javAba ApavAnuM saraLa nahotuM paNa mana mahAnibaMdhamAM lakhyuM che. je zabda ke hisAbe mAnya tyAre gaNagaNyuM hatuM ke, saMsAramAM rahIne rAgadveSAdithI thaI zake tema nathI. alabatta A amArI saMsArI samajamukata thavAnuM saraLa nathI. temAMya sAhityanI duniyAmAM zakitanI maryAdA paNa hoi zake. AjIvana akhaMDa saMniSTha aTavAyele jIva e pAparathAnethI mukta banI zake e - brahmacaryanuM trividhetrividha pAlana karanArA mahAtmAo svAnuzakaya ja nathI. rAgadveSanI buniyAda upara ja AjanI bhavane AdhAre tenA upara vizeSa prakAza pADI zake. sAhityasRSTi maMDita thayelI che. eTale sAcA jina banavAnuM - De. ramaNabhAInI zailI ghaNI saraLa che. temanI bhASA saMsArI jIva mATe zakaya nathI. e mATe te saMsArane parihAra spaSTa ane sAdI hovAthI sAmAnya vAcakenI pahoMca bahAra karIne sAdhu banavuM paDe. ane keTalA ochA jainasaMdhuo paNa rahetI nathI. dharma ke tattvajJAna vize lakhatA ApaNu ghaNuM sAcA arthamAM "jina" banI zakatA haze? vidvAne viSaya jeTalI ja bhASAzailI dharAvatA hoya che ane paNa ApaNe jinatA na pacAvI zakIe eTale e pariNAme adhikArI vAcake sudhI ja temane jIvanasaMdeza tavenI mahattA thaDI ghaTI javAnI che? e tamAM pahoMcI zake che. jyAM dhArmika paribhASAnA zabdo agharA hoya uMcca jIvananAM je mUlyo nihita che tenuM mahattva te che tyAM lekhake saMkSepamAM tenI samajUtI ApIne vaktavyane ajeya ja rahe che. jIvanathI judI rIte dharmane vicAra sarvasulabha banAvavAnI ghaNI kALajI lIdhI che, ane eTale ja karI zakAya nahi. jIvana samagramAM, tenI pratyeka kriyA-prakriyAmAM ghaNA viSaye sarvagamya banI zakyA che. keTalAka le te dhama omapreta hovo joIe. "jina - tattva'nA bane bhAge sAMpradAyika maTI sAvaMdAyika thaI zakayA che te A kAraNe temanuM vAMcatAM AvI pratIti thAya che. jaina dharmanA bhAre tatvajJAnane gadya kedane ThaMDuM lAge paNa tathya che. satyanuM nirUpaNa karanAranuM gadya jIvanamAM nahi samAvI zakatA lokone eka vizALa varga che. AvuM ja rahetuM haze. svAbhAvika gadyazailIne camakadamakanI bahu kadAca dareka dharmamAM Ave vaga Aje astitva dharAve che je jarUra rahetI nathI. dhArmika kriyAonI jaTilanA svIkArI zakatA nathI. temanuM dUradarzana, vIDi ane anautika sAhityanA AkramaNa ema mAnavuM che ke mananI zuddhi heya ane zarIra cekanuM sAme AvAM pustaka pragaTa thAya che, pragaTa thAya che eTaluM ja hoya te pachI dhArmika kriyAonI jIvanamAM koI nahi, bahu TUMkA gALAmAM tenA prathama bhAganI to bIjI jarUriyAta nathI. e phakata bAhya upakaraNe che. ane evI AvRtti prasiddha thAya che e prajAjIvanane ane tenI dhArmikatA dAMbhikatAnuM rUpa dhe che. ghaNe aMze temane Avo naitiktAne meTo vijaya che. lekhake "jinatattva' bhAga abhigama sAce paNa haze. paNa De. ramaNabhAIe A banne pahelAne ane lakhyuM che: 'itihAsa sAkSI pUre che ke, pustakamAM dhArmika kriyA-prakriyA vinA dharmanuM puNyasvarUpa pAmI vibhinna videzI AkramaNa ane viSama paristhitio daramiyAna, zakavAnuM zakaya nathI e vAraMvAra samajAvyuM che. "sAMvatsarika bhAratIya saMskRtine TakAvI rAkhanAra paribaLomAM ApaNAM kSamApane', "kAusagga,' paccakhANa,' 'tapazcaryA vagere lekhe A dhArmika parvenuM gadAna ochuM nathI" temAM "dhArmika parvone daSTie lakhAyA che. "nirAmiSAhArane lekha samagra mAnavajAtane badale phakta "dharmonuM' lakhIe te samajAze ke bhAratIya jIvanane uddhAra karI zake evI dRSTi dharAve che. "parISaha' mukhyatve saMsAra ane saMskRtine TakAvI rAkhanAra dharma ja hatuM, che ane raheze. tyAgIne sAdhu-sAdhvI banelAM strI-puruSone dhyAnamAM rAkhIne jinatatvanA banne bhAge dharmanA sAcA ravarUpanI sAthe lakhAyela lekha che, jaina sAdhuo mATe sAdhutva asidhArA vrata A rahasyane daDhAve che. jevuM che tenuM vecachAe samajIne pAlana karavAmAM na Ave Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-888 leTaramAM eka pratinidhitvamAM AvA AMta mALavALI lipiimArata (pRSTha 10 thI cAlu) : hasva ane mATe tenI upalI velATI (kamAna)nI pUrve bIjI nAnI UMdhI kamAna karIne akSaranI pachI ja chApavI joIe. jema ke kizoralAlane badale kaizeralAla, akhilane badale akhaila. te ja rIte kArane taLamajalAmAMthI kheMcIne varNamAlamAM ja akSara pachI mUkavo joIe. jemake kRSNane karaNuM. nirNayasAgara mudraNAlaya "laghurudrAbhiSeka laine vAMcavAthI temAMnI vaidika lipimAM chApelA "rakAra tathA anusvAra Ave ja che te samajAze. temAM anusvArane badale daAvuM cihana che. kAne, dIrgha I, ekAra, aukAra tathA a (visaga) te kaI ja rIte kaSTaprada nathI te kahevAI gayuM che. ardha rakAra (rASTra)ne mATe zukravAranA adha rakAranI jema lakhavo rahyo. arthAta kanI jema cheka rahyo. eTaluM karatAM mudrAlekhananI takalIpha dUra thaze. ajaja (kAra), varaDu (uMkAra) trakAra mAtrAo, anusvAra ane ardharakAra - ATalAM cihenamAM pheraphAra kare paDe. rephane badale ardha rAra lakhAya. A phirakAmAM. cihanAMnA sthAnetara ja sUcavAyAM che. temane mATe navI saMjJAo sucavAI nathI sivAya ke velAMTI) arthAta nAnI inI upalI kamAna ekane badale be karavI. - lipisudhAra viSe gujarAtI bhASAmAM agAu ghaNuM carcA thaI gaI che. keI utsAhI lipi-sudhArake navA akSare ke cihane sarajIne "kumAra"mAM pitAnA lekho te sudhArelI lipimAM chapAvyA paNa che. - saMskRtamAM durgA gueffg zlokamAM ukAra rakAranI pachI ja lakhAya che. te ja rIte puruSasUkatamAM hakka taraya paMkitamAM dIrgha ukAra paNa akSaranI "pachI ja lakhAya che. baMgALImAM anusvAra akSaranI pachI lakhAya che. jemake vaMzane badale "vasTisa lakhe che. eTale A anuvArane paNa gujarAtImAM, baMgALInI jema mAthe caDAvavAne badale bAjue haDaselI zakAya. hakIktamAM mudrAlekhanamAM khare prazna te hasva chekAra, ekAra tathA kArane ja rahe che. baMgALImAM "e" zabdanI pUrve lakhAya che. gujarAtImAM ApaNe tene rathAnabhraSTa karIne akSaranI pachI lakhI zakIe jemake ekane badale 'A' ane rAvatane badale "a" rAvata' A traNa saMjJAo pUratI chUTa laine na pheraphAra karIe te mudrAlekhanakArya saraLa ane zAstrIya rIte uccAra kramAnusAra lekhana kramane jALavanAruM gaNAya. hasva ikAranuM sUkSma avalokana karatAM jaNAze ke te ikAra ane kAne meLavavAthI banyuM che. have jo kAramAMthI upale da kADhI nAkhIe ane kAne rAkhIe te te (J) A akSara jevo lAge. AmAM sauMdarya nathI. tethI A navI AkRtimAM mULanI hava InI uparanI nizAnI rUpa daravo () joDI detAM "i" A AMkaDo ke aMgrejI gune maLate akSaka thaze. 2 varganA trIjA akSara kArathI tene ja pADavA mATe upale daravAje pUrepUrA Alekha; AzA che ke sudhArAvAMchuone A lekha vicArapreraka lAgaze.' ' vaha jaina kesa (pRSTha 9 thI cAlu) - A koMgresamAM lesTaranA loDA meyara be vAra padhAryA, emanA. taraphathI laMca ApavAmAM AvyuM che. lakSmIca da siMghavI vageree abhyAsapUrNa nibadhe rajU karyA ane yuvAnane emAM sthAna ApavAmAM AvyuM e enA mahatvanA guNapakSe che. koMgresanI phalazrutirUpe eka saMsthAnuM nirmANa karavAno nirNaya levA te paNa mahattvanuM kArya gaNI zakAya. je ke enuM kevuM varUpa ghaDAya che ane te kevuM kArya karaze te te bhAvi kahI zake. chellAM thoDAM varSomAM bhAratamAM ane videzamAM yojAyelA vividha prakAranAM jaina saMmelano ane adhivezane eka draSTie joIe te vividha prakAranA anubhavanI kAcI sAmagrI pUrI paDe che ema kahI zakAya. AvAM saMmelana dvArA pAyAnuM keTaluMka mahattvanuM kAma thaI rahyuM che, je bhaviSyane A jakene mATe vadhu lekazAhI Dhabe, vadhu pratinidhitvavALA, vadhu vyavasthita, vadhu draSTisaMpanna, vadhu sujita saMmelana yojavA mATe mArgadarzanarUpa thaI paDe evuM che. videza pravAsanI vadhatI jatI sagavaDane kAraNe AMtararASTrIya prakAranAM saMmelana yojavAnI AkAMkSA have uttarottara vadhatI javAnI. jene pAse paisA che, zakita che, udAratA che ane AvaData paNa che. eTale laMDana, nyuyorka, dilhI vageremAM jAyelAM AMtararASTrIya prakAranAM jaina saMmelane pachI lesTaramAM yojAyelI A kAMgresamAM pUrvanA saMmelana karatAM AyojanamAM ane pratinidhitvamAM kaMika vadhu pragatinI apekSA rAkhI zakAya paraMtu ApaNe tyAM jAtAM AvA AMtararASTrIya saMmelane ekAda be vyakitaonI marajI pramANe haja cAlatAM hovAnA kAraNe tathA sthAnika kAryakrama jevAM banI jatAM hevAne kAraNe tene maLavI joie, teTalI vyApakatA, gahanatA ane sarvagrAhitA bahu maLI nathI, paraMtu kamekame e avazya maLavA lAgaze ane pariNAmalakSI saMmelano dezavidezanA jaina samAjanA bhautika tathA AdhyAtmika abhyasthAnamAM phALe Apaze evI AzA jarUra rAkhI zakAya. - ramaNalAla cI. zAha payuMSaNa vyAkhyAnamALA saMdhanA upakrame prativarSa jAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALA A varSe guruvAra, tA. 8-9-1988 thI zukravAra, tA. 16-91988 ema nava divasa mATe javAmAM AvI che. A divase daramiyAna roja savAranA 8-30 thI 9.20 ane 9-30thI 10-20 sudhI ema be vyAvyAne raheze. vyAkhyAnamALA biralA kIDA kendra, pATI, muMbaI - 400007 khAte De, ramaNalAla cI. zAhanA pramukhasthAne yojavAmAM AvI che. A vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAtA tarIke pU. sIvIzrI kasturAjI, pU. bhaTTAraka cATukAti che, zrI satyanArAyaNa goenkA, pU. morArIbApu, De. ramaNalAla cI. zAha, zrI puruSottama mAvalaMkara, zrI zazikAnta mahetA, zrI sunaMdAbahena hasa, De. uSAbahena mahetA, Do. vilAsa sAMgAve, prA. jayaMtabhAI koThArI, prA. tArAbahena ra. zAha, De. kumArapALa desAI, De. ramezabhAI bhaTTa, prA. ramezabhAI dave, De. dolatabhAI desAI, De. narendra bhANAvata ane zrI cadanamala cAMda padhAraze. .. . vyAkhyAnanA viSe sahita vigatavAra kAryakrama have pachI jaNAvavAmAM aAvaze.. - maMtrIo Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8- prabuddha jIvana * va8 jaina kesa (7) pratyeka nibaMdha pachI praznottarI ane carcA-vicAraNA (pRSTha 20. cAlu) mATe AMtarASTrIya saMmelanamAM 10-15 miniTa phALavavAmAM AvI paristhitimAM A koMgresa pratiSThA mahotsavanA kAryakare Ave che. samayanI tevI phALavaNuM A saMmelanamAM pahelethI mATe khullI rAkhavAmAM Ave evI agAuthI joradAra mAgaNI rAkhavAmAM AvI na hatI. eTale vakatAoe vyakata karelAM hovA chatAM eka ja vyaktie potAnI pAse badhI sattA rAkhelI vidhAnamAM koI truTi hoya, apUrNatA hoya, vigataphera hoya, hovAne kAraNe chellI ghaDI sudhI kaze nirNaya laI zakAya na anya mata hoya ke zretAo pAse navI pramANabhUta mAhitI hoya te te mATe koI avakAza nahote. maukhika vakatavyamAM hata beThaka badhA mATe khullI mUkavAmAM AvI ethI phI viSayAntaranuM pramANa paNa ThIka ThIka rahyuM hatuM. eka varSa pahelAM bharanArA keTalAkane te mATe pastAvo thaye hatA. viSaye ane vyAkhyAtAo nakakI thayA hovA chatAM keTalAka vyAkhyA(3) samagra vizvanA upakrame AvaDI moTI kAMgresanuM tAoe maukhika vakatavya rajU karyA te AjananI truTi darzAve che. Ayojana karavAmAM AvyuM hatuM ane temAM nibaMdha vAMcanArA (8) A koMgresamAM nibaMdha vAcanArAonAM nAma agAuthI enAM nAma chapAyAM hatAM te paNa koMgresamAM bhAga lenAra badhA nakakI karIne chApavAmAM AvyAM hatAM, paraMtu AvAM AMtaravakatAone vyavasthita rIte lekhita nimaMtraNapatra ane rASTrIya saMmelamAM bIjA koIne pitAne lekhita nibaMdha bhajana-utAra, vAhanavyavasthA mATenA paripatra mekalayA pitAne kharce AvIne rajU karavo hoya te te mATe khulluM na hatA. AvaDA meTA kAryakramamAM mahinA pahelAM nimaMtraNa jema apAya che tevuM nimaMtraNa ahIM apAyuM nahatuM. mAtra TeliphonathI meLavelI saMmati e nimaMtraNa tarIke alabatta, evA nibaMdhanI svIkRtine AdhAra nibaMdhanA stara pUratI gaNI zakAya nahi. koMgresanA thaDA divasa agAu che. upara ane AjanA dhoraNa upara rahe che paraMtu ema na himAMzu ghaDiyALIne kogresanA vakatAo mATenI kAryavAhI AgaLa thavAthI dezavidezanI anya keTalIka uttama vyakitaonAM vakatavyane calAvavAnI javAbadArI sevAmAM AvI hatI, paraMtu temane lAbha koMgresane maLI zake nahi. paNa pUrI sattA ane mAhitInA abhAve kAma karavAmAM maryAdA (9) valDa" jaina saMgresanI samaya kAryavAhI mATe aMgrejI naDI hatI. tyArapachI mArA mitra zrI nemubhAI cariyAne bhASA nizcita karavAmAM AvI hatI ane nibaMdha tathA javAbadArI saMpAI hatI. temaNe koMgresamAM bhAga lenAra vibhAgIya pramukhanAM vakatavya aMgrejI bhASAmAM thayAM hatAM. bhAratanA ghaNA mahAnubhAvone pitAnA kharce laMDanathI zretAomAM moTA bhAganA gujarAtI zrotAo hatA ane prathama uparAuparI Teliphona karIne, cIvaTapUrva saMgaThita prayatna divasanI khullI beThakamAM aMgrejI, gujarAtI ane hiMdImAM karIne zakaya eTalA vadhu nibaMdha vAMcanArAone laMDana-lesTara vakatavyo rajU thayAM hatAM. paraMtu chaThThI beThakamAM keTalAka zrotAoe AvavA mATe badhI sagavaDanI khAtarI ApIne pratsAhita karyA gujarAtImAM vaktavyo mATe mAgaNI karI hatI ane eka beThakanA hatA. (zrI nemubhAI caMderiyAne mArA upara ATheka vakhata pramukha zrI dIpacaMdabhAI gADIe gujarAtImAM kholavAnI tatparatA laMDanathI Teliphona AvyuM hatuM ane TikiTa, utAro ane darzAvI hatI te paNa temane te mATe paravAnagI apAI na hatI. laMDana - lesTaranA vAhanavyavahAranI pAnI vyavasthAnI emaNe pote ane aMgrejImAM ja bolavAne Agraha rakhAyuM hatuM. paraMtu tyAra khAtarI karI lIdhI hatI eTale ja emanA premabharyA Agrahane pachInI beThakamAM jemanuM nAma nahotuM' chapAyuM tevA eka vaza thaI, zrI sI. ena saMdhavI tathA zrI lAbhubhAInA Agrahane vyAkhyAtAne hindImAM vaktavya rajU karavAnI saMmati maLI mAna ApI kAMgresamAM bhAga levAnuM hu TALI zakyo na hate.) hatI ane jemanuM nAma nahotuM chapAyuM evA tAtkAlika De. himAMzu dhaDiyALI ane zrI nemubhAI caMderiyAe je kArya nakakI thayelA vibhAgIya beThakanA pramukhe upasaMhAra paNa karyuM tene AbhAravidhi vakhate ullekha thayuM hatuM ? hindI bhASAmAM karyo hato. bhAratanI rASTrabhASA hindI (4) kogresamAM bhAga lenAra pramukha, vibhAgIya beThakanA praye briTanamAM koine vAMdho na hoya, paraMtu koMgresanI kArya pramukha, vaktAo ane DeligeTa mATe kaI billAnI ke nAmanA vAhImAM susaMgati-ConsistencynI apekSA te avazya rAkhI kArDanI vyavasthA thaI na hatI A pAyAnI AvazyaktA paNa zakAya. vaDa kegresanI kAryavAhInI sAthe sAthe vacce vacce pUrI pADI zakAI na hatI, eTale kesamAM kANuM pramukha che, pratiSThA mahotsavanI bAkI rahelI kAryavAhIthI ane anya kaNu vakatA che ane keNa pAunDa bharIne banelA pratinidhi che kAryakramathI koMgresanI kAryavAhInuM gaurava joIe teTaluM ane kaNa pAunDa bharyA vagara mAtra zrotA che tevo kaI bheda jaLavAyuM nahotuM. ' rahyo na hato. ethI samAnatAnI bhAvanA sArI jaLavAI hatI. Ama, valDa" jaina kogresa vize meM ahIM keTalAMka (5) koMgresanA pratinidhio, vaktAo, beThakenA hodedAre avalokana, sUca, abhiprAye taTasthA pUrvaka, nikhAlasatAthI vagere mATe kAgaLa, pena vagere sahitanAM pitAnAM khAsa banAvelAM darzAvyAM che tenI sAthe badhA ja sa mata thAya evI keI apekSA phelDare nahotAM tAtkAlika bajAramAMthI je lai avAyAM te nathI, AvazyakatA paNa nathI. keIne emAM bIjAM becAra varlDa koMgresane gaurava apAve evAM nahotAM. sUcane umeravAnuM mana thAya ane keine emAMnAM keTalAMka sUcane (6) vibhAgIya beThakonA badhA pramukhane ane badhA nibaMdha sAthe saMmata thavA jevuM na paNa lAge. vAcanArAone saMkSipta paricaya prathama divase zrotAone I lesTaranA varlDa jena kAMgresanA kAryakramamAMthI bhaviSyanA tevA karAvavuM joItuM hatuM te karAvavAmAM AvyA nahotA. jema jema prakAranA Ajakane ghaNuM jANavA ane zIkhavA maLe evuM che. beThake cAlatI gaI tema tema beThakanA pramukha ane vaktAone maryAdita samaya-zakti hovA chatAM varlDa jena kAMgresane kAryakrama paricaya apAte gaye. pariNAme chelle divase chellI beThakanA zrejI zakAya ane pAra paDaye eTaluM paNa tenA Ayojakone pramukha ane vaktAnAM paricaya vakhate pacAseka zretAonI hAjarI abhinaMdanane pAtra gaNavA mATe pUratuM che. paNa mAMDa rahI haze ke kema te prazna che, pRSTha 8 upara) Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA 18-08 mALavALI lipiImArata . A tanasukha bhaTTa i. sa. 1930mAM abhyAsa taiyabajInI saradArI nIce e, enI mAtrAo tathA anusvAra paNa uparanI gatirodhaka dharAsaNAnA agare lUMTavA jatAM amane briTiza sarakAre jelabhegA kaLanI sahAyatAthI barAbara chapAya che. kAne, kAra, kAra karyo. traNa mAse nAsika jelamAMthI chUTI AzramavAsI rAvajIbhAI tathA anA visaga kudaratI kramamAM svAbhAvikapaNe chapAya che nAthAbhAInA vatana sejitrAmAM gayA ane temanA mArgadarzana tethI tyAM takalIpha nathI. nIce "kheDA jillA patrikA' kADhI tenuM saMpAdanakArya karyuM. - prAcInakALamAM tathA madhyayugamAM zilAlekha TAMkanArAone ceDA ja vakhatamAM aMnA vatanI ane gujarAta vidyApIThanA theDI jagyAmAM vadhAre lakhANuM samAvavAnuM rahetuM tethI traNa bhUtapUrva vidyAthI 3. maNibhAI paTela, pIeca. DI. (jarmanI) mALavALI lipimAM te lakhAya te bahu ja jagyA jAya. Ane eka navuM ja gujarAtI TAIpa rAITara amArA mATe lAvyA ane mATe TAMkaNakAroe lipimAM cheDI chUTachATa dAkhala karIne, te zIkhavAnI hoMza thaI ane AkhI rAta jAgI 'muMbaI mALavALI lipimAMthI bacavAno prayatna karyo che, baMgALI samAcAra'nAM pAnAM TAIpa karavA prayatna karyo. huM ApameLe Ama lipimAM mAtrA akSaranI upara lakhavAne baMdale akSaranI gujarAtI TAIpiMga zIkhe paNa temAM kadI jhaDapa na AvI. pUrve, tenI hAranA vacalA mALamAM lakhAya che. paraMtu paraMtu TAipiMgamAM paDatI takalI tarapha AthI mAruM uccAramAM prathama vyaMjana ane pachI svara saMbhaLAya che, - dhyAna kheMcAyuM AvI takalIpha aMgrejI mudrAlekhane (TAipiMga)mAM baMgALI mAtrAmAM prathama svara tathA pachI vyaMjana Ave che, hotI nathI. nAgarI lipimAM ja te jovA maLe che. A takalIphanA tethI te lipi, mAtrA pUratI, vaijJAnika nathI. gujarAtI prakAre joIe chamAM paNa A ja pUrvApara kramabhaMgane doSa Ave che. bhAratIya mudraNamAM traNa mALa Ave che. vacalA mALamAM baMgALI lipimAM mIMDu akSaranI pachI akSaranI Avane akSaranI AkhI varNamAlA hoya che, upalA mALamAM hAranA vacalA mALAmAM ja mukAya che, te rIte zAstrazuddha che. ajajI (nAnI-moTI i') e, e, o, aunI mAtrAo, gujarAtI lipi ahIM bagALInuM anukaraNa karI zake te sAruM anuravAra tathA repha rahe che. nIcalA mALamAM. varaDu ema lAge che. baMgALI mAtrAlekhane ApaNe tyAM paNa (nAnu - meTuM 'u) kAra (kRSNa zabdamAM che te) tathA hatu. ApaNA vaDavAo tene 'paDI mAtrA' kahetA. keTalIya jaina adharakAra (rASTra zabdamAM che tevA hoya che. nAgarI hastapratamAM "paDI mAtrA' jovA maLe che. ane urdU lipiomAM ochI jagyAmAM vadhAre zabdo ApaNe zilAlekhanA TAMkaNahAranI rIta joIe temAM samAvavAnA utsAhamAMthI A mALavALI lipi arthAta zabdanI akSaranI pachI ukAra mUkavAmAM Ave che. upara ke nIce cihanevALI lipi sarajAI. rAmana lipi vadhAre ' meM koI zilAlekhamAM Ama joyuM nathI. paNa mAruM tevuM jApAmAM ochA zabdo samAve che. te mATe te varNavistAra anumAna che. tenuM kAraNa svAmInArAyaNa saMpradAyanA kavionI arthAta sudIrtha joDaNIne AvakAre che. aMgrejI TAiparAiTaranI katiovALA chaMdaratnAvalI' nAmanA graMthamAM maLe che. temAM racanA evI hoya che ke dareka akSaranI kaLane dAbatAM zilAchApa presanI chapArkamAM AvA ukArane asara pachI yaMtrane lakhanAra bhAga pitAnI meLe ja eka akSaranI navI mukayA che. bIbAM na hovAthI zilAlekhanA TAMkaNahAranI Dhabe ja jagyA ApavA pUrate khase che. AthI navA akSara mATe navI nAgarI jevI lAMbI mAthAbaMdhaNI lITImAM akSare goThavavA. karI jagyA maLe che. para tu bhAratIya lipio mATe AthI temAM prayatna che. 'eka takalIpha sajAya che. dAkhalA tarIke ajaka (bane che) tathA ( zilAchApamAM ukArane vyaMjana pachI vyaMjananI sAthe ja vahu (baMne u)nI kaLa pahelAM dAbIe te tenA kAmane akSara jojvAmAM Avela che. A mATe tenA lekhakane prAcInanuM AvyuM hotuM nathI. pachI dAbatA AvIne khasI gayuM hoya che. pramANa sulabha che. hindu, jaina ane bauddha dharmonA maMtra gujajunI kaLa dAbatAM mAtra 9 I chapAya che ane eka alaga che chatAM tene AraMbha karathI ja thAya che. A akSara mATe navI * gyA karavA yaMtra khase che. tethI akSaranA u(r)kAramAM a, uM, ma ane anusvAra uccAradarzaka, mAthA upara A * jI (hasva che)nI velAMTI vela ke kamAna) je adha'mAtrA che. kArane gujarAtI tragaDA jevo (3) karyo. ukArane bhAga) AvatI nathI. dIrdha ine TAIpa karatAM ! AvI muzkelI gujarAtI sAtaDA (7). je karyo ane 3kAranI naDatI nathI. te ja rIte pahelAM akSara TAIpa karIne tenI nIce pIThamAM tenI aNI bheMkI dIdhI. AthI "3 akSara banyA. varaDuM (ukA2) TAIpa karIzuM ema mAnavA jatAM yaMtra khasIne ApaNe 'manuM anuravAra tene mAthe mUkayuM. Ama OM zabda bane. bhrama bhAMgI nAkhe che. arthAt akSaranI nIce varaku chApavAne badale ma'kAranI ardha uccAradarzaka nIce (arthAta meM emAM dekhAya -: akSaranI pachIne sthAne te chapAya che. A muzkelI dUra karavA che tevI nI adhumAtrAne mIMDAnI nIce mUkI AthI 5 + mATe eka gatirodhaka kaLa hoya che. tene dAbIne pachI hava = 3 + + + 5 mAMthI kara thaye, ahI ukArane akAra I ne TAipa karavAthI yaMtra khasatuM nathI. ane na akSara pachI ja, te ja vAramAM te =mAnAmAM lakhavAmAM AvyuM che. te velAMTI (vela ke kamAna)nI nIce ja chapAya che. AvuM ane A paddhati hajAra varSa purANI che, mATe tene svIkAravAmAM : 'ja varaDu (ukAra) mATe karavuM paDe che. gatirodhaka kaLa vAMdho na hovo joie. dAbavAthI akSara na khasatAM tenI ja nIce ukora chapAya che. ' ' ( pRSTha 8. upara ) , . . * mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzanuM sthaLa 685, saradAra vI.pI. roDa, muMbaI 400 004. Te. naM. 350296 : mudraNasthAna : TreDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha reDa, biMragAma, muMbaI -"400 Tha6. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MA. By / Sonth 54 Licence No. 1 373 * * * prabuddha jIvana varSa:20 aMka-8-9 muMbaI, tA. 1-9-1988 vArSika lavAjama rUA. 30/- chUTaka nakala rU. 3-00 muMbaI jena yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra parazamAM vArSika rU. 300. 1 . tatrI : ramaNalAla cI. zAha ' ' . ' kvADyAya, . . . . manuSyanI pAse vANIbhASA ane sAhitya na hota to manuSyanuM jIvana pazuivana jevuM ja rahyuM hota. manuSya pAse vikasita mana ane vAcA che ane tethI te potAnA vicArone ane anubhavene sArI rIte vyakta karI zake che. alabatta, keTalAka anubhave indriyAtIta hovAthI bhASAmAM te yathAtatha rajU karI zakAtA nathI. bhASAnuM mAdhyama te mATe apUrNa che. evI tyAre pratIti thAya che. vikasita vANI ane bhASA dvArA mAnavajAta pitAnAM vicAre, anubha, saMvedane, kalpanAo, eSaNAo vyakata karI zake che ane bIjAmAM saMkrAnta karI zake che, eTale ke bIjAnA citta sudhI pahoMcADI zake che. jIvanane sAruM banAvavA mATe zuM upayogI che ane zuM nirupayogI che tenI samajaNa eTale ke sArAsAra viveka bhASA vaDe manuSya darzAvI zake che. lipinI zedha pachI bhASAnA mAdhyama dvArA sAhityanuM savizeSa nirmANa thatuM rahyuM che, ane eka vyakitae raceluM sAhitya sthaLa ane kALanI maryAdA oLaMgIne anya vyakita pAse pahoMcI jaI zake che. jyAre lipi nahotI tyAre bhale maryAdita pramANamAM, AvuM sAhitya zravaNu paraMparAthI, eka vyakti pAsethI sAMbhaLIne bIjI vyakita pAse. ane eka peDhI pAsethI bIjI peDhI pAse pahoMcI zakatuM hatuM. eTalA mATe e sAhityane mRta sAhitya ApaNe kahIe chIe. Aje "kRta sAhitya athavA "zrutajJAna" jevA zabdo zabdanA mAkyama dvArA prApta evA tamAma sAhitya mATe vaparAvA lAgyA che. - je kaI vyakitamAM bhASAnI abhivyakitanI jarA sarakhI paNa zakti hoya che te kaMIka viziSTa belavA ke lakhavA prerAya che, paraMtu jeTaluM bolAyuM ane lakhAyuM teTaluM badhuM ja kAyamane mATe saMgrahI rAkhavAnI pAtratAvALuM hotuM nathI. samaya ane saMdabha badalAtAM keTaluM ye sAhitya jUnavANI thaI jAya che ane pitAnuM AyuSya pUrNa karI kALanA - gartamAM vilIna thaI jAya che. mAnavajAtane sajAtA sArAnarasA. - tamAma sAhityane bhAravahana karavAnuM paravaDe evuM nathI. je sAhitya pitAnA jIvanamAM kAma lAgyuM che ane bhaviSyamAM aneka , lekene kAma lAgaze evI pratIti thAya te ja mAnavajAta te sAhityane bIjI trIjI peDhI sudhI AgaLa pahoMcADavAne puruSArtha karatI rahe che. keTaluMka sAhitya ekAda yuga jeTaluM jIvaMta rahe che, te keTaluMka sAhitya hajAra varSa sudhI jIvaMta rahe che. mAnavajAta pitAnA svArtha khAtara AvA ciraMtana sAhityane jIvanI jema sAcave che. veda-upaniSade, Agama- tripiTake, ke rAmAyaNa-mahAbhArata jevAM mahAkAvyanuM sAhitya Aja divasa sudhI sacavAI rahyuM che. te naSTa thaI jAya te kaMi vAMdho nathI e pramAda Aja divasa sudhI mAnavajAta sevya nathI, ane sevAze ke kema te prazna che. , ' ' ' arthazAstra. rAjyazAstra, samAjazAstra, bhautika vijJAna vagerenA keTalAye graMthe pacIsa-pacAsa varSa, navI navI zodha thatAM ane navI navI thiyarI pracalita thatAM kALagrasta banI jAya che. keTaluMye sAhitya vartamAna bhautika jIvanane sukhasagavaDabharyuM sauMdarya maMDita ane ullAsamaya kema banAvI zakAya tenA upAyone lagatuM - hoya che. keTaluM sAhitya tatkAlIna banatA banAva ke praznonI savigata mAhitI ApanAruM hoya che. paraMtu thoDA divasamAM ja te vAsI thaI jAya che. grathastha thavAne tenI pAtratA rahetI nathI, ane 2 thastha thAya te paNa te jhAjhu sacavAtuM nathI. chApAMe; sAptAhika ane anya prakAranA pAniyAonuM ghaNuM kharuM sAhitya A prakAranuM hoya che. temAMnA keTalAkanuM etihAsika dastAvejI mUlya kadAca rahe te rahe, paraMtu ekaMdare to samaya vItatAM te nirmAlya banI jAya che. eka cInI lisUphane keIke pUchyuM, ke "tame chApAM kema vAMcatA nathI ?" teNe kahyuM, 'chApAM vAMcavAnI mAre kaMI jarUra nathI, kAraNa ke duniyAmAM je kaI mahattvanI jANavA jevI. ghaTanAe bane che tenI mAhitI kevakane kaIka mAraphata meDI ke vahelI mane maLI rahe che. ane na jANavA jevI je kaMI ghaTanAo vizenI mAhitI chApAMomAM Ave che tenI mAre kaMI jarUra rahetI nathI. eTale chApAMo vAMcavAmAM mAre kiMmatI samaya huM bagADavA icchatA nathI.' jagatamAM keTalAye mahAtmAo A pramANe chApAM - cepaniyAM vAMcavAmAM pitAne samaya nirarthaka vyatita karavA icchatA nathI hotA. je rAjakAraNamAM paDelA hoya che, jemAM amuka prakAranA vyavasAyamAM paDelA hoya che, jeo mAtra vartamAnamAM ja jIvavA icchatA hoya che athavA game tema karIne pitAne nivRtta samaya bharavA ke pasAra karavA icchatA hoya che. teone chApAM copAni vagara na cAle te dekhItuM che, paraMtu jeo Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - tA. 9-8 ane tA. 1 8 AtmAthI che teone mATe chApAM cepaniyAnuM kazuM ja sahita pitAnA AtmAne nirmaLa karavA tarapha te vaLe che. mUlya nathI sazyaka zratanA svAdhyAyathI A rIte savizeSa Atmika lAbha - ATalA badhA sAhityamAMthI mANase zuM vAMcavuM ane zuM thAya che. ' ', na vAMcavuM? keTaluMka uttama sAhitya vAMcavA mATe paNa eka "ravAvAya' zabdanI nIce pramANe vyAkhyA ApavAmAM jiMdagI ochI paDe. mATe ja mANase pita pitAnI pasaMdagI Ave che: karI levAnI rahe che. kahyuM cheH ' ! () : nAmanaH kathana rANAyaH | - anantazAstraM bahulA ca vidyA '. pitAnuM eTale ke AtmAnuM adhyayana te svAdhyAya: ' . . arapuzca zAstro vidattatA 1 | (2 apanAvAyaH ku mukyo. gAyaH rANAyaH | caraNArAM taluvAnIyA - haMso yA lImivAmakumathAt . - suMdara adhyayana arthAt sazAstranuM maryAdApUrvaka adhyayana te svAdhyAya.. - zAstro anaMta che, vidyAe ghaNI badhI che, samaya thaDa " sthAnAMga sUtranI TIkAmAM lakhyuM che: ' che ane vidane ghaNAM badhAM che. eTale mANase haMsanI jema, pANImAMthI dudha prApta karavAnI kSIranIra vivekabuddhi vAparI. (2) zamana mA - mariyA athathanAsasthAvikramanA zAstromAM ane vidyAomAM je sArabhUta tatva hoya te grahaNa - rAdhyAya: ! karIne tenI upAsanAmAM lAgI javuM joIe. vidhi anusAra maryAdA sahita kRtanuM adhyayana, ke anusaraNa . Ama, tattvanI vicAraNA karatuM, AmennatinA vividha te svAdhyAyaupAya sUcavatuM, anekavidha prakAranI AdhyAtmika anubhUtio (4) suhu mA-mavA adhIyute ti thANAH " upara prakAza pADanAruM, atIndriya zakitaone paricaya karAva- sat zAstranuM maryAdA sahita adhyayana karavuM tenuM nAma nANuM-evuM evuM sAhitya supAtra adhikArI vyakitane hAthe je svAdhyAyalakhAyuM hoya ane temAM temanI ucca pavitra, prabhAvaka (5), svAdhyAyastatvajJAnasyAdhyayanamadhyApanaM smaraNaM ca / pratibhAnuM darzana thatuM hoya che tevuM sAhitya mAnavajAta dIrghakALa sudhI sAcavI rAkhe che. tattvajJAna bhaNavuM, te bhaNAvavuM ke tenuM smaraNa karavuM te te svAdhyAya che. * * * * * - sAhityanA Ama mukhya be prakAra paDe che. eka mithyAzrata, (6) pAnamAvanArAja: svAdhyAyaH1 . . . ane bIju samyakakSata. je sAhitya jIvane " bhautika meha - ALasane tyAga karI jJAnanI bhAvanA ke ArAdhanA karavI dazAmAM rAcata karI de, je enA mithyAtvane piSIne enA e svAdhyAya che. bhayaMbhramaNane vadhArI de te sAhitya e mithyAta. je sAhitya jIvane samyagadarzana, jJAna ane cAritrane mArga darzAve, jIvane (7) vAlaMkA giLavavATuM sAthe thataM purve ' 'e mArga upara ArUDha thavA prere ane mukita tarapha bAra aMga je jinezvara bhagavAne kahelAM che ene paMDitalaI jAya te samyakakRta. ekaMdare mithyAzcata karatAM jana svAdhyAya kahe che. . . ' samyakakRtanI ruci ochA jIvone thAya, kAraNa ke tema thavA je adhyayanathI AtmaravarUpanI upalabdhine saMbhava hoya mATe pAtratAnI AvazyakatA rahe ane tevI pAtratA durlabha eTale ke AtmakalyANane saMbhava hoya evA zreSTha graMthenA hoya che. dhyAna sahitanA adhyayanane svAdhyAya kahevAmAM Ave che. ' keipaNa prakAranA lakhANunuM cIvaTapUrvaka vAMcana karavuM ane te vAMcana mananapUrvaka vAraMvAra karavuM te adhyayana che. game te prakAranA game te graMthanuM vAMcana karavuM e ayanane AvuM adhyayana samyakakRtanuM sAmAnya artha che, paraMtu sva eTale AtmAne upakAraka evA grathanuM tema mithyAzrutanuM paNa adhyayana ja svAdhyAya kahevAya. chApAM vAMcavAM, sAmAjika viSaye, hoi zake. udAharaNa tarIke vyavahAruM zikSaNa letA zALAkelejanA vidyAthIe parIkSAnA athe pitAnA pAThaya Arthika viSaye ke rAjanItika viSenI carcA karatAM paniyAM vAMcavAM, caMgArika vArtAo vAMcavI, praNaya pratti ke sAmAjika graMthanuM (miththAmRtanuM vAraMvAra adhyayana karatA hoya che. tene viSayenI kavitAo vAMcavI ItyAdi tamAma vAMcana jIvane hetu amuka samaya pUratA maryAdita rahe che. bahimukha banAvanAruM che. je vAMcana jIvane aMtarmukha - adhyayana karatAM ravAdhyAya zabda athanI draSTie vadhu caDi- banAve ane enAmAM rahelI azuddhi ke malinatAne dUra kare yAta che. aneka jJAnI mahAtmAoe adhyAtma jJAnanA evuM vAMcana te ravAvAya. vyAvahArika draSTie joIe te eka eka padArtha upara vividha draSTikoNathI prakAza pADe che, svAdhyAya, ciMtAharaNanI jaDIbuTTI che. mANasa game teTalA je keTalAya jIvone Atmika kalyANanI draSTie upayogI nIvaDe nirAza thayA haya, ciMtAmAM AvI paDI hoya tyAre. je che. evA graMthanuM vAraMvAra adhyayana sva-arthe, AtmakalyANa te sat graMthanuM vAMcana cAlu karI de che te badhI arthe jyAre thAya che tyAre te adhyayana svAdhyAya bane che. vAraMvAra ciMtA bhUlAvA lAge che. jo ke mANasane sau prathama te svAdhyAya karavAthI jIvane pitAnAmAM rahelAM sArAsAra tattvone savAdhyAyamAM rasa paDavo joie. rasa paDe ane temAM tallIna paricaya thAya che, heya ane upAdeya tanI pratIti thAya che banI javAya te e AnaMda brahmAnaMda sahadara jevuM che. jJAtA, ane ethI prerAIne pitAnA puruSArtha vaDe yogya mArgadarzana . (anusaMdhAna pRSTha 19 upara ) , ' Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-89 ane tA. 1-9-88 prabuddha jIvana cAra maiM 5. zrI panAlAla AkhuMya jagata nAma rUpAtma ane dravya bhAvAtmaka che. arthAt jagata AkhuMya zabdAturata ane dRzyAnurakata che. nAmanA sabaMdha zabda sAthe che ane rUpa - drazyane saMbaMdha vaNuM (raMga) ane saMsthAna (piMDAkRti - AkAra) sAthe che. vaLI zabdanA sa MbaMdha zravaNendriya sAthe che jyAre rUpa - drazyatA saMbaMdha cakSurendriya sAthe che A khe andriyAnI prAptithI ja sajJi paMcendriya manuSyapAnI pUNutA che. A khe indriyAne jJAnendriya kahevAya che ane ndriyaprAptinA kramamAM zravaNendriyanI prAptithI ja pUNa paMcendriyapaNAnI prApti che. dazya-jagata AMkhathI dekhAya che ane enA nAma Adi sAMbhaLavA dvArA tenI vizeSe oLakha thAya che athavA te prathama nAmathI jANyA bAda AgaLa vastu agara vyaktino sabaMdha sthapAya che. vartamAna samayanA yAMtrika yugamAM te dRzya-zrAvya (Audio-Visio)nuM vizeSa mahattva che. dRSTi dRzya vinAnI nathI, pachI te baMdha hoya ke ughADI; tema vastu ke vyakita nAmavihANI nathI. jagata AkhAnA pratyeka jIvanavyavahAra ja e pramANe che. je jIvanane vyavahAra che temAMthI ja sAdhyanI prApti mATenA sAdhananuM nirmANa thAya che. sAyanI prApti mATe siddhi prApta karI cUkela vyaktinI bhakti thatI hAya che. bhaktiyoga arthAt upAsanAyAga mATenAM sAdhanAnI vaheMcaNI cAra vibhAgamAM karavAmAM Avela che : saMskRta bhASAmAM kSIpa dhAtu vahe McaNI mATe che. jene 'nI' upasaga lAgatAM nikSepa zabdanI vyutapatti thAya che. upAsanAnAM e cAra sAdhanAne jaina zune nikSepA tarIke khyAti Apela che je sarvane jIvanavyavahAra hAi sahu kAne sarakhA lAgu paDe che. e cAra nikSepA (1) nAma nikSepo (ra) sthApanA nikSepo (3) dravya nikSepo ane (4) bhAva nikSepo tarIke oLakhAya che. nikSepA jenu nAma che. enu rUpa che ane rUpa che tenu' nAma che. ane tenA AgalA-pAcho itihAsa che, je tenI kathA che. arthAt dravya nikSepo che. vaLI dravya, bhAvAtmaka che. eTale ka dravyanA potAnA guNadhama che ane te guNu pramANe kAya che. jene bhAvanakSeApa kahevAya che athavA te jenuM nAma che, jenu rUpa che, jenA itihAsa-kathA che tenu astitva kArya kALe kAya kSetre che ane teno pratyakSa saMyoga thavA te bhAva nikSepe che. nAma nikSepo e nAma-smaraNa che. rUpa (sthApanA) nikSepe e darzana -smaraNu che. dravya nikSepo e kathAzravaNu smaraNa che. bhAva nikSepA e svarUpa maraNa che yA te pratyakSa yoga che. 'padma pacaparameSTimAM paramezvara bhagavAna. cAra nikSepe yAIe namAnamA zrI jinabha Na.' vaLI kahyu` che ke... (nAma) nAmajiNA jiSNunAmA (jinezvara bhagavatanuM nAma). 3 jagajIvanaddAsa gAMdhI (sthApanA) viSNujiA jiNi daMpaDimA (jinezvara bhagavaMtanI pratimAe). (dravya) dRzvajiNA jijIvA (tIrthaMkara nAma krama' upArjita karela che evA jinezvara thanArA jIve). (bhAva) bhAvajiA samavasaraNuThThA (samAvasaraNamAM birAjamAna sAkSAta pratyakSa jinezvara bhagava ta). AvA cAra nikSepAnI viziSTatA ane vaijJAkitAnA tArkika abhyAsa karIzuM. jJAnanu vAhana bhASA che. amRta jJAna bhASAmAM UMtarI mUrtarUpa banI vyavahAya ane che. bhASA zabdAtmaka che, ane zabdane sAmAnya atha` prayoga upara jaNAvyA mujaba cAra prakAranA che. e cAra nikSepAne prathama ApaNe 'rAjA'nA udAharaNathI samajIzuM. 'rAjA' kAinuM nAma hoya tyAre te nAmathI vyavahata thAya che. e nAma mAtrathI 'rAjA' hoI, nAma rAjA che. rAjA zabdane A atha nAma nikSepa kahevAya. rAjAnI mUrti, chabI ke citrane paNa 'rA' kahevAmAM Ave che. jema bhagavAnanI mUrti ne bhagavAna kahevAmAM Ave che tema. e sthApanA arthAt citra-chakkhI-mUtinA rUpe rAjA hAI rathApanA rAjA che. 'rAjA' zabdanA arthe sthApanA nikSepa kahevAya. rAjAnI pratikRti evI pratimAnI jema rAjapratIka rAjamudrA ane rAjadUta eTale ke rAjAnA pratinidhine paNa rAjAtulya mAnavAmAM Ave che je paNa sava' sthApanA nikSepanA ja bheda che. : mULa vastu yA vyaktinA enI mUti', 'chakhI, citra ke pratikRtimAM ArApa karavA yA upacAra karavA tene sthApanA nikSe kahevAya che. je bhUtakALamAM rAjA hatA athavA bhaviSyamAM rAjA bananAra che tene paNa 'rAjA kahevAmAM Ave che. e dravyA eTale ke pAtrapaNAnI apekSAe 'rAjA' hAI dravya rAjA che. rAjA zabdane A atha dravyanikSepo kahevAya. je gAya, brAhmaNAnA pAlanahAra, rakSaNahAra che, draSTAne daDa denAra ane sajjanenuM rakSaNa karanAra prajAnu pAlana tathA rakSaNa karanAra che tene gaubrAhmaNa pratipAlaka, nRpa, prajArakSakanA amAM ane je rAjapaNAthI rAjamAna (zAlita) hoya tene rAjA' kahevAmAM Ave che te jANItu che. mAtra puNyanA uSathI bhUpati, nRpati banIne bhogasAmagrInA bhagavA karatA bhogavilAsamAM rANIvAsamAM paDI rahenAza, surA ane suMdarImAM cakacUra rahenArA vAratavika, guNathI temaja kAyathI rAjA nathI. Ama je bhAvathI eTale ke yathArtha paNe guNukAthI rAjA hoi bhAva rAjA che. rAjA' zabdane A atha bhAvanikSepa kahevAya. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 have A cAre nikSepanA eka eka vibhAganuM vizleSaNa karI tene avakIzuM. nAma nikSepe :- jIva je zIva svarUpa che te jema arUpI che. ema anAmI che. nAma ane rUpa pugalanA-paMcabhUtanA che. upara jaNAvyA mujaba AkhuMya jagata nAmarUpAtmaka che athavA te zabdAnurakata ne drasthAnurakata che. varNa ane saMrathAna drazya jagatamAM AMkhathI dekhAya che. tenAM nAma Adi sAMbhaLavA dvArA vizeSa oLakha thAya che athavA ethI viparIta pahelAM nAma, zabdavarNana sAMbhaLyA bAda te vastu yA vyakitane darzanathI ene vizeSe paricaya thAya che. jevuM satI rANakadevInA kissAmAM banyuM, ke cAraNe AvI siddharAja jayasiMha AgaLa nIcenA zabdomAM varNana karatAM rAjA siddharAja mAtra zabdavarNanathI rANakadevInA rUpane pAgala tene vagara je banI gayo mRganayanI, kaTi kezarI, nAgaNa jevA vALa, - brahmAe eka ja ghaDI, sAcuM kahuM bhUpALa." - nAma-zabda zuM kAma kare che te A duho batADe che. TuMkamAM bhagavAnane nAmeccAra, svarUpanI oLakha karAvavA jabaradasta samartha che. upazama - saMvara - viveka. mAtra e traNa zabdoe ja sAdhaka cilAtIputrane kevalajJAnanI prAptinA zikhare pahoMcADI te vAta prasiddha che. nAmanuM nAmAMtarapaNuM ane rUpanuM rUpAMtarapaNuM e anityatA che. nAmarUpa nAzavaMta che. te paNa vAstavikatA che. 'paraMtu avinAzI paramAtmA je anAmI ne arUpI che tenA nAmanuM raTaNa nAmasmaraNa ane enuM darzana sAdhakane anAmI, arUpI banAvavA samartha che; kAraNake paramAtmAnAM jeTalAM nAma che te sarva svarUpathI aviddha che ane paraspara pUraka che. arUpI-pUNuM kahIe eTale avinAzI-avikArI hoya ane avinAzI avikArI kahIe eTale pUrNa-zuddha-ane arUpI heya ja. : . . jyAre pudagaladravyanAM nAme ekabIjA paryAyathI viruddha che. ghauM roTalI nathI, tema roTalI ghauM nathI. cekhA bAjarI nathI tema juvAra, mAI nathI. pudgaladravyanuM nAma phare eTale rUpa phare ane tema tenuM kArya paNa phare. ghauM, leTa, kaNaka, roTalI, pUrI, zIre, lApazI Adi eka ja pugaledravya (ghauM)nA rUpa pharatAM nAma ane kArya karI jAya che. AtmasvarUpa arthAta zIva svarUpa evuM nathI. paramAtmAnAM je aneka svarUpa vizeSa rUpa nAme che, te sarvanA pAramArthika atha" ekasarakhA thAya che, akhaMDa, apI, avinAzI, anaMta, akSaya, avyAbAdha, akala, anagha tema niraMjana, nirAkAra, niSkama, niSkalaMka, Adi saMdhaLAMya ravarUpavizeSaNe bhAvatattvathI paramAtharUpa ekasarakhAM ane ane svarUpane kahenArA temaja oLakhAvanArA che. mATe ja paramAtmAne anAmI, arUpI kahela che. Ama nAmane nAza che paNa anAmIne nAza nathI. rUpane nAza che paNa arUpIne nAza nathI. saMsArI jIvanAM je nAme che temaja pudagala ske dhanAM je nAme che enA artha paramAtma tatvamAM ghaTatAM nathI. e ja rIte rUpamAM rUpAMtaratA nahi, parivartanatA nahi ane sAdi anaMta je ekarUpa che arthAta eka ja svarUpa che te arUpI che jyAre pudgala arthAt karmAjanita ghAti-adhAtinA- karmodaya svarUpa avasthAvALA evA saMsArI chanAM nAma-rUpa ke svabhAva, kAya tathA vedana-anubhavana ekasarakhA arthathI, bhAvathI ke paramArthathI hotA nathI tema te sahunuM vedana paNa ekasarakhuM hetuM nathI. te sarva bhinna bhinna hoya che. - kAIpaNa bhAva-artha mATe zabda pakaDa paDe. pahelA nAmazabda pachI tene artha ane bhAva Ave je bhAva arUpI che. koIpaNu guNa pakaDavo hoya te pahelAM te guNa jemAM che te dravyane pakaDavuM paDe. gaLapaNu joItuM hoya te gaLapaNayukata gaLyAM dravya geLa, sAkara Adi levAM paDe , jagata nAmamaya che. sthApanA, dravya ane bhAvanA paNa nAma hoya che, praveza - eLakha ' nAmathI thAya che bheda nAma vaDe karIne pADI zakAya che. bhAva pakaDavA pahelAM dravya levuM paDaze. dravya tarIke, vyakita tarIke kaSabhadeva, zAMtinAtha, neminAtha, pArzvanAtha, mahAvIrasvAmI Adi tIrthakara arihanta bhagavaMtanAM nAma Avaze. bhadeva bhagavaMta kevAM ? te ke vItarAga kSAvikabhAvavALA, Ama bhAvanuM paNa nAmakaraNa karavuM paDe che. A jinamaMdiramAM mULanAyaka bhagavaMtanI pratimA kayA bhagavAnanI ? te tenA pratyuttaramAM paNa nAma devuM paDaze ke supArzvanAtha prabhunI che, Ama nAma e bAkInA badhAMya traNa nikSepa, sthApanA, dravya ane bhAvane AdhAra che. mATe ja nikSepAnA kramamAM nAma nikSepAne prathama kramAMke mUkela che. AkhuM jagata nAmapradhAna che. nAma lIdhA pachI tenA artha ane bhAvamAM javAnuM hoya che pAMca astikAmAM jIvAstikAya (jIva) pradhAnapaNe sva-para prakAzaka hovAthI jANavA mATe nAma nidevanI jarUra rahe che. nAmanikSApAthI ja jagata AkhAne vyavahAra cAle che. pachI ja sthApanAthI-mUtirUpathI jenuM nAma lIdhuM che tenA saMbaMdhamAM kartA-bhakata banI sakriya banIe chIe. jagata nAma rUpAtmaka che. rUpa paNa nAmathI jAhera thAya che. AMkhamAM rUpa goThavAyuM che jyAre kAna ane jIvavA nAma goThavAyela che. ' manuSyonimAM janmele jIva cAhe te jAti, jJAti, dhama, deza ke kSetrane hoya paraMtu te vizvanA koIpaNa padArthanA artha ke bhAvane-janmatAMnI sAthe jANuta ke samajatA nathI. paraMtu bIjAnA zabdoccAra vaDe sAMbhaLIne pahelAM te te ucArayela zabdane ja pakaDe che ane zabdane ja anusare che ne grahaNa kare che. tyArabAda avasthAnI paripakavatAe dhAraNamAM (citta-rasmRtimAM rAkhela zabdanA artha ane bhAvane pAme che. vaLI je sAMbhaLI zake che te ja belI zake che je nAma-zabdanuM mahAtmya darzAve che. mATe ja mahApathAya yazovijayajI mahArAjAe gAyuM che ke... . 'naka maMtra, navi yaMtra, navi taMtra meTo, di nAma tAhare, samAvrita le; prabhu ! nAma, muja tuja, akSaya nidhAna, dharuM citta saMsAra tAraka pradhAna.' - rAma nAme paththara paNa taryA che, tare che ane taraze ema je kahevAya che te nAmasmaraNa, nAma nikSepAnuM mahAtmya jaNAve che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 prabuddha jIvana.. zabda e te matijJAnane dravyaparyAya che ane zrutajJAna e matijJAnanI akSaramUrti che. sthApanA nikSepa : parakSetre ane parakALe rahela koipaNa dravya viSe vartamAnavata bhAvavAhI, te dravyanI pratikRti UbhI karIne banI zakAya che. jene pratimA mUti arthAt sthApanA nikSepe kahevAya che. athavA te paraseve parakALe rahela padArthane smaraNa mATe banAvela pratIka te ja sthApanA ! jagata AkhAne vyavahAra pratIka pratikRti ane pratinidhithI - cAle che kAraNa ke koIpaNa padArthanI sthApanAnA te traNa prakAra che. a) jAdi pratIka, sthApanAcArya vigere asaddabhUta ane pudgalanA hoya che. (ba) citra, phoTogrApha, pratimA, pratikRti Adi paNa pugalanA hoya che paraMtu saddabhuta hoya che eTale asala - mULa dravya je ApaNA lakSamAM che tenI hubahu pratikRti hoya che. (ka) jyAre saMdezavAhaka, duta, pratinidhi Adi jIvaMta - cetana hoya che. - rAjAnA sipAInuM apamAna rAjAnA apamAna babara hoya che kemake emAM rAjAnA pratinidhinI sthApanA che keI eka zeThane kara ugharANInA paisA levA gayo hoya ane te tenuM apamAna thAya te zeThanA apamAna barAbara che. savaMya padArthanI hubahu pratikRti-pratibiMbakevalibhagavaMtanA kevalajJAnamAM sthApanA nikSepe rahela che e kevalibhagavaMte, jJAnI guru bhagavate, tIrthakara bhagavatinI pratikRti sama pratimA banAvI tenI pUjA-arcanA-sevA-bhakita dvArA, ApaNe temanI pratimAnA AlaMbane temanA jevA kevalibhagavaMta banavAnI sAdhanA karavAnI hoya che. guru droNAcArya pAsethI je vidyA maLavAnAM dvAra baMdha thayAM te dvAra guru-droNAcAryanI pratimAthI UghaDI gayAM. ane pratyakSa je ApI zake te pakSathI pratimA dvArA ekala sAdhya karI ApaNI sAme pratimAnA mahAma ane agatyatAne eka benamUna Adarza mUkaye che. guru ane graMtha zuM che ? graMtha, zAstra, Agama Adi kRtajJAna e te matijJAnanI mUti' che. kAraNa ke zrata e matijJAnanuM mRta arthAt kazya-zrAvya svarUpa che. jyAre guru, jJAnI pu, saMte e prabhunA cAhaka evA saMdezavAhaka, prabhunA pratinidhi che. guru ane graMtha uMbhaya paramAtmatatvanA vAhaka che. guru cAhaka ane vAhaka ubhaya che. graMtha e gurunA-bhagavaMtanA upayoganI mUrti che je devaguru nimita che jayAre deva-gukhI pASANumati e devagurunA yoga (deha)nI mUti che je bhakata nimita che. ane jJAna dvArA pratikRti, pratIka ke pratinidhinA sthApanA nikSepathI jANI zakAya che. drazya ane draSTino saMbaMdha che ane te saMbaMdha pramANe kamabaMdha thAya che je sarva kene svIkAryA vinA cAle tema nathI. e vaijJAnika hakIkata che je sarvana roja-ba-rojanA anubhavamAM AvatI nakakara hakIkata che. ene koI kALeya jagatanA kaI paNa kSetra ane koi paNa dhamanI vyakita nakArI zake ema che ja nahi. kAmerojaka sAhityanA vAcananI, kAmoddIpaka saMgItanA zravaNanI ane bIbhatsa tathA nagna cinI tema ja bhayaMkara hiMsA, mAraphADa ne baLatkAra AdinA bolapaTa (philma)nI avaLI kharAba asara je vAMcanArA, sAMbhaLanArA ane jenArA upara thAya che ane tevA saMbaMdhathI tathA prakAranA karmabaMdha paNa paDe che. vartamAnamAM jIva tevA prakAranA saMbaMdhathI bhraSTa thAya che, te e ja pramANe sArA tArivakane sAtvika graMthAdinA vAcananI, saMgItanI, bhajana-kIrtana-prabhu nAma smaraNAdinA uccAraNa, zravaNanI tathA sArA citra, pratimA adinA darzananI paNa jonAra upara asara vate ja e mAnavuM rahe. je nakArAtmaka asarane svIkArIe te pachI hakArAtmaka arthAta vidheyAtmaka asarane paNa svIkAravI ja paDe. kemake e pratyakSa anubhUta ane jIvana che. e kAMI mAtra zAstravidhAna nathI. "rAjA bharatharI' citranuM udAharaNa ApaNI pAse mejUda che. A satyane AdhAre e svIkAravuM ja paDaze ke paramAtmAnI mUti sAthe saMbaMdhamAM AvavAthI draSTAmAM je prazAMtabhAvabhagavad bhAva-laghutA-namratAbhAva utpanna thAya che. te pramANe karmanirjarA paNa thatI hoya che. tethI ja upAsakanA upAsya pratinA upAsanA bhAvanuM phaLa prApta thAya che. ceka, hu ThI, karansI neTa, nANAM ityAdi dvArA thato. ApaNe leNadeNane vyavahAra e sthApanA nikSepo ja che. zabda avAja sAMbhaLIne ApaNe manathI mAnasapaTa upara pitAnI rIte kalpanA-citraNa karIne citra upasAvavA mathIe chIe paraMtu pharI pharI ekasarakhuM evuM ja citra UpasatuM nathI ane tethI ekAgratA-sthiratA AvatI nathI. jyAre trATaka karavA pUrvaka mUrtinA darzana vaDe mAnasapaTa upara je citra Upase che te mAnasapaTa-manamAM-cittamAM-ramRtimAM kaMDArAI jAya che. e ritharatA ane ekAgratA lAvavAmAM adbhuta sahAyaka che. mUti e sAdhana-AlaMbana-upacAra che e sthApanA nikSepe che. nirAlaMbana-anupacarita-amRta tattva te paramAtmatattva che jenuM dhana paramAtmAnI pratimA dvArA thavuM joIe mUrtinuM mUlya eTalA mATe che ke jIvane dravya-kSetra-kALa AzritabhAva Ave che. bhagavAnanI-paramAtmAnI mUti dvArA je puNyabaMdha thAya che tenAthI paramAtmA birAjamAna hoya tevA dravya-kSetra-kALa ane bhAva jIvane prApta thAya che. . arUpImAM vAsa karI zakAya che. AkAzamAM avagAhanA levA rUpa, arUpI evAM AkAzamAM vAsa karIe chIe. arUpI evA paramAtmatattvanuM jJAna karI zakAya che paraMtu arUpI evAM paramatamatattvanuM chedana svayaM paramAtmA banyA sivAya thaI zakatuM nathI. indriyo dvArA bhAga pudgaladravya je rUpI che tene ja thAya che. kAraNa indri rUpI evAM pudagalanI banelI che. rUpInuM badhuM ja rUpI hoya. bhagavaMtanI pratimAnI prANapratiSThA karIne emAM pradezonI sthiratAnA bhAva samajavAnA che ane te pratimAne AkAra tevo ne te ja rahe che, temAM avinAzI paryAyanA bhAva samajavAnA che. Ama siddha paramAtmAnA arUpIpaNAnI je vyAkhyA che ke pradeza sthiratA ane paryAya avinAzI"-enI sthApanA prabhu pratimAmAM bhAvavAnI che. jina pratimA jina sArIkhInI bhAvanA A saMdarbhamAM bhAvavAnI che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAnanI smRti (jaDa)ne caitanya mAnIzuM' te tarI jaizuM. prabuddha jIvana : jyAre DubI jaizuM. dravya nikSepe : Dhaha (cetana)ne caitanya mAnIzuM' tA je anAmInuM nAma lai nAma nikSepathI pUjA karavAnu TharAvyuM ane je arUpInuM rUpa smRtimAM nihALI sthApanA nikSepAthI pUjA karavAno nizcaya karyAM te dravya zuM che? tenuM nAma zA mATe levAnuM? ane tenAM na zA mATe karavAnAM? enA javAkhamAM te dravyanuM arthAt te vyakitanu jIvana ane vana Ave che pUjyanA jIvananI jIvanakathA - caritrakathA te ja te pUjyanA dravyanikSepo. ane te caritranAyakanI caritrakathAnu zravaNu, jAMcana, manana te temanA dravyanikSepothI thatI pUjA che. paDe paNa sUtranuM thatuM vAcana e vyanikSepAthI thatu prabhu pUjana che. dravyanikSepe jene che te kendra che. ane dravyakSetra-kALabhAva e zAkhA (Branches) che. nAma-sthApanA-dravya ane dravya-kSetra-kALa e trika sAdhana che jyAre sAdhya bhAva che pUjya pratinA pUjyabhAva lAvavAmAM, jALavavAmAM ane vRddhi karavAmAM te pUjyanI caritrakathA mahattvanA ane agatyanA bhAga bhajave che. kathAzravaNathI caritranAyaka prati ahelAva, pUjyabhAva sahaja thaI jAya che. nitya emanA guNugAna gAtAM thaIe chIe. ane tevA guNu pa MDamAMvamAM vikasAvatA jae chIe. cakSunuM 'na buddhi mATe che ane buddhithI kareluM 'na hRdaya mATe che. AMkha je jaDa evAM rUpI puddagalanI banela che tenAthI jaDa ane rUpI evAM puddagaladravyanAM ja darzana karI zakAya che. jyAre buddhinA UhApohathI cautanyadarzana arthAt parama caitanya evAM sarvajJa vItarAga paramAtma bhagavatanAM darzana thAya che. A rIte kathAvAcana dvArA mULa sa`sva hRdayamAM vasI jAya eTale paramAtmA hRdayamAM birAjamAna tha, jAya che. A prakAre hRdayamAM paramAtmAnI sthApanA karIe te paramAtmA hRdayamAMthI jAya nahi. e pUSane ajapAjApa thayA kare. kAntAnu mana kAnta-kathane ja kendramAM rAkhI pratyeka kAya karyAM kare evI mana:sthitinuM nirmANa thAya che. buddhinu kAma tarka ane hetuthI jovu te che. cakSuthI kareluM' na, buddhithI cakAsI, viveka karI hRdaya sudhI pahecADavAnu che. adhyAtmamAM je kAI vAte Ave, sUtreA Ave, te saghaLAM bhagavAnanA khAte jamA karavAM joie. paramAtmatattvamAM, para - / mAtmAnuM mUlyAMkana che. paramatattvane bAda rAkhI kathA-sUtrAdi yathA samajI zakAze nahi e mAda rAkhavu jarUrI che ke pUjayanu mahAtmya hoya ane nahi ke pUjakanuM ! adhiSThAnanuM mahAtmya hoya ane nahi ke asthanuM ! pArzvanAtha prabhunuM mahAtmya hoya ane nahi ke dharaNendra padamAvatInuM ! dharaNendra-padamAvatI je kAMi che te svabhAvatattva evA pArzvanAthaprabhu paramAtmatattvanA prabhAva che tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 bhAvanikSepa : je nAmathI, sthApanAthI ane dravyathI prApta che tenI pratyakSa bhAva svarUpa prApti te bhAvanikSepo che. vartamAna cevisInA carama tItha pati mahAvIrasvAmI bhagavaMtanA athavA to vatamAne viharamAna mahAvidehakSetra sthita zrI sIma dharasvAmI prabhuno, temanA kALamAM ane tenanA kSetramAM je je vyaktine sa McAga thaye te te vyakitane mahAvIraprabhuno sAkSAta yAga hatA ane vata mAnamAM mahAvideha kSetranI vyakitane sImaMdharasvAmIne sAkSAta yoga che tevA pratyakSa prApta prabhunI sanmukha rahI temanu je kAMi abhivAdana, namana, vaMdana, satkAra, sanmAna, bahumAna, darzana, pUjana, sevA, vaiyAvacca tyiAdinI je kAMi bhakita karAya te prabhunI vAratavika bhAvanikSepAthI pUjA che. prabhunA pratyakSa saMyoganA abhAvamAM emanuM nAmasmaraNu karIe chIe, emanI pratimAnAM darzana, vana, pUjana karIe chIe, emanI caritrathAnuM zravaNa karI emanI guNlRgAmAM snAna karIe chIe te nAma-sthApanA ane dravyanikSepanu pUjana che. jyAre kamakSaye pragaTa thatA prabhunA kSAyikaguNA tathA te guNu pramANenA kAryanuM stavana, ciMtana, zeAdhana, manana, maMthana, bhAvana karavu ane tevA gunuM uttarazattara svamAM prAgaTIkaraNa karavu te temanu bhAvanikSepAthI thatu sarvotkRSTa pUjana che ke je pUjana mATe ja nAmanikSepA - sthApanAnikSepA ane dravyanikSepAthI pUjana karavAnu hoya che. bhAvinakSepo e mana:cakSu na arthAt acakSu darzana che. cama cakSu zuM jue che tenu mahattva che, ane tenI sAthe ja pradhAna saMbaMdha che. mana:cakSunA -hRdayacakSunA darzana pramANe jIvane rAga-dveSa thAya che ApaNu jJAna arUpI che ane paramAtmatattva paNa arUpI che. arUpI evA ApaNA jJAnathI, arUpI evA paramAtma - tattvanI paramapUjA abhyaMtara aMtaHkaraNa arthAt manoyogathI karI kRtakRtA' thavAnuM che. tema na karI zakIe tyAM sudhI tevu karI zakavA-zaktimAna thavA mATe bAhyamAM bhagavAnanI mUrti - prabhujInI pratimAnI pUjA vinayathI, upacArathI, satkAra, sanmAna - sahu sadbhAvapUva ka avirata karavI cAlu rAkhavAnI che. potAnA AtmAthI pAtmAnuM smaraNa--raTaNa karavuM joie. jihavAthI, vacanathI, hAthathI, mALAthI, matrathI, manathI, dhAraNAthI Adi bahAranA sAdhana dvArA padmAtma nAmasmaraNa raTaNa karatAM karatAM upara UThI, upalI bhUmikAe AtmA jo AtmAthI aMtaHkaraNathI paramAtmAnuM smaraNa-raTaNu karavA lAge to te paramAtmAmAM lIna tha ja zake che. paramAtmamaya banI jaI paramAtmAmAM laya pAmI zake che jene layayeAga kahevAya che je bhAvaAzrita bhAva che bhagavAnane mAnuM chuM eTale bhAvanikSepAthI mAnuM chuM. bhAvathI bhagavAnane bhAvIe te bhAvanikSepe che, eTale ja to gAyuM che ke... 'bhAve bhAvanA lAvIe, bhAve dIje dAna, bhAve kaivalajJAna' 'smRti -pratimAne bhagavAna mAnu chu e pAkkA sthApanAthI bhAvanikSepe che. mUrtamAM amUtanAM darzana karavAnAM che ane te ja sAcAM daza`na che, sAcI mUrti pUjA che. sthApanAnikSepa mATe sthApanAnikSepo nathI. para Mtu sthApanAnikSepe bhAvanikSepA mATe che. mUrtimAM bhagavAnanAM darzana karI potAnA Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 prabuddha jIvana AvaraNa (ajJAna-vikAranA paDaLa)ne bhaMga karI nirAvaraNa (zuddha) banIe-ravayaM bhagavAna thaie te nizcayathI bhagavAnanAM darzana karyA kahevAya-darzana thayAM kahevAya kemake te kevalajJAnanI prApti che ke je kevalajJAnamAM sarva arihaMta paramAtmA, savaM siddha paramAtmA sahita sakala vizvanA savakALanA, sarva kSetranA, sarvapadArthonuM temanA sarvaparyAya sahita sahaja darzana thAya che. * mUrtimAM bhagavAnanA arthAta amUrtanAM darzana karI lakSya ApaNe jarApaNAmAM aMdara rahelAM amUrta-arUpI-avikArIajarAmara-avinAzI-akha Da evA AtmAnA parama AtmatattvanuM darzana karavAnuM che. anAmI-amUrta-arUpI-akala-ajarAmara-- azarIrI-avikArIakhaMDa-avinAzI e mAro AtmA A dehamiMdiramAM rahela che te dehathI bhinna che e bhedajJAna karI prabhumaMdiramAM rahela paramAtmapratimAnuM darzana karatAM karatAM te paramAtmAnuM AlaMbana lai paramAtmAnA sAnidhyamAM paramAtmAne sanmukha rAkhI ApaNuM amAnA paramAtma svarUpanI ci tavanA karatAM karatAM ApaNuM AtmAne evA ja paramAtma svarUpe pragaTAvavAne puruSArtha karavAnuM che. ema karIzuM te tevI caitanya mUrtipUjA phaLavaMtI banaze. AvA UMcA bhAva UMcI kriyAthI Ave che. kriyA jeTalI UMcI teTalA bhAva UMcA. ane bhAva jeTalA UMcA teTalI kriyA paNa UMcI. bhAvane kriyAmAM AviSkAra karavAne che ane kriyAmAM bhAva bheLavavAne che, kriyA karatAM kriyAmAM na rahetAM bhAvamAM caDhavAnuM che. bhAvarUddha thai, bhAvavibhora banI dhyAnamAM - lIna thavAnuM che ane AtmAmAM laya pAmavAnuM che. kiyA kadI pUrNa karI zakAze nahi paraMtu bhAva paripUrNa bhAvI zakAze. mATe ja kriyA upara bhAvanuM Adhipatya che chatAM ubhaya anyonyanA pUraka che. kriyA dezatattva che. bhAva savaMtattva che kiyA trikAla ekasarakhI hotI nathI. bhAva trikAla eka-sarakhA hoI zake che. AtmAne bhaMDAra khelavA mATe dharma karavAnuM che. kriyA, gaNavA mATe dharma nathI karavAne hete AMkhathI-camacakSuthI dazya prabhupratimAnA darzananI sAdhanAtrATaka karIne AMkha baMdha karIne draSTAe svayaM potAnA bhAvamAM abheda thavAnuM hoya che. mUrtinI pUjA karI pitAnA amUrta svarUpathI pite abheda thavAnuM che. arUpInA rUpane smRtimAM nihALI-pUjI svayaM amUta-arUpI thavAnuM che. . , jenuM jJAna tene AtmA ! ane jevuM dhyAna te AtmA ! mATe ja prabhudarzana-prabhupUjA ane prabhubhakitanuM mahAtmya che. - ' te ja pramANe vAyu-jANya-bhASya evA paramAtmAnAM nAma -jApathI svayaM svarUpanA bhAvamAM lIna thavAnuM che. anAmI - banavAnuM che. dravya nikSepathI paramAtmAnA caritrakathana sAMbhaLIne pitAnA dravyane vizuddha karavA rU5 pitAnA bhAvene nirmaLa karavAnI che. ' nAma-sthApanA-dravya ane bhAva e cAreya nikSepa aMte jamA te thAya che bhAvamAM ja. kemake bhAvanikSepa e kArya che "ane nAma - sthApanA - dravya nikSepo kAraNa che. bhAva nirapekSa bAkInAM nAma - thApanA -- dravya nikSepA. AdarIzuM to saMdharSa raheze. ane te traNa sAdhana hote jIte sAya banI raheze jethI sAdhanamAM ja aTavAtAM rahIzuM. nAmasthApanA-dravya nikSepa dvArA bhAvane sAdhIzuM te te traNeya nipA pramANu Tharaze vItarAgatA Ave che ane Ave tyAre ja paramAtmA banAya. mATe ja je sAdhana sAdhanAmAM apanAvIe te dvArA vItarAgatA AvavI joIe. te ja te apanAvela sAdhana sAcAM ane sAdhanA sAcI. puNya pApakarmane baMdha ke ubhaya puNya-pApakarma nirjara jIvanA pitAnA Azaya-lakSya-uddeza ane bhAva upara avalaMbe che. e baMdha yA nijAne sAcI pratipakSI vyakitanA bhAva sAthe ke saMbaMdha ke levA-devA nathI. sAdhanAnA be prakAra che. (a) paramAtma bhakti ane (ba) tyAga. paramAtmAnI sAdhanA-bhakita-upAsanA jenI ApaNe carcA karI rahyAM chIe te cAra nikSepathI batADela che. jyAre sAdhanAne bIjo prakAra ApaNA potAnA jIvanamAM utAravA mATe che. je tyAgathI thatI sAdhanA che e tyAgadharmanA cAra prakAra dAna-zIla-tapa ane bhAva che je tyAgadharmathI svarUpa arthAta svabhAvane prApta karI zakAya che. sAdhake dAna-zIla-tapa-bhAvanI tyAgarUpa sAdhanA karavAnI che ane pavitra saMyamI jIvana jIvavAnuM che. emAM bhAva eTale mana-IcchAne tyAga ane paramabhAvarUpa paramAtattvanI prAptinI sAdhanA nAma - sthApanA - dravya - bhAva e cAra nikSepathI karavAnI che ane svayaMnA pUrNabhAvane - paramabhAva arthAta svabhAvane prApta karavAnuM che. vAstavika te. te prAptanI prApti che. mATe tene ravabhAvanuM prAgaTIkaraNa kahevuM . yathArtha Tharaze. sAdhake pate pitAnA nAma-sthApanA-dravya ane bhAva nikSepane cheDI daI enA badalAmAM paramAtmAnA nAma-thApanA. -dravya ane bhAvanikSepamAM rata (nimagna) rahevAthI saMsArabhAva - mehabhAva ghaTI jAya che. enA pariNAme zubhabhAvamAM vRddhi thAya che, nirmaLatA Ave che ane te svabhAvamAM sthiratA lAve che. kamanA game evAM kaparAM vipAkedayamAM paramAtmAnA nAma ' sthApanA-dravya-bhAvanikSepa bhAvavAthI duHkha, du:kharUpa lAgatuM nathI ane paramabhAvamAM -Ana damAM -samAdhimAM rahevAya che. enAthI durbhAva, durthAta, mehabhAva dura thAya che ane samatAsamAdhi tathA zAMti anubhavAya che. bhAvatattva dravya kSetra-kALathI saMkaLAyela-lepAyela ane gherAyela jarUra che. paraMtu te kAMI dravya-kSetra-kALathI baMdhAyela ke jakaDAyela te nathI ja. pariSaha. ane upasarga jevA duHkhada kALamAM ya bhAvathI pUrNatA prApta karI zakAya che jenAM daMte-tIthakara bhagavaMtenA caritrakathanamAM tathA anya draDhaprahArI, 88Namuni baMdhaka muni ane temanA pAMcase ziSya, arNikamuni, metArajamuni, gajasukumAra ItyAdi mahAtmAonA jIvanakathanamAM jovA maLe che. vizvanA bhAvamAM je parivartana thAya che tevuM pitAnA bhAvamAM jIve-sAdhake parivartana nathI karavAnuM. AmA svarUpathI aparivartanazIla che. parivartana bhAvanI sAme sAkSI banI rahevAnuM che paNa emAM bhaLavAnuM nathI. bhAvanikSepAthI samajavuM te dharmane marma che. nAma Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA 16-8-88 ane tA. 1-9-88 dravya, bhAvAtmaka che. eTale ke AtmA pote bhAvapradhAna che. mATe AtmA potApaNuM athAta bhAva AtmAnI kriyAmAMadhyAtma kriyAmAM bheLave te pitApaNAne pAme arthAt paramAtmatatva je pitAmAM ja sattAgata paDela che tenuM prAgaTIkaraNa- AviSkAra karI zake che. jagatamAM je soMdaya che te AtmAnuM che.-AtmAnI draSTi (bhAva)nuM che, drazyanuM nathI mATe ja te kahyuM che ke "piMDe se. brahmAMDa !" sthApanA-dravya-nikSepo paNa bhAvanikSepAne arthAt bhAvane pAmavAne mATe ja karavAnA che. ghamanI sthApanA ane saMcAlana, kriyA tema ja anuSThAna vinA thAya nahi e hakIkata che, paraMtu dhamanI prApti bhAva vinA thatI nathI e paNa satya che, dravya-kSetra-kALa-bhAva nAma-sthApanA-dravya-bhAva dAna-zIla-tapa-bhAva dharma-artha-kAma-mekSa (bhAva) jAgrata-va-nidrA-turbhAvasthA (bhAva).. A pAMce catuSkomAM bhAva Ave che. sarva kAMI sAdhanA bhAvapUrvaka karI ane te svarUpamAM arthAt svabhAvamAM sthira thavAnuM che. nAma bhagavAnanuM laIe te bhAvapUrvaka laIe. rathApanAprANapratiSThA aMjanazalAkA bhagavaMtanI karIe te bhAvapUrvaka karIe agara ArAdhanA bhagavaMtanA sthApanA nikSepAnI karIe - te temAM bhAvavibhora thaI jaIe, dravya tIrthakarane bhajIe teya bhAvabhInA thaI bhajIe ane je sadabhAgI hoIe ne bhAvatIrthakara arthAta sAkSAta tIrthakara arihanta paramAtmA bhagavaMtano roga thAya che te pratyakSa bhAva bhagavaMtamAM je ApaNuM bhAva bheLavI daie, pUrNa samarpaNa karI daIe te. svarUpanuM-vabhAvanuM prAgaTIkaraNa sahaja thai jAya dAna daIe te lenAre ApanAra thai jAya evA bhAva sahita dAna daIe, zIla-sayama pALIe, tapa tapIe te bhAvapUrvaka yathAkhyAta cArika-sahajAnaMdI pUrNa kAma avasthAne lakSamAM rAkhI karIe ane bhAva bhAvIe emAM bhAva bheLavIe te bhAvanI zuddhi ne vRddhi karI parAkASThA bhAvethI svabhAvanuM prAgaTIkaraNa karI zakIe. dharmabhAvathI, athanA (dhananA) anarthathI dUra rahI, kAmamAM anAsakata rahI dhamapuruSArthathI niSkAma banI rahI pUrNa kAma thaI mekSane arthAta svabhAvane hAMsala karI zakAya che. jAgratAvasthAmAM nidrAvata (nilepa) rahI, ravana ane nidrAvasthAnI pele pAranI tuyavasthA (kevalajJAnI avasthA)svabhAvadazAne prApta karI zakAya che. dravya-kSetra-kALa-bhAvanI cekaDI teDI nAkhI, cakrAvAne bhedI, dravyamAM kSetra bheLavIne, kALane bhAvathI kaLiye karI jaI kevaLa dravya (Atmapradeza) ane svarUpabhAva-svabhAva (jJAna ane AnaMda) rUpa arthAta saccidAnaMda banI zakAya che ane yathArtha- paNe kALa ane kSetra vijetA thaI zakAya che. Ama svarUpa-svabhAvanA prAgaTIkaraNa mATe sarvamAM bhAva bheLavavAne hoya che. bhAva bheLavyA vinAnuM sarva kAMI meLuMphikakuM rahevAnuM. jemake mIThA (sabarasa-namaka) vinAnI raI. Ama bhAva e sabarasa che. sabarasa ekaluMya mamaLAvavuM (game) bhAve ane anya padArthamAM bhaLatAM te padArthane mIThAza bakSe che athavA te kahe ke bhAva sAkara jevo miSTa che je anya padArtha sAthe bhaLIne teneya mIThe banAve che. . je kaI bhaNe e jANe. paraMtu bhaNe eTale jIva AgaLa vo ema na manAya. jIvanI jeTalI bhAvazuddhi vadhe teTale. jIva sudhare ane jIva sudharyo eTale AgaLa va-vikasita thaye lekhAya. buddhine vadhAre zakti che. buddhimAM sudhAre. e saddabuddhi che. AdhyAtmika kSetre saddabuddhinI kiMmata che. dharma chavanI bhAvazuddhi vadhArI Ape che puSyavRddhi karI ApanAra dharma karatAM bhAvazuddhi karI ApanAra dhama caDhiyAta che. bha paNa gaNyo nahi' e kaheNI A saMdarbhamAM ja che.' mAtra kAganI kriyAthI mehane nAza kadI thatuM nathI. kiyA mehane dabAvI daI zake che eTaluM ja. mohane sarvathA nAza te AtmAnA jJAna-darzana upayogathI sanA-paramAtmAnA baLathI ane bhAvathI thaI zake che. kAyA sthUla che ane tenuM kSetra maryAdita che. mana sUkSma che ane tenuM kSetra vizALa ane vyApaka - amaryAdita che. kriyAnI maryAdA che jyAre bhAva vyApaka che. bhAva AzritabhAva Ave te zreSTha sAdhanA che. dravya Azrita, kSetra Azrita, kALa Azrita bhAva te ja saphaLa bane je bhAva Azrita bhAva Ave. tema na thAya te te mAtra vega (kAyika) kriyA banI raheze. upagakriyA (AMtarakriyA) nahi bane. kriyAbhAva lAvI Ape paNa miAbhAvanuM kAma nahi karI Ape. bhAva ja bhAvanuM kAma karI Ape. jAgavAnuM zemAM che? cetane cetanamAM jAgavAnuM che. cetane kAMi jaDamAM jAgavAnuM nathI. pudgala (bhautika padArtha)mAM ramaNabhamaNa karavAnuM nathI cetane te cetanane jovAno ane jANavAne che. eTaluM ja nahi paNa cetane te cetanamAM bhaLI javAnuM vilIna thaI javAnuM che. dravya kSetra-kALa e parichinna vastu che. dravya-kSetra-kALa azrita bhAvamAM hoya tyAM sudhI AtmA drazyAtma kahevAya. je kAM te aMtarAtmA hoya ke ko te 'bahirabhe hoya. jyAre AtmA enA zuddha bhAvasvarUpe aparichina che. AtmA. pUrNa bhAvamAM Ave te bhAvAtmA eTale ke paramAtmA kahevAya. AtmAnA zuddha bhAvamAM sApekSapaNe paNa dravyakSetra-kALa nathI tethI atmA enA zuddha svarUpe nirapekSa kahevAya che. bhAva Azrita bhAvamAM AvIe ane rahIe te te samaye dehabhAna bhulAI jAya ane dravya-kSetra-kALa paNa bhulAI jAya, bhAva Azrita bhAva jI svataMtra eTale ke pUrva sAdhana ane sAdhanAnAM phaLarUpe karavAnuM che jenAthI ghatikamane savathA kSaya thaI zake che. amAM rautanya svarUpa hoI bhAvaravarUpapradhAna che. bAkInA dravyo ajIva-jaDa-hevAthI te sarva dravya-kSetra-kALapradhAna che Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 kemake tyAM bhAva-sa-lAgaNIne prazna te padArthA jaDa hAI udbhavato nathI. AtmA ja kevaLa caitanya svarUpa hAi bhAvasvarUpapradhAna che. prabuddha jIvana AtmAnA jJAnaguNa-AtmAnI jJAnazakita dezapradhAna nathI. kAraNa ke AtmA enA pUrNajJAna kaivalajJAnamAM eka samaye sa kALanA sa kSetranA sadravyo tenA sava` paryAya sAthe jue che jANe che balake dekhAya che ane jAi che. (jevAya javuM paDatu nathI. (No going to see or know bute ome to sec-come to know) enuM ja nAma dravyatIta-kSetratIta-kALAtIta ! kAi vastumAM kAMIka jovu ane kAMika hAvu tenuM nAma vya-kSetra-kALa-paricchinna bhAva. kAraNa ke te dezavibhAga che.-dezatattva che. paramAtmAnuM bhAvasvarUpa pUrNa che. evA e pUrNa satta bhagava'tanu pUjana te temanu bhAvanikSepAthI pUjana che. khAdya padArthane AreAgavA e kriyA che. ArAgelA khAdyapadArthoM jo a daramAM bhUkha haze eTale ke jarAgni pradIpta haze ane jIbhamAM amI haze te sAta dhAtumAM pariNamaze. eTale anna zarIra sAthe ekarUpa thaze tarUpa thaze. te ja pramANe dhamakriSA karatAM karatAM, paramAtma pUjA karatAM karatAM AtmA paramAtmAthI aneka thaI zakaze, ane svayaM paramAtmA banI zakaze. e bhUlavA jevuM nathI-3 sa sAra ane mekSa ApaNA bhAva ane rasa upara AdhArita che. nAma-sthApanA-dravyathI paramAtmAne pUjavA te premalakSaNA bhakti che jyAre bhAva svarUpe paramAtmAne bhAvavA-bhajavA te jJAnalakSaNA bhakti che. indriyA (cakSu-kAna - jIhavA) dvArA paramAtmAnA traNa nikSepA grahaNa karavAnA che. jyAre mana dvArA paramAtmAne bhAnikSepe grahaNa karavAnA che. nayanacakSuthI paramAtmAne jonArA karatAM hRdayacakSuthI jonAra eTale ke svarUpanA jJAna dhyAnAdi dvArA paramAtmAnA darzIna karanArA vikAsamAge che. nayanacakSuthI jonArAe jovAnA che paramAtmAne pratimAnA mAdhyama dvArA, hRdayacakSuthI paramAmAnu da'na eTale ke paramAtmatattva kevalajJAnanu "saccidAnaMda svarUpanuM dana. Ama paramAtmAnA bhAvanikSepAne vicAra bhAvavAnA che. bhAvanikSepAne prApta karavA mATeja nAma sthApanA-dravya e traNa sAdhanikSepA che. pUNa' vItarAga e paripUrNa che. te dhyeyarUpa che. paramAtmAnI pratimA prati animeSa (sthira-apalaka) nara sthApavI joie ane pUjA stuti-prAthanA-stavana Adi khAlavA-sAMbhaLavA joie tevA anuSThAnanA niyama che. upayAga ane dhyAna vinAnI khedhyAnapaNe karavAnI kASTha kriyA, krANu anuSThAna sana bhagavatAe aMtADela nathI. saMgItanA avAjanI madhuratAmAM arthAt kaNendriyanA rasamAM aTakIe ! dhyeyarUpa sArUpa paramAtmabhAvamAM lIna thavu joie te ane paramAtmAnuM lakSya thavu joie, te thaze nahi. te ja pramANe paramAtmAnI pratimAnI AMgI arthAt agaracanAnA darzana karatAM karatAM AMgImAM ja nahi aTakatAM ha jenI agaracanA racavAmAM-sajAvavAmAM AvI che te paramAtmAnI samagrakRti ane mukhAkRtinA darzana karavA joie. samagrAkRtimAM jAla dharbaMdha ane sahera sahita padmAsanamudrA nAmanI gAmudrAmAM sthita evAM paramAtmAnI sthiratA-samatA-prazAMtatA-muditA-sahajatA-saccidAna`da svarUpanA darzana karI svayaM te svarUpamAM AvavAnI - te svarUpane pAmavAnI bhAvanA lAvavI joIe. AvA kRtinA darzana je kaSTa bhakata kare che te vAstavika prabhudarzana arthAt paramAthI amrutanA ja 'na kare che. AvI bhAvanA bhAvavAvALA deza nAthI bhakata ja bhAve bhAvanA bhAvIe bhAve kaivalajJAna' gAtA gAtA bhAvanA bhAvatA bhAvatA darzana karavA dvArA kaivalajJAna prApta karI zake che. ApaNe nAmamAM anAmIne! rasa reDavAno che, rUpImAM arUpInA rasa reDavAnA che, dravyamAM bhAvanA rasa reDavAnA che ane bhavAMta lAvanAne che. jema paramAtmAnuM dravya svarUpa paramAtmAnI pratimA che tema anAmI " arUpI bhAva e paramAtmAnuM bhAva svarUpa che. tIthakara nAma kama'ne vipAkAvya ane tethI sajA'tu aSTaprAtihAryAM sahitanuM samevasaraNa sthita paramAtmAnuM bAhya drazya svarUpa dravya svarUpa che. jyAre aMtaramAM rahela kevaLajJAnA-jJAnana sthA-saccidAna da avasthA e emanu lAvasvarUpa che turIya bheda pavittI pUjA, upazama khINu sageAgI re, cahA pUjA ma uttarAyaNe, bhAkhI valabegI re, - su - suvidhinAtha jina stavana AnaMdAdhanajI ma. ApaNA upayAgamAM valibhagavaMtane sthApI, ApaNA upayeAgathI kevalajJAnanI pUjA karavI joIe. ApaNA matijJAnanA upayAgane kaivalajJAnarUpa upayoga anAvavA joie. ApaNA upayAgamAM kavalajJAnanA abheAsa che. e paramAtmAnI sAcI bhUti che je ApaNA manamadiramAM biAje che.--ApaNA upayogamAM birAje che. jIvana upayoga kaivalajJAnarUpa ane arthAt jIva zIva ane te paramAtmAnI AtyaMtika pUjA che. svayaMne upayoga (aMtaHkaraNa kaivalajJAna banI zake che-paramAtmA banI zake che. petAnA manamAM, hradayamAM, paramAtmAnI sthApanA karIne potAnA manane pUjAnI sAmagrI banAvIne paramAtmAnI pUjA karavI te bhAvapUjA che. ahAranA maMdira-mUti -Agama e potAnA jJAnadarzananA upayegane nivikalpa vItarAga-savA (kevalajJAnarUpa khanAvavA mATenA pratika che. dravya sAdhanathI Ama bhAva sAdhana dvArA upayAgane vItaraNa-nivikalpa banAvavAnA che. amRta-arUpI paramAtmAne upayegathI maneAyeMga dvArA ci tavavAthI svarUpanI, svarUpathI bhAvapUjA karavA dvArA paramAtmatattvanI sAthe abheda thavAnu che. paramAtmAnuM nivikalpa svarUpa che tenI sAthe ApaNe manathI ane upayAgathI ekAkAra-ekAgra thavAnu che ane aMte Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-8-08 ane tA. 1-9-88 tAkAra arthAt taddarUpa thavAnuM che je bhAvapUjA che. ', pitAnI zakita hovAthI zakita anusAra ane gRhastha : dharmAnusAra je parigrahI hoi temaNe haMmezA dAna ApavuM joIe ane dravyapUjA viya-upacArarUpa karavAnI hoya che. ' ane pachI enAthI AgaLa vadhIne bhAva pUjA karavAnI che. amUta paramAtmatattvanI sthApanA mata evI mUrtimAM karIne ApaNuM cakSu je paNa mata che tenA trATaka dvArA paramAtmAnI mUtimAM tene sthira karIne te sthAna upara manathI ApaNuM te upagane jovA mAMDayuM. jethI mUta (cakSu), mUrta paramAtmAmUta) dvArA khatama thaze ane amUrta ApaNe upage amUta AtmAmAM maLI jaze bhaLI jaze-lIna thaI jaze-thita sthira thaI jaze. indri dvArA manamAM javuM ane manathI manane amana karavuM te dhyAnanI sAdhanA che. . - jina paDimA jina sArIkhInI sAdhanAnI mUrti dvArA AtmA je amUrta che tene mUrtinA mAdhyama dvArA ApaNe anubhava karavAne che. zabda dvArA azabda (AtmA)no svAda levAne che. mati dvArA amUrta (AtmA)ne svAda levAne che. mUti e amUrta tattvanI khyAti mATe che. zabda e azabda tattva-prazAMta tatvanI khyAti mATe che. AtmA e azabda deza che.--nIrava deza che. - e jJAnIne deza che. arUpI - amRta - azabda deza che ke jyAM paramazAMti che. arUpI e ja azabda, arUpI e ja paramazAMta tattva che. jayAM azabda tatva (maunAvasthA) che, tyAM amUrta tattvamAM, prazAMtatattvamAM-prazAMtAvasthAmAM praveza che. ApaNe jApAre azabda-amUrta-arUpI dezamAM praveza karIzuM tyAre jagatane bAghu kelAhala ApaNane bAdhaka nahi raheze. nidrAmAM, azabdatA hovAthI zAMti che, je anubhava gamya che. * jyAM vinAza nathI tyAM hAnivRddhine avakAza nathI. tyAM AtmAnuM samatva che je ekAMta-mauna -asaMgarSa che. - jina-Agama bhagavAnane akSaradeha che je azabdane khyAti Ape che. jayAre jina-mUrti e bhagavAnano pArthiva deha che je amRtane khyAti Ape che. jinagama dvArA AtmAe azabda banavAnuM che. ane jinemUti dvArA AtmAe amUrtatA prApta karavAnI che. A che mekSamAganI sAdhanA ! tIrthakara bhagavaMtanA zabdadeha dvArA tIrthaMkara paramAtmA je varSa nirvikalpa-nirvicAra-azabda che temane saMbhAravAnA che. ane tIrthakara bhagavaMtanI mUti' dvArA siddha thayela, arUpI- amRta evAM tIrthaMkara bhagavaMtanA siddha svarUpane saMbhAravAnuM che. ubhaya jinAgama-jinamUrtinI sAdhanA dvArA jIve nirvikalpa kevalajJAna -- sarvajJatA-azabda - amUta - siddhatvanI prApti karavAnI che. ' jema pASANamAMthI bhagavAnanI mUrti banAvI zakAya che, tema, paramAtmA-bhagavAna banavAnI sAcI kAcI dhAtu hoya te - te saMsArIchavuM che, je svayaM paramAtmA banavathI arUpI- . amUta banI jaze jayAre pASANunI mUti te amUrta ja rahe che. paraMtu tenA darzakanA bhAvAnusAra te ja mUti darzakane amUrta banavAmAM sahAyarUpa AlaMbanarUpa thAya che. deha paNa jaDa pudgalane che ane mUta che. jemAM rahela jIvane amUrta- arUpI- zIva svarUpa siddharavarUpa - ravasvarUpI banAvavAno che jethI karIne jIve na deha dhAraNa kare nahi paDe eTale ke ajarAmara avinAzI banI jAya. mUrtamAM (mUrtimAM) amUrta bhAva sthApIne, mUrta (dehamAM rahela A mAne abhUta-niraMjana-nirAkAra-arUpI banAve te prayeAjana che. mUrtine age jema maMdiranI racanA che tema AtmAne aMge zarIra che. mahatva AtmAnuM che. zarIranuM nathI tema chatAM aApaNe deha mehabhAve ajJAnI banIne AtmAne bhUlIne rAgayukta jIvana jIvIe chIe ane duHkhI thaIe chIe. tIrthakara bhagavaMtane temanA tIrthaMkara nAmakarmanA vipAkedAnA pariNAme samavasaraNa, aSTaprAtihAra Adi je che te pudagalanA banelA skaMdhanA teja che. tIrthaMkara bhagavaMtanA kevalajJAnanuM teja ApaNe joI zakatA nathI. ApaNe paramAtmA tIrthakara bhagavaMtanA dehanA darzana karIe chIe. temanA kevalajJAnanuM darzana karI zakatAM nathI. bahArathI ApaNane ema lAge che ke kevali bhagavaMta temanA dehamAM rahela che paraMtu vAstavikatA te e che ke temane svayaMne deha paNuM samasta vizvanA padArthonI jema temanA kevalajJAnamAM pratibiMbita thaI rahela hoya che. paramA-mAnI mUrti te paramAtmAnI sthaLa-dArika AkRti che. enAthI sUkSma AkRti paramAtmAne akSaradeDa arthAta jinavANI-jinAgama che. ane tethIya sUkSma arthAta sUkSmAti sukSma mUti je paramAtmAnI heva te te paramAtmA dvArA visarjita karAyelA zukala lesthAnA mavagaNanA pudgala che jenuM grahaNa karavuM te arthAta zubhabhAvamAM ane zukala lesthAmAM rahevuM e paramAtmAnI sarvotkRSTa arcanA che paramAtmAnI pratimAnA darzana e AMkhane viSaya che je sthUla che. paramAtmAnA vacana arthAta jinavANInuM zravaNuM e kAnane viSaya che je sUma che. jyAre paramAtmA bhAvita bhAvathI mananu -aMtaHkaraNanuM zuddhikaraNa te manane -aMtaHkaraNane viSaya je sUkSmAtisUkSma che. Ama darzana-pUjana e sthala dahika-kAyika pUjA che. je thApanA nikSepAnI pUjA che. paramAtama nAmasmaraNa arthAt jApa tathA paramAtma caritra kathAzravaNa e vAcika che. je nAmanisepa ne dravyanipAthI karAtI pUjA che. jyAre paramAtmabhAvathI bhAvita thavuM te paramAtmAnI mAnasa pUjA (manathI thatI pUjA) che je bhAvanikSepathI thatI pUjA che. bhagavAnane temanA nAmanikSepa-sthApanA nikSepA (mUti)nA alabatathI emanA dravyanikSepa (caritra) ane bhAvanikSepA (bhagavAnanA kSayika guNo)ne ajapAjAparUpe A5NAmAM sthira karavA joie, te bhagavAnanI cAra nikSepe sAcI pUjA karI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 prabuddha jIvana kahevAya. bAkI te upAdAthajI mahArAjAe gAyuM che tema.. paramaprabhu saba jana zabda dhyAve, paDhatuM purANuM veda a3 gItA, murakha artha na bhAve utaprata phirata, grasata rasa nahi pazucarvita javuM cAle." nikSepa e AlaMbana che. AlaMbana kharAba nathI. paraMtu svAvalaMbana mATe te AlaMbanane sarvasva samajIne aTakavuM nahi joie paramAtmAne pAmavA mATe, arthAta, svayaM paramAtmA, banavA mATe akhaMDa ane saraLa mArga jANavuM joIe. cauda guNasthAnaka barAbara jANavA ane samajavA te akhaMDa ane saraLamArga jANavA barAbara che. te ja pramANe siddha paramAtmAne temanA siddhasvarUpa ane siddhAvasthAne pUrepUrA jANavA-samajavA te sAyane, arthAta, svayaMnA paramavizuddha svarUpane eTale ke akhaMDa tattvane barAbara jANavA-samajavA 2pa che. mukAmane jANIe, mAgane jANIe ane draDhatAthI jANelA mArge AgaLa vadhIe te mukAme pahoMcIe. anyathA te havAmAM bAcakAM bharavA jevuM ke AMdhaLukiyAM karavA jevuM thAya. chatAMya vinaya ane vivekayukata kriyA hoya, deva-guru-dharma pratye bahumAna, ane ruci hoya, te vizeSa jJAna na jevA chatAMya, mArga ke mukAmanI gatAgama na hovA chatAM ya, mArgadarzaka-sArthavAha bhomiyA evAM jJAnI deva-gurunI AjJA ane Adeza anusAra AgaLa vadhanAra zukalapAkSika jIva chevaTamAM chevaTa eka pudgala parAvarta kALa sudhImAM te mekSane pAme che eTale ke mukAme pahoMce che. je jIva tIvra vairAgI ke mokSanI icchAvALe na hoya paraMtu dharmatatva e ja satyane upakAraka che ane tenAthI ja ApaNuM bhaluM thAya che evAM bhAvapUrvaka je koIpaNa, upAsanA, sAdhanA, anuSThAna kare che ? tathA potAnAmAM dunatA hotI nathI evAM jIva zukalapAkSika kahevAya che ke je eka pudgala parAvata kALamAM bhavasaMsAra tarI janArA hoya che. paraMtu emAM AvazyakatA che vinaya viveka-namratA - saraLatA-bhadrikatA laghukamiMtA sahita satata deva gurUnA sahavAsa ane mArgadarzananI.. devagurunA baLe AgaLa vadhanAre satata devaguruno sahavAsa ane pUrNa samarpitatA keLavavA paDaze. jyAre svabaLe draDhatAthI AgaLa vadhanAre svarUpa samaje ane svarUpa ramamANatA keLavavA paDaze nAma: sthApanA-davya-bhAva nikSepAnA AlaMbane bhAva bhagavaMtane sahu ke prApta karI svabhAvamAM Ave ane mukAme pahoMce evI abhyarthanA ! --saMkalana : suyavadana ThAkaradAsa javerI ekavIsamI sadI ane jainadharma * De. kumArapALa desAI ekAeka dAruNayuddha phATI nIkaLyuM ane AkAzamAM comera pAMkha phelAvIne AkAzamAM ahIMtahIM AnaMdabhera ghUmavA lAgyA, baMba jhIMkanArAM vimAne cakarAvA levA lAgyAM. bhUmi para jamIna para besIne mIThA bhajananAM svanAM sevavA lAgyAM. mANase, pazuo ane pakSIo bebanA sarvanAzathI bacavA paraMtu evAmAM ja boMba paDyuM ane enA avazeSa paNa mATe jIva hatheLImAM laIne nAsatAM hatAM, tyAre eka dIvAla para zepa na rahyA. e bephikarA gIdha kazAya ucATa ke ciMtA vagara beThA hatAM. parivartanane pArakhI nahIM zakanAra ane bhaviSyane oLakhI nirAMte vAta karatAM A gIdha para eka pakSInI najara paDI nahIM zakanAranI sthiti pelA gIdha jevI thAya che je mAtra ane eNe utAvaLe gIdha pAse jaIne dhamaNiyA zvAse kahyuM: bhUtakALanA dara para cAle che te vartamAnamAM visaMvAda ja are cAle bhAgI chUTa. yuddha phATI nIkaLyuM che. mAnava saje che. thayelA parivartanane oLakhavA mATe satata gatizIla dAnava banIne ekabIjAnA lehI mATe tarasya banyuM che. daSTi joie. bhaviSyane vicAra nahIM karanArI daSTi vartamAnamAM mAnavIonI laDAimAM vinA kAraNe ApaNe khuvAra thaI jaze. sthitisthApaka rahe che. prasiddha ciMtaka elavina Telara kahe checAle nAse. hajIye ugarI javAnI taka che." 'If we do not learn from History, we shall pakSInI A vAta sAMbhaLIne pelA vRddha ane anubhavI be compelled to relive it true. But if we do not change the future, we shall be compelled gIdha khaDakhaDATa hasI paDyA ane ThAvakA avAje bolyA, "are to endure it. And, that could be worse.' dayAvAna mAnavInI laDAI e amAre mATe te svAdiSTa mIThAI che. AvuM yuddha thAya che te amAre mATe senerI avasara. mAnavInuM A daSTie AvatI sadImAM dharmanI gatividhi kevI haze yuddha ane tenuM meta eTale amAre mATe mahephila, mijabAnI ene vicAra karIe. ane jayatanA divase.... ekavIsamI sadImAM koI mulAkAtI tamArA makAnane mukhya bIjA vRddha gIdhe cIpI cIpIne kahyuM, teM amArAM zA. daravAjo khelaze tyAre tame dIvAnakhaMDanI ArAma khurazImAM kayAMthI vAMmAM hoya ? amArAM zAstromAM te lakhyuM che ke gIdha beThAM beThAM skrIna para AgaMtukane cahere joI zakaze ane para kRpA varasAvavA mATe ja Izvara mAnavIne yuddhamAM dhakele che. bAjumAM paDelA "rimeTa kanTrala'nI eka cAMpa dabAvaze eTale yuddha ane mAnavIne meLa izvara gIdhane mATe ja saje che." bAraNuM khUlI jaze yaMtramAnava ene mATe ziyALe hovAthI garama varyonA anubhavI gIdhane bhAgI nIkaLavAnI salAha Apa- majhAlAvALI cA lAvaze. e vyakita tamane tamArA dAdAnA nAra vIlA meDhe pAcho pharyo. baMne gIdha yuddhanI meja mANavA pitAnuM nAma pUchaze ane tame tarata ja kepyuTaramAMthI enI. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 prabuddha jIvana - tA 16 8-88 ane tA. 1-9-88 mAhitI Apaze. magajamAM koI vigata ke mAhitI rAkhavAnI jarUra nahIM hoya, kAraNa ke kepyuTara ja mAhitIne saMgraha ane mAhitInI punaHprAptinuM badhuM ja kAma karatuM haze. e keyuTara ja kavitAnuM sarjana karatuM haze. bhalabhalA kAbela khelADIne cesamAM harAvatuM haze. vaparAzanAM judAM judAM sAdhanAnuM saMjana sAdhatuM haze. kepyuTara Tarminala zikSaNakArya karatuM haze. AjanA yugane kepyuTara kAMtinA yuga tarIke oLakhavAmAM Ave che ane e kepyuTara ekavIsamI sadImAM mAnavajIvananA meTA bhAganuM kAya bajAvatuM haze. saMdeza mokalavAnuM anya bhASAmAM taraju karavAnuM, nekarI ke jIvanasAthInI pasaMdagI karavAnuM kAma komyuTara vyavasthita rIte bajAvatuM haze. supara kepyuTara AMkhanA palakArAmAM aneka praznonA javAba hAjara karI deze. AjathI ekAda dAyakAmAM ja kepyuTaranI kAmagIrI kevI haze e vize nyu pekanI piliTekanika insTiTayuTanA che. je buglIaree 'pekaTrama' sAmayikamAM kAlpanika citra -lekhatAM lakhyuM: 'merI nAmanI strI savAre theDI meDI UThe che, tabiyata asvastha lAgatAM e pasanala / kepyuTara pAse jAya che. kApyuTara dvArA te tenA DokaTarane kansalTa kare che. turata DokaTara tene kepyuTaranA skrIna upara ja javAba Ape che, eTale merI tenA ghare rAkhelA TelimeTrika sensasenA tAranI sAthe potAnA zarIrane joDe che. tenA dvArA DokaTarane tenI ophisamAM beThAM beThAM merInuM blaDapresara, nADInA dhabakArA, Temparecara ane bIjI bAbatenI mAhitI maLI jAya che. kepyuTara A mAhitIne meDema' nAmanA eka ilekaTronika sAdhana dvArA DokaTarane pahoMcADe che. mAila dUra beThele DokaTara A badhA DeTA" vAMce che e pachI DekaTara pitAnA komyuTaramAM merIne heltha kArDa joI le che. e pachI eka ekasaparTa sisTamanAM pregrAmiMga pramANe kApyuTaramAM te merInI takalIphamAM saMbhavita nidAna kare che. emAMthI eka nidAna karIne merIne mATe davA lakhI Ape che ane komyuTara dvArA merIne kahe che. e pachI merI tenA meDikala sToranuM baTana dabAvIne ghera beThAM ja tene joitI davAne orDara ApI de che. sTeravALe merInA beMkanA khAtAne kepyuTara dvArA cakAsIne merIne davA mekalI Ape che. merI tenA kApyuTara sAthe DispensarIne plaga joDI de che eTale DokaTarane kamyuTara lakhyA pramANe davAne Dejha AvI jAya che' Ama merIe savAre sAta vAgye DokaTarane saMparka sAthe ane traNeka kalAkamAM te davAne prathama Dejha levAI gayo. ApaNA dezamAM ATalI prakriyA mATe keTalAya divasa jAya. khuda amerikAmAM A divasa lAge ane AvavAjavAne temaja cikitsAne ghaNe samaya veDaphaya, e kAma kepyuTara bhAre jhaDapathI karI Apaze. DAyAbiTisa, blaDapresara, thAyaroiDa jevA rogamAM dadIne Aje roja davAnI amuka geLAo levI paDe che. paNa AvatI sadImAM evI eka kepasyula zedhavAmAM Avaze ke je zarIramAM niyamitapaNe jarUrI Dojha ApatI raheze. bahAranI duniyAnI saghaLI mAhitI Teli-TekasathI maLI raheze. basa, Trena ke vimAnane samaya, sinemAnA zenI vigata ke havAmAnanI mAhitI AsAnIthI sAMpaDatI raheze. Ama samUhamAdhyama mAnavajIvanuM avibhAjaya aMga banI gayAM haze. Telivijhana akhabAra ane TeliphonanI sevA Apaze. ilekaTronikasano eTale badhe vikAsa thayuM haze ke meTA bhAganI TapAle ilekaTronikasa dvArA maLatI haze. Aje phorena riTanane mAhimA che, e samaye "muna riTana' raste hAlatAM cAlatAM maLaze. Arthara kalAke TU thAujhanDa TU' nAmanuM pustaka lakhyuM che. emAM eNe lakhyuM che ke I. sa. 2002mAM evAM yaMtra zadhAmAM haze ke caMdrayAtrA mATe baLataNane kula kharca mAtra 8 Dolara thaze. . Aje meDikala sAyansa khUba jhaDapathI pragati sAdhI rahyuM che. mAnavInAM aMge badalavAnI bAbatamAM eNe ghaNI meTI siddhi meLavI che. potAnA jINu agene badale navAM aMge nAkhIne mAnavI vadhu lAMbuM jIvI zakaze. ema paNa kahevAmAM Ave che ke thoDA samayamAM aMgenAM 'kALAjAra' thaze ! mAnavInI paMgutA AvatI sadImAM nivArI zakAze. kRtrima hAtha ane paganI madadathI e sazakata mAnavI jeTaluM ja kAma karI zakaze. bIjI bAju "kRtrima buddhine eTale badhe vikAsa thaye haze ke mANasane bahu mahenata karavAnI jarUra nahIM rahe. AkhI zerI enA gharanA nAnakaDA eAraDAmAM samAI jaze. mAnavI enI paMcendriyane pUrepUre upayoga kare che, paNa enAmAM eka chaThThI zakti che jene E, S. P. kahe che, A zakitane baLe yurIgelara mAtra pitAnI AMkhonI daSTi noMdhIne saLiyo vALI zake che. avakAzayAtrI eDagaramile avakAzamAM rahIne TelipathIne prayoga karyo. bIjAnA regene mAtra sparzathI maTADavAnI hIliMganI prakriyA Aje jANItI che. atyAre mAnavInI A chUpI chaThThI Idriya'nI zakita vize saMzodhana cAlI rahyAM che. AvatI kAle mANasa nahIM, paNa yaMtreya A chaThThI Idriya zaktine uoga karatAM haze. mAnavInA jIvanamAM janma, lagna ane mRtyu e traNa sauthI mahatvanI ghaTanA manAya che. paraMtu e traNemAM AvatI sadImAM UthalapAthala karanAruM parivartana Avaze. kRtrima viryadAnane kAraNe naramAdAnA saMyeganI anivAryatAne cheda UDI jaze. icchita prakAranI saMtatinI prApti mATe vAyabeMkamAM tejasvI ke pratibhAvaMta puruSonA vIryanI moTI mAMga raheze. mAtAnA udaramAM nahIM. paNa prayogazALAnI kasanaLImAM TesTa TayUba bALaka ucharatuM haze athavA te kaI anya strInA udaramAM ene vikAsa thato haze. TesTa TayUba bALaka AvatAM ja mAtRtva ane vaMdhyatvanA khyAlamAM Aje ja keTaluM badhuM parivartana AvI gayuM che! evI ja rIte kApyuTara lagnane gera banaze. jayAre kRtrima aMgene kAraNe koI mAnavI pAMgaLe ke azakata nahi thAya. e pitAnAM aMgene AsAnIthI badalI zakaze. A rIte mAnavajIvanamAM samULaguM parivartana AvyuM haze. vyakitanI jJAne pAjananI paddhatimAM samULI krAMti thai gaI haze. nAnI keTalega TremAM hajAre graMthanI vigate samAyelI haze prakAzaka pustaka pragaTa karavAne badale komyuTarane sepIne mAikroprakAzananA mAthamathI tarata ja ghera beThAM pustake pahoMcADaze vizALa pustakAlaye ke blaDabenka nakAmAM banI jaze, kAraNa ke eka nAnakaDA khaMDamAM AkhuM pustakAlaya AvI jaze Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 prabuddha jIvana ane sinveTika blaDanI zodha thatAM lohIne saMgharI rAkhavAnI jarUra nahIM rahe. vyakitanuM AyuSya eTaluM badhuM vadhI gayuM haze ke sATha varSanI vyakitane vRddha ke Dose kaheze te tamAruM AvI banaze ! paraMtu A TekanolejInA vikAsanI bIjI bAju paNa che. vikhyAta ciMtaka sumAkAra kahe che ke, TekanolojInA madamAM mANasa pUrapATa AgaLa jato rahyo che ane TekanolojInAM pariNAma zuM Ave enI e paravA karato nathI". peTroliyama cheDA vakhatamAM khalAsa thaI jaze, pachI zuM ? khANamAMthI kalase khUTI jaze pachI zuM ? pela, praduSaNa ane khanIjonI achata e mAnavajAtanI mahAsamasyA che. ekavIsamI sadImAM ghaNA vaijJAnikanI mAnyatA pramANe lIkavIDa hAIDrojana (LH2)ne vaparAza mukhya baLataNa tarIke thata haze. vimAne sahita moTA bhAganAM vAhane A lIkavIDa hAiDrojanathI cAlatAM haze e sAcuM che ke lIkavIDa hAIDrojanane khUba saMbhALapUrvaka saMdhara paDe che ane ene bharavA mATe ghaNI moTI Tenka joIe che. paraMtu A lIkavIDa hAIDrojana zuddha svarUpamAM maLe che ane ethIya vadhu te e pradUSaNamukata hoya che. mAnavIe vRkSone eTalo badho nAza karyo che ke vizva pratyeka mAnavI ja eka vRkSa vAve te ja te sarabhara thaI zake. Aje je rIte rahyAM-sahyAM vRkSane nAza thaye che te jotAM ekavIsamI sadImAM varasAda varasaze paNa emAM pANInA badale kArakhAnAomAMthI nIkaLatA kemikalsane pariNAme esiDa-varSA thaze. duniyAnI saMpattinA eMzI TakA duniyAnA cha TakA leke vApare che. bAkInA ceraNuM TakA mANasane bhAge duniyAnI vIsa TakA saMpatti ja Ave che. A Arthika asamAnatA jagatanA aneka dezamAM garIbI ane bhUkhamarAnA rUpe jovA maLe che. amerikAnA pramukha Aijhana hovare "kalInanI himAyata karI. A kalInoMba mANasane apaMga ke rogagrasta banAve nahIM, paNa ene see se TakA mArI nAkhe, enuM Akhu astitva ja kalIna - sApha ne saphAcaTa karI nAkhe. A pachI lesara kiraNonA upagathI mATe beMbara zedhA. have napAma beMba zo che, jemAM bhIMta, khurazI, dIvAle badhuM ja rahe, mAtra enI vacce koI jIvaMta cetanA na rahe. aNubhaThThInA akasmAtee sAva judo ja bhasmAsura khaDe karyo che. Aje 5,000 jeTalAM Avika zastro mAnavasaMhAra mATe hAjarAhajUra che. eka amerikana vicArake kahyuM ke je have aNuyuddha phATI nIkaLe te duniyAnI moTAbhAnI vastIne nAza eka pragADha cuMbana eTale samaya le teTalA samayamAM thaI jAya. A duniyAno deDhaze vakhata saMhAra karI zake eTalAM saMhAra sAdhano mANase taiyAra karyA che, tethI ja have jagatamAM yuddha ane zAMti evA be samayagALA AvatA nathI paNa yuddhano kALa ane yuddhanI taiyArIne kALa evA be samayagALA hoya che chellAM 3000 varSamAM 15000 jeTalAM yuddho khelAyAM che. badhAM ja prANIomAM pitAnA jAtabhAIone sauthI vadhu nAza karavAnuM gaurava" manuSyajAti dharAve che. have jo yuddha thAya te aNuzastrone pariNAme A pRthvI para "cukalIyara vinTara, sajaze ane evo zItayuga vyApI jAya ke Ajane ApaNe eka nahIM, paNa AvA ekase sUrya paNa enI ThaMDIne pheDI zakaze nahIM. A paristhitimAM mekisama gokInA jIvananI eka ghaTanA yAda Ave che. razmiAnAM gAmaDAomAM jaIne zekI vijJAnanI siddhio vize vAta karatA hatA, e kahetA ke vijJAnane pariNAme mAnavI AkAzamAM UMDI zake che, dariyAnA taLiye khAMkhAkhoLA karI zake che. moTuM khetara e paLavAramAM kheDI zake che. eka nAnakaDA gAmamAM mekisama gokI vijJAnanI abhuta siddhi vize pravacana ApatA hatA, tyAre eka vRddha puruSe pUchyuM: 'tame mAnavIne AkAzamAM UDatA ane dariyAnA taLiye pahecatA kema AvaDyuM te batAvyuM. paNa ApaNane A duniyAmAM dharatI para kema rahevuM e AvaDatuM nathI tenuM zuM?' vRddhane prazna sAro ane mArmika te dharatI para mAnavIne kema rahevuM te zIkhavavuM e ja pratyeka dharmanuM hArda che. AthI ja dhAryate ti varma: arthAta jenAthI ApaNe sArI rIte jIvana jIvI zakIe te dharma, Aje te mAnavIe vinAzaka aNuzastro sajIne bhasmAsUrane jagADe che, je bhasmAsura khuda mAnavajAtine ja ravAha karI jAya tevo che, sTArsa jagatane gherIne beThI che. AvatI kAle haiMka rekeTa ke beba nakAmAM banI jaze. jherI, vAyu ke mAnasa-prabhAva karatAM yudhdha khelAze. zastronAM rUpa badalAya che, paNa mAnavInI hiMsakavRttimAM te vadhu ne vadhu ghI homAya che, AthI ja mAnavajAta Aje buddha, mahAvIra, izu ke gAMdhI tarapha AzAbharI mITa mAMDIne beThI . na Ave samaye prasiddha dUca navalakathAkAra vikaTarazruganaMda zabdo yAda Ave che vizvanAM tamAma lazkarI karatAM eka vastu baLavAna che ane te che saveLAne vicAra" ahIM e vicAra karIe ke jainadarzananAM kayAM to A bhUlI -bhaTakI, mUMjhAyelI akaLAyelI ane hijarAyelI yAtanAgrasta mAnavajAtane mATe AvatI sadImAM dizAsUcaka banI rahe tema che. Ane mATe sarva prathama vicAra karIe jaina dharmanA - mULa siddhAMta jevA aparigrahane, "sUtrakRtAMga" nAmanA jaina AgamanA prathama adhyayanamAM aparigrahanI vAta karavAmAM AvI che, parigrahane kAraNe ja pApa thAya che, hiMsA thAya che, bhaya. ane asatyano Azaro levAya che. parigrahanI lAlasAe mAnavIne dAnavI banAvyo che. enAmAM niratara bhegavaibhavanI lAlasAnuM tAMDava rahyuM che. AthI vartamAna samayanA ciMtake bhAre viSAda sAthe eTaluM ja kahe che The less I have, the more I am.' 400 ophta darzana kaI vastunI prApti ke saMgraha ene ja parigraha kahetuM nathI. kaI paNa vastu mATenI mUcha ane Asakita ene parigraha gaNe che. Aje ApaNe joIe chIe ke dhananI Asakitae mAnavIne ke bede ane mUlyahIna banAvI dIdhA che. sattAnI asakita AMdhaLI - saMhAraka doDamAM pariNamI che. vartamAna jagatanI asIma yAtanAonuM mukhya kAraNa mAnavInI vakarelI. bahekelI ane vaNaselI e chIe Tii dIdho che ane kare Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvane tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 - - parigrahavRtti che; paraMtu hakIkatamAM parigraha ja enA duHkhanuM vizeSa prAdhAnya ApyuM che tema ja ene aMge sUkSma ane baMdhananuM kAraNa bane che, e mAnavIne bAhya vastuone. vicAraNA karI che, badhA jIvonI samAnatAnA siddhAMtagulAma banAve che. prasiddha citaka emane kahyuM ke vastuo mAMthI ahiMsAne AviSkAra thayuM che. sava jIva jIvavA mAnavamatanI pITha para savAra thaIne besI gaI che.' Ave vakhate dha 6 che. koIne maravuM gamatuM nathI. sahu sukha che che; jainadarzana kahe che ke jeTalo parigraha o , eTaluM ochuM ke duHkha achatuM nathI. hiMsA ane karavAnA vicArathI ja pApa thAya. bhagavAna mahAvIre kahyuM "jema bhamare puSpa-- karmabaMdha thAya che, AthI jainadharmamAM hiMsA ane ahiMsA e mAMthI rasa cUsaze, paraMtu puchapane nAza karatA nathI e ja rIte kartAnA bhAva para AdhArita che. jayAM pramAda che tyAM nitya zrenathI manuSya potAnI vyavahArika pravRttimAM bIjAne ochAmAM hiMsA hoya che. asatyavANI ane vana e hiMsA che. ocho kaleza ke pIDA Apaze." AvatA yugamAM duHkhI mAnavI ke bIjAne AghAta Apavo ke bhraSTAcAra kare e paNa hiMsA che. saMtRta jagatane A aparigrahane draSTikoNa no abhigama pahelAM vicAramAM hiMsA Ave che ane pachI vANI ane Apaze. A ja aparigrahanA vicArane gAMdhIe navA saMdarbhamAM vatanamAM hiMsA Ave che. AthI ja kahevAyuM che : upayoga karyo. emaNe razipanA siddhAMtanI vAta karIne kahyuM ke tamArI pAse je kAMI vadhArAnuM che te bIjAnuM che. tamAruM War is born in the hearts of men ? kAya te mAtra ene jatanabhera jALavavAnuM che. tamArI - AcArya umAsvAtie kahyuM che paravara ho gIvArANa' jarUriyAtenuM tame rakSaNa kare enAthI ye vadhu cIvaTa ane arthAta konuM jIvana ekabIjAnA sahakArathI cAlI zake. saMbhALa A "vizeSanuM jatana karavAmAM levAnI che. je mahAvIranI ahiMsA e mAtra manuSya pUratI ja maryAdita nathI, kunehathI tame vadhArAnuM meLavyuM che tenAthI paNa vadhu kunehathI paraMtu prANImAtrane AvarI le che. jIvananI ekatA- (unity tamAre e vaheMcavAnuM che. of life)mAM mAne che sava jIvane e samAna gaNe che ane . jIvananA vyavahAramAM mArgonusArInA prathama niyama nyAya enA pratye samAna Adara rAkhe che. je prANI pratye saMpanna vibhavaH'nA pAyA parathI aparigrahanA Adaza tarapha ghAtakI thAya, te mAnava pratye paNa dhAtakI thaI zake. karatA e mITa mAMDI zakAya. AvatIkAlanA parigrahanI mUchamAM DUbelA mAtra bAhya AcaraNa nathI paraMtu AMtarika durghatti che jenA jagatane ane emAM racyApacyA rahenArA mAnavIne aparigrahane hRdayamAM ghAtakI haze, te prANI hoya ke manuSyana saMdarbha, navI AzA ane navI samAnatA tarapha dorI sahu pratye ghAtakI vartana karaze. mAnavI eTale ghAtakI bane che jAya kharo. ke pitAnI navI baMdUka babara cAle che ke nahIM te jovA thaDAka lokone gaLIthI pheMkI detAM enuM ruMvADuMya pharakatuM nathI. - jainadharmanAM pAMca mahAvratamAM sahuthI paheluM. mahAvrata che be-pagA thavA chatAM cepaganI hiMsA mAnavImAMthI gaI nathI. ahiMsA. Aje jagata hiMsAnA zikhare beThuM che. tyAre jamAne che pazubaLa. We kill for the sake of A ahiMsAnA siddhAMtanI agAu kadI nahotI teTalI Killig'. amerikAmAM eka gharamAM pitAe putrane saheja Thapake pratiSThA karavI jarUrI che. vyakitanA aMgata jIvanathI mAMDI Ape, ne putre javAba Ape, 'I will shoot you." vizvanA vyApaka phalaka para eka yA bIjA rUpe hiMsA vadhatI Ama mAnavInA jIvanamAM, enA AhAramAM temaja akhabAra. jAya che. kAramAM bhUkhamarAthI gherAyelI mAnavajAtanA karamAMthI calacitra ke Telivijhana jevAM samUha mAdhyamathI, hiMsAvRttine dara cha rUpiye eka rUpiyA kharcAya che. lazkara pAchaLa ane tenA uzkeratAM pustakathI enuM dimAga hisAthI khadabadekhaLabhaLe badalAmAM maLe che bhai, AtaMka ane asalAmatI prajAnA kara- che. tyAre A ahisAnI bhAvanA pathadarzaka banaze, jenA verAmAMthI jaMgI zastrasAmagrI UbhI karanArI sattAone have e hRdayamAM karuNa haze e badhAM prANI pratye karuNAbharyuM vartana zastrasAmagrInA nAza mATe karAra karavA paDe che, Aje rASTra karaze, ahiMsAnuM mahattva darzAvatAM kahyuM che - vAta kare che zAMtinI jhaMkhanAnI ane taithArI kare che yuddhanI. ahiMsA e kaI bAhyAcAra nathI, balake samagra mAnavane tuMga na maMdarAo, AgAsAo kisAbhayaM nasya / ghATa ApatI jIvanazailI che jainadharmanA sauthI prAcIna graMtha . . jaha taha jayami jANasu, dhammamahisAsama nattyi // 'AcArAMgasUtramAM kahevAyuM che ke "ipaNa prANI jIva ke | (meru parvatathI UMcuM ane AkAzathI vizALa jagatamAM sattvanI hiMsA na karavI e zuddha, nitya ane zAzvata kazuM nathI, tevI ja rIte ahiMsA samAna jagatamAM bIje dharma che." AcArAMga sUtranA prathama aSAyamAM hiMsAnAM koI dharma nathI.) kAraNe ane sAdhanane viveka batAvyuM che, bhagavAna mahAvIranI ahiMsA vicAraNAne aka emanI A vANImAM maLe che. mahAvIranI ahiMsAnI kuMcI aDhI hajAra varSa pachI mahAtmA gAMdhIne maLI ane emaNe enI tAkAta batAvI ApI - jene tuM haNavA mAge che te tuM ja che, jenA para 1946nA ogasTa mahinAmAM zastradhArI uzkerAyelA ToLAM sAme tuM zAsana karavA mAge che te tuM ja che, jene tuM niHzastra gAMdhI UbhA rahyA ane ToLAne A anukaMpAnI aDaga paritApa upajAvavA mAge che, te tuM ja che. jene tuM mArI zilA sAme namavuM paDayuM. A samaye lorDa mAunTabeTane kahyuM : nAkhavA mAge che te paNa tuM ja che. Ama jANuM, samaju je kAma ApaNe AkhI brigeDiyara melIne na karI mANasa keine haNatA nathI, keina para zAsana calAvate nathI ke jene paritApa ApatA nathI" zakayA hatA te kAma A mANase ekalAe karyuM che, ane hinduratAnanI pUrva pAMkhane bhaDake baLatI bacAvI che. ahIM 'ahiMsA e jainadharmane pAme che. jainadharme ene sva. esa. Ara. bhaTTanA eka vAkayanuM smaraNa thAya che 'aDhI "bhA.) Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 * prabuddha jIvana 15 Ayurvedane 2 thI mAM lAMbA samayanI upavAsa kavi pachI varcavavAmAM hajAra varSa pahelAM vicAravAmAM Avela vicAra je AsamAnamAM gUjate haze te gAMdhImAM uge : "ahiMsAne vicAra." As if there was an Invisible traffic between Mahavira and Gandhi.' ahiMsAne A sUtrane vyakitagata jIvanamAM AvatI sadInA mAnavIe utAravAnuM raheze. jainadarzana e akhaMDitatAne, samagra (to tality)ne Agraha seve che. khaMDita nahIM. paNa akhaMDita AcaraNa ane bhAvanAne. dhama che. ane tethI gharane mAnavI ane dukAnane mAnavI baMne eka hovA joIe. Aje dezasane mAnavI duniyAdArImAM jatAM palaTAi jAya che. e be vacce Aje bheda paDI gayo che tyAre ahiMsAnI bhAvanA vyaktinA samagra jIvanamAM pragaTAvI joIe te Avazyaka che e kIDI-makene bacAve paNa mANasanuM zoSaNa kare te na cAle. e kuTuMbamAM vahAlaseyuM vartana kare hoya ane vyavahAramAM kahera ya te na cAle eka strI gharamAM samarpaNazIla mAtA hoya ane bahAra vastuonI lAlasA rAkhatI nArI hoya te na cAle. ahiMsAnI bhAvanA mAtra rasoDAmAM, bha-abhayanA vicAra AgaLa je aTakI javI joIe nahIM, balka e prema ane anuka pAnI sakriyatA sAthe jIvanamAM pAMgaravI joIe. ahiMsAnI AvI sakriyatAne bhagavAna mahAvIra, cakauzika jevA vinA kAraNe daMza denArA krodhI sapa sudhI laI gayA hatA ane chatAMya enI sAthenA vartanamAM emanuM vidhavAtsava lagIre evuM thayuM nahotuM. parigrahane sIdhe saMbaMdha che hiMsA sAthe, ane tethI AvatI kAlanA samAjane mATe zApaNa ane bhraSTAcAra e paNa hiMsAnuM ja eka rUpa banaze. garIba, nabaLA dalita, lAcAra ke zeSitane cheTo lAbha le te mAtra sAmAjika anyAya ja nathI, balake e hiMsA ane ghAtakIpaNuM paNa che. A ja ahiMsA anya mana, dhama ke darzana sAthenA sahaastivanuM sUcana kare che. AthI ja muni satabAlajIe kahyuM, "mAnavasamAjane ahiMsaka saMskRtinI ane sahaastitvanI bheTa ApanAra jainadharma che" AjanA yugane ane AvatI kAlanA vizvane AvI bhAvanAonI vizeSa jarUra che. jenAthana rivaTe eka sthaLe lakhyuM che- We have just enough religion to make us hate but not enough to make iis love one another.' A bhAvanAonAM aMjana AMkhamAM AMjIne ja ApaNe dharmajhanUna, dhamadhatAne AMbIne 'Religious fellowship sudhI pahoMcI zakIe. Aje jagatamAM AtaMkavAda anekavidha svarUpe phelAyeluM che tyAre A ahiMsA dvArA mAnavajAtane ugArI zakAya. A ahiMsAmAMthI satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha phare che. ene mULa pAye mahAvIre aparigrahamAM darzAvyo che te bhUlavuM na joIe. * ahiMsAnA AcAranI draSTimAMthI jainadharmanI AhAra -sabaMdhI uDI vicAraNA pragaTe che. AhArane saMbaMdha mana sAthe che. jevuM anna tevuM mana; ethI ja AhAra aMgenI jAgRti rAkhavAnuM kahyuM che. eNe upavAsa ane mitAhArane mahimA kahyo che. A upavAsanuM mahattva vAgya ane ArogyanA kSetramAM eTaluM ja svIkArAyuM che. nisargopacAra enA pahelA pagathiyA tarIke upavAsanuM mahattva darzAve che. AyurvedanA graMthamAM paNa enI eTalI ja mahattA darzAvavAmAM AvI che jaina samAjamAM lAMbA samayanA upavAsa pracalita che. pazcimanA dezomAM paNa 90-divasanA upavAsa karAvIne dardIone rogamukata karAyAnA dAkhalA noMdhAyA che. De. keriMTana kahe che, "upavAsathI hRdayane khUba ja zakita maLe che. hRdayane majabUta ane sazakata banAvavA mATe upavAsa sauthI sAre mAga che kAraNa ke enAthI eka bAju hRdayane vadhu ArAma maLe che ane jherI davA vagara lehI * vadhu zuddha thAya che.' A te thaI upavAsanI zArIrika asara; paraMtu enI sAthe jema varSothI zarIramAM saMcita karelI azuddhio dUra thAya che, e ja rIte hRdayamAM jAgatI duttio paNa ochI thAya che. AvI ja rIte jainadharmamAM zAkAhArane mahimA khUba varNavavAmAM AvyuM che. Aje videzamAM keTalAya videzI citrakAra, adAra, zAkAhAra apanAve che ane e ja zAkAhAra jainadharmanI AhAra vicAraNAno pAyo che. Aje hArTaeTeka ane blaDaprezara jevA raMgenuM pramANa vadhyuM che tyAre A bila khUba upagI bane. A AhArazAstrane AjanI vaijJAnika daSTie AlekhavAnI jarUra che. e samayanI samagra vicAraNuM anubhava para AdhArita hatI. AjanuM vijJAna prayoga para AdhArita che. je pravega tame kare te huM karuM jayAre anubhavamAM te je anubhava tame prApta kare te bIjAne na paNa thAya. AjanA samayamAM amerikAmAM DokaTare sUryAsta pahelAM bhajana karavAnI vAta dadInI sUcanAemAM lakhe che. A vAta varSa pahelAMnA zAstramAM lakhelI che. emAM paramANunI gatine vicAra thayeluM che. bhASAnI utpattine vicAra thayela che tema ja reDiye nahotA chatAM eka ja samayamAM aneka leke sudhI pANI pahoMcADavAnI vAta thai che. enI thAnanI praNAlI AvatI kAlanA mAnavInA tana ane mananA rogone dUra karI zake tevI che. "prekSAthAnanA prayogo AnuM jIvaMta udAharaNa che. mananI zakti mATe paccakhANa, dhyAnanI uSya bhUmikA mATe kAusagga, AMtaranI eALakha mATe pratikramaNa, AMtarazuddhi mATe paryuSaNa vIratAnI bhAvanA mATe kSamA jevI bhAvanAe apanAvavAthI ja AvatA kAle ApaNe dhabakate. mAnavI meLavI zakIzuM prasiddha amerikana ciMtaka henarI theree eka mANasane hAtha pakaDaze ane enI AMkhamAMthI AMsu saravA lAgyAM. kAraNa ke e hAtha ene lAkaDAnA TukaDA jevo jaDa ane nitina lAge. mAnavIne urdhvagAmI ane cetanavaMte banAvavA mATe jainadhama dAna zIla, tapa ane bhAvanI cAra bhAvanAone u Sa kare che. eka sUtra maLe che : 'mANu hu TulsaTuM ? 'he manuSya, manuSya thavuM kaThina che." manuSya janmato nathI, paNa bhItaramAMthI manuSyane jagADavAnuM che. bALakanA janma pachI thatA A bIjo janma te manuSyajanma amerikAnA raMgabhedavidhI netA mArTina lyuthara kiMge eka svapna sevyu . emaNe eka evA jagatanI kalpanA karI ke jayAM mAnavInI pahecAna cAmaDInA raMgathI nahi paNa cArikanA ***214 24. Not by the colour of the skin, but by the content of his character." jainadharmamAM vaNane virodha che jAtinA virodha che. janma nahIM paNa kamathI mANasanI oLakha meLavavAmAM Ave che. OMkAranA jApathI brAhmaNa jaMgalamAM Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) prabuddha jIvana tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 rahevAthI muni ke ziramuMDanathI zramaNa kahevAya nahI. jainadhameM kahyuM ke brahmacaryathI brAhmaNa, jJAnathI muni ane samatAthI zramaNa thavAya. enA namaskAramaMtramAM koI vyakitane praNAma nathI paraMtu tIrthaMkara, siddha, AcArya jevA guNonA dhArakane praNAma che. khuda bhagavAna mahAvIre ema kahyuM, ' "mAre zaraNe nahIM paNa dharmanA zaraNe AvavAthI mukita maLaze." Aje duniyA pradUSaNathI gherAI che. vRkSanAM nAze mAnavIne duSkALane zApa Ape che. prANIonI amuka jAte naSTa thaI gaI che tyAre jainadharmanI jayaNAne saMbhAravA jevI che. jaina zrAva tithie lIlerI khAtA nathI. jenasAdhunA AcAramAM paryAvaraNanI keTalI badhI khevanA jovA maLe che ! - jainadarzanamAM sanI anokhI pratiSThA che. enA bIjA mahAvratarUpe satyanuM sthAna che. prazna vyAkaraNa'mAM "satya e ja bhagavAna che ema kahevAmAM AvyuM che, jayAre 'AcArAMga sUtramAM kahyuM cheH satyanI AjJA para Ubhele buddhizALI mRtyune tarI jAya che. A satyane anubhava mAnavInA aMtaramAM thato hoya che. mahAvIranuM jIvana ja svayaM sAdhanAthI prApta thayelA anubhava para AdhArita che AthI ja teo kahe che ke huM pUrNajJAnI chuM ane te tame svIkAre. tema nahi paNa dareka jIva sAcI sAdhanA kare te e padane prApta karI zake che e emane upadeza che. khuda bhagavAna mahAvIre paNa 27 bhavanI sAdhanA ane e pachI sADAbAra varSanI tapazcaryA bAda tIrthaMkara padanI prApti karI hatI. AvI satyapAlananI jAgRti jenA manamAM hoya tenI zuM vAta karavI ? satya bolanArane agni saLagAvI zako nathI ke pANI DUbADI zakatuM nathI. jainadarzane satyanI vyApaka vicAraNA karI che. huM kahuM chuM te ja satya' evA Agraha, durAgraha ke pUrvagrahamAM vicAranI hiMsA samAyelI che. . jayAre bIjAne kathanamAM paNa satyane aMza hoi zake tevI udAra draSTi te anekAMta, kAraNa ke satya sApekSa che. tamArI najaranuM satya ane tenA paranI tamArI zraddhA temaja bIjAnI najaranuM satya ane tenA taraphanI tenI vicAraNA. Ama jIvananI sarva draSTi ne anekAMtamAM samatA che, sahiSNutA che, samanvaya che ane saha-astitvanI bhAvanA che. satyazodha mATenA avirata prayAsanI A eka sAcI paddhati che. badhI vastune sApekSabhAve vicAravI ane dareka sthitimAM rahelA satyanA aMzane jovo enuM nAma anekAMta che. "mAruM ja sAcuM" ema nahi paraMtu sAcuM te mAruM" evI bhAvanA pragaTa thaI. bhagavAna mahAvIranA jIvanamAM sAcu te mAruM" batAvatA aneka prasaMge maLe che. emaNe emanA paTadhara jJAnI gautamane AnaMda zrAvakanI kSamA mAgavA kahyuM hatuM. bhagavAna mahAvIranA samaye aneka vivAdo cAlatA hatA. dareka pitAnI vAta sAcI TheravavA mATe bIjAnA "vicAranuM khaMDana kare, bIjAnA vicAranA khaMDanane badale maMDananI bhAvanA bhagavAne batAvI, emaNe kahyuM, 'tamArI ekAnI banelI daSTine anekAntI banAvo. ema ' karaze te ja tamArI daSTine DhAMkI dete 'sarvathA' zabdane banele kadAgraharUpI paDado haTI jaze ane pachI tarata ja tamane zuddha satyanuM spaSTa ane surekha darzana thaze." Ama bhagavAna mahAvIre mata, vAda vicArasaraNI ane mAnyatAonA mAnavInA hRdayamAM cAlatA vivAdayuddhane khALavAne prayAsa karyo. Ane mATe emaNe sAta AMdhaLA hAthIne je rIte jue che tenuM daSTAMta ApyuM. A anekAntavAdathI mAnavI bIjAnI daSTie vicAratA thaI jaze ane Ama thAya te jagatanAM ardhA duHkha ochI thaI jAya. anekAnta samanvaya ane virodha parihArane mArga batAve che. vinobAjI kahe che ke anekAnta daSTi e mahAvIranI jagatane viziSTa dena che. AInsa ane bhautika jagatamAM sApekSavAda che. bhagavAna mahAvIre 2500 varSa pahelAM vyavahAra jagatane sApekSavAda batAvyo. anekAMtavAdanI oLakha ApatAM AcArya jinabhadra kahe che, paraspara virodhI maMtavyomAM virodha tyAM sudhI ja rahe che, jyAM sudhI e badhAMne saMgata karIne eka samagra-pUrNa darzanarUpe samanvaya pAme nahIM. virodhane AdhAra parasparamAM rahelA de kenyUnatAo che.' adhyatmAgI AnaMdaghanajI zrI nemijina sIvanano AraMbha BTa darazana jina aMga bhaNI je' kahIne darzAve che ke sAMkhya ane yoga e jinabhagavAnanAM caraNa che. bauddha ane mImAMsaka emanA hAtha che. lekAthatika (nAritaka athavA bRhaspatine mAnanArA) emanI kUkha jevA che. A rIte savavicAraNAonA samanvayanI eka bhUmikA ahIM maLe che, jagata jema sAMkaDuM thatuM jAya che tema tema dharmonuM sahaastitva sajAtuM jAya che tyAre jainadharmanI dharmo ane darzananA sahaastitvanI bhAvanA vicAravA jevI che. eka bAju vicArene samanvatha che te bIjI bAju anya dharmo pUti Adara che. samrATa kumArapALa ke viSNuvardhana jenA rAjAoe jainamaMdiranI sAthesAtha viSNu ane zivanAM maMdira baMdhAvyAM. kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye somanAthanA maMdiramAM ziva-prArthanA karI eTaluM ja nahi, paNa zivastutine eka zloka paNa ra. bhaviSyamAM dharmanA udAtta tattvane samanvaya karavA mATe anekAMta draSTi AdhArazilA banI rahe ema che. jainadharmo mAnavagauravanI vAta karI che. bhagavAna mahAvIre kahyuM. 'tuM ja tAre bhAgyavidhAtA che.' pitAnA samayanI aMdhazraddhAo ane mAnyatAo sAme emaNe jehAda calAvI. jaDa paraMparAne tyAga ane aMdhavizvAsane anAdara heya teja nigraMtha thavAya. vadhamAna eTale pragatizIla e pragatizIlanuM pUrvagrahathI mukata evuM khullI kitAba jevuM jIvana e ja nigraMthane sAce anuyAyI ane AthI ja jIvanane dharmabhAvanAnI pragabhUmi banAvavAnuM kahyuM. mahAvIranI pAse hate. mAtra prakAza. Aje dharmanI AsapAsa lAgelAM mAnyatA, aMdhazraddhA ane camatkArenAM AvaraNa dUra thavA lAgyAM che ane mAtra prakAzanI zodha ane prAptinA bhAga tarIke dhama rahyo che. keTalAka dharmo vijJAnanA paDakAra sAme TakI zakyA nathI. mahAvIra eka mahAna vaijJAnika hatA. De jagadIzacaMdra be prayoga karIne sAbita karyuM ke vanaspatimAM jIvana che. pANI pAnAra maLI AvatAM vRkSa hase che, ane kaThiyAre AvatAM dhruje paNa che! bhagavAna mahAvIra ane ethIya Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 prabuddha jIvana - 17 pahelAM bhagavAna RSabhadeve A vAta kahI hatI. koI paNa zaka navanIta sAMpaDavAnuM ja Ane mATe keTaluMka cheDavuM paDaze. prakAranA mAikroskepa vinA kaMdamULamAM rahelA asaMkhya ja navI daSTi ravIkAravI paDaze. purANI cIjonA prazaMsAgAnamAMthI vizenuM jJAna hatuM. hakIkatamAM dharma pate ja vijJAna che. dharma mukata thavuM paDaze ja kriyAnA kecalAne bhedavuM paDaze TekanolopAse anubhUtinuM satya che. vijJAna pAse taka ane prayoganuM jInI haraNaphALanI veLAe enI upekSA ke avagaNanA have zakya satya che. AvI vijJAnanI daSTie dharmanI zailI pArakhavAmAM nathI have te mAnavaAtmA sAthe eno meLa besADavAne che. Ave te ghaNA anubhavanAM sane tarkanuM pIThabaLa maLe. akriyatA, gatAnugatikatA ane phUpamaMDUkatAmAMthI bahAra AvIne nArI pratiSThAne prabaLa uSa A dharmamAM satata dharmabhAvanAnI sakriyatA ane samayasaMdarbhatA pragaTAvavI paDaze. saMbhaLAya che bhagavAna mahAvIre nArIne jJAna ane mukitanI mAnavajAtanA bhAvine nIkhatAM banDa rasele traNa zakyatA darzAvI; eka te AkhIye jIvasRSTine aMta, bIjI zakayatA che ke mahAadhikAriNI jAhera karI. cadanabALA sAthIne sahuthI pahelAM dIkSA ApIne nArIjAtinA prazno ukelavA mATe sa hAramAMthI UgarI gayelI keI nAnakaDI vastI karI AdimajIvana ene mAdhyama banAvI, mallinAtha svAmI strI hevA zarU kare, trIjI zakyatA che ke eka vizvasarakAra heThaLa mAnava jAta eka bane. chatAM tIrthakara thayA. zreNika rAjAnI panI calaNa ThaMDImAM tapa karatA munine joIne "enuM zuM thaze ? evA zabdo A trIjI zakayatAnI khoja mATe havenA samaye puruSArtha bedhyAM. zreNikane patnInA cAritra vize zaMkA gaI. bhagavAna karavAnuM che. A samaye ahiMsAnI bhAvanAnA AhalekathI vizvamahAvIre zreNikanI zaMkAnuM samAdhAna karIne kahyuM, "tamane zAMti bhaNI kadama bharI zakIe. aparigrahathI zeSita ane vyathita celaNa jevI pativratA strI tarapha kheTI zakI che. AthI mAnavIone sahAyarUpa thaI samAjavAda prati gati karIe. calaNA sAthe ja nahIM AkhI nArIjAti pratye anyAya karyo." jAti, jJAti ane varNanA vADA bhedIne mAnavanuM gaurava AvI nArIpratiSThA jainadharmamAM pahelethI ja che karIe nArInI pratiSThA sAthe mAnavakaruNAnI bhAvanA jagADIe. AvatI sadImAM mAnavajAtane dharma zuM ApI zake, ene dharma, rAja ke rASTrathI vaheMcAyelA jagatamAM anekAMtanI draSTithI A te mAtra aMgulinirdeza ja tha. dharmanA mamane pAmavA sahaastitvanI, vizvasarakAranI ane vizvamAnavanI jhaMkhanA jema jema prayAsa karIe tema emAMthI mAnavajAtane mATe dizAda- karIe. parvAdhirAja paryuSaNa" che gaNapatalAla ma, jhaverI payu paNa e jainenuM mahAna dhArmika parva che. payuMSaNane A parvanuM Ayojana karavA pAchaLa eka viziSTa daSTi zabdAtha che badhI bAjuethI sthira thavuM te ane AtmAmAM ane ceDAMka kAraNe rahelAM che. jemake: paragAma ke paradeza gayelA ' lIna thavuM e tene bhAvArtha che. A dharmanuM utkRSTa maMgala che svajano prAyaH varSanA prAraMbhe svagRhe ane videza pAchA phare ane AtmAbhimukha thavAnuM alaukika parva che. puNyanu piSaNa che. (2) vaizAkha jeThanA dhamadhakhatA tApamAM dharatImAtAne ane pApanuM zoSaNa karavAnuM A amULa avasara che. pitAnA pavitra caraNAthI pAvana karatA karatA, pagapALA vihAra paramatatvanI upAsanAne ane dhamaprabhAvanAne A bahumUlya karIne jaina sAdhu bhagavaM te ane mahAsatI sovIjIe, varSa utsava che. prajAne dhamapiMDa bAMdhavAne A yajJa che. payuSaNa RtunA AraMbha pUrve ja nirdhArita sthaLe pahoMcI jatAM hoya che, parvamAM prazAnta banIne kAntadarzana karavAnA uddezya samAelA. kAraNa ke varSo-Agamanane kAraNe udbhavatA asakhya sUkSmache. svAdhyAya, 2 (saMga ane sevAbhAvanuM ati mahattvanuM jIvajaMtuo ane sadya UgelAM ghAsa-tUsa, lIlerI-vanaspati, A parva che. niSkAraNa paga taLe kacarAya nahIM ke haNAya nahIM. TukamAM varSajaina ane jainadhama : je manane jIte te jaina. jinezvara 'kALa daramiyAna AvAgamana jeTaluM ochuM ane sthiratA prabhunA upadezelA mArge cAle te jaina. jainadharma mAnavapradhAna jeTalI vadhu teTalA pramANamAM ajANye thatI AvI jIvahiMsAnI dhama che. karmapradhAna dharma che. vicAra svAtaMtra tathA vagaDavihIna mAtrA paNu ochI rahe (3) varSARtunA zAMta ane zItaLa samAjano dharma che. kharA samAjavAdane pavanAra ane prema- vAtAvaraNamAM dhama'nI sAdhanA-ArAdhanA mATe sAnukULatA tattvane jIvaMta rAkhanAra A dharma che. jaina vyakita e vadhu heva (4) A samaya daramiyAna, cittanI ekAgratA vaijJAnika vyakita che, vaizvika vyakita che. jainadhama vAtsalya prApta thaI zake jethI bAhyayAtrA karatAM aMtaryAtrA karavAnI ane karuNAnuM pratIka che. tapa, ahiMsA satya ane brahmacarya vadhu taka maLe (5) vaLI, ArogyanI draSTie paNa enAM pAyAnAM ta che. jayAre aparigraha, sthAvAda ane . A ja RtumAM payuMSaNaparvanuM Ayojana hitakara ane sApekSatA jaina dharmanA gauravapUrNa siddhAMta che. vaijJAnika che. A mosamamAM pAcanakriyA sahaja rIte maMda thaI jatI hoya che eTale. AhAradimAM niyaMtraNa Avazyaka Ayojana ane prajana: pratyeka varSe varSARtu daramiyAna ATha divasa sudhI paryuSaNa parvanI ane tyArabAda bane che. A ja kAraNasara, paryuSaNa parva daramiyAna jaina dasa divasa sudhI, digaMbara matAnusAra dasa lakSaNA parvanI paraMparA pramANe, upavAsa, vrata, tapa, AdinuM ghaNuM mahatva ujavaNI thAya che. vizvamAM koIpaNa rathaLe rahetAM jaina bhAI svIkArAyuM ane AdezAyuM che AvI aneka prakAranI nAnIbahene A mahAparvanI yathAzakita ArAdhanA karIne dhanyatA moTI tapasya, vadhumAM vadhu A samaya daramiyAna ja thatI hoya che ane sArthakatA anubhave che. parApUrvakALathI comAsAmAM ja jethI kAyA nirogI ane nirAmAM rahe Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 ' ' vrata ane tapasyAo :-pakuMpaNuparva e kevaLa sthUla dhArmika kriyAkAMDanuM parva nathI. A che jJAna, darzana ane cAritryazuddhinuM parva. dharmanI samucita sAdhanA karavA mATe mana ane zarIra svaccha ane svastha hovAM jarUrI che upavAsa vratAdi dIdhu tapasyAonA AcaraNamAM mane baLa pradhAnarUpe hovA chatAM zArIrika zakita ane sajajatA TakAvI rAkhavAnuM paNa ati Avazyaka che eTalA maTe, evI kora tapasyAo ke jenAM deva ati kSINa ane azakata banI jAya tene jaina zAstrae. vajarya gaNI che tadanusAra, egya ja kahevAyuM che ke kayA dekhI kIje paccakhANa TuMkamAM vata tapa sAthe vivekadraSTi hovI jarUrI che. dekhAdekhI rIte karAtI athavA spardhA, maka taparayAone tilAMjali ApavI joie. ADaMbara ane duvya : paryuSaNa parva nimitte yojAtI rathayAtrAo, zebhAAtrAo lAkhelI AMgIo, zaNagArasajAvaTa ane jAtA jamaNavAra I. I mAM jyAM jyAM ADaMbara, dhanavyayane atireka athavA prasiddhine meha hoya te sarvene vivekapura:sara tyAga karavo joie. jethI jaina dhamanA pAyAnA siddhAMta jevAM ke aparigraha ane virakitanI avahelanA na thAya. A ghAmika vyAkhyAno ane pravacana : aSADha suda 14thI te kArtika suda 15 sudhInA samayagALAne 'AkADhI cAturmAsa" kahevAmAM Ave che. A cAturmAsa daramiyAna ane khAsa karIne paryuSaNa parvanA ATha divasene "aoThAdinakA pava" kahevAmAM Ave che. A divasamAM jaina apAsarA sthAnake, piSadhazALAo, vyAkhyAnakhaMDe I.mAM vidvAna muni mahArAje ane viduSI satIsAvIjIe kalpasUtra, jainAgama, jainadarzana, tIthakara bhagavAnanAM janmacaritre, dharmakathAnake, upadezabhaka vArtAo-draSTAMta che. cha nAM pravacana ane vyAkhyA ApatAM heya che ane hajAre bhAvika jaine ane kavacita jainetare paNa bhAvapUrvaka zravaNa karatA hoya che ke AvAM vyAkhyAnemAM dara varSe amuka viSaye ane dharmakathAonuM punarAvartana ja thatuM hoya che. - yuyuSaNa vyAkhyAnamAWo : upara kathita cIlAcAlu vyAkhyAna paraMparAthI bhinna rIte ane navA ja draSTikoNane AdhAre lagabhaga pAMca dAyakAe pUve "zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha' saMsthAe paryuSaNa vyAkhyAnamALA' zreNIne prAra bha karyo. ukata vyAkhyAnamALAomAM jaina dharmanA prakhara vidvAne uparAMta aneka draSTivaMta jainetara sArasvata, bauddhika ane ciMtAne dhArmika, sAmAjika, zaikSaNika, sAMskRtika Adi viSa para pravacana ApavA Ama travAmAM Ave che. eka pravega rIte Ara bhAelI AvI vyAkhyAnazreNIoe kramazaH yuganuM svarUpa dhAraNa karyuM che ane vaSa, prativarSa A vyAkhyAnamALAone sujJa zrotAjanene hArdika ane su dara sahakAra maLI rahyo che. 'sarvadharma samabhAva'nA uddezya ane upadezavALI A vyAkhyAnazreNIo eka jIvaMtatAnanI paraba banI gaI che, Ane pagale pagale muMbaimAM aneka ThekANe, amadAvAda, surata, pUnA ane dakSiNa hiMdanA paNa keTalAMka zaheramAM AvI vyAkhyAmALAo have dara varSe jAya che. jene uparAMta jainetara bhAIbahene paNa hajAronI saMkhyAmAM umaMgabhera bhAga le che. upara varNavelAM vividha khyAne ane pravacananA zravaNa dvArA ApaNAM aMtaranA pAtharaNAmAM jJAnarUpI sAthikA racAya che, ApaNI vaicArika zakitane vega maLe che. pariNAme, ApaNI aMtatra AlhAdaka ane satapaMka bane che - sAMvatsarika pratikramaNa : paryuSaNa parvane aMtima divasa che saMvatsari ane A divasanI aMtima dharmakriyA che sAMvatsarika pratikramaNa. saMvatsara (chamacharI) eTale eka varSa, pratikramaNa eTale deha ane manamAM vyApelAM mohaAsakitano tyAga karIne AtmAmAM lIna thavuM. azubha mAMthI zubhamAM pAchA pharavuM ane vRttione sthira karavI. pratikramaNa e jainapara parAnI sarvazreSTha vidhi che. varSabharanuM AtmaraknAna che. ekAte besIne zAMta ane ekAgra cittathI karavAmAM AvatI A sAmUhika dhArmika kriyA che. lagabhaga aDhI kalAka sudhI cAlatI A kriyA daramiyAna pUrvakALathI pravartamAna evA zAstrokata ane prAmANita vidhividhAne, dhArmika kA, tIrtha kara bhagavAnanI stuti-vaMdanA, sAdhudharma, zrAvakadharmanA aticAre I. InuM paThanapaThana vistRta rIte ane pragaTapaNe karavAmAM Ave che. A kriyAnuM mahattvanuM lakSaNa che "prAyazcita". varSa daramiyAna petAnAthI jANatAM ke ajANatAM hama ke sthUla rIte thayelAM che ane pAne ekarAra kare ane emanuM prAyazcita karavuM. A khare ja eka udAtta ane ajoDa kriyA che ane pavitra bhAvanuM darzana che. ane kavi kalApInI paMkitaonuM smaraNa thAya che : hA! pastAvo vipula jharaNuM svagathI UtaryuM che pApI temAM DubakI daIne puNyazALI bane che." vaLI, "zuddha hRdayane pastAve e paramezvarane pAmavAnuM paheluM pagathiyuM che" kevI suMdara paMkita che? AvA ja bhAvane vyakta karatuM jaina pAribhASika sUtra che micchAmi dukakaDam' (mArAM duSkRtyo mithyA thAo). Ama, pratikramaNa eka sAdhanA che gakriya che. jenAthI vakratA ane jaDatA nimLa thAya che ane mana nirmaLa ane vinamra bane che. kSamApanA: sAMvatsarika pratikramaNa karyA pachI 'kSamApanAnu AdAnapradAna zarU thAya che kSamApanA eTale kSamA mAgavI ane kSamA ApavI. A eka ujajavaLa ane mAnavIya koMdha che. jainadharmanuM manuSadhamanu bhUSaNa che, jIvananuM rasAyaNa che. kSamAbhAva e chavanane vasaMtakALa che muktine daravAjo che. gya ja kahevAyuM che "kSamArU5 tapasvInAma' , . kSamApanA eTale nikhAlasa premanI abhivyakita; aMtaramAM rahelI karuNAnuM pratibiMba, paryuSaNa parvanA prathama divasathI AdhelI dharmasAdhano parano suvarNakalaza eTale kSamApanA. pazcAttApanI sahaja paraNuti eTale kSamApanA, rojiMdA aupacArika ke anaupacArika vyavahAramAM parivArajanothI mAMDIne mitravarga ane snehIjano sAthe dareka vyakitane kaI ne kaI kAraNe saMparkamAM AvavAnuM bane che. pariNAme, kavacita matabheda ane manabheda thaI zake che; ane kaTuvacana Akroza tathA dudhahAranI Apa-le thAya che. AvA nAnAmeTAM aparAdhe, bhUle ke avinayI vartana mATe pote bhAvapUrvaka kSamA mAgavI ane bIjAone ApavI. kuTuMbane nAnA bALakathI mAMDIne vaDIle sudhdhAMnI gharanA nekacAkarathI mAMDIne hAtha nIcenA karmacArI Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-88 ane tA. 1-9-88 varga nI paNa khulle mane ane pragaTapaNe kSamA mAgavI ane ApavI, AvI eka Ucca praNAlikA - jaina dhama sivAya anya dharmamAM ATalI vyApaka rIte bhAgye ja pravate che. AvI kSamApanA kriyA keTalIka vakhate aNudhAryAM varadAnarUpe sAbita thAya che; jyAre be vyakitae vacce athavA e kuTu kheA vacce dIdha'kALanA akhAlA ke a Tasa rahelAM hAya to A prasaMge paraspara kSamAyAcanA karIne ApasamAM ha Mmeza mATe sumeLa ane samAdhAna sthapAU jAya che. Ama kSamApanA dvArA ahu bhAvanuM nirasana thAya che. manuSyamAM vinamratA ane zAlInatAnA guNo vikase che, te vizvavAsanI vizALa paridhimAM pariName che. A vicArane susaMgata prAcIna jaina sUtra rahyuH prabuddha jIvana khAmeSThi savvajIve savejIvA khamatu me mittIme savabhuesa vera' majajha na pheNa 1 jJAna ane jJeya e tripuTIne emAM vilaya thAya che. kizoralAla mazarUvALAe eka sthaLe evu lakhyu che kaeN 'game tevA atizaya nizAjanaka sajeMgomAM hu AvI paDayA hAu tyAre zrImad bhAgavad gItAnuM vAMcana hu cAlu karI dauM chuM. ema karavAthI theDIvAramAM ja mArAM ciMtA ane nirAzA cAhyAM jAya che.' lekamAnya TiLaka kayAMka evu lakhyu che ke 'mArA manapasaMda dharma granthe svAsthyAya mATe mane pAse rAkhavA do, pachI tame mane narakamAM mekalo te tyAM paNa svaga jeTalA Anada huM anubhavIza.' mANasa jema vadhune vadhu vAdhyAya kare che tema tema tenu jJAna ane tenI vANI samRddha ane che. AthI eka ja viSayane vividha dRSTikANuthI vividha rIte vyakata karavAnI kuzaLatA enAmAM Ave che. ene pariNAme svAdhyAya karanAra vyaktinI vaktRtvakalA khIle. enI vakatRtva kalAmAM ADaMbara ke dala hatAM ! rahetAM nathI. pote karelA svAdhyAya jIvanamAM pariNamavAne kAraNe sAcA svAdhyAya karanArAnA mukhamAMthI nIkaLatAM vacane prabhAvazALI hAya che. leAkA upara enI tarata asara thAya che. emanI vANImAM anukaMpA, mAya, RjutA, ni`LatA, vAtsalya, saraLatA vagere guNA rahelA hAya che. jaina dharma'nI draSTie AvA svAdhyAya e Abhyatara tapane eka prakAra che. jaitadhama mAM cha prakAranAM bAhya ane cha prakAranAM AbhyaMtara tapa batAvavAmAM AvyA che. emAM AbhyAMtara tapa A pramANe che : (1) prAyazcitta, (2) vinaya, (3) vaizavacca, (4) ravAdhyAya, (5) Ana, (6) kAusagga, svAdhyAya ( pRSTha 2 thI cAlu) hindudhama'mAM paNa svAdhyAyane vANInA tapa tarIke oLakhAvyu` che. bhagavadgItAmAM kahyuM che : vA yAyAmyAkSanuM citra vAGmaya tapa ucyate / 19 (bhAvArtha : huM' prANI mAtranI kSamA mAgu chu. save jIveA mane kSamA karo. jagatanA sarva jIveA sAthe mAre maitrI che. kAi sAthe mane verabhAva nathI) e ja pramANe ravAdhyAyathI mANasanI vANI yathA' zabdane pakaDe che ane yathA' ane vyakata karavAnuM zIkhe che. svAdhyAyathI vANI vadhAre nimaLa thAya che. svAdhyAya eTalA mATe mukhamaMDana jevA maitrIbhAvanu' pavitra araNa' muja haiyAmAM vahyA kare zubha thAe A sakaLa vizvanuM evI bhAvanA nitya rahe", cAle, ApaNe paNa parvAdhirAja payu SaNamAM vahetI dhama ane jJAnarUpI saritAnA nirmaLa nIranuM yathAzakita Acamana karIe, pAvana thaie ane mana bhamAM kSamA ane karuNArUpI amRta bharI laIne jIvanane sAOka banAvIe aMte. paNu mahApava'nI lazruti rUpe jinezvara prabhune prAthI'e ke jethI ApaNu jIvana sayamita baMne, vANI premamaya ane, draSTi amRtama khane, hAtha dAnezvarI ane ane ApaNe dhvagatine prApta karIe. banI rahe che. svAdhyAya karavAnA pariNAme ane te svAdhyAyanu rahasya ja vanamAM UtaravAne pariNAme vyakitanAM vacanA amAdha ane che. svAdhyAya karanAra sAdhue mATe pratilekhana, pratikramaNa, vaiyAvRtyAkaraNa ane dhyAna e jema rAjanAM niyata kAya che tema svAdhyAya paNu sAdhuo mATe rAjanuM niyata kAryAM che sAdhu savAranA UDI paDilehaNa karI gurumahArAjane pUche che, 'guru bhagavaMta, mAre have zu karavu joie ?' vaiyAvacca ke svAdhyAya ? te mATe AjJA ApazeAjI.' eve vakhate guru je pramANe AjJA Ape te pramANe ziSya havyapUrvaka kare che. sAdhue divasane prathama prahara svAdhyAyamAM vitAvavA joie. bIjo prahara dhyAnamAM. uttarAdhyayanamAM kahyuM che : 'vaDharma vorisi manAya, vIyajJALa yAyar / ' sAdhue trIjA prahare bhikSA ane cethA prahare karI svAdhyAya karavA joie. rAtre sAdhue prathama prahare svAdhyAya, bIjA prahare dhyAna, trIjA prahare nidrA ane cethA prahare svAdhyAya karavA joie, Ama visata maLIne sAdhuoe rAja cAra vAra svAdhyAya karavAnuM vidhAna che. guru gautamasvAmI e pramANe cAra vakhata svAdhyAya karavAnA kAryamAM sadAya apramatta rahetA. sAdhu savAra ane sAMja pratikramaNa kare tyAre divasa ke rAtri daramiyAna je svAdhyAya na karyo hoya te te mATe kSamA mAMge che tenu pratikramaNa kare che : Avazyaka sUtramAM kahyuM che : paDikkamANi cAukkAlaM sajjAyazya akaraNayAe / (cAre kALa me' ravAdhyAya nathI karyAM tenA mATe huM pratikramaNa karuM hyuM.) dazavaikAlikastramAM kahyuM che : sajjA sajjANarayara tAiNo, apAvabhAvasya tave rayassa / bisujjai jasi male pUre kaMDa, samIriyaM rUppamala va joiNo // jevI rIte agnimAM tapAvavAthI cAMdI-senAno mela naSTa thai Aya che tevI rIte svAdhyAya ane sAnamAM lIna tathA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 prabuddha jIvana tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 zuddha aMta:karaNavALA ane tapamAM anurakata evA sAdhuo, pUrvanA karelAM kamena mela naSTa thatAM vizuddha thAya che. mUlAcAramAM kahyuM cheH sajjAyaM kumvaMto, paMcediyasaMvuDo Tigutto ya / havadi ya egaggamaNo, viNaeNa samAhio bhikkhU // paMcendriomAM saMyamavALA, traNa guptine dhAraNa karavAvALA tathA vinaya samAdhiyukta muni svAdhyAya karatAM ekAgracittavALA banI jAya che. divasamAM badhe samaya svAdhyAya thaI zakatuM nathI. eTale svAdhyAyanI sAthe yAna ane japane joDavAmAM AvyAM che. eTalA mATe "zrAddhavidhuiMmAM kahyuM cheH jayazrAnto vizeda dhyAnaM, dhyAnazrAnto vizejjapam / dvAbhyAM zrAntaH paThet stotra-mityevaM gurubhi smRtam // japathI prAnta thanAre - thAkI janAre dhyAna dharavuM joIe. dhyAnano thAka lAgatAM pharI japa kare joIe japa ane dhyAna baMnene thAka lAge tyAre taMtra vAcavuM joIe (arthAt svAdhyAya karavo joIe evuM guru mahArAje kahyuM che. e ja pramANe tattvAnuzAsana'mAM lakhyuM che : svAdhyAyAn dhyAnamadhyAstAM, dhyAnAt svAdhyAyamAmanet / dhyAna svAdhyAyasaMpatyA, paramAtmA prakAzate // 81 // yathabhyAse zAstrALa, riyALi sumAre ! tathAdhyAnapidherya, labhate'bhyAsavartinAm // 82 // svAdhyAya dvArA yAnane abhyAsa karavo joIe. ane yAna dvArA rASAyane caritArtha karavo joIe. dayAna ane svAdhyAya e baMnenI saMprAptithI-pitAnAmAM rahelA paramAtmA prakAzita thAya che. arthAta ethI ucca AtmAnubhUti thAya che. abhyAsathI jema zAstro pitAnAmAM sthira thAya che tevI rIte abhyAsa karanAranuM yAna ricara thaI jAya che ravAdhyAya e tapane eka uttama prakAra che. svAdhyAyamaM to nAhita ema kahevAya che. karmanI nijara karavAmAM te bahu upayogI che. cadraprAptimAM kahyuM che : bahubhave saMciyaM khalumajjAeNa khaNe khaveI / aneka bhavanAM saMcita kamene svAdhyAya dvArA kSaNabharamAM kSaya karI zakAya che. emAM paNa vizeSapaNe jJAnAvaraNIya kramano kSaya thAya che. uttarAyana sUtramAM jaNAvyA pramANe bhagavAnane pUchavAmAM Ave che : sajajJANasi maMte nI liMka jhAyaDDI (he bhagavaMta! svAdhyAyathI jIva zuM meLave che ?) bhagavAna kahe cheH kALa nAnA nirja janme talaver ! (ravAthI jIva jJAnAvaraNIya karma apAve che.) sarva AcaraNanuM mULa svAdhyAyamAM raheluM che. jema jema svAdhyAya vadhatuM jAya ane zraddhApUrvaka pariNamatA jAya tema tema svAdhyAya karanAranuM AcaraNa zuddha thatuM jAya. eTalA mATe svAdhyAya. tapane viziSTa mahimA darzAvatAM kahevAyuM che ke tIrthaMkarae kahelA evA cha atyaMtara ane cha bAhya evA bAra prakAranA tapane viSe sajajhAya samAna bIja eka tapakarma hamaNuM nathI, ane bhaviSyamAM nahi thAya. bArasavihammi vi tA sasmitaravAhire kusaladicha / navi asthi na vi ya hohI sajjhAyasama tavokamma // svAdhyAyanuM phaLa darzAvatAM pAtaMjalagadarzanamAM kahyuM che: rava thAyATidevatA - saMghayo: | (svAdhyAyathI ISTadevatAne. sAkSAtkAra thAya che.) vaLI, ravAyAyane mahimA darzAvatAM kahevAmAM AvyuM cheH svAdhyAya guNane yatnaH, sadA kAryoM manISibhiH / koTidAnAdapi zreSTha, svAdhyAyasya phalaM yataH // (buddhimAnee haMmezAM vAdhyAya gaNavAmAM yatna kare. joIe, kAraNa ke karoDonA dAna karatAM paNa svAdhyAyanuM phaLa zreSTha che.) sarvArthasiddhamAM kahyuM cheH prajJAtiyaH gharArA vyavasAya paramAranovRdvitivAtishuddhirityevmaadyaarthH / prajJAmAM atizaya lAvavA mATe, ayavasAyane prazata. karavAne mATe, paramasaMvegane mATe, tapavRddhi ane aticAra zuddhine mATe svAdhyAya tapa Avazyaka che. ArAdhaka mumukSu AtmAo mATe svAdhyAyanI AvazyakatA darzAvatAM bhagavatI ArAdhanAmAM kahevAyuM che ; sajjhAyaM kurvato paMciMviyasuvaDo tigutto ya / hayadi ya eyaggamaNo viNaeNa samAhido bhikpU // jaha jaha sudamomagAidi adisayarasapasarasamudapupva tu / taha taha palhAdijjadi navanavasaMvegasa'DhAe / AyApAyavidaNhU daMsaNaNAtavasaMjama DhiccA / viharadi visujjhamANo jAvajjIvaM dunnivkNpo|| je sAdhu svAdhyAya kare che te pAMca indriyane saMvara kare. che. mana vagere guptione paNa pALavAvALo hoya che. ane ekAgracitta banIne vinayakara saMyukata thAya che. ' jemAM atizaya rasane prasAra che ane je azrutapUrva che. evA zrenamAM te jema jema avagAhana kare che tema tema atizaya navIna dharmazraddhAthI saMyukta banIne parama AnaMdane. anubhava kare che. svAdhyAyathI prApta Atma vizuddhi dvArA nikampa tathA hepAdeyamAM vicakSaNa buddhithI yAjajIvana ratnatraya mArgamAM prarvate che. bhagavatIsUtramAM svAdhyAyanA pAMca prakAra batAvavAmAM. AvyA che : " sajjae paMcabihe paNatte. taM jahA vAyaNA, paDi pucchaNA, pariyaTTaNA, aNuppehA dhammakahA / svAdhyAyanA pAMca prakAra kahyA che jema ke (1) vAcanA (2) pRcchanA (3) parivartana (athavA parAvartanA) (4) anuprekSA ane (5) dharmakathA. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-88 ane tA. 1-9-88 prabuddha jIvana vavAmAM Ave che. jemake vAcanAnA cAra prakAra che: (1) naMdA (2) bhadrA (3) jayA ane (4) saumyA guru ziAyone graMthanuM adhyApana karAvatI vakhate anya dezane pUrva pakSa pahelAM samajAvI, pachI tenuM nirAkaraNa karI, pitAne pakSa samajAve tevI vAcanAne naMdA kahevAmAM Ave che. pUrvApara virodhane parihAra karIne siddhAMta ke temAM rahelA tattvanI vyAkhyA karavAmAM Ave te bhadrA vAcanA che. pUrvApara virodhanI AvazyakatA rahita siddhAMtane arthanuM kathana karavAmAM Ave te jaya vAcanA che ane kayAMka kayAMka khalita vRttithI vyAkhyA karavAmAM Ave te saumyA. vAcanA che. digaMbarAcArya amitagatie kahyuM cheH niyakhyatve cena manokatijajJaruM - fachI te yena punita : I, vihI yate yera bhavAzravo'khila: vadhI te tarijanavAvayati || - jenA vaDe atyaMta caMcaLa evuM mana vaza thAya che, jenA vaDe pUrve upArjita karelA karmorUpI raja nAza pAme che, jenAthI saMsAra vadhAranAra badhAM ja karmone Azrava rokAI jAya che, te jinendra devanI vANInA svAdAne "ravAya" nAmanuM tapa kahe che. A pAMca prakAranuM kramaza: ane vidhipUrvaka Asevana karavAthI svAdhyAya sAre thAya che. mATe kahyuM che: yattu khalu vAcanAderAsevanamatra bhavati vidhipUrvam / dharmakathAntaM kramazastasvAdhyAyo vinirdiSTaH // e samajA patAM yazekharasUri 'upadeza ciMtAmaNimAM lakhe che : * tatrAnadhItasya sUtrasya grahaNa vAcanA 1 rAtaH sadehe sati pracchanA pRcchA 2, nizcitasya sUtrasya avismaraNArtha 'guNana parivartanA 3, sUtravadarthayApi ciAnamanuprezara 4. apastasUtrArthasthaparaM pratyupadezadAnaM dharmakatheti / A pAMca prakAramAM nahi abhyAsa karelA sUtranuM je grahaNa karavuM te vAcanA kahevAya che. temAM saMdeha paDatAM kaMI pUchavuM te pRcchanA kahevAya che. pachI nizcaya karelA sutrane na bhUlI javA mATe gaNavuM te parivartana kahevAya che. sUtranI peThe arthanuM paNa ciMtavana karavuM te anuprekSA kahevAya che tathA abhyAsa karelA sUtra tathA athane bIjAne upadeza ApavuM te dharmakathA kahevAya che. upadezakaHpavallImAM paNa svAdhyAyanA prakAra nIce pramANe samajAvyA che : havA thAyaH 12vA jevo jhArA gharajInA tathA parAvRttira nuprekSA dharmasambandhinI kathA / vAcanA tu gurupAta'dhyayana vijayena yat / chaHISdhatAstratayAta saMpAya nirNayaH . patiH 1ItAnamarSAH punaH punaH | tasvicArasvanuprekSA, vyAkhyA dharmakathA bhaveta // guru pAsethI vAcanAdi prakAre svAya karatI vakhate prathama mUMgA mUMgA zravaNa karI javuM pachI bIjIvAra zravaNa karatI vakhate hoMkAre bhaNa vagere vidhi jaina zAstragraMmAM batAvavAmAM AvI che, ane yaMgavidhi joga) sahita ravAdAyanI vidhi paNa darzAvavAmaM AvI che. - keTalAka leke svAdhyAya karatA hoya che, paraMtu temAM tenuM prayojana je mAtra vidvatA ke prasiddhi meLavavA pUratuM ja hoya che te tenuM AyAtmika draSTie khAsa phaLa maLatuM nathI. zraddhArahita, bhAvarahita ke rasarahita karele svAdhyAya nirarthaka che. jJAnAna mATe svAdhyAyanI jyAre vAta karavAmAM Ave tyAre temAM zraddhA apekSita ja hoya che. te na hoya te "jJAnayAna" je zabda ja te mATe aprarastuta banI jAya che. samyakatva sahitane ravAmAya ja AmAthI eno vizeSa upakAraka bane che, anyathA te mAtra bhAra vahana karanAranI veTha je banI rahe che. eTale ja kahevAyuM che ke- " laMkAro virupAM rAtrathAmAtAnAM"jeo aAma rahita che evA vidvAne mATe te zAstra e saMsAra che ane saMsAra e zAratra che. jaina zAstragraMthomAM ravApnI viziSTa vidhi darzAvavAmAM AvI che. game tyAre game te vAMcavuM e svAdhyAya nathI paraMtu guru ke vaDIla jJAnI pAsethI vinayapUrvaka ane vidhipUrvaka jJAna grahaNa karavuM te svAdhyAya che. ene mATe nizcita kAla, rathaLa, AjJA vagere darzAvavAmAM AvyAM che. vaLI dravya, kSetra ane kALanI dRSTie keTalAka niSedha pharamAvavAmAM AvyA che. evA asvAdAyanA kALamAM svAdAya karI zakAte nathI. sUryagrahaNa, caMdragrahaNa, pAse mRtakalevara paDayuM hoya, lehI vagere azuci haiya, AkAzamAM vIjaLI thatI hoya vagere prakAranA aravAyanAM dravya, kSetra, kALa hoya tyAre svAdhyAya karavAthI asamAdhi, rAdhi kalaha, upadrava. viga vagere thavAno saMbhava che. evI anubhavane AdhAre mAnyatA thayelI che. alabatta evA avAdaH ya kALamAM vAcanA, pRcchanA. parAvatanAne prakArane svAdAya nathI thaI zakatuM, paNa apavAdarUpe anuprekSAnA prakArane svAhAya keTalAka niyamo sAthe thaI zake che. vAcanA, pracchanA, parAtti, anuprekSA ane dharmasaMbaMdhI - kathA e pramANe pAMca prakAre svAdhyAya jANu. gurumahArAja pAse vinayapUrvaka je bhaNavuM te vAcanA kahe. vAya ane bhaNelA zAstronI aMdara rahI gayelA saMzone pUchI tene nirNaya kare te pRcchanA kahevAya. agAu bhaNelAM zAstrone vAraMvAra uccAra kare-AvRtti karavI te parAvRtti kahevAya e bhaNelA zAstronI vicAraNA karavI te anuprekSA kahevAya ane tenuM vyAkhyAna karavuM te ghamakathA kahevAya vAcanA vagere prakAranA keTalAka piTA prakAro paNa darzA- ravAdhyAya zabda uparathI prAkRtamAM "sajajhAya' zabda Avela che. sajajhAya zabda viziSTa prakAranI jaina sAhityakRtio mATe paNa vaparAya che. prAkRtamAM jema stotra, vatana, sajaMjhAya che tema stavana ane sajajhAya e be prakAranI Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvata 16-8-88 ane tA. 1-9-88 ladhukRtio gujarAtImAM paNa vizeSa pracalita banelI che stavanamAM tIrthakara bhagavAnanI stuti hoya che ane ane sajajhAyamAM amaciMtananA avalaMbana' mATe kAI mahApuruSanAM caritra ke vividha tattva vicAra levAya che. bharatezvara bAhubalinI sajajhAyamAM pUrve thaI gayelAM bharatezvara, bAhubali abhayakumAra DhaDhaNakumAra, aNikAputra atimukataka, metArvamuni, vagere saMta mahAtmAo tathA brahamI suMdarI sulasA, caMdanabALA maneramA, damayaMtI, rAmatI, mRgAvatI vagere mahAsatIonuM smaraNa karavAmAM Ave che. krodha mAna,mAyA, lebha vagere kArya ke te sahita aDhAra pApasthAnake athavA samakitanA saDasaTha bela vagerenI sajajhAyomAM te te viSaSa upara ciMtana thayeluM hoya che, jenuM bhAvane AtmavizuddhimAM atyaMta upayogI che. jaina sajajhAya sAhitya paNa bahu samRddha che. A sAhitya prakAra jenoe viziSTa rIte vikasAvyo che. Ama, svAdhyAyanuM mahatva ghaNuM che. vAraMvAra ravApAya karavA chatAM emAM punaruktine ke punarAvRttine deva Avato * nathI, balake punarukita svAdhyAya mATe iSTa manAya che. vAdhyAyane mahimA darzAvatAM kahevAyuM che: " uvasamai kiNhasappo jaha maMteNa vidhiNA pautteNa / * taha hi dayakiNhasapyo suTcha juttega NANeNa // jevI rIte vidhithI prayukata maMtra dvArA kRSNasapa zAMta thaI jAya che tevI rIte saMprayuta jJAnathI manarUpI kALo sApa zAMta thaI jAya che. sAbhAra svIkAra + avadhUta zrI AnaMdaghana vIzI * bhAvArtharAyacaMda ajANI saMpAnavIna dharamazI ane lakSmIcaMda mahezvarI ja DemI sAIjha 4 pRSTha-105 mUlya- darzAvyuM nathI. prakA, zrI mANekajI velajI nA ceriTebala phAunDezana e 3, bhAvezvaranagara naM. 4, 30 tilaka roDa ghATakopara (pUrva) muMbaI-77. * bhavanI bhavAI le. dhIrubahena paTela 4 pRSTha-50 mUlya rU. 15 prakA, rasika ThAkara, samanvaya hiMgaLAja mAtA, navara gapurA, amadAvAda-9 : jIvana eka khela le. kuMdanikA kApaDiA * kAuna seLapejI 4 pRSTha-48 mUlya : 5-00 praka. kusuma prakAzana, 61 e. nArAyaNanagara, jayabhikhu mArga, pAlaDI, amadAvAda-7 * jIvanamAM saphaLatA meLavavI che ? le. mukunda pI. zAha * kAuna seLa pejI * pRSTha-48 ma rUA. 5-00 prakA. upara mujaba * nirogI rahevAnI kaLA le. vaidya baLadevaprasAda panArA # kAuna sebapejI * pRSTha-80 * mUlya rU. 10-00 prakA upara mujaba ka zrI sAmayika sUtra (artha sAthe) DemI sAIjha * pRSTha-ra0 mUlya : sadupayega prakA. zrI lakSmIca da che. saMghavI -ravarDa TuDIo, 2, tapAdhezvara bilDiMga, maMgalavADI, 240, zaMkarazeTha roDa, muMbaI-4. - je dAdAjInuM vyavahAravijJAna prakA, zrI dAdA bhagavAna vItarAga TrasTa vatI zrI khetazI narazI 2010, enjalalenDa nAyagAma krosa roDa, vaDAlA, muMbaI 310 ke A mATenA kudaratI upacAra # krAuna soLa pejI # pRSTha-32 mUlya: rU. 130 prakA. zizuvihAra, kRSNanagara bhAvanagara 364002 * upavAsanuM zastra le. saMtabAla, kAuna seLa pejI 4 pRSTha-3ra mUlya rU. 2-00 prakA. zrI mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, haThIbhAInI vADI, amadAvAda-380004. * suara sAvaja rI vAta saMpA. che prabhAzaMkara te ane zrI ratudAna rohaDiyA * DemI sAIjha * pRSTha-198 * mU91 rUA. 30/- prakA. saurASTra yunivarsiTI kAlAvaDa roDa, rAjakeTa-360 00 5 vaLI uttarAyana sUtramAM kahyuM che : - __ jahA suI samuttA paDiyA vi na viNassaha / tahA jIye sasutte saMsAre na viNassai // jevI rIte sasUtra derAthI yukata) sei paDI javAthI paNa viniSTa (guma) nathI thatI evI rIte sasUtra (zrata saMpanna) jIva saMsAramAM guma nathI thatuM. A rIte sAce svAdhyAya jIvane paraMparAe saMsAramAMthI mukita apAve che. bhagavatIsUtramAM kahyuM che : savaNe nANe ya vinnANe. paccakakhANe ya saMjame / . aNaNTae tava ceva, vAdANe akiriyA siddhi // - sAdhunI saMgatithI dhamaMzravaNa sAMpaDe che. dharmazravaNathI tatvajJAna, tattvajJAnathI vijJAna (viziSTa tattvadha) vijJAnathI pratyAkhyAna (sAMsArika padArthonI virakita ane te mATenA niyamo), pratyAkhyAnathI saMyama, saMyamathI anAzrava (navA karmone karmone abhAva anAvathI tapa tapathI vyavadAna (pUrve bAMdhelAM karmone nAza), vyavadAnathI akamatA (kamaMrahitatA : nirmAtA), e niSkamatAthI siddhi (mukita prApta thAya che. eTalA mATe ja taittirIya paniSadamAM kahevAmAM AvyuM che te pramANe mukitalakSI AtmAoe svAdhyAyanI bAbatamAM pramAda na karavo joIe vAvAyAmAM pramadraH | ramaNalAla cI. zAha asthi sAravAra kendra saMdhanA upakrame niSNAta asthi cikitsaka De, je. pI. pIThAvAlA dvArA hADakAMnA rogonI niHzulka sAravAra dara ravivAre savAranA 9-30 thI 1-30 sudhI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385, saradAra vI. pI. roDa, rasadhAra ke-epareTiva sesAyaTI, bIje mALe, vanitA vizrAmanI sAme prArthanA samAja, muMbaI-400002 (phena : 750296) khAte ApavAmAM Ave che. A uparAMta saMghanA upakrame dara mahinAnA chellA ravivAre peranA 3-00 thI 5-00 sudhI zrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvaka saMdha, jhAlAvADanagara, sI. DI. baraphavAlA mArga, jahu lena, aMdherI (pazcima), muMbaI-400058 khAte - Do. je. pI. pIThAvAlA dvArA uparokata sAravAra vinAmUlya apAya che. jarUriyAtavALA daradIe avazya tene lAbha uThAve tevI vinaMtI che.' pravINacaMdra maMgaladAsa zAha ke. pI. zAha saMjaka nirubahena esa. zAha maMtrIe Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16888 ane 1-9-88 prabuddha jIvana saMghanA hIraka mahAtsava prasage maLelI bheTa rakama 5000 zrI mahendrabhAI verA 5000 zrI kizorabhAI lakSmIcaMda verA ha. zrI rajanIbhAi vArA 5000 zrI mahendrabhAI sI. mahetA 5000 zrI pUnamabahena atulabhAi zAha 5000 zrI vidyAbahena catrabhUja saMdhavI 5000 zrI maNIlAla zAmajI vIrANI TrasTa 5000 zrI caMpakabhAI ajamerA 5000 zrI yazavatabhAi dAdabhAvAlA cerITebala TrasTa, hA. dhIrajabahena 4000 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha 4000 zrI gaNapatalAla ma. jhaverI amane jaNAvatAM atyaMta harSa thAya che ke A varSe sa MdhanI sthApanAne 60 varSa' pUrAM thAya che e hIraka mahAtsava prasage sa'dhanI kArya vAhaka samitie saMdhanI jJAnalakSI, sa MskAralakSI ane karuAbharI vividha prakAranI pravRttio mATe rUpiyA pacIsa lAkhanA nidhi ekatra karavAnuM TharAvyuM che. sa MdhanI samitimAM A prastAva mUkatA samitinA sau sabhyoe uma'ga ane ullAsathI dhaNI meATI rakama noMdhAvI che. taduparAMta sadhanA mitro temaja zubhecchAne saMparka sAdhatAM temane paNa sArA pratisAda sAMpaDayA che. tenA pariNAme tA. 29-9-'88 sudhImAM pAMca lAkhathI vadhu rakamana! vacane maLyAM che, tenI yAdI nIce pragaTa karavAmAM Ave che. sthaLasa kAcane kAraNe vadhu nAmAvalI AgAmI akamAM pragaTa karavAmAM Avaze. paryuSaNa purva nimitte sadhanA sabhyo zubhecchA taraphathI amane moTI rakamanI bheTa dvArA sAruM pretsAhana maLI raheze evI AzA che. ane 100000 zrI dIpacaMdabhAi esa. gADI 51000 zrI kAMtilAla nAraNudAsa zAhu 25000 me. navanIta prakAzana huM. zrI DuMgarazI rAmajI gAlA 15000 zrI vidyAbahena mahAsukhabhAI khaMbhAtavAlA 15000 zrI rasikalAla laheracaMda zAhu 15000 zrI hiMmatalAla DAhyAbhAi ceriTebala TrasTa ha. zrI zailezabhAI kAhArI 15000 zrI kAMtilAla kezavalAla zeTha 15000 me savANI TrAnsapeka 15000 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa 11000 zrI bipinabhAI jaina 11000 zrI mahipatarAya jAdavajI zAha 11000 zrI vasanajI lakhamazI zAha 11000 zrI zAMtilAla khavacada gAMdhI 11000 zrI aruNabhAi parIkha 11000 me. sTAnDarDa vAyara proDakaTasa 11000 zrI bhogIlAla laheracaMda phAunDezana 11000 zrI mahAsukhabhAI maNilAla zAha 10000 me. eziyana peinTasa 10000 zrI kalAvatIbahena mahetA parivAra taraphathI 10000 zrI mRdulabahena jasubhAi zAha 7pa00 zrI pravINacaMdra ke. zAha 6000 eka sadagRhastha taraphathI 1000 DaoN. ramaNulAla cI. zAha tathA prA. tArAbahena ra. zAha 5000 zrI cImanalAla je. zAhu 5000 zrI. ke. pI zAha 5000 zrI caMdrakAMta dIpacaMda zAha 5000 zrI sI. ena. saMdhavI 5000 zrImatI jyeAtibahena pI zAhu pa000 zrImatI mIrAMbahena mahetA 5000 zrI saMyukatAbahena mahetA 5000 zrI ramAbahena verA 3003 zrI jasavaMtalAla maganalAla ajamerA 2500 zrI nirubahena esa. zAha tathA zrI sukhAdhabhAi ema. zAhu 2500 zrI vasumatIbahena bhagusAlI 2500 zrI manamehanadAsa DI. saMdhavI 2500 zrI kusumabahena bhA 1500 zrI smitAbahena esa. kAmadAra 150 zrI jyAbahena TI. vIrA 1500 zrI dhIrajabahena verA 1500 zrI bacubhAI pI. dezI 1500 zrI zAMtAbahena khAbubhAI kAmadAra 1500 me. vi TrAnsapoTa' saravIsa 512500 19903 A sivAyanI rUA. 1500 thI nIcenI Avela rakamenA saravALA. 523407 zrI dIpaca'da tribhe|vanadAsa TrasTa grantha zraoNNI grantha ceAthe jinatattva bhAga-ra lekhaka : DA. ramaNalAla cI. zAha pragaTa thaI gayA che. mUlya rUA. 20/ -: prakAzaka :zrI sukhaI jaina cuvaka saMgha 385, saradAra vI. pI. mAga', muMbaI-400 00 phona : 350 296 noMdha : sadyanA sarva sabhyAne mATe kiMmata rUpiyA paMdara Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana taka 16-888 ane 1-9-88 ' , ' ' + 3 . . . payuMSaNa vyAkhyAnamALA. . zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTanA Arthika sahayogathI zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI guruvAra, tA. 8-9-1988 thI zukavAra, tA. 19-9-1988 sudhI ema nava divasanI vyAkhyAnasabhAo biralA kIDA, kendra, pATI, muMbaI - 400 007 maLe che javAmAM AvI che. A naveya divasanI vyAkhyAnasabhAonuM pramukhasthAna De. ramaNalAla cI. zAha zobhAvaze. dareka sabhAmAM prArthanA pachI savAre 8-30 thI 9-20 ane 9-30 thI 10-20 ema ja be . vyAkhyAno raheze. vyAkhyAnamALAno vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che :-- . divasa tArIkha * vyAkhyAtA * * viSaya guruvAra, 8-9-88 1. zrI zazIkAnta mahetA jaina dharmamAM punajAgaraNane yuga 2 zrI sunaMdAbahena veherA vItarAga mAgadhanuM rahasya zukravAra, 9-9-88 1. Do. ramezabhAI bhaTTa tyAga na Take vairAgya vinA 2. che. narendra bhANAvata . vItarAgatA mAdhunika kaMTarmameM. zanivAra, 10-9-88 1. prAjayaMtabhAI kaMThArI upAdhyAya yazovijayajI jJAnamArgI ane anubhavamAgI ' 2. zrI puruSottama mAvaLaMkara sarvapallI rAdhAkRSNana dArzanika rAjanItijJa ravivAra, 11-9-88 1. pU. sAmavIzrI kasturajI samatva aura vyaktitva 2. zrI satyanArAyaNa geenkA sAMpradAyikatAvihIna dharma. somavAra, 12-9-88 1. zrI jayendrabhAI trivedI ' saMtavANI - 2. zrI caMdanamala cAMda . jaina dharma evam darzanakI maulika vizeSatAe maMgaLavAra, 13-9-88 1. De, vilAsa saMgAve bhAratIya saMskRtimeM jainoMkA yogadAna 2. De. delatabhAI desAI sukha nAme lIlUDA pradezamAM budhavAra, 14-9-88 1. prA. ramezabhAI dave mana ke jIte jIta 2. DaoN. uSAbahena mahetA zrI mAM zAradAdevI guruvAra, 15-9-88 1. pU. sAdevIzrI jayaMtaprabhAzrIjI saMvatsarI mahAparva 2. prA. tArAbahena 2. zAha zrI hemacaMdrAcArya zukravAra, 16-6-88 1. De. ramaNalAla cI. zAha. be biMdulabha bhAvanA 2. pU. morArI bApu dharma ane saMskRti vyAkhyAnamALAnI zarUAtamAM dararoja savAre 7-30 thI 8-20 prAthanA ane bhajana 2ja karazeanukrame zrI ravi nAsara, zrImatI zyAmalI mukharajI, zrImatI pUrNimA zeTha, zrImatI caMdrA ke ThArI, zrI * jatIna zAha, zrI lalita seDhA, zrImatI hematI jhaverI, zrImatI zobhA saMdhavI, ku. sAdhanA saragama ane ku senAlI bAjapAyI. A vyAkhyAnano lAbha levA sevA saMghanA peTane AjIvana sabhya, zubhecchake tathA mitrane premabharyuM" nimaMtraNa che. zaileza eca. kekArI vasumatIbahena sI. bhaNazAlI ' dhIrajalAla epha zaha. ramaNalAla cI. zAha-pramukha cImanalAla je. zAha-upapramukha pravINacaMdra ke. zAha-keSAdhyakSa ke. pI. zAha nisabahena esa. zAha mAnArha maMtrIe . . -sahamaMtrIo mAlika : zrI muMbaI jena yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, abaI 400 0.04. Te. naM. 35296 : mudraNasthAna : TrenDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha reDa, giragAma, muMbaI - 400 004 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH; By South 54 Licence No. 1 37. . , | prabuddha jIvana T varSa:52 aMka-10 muMbaI, tA. 16-9-1988 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 30/- chUTaka nakala rUA. 1-50 paradezamAM vArSika rU. 300 - taMtrI : ramaNalAla cI. zAha zrIvItarAgastotram . muMbaImAM saMgIta bhavana TrasTa taraphathI zrI ajita zeTha A tetramAM hemacaMdrAcArye je rIte laika lakhyA che ane zrImatI nirupamA zeThe tA. 3, 4 ane 5, sapTembaranA ane AkhI kRtinuM Ayojana karyuM che tathA temAM bhASA reja zrI haMma sArasvata satranuM su dara Ayojana karyuM hatuM. ane vicAranI je prauDhi jaNAya che te uparathI A e satramAM mAre kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryanAM tetra, keza vItarAgastotranI racanA hemacaMdrAcArye jIvananI uttarAvasthAmAM tathA kAvyAlaMkAranA sAhitya vize besavAnuM hatuM. e prasaMge karI haze evI spaSTa pratIti thAya che. siddhahemazabdAnu - hemacaMdrAcAryanA "vItarAgastotra'nuM pharI ekavAra ayana karavAne zAsana', 'dayAzraya mahAkAba', "trizakTizalAkA-puruSa caritra' avasara prApta thayo hato. ane dhagazAstra" jevA mahAna graMthanI racanA pachI hemacaMdrAcArya "vItarAgatetranI racanA vIsa prakAzanA hemacaMdrAcArya taraphathI emanI pariNata prajJAnA phaLa tarIke kula 188 zlekamAM karI che. A racanA emaNe rAta A kRti ApaNane prApta thAya che. jema "gazAstranI kumArapALane mATe karI hatI ema emAM AvatA nIcenA racanA kumArapALa mahArAjAnI preraNAthI karavAmAM AvI zleka uparathI te spaSTa che. hatI tevI ja rIte "gazAstra pachI A "vItarAgashriihemcndrprbhvaadiitraagstvaaditH / stotranI racanAmAM paNa kumArapALa mahArAjAnI preraNA rahelI che. kumArapAlabhUpAla: prApnotu phalamIpsitam // kumArapALa pratibaMdhaka hemacaMdrAcArya pAsethI ApaNane A (zrI hemacaMdrasUrie racelA A zrI vItarAgaratavathI be mahAna kRtio kumArapALa mahArAjAne nimitte prApta zrI kumArapAla bhUpAla zraddhA-vizuddhilakSaNa ane karmakSaya lakSaNa thaI che. e rIte A be kRtio mATe hemacaMdrAcArya uparAMta icchita phaLanI prApta kare.) kumArapALa mahArAjA pratye paNa ApaNe RNI chIe. Ama, pitAnI kRtimAM hemacandrAcArye pitAnA nAmane vItarAgastotra' nAmanuM A stotra vItarAgastava" athavA ane kumArapALa mahArAjAnA nAmane nirdeza gUMthI lIdhA che. viMzatiprakAza' evA apara nAmathI paNa pracalita che. mULa kRtimAM ja nAmano samAveza karAyuM hovAthI kumArapALa tetra upara kharataragacchanA prabhAnaMdasUrie 2125 jeTalA mahArAjA mATe A kRti lakhAI che e vize saMdeha zlokanI dugapadaprakAza" nAmanI TIkA lakhI che. taduparAMta semarahetuM nathI. vaLI A ka vItarAgaratetramAM eka nahi paNa udayagaNie vi. sa. 151ramAM eka TIkA lakhI che. rAjabe vAra apAya che. prathama prakAzane aMte ane pharIthI sAgare ane mANikayagaNie paNa enA upara TIkAo lakhI chelle vIsamA prakAzanA aMte. che. taduparAMta megharAje vi. saM. 151mAM ane nayanasAgaragaNi vItarAgastotranI racanA hemacaMdrAcArye barAbara kaI sAlamAM (athavA naMdisAgaragaNi)e vi. sa. 15ra 5mAM vItarAgastotra karI haze te nizcitapaNe AdhArasahita jANavA maLatuM nathI. upara avacUri lakhI che A uparAMta bIjI keTalIka TIkAo, paraMtu kumArapALa rAja gAdIe AvyA ane tyArapachI emaNe vRttio ke avacUrie "vItarAgAtra upara lakhAI che A jainadharma aMgIkAra karyo te pachI ja A racanA thaI che ema uparathI hemacaMdrAcAryanI tetranA prakAranI A kRti keTalI A zleka uparathI spaSTa thAya che. AMtarabAhya pramANe uparathI mahattvanI che te ApaNane samajAya che. vidvAne mAne che ke vi. saM. 1200nI AsapAsa A kRtinI racanA thayelI che. arvAcIna samayamAM vItarAgastotranA keTalAka gujarAtI mAM : eka kivadaMtI pramANe jIvananI uttarAvasthAmAM tabiyata anuvAda paNa thayA che. emAM munizrI caMdraprabhasAgarajIe vagerene kAraNe kumArapALa mahArAjA asvasthatA anubhavatA (i. sa. 1949) tathA munizrI kapUravijayajIe gujarAtI hatA te samaye emane savane ApavA mATe tathA jainadharma anuvAda karyo che. taduparAMta sAMkaLacaMda pItAMbara zAha nAmanA vize jeTalAke tArika samajaNa ApavA mATe mAryA eka gRhastha harigIta tathA anya chaMdamAM suMdara gujarAtImAM paghAtmaka anuvAda karyo che. game ddhAraka sAgarAnaMdasUrie paNa A ratranI racanA karI che. macAvyA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- prabuddha jIvana :- -- : : : : : ' tA. 1688 AraMbhanA cha prakAza sudhI paghAtmaka anuvAda karyo che ane ' jevAE vazopa vArthIvarAjatA: jaya te vi. saM. 2006mAM chapAyela che. uttitIrgharaNyAnI padbhyAM paDa.gurivAramyaham // . kumArapALa mahArAjA pachI pATaNanI gAdIe AvelA che (pazumAM paNa zudra pazu je huM kyAM? ane vItarAga ajyapALa rAjAnA maMtrI thazaH pAla saMskRta bhASAnA moTA paramAtmAnI stuti kayAM eTale te page cAlIne AkhuM vidvAna hatA ane emaNe maharAja parA" nAmanuM saMskRtamAM araNya eLaMgavAnI IcchA dharAvanAra laMgaDA mANasa je chuM.) nATaka lakhyuM che. emAM emaNe vItarAgatetranA vIsaMprakAzane vIsa tathApi zraddhAmugdhoI nopAlamyaH skhalannApa / divya gulikA giLIo) tarIke oLakhAvyAM che. eTale 'vItarAga- * vizRGkhalApi vAgvRttiH zraddadhAnasya zobhate / / tetra' e AdhyAtmika raMgamAM divya auSadha samAna che ema (ta paNa zraddhAthI mugdha e huM prabhunI stuti karavAmAM manAya che. enA rasapUrvakanA ane zraddhA sahitanA adhyayanathI khalanA pAmavA chatAM upalabsane pAtra nathI. zraddhALu AtmAnI e vAtanI pratIti thAya che.' saMbaMdha vinAnI vAkyaracanA paNa zobhAne pAme che.) hemacaMdrAcArye 'ayogyavyavada-dhAtri zikA." anyaga- bIjA prakAzamAM bhagavAnanA sahajAtizayanuM varNana kavi vyavarachedaddhatrizika', "mahAdevastA" tathA "salAhaMtastaMtra kare che. prabhunA deha vize teo kahe che : jevAM tenI racanA karyA pachI, A viSayamAM siddhaharata thayA na kevalaM rAgamuktaM, vItarAga ! manastava / pachI "vItarAgastotra'nI racanA karI che. eTale pitAnI pura vapuHsthitaM raktamapi, kSIradhArAsahodaram / / gAmI stotrakRtio karatAM vItarAgastotra'mAM emanI sarjakatA he vItarAga ! kevaLa ApanuM mana rAgarahita che ema kAvyanI bAhya AkRtinI dRSTie paNa vadhu khIlI che. vaLI nathI; ApanA zarIramAM raheluM rudhira paNa (rAganA abhAvathI) emAM bhakitabhAvanI AdratAnI sthaLe sthaLe pratIti thAya che. ' dUdhanI dhArA jevuM ujajavaLa che. keTalAka prakAzamAM tattvajJAnanI carcA eTalI sapramANa, saMkSipta trIjA prakAzamAM karmakSayane lIdhe utpanna thayelA agiyAra ane sacoTa rIte abhivyakata thaI che ke te vAMcatAM ja vAcakanA atizayonuM varNana emaNe karyuM che ane maitrI vagere cAra manamAM vasI jAya che , bhAvanA vaDe pUjanIya evA yogAtmasvarUpa paramAtmAne teo vItarAgastetranA vIsa prakAzamAM kevA viSayanuM nirUpaNa namaskAra kare che. juo : Ave che te vitaraNakAra zrI prabhAnaMdasUrie nIce pramANe ___ maitrIpavitrapAtrAya, muditaamodshaaline| . eka eka zabdamAM jaNAvyuM che. A kRyopesApratIzcAya, tubhyaM yAtrAtmane namaH // prakAza (1) prastAvanA, () sahajAtizayavarNana (3) karmakSaya- maitrIbhAvanAnA pavitra patrarUpa, prameda bhAvanA vaDe jAtizayavana, (4) surakatAtizayavarNana, (5) prAtihArya (6) suzobhita tathA karuNu ane mAyastha bhAvanA vaDe pUjanIya vipakSanirAsa, (7) jagatkavanirAsa, (8) ekAntanirAsa, yegAtmA yogasvarUpa evA Apane namaskAra thAo. (9) kalikAle pabRhaNa, (10) addabhuta (11) mahima, (12) cethA prakAzamAM devakRta atizayonuM varNana che. samavasaraNamAM vairAgya, (13) vidhahetunirAsa, (14) yegazuddhi, (15) birAjamAna tIrthaMkara paramAtmAnuM varNana karatAM kavi kevI bhakti, (16) Atmagaha, (17) zaraNa, (18) korekti, (19) suMdara kalpanA kare che : AjJA ane (20) AziSa dAnazIlatapobhAvabhedAddharma caturvidham / - hemacaMdrAcArya prathama prakAzanA prathama zlokamAM paramAtmAnuM manye yugapadAkhyAtuM, caturvaktro'mavadvavAn // . svarUpa varNavatAM kahe che : dAna, zIla, tapa ane bhAvanAbhedathI cAra prakAranA dharmane : kayotiH, va: paDhinAm | eka sAthe kahevA mATe ja hoya nahi tema A5 cAra AdityavarNa tamasaH, parastAdAmananti yam // 1 // mukhavALA thayA cho, ema huM mAnuM chuM. pAMcamA prakAzamAM bhagavAnanA azokavRkSa. surapuSpavRSTi, che (je paramAtmA, paraM ti ane parameSThiomAM zreSTha che, cAmara, divyadhvani vagere ATha prAtihAryonuM varNana che. divyajemane paMDitapuruSo ajJAnanI pele pAra gayelA ane sUryanI dhvani vize varNavatAM kavi lakhe che : jevA udyota karavAvALA mAne che.) ; mAtravarizIkuhA, - prAmApavitritaH | AraMbhanA cAra zlokamAM paramAtmAnuM svarUpa varNavIne tava divyo dhvaniH vIto, harSodgrIvaimRgairapi // temane namaskAra karatAM teo kahe che : . mAlaNa vagere grAmaragathI pavitra thayela Apane tatra stotreNa kuryA ca, pavitrA svAM sarasvatIm / / divyavani haSa vaDe UMcI grIvAvALA banelA haraNiyAo .. idaM hi bhavakAntAre, janminAM janmanaH phalam // : dvArA paNa pIvAya che. * (upara batAvela prabhu viSe stuti karavA vaDe huM mArI vAcAne chaThThA prakAzamAM vItarAga paramAtmAnuM svarUpa anya saMpradAyanA pavitra karuM chuM kAraNa ke A bhavarUpI aTavImAM prabhunuM deve karatAM keTaluM viziSTa che te AcAryazrI tarkayukata dalIle stavana karavuM e ja A janmadhAriyenAM janmanuM phaLa che.) sAthe samajAve che. tIrthaMkara paramAtmA rAgadeSa rahita hoya che, * AvA paramAtmAnI stuti karavA vize pitAnI laghutA, rAgarahita thavuM saraLa nathI. temAM paNa daSTirAgathI mukta thavuM 'a5trata darzAvatAM teo kahe che : e te atyaMta duSkara che. kavi lakhe che , Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 169-88 prabuddha jIvana jamarAnedamjAniyALI. ... dRSTirAgastu pApIyAn durucchedaH satAmapi | kAmarAga ane neharAganuM nivAraNa sukara che, kintu pApiTha e draSTirAga sajajana puruSone paNa duruccheda che. vItarAgaratotra'mAM ene sAtame prakAza ghaNuM mahattvane che kAraNa ke emAM jagatanA katRtvane prazna kavie lIdhe che. bhagavAne A jagatanI racanA karI che evuM je mAnavAmAM Ave te keTalA badhA prazno upasthita thAya che ke jenA saMteSakAraka javAba maLatA nathI. mATe jaina dharma mAne che ke A gata anAdi anaMta che. enA keI sarjanahAra ke visarjanahAra nathI. zarIrarahita paramAtmAne e ghaTatuM paNa nathI kavi lakhe che: adehasya jagatsarge, pravRttirapi nocitA / na = prayogane ruiti, vAta pAnAnnayA | zarIra rahitane jagatanuM sarjana karavAnI pravRtti paNa dhaTatI nathI. kRtakRtya hovAthI sarjana karavAnuM keI prayojana nathI ane svataMtra hovAthI pArakAnI AjJAe paNa pravartAvAnuM nathI. kIDayA cetpavarteta, rAgavAn syAt kumAravat / kRpayA'tha sajettarhi, sukhyeva sakala sRjet // kIDA mATe je pravarte te bALakanI jema ragavAna Thare, ane je kRpAthI banAve te saphaLa jagatane sukhI ja banAve. dukhadaugatyaduryonijanmAdiklezavihavaram / janaM tu sajatastasya, kRpAloH kA kRpAlu11 ? duHkha, daugatya ane duSTa-yonione viSe janmAdinA kalezavaDe vihavala evA jagatane sajatA te kRpAlunI kRpAlukA kayAM rahI? guDo hi kaphahetu: syAnnAgaraM pittakAraNam / / sAmani DhoSoDarita, kuranAme " goLa e kaphane hetu che ane sUTha e pittanuM kAraNa che. jyAre geLa ane sUTha bane ekatra maLe che tyAre deSa raheto nathI. kintu bheja (auSadha) rUpa banI jAya che. navamA prakAzamAM kaliyugane mahimA darzAvyo che. keTalIka apekSAe satyayuga karatAM paNa kaliyuga caDibAte che ane prabhunI alpakALanI bhakitathI mekSa apAvanAro che enI keTalIka vizeSatA hemacandrAcArye sarasa buddhigamya rIte darzAvI che. namUnA tarIke nIcenA traNa ke juo : yatrA'lpenA'pi kAlena, tvatyakteH phalamApyate / jasTiAi: 8 g&oDaz, zataM kRtayuinyamiH jayAM alpakALamAM paNa ApanI bhakitanuM phaLa prApta karAya che, te eka kalikAla ja spRhaNIya he kRtayugAdi anya yuga vaDe sayuM. zrAvzrata purvA , guyAta cIsa ! tad ! svacchAsanasya sAmrAjyamekaccha kalAvapi // he Iza! zraddhAvAna zretA ane buddhimAna vakatA, e bene paga thAya te A kalikAlamAM paNa ApanA zAsananuM sAmrAja ! ekachatrapaNe varte che. bahudoSo doSAhInAtvattaH kalirazobhata / viSayukta trivat nIndra dRya rataH || - aDhAra deva rahita evA tamArA vaDe ghaNuM devALe kalikAla zobhI rahyo che. jevI rIte viSavALe viSadhara sarSa viSane haraNa karanAra maNithI zobhe che, tevI rIte A kalikAla jAH sa vatta, na vastroDakamaTaviyat | kamajanye ca vaicitrye, kimanane zikhaNDinA ? // duHkhAdi devAmAM je te prANIonA karmanI apekSA rAkhe che, te te amArI-tamArI jema ravataMtra nathI ane jagatanuM vaiciTsa je kamajanya che te napuMsaka samAna izvarane vacce lAvavAnI paNa zI jarUra che ? AThame prakAza dArzanika tattvacarcAthI yukata che. emAM dravya ane paryAya, nitya ane anityanI carcAmAM jaina darzane anekAntavAda dvArA kevo sarasa samanvaya karyo che te darzAvAyuM che. kavi lakhe che: satvasyakAntanityatve. kRtanAzAkRtAgamau / syAtAmekAntanAze'pi, kRtanAzAkRtAgamau / ' padArthanuM ekAnta nityapaNuM mAnavAmAM kRnanAza ane akRtAgama nAmanA be deza che. ekAnta anityapaNuM mAnavAmAM paNa kRtanAza ane akRtAgama nAmanA be de rahelA che. . . eka sAthe nitya ane anitya e be guNa kema saMbhavI zake tenA uttaramAM teo kahe che. je samanvatha draSTithI deze nivArI zakAya che. AyurvedamAMthI. sarasa dAna ApatAM dazamAM prakAzamAM tIrthaMkara paramAtmAnA vividha guNanuM hRdaya gama varNana teo kare che. emanA mahimAnuM varNana karatAM teo lakhe cheH nArakA api modante yasya kalyANaparvasu / pAvatra tasya cAritra ko vA varNayitu kSamaH / / jenA kalyANakArI avana, janma, dIkSA, kevaLajJAna, mekSakalyANaka parvemAM sarvadA dukhI-nArakiye paNa harSa pAme che, tenA pavitra cAritranuM varNana karavAne keNa samartha che? agiyAramA ane bAramA prakAzamAM vItarAga prabhunA vividha guNenuM saMkItana teo kare che, ane anya tIthike karatAM tIrthakara kevI rIte bhinna che te darzAve che. bAramA prakAzamAM teo kahe cheH du:kheM golArma vaive nikitA vare ! zAnagarma tu vairAgya tva'cekAyaratAM gatam // - he bhagavana ! paratIthika du:khagarbhita ane mehagarbhita ) vairAgyamAM sthita yayelA che, paraMtu jJAnagarbhita vairAgya te kevaLa ApanAmAM ja ekIbhAvane pAmela che. - teramA prakAzamAM hemacaMdrAcArya tIrthakarane paNa mahAdeva; viSNu ke brahmA tarIke kevI rIte oLakhAvI zakAya te darzAvatAM lakhe cheH .. . . . . . . Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana - tA. 16-9-88 abhavAya maheSAya'gadAya narakacchide / . Avo mavahetu: cA, kaMtharo mowiLam asajastaya vahaNe kasmecid bhagavate namaH // itIyamAItI muSTiranyadasyAH prapaJcanam // .. - bhava (mahAdeva) nahi chatAM mahezvara, gadA nahi chatAM Azrava e bhavane hetu che. ane saMvara e mekSanuM narakane chedanArA nArAyaNa, rajo guNa nahi chatAM brahmA evAM kAraNa che, zrI arihata denA upadezanuM A saMkSipta rahasya ke eka Apane namaskAra thAo. che, ane bIje sarva ene viratAra che. ' - caudamA prakAzamAM paramAtmAne yoganuM mAhAo varNavatAM chellA vIsamA prakAzamAM hemacandrasUri zraddhA ane bhakita kavi lakhe che: pUrvaka, tIrthaMkara paramAtmAne petAne sarva samarpaNane bhAva ... dhyAtA dhyeyaM tathA dhyAna, trayamekAtmatAM gatam / / darzAvatA lakhe che: ' iti te yogamAhAtmyaM kathaM zraddhIyatAM paraiH // tava presyo'smi dAso'smi, sevako'smyasmi kiGkaraH / dhyAtA, eya ane sthAna e traNe Apane viSe ekapaNAne * komiti prativacaraNa, nAtha ! nAtaH varaM suve | * abhedabhAvane pAmI gayA che. A prakAranA ApanA yoganA he nAtha! huM Apane preSya chuM, dAsa chuM, sevaka chuM ane mAhAsyane bIjAe kevI rIte zraddhA karI zake? kiMkara chuM. mATe "A mAro che e pramANe A5 svIkAra - paMdaramAM prakAzamAM paramAtmAnA apUrva guNene oLakhavA kare. AthI adhika huM kAMI kahetuM nathI. badala kavi pitAnI kRtakRtyatA varNave che. soLamA ane sattaramAM Ama vItarAgataitra hemacandrAcAryanI, mahAna tatvavettA prakAzamAM pitAnI bhakita ane zaraNAgatinA bhAvanuM nirUpaNa che. ane zaraNAgata bhakata e baMnenA subhaga samanvayanI adbhuta aDhAramAM zatakamAM pazupakSIrUpI Asana ke hAthamAM Ayudhe- kRti che. emAM kavi tarIke dArzanika tarIke ane vinamra bhakata rahita devAdhidevanI mahattA kevI che te darzAvyuM che tarIke emanI alaukika chabinAM darzana thAya che. - ogaNIsamAM prakAzamAM bhagavAnanA prasAda karatAM temanI AvA mahAna satranuM ja niyamita pAna karavAne AjJAnA pAlananuM mahattva kavi samajAve che. mekSanuM lakSya kumArapALa mahArAjAe niyama lIdhA hatA e ja enI samajAvIne arihaMta devonA sarva upadezanuM rahasya eka mahattA darzAve che. vAkayamAM samajAvatAM teo lakhe che : -ramaNalAla cI. zAha UlaTI vahe A gaMgA....... che Do. hasamukha dezI DAka lekhake bahu nirdoSa hoya che. hRdayanI vizALatA hArane khuda videzI DekaTare akudaratI AhAra tarIke have ane udAratAthI teo badhuM joI zake che, ane jatuM paNa oLakhAve che ke mAnavaArogya mATe khUba hAnikAraka gaNave karI zake che khArA samadaramAM mIThA sarovara jevo temane che tyAre ApaNuM pragatizIla lakhatA lekhake tene normAliTI' daSTiANu hoya che ane eTale ja sAhityika uThAMtarIne kahe che ! "maliTI' kahe tyAM sudhI te ThIka, paNa je loko teo Akarimaka gaNavA prerAya che. strI-puruSanAM saMvedane mAMsAhAra karatA nathI tene 'ebanormala gaNavAmAM teo samAna nahi hovA chatAM tene samAna gaNIne teo be-cAra gaurava lya che. muMbaInA eka dainika patramAM gujarAtanA sAhityakRtio vacce raheluM sAmya tapAse che ane ane eka mahApuruSa'nI AtmakathA chapAya che. temAM teozrI mAMsAsAhityanA mazahUra cAMciyAone paNa nirdoSa gaNAve che. hAranuM A rIte gaurava kare che. duHkhanI vAta to e che paraMtu A jamAne nirdoSa nathI. Aje nirdoSa ke A "mahApuruSa" eka custa jaina kuTuMbanA nabIrA che ! bevakUphamAM khape che ane udAra loke pAgala gaNAya che. luccA e ja rIte madApAnane paNa hekaTare virodha karI rahyA che ane deSita leke vAraMvAra temanuM damana paNa karatA rahe che. tyAre gujarAtanA keTalAka lekhake maghaniSedhane akudaratI sAhityamAM uThAMtarI ke apaharaNa vize vAraMvAra UhApoha thato. AkramaNa tarIke oLakhAve che. pIvAmAM kaMI pApa nathI ane rahe che. gujarAtI sAhityamAM eka yuga evo hato jyAre uThAMtarI 'pApa' te Aje zemAMya rahyuM nathI; paNa je leke bharacaka calAvI levAmAM AvatI nahatI. sva. zrI vizvanAtha bhaTTa pIe che te badhAM nemala' che ane je loke nathI pItAM te AvA apaharaNakArone eraziromaNi tarIke oLakhAvyA badhA "enemala' che evuM gaNita Aje cAlI rahyuM che. hatA ane sadgata zrI vijayarAya vaidya pitAnI haLavI zailImAM strI puruSanA jAtIya saMbaMdhe. ApaNe tyAM haMmezAM dharmanI apaharaNakArone vAraMvAra ughADA pADayA hatA. balavaMtarAya bhAvanAthI baddha thayelA gaNAya che. strI-puruSanuM lagnajIvana ke ThAkara paNa A viSe bahu spaSTa hatA. sahajIvana ApaNe tyAM aneka pachaDATa khAine mahad aMze TakI paNa UlaTI gaMgAne A yuga che. jIvananA hareka kSetre gaMgA rahyuM che. strI-puruSanA sahajIvanamAM naitikatA ke saMyama na hoya avaLI vahe che. rAjakAraNa, zikSaNa, dhama, vahIvaTI taMtre te keIpaNa samAja tandurasta rahI zake nahi. mukta praNayajIvanane ane sAhitya mahad aMze AvA pravAhothIAje AvRtta che. kAraNe rivaDananI prajAne keTaluM sahevuM paDayuM che tene itihAsa mAnavajIvananI sAthe anIti, adhama ke bhraSTAcAra kadAca saha- tAjo ja che. paNa ApaNA sAMprata sAhityasarjaka ane astitva dharAvatAM haze; paNa Aja yuga pragatizIla hovAthI kahevAtA keTalAka ciMtake saMyamane paNa eka prakAranI vikRti A vize temAM ghaNI pragatizIlatA dekhAya che. jemake mAMsA gaNe che. temane saMyamabaddha prema khapatuM nathI, paNa dila phADI mAM kahe che. muMbadha apAya che. vAta te che Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-88 prabuddha jIvana " nAkhe e ja prema vadhAre jace che. brahmacaryanuM gaurava zA mATe thavuM joIe ? brahmacarya e koI siddhi nathI ane ravajIMdI muktavihAra e ja manuSyanI sAcI prakRti che ema koicitake tAjetaramAM prasiddha thayelA pitAnA ekAda pustakamAM lakhyuM che. tene keTalIka guja' lekhikAoe maulika' vicAre mAnI laine e pramANe mukata jIvana jIvavAnI bhalAmaNa karavA mAMDI che. strIpuruSa saMbadhamAM dhama" ke saMyama na praveze to. pachI samAjajIvana kevI rIte TakI zakaze TakI zakaze te e samAja kevo haze tenI kalpanA karavAnuM A lekhakalekhikAoe mAMDI vALyuM che. mANasanA mananI zAMti ke mANasanA mAnasika ane zArIrika svAratha sAthe saMcamI jIvanane ke brahmacaryane sIdhe saMbaMdha hovAnuM e vizenA niSNAte paNa Aje kabUle che chatAM brahmacayane ke saMyamI jIvanane eka prakAranA roga tarIke ke eka prakAranI vikRti tarIke oLakhAvavAne A mahAna manuSyane dhakhAre che. ane eTale temanA kApanuM paheluM nizAna kavi nhAnAlAla bane che. kemake kavi nhAnAlAle saMdhamapradhAna lagnajIvananuM ane brahmacaryanuM haMmezAM gaurava karyuM che. kavi nhAnAlAlane A vize apayaza devAnuM pahelethI ja bahu saraLa ane saheluM gaNAyuM che. mahA mA gAMdhI ane kavi nhAnAlAla vacce game teTalo matabheda ke manabheda hate. paNa A viSayamAM banne vacce khUba sAmya ane sumeLa jovA maLe che. paraMtu gAMdhIjIne bhAMDavAnI pratti amuka baMDakhare ja karI zake che. meTA bhAganA lekhaka - lekhikAmAM temane A vize lagabhaga irAdApUrvaka bhUlI jaIne kavi nhAnAlAlane ja kAna pakaDavAnuM munAsIba ane phAyadAjanaka gaNe che - sAhityakAra te bAdazAha che ane bAdazAha je kaMi kare e bAdazAhI rasama ja gaNAya evI vicAraNA paNa AvI ja ke manasika avasthAne nirdeza kare che. sAhityakAra khUba saMvedanazIla hoya che ane eTale e je kaMi jue che, anubhave che, vAMce che te badhuM tene khUba ja samatAthI spaze che, tenAthI prerAIne e je kaMI sarjana kare temAM cerI hoya te paNa e cerI na gaNava, bAdazAhI lUMTa ja gaNAya evA vicAre bAdazAhatanI sAthe lupta thavA joitA hatA. kemake vAstavamAM sAhityakAra Ave kaI bAdazAha nathI, paNa samAjane eka khUba ja jAgrata, tIvra saMvedanazIla ane ucca saMskArI pratinidhi che. e tuMDamijAjI nathI hotA, khuzamijAjI hoya che, svAbhimAna ane abhimAnanI pAtaLI bhedarekhA vacce teNe pitAnuM samagra jIvana samAvavAnuM hoya che. e saMskArone svAmI hoya che, ene ziromaNi nahi. rUDhio, vahema, ajJAna ane jaDatAne e cekasa bha jaka hoya che paNa tenI bhaMjatA sarjanAtmaka hoya che, visarjanAtmaka nahi. teDaDa karIne e je kaMi nIpajAve che ethI sAmAjika jIvana tUTatuM nathI paNa vadhAre saMdhAya che. samAjane sAmano karIne paNa e samAjanA hitArthe ja pitAnAM lakhANomAM pitAnI saMvedanAne jotA hoya che. A saMskArasaMpanna mANasa kadApi cAMci hoI zake nahi.' e paNa AkSepa mUkavAmAM AvatA hoya che ke jemAMthI A apaharaNakAre cerI kare che e pate paNa keTalA maulika hevAne dAvo karI zake che? munazIe DuMmAmAMthI khUba lIdhuM che paNa mA pote keTale aMze maulika hatA ?. zekasapiyare mAtra pAtro ke vAkaye nahi paNa vAkayenAM vAkya anyamAMthI taphAvyAM che. paraMtu teNe chUTA ke anya lekhakemAMthI je kAMI lIdhuM hoya e loko keTale aMze maulika ke nirdoSa hoya che? - DUmA ke tUTaka taddana maulika na hoya ema mAnI laIe te ethI karIne paNa je lekhake temanAmAMthI taphaDAve che e kAMI nirdoSa banI jatA nathI. nIti e nIti ja rahe che. koDapati sarjaka pitAnI pratiSThA neve mUkIne pAMca rUpiyAnI cerI karI zake ? evo prazna khUba bhalAbhoLA lekhake ja karI zake che. sarjake jayAre cerI karatA hoya che tyAre teo karoDapati saja ke nathI hatA. zrI munazIe pitAnA lekhanakALanA Ara bhamAM A cerI karelI hatI, tyAre teo koDapati saka nahotA, paNa gujarAtI' sAptAhikanA cauda AnAnA dhArAvAhika lekhaka mAtra hatA! mAnI laIe ke karoDapatinI najara keI vAra ati tuccha vastu para Thare che ane tenI daSTi melI thAya che; paNa ethI e anIti maTI jatI nathI. jene pitAnI pratiSThA vahAlI hoya che e mANasa kadApi AvuM niMdanIya kRtya kare ja nahi. tenAthI hIna kRtya thaI jAya tyAre paNa tenuM mana jAgrata thatAM tene khUba pastAvo thavo joIe. tene badale ApaNe tyAM te cerI upara zirajerI jevI sthiti pravartI rahI che, eTaluM ja nahi AvA uThAugInI pITha thAbaDanArA ane tene nila jaja bacAva karanArAM e naphaphaTa vidhAnathI ApaNI sAhitalasRSTi khadabadI rahI che. zrI munazIe ke thI khabaradAre sAhityanI cerI karI hoya tethI temanI lokapriyatAne kaI vAMdho Avyo nathI ema kahevAthI temanI cerI nyAyI ke yathArtha TharI jatI nathI. jokapriyatA te hamezAM sApekSa vatu hoya che. ema chatAM khabaradArane pakSa rIte ThAkara jevA vidvAne 'upakavi', "a-kavi', kavi"jevA upAlaMbhathI navAja che ane sva. vijayarAye te "gujarAtI sAhityanI rUparekhA'mAM temane 'sAhityaprerita kavi ja kahyA che. Ama lokapriyatA to e potA gujara kavithI hamezAM dUra ja rahI hatI kemake sAmAnya janatAne temanI kavitAmAM bahu rasa paDaze ja nahatAM. zrI munazI khUba jokapriya che ema mAnavuM e paNa eka prakAranI bhramaNuM che. vAstavamAM zrI munazIne mAnavAmAM Ave che eTalAM e kapriya nathI. zrI munazIe pitAnI navalakathAomAM mukhyatve brAhmaNanuM gaurava karyuM che ane brAhmaNothI gujarAtI sAhitya bhareluM che. svAbhAvika rIte ja temane munazI priya che. zithila nItibhAvanA paNa ghaNA lokone gamI jAya evI cIja hoya che. A varga yunivarsiTIomAM paNa svAbhAvika bAhulya dharAve che eTale te vAraMvAra temanI navalakathAo pAThayapustake' tarIke mukAve che. pariNAme zrI munazInI amuka navalakathAonI navI navI AvRttio thatI ja rahe che. teo keTalA lokapriya che e tapAsavA mATe temanI veranI vasUlAta, "rAjAdhirAja' 'kAne vAMka', "tapasvinI', "bhagnapAdukA', "bhagavAna kauTilyA, 'pAmudrA' ke maharSiNI" jevI navalakathAo tapAsavI joie. , 'jyAre bIjAnuM ghara saLage che tyAre tene kAravAmAM mANasane kadAca bahu rasa nathI hoto paNa jyAre pitAnuM ghara jale che tyAre ja sAcI paristhitinuM tene bhAna thAya che: sva. zrI munazI vize ja ahIM eka ghaTanA A saMbaMdhamAM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-9-88. pitAnuM sarjana che ane tame tenI uThAMtarI karI che. tamAre samajI levuM joie ke huM eka meTe vakIla chuM. tamAre ghaNu kharcamAM UtaravuM paDaze.' kaMpanInA mAlika ane lekhaka hebatAI gayAmunazIe te uMThAMtarI mATe veranI bhasUlAta karI ja. temaNe eka hajAra rUpiyAne puraskAra ane cAra kI pAsa mAgyA. e rIte ane samAdhAna thayuM. gujarAtI raMgabhUminA rasakavi gaNAtA rava raghunAtha brahmabhaTTe A samagra ghaTanA pitAnI AtmakathA smaraNamaMjarI'mAM noMdhelI che. je lekhaka pote "raziromaNine icchA dharAvatA hatA, temanAthI pitAnA sarjanamAMthI thayelI cerI sahana na thaI. e batAve che ke keipaNa lekhaka pitAnI racanAmAMthI uThAMtarIne sAMkhI zakatuM nathI. mAtra vasUlAta karavAnI tenAmAM pahoMca hevI joIe !' noMdhavA jevI che. .?. - gujarAtanI dhaMdhAdArI raMgabhUmi Aje te lagabhaga naSTaprAya thaI cUkI che paNa jyAre tene sUrya jhaLahaLato hato tyAre e raMgabhUminA uttama gaNAtA lekhake vAraMvAra ApaNI pratiSThita sAhityakRtiomAMthI taphaDaMcI karIne pitAnAM nATakonuM sajana karatA hatA. ane muMbaImAM je nATake bhajavAtAM tenI sIdhI uThAMtarI saurASTranI nATaka maMDaLIo karatI hatI tyAre mubaI ilAke aMgrejI hakumata nIce hateane saurASTramAM dezI rAjya parataMtrIya svataMtratA bhogavatAM hatAM. eTale muMbaInI nATaka maMDaLIonA mAlike kerTamAM gayA te paNa phAvyA nahi. pariNAme saurASTranI vayavasAyI raMgabhUmi upara bedhaDaka cerAu nATaka bhajavAtAM rahyAM. kadAca saurASTranI raMgabhUminA projake ema mAnatA haze ke je nATake muMbainI raMgabhUmi upara bhajavAya che tenA pramukha lekhake maNilAla "pAgala" ke prabhulAla divedI saurASTranA-rAjakeTanA che eTale e ApaNAM ja nake kahevAya! paNa temanI taphaDaMcI pAchaLa AvI kaI vizALa bhAvanA nahatI. maphatano mAla vaTAvI khAvA sivAya A vRtti pAchaLa koI sAhityika draSTi ke neka uddeza vahetAM. paNa jemanAM nATakonI bedhaDaka corI thatI hatI e zrI maNilAla 'pAgala' ke zrI prabhulAla dvivedI jevA dhadhAdArI. raMgabhUminA prakhara nATayakAre paNuM AvI bAdazAhI lUMTa' ja calAvatA hatA. zrI meghANInI navalakathAo "vevizALa', "tulasI " ne aparAdhI" uparathI A lekhakoe anukrame "sagAM-vahAlAM", "satAnA vAMke ane garIba kanyA' jevAM nATaka taiyAra karyA hatAM e spaSTa che. sinemAsRSTinA e samaye "mahebUba" gaNAtA digdarzaka mahebUbakhAna gujarAtI hatA ane temaNe paNa "aparAdhI" uparathI "amara" nAme citrapaTanuM nirmANa karyuM hatuM. paraMtu sva meghANI kadAca AjanA kaI udAra sAhityakAra jevA vizALa hRdayanA namra sAjaka hatA. temaNe pite "aparAdhI hAlakenanI eka navalakathA uparathI lakhelI paraMtu vevizALa' ke "tulasIkyAre" te temanAM pitAnAM saja ne hatAM. ane chatAM apaharaNakAra viruddha kaMi paNa kAryavAhI karavAmAM mAnatA nahotA athavA te temAM temane keI rasa nahote kadAca saMjogo pramANe pitAnI pahoMca bahAranI e ghaTanA paNa temane lAgI hoya. . paNa jyAre munazIjIne khabara paDI ke pitAnI navalakathA "pRthivIvallabha uparathI muMbaInI eka nATaka maMDaLIo mAlavapati muMja' nAme nATaka taiyAra karyuM che tyAre A karoDapati sajaka cekI UThayA hatA. temaNe tarata ja pitAnA selisiTara mArata nATaka maMDaLInA mAlika ane lekhaka upara neTise mokalo ane rUAbabhera 'mAlavapati muMja'nA nATayalekhaka prabhulAla dvivedIne tema ja kaMpanInA mAlikane pitAne maLI javA jaNAvyuM. prabhulAla dvivedIe pitAne bacAva karatAM kahyuM ke "A te eka ItihAsa che ane itihAsa te sau koI mATe hoya che. eka ja tihAsika viSaya upara aneka sAhityakRtio racAtI hoya che te tamAre jatuM karavuM joIe." paNa zI munazI potAnI bAbatamAM jatuM kare tema nahetA temaNe evuM kahyuM ke meM ja ane mRNAla, vacce je prakAranI praNayabhAvanAvAstavamAM muktA). meM nirUpI chee mATuM saMgha saMcAlita "premaLa jyoti vilepAla zAkhAne adhadazAbdI utsava amane jaNAvatAM atyaMta harSa thAya che ke zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha saMcAlita "premaLajatinI vilepAla zAkhA tA. 2jI okaTobare pAMcamA varSamAM sAnaMda praveza kare che A zubha prasaMga nimitta saMdhanI A zAkhAnI kAryakartA bahene taraphathI saMghanA pramukha Do. ramaNalAla cI. zahanA adhyakSasthAne ravivAra tA. 2-10-1988nA roja zrI baMsIbhAI khaMbhAtavAlA ane "premaLati 'nA bahenone eka bhakita saMgItane kAryakrama javAmAM AvyuM che. A kAryakramanuM saMcAlana prA. bakula rAvaLa karaze. sthaLa : zrI vilepArlA vadhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvaka saMgha saMcAlita zAMtiprabhA jaina bhuvana 65 vallabhabhAI paTela reDa, vilepArlA (pazcima), muMbaI-400056. samaya : baporanA 3-00 thI pa-00 : A kAryakramamAM padhAravA amAruM bhAvabharyuM nimaMtraNa che.. | smitAbahena kAmadAra ke. pI. zAha sulIbahena hariNI nirubahena esa. zAha : - saMjake nA maMtrIo netrayajJa, : saMdha taraphathI zrI vizvavatsala audyAlaya ane zrI bhAla naLakAMThA prAvegika saMdha-gudInA sahavegathI saurASTrane rANapura zaheramAM zanivAra, tA. 17-12-1988 nA roja eka netrayajJanuM Ayejana karavAmAM AvyuM che. vadhu vigate have pachI jAhera karavAmAM Avaze : : : : ' Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) te pachI temanAM sava banI tA16--98 prabuddha jIvana gujarAtanA jaine varSamAM asahakAranI laData zarU thaI tyAre prabuddha jIvananA Adya(pRSTha 8 thI cAlu) sthApaka zrI paramAnaMda kApaDiyAe temAM sakriya rasa laI sahakAra A thaDA samaya upara mane zrI jayaMta koThArI taraphathI jANavA temaNe saMsAyaTInA pustakAlaya mATe svataMtra makAna bAMdhavA rUA. 8000 nuM dAna meLavyuM (AjanI kiMmate e rakama maLyuM ke te samaye bhAvanagarathI prasiddha thatuM jaina' sAptAhika paNa asahakAranI laDatane umaLakAbharyo ke ApanuM hatuM . ochAmAM ochA rU. be lAkha jeTalI thAya ) pachI asahakAranI laData pachI ATha varSe gAMdhIjInI dAMDItrAe harakuMvara zeThANIe paNa pitAnI kanyAzALA mATe kALupuramAM jagaprasiddha karelI savinaya kAnUnabhaMganI laData zarU thaI temAM TaMkazALa pAse svataMtra makAna bAMdhyuM. chevaTe harakuMvara zeThANIe gujarAtanI strIonI netAgIrI zrI aMbAlAlanAM panI saralAane hemAbhAInA putra premAbhAIe maLI hespiTalanuM makAna devIe lIdhI hatIgAMdhIjInI sUcanAthI temaNe gujarAtabharamAM bAMdhavA rU. 70000 jeTaluM dAna ApyuM. ( e makAna te paradezI kApaDanI dukAne ane dezI -paradezI dArUnA pIThAM ghIkAMTA roDa uparanagara zeThanA vaMDA pAse have jUnI hepi AgaLa strI sva sevikAo dvArA pikaTiMga karavAnI yojanAnuM TalanA nAme oLakhAtuM makAna. e makAnamAM have korTa saMcAlana karyuM hatuM ane te pachI temaNe varSo sudhI gAMdhIjInI bese che ane hospiTala mArA vatana asAravA pAse laI racanAtmaka pravRttiomAM sevA ApI hatI temanAM suputrI mRdulAnuM javAmAM AvI che.) AjanI kiMmate 70000 eTale rU. 14 nAma te gujarAtane strI jAgRti prakaraNamAM ujajavaLa banI lAkhathI paNa vadhu thAya. A udAratA preranAra paDadA pAchaLa rahyuM che. temaNe 1934mAM sthApele tisaMgha e samayanA dalapatarAma hatA temanA saujazIla, sAtvika vyakitatvanuM e vAtAvaraNamAM eka kAMtikArI saMsthA hatI. pachI dazeka varSe suphaLa hatuM. emanAM udAra dAne mATe muMbaI sarakAre temane karatUrabA ramarakanidhinI sthApanA thaI. tenI grAmapradezanI strIsakhAvate bahAdurane IlkAba e hato. sevA pravRttionuM Aye jana karavAmAM teo ThakakarabApA sAthe | gujarAtanA arvAcIna yuganA AraMbhe amadAvAdanA jainonA joDAyAM. sane 1947nA mArca mAsamAM teo komI ramakhANonA A ujajavaLa pradAna pachI lagabhaga 80 vaSe' temanI dAna- bhoga banelA musalamAna vacce gAMdhInI yAtrAmAM bhAvanA pharI jAgrata thaI. sva. gaNeza vAsudeva mAvaLaMkaranI preraNAthI temanA madadanIza tarIke rahyAM hatAM. te pachI temanuM zeTha kasturabhAIe bIja jena ne jainetara dhanikAne sahakAra sauthI yazasvI sevAkaya zarU thayuM. sapTembara-okaTobaramAM meLavI 1836mAM amadAvAda ejyukezana sesAyaTInI sthApanA karI. paMjAbamAM ghAtakI komI ramakhANo phATI nIkaLyAM temAM apaharaNa enA bhaMDaLamAM kastUrabhAI kuTuMbane moTo phALo hato. karAyelI hiMdu-musalamAna-zIkha strIone pAchI meLavavAnuM e ja arasAmAM zrImatI indumatI cImanalAlanA sahakArathI temaNe mahAhiMmata mAgI le evuM kAma mAthe lIdhuM. temanI amadAvAdanI te samayanI preraka rASTrIya vAtAvaraNanI mAdhyamika sAthe madadamAM rahelAM (hAla vilepAle-pUrvamAM rahetAM kamaLAbahena zALA, cI. na. vidyAvihAra, zarU thaI. te pachI karaturabhAIe paTele temanAM mULatAM UkhaDelAM' pustakamAM mRdulAbahenanI e amadAvAda ejyukezana sosAyaTIthI svataMtra paNa gujarAta yazasvI kAmagIrIne tAdaza citAra Ape che. svarAja maLyA yunivarsiTInA vistAramAM bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira sthApyuM. pachI rAjakIya kSetre gAMdhImUnA AgrahI zrI cImanalAla , aMbAlAla sArAbhAInA suputra vikrama sArAbhAIe bhAratabharamAM cakubhAI zAhanuM pradAna haju tAju ja che. ane paradezamAM paNa jANItA banelAM aTirA ane phijhikala ane chelle 'prabuddha jIvananuM saMcAlana karanAra zrI muMbaI risarca leboreTarI rathayAM. jaina yuvaka saMdha.' te dareka varSe vividha vyAkhyAnamALAo zikSaNakSetre amadAvAdanA jaina nAgarikanI A pravRtti zarU cha muMbainA gujarAtI samAjanI kImatI saMskArasevA thaI te pahelAM sAhityakSetre paNa jenenuM pradAna zarU thaI gayuM hatuM. karI rahyuM che. temAM zrI ramaNalAla zAha ane bIjA utsAhI jhaveracaMda meghANIe saurASTranAM lekajIvana ane lokasAhitya mitro ne kAryakarone parizrama kAIpaNa sevAsarathAne garva apAve eve che. AkhA gujarAtamAM e mitro ne kAryakarone mATe vizALa vAcakavarganAM rasajijJAsA jAgrata karyA hatAM. jevI sahakAra bhAvanAthI cAlatI bIjI koI saMsthA nathI. prajJAcakSu paMDita sukhalAlajI ane pradadhu vidvAna rasikalAla apaNuM sAhityakAronI Aje jIvatI junI ne navI parIkha gAMdhIjIe sthApelI gujarAta vidyApIThamAM joDAyA hatA. peDhIne keTalA mitre gujarAtanA jainanA A badhA pradAna ane temAMthI nivRtta thayA pachI paNa jIvananA aMta sudhI vize jANatA haze? ane emAMnuM kaMika jANatA haze te temanI vidyAsevA bajAvatA rahyA hatA. ela. DI. ArTasa tenI kadara karatA haze ? kelejamAM ardhamAgadhInA adhyApaka bahecaradAsa dezIne mane aDhI varSa saMsarga thaye hatA. emanI mitabhASI vidvattA mATe AcArya zrI vijayavalabhasUri smAraka Adara anubhava saMzAdhana kSetre be peDhI pahelAMnA mehanalAla dalIcaMda dezAinuM pradAna che. advitIya rahyuM che. vyAkhyAnazreNI rAjakIya kSetre gAMdhIjInA Agamana pahelAM jainAe rASTrIya sagha'nA upakrame zrI AtmAnaMda jaina sabhA - muMbaInA prattimAM rasa lIdho jaNAtuM nathI, paNa gAMdhIjInI pravRtti - Arthika sahayogathI uparyukata vyAkhyAnazreNInuM Ayojana emAM cArapAMca jaina strI - puruSane thApAtra phALe hate. karavAmAM AvyuM che jene savigata kAryakrama nIce pramANe che: emAM sauthI pahelAM amadAvAdanA te samaye sauthI dhanika gaNAtA vyAkhyAtA : zrI zazikAnta mahetA sArAbhAIne. gAMdhIjIe pitAnI sevAsAdhanA mATe 1915nA viSaya : navakAramaMtra : kaLA ane vijJAna me mAsamAM kecarabamAM satyAgraha Azrama sthApe. temAM pahelI sthaLa : biralA kIDA kendra, cepaSTI, muMbaI madada keTalAka vaiSNava dhanikAnI hatI. paraMtu azramanI divasa : guruvAra, tA. 6ThThI kabara, 1988 . sthApanA pachI cAreka mAse gAMdhIjIe pAchaLathI ThakakarabApA sabhya : savAranA 9/30 kalAke : tarIke jANItA banelA AMkavana AdivAsI sevaka zrI saune samayasara upasthita rahevA bhAvabharyuM nimaMtraNa che. . amRtalAla ThakakaranA kahevAthI eka aMtyaja kuTuMbane AzramamAM praveza Ape tyAre e vaiSNava kuTuMbanI madada baMdha thaI gaI. zaileza eca ke ThArI ' ke.pI. zAha ": ane Azrama maravA paDaze. aMbAlAla sArAbhAie tyAre tene : ' sahejaka : ' , , ' nirubahena esa rAha rU.13000ne okisajana ApI bacAvI lIdhe; tyArapachI pAMca * maMtrIo Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA169-88 gujarAtanA jaine - 9 cI. nA paTela ) varSo pahelAM meM "kalekaTeDa varkasa eva mahAtmA gAMdhI'mAM madhyakAlIna sAhitya gujarAtI madhyakAlIna jeTaluM samRddha che ke anuvAdaka tarIke kAma karatAM "navakavanamAM vAMcyuM hatuM ke, nahi te huM na kahI zakuM; paNa nathI ema huM jANuM te mane keTalAka jaina munioe gAMdhIjInI khAdI pravRttine virodha Avyaya na thAya. hemacaMdranA samayathI gujarAtI bhASA ne karele, te uparathI mane jaina saMpradAya pratye jarA aNagame sAhityamAM jenenA pradAnane je pravAha cAlu rahyo che te kaI thayele jene pratye nahi. zALAnAM varSo daramiyAna revanyU khAtAmAM alpasaMkhyaka sAmAjika varga mATe gavane viSaya gaNAya. nokarImAM pitAnI kheDA badalI thayelI tyAM mane mArA varganA arvAcIna samayamAMya zikSaNa ane bIjI jAhera sevAnI jaina vidyAthIo sAthe maitrI thayelI ane jaina zikSakanA nikaTanA paricayamAM huM Ave ane be vAra temanI sAthe abu gayele paNa pravRttiomAM jainenuM pradAna iyAna kheMce evuM rahyuM che. te samaye huM jaina saMpradAya vize kazuM jANa nahatuM. jene sane 1848 nA Disembara mAsamAM gujarAta varnAkayulara sesAbIjA hiMduothI dhArmika mAnyatAomAM judA hoya ane yaTInI sthApanA thaI tyArathI te zarU thayuM ane Aja sudhI hiMdu maMdire ne jena derAsara vacce bheda hoya te paNa huM cAlu rahyuM che. bahu ochA gujarAtIo e itihAsa jANe che, jANato nahote. vaLI zALAnA ne kelejanAM varSo daramiyAna paNa temaNe te jANavuM joIe. e ItihAsa eka rasaprada vAto huM pAMca vAra Abu gayele ane dareka vAra tyAM delavADAnAM daherAM je che. chellA thoDA mAsathI huM e vArtA vAMcI rahyo chuM, rasathI joyelAM paNa tyAreya jaina saMpradAya vize mAruM ajJAna bhAIzrI ramaNalAla zAhanA sadbhAvathI mane muMbaI yunivapahelAnA jevuM ja raheluM. siM'TInAM Thakakara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAnamALAnAM * e ajJAna cheka 1959 pachI vayAkhyAna ApavAnuM nimaMtraNa maLyuM ane te aMge chuM thavA mAMDyuM. "lekaTeDa vasa'mAM joDAtAM pahelAM huM 1959nA me mAsathI arvAcIna gujarAtI sAhityakAra vize vAMcatAM meM kavi ja 1961nA me mAsanAM be varSa utsAhI ane vyavahAra nhAnAlAlanA "kavizvara dalapatarAmanA traNa bhAga vAMcyA. pustaka kuzaLa jaina zikSaka jeThAlAla zAhe zaheramAM chokarIonI mane khUba gamyuM. pustake mane kavi dalapatarAma kAleja zarU karI hatI tene AcAryA hatA. tyAM mane be jaina pratye AkarSe. emAM kavinI lekhanapravRtti ne temanA mitrone paricaya thayo-jayaMta koThArI ane surendra kApaDiyA, te jIvana vize maLe che tenI pUraNI rUpe vadhu mAhitI meLavavAnI pachI sAta-ATha varSe pADozamAM rahetA zrI prakAza zAhane paricaya mane icchA thaI. e meLavavA meM be varSa upara gujarAta sAhitya thaye. samaya jatAM e paricaya vadhate gaye ane mautrIne saMbaMdha akAdamIne e gaNIsamI sadInA "buddhiprakozanA aMke vAMcavA thaye. haju paNa te cAlu che. e traNamAMthI jayaMta koThArI ane lezipanI arajI karI ane akAdamIe te maMjUra rAkhI. jAnyuprakAza zAhane jaina sAMpradAyikatAne kazo raMga nathI (joke gujarAtI ArI mAsathI huM e ake vAMcI rahyo chuM. mane khUba rasa paDe che. sAhitya vartuLanA ghaNA mitra ke ThArI jaina hovAthI jaina te samayanA amadAvAdanA AsisTaMTa jaja yuvAna skeTa alekajhAMDara kavionA pakSapAtI che ema mAne che). surendra kApaDiyAmAM kinsaka phebsanI preraNAthI ane dalapatarAmanA sahakArathI jaina sAMpradAyika raMga che, ghera kahevAya evuM che. paNa te saMniSTha jainane zebhe e sthapAyelI vanakayulara sesAyaTIne mukhya udeza gujarAtanA itiuttara daSTine che. temanA * saMsargathI jene sAMpradAyikatA pratyene mAre aNagame bhulAI hAsanI sAmagrI bhegI karavAnuM hatuM ane te aMge teNe sau gaye; paNa jaina mAnyatAo vize jijJAsA na thaI, te paheluM neTiva lAIbrerI' nAmathI eka pustakAlaya zarU karyuM paNa dasa-bAra varSa upara jarmana lekhaka jhimaramananuM 'kilesephijha te sAthe sosAyaTIe prajAmAM navA zikSaNa ne jJAnane pracAra ova inDiyA" pustaka vAMcyuM tyAre utpanna thaI ane e thAya ane samAjajIvanamAM sudhArA thAya evI prattio paNa hAtha pustakamAM mane jaina saMpradAya vize ThIka kahevAya evI jANakArI dharI. "buddhiprakAza' mAsika e pravRttionA phaLa rUpe zarU maLI, joke na pachI meM e viSayane vadhu abhyAsa na karyo. thayuM hatuM. sane 1951-paramAM doDheka varSa cAlI te baMdha Ama huM jaina sAMpradAyika mAnyatAo vize udAsIna paDI gayuM; paNa aMgrejI zALAmAM bhaNatA raNachoDalAla udayarAma ane bIjA keI utsAhI vidyAthIoe te 1954nA rahyo chuM. paNa gujarAtanA jainene prazaMsaka thayo chuM , te eprilathI savata karyuM. sane 1955nA juna mAsamAM zrI jayaMta koThArIe gujarAtI sAhitya pariSadanA sAhityakeza'nI kAmagIrI zarU karI tyArathI banyuM. e kAmagIrI dalapatarAma tenA saMpAdaka ane saMsATInA AsisTeTa sekreTarI aMge mAre temanI sAthe ghaNIvAra carcAo thatI ane teo banyA. zikSaNapracAranuM kAma temaNe umaLakAthI mAthe lai lIdhuM mane madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM jenenA pradAnanI vAta ane temAM temane traNa jaina nAgarikane sahakAra maLe : zeTha karatA. jema jema huM e vize vadhu sAMbhaLatA gayA tema tema maganabhAI karamacaMda, nagarazeTha hemAbhAI ane zeTha haThIsiMganAM mAre prazaMsAbhAva vadhatuM gayuM, ema paNa kahyuM ke jenonA vidhavA harakuMvara zeThANI e pradAna vize mugdha banyuM. aMgrejI sAhityane abhyAsa e traNe saMsAyaTInI zikSaNapravRttimAM pahelethI rasa letAM karatAM ema.e.nA abhyAsakramamAM mayakAlIna aMgrejI sAhitya thayAM hatAM. maganabhAI karamacaMde rAyapuramAM be kanyAzALA kADhI vize vigate vAceluM ane te sAthe bIjI yuropIya bhASAonA hatI ane harakuMvara zeThANIe eka khAnagI kanyAzALAnuM madhyakAlIna sAhitya vize jANakArI maLelI. meM joyuM ke kharca upADI lIdhu hatuM. sosAyaTInA asisTaTa sekreTarI gujarAtI madhyakAlIna sAhityanI sarakhAmaNImAM e bhASAonAM thayA pachI dalapatarAme emanI sevAbhAvanAne thiI so prathama mathakAlIna sAhitya pAtaLAM lAge. bIjI ke bhAratIya bhASAnuM (anusaMdhAna pRSTha 6 upara) , ' ' mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra, jI pI. rAMDa - caNA, 400 074 Te. naM. 350296 : mudraNasthAna: TreDa prinTa, jagannAtha zaMkara zeTha roDa; giragAma,muMbai jeTha6 dja.. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By / Sonth 54 Licence No. 1 37 . . . . . JT, prabuddha jIvana varSa:para aMkaH-11 T - : ' muMbaI, tA. 1-10-1998 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 30/- chUTaka nakala rUA. 1pa0 paradezamAM vArSika rU. 300 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha manuSyajanmanI dulabhatA kAIkane kadAca prazna thAya ke manuSyajanma kevI rIte durlabha vadhu thAya. manuSyanI eTalI vasatI thAya to paNa te saMkhyAtA hoi zake ? e te dekhItuM ja che ke duniyAmAM manuSyanI kahevAya 12 ne badale 29 AMkaDA sudhI manuSyanI vasatI kadAca vasatI divase divase vadhatI jAya che. pacAseka varSa pahelAM pahoce te paNa te saMkhyAtA kahevAya. pRthvI paranI mAnaH vasatI lagabhaga be abajanI hatI. atyAre jainadharma pramANe cAra gatinA jIvo jyAM sudhI pAMcamI mAnavavasatI lagabhaga 7 abaje pahoMcI che ane ekavIsamI gati-mekSagati pAmatA nathI tyAM sudhI eka gatimAMthI bIjI sadInA pUrvAdhamAM dasa-paMdara abaja karatAM paNa vadhu mAnava gatimAM paribhramaNa karyA kare che. e paribhramaNanA paNa vasatI haze evuM anumAna mAnava vasatInA AMkaDAzAstrIe niyamo che. devagatine jIva AyuSya pUrNa karIne pharI kare che. Ama manuSyanI vasatI divase divase je vadhatI jatI devagatimAM utpanna thaI zakatA nathI. tevI ja rIte te jIva hoya te mAnavajanma durlabha che ema kevI rIte kahI zakAya ? devagatimAMthI sIdhe narakagatimAM utpanna thaI zakato nathI. mAnavajanma vadhu paDatA sulabha che ema ja atyAre te dekhAya . devagatinA cha AyuSya pUrNa karIne manuSyagatimAM ke tiya cache. kAraNa ke AjakAla te mANasa thavAne pAtra na hoya gatimAM utpanna thAya che. evA paNa asaMkhya mANase duniyAmAM jovA maLe che. evI ja rIte narakagatinA jIva AyuSya pUrNa karIne upara uparathI jonArane manuSyajanma sulabha che evuM tarata narakagatimAM pharIthI utpanna thaI zaktA nathI. tema teo kadAca lAgavAne saMbhava che. paraMtu samagra vizvanI jIvarAzine narakagatimAMthI sIdhA devagatimAM paNa utpanna thaI zakatA nathI. je vicAra karavAmAM Ave te manuSyajanmanI dulabhatA narakagatinA chevo AyuSya pUrNa karIne manuSyagatimAM samajAze. vaLI e samajavA mATe punarjanmanA- janmajanmAntara ke tiryaMcagatimAM utpanna thAya che. (Rebirth)nA siddhAntamAM zraddhA joIze. niyaMcagatinA cha AyuSya pUrNa karIne pharIthI - jainadharma pramANe jIvanI cAra prakAranI gati che : tiryaMcagatimAM utpanna thaI zake che; manuSyagatimAM paNa utpanna (1) manuSya (2) tiryaMca (3) devatA ane (4) nArakI. A thai zake che; tiryaMcagatinA saMsI paMcendriya jIvo devagatimAM cAra prakAranI gatinA cha keTalA che te darzAvavA pratyeka ke narakagatimAM jaI zake che. paraMtu tiryaMcagatinA cha sIdhI gatinI bAbatamAM jainadharme gaNitanI saMjJA ApI che. e mekSagati pAmI zaktA nathI. pramANe manuSyanI vasatI "saMkhyAta" che. devatA ane nArakInA jIva asaMkhyAtA che ane tiryaMca gatinA cho anaMta manuSyagatinA cha AyuSya pUrNa karIne pharIthI manuSya che, anaMtAnaMta che. janma prApta karI zake che athavA tiryaMcagatimAM utpanna thaI zake che athavA devagati ke narakagatimAM paNa utpanna thaI zake saMkhyAtA eTale jenI saMkhyA gaNI zakAya che. jainadharmane, che. manuSyajanma e eka ja evI gati che ke jyAMthI mekSagati gaNitAnuyoga pramANe ekathI ogaNatrIsa AMkaDA (ekama- prApta thaI zake che. sukha vaibhava, dIghayuSya vaikriyazarIra, Digit) sudhInI saMkhyA te saMkhyAtA kahevAya che. 30 ke tethI Akasmika mRtyune abhAva vagerenI daSTie devagati manuSyagati vadhu AMkaDAnI rakama e asaMkhyAtA kahevAya che. thaDe sudhI karatAM caDiyAtI hovA chatAM mekSaprApti mAtra manuSyagati dvArA ja gaNI zakAyuM paNa pachI gaNavAnuM phAve nahi ane cekakasa zakya hovAthI devo paNa manuSagati mATe jhaMkhe che ema kahevAya che. AMkaDe maLe nahi evI saMkhyAne asaMkhyAtA kahevAmAM - tiyacagatinA chevo pharIthI tiryaMcagatimAM anukrame satata Ave che. je saMkhyA gaNavAnuM phAve nahi ane gaNatAM kayAreya pAra Ave naMhi tevI saMkhyAne anaMta kahevAmAM Ave che. anekavAra utpanna thaI zake che, paraMtu manuSyagatinA cho manuSyanI vasatI atyAre dasa AMkaDA jeTalI che. bAra AMkaDA satata manuSyajanma sAta ke AThavAra meLavI zake che. sudhInI rakama gaNavAmAM Ave che te 100 abaja ke tethI : : : Ama cAreya gatinA nA paribhramaNane vicAra karIe. Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : , ' !! 9, 10, . ' ' . - 1 , tA1 8 , te devuM ane naramratinA asaMkhyAta che ane tiya ca ane mahApuruSonI saMgati e traNa durlabha che ane devanI gatinA te anatAanaMta chamAMthI e chone manuSyagatimAM kupA hoya, puNyadaya hoya te ja maLI zake ema che.' sthAne maLavuM e ghaNI dulabha vAta che. manuSpagatimAM sthAna che. je manuSyajanmanI durlabhatA darzAvatAM vaLI anyatra kahevAyuM cheH sa khyAtA che ane AvavA icchanAra anaMtA che. Ama jagyA karatAM umedavAre anaMtagaNa chee jo layamAM Ave che , gvaM prAtaH saMntain TurNa manuthama ! manuSyagatinA sthAnanI dulabhatA samajAya ' saMsAramahatyAdhArmikatvaduSkarmavAhulyaiH // mAtra vadhatI jatI manuSyavasatI pratye laya ApavAthI da (saMsAra ghaNe moTe hovAthI, vaLI temAM ghaNI adhArmikatA. A dulabhatA nahi samajAya. samagra vizvanI ivarazinA ane duSkarmonI bahulatA hovAthI saMsArarUpI sAgaramAM bhramaNa satata cAlatA paribhramaNanuM dazya AMtaracakSu. samakSa jeo karatA jIvane manuSyapaNuM meLavavuM atyaMta durlabha che) . khaDuM karI zake temane A durlabhatAnI pratIti thayA vagara ... nanu punaridamatidurlabhamagAdhasaMsArajaladhivibhraSTam / rahe nahIM. samagra vizvanI jeTalI mAnavavasatI atyAre che manuSya vacovataritratAvirasita pramin ! . ane bhaviSyamAM koIpaNa kALe haze te te 'saMkhyAtA ja . haze. samagra vizvanI mAnavavasatI jeTalI koI paNa kALe ' , ' ' AgiyA ane vIjaLInA prakAza je atyaMta caMcala jeTalI hoya che tethI vadhu jIvo pANInA eka bindumAM - A manuSyabhava agathi saMsAra A manuSyabhava agAdha saMsArarUpI samudramAM je sarI paDaze te heya che, kAraNa ke e bindumAM saMkhyAtA asaMkhyAtA pharIthI prApta thavo atyaMta dulabha che. che nahi, paraMtu anaMtA ja hoya che. evI ja rIte Avo durlabha manuSyajanma paribhramaNazIla jIvane maLe kaI havAmAM, pANImAM, tejamAM, vanaspatimAM rahelAM che. vicAra rIte ? Agama graMthamAM manuSyagati kevI rIte prApta thAya che karIe to tenI apekSAe manuSyanI vasatInI alpatA ane te darzAvatAM kahyuM che : ' ' 1 manuSyajanmanI dulabhatA samajAze. jainadharmo te nigadanA '': ! chanI je vicAraNA karI che te ja samajAya te paNa cauhiM ThANahi jIvA maNusattAe kamma pagaroMta ta jhaamanuSya janmanI dulabhatAnI pratIti thAya. 5-. . . : pagaimadrabhayAe, pagaDaviNIyayAe sANukkosyAeM amachariyAe / : - " . " : : ' '' ' , ' , ' ke rathAnAM sUtra) manuSyarjanma atyaMta durlabha che e jaina hiMdu ke bauddha dharmanA aneka graMthomAM bhArapUrvaka darzAvavAmAM AvyuM che. nA cAra kAraNathI jIva manuSyagatinuM AyuSya bAMdhe che : sarva chemAM manuSyanI zreSThatA te duniyAnA dareka dhame je nahi, (1) saraLa prakRtithI (2) vinIta prakRtithI (3) dayAbhAvathI vijJAne paNa svIkArI che. ' } : ': ' , " '' - ane (4) matsaranA abhAvathI. . . . . . . . . uttarAdhyayana sUtranA trIjA adhyayanamAM kahyuM che : 1 : * vAgyA su vALApa, Aggva yA3. : ... - avatAra ramaifLa tuvara dALI jJANo 1. . nAyA sodimAvattA' mAyayaMti mayI; " " : ", . mALA hA, paMcAmami 2 variya che . ' '' , ' ', ' (uttarAdhyayanasUtra) - : " cAra parama vastuo jIvane atyaMta durlabha che. (2) mana- anukrame kameno kSaya karatAM karatAM zuddhine prApta karIne paNuM (2) dharmazravaNa (3) dharmamAM zraddhA ane (4) saMyamamAM jIve ghaNA dIrdhakALa pachI manuSyajanma prApta kare che. ' ' vIya arthAta saMyama AcaravA mATenI zakita. vaLI : uttarAya 'dhamaMkalpadramamAM kahyuM che : '' '' : 1- I " , , :cana sUtramAM anyatra kahyuM che: mALuraNa zu manuSya janma .. anulomo vinItazca dayAdAnakacima'duH / ..... kharekhara bahu durlabha che. . . . . . . . . . . - saharSo madhyadarzI ca madhuSyAdAgato nrH|| che , sthAnAMga sUtramAM kahyuM che . , ' . je badhAnI sAthe anukULa thaIne rahe haiya, vinayavAna * : chaMTALAjuM savajIvA sumAruM mayaMti nA #igNA hoya, dayA ane dAnane vize sucivALA hoya, svabhAve kamaLa bhabe, Arie rikte jamme, sukule paccAyAti, kevalI pannatassa, hoya, harSavALA hoya ane madhyama daSTivALo hoya te mANasa dhammassa savaNayA, suvassa, vA sahahaNayA, saddahiyarasa vA pattiyassa manaSyagatimAMthI Ave che ema jANavuM , '' - 15. ? yA hozya yA same jANaf #AkaLavA I'; , '; , , - 3 sarva javene mATe cha vastuo durlabha che: (1) manuSyabhava : , . 1 :nirma: soDhAna, TAsto rA: kA duH. (2) AryakSetra (3) uttama kuLamAM janma (4) kevalI prarUpita dharmanuM zravaNa (5) zravaNa karelA e dharma upara zraddhA ane | | sAdhuvI jJanonNI mA vAtra niH punaH Il; * * !' je nirdabha, dayALu, dAtAra, indriyene damanAra, dakSa, mRdu, (6) zraddhA karelA dhama, pratIti karelA, ruci karelA dharma A pramANe AcaraNa. * * -' ''. 11 : ke- '- ' 1 sAdhu-saMtonI sevA karanArA ane anya manuSyane utsAha ' - ', ';* :: - ApanAra hoya te manuSya saMsAramAM pharIthI manuSyapaNuM pAme che. zaMkarAcArye pazuM kahyuM che... . . . . . .' : 1. 1 vivilAsa'mAM e ja pramANe thoDA zabda phere kahevAyuM cheH t" Tu jhaveta reyAnubahetun , , , nirtama sayo rAnI vAto ka8: 9 - 1 . manuNavaM mumukSuva mahApuruSa vaMdhyayaH inst } } } . : maryaconiyamumrato mAthI te punaH punA che - . manuSyapaNuM mumukSatva(eTale mekSa meLavavAnI bhAvanA) 11: je manuSya haMmezAM nidabha he, "yALu heya, dhana Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA.1-10-88 prabuddha jIvana kahyuM : lA ja maLe.' rasoi roja ApavAvALA hoya, indrio upara saMyama rAkhanAra hoya, DAhyo ane saraLa hoya te manuSya nimAMthI Avela hoya che ane pharIthI pAche manuSyagatimAM jAya che. jaina paraMparAmAM manuSyajanma dasa daSTAte dulabha kahevAya che. uttarAyayananI niyukitamAM lakhyuM che : culnagapAsagadhanne jUe rayaNe ya sumiNacakake ya / cammajuge paramANU dasa dihaMtA maNuyalabhe // manuSyajanmanI durlabhatA batAvavA mATe (1) cUle (2) pAzaka (3) dhAnya (4) dhuta (5) ratna (6) svaM (7) caka (8) cama (9) yuga (dhaMsa) ane (10) paramANu ema dasa daSTAMta ApavAmAM AvyAM che. e dareka daSTAMtamAM vAstavika rIte lagabhaga azakya ke asaMbhavita vastunI vAta batAvavAmAM AvI che ane samajAvyuM che ke evI vastu paNa kayAreka zakya ke saMbhavita bane che, paNa manuSyagatimAM janma meLavo eTale sulabha nathI. A dasa daSTAMte saMkSepamAM nIce pramANe che : (1) cUle: brahmadatta nAmane cavatI rAjA ke eka brAhmaNa para khuza thayA ane ene kaMIka mAgavAnuM kahyuM, brAhmaNe mAgyuM, "AkhA rAjyamAM jeTalA ghare cUlA che te dareka gharanI rasoI ja eka eka divasa mane khAvA maLe." rAjAe enI e mAgaNI majura rAkhI , ane pitAnA gherathI ja zarUAta karI. rAjAnA gharanA cUlAnI rAI khAIne brAhmaNane eTale AnaMda ane eTalI tRpti thaI ke bIjIvAra rAjAne ghera khAvAnuM ene mana thai gayuM. paNa have te AkhA rAjyanA badhe ghera eka eka divasa e khAI le tyAra pachI rAjAne ghera pharI ene vAre Ave, paNa tyAM sudhI e jIve evo saMbhava ja nahotuM. tema chatAM kadAca rAjAne ghera bIjIvAra jamavAnI ene taka maLe e zakya che. paNa mAnavaja-ma meLavavuM eTalI sahelI vAta nathI. (2) pAse : cANyakanI pAse devatAI siddhinA pratApe evI vidyA hatI ke je vaDe tamAM kevA pAsA paDavAnA che enI ene khabara paDI jatI ane e haMmezA jItI ja. eTale ene harIpha kaI divasa jItI zakate ja nahi tema chatAM e vighAne prabhAva ghaTI jatAM keka vakhata cANyaka hArI paNa jAya, paNa te te lagabhaga azakaya ja. mAnavajanma paNa e je durlabha che. (3) dhAnya : AkhA bhAratavarSanA badhA cekhAne eka jabaradasta mere Dhagale karavAmAM Ave ane emAM eka zera sarasavane nAkhIne, halAvI nAkhavAmAM Ave. tyArapachI eka DozImAne emAMthI sarasavanA badhA dANA judA kADhI ekaThA karI ApavAnuM kahe che te zakaya nathI; paNa kadAca kaIka vakhata e zakaya bane. paNa mAnavabhava eTalI sahelAIthI maLavo zakya nathI. A . (4) dUta : eka rAjasabhAnA 108 staMbha che ane . dareka staMbhane 108 khUNA che. e rIte jeTalA khUNuM thAya eTalIvAra, eka paNa vakhata hAryA vinA, kaMI paNa ThagAi ke -vidyA vagara jagaramAM jItavuM zakaya te nathI ja. chatAM paNa kayAreka e zakaya bane. paNa mAnavajanma eTale sahela nathI. (5) ratna : koI eka dhanADhaya vepArI bahAragAma gayo. daramyAna enA putre enAM aneka kImatI ratna vecI khAdhAM. ekanI pAsethI bIjA pAse jatAM ane ema karatAM karatAM judA judA mANase mAraphata pharatAM pharatAM e rane AkhA dezamAM phelAi gaSAM. ghaNe varSe pAchA pharelA e vepArIne enI khabara paDI. paraMtu have badhAM ja ratna pAchAM meLavavA ene mATe azakaya che. chatAM e kadAca jeTalI sahelAithI zakaya bane eTalI sahelAIthI mAnavajanma maLa zakya na bane. ) svapna : mULadeva nAmanA eka jagArIne svapna avyuM ke pite caMdrane gaLI gaye. Ara pachI sAtame divase ene cheDe samaya mATe rAjaya maLyuM. paNa enuM e ravapna ene pharI Ave ane pharI ene sAtame divase rAjya maLe e zakaya nathI, chatAM paNa kyAreka e zakaya bane. paNa mAnavajanma eTale saheluM nathI. (7 cama: eka lAkha na pahoLA sarevara para cAmaDA jevI sevALa jAmI che. aMdara eka kAcabe saparivAra rahe che eka divasa pavanathI sevaLamAM chidra paDyuM. barAbara e vakhate kAcaLe tyAM hatA. chidramAMthI jotA kAcabAne zaradda pUrNimAnA caMdrane udaya dekhAyA. pitAnA parivArane e batAvavAnuM kAcabAne mana thayuM. paNa e potAnA parivArane sarevaramAMthI dhI lAvIne Ave, barAbara te vakhate pavanathI sevALamAM pharI %i paDe ane barAbara te vakhate zarada pUrNimAnA caMdrane udaya hoya e zakaya nathI, chatAM kAIkvAra e zakaya bane, paNa mAnavajanma eTalo saheluM nathI. (8) cakra : AmAM rAdhAvedhanuM dRSTAMta ApavAmAM AvyuM che. rAdhA nAmanI eka putaLInI AMkha nIce ATha cakro UlaTasUlaTI pharatAM hoya che. e cakro barAbara amuka rIte Ave tyAre kSaNa mAtrane mATe rAdhAnI AMkha dekhAya. dhanu. vighAnA jANakAra telanI kaDhAImAM joI bANu evI rIte choDe ke je pelAM A cakromAMthI pasAra thaI rAdhAnI AMkha vIMdhe; ene rAdhAvedha kahe che. e rAdhAvedha bahu ja gaNatarIbAja, pUrepUrI ekasAIvALA mANasathI paNu kAreka ja siddha thAya. paNa mAnavabhava te ethIya vadhAre dulabha che. (9) yuga : be lAkha jajana jeTalA vizALa samudramAM jude jude kinAre gADAnuM dhUsaruM ane emAM bharAvavAnuM samela (UbhuM lAkaDuM) nAkhavAmAM Ave. e samela ApameLe bharAi jAya evuM bane ja nahi chatAM kayAreka e te bane paNa mAnavabhava eTalI sahelAIthI maLe nahi. (1, paramANu : eka vizALa staMbhane cUra karI pahADa parathI uDADavAmAM Ave. pachI e badhe ja cUre bhege karI ApavAnuM kahevAmAM Ave to te azakya che. paraMtu kadAca keI kALe e zakaya bane, paNa mAnavabhava eTalI sahelAithI maLe nahi. Ama, manuSyajanmanI durlabhatA vividha rIte, vividha - draSTAMtathI samajAvavAmAM AvI che. tema chatAM ghaNAne tenI pratIti thatI nathI ke te vAtamAM zraddhA besatI nathI. sAva nidhana mANasane dhana meLavavA mATe je parizrama kara paMDe Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ x prabuddha jIvana ane ene dhananI dulabhatA jeTalI samajAya teTalI dula'bhatA gabhazrImaMta mANasane na samajAya. tevI ja rIte ApaNane manuSyajanma prApta thai gayeA che mATe tenI dulabhatA ApaNane samajAtI nathI anya gatimAM kAnA jIva hoya ane manuSyajanma meLavavA mATe tenA puruSAtha' cAlatA hoya tyAre manuSyagatimAM sthAna meLavavAnuM keTalu badhu' dulhala che te samajAya. akAma nijarA ane puNyanA yoge manuSyajanma meLavavAmAM kyAreka to ana`takALa vItI jAya athavA anaMta pudgala paravatana jeTalA kALa paNa vItI jAya. manuSyajanmanI dula bhatA A dRSTie samajavAnI che. dasa dRSTAMte duxbha' evA manuSyajanma prApta thayeA eTale badhuM ja pAmI cUkayA evuM nathI. manuSyajanma prApta thavA chatAM saMsAramAM keTalAye jIve tiya cagatinA jIve jevu, bhAravahana karanAra baLada ke gheADA jevu ke badhethI haDadhUta thanAra kUtarA jevuM, AkhuM jIvana vItAve che manuSyajanma maLavA chatAM keTalAya jIve janmathI pagapaNAne lIdhe, gAMDa. paNane lIdhe tiya`ca ke narakatinA javA jevuM duHkha veThe che. 'eTale dula`bha manuSyajanmanI prApti thai hAya te tene sArthaka karI dhaMtu AlaMbana lai mekSa mATenA puruSA karavAmAM e janmanA upayega karavA e to ethIya vadhu dula bhatA che. AvA dulabha manuSyajanma maLyA pachI aneka manuSya tene vyatha gumAvI de che. 'sindUraprakaraNa'mAM AvA ajJAnI dara varSe` jJAnapITha puraskAranI jAherAta thatAM dezanI kAi eka bhASAnA samatha' sarjakane paricaya sAhityarasikAne thAya che. vyakti pote paricita na hoya evI bhASA ane enA sAhitya vize jANavAnI theADI utsukatA jAge evI A ghaTanA che. eka navI khArI khUle che. 1987nA varSanA bhAratIya jJAnapITha puraskAra gujarAtInI bhaginI bhASA marAThInA vikhyAta kavi ane nATayakAra zrI vi. vA. ziravADakara 'kusumAgraja'ne enAyata karavAnuM nakkI thayuM che. doDha lAkha rUpiyAne A puraskAra bhAratIya sAhityamAM rASTrIya kakSAnuM sarvocca sanmAna che. kusumAgraja 27mA puraskRta sarjaka ane marAThI bhASAnA dvitIya puraskRta sajaka che. 1974 mAM vikhyAta marAThI navalakathAkAra zrIvi. sa. khAMDekarane jJAnapITha puraskAra ApavAmAM AvyA hatA. A sanmAna maiLavanAra teo prathama marAThIbhASI saja'ka hatA. viSNu vAmana ziravADakarane janma 1912mAM thayeA hate. padyamAM 'kusumAgraja'nA nAme jANItA A sarjake petAnA prathama kAvyasaMgraha 1933 mAM 'jIvanaharI' nAme '21 varSanI yuvAna vaye prasiddha karyo hatA. 'vizAkhA,' 'vAdaLavela,' 'svagata,' 'mireSA', 'cha MdolayI', 'mukatAyana' vagere emanA 13 jeTalA kAvyasa graha prasiddha thayA che. kusumAgraje jAyA kuMja' ane zrAvaNa jevA bALakAvyanA saMgraha paNa ApyA che. emanAM tA. 1-10-89 mANasAnI sarasa ane saceTa sarakhAmaNI karI che, juo svarNasthAle kSipati sa rajaH pAda zaucaM vidhatte / pIyUSaNe pravarakariNaM vAhyatyendhabhAram / cintAratnaM vikarati karAd vAyasoGgAyanArtha, yo duSprApyaM gamayati mudhA matyajanma pramattaH // kusumAgrajane jJAnapITha gulAma ruDhiyA je mANasa pramAdane vaza thai duSprApya evA manuSyajanmane vyatha gumAvI de che te ajJAnI mANasa senAnI thALImAM mATI bharI rahyo che. amRtathI paga dhAI rahyo che, zreSTha hAthI upara lAkaDAMne bhAre bharI rahyo che ane ciMtAmaNi ratna kAgaDAne uDADavA mATe pheMkI rahyo che. mATe ja kahyu che durlabhaM prApya mAnuSyaM hArayadhvaM mudhaiva mA / (vAgdhacaritra ) dula'bha manuSyajanma meLavIne ene vyatha gumAvI na dezo. manuSyajanma prApta thayA pachI manuSyagatinI dula bhatA petAne samajAya ane dharmAMtattvamAM zraddhA aese ane mekSagatinI dula'bhatA samajAya e paNu atyaMta dula bha vAta che. aMdhazraddhA ke gatAnugatika zraddhA ghaNI vyApaka hoya che, para Mtu tattva nizcaya rUpa sAcI zraddhA ghaNI dula bha che eTale ja bhagavAna mahAvIre kahyu che ke maddA parama duhA | -maNalAla cI. zAhu puraskAra kAvyomAM prakAzapUjA che. viSamatA sAme cIDa che ane mAnavatA. mATe prema che. utkRSTa kalpanAzakita ane utkaTa bhAva emanAM kAvyanAM mahattvanAM aMga che. AtmA ane saundrayanI vAta emanAM kAvyomAM karI karI Ave che. kavi tarIke kusumAgraja tarIke tee jeTalA jANItA che eTalA ja nATyakArlR tarIke vi. vA. ziravADakaranA nAme. jANItA che. 'dUsarA pAvA', 'yayAti ANui devayAnI', 'naTasamrATa', 'vidUSaka', 'vaijayaMtA', 'kau teya', 'rAjamukuTa', 'divANI dAvA', 'devAge dhara', 'AthelA', 'Amaca nAva AmurAva', 'mukhyama`trI', 'caMdra jithe ugavata nahIM vagere nATakA emaNe lakhyAM che. 'naTasamrATa' nATakane khUba leAkapriyatA maLI che. A nATakamAM eka mahAna Adaza vAdI abhinetAnA svapnabhaMganI vAta che. 'naTasamrATa' gujarAtImAM 'bahuta nAcyA. gopALa' nAme bhajavAyuM hatu. daza maulika nATakA ane sAta anuvAdita nATakA ziravADakare ApyAM che. ziravADakaranAM nATakA rAmagaNeza gaDakarInA jevI kAvyamaya zailIe lakhAyelAM che. anyAya, asamAnatA ane sAmAjika jIvananI kruratAne lIdhe je samasyAo sarjAya che, e vize temaNe lakhyu che. bhASAnuM saundaya' ane bhASAnu` kauvata emanAM nATakAnAM mahattvanAM 'ga che. peAtAnA sarjana dvArA ziravADakara zAzvata 66nuM samAdhAna Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta, 1-10-88 prabuddha jIvana zedhavAnI koziza karI rahyA che. nATakamAM pratyakSa yathArthanA Alekhana vinA na cAle tema kavitAmAM sUkSma ane amUrtanA AlekhananI jarUra paDe che. kusumAgrajamAM kAra ane kamaLa bannenuM saMtulana jovA maLe che. vi. sa. khAMDekarane jJAnapITha puraskAra pradAna karatI vakhate pUchavAmAM AvyuM hatuM ke, tamArA pachI A puraskAra meLavavAne pAtra marAThI sajaka koNa che? emaNe kusumAgrajanuM nAma ApyuM hatuM. cauda varSa bAda e vAta sAcI rAkhe che. nAsika mahAnagarapAlikAe jJAnapITha puraskAra vijetA kusumAgrajanI IcchAnI pUrti karavA nAsika zaheramAM ekavIsa lAkha rUpiyAnA kharce eka ArTa gelerInuM nirmANa karavAnuM nakakI karyuM che, pitAnA nagaravAsI kavinuM A rIte sanmAna karavuM e kaI paNa nagarapAlikAne zebhA Ape evI rasama kahI zakAya. "rasika marAThI- mAnavInA mananA gabhArAmAM kusumAgraja Aje eka sAMskRtika kuLadevatA jevuM Asana pAmyA che. teo jJAnezvarImAM AvatA alAMchana candra ane tApahIne mAta ! jevA che. rASTrIya kakSAne A puraskAra e ApaNuM priya ISTadevane caDAvelA mUlyavAna aMlakAra jevo che." A rIte - pitAne AnaMda vyakata karatAM pu. la. dezapAMDee jaNAvyuM che. 'naTasamrATa'mAM mukhya bhUmikA bhajavanAra Do. zrIrAma lAgUe kahyuM hatuM ke, "vicAra ane saMskArathI ATaluM saMpanna sAhitya marAThI bhASAmAM Aje maLavuM muzkela che? 1967thI 1982 sudhInuM ziravADakaranA sarjana mATe jJAnapITha puraskAra ApavAmAM AvI rahyo che. kAvya ane nATaka uparAMta cha vArtAsaMgraha, traNa navalakathA, ekAMkI ane vivecana emanAM pAMca dAbakAnA sudIrgha sajanamAM Ave che. kusumAgraja 1964mAM paNajImAM bharAyela akhila bhAratIya marAThI sAhitya saMmelananA adhyakSapade rahI cUkyA che. kusumAgrajanA sAhityano A rIte thayele vizeSa satakAra e marAThI sAhitya samagranuM sanmAna che. paryuSaNa vyAkhyAnamALA ahevAla : cImanalAla ema. zAha, kalAdhara zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita paryuSaNa vyAkhyAnamALAe A varSe cepanamA varSamAM zubha praveza karyo che. sAthe AnaMdanI vAta e che ke saMdhanI sthApanAne paNa A varSe sATha varSa pUrNa thatAM hoI tenA haraka jayaMtI mahotsavanuM A varSa che. saMdhanI anekavidha pravRttine vadhu gatizIla banAvavA mATe ane tene kAyamI svarUpa ApavA mATe A varSa daramiyAna rUpiyA pacIsa lAkhane nidhi ekatra karavAnI jAhera apIla karavAmAM AvI che. ane A ahevAla lakhAI rahyo che tyAM sudhImAM te rUpiyA agiyAra lAkha jevI mAtabara rakamanAM vacane saMdhane maLI cUkyAM che. jJAna ane sAdhanAnI jAta samAna ApaNI A pajpaNa vyAkhyAnamALAne chellAM sAteka varSathI zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTane Arthika sahayoga maLato rahyo che. A varSanI vyAkhyAnamALA De. ramaNalAla cI. zAhanA pramukhasthAne guruvAra tA. 8mI sapTembara, 1988thI zukravAra, tA. 16mI sapaTembara, 1988 sudhI ema nava divasa mATe pATI khAte biralA kIDA kendramAM javAmAM AvI hatI. A vyAkhyAnamALAne - TUMke ahevAla nIce pramANe che: * * jaina dhamamAM punajAgaraNa yuga : prathama divasanA prathama vyAkhyAtA zrI zazikAnta mahetAe A viSaya para khelatAM jaNAvyuM hatuM ke Aje jainadharmamAM punajAgaraNanI jarUra che. sauthI pahelu jAgaraNa jIvanasAdhaka banavAnuM che. bIju jAgaraNa yAnamArganuM uddaghATana karavAnuM che. trIju jAgaraNa jainadharmamAM eka AdhyAtmika abhiyAna zarU karavAnuM che. ethuM jAgaraNa vijJAna ane adhyAtmanA milananuM che. pAMcamuM jAgaraNa khaMDana ane maMDanathI dura rahevAnuM che. chatuM jAgaraNa ApaNuM vipula pramANamAM sAhitya vividha bhASAmAM vizva samakSa mUkavAnuM . che. ane sAtamuM jAgaraNu namaskAra mahAmaMtrane zaraNe javAnuM che. Aje ApaNe yuvAnane dharmakSetre AkarSavA mATe racanAtmaka abhigama keLavavAnI jarUra che. je samAja ke dharma yuvAnone AkarSI zakato nathI tene utakarSa thaI zakatA nathI. ja * vItarAga mAgadhanuM rahasya : A viSaya upara belatAM prathama divase bIjA vyAkhyAnamAM zrI sunaMdAbahena herAe jaNAvyuM hatuM ke paryuSaNa paNa AtmAnA guNane pragaTAvavA mATenuM parva che. vairAgya e AtmAne guNa che. rAgadveSa rahita ke bhaya ciMtA rahita ApaNuM mananI sthiti e vairAgya che. AtmA mehathI gherAyeluM che. tethI vairAgya kaThaNa lAge che. paraMtu jIvane mATe vairAgya nahi, moha kaThaNa che. sarva jIvo pratye maitrI, prada, karuNA ane mAdhyastha bhAvathI jIvIe enuM nAma vairAgya che. vairAgya jIvane svabhAva che. jainadarzanane karma siddhAMta samajAya te vairAgya pragaTa thayA vinA rahe nahi. A dehamAM vItarAga thavAno aMza pragaTa thAya to ja dehanuM mUlya che. "prazamarati'mAM zrI umAsvAtijIe madhyasthatA, vItarAgatA, zAMti, prazama, deSakSaya, kaSAyakSayane vairAgyanA paryAya tarIke oLakhAvyA che "adhyAtmasAra"mAM upAdhyAya zrI yazovijayajIe duHkhUgarbhita, mehagarbhita ane jJAnagarbhita ema traNa prakAranA vairAgyanAM svarUpa batAvIne jJAnagarbhita vairAgyanuM mahatva samajAvyuM che. * tyAga na Take vairAgya vinA : bIjA divase prathama ' vyAkhyAnamAM A viSaya para bolatAM Do. ramezabhAI bhaTTa jaNAvyuM hatuM ke ApaNI pAse tapa, japa, kAna vairAgya, - saMnyAsa, sthitiprajJa vagere zabda che, je vyavahAramAM prasarelAM che, paraMtu ApaNe ajANatA tenA mULa arthane bAjumAM mUkIne pitAnA arthadhaTanathI tene mUlavavAne jyAre prayatna karIe chIe * tyAre jabaradarata goTALA thAya che. satyAgraha, AmaraNAMta upavAsa vagere keTalA sarasa zabdo che, paraMtu hetu vinA A zabdonA vAraMvAranA upayogathI tenI zakita zithila banI gai che. ApaNane Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM prabuddha jIvana ghaNIvAra prazna thAya che ke tyAga-tapa-japa-sAdhanA zenA mATe che? svAmI niSkulAnaMdajI kahe che ke 'tyAga ne Take vairAgya vinA, karA kATi'upAyajI', tyAganI sAthe vairAgya joDAyelA che. vairAgyanA 'a' kazI vastuthI nAsI chUTavuM ema paNa nathI. je badhu breDavu joie te ApameLe ja chUTI jAya te vairAgyanI bhUmikA che. OM vItarAgatA Adhunika same : A viSaSa para vyAkhyAna ApatAM DeA. narendra bhANAvate jaNAvyu` hatu` ke vItarAgatA manuSyajIvanamAM ja sabhavita che. devatAe rAgathI mukta thaI zaktA nathI. manuSyanI eka vizeSatA cheka e peAtAnA manane prazikSita karI zake che. bhUkha lAge te paNa te AhArano tyAga karI zake che. rAgadoSane atha e che ke manane je vastu anukULa lAge tenA pratye rAga ane pratikULa lAge tenA pratye dveSa thAya che. dveSa karatAM rAga vadhu bhaya kara che. dveSa jaladIthI zAMta thai zake che. rAgamAM icchAonI vRddhi thatI rahe che. rAga dAvAnaLa jevA che. tenAM aneka rUpe che. indriyasukhanI kAmanA Akhare nirAzA ane duHkhane anubhava karAve che. indriyasukha e sukhAmAsa che. kAmanAnI pUrti e sukha nathI. tene tyAga e ja sukha che. * upAdhyAya thazeAvijayajI jJAnamAgI ane anubhavamAgI : trIjA divase prathama vyAkhyAnamAM A viSaya para kheAlatAM prA. zrI jyaMtabhAi kAThArIe jaNAvyu hatu ke AjathI traNaso varSa' pahelAM thayelA samatha jaina saMta zrI yovijayajI mahArAja eka prakAMDa vidrAna hatA. sAhityanu kAi kSetra evu' nahi hoya ke jenuM kheDANa zrI yazeAvijayajIe na karyu hoya. te mAtra vidrAna na hatA, paraMtu eka ucca kATinA sAdhaka paNa hatA. temaNe kriyAmAMthI jJAna ane jJAnamAMthI anubhava prApta karIne petAnA zramaNu jIvanane dIpAvyuM hatu. teonA mata anusAra anubhanna vinAnuM jJAna sAva niratha ka hatuM. temanAmAM siddhasena divAkarasUri jevI tArkika zakita ane haribhadrasUri jevI draSTinI vizALatA hatI. temanI apratima vidvattA joine leAkA temane 'laghu hemacaMdra' kahetA. vaLI temane 'zrutakevaLI' ane '*lI zArada"nuM biruda paNa ApavAmAM AvyuM hatuM. * satra pahalI rAdhAkRSNana : dArAnika rAjanItijJa zrI puruSottama mAvaLa kare uparanA viSaya para khelatAM jaNAvyu hatu ke rAjakAraNI ane rAjanItijJanA vacce meTA bheda che. rAjakAraNI AgAmI cUMTaNI tarapha najara nAkhe ne tyAre * rAjanItijJa AvatI kAlanI peDhI sAme lakSya rAkhe che. ApaNA dezamAM Aje rAjakAraNIonI nahi, paraMtu rAjanItiAnI jarUra che. rAdhAkRSNana tattvajJAnI hAvA sAthe eka saphaLa rAjanItijJa paNu hatA. temanI vidvattA vyApaka ane gahana hatI. temane hindu tattvajJAnanA bhASyakAra kahevAmAM Ave che. kalakattA yunivarsiTIe temane AjIvana prApyApaka tarIke nimyA hatA. banArasa yunivarsiTInA vAisa cAnselaranA putra mATe paMDita mAlaviyAjIe temanI pasa'dagI karI hatI e ghaNI mahattvanI vAta che. tA. 1-10-88 sUtra tarIke leggasasUtranuM ghaNuM mahattvanuM sthAna che. sAta gAthAnA A sUtramAM cevIsa tItha kareAnI stuti karavAmAM AvI che. A sUtramAM tIthakara bhagavate mATe vaparAyelA pratyeka zabda athagaMbhIra che. leggasa sUtramAM athanI draSTie mAtra arihaMta bhagavaMtane ja nahi, pAMceya parameSTi bhagavAne namaskAra karavAmAM AvyA che. A sUtrane vistRta artha samajavAthI A vAtane khyAla AvI zake. A sUtranA kartA gaNadhara zrI gautamasvAmI che. bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI A sUtra racAyu hovAnA sabhava che. legmarasanI sAta gAthAne zarIramAM rahelAM sAta cakro sAthe sabaMdha che ane sAta tIrthaMkarAnA nAma pachI 'jiSNu ca' zabda dvArA sADA traNa vartuLanA kuM DalinI sAthe saMbaMdha haiM. lAgyarasanA kAusagga e dhyAna mATenI yogakriyA che. "dhu lAggasa sUtra : A viSaya para vyAkhyAna ApatAM - De. maLelAla cI. zAhe jaNAvyuM hatuM ke jaidhama mAM : maMtra tarIke navakAramaM tranuM, staMbha tarIke bhakatAmara staMtranu ane sAMpradAyikatavihIna dhaS: zrI satyanArAyaNa geenkAe A viSaya para khelatAM jaNAvyu hatu ke chellAM pacIse varlDamAM ApaNuM e durbhAgya rahyu che ke dhanA a ApaNe sAcI rIte samajA nathI. bhagavAna zrI mahAvIre kahyuM che ke dhama' utkRSTa maMgala che. paraMtu dhama' maMgala tyAre ja banI zake jyAre kAi tene dhAraNa kare. dhAraNa na kare te te dhama dhama' nathI. dhama' ravabhAvane kahe che. hindu, jaina, bauddha, muslAma ke khristI eTa dha hoi zake ja nahi, e te sapradAyenAM nAme che. te darekanA vrata-tahevAra judA judA che. temanI dAnika mAnyatAe, kama kAMDA ane vezabhUSA judAM judAM che. A saMpradAyA e bhinna bhinna samAja che. samAja bhinna hAI zake; dhama teA eka ja che. jema baraphanA dhama zItalatA ane agnine dhama baLavAne che tema kudaratane niyama che ke kai vyakita petAnA manamAM rAga ke dveSa utpanna kare che teA te tarata ja vyAkuLa banI jAya che. kudaratanA A niyama darekane lAgu paDe che. sa tavANI : zrI jayendrabhAi trivedIe A viSaya para vyAkhyAna ApatAM jaNAvyu` hatu` ke ApaNe deza kRSi ane RSinA deza che. anna joie che te kRSi ApI zake che ane manane je joie che te RSi ApI zake che. ApaNA dezamAM saMtAne bhAre prabhAva rahyo che. sA sAthene samAgama, satA sAtheneA satsaMga pachI bhale te mAtra eka kSaNanA paNa hoya, eka ghaDInA paNa hoya; paraMtu ApaNA mATe te kharekhara upakArI che. saurASTramAM bhANasAheba, ravisAheba, trikamadAsa, ga MgAsatI vagere satA thayA. A badhA kAi yunivarsiTImAM bhaNyA na hatA. temanI pAse kAi evI zaikSaNika DigrI na hatI tema chatAM temaNe ApaNane je kaMi ApyuM che te adbhuta che. saurASTra gujarAtamAM pahelAM gAmegAma bhajanamaMDaLI cAlatI. leA sAMjanA kAmakAjathI paravArIne gAmanA pAdare AvelAM madirAmAM khesIne bhajana gAtA ane javanamAM TakI rahevAnu temAMthI baLa meLavatA Aje bhajanama`DaLI tUTI rahI che. lekAnu lakSya badalAI rahyuM che. * jainadhama evama dAnakI. maulika vizeSatAe : zrI. caMdanamala cAMduM A viSaya para khelatAM jaNAvyu hatu ke jaina dhama'mAM navakAra maMtramAM kASTa vyakitane nahi, paraMtu guNanA AdhAre namaskAra, karavAmAM AvyA che. jainadarzanamAM; avatAravAdane 2 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-89 prabuddha jIvana sthAna nathI. bhagavAna te janma-maraNa rahita hoya che. bIjI vizeSatA e che ke atmA pote ja paramAtmA banI zake che. jainadarzanamAM punarjanma, AtamA ane paramAtmAnI mAnyatA che. paraMtu izvarane kartA tarIke svIkAravAmAM AvyuM nathI. A saMsAra anAdi-anaMta che ane karmothI ja sukhaduHkhanI prApti thAya evI maulika mAnyatA jainadarzanamAM che. * bhAratIya saMskRtineM jaineka yogadAna : A viSaya para bolatAM De. vilAsa saMgavee jaNAvyuM tuM ke jainadharma khUba ja prAcIna dharma che. jenonI vasatI mAtra lagabhaga koDanI che paraMtu Arthika, sAmAjika, sAMskRtika, sAhityika vagere kSetre jainae je gadAna ApyuM che, ApI rahyA che tevu keie ApyuM nathI bhAratamAM kacchathI kalakattA sudhI ane kAzmIrathI kanyAkumArI sudhI jene vase che jenenI kula vasatInA 41 TakA leke gAmaDAmAM vase che. bhAratIya saMskRtinAM vikAsamAM jenee abhUtapUrva gadAna ApyuM che. * sukha nAme lIlUDI prazamAM : De. delatabhAI desAIe A viSaya para jaNAvyuM hatuM ke samAdhAna e AtmasaMskAranI kriyA che. samagra keLavaNInuM aMtima lakSya amasaMskAranuM che. jIvananA traNa pradeza che : lAla pradeza te samaja ane svIkArano pradeza che. pILA pradeza samAdhAnane pradeza che ane lIle pradeza dhRtinA athavA paiyane pradeza che, jIvanarasanuM jharaNuM A lIlA pradezamAM raheluM che te sukhane pradeza che. lIlA pradezanI kSaNa jyAre Ave che tyAre ApaNe ghaNIvAra gerahAjara hoIe chIe. tethI sukhanI anubhUti thaI zakatI nathI. ja mana ke jIte jIta : prA. ramezabhAI davee A viSaya para bolatAM jaNAvyuM hatuM ke A jagatamAM sukha ane duHkhanuM kAraNuM ApaNuM mana che. mana atizaya caMcaLa che. mananI gati vizvanA sauthI gatimAna padArthomAM prathama che. manane nigraha kare che te muThThImAM vAyune bAMdhavA jevI vAta che. paraMtu manane je vaza karI zake che te gatane jItI zake che mana avirata preraNane svaita banI zake che, te du:khane dariye paNa banI zake che. mana jeTaluM baLavAna che teTaluM ja nirbaLa che. mana mANasane kSaNavAramAM pAMgaLA banAvI de che. mananA kAraNe ja jagatamAM meTAM yuddha khelAyAM che. bhagavad gItAmAM kahyuM che ke mana ja manuSyanA baMdhana ane mokSanuM kAraNa che. A jagatamAM jeNe manane vaza karyuM nathI tene pega sAdho durlabha che. * zrI mA zAradAdevI : A viSaya para belatAM che. uSAbahena mahetAe jaNAvyuM hatuM ke ahiMsAnuM mAlAmya premanA kAraNe ja che. A prema nirvyAja prema che. zrI mA zAradAdevI premanI sAkSAta mUrtAisamAM hatAM. emanAmAM sahanazakti ane saMyamanA adbhuta guNe hatA. AthI ja temanuM e lakSya hatuM ke zrI rAmakRSNadevanI sevA dvArA izvaranI prApti karavI. jemane hAtha Ae temane hayuM ApavuM ane haiyuM bALavuM paDe te paNa taiyAra rahevuM e Adarza zAradAdevIe pitAnA jIvanamAM caritArtha karyo hate. temaNe pitAnA adhikAranI paravA na karatAM zrI rAmakRSNadevanI sevA karavAne ja upadeza Apyo hate. zAradAdevIe rAmakRSNadeva pachI temanuM adhUruM raheluM kAma pUruM karyuM hatuM. temaNe dAmpatya dIpAvyuM hatuM ane vaidhavyane paNa dIpAvyuM hatuM. . * saMvatsarI mahApava: pU. sAdhIzrI jayaMtaprabhAzrIjI mahArAje A viSaya para vyAkhyAna ApatAM jaNAvyuM hatuM ke payuSaNa mahAparvanA ATha divasamAM sAta divasa sAdhanAnA, ArAdhanAnA ane AThame aMtima divasa kSamApanAne che. kSamA e te AtmAne mULabhUta guNa che. kSamA ApavI e kAyaratA nathI, paraMtu vIratA che. ane eTale ja ApaNAM dharmazAstromAM "kSamA vIrasya bhUSaNama ema kahevAmAM AvyuM che. kSamA e guNavAnanuM baLa che. kSamApanA mAtra hoThethI nahi, hayAthI karavAnI che. kSamA e. AtmAne dhama che, AtmAne sahaja svabhAva che. jI mAM tapa, tyAga, vairAgya badhuM ja hoya paraMtu kSamA na hoya te te badhA guNe nakAmA che. tapasvInuM sAcuM svarUpa kSamA che ane saMvatsarI mahAparvane e ja mahAmUlo saMdeza che. * kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya : prA. tArabahena 2. zAhe A viSaya para belatAM jaNAvyuM hatuM ke chellAM navase varSamAM hemacandrAcArya jevI bIjI vibhUti thai nathI. yazavijaya ane dvitIya hemacaMdra' tarIke oLakhAvavAmAM Ave che emAM hemacaMdrAcAryanuM gaurava raheluM che. "siddhahema zabdAnuzAsana, dayAzraya mahAkAvya." "triSaSTizalAkIpukhacaritra." yogazAstra, vItarAgataitra,' "abhidhAnaciMtAmaNi" keza, "dezInAmamAlA vagere sAhityanA ane tattvajJAnanA dareka kSetre emanuM mahattvanuM gadAna rahyuM che. siddharAja ane kumArapALa jevA paraspara vaimanasyavALA rAjavIonA prItipAtra banavuM ane chatAM nispRha rahevuM e agharI vAta hemacaMdrAcArye pitAnA jIvanamAM siddha karI batAvI. . emaNe lakhelA sAhityane UMDANathI abhyAsa karavA mATe eka jiMdagI paNa ochI paDe. emanA jIvananA aneka prasaMge ApaNane preraNA Ape evA che. gujarAta pitAnA vatamAna sAMskArika jIvana mATe hemacaMdrAcAryanuM RNI che. * badhIdalabha bhAvanA: De. ramaNalAla cI. zAhe A viSaya para vyAkhyAna ApatAM jaNAvyuM hatuM ke sUkSma nigodamAMthI nIkaLIne keTakeTalI durlabhatAo vaTAvatAM jIva manuSyajanma pAme che, paraMtu manuSyajanma pAmyA pachI paNa AyaMkSetra, saMskArI kuLa, dhama, te samajAvanAra guru, dharmazravaNamAM ruci, temAM samyak zraddhA thavI arthAta bedhibIjanI prApti thavI e bahu durlabha vAta che. bedhinI prApti pachI paNa dvigArava, sagIrava ane zAMtA- . gAravane keTalIka vAra che prApta thayela badhine gumAvI de che. zAstrakAroe vairAgyanI je judI judI bAra bhAvanAo batAvI che temAM bedhidurlabha bhAvanAne ghaNuM mahatvanuM sthAna ApyuM che. dhama ane saMskRti: pU. morArIbApue A viSaya para belatAM jaNAvyuM hatuM ke zarIramAM je sthAna prANanuM che te sthAna jIvanamAM dharmanuM che. keie dharmane naze kahyo che, keie dhamane lehI tarIke athavA zvAsa tarIke oLakhAvyuM che. paraMtu bhAratIya RSioe te jIvanane hastAmalavata joine dhamane jIvananA prANa tarIke oLakhAvyuM che. upaniSadakAre kahyuM che ke jenAmAM vivekane udaya thayuM che tene badhAM ja zAstra bhArarUpa che. AmAM vivekanuM mahattva batAvatAM kahyuM che ke zAstra kayAM Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha vana tA.1-10-88 bhakita saMgItane kahitama banAvyuM hatuM. sAdhabhAI sudhI buddhimAM hoya tyAM sudhI bhArarUpa che ane jayAre hAthamAM ku. sAdhanA saragama ane ku. senAlI bAjapAyIe anukrame Ave tyAre AdhArarUpa banI jAya che. saMskRtio aneka hoi bhakita saMgItane kAryakrama ApIne savAranA khuzanumA vAtAvaraNane zake kAraNa ke te deza, samAja ane paristhiti anusAra hoya vadhu AhalAdaka ane bhakitamaya banAvyuM hatuM. bhakita saMgItanA che. paraMtu dhama te eka ja hoI zake. satya samAna keI dhama kalAkArone paricaya saMghanA maMtrI zrI nirubahena sudhabhAI nathI. satyanI sAthe ahiMsA anivArya che , ane ethI zAhe A hatA. vyAkhyAtAone paricaya ane vyAkhyAahiMsA parama dharma che. sevA paNa dharma che. je kSetramAM nenI TUMkI samIkSA De. ramaNalAla cI. zAhe karI hatI. saMghanA ApaNe chIe te kSetramAM bIjAne mATe kaMIka karavA dizA hIraka jayaMtI prasaMge nirdhArita karelA phaMDamAM sAre phaLe nedhAbadalIe te samAjamAM meTI krAMti pedA thAya. ' vavA saMghanA maMtrIzrI ke. pI. zAhe saune joradAra apIla karI hatI. upapramukha zrI cImanalAla je. zAhe nave divasanAM vyAkhyAnonA - A vyAkhyAnamALAmAM dararoja vyAkhyAnanA prAraMbha pahelAM kAryakramanuM saMcAlana karavAnI sAthe saMghane Arthika sahayoga eka kalAka bhakita saMgItano kAryakrama raju karavAmAM AvyuM ApanArA mahAnubhAvone temaja A vyAkhyAnamALAmAM upayogI hato. zrI ravi nAserI, zrImatI zyAmalI mukharajI, zrImatI thanArA nAmI-anAmI tamAma mitrone AbhAra mAnya hate. pUrNimA zeTha, zrImatI caMdrA koThArI, zrI jatIna zAha, Ama AnaMda ane ullAsanA vAtAvaraNamAM jJAnavardhaka evI zrI lalita seDhA, zrImatI hemaMtI jhaverI zrImatI zabhA saMdhavI, A payuMSaNa vyAkhyAnamALA sAnaMda saMpanna thaI hatI. * saMghanA hIraka mahotsava prasaMge maLelI bheTa rakama 512500 agAunA arkamAM pragaTa karela rakamane saravALA 5000 me. TuDanTa ejansI 100000 zrI TIMbaDIA phAunDezana 5000 zrI guNavaMtabhAI e. zAha 25000 , zAMtilAla nAnacaMdabhAI kaTArI ce. TrasTa 5000 , e. Ara zAha : 25000 , sI. yu. zAha 5000 , zamIbahena bhaNasAlI 25000 ,, dAmajI lAlajI (enkaravALA) 01 , lamIbAI ceriTebala TrasTa ra5000 ,, vesTa pablika ceriTebala TrasTa 5000 ,, zazikAntabhAI zeTha 21000 , dIpaka nAiTa >> vasanajI nAgajI deDhiyA (mevAvAlA) 21000 , navInabhAI mahetA 50 00 , tArAbena caMdulAla jhaverI ceriTebala TrasTa 21000 , ema. Ara. bhaNazALI 3000 , jayaMtIlAla phattecaMda zAha 11111 , DAhyAbhAI bhoLAbhAI jhaverInA smaraNArthe 2500 , vinedabhAi, zrI ramAbahena mahetA, - ha. zrI bhUpendra jhaverI zrI uSAbahena mahetA 11000 , zAradAbena ramaNikalAla zAha 2500 ,, nAvIla lebereTarIjha 11000 , sevaMtIlAla phakIracaMda enDa kuM.. 2500 , yazomatIbahena zAha 11000 , mehanalAla hemacaMda cerITebala TrasTa 2500 , lAbhubhAI jI. mahetA 11000 , jagubhAI eca. dezI 2500 , samarpaNa TrasTa 11000 , zeTha sadAramala muNATa ceriTebala TrasTa 2500 , joramala maMgaLajI mahetA 11000 , vinubhAI umedacaMda 2500 , vizanajI narazI verA 11000 , mahAvIra velaphera TrasTa 2501 , sarojabahena mahetA 11000 , cInubhAI chaganalAla zAha 2501 , prabhudAsa hemANI cerITebala TrasTa 11000 , saurASTra TrasTa 2500 , cheDA javelarI mATe 10000 zrI sevaMtIlAla kAMtilAla TrasTa (agAu rU. 15000 1500 , caMdrakAMta enDa sevaMtIlAla A lakhAvelA pAchaLathI rU. 25000 kyAM tenA karanA) 1500 , premakumArI DI. gAlA 10000 tsanAbahena zeTha 1500 ,, zrIpala bhaMDArI 500 , mahendrabhAI rasikalAla kalasavALA 1501 cha prANalAla gaDA . * 7000 , sulIbahena anilabhAI hIrANI ! 1501, ramaNIkalAla esa. gesaliyA 5001, ramezabhAI vI. zeTha 1111 , jayaMtIlAla zAMtilAla zeTha 5000 , je. Ara. zAha 1111 ,, ramAbahena hIrAlAla zeTha , 5000 , kAMtAbahena pI. vI. zAha ' ! 1000 , maMgaLAbena jhATakiyA 5000 , rUpAbahena zailezabhAI mahetA ' 1000 , lIlAbahena daphatarI 5000 , indubahena umedabhAI dezI - 1000 , chaTAlAla kezavajI cerITebala TrasTa 5000 , rAjendra amRtalAla zAha 00 , jayAbahena cerITIjha , 5000 , dhIrajalAla ela. amerA 1000 + caMdrAbahena harasukhabhAI zAha , ' ' ' . . ! 5000 , harIbhAI medI 000 , dhIrajalAla phUlacaMda zAha : , 5000 , zAMtibhAI jhATakiyA - 101 ,, nAnajIbhAi ebhAyA zAha ' . 5000 ,, pravINacaMdra TI. zAhe " 1000 , dhIrubhAI dezI .. - '. o o Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-88 prabuddha jIvana 1001 zrI bhagavatIbahena senAvAlA 302 zrI madhukAMtAbahena nautamabhAI mahetA 1000 ,, phohalAla maganalAla jhaverI : 301, basaMtalAla narasiMhapurA 1000 , esa. TI. zAha 301 , cunIlAla mULacaMda zAha 1000 , kamalabena pIsapATI che. 351 , vinayacaMdra cImanalAla parIkha 1001 , mANekalAla ema. bagaDiyA 1 306 , eka bahena taraphathI .' ', ' . . 1001 ,, gajendra Ara. kapAsI ' : 301 ,tArAbahena zropha 1001 ,, lAbhubhAI vI. saMghavI , , , , , - 350 , phrenDasa DevalapamenTa korporezana 1001 , suveNubahena dulAla ' - 275 , senala paMkajakumAra 1001 , rUkSmaNIbahena ela. zAha' , ' " 251 ,, jagadIza gulAbacaMda mAlade .. , 1001 , bhUrIbahena ela. galavALA : 250 , prabhAvatIbahena mahetA : + 1001 , bhAratIbahena bhUpendra zAha '1000 , ThAkaralAla metIlAla gAMdhI , rapa0 , jAdavajI somacaMda mahetA : 1801, nItina ke. senAvAlA . . 251 , preraNuI vAra . , , , , , 1001 , indulAla maganalAla zeTha che ' . 251 ,, madhubahena zAhe '' : -- : 251 ,, dayAbahena : 1001 , navInacaMdra phUlacaMda zAha : - - 251 ,, zaila amita damaNiyA : : 1000 va. jesIgalAla lalubhAInA parivAra taraphathI !*, 201 , zAMtAbahena manubhAI, zeTha , , 1000 zrI vikramabhAI ramaNalAla zahi che251 , rasilAbahena kAkabiLiyA , , 1001 , ramezabhAI pI. mahetA '' '' ' , : 206 , suzilAbahena kAMtilAla paTela - 1000 ,, anasUyAbahena ke. zAha ! ! ! ! ! rapa1 | hemaMta Tulsa TreDIMga kuM. - 1001 , eka bahena taraphathI ''. 'je ! - 201, anilamaNilAla, ' , 751, ravIndrabhAI mahetA : ' , , , , 150 vanitAbahena zAha - 65ra , hasamukhabhAI deDhiIvAlA : ' , " ' ' [, " - 150, mULaca da nAnAlAla , , , , 501 ,, eca. sI. kuvADiyA : * * * - 101 e eka bahena ' ' , ' ' . puThapAbahena ke. bhaNazALI 101 ,, jIvaNalAla ke. mahetA 501 , hemendrakumAra ravicaMda zAha ' . . .' ' , , 101, maMjulAbahena pArekha ': ': , , 501 ,, varSAbahena kundanalAla pa01 , dulerAya ravicaMda zAha !' ' . :: 101 - ramaNalAla lAlabhAI lAkaDAvAlA 500 , rasikalAla ena. vArA - - !! 102 v maheza bAbulAla jhaverI 501, IndulAla hiMmatalAla vorA :' - e.. ': ': 101 mANekalAla rajalAla pArekha 501', reNukAbahena zAha ' , , 101 lIlAdhara, dvArakAdI . . . '' . . ' 501 ,, cImanalAla nAnAlAla ''' . : 101 aruNAbahena ke cekasI , 501 me. pArasa pAIpa enDa vevesa ka. , - 101 + lIlAbahena cekasI 501 zrI nemaca da gAlA 1, suzIlAbahena caMdrakAMta mahetA * 501 , azokabhAI mahetA, ': ': ' , , 101, rasikalAla harilAla'. - - 501 sva. choTAlAla dhanajIbhAinA smaraNArthe deg che tAbahena ke ThArI * 500 zrI uSAbahena ramezabhAI jhaverI : " 100 che. gaMgAbahena harajI'' ': . , " 500 , zakuMtalAbahena mahendrabhAI zAha, , , 100 , hIMmatalAla ratanazI gaDA , , 51 . Ara. sI. enTaraprAijha 100', ajitabhAi desAi : ' , ' , nAbena dhIrendra verA ! . - pa00 , " " " 10 chemenAbahena desAI : ': ' ' : : 500 , vikrAMta oTomebAilsa 51. abAlAla caturabhAi zAha, smaraNArthe 501 , ravicaMda sukhalAla zAhe ' '' . . ! ' : I ! ! ! ! 51 ; ''pAvaMtIbahena aMbAlAla zAha pa ti - dha : " : 2 : : : . pa rAjaya tIlAla aMbAlAla zAha 500 , mahezabhAI rasikalAla ',| 51 , urmilAbahena jayaMtIlAla zAha ' 500 , dhIrendra cImanalAla ', " mAM navanItalAla zAha 500 , vasaMta eca talasANiyA - 51 , caMcaLabahena talasANiyA ' . . . ', . . 501 ,, zarmiSThA bha. parIkha * * . . - je. pI. mahetA 50' madhubahena gAMdhI : che ? 500 , saralA mugaTalAla dozI '. : : ' . : - , , A 501 4 vADIlAla jeThAlAla pa1 ,, sva. viThThaladAsa' '* '. . : , , , , 51 , madhukAMta koThArI : ": ", , ,.!. ! '. 50 , caMdanabahena kAMtilAla pArekha , ke : , 25 hasamukhabhAI sI. zAha' 500' kaMcanabahena che. deDhIvAlA :.! ' ke ', ' ; : : : 500 , jesmInakumAra ha. deDhIvAlA - - - - - - che . . . . . - - - 21 , hIrajI kezava mata je eka saMgrahastha taraphathI '1:1 . : ': ': ' j 2001 jheLImAM AvyA te pAM, ' ' * pATobara 1, 1 :*. . . ' ' .! 22,vaMchuM tA. ra6-98 sudhImAM Avela rakamane saravALe khy mly my mmy 501 ,, ajitabhAI ramaNa .. : : : : Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana ta, 1-10-88 kAvyaprajanAdi viSe AcArya hemacandra che Do. bhegIlAla ja, sAMDesarA saMskRtamAM sAhityazAstra, alaMkArazAstra, kothamImAMsA ane (ene hetu pratibhA che.) kavizikSAnA seMkaDo grantha racAyA che; emAM pAyagrantha tarIke, enA vivaraNamAM AcArya kahe cheisavIsananA 11mA saikAmAM thayelA, kAzmIrI paMDita mammaTane dhanamanentam "kAvyaprakAza agrasthAne che. bhAratIya nATayavidyA ane sAhitya (dhana ane kAntika che-kAvyaracanAne pariNAme dhana -zAstrane prAcInatama upalabdha gra-bharatanuM "nATayazAstra', maLaze ja eve ke ekAnta-nizcaya nathI ) have, kAvyanA heturUpa pratibhA viSe kahe che ke-navanadaMDIne "kAvyAdaza, rAjazekharanI 'kAvyamImAMsA', bhAmahane meSazAlinI prajJA te pratibhA. kAvyanuM e pradhAna lakSaNa che. "kAvyAlaMkAra'. kSemendranI aucityavicAracarcA, kalikAlasarvata vyutpatti ane abhyAsa e baMne pratibhAne saMskAranArAM kAraNo hemacandrAcAryanuM 'kAvyAnuzAsana', pATaNanivAsI be vibhinna che. vyutpatti sahaja ane aupAdhi kI-ema be prakAranI hoya che. vAbhaTakRta 'kAvyAlaMkAra (jemAMnA eka vAkSaTAlaMkArane sahajA pratibhAnI samajUtI Ape chejUnI gujarAtI gadyAnuvAda, mesundarakata "vAbhAlaMkAra sAvaraNakSayopazamamAtrAt sahajA // 5 // AlAva bodha' vaDedarA yunivarsiTInI prAcIna gujara (sUrya vAdaLAMthI DhaMkAi gayuM hoya te paNa- sUryane granthamAlAnA 13 mA puSpa tarIke * 976mAM ame svabhAva ja prakAza ho vAdaLAM dura thatAM jhaLakI UThe tema, pragaTa karyo che), vizvanAthakRta sahita darpaNa" jagannAthane jJAnAvaraNIya Adi karmonA AvaraNa dUra thavA mAtrathI pratibhA "rasagaMgAdhara.' bauddha vidvAna dharmadAsagaNikRta 'vidaSpamukha- prakAzI UThe che. mAtra' zabdane prAge kArikAmAM karyo che, te maMDana' (jane paNa bAlAvabodha merusundarakRta maLe che) Adi A viSaSamAM maMtrAdina niSedha mATe che. mahAvIra svAmInA sukIriMta granthamAM paNa mammaTane kAvyaprakAzamAM viziSTa che. gaNadharoe dvAdazAMgI athavA jaina AgamanAM bAra agenI kAvyaprakAza kArikAo ane te upara svapajJa vRtti ema racanA karI te sahaja pratibhAnA balathI) racAya che. kAvyaprayajananuM nirUpaNa karatI enI prathama mAtrA vize | 6 | kArika samasta racanAnI gaMgotrI rU5 heI ghaNI mahattvanI che, (maMtra devatA adinA anugrahane pariNAme pedA thatI pratibhA emAM mammaTa kahe che aupAdhikI che. te paNa AvaraNa kSaye pazamanuM nimitta bane che. kAvyaM yazase'rthakRte vyavahAravide zivetarakSataye / paraMtu upAdhi sAthe ene saMbaMdha spaSTa hoI ene aupadhikI kahIzuM. sadya paranirvRtaye kAntAsamitayovadezayuje // vyutpatvabhyAsAbhyAM saMskAryA // 7 // (kAvya yaza mATe, dhana mATe lekavyavahAra jANavA mATe, . (vyutpatti ane abhyAsa vaDe pratibhAne saMskAra thAya che. aniSTa dura karavA mATe, sadya-tatkALa rasAsvAdane kAraNe) paramAnaMda vyutpatti ane abhyAsa-e baMne pratibhAnAM sAkSAta kAraNa nathI. paNa pratibhAnAM upakArI che. pratibhAhIna mATe vyutpatti mATe ane kAntAnI jema upadeza Ape, e sAru racAya che.) ane abhyAsa e baMne kAraNa niSphaLa che.) AcArya hemacandra mammaTanI pachI, eka saikA bAda, - pachI ziSya prazna kare che, "vyutpatti' eTale zuM ?" to gujarAtamAM thayA che; emaNe racelA alaMkAra grantha "kAvyAnuzAsana AcArya uttara Ape che, "jozA dAyaku nipuNatA yuvattiHA" upara mammaTana sAre prabhAva che paNa kAvyaprayojana paratve arthAta lekamAM eTale rathAvarajaMgama lekavRttamAM ane zAstramammaTa sAthe emane matabheda che. hemacaMdra AlaMkArika kharA, kA kahetAM vyAkaraNa chaMda : zAstra keza kRti smRti purANa 'paNa tyAgI sAdhu che, arthaprApti paNa kAvyanuM prayojana-ema itihAsa Agama takazAstra nATayazAstra athazAstra kAmazAstra keI kahe te emane e svIkAvya nathI. yogazAstra lAyata darzana ane mahAkavipraNIta kAvyamAM nipuNatA. vANInA kAvyatva viSe hemacaMdra prAraMbha kare che vaLI ziSya prazna kare che ke "abhyAsa eTale zuM ? zabdAnuzAsane'smAbhiH sAcyo vAco vivecitAH / AcArya uttara Ape che, 'kAvyanI jijJAsA sAru puna : puna : nAsAmidAnI kAvyatva yathAvadanuziSyate // 2 // pravRtti te abhyAsa. kAvyaracanA je jANe che ane athavA (zabdAnuzAsanamAM ame sAdhu kahetAM zuddha vANInuM vivecana vicAre che te kAvya vize kavio ane sahRdaye che. emanA. kyuM che. e vANInuM kAvyatva have yathAkrama samajAvIe chIe.) upadeza vaDe kAvyamAM punaH punaH pravRtti te abhyAsa. abhyAsathI saMskAra relI pratibhA ja kAbAmRtanI kAmadhenu bane che. hemacandranA zabdAnuzAsana arthAt siddhahema' vyAkaraNanI pachI DuMka vAMcIne ke sAMbhaLIne pite mahAna sarjaka hovAne kAvyAnuzAsana'nI racanA thaI che, te A karikA uparathI spaSTa che. ADaMbara keTalAka kare che, e cale nahi, e samajAvatAM pachI kAra prayajana viSe AcAya' kahe che AcAya' kahe che, "satata abhyAsa ja yugamAM pariName che. kAvyamAnandAya pazase kAntAtulyopadezAya ca // 3 // ekAda vAra paththara upara paDeluM udakabindu kadI paNa paththaramAM (kAvya AnaMda mATe, yaza mATe ane kAntAtulya nimnatA pedA karI zakatuM nathI.' ' upadeza mATa.) : 1. ' zabda jenuM upAdAna che e sAhityakalAnA prayajana ane hetu vizvanI AcArya hemacandra jevA mahAna manISInI vibhAvanA, - pratisAda detu: || 4 emanA kAvyAnuzAsananA AMrabhamAM ja, Ama spaSTa thAya che. * vaLI spaSTa kare . . mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka: zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra, vI. pI. roDa, mubaI 4004114 Te. naM 3pa0ra6 : mudraNasthAna ke prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeDa reDa, giragAma, muI,-- 410, 004 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By / South 54 Licence No. 1 37 " + _prabaddhajIvI varSa:54 aMka-1ra ) muMbaI, tA. 16-10-1988 vArSika lavAjama rU. 30/- chUTaka nakala rUA. 1-50 muMbai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra - paradezamAM vArSika rU. 300 maNalAla cI. zAha sva. AcArya zrI guNasAgarasUrIzvarajI mahArAja acalagacchAdhipati pa. pU. AcArya bhagavaMta zrI guNasAgarasUrIzvarajI mahArAja 77 varSanI vaye muMbaimAM semavAra tA. 10mI okaTobare rAtre 12.39 kalAke navakAra maMtranuM TaNa karatAM karatAM kALadharma pAmyA che. emanA svargavAsathI jenasamAjane eka mahAna tapasvI ane prabhAvaka AcAryanI kheTa paDI che. chellA eka dAyakAmAM pU. guNasAgarasUrijInuM nAma emanI anekavidha zAsana pravRttiothI jaina samAjamAM suprasiddha banI -gayuM hatuM. pate dIkSA na le tyAM sudhI roja ekAsaNuM karavAnI pratijJA lenAra ane dIkSA lIdhA pachI paNa jIvananA aMta sudhI, ema pAMca dAyakAthI vadhu samaya saLaMga ekAsaNuM karanAra ane reja savAranA UThIne 108 vAra khamAsamaNAM denAra -evA ugra tapasvI ane vihAra karavAnI bAbatamAM paNa ugra vihArI tarIke suprasiddha evA guNasAgarasUrijI mahArAje acalagacchanuM nAma chellAM keTalAMka varSomAM bhAratabharamAM gUMjatuM karI dIdhuM hatuM. guNasAgarajI mahArAjano janma vi. saM. 196nA mahA-sudane zukravAranA roja kacchamAM gAma deDhiyAmAM thayo hate. emanA pitAzrInuM nAma lAlajI devazI ane mAtuzrInuM nAma dhanabAI hatuM. guNasAgarajI mahArAjanuM saMsArI nAma gAMgajI- bhAI hatuM. pitAnAM mAtuzrIne pratikramaNa vagere vidhi pustaka vAMcIne karAvatAM karAvatAM ane mAtuzrInI sAthe sAthe tapazcaryA karatAM karatAM kizora gAMgajIbhAine dhamane raMga lAgyA hatA te eTale daDha banyuM ke eka vakhata mAtuzrI raI karatAM hatAM tyAre dhagadhagatuM tela gAMgajIbhAInA zarIra upara paDyuM te paNa pitAnI tapazcaryA teDI nahi ane davA lIdhI nahi. yuvAna vaye temaNe kacchanAM tIrthonI yAtrA karI ane tyAra pachI sametazikhara ane tenI AsapAsanAM tIrthonI yAtrA karI. teo dhArmika utsavamAM bhAga levA lAgyA hatA ane muMbaImAM kacchI mahAjanavADImAM sAmAyika-pauSadha vagere karavA * lAgyA hatA, yuvAna vaye teo jAmanagaramAM te samayanA gacchAdhipati pU. gautamasAgarasUri ane temanA ziSya nItisAgarajInA saMparkamAM AvyA. dIkSA levAnI pitAnI bhAvanA vyakata karI ane e pramANe vi. saM. 1993mAM temaNe kacchamAM pitAnA gAma deDhiyAmAM dIkSA lIdhI. nItisAgarajInA teo ziSya banyA ane temanuM nAma muni guNasAgarajI rAkhavAmAM AvyuM. kaccha mAMDavImAM, jAmanagaramAM bhUjamAM, ka7 gedharAmAM, meTA AsaMbiyAmAM ema eka pachI eka emanA cAturmAsa thatA rahyA. emanI asAdhAraNa tejaritA pArakhIne gurumahArAje paMDita rAkhIne emane saMskRta ane prAkRta bhASAne abhyAsa karAvyuM. samaya jatAM emane upAdhyAyanI padavI ApavAmAM ApI ane saM. 2003mAM gautamasAgarasUrijIe temane gacchanI javAbadArI paNa se pI. saM. 2012mAM muMbaImAM temane AcAryanI padavI ApavAmAM AvI ane teo gacchAdhipati AcArya guNasAgarasUri thayA. gacchAdhipati AcArya bhagavaMte tyAra pachI kaccha rAjasthAna ane muMbaImAM aneka sthaLe vihAra karI aneka zreSThIone pratibaMdha ApIne aneka mahatvanAM kAryo karAvyAM. temaNe zrI AyaMrakSita jaina tatvajJAna vidyApIThanI kacchamAM merAumAM sthApanA karAvI; bhujapurathI bhadrezvara tIthane saMdha kADhaye zrAvikA vidyApIThanI merAumAM sthApanA karavI; kacchathI zaajayanI tIrthayAtrAne saMgha, kADho. e uparAMta jina maMdira, upAzraya, jJAnamaMdira, dhamazALA, pAla, pratiSThA dvAra dIkSA, padavI vagere vividha prakAra pitAzrI lAlajIbhAIe muMbaImAM AvIne zIvarImAM dukAna karI hatI. 12 varSanA gAMgajIbhAI pitAzrI sAthe - dukAnamAM joDAyA hatA ethI teo zALAmAM vyAvahArika zikSaNa cAra dhoraNa sudhInuM ja laI zakayA hatA. tera varSanI uMmare gAMgajIbhAIne zItaLAno roga thayo hato ane evI gaMbhIra sthitimAM hatA ke pitAe mAneluM ke teo avasAna pAmyA che, eTale ramazAne laI javAnI taiyArI karavA vicAreluM. paraMtu zarIramAM jarAka halanacalana jaNAtAM ..AzA janmI ane mahinAnI mAMdagI pachI gAMgajIbhAI svastha thayAM hatA. : Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana ranAM ghaNAM kAryo varSovarSa emaNe mahesavapUrvaka karAvyAM. chellA dAyakAmAM emaNe muMbaIthI sametazikharane saMdha kaDhAvyo ane sametazikharathI zatruMjayane saMdha kaDhAvya e emanI jevItevI siddhi nathI. emaNe sametazikharamAM 20 jinAlayanuM nirmANa dhamazALA sahita karAvyuM ane kacchamAM 72 jinAlayanA nirmANanuM kArya upAzraye, dharmazALA vagere sahita cAlu karAvyuM. emanI preraNAthI vividha prakAranAM adhivezane ane saMmelane jAyAM hatAM. emane jude jude samaye vividha padavIthI saMgha ane samAje alaMkRta karyA hatA. emanI preraNA ane sadupadezathI jude jude sthaLe ane jude jude samaye keTalAka yuvakee ane yuvatIoe dIkSA lIdhI. e rIte emanA haste -11pathI vadhu sAdhvIjIoe dIkSA lIdhI ane pacAseka sAdhuoe dIkSA lIdhI jemAM emanA ziSya guNadayasAgara ane kalAprabhasAgarane AcAryanI padavI paNa. apAi che. Ama emanA prabhAvaka caritrathI acalagacchane sAdhusAdhvIone vizALa samudAya sAMpaDayo che. pU. guNasAgarasUrijIe jaina zAsananAM je vividha kAryo karyA emAM temanA sAhityakSetre karelA samRddha pradAnanuM paNa vismaraNa na thavuM joie. teo kRtasAhityanA abhyAsI hatA. saMskRta-prAkRta vagere bhASAnA prakhara paMDita hatA. vaLI kavi paNa hatA. gujarAtI temaja saMskRta bhASAmAM temaNe ghaNI racanA karI che. emaNe AyaMrakSitasUri, kalyANasAgarasUri ane gautamasAgarasUrinAM caritra saMskRta bhASAmAM racelAM che. A uparAMta parvakathAsaMgraha', 'zrIpALacaritra', pArzvanAthacaritra" vagere graMthe lakhelA che. emaNe aneka stavane, meTI pUjAe, DhALiyAM, stutie, duhAo, prArthanAo vagerenI racanA karI che. eka lAkhathI paNuM vadhu zlekanA pramANa jeTaluM sAhitya saMskRta ane gujarAtImAM gadyamAM ane padyamAM emanA hAthe lakhAyuM che; e emanI jevItevI siddhi nathI. emanAM keTalAMya ! stavane rAjanI dhArmikavidhimAM aneka lokonA mukhe Aje paNa gavAtAM rahyAM che. * pU. guNasAgarajI mahArAjane prathama saMpaka mAre saM. 27ramAM rAjasthAnamAM bADameramAM thayo hato. emanA vidvAna ziSyaratna kalAprabhasAgarane patravyavahArathI paricaya thaye hatA paraMtu emane rUbarU maLavAnuM thayuM nahotuM. e varSe jesalameranI yAtrAe ame gayA hatA tyAM jANavA maLyuM ke pU. kalAprabhasAgarajI ane emanA gurumahArAja zrI guNasAgarasUrijI bADameramAM che. eTale amAre kAryakrama badalI jesalamerathI ame bADamera gayA hatA. tyAM pUjya AcArya bhagavata guNasAgarasUrijInAM pahelI vAra darzana karyA. bIje divase tyAM dIkSAne eka prasaMga hatA, paraMtu saMjogavazAta amArAthI tyAM rekAvAya tema na hatuM. tyAra pachI teonI muMbaimAM padharAmaNI thaI ane emane vAraMvAra maLavA javAnuM thayuM. sametazikharamAM pU. guNasAgarasUrijI ane pU. kalAprabhasAgarajInI preraNA ane AzIrvAdathI jAyelA viTha6 saMmelanamAM bhAga levA mATe javAnuM thayuM. tyAre emanAM sAdhu-sAdhvIomAMthI grejyueTa thayelA keIkane mAre pIeca.DI. abhyAsa karAvavo evI vAta thaI. mArA mitra zrI vasanajIbhAI lakhamazIne paNa te mATe Agraha hatA *ane badhI ja suvidhA mATenI javAbadArI temaNe svIkArI. eTale sametazikharethI jyAre saMdha zaa'jayanI yAtrAe prayANa karatA hatA te divase savAre pU sAdhIzrI puNyadayAzrIjInAM ziSyA pU. mekSaguNAthIjIne paMdaramA zatakanA jayazekharasUrinA jIvanakavana' viSe pIeca. DI.ne abhyAsa mAre karAve evuM jAhera karavAmAM AvyuM ane e mATe pU. AcArya bhagavaMtanA vAsakSepa sahita AzIrvAda sAMpaDyA sametazikharathI saMdha jyAre pAlitANA pahoMcyA tyAre paNa zrI vasanajIbhAI sAthe mAre tyAM javAnuM thayuM ane jaina sAhitya saMzodhananA kSetre zI zI janAo karavI tenI paNa AcArya bhagavaMta ane pU. kalAprabhAsAgarajI sAthe vicAraNA thaI Ama pU. gacchAdhipati uparAMta 5 kalAprabhAsAgarasUrijI tathA pU. mekSaguNIjIne nimitta acalagacchanAM sAdhu - sAvIenA vizALa samudAyanA saMparkamAM AvavAnuM sadbhAgya mane sAMpaDyuM che ane teonA uttama caritrapAlanathI huM ghaNe prabhAvita thayo chuM. pa. pU. guNasAgarejI mahArAja atyaMta saraLa hRdayanA ane vatsala svabhAvanA hatA. pitAnA ziSyane pitAtulya ke adhika vAtsalyathI teo saMbhALatA ane te darekanI pragati thAya. tenI satata dekharekha rAkhatA hatA vayevRddha avasthAne kAraNe teo vihAra karI zakatA nahetA, , paraMtu temanA ziSya utsAha ane umaMgathI temanI khurazI ke : DoLA pitAnA khabhe UMcakI letA ane cAlatAM cAlatAM jyanAda karatA ke'gurujI amAre aMtaranAda; amane Ape AzIrvAda." ardhazatAbdIthI vadhu jeTalA dIkSA paryAyanAM varSomAM jaina zAsananI anekavidha sevA bajAvanAra A mahAna gacchAdhipati rava. guNasAgarasUrIzvarajInuM nAma acalagacchanA itihAsamAM suvarNAkSare lakhAze. emanA bhemAtmAne koTi koTi prAma ! -ramaNalAla cI. zAha bhakita saMgItanA vage . ' saMdhanA upakrame bahenane bhakita saMgIta-stavana vagere zIkhavavA mATenAM cha aThavADiyAMnA vargone prAraMbha thAya che. prAraMbha: budhavAra, tA. 16mI navembara, 1988 : samaya : sAMjanA 4-0 thI 5-00 : " satra phI : 50- pacAsa rUpiyA : sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgraha 385, saradAra vallabhabhAI paTela roDa, rasadhArA ke. epa. sesAyaTI, bIje mALe, vanitA vizrAma sAme, muMbaI-400004 phena : 350296, bhakita saMgItanA A pagane samaya dara budhavAre sAMjanA 4-00 thI 5-40 raheze. zrI baMsIlAla khaMbhAtavAlA A varganA adhyApaka tarIke sevA Apaze. rasa dharAvatAM bahene saMghanA kAryAlayamAM saMparka sAdhavA viMnatI che. uSAbahena mahetA ' ke. pI. zAha * saMjaka - nirubahena esa. zAha maMtrIo Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-8 prabuddha jIvana che kathA ki kane - devendrasuri viracita ArAmazobhA kathAnaka te . * jayaMta koThArI ArAmazobhAnI kathA e jaina paraMparAnI eka prasiddha 5. aparamAne pitAnI putrI hovI. e sAmAnya hovI. kathA che. eramAna saMtAnanA bhAgyadayanA kathAghaTakane vaNI ane oramAna putrI pratye ene IrSA thavI. letI A kthAnuM mUlya e draSTie ghaNuM che. A kathAghaTaka 6. oramAna putrIne eNe mArI nAkhavA koziza karavI gavyApI che. yuropamAM pracalita sinDelAnI tathA aspaTa ane ene daivI ugAra tha. ilanI kathA tathA bhAratanI digaMbara jaina paraMparAnI sugaMdha 7. oramAna putrIne sthAne pitAnI putrIne besADI devI. dazamInI kathAmAM A kathAghaTaka che, sinkalAnI kathA sau prathama cAlsa polTa (i. 1628-I. 1703)nA kathAkeza kebine 8. A kapaTane laMDa aMte phUTI ja. phImAM ane aspaTaIlanI kyA jekaba luDavika kAlazcima 9 mAtAe potAnA bALakane jovA gupta rIte javuM (I. 1785-i. 1863) nA lekakathA saMgraha "di kiMDara ane emAMthI rAjAne hAthe jhaDapAI javuM. uDa hAusamAkhecana'mAM maLe che jyAre ArAmazobhA ane suga dhadazamInI kathAo cheka I. 11 mI-12mI sadInI che. 10. kalyANa karanAranI zarata hovI ane e zaratane bhaMga AthI eramAna saMtAnane bhAgyodayanuM kathAghaTaka bhAratIya thatAM enuM mRtyu thavuM. mULanuM hevAnI saMbhAvanA vadhu rahe che. ' pUrvabhavanI kathAmAMthI ApaNe nIce pramANe ghaTake tAravI zakIe chIe? hIrAlAla jaine sugaMdhadazamI kathAne prabhAva ArAmazobhAnI kathA para hovAnuM mAneluM ane tethI sugaMdhadazamInI kathAne A 1. AThamI putrI tarIke janmelI nibhaMgI kanyA. ' viSayanI sauthI prAcIna kathA mAnelI. paraMtu udayacandranI 2. daridra paradezI sAthe ene paraNAvI devI. apabhraMza sugaMdhadazamI kathA che. 1150nI racanA che, jyAre 3. patie bhAtAnA lobhathI ene sUtI tajI devI. ArAmazobhAnI kathA pradyumnasUriviracita "mUlazuddhikaraNanI 4. nirAdhAra strIe ke eDIne tyAM Azraya meLavI . devacandrasUriviracita vRtti (2. i. 1089 - 90 mAM pitAnA vartanathI Adara prApta kare. sauprathama maLI AvI che. AthI zrI jainane abhiprAya have pa. pitAne Azraya ApanAranA saMkaTamAM sahAyabhUta thavuM. svIkArya rahetuM nathI. ArAmazobhAnI kathA e. have, A 6. pitAnA tapa ne zIlaprabhAvathI sUkI vADI lIlI viSayanI sauthI prAcIna kathA Thare che. karAvavI. pradyumnasUriviracita "mUlazuddhiprakaraNa" devacandrasUrinI vRtti be bhavanAM vRttAMta taLe A rIte meLavavAmAM AvyuM cheH sAthe prakAzita thayela che (saMpA. amRtalAla bhejaka, 1. pUrvabhavamAM nibhAMgI strIe pitAgRhe kazuM dharmakArya prakA. prAkRta graMtha pariSada amadAvAda, 1971), mUla karyuM nahotuM tethI bIjA bhavamAM ene aparamAnA AzrayavALI graMtha prAkRtamAM che. enA paranI vRtti saMskRtamAM duHkhI kanyAne avatAra maLe. che, paraMtu draSTAMtarUpe apAyelA sarva kathAnake prAkRtamAM che. badhAM kathAnake gadyapadya mitra che. ArAmazobhA kathAnakamAM 201 2. pUrvabhavamAM e mANibhadra zeThane madadarUpa thaI hatI tethI A bhavamAM e ene nAgakumArane rUpe sahAya karanAra tarIke gAthAo che ane lagabhaga eTale ja gadyabhAga che. te maLe. mUlazuddhikaraNane hetu samyaka vanI zuddhi vagerenA 3. pUrvabhavamAM eNe pAchaLathI jinadevabhakita karelI tethI pratipAdana dvArA svarga ane apavarga (mekSa) saMpaDAvI zreyaskara A bhavamAM ene pAchaLathI rAjyanuM sukha maLyuM. banavAnuM che. emAM samyakatvanAM bhUpaNuM vagere cha dvArenuM varNana che. samyaphUvanAM bhUSaNomAM ethe bhakita che. enA be 4. pUrvabhavamAM eNe jinadevane trichatra dharAveluM ane prakAre che-jinabhakita ane sAdhubhakita. A jinabhakita ke sUkI vADIne navapallavita karelI te bannene pariNAme ene A tIrthaMkarabhakitanA udAharaNa tarIke ArAmazobhAnI kathA vRttikAre. bhavamAM pitAne mAthe chavAyeluM udyAna maLyuM. . mUkelI che. A bhavamAM ArAmazobhAne mastake haMmezAM udyAna joi zakAya che ke baMne bhavanAM vRttAMtanA ghaNA aMzane. chavAyeluM rahe che. te eNe pUrvabhavamAM karelI jinasevAnuM tALe meLavavAmAM Avyo nathI. pUrvabhave mukhyAMza pUrata ja pariNAma che e enuM mukhya kayitavya che. vartamAna bhavane lAgu paDe che enuM prayojana maryAdita che. be bhavanI kathAmAMthI vartamAnabhavanI kathAmAM nIcenA ghaTake A eka daSTAMtakathA-dharmakathA che. ene vAstavikatAnI ApaNe tAravI zakIe chIe : daSTie jovAnI na hoya. tema chatAM e rIte vicArIe tyAre 1. aparamAne Azare rahetI kanyAnuM duHkhabharyuM jIvana. keTalIka bAbate dhyAna kheMcyA vinA na rahe : : 2. nAgadevane eNe karelI sahAya ane enI kRpA. 1. e samayanI kathAmAM ApaNe camakArane svIkArI laIe paraMtu ahIM nAgadevatA ArAmazobhAne enA chellA saMkaTa 3. mAthe udyAna chavAyeluM rahevuM. te vakhate Azraya Ape che, paraMtu enA e saMkaTane nivArI 4. AvI kanyA tarapha rAjAnuM AkarSavuM ane ene zakatA nathI temaja ArAmazobhAne pati sAthe meLavI ApI * rAjarANIpada maLavuM. zaktA nathI. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana : tA: 16-10-88 - 2. ATha varasanI umare vidhutrabhAe . mAtAne gumAvI. ' te pachI bAra varasa eNe duHkhamAM gALyAM pachI ene jitaza rAjAe joI. eTale ke vIsa varasanI uMmare A ghaTanA banI. e samayamAM A uMmara eka kanyA mATe kadAca moTI uMmara kahevAya. aparamAnuM duHkha veThatAM e bAra varasanI thaI ema abhipreta hoya te e svAbhAvika gaNAya. 3. ArAmazobhAnA lagna pachI aparamAne dIkarI janmI. e yuvAnavaye pahoMcI, pachI aparamA ArAmobhAne pahelIvAra bhAtuM mekalavAnuM vicAre che eTale ke lagabhaga bAreka varSa pachI. A dekhItI rIte asvAbhAvika che. ArAmazobhA pahelI vAra sagarbhA paNa A veLA bane che. e paNa sAmAnya rIte ghaNuM moDuM kahevAya. * ja. aparamAne dIkarI janmelI, e dIkarIne eNe bhoMyarAmAM saMtADI rAkhI - A badhuM ArAmazobhAthI chAnuM rahI zakuM eTaluM ja nahIM pitAe paNa chAnuM rAkhyuM e ghaTanA asvAbhAvika che. gAmalokone paNa kaze prazna thato nathI. A noMdhavAnuM kAraNa e che ke pachInA kathAkAre keTalIka vAra AvI bAbatenA khulAsA jatA hoya che ke hakIkatamAM pheraphAra paNa karatA hoya che. ArAmazobhAnI kathA paraMparAmAM AvuM kaI bane che ke kema te have pachI ApaNe joizuM. devacaMdrasUrinA A kathAnakamAM keTalIka bAbate ucita khulAsA sAthe mUkavAmAM AvI che tenI paNa noMdha levI joIe 1. je nAga kharekhara deva" che ane vidyutaprabhA para AvI kRpA karI zake che te gAruDikethI te nAse che. AnuM kAraNa nAgadeva pite ema batAve che ke pote nAgakumAranA dehamAM rahelA heine maMtradevatAnI ANuM lepavA zaktimAna nathI. gADika ene jue te garuDamaMtrathI ene pakaDI ja zake. 2. vidhutrabhAnI sAthe haratuM pharatuM udyAna ane maMtrIne pahelAM vahema jAya che ke e devatA te nahIM hoya! paNa pachI e jue che ke A strIe te AMkhe cALI hatI. devone te AMkhanA palakArA ja na hoya. A parathI A strI devatA na hoI zake enI ene khAtarI thAya che. ' ArAmazebhAnI A kathAmAM sAmAjika ItihAsanI daSTie keTalAka rasaprada aMze che te paNa joie : 1. agnizama vedapAThI brAhmaNa che, paNa ene ghera gedhana che-gAye ekathI vadhu che-ane enI putrI ja gAya carAvavA vagaDAmAM jAya che. jUnA samayanA brAhmaNakuTuMbanuM A lAkSaNika citra che. - 2. vidhura agnizamAM pharIne paraNe che ane enI preraNa putrI ja Ape che. eTale puruSane mATe pharI paraNavuM, e e samAjamAM bilakula avAbhAvika gaNAtuM nathI. - 3. jitaza3 ArAmazobhAthI AkarSAI ene paraNe che ne emAM saunI saMmati hoya che. rAjA brAhmaNukanyAne paraNe emAM bAdha gaNu nathI ane rAjAne pasaMda paDelI kanyA ApavAmAM gaurava gaNAya che. ' 4. putrInA lagnane nirNaya pitA ja le che. '' 5. rAjAne mATe maMtrI e kharekhara salAha levA yogya sAtha levA yogya vyakita che. ArAmabhA sAthenA lagnamAM maMtrI sahAyabhUta thAya che te uparAMta agnizarmA jyAre brahmahatyA ApavA taiyAra thAya che tyAre rAjA maMtrInuM samarthana laine ArAmazobhAne piyara mokale che. 6. dhAyuM karAvavA trAgAne Azraya levAya che. 7. brahmahatyAnuM pApa rAjAne rUDhibhaMga karavA prere eTaluM meTuM gaNAya che. 8. rAjarANIne mATe ejhilanI prathA che. e sUryane na joI zake. brAhmaNapitAne ghera paNa na jaI zake. 9. putrIne khAvApIvAnuM mokalavAnI rUDhi che. 10. lADu, sUtarapheNa, mAMDA e traNa mIThAIo ahIM ullekhAya che... . ' 11. rAjakulamAM rAjAnuM Adhipatya che. mIThAinuM mATaluM rAjA dRSTi kare pachI ughADAya che. 12. rAjAnA khAdya padArtho pahelAM parIkSA mATe kerapakSIne batAvavAmAM Ave che. pachI rAjA khAya che. (jheravALuM anna hoya te. cArapakSInI AMkha rAtI thaI jAya ema kahevAya che.) 13. pahelI prasuti piyaramAM thAya evo rivAja che. - 14. rAjakulamAM saMtAnanAM saMbhALa ane uchera dhAtrImAtAo pAse che. rAtre paNa e. emanI pAse rahe che.. : 15. dezapAra karavA, nAkakAna kApavAM--e prakAranI zikSAo astitvamAM che. ' 16. kuladharakanyAnuM vRttAMta batAve che ke vadhu putrIo hovI e ISTa lekhAtuM nathI. vadhu putrIo thatAM chellI putrIne mAtapitAne sneha na maLe evuM paNa bane che. A 17. saMdezAvyavahAra aMgata mANaso mekalIne karavAmAM Ave che. * ArAmazobhAnuM kathAnaka ahIM eka draSTAMtakathAnaka che aneka kathAnake mAMhenuM eka emAM kavine nirUpaNanI mokaLAza na sAMpaDe. manuSyanA bhAvavibhAvanAM vigate varNana kavie karyA nathI; paraMtu manuSyasvabhAvanA lAkSaNika namUnAo ApaNI najare caDyA vinA rahetA nathI. agnizama strInI buddhithI cAlate bheLiye brAhmaNa che. enI bIjI patnI mULa svabhAve sukhavAdI che paNa ene putrI jamyA pachI putrInA ravAthe enAmAM kapaTa jAge che. ArAmazobhA sarala, mRdu, vivekI, saujanyazIla strI che. patine asAdhAraNa nehAdara e prApta kare che. pUrvabhavanI kuladharakanyA paNa narama svabhAvanI kAmagarI, saunAM dila jItI lenArI ane dharmaniSTha che. naMdana garIba paNa abhimAnI ne garIbAIne kAraNe kSudra manane che. ' A kRtimAM bhAvavarNananI taka Ape evAM sthAne che ja. jitazatrune vighUbhA tarapha praNayabhAva, pachI mAtAne kRtrima karuNabhAva ArAmazobhAne vAtsalyabhAva-A badhAne kavie lAghavathI nirdeza karyo che. paNa eka sthAne bhAvasabalatAnuM eka marmaspazI rasika citra maLe che. putrane ramADavAM rAjamahAlayamAM pahecelI ArAmazobhA palaMga para pitAnA pati ane pitAnI Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-88 prayuddha jIvana bahena (je kapaTathI ene rathAne gaI che)ne sUtelAM jue che. e veLA kevA vividha manobhAvonI sRSTi enA cittamAM UchaLe che ! kaMIka pahelAMnI kIDAnA ramaNathI udbhavelA kAmane lIdhe niSpanna thayelA zaMgArarasathI nirbhara banIne kaMIka pitAnA priyatamane AliMgana ApIne sUtelI bhaginIne joIne utpanna thayelI IrSApUrvaka, kaMIka mAtAnA kUvAmAM pote pheMkAyelI tenA smaraNathI udbhavele krodha prasaravAthI, kaMIka dIkarAnA smaraNathI utpanna thayelA neharasapUrvaka, kaMika pitAnA sarva parijanone jevAthI janmelA harSanI adhikatAthI.." patie choDI dIdhelI kuladharakanyAno paritApa paNa theDIka tIvratAthI vyakata thaye che. emAM pati upara prahAra paNa che. mane bhAvane IMgita karatI ceSTAonA AlekhanamAM kavie khAsa rasa lIdhe nathI paNa evA prakAranuM eka sarasa udAharaNa maLe che. banAvaTI ArAmazobhAne rAjA udyAna vize vAraMvAra pUche che, tyAre ene javAba ApavAmAM ghaNuM agavaDa paDe che. e vakhate enA khUlelA-visphArita hoThane nirdeza kavi khAsa kare che. A saMbhrAnta manodazAnuM IMgita che-paDI gayelA meMnI jema. kavie mAtra kathAkathanathI calAvyuM nathI, saMvAdane paNa upayoga karyo che paNa te khapa pUrata. paraMtu jitaza3nA nagara praveza vakhate kavie yuvAna vRddha, bALake strIo vagere sarva prajAvargonA A addabhutarasika ghaTanAthI uMdu bhavelA vividha vicAre taraMgane vAcA ApI che te mane raMjaka bane che. e eka prakAranAM svabhAvacitra paNa bane che. .. ... . te varNanasthAne ahIM ghaNAM che-sthalAzraya vidhutrabhAnuM devasaundarya, nAgakumArane dekhAva, udyAna, paDAva. nagarazabhA, bhaginInI dehAkRti, vAsabhavana. trichatra vagerene kavie ene keTaloka lAbha paNa lIdhe che. paNa varNane bheTe bhAge guNalakSaNasUci jevAM che. enI vIgatethI e prabhAvaka paNa bane chejemake vAsabhavananuM varNana. emAM rAjavaibhavI ThATha barAbara UpasyA che. kavacita vaNamAM upamAdi alaMkAre gUthAya che. paNa prauDha alaMkArachaTAthI thayeluM sthalAzraya (je mahAgrAma che)nuM varNana e prakAranuM ekamAtra varNana che. . . kavinA alaMkAre bahudhA paraMparAgata che. darbhagnamAM lAgelA jalabiMdu je saMstara' e para parAgata paNa baLavAna upamA che. "pANI bharelAM tAjAM vAdaLe - jevA su dara dhIraga bhIra sattvavALA avAjathI'mAM paraMparAgata upamAne eka ramaNIya citramAM palaTAvI che. kUtaruM karaDe te sAmuM karaMDAya ?" e taLapaduM draSTAMta gamI jAya evuM che. paNa kavinI alaMkArazakita pragaTa thAya che sthalAzrayanA varNanamAM. tyAM zleSane atyaMta kSamatAbharyo viniyoga che. zleSa sAthe joDAyela upamA alaMkAranI tyAM hAramALA che. e rIte e saMsRSTi alaMkAranuM draSTAMta bane che. eka draSTAMtakathAne Ama, sAhityikatA ApavAnuM kAma devacandrasUri dvArA thayuM che e khAsa dhyAna kheMce che. T * ' tema bilADI tanasukha bhaTTa * vIsamI sadInI pahelI pacIsImAM bhAratadeza keTale pachAta ema e. thayA te AsisTanTa kalekaTaranI nekarI maLI ! haze ? reDiyo, TelIvijhana, vIjaLInI ne, bApaTa, vimAnI karmakAMDI garamahArAja karatAM meTrika thayela meTa gaNate. zAstrI pravAsa, jeTa vimAna, cakavimAna athavA cAkaDA vimAna karatAM grejyueTa gauravavaMte gaNata. vidvAna karatAM vakIlanI (helikopTara), TayubalAITa, TrAnjhisTara, mazInagana, aNuba vadhu vAhavAha thatI. aMgrejI sUrya jhaLahaLatuM hatuM. AmAMnuM kAMI tyAre na hatuM. reDiyAne badale thALIvAju (grAma ama hovAne lIdhe prAthamika zALAmAMthI aMgrejI miDala phena), vIjaLIgAMDIne badale varALagADI, bolapaTane sATe mukapaTa, jeTavimAna ke cavimAnane sATe sTImaranA pAchalA, pANI kulanA pahelA dhoraNamAM janAra bhAgyazALI gaNAtA. gAIDanI madadathI a grejI rIDara samajanArAo tyAre buddhimAna gaNatI. kApatA, paMkhA jevAM paMkhAvimAna, mazInaganane badale zaheramAM banALI baMdUka ane gAmaDAmAM jAmagarInI baMdUka tathA aNu vargamAM meDe paDanAra chokaro jyAre me AI kama ina sara'? bebane badale lazkaramAM tepageLA te divALInA dArUkhAnAmAM ema pUchate. tyAre tenA meMmAM lApazI pIrasI hoya tevI dhanyatA ke bhIMtiyA ke aDI-sAMgamAM phaDAte piTAza hato. dekhAtI. narasiMharAva diveTiyA viSe eka Trake kahevAya che ? keie ekAda gapa mArI tyAre narasiMharAve vAMdho lIdhe. gapI. A pachAtapaNAmAMthI vijJAnanA yugamAM pahoMcADavAnuM arthAta dAse pheMkayu ke 'TAimsa opha inDiyA'mAM chapAyuM che. eTale tenA AgamananI jANa karavAnuM kAma bajAvyuM aMgrejI bhASAe. AsisTanTa kalekaTara narasiMharAva TADhA paDI gayA, aMgrejI kAyadAnAM, IjanerI kAmanA, vaidakanAM, rAjakAraNanAM, vijJAnanAM devAmASA hatI. badhAM ja pustake aMgrejI bhASAmAM maLe ! gujarAtI bhASAnAM phUTapAtha upara vecAtAM pustakamAM sadevaMta-sAvaLIMgAnI vArtA, AthI aMgrejI bhaNelA pitAne prabhAva vadhAravA mATe mAra-DhelAnI vArtA, maDApacIzI, maNikAMta-mALA, nATakanAM vAtacItamAM aMgrejI zabda ANatA. temanI dekhAdekhIe gAyanAM copAniyAM vagere hoya, madhyayugamAM ke prAcInakALamAM aMgrejI na bhaNelAo paNa pelA vAraMvAra sAMbhaLelA aMgrejI saMskRtabhASA jema devabhASA gaNAtI tema ogaNIsamI sadImAM zabda vAparIne gaurava anubhavatA tathA padavIdharanI chApa pADatA. tathA vIsamI sadInA prathama caraNamAM aMgrejI devabhASAne Adara . A mAnasika valaNa mAtra aMgrejI bhASA pUratuM ja sAcuM pAmatI. gujarAtanA prathama vivecaka navalarAma paMDaSA meTrikamAM nathI, zAsaka prajAnI bhASA pratye dareka zAsita prajAne Ave nApAsa hatA chatAM gujarAtI TreiniMga kolejanA prinsipAla ahobhAva hoya ja che. ekAda hajAra varSa pUrve bhAratamAM paradezI thaI zakyA. narariharAva bI.e.mAM prathama vargamAM ane pachI humalA thavA mAMDyA, pachI musalamAnonuM rAjaya thayuM. pariNAme Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-88 rAjakAraNamAM sUbA, sarasUbA siMhAlAra, navAba, bAdazAha, jahAMpanAha, hajUra, kuraniza salAma, takhta, pAyatakhta, hAkema tahasIladAra, phejidAra vagere zabda AvyA. anya kSetramAM paNu kAcha, kitAba sajA jevA nyAyamaMdiranA zabda AvyA. sAhityamAM te sUphIvAdane lIdhe Azaka mAzUka izka mayakhAnA sAkI mahephila dila, dada, sanama, khaphA, rahama, jigara, cAra jevA zabdo camakavA lAgyA. brAhmaNa-kSatriyonAM nAme paNa latarAma, umedarAma mahobatasiha jAlimasiMha vigere paDayAM. aTakamAM kAcha, bakSI navAba alamaulA munazI vagere jevI aTake AvI. nAgare ane kAyasthAe phArasIne abhyAsa karyo. muMbaInI mela kejha keTanA mukhya nyAyAdhIza kRSNalAla mehanalAla jhaverInI bIjA bhASA phArasI hatI. hiMdu rAjAonAM nAme pUrve paNa nekanAmadAra. senA khAsa khela zamazera bahAdura jevAM mAnavAcaka vizeSaNa mukatAM. musalamAne pachI AvyA aMgrejo lazkarI kavAyata, caDate dArUgeLe ane vijJAnanAM sAdhana vaDe temaNe ekAda sadImAM AkhA bhArata deza jItI lIdho ane savAse-doDhase. varasa sudhI sukhe rAja karyuM. musalamAnonA caktA zarIrabaLathI 'hiMdujA stabdha banIne hArI gaI, paraMtu aMgrejonA caDatA buddhibaLathI te hiMduprajA aMjAine AMdhaLobhIMta ja banI gaI AthI rAjakAraNamAM vAisaroya, gavarnara, kamizanara, kalekaTara, jevA zabdo AvyA. vAhanavyavahAramAM relave sTezana mAstara, TikiTa jaMkazana, maTara, basa, TrAma, TrelI tathA hamaNAM jilpa mAtAra, reDa, levala kosiMga jevA zabdo dekhAyA. zikSaNamAM rakUla, hAiskUla, sara pAsa, koleja, presara, Tayuzana, vekezana, DigrI, yunivarsiTI, grejyueTa, penzana vagere sAMbhaLavA maLyA. tAraTapAla khAtAmAM rajisTara, buka pisTa, vI. pI; pesTa ophisa, manIorDara, pArsala, zabdo navA maLyA. nANu vyavahAramAM beMka, ceka, DrAphaTa, zijiMdA zabdo banyA. hiMduoe delata, umeda jevAM nAmo dharelAM tema ahIM paMjAbIomAM jaranailasiMha, karanelasiMha jevAM nAme paDyAM. aTakemAM paNa beMkara, brekara, zrepha, pemAsTara, enjiniyara jeivI aTake dAkhala thaI, uparAMta aMgrejImAMthI pheraphAra thaIne AvelA zabda paNa che temAM ghAsaleTa (gesala). maNiyAra, (manIorDara), nATapeTa (neTapeiDa), jATalImena (jenTalamena),bATalI (eTala), kiTalI (keTala), dAkatara (DekaTara), ispitAla (hospiTala). Ijanera (enjiniyara), AgaboTa, kepara barAsa, pIlAhAusa (lehAusa) pAlavA (epele), lAlana, barAmadA, rAkela, rULa (chellA cAra bIjI bhASAnA) A zabda apabhraSTa che, lATasAheba ane AgaboTamAM be bhASAnuM mizraNa che. * * AgaboTa ane lATasAheba jevA zabdane ApaNuM jUnA vaDIle DhegujarAtI zabdo kahetA. AI. sI. esa.nI * parIkSAmAM gujarAtI bhASA zIkhIne AvelA ane tyAre ja bAkaraNanI bhUla karatA tyAre te bhUle. heDagujarAtI kahevAtI. i[khristI banelA : harijene aMgrejI -- gurjarAtImAM , bhASA vAparatA tyAre paNa te DhegujarAtI kahevAtI - AnI ghaNI mazkarIo paNa rajavADAmAM pracalita hatI. keI gera sAhebane gadheDInuM dUdha mAMdagImAM pIvAnI salAha ApI. sAheba gadheDI zabda bhUlI gayA, tethI temaNe hukama karyo ke 'sAba gaddhA nahi lekina memasAba gaddhA kA dudha lAge', kaIka aMgreje gheTo magAvyuM. paNa gujarAtI uccAra AvaDe nahi tethI gItA lAo" ema kahyuM. tene mANasa bhagavaddagItA laI AvyA, keIka maskarAe mizra aMgrejInI mazkarI karatAM kaheluM :vI gayA'tA sTezana upara, ghera maLyA e mena; kema mAstara ! keTalA vAgyA? "hApha pAsTa Tena." bIja paNa makarInuM joDakaNuM tyAre saMbhaLAtuM: dheTa mene dhakake mAryo, dhisa mena paDI gayA; baTa tene bahu vAgyuM, hijha lega khaDI gayA. aMgrejI bhASAsaMskRtinI asara lokasAhitya sudhI paNa jarAtarA pahoMcI, virahiNuM nArI patine lakhe che - piyu! pahelI pesenjaramAM Avajo." aMgrejI bhASAsaMskRtinI ATalI vyApaka asara heya tya gALAmAM paNa aMgrejI gALenuM anukaraNa kema na thAya ? bihAranA nIlavare (gaLInAM khetaronA gerA mAlike) hiMdI majUro upara gusse thAya tyAre temanA piTamAM lAta mAratAM, majUra marI jate. kAyadAthI gerAnI * banelI yurI pheMsalo ApatIH "tallI (kALaja) phaTane se majadura mara gayA ha", AvI lAtenI sAthe gALAnI jhaDI paNa varasatI ja hoya. tenuM anukaraNa paNa bhAratIya amaladAro karIne aMgrejI gALo bolavA lAgyA. gALe sAMbhaLanArA azikSita paNa aMgrejI bhaNelA devAMzI bhAgyazALI amaladAranuM anukaraNa karIne AvaDe tevA uccAramAM aMgrejI gALe khelatA. gerAnI lavare hiMdI majUrone pITatI veLAe tema, blaDI phula !" kahetA, nAnapaNamAM amArI gujarAtI prAthamika zALA ane aMgrejI miDala rakUla baMne eka ja meTA makAnamAM besatI tethI zALAnA samaye pUrve ke zALA chUTayA pachI cAra dhAraNuM pUratuM aMgrejI bhaNanArA , chokarAonAM roja amane darzana thatAM, teo aMdaroaMdara laDatA tyAre gussAmAM AvIne barADatA. mULamAMnI aMgrejI gALe. te temane AvaDatI nahi paNa teo jorazorathI ghUrakIne "Dema blaDI kula"ne badale belatA "Tema bilADI bATalI kA bUcA" parabhASAnA saMparkathI mAtRbhASAne vaibhava Ama vadhe che. iDa, , , , saMyukata aMka dIpesavI parva nimitte "prabuddha jIvanane tA. - 1-11-1988 ane tA. 16-11-1988ne aMka saMyukata aMka tarIke tA. 16-11-1988nA roja . pragaTa thaze. . . . . . . .tta Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-28 - (pRSTha 8 thI cAlu) ghaTe. alabatta, A kArya ApaNe dhArIe chIe eTaluM - saheluM nathI, kAraNa ke videzI sattAonI gupta dakhalagIrI, kyAM rahI? jainenI AvI upekSA ane udAsInatA TIkA- - temanA taraphathI maLatI aDhaLaka Arthika sahAya ane zastronA pAtra nathI ? meTa puravaThA sAme sthAnika paristhitine saMbhALavAnuM ghaNuM patralekhake karelI phariyAdamAM yathArthatA haze ja. joke adharuM che.. ApaNe deza eTale maTe che ane jaina saMghe bhAratamAM IrAna ane irAka IjharAyala ane pelesTAina, aphaghAane bhArata bahAra eTalA badhA patharAyelA che ke meTI moTI niratAna, pAkistAna, baMgalAdeza, zrIlaMkA, bama vagerenI sa sthAone mATe paNa jyAM sudhI lekhita sattAvAra mAhitI sthitine jyAre vicAra karIe chIe tyAre hi sAtmaka ghaTakAIkanA taraphathI nA Ave tyAM sudhI kAryavAhI karavAnuM thANuM nAo ghaTavAne badale vadhatI jatI hoya evuM dekhAyA kare che. agharuM bane che. te paNa je saMsthAe AvA sAdharmika kAryone sattAnuM rAjakAraNa keTalAye lekene bhAga le che. AvI viSama varelI che ane saMkaTa ke Apatti jevA prasaMge sahAya ane karuNa paristhitine keNuM aTakAvI zakaze? kayAre ? karavA utsAhathI deDI jAya che tevI saMsthAoe A dizAmAM bhUla-sudhAre : ' paMjAbanI bAbatamAM kaMika sakriya thavAnI jarUra che. paMjAbamAM vicaratAM sAdhu-sAdhvIonA mArgadarzana heThaLa A paristhiti 'prabuddha jIvananA tA. 1-10-'88nA aMkamAM "manuSyamATe kaIka vyavasthita Ayojana avazya karavuM ghaTe. muMbaI, janmanI dulabhatA" nAmanA lekhamAM pANInA eka biMdumAM anaMtA ja hoya che evuM je chapAyuM che temAM saratacUka thaI che. dilhI, amadAvAda, kalakattA vagerenI 'akhila bhAratIya'nuM nAma eka biMdumAM asaMkhyAtA cha heya che ema vAMcavuM. A dharAvatI ane e stare kAma karatI mATI moTI saMsthAo saratacUka mATe kSamAyAcanA. . " mAtra dilAsAne tAra ke patra lakhanArI saMsthA na banI rahetAM sakriya-gatizIla saMsthA banI rahe enI savizeSa jarUra che. te ekayuprezara tAlIma varga 3 : bhAratamAM garIbI ane bekArI sahita keTalIye evI saMdhanA upakrame ekayuprezara paddhati dvArA sAravAra mATenA niHzulka tAlIma varga aMgrejI bhASAmAM samavAra, tA 21 mI. samasyAo che ke jemAM ghaNuM badhuM kArya sAdhamika uparAMta navembara 1988 thI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha, 385 saradAra sava mAnavajAta mATe karavAnuM rahe che. lokonI Arthika vI. pI. mArga, rasadhArA ke-opa. sesAyaTI, bIje. ane anya prakAranI samasyAomAM paMjAbanA AtaMkavAdathI maLe, vanitA vizrAma sAme. muMbaI-400004 rana : vadhu samasyAo umerAI che. A kavAdanI hiMsAtmaka 350296) khAte zarU thaze. bAra saptAha sudhI dara somavAre pravRttione kAraNe bhayanuM sAmrAjaya je rIte phelAyeluM che baporanA 2-30thI 4-38 sudhI cAlanArA A varganuM temAM prema ane zAMtinuM mizana laIne kAma karavA nIkaLI saMcAlana zrI jagamohanabhAi dAsANI karaze. A tAlIma paDanAra saMniSTha kAryakarenAM juthenI ghaNI moTI khoTa varatAya vargamAM joDAvA icchuka bhAI-bahenoe saMghanA kAryAlayamAM saMparka sAdhavA vinaMtI che.. che. AvuM kAma AtaMkavAdIonI vacce ekaladela vyakitathI --bhatrIo ' ' thaI zake nahi. enA mATe viziSTa meTAM nAgarika saMgaThanonI jarUra rahe che. sarakAranA pIThabaLa vinA kAma karavAmAM saMsthAo mAtRtva ane bALaucheranA vargo ke kAryakaronI keTalIka samasyAo UbhI thavAno saMbhava rahe che. " (Motherhood and Childcare Classes) svarakSaNa mATe nAgarikone zastro ApavAM e kAyamano ukela nathI. saMdhanA upakrame bahene mATe mAtRtva ane sarakAranuM pIThabaLa maLyA pachI paNa sthAnika pilIsa je AtaMka- bALaucheranA vargo nIce pramANe yojavAmAM AvyA cheH vAdIo sAthe bhaLI gayelI hoya te kArya karavAnuM keTaluM badhuM prAraMbha : budhavAra, tA. 14mI Disembara, 1988 muzkelIbharyuM che te te anubhavI ja kahI zake muni suzIlakumArajIe satra phI : rU. pa0/- pacAsa rUpiyA A dizAmAM suleha ane zAMti mATe kaMIka utsAha dAkhavyuM tyAre sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha temane khUnanI keTalI badhI dhamakIo maLavA lAgI hatI ! eTale - , 385, saradAra vallabhabhAI paTela mArga, paMjAbanAM bhayabhIta gAmaDAMomAM prema ane zAMtinuM vAtAvaraNa rasadhAya ke.opa. sesAyaTI, bIje mALe, thApavAnuM kArya ApaNe dhArIe teTaluM saraLa nathI. je vanitA vizrAma sAme, muMbaI-400004. roja keTalAye AtaMkavAdIo pakaDAya che ane keTalAka mAryA phena : 35029. jAya che. paraMtu ethI prazna Ukalo nathI. eka AtaMkavAdI samaya : dara budhavAre baporanA 12-30thI maratAM enA kuTuMbIjanemAMthI bIjA vera levA mATe AtaMkavAde * 2-00 (cha thI ATha aThavADiyAM mATe) caDe che. paMjAbamAM te yAdavAsthaLI jevI sthiti pravarte che. adhyApikA : De, trizalAbahena IndribhAI DagalI mAMhomAMhe laDImarIne pitAne ja sarvanAza teo netarI rahyA che. " (M. B. B. S; M. D.) chellAM cAreka varSathI paMjAbanAM gAmaDAMomAM lagabhaga roja ja A vargamAM navapariNIta sagarbhA bahenane pasaMdagI AtaMkavAdI ghaTanA banatI rahI che ane reja ja be, pAMca ke ApavAmAM Avaze. rasa dharAvatI bahenone saMdhanAM paMdara mANasanAM mRtyu nIpajatAM rahyAM che. pariNAme kAma kAma | kAryAlayamAM saMparka sAdhavA vinaMtI che. vacce ane dhama dhama vacce vaimanasya vadhavA lAgyuM che. AzAbahena ma. mahetA ke pI zAha -1 vera ke pratikriyArUpe paNuM ghaTanAo banatI jAya che. prema ane zAMtino pracAra kare ane humalAo thAya tyAre saMgaThita .. ! ! . banIne pratikAra kare evAM ravaicchika sthAnika saMgaThane thavAM , , , - 11 - sayAjaka niramAna ' maMtrIo.. 1. huM ke Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-10-8 . . . . paMjAbanAM bhayabhIta gAmaDAMo 7 ramaNalAla cI. zAha - thoDA divasa pahelAM pAlitANAmAM pa. pU. munizrI jaMbU lAvyA hatA. vyakitaonuM apaharaNa karIne meTI vijayajI mahArAja pAse Agama-vAcanAnA eka kAryakrama mATe rakama meLavavAnI ghaTanA paMjAbanAM A bAjunAM gAmaDAMomAM javAnuM thayuM hatuM. tyAre temanA upara te samaye paMjAbathI have niyamita banI gaI che. chApAomAM enI bahu vAta AvelI eka TapAla tarapha amAruM dhyAna kheMcavAmAM AvyuM. emAM AvatI nathI. mRtyunA bhayane kAraNe loke pitAnI vAta jAhera paMjAbamAM jainenI vasatI dharAvatA eka gAmamAM banelI karatA nathI. ghaTanAono citAra tyAMnA jaina saMghanI eka agraNI vyakita thoDA divasa pahelAM sanAtanI bhAI-bahene sAMje zivataraphathI ApavAmAM Avyo hate. (A gAmanA nAma ane maMdiramAM darzanArthe jatA hatAM. tyAM acAnaka AtaMkavAdIo patra lakhanAra saMdhanA AgevAnanA nAmane ahIM nirdeza AvyA. goLIbAra karIne bhAgI gayA. geLIbAramAM cAra karavAnuM hitAvaha nathI.) , ' mANase mRtyu pAmyA. tyArapachI pilIsa AvI, paraMtu ke AtaMkavAdI pakaDAyo nahote. jaina saMdhanA e netAe varNavelI paristhiti anusAra pitAnA gAmamAM chellAM sittera varSamAM A varSe paryuSaNa parva . paMjAbanAM A sarahadI gAmaDAMomAM AtaMkavAdIonA daramiyAna pahelI ja vAra evI paristhiti nihALI ke jayAre vAraMvAra humalAo cAlyA kare che. Aje eka gAmamAM, te gAmamAM upAzrayamAM saMvatsarI pratikramaNa ke payuSaNanA AThe divasamAM kAle bIjA gAmamAM, khabara nathI paDatI ke kayAre acAnaka savArasAMjanAM sAmUhika pratikramaNa na thaI zakayAM. A pava AtaMkavAdIo meTarasAIkala ke jIpamAM Avaze ane mazInadaramiyAna dara varSe navakAramaMtrane sAmUhika akhaMDa pATha ganemAMthI geLIo choDIne ghaDIkamAM bhAgI jaze.' te. te te paNa A varSe na thai zako. kalpasUtranuM a AtaMkavAda aTakate nathI kAraNa ke saMrakSaNanI vyavasthA vAMcana thayuM nahi. ane taddanusAra mahAvIrajanma vAMcana ane pAkI nathI. polIsa AtaMkavAdIone sAmano kare che temane supana utAravAnI vidhi ane te mATe kaI belI paNa thaI Aje nahi te kAle mRtyune Dara che. bIjI bAju pelIsa je zakI nahi. dara varSe paryuSaNa parva daramiyAna rAtre AnaMda- AtaMkavAdIo sAthe khAnagI sahakAra rAkhe che teone luTamAMthI llAsapUrvaka je bhakita - bhAvanA thatI te paNa A varSe thaI zakI nakakI karelA TakA pramANe hirase maLe che. eTale lagabhaga badhAM ja nahi. A badhAMnuM kAraNa mAtra AtaMkavAda che. kei eka sthaLe nAnAM gAmaDAMonI polIsa AtaMkavAdIo sAthe bhaLI gayelI che. ghaNuM mANase ekatrita thAya athavA lAuDaspIkarane upaga AtaMkavAdIone sAmane karavAnI ghaTanA bhAgye ja banatI thAya te sAme sarakAra taraphathI pratibaMdha hatA. vaLI leke dekhAya che. ekaMdare te ataMkavAdIonA bhAgI gayA pachI polIsa paNa bhayabhIta hatA kAraNa ke AtaMkavAdIo ke utsavane ghaTanAsthaLe AvIne nATaka bhajave che. Ane pariNAme A badhAM prasaMga hoya te eka sAthe vadhu mAyusene mArI nAkhavAnI gAmaDAMomAMthI je zrImaMta ke sAdhanasaMpanna lokeA hatA teo taka jhaDapI le che. paryuSaNa parvanI sAmUhika ArAdhanA na gAmaDAMo cheDIne bIjI surakSita jagyAe pahoMcI gayA che. lAcAra hovAne kAraNe A varSe khAsa kaMI tapazcaryA paNa thaI ane bhayabhIta evA garIba ke madhyama varganA leke pitAnuM ghara . nahi. jyanA vAtAvaraNane kAraNe temAM paNa khAsa choDIne bIje jai paNa kayAM zake? A paristhiti mAtra utsAha rahyo na hato. keIka koIke pitAnA ghare pratikramaNa jainenI ja che evuM nathI. jene uparAMta hinduonI ane karyuM. keTalAke rojanI jema maMdire ekaladokala jaI kazI khuda zIkha lekanI paNa e ja paristhiti che. AtaMkavAdanA dhAmadhUma vagara pUjAsevA karI eTaluM ja. kAraNe prajA satata keTalA badhA bhayamAM jIve che tene tAdazya citAra A patrathI maLI rahe che. paryuSaNa parvanA be mahinA pahelAM e gAmamAM sAMje sAta A ghaTanAnA samAcAra paMjAbamAM ke dilhInAM chApAMomAM vAge be AtaMkavAdIo AvyA hatA. teoe jaina mahollAmAM dhaDAdhaDa goLIbAra karyo. pAMtrIseka goLI chUTI haze, emAM cAra AvyA che ke nahi tenI khabara nathI, paraMtu patralekhake phariyAda karI che te uparathI A ghaTanAnI jANa paMjAba, uttarabhArata mANase mRtyu pAmyA ane cAra mANase jakhkhI thayA. jeo ane bIjA jaina saMghane kadAca thaI haze. patralekhakanI deDIne gharamAM bharAI gayA e bacI gayA. AtaMkavAdIo jaina phariyAda e che ke jaina mahollA upara AtaMkavAdIoe mahollAne khatama karavA AvyA hatA. paraMtu saddabhAge A goLIbAra kya, cAranAM maraNanI ghaTanA banI, eka apaharaNane mahele khatama thatA rahI gayo. kirase thayA. payuSaNa parva UjavI na zakAya. AvI dayAjanaka ataMkavAdIone paisAnI paNa satata jarUra paDe che. thoDA paristhitimAM koI paNa saMdha ke anya jaina saMsthAo taraphathI vakhata pahelAM A gAmanA eka jena yuvAnanuM AtaMkavAdIo ke kaI paNa sAdhu bhagavaMta taraphathI dilAsAne ke sahAnubhUtine apaharaNa karI gayA hatA, ane tene choDI devA mATe kaI patra AvyuM nathI. je AvI dazA hoya te saMkaTamAM rUpiyA be lAkhanI mAMgaNI karI hatI. be lAkha rUpiyA AvI paDelA sAdharmika baMdhuone madada karavAnI te vAta ja ApIne tenAM sagAMo e yuvAnane gupta rIte choDAvI . . (anusaMdhAna pRSTha 7. upara) : : mAlika zrI muMbai jaina yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muTha-4, 00 je, naM. 350296 : mudraNasthAna: TrenDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara ke zeTha - reDa, giragAma, muMbaI-400 4' Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - Regd. No. MH, By / Sonth 54 Licence No. 37 - No. 1 37 - . prabuddha jIvana ' vaDapa a, 13 14 ' muMbaI, tA. 16-11-1998 muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rUA. 30/- chUTaka nakala rUA. 3 paradezamAM vArSika rU. 200 taMtrI ramaNalAla cI. zAha ' eka vyakita -eka saMsthA sAmAnya rIte ghaNI badhI vyakitao dvArA kaI eka rASTra-rASTra vaccenA sImADAethI paNa 5ra hoya che. pitAnI saMsthAnuM nirmANa thAya che. paraMtuM kayAreya eka vyakti - eka saMsthA mAtra bhArata pUratuM ja kAma kare che (zuM kAma kare che saMsthA evuM samIkaraNa sthala athavA sUkSma arthamAM jovA te te phakata teo pote ja jANatA hoya che !) evuM saMkucitapaNuM na rAkhatAM samagra vizvane mATe potAnI saMsthA bhAratanI ane bhArata bahAranI keTakeTalI suprasiddha che tevI vyApaka udAratA sAthe saMsthAnuM nAma paNa teo saMsthAomAMthI phei ekane vigate vicAra karIe chIe tyAre vizva' zabdathI zarU karatA hoya che. AvI saMsthAnuM AyuSya e saMsthA sAthe saMkaLAyelI koI eka ja vyakitanuM citra pitAnA AyuSya karatAM na vadhe te mATe paNa teo cIvaTavALA ApanI najara sAme taravare che. e vyakita e saMsthAnA hoya che. paryAyarUpa banI gaI hoya che. jo e vyakti na hota te kadAca keTalIka saMsthAomAM enA sabhyonI saMkhyA game teTalI e sasthA na heta eTalI hada sudhI vicAradhArA cAle che. hoya te paNa enI sthA5ka vyakita mAtra pote ja sasthArUpa che - duniyAnA anya dezanI sarakhAmaNImAM bhArata sauthI vadhu - evI rItane badhe vyavahAra karatI hoya che. ene pahelethI saMsthAo dharAvatA deza haze ema kadAca lAge che. ApaNI pitAnI saMsthAnuM baMdhAraNa evI rIte ghaDyuM hoya che ke AjhAdInI rASTravyApI caLavaLanI eka mahattvanI phalazruti e eka kalama evI hoya che ane emAM lakheluM hoya che ke jemAM rahI che ke jorazeparathI bhASaNa karI zake evI sarasa sava bAbatamAM e sthApaka vyaktine nirNaya netAgIrI eNe gAmegAma utpanna karI. AjhAdInI chevaTane gaNAze. AvI vyakti kei paNa sabhya sAthe. prApti pachI AvA gAmegAmane ane galIe galInA navarA hodedAro sAthe ke TrasTIo sAthe matabheda thAma paDelA netAonI bhASaNa karavAnI pravRttione samAvI zake te tenI pAsethI hakakapUrvaka rAjInAmuM mAgI le che. evuM mALakhuM mAtra nAnI moTI saMsthAo dvArA pUruM pADI jo ke AvI baheza vyakitae pitAnI sAthe matabhede Ubhe zakAya ema hatuM. pariNAme pratyeka zaheramAM, gAmegAmamAM, zerI karI zake evI kakSAnI vyaktione potAnI saMsthAomAM sthAna ke piLamAM, maMDaLa, kalaba, saMdha. TrasTa, phAunDezana ApatI ja nathI. samitinI miTiMgamAM cA pANI ane jamavAnuM esiezana, pariSada, vagere prakAranI hajAro balake lAkha mANavAthI adhika jemanI pAse samajazakita na hoya tevI vyasarathAo bhAratamAM astitvamAM AvI. ene ja temAM hedAra ke TrasTI tarIke sthAna pAmavA devAya keTalI vAra evuM paNa jovA maLyuM che ke eka vyakita- che. saune pitAne vArtha hoya che. samitinA sabhyone eka saMsthAnuM samIkaraNa mAtra sthaLa arthamAM sImita rahyuM pitAnI kalagImAM eka saMsthAnuM pINuM vadhu umerAyAne heya. pitAne anyatra kayAMya sthAna na maLyuM hoya evA keTalAka lAbha hoya che. ane sthA5ka vyakitane saMsthA uparanA pitAnA vayaMbhU netAo pote kaI eka saMsthAnI sthApanA kare, mAlikIpaNAne lAbha hoya che. AmAM paNa sthApaka vyakitae pote ja tenA pramukha, pite ja enA maMtrI, khajAnacI ane saMsthAnI sthApanA mATe pitAnA gharanA je paisA kADhayA hoya sTAphanA sabhya paNa pote ja heya. kharcA hoya che. te mAtra - athavA mAtra pitAnI oLakhANa ane preraNAthI ja saMsthAne pitAnuM leTarapeDa ane nAmanuM kArDa chapAvavAM pUratuM ja. paisA meLavI AkhA hoya tyAre te tene mAlikIpitAnI e saMsthAnA nAme ghaNA jAhera kAryakramamAM paNane bhAva tenA Apakhuda vartanamAM pragaTe che. teo pitAnI saMsthAnA pratinidhi tarIke pote maMca para besI zake, virodhane jarA paNa phAvavA detA nathI. keTalIkavAra AvI hAra pahere ke paherAvI zake, patrakane InTaravyu ApI zake, saMsthAonA sthApaka pramukhe mAtra kAnUnI kAraNasara belAvavI jAhera nivedana karI zake, ane kyAMkathI Arthika lAbha paDe eTalI ja miTiMga bolAve che ane miTiMgamAM AvIne te hoya te te paNa meLavI zake. AvI keTalIka ejanDA uparanI bAbate eka pachI eka tarata laine mAtra 4, mahAna kahevAtI vyakitao saMkucitatAthI dUra hoya che ane pitAnA nirNaye ja jAhera karI de che. tenA upara carcA - Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana .' : tA, 1-1188 ane 16-12-88 thavA detA nathI. pAMca dasa miniTamAM miTiMga ATopI laIne sabhyone teo cA-pANI ane bharacaka nAtAnA ke bhAre jamaNanA jalasA tarapha AnaMdathI vALI de che. sabhya. paNa evA meTA zrImaMta mANasanI ophise ke ghare javAmaLavAnI amUlya takathI rAjI rAjI thaI jAya che. ane pitAne mitro-sagAomAM enI baDAzapUrvaka vAto karatA hoya che. keTalIka saMsthAo Ama te lekazAhI Dhabe ja cAlatI hoya che, paraMtu ekAda jabarI vyakti tene pitAnI rIte calAvatI hoya che. AvI vyakita saMsthA mATe samayane bhega dha Ape che. saMsthA mATe pitAnA gharanAM nANAMne ghaNo vyaya kare che. saMsthAomAM pitAne Arthika phALe meTAmAM meTe nedhAve che. gAma-paragAma saMsthAnA kArya aMge javA mATe baranAM gAMThanA paisA kharcatAM te vyakita jarA paNa acakAtI nathI. paraMtu saMsthA aMgenA badhA nirNaye te ja pitAnI meLe laine kArya karatA hoya che. ane pachIthI samitinI beThakamAM mUkI te maMjUra karAve che. jo ke virodha kare te temanI pAse eka ja joradAra zastra hoya che ane te rAjInAmAnuM. e ja rAjInAmuM Ape (je kharI rIte ApavAnI emanI IcchA nathI hotI, paraMtu mAtra dhamakI ja hoya che.) te temanA jeTaluM kAma karavAnI ane bega ApavAnI bIjA kAimAM trevaDa hatI nathI. eTale lekazAhI Dhabe cAlatI e saMsthAmAM bIjA sabhya jarA jeTale virodha karIne, chevaTe te lAcArIthI mauna ja sevatA hoya che. - keTalIka vAra kaika tejaravI vyakita saMsthAne sAMpaDyA. pachI saMsthAnI pratibhA tejavI bane che, saMsthA ghaNI pragati karavA lAge che. sUtradhAra tarIke AvelI e vyakitanA bahoLA anubhava, bahoLI saMpaka ane paripakava dIrghadraSTine saMsthAne lAbha maLe che. te vyakita ke saMsthA mATe paryAyarUpa banI jAya che. jIvananA aMta sudhI teo e saMsthAne sAcave che, pALe che, piSe che. ane moTI kare che. emanA avasAna pachI saMsthA nAnA ke beTA mANasenA hAthamAM phasAya che ane alpakALamAM niSkriya banI jAya che. A Great Intstitution in Small Hands's' pariNAma Ave tevuM tenuM pariNAma Ave che. kaIka saMsthAnA pAyAmAM kei eka ja pavitra vyakitanuM vuiM tapa raheluM hoya che ke varSo sudhI emanAM nAmathI saMsthAnA aviratapaNe uttarottara AgaLa vadhatI cAle che. duSTa AzIvALA mANase kayAre ka AvI saMsthAne kabajo meLavavA keziza kare che. paraMtu pelI vyaktinuM tapa eTaluM moTuM hoya che ke game tevI viparIta paristhitimAMthI paNa te sahIsalAmata pAra utare che. - jema keTalIka vAra koI eka ja vyakti saMsthAnA prANu samI banI jAya che, tema keTalIkavAra keI eka ja vyakita saMsthAne mATe yama jevI banI jAya che. kayAreka pitAne aham banatAM, kyAreka pote ApelA bheganI kadara na thatAM, kayAreka saMsthAnA ucca sthAne pahoMcavAnI potAnI mahatvAkAMkSA pAra na paDatAM, kyAreka ucca sthAne birAjatI vyakti pratye tIvra tejoDeSa thavAne lIdhe ke evA bIjA koI kAraNane lIdhe, bIjI rIte buddhizALI, zakitazALI ane lAgavagavALI evI vyakita saMsthAnA uccasthAne rahelA mahAnubhAvonA cAritranuM irAdApUrvaka khaMDana karavA lAge che, sabhAomAM kAnUnI muddAo uThAvavA lAge che ane kAryakartAone jaMpIne besavA detI nathI. teo samagra saMsthAnuM vAtAvaraNa DahoLA : nAkhe che. huM maruM paNa tane rAMDa ka' evI leka kahevatanI jema teo saMsthAne mATe jAtajAtanI ADakhIlIo, UbhI karI tathA saMsthA ane kAryakartAone vagovI vagAvIne saMsthAne pAyamAla karI nAkhe che. ghaNI sArI pragati karatI vikAsazIla saMsthAnA astitvane AvI DaMkhIlI vyakitae hacamacAvI mUke che. ane chevaTe saMsthAne naSTa karIne jape che. keTalIkavAra te AraMbhamAM saMsthA mATe. prANarUpa banI gayelI vyakita pachInA samayamAM pratispadhI kAryakartAo upara verabhAvathI vartavAne lIdhe saMsthAne mATe yamarUpa nIvaDe che. AvI vyakita jema vadhu uccasthAne hoya tema saMsthAne nuksAna pahoMcADavAnI enI zakita paNa vadhu heya che. , keTalIvAra ucca sthAne besI gayelI evI vyakitaone Azaya saMrathAne niSNANuM banAvavAne nathI hotA, paraMtu saMsthAnuM mukhya adhikArIpada cheDavAnI temanI jarAya IcchA nathI hotI. ene pariNAme, saMsthAnA hitane badale pitAnA hoddA ke sthAnanA hita mATe - teo satata ciMtita rahetA hoya che ane te mATe dara varSe cUMTaNI agAu teo jAtajAtanA petarA race che ane pitAnuM sthAna yenakena prakAre TakAvI rAkhe che. ene lIdhe anya sArI vyaktie dhIme dhIme khasatI jAya che, ane navuM lehI tathA navI draSTi na maLavAne kAraNe e ja saMsthA jUnavANI ghareDanI ane binaupayegI banI jAya che. ane chevaTe eve vakhata Ape che ke e vyakitanA avasAnanI sAthe saMsthAnuM paNa avasAna thAya che, zraddhAMjalinA TharAva sivAya teo khase evA nathI hotA. keTalIka vAra saMsthAmAM sthAna maLavAne lIdhe vyaktine mAna maLavA lAge che. paraMtu keTalIka vyakitao evI mahAna hoya che ke emanA joDAvAthI saMsthAne mAna maLe che. emane mATe saMsthA ghaNu niyamamAM chUTa mUkavA taiyAra thAya che. saMsthAmAMthI mukta thayA pachI paNa saMsthAnA paryAyarUpa banI rahevuM enuM sarvottama udAharaNa te mahAtmA gAMdhIjInuM che. eka vyakita-eka saMsthAnI sUkSma bhAvanAne Adarza gAMdhIjImAM jovA maLe che. inDiyana nezanala koMgresamAM praveza karIne gAMdhIjIe ene sakriya, vegavALI ane vyApaka banAvI dIdhI. bhArata bharanA mahAna puruSone temaNe emAM joDAyA. samaya jatAM gAMdhI jI kAMgresanA cAra AnAnA sabhya tarIke paNa rahyA nahi. ane chatAM koMgresanA sava nice gAMdhIjInI deravaNI anusAra thatA rahyA. pite sabhya na hovA chatAM . samitiomAM ane sabhAomAM pratyakSa upasthita rahIne athavA parokSa rIte mukhya sUtradhAra tarIke temaNe kAma karyuM. lekenA ane savizeSa te bauddhika tejavI mahAnubhAvonAM prema, Adara ane vizvAsanuM sthAna pAmI saMsthAnI bahAra rahI saMsthAne satata AvuM mArgadarzana ApatA rahevuM evI ghaTanA te ItihAsamAM paNa virala gaNAze. ahI eka vyakita-eka saMsthA evA samIkaraNane ja saMkSepamAM thoDAMka draSTibiMduthI ADoachaDate vicAra karyo che. eka vyakita ane ghaNI saMsthA tathA eka saMsthA ane ghaNIbadhI vyakitaone vikalpa vize paNa tevI rIte vicArI zakAya : ". - ramaNalAla cI. zAha Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana prathama gujarAtI gadyalekhikA naMdakuMvarabA ma: caMdravaddana cI. mahetA tA. 1-11-89 ane 16-11-88 I. sa. 1899mAM naMdakuMvarabAne pRthvIpare gema Dala pravAsanA daLadAra sAtaso pAnAMnA graMtha eka simAcihana graMtha gaNAza joie. paNa te bahu vaMcAyA nathI. e upara vivecane paNa pUratA pramANamAM lakhAyAM nathI. kadAca pravAsa-vaNutAnA graMthamAM AkhI pRthvInI pradakSiNA karanArA te jamAnAmAM A pahele graMtha paNa hoya. ApaNe tyAM A sadInI zarUAtamAM leDI vidyAbahene ane zrI zAradAbahenee be bahenAe mahilAomAM sau prathama bI. e.nI DigrI lai strIzikSaNanAM pagaraNa mAMDamAM paNa te pahelAM valasADa pAse dharamapura sasthAnamAM janmI, emanA pitA pAse ke puNyA bAda sara bhagavatasiddha pAse tyAMnI gurU maMDaLI mAraphata je zikSaNa prApta karyu e naMdakuMvarabAne Aje ApaNI pAse itihAsa nathI. U. sa. 1899mAM te graMtha pragaTa karyAM te pahelAM be pAMca daza varSo agAu potAnA ciraMjIvIne IMglenDanI prakhyAta zALA ITanamAM bhaNavA, mUkavA janAra A naMdakuMvarabAnI himmata ane jJAna keTalAMka vistRta haze enA Aje khyAla karI zakIe ema nathI. e pustakanuM pAdu' vivecana te Andre kayAMya vAMcavA na maLe. tyAre AjanA jeTalAM chApAM-cepAniyAM paNa na hatAM. hAjI mahaMmmada alArakhiyAe i.sa. 1915 nI AsapAsa vIsamI sadI'nuM mAsika pragaTa karI bhAre melabAlA jagAvI dIdhI hatI. gujarAtI vividha cepAniyAMnI zarUAta e pragaTa thayA pachI thai. enA pragaTa thayA bAda ane gujarAtabharamAM enI pravRtti vikasI emAMthI preraNA lai vividha prakAranAM cepAniyAM nIkaLyAM. 4. sa. 1909 ke e arasAmAM rAjakATamAM sAhitya pariSadanI svA-gatakAriNI sabhAnA pramukhapade nikaTanA saMsthAnanAM mahArANI naMdakuMvarabA pramukhapade cUMTAyAM te samaye jANItA sAkSara zrI baLavatarAya ka. ThAkAre emanI cUMTaNIne anumedana ApatAM emanA pRthvIpaTe gemalane pravAsa ema A pRthvInI pradakSiNAnA pustakanuM bhArAbhAra vivecana karyuM. emAMnI saraLa ThAvakI lakhAvaTaulIne biradAvI ane emaNe e pustaka be vAra vAMcyuM tyAM sudhI tArIpha karI. I. sa. 1899 mAM chapAyelA A puratakanI noMdha te samayamAM IcchArAma sUrya'rAma desAinA 'gujarAtI'sAptAhikamAM kadAca hoya paNa e phAile Aje maLe kayAM? zeAdhavI rahI. pravAsalakhANamAM mArA mate A pustaka adbhuta zailI, vicArapradarzana, vivecanAdarzana kaeNmerAmenanI AMkhe dezadezane samAja nihALI e upara taTastha abhiprAyA pragaTa karanAra A eka aneruM pustaka che. vIra, hAsya, karuN, citrAtmaka bhAvarasathI uMbharAtuM A putaka bahu va*cAyuM lAgatuM nathI, tema enI gujarAtanI lAyabrerIomAM paNa kApIrAiTa sekazanamAM paNa nakala maLatI nathI. pAMca-cha mahinAthI cAre dizAmAM tapAsa karatAM eka nakala goMDala lA prerImAM ane bIjI vaDodarA zaheramAM mAMDavI vistAranI eka jamAnAmAM sArI kahevAtI lAyabrerImAM che. ema jANavA maLatAM, ane lAibrerI . enAM sarakSakAe e bahAra nahi ApavAnI vAta karI e graMthane tALAkUcImAM mUkI dIdhe! khatavAjoga che ke mahurANIe sAtase pAnAMnA A daLadAra graMthanI bahu jAherAta na karI hoya ane bhAvanagara, rAjakATa, navAnagara, peTarabaMdara vagere te samayanAM rAjyenI lAibreImAM bheTa tarIke vaheMcI hoya. pazu amane eka paNa evI lAibrerImAMthI e nakala maLI nathI. kalApInA lADI sTeTanA rAjA ane pautra zrI prabhAvasiMhajIe e jIvyA tyAM sudhI kalApInI ati suMdara lAbrerInI sArI mAvajata karI. enA khaDA emanA nAnA bhAi sva. maMgaLasi MhajI pAse bhI tacitrAthI zAbhAyamAna karyAM hatAM. lAThI sAhitya pariSada bAda darasAla huM lADI jatA. AiLImAM emanI sAthe gADha maMtrI baMdhAtAM lADI rahetA. tyAre A pustaka kadAca tyAM hoya ema mAnu chuM. paNa mArI najare tyAre caDheluM nahIM. prabhAtasihajInA avasAna bAda e lAibrerI Aje vinA darakArauMdaraDA, udhai, gALI ane cArAnA upadravathI chinnabhinna thai gai che, eTale tyAM paNa nahi maLe. bhAvanagaranA mahArAjA ane ekavAra madrAsa prAMtanA gavana ra nAmadAr kRSNakumArasiMhajI lAbrerInA zekhIna, pustakAnA vAMcanAra, jANakAra, pazupa'khIenA rasiyA, vanajaMgalanA pAkA anubhavI ane abhyAsI ane emanI mahemAnagatI ame ThIka ThIka mahALelI. enA pelesamAM aDhaLaka pustakA joyelAM. paNa tyAMye khabara kADhatAM Aje e pelesa hATelamAM pheravAyA che ! emAMnAM pustakA emanA tyAMnA rakhevALanA kahevA mujba rekaDAmAM vecAvA karatAM rahyAM che! tyAM, bhAvanagaramAM paNa e pustaka nathI. mahArANI na varakhAnA pitRdhara dharamapuramAM paNa enI nakala nathI. kayAMka haze pAre pIDAtI, udhAMne bhoga banelI kAkane tyAM paNa e jamAnAmAM 700 pAnAMnA A pustakanI Aje kazI jANakArI maLatI nathI ! mArA hAthamAM bahu ja ceDA divasa mATe e nakala akasmAta vAMcavAmAM AvI. theADA TUkaDA jhereAkSa karAvyAM, pAnAM jarita paNa emAnI vAnagI jotAM ane pravAsa lakhAvaTa tarIke e pustaka mane adbhuta lAgyuM che. alabatta himAlaya viSe ApaNe kAlelakara ke svAmI AnaMdanAM pravAsalakhANAne adbhuta kahI zakIne e arthamAM paNa A sAtaso pAnAMnA graMthamAMnA kAriyA. cIna, jApAna saphaLa yuropanA nAnA nAnA dezo, IMglenDanI AsapAsanA nAnA nAnA meTA, IMglenDanI dakSiNe cenalamAMnA eka kheTa prajAnya chatAM rAjya briTananuM evA sthAte A bAino pravAsa e badhA mATe pratihAsa, ramyakathA, kalpanA-maya kathAnakA, TUcakAe rItarivAjo, svabhAvavaNu'na vize vilakSaNa dRSTithI ghaNI jANaMkArI vAcavA maLe evAM lakhANeA che. mahArANInI raziyAnA jhAranA rAjyAbhiSeka samAraMbhamAM paNa mAskAmAM hAjarI, mahArANI vikaTeriyAnA khuda hAthe sI Ai. i. khitAba meLavanAra ane kai vidyApIThanI DigrI vinA je kaMI naMdakuvarakhA bhaNyAM hoya te pitA ane gurumaMDaLI mAraphata athavA goMDalanareza sara bhagavatasihe potAne tyAM gurue pAse bhaNAvyu` hAya teja hAI zake. emAM premAnada, zAmaLa, Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana . ma tA. 1-11-09 ane 161-8, mIrAMbAithI mAMDI zekasapiyara, sara monIyara viliyamsa, gIbana, ra paNa Ape che. tendramanA gAmane hajAma sAgara kheDatA. ekSapharDa, kembrIjanA prekSya sudhInuM jJAna temaja upaniSada, 1: * *khalAsI thaI, sara:- senApati thayA evI evI nAnImoTI gItA, jaina sAhityano abhyAsa emanAM lakhANamAMthI taravarata : .. vAtane. ahIM bhAre saMgraha che. belajIyamane kinAre esTeDa. jaNAya che. kayAM keTalo abhyAsa e ApaNA dAMtamAM AMgaLAM baMdare leke amuka divase varSamAM sAgaranI pUjA karavA jAya, pakaDAve che. A pustakane adabhuta eTalA mATe kahyuM chuM ke phUlahAra caDhAve, jANe ApaNe baLevano tahevAra je Ujave. enA lakhANanI pahelAM jaja - be pAMca pArasI, islAmI evI rasabharI sarakhAmaNI mahANavA maLe che. nAnI nAnI lekhakoe AvI , pravAsa - tavArikhe lakhI haze. e tema ja aneka sagIna bAbate paNa A graMthamAM che. je sara emaNe vAMcI, paNa nahi heya. bIju ke kAkAsAheba bhagavatasiMha geDala zabdakozane vicAra karI e keza bane eTalA. temaja svAmI AnaMdanA pustakamAM emane vividha prakAranA gujarAtI zabdo ekaThA karI bAra bhAgamAM e keza chAge, e ke maLe che. e himAlayanA ge jue che. nadIonAM mahArAjAe A mahArANIne pRthvIpaTe rANInI marajI pramANe kAvyamaya varNana kare che. ema ahIM snaDanA ke benanevisa, pradakSiNA karavA dIdhI te eka atyaMta gauravanI vAta che. skeTalenDanuM zikhara, giranAra karatAM cArase phITa UMcuM, , geDala "zabdakeza'ne keAI sAhasike pharI chapAvyuM. emAM nadIo viSe tyAMnI AkhyAyikAo uparAMta yuropanA deze- bAvIsa lAkha rUpiyA rokavA, ane e bAre bhAgamAMthI jema dezanI vidyAsaMsthAo, emanI zarUAta, emane vikAsa, emanI jema vecAtA jaze traNathI cAra hajAranA bhAve, tema tema paisA mAvajata, emanA vidyAguruo vize vividha prakAranI jANakArI A pAchA Avaze. e te je hoya te, paNa A graMtha paNa lekhikA Alekhe che, nAmAMkita vidvAno vize rekhAMkane Ape che. sAta pAnAMne pharI chapAvavA ame mathAmaNa karIe chIe.. zilpa, citra, kavitA te cheka zekasapiyarathI bansa sudhI, prakhyAta piTiTa mahAzaye gujarAtI kahevatasaMgraha be bhAgamAM ITAlIne DAre vize ema be-pAMca-lITImAM pitAne mata pAMca rUpiyAnI kiMmatamAM pragaTa karyo hate. emAM gujarAtI kahevata pragaTa karI aMjali ApatI, kAI. ThekANe mahArANI sAthe sAthe bhAratI bhASAnI kahevata kharI; paNa aMgrejI, keca,. emanA bharathAra tema ja bIjo rasa hato. temane vize kayAMka be arabI, paraziyana vagere kahevatasaMgraha eka karI be sarakhI vA paNa lakhAyAM nathI, eTaluM ja nahi paNa pite mahArANI kahevata te sAthe chapAvI hatI. e eka umadA sAhasa hatuM. vikaTeriyAne traNa-cAra vAra maLyAM te vize paNa keipaNa prakAranuM evA kahevata saMgraha Aje keNa chapAve ? chapAvavA joIe.. DaphasiyuM lakhANa vAMcavA maLatuM nathI! e apUrva saMyama ema A graMtha eka namUnedAra bhaNavA je, jANavAlAyaka, sRSTisauMdaryanuM varNana, romamAM paNa rAjamahele. norvenA jJAnavardhaka, rase bharapura, saraLa, mahAtmA gAMdhIjI jevI sAdI, kinArA para uchaLatI-rAsa letI mAchalIo, phalerensamAM saraLa bhASAmAM jarUra paDe tyAM aMgrejI zabdanA ghaTita anuvAda kelhApuranA mahArAjAnuM ekAeka avasAna thatAM iTAlImAM sAthe temaja jUnA taLapadA zabdo thakI alaMkArIpaNe graMtha agnidAhanI prathA nathI. e niyama aMgreja kavi zelIne. mAre namra mate eka pravAsavarNana lakhanArAo mATe. dAkhalo laI. agnidAha karAvaze. emAM paNa kayAMya dIvAdAMDIrUpa, draSTAMtarUpa che ema kahevAmAM atizayokita nathI. pitAne ahaM taravarate nathI. A pravAsa AjanI mAphaka mahArANI naMdakuMvarabA kadAca A prakAranI zailInA gujarAtI keTalIka yuropanA pravAsanI doDhase pAnAMnI paDImAM plenamAM gadyanAM prathama lekhikA paNa hoI zake. abhyAsIe e upara muMbaI, roma, milAne pachI yugo Alpasa tyAMthI perisa thaI vadhAre dhyAna kendrita karavAnI jarUra che. laMDana pAchA e ja raste muMbaI ane ene yuropane pravAsa | mArA mitra surezabhAI dalAlane A saMbaMdhI jANa karatAM kahevaDAve evI achaDatI-adhUrI pravAsakathA A nathI. aya- emaNe tarata te esa. ena. DI. TI. kolejamAM A granya ralenDanA taLAva, leka, kilAna, skoTalenDanA lAMbA taLAvanI 5AvavA vicAra pragaTa karyo paNa eTalAmAM gujarAtamAM navI saravara suMdarI "leDI opha dha leIka'nI sTreTanA eka AkhyA- sthapAyelI akAdamIe e saMbaMdhI enI mahattA jANI kaMIka yikA para lakhAyelI navalakathA e vize sarakhAmaNI evI evI baTita karavA vicAravuM zarU karyuM. ApaNe enA pariNAmanI aneka bAbatothI A graMtha bharacaka che. eTale e adabhuta" rAha joie. vizeSaNane yogya bane che. eka Takera ahIM karI lauM. AvAM pustake koInI najare ' mahArANI naMdakuMvarabAnI TUMkI zailIne eka dAkhale vAMce iMglenDa, skeTalenDa ane AyaralenDa traNe greTabriTananA pradeza caDhe ke tarata ene tALAkUcImAM pUrI devAnI je saMkucita manodazA. pragaTa thAya che enA javAbamAM mAro eka anubhava ahIM kahevAya. naMdakuMvarabA eka ja vAkayamAM lakhe che "IMglenDa nedhuM e uparathI duniyAbharamAM pustake mATe graMthapAlane kAmapradhAna prajA che, skeTalenDanI prajA lebhI che ane AyaralenDanI krodhapradhAna prajA che". ane ApaNe je dhaDo levAnuM mana thaze. jAtajAtanI e traNe dezanI khAsiyata saMbaMdhI jANIe, I. sa. 1967mAM huM rekaphelara skelara tarIke amerikAnI vAMcIe, sAMbhaLIe te A TUMkA vAkayane marma ApoApa mizigana yunivarsiTImAM bhaNAvavA gaye. mAre tyAM nATaka, samajAze. A lekhikAe abhinavaguptanAM lakhANuM mA emAM khAsa saMskRta nATake mAstara DigrI mATe zIkhavavAnAM kanyAlakane abhyAsa karyo che joIe. kAraNa emaNe hatAM. uparAMta be nATakanI rajUAta paNa karavAnI hatI. "kAmapradhAna" zabda iMglenDa mATe lakhI ene artha saMskRtamAMthI aMgrejImAM mArI pAse eka te kAlidAsanuM bharamamAM ja rAkhe che. vizada atha karyo ja nathI. kiyA zAkuMtala taiyAra hatuM. enuM aMgrejI karyuM. paNa bIjA mATe. dezamAM keTalA maNa rUpAnI khANamAMthI rUpuM temaja tenA mahendraguptanuM "mattavilAsa" pasaMda karyuM. uparAMta eka nAnakaDA gAmamAM keTalA maNu tAMbu nIkaLe che ane hisAba nAnakaDuM 'bhANuM. have mattavilAsa' mAM mane? manI lAibrerI kahevaDAve evI ja tA, eNTalenDanI eka AkhyA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zl 5 tA. 1-11-88 ane 16-11-48 prada jIvana vizALa. bIjI yunivarsiTIomAM khabara kaDhAvI. te mattavilAsa ke "ahIM che, paNa phATelI che. jarmanImAM lApijhikamAM che. sivAya bIjAM kaMika saMskRta nATakanI jANa thaI. eka enI AkhI nakala TogrAphika philmamAM tamane kAle plenamAM zaheramAMthI saMskRta nATake paNa maLyAM, paNa mahendraguptanuM nahIM. maLI jaze.' trIjA divasanI savAre mArI pAse e prata hAjara mArA lAIbrerInA vaDA kahe, enI nakala maLe te jaNAvI tene aMgrejI anuvAda paNa thayo. vaDodarA yunivarsiTIe zakaze? meM hA pADI. 'laMDana inDiyA ophisa yA ekSapharDanI anuvAda chApa. ane miziganamAM e bhajavA paNa khare. lAibrerImAM pUche.vIsa kalAkamAM laMDanathI TelIphona Avyo pustake paTAre bAMyA rAkhavAmAM e kRtyamAM kayAMka pApa che. A " LpacAcAra 0 paM. panAlAla jagajIvanadAsa gAMdhI samagra vizva cha dravya-(1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya lakSaNa : javanA lakSaNe e mAtra jaDa ane cenanuM (3) AkAzAstikAya (4) pudgalAstikAya (5) vAstikAya ajIva ane jIvane bheda pADavA mATe ja che. tethI e ane (6) kALanuM baneluM che. lakSaNo evAM hovAM joIe ke te ekendriya jIvathI laI A dravyone sAmAnya ane vizeSa guNadharma che. sAmAnya saMgni paMcendri che yAvata siddha paramAtmA sudhInA jIvomAM guNadhama daza che (1) astittva (2) vastRtva (3) dravyatva (4) te ghaTI zake arthAta lAgu paDI zake. tethI ja te lakSaNane pradezattva (5) agurulaghuttva (6) prameyava (7) cetanatva (8) artha paNa evA karavA joIe ke te sarva jIvone lAgu paDI acetana7 (9) murtA ane (10) amRtattva e daza sAmAnya zake ane te ja te lakSaNe pramANa Thare ke jenA vaDe guNadharmo che. jIvadravya saMkhyAmAM ekathI adhika hovAne kAraNe ajIvathI jIva jude tAravI zakAya. cetanattvane sAmAnya guNadharma kahela che te ja pramANe pudgalA TUMkamAM lakSaNa e jIvana jIvatvanuM cetanya cihana che stikAya paNa ekathI adhika hovAne kAraNe mUtaMtrane athavA te kaho ke jIvanA jIva hovApaNAnI nizAnI yA paNa sAmAnya guNadhama jaNAvela che. Ama cetanavaM-acetanatva eALakha che. ane mUta (rUpI)-amUrtA (arUpI) e sajAtiyanI ape zAstramAM jIvanA lakSaNe cha jaNAvela che. (1) darzana kSAe sAmAnya guNadhama che ane vijAtiyanI apekSAe vizeSa guNadharma che. atre arUpI-amUrta eTale ke mUrtamUrtA tara (2) jJAna (3) cAritra (4) tapa (5 vIya ane (6) upaga. abhAva have dravyonA pitA paNane oLakhAvanArA je vizeSa A cha e lakSaNanA nizcayathI atha karavA joie. je guNadharma che te nIce pramANe che : jIvamAtrane ekendriyathI lai saMsi paMcendriya yAvat siddha paramAtmA chavadravyaH-(1) jJAna (2) darzana (3) sukha (caritra-ta5) sudhI lAgu paDavA joIe. vaLI emAM jIvanA vikAsa anusAra ane (4) vIrya-pudgalaba : (1) varNa (2) gadha (3) rasa je pramANene zabdano artha thAya te pramANe ghaTAvavuM joIe. ane (4) spaze. pAMce astikAmAM jIva ja e che ke jenA svarUpa AkAzadravya -avagAhanA hetutva lakSaNe anAdikALathI jema senAnI khANamAM senAnA kaNe adhamastikAya dravyaH-sthiti hetutva mATIthI maLI malina thayA che tema pudagalanI sAthe bhaLI dhamaritakAya:-gati hetutva. pudagala sAthenA baddha saMbaMdhathI jIvanA svarUpa lakSaNe malina kALadravya vartAnA hetutva thayela che. jethI karIne ja svarUpathI AnaMda svarUpa e jIva duHkhI che. vizvamAM ekamAtra saMsArI jIva sivAyanA badhAMya dravya tathA siddhanA jIvo pitAnA guNadharma pramANe varte che. jema vyavahAramAM eka game tevuM kiMmatI kapaDuM phATeluM arthAta te te dravyo niyama pramANe varte che. saMsArI chadmastha athavA te mesetA jevuM gaMdu hoya te te ApaNane apriya jIvo ja evA che je niyama pramANe vartatA nathI. te niyamamAM thaI paDe che tema svarUpa lakSaNonI malinatA jIvane duHkharUpa che nathI. mATe temaNe niyamamAM AvavAnuM che, je mATe saMyamanI kAraNa ke A malinatAne aMge jIvanA lakSaNa ravarUpanuM mULa jarUra che ke je saMyamanI sahAye jIva pitAnA niyamamAM avinAzI svayaMbhU, svAdhIna. avikArI, pUrNa, avyAbAdha, eTale ke svarUpamAM AvI zake. jIvane ravarUpamAM lAvI ApanAra anaMta rasarUpa, ane anaMta zakitarUpa che. te malinatAne kAraNe arthAta jIvana svaguNa svarUpanI prApti karAvI ApanAra vinAzI, nimattibhU, parAdhIna, vikArI, apUNu, bAbAdhita je dhama savaMsa vItarAga tIthakara bhagavatee ApaNane (bAdhA pAmanAruM ne bAdhA pahoMcADanAruM), rasahIna, ane zakitaApe che te paMcAcAra pAlAna dhama che. hIna thaI gayela che, AvI ravarUpalakSaNanI dazA te ja duHkha A paMcAcArane samajavA mATe pahelAM te jIvanA jIva7 AvA svarUpalakSaNanI dazA sudhAravA mATe paramakRpALu viSayaka lakSaNe jANavA joIze, jIvanA sAcA zuddha svarUpanA parama upakArI tIrthaMkara paramAtma bhagavatie ApaNI uparanI guNe jANavA joIze ane sAthe lakSaNane guNamAM pariNamAvanAra karuNAe karIne cha svarUpalakSaNane tenA mULa zuddha svarUpamAM AcAraneya jANavA joIze. te prathama lakSaNuM ane tenA lAvavA mATe je dharma prarU-je dharma sthApe te AcAra guNane abhyAsa karIzuM.' dhama che ane te AcAradhamane paNa jIvana lakSaNa sAthe ja Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'prabuddha jIvana - tA. 1-11-88 ane 18-11-88 _ ' ': ', ' ' joDIne jIva mAtrane sarva vyApaka eka sAmAnya dhama Apyo khUba yathAyogya baMdhabesatuM evuM paMcAcAra palanA dhama" tenuM nAma paMcAcAra polanAdhama che. pAMca AcAradharmanA nAma prajavuM che nAma che: (1) darzanAcAra (2) jJAnAcAra (3) cAritrAcAra A paMcAcAranA pAlanamAM laukika dhamathI lai lokAttara(4) tapAcAra ane (5) vIryAcAra. dharma sudhInA badhA dharmone emAM samAveza thaI jAya che.. A pAMca AcAramAMnA darzana-jJAna-cAritra-tapa-vIrya mAnavatAthI mAMDI vItarAgatA prApta thAya tyAM sudhInA badhA e jIvanI pAMca zakita che. A pAMce jIvazakitanuM agya bheda - prabheda ane vargo temAM samanvita thayela che. tene krama vatana choDI ceya vartananuM pAlana karavuM tenuM ja nAma , mAnavatAsajajanatA-sAdhutA ane vItarAgatA che. 'AcAra". mAnavatA eTale evI vRtti ane kRti ke samanvita bIjI tarapha lakSaNamAM vaparAyelA AvA ja zabda traNeya kene bhale sukhI karI zakAya ke na karI zakAya paNa keine pitA, kALamAM mahAna maMtra ane yaMtra rU5 che. ene navapada, athavA vaDe duHkhI te na ja karAya. A bAbata aDhAra purANanA sArabhUta te siddhacakra yaMtra tarIke oLakhavAmAM Ave che. e siddhacaka tatvarUpe maharSi vyAsamunie paNa purANamAM jaNAvyuM che ke... yaMtranA navapadamAM pAMca guNI athavA pAMca dhamI che jyAre aSTAdasa purANesu vyAsasya vacanadvayaM / cAra guNa eTale ke cAra dhama arthAta cAra guNa te darzana paropakArAya puNyAya pApAya parapIDanam // jJAna-cAritra ane tapa che. paMcAcAranA pAlana vaDe pAMce lakSaNarUpa guNo zuddha thAya sajajanatA e mAnavatAne vikAsa che. duHkhIone pitAnuM che ane pUrNa zuddhinI pUrvAvasthA Ave che tyAre tene sukha vaheMcI ApI jIvavuM tenuM ja nAma sajajanatA ! nizcayathI guNa ane dharma kahevAya che. AgaLa sajanatAno vikAsa eTale vinAzI-parAdhIna AvI rIte lakSaNa cha che ane guNa athavA dhama cAra ane aMte duHkhanA kAraNarUpa beTA AbhAsI sukhano che. prazna ahIM e uddabhave che ke lakSaNa che te pachI AcAra svecchAe tyAga karI pote svayaM kaSTa veThIne paNa du:khIonA pAMca kema? upaga nAmanuM je chaThuM lakSaNa che te darzana duHkha dUra karavA ane abhayadAna tathA jJAnadAna daine jagatanA jIvone du:khamukitanA rAhe caDhAvavA. AvI sAdhutAnuM sada tara * jJAna rUpe ja che. tethI AcAramAM upaga AcAra evA zabdavyavahAranuM prayojana rahetuM nathI. pramAda rahitatAe pAlana karanAra aMte vItarAgatAne prApta kare che. A vItarAgatA eTale anaMtakALanA anaMta duHkhe je - vaLI bIjo eka prazna e paNa ahIM upasthita thAya che lakSaNamAM rahela mAlanatAne aMge jIvane sahana karavAM paDyA che ke, acAra pAMca gaNAvyA, siddhacakra yaMtramAM cAra guNa mUkyA tene sarvathA, sarvadA aMta! ane guNadharmamAM paNa cAra guNadharma-svarUpaguNu jaNAvyA te tyAM vIrya zabdane kema paDatuM mUka? ene vyavahAra kema na upara ApaNe joyuM ke pAMca atikAmAM dharma, adhama karyo ? enuM samAdhAna e che ke AcAranuM AcaraNa e ja ane AkAza e pratyekamAM paramabhAvarUpa eka ja guNa anukrame vIya che mATe ja tyAM vIrya zabdanuM svataMtra prayojana rahetuM nathI. gatietutva,sthiti hetutva ane avagAhanA hetutva che. te ja pramANe bIjI rIte paNa zAstramAM vIryAcAra zabda ravataMtra mUkIne darzana jIvanA svarUpaguNu bhale darzana, jJAna sukha ane vaya hoya paraMtu jJAna, caritra, tapanI sAthe viyane saMbaMdha karyo che. jemake darzana-- pradhAna svarUpaguNa te jJAna ja che. eTale ja te zAstrasUtra che ke vaya, jJAnavIrya, cAritravIrya, tapavIya paraMtu vIryavayaM ema nahi. 31thora cho ' " retanA 4Lo zIva ' navapadajI-siddhacakra yaMtramAM cAra zabda prayojayA che te A eka mAtra pagalAstikAya ja evuM dravyuM che ke enA apekSAe pramANa che. lakSaNarUpa cAra guNadharmo varNa, gaMdha, rasa ane sparza svataMtra che. Ama joI zakAya che ke AcAra e lakSaNa ane guNadharmo ane arasaparasa aMtargata thaI eka bheda nathI paraMtu emAM vacce setu-mAdhyama che. jenA vaDe lakSaNamAM rahela mithyAtva saMkhyAbheda che. jayAre jIvanA lakSaNa ke svarUpaguNamAM rahela avirati-kapAyarUpa malinatA kADhI nAkhI e ja lakSaNane guNa jJAna pradhAnaguNa che jemAM darzana cAritra, tapa, vIrya aMtargata che. ane dhamarUpa banAve che. ane doSa tathA adhamaM dUra kare che. kAraNake darzana e jJAnane aMza che athavA te jJAna e arthAta tene nAza kare che. mATe ja dvAdazAMgInA prathama darzanane vistAra che arthAt darzana e sAmAnya che ane jJAna vizeSa che, ane e te sarvamAnya siddhAMta che. ke aMgata nAma AcArasaMgasUtra" che. sAmAnya vizeSamAM samAya. A pramANe lakSaNa AcAra-ane guNadharmamAM zabdo enA e. ja che. paNa sAdhanAnI vyavasthA mATe arasaparasa nizcaya "cAritra' e jJAnanuM satata vaheNa che jene aMgrejImAM suMdara buddhigamya saMbaMdha karI batADela che. anupama advitIya Continuity' arthAt sAtatya kahe che. udAharaNa tarIke sAkara gUMthaNI che. dvAdazAMgImAMthI je kAMi dharmaAcaraNa karIe te nA gaLapaNa guNamAM evuM nathI hetu ke vaccenA amuka A ja vistAra che. eTaluM ja nahi paraMtu parame5kArI samayakALamAM gaLapaNa Ave jAya. sAkarane gaLapaNa (mIThAza) tIrthakara paramAtmA bhagavatee prarUpela A dharmanuM nAma je guNuM sAkaramAM satata rahe che. ema jIvamAM jJAna guNanuM satata pacAri dharma Apela che te temanI sarvajJatAnuM benamUna sUcaka che. vaheNa che. , kAraNake te jIva mAtranA lakSaNanAM..je nAma chetemaja jIva - te ja pramANe "tapa" zabdane lakSyAtha" talapApaDatA athavA nama sva rUpane je guNa che. tene anusaMdhAnamAM ja talapa che A talapa jIvane zenI che? jIva mAtrane satata Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-8 ane 6-11-88 anaphaLatApedananI (sukha-AnaMdadananI) tapa che. kAraNake * Ama vedakAnI apekSAe tapa naguNuM aMtargata che. jIvanuM lakSaNa jema eka bAjuthI nAyakabhaMva che tema bIjI . e ja pramANe vaya e paNa jJAna aMtargata ja che. kemake AjuthI vedakabhAva paNa jIvanuM lakSaNa che. A che upara jaNAvela darzana-iAna cAritra-tapamAM rahela tIvratA ane. maM denA tenuM ja nAma vaya' ! dareka jIvane e svAnubhava che' jIvane dudhapAka yA zrIkhaMDanI IcchA ke anicchA thaI. ke IcchA AdimAM tIvratA madata heya che ane tenI prAptinI - zake che. jyAre dudhapAka, zrIkhaMDa, bAsudI ityAdi mINa pravRttimAM tathA ugamAM paNa tIvratA--maMdatA hoya che. ahI padArthanA upaga dvArA anukuLatA vedananI IcchA avazya che. kene prazna e paNa uddabhave ke cAritra ane vIryamAM zuM.. je kAMI joIe che te saghaLAmAM sukhanI anukuLatA vedananI taphAvata? cAritra e kriyArUpa che. te pravRtti" chedaSTAMtamAM icchAne taMtu satata cAlu che, mALAmAM maNakA 108 judA cAlavAnI kriyAmAM cAlavuM te kriyA che tyAre cAlamAM je gati. * judA che paraMtu te saghaLA maNakAne bAMdhanAruM, sUtra mALAne che tene vega-jhaDapa te vIrya che. ' . . * dero eka ja che. mana-vacana-kAyAnI kriyA e AcAra che. have je sukhanI icchA che te zabdArthanI pUrti mATe cAra sad... ane asad ubhaya bhede hoya. asat AcAra anAcAra ke nIce jaNAvyA mujabanI paddhati vidhi che. durAcAra heI zake che. sad AcAra. sadAcAra tarIke oLakha (4) irachA - pravRtti - prApti - tRpti khAya che. emAMya jIvanI pitAnI pAMca zakitanI sAthe saMkaLA() icchA - rAga - lebha , yela AcAra paMcAcAra tarIke jaina darzanamAM oLakhAya che (1) icchA -- mamarava - Asakrita jIvanI je pAMca zakita che te tenA jJAna-darzana-cAritra-ta5 (4) icchA-pravRtti-prApti-tRptiH ane vIrya che. jIvanI buddhizakita, ke vicArazakita che te jIvana jJAnazakita che. jIvanI bhAvanA, lAgaNI '' A zabdanI khUbI ane bhaMgALa evI che ke je ane zraddhA - vizvAsanA mULamAM jIvana darzanazakita che. vastunI ApaNane icchA hoya tene prathama te abhAva siddha jIvanI vatana-kAryazIlatAnA mULamAM jIvanI cAritryazakti che. thAya. ane e abhAvanI pUrti karavAno paNa samAveza thAya. jyAre jIvanI icchAzakita-talapanA mULamAM jIvanI tapazakita che. tethI puti karavA mATe pravRtti avazyaka che. te pravRttinuM ane jIvanI ekAgratA, draDhatA, tamannA, ullAsa, utsAha, phaLa prApti Avazyaka che. vaLI prApti karyA bAda ja bhaga umaMgavRtti e jIvanI vIryazakitanA phaLasvarUpe che. " karI zakAya ane saMtoSa mANI zakAya. enuM ja nAma tRpti ! - jIvane prApta mane ga-vacanagAyoga vaDe jJAna, A rIte icchA-pratti-prAtine tRptine krama e jIva mAtranuM darzana, cAritra, tapa, vIrya tathA upagane deva ane guru sAthe anubhUta jIvana che. e svAnubhavanI vAta che. sAMsArika-bhautika joDIne je AcAra sevAya tene jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, padArthonI icchA-pravRtti-prAptinA ate thatI tRpti kSaNika tapAcAra ane vIryAcAra kahevAya. e pAMce AcArane hoya che. emAMthI navI navI IcchAnI utpatti thAya che. eka sevanane paMcAcAra pAlanA kahevAya che. jIvanI vartamAnazakitane mAtra sva ravarUpa--paramAtma ravarUpa-mekSa mukitanI prAptimAMthI zrota jIvanI pAMca abhyatara zakitaomAMthI uddabhave che. e nIpajatI tRpti ja zAzvata hoya che je pUrNakAma avasthA che. atyaMtara pAMca zakitaone mana-vacana kAyAnA bAhya traNa (3) IchA-rAga-bha:- . yoga vaLagelAM che. dharma ArAdhanA karavAthI arthAta bAhya che .. IcchA-rAga ane lebha kadI judA paDatAM nathI. 11) paMcAcAranI pAlanAmAM vegene joDavAthI pAMceya atyaMtara icachA eTale joie che. (2) rAga eTale game che ane zakitaono pazama thAya che eTale ke AvaraNarahita thatI (3) lobha eTale meLavavuM che. jAya che arthAt vikase che ane aMte savathA AvaraNarahita . have jarA vicAra karI juoke... kaI ema kahI zake ke thaI, nIrAvaraNa thaI ravarUpa zakita rUpe eTale ke kevaladarzana : (1) je joie che te gamatI nathI ane meLavavI nathI. (2) svarUpe anaMta vIya zakitanuM prAgaTIkaraNa thAya che, je game che te joItI nathI ane meLavavI nathI. (3) ane - pAMce AcAra pALavAthI ghaNuM baLa maLe che. pAMce AcAra, meLavavI che te gamatI nathI ane joitI nathI. e jIvanI potAnI zakita ravazakita hovAthI te sajAtiya che: (4) icchA-mamatva-AsakitaH tethI te pAMce zakita ekabIjAnI paraka ane sAdhaka che. jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya e pAMce sahodara che. AtmAthI - IcchA-mamava ane AsakitanI khUbI e che ke jema abheda ekakSetrI che. svayaMbhU anutpanna, avinAzI che e icchA e abhAvane siddha kare che tema abhAvanI pUti thayA - pAMceya zakita AvarAyelI che tene AvaraNa rahita karavAnI pachI ja mamatvanI siddhi thAya. aprAptanI icchA hoya jyAre kriyA te ja paMcAcAra sevanA. A pAMceya zakita svazakita che prAptinuM mamatva hoya. aprAptanuM mamatva na kahevAya. je bhAvathI eTale ke para evA pudgalanI jema AvavA javAnA utpAdana IcchA ne mamatva che te bhagabhAva che. enA anubhavana ane vyathanA, saga-viyogenA ke saMkoca-vistAranA dhamaMpALI nathI. . veidanamAM je rasa vedIe che tyAM te je rasa reDIe chIe - A pAMca AcAracAM jJAnAcAra ane dezanAcAra e be tenuM ja nAma asakita ! ' ' . . . vidheyAtmaka (Positive), sAdhanA che jayAre cAritracAra ane AvI rIte icchA-mamatva-Asakitane paNa. cakA, tapAcAra e niSedhAtmaka (Negative) sAdhanA che. jyAre cAlyA kare che te mAtrane aMtaramAM nirIkSaNa karI zudhane vIoira e pratyeka AcAranuM baLe che. veLA 'AmosA karavA jevuM che. A ane darzanAcAra e zikSaNa pradhAna ane pharajiyAta che mArI Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramuddha jIvana 35 ma cAritrAcAra ane tapAcAra e marajiyAta che .je abhyAsaTeva-AdatapradhAna che. cAritrAcAra ane tapAcAra lAdI zakAtA nathI, pharajiyAta ApI zakAtA nathI, te sadabha mAM marajiyAta che. jyAre nAnAcAra, da'nAcAranI pharaja pADI zakAya che. dhama ane mekSa puruSAtha nu jJAna bALakane pahelethI ja gaLathUthImAM ApI zakAya che. tema karavAthI bALakamAM sArAsAra, heya-upAyanA viveka jAgRta karI zakAya che. e jJAnasi Mca nathI bALakA vaDIlA-pUjA prati vinayI bane che. dhama kriyA zarUAtamAM ApavAnI hAtI nathI. zarUAtamAM te deva-guruvaDIla Adi pUjaye pratinA Adara, bahumAna, satkAra, vinaya, namratA rAkhavAnuM ane A karAya A na karAya, A thAya, A na thAya, A sAruM kahevAya, A nAruM' kahevAya evA viveka bALakAmAM jAgRta karAya che. A manuSyayeni ja evI yAni che jemAM vinaya, viveka, dara, yA, dAna, sevA, ahiMsA, parepakAra, kSamA, prema Adi guNAnI keLavaNI ane khilavaNInI saMbhAvanA ne zakayatA che. guNAnuM dhaDatara thAya che ane e bRhatara para ja pachI sAdhanAnI imAratanu' caNatara thAya che. chata je sthAna para hAddA para che te hAdAthI te pada (Post) parathI tenuM kartavya-karaja nyAya, nIti prAmANikatApUrva'ka jAve, vinaya ane vivekathI prApta adhikAra (sattA)ne sadupayoga kare te te jIva mahAna banI jAya che. Ama karavAthI anaMtAnu dhInA kaSAya TaLe che ane sagabhAva pragaTe che. je drazya-kSetra-kALa-bhAva ApaNane maLyAM hoya tene sagabhAvathI sAdhana banAvI sAdhanA karI zakAya che. jyAM sudhI A deha che ane kamanA vipAka che tyAM sudhI game tevI riddhi-siddhi-vaibhava-sa patti - sAdhanasAmagrI DrAya tathya jIva jagatanA deNudAra che. pazu leNukAra nathI. ledAra tA li bhagavata, arihaMta bhagava tA, siddha bhagavata ja che. save'nI sthiti evI che ke leNAnI jarUra nathI ane bhrUNa UbhuM nathI. eka kIDAnI jema jagatanI lAtA--pATu sahana karI AdhyAtmamArga' upasA~ ane pariSaheA sahana karIne, samabhAve sahana karIne paramezvara thavAya che. kAi paNa dehadhArI jIva deNudAra che. dhAtikamAM cUkavIe arthAt khatama karIe te ja deNuhAra maTI zakAya ema che. kevaLa vartamAnakALa samajIne dhama samajavAnA nathI. zramanA sabadha traNe kALa sAthe che. ApaNI vata mAna dA tA bakarI jevI kama`sattAe vAdha jevI AtmasattAne arthAt ApaNune khAya tevI thai che. bAkI vAstavika te kamasattAnA bhUkakA kheAlAvI de evI Atmazakita-AtmasattA baLavAna che. jJAnAcAra e viveka che. sArAsAranu bhAna che-svarUpa vicAraNA che.. jayAre drAnAcAra e vinaya che. emAM - hadayamAM namratA che, vaTTuna che, tItha kara paramAtma bhagavatanI vANInI kiMmata dezAMgI --pramANa jJAnanuM tana-mana-dhanathI ane maLela AyuSyanI kSaNanu vivekI anI sevana karavuM te che, je jJAnAcAra che. 8 tA. 1-11-89 ane 16-11-88 e tItha kara paramAtma bhagavatanI pUjA-arca'nA karavI. emanI vANI, emanA jJAnana Adara satkAra-bahumAna karavuM. ane te jinavANI pramANenu jIvana jIvanArAne jinavANInuM rasapAna karAvanArA gurubhagava tAnA paNa vinayapUrvaka Adara-satkAra - bahumAna karavuM te sevA-vaiyAvacca karavI te dazanAcAra che. devA paNa taivI sa Mpatti ane zakita hovA chatAM zrutadaivali tha zakatAM nathI tevI avasthA ApaNane mAnavIne thayela che. te tevAM zrutakevala khanAvanAra zrutajJAnane Adara karavA pUrvaka jJAnAcAra dvArA te zrutajJAnadhana prApta karavAmAM ApaNu jIvana kema na vItAvavuM? dvAdazAMgI pramANa jJAnanuM zravaNu-adhyayana manana~ma thana--- ciMtana-parizIlana karavu te nAnAcAranI sevanA-pAlanA che. e jJAnamAM jANelAM pramANa jIvI jANavAnI kriyA) cAritrAcAra ne tapAcAra che. e jANelamAM zraddhA thavI-vizvAsa hAve, te jJAnanuM, jJAnanI sAdhanasAmagrInuM -upakarAdinu, e jJAna ApanAra deva-gurunu, ane te jJAna jhIlanArA, te jJAnanA Adara karanArA, te jJAna pramANe jIvana jIvanArA sAmi'ka badhuonuM bahumAna -Adara-satkAra ane vinaya, sahAya karavA te dazanAcAra che. deva guru dhama' tatvAne samajIne hRdayamAM sthAna ApavAnuM che. A sadhaLe bAhya 'nAcAra che. tenAthI anyatara asara thAya che ane darzanamehanIyanA kSayApazama thAya che. mithyAtvane nAza thAya che. anatAnubaMdhInA rasapUva kanA je kaSAya che te khatama thAya che te samyakatvanA AviSkAra thAya che deva-gurU-dhama'nA saMbadhathI satsa Mga-saMtasamAgamathI temanA sapakathI-ane temane hRdayamAM sthAna ApavAnI. samakitanI spardhAnA thAya che. dehabhAva TaLe che ane AtmabhAva Ave che. sAdhu bhagavaMtanuMvana divya che. gRhasthInu jIvana diSa nathI. khIjA aveAne du:kha na pahoMce ane sukha upaje te pramANenI pravRtti karavI joe. dujanatA e mahAna kupathya che. e pRthyanu sevana cAlu hoya tyAM sudhI arthAta dujanatA pravatatI hoya tyAM sudhI AgaLanA guNo AvatA nathI. manane manAvavuM ja jyAM muzkela che. tyAM mananA maMtavya.. abhiprAyane badalavA manane pheravavAnuM to keTaluM muzkela hoya ! jJAnAcAra-daza nAcAramAM deva-guru-dhama' sAthe ApaNe eka lehiyA thazuM te cAritrAcAra ne tapacAranA bhedathI kevala-jJAna-kevalarzana prApta karI zakIzuM. vIya eTale zakti. vIryAMtarAyanA kSayAMpazamathI jJAna-- daza na cAritra ane tapamAM zaktithI baLavAna thavA vaDe karIne pAMce zaktithI abheda thai. sarva zaktimAna paramAtmArUpe AtmAne paramAtmA rUpe pariNumAvavAnA siddha banAvavAnA che. svAnubhAvamAM ane sarvAnubhavamAM javAnu che. svAnubhava eTale svAnubhUtimAM AtmAsvakSetre svaguNAnA-svabhAvanA vaidaka che. jyAre sarvAnubhava eTale ke sarvAMnubhUtimAM AtmA parakSetrI padradhyAna.. mAtra nAtArA che. paramAtmAe 'Apela dvAdazAMgI pramANu zvetAnanA adhyAtma Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-88 ane 16-1188 viSayanA Azraya laI ApaNe jJAnAvaraNIya kama'ne kSayeApazama karI kSAyikabhAvanA svarUpane meLavavuM-samajavuM te jJAnAcAra che. pachI jJAnAvaraNIya kramanA kSaye pazama baLathI jJAnAcAranI pAlanAthI meAhanIyakamanA kSayeApazama karavAnA che. jJAnAcAra A pramANe 'meAhanIyakramanA kSayApazama arthAt samakita prAptinuM sAdhana ane che. eTale ke bAhya-abhyutara ubhaya darzanAcAranI prApti thAya che. bAkI anya dunyavI-bhautika jJAna-vijJAnanA viSaye laine jJAnAvaraNIyakamanA kSayApazama karavA chatAMya tenAthI mehanIyamanA kSayapazama thaya zakate nathI. mAhanIyakama'nA kSayApazama ! kSayanuM sAdhana bhautika jJAnaM-vijJAna khanI zakatuM nathI. ahIM zrutakevaddhi eTale zuM te samajI laie. zrutakevali bhagavaMta bhaNI bhaNIne valibhagavata jANe. eTaluM badhuMya jANe. paraMtu teonA Atmapradeza nirAvaraNa na thavAnA kAraNe teo jANe kharAM paraMtu daivalibhagava'tanI jema sAkSAta jue nahi. badhuM jue ane jANe te kaeNvaladaza nakaivalajJAna ane tevI zakitanA svAmI te valibhagavaMta gaNudhara bhagavaMta pazu zrutarkavali hoya para Mtu tripadInI prApti sahita kaeNvalitItha' kara bhagavatanA prabhAvathI emaNe badhuya dvAdazAMgI pramANu zrutajJAna sahajamAM sahajamAM prApta thai jAya. emaNe sAmAnya zrutakevali bhagavaMtanI jema bhaNavAnA zrama na karavA paDe. sAdhu bhagava'tAe emanI cAritrAcAra-tapAcAranI dainika kriyA pUrI karyAM bAda tathA gRhasthI zrAvake enI atha ane kAmanI pravRttithI paravAryAM bAda AAkInA adhA samaya svAdhyAya- jJAna - adhyayana - dhyAnanA sevanamAM arthAt jJAnAcAranI pAlanAmAM vItAvavAnA hoya che. ane tema karatAM dhyeya zrutadaivali thavAnuM ane lakSya kevalajJAnI thavAnuM rAkhavAnu hAya che. upayeAgamAM matijJAnanA sava" paryAyo bheddAthI eTale ke buddhi--vicArazraddhA-bhAvanA - lAgaNI-smaraNa-dhyAna-lakSya AdithI paramAtmA sAthe joDAvuM joie. upayega (aMtaHkaraNa) ja cega (mana-vacana--kAyA)nA saMcAlaka hovAthI vivekathI yAganu saMcAlana karavuM, je paMcAcAra pAlanAthI ja zakaya che. yegamAM (mana vacana-kAyAmAM) kaivalajJAna nathI. paraMtu hA ! e yAga vaDe ja upayega (aMta:karaNa) kaivalajJAna banI zake che. arthAt paramAtmA thaI zake che. mATe ja upayogane vega vaDe kevalajJAna svarUpa banAvavAnI che je mATe pacAcAra pAlanA che. A cAre AcAranI pratijJA che, saMkalpa che temaja tenI zarUAta ane pUrNAhuti che. prathama jJAnAcAranI pratijJA che ke 'huM brahma svarUpa siddha svarUpa chuM !" aphtrajJAmi !' A jJAnAcAranI zarUAta namaskAra mahAmaMtra (navakAra)nA ayanathI thAya che ane pUrNAhuti dvAdazAMgI pramANu zrutajJAna-zrutakevalipaNAnI prAptithI che. ane tenu zIkhara-parAkASTrA kevalajJAnanI prApti che. mATe jJAnAcAramAM jIve saMkalpa zrutakevali thavAne rAkhavA ane lakSya kevalajJAnanI prAptinuM rAkhavu joie. "pAtAnA AtmAne paramAtmAravarUpa mAnaveA-jANavA ane potAnA AtmAne paramAtmA banAvavAno niNaya karavuM te nAnAcAra che. enI parAkASThAmAM kaLavaNe zIkhare kevalajJAna prabuddha jIvana prApti thavI te che. * manuSyaSyAnimAM khArAkhaDI bhaNavAthI jJAnAcAranI zarUAta thAya che. e prApta kareluM akSarajJAna atha ane kAma pravRtti mATenuM ja hoya te te ajJAnAcAra che. paraMtu jo te dhama ane mekSa prApti mATe hAya te te jJAnAcAra che. la adhyAtmamAga mATe zarU kareluM jJAna temaja sarvajJa tItha kara bhagavaMta prarUpita sarva jJAna dvAdazAMgI pramANu vitara-vikase ane zrutaMkavali khanIe tyAre te parAkASThAne pAme che, sava jJAnAcAranA sAra. AtmAnA trikAlika zuddha svarUpanA niya thavA te che.' samyagajJAnanA viSayamAM zrutakevali thavAnu dhyeya hovuM joie khAkI bhavitavyatA anusAra Achu bhaNyAM haiAe ane kevalajJAna thai jAya te vAta judI che. dvAdazAMgI pramANu zrutajJAna bhagavAne niyaM karavAthI cAritra aMgIkAra karavuM paDe. nizcayathI samakita Ave te dvAdazAMgI pramANa zrutajJAnI thavAnI zakayatA rahe che. mULamAM (bIjamAM jJAna che ane phaLamAM jJAna che. eka kSaNa paNa jIva jJAnavihANe hAtA nathI cAritrane samajA vanAra paNa dAna che. mULamAM raheluM jJAna AMzika, apUrNa', vikArI sAvaraNa hoya che. e vikArI jJAname nivi kArI banAvI nirAvaraNa ane pUrNa banAvavAnI jJAta prAptinI prakriyA te jJAnAcAra che. jenA phaLa svarUpa nivi kArI, nirAvaraNu, pUrNa evI sava`jJatAnI kaivalajJAnanI prApti thAya che je jJAnanI caramasImA che. e paramajJAna che. cAritra aMgIkAra karavAnuM ane tapa tapavAnuM prayAjana paNa kaivalajJAnanI prApti mATe che, jJAna vinA saMyama-cAritra-tapanI bhUle sudharaze nahi. zrutajJAna e sAdhana che. mehanIyakama'ne kSaya karavA te sAdhya che. ane mehanIyakamanA kSaya (vItarAgatA)nA lakSya mehanIyakama'nA kSayApazcamanI kriyAnI sAdhanA che. alpa evAM pazu jJAnanA vikAranI apa evA paNa mehanIyabhAvamAM evI tAkAta che. ApaNane kevalajJAnanI prApti thavA na de. eTaleja dvAdazAMgI pramANu zrutajJAna bhaNI bhaNIne jJAnamAM rahelAM mehanIyanA vikAra nAza karavA pravRtta thavAnuM che aMte temAM satata sAvadha-jAgarUka-apramatta rahevAnuM che. ahIM A kSetre te pUrepUruM cUkave te pUrepUru pAme eve nyAya che. hrAMdazAMgI pramANu zrutajJAnane mehanIyakatA kSaya karavA mATenuM sAdhana na mAnanArA ane na banAvanArA zrutajJAnane ahaMkAra karanArA ane che, ane pachI jJAnanA madathI adhaHpatanane pAmanArA thAya che. jJAna, ajJAna kema? jJAna ane te vaLI pAchuM ajJAna ? jyAM sudhI jJAnamAMthI mehanA vikAra jAya nahi tyAM sudhI jJAna ajJAna che. kAraNake tyAM mehanAM paDaLa che--AvaraNa che. mohanAM paDaLA-AvaraNa hare nahi tyAM sudhI kaivalajJAna pragaTe nahi pachI te svayaM zrutakevali paNa kema na hoya | zrutarkavali thavAnA lakSyathI jJAnAbhyAsa-adhyayana karavAmAM Ave te jJAnAvaraNIya kama'nA kSayAzama sArA ane jhaDapI thAya che. ane zrutakevila banavAnI draDha bhAvanAne kAraNe tevA sarakAra AtmAmAM draDha thatAM AtmAne keli aMtI zake tevAM Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 dravya kSetra-kALa ane bhAvanI prApti thAya che. - gautama gaNadhara bhagava tane hu sa'tta chuM ane huM ajIta vAdI e jJAnanA rasa, bhAva ane jJAnapipAsAe emane sarvajJa paramAma tIthaMkara bhagavata mahAvIrasvAmInA saparkamAM lAvI dIdhAM. mahAvIra bhagavate pAse savananAM batADavA Avela gautama gaNadhare enI - asavajJatA mahAvIra bhagavate .khatADI i ane eno ahaM egALI cha zrutakevala gaNadhara gautamasvAmi banAvI te petA jevAM kavalajJAnI sarvajJa banAvyA. tethI ja chata hAra sApekSa hevA chatAM bhagavAnane jItanArA. ane jItADanArA jiNANa jAtrALu' vizeSaNathI navAjelA che, e bhagavaMta evAM che ke kAne harAvIne jIvanArA nathI. e te sAmAne jItADIne jItanArha che. yuddha jIvana bhaNavAnI jijJAsAthI bhaNatAM bhaNatAM thatI zakAonA samAdhAna--khulAsA karavA aMge thaine anya jJAnI guru bhagavate. samAgama thaze tathA uttamAttama prakAranA graMthenu vAcana vadhaze jethI karIne uttarettara zrutajJAnamAM vRddhi thatI jaze 'vAve tevuM laNe' e nyAye hRdayamAM jevI AkAMkSA haraze, hRdayamAM jenuM sthAna haze te tattva te vastu-te vyakita sAdhanA mAMge' avazya AvI maLaze-paramAmAnA virahanI vedanA hero, zrutakevala thavAnI abhilASA-AkAMkSA-jhaMkhanA haze te acUka tIthakara paramAtmA maLaro-zrutakevala thavAze ane a Mte kaivalanAnI banI paramapadanI prApti karI. paramAtmAnI harALamAM esavA maLaze meLavavAnu` pachI kAMI raheze nahiM. kRtakRtyatAAtyaMtika avasthAnI prApti thaze. kevalajJAna e te AtmAnA dharanI cIja che. ane e A AtmasvarUpa hovAnA kAraNe ja sadhaLAM chAne pUrepUrI maLI zake che. jarUra che mAtra meAhanAM paDaLA DaThAvI nirAvaraNa thavAnI. vItarAga niravaSNu nirmAMhI thayethI jJAnadaza'na-cAritra tapa-vIya pUNuM'tAe pragaTe che. AthI viparIta dunyavI bhautika-vaigalika vastu sahu kAine sarakhI nathI maLatI. tema eka ja samaye eka ja vyaktine sadhaLIya vastu maLatI nathI ane maLelI badhIya vastu eka sAthe eka samaye bhAgavI zakAtI nathI kAraNa ke pudgala apUrNa che, paricchinna che ane kramika che. temaja vijAtiya-paTa che ane vinAzI che. ', / tA. 1-11-88 ane 16-11-88 jeTalu puddagala padAtha nu sa'zAdhana karIe chIe teTale AtmatattvanA vicAra karIe chIe ? paudgalika pAcana bhautika tattvAnA sa'zAdhana kendro ( RoaserchCentres ) che. paratuM adhyAtmanA--AtmatattvanA saMzAdhana kendro karyAM che? jJAnAcAranA bheda zravaNa-manana niAisana ane anuprekSA che. jJAnAcAranA sevanathI samyagajJAna vikalpe sAdhana lAge che. tenAthI mehanIya A kramanA kSaye pazama kSaya karavAnA che. jJAnAcAranA sevanathI mekSanI icchA lakSya ane ruci thAya che. AchI pahelethI ja mekSanA lakSya bhaNavAmAM Ave te enAthI uttama juM kAMi nathI. ethI te ekAMte lAbha che, mekSa eSTAMta che. a ta che. paNa mokSaganI sAdhanA syAdvAda draSTie anekAnta mAga che. svarUpajJAna eTale ke kaivalajJAna eka bhede che paNa anaMta zaktivALu che. jyAre valajJAna sivAyanA bIjA matijJAna, jJAna, zrutajJAna, vidhajJAna ane manaHpava jJAna e cAre jJAnanA pAchA bheda che ane zakti apu` che, A ma jJAna e tattvavicAra che. arthAta padArtha zudhana che jIva mAtra zrama-zraddhA ane buddhipUrvaka jIve che. jIv mAtra kSazu pachInA AyuSyanA jIvananA vizvAsa rAkhI-AzA-zraddhA rAkhI jIve che. ane jIvaMta rahevAnI ceSTA kare che. zrama kare che. eTalu ja nahi te mATe thane vicArapUrva'kavana kare che. A traNa zakita kevaLa jIvavAmAM kharcAya che. te sAramA che. A ja zrama-zraddhA ane buddhi jyAre meAkSanA lakSya * kAyarata thAya che. tyAre zraddhA samyag dana ane che, muddhi samyagajJAna ane che ane zrama -vatana e samyaga ciratra bane che. tethI ja samyag jJAna-daza na cAritrANi me kSamAga" kahevAya che jayAre pUrNa jJAna-dazana-cAritrANi meAkSa che. bIjA daza nAcAranI pratijJA e che ke...paramAtma bhagavaMtatItha''kara bhagavata-avinAzI tattva sivAya mAruM kAMI nathI ane sava' jIve brahmasvarUpI siddhasvarUpI che. " // yam AtmA brahA || 75 AdarzanAcAranI zarUAta 'devagurunA 'tattva dana - pUjanathI thAya che ane pUrNAhuti jIvamAtrane sacarAcara sRSTi samagrane, paramAtma svarUpa lekhavAmAM thAya che. ane parAkASTAmAM lasvarUpa dhruvaladaza nanI prApti te tenu zIkhara che-lakSya che. na eTale joa badhuM para Mtu hRdayamAM sthAna te mAtra avinAzI evAM paramAtma tattvanuM ja hoya, daza nAcAramAM saMkalpa e che ke jinezvara bhagavate sthApela caturvidha soMdhamAM bhaLIne enI sevA karavI tathA jinamaMdira-jinamUrti -ne jinAgamanA sAdhanarUpe pracAra-prasAra ne vistAra karavA. sAthe ADamI anuka pAnA pAlanamAM dInahIna duHkhI jIvA para dayA rAkhI dAna-sevA dvArA parApakAra karavA. manuSya ane tIya ya paMcendriya jIvonuM pAlana-poSaNa ane rakSaNa karavuM. ekendriyathI lai corendriya jIveAnI rakSA karavI-jayaNA karavI. anya sahu krAi chavAte svarUpathI paramAtmA mAnavA te daza'nAcAra che. jIva mAtrane brahmasvarUpe jovAM ane sava'kALanA, samUhurUpa jagatanA savaparyAye e 'sana daSTi mATe puddagalanA paramANue paNa te sarvajJanI upacarata mUrtirUpa che ema jovu . kemake jagata neyamUrti che ane siddhAtmA-paramAra mA jJAnamUrti che Avu mAnavune samajavu te darzAnAr che. jagatamAM jIva mAtrane brahmadraSTithI brahmasvarUpa arthAt paramAma svarUpe - siddha svarUpe jovA te UMcAmAM UMce mAdara che. 'nAcAra che. tItha kara paramAtmAnA chaThThA temanI chadmavasthA-sAdhanAkALamAM AvA brahmabhAva rAkhe che ane jIva mAtra prati brahmadraSTithI jue ae 'vi jIva karu` (svarU5).. zAsana rasI'nI bhAvanA bhAve che. A ja dRSTi sva prati AvaraNa haThAvI parama svarUpanuM prAgaTya karavAmAM sahAyaka ane che, A daSTi kama upAdhi nirapekSa zuddha adhyAtma dRSTi che. e sAcI maitrIbhAvanA che. maitribhAvanAmA nizcayathI pAramAdhi ka A ja e che brahmadaSTithI Amavata kRSTithI sarakhApaNa "" Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-88 ane 16-1-88 * prabuddha jIvana nAcAra - daza vAcA AtmavaMtaSTi sAdhakane sAdhanAnuM sAdhana paNa che. je khADAkhabADAmAM paDayA hoIe te je ukhADakhabaro 2 laI emAMthI bahAra nIkaLavuM paDe che; pudgalanI mamatAne paNa pudgalanAM che. banelAM sAdhananuM Alabata lai khatama karI zakAya che ke - parama sava eTale paramAtmA mArA. paNa che ! paramAtmA sarvarUpa che eTale mAre bI. koI naMhi sivASa ke paramAtmA paramAtmA sarvatra che eTale badhe ja badhAmAM je paramAtmA jevA ane paramAtmA saMvakAlIna che eTale harasamaye paremamAM jevA e ApaNe daza lAcAra che: : : ' dvAna cAritrAcAranI pratijJA e che ke huM deha thI ane tenA saMka9pamAM Ara bhaM-parigrahane tyAga che. enI zarUaAta sAmAyikatratathI thAya che. pUrNAhuti jinakalpavanamAM thAya che.. AnA phaLasvarUpa, gAtIta siddhANaMsthA ke je parama sthira avasyA che tenI prApti thavI te zikhara che : . maka 1. paramAtmA pratyene dadrabhAva sarva sAnukULa ke pratikULa sogAmAM TakAvI rAkhe che. svakSetre uraca dazanAcAra che ane paraprati brahmadaSTi-AtmavaSTi tridaSTi keLavavI te parakSetre ucca darzAvyA che. " " , " . . ! = * * , matijJAnanA upagamAM vAraMvAra piramAtmA nAma paDe eTale "amo paramAtmA bane che. e niyama che. te mATe tevAM vikalpa karavAM paDe che. vilibhagavaMta vizvati che. ane AkhuM vizva temanuM age pAMga che. kemake emanA vijJAna anAdi anaMta aMkhuMya vizva pratibiMbita thAya che " (1) bhagavAnanI mUrtimAM bhagavAnane je te prathama sAdhana. - (2) jIva mAtramAM paramAtmAne jovAM te bIjuM sAdhana * : (3) pudgala paramANuM mAtramAM te pudgala paramAtmAmAM prati biMbita thAya che. te saMdarbhe paramAtmA jovA te trIju sAdhana. AvuM darzana te ja dazanAcAra.. evAM darzanAcAranuM sevana, pAlana paramAtmA banavA mATe kevaladarzananI prApti mATe karavAnuM che evI dRSTithI AvA darzanathI je kAMI vephara joIe temAM paramAtmAnAM darzana thAya ane paramAtmAnuM pAna thAya. - paramAtmAnA laDhaNathI ane raTaNathI AtmaguNanI vRddhi thAya. paramAtmAnA laDhaNathI-TaNathI AtmaguNa khIle che. e niyama che matijJAnamAM saMsAranuM je laDhaNuM che ane raTaNa che tethI sa sAra cAle che. te ja pramANe matijJAnamAM je paramAtmAnuM kADhaNa ane raTaNa thAya te AtmA svayaM paramAtmA bane. jIva jAti mAtrane paramAtma svarUpa jevAne badale jaDa-pudgala bhAvathI joIe chIe tethI karIne te saMsAra cAle che. te pudgalamAM ja paramAtmabhAva AvI jAya te paramAtmA kema na banAya ? ane paramAtmA na banAya tyAM sudhI pachI evAM bhAvuthI ucita vartana-vyavahAra kema na thAya? - I jagatanA cha prati saMsArabhAve zuM .. to . ApaNumAM brahmabhAva na rahetAM saMsArabhAva daDha thaze. jagatane cha prati prAdaDiTa karavAthI ApaNAmAM rahelo saMsArabhAva cAlyo jaze ane brahmabhAva puSTi banaze. caDatA pariNAmanI jeTalI kiMmata che teTalI caDhelAnA paDatAM pariNAmanI kiMmata nathI. saMyogane vigarUpe je ane "che tene "nathI' gaNavA arthAt bhAvamAM abhAva jovo te anityabhAvanA che. varUpa abhAna che. te ajJAna che. avidyA che. mithyAtva che. deha che tyAM sudhI jIva mAtra para dravyAmukampa ane . -bhAvAnukammA karavAnI che. A AcAranA pAlanathI asad arabha ane parigrahanA pApamAMthI mukti maLe che. zarIrane TakAvavA mATe, mAtra dehadhama pUratAM ja khAvApIvA-paheravA tathA rahevA jagA meLavavI te. saMyama vizeSa hoya te asaMyama manane jarUra pUratAM savicAre hoya te saMyama meTAM (keinA ahita karanArA tathA zarIra viSathI vicAra Ata-raudra sthAne) ane nirarthaka-nakAmA (jenuM pariNAma nathI) vicAro, karavA te asaMyama. ' , ' ' " * mana-vacana-kAyAnA vegane khapa pUrata ja upayoga kare te saMyama, vizeSathI asaMyama , Ane ja. traNa gupti kahI ke je mane gupti, vacanagupti ne kAyagupti che. mana-vacanakAyAnA rogane gavavA-gupta rAkhavA arthAta zakaya teTale e che anivArya hoya tyAre ja upayoga kare. saMyamadhama eTale ke cAritrAcArane prANu ja gupti che. .. pradeza sthiratva e AtmAnuM svarUpa che. kAyAne AsanathI; sthira karavI ane tyArabAda AtmAe potAnA upagane pitAnA AtmAmAM sthira karavo. kAraNake jJAna upagane Atmapradezoe - sthAna AdhAra Apela che. aMtmapradeza e uNamasthAna-AdhArasthAna arthAta adhiSThAta che. je mane paga AtmAmAM sthira thaze ke tene anusarIne. mana-vacana-kAyAgamAM rirtharatA Avaro upaga sthiratAthI gasthiratA-pradezasthiratAthI athavA te pradezasthiratA gathiratAthI upagathiratA lAvI zakAya che. ubhaya a nya che. . . . . Ama siddha paramAtmAnuM eTale ke ApaNavizuddha svarUpanuM jevuM sAcuM, zuddha, nitya, svAbhAvika, sahaja sthira svarUpa che tevuM sthira svarUpa arthAta sthiratAM ApaNe ApaNI sAdhanAmAM aSTa pravacana mAtA eTale ke pAMca samiti ane traNa guptinA ' pAlanathI utAravAnuM che. ema karavAthI nirvikalpa-nirvicArada zA prApta thaze ane svamA sivAya anya kazAno vikalpa raheze nahi' ' ' " A prakAre cAritrAcAra ane tenA pUraka tapacAramAM huM deha nathI" tenI prakriyA che. AtmAne AtmAnA carama.. ane. paramaM svarUpamAM lAvavAnI sAthe dehamAMthI sukhabuddhi dilI SS s !". : : : ' .*. levAnI sAdhanA che. :: . . . . . . . . . "Atmavat sarva bhUteSu yaH pazyati sa: pazyati" e bahu 'UMce vikalpa che. A bhAva barAbara Ave te mehanIyanA bhAve rahe nahi ane Take nahi'. . . . - pudagala svarUpe jIvavuM ane svasvarUpane bhulavuM te aparAdha che paraMtu svasvarUpanI prApti mATe pudga-lane sAdhana banAvI jIvavuM te kaLA che. . : ... pugadravya e mamatAnuM kAraNa che tema pudagadravya e Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - --- -- -Na-en-inr:51* - - - - gIna . :--- --:* - * tA.1-12-88 ane 16-118 -. atre mAtAmAM pesa samitine je ullekha karI che te pAMca samiti nIce pramANe che. (1) rdhAi samiti cAlatI vakhate cAra hAthe pramANe AgaLanI bhUmine jene I te kaleza na thAya. hiMsA na thAya tenI jamaNA rAkhIne cAlavuM. yunuM saMcAlana karavuM ja tema hoya te pramANane atyaMta sAvadha rahI evI rIte karavuM ke je vaDe karIne koI jIvanI kilAmaNuM na thAya tema thavAnI zakayatA hoya te kAyaptinuM pAlana karavuM. * (2) bhASA samiti zakya hoya tyAM sudhI vecanagupti ja pALavI. mauna ja rahevuM ane chatAMya jo bhASAprayoga karavuM ja paDe te prasaMga hoya te satya, priya, hita ane pazya vacana bolavAM. 8 (3) eSaNa samiti - .zakya te nirAhArI rahevuM, tema bane ema na hoya te mitAhArI thavuM ane temAMya je AhAra-pANI Adi levAnI AvazyakatA hoya ne niravadya beMtAlIza (42) doSarahita levA. gAya khetarane ujADayA vinA care, bhramara jema puchaparasa le te pramANe gecarI karavImAdhukarI karavI. ' che : (4) AdAna bhaMDa mata nikSepaNa samitiH- koIpaNa vastu letAM mUkatAM ke pheravatAM mUMcha pramAjIne vyavahAra kare athata - prabhAjana karavA pUrvaka-yatanA (yaNa pUrvaka levI-mUkavI ke ' pheravavI) " . (5) pAriSnApanika samiti :- varatune nikAla karatAM, nAkhI detAM, bhaviSyamAM cha-patti nahi thAya tevI tenI sthiti karI jIvarahita bhUmie kALajIpUrvaka tene nikSepa kare tene pAriSThApanikA samiti kahe che jene jaina pAribhASika suMdara zabdaprayeAga "paraThavavuM' che , jike ...* . * gupti eTale mana-vacana-kAyA uparane majabUta aMkuza. gupti eTale pravRtti karavI ja nahi athata gepavavI ane vega che eTale anivArya saMgemAM karavI paDe che te samitipUrvaka, samamitatA - sahita karavI. niyaMtraNayukta (Controlledrestrailed) pratti. lakSya guptinuM rAkhavAnuM che ane pAlana samitinuM karavAnuM che. je jIva samitinuM pAlana karI zake che te gupti prApta karI zake che. pAMca samitimAM mAtra bhASA samitimAM vacanaga che. bAkInI cAra samiti kAyayoga Azrita che emAM mane yoga nathI. jyAre guptimAM vacanaga ne kAyAga sahita maneyAganI paNuM gupti che. manonigraha che. manathI zubha pravRtti sahaja thAya ane azubha pravRtti vagara baLAtkAre jAya che te UMcI AtmadazA che. mana sUkSma hovA chatAM kAya. Azrita sthalatA prApta kare che. kayA jyAre nirbaLa bane che. tyAre mana nirbaLa bane che. manane manavacana-kAyayoga Azrita zubha vRtti-pravRttimAM pravartAvavuM joie. kAyA svayaMsaMcAlita nathI paNa mana tenuM saMcAlaka che. kAyAnA lakSya ane skUla ane nibaMLa bane che. manane Atma Azrita karIzuM te AtmAnI ana tazakitaone ota manane zakita Apaze ane nirbaLa kAmagamAM paNa mane sAbUta raheze-baLavAna raheze ane kAyA pAse dhAryuM kAma laI zakaze ane vecana paNa pachI enI zakti banI jaze. evA Atma Azrita-almasthita amAnA-mananA zabdagAra-vacaccAra sAmAM zretAe ravIkAravA ja paDatAM hoya che. emane kavacanasiddhi paNa vare che. mane mAtra zarIra mATe ane zarIranA laye kAma karI rahyuM che te saMsAra che. " mana zarIra sApekSa sukha-duHkha bhogave che. paraMtuM eNe zarIra nIrapekSa ane Ama sApekSa sukha anubhavavuM joIe. adhyAtma mAgamAM matanI vicAraNA AtmalakSe hoya te te dhamamAga mekSa bhAga che. mana-meha ane dehathI dhamaadhama samajavAnA che, manane choDIne mAtra kAyika kriyAo mAtrathI adhyAtma prApta thavAnuM nathI, e mAtra bAhya drazya rUpa dhUma-- - kyiA banI raheze. enAthI dhamanI prApti nahiM thaze _ samiti-guptimAM samitinA pAlatamAM mana-vacana-kAyAna. je sakriya vege che tenI kriyAmAM zubhAzubhane viveka rAkha-- vAne che. sAvadya kriyA cheADI niravadya kriyA karavAnI che. jyAM sudhI bheda ravarUpamAM chIe tyAM sudhI sAdhake heya-upAyane viveka karI AcaraNa karavAnI che. heya-upAya kadI samAna nathI. siddha thayAM pachI heya-upAdeya avasthAnuM visarjana che. manane azubha pravRttithI nivRtta karavuM ane manathI zubhaprakRtti sahaja banI javI joIe. ema thAya te sAdhake teTalI sAdhanA karI gaNAya abhaya-akheda-a Sa guNa je che te mane prApta karavAnA che. bhaya-kheda-pa jayAM sudhI hoya tyAM sudhI ajJAnatAnuM sAmrAjaya samajavuM. bhaya-kheda-Sa e zrama ane bhUlavALI deza che. "huM deha chuM" e bhrama ane bhUla che. te ajJAnabhayarUpa che. bhaya-bheda-%Sa saMsAramAM sahaja che. adhyAtmamAM te asahaja che, - mahAna bhUlarUpa che. - pAMca samiti ane traNa guti e cAritrAcAra che jene baLa ApanAra pAMca mahAvrata cheH (1) koI paNuM jIvanI hiMsA nahi karavI (2) asatya bolavuM nahi,(3) cerI karavI nahi. ApyA vagara-AjJA vagara-maMjurI vagara keInuM kazuM levuM nahi (4) brahmacaryanuM pAlana ane (pa) parigrahane tyAga. saMyamI sAdhu bhagavaMtane parigraha hotuM ja nathI. e aparigrahI hovAthI cerI, jUTha ke hiMsAne prazna udabhavatA. nathI ane kAmanA kAMI che nahi tethI brahmacarya saheja ja bane che. ' ( 5. Ama cAritrAcAranI. pAlanAthI asa6 AraMbha ane parigrahanA pApamAMthI mukita maLe che. tenuM jinakalpanA lakSe. sAmAyikavratanA pAlanathI sevana karavuM joIe... atre eka spaSTatA e karavAnI ke "jaina dharma eTale. ahiMsAdharma' evI je mAnyatA che te barAbara nathI. vAratavika te jaina dharma e paMcAcAra dharma che ane ahiMsA. e te. paMcAcAra dharmanA bheda cAritrAcArane eka peTA-. bheda che. : ''' 4. cethA tapAcAranI pratijJA e che ke... je zarIra huM nathI te indriyanuM sukha sAcuM na hoya ane te te mA, kayAMthI hoya ? AhAra tyAga e tapAcArane saMkalpa che. tapAcAranI zarUAta navakArazIthI che ane sUrNAhuti anaza-- nathI che. ane tenA phaLasvarUpe sarakAThAmAM aNuhArIka 56 athata pUrNakAma avasthA pUrNa tAvasthAnI prApti thavI te. zIkhara che. . ' tapAMcAra eTale IcchA nirAi. nahi ke tapa eTale. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para jIvana nidha. tapa e jIvanuM lakSaNa che eTale ke jIvanI zakita che ane tethI teno artha irachA nirAdha nahi ghaTI zake. hA! tapAcAra eTale icchA nidhi kahI zakAya che. vartamAnakALanI pravRtti evI na hovI joIe jenuM pariNAma dukha hoya, paraMtu bhUtakALamAM karela duSkatanA pariNAma rUpe AvanArI. duHkhane svecchAe AvakAravA te pariSaha che ane upasarga che. parivaha svayaM UbhA karelAM kaSTa hoya che. jagare upasarga e para naumittika AvanArI kaSTa hoya che. duHkha zarIrathI zarIrane davAnuM che. azarIrI duHkha vedatAM nathI. sukha dehajanma ane Atmajanya ema ubhaya che. cha dukhane AmaMtraNuM ApavuM paNa deha-AtmAnI bhinnatAnA medAnathI AvelA duHkhane svIkAra nahi kare. arthAta deha bhale duHkha vede paNa mana to te samaye sukha ja vedatuM hoya, AvuM tyAre ja bane jayAre dehabhAva ane dehabhAna jatAM rahyAM heya. dehAbhimAna haze, dehAdhyAsa haze te duHkhanuM vadana mana paNa karaze ane tyAre te duHkhane svIkAra thayelo gaNAze. deha bhale duHkhI hoya, AtmA te sukhamAM ja rahevA joie. Ama duHkhane sukhamAM pariNamAvatAM thaIzuM, duHkhamupha thaIzuM tyAre ja kevalajJAna thaze. AvI dazA, bAhya paMcAcAranA pAlananA abhyAsathI atyaMtara dazAM AvethI thAya che. zarIrane joIe-jarUra hoya tethI ochuM ApavuM tenuM nAma tapacAra indriyanuM damana karavuM tenuM nAma paNa tapAcAra Ama karavAthI avyavasthA thAya tyAre mana asvastha na thatAM svarUpa ramaNatA, kare ane saMyama jaLavAya te te tapa. kAyA dvArA 1. tapa, upavAsa Adi AdaryA bAda manathI khAsa-vizeSa saMyama karI svarUpa, vicAraNA karavI te manane tapa karyo kahevAya, AmAM zarIranuM bhedajJAna ane paramAtmAnA svarUpanuM jJAna , joIe. mAtra zarIrathI sAdhanA nathI thatI, vizeSe te manane saMyama' keLavavAnuM che. ema karIzuM te ja kevalajJAna prApta thaze. che. je zarIranI sAthe bhogya padArtha joDAya ane indriya vikAra thAya te te saMyama nahi pramAda e paNa vikAra ane begecchA te paNa vikAra, ane pAMce IndriyenA sukhanI prAptinI IcchA te paNa vikAra-asaMyama. - zarIrane khapa pUratuM ApyA pachI te zarIra, dhama karavAnA upayogamAM Ave che. saMyamane dhyeya che. tapanuM phaLa AhArasaMjJA TALavI te che. lezamAtra AhAranI icchA-rasagArava-rasavRtti na thAya ane kevalajJAna prApta thAya te tapanuM phaLa che. anazana e.sarvotkRSTa-parAkASThAnuM tapa che paNa phaLa nathI. e to bAhya tapane utkRSTa parAkASThAnA prakAra che. AhAra-bhaya-maithuna-parigraha e cAreya saMjJA ja saMsArabhAva che-dehabhAva che. e cAreyane TALavAnA che. paMcAcAranA pAlanamAM manane joDIe tyAre ja e cAre TaLe. kAyoganI kriyA karatAM mane yoganI kriyA mahAna che. ucca vicAra, ucca Azaya ucca lakSya ane zuddhi hoya te ja kAyamanI kriyAnI kiMmata che. enuM pariNAma che. eka ja anazana evuM thavuM joie ke emAM aMtarakriyA karatAM karatAM "aMtarAtmA paramAtmA baMnI jAma-kAlajJAnanuM prAgaTaya thaI jAya.' anaMtA. anazananI jarUra nathI. A traNeya yuganA saMyama-caritra-pane pAmavA joie. mAtra 1 - . : " kAyayoganA cAritra - tapathI kevalajJAna prApti zaka nathI. adhyAtmamAM mane ganI pradhAnatA che. vyavahAramAM kAganI pradhAnatA che. vyavahArathI nizcayamAM javAnuM che ane nizcayathI. vyavahAramAM AvavAnuM che eTale ke nizcayane vyavahAramAMAcaraNamAM utAravAnuM che. mAtra vyavahAravAdIo tattvane pAmatA nathI ane mAtra nizcayavAdIo- vyavahArane ja lepa kare che te ya niSNI vAtothI nizcitatAnI prApti karI zakatAM nathI eTale ja te tapAcArane bAhya ane atyaMtara ema be bheda pADayA che. bAkInA traNa AcAramAM evA bheda pAmyA nathI. maLaarguno garimA, vinI vevaLa karavAno kAya-kileso selI-NayA ya bajjho tavo hoha // prAyacchitaM viNao vecAyacaM taheva smaao| . jhaNaM usaggo vi a, amitaraoM tao hoi // aticAranI A 6ThThI ne 7mI gAthAmAM tannA cha bAhya bheda (1) anazana (2) udarI (3) vRtti saMkSepa (4) rasa tyAga (5 kAyakaleza (titikSA (6) ane saMlInatA batADela che jyAre cha atyaMtara bhedamAM (1) prAyazcita (2) vinaya (3) vaiyAvacca (4) svAdhyAya (5) dhyAna ane (6) utsarga (tyAga -kAyo,saga jaNAvela che.' 'vIcArane bAda karI bAkInA cAramAMnA sADAtraNa AcAra, bAhya che jyAre tapAcArane aDadhe AcAra eTale ke atyaMtara tapa Ave tyAre ja dhamanI sAcI zarUAta thAya che. jyAM sudhI svadoSa darzana nathI ane svadeva pIDA nathI tyAM sudhI pAramArthika dharmanI zarUAta nathI. deva dekhAze ane deSanI pIDA thaze te deza nivAraNa rUpa AgaLane dharma sevAze. guNa keLavAze. eka mahAtmAe A saMdarbhamAM jaNAvela che ke Apa guNI ne vaLI guNarAgI tehanI kIti jagamAM gAjI. - Apa dezI ne vaLI paraguNathI tehanI gati taraka gAmI ", : 1 . " T . . . . . . . che. bAhya tapanI zarUAta navakArazIthI thai pUrNAhuti anazane thAya che tema atyaMtara tapanI zarUAta prAyazcitathI thAya che ane pUrNAhuti kAryotsargathI thAya che. ane pU rNa ka . * * * * * * * j. adhyAtmamAM maganI pradhAnatA che. vyavahAramAM. kAganI pradhAnatA che. kAganI ceSTA sImita che. tapAcAramAM saMkhyAtA bheda che. jayAre mAgamAM cethA guNasthAnakathI kevalajJAnanI prAptirUpa evAM teramA guNarathAnaka sudhI asaMkhyAtA ane vasAya sthAnake rahelAM che. manane sayama vizeSe keLavavAne che jene mATe kAyAne saMyamamAM pahela prathama lAvavAnI che. kAyA saMyamamAM AvI eTale kArya pUrNa thayuM samajavAnuM nathI. paraMtu saMyamamAM Avela kAyAnA baLe mane baLa draDha karI AMtaraguNanI TheTha kevalajJAna prApti sudhI khIlavaNI karavAnI che. manathI zubhabhAva ane zuddhabhAva karavAnA che. tema karIne azuMbhakarmone nAza karavAnuM che. - pAMcame vicAra che je upayuMkata cAreya AcAramAM samanvita che. vIryAcAra dvArA vartamAnakALamAM jeTalI zakita prApta heya te sava zakita gopavyA vinA Teke utsAha, umaMga, ullAsa ane dRDhatAthI cAreya AcAranuM pAlana karavAnuM che ane te AcAra dvArA bharyA sudhIne vikAsa Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaddha jIvana tA. 1-11-8 Sii che !'* ! ane 16 . -- " , sAdhavAne che. gaLiyA baLada jevI veTha utAravA jevuM che. AvuM tIya jJAnamAM bhaLe te jJAta - nirAvaraNa ane nathI karavAnuM athavA te lAlasA, lokeSaNA ke mane raMjanane tejavI bane darzanamAM bhaLe te dizIta ', paNa : nimaM ane he nathI rAkhavAne A saMdarbhamAM je eka saMte kahyuM che ke, paNa yathAsvarUpa bane cAritramAM bhaLe te cAritra aNIzuddha janamunarajana dharmanuM mULa na eka badAma." cAreya, bane. jema mIThAimAM gaLapaNa (mIThorA) ane rasavatI AcAranI pAlanAmAM rasa reDavA pUrvaka pratidina vadhu ne vadhu. (ra )mAM sabarasa (namaka-mITha) tema vaM cAreya AgaLa vadhavuM, vRddhi karavI-vikAsa sAdhava arthAta viyaM pheravavuM: cAramAM pAMcame dhIryAcAra bhaNu joie. mIThAza vinAnI te vIcAra palanA che. jJAnAcAra, dazanAcAra, cAritrAcAra . ' mIThAI nahi, sabarasa vinAnI rase nahi tema vIryAcAra ne tapAcAramAM je bhinna bhinna zaMkatanI taratamatA che. te ja vinAne AcAra nahi. . viryAcAra che. sAMdhakAvasthAmAM vIryazakitanI taratamatA-bheda hoya che.. paraMtu siddhAvasthAmAM je anaMta zakita che te anaMtavIya che: jJAna-darzana-cAritra-tapa e vayazaMkita pheravavAne mATenAM je sava siddhabhagavaMtene sarvakALamAM Adi anaMtu eka cAra AMtarasAdhana che. vIrya-rasa eka svasa vedya cIja che sarakhuM eka bhede che. ' . saMvedya tattvathI AtmAne anAmI arUpI kahela che. svasa vedya . . . . . . ' tane keI nAmanisepe ke "sthApanA nikSepa nathI4dhyAna paNuM ' vItarAyakamano kSaye pazama e jIvane vikAsa che. viyazakita che. je na vIryA takamanA kSayathI anaMtavIya pragaTe che. vIrya pheravavAnuM che ane vIryanI tAkAtathI mehanI kamano kSaya karavAnuM che. AtmA teja (agni) svarUpa che ane vIrya svarUpa che. jijJAsA-pipAsA e jJAnatattva che. e grAhakatA che. jyAre tejasa zarIrathI jaTharamAM pacAvela zakitathI vIrya bane che. ane tIvratA ekAgratA-daDhatA-taravarATa-thanaganATa tamannA-"kareMge yA , vayaMthI jJAna-darzana-cAjiMtra-tapa tejasvI bane che. : maganI daDha bhAvanA (Burning Desire) marI phITavAnI sUryanA tApathI anAja Uge che ane cUlAnA agnithI bhAvanA e vIryAtarAyanA thopazamanAM lakSaNo che. anAja paripakava bane che je khorAka rUpe pariName che, tene A vIcAranI zarUAta jJAnAcAra-darzanAcAra-cAritrA dAMtathI cAvIne, temAM mukhasa-amIrasa bheLavIne pacAvela te cAra ne tapAcAramAM joDAvAthI che. ane tenI pUrNAhuti khorAka jaTharamAM tejasa, zarIrathI vIryarUpe pariName che. ' zrAvalipaNuMnI prAptithI abhedraSTi-samadraSTi, jinakapAvasthA paMcAcAramAM jeTaluM vIrya bhaLe teTaluM UMcuM puNya badhAya che. ane anazana tapathI che. phaLasvarUpa parAkASThAmAM anaMtajJAna, kamane kSaye paNa thAya che-kamane kSaya thAya che. ane aMte. anaMtadarzana, anaMta cAritra-anaMta sukha ane anaMtavIryanI AmA kamamukata bane che. , ' - prApti thavI te zIkhara che. AtmA jevo koI soMdaryavAna, tejavI, vIryavAna padArtha . vIryA tarAyane kSaye pazama kayAM pheravavAne che? eka te nathI. sUrya, candra Adi anya tejasvI pudgalapadArtho AtmAnA , pariSaha-upasarga samaye azAtA vedanIyanI asara samabhAva- tejamAM prakAze che. vIrya je jIvamAM heta nahi te te zuka pUrvaka sahana karavAmAM vIryA tarayakamane kSapazama karavAno ane nisteja hota., ' '' ' : ' che. te ja pramANe svayaMnA ajJAna ane mehadazAne paNa joI * kevalajJAnIne aMdhAruM na dekhAya ane aMdhArAmAM rahela joIne khatama karavAmAM vitaraNyakamane kSayApazama karavAne che. padArtho paNa dekhAya. dvastha jIvane aMdhArAmAM rahela padArtho ' ajJAna ane mehane TakAvavAmAM koI mahenata karavI nahi dekhAya. kevalajJAna e paramAtmAnuM teja che je sarva kAMI paDatI nathI paraMtu ajJAna ane mehane kADhavA mahenata karavI je I. zake che ane paramAtmA na thAya tyAM sudhI amAnA paDe che ane tevI mahenata karavI prayatna karavo. tenuM ja nAma tejamAM aMdhAruM ke ajavALuM dekhI zake che. aMdhAruM ke ajavALuM zakitane pheravavI eTale ke vItarAyane kSaya pazama karo. na dekhAya te AdhaLA che. : . azAtA vedanImAM AtmA pIDAtA hoya tyAre samabhAva TakAvI . vairAgyanI parAkASTha vItarAgatA -- nimehatA che. mATe ja rAkhavA, ArtadhyAnathI bacavA ane dharmadhyAna TakAvI rAkhavAmAM anazananA laye navakArathI thAya te tapAcAra sAra thAya tema ja AgaLa vadhI zukaladhyAnamAM caDhavAne mATe paNa navakArazI sArI thAya jinaka95nA lakSya sAmAyika thAya te Atmazakita-AtmabaLa vikasAvavuM paDe che. je vIrya tarane sAmAyika sAruM paLAya zrutakevalinA lakSya navakAramaMtrAdi kSayapasama che. AvA vItarane kSayapazama karavo tenuM ja sUtranuM ana zarU thAya te jJAnAcAramAM dvAdazAMgI sudhI nAma varmAcAra, pahoMcI zakAya-caudapUvI banI zakAya. ' pAMca astikAryamAM sva svarUpa svabhAva che te astikAyanI bIja puruM kayAre thAya ? te ke phaLa Ave-phaLa bese tyAre. svazakita che. javAstikAya (AtmA)nI zakitane vIrya kahevAya che e ja pramANe uparanuM sarva samajavAnI jarUra che. sAdhanAmAM ' kAraNa ke temAM catanya zakti che. sAdhake sAvadhu apramatta rahevAnuM che, bacatAM rahevAnuM che ane . AtmAnA pAMce guNo vIrya vinAnuM nathI. jJAnavIrya, AgaLa dhapatAM rahevAnuM che. phaLa-pariNAma Ave nahi tyAM sudhI dazanavIya, cAritravIya tapavIya Adi vIya eTale teja jhajhumatAM rahevAnuM che. yuddhamAM jema sainikanuM lakSya marI Light, Might, Vitalify, Power, Force, javAnuM nahi paNa mArI nAkhavAnuM hoya che tema ahIM meharaNamAM Zeal, Strength-jema-jeza-utsAha-umaMga-ullAsa, baLa, mehanI sAmenI laDAimAM mehathI mUchita thavAmAMthI bacatAM guNa, kha heka drita thanaganATa, taravarATa Adi gujarAtI rahetAM rahetAM mehane haNatAM haNatAM nirmohI banIe nahi - ajI zake lIyana TAsacavatAra. . ke ": vItarAga thaIe nahi tyAM sudhI ke pazcima ti(mukita)nI Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-88 ane 16-11-88 prAptinA lakSya pAMca indriyAthI, paMca parameSTinA sAnnidhyamAM- paMcamahAvratanI pAlanA karavA pUrvaka paMcAcAranuM sevana ve-sAdhake pAMce svarUpa zaktithI karavAnuM hoya che. jJAna-darzona-cAritra-tapa ane vIya e pAMce sAdhana paNa che ane sAdhakanAM te pAMca sAthe paNa che. A pAMce guNA parAkASDAnA keLavavAM siddha thavAya che. jayAre pAMce svarUpa zakitanuM pAMca svarUpa guNAmAM pariNamana thAya che-prAgaTaya thAya che. A pAMce AcAra manuSya savathI prApta karI zakavA zakitamAna che. sani paMcendriya tIya canA jIvene dezathI prApta thai zake che. jyAre deva ane nArakanA jIvAne mAtra be ja AcAra, jJAnAcAra ne daza'nAcAra prApta thai zake che. atti jIvene temaja ekandriyathI corendriya jIvone eya AcAra prApta thai zakatA nathI. punaHjanma nathI jote-deha nathI jotA te dehabhAva cheDavA joie. dehabhAva Dave te samyakatva che. je jJAnAcAra, dazanAcAra che. kAraNake "de e huM nathI' evuM jANyuM - AtmA ane deDha judA che evI jANa thaI te jJAnAcAra che. jyAre mruddha e huM nathI'nI bhAvanA aMtagata huM AtmA chuM' ane vaLI 'AtmAM nitya che' te 'huM pAma svarUpa chu" evI draSTi thai. svarUpanuM lakSya thayuM, arthAta mekSanI draSTi thai te 'nAcAra thayeA. Ama dUdha e huM nathI' paNa 'huM AtmA paramAtma varUpa chuM' evI draSTi thai. dehabhAva gayA ane AtmabhAva AvyA arthAt draSTi avaLI marI savaLI thaI-mithyA (vinAzI) maTI samyaga thai tenA baLe pachI AtmabhAvathI AtmAne enA sAcA samyag, AtsvarUpamAM arthAt paramAtma svarUpamAM lAvavA mATe dehadhama' upara pariSaddha ane upasargAnAM kruSTa veThI vijaya meLavavA eTale ke saMyama ane tapamAM pravRtta vu te cAritrAcAra ane tapAcAra che. svarUpa ramaNatA ane nIguNa sthiratA te sAdhupaNu -cAritra che. dAnAcArathI jJAnAcAra Ave che. deva-gurunA darzane jatAM jatAM deva thakI, guru thakI jJAna pamAya che je jJAnAcAra che. cAritrAcAra tathA tapAcAra (sAmAyika, pauSadha, yama-niyama-vrata paccakhkhANu-pratijJA Adi paNa guru pAsethI maLe che. mahApuruSa thavAnI kriyA kama yAganI che je kriyArUpa che jyAre puruSottama thavAnI kriyA jJAna - dhyAna yogathI ane paMcAcAranI pAlanAthI che je kriyA ane bhAva ubhaya svarUpa che. jJAnamAM svayaMne paramAtma svarUpe ' tevA niSNu ya karyAM bAda upayAgane yAgathI bhinna karavA rUpa-dehathI AtmAne bhinna karavA rUpa paramAtmA banavAnI je pravRtti che te cAritrAcAra ane tapAcAra che. cAritrAcArI ane tapAcAranI sevanAthI 'hu... siddha svarUpI chu'' evA je nirNaya karyo te siddha varUpanu sva AtmakSetre vedana anubhavana karavAnuM heAya che. 15 prabhu jIvana 'prajJAnam sAnantammanA anubhava karavAnA hAya che. jJAnAcAra te dazanAcArathI nirNita thayela paramAtma svarUpa upayoganI dhArAthI cAritrAcAra-tapAcAramAM dehathI AtmAte bhinna karavAnI yogakriyA karavAnI hoya che. Ama jo jJAnAcAra-dazanAcAra e upayogapradhAna che teA cAritrAcAra tapAcAra yAgapradhAna che. jIvanuM sa`sva je kAMi che te jJAna-darzIna che. e jJAnadarzananA bhAga upayeg--vedana-anubhavana-rasAsvAda cAritra ane tapathI che. jJAna-darzana jIvanA svarguNa che. svaguNanuM lakSaNa e che ke te guNu lakSaNarUpe aMze paNa jIvanI sa`nikRSTa ke utkRSTa avasthAmAM kAryAnvita hoya. arthAt lakSaNu, cina rUpe vyavahAramAM te guNu sakriya hAya. lakSaNa jAti mUlaka che. . AcAra saMjJA mUlaka che ane guNa vikAsamUlaka che.' jANavAnuM cAlu rahevu te AtmAne jJAnaguNa che. jANavAnu sada Mtara baMdha thai jAya te AtmA, AtmA maTI anAtmA nI jAya. jIva maTI jaDa thaI jAya. pratyeka guNa svakriyAvata hoya, kriyA abheda hoya. pA~cAcAranI pAlanA jeTalI ochI thAya teTalA vAstavika lAlAMtarAya samajave. ApaNe bhautika sukhasAmagrI nahi maLe tene lAbhAMtarAya samajIe chIe. je sAMsArika kSetre che. AdhyAtmika kSetre te AtmAnI je anaMtati che,. AtmAnu je avyAbAdha sukha che te bhogavI zakAtu nathI. te ja vAstavika lAlAMtarAya che. paMcAcAranI pAlanA karanArA sAdhu bhagavaMte svayaM paMcAcAramAM AgaLa vadhe nahi te temanA lAlAMtarAya ane tee anya peAtAnA saMparkamAM AvanArA jIvane jJAna -- upadeza Ape hi te te temane jJAnAMtarAya che. ratnatrayInI ArAdhanAmAM paMcAcAranI pAlanAmAM razakti na phAravavI te temanA vIrmAMtarAya che ane A guNenI anubhUti na thavI, paMcAcAra pAlanAnA rasAsvAda na thavo te bhogapabhAgAMtarAya che. jJAnathI dhyAnamAM javAnuOM ane khAnathI samAdhimAM javAnuM che. te samAdhimAMthI samatvamAM-svabhAvamAM-svarUpamAM javAnu che. jJAnathI haiya-oya ane upAdeyanI samaja Ave che. tapa ane cAritrathI heva chUTe che. jJeyanA jJAtA banAya che ane upAdeya sAthe sa dhANu-joDANu thAya che. dhyAnamAM upAdeya ane upadAna eka ane che. vikalpAnA sAkSI banAya che ane dehAdhyAsa chUTe che, dhyAnamAMthI samAdhi lAgatAM kaivala upAdAna rahe che. vikalpa chUTI jAya che ane nivipadA Ave che. AtmAnaMdanI anubhUti thAya che. sahu kAi paMcAcAradhama'nI pAlanA vaDe AtmAnubhUtinA AnaMda meLavatAM meLavatAM paramAtma svarUpane prApta kare evI abhilASA ! salana : sUryavaMdana ThAkAradAsa jhaverI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-11-88 ane 16-11-88 sivataraphathI prakAzita parIkSA mATe nathI vinayacaMdrasUri viracita ArAmazobhAkathA che. jayaMta koThArI devacandrasUrikRta mUlazuddhiprakaraNavRtti' pachI vinayacandrasurikata 12. ArAmazobhA pitAnA putrane ramADavA ahIM be ja munisuvrataravAmicarita'mAM ArAmazebhAnuM kathAnaka maLe che. rAta Ave che ane bIjI rIte ja rAjA ene roke che. munisuvratasvAmicarita' prakAzita che (sa pA. vikramavijyagaNi 13. rAmazebhAnI oramAna bahenane chevaTe rAjA tathA muni bhAskaraviya praka. labdhisUrIzvara jaina graMthamAlA, sthalAzaye mokalI Ape che ema ahIM varNavAyuM che.. chANI. 1957). kRtine racanAsamaya : prApta nathI paNa kavinI anya kRtio saM. 1325 (I. 1269) ane 14. caMpApurIthI strIne laIne nIkaLela naMdana rastAmAM saM. 1345 (I. 1289)nI maLe che. saMskRta padyabaddha A mArI nagarI caMpApurI dUra che ema vicAre che e saratacUka katinA bIjA sargamAM bleka 741thI 1059 sudhI ArAma jaNAya che. e nagarI te kAsalA. zebhAkathA che. eTale 319 kaDInI A racanA che. keTalAka pheraphAra te kathA jhaDapathI calAvavA jatAM thayelA kathAtattvanI draSTie kRti devacandrasUrinI kRtithI thoDo jaNAya che. e kAraNe kayAMka-kayAMka prasaMganirUpaNuM addhara paNa rahI gayuM che. jemake ArAmazobhA sagarbhA hovAnuM jANavA pharaka batAve che. evAM keTalAMka sthAne nIce mujaba che : maLe, ethI oramAna mA agnizarmAne zikhavADIne ekale evuM 1. ahIM dezanAma musA che, gAmanAma rathalAzaya che. nirUpaNa ahIM nathI. rAjadarabAramAM gayA pachI agnizamane naMdananA pitAnuM nAma naMda nahIM paNa gaNendrabhUti che, vasaMta- putrI sagarbhA che ema jANavA maLe che ane e jAte ja jANe devanA nAmano ullekha nathI ane udyAnapAlakanuM nAma pAlaka tra kare che. pahelI prasUti piyara thAya evI dalIlane lAbha ApavAmAM AvyuM che. paNa ahIM levAyela nathI. e ja rIte naMdana caMpApurI Ave ' 2. thalAzaya parvatanI taLeTInI najIka Avela che, enI che te pUrvenI kathA ekadama TUMkamAM kahevAmAM AvI che ane AjubAju ghAsa paNa nathI, e marusthala je pradeza che, zrIdatta zreSThI mATe saMdeza laine e AvyuM hatuM eTalA uparakSetra che ema kahevAmAM AvyuM che. tethI vidya>>bhA pachI ullekha pachI kuladharakanyAne reterAta paraNIne e cAlya jAya che. * sUtelI batAvAI che teM paNa tRNa vagaranA pradezamAM. 3. vidya-bhAne pitA vibhavathI eTale ke paisAthI bIjI vinayacandra vaNanAdikamAM maryAdita rasa batAvyA che. patnI lAvyA ema kavi kahe che ane nirIkSaNa kare che ke ahIM nagarazebhAvana nathI, chatratrayavarNana nathI. strIo dhanane ja vaza hoya che. samAjacitraNanI draSTie A vAsabhavanavaNuM nathI; paNa ene sthAne putrabhavananuM noMdhapAtra umeraNa che. varNana che jemAM cAre dizAmAM kadaMba vRkSa para rakSA. 4. vidya-bhA devatA hovAne bhrama thAya ane pachI zarIranI yaMtra bAMdhelAM che' jevI lAkSaNika vIgata gUthAya che. gAmavarNana sAdu che, vidhutrabhAnuM rUpavarNana 95 ane rUDha che paNa, nizAnIo parathI ema na hovAnI khAtarI thAya evI vAta ahIM nathI. ArAmazobhAne maLelA udyAnanuM chaTAyukta varNana che ane se paDAvanuM paNa tAjagIbharyuM vana che-gheDAone durvA 5. gAye bhaDakIne nAThI ema nahIM, paNa vidya-prabhAta vanamAM paDI devAmAM AvyA che, sainike pAMdaDAMonI pathArI, sainyanA paDAvane joine gAyone laine nADI ema ahIM varNana che. karIne sUe che, rAjA AmravRkSa nIce vAravanitAethI vIMTa.. 6. viSayukata khAghane amRtamaya karI nAkhanAra ahIM |LAIne bese che, vagere. ArAmazobhA pitAnA putrane ramADe che nAgakumAra nahIM paNa nAgakumArane mitra yakSa che. tenuM vIgatabharyuM AsvAdya varNana te AkhI paraMparAmAM A 7. vidhubhA mATe mIThAI laIne agnizamAM traNa vAra kavi ja kare che-'vAchaDInI pAchaLa jatI gAyanI jema enI. nahIM paNa be vAra jAya che. chAtImAM dhAvaNa UbharAI rahyuM che, ratnAsane besIne bALakane e hAthathI grahe che, chAtI para rAkhI ramADe che, de de da - 8, devacaMdrasUrinI kathAmAM rAjA cakerajIvane batAvIne lADu ema bele che, pitAnuM dhAvaNa dhavaDAve che, bALakane nacAve khAya che, ahIM spaSTa "carapakSI' zabda che. ' che, buddhimAna strI vividha abhinava nAmethI ene bolAve che." 9, pahelI vAra rAjA rAjarANI bahAra na nIkaLe evI alaMkArAdi tarapha paNa kavinuM bahu jhAjhuM lakSa nathI; paNa dalIla karatuM nathI, paNa unALo hovAnuM bahAnuM kADhe che. kavinI pitAnI ala kAjanA najare paDe che. jemake, prasutinI vAta AvatAM, alabatta, lekAcArathI judA evA javalanazikhAne agnizamarUpI havibhuja (agni)nI svAhA rAjAcArane ullekha kare che. tarIke oLakhAve che (A RgvadIya kalpanA che !). jitazaa * * 10. rANIne piyara mokalavA mATe maMtrInuM samarthana vighu prabhAnA mukhacaMdranI snAmAM pitAnA netrarane lIdhAnI ahI vAta nathI. prasanna kare che ema kahI kavi sAMga rUpaka yoje che. paradezI pathika . * 11. pitAnI putrI maraNa pAmI che ema kahIne apa- naMdanA vastrane hajAra AMkha che ema kahI enA cIMtharehAla . ramAe ene bheyarAmAM rAkhI hatI ane brAhmaNa A kapaTathI vezanuM sUcana kare che. ajJAta hato ema ahIM kahevAyuM che. pAsenA mobhAnuM vizeSa citraNa karavAnI kavie. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-88 ane 16-11-88 prabuddha jIvana koziza karI nathI, UlaTe emanAthI saMkSepa thaye haze. paraMtu ekabe sthAne sAmAjika sadabhane pragaTa karatA vicAra vistArathI abhivyakata thayA che te seMdhavA jevA che. jemake kRtrima vilApa karatI aparamA pitAnI putrIne sAruM thAya e mATe kuladevatA tathA grAmadevatAnI pUjAnA, mahAyAtrAnA lokone jAtajAtanI navI vAnagIo jamADavAnA sa ka kare che ! aneka putrIe havAnuM duHkha kuladhara bhAre tIvratAthI vyakata kare che : aho ! putrIoe kevaLa amAruM ghara joyuM che ! kemake zapadha laine ame manA karI che chatAM jANakAra hoya ema AvyA kare che... putrI mUrtimAna traNa che. eka putrIe putrane hamaNAM janma Ape che. ene tarata ja AbhUSaNa mekalavAM joize. lagna vakhate mesALuM ne nizALe besADatI vakhate mahatsava kare paDaze. je snehavRddhinA hetuthI eka ja gAmamAM putrI Ape che te pitAnA gharane bALIne jAte bahAra nIkaLavAnuM kare che. jyAre jyAre juo tyAre tamAre jamAI mATe bhejanesava karavAne. yama te eka vAra ApaNane haNe che, paNa jamAI dhanahAni karIne ApaNane seMkaDo vAra haNe che. dhanarUpI vRkSamAM lAgelA kIDAnA jevA putrIviSaSaka A. AcArothI e vRkSa khavAI jAya che. putrIe kharekhara vairiNIo che." A kavinI sauthI vadhu noMdhapAtra khAsiyata te che arthAnsaranyAsI tione pracura viniyoga. betraNa kaDIe AvI eka ukti hoya ja. kathAnA AraMbhamAM ja juo. vidyabhAnI mAtAnA mRtyunI vAta thatAM kavi kahe chemRtyu te sarvadA sanAtana che.' tarata vidya-prabhAnA aviraha cAlatA gharakAmane anulakSIne kahe che- "gRhamIone zAMti kayAMthIvidya-prabhAne gatacetana pitA gharanI ciMtA karatA nathI, eTale vaLI kavi eka tAraNa mUke. che- 'kuzikSita. udaya-astane jANatA nathI." vagere. AkhI kathAmAMthI avaka eka jeTalI ukta te jarUra bhegI karI zakAya. A badhu chatAM vinayacandrasUrinI A kRtimAM kathA kauzala ke kAvyarasanI draSTie prabhAvita kare evuM ghaNuM ochuM che ema kahevuM joIe. munazInI sAmAjika navalakathAo - thoDAka saMketo mUna che. pravINa darajI munazI emanA jIvananA ane sAhityanA saMdarbhamAM caviMcavaNa che. hAthapaga mApadane ja chevaTanA gaNI laI evI ghaNIbadhI rIte carcAspada rahyA che. pravAhamAM taNuya te bIjA. kRtionI tapAsa thaI che. vAstavamAM munazIne je nyAya ApavA te te sAme pUre taranAra vyakita che. e icche che te kare che ja. mAgatA hoIe te., munazIthita mApadaMDane ja vadhumAM sAcuM lAge che e nibhIkapaNe kahe che, emanA A vibhAvane vadhu upayoga temanI kRtionI carcA veLA karavo rahyo. ahIM lIdhe samAja ane sAhityanA paraMparAgata vaheNathI temaNe temanI sAmAjika navalakathAonI viratAre carcA karavAne upharA javuM paDayuM che, vivAdanA cAkaDe avAranavAra caDhavuM upakrama rAkhyo nathI. kRtionA badhA aMzane paNa lakSamAM paDyuM che. AvI vasI" kaIka khamIravaMtA sarjakane laI vAta karavAnuM manamAM nathI. pazu sAmAjika navalakathAo. kapALe ja lakhAI hoya che. munazInuM samagra vyakitatva e rIte saMdarbhe thaDAka saMketa karyA che, munazInI taviSayaka ghaNebadhe khUNethI abhyAsanIya banI rahe tevuM che. ' vibhAvanAnuM kiMcita smaraNa karyuM che. saMbhava che emAMthI emanA vyakitatvanuM cAlakabindu AvI vivAdAspadanA che ane pelI kRtione samajavAnI kaI cAvI maLI rahe. enuM prabhavasthAna koIkathita nAsikasijhamamAM che teo temanI sAmAnyataH TesTayathI mAMDIne TAgora ke govardhanarAma jAtanA aDhaLaka premamAM hatA. eTaluM ja nahi kaMika ahamabhAva sudhInA mahAna gayelA navalakathAkArenuM yAna bahuzaH lAge e starethI te pitAnI jAtane ghaNIbadhI rIte para ane samAjalakSI navalakathA tarapha vadhu rahyuM che. AvI kRti tatkAlIna upara jotA hatA. AthI ja sImallaMdhana mATe teo utsuka samAjanA jJAnakezane dhamaM dAkhave che. emAM aneka khUNethI rahetA, paraMparAthI alaga paDI navuM karavA udhAmA karatA, sAmAjika saMdarbhe Ave che ane bhinnabhinna starethI cIlAcAlunI TIkA karI. cIle cAtaravA mathatA. emanA UMcakAI AvelAM pAtro dvArA samAjanuM aravA citra jIvanane ane zabdane vikAsa jovA pharI pharIne A sujAya che. AvI kathAne vAcaka pAtra sAthe pitAnuM sAdezya bindu upara ApaNe AvavuM paDe tema che. alaga paDavAnI AvI kheLane hera che. AvI kRtinAM pAtre sahelAIthI oLakha mahattvAkAMkSA ane sAthe gujarAta ane bhAratanA bhavya atIta zakAya tevAM haratAM pharatAM Life-ike hoya che. svAbhAvika rIte ja pratyene temane UMDo anurAga-emanA zabdane vistAre che, AvI kRtiomAM saMkalanA ekadama UpasI AvatI nathI.. caritra emAM prANu pUre che. etihAsika navalakathA ke nATaka ja paNa ghaNuM kharuM pragatizIla lAge. lekhakanuM mAne pAtranA nahiH temanI sAmAjika navale suddhAM keIka ne koIka rIte vikAsa karatAM ene navI navI sthitie vacce mUkI ApavAmAM emanA bahumukhI vyakita,vanAM dula khelatI rahe che-kayAMka pratyakSa vadhu kayuM hoya che. evAM pAnAM mULiyAM samAjamAM che, rIte te kayAMka pratikRti rUpe AvIne peluM emanuM nAsiM'sarU5 emAM ja e khIle-pAMgare, emAMthI ja temanuM vyakitatva ghATa enA vilakSaNa raga batAvatuM rahe che. thatuM jAya. samAjane saMbha khasI jatAM te pAMgaLuM banI - rahe, AvI racanA samAjanI ane ApaNu khudanI prakRtine munazInI sAmAjika navalakathAo paNa emanA evA samajavAnI mahattvanI bhUmikA pUrI pADe che. AvI kRtimAM vilakSaNa vyakita,vanI nIpaja che. emanI aitihAsika navala- ekaMdare samAjanI bAhya sthitine ke manuSyanAM bAhya vRtti kathAone mukAbale emanI sAmAjika navalakathAonI carcA aMtyalpa valaNane tAkavAnuM vadhu zakya banatuM hoya che. AMtarika khaNakheda thaI che. ane je kaMi ghaNuM kahevAyuM-lakhAyuM che te paNa nahivata dekhAya che. lekhakane ciMtana mana mATe paNa prare Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 prabuddha jIvana avakAza rahe che. ane lekhaka dhAre te AvI kRtiomAM vyaMga-kaTAkSanA sabaLa hathiyAra vaDe samAjanI aneka rekhAone spaSTa-spaSTatara karI ApI zake che. sa`kanA vicArAtu kramaNa A prakAranI kRtionI sImA che. munazInI sAmAjika navalakathAe A prakAranA guNadhama dAkhave che kharI ?-A praznane tarata ja je uttara maLe che e 'nA' nA che. TATA, TArgeAra ke gedhanarAma je kakSAethI sAmAjika navalakathAone UMcake che, vistAre che te e ene jJAnakALanuM rUpa Ape che, e prakAranI pratibhA munazImAM nathI. AkhA samAjane enI bahuvidha gatividhine nirAMte vaNu vAne, anekavidha pravRttiomAM vyasta evA munazI pAse samaya paNa nahotA, evI dhIraja pazu nahAtI. bAkI 1887 thI 1971 sudhInA emanA AyuSyakALanI paDache rASTra je je tabakakAomAMthI pasAra thayuM che- e jovA besIe te munazIne temanI sAmAjika navalakathA mATe vipula sAmagrI maLI rahe tema hatI vaividhyabharI ne vizeSatAe sabhara-dakSiNa-AphrikAthI gAMdhI nuM svadezamAM Agamana, temanI sava tAmukhI pratibhAnA vyApakaprabhAva, kaoNMgresanI rASTrajAgaraNa mATenI Tahela te tenI kAmagIrI, svadeza mATe game te karavAnI tatkAlIna mAnavanI tamannA, khe vizvayuddho. enI bisenTanI hAmarUla caLavaLa, kAMgresanI be pAMkhA vaccenA saMgharSa', vAta'trya laDatanAM judAM judAM rUpe. AjhAdI, rASTranA bhAgalA, dezI rAjyonuM vilInIkaraNa, bhASAvAda-prAMtavAdanA jhADA, kAmI hullaDA, cIna ane pAkistAna jevAM paDeAzI rAjyeya sAthe dhaNu paMcavarSI'na yAjanAe, paMcazIlanA siddhAMto kaho ke samAja pavitananA sauthI vadhu mahattvanA tabakakAeemAMthI deza A kALe pasAra thai rahyo hatA. chatAM munazI emanI sAmAjika navalakathAemAM AvA bahumukhI samAjane lAvI zakatA nathI. ema kema ? AnA uttara munazInI peAtAnI kabUlAtamAMthI ja maLI rahe cheH mArI kRtiomAM mArI je vizeSatAe che te A pramANe : rasaprada kathAvastu, naTakAtmaka paristhitionu citraNa, saMvAda ane sajIva pAtrA, huM pahele ane chelle vArtAkAra hatA ane chu, huM nItikhAdhaka nathI...sAmAjika navalakthA... jevI mArI kRniemAM te vadhAre vAstavika pAtracitraNa che... mArI meoTA bhAganI navalakathAomAM prema e mukhya viSaya che; paNa e prema kArya praNAlikAbaddha ke kAvyonI paMktiomAM verAi jatA pocaTa ke mAMle prema nathI, paraMtu rUDhione mukAbale karanAre, nItimAneAnA prema viSenA khyAlane paDakAranAza, leAhI ane AMsunI mudrA mUkI janArA vAstavika jIvananA ne jagatanA prema me' Alekhyo che.' munazInI sAmAjika navalakathAe Ama munazInI che. emAM sAmAjika navalakathAnI ApaNI svIkRta vibhAvanA kAma Ape tema nathI. munazIne rasa che kayAmAM, dhasamasatA vArtA-pravAhamAM ane premane valAvI nAkhe tevI nATayAtmaka kSaNeAmAM. pachI e aitihAsika kRti hoya ke jAmAjika kRtie hAya. samAjane tee khapa pUratA ja AdhAra le che. mahadaMze te tee pAtra upar ja temanuM dhyAna kendrita karatA hoya che. ethI munazInI kahevAtI sAmAjika navalakathA tattvataH sAmAjika navalakathAe nathI ja nathI. maryAdita atha'mAM ApaNe ene sAmAjika navalakayAe kahI zakIe..evI tA. 1-11-88 ane 16-11-88 navalakathAomAM paNa cAlakabaLa samAja nathI. prematattva prematattva ja che ne teya munazIe premane je atha karyAM che e prematattva. jue, emanI evI mAnyatA : 18 'e aDadhiyAM maLe tyAre ja sAcu javanasAkSya siddha thAya tene mATe lagnabaMdhana ke lagnavidhi anivAya nathI'. * * * 'paraNyA vagara bhAgiyA nathI thavAtu ? sAthe rahI, gharasaMsAra mAMDayo tethI mAnasika sahajIvana na anI zake ?... siddhanAtha joDe vadhAre vakhata raho. strI thai zuM kAma che? sahacarI bane, cha mahinAmAM devI thaI jaze.' * * mucaku'da-'hu" tA vizvanA mahAAkaSa NunI vAta karu... . premanA gUDha mAhAtmyane spaSTa karavA mathuM chuM.' maNi--'pariNAma juone! kAzAne duHkhI karIne ApaNe meAja karavI, e ja ke ?? 'mucakuMda-nA, khe saMsArI jIvananuM sAkSya siddha karI, bhaviSyanuM kathana vikasAvavuM te.' munazInI sAmAjika navalakathAomAM lagabhaga premanI temanI A prakAranI vibhAvanA paDadhAtI rahI che. sAmAjika navalakayAmAM sanaMddhabaLa samAja che, e AdhArazilA khasI jAya te enuM kAThu mUlya na rahe. munazInI kahevAtI sAmAjika navalakathAemAM samAja nahi paNa pAtra ja AdhArbaLa banI rahe che. e pAtranA premaaMza ja racanAmAM mahattvanuM sthAna ekadare bhAgavatA hAya che. munazIne Adaza prathamathI ja lekhera kaeN DaeNnjhAla nathI rahyo. temanA priya sakA to hyugo ane humA che. 'veranI vasUlAta' jevI temanI pahevI navalakathAmAM ja e vastu spaSTa thaI rahe che. ahIM' 'sarasvatIcaMdra'ne che tevA bahukendrI thAmeda nathI, ciMtananuM bhArajhallApaNuM' nathI, tatsamapracura gadyAvali nathI chatAM pracchannapaNe A kathA upara 'sarasvatIcaMdra'nA eLeA varatAyA kare che. jagata ane tanamananAM pAtrone sa'ka sarasa rIte upasAve che. dezI raja vADAnA amaladAra radhubhASa guNavaMtInuM ziyaLa lUMTavA je petarA kare che te tanamanane chevaTe vRddha karamadAsa sAthe paraNAvI devAmAM Ave che vagere ghaTanAomAM tatkAlanA samAjanuM citra UbhuM thAya che; pazu kendramAM tanamana-jagatane prema ja rahyo che. anaMtAna thI kyAnuM kendra badalAya che paNa kRtine tethI krAi mahat mUlya prApta thatuM heAya tevu banatu nathI. 'kAnA vAMka' jethI te pachInA taratanA gALAmAM eTale ke 1915 mAM lakhAyelI racanAmAM bALavidhavAne prazna cheDAyA che. AbarUdAra gaNAtA gaMbhIralAla, zeTha caMdulAla vagere bALavidhavA maNuinA dehane cUMthavA "ene pIDavA je yukti-prayuktio kare che. emAM munazInA kALane samAja mukhara thAya che. vaLI mucakuMda sAthe kadarUpI kAzInu je rIte lagna karI devAyuM che emAM kajoDAMnA prazna paNa vaNAye che chatAM kathAne je ka parimANa prApta thayuM che te te mucakuMda ane mANunA premathI ja. strI-jAtinI avadazAnuM citra A racanAmAM sArI rIte uThAva pAmyuM che. 'snehazrama' paNa A prakAranI ja, sAmAjika Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-88 ane 16-11-88 navalakathA che. kajoDAM paya te kevAM upahAsapAtra khane che tenu haLavuM citra A kRtimAM apAyuM che. pariNIta presara prItama tenI mAMdI vahemI patnI dhanakAra sAthe kevuM jIvana vItAve che ane prophesara prItamane pAmavA vidhavA jasAra, kumArI meAhitI temaja parakIyA vasumatI kavA prayatno kare che tenu hAsyotpAdaka vaNuna ahI thayuM che. prabuddha jIvana 'svapnadraSTA' ane 'tapasvinI' e kaMika judI raMgamAM lakhAyelI kRtio che. agAunI kRtiemAM strInI avadazA, strI-puruSanuM parasparanuM du''ma AkaSa Nu, ' yuvaka-yuvatInI nyUchAvarI ne tenI sAme niSThura samAja temaja vidhi-sa'da'rUpe hatAM. ahI pazcAdbhU rUpe bhAratane agreja hakUmatamAMthI mukta karavAnA kRtinA nAyakanA prayatna rahyA che. pelI kRtiomAM munazInA vyaktitvanuM eka avara pADyu hatu. te ahIM munazI khuda UbhA che. ogaNIsa varSAMte svapnasevI yuvaka vaDodarAmAM bhaNatAM bhaNutAM maharSi aravindanA sapaka mAM Ave che. A yuvaka te thAnAmaka sudaza na. dezabhakitanA pUramAM kheMcAi te eka mitra-maMDaLa Ubhu` kare che. ghaNuM badhu deza mATe karavAnuM A yuvakamaMDaLa nakkI kare che. paNa varSanA aMte A yuvAnI bhAvanA sUrasUriyu banI jAya che. sudarzanane eka mitra girajA gAMDe thai jAya che. anya mitrAnI bhAvanA esarI jAya che. sau potapotAnI rIte jIvananI dhareDamAM geDavAI jAya che ane nAyaka suda-na hatAza thai berisTara thavA paNu videza jate rahe che. gAMdhIjInA Agamana pachI svapnazIlatAnu te bhAvanAmamatAnu' je vAtAvaraNa yuvakAmAM jovAtuM hatuM tenI upara ahI upahAsa karyAM che. saMkulanAnI dRSTie navalakathA dhyAna kheMce tevI banI che. nAyakanA mananepathyamAM bhAratanI je prakalpanA hatI te paNa sarasa rIte batAvAI che. sAmAjika navalakathAnA sarjaka pAse hAsya-vyAnI je zakita joie, te paNa ahIM pUrI mAtrAmAM prakaTI che. chatAM kahevu joyae ke ahIM samAja karatAM, bhAvanAzALI yuvAna, vidvatAne, vahepArIone upahAsa ja AgaLa tarI rahe che. A badhAmAM 'tapasvinI' kaMika aMze sAmAjika navalakathAnI vadhu najIka jatI kRti che. traNa bhAgamAM vistarelI A kathAne uddeza munazI lakhe che tema, 'gujarAtI jIvananA 1920thI 1937 sudhInA sAmAjika temaja rAjakIya pravAhAne pratibiMbita' karavAnA hutA. thAnAyaka ravizaMkara peAtAnA prabhAva siddha karavA prayatna kare che. dAdAgaNapatiza Mkara vaDe te saMnyAla nAmanA sAmyavAdInA sa MparkamAM Ave che. rAja nAmanI dIptivata nArI tene sahAya kare che ane e ane chevaTe lagnagraMthithI joDAya che. kathAnuM A mukhya sUtra che. paNa e sAthe khAraso chatrIza pAnanI A navalakathAmAM aneka kathA-upakathAo Ave che. udayanAM parAkrame, tenI siddhAMtaniSThA, jelamAMnuM gAMdhIbhakatAnu jIvana uparAMta keTalAMka ga gubhImanu joDu, udaya-zImAM jevAM pAtro ke satyAgraha athavA te 19 satyAgrahI vizenAM vaNa'ne--A navalakathAne Readable banAve che. bhale vizRMkhalatA viza'khalarUpe paNu ahIM tatkAlIna rAjakIya-sAmAjika sthiti ThIka ThIka rIte AkArita thai che. alabatta. ahIM Structure Total design * sAmAjika navalakathAnAM nathI chatAM agAunI navalakathAonI sarakhAmaNImAM samAjacitraNanI rekhAo ahI kaMIka vadhu ghu TADhane AvI che. munazIne jANe ke jarA vadhu ceAbhIne samAja tarapha jovAnI phurasada maLI che. bAkI, ahIM paNa vizeSe te. pelAM pAtro temanA jIvananI samasyAo sAme laDe che, ane samAjanA anya mAnavIonI jema evA anubhavAmAMthI prasageApAtta AnaMda ke du:khane pAme che. samAjanu' samagra citra, alabatta, nathI ja maLatuM. munazInI sAmAjika navalakathAo A rIte rUDha arthamAM sAmAjika navalakathAe banatI nathI. emanuM dhyAna samAja-citraNa karatAM pAtranirUpaNu ane pAtrakathA upar ja vizeSa rahyu che. sAmAjika navalakathAkArane e prakAranI kRtiemAM ciMtana - manana mATe je avakAza che ene lAbha paNuM munazI lai zayA nathI. munazInuM dhyeya ja breka, upara joyuM tema, juduM rahyuM che. Romantie Speeulation. ja jANe emanuM vrata rahyuM che ! sAmAjika navalakathAnA lekhaka pAse kaTAkSa - vyaMgyanI je zakita beie, enI mAtrA munazImAM meTA pramANamAM jovA maLe che. 'svapnadraSTa'mAM suna sameta tenA mitronAM vaNunA ke 'tapasvinI'mAM kaoNMgresa hAspiTale, vagere enAM sArAM dRSTAMta che. paNa munazI ene upayega samAjanA samagra vyaktitvane citrita karavAmAM karI zakayA nathI. sAmAjika navalakathAomAM paNa temane Adarza aitihAsika navalakathAmAM rahayA che tevAM ja rahyo che. pAtra AgaLa, vArtA mukhya, bAkI bIjuM badhuM je Ave te gauNu rUpe. munazInI A navalakathAe vastuxthana ke saMkalanAnI dRSTie zithila rahI che. ghaNuM badhuM tAlameliyuM ke ubhaDaka temAM pravezI gayuM che. munazInA dRSTidAra vala vArtApravAha upara ja sthira thAya che. pAtrone sajIva banAvavAnI ja.temanAmAM dhUna che. sAmAjika navalakathAkAra pAse je dhIraja ne dhIratA joie te paNa temanAmAM nathI. pariNAme temanI A badhI kRtie suvAcya hovA chatAM tattvataH sAmAjika navalakathA banatI nathI. kAM te ene ApaNe maryAdita atha'mAM sAmAjika navalakathAe kahI zakIe, kAM to ene samAjanA thADAeka ze laIne lakhAyelI pAtrapradhAna kathArasabharapUra kathA tarIke eLakhI zakIe. A kRtioe alabatta, eTalu' darzAvI ApyuM ke thArasanI sAthe sAmAjika racanAonu gadya Common to all people hoya te judA judA gALAnA vAcaka te e racanAene enI rIte mANate ja rahevAnA, bhale pachI pelu" vivecana badlAtu jovAya ! Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a de 1 prabuddha jIvana tA. 1-1188 ane 16-1188 . . . . . . kharekharavAnA khelA ' , ' , ' , ' , ', - bIjI ramatamAM te ramyA pachI thAka lAge che paNa khaMkheravAne khela e che ke te pUre thatAM khelADI vadhAre tAje lAge che. vadhAre gelamAM Avela ja ya che. haLavA nazAnI AnaMdajanaka tamatamATI magaja para caDI ' hoya tevI utejanA te anubhave che. khelanA prakAre kAMI ochA che? te. zArIrika ramatanA bALakhela hoya, yuvAnanAM aMgakasaratainAM pradarzane hoya jAdugaranA khela hoya, sarakasanA khela haya, nATakasinemAnA khela hoya. paraMtu kha kheravAne khela A badhA khelethI ane che. te kalA che karAmata che, vijJAna che. tenI kamANI badhA khela karatAM anekagaNuM hoya che. mahArAjA yudhiSThirane rAjasUya yajJa karIne bhAratanA zreSTha nRpati banavuM hatuM. AvA mahAna yajJa mATe te mahAna khajAne joIe. yudhiSThiranuM rAjaya Indraprastha nagara ane bahu te se-base gAmaDAM jeTaluM tyAre haze. have zuM karavuM ? temaNe bhAione cAre dizAmAM digvijaya karIne dhana lAvavA mekalyA, uttara dizAmAM gayelA ajune te te pradezanA rAjAone harAvIne temane khajAne khaMkherI , lIdhe. te eTaluM badhuM suvarNa lAvyuM ke tyArathI tenuM nAma dhanaMjaya paDyuM. dhanaMjaya mATe zrIkRSNa gItAmAM kahyuM che ke huM pAMDavomAM dhanaMjaya chuM." te bhAratane bhaDavIra hatuM, khaMkheravAnI kalAne khelade ho ! ' , arthazAstranA praNetA kauTilya, rAjAe dhana meLavavAnA upAye cacatAM, kazana (zrImati upara bhAre karaverA nAkhIne temane kRza karI devA te) ane vamana (dhananuM ekAmaNu karAvavAnI. karAmata) sUcavyAM che. prastuta lekha mATe baMne prakAre sarakhA ja upAgI che. briTiza amalamAM dezI rAjane khaMkheravAmAM bhAratane gavarnara janarala vorana hesTiMgsa ustAda hatuM. teNe ayAnI begamene lUMTIne temane khajAne khaMkherI lIdhe hate. bhAratanA bIjA eka gavarnara janarala DelahAusIe binavArasa dezI rAjyone khAlasA karavAne sapATe calAvIne | mahesUlI tathA nANAkhAtAnI tijorIone tarabatara karI nAkhI hatI.' - paradezI pAdazAhe A kalAmAM pAvaradhA hatA. teo bhArata upara AkramaNa lAvatA. lUTanI lAlace lazkaramAM lAkha mANase joDatAM, dilhInA rAjakartAone harAvyA pachI pelA lazkarIo ane khATasavAdiyAne traNa divasa sudhI A vaibhavazALI nagarIne lUMTavAnI chUTa maLatI. Avo amulakha avasara keruM jato kare? zerIe zerIe videzI dhADAMo dhUmatAM ane vamanaprayogathI gharegharanuM dhana ekAvatA, bhAratanuM mayUrAsane (tate tAusa) nAdirazAha A khaMkheraNImAM ja laI gaye hatA, kahevAya che ke temanAthanA maMdiranA daravAjA sukhaDanA lAkaDAnA hatA, te paNa khaMkherAine vAyavya dizAnI sarahada oLaMgI gayA. I. sa1924-25mAM vaiSNavonA puSTimAgIya saMpradAyanA mukhya maMdira nAthadvArA (zrInAthajI)mAM te kAmanA maMdiranA adhiSThAtA (gusAMIjI) gujarI gayA. pAchaLa eka vidhavA ane eka sagIra bALaka rahyAM. upuranA rANAe joyuM ke "A paLa pharI Ave nahi', "avasara che chelle', AkaDe madha che. madhapUDAmAMthI madhanAM TIpAM paDe eTale te bharapUra che. - divALIne divase peMza zirAve te gokaLa gAMDAmAM khape. te divase te lacapacatI lApazI ja heya. rANAe ceDA 'sipAIe maMdiramAM mekalyA. eka eAraDInI dIvAle cAre bAjuthI caNelI hatI te teDI ane pAMca varasanuM eka thayeluM sarvasva-suvarNa, ratna, alaMkAra ane suvarNamudrAorANAe luMTI lIdhuM. maMdira beDI bAmaNInuM khetara hatuM. eka te strI jAta ane temAM asahAya vidhavA tenI mAlikaNa hatI. gebrAhmaNapratipALa, anAthanA ane prajAnA vatsala pitA gaNatA rAjavIe maMdirane khajAne khaMkherI lIdho! ' briTiza zAsananA kALamAM jyAre koI dezI rAjA gujarI jAya ane tene kuMvara sagIra hoya tyAre te sArvabhauma sattA AvA nadhaNiyAtA rAjA para eka vahIvaTakartA gerA dIvAna (eDaminisTreTara)ne nImatI, A. . eDaminisTreTara sArA citrakArone bolAvIne rAjamahelanAM prAcIna, dulabha, mUlyavAna citronI nakala karAvIne te nakalene mULa citrone sthAne ThesavI detA tathA asalI citrAne vilAyata, laI jaI, briTiza myujhiyamane vecI mAratA. bhAratanuM . AvuM kalAdhata, saMskRtisaMpatti, prajAnI jANa bahAra haratuM . ja rahyuM. A banAva koI eka rajavADA nathI paNa bhAratanI meTA bhAganI riyAsatane che. eka kiMvadaMtI mArA nAnapaNamAM sAMbhaLelI. kahevAya che ke vaDedarAnA mahArAjA sayAjIrAva pAse eka senAnI ane eka cAMdInI ema be bhAre te hatI. dareka vAisaroya tenA pAMca varasanA zAsanakALamAM bhAratabharamAM ekavAra pravAsa karato ane dezI rAjAonI mahemAnagatI mANatA. zahenazAhanA pratinidhi hevAthI te rAjAnI jema ja, (samrATanI jema ja) kAyadesara bheTasogAde svIkArate, have Avo vAisaroya, je vaDodarAmAM Ave ane sonA-cAMdInI tejeDInI bheTa, sAme cAlIne, mAge che te tene ApavI ja paDe. nA pADavA jatAM ekavAra padabhraSTa thatAM bacI gayelA A mahArAjA bIjI vAra padabhraSTa thavAmAMthI bace ja nahi. mahArAjAne vAtanI gaMdha AvI haze; tethI temaNe A . te paDIne gaLAvI nAkhI ane vAIsaroyane mAgaNuDAmAMthI mukata karyA! dezI rAjAone dhana khUTatuM tyAre teo ke zrImaMta pAsethI be--pAMca lAkha rUpiyA letA, pachI te zrImaMtane prajA pAsethI nAkarArUpe, dANurUpe vasUla karavAnuM kahetA AvA dANIo manaphAve teTalAM Akare vera letA. I. sa. 1939mAM rAjakeTamAM khAMDa vere ane dIvAsaLI vere hatA. eTale ke - tenI ijArAzAhI hatI rAjAe zrImaMtonuM kazana karatA ' ane A dANI yata pAsethI dhanavamana karAvRtA.. * . Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-88 ane 16-11-88 . prabuddha jIvana Adhunika kALamAM paNa amuka dhaMdhAdArI zrImate pAsethI zAhe tathA maMtrI ke. pI. zAhe prAsaMgika vakatavya kyAM hatAM. phaMDaphALAne nAme karoDa rUpiyA jamA karIne pachI temane prajAne ane zrI vidyAbahena mahAsukhabhAi khaMbhAtavAlAnI preraNA khaMkheravAne rasadara paravAne ApavAnA dAkhalA banyA che ema ane Arthika sahayogathI zarU thayelI ane zrI nirubahena vartamAnapatro kahe che. bhaluM thajo cANakyanuM ke teNe arthazA subodhabhAI zAha, zrI kamalabahena pIsapATI vagere bahene e manI hastapratamAM A kazanavamananI rAjanItine upadeza karyo upADI lIdhelI ane vikasAvelI A pravRttinI anamedanA te Adhunika zAsakone te kAma lAgI. karI hatI ane pArlAnI bahene pAlamAM je mAnavatAnI vakIla, dAkatara ane Ijanera thavA vidyAthIonI paDApaDI pravRttio karI rahI che te mATe temane dhanyavAda ApyA hatA. thAya che, tethI A dhaMdhAnuM zikSaNa ApatI kaka kolejoe kAryakramanuM saMcAlana prA. bakula rAvale karyuM hatuM graMthapATha pUrve gurudakSiNa arthAta Donezanane tukake ajamAvyo. ane AbhAravidhi zrImatI sulIbahena hIrANIe karI hatI. tenuM anukaraNa hAiraphulee paNa karyuM. bhAratamAM pUjArIne kAryakramanA aMte alpAhAra laine sau chUTA paDayA hatA. dhaMdho pavitra nathI gaNu paraMtu zikSaka-prAdhyApakane dhaMdhe prAcIna kALathI pavitra manAya che. tethI to ApaNuM upaniSadoe "mAtRdevo bhava' ane 'pitRdevo bhava'nI sAthosAtha rANapuramAM netrayA 'AcArya deve bhavanA pATha paDhAvya che, prAcIna gurukuLanI saMdhanA Arthika sahayogathI ane zrI sarvodaya Azrama dhArmika, AdhyAtmika, AdarzavAdI guruparaMparAmAMthI have ahIM tathI vidhavAtsalya auSadhAlaya, gudInA sahakArathI rANapura vyavahAradakSa bhautikatAvAdI, cArvAkene phAla Utaryo che. pahelAM mukAme ravivAra tA. 18mI Disembara 1988 nA roja ekAMtamAM, araNyamAM pravAsIone lUMTArA lUMTatA. have rAjamArgo netrayajJanuM Ayojana karavAmAM AvyuM che, jenI vigato nIce upara, nagaramAM. vidyAthIonAM mAtApitAne lUMTAvAne pramANe che : anubhava thaI cUkaye. vepArIo khaMkhere, vakIle uddaghATana samaya : savAre 10 vAge khaMkhere, dAkatare khaMkhere, zALA-kolejanA prinsipAle sthaLa : rANapura khaMkhere. are sTezananA hamale paNa khaMkhere ! gheLe divase samAraMbha pramukha : zrI caMdrakAnta dIpacaMda zAha chaDe ceka, saMskArI kahevAtA mAnA vaijJAnika paddhatio atithivizeSa : zrImatI kusumabahena narendrabhAI bhAu nANAMnI thelIo khaMkherI le che, prAcIna kALamAM pAna-sopArI uddaghATana : zrI zirISabhAI kAmadAra magAtI. A sadInA AraMbhe cApANI magAtAM. A sadInA A kAryakramamAM upasthita rahevA vinaMtI che. mayamAM pAghaDI magAtI. pachI pharajiyAta dAna (Donezana) magAyAM. rasiklAla laheracaMda zAha ke. pI. zAha pachI phaMDaphALAmAM dhanapradAnanI AjJAo amalI banI, saMjaka nirubahena esa. zAha paradezamAM 'Tipa' magAtI tenI vAta ame kautukathI sAMbhaLatA. maMtrIo have naphaTapaNe khaMkherI nAkhavAnI darakhAsta mukAya che tenA mUka sAkSI banavAnuM AvyuM e kaLikALanI balihArI che. jaina kilanikane bheTa rakama arpavAne - lakSmIdevI kamala upara birAje che tethI kamalA kahevAya che. tathA pAritoSika vitaraNa samAraMbha brahmA ane sarasvatInuM Asana paNa kamalA che. lakSmIdevInI saMdhanA upakrame sva. cImanalAla cakubhAI zAhanI be bAjue be hAthaNIo UbhI rahIne kaLaza DhaLe che ke chaThThI puNyatithinA avasare emanI smRti nimitte vijaryamALa paherAve che. eka che rAjayalakSmI ne bIjI che jaina kilanika (muMbaI)ne rUpiSa eka lAkhano ceka zubhalakSmI paraMtu lamIne jema kamalanuM Asana che tema ghuvaDanuM paNuM Asana (vAhana) che. ghuvaDane hindImAM ulla kahe arpaNa karavAne samAraMbha javAmAM AvyuM che. che. puNyazALIone tyAM lakSmIdevI kamalanA Asana para besIne A prasaMge va. dhIrajalAla dhanabhAI zAha padhAre che. pApA-mAone tyAM lakSmIdevI ullunA vAhana para pAritoSika 5. panAlAla ja. gAMdhIne tathA rava. mehanalAla besIne Ave che ane tenA upAsakane ullu banAve che. paNa mahetA- saMpAna' pAritoSika zrI harIndra davene ApavAne cete te bIjA ! kAryakrama paNa sAthe rAkhavAmAM AvyuM che, je samaye zrI harIndra dave sva. cImanalAla cakubhAI zAhanAM premaLajyota - vilepAla zAkhAno utsava saMramANe rajU karaze. saMgha saMcAlita premaLatinI vilepArlA zAkhAe pAMcamA A kAryakramanI vigata nIce pramANe cheH varSamAM praveza karyo e nimitte eka kAryakrama ravivAra, samaya : zanivAra, tA. 18mI navembara, 1988 ta, 2jI okaTobara 1988 nA roja vilepArlAmAM yojavAmAM sAMjanA 4-00 vAge Avyo hate. sthaLa: inDiyana maracanTasa cebara kamiTi rUma, kAryakramanA prAraMbhe saMghanA upapramukha zrI cImanalAla je. carcageTa, muMbaI-400020 zAhe dIpa pragaTAvI kAryakramanuM udghATana karyuM hatuM. zrImatI A prasaMge sarvane padhAravA vinaMtI che. smitAbahena kAmadAre svAgata karyuM hatuM. e pachI zrI baMsI- | cImanalAla je. zAha ke. pI. zAha bhAI khaMbhAtavAlAe ane premaLa jyotinI bahenoe bhakita saMgItane suMdara kAryakrama Apela hatuM. A prasaMge saMghanA saMjaka nirubahena esa. zAha * * maMtrIo pramukha Do. ramaNalAla cI. zAha, upapramukha zrI cImanalAla je. ' | Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 - ', 're prabuddha jIvana - tA. 1-11-88 ane 16-11-88 ..suvAcaMdanameva ca.. 0 pravINacandra che. rUpArele A kriyApadanuM mULa, saMskRtamAM keTalAka "cuta' , ase mAsa eTale zrAvaNathI zarU thayelA ApaNA mAne che te keTalAka syuta" (je pachI cuta' banyuM, ema) dhArmika-sAmAjika tahevAranI parAkASThA ! navarAtra, dazerA mAne che. Rgvada, brAhmaNagraMthe, bhAgavata, bhaTTakAvya vageremAM dhanaterasa, divALI ne te pachIye navuM varSa" ne bhAIbIja e AvA ja arthamAM vaparAyuM che. (hAlavuM. bhraSTa thavuM, naSTa paNa kharA ! thavuM agere arthomAM vaparAtA "cuta' rUpathI A ja che.) | dazeranuM zamIpUjana hoya ke dhanaterasanuM lakSmIpUjana yA A "zruta" ke "yuta', baMnee prAkRta bhASAmAM "cu" divALInuM cepaDApUjana hoya. A badhA prasaMge thatI pUjana- rUpa dhAraNa karyuM che. A parathI ApaNe tyAM "cUvuM" ne vidhi daramiyAna dene gaMdha dravya caDhAvavAnI paNa vidhi hoya hiMdImAM cUnA" kriyApade banyAM che che. te vakhate belAte eka saMskRta zleka ghaNAne yAda haze. ApaNe je khubUdAra padAthanI vAta karIe chIe te enuM eka caraNa che sAmAnya rIte judI judI jAtanAM sugaMdhI dravya ekaThAM karIne, - "abIlaM ca gulAla ca, ene garamI ApIne, TapakAvavAmAM Avele rasa' che, e cUvAcaMdanameva .......' padArthone amuka rIte garamI ApavAthI, emanAmAMthI cikAza ( AmAM keTalAka loke "cUvAcaMdana'ne sthAne paDatuM pravAhI Tapake che (amuka prakAranuM lAkaDuM ke nALiyeranI * sUvAcaMdana' paNa bele che ! hakIkatamAM A zabda te kAcalI baLe che tyAre enA-javAlAthI daranA-anya bhAgamAMthI cUvAcaMdana' ja che.) tailI padArtho krame che-gaLe che, e te keIvAra joyuM ja haze! A paMkitamAMnA " abIla' ane "gulAla' te ApaNe e ja rIte A pravAhI Tapake che.) Ama, TapakavuM te ja "cUvuM !" sau jANIe chIe; paNa AmAM ullekhAyeluM "cUvAcaMdana" hiMdImAM cUnA" kriyApada parathI, A rIte TapakAvAte zuM che ? ApaNuM prAcIna gujarAtI kAvyamAM paNa aneka cikAza paDate padArtha ApaNe tyAM "cU', marAThImAM cUvA'ne vakhata Ane ullekha thaye che! gaMdha dravyomAM ene ullekha hiMdImAM cauA, A ke evA kahevAya che. . . thAya che eTale dekhItuM che ke e devone caDhAvA te pavitra ApaNe tyAM moTe bhAge pracalita prayoga "cUvAcaMdana' manAte ke sugaMdhI padArtha hovo joie ! . hoya che tethI evo paNa khyAla baMdhAya che ke A cUvAcaMdana' te pahelI vAta e ke A cU ane caMdana baMne vegaLa caMdananI - sukhaDanI ja kaI jAta che - paNa A khyAla cIjo che. 'caMdana" te ApaNe jANIe chIe. te rahyuM khe che. "ce'! A zuM che? upara joyuM tema, keTalAMka sugaMdhI dravyamAMthI TapakAvAyeluM A, saheja cikAza dharAvate, melA bhUkharA raMgane padArtha pravAhI (cU) ekale ke sAthe bheLavIne lepanamAM ke mardana hoya che. enI khubU evI sarasa hoya che ke suMdhatAM ja karavAmAM vaparAya che. ekalA caMdanane paNa Avo 'cUvo TapakAvI zakAya che. mana tarabatara thaI jAya che ! eTale "cUvAcaMdana' pravegane artha, caMdana ane anya ApaNu cAlyA AvatA rivAja pramANe, lagna prasaMge sugaMdhI dravyane ce evo paNa hoI zake athavA caMdanamAMthI dIkarIne ApavAnI vastuomAM A cUvAnI dAbaDI paNa sthAna Tapakavele-eTale ke caMdanane cUvo e paNa artha hoi zake ! dharAve che. zaheramAM have AvA maMgala prasaMge kadAca e na A cU, manane tarabatara karanArI, evI te khubU paNa jovA maLe; paraMtu gAmaDAo - kallAomAM haju e eka dharAya che ke saMskRtane tathA saMskRtanA paMDitaneya gamI jAya Avazyaka vastu gaNya che kharI ! kanyAne - dIkarIne lagna temAM navAI jevuM kaMI nathI ! paNa cUo ke cU rUpe pite prasaMge Aje apAtI seMTanI bATalInuM sthAna tyAre zRMgAranA te saMskRta nathI ja ! Ama chatAM pUjAmAM sugaMdhI dravya sAdhana tarIke A cUvAnuM hatuM. caDhAvavAnI vidhi vakhate belAtA zlekamAM ene sthAna maLyuM upara nedhelA, sarakRta zlokanA caraNamAM A cUvA" zabda che te parathI e paNa saMskRti che evuM mAnavA kaI prerAya vaparAya che khare, paNa hakIktamAM A zabda saMskRta nathI - te navAI nahIM ! hA, enA ghaDataranuM mULa saMskRtamAM maLe kharuM !' eTale mane te A zloka ja ghaNe pachIthI racAye ApaNe tyAM cUvuM" eTale gaLavuM, TapakavuM, TIpe TIpe hoya evuM lAge che. kemake emAM vaparAyelA anya zabdo paDavuM-aMgredamAM To drip kahe che te ! abIla" ne 'gulAla' paNa kyAM saMskRta che? mIrAMbAinI paMktio che ke abIla' zabda arabI mULane che. jayAre gulAla zabda cuMdaDI oDhuM tyAre raMga cUe re, phArasI mULane che; ne cUvo' zabda saMskRta mULane hoya te A raMgaberaMgI hoya, e mULa saMskRta rUpamAM te nathI ja! evuM huM kALo kAmaLe, eTale Aye leka pachInA vakhatamAM racA hoya ne je vagha na lAge keya !" pachI karmakAMDIoe ene pUjAvidhimAM umerI dIdho hoya AmAM "cUe' eTale Tapake, TIpe TIpe nIra e vadhu saMbhavita che ! ), mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. roDa, muMbaI-400004, Te. naM. 350296 : mudraNasthAna: TrenDa prinTarsa, jagannAtha zaMkara zeTha reDa, giragAma, muMbaI - 400004 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By / Sonth 54 Licence No. : 37 che prabuddha jIvana | IT - muMbaI, tA. 1-12-1988: : : : : ': ' vArSika lavAjama rUA. 30/- chUTaka narta rUA. 150 -- muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra - - * paraMzamAM vArSika rU. 308 : : : : : : : tatrI ramaNalAla cI. zAha . . . . . . tatrI. ramaNalAla va. zArka : . . . . . . . . * stotrakAra hemacaMdrAcArya hemacaMdrAcAryanA samagra sAhityamAMthI ke eka kRti sADA , (7) vIre pravRtaiikTIrtidattiniyaH : Ai saikAthI vadhu samayathI ja roja kayAMka ne kayAMka bolAtI saMkhedhana (8) bIvIra ! maa vii 1 , :. rahI hoya te te "sakalAhaMta stotra che. emAM cAra nikSepa. savakSetra ane savaMkAla vize rahelA arihaMta paramAtmAnA haribhadrasUrinI jema hemacaMdrAcArya paNa sAMpradAyika svarUpanA savaMdana mahimAgAna sAce vartamAna cevIzInA pratyeka saMkucitatAthI para hatA. teo anya dharma pratye udAra ane -tIrthakara mATe e darekanI vizeSatA darzAvatA zlokAnI racanA che. samanvayakArI daSTi dharAvanAra hatA enI pratIti emanuM eTale ke paNa jinamaMdiramAM jinapratimAnAM darzana karatI vakhate mahAdevasvaitrI karAve che. haribhadrasUrie jema "mahAdevASTaka te tIrthaMkara vizenA hemacaMdrAcAryanA "salAhaMta tetramAMthI lakhyuM che tema siddharAja sAthe somanAthanI yAtrAe gayelA zleka belavAnI paraMparA jainamAM Aja sudhI cAlI AvI che. te prasaMge hemacaMdrAcArye "mahAdevastotra' lakhyuM hovAnuM vaLI saMpUrNa sakatAhaMta tetrane tyavaMdana ane pratikramaNanI manAya che. anuSyapa chaMdamAM ane chelle eka zleka AryA kriyAvidhimAM paNa sthAna apAyuM che e darzAve che ke hemacaMdrA- chaMdamAM ema 44 zlokamAM emaNe A stotranI racanA karI che, cAryanI A ladhu tetrakRtimAM keTaluM sAmarthya raheluM che. Ama jemAM emaNe mahAdevanA svarUpane arthavistArathI darzAvyuM che. chatAM, jovAnuM e che ke sakalArvata tetranI racanA hemacaMdrAcArya emAMne nIcene zleka suprasiddha banI gayuM che : kaI svataMtra tevakRti tarIke nathI karI, paraMtu batrIsa hajAra mayathI ga7:jhananA nAgAcAra thayayvAratA rahyA ka pramANe mahAkAya purANakAvya jevI kRti triSaSTizalAkA brahmA vA viSNurSA haro jino vA namastasmai // puruSacaritra'mAM AraMbhamAM, svayaMbhU ane puSpadaMta jevA mahAkavionI paraMparAne anusarIne, namaskAra ane AzIrvacananA (bhavarUpI bIjanA aMkurane utpanna karanArA rAgAdi jemanA rUpamAM vIsa tIrthaMkare mATe lakhelA maMgalaka tarIke racanA kSaya pAmyA che, te brahmA, viSNu, ziva ke jinane namaskAra karI che. vaLI temAM pariziSTa parvanA cAra maMgalaka umeratAM kula 30 zlokanI racanA thaI ane temAM bIja pAMca ka hemacaMdrAcArya je be dvAtrizikA lakhI che te siddhasena umerAtAM kula pAMtrIsa zlekanI racanA thai. A rIte 'salAhata divAkaranI evI kRtionI racanAzailIe lakhI che. batrIsa tetra' svataMtra stotra tarIke enA trathama kanA prathama zabda zlokanI A racanAomAM baMnemAM 31 zleka upajAti chaMdamAM uparathI nAma pAmIne pracalita banI gayuM che. tenA aMtima ane chelle leka zikhariNI chaMdamAM lakheluM che. baMnemAM zke kamAM badhAM mahatvanAM tIrthonuM smaraNa paNa karI levAyuM che. A ratrakRtimAM paNa mahAna vaiyAkaraNa hemacaMdrAcArya achatA bhagavAna mahAvIrasavAmInI stuti karelI che. anyayogavyavaccheda-. dvAtrizikA'mAM bhagavAna mahAvIranA atizaya vadhIne pachI, rahyA nathI, kAraNuM ke "lI: sarvAyujAhitI: e eka ja nyAya, vaizeSika, mImAMsA. vedAnta, sAMkhya, bauddha ane cArvAka zlekamAM "dhIra zabda emaNe pahelethI chellI sudhInI vibhakitamAM e anya dezanI samIkSA karyA pachI jaina darzananI vigata nIce pramANe. anukrame vAparI batAvyuM che: savizeSa mahattA darzAvI che. emaNe kahyuM che ke vItarAgathI | vibhakita (1) sarvasurendranaMdito - " caDiyAtuM keI dazana nathI ane anekAnta vinA bIje " , (2) ro phuvA: saMmitAH . ke zreSTha nyAyamAga nathI. (3) pagAmita: ravamaeNnivayo '' hemacaMdrAcAryanI A baMne batrIsIe tatvajJAnathI garbhita " 94) nAtha ni : - - - - che. emaNe vividha dezanI bahu jhINavaTathI samIkSA karI che.. eTale buddhivAdIone te vizeSa game evI che. vaLI, racanAkauzala phAra hama lona lIdhuMmi pravRttimAM ane bhAvAlAyine kAraNe te kavitvanI cITie paNa - ra : (1) vIra thoDuM sAra birAje cheAvI uttama kRtio ApavA chatAM hemacaMdrAcArya Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana " tA. 1-1-8 pitAne siddhasena divAkara AgaLa azikSita tarIke oLa mahilA vakatRtva tAlIma varga khAve che emAM emanI namratA rahelI che. teo lakhe cheH * saMdhanA upakrame zukravAra, tA. 9mI Disembara, 1988 thI vakatRtvazakitanI khIlavaNI karavA bahene mATe tAlIma varga kaba siddhasenastutayo mahAryA azikSitAlApakalA kavaceSA / . saMghanA kAryAlayamAM zarU karavAmAM Avaze, jenI vigata nIce tathApi yUdhAdhipataye: pathasthaH skhaladgatistasya zizuna zocyaH // pramANe che : vItarAga ratra' kadanI daSTie sudI kRti che. (1) cha saptAhanuM A satra raheze. (2) samaya dara zukravAre baporanA 2-30 thI 4-30 sudhIno raheze. (3) satra phI kula 188 zlekamAM lakhAyelI A kRti vIsa 'prakAzamAM rU. 50/- rAkhavAmAM AvI che. (4) A varganuM mAdhyama vibhakta che. emAM hemacaMdrAcArye te ullekha karyo che ke gujarAtI bhASA raheze. (5) saMghanA sabhyane prathama pasaMdagI "A vItarAgastavathI kumArapALa rAjA pahelA phaLane ApavAmAM Avaze. (6) vaga mATe "vahelA te pahelAnA dhoraNe prApta kare." vadhumAM vadhu 20 bahene levAmAM Avaze. ' zrIhemacandraprabhavAd vItarAgastavAditaH / A vaganA adhyApaka : prA, dhIrendra preliyA kumArapAlabhUpAla prApnotu phalamIpsitam // A tAlIma levA icchanAre saMdhanA kAryAlayamAM saMparka sAdhavA vinaMtI. kumArapALa rAjA mATe emaNe oNtranI racanA karI che, jotibahena pradacaMdra zAha ke. pI. zAha jemAM AraMbhamAM deva dvArA vItarAga paramAtmAnA karAtA saMyojaka nirubahena esa. zAha judA judA atizayonuM varNana karavAmAM AvyuM che. ane | tyAra pachI maMtrIo : mahattA, utkRSTatA zAmAM jainadarzananI pha, rahelI che te darzAvavAmAM AvyuM che. A staMtramAM kavinI asthi sAravAra kendra dArzanika pratibhAnAM jema ApaNane darzana thAya che tema A , saMdhanA upakrame niSNAta asthi cikitsaka che, je pI. zaraNAgate AvelA ane bhakitabhAvathI sabhara evA bhakatajananA pIThAvAlA dvArA hADakAMnA rogenI niHzulka sAravAra dara ravivAre hadayanI adratAnAM paNa darzana thAya che. "vItarAgastotra'nI nIcenI paMkitae tenI pratIti karAve cheH savAranA 9-30 thI 1-30 sudhI paramAnaMda kApaDiyA sabhAgraha 385, saradAra vI. pI. roDa, rasadhArA ke opareTiva sosAyaTI, - H varamAranA varaM thoti pama: vAMcchinAmuM ! bIje mALe, vanitA vizrAmanI sAme, prArthanA samAja, - AvisthA tamag: varaNAyAmaranti tam . muMbaI-40000 (phena: 350296) khAte ApavAmAM Ave che. yasmin vijJAnamAnanda brahma caikAtmatAM gatam / . A uparAMta saMghanA upakrame dara mahinAnA chellA ravivAre baporanA 2-30 thI 5-00 sudhI zrI vardhamAna sthAnakavAsI sa zraddheyaH sa ca dhyeyaH prapadye zaraNaM ca tam // jaina zrAvaka saMdha, jhAlAvADanagara, sI. DI. baraphIvAlA mArga, kumArapAlaprabaMdhamAM hemacaMdrAcAryanI vinamratAne eka jahu lena, aMdherI (pazcima), muMbaI-400058 khAte De. je. prasaMga varNavavAmAM AvyuM che. eka vakhata hemacaMdrAcArya je. pI. pIThAvAlA dvArA uparokata sAravAra vinAmUlya kumArapALa rAjA sAthe zatruMjaya tIrthanI yAtrAe gayA hatA. apAya che. jarUriyAtavALA daradIo avazya teno lAbha uDAve tevI vinaMtI che. " , , ' ' tyAM RSabhadeva bhagavAna samakSa hemacaMdrAcArye dhanapAla kavie banAvelI "RSabhapacAzikA'mAMthI gAthAo belIne prabhunI pravINacaMdra maMgaladAsa zaha. stuti karI. eTale kumArapALe kahyuM, "mahArAja ! Ape to ke. pI. zAha ' sajaka nirubahena esa. zAha aneka graMtha lakhyA che, ane suMdara stutio paNa lakhI che. maMtrIe Apa dhAre te atyAre tarata navI stuti paNa banAvI zake ema che. ApanI potAnI racelI stuti bolavAne badale Apa kavi kaDAdamAM netrayajJa che dhanapAlanI stuti kema bolyA?' hemacaMdrAcArye kahyuM, "dhanapAlanI - saMghanA Arthika sahayogathI "kaDoda-haripurA vibhAga svati bhakitabhAvathI jevI sabhara che evI mArI stuti nathI.' velaphera sosAyaTInA upakrame kaDoda (tA. bAraDolI ji. vastutaH hemacaMdrAcAryuM. A prasaMge mAtra vinamratA ja vyakta surata) mukAme zrI dAmodaradAsa gAMdhI hospiTala dvArA karI hatI. . netrayajJanuM Ayojana tA. 4thI . Disembara, 1988nA karavAmAM AvyuM che. A kAryakramamAM upasthita rahevA Ama, vyAkaraNa, kAza, mahAkAvya. kAvyAlaMkAra vagere savane vinaMtI che. - '* * * * * prakAranuM hAla upalabdha evuM traNa lAkha zlekapramANuM sAhitya lakhanAra mahAna jainAcAya" kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye stotranA, rasikalAla laheracaMda zAha , ke. pI. zAha saMjaka. 1-6 prAranI paNa uttama kavinI kRtionI racanA karI che." -- nirubahena esa. zahu his; na vi"live #hot _ramaNalAlacI. zAha : kaka: 6 maMtrIo Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA: 1-12-89 saMghatilakasUriviracita ArAmazAbhAthA prA. jaya ta kAThArI haritranasUriviracita 'samyakatvasaptani' para saMghatilakasUrie ` . 1966mAM vRtti racelI che. temAM eka dRSTAMtakathA lekhe ArAmazebhAkathA Ave che. samyakatvasaptati' vRtti sAthe prakAzita thayela che (saze. muni zrI lalitavijaya, prakA devacaMda lAlacaMda pustAdvAra kuMDa, muMbai, 1916) temaja vRtti aMtaga'ta 'ArAmazAbhAthA' svata tra rIte paNa prakAzita thayela che (saMpA. muni yaze.bhavijaya, prA. surata vaDA cauTA sadha mULa graMtha prAkRtamAM che, enI vRtti saMskRtamAM che ane kathAnA saMskRta temaja prAkRtamAM che. ArAmazebhAthA prAkRta bhASAmAM mukhyatve gadyamAM che, mAtra 25 jeTalI gAthAe emAM Ave che. sa'tilakasUrie A kathA jinadeva ane guru bannenA vaiyAvacca ( sevAzuzruSA )nA udAharaNa tarIke ApI che AthI emAM kuladharakanyAe mANibhadrane ghera rahIne karelI jinabhakita uparAMta tribhuvananA guruonI aneka prakAranI sevAnuzruSAne vizeSapaNe ullekha maLe che. saMghatilakasUrinI kRtine AdhAra devacandrasUrinI kRti ja che ane kathAMzemAM e enAthI bhAgye ja pharaka batAve che e sthAne paNa mahattvanAM kahI zakAya evAM nathI jemake 1. ahIM gAmanAma thalAzraya nahI paNa (balAsa) che. palAza 2. agnizarmAnI patnInuM nAma javalanazikhA nahIM paNa agnizikhA che. 3. devacandranI kRtimAM vidyutprabhA AMkhI ceLatI hatI tethI devatA nathI. eve niNaya thayelA. ahI ene nimeSa-unmeSa thAya che evI spaSTa vAta che, 4. rAjAnA khAdyapadArthanI parIkSAnI vAta ahI nathI. 5. ArAmazebhAne piyara melavA mATe matrInu samaya na meLavyAnI ahIM vAta nathI pazu ArAmazebhAne maMtrInI sAthe mekalavAmAM Ave che. 6. devacandrasUrinI kathAmAM ArAmazebhA cAra vAra putrane jovA Ave che tevu A kathAmAM paNa bane che. devacandrasUrinI kathAmAM trIjI rAtre rAjA zu thAya che te jovA Ubho rahe che, ArAmazAbhAne joi te vicAramAM paDe che ane te daramyAna ArAmazeAbhA jatI rahe che. ceAthI rAte e ArAmazeAlAne rAke che. satilakaranI kathAmAM rAjA ceAthI rAte ja zuM thAya che te jovA Ubheo rahe che ane te ja rAte ArAmazebhAne rAke che. 7. zrIdatta vasaMtadevane pitarAi hovAnuM ahIM' jaNAvAyu che. prathama jIvana 8. devacandrasUrie jitazatru tathA ArAmazeAbhA bannene. gurue peAtAnA padanA pravartAvanAra eTale uttarAdhikAI tarIke sthApyAM ema kahyu hatu. ahIM jitazatrune gaNadharapade ne 'ArAmazobhAne pravrutinIpade sthApyAM evA ullekha che, je vadhAre yAgya che. patrasvamAvuM te A kRtimAM ke badalAtA nathI paraMtu kyAMka kyAMka ene thADA vadhAre uDAva apAyA che. jemaka brAsanuM taNakhaluM'ya teADatI nathI' ema kahI ArAmazeAbhAnI emAna mAnI ALasu prakRti pratyakSa karAvI che, te ArAmazobhA prasUti mATe piyara jAya che tyAre emAna mA peAtAnu mana aprakaTa rAkhIne dAsInI jema phA' kare che ema kahI enI kapaTaka batAvI che ane kRtrima vilApa karatI mAtAne paTuku kapaTanATakanaTikA' jevuM bhAre biruda paNa vaLagADayuM che. manelAnirUpaNamAM sAmAnya rIte thADI vadhAre sphuTatA che ane kavacit ekAda rekhA paNa umerAyelI che. dAkhalA tarIke, pati DhADI gayA pachInA kuladharakanyAnA vilApamAM ahIM 'pUrve karelAM karmoMmAMthI na chuTAya' 'zIla jIvana karatAM paNa adhika che' vagere vicAreza guMthAyA che ane kAi dha'nika' Nikane Azraye jai 'ani MdanIya' karmo karIne guptarA karavAnI vAta Ave che. saMskRtilakasUrinA kathAnakamAM je threDeDa vistAra thayelA che temAM suvicArAtmaka te arthAntaranyAsI subhASitAnI madada spaSTa joi zakAya che. sukhazIlA, ALasu apamA AvI tethI vidya prabhAnuM duHkha UlaTu vadhyuM A sa Mdarbha'mAM vidyutprabhA kama'beganI anivA tAne ullekha kare che te eka sa MskRta ane eka prAkRta gAyA paNa uddhRta thAya che. akra niyativAdane pragaTa karatI sa MskRta uti jovA jevI che 'yasmAcya cena ca yathA cayA kyacca yAvacca yaMtra 2 zubhAzubha Atmakama, tasmAcya tena ca tathA ca taddA cetasthya tAvacce taMtra ca kRtAntavazAd uaiti.' kulavarakanyA mANibhadrane Azaro letI vakhate 'svaccha Mda strInI duSTatA niMdA kare' ema kahI strIne bALapaNamAM pitAnu, yauvanamAM patinuM te vRddhatvamAM putranuM anuzAsana hAya che e jANItA bleka TAMke che. mANibhadrane ghera potAnA guNAthI kuladharakanyA badhAnuM mana jItI le che. tyAre kavi saMskRta subhASita Ape che ke 'jJAtisa badhA ADaMbara nahIM paNa guNNA ja gauravanuM kAraNa bane che. jaMgalanuM phUla ApaNe grahaNa karIe chIe, tyAre arjIMgamAMthI janmelA mela tae chIe ' paristhitie padArthoM bhAva, zveta'nA vagerene mUta'tA ApavAnu, emane jarA dhUTIne vaNa'vavAnuM satilakanu valaNa che. ArAmazebhAne vadhu ghaTayuM khAvA maLe che ema kahevAthI emane sa tA thatA nathI 'aravisaM. zItala lUkhuM, seMkaDA mAkhI paDelu, vadheludhayelu e khAya hUM' ema e kahe che, jenA caraNakamaLane aneka sAmate name che' evI sAdI ukitane sthAne tena mata naresarenA mugaTAnA ama makara thI jenA pAtra vAsita che' evI chaTAdAra ukitae cAre che. nAga chaTakI gayo tethI gADikAne thayelI . nirAzA ne akaLAmaNu e emanA anubhAvAthI mUrta kare che hAya chADelI kuladharakanyAnI kAraka citra UbhuM karyu jhAMkhA vyAkuLa trasta dezanuM kavie sAkSA che-Amatema tavatarava'draSTi nAkhe Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA1-12-88 che, hAhAravathI gAjatA mukhavALI, AMsupravAhamAM hatA stana-kalayugalavALI, atyaMta trasta hariNInA jevI te strI dInavacanathI pralApa karavA lAgI." '; AvI mUrtatA ApavAmAM alaMkArane upayoga paNa dhyAna kheMce evI rIte thayuM che : aparamAnI kuTilatAne kavi meMDhAnA ziMgaDA jevI kahe che ! aparamAnuM kapaTa jANavA maLatAM kRddha thayelA rAjAne kavi "pralayAminI jema prajavaLatA" kahe che ane enAM vacanone "vajaninA skulliMga samA ugra kahe che. ArAmazebhAne jheranA lADuthI mAravAnA pitAnA niSphaLa upakramane aparamA pite zeraDInA puSya sAthe sarakhAve. che ane rAjarANI ArAmazobhAne tyAM khAvAnuM mekalavAnuM keTaluM kaDhaMguM che te batAvavA agnizarmA alaMkAne hAra kare che- "A te kalpadrumane barakeraDAnA phaLa mokalavA jevuM che, vajarane kAcakhaMDothI vibhUSita karavA jevuM che" vagere. saMdhatilake kavacita varNananI taka choDI che - jemake sthalAzraya gAmanuM varNana e ApatA nathI. paNa sAmAnya rIte vIgate ane varNane taraphanI emanI rUci jaNAya che. jitazanA Agamana veLA nagaranI je zAbhA racAya che ne Ana detsavanuM varNana devacandrasUrie vadhAre vigatathI kareluM paraMtu saMghatilaka saMkSepamAM sAmAsika padAvalinA upayogathI vAsabhavananI bhavyatAne uThAva jarUra Ape che. vidhutrabhAnA saundaryavarNanamAM ahIM levAyela vyatireka alaMkArAvaline Azraya camakAraka che - "enA caMcaLa nayanenI pAse nIlelpala kiMkara samAna che, pUrNa caMdra haMmezAM enA mukhanI nirmAlya (ucchiSTa) lIlA dhAraNa kare che, enI nAsikA pAse pipaTanA atI caMgupuTa kSaya pAme che vagere.' saMdhatilakasUrie keTaluMka chAyuM che. keTaluMka TUMkAvyuM che te keTaluMka umeyuM paNa che ane e rIte kathAnakanI rasavattA, jALavI rAkhI che, kayAMka vadhArI paNa che. dazakInA keTalAka ciMtana-patro ja pannAlAla ra. zAha zrI manubhAI paMcoLI dazakane temanI vAcana, manana, munione paNa teNe caLAvyAM che, tenuM sAmrAjya sava jevo upara ciMtana, lekhana, vyAkhyAna, vArtAlApa, pravAsa, samAjanA bhinna che. paNa e sAmrAjyaneya vaza na thavAnI icchA manuSyajAtimAM. bhinna kSetranA ane staranA agraNIonI tathA rAjakAraNa ane virala mANasane rahevAnI. vastutaH sthaLa kAmavAsanA vayajanya zikSaNakSetranI AgevAna vyakitaonI mulAkAto ema emanI Avega che ema jaNAvI, A vayajanya Avegane sthAyI anekavidha pravRttionA pariNAmarUpe emanuM ciMtana rasAine svarUpa ApanArAM paribaLe aMge vizleSaNa karatAM teo kahe cheH Ave che. nimittavazAt cittamAM cAlelA ciMtananA sArarUpe ke amuka vaye taMdurasta mANasamAM sthUla kAmavAsanA janme che ne kyAreka pote vAMcelA granthamAMnI mahattvanI vicAraNanA dehanarUpe amuka uMmare te zame che. vaya vItyA pachI pazu ApaNuM emanuM manana-ciMtana Ave che. emAMnuM badhuM lekhasvarUpamAM kadAca samAjamAM te rahe che tenuM kAraNa te vAsanA nathI, mekaLAzathI pragaTa na karI zakAya. te aMgata patromAM sahajabhAve paNa te vAsanAne ApaNe Apela mahattva-tenuM UthvI lakhI zakAya. maNuranI lekazALAnAM gRhamAtA ane itihAsanA karaNa na karanArA ApaNe uchera che. ApaNI keLavaNI ane adhyApaka zrI mRdulAbahena para daza ke lakhelA patre A vAtanI ApaNuM sAhitya bane A vayajanya Avegane sthAyI svarUpa sAhedI che. emanA panuM pustaka "cete vistAranI yAtrAnuM ApavA mATe javAbadAra che. ahIM zrI 'darzaka'nA A sva. mRdulAbena mahetAe sarasa saMpAdana karyuM che. A pustakanA vidhAna sAme saMpUrNapaNe (absolutely) sahamata thaI zakAya cAra vibhAge che : (1) sAhitya 2. ciMtana (3) itihAsa tema nathI. jemaNe UMcI sAdhanA karI hoya ane ajene je ane (4) zubhakAmanAo. e paikI ciMtana ane itihAsa karavAnu jemanuM lakSya hoya evI vyakitamAM vayajanya Avega . vibhAganuM mukhyatve ahIM avakana karIzuM. sthAthI svarUpa pakaDe e sahelAithI mAnI zakAya evI vAta sva. mRdulAbahena mahetAe I. sa. 1960 mAM pita nathI. uparAMta lakSa rAzImAM pharatA dareka jIvone dareka nimAM apariNIta rahevA mAge che evo potAne prAmANika nirNaya ochAmAM ochuM spazendriyanI saMjJA hoya ja che, bIjI saMjJA 'darzaka'ne jaNAvyuM. enA anusaMdhAnamAM emaNe pitAnA na paNa hoya. eTale pUrvabhavonA saMskAra paNa emAM bhAga anubhava, avalokana ane vAcana parathI pitAne, je kAcA-pAkAM bhajave che eTaluM AsAnIthI umerI zakAya. ' ' tAraNo sAMpaDyAM, te pahelI najare thaDa AdhAta upajAvanArAM emanA A ciMtanamAMthI kuTuMbajIvana viSe sarasa uddagA re, lAge. emaNe lakhyuM che ke brahmacarya ke apariNIta avasthAne Ave che: "vastutaH kuTuMbajIvana e badhA sadaguNonI ApaNe tyAM pramANa karatAM vadhAre mahimA gavAya che. mUkhabhUmi che' A vAtanA samarthanamAM teo kahe che: "mAnavInI enA kAraNumAM emaNe kahyuM che; manuSyanuM svamAna tene Avazyaka sAmAjika saddaguNonI prathama tAlImazALA kuTuMba che. je vastu azakaya lAge te karavAne preratuM hoya che. rAjya ke samAjane saddaguNe joIe che te badhA mAtApitA-bhAibhAMDu, hAravAnuM tene gamatuM nathI. je ajeya lAge che tene jeya karavAnuM sagAvahAlAM jeDanA saMbaMdhamAM keLavAya che, piSAya che. izvara saNa ne te karanArane mahimA saMsAramAM rahyA ja karyo che. emAM pratyenI AsthA ne bhakti, pitA taraphanI bhakti ne AsthA jeNe maLatI niSphaLatAo ja tene jItavA mATene dhakake, Ape che.' ne anubhavyAM hoya, tene mATe te atyaMta muzkela che. tevI ja vaLI, umere che. emAM saMka9pazaktine carama utkarSa thaye che. rIte mAtA taraphane anurAga-prIti jeNe anubhavyAM nathI tene - kAmavRtti paNa manuSya anubhavyuM ke ajeya che. bhalabhalA RSi- mATe mAtRbhUmi mATe anurAga ane svaccha nIti ghaNI Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-12-19 muzkela che, bhASabhAMDunI prIta ja tene sau taraphanI maitrIneA anubhanna levA zakitazALI banAve che.' ahIM eTalu kahI zakAya ke sAmAjika sadguNAnI A tAlImazALAmAM taiyAra thanAra mAnavI sA TacanuM setu banIne ja bahAra Avaze evuM mAnavAne kAraNu nathI. AvI prayogazALAmAM rahyA chatAM sadguNAnA dale du'NeAnI hAramALA sarjanAru vyaktitva ahIthI paNa vIlase che. bIjuM vyakitane, pUrvajanmanA sarakAranA kAraNe, vikAsa jhaDapI haze te A badhI bhUmikA vaTAvIne te parabArA vizvavAsa" sudhI pahoMcI jaze. A badhI bAbatonI carcAne patramAM avakAza na hoya te samajI zakAya evI bAbata che. brahmacama'nA pramANu karatAM vadhAre mahimA gavAye! che evu je tAraNu zrI 'ka'nuM che enu samAdhAna emanA ja mAnaMva vabhAvanI viziSThatA jaNAvatA A vAkayathI maLI rahe che H 'je ajeya che ene jema karavAnuM se che.' e mahimA bahArathI ladAyelA nathI. mAnavasvabhAvamAM paDakArane jhIlavAnI vRttimAMthI udUbhavatI hakIkata che. pratihAsalekhana, enu zikSaNa vAMcana, enA abhyAsamAMthI vartamAnamAM pathapradarzaka tarIke mUlya vagere bAbate mAM emanI sUtra ane a'Tana taTastha ane nirbhayatAnuM dyotaka che, jhINA ane agrejone AkharI tabakakAmAM samajavAmAM gAMdhIjInI bhUla thai lAge che enuM pRthakakaraNa karatAM emaNe lakhyuM che : 'jhINA tarapha vadhAre paDato saddabhAva, samAnatA ke vizvAsa ane aMgrejo tarapha vadhAre paDatA avizvAsa.' mizananI darakhAstanI jUthAvALI yejanAmAM khesavA a MgenuM athadhaTana vAjrakhI nahetu ema emane lAge che. yAjanAne te aMtagata bhAga hate. ane te prayatna svIkAravAmAM na Ave te pAkistAna ja ApavAnuM rahe. bhAratane eka rAkhavAnA te chelle zakAspada ane AzAnI zakayatAvALA prayatna hatA. AnA atha' evA nathI ke te svIkArAta te pAkiratAnanI mAgaNI na thAta, ATaluM kahI teo umere cheH 'rajakAraNu zakayatA ane sAvadhAnI vaccene mulaka che.' e ja rIte subhASabAbue sisTA sAtha lIdhe tenA viSe te mAmi'katAthI kahe che: 'subhASabApunI dezabhakita viSe zaMkA nathI, pazu temaNe phAsisTAne sAthe lIdhe te kheTu yu''. emaNe lAzAhI viSe tAttvika vicAraNA karI che ane vartamAnamAM banatA banAveAte e tAttvika vicAraNAnA sa da'mAM mUlavyA paNa che. bAMglAdezanA kha dhArazulaTAmAM mahattvanu vAya cheH mukata lezAhI niSphaLa gai che ane have dalitanI lokazAhI zarU thAya che.' ane umere che : 'A dAMlatAnI lakazAhInu aMnugAmI pagaluM eka pakSanI leAkazAhI che, dalitAnA pakSa'. mULe A vicArasaraNI phrenca rAjyakrAMti vakhate zekhespIyara vagere uddAmavAdIonI hatI, e lekAnA mate eka vAra prajA sattA para Ave pachI pakSAne sthAna ja nathI. prajAkIya sarakAra pachI kAM to prajA che ane kAM te prajAnA duzmanA che. mULe A vicAra semAMthI lIdhA che. A vizenI vigate carcA emanA rAjyaraMga zreNImAM 'videzanIti' pustikAmAM emaNe karI che. : . kaTokaTInA vakhate pazcimI leAkazAhI sAthe rahevAnu emanu valaNa emaNe muliMgamya kAraNA ApI sarasa rIte samajAvyuM che. emaNe kahyu` che ke (1) leAkazAhI rASTro potAnAM sAmrAjye DatAM gamAM che te te ja kALa daramiyAna cIna, raziyAe pa ghaNA deze haDapa karyAM che. (2) eka dezamAM thAya teTale aze mArA dezanI lokazAhI lekazAhI adhikAromAMthI vAjabI Ave tevA vyApaka anubhava che. lokazAhI adhikAre! Ave tevA UlaTuM, saramukhatyArazAhInA svabhAva leAkazAhIne nAza naLI paDe (3) adhika samAnatA saramukhatyAzAhImAMthI sabhava hA che. badhA kSetrAmAM peAtAnI sattA vadhArI chevaTe sa`grAsI rASapaddhati thavAneA che. itihAsanA A abhyAsa parathI khAdhapA e levAnA che ke videzanItinA ghaDataramAM kayA dezanA sAtha levAya ane kAnI chAvaNImAM rahevAya. A aMge paNa emaNe rAjyara gazreNInI 'videzanIti' pustikAmAM vigate carcA karI. ApaNA vArasA ane vaibhava'mAM mahAvIra ane jaina dhama viSe TUMkuM lakhANa che e aMge kAraNeA ApatAM teo lakhe che : 'itihAsamAM tene ja sthAna hoya ke jeNe sAmAjika khaLa tarIke noMdhapAtra phALA Apyo hAya. game teTalI zuddha ke jJAnI vyakti jo sAmAjika baLa tarIke bhAga na bhajavI gaI hoya teA tenI khAsa noMdha na levAya tenu jIvanacaritra lakhAya.' zrI araviMdanu udAharaNa ApatAM emaNe lakhyu cheH 'emanA vicArAnI asara 200, 500 varSa pachI kadAca vadhAre thaze te te kALanA pratihAsa lakhanAra araviMdane vadhAre apAze' ATalu' kahI te umare cheH 'pratihAsa sAmAjika karmAnA vahIvaceA che.' bhagavAna mahAvIranI ahi sAnI vicAra- saraNInI Aje vyApaka asara che ane hemacadrAcAya' ane kumArapALanAM saMskAra-peAyaka bhagIratha kAryAnI Are 900 va pachI paNa gujarAta enI saMskAritA jALavI rahyu che tyAre emanA kahevA mujaba enA bIjA bhAgamAM laMbANuthI noMdha levAze evI zraddhA che. A sivAya dhrutihAsa-lekhanamAM svAtaMtrya, jIvana-caritra ne itihAsa-lekhana vacce tAttvika bheda, itihAsanuM vAMcana sadehe kALanI sImA eLagavAnuM sAdhana vagere muddAe emaNe nama'-mama' bharI zailIe supere sphuTa karyAM che, itihAsane sAcavavAnI rItanuM emaNe sarasa udAharaNa Apyu che. bhISma peAtAnI pratijJAnA kAraNe aputra maraNa pAmyA. tene piMDadAna prANa kare? piDadAna vinA emanI gati paNa kema thAya? hindu zAstrakArone teDa kADhayo ke temanI mRtyutithie badhA ja hindu temane sabhArI 'ame tamArA putrA chIe' evuM kahI piDadAna kare, A par parAnA sUcitAtha` emaNe A rIte jaNAvyAH "itihAsane sa vavAnI ane RNa cUkavavAnI kevI adbhuta rIta che !' te potAnI aMtima icchA darzAvatA dastAvejanA eka muddA viSe sva. mRdulA-bahenane pIDA thaI, te aMge spaSTatA karatAM emaNe lakhyuM che : 'mAreL ane tArA sabaMdha je avicala pAyA para eTale ke itihAsanI upayogitA ahobhAva ane abhigamanA pAyA para Ubhe che, te sa jIvanIne anAvRta rIte mUkavAnA che. temAM jarUra. e Asa rahelI che ke zakya hoya te tuM e kAma AgaLa vadhAre. tihAsanA AvA nidhU ma prakAzanA abhAve zuM thAya che . te evaDu' mADhu prakaraNa che ke vyakti ane vyathita, thayA vinA na rahevAya '* karuNA e che ke e kAma AgaLa vadhAranAra mRdulAbahena kALanI keDIe sa'carcA che, evA jijJAsu ane a yAsI itihAsavidnI yAdamAM deza'ka' e kAma AgaLa dhapAve e ja abhyarthanA, ma Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhuna jIvana IMdhaNAM vagaranI Aga - tanasukha bhaTTa agninA prabhAva evo che ke te hara kANu padA'ne bALIne rAkha karI mUke che. paraMtu RrSyAnI adrazya, I dhaNAM vagaranI Aga to pAnAne tema ja sAmAne-a'tene bALe che. naLane sukhe rAja bhAgavA jone araNyamAM Akaru tapa karatA tenA bhAI puSkarane adekhAI UpajI. peAte rahyo lagAga ane dvAthamAM eka saTA. naLa sadAya pAttAMbaradhArI ane hAthamAM rAdaDa, pAMte zilA para khese ane naLa siMhAsana para. pote bhikSAna bharakhe ane naLa miSTAnnanI meAja uDAve peAtAne titikSA levI. ane naLane tAgaDadhinnA karavAnAM. adekhAinA mAryA te paNa kuTImAMthI prAsAdamAM pahoMcyA naLane jugaTu ramavA paDakAryAM ane tyAga. tapa tathA titikSAne melI, mojamajA ane mANIgarapaNuM svIkAyuM. kaLie tenI prakAranI Ala'kArika zailIne kAraNe. bAkI kali eTale kala, kaMkAsa, kandriyo ane kapaTa. pAMDave pAMDunA himAlayamAM thayelA avasAna pachI rAjamAM AvyA ane indraprastha nagaramAM gaMgAtaTe rAjadhAnI karI sukhethI rahyA. yamunAtaTe hastinApuramAM rahetA duryodhanane, A pAMca bhAIone sukhathI rahetA joine, rjhAinI Aga lAgI. teNe bhImane jheranA lADu khavarAvyA, vAraNAvata pAse vanamAM lAkSAgRha baMdhAvI pAMDavone temAM ArAma karAvI, madharAte jIvatA ja zekI nAkhavAnA prapaca racyo. AmAM na phAvye tyAre jugaTuM ramavAnuM kaheNa mekalI potAne badale zakuni mAmAne ramavAkhesADaye baheDAnA kASThanekArIne aMdara pAreza bharavAthI pAsA amuka ja rIte paDe che ane vajanadAra bhAga nIce ane haLaveA bhAga UMce rahe che. AvI ThagavidyA jANunAra zakuni yai. irSyAnI bhaDabhaDatI Age draupadI jevI rAjarANInI bharasabhAmAM iMDatI tathA eijatI karAvI. pAMDavene bAra varasa vanavAsamAM kADhyAM taiya durgaMdhanane cena na paDayuM ane jayadratha pAse draupadInuM haraNa karAvyuM. durvAsAne hajAra ziSya sAthe ekAdazInAM pAraNAM karavA pAMDavA pAse meAkalyA. rArjasUya yajJamAM zrIkRSNanuM prathama pUjana thatuM joine zizupALa baLI maryAM. peAtAnI mAnelI preyasI RkimaNIne haranAra ane varanAra kRSNane AvuM virala mAna maLatu joine tenA peTamAM kaDakaDatu tela reDAyu, teNe bhAMDane pATha bhajavIne zrI kRSNane khUba bhAMDayA. vaLI zrIkRSNatI suvAsa samagra bhAratavaSa'mAM eTalI phelAi hatI ke teo mAnAha' mahIpati uparAMta avatArI vibhUti paNa manAvA mAMDayA hatA. AthI zAphTa nAmanA rAjAne 'adekhAI thai. teNe jAhera karyu ke kharA vAsudeva zrIkRSNa te huM chuM ane A dvArakAvALA rAjA te banAvaTI kRSNa . teNe e banAvaTI hAtha besADIne catubhUja rUpa dhAraNa karyu" tathA haiArakA upara AkramaNa karyu, sUraja sAme dhULa uDADanAranA je hAlahavAla thAya te tenA paNa thayA bhagavAMna buddhanI lekapriyatA joine temanA ja sage devadatta vagara tApe baLyA karatA hatA. eka vAra bhagavAna buddha eka UMcA TekarA nIce UbhA hatA tyAre teNe ... upara UbhI karADa uparathI mATI zilA temanI upara nAkhI. tA. 1-12-88 kALu mAM thayuM. yuddha bacI gaSA ane devadattanu kAyama mATe sekreTesane juvAne mAM ati priya thatA joine grIsanA kheDekhAM baLI maryAM temaNe rAjamAM phariyAda karI ke A duSTa mANasa juvAtene ADe mAge lai jAya che. temaNe A tattvajJAnI. mAtmAne jheranA pyAlA pIne maravAnI sajA karAvI tevuM ja Izu khristanuM thayuM. A pegaMbaranI puNyamaya vANInA prabhAva AgaLa pothAMpaDatA pAchA paDayA, zAstrIe upara zeha paDI ane dhamaguruenA haiyAmAM heALI saLagI, rezamana sUbA pAse tene aparAdhI tarIke khaDA karAvye, mAe tene nirdoSa jAhera karyAM paNa dharamanA rukadArone A nyAya kaDavA lAgyA, temaNe hAhA macAvI ane sUbAne sakhta uccA- ravAnI pharaja pADI. jaza meLavanArane temaNe jIva lIdhA. mahamada pegambara gherathI masjidamAM rAja namAja paDhavA jatA tyAre rAja eka yadI chekarI temanI upara thUMkatI ekanAtha mahArAja upara yavana ekasevAr thru kaeNle. kArya sata gAya ne pujAya te amAre bhAva kANu pUchaze ? rANakadevI jevI rUpasuMdarIne rAkheMgAra paraNyA tethI siddharAja jayasiMhanA huyamAM hutAzana pragaTaye, teNe bAra varasa sudhI jUnAgaDhane gherA dhAkSeA paNa vya'! a Mte kheMgAranA bhANeja phUTayA ane dagAthI daravAje udhADI siddharAjanA sainyane dugamAM dAkhala karyu rAkheMgAra yuddhamAM marAye, siddharAje rANakadevIne paTarANI banavA prAthanA karI. satIe gujarapatine gamApati gaNyo. siddharAje dabANa lAvavA tenA dIkaraAA vadha karI baLataMtyA karI, pariNAma zuM AvyuM? te ciMtA mATe devatA na dIdho te sUryakiraNamAMthI agni udbhavyo. rANakadevIne pagane guDDA kirAthI peAtAnI meLe saLagyA patinu zira kheALAmAM lagnane bhaDakA vacce zAMta satIne kAmAMdha dharAdhIza phrATelI AMkhe joi rahyo ane jene mATe bAra varse mathAmaNa karI te satI te rAkha anI gaI. pRthvIrAjane ajameranI tathA dilhInI ema khe gAdI maLI te tenA mAziyAI bhAi jayaca thI na jovAyuM . teNe zAhabuddInane bhArata para AkramaNa karavA kaheNa mekahyu ane kahyuM ke AMkaDe madha che, AvA lAga pharI nahi maLe. anekavAra mAphI dakSane jIvatA cheDelA zahayuddIne te A udAra rAjAne harAvyo te keda karI tenI AMkho phADI jayacaMdanA hAthamAM AthI zuM AvyuM ? briTane bhAratane lUMTIne yuropamAM petAne bhabhakA vadhAryAM, AthI jama'nIne kejhara saLagI UThayA ane teNe prathama vizvavigraha peTAvyA. temAM eka kareDa naranI Ahuti apAi, gAMdhIjI AphrikA DheDIne bhAratamAM sthira thavA AvyA tyAre ahIM homarUlanI hilacAla cAlatI hatI. gAMdhIjInA anubhavI satyAgrahI senAnIpada samakSa A kAyadApaMDitA ane pothIpuMjakA jhAMkhA paDI gayA. rAjakAraNamAM temanuM kAi sthAna na rahyuM. rmAMnI AgathI baLelA A rAjakAraNIe e hullaDo karAvyAM ane hajArAnI kataleA karAvI, ekavAra, peTAvelA Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA1-12-88 prabuddha jIvana A devatAe dAvAnaLanuM rUpa dhayuM ane bhAratanA bhAgalAmAM hajArone rahe sI nakhAyA. Aje paNa A Aga karI nathI. temAMthI dhumADA, taNakhA ne bhaDakA nIkaLyA kare che. sattAnI spRhA, lekanetA banavAnI lAlaca, saramukhatyAra banavAne saMmeha, evI adazya, vinAzaka IdhaNa vinAnI Aga lagADe che ke te tenA peTAvanAranI kalpanA karatAMya kaya pracaMDa rUpa dhare che. devatAmAMthI dAvAnaLa. taNakhAmAMthI trAsatAMDava, sphaliMgamAMthI laMkAlIlA saraya che. irSAnI Agane aTakAvAtI nathI. te gAme, pradeza ane dezane bhasmIbhUta kare che. vyakitao, kuTuM che ane prajAne pralaya kare che, tenA Adiprerakane tenA upara aMkuza rahetuM nathI. tyAM agnizAmaka daLanuM UpajatuM nathI, tyAM kALA mAthAnA mAnavInI karAmata cAlatI nathI Abha phATe tyAM thIgaDuM kayAM devuM? vaidabhI vanamAM valavalatI rahI. draupadIne mAthe dukhanAM jhADavAM UgyAM, saMyukatA vidhavA thaI, rANakadevI satI thaI. bhAratanA bhAgalAmAM seMkaDo strIo vidhavA thaI, baLAtkArane bega banI, kanyAonAM apaharaNa thayAM, vidhavAonA baLakAre punarvivAha thayA, strIoe kUvA pUryA. vIree hajAranI sAme taravAra-baMduka kesariyAM kya. nirdoSanuM nikaMdana nIkaLyuM, zAMtipriyajane zekAI muA, bhathvIre bhUMjAI maryA. guMDAone hAthamAM kuTuMbanI strIo na paDe mATe temanA bhAIbApAe svahaste temane vadherI nAkhI. amerikA raziyAnI unnatithI akaLuM thAya che. raziyA, amerikAnA abhyadayathI asvastha bane che. cIna chAnI taiyArI kare che. pAkistAna udghADI taiyArI kare che, badhA ekabIjAne paDakAra pheMke che: "Ava paDozI laDIe !" Ane uttara gAMdhIjIe ne neharujIe kayArane ApI dIdho che : "laDe mArI balA !" "huM maruM paNa tane rAMDa karuMnI manodazA kyAM jaIne aTakaze ?" jena kilanikane bheTa rakama apavAne tathA pAritoSika vitaraNa samAraMbha saMghanA upakrame Do. ramaNalAla cI. zAhanA pramukha sthAne zrI cImanalAla cakubhAI zAhanI chaThThI puNyatithi nimitte temanI smRtimAM jena kilanika-muMbaine eka lAkha rUpiyA arpaNa karavAne tema ja saMdha taraphathI muMbaInA gujarAtI patrakArane 1987nuM zrI mohanalAla mahetA - "pAna' pAritoSika suprasiddha sAhityakAra ane "janmabhUmi tathA pravAsI danikanA taMtrI zrI harIndrabhAI davene apavAne temaja prabhuddha jIvana'nuM 1987nuM zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika jANItA jene tatvaciMtaka paM. panAlAla ja. gAMdhIne enAyata karavAne eka samAraMbha zanivAra, tA. 19-11-1988nA roja sAMjanA cAra vAge carcageTa khAtenA inDiyana maracanTasa cembaramAM jAyo hato. kAryakramane prAraMbha zrImatI kokilAbahena vakANInI maMgaLa prArthanAthI thaye hate. saMghanA pramukha che. ramaNalAla cI. zAhe saunuM svAgata karatAM jaNAvyuM hatuM ke 'triveNI saMgama same A kAryakama traNe prasaMgane ekabIjA sAthe sAMkaLe che. sva. cImanalAla cakubhAI zAha bahumukhI pratibhA dharAvatA hatA ane temanI zakitane lAbha samAjanA vividha kSetrane maLyA hatA. temanA eka dAyakAthI vadhu samaya sudhInA netRtvathI jaina yuvaka saMghane eka navuM parimANa prApta thayuM hatuM. rAjakIya ghaTanAo sarasa rIte rajU karavAnI temanI zakitae saMdhanA mukhapatra "prabuddha jIvanane vadhu kapriya banAvyuM hatuM. jaina kilanikanI sthApanAnA samayathI teo tenI sAthe saMkaLAyelA hatA ane janmabhUmi gRpanAM pa dharAvavA saurASTra TrasTamAM pramukhapade rahIne temaNe prazaMsanIya kAmagIrI bajAvI hatI. temaNe AjhAdInI laData daramiyAna jelavAsa paNa bhagavyo hatuM ane dezanI AjhAdI pachI teo saMsadamAM paNa cUMTAyA hatA. cImanabhAInI smRti arthe yuvaka saMghe pitAnI vasaMta vyAkhyAnamALAne temanuM nAma ApyuM che. vaLI, saMdhe gujarAtI "sAhitya pariSadane hemacaMdrAcArya svAdhyAyapITha mATe temanI smRtimAM eka lAkha agiyAra hajAra jevI mAtabara rakama . ApI che ane yusupha maheraalI senTarane ekAvana hajAra rUpiyAnI rakama ApI che. Aje have jaina kilanikane temanI smRtimAM eka lAkhanI rakamane ceka ApatAM ame atyaMta AnaMda ane gaurava anubhavIe chIe." ' A prasaMge De. ramaNabhAIe saMghasthApita zrI mehanalAla mahetA- "pAna" pAritoSikanI ane zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSikanI yojanAnI vigate samajAvI hatI ane baMne pAritoSika vijetAne paricaya ApavAnI sAthe temane saMgha vatI abhinaMdana ApyAM hatAM. saMdhanA maMtrI zrI nirubahena subodhabhAi zAhanA harate rUpiyA eka lAkhano ceka jaina kilanikanA kAryavAhaka zrI kAMtibhAI catrabhUja vekarIvALAne arpaNa karAyo hate. tathA saMdhanA sahamaMtrI zrI dhIrajalAla phUlacaMda zAhanA zubha hate 5. panelAla gAMdhInuM ane sahamaMtrI zrI vasubahena bhaNusALInA haste zrI harIndrabhAI davenuM abhivAdana karavAmAM AvyuM hatuM. ', , ' ' zrI jaina kilanika vatI zrI kAMtibhAI vekarIvALAe jaNAvyuM hatuM ke "jaina yuvaka saMgha dvArA amArI saMsthAne je sahAya maLI che te mATe ame AnaMda ane AbhAra vyakata karIe chIe. sva. cImanabhAe jaina kilanikanuM netRtva 40 varSa sudhI saMbhALyuM hatuM. kAMdAvADI sthA. jaina saMghanA paNa teo prANa samA hatA. temanI vahIvaTI sUjhane kAraNe amArI saMsthA sAre evo vikAsa karI zakI che.* * * - zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha pAritoSika svIkArI ane A pAritoSikanI rakamamAM bIjA cAra hajAra rUpiyA umerI kula pAMca hajAra rUpiyAnI rakama saMdhane arpaNa karatAMpaM, panAlAlabhAI gAMdhIe jaNAvyuM hatuM ke meM mArI jiMdagImAM khUba vicAyuM che, paraMtu meM te kadI ko. lakhyuM nathI . mArA vicArane lekharUpe raju karavAnuM kAma . zrI baMsIlAla hIrAlAla kApaDyiAe ane temanA pachI hAla zrI sUrNavadana ThakeralAla jherIe kahyuM che ane Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ C. prabuddha jIvana tethI Akhane bhAIe ja marA abhinadananA adhikArI bane che. 'zrI haeNrIndrabhAi davee sva. cImanabhAInA sa'smaraNo rajU karatAM jaNAvyuM hatuM ke mArA par jaina yuvaka saMdhane ane temanA adhikArIonA prArabhathI ja apAra prema rahyo che. sva. cImanabhAi eka samatha' vibhUti hatA. saurASTra TrasTanA ceramena hevAnA nAte paNa temaNe mane mArA vicArA pramANe lakhatAM kardi aTakAvyo nathI. temanuM jIvanasUtra hatuM ke sAmAjika mUlyeA kAi paNa bhoge jaLavAvAM joie. sAmAjika saMsthAenI pravRttione akhabAromAM prAdhAnya ApavAnA te himAyatI hatA.' saMghanA upapramukha ane kAyakramanA saMcAlaka zrI cImanalAla je. zAhe jaNAvyuM hatuM ke Aje khUba ja AnaMda thAya che ke sva. cImanabhAInI sAthe prAra`bhathI ja sakaLAyela jaina (puSTha 9 thI cAlu) spardhAtmaka parIkSAmAM khesI zake. AzA che ke TUMka samayamAM nakakara ceAjanA taiyAra karI sAkAra karavAmAM Avaze. navI kSitijo 16, AvA svaicchika kAryakramanI saphaLatAthI AgaLa upara ghaNI navI kSitijo khUle che. A kAryakrama mAtra eka raukSaNika kAryakrama na banI rahetAM temAMthI samAjakalyANunA vizALa kSetramAM sevAnI aneka navI zakayatA UbhI thAya che. dAkhalA tarIke, je mA-Ape valI saMmelanamAM AvI zakayAM na hAya tenA ghara AgaLa saMparka sAdhavAnA vicAra karI zakAya ane sahRdayI zikSA ane kAya kA dvArA AvI mulAkAta levAya te bIjI ghaNI bAbate dhyAnamAM AveH vAlIonI Arthika ane sAmAjika paristhiti temanA AvAsanI sthiti, maheAllAnuM vAtAvaraNa, saphAI ane Arogya, vagere. A uparathI samAja kalyANanAM aneka pariNAme myAnamAM Ave. A badhAnI asara zikSaNa upara teA che ja : ane tethI zikSakane mATe temane sa'da' agatyanA che eTalu ja nahi, paNa te jANakArI uparathI samAjasevAnAM dvAra aneka dizAmAM khUle. te sivAya paNa svaicchika dAna ane svayaMsevaka zikSakA dvArA cAlatA A kAryakrama uparathI samAjane paNa A nabaLA vage. tarapha potAnA uttaradAyitvatI sabhAnatA jAge ane anya zikSAne paNa peAtAnA ja kSetramAM eka upayegI vistaraNa kAya karavAnI preraNA maLe. Ama A kAryakrama mAtra zikSaNa pUratA ja maryAdita na rahetAM samAjasevAnA vistRta phalaka upara tenAM kendrotsagI vatu LA prasare. Ama A eka nAnI zarUAtathI bhaviSyamAM meTA pariprekSyamAM kAma karavAnI amaryAda tA sAMpaDe athavA kaho ke eka sAmAjika abhiyAna calAvavAnI ahIM amApa zakyatAo che. 17. AvI zakyatAe dhyAnamAM rAkhIne TrasTIee eka hiMmatabharyA pagalAnI zarUAta karI che. pATaNamAM jAra najIka eka meAkharAnI jagAe temaNe eka sevAkendra zarU karavAnuM nakkI karyu" ane te mATenA makAnanuM bAMdhakAma zarU thaya gayela che. ahIM evI rIte AyeAjana karavAnI dhAraNA che ke Akho.. kvisa aneka prakAranA kAryakrame ahIM cAlyA kare; jevA ke pUraka zikSaNa vyavasAyalakSI tAlIma, AAgyalakSI tAlIma, mahilAo ane khaLakAnA vagere. kAyakrame, eka dare yuvAnA. ane nAgarikAnI kAya'kSamatA vadhe, temane potAnu jIvanadhoraNa sudhAravAmAM madadarUpa thAya, Arogya. te khAkArI jaLavAya, vidyAthI one upayogI tAlIma maLe tevA uddeza che. AzA rAkhIe ke A sAmAjika abhiyAnamAM sahakAra ApavA pUratA svayaM sevako AgaLa Avaze ane tAlImAthIe mATI sakhyAmAM tenA lAkha uThAvI tene sakaLa banAvaze A AyAmanI siddhi janatAne ke AzIrvAdarUpa nIvaDaze emAM zaka nathI tA. 1-1288 kilanikane temanI smRtimAM saMdha dvArA eka lAkha rUpiyA apAi rahyA che. sAthe zrI harIndrabhAi jevA samaya sAhityakArapatrakArane 'seApAna' pAritoSika ane 5 patAbhAi gAMdhIne zrI dhI. dha. zAha pAritoSika apAi rahyu che e amAre mATe AnaMda ane gauravanI vAta che.' sudhanA maMtrI zrI ke. pI. zAhe saune AbhAra mAnatAM jaNAvyuM hatuM ke '21. cI. ca. zAhe mArA AtmavizvAsane jagADavAmAM mahattvano bhAga bhajavyo hato. A varSe sadhane sAha varSa pUrAM thAya che ane sadha dvArA jJAna ane karuSNunAM kAryAnA lakanA sArA evA vistAra thayo che. mane AzA, vizvAsa ane zraddhA che ke Apa saunA prema ane sahayogathI ame amArI vividha ceAjanA sArI rIte pAra pADIzuM.' salana: cImanalAla kalAdhara saMdhanA hIraka maheAtsava prasa ge maLelI bheTa rakama 11,22,134 agAunA aMkamAM pragaTa karela rakameAnA saravALA 5000 zrI cinubhAI hiMmatalAla 5000 4 sI. ema. dhI 5000 3 verA ceriTebala TrasTa huM zrI kAkubhAi verA rimatAbahena bharatabhAinA parivAra taraphathI raiyala kemisTa 1501 , ratilAla nAgaradAsa vA 5000 ka 5000 rn 1100 1001 1001, 1001, maNibahena vazanajI nIsara 1000 zAMtilAla devajI na 1000', 1000 3 1000 4 1 500 33 300 251 251 250 37 350 mAhinIbahena dalAla 3 3pa1 sva. vijayAbahena tathA sva. dula-bhajIbhAI parIkha sukanA inTaranezanala 300 *, 300 ka subIra DAyamanDasa prA. li. 300 zAha enDa sAyA. " 151, 101, zAMtilAla khI. paTela maNibahena zAMtilAla paTela arajaNa enDa devajI khImajI sAruM TrasTa prIti'bhAI epha. dAzI 51,, aravi dakSA sI. mahetA amara jarIvAlA 11256 8 vijaya AzkaraNu dalAla 21,, azvina zAha 25), lAITa DAusa 251, dezanA daphtarI dhIrajalAla talakacaMda zAha ceriTebala TrasTa mahAvIra lekaTronikasa vI. guNuvaMta enDa kuAM. Dha dalAla ema. vyAsa mAMgaLadAsa nAgaradArlR talasANiyA mehanalAla DhAkAradAsa DArI samukhabhAI magaLadAsa talasANiyA khI. esa. e. nADakaraNI paravejha mirAja zA Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-. prabuddha jIvana (chellA pAnAthI cAlu) , , , , AvyA che, jayAre kolejanA vidyAthIo paikI uttama vidyAthI. 11. eTaluM ja nahi, paNa pAsa thayelAM lagabhaga badhAM ene praveza ApavAmAM Avyo che. AnI pAchaLa evo hetu che ke bALakoe pitAnA vargamAM pitAnuM sthAna paNa sudhAyuM hatuM uttama vidyAthIe AgAmI traNa varSa sudhI A yojanAno lAbha le jethI snAtaka thayA pachI a grejImAM pravINatA meLavyAne ane AgaLanI parIkSA karatAM vadhu UMco krama meLavyo hate. AkhA kAryakramanI saphaLatAne purA A pariNAmamAMthI kAraNe teo AgaLanI kArakIdI sudhArI zake. aThavADiyAmAM maLatA hatA. A rIte mukhyatve pachAta vargomAMthI AvatAM A traNa divasa cAlanAra A vargo uparAMta vidyAthIone anya bALakane nakakara phAyade thayo hate. . sAhitya pUruM pADavA ame dazya-zrAvya mAdhyamane lAbha ApavAnuM Ayojana che. mATe be prAdhyApake ane eka zikSikAnI ' varSane aMte svayaMsevaka zikSakenuM kaeNraTa taraphathI upahAra mAnada sevAo maLI che. vidyAthIo pAse theDIka phI levAnuM ApI jAhera sanmAna karavAmAM AvyuM. ' paNa cheraNa rAkhyuM che. Arthika vyavasthA spardhAtmaka parIkSAo . 12. vagerene kAryabhAra yAnamAM laI mAsika lagabhaga rU. 8000 nA kharcane aMdAja bAMdhavAmAM AvyuM hatuM. . 15. A uparAMta eka atyaMta mahattvanuM pAna sthAnika navembarathI eprila sudhI cAlelA A vargone kula kharca samitinI vicAraNA heThaLa che. gujarAtanA ane khAsa karIne nAnAM zahero ane grAma vistArane umedavAro bharatInI jotAM vidyArthI dITha sarerAza mAtra rU. 50 jeTalA jAja rapardhAtmaka parIkSAomAM pAchaLa paDI jAya che e anubhava khacaMthI A kAryakrama calAvavAmAM AvyuM hatuM. ATalA che. A paristhitimAM sudhAro thAya ane A pachAta ane eAchA sarerAza kharce 200 vidyAthIone nedhapAtra lAbha ApI zakAya te saMtoSakAraka ane anukaraNIya udAharaNa che. grAmaviratAranA umedavAro sArI nokarIo meLavavAmAM saphaLa thAya te mATe temane abhyAsanI sudhAraNa uparAMta khAsa bIjuM varSa tAlImanI jarUra che. vaLI temane vahelethI A mATe prerita 13. gayA varSanA kAryakramanI saphaLatAthI pretsAhita thaIne karavAnI paNa AvazyakatA che. gujarAtamAM keTalIka yunivarsiTImAM 1988-89nA navA zaikSaNika varSamAM paNa A kAryakrama cAlu snAtakAne AvI tAlIma ApavAnA kAryakrama cAle che. paNa rAkhavAno nirNaya levAya te anusAra dhoraNa-8, ane 9nA anubhave samajAyuM che ke evI tAlIma ghaNI vahelI zarU vidyAthIe have dhAraNa-9 ane 10mAM AvyA ane thavI joIe. tethI evuM sUcana thayuM che ke kolejanA dhoraNa-8mAM navA vidyArthIone praveza ApavAmAM AvyuM. prathama varSanI kakSAethI ja 25 tejasvI vidyArthIone tAlIma temAM pravezanAM dhAraNa tenA te ja rAkhavAmAM AvyAM. vaga" zarU kare jethI traNa varSa sudhI temane pAyAnI tAlIma zALAnA AcAryoe pasaMda karelAM bALakone temanA vAlIo maLI zake, ane snAtaka thayA bAda ' khAsa tAlIma meLavI sAthe praveza samaye hAjara rahevA kahyuM hatuM, jethI kAryakramanI - (aMkusaMdhAna pRSTha 8 upara) " ke zarUAtathI ja vAlIe A kAryakramamAM rasa le. tenI asara paNa sArI paDI. ekaMdare 100 apekSita jagyAe sAme mAtRtva ane bALaucheranA vargo, 160 vAlIo prathama tabakake ja hAjara rahyA. dhoraNa-8mAM vidyAthIonI cakAsaNI bAda praveza ApavAmAM Avyo. (Motherhood and Childcare Classes ) raNa-9 ane 10mAM thoDIka saMkhyA ghaTI. vargo cheDI janAra, saMdhanA upakrame bahene mATe mAtRtva ane dareka vidyAthInI tapAsa karatAM ghaNAkharA vidyAthIe temane bALaucheranA vargo nIce pramANe yojavAmAM AvyA che : ' prAraMbha : budhavAra, tA. 14mI Disembara, 1988 abhyAsa sudharavAthI bahAranA Tayuzana vargomAM gayA hovAnuM satra phI : rU. 50/- pacAsa rUpiyA ane " * jaNAyuM. khAlI jagyAe navA vidyAthIothI bharavAmAM AvI. ema cAlu sAle ekaMdare 175 vidyAthIone be kendramAM 9 sthaLa : paramAnaMda kApaDiyA sabhAgRha vargomAM samAvavAmAM aSA, ane zikSaNukAya tA. 1-8-88thI 385 saradAra vallabhabhAI paTela mArga, zarU karavAmAM AvyuM. rasadhArA ke. epa. sesAyaTI, bIje mALe, | vanitA vizrAma sAme, muMbai-400002, ". - aMgrejI sudhAra phina : 3pa0296, , , , 14. gayA varSanA kAryakrama uparathI vistaraNanI preraNA . samaya : dara budhavAre baporanA 12-30thI. te maLI. gujarAtamAM sAmAnya rIte aMgrejI zikSaNa nabaLuM rahyuM . . 2-00 (cha thI ATha aThavADiyA mATe ) - adhyApikA: 3. trizulAbahena indubhAI DagalI :che. tejasvI ane mahattvAkAMkSI vidyAthIone aMgrejInuM jJAna | (M. B. B. S.; M. D.) sudhAravAmAM madada thaI zake te hetuthI aMgrejInA khAsa vargo zarU , ", " . A vargamAM navapariNIta sagarbhA bahene pasaMdagI karavAmAM AvyA che. A vargomAM zALA-kolejanA abhyAsakramane ' ApavAmAM Avaze. rasa dharAvatI bahenene saMdhanA. ne anusaratAM bhASAnA jJAna ane abhivyakitanI kSamatA upara kAryAlayamAM saMparka sAdhavA vinaMtI che. bhAra mukAze. dhoraNa-11 nA be ane kolejanA prathama varSane eka r: " ema traNa vargo kula 75vivAthIo sAthe sthAnika koleja kempasamAM ' AzAbahena ma. mahetA? 2. " ke, pI. zAhaic" . . . . " tA. 8-9-88ne guruvArathI zarU karavAmAM aAvyA che. dhoraNa-11 saMja8 - 7:- * nirubahena esa zAha mATe kameTI dvArA jArerAmAM sArA vidyAthIone pasaMda karavAmAM maMtrIo Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 : prabuddha jIvana tA. 1-12-88 httpss : * : ' : zikSaNamAM svaicchika sahayoga 3 .3, .. : 1; } . . . . 0 kalInacaMdra pi yAjJika - : , , ,, -4. sva chaka saMsthAo dvArA, samAjasevAnAM, saMkaTa kAryakramanA bhAga rUpe vaheMcavAmAM AvyAM. ' '' , nivAraNanAM. rAhatanAM ane anya lekepagI kAma karavA navAM sUcane . . . . . . . . : - gujarAta rAjya jANItuM che. zikSaNakSetre paNa ravaicchika - 6. Disembara mAsanI zALAonI. bIjI kasoTI bAda saMsthAone sAre phaLo rahelo che. mAdhyamika zALAo temaja kAle meTe bhAge jAhera TrasTa dvArA calAvavAmAM Ave che te bIjI ghaNI navI bAbata chUrI. I. ta. vidyAthIonI pragatine dara temanA bauddhika AMka upara hoya chetethI paNa saMsthAgata vaichika prayAsane ja prakAra che. sAmAnya rIte A pra suvyavasthita saMsthAo mAraphata thatA hoya che. tamAma vidyAthIonI bauddhika kasoTI levAnuM nakakI thayuM. paraMtu avidhisaranA zikSaNanA kAryakramamAM vaichika sahagathI tevI ja rIte judI judI zALAnI kasoTIomAM alaga alaga eka sudhAra kAryakrama gayA varSe pATaNa mukAme meM vAMmAM dhoraNe hovAthI samAna AMtarika kasoTIo rAkhavAnuM nakakI a. ane have tenA pariNAmanuM nirIkSaNa karIne cAlu thayuM -varSane aMte mUlyAMkana karavA mATe gayA varSanA mAkane varSamAM tene vistAra vadhAravAmAM Avela che, te khAsa karIne cAlu varSanI kacerInA mAkara sAthe sarakhAvatAM pragati te, tenA vyApanI najare eka advitIya kAryakrama gaNAze jaNAI paNa te pragati sAcI che ke kema te jovA mATe AjanA ' . . vargomAM vidyAthIo. pitAnuM rathAna bIjA vidyAthIonI . . . apekSAmAM keTaluM sudhAre che te ja kharI kaseTI hovAthI vargamAM - 2. muMbaInA sevaMtIlAla kAMtilAla raTe pATaNamAM agAu meLavela sthAnI vigate 5NuM sarakhAvI jovAnuM nakakI thayuM. paNa lekahitanAM kAme karelAM che. te. TrasTanA upakrame gaye varSe 7. abhyAsakrama uparAMta bIjI bAbate paNa najaramAM pATaNamAM hAIskUlamAM abhyAsamAM nabaLAM bALaka mATe pUraka AvavA lAgI. dA. ta. akSara sudhAraNA, vyavasiyata neMdha zikSaNane kAryakrama hAtha dharavAmAM AvyuM. je bALake vargamAM levAnI zakita evI bIjI AnuSaMgika bAbata upara paNa sauthI nabaLAM hoya ane jemanAM mAbApe temane mATe Tayuzana dhyAna ApavAmAM AvyuM. rAkhI zake tevI sthitimAM na hoya temane mATe A pejanA. 8. ADakatarI rIte vidyAthIonA vyakitatvanA vikAsanI hatI. pATaNanI kula 12 hAIskUlamAM tapAsa karI dhoraNa-8,, 9 ane 10 nAM AvAM 200 bALakone pasaMda karavAmAM vAta paNa thaI. vidyAthIo niyamita Ave, temane sepele ravAmAya barAbara kare, vargamAM sughaDa thaIne Ave evI AvyAM. AmAM jJAti ke kAmanuM ke dheraNa rAkhavAmAM AvyuM bAbato paNa dhyAnamAM levAI: na hatuM. paNa dekhItI rIte A bALake Arthika rIte pachAta ' , kuTuMbamAMthI AvatAM hatAM. vaLI samAjanI paristhiti pramANe 9. te uparathI satata aniyamita rahetA vidyAthIonI temAMnAM ghaNAM moTA bhAganAM anusUcita jAtio ane anya muzkelI hoya te te samajavA mATe vAlI saMpakane paNa pachAta vargomAMthI eTale ke samAjanA cheka nIcenA staramAMthI vicAra thaye. dareka kendravAre bolAvela vAlI saMmelanane sAmAnya , zALAonAM vAlI saMmelana karatAM paNa vadhu sAro pratibhAva AvatAM hatAM. maLe. sAmAnya rIte vAlIo Arthika athavA sAmAjika 3. varganI saphaLatA mATe svayaM sevaka zikSake paNa bane rIte pachAta hovA chatAM temane A kAryakramanA lAbha dekhAyA tyAM sudhI jAte Tayuzana ne karatA hoya tevA pasaMda karavAnA hatAM; ane kaI kaI vAlIo te zikSake mATe phUlahAra laine hatA. sthAnika bI. eDa. kolejanA adhyApake temaja nivRtta AvyA hatA. A saMmelanamAM bALakane niyamita rIte tathA cAlu zikSakamAMthI AvA 13 zikSakone mAtra mAnada mekalavA temane sughaDa rAkhavA, temane ghera AgaLa abhyAsanI vetanathI sahakAra meLavavAmAM AvyuM. ' anukULatA karavA ane e rIte zikSaNanA kAryakramamAM ADache. 4. vidyArthIone 10 vargamAM vaheMcI traNa kendromAM , katarI rIte madada karavA sUcane karavAmAM AvyAM. pariNAme zikSaNaka tA. 2-11-87nA roja zarU karavAmAM AvyuM evI rIte A kAryakramamAM vAlI zikSaNane aMza paNa kahevAyuM. dararoja savAre be kalAka cAlatA A vargomAM aMgrejI, gaNita pariNAma , ane vijJAnanA viSenuM zikSaNa ApavAmAM AvyuM. AkhA , 10. A rIte vidyAthIonI Teve, vartuNaka, rItabhAta, | kAryakrama mATe racAyela rathAnika samiti paikI bI. eDa. kolejanA vageremAM dhIme dhIme sudhAro temanA abhyAsamAM dekhAI Avyo, AcAryazrInA mArgadarzana heThaLa traNa zALAnA AcAryoe jenI pratIti temanI vArSika parIkSAnA pariNAme uparathI thaI.. kendra niyAmaka tarIke jabarojanI dekharekha ane mArgadarzananuM je bALake potAnA varganA varganA cheka chevADe hatAM teo , '' : kAma saMbhALyuM. . . . . . . paNa sAro dekhAva karI zakyAM. kula ra0 bALake mAMthI mA: 5. vidyArthIone sahAyaka sAdhana paNa ApavAmAM traNa ja bALake napAsa thayAM. . . . . . . AvyAM. viSayavAra chApelI abhyAsathIo ane neTabuke anusaMdhAna pAnA 9 upara) : : : '. mAlika zrI muMbaI jena yuvaka saMgha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. muMbaI-4000, TenuM 3pa0296: muthusthAna: TrenDa prinTara, jengannAtha zaMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI 40 41 * : - Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Regd. No. MH. By / South 54 Licence No. : 37 prabuddha jIvana vara: para aMka 16S muMbaI, tA. 16-12-1988, muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra vArSika lavAjama rU. 30/- chUTaka nakala rUA. 1-10 paradezamAM vArSika rUA. 300 taMtrI : ramaNalAla cI. zAha pAkistAnamAM lokazAhI agiyAra varSanI lazkarI saramukhatyArazAhI pachI pAkistA- - zAMtithI thayuM ane matapeTIomAM ke matagaNatarImAM namAM pharIthI lokazAhIne udaya thayuM che. vaDA pradhAna tarIke kaI ceDAM thayAM nahi ke ramakhANe thaze nahi e pAkistAnane zrImatI benajhIra bhutto ane pramukha tarIke IzAka khAna sattA- mATe zabhA rUpa gaNAya. pArlAmenTanI 237 beThakamAMthI pAkisthAne AvyAM che. paDozI rASTramAM lokazAhI sthapAya e ratAna pIpalsa pArTIe vadhumAM vadhu beThake meLavI. joke saMpUrNa bhArata mATe paNuM iSTa che. janarala jhiyAyuM vimAnI akasmAtamAM bahumatI na maLI te paNa zrImatI benajhIra bhutoe keTalAka avasAna na thayuM hota te lekazAhI mATenAM emaNe game apakSa ane laghumatInA anya umedavAra sAthe samajUtI karIne teTalAM vacana ApyAM hatAM te paNa saMpUrNa lekazAhI pitAnI bahumatI sthApI ane teo pAkistAnanA vaDA pradhAna sarakArane tee pitAnI hayAtI daramiyAna eka athavA banyAM che. islAmanI duniyAmAM A eka atyaMta mahatvanI bIjA bahAnA heThaLa moDI ane meDI kelyA karata. ghaTanA gaNAya. IralAnI rASTromAM eka mahilA vaDA pradhAnajhiyAnA Akasmika avasAnane kAraNe tathA emanI sAthenA vajhIre Ajhama bane e prakAranI ghaTanA A pahelI ja che. lazkaranA keTalAka ucca adhikArIonA avasAnanA kAraNe tethI te eka mahattvanI aitihAsika ghaTanA paNa che. benajhira pAkistAnamAM acAnaka ja lokazAhIne mArga mokaLe thaI sattA para have game teTale e che vakhata rahe te paNa itihAsamAM gaye. lazkaranA sarasenApatie paNa sattAnAM sUtre emanuM sthAna prathama muslima mahilA vaDApradhAna tarIke ciraMjIvI pitAnA hAthamAM levAnuM yogya na dhAyuM. thai jaze. pAkistAnanI sthApanA thaI tyArathI vartamAna samaya sudhInAM - pAkiratAnanI A vakhatanI cUMTaNImAM pramANamAM - lagabhaga ekatAlIsa varSa daramiyAna janarala ayubakhAna, yuvAna netAo sArI saMkhyAmAM cUMTAI AvyA che. A janarala yAhyAkhAna ane janarala jhiyAe maLIne traNa vakhatanI cUMTaNImAM pAkistAnanA jANItA meTA moTA -dAyakAthI vadhu samaya sudhI pAkistAnane lekazAhIthI vaMcita netAo ke mahAthIo parAjita thayA che. bhUtapUrva vaDA pradhAna rAkhyuM. 1947mAM vataMtratA maLyA pachI prajAne mukta matAdhikAra, mehammadakhAna juNeje, saMsadanA spIkara hasIma cattA, nivRtta mukata vANIravAtaMtrya ane mukta jIvanane anubhava nahi, eramArzala asagarakhAna, gulAma mustaphA jai, janarala jevo ja thaze. akhaMDa ane avibhAjita hindustAnanI TikakakhAna, pIra pagAra, gesa bakSa bIjejo, maulAnA AjhAdI mATe te samaye jeoe bhega Apyo hato temAMthI zAha ahamada nurAnI. alI mohammada maulAnA, zAhajAdA Aje paNa jeo hayAta haze tene pAkistAnanI prajA mATe vizeSa meinuddIna vagere dhuraMdhare parAjita thayA che te batAve lAgaNI raheze. hindustAnanuM vibhAjana thayuM tyAre pAkistAnanAM che ke jUnI netAgIrIthI prajAne keTale badhe asaMtoSa che. sajana ane sthApanA pAchaLa jeTale amabhoga apAve joIe, benajhIra bhu ane begama nasarata bhujo eka karatAM jeTalAM tapa ane tyAga hovAM joIe teTalAM nahotAM evuM vadhu sthaLethI cUMTAI AvyAM che te emanI lokapriyatA darzAve keTalAkane lAgatuM haze ! briTizaree jatAM jatAM hiMdustAnanA che. janAba sulphIkAra alI bhuttone phAMsI apAi ethI prajAnI netAone ramADelI rAjaramatamAM pAkistAnanA svataMtra rASTranI sahAnubhUti bhurokuTuMba tarapha DhaLe e svAbhAvika che. vaLI sthApanA mATenI anyAyI mAgaNI phAvI gaI evuM paNa keTalAka jhipAnA zAsanakALa daramiyAna bhuro kuTuMbane jelajIvana saMhita mAnatA haze. e game te hoya, A cAra dAyakA daramiyAna ghaNuM jhajhumavuM paDayuM ane yAtanAo sahana karavI paDI che, 1. pAkistAnane bhogavavuM ghaNuM paDayuM che. AjhAdI maLI chatAM ethI paNa prajAnI sahAnubhUti temanA tarapha rahe e dekhItuM che. na maLyA jevI ja sthiti ghaNuMkharuM rahyA karI che. - zrImatI benajhIrane ATalI badhI lekacAhanA maLI che pAkistAnamAM cuMTaNI vyavasthita ane sArI rIte yojAya temAM pAkistAnanA yuvAna suzikSata varganA pracArane phALe e mATe matadArone oLakhapatra ApavAmAM AvyAM vadhu che. sAmAnya rIte rUDhicusta muslima janatA ke mahilAne hatAM. (janAba bhuroe ja e prathA dAkhala karAvelI) jAhera rAjakIya jIvanamAM ATale ke na Ape ane emAM keTalIka rUTie rahI gaI hevA chatAM matadAna temAM paNa videzamAM rahI hovaDa ane okasapharDa yunivarsiTImAM Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana g abhyAsa karanAra ane pAzvAtya saMskAranA raMgathI raMgAyelI auratane sarvocca sattAsthAne mesADe nahi paraMtu lazkarI zAsanathI thAkelI-trAselI prajAe rAhatanA dama tarIke, daridra lekAnA uddhAranI AzA tarIke nAma bhuttonI dIkarI ane emanA ja hAtha nIce rAjakIya tAlIma pAmelI, viparIta sakaTabharI paristhimAM paNa asAdhAraNa naitika hiMmata ane pIya dharAvanArI, DeTara ek dha isTa'nI lekhikA, tejaravI ane khamIravaMtI nArI menajhIrane sattAsthAne mUkI che. emAM yuvAna suzikSitAne TekA savizeSa rahele che. badhuM ja barAbara cAle te prajAnA vikAsa mATe ane muslima nArIonA utkarSa mATe ghaNI AzAbharI taka che. paraMtu khenajhIra sattAsthAne AvyAM tethI pAkistAnamAM badhuM tarata sAruM thai jaze evu mAnavAnI bhUla na karI zakAya. rAjakAraNamAM aneka dAvapeca ramAya che ane temAM prajAmAM game teTalI lekapriyatA meLavI heAya chatAM potAnu sattAsthAna TakAvI rAkhavu e sahelI vAta nathI. paheluM te e ke pAritAna pIpalsa pATI'ne pArlAmenTamAM saMpUrNa bahumatI maLI nathI. eTale bahumatI mATe TakA ApanArAone rAjI rAkhyA vagara cAlaze nahi. temAMnA keTalAka kayAre khasI jaze e AvA rAjakAraNamAM kahevAya nahi. pAkistAne eka mahilAne sattAnA sarvocca sthAne khesADI che paraMtu tene rUDhicusta vaga` jUnI AMkhe A navA tamAzAne keTale vakhata nabhAvI leze e kahevAya nahi. dharmAnya, jhanUnI, rUDhigrarata, junavANI paribaLA kayAre A auratanI viruddha majabUta ane sakriya thAya e kahI zakAya nahi. indirA gAMdhI, sirimAveA, gADA mAyara, thecara ke kArI ekivane karatAM khenajhIranI paristhiti judI che, tee vaDA pradhAna banyAM e masjidanA mullAe ane anya dhArmika netAone keTalI gamatI vAta che te khabara nathI. strIone paDadAmAM rAkhavI joIe ema mAnanArAM anya islAmI dharmAMdha ane jhanUnI rASTrI paNa A mahilA netAgIrI keTalA vakhata sahana karI leze te paNa prazna che. pAkiratAne ghaNAbadhAM varSoM sudhI lazkarI zAsana anubhavyuM che. lazkaranA sattAvALAo nAgarika prajA upara rAjaya karavAne TevAI gayelA che. teone potAnA hukame have nAgarika sarakAra pAsethI levAnu` keTale aMze gamaze te prazna che. lazkarI zAsana daramiyAna ayubakhAna, yAtlAkhAna ane jhiyAe peAtAnI sattA sAme bIjA lazkarI adhikArIe baLavA na peAkAre e mATe lazkarane rAjI rAkhavAnA pUratA prayAsa karelA che. sArAM sattAsthAne, sArA pagAre, sArI sagavaDe, sArAM Adhunika sAdhano, jhaDapI baDhatI, sAruM penzana samAjajIvanamAM sArI taka vagere prakAranI suvidhAone lIdhe pAkistAnanA bajeTamAM lazkarI kharca ghaNA meTA bhAga zake che. prajA-kANanI yAjanAo mATe have lazkarI bajeTamAM kApa mUkavo e lazkarane nArAja karavA barAbara che ane nArAja thayeluM ane sattAnuM lehI cAkhI gayelu lazkara pharI pAchI sattA kayAre AMcakI le te kahI zakAya nahi. menajhIre lazkarI amaladArAne bhale vacana ApyuM ke te peAtAnA pitAnA mRtyunuM kAryanA upara vera ', ''', 2 tA. 16-12-89 nahi le, paraMtu tethI lazkarI khAkhatemAM khenajhIrane keTalI suMda sudhI haratakSepa karavA devAmAM Avaze te meTA prazna che. pAkistAne aNukhAmba banAvavA ke nahi te nakakI karavAnuM menajhIranA hAthamAM Avaze ! pa MjAbanA AtakavAdIone tAlIma ane zastrasahAya cAlu raheze ? pAkistAne aphadhAnistAnanA baLavAkhAne keTalI haida sudhI madada karavI ane trIsa lAkha adyAna nirAzritA karyAM sudhI peAkhavA temAM menajhIranA abhiprAya keTaluM kAma karaze ? keTalAka evA mahattvanA niNu che ke jemAM leAkazAhI sarakAra ane lazkarI taMtra vacce matabhedo thayA vagara raheze nahi ane mata bhedya thaze tyAre tenu pariNAma zuM Avaze te kahI zakAya nahi. zrImatI menajhIra lazkarI khAkhatAmAM jo peAtAnA matane Agraha nahi rAkhe te teTale a Mze temanI leAkazAhI sarakAra sAcI leAkazAhInI bAbatamAM maryAdita rahevAnI. pAkistAnanI sthApanAnA ArbhakALathI ja amerikAe peAtAnAM lazkarI thANAM pAkistAnamAM sthApyAM che. pAkistAnamAM e rIte amerikAnuM petAnu ghaNu meTuM ane mahattvanuM sthApita hita rahelu che. seviyeta raziyAnA pratikAra mATe pAkitAna amerikAne mATe eka mahattvanuM kendra che. amerikA pAkiratAnane pragaTa rIte zastra-sara MjAmanI sahAya karatu rahyu che. amerikAe ATalAM badhAM varSo daramiyAna pAkistAnane keTaluM devAdAra banAvI dIdhuM che tathA amerikA ane pAkistAna vacce keTakeTalI khAkhAmAM kayAre kevA kevA karArA thayA che. te badhAnI pUrepUrI jANakArI menajhIrane nahi hAya. eTale amerikA viruddha zabdo uccAravA te khenajhIra mATe keTaluM muzkela kArya che e te temane have jAze. pAkistAnanI mukata lekazAhI jema lazkara dvArA maryAdita che tema tenA upara pakaDa dharAvanAra amerikA dvArA paNa maryAdita karAyelI che. rAjaramatamAM amerikA dhaNuM pAvaradhu che. sattA paranI vyakita peAtAne anukULa hoya evI sarakhI rIte na cAle te tene sattA uparathI uthalAvI pADavAmAM ke marAvI nAkhavAmAM te vAra lagADe ema nathI. amerikA bhale eka samRddha, suzikSita leAkazAhI rAkhyuM che; paraMtu potAnAM jyAM sthapita hite che te te dezAmAM tene lazkarI saramukhatyArI ja vizeSa priya che, kAraNa ke lazkarI saramukhatyArImAM niyA lenAra eka ja mukhya vyakti hoya che. eTale e eka ja vyakita sAthe peAtAne vyavahAra rAkhavAnA hoya che. tenI pAse marajI mujaba dhAyu" karAvavA mATe khANa lAvI zakAya che, lAlaca ApI zakAya che ane na mAne te sattA parathI uthalAvI zakAya che. jo leAkazAhI sarakAra heAya te sarakArnA niya mATe ghaNA badhA upara AdhAra rAkhavAnA rahe ane eTalA badhAne dhanalAlaca ke bIjI lAlaceAthI jItavAnuM agharuM che. vaLI emAM vilaMba paNa thAya che. AthI amerikA anya nAnAM rASTrAmAM lekahI ta Mtra karatAM saramukhatyAre te pasaMda karavAnuM vizeSa valaNa dharAve che. eTale menajhIrane peAtAnA AsananI sthiratA mATe amerikA upara paNa ghaNA AdhAra rAkhavA paDaze. lAMkhA samaya sudhI lazkarI zAsanane kAraNe pAkistAnamAM Arthika vikAsa jeTalA thavA joie teTalA thayA nathI. eka dare prajA dhaNI garIba rahI rahI che. khekArInuM pramANu (anusa MdhAna pRSTha 7 upara) Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-88 prabuddha jIvana dvArikA nagarI vize jana ItihAsa 7 pR. yadevasUrijI jainee abajonA abajo varSone dIrdhakALavALe vizALa salAmatI jokhamamAM che paNa tamArA jJAnamAM ke tamArA jovAmAM mahAyuga mAne che tenA karoDe varSanI maryAdAvALA amuka Ave che te amane samajI vicArIne kaho. jepIe pitAnI bhAgamAM vIsa tIrthaMkare eTale ke jainadharmanI IzvarIya rIta pramANe varatArA kADhIne joine kahyuM ke tamAre ahIM rahevuM vyakitao janme che. jemake vartamAna mahAyugamAM pahelA tIrthaMkara ucita nathI. ahIMyA rahevAmAM mane jokhama dekhAya che.. zrI RSabhadeva thayA. mAtApitAe emanuM RSabha" nAma paDyuM hatuM - atyAranA graho jotAM pazcima dizAmAM tamAre sADue tethI teo "RSabhadeva' eLakhAyA, paraMtu A kALanA te cAlyA javuM joIe ane samudranA kinArA pAse vasavATa prathama tItha kara hovAthI janatAe temane Adi Izvara mAnIne karavo joIe eTale samudravijaya rAjAe potAnA vizALa, AdIzvaranA nAmathI vadhAre prasiddhi ApI. tethI RSabhadeva kuTuMba parivAra ane seMkaDe sagA, yAdava saMbaMdhIo prajA vage bhagavAna 'AdIzvara'nA nAmathI paNa oLakhAya che. sahuthI sAthe 5 divase zaurI-mathurAthI vidAya lIdhI pravAsamAM AvatA vadhAre prasiddhi jaina-janatAmAM ke lekavyavahAramAM AdIzvaranA viMdayAcalamAM thaIne rastAmAM AvatA rAjagRha nAmanA nagaramAM nAmanI che. AvyA tyAM thaDe visAme levA rahyA, tyAM sadbhAgye AkAzamAge bhagavAna RSabhanuM nAma dezamAM ane purANAdi aneka viharanArA vidyAsiddha cAraNamunie yAdava parivArane tAM. ajaina graMthamAM Ave che. eTale vedanI racanA pahelAM AkAzamAMthI nIce UtarI AvyA. samudravijayajIe munizrIne bhadeva hatA te saheje puravAra thAya che. veda-purANamAM namaskAra karIne temane satkAra karyo. tyAre samudravajyaOe, "Avabha" e nAmane ja ullekha thayo che. bhAgavata purANanI pitAnA bhAvi mATe prazna karyo. cAraNamunio jJAnI hoya che kyA je bhAgavatakathA tarIke prasiddha che ane bhAratabharamAM eTale cAraNamunie kahyuM ke A tamArA suputra ariSTanemi seMkaDo varSathI jAheramAM vaMcAtI AvI che, emAM paNa RSabha- bAvIzamA' bhAvi tIrtha kare thavAnA che ane tIrthaMkaranI tAkAta devanuM caritra lakheluM maLe che. emAM RSabhadevanI AdhyAtmika amApa hoya che. game tevA upasargo ane saMkaTenuM te nivAraNa sAdhanAnA mArganI bhAre prazaMsA karIne bIjA badhA avatAra karavAnI tAkAta dharAvatA hoya che, eTale tamAre bhAvina karatAM RSabhane zreSTha avatAra tarIke oLakhAvyA che. ke bhaya ke ciMtA rAkhavAnI jarUra nathI. vadhArAmAM cAraNanAthadvArA, jayapura athavA te bIje sthaLe 24 avatAranAM munie kahyuM ke tamArI sAthe kRSNajI che temAM tatkAla deve cItarelAM ci maLe che. e citramAM RSabhanuM paNa citra dvArA dvArikA nagarI UbhI karAvaze ane zrIkRSNajI tyAM ja cItareluM hoya ja che. e barAbara jaina maMdiramAM jevI mUti" raheze ane tamAre paNa tyAM ja rahevAnuM thaze. .' birAjamAna karavAmAM Ave che, te rIte ja te barAbara cItareluM tyAra pachI jepInI salAha anusAra giranAra parvatanI hoya che. mArI pAse varSo pahelAM saMdhareluM citra 24 avatAranuM che. vAyavya dizAmAM lAkha yAdave sAthe chAvaNImAM nAMkhIne tyAM temAM jaina mUti tarIke ja RSabhadevane rajU karavAmAM AvyA che. rahyA. rAjamahelamAM rahenArAone jaMgalamAM taMbuo ane - 4 avatAranI jema jainenA 24 tIrthaMkara thayA. rAvaTImAM rahevuM paDe e bahu ja duHkhada ghaTanA hatI. have pahelA bhadeva bhagavAna ane chellA mahAvIra svAmI ane e vasavATa mATe makAnanI jarUriyAta hatI. zrIkRSNa pAse devone mahAvIra svAmI pahelA 23mA bhagavAna pArzvanAtha ane bhaga AkarSita karavAnuM ane temanI pAse kAma karAvavAnuM eka daivika vAna pArzvanAtha pahelA 22mAM bhagavAna ariSTanemi thavA, ane baLa hatuM. zrI kRSaNane thayuM ke have A. baLane upaga te neminAtha e nAmanA tIrthakara tarIke prasiddha thayA hatA. karyA sivAya koI mAga tatkALa sagavaDatA prApta karavA mATe neminAthane ulekha eTalA mATe kare paDe che ke te kRSNa bhaga- dekhAtuM nathI. eTale eka zubha divase zrI kRSNajIe snAna vAnanA bhAI hatA. neminAtha bhagavAna sAthe zrIkRSNujIne karIne najIkamAM rahele samudranI sArI rIte pUjA karI, sakAranikaTane kauTuMbika saMbaMdha che. e badhAya yAdavakuLanA sanmAna karyA ane pachI temane dariyAi devane pratyakSa karavA mahAnubhAvo hatA. zrIkRSNajInI sAthe dvArakAne 'saMbaMdha mATe aThThama tapa karyo. eTale ke anna jaLa vinAnA traNa khAsa joDAele che. A dvArakA nagarI zI rIte janma pAmI ? upavAsa karyo. aThThama tapanA prabhAvathI trIjA divasanI emAM kaNa kaNa nimitta banyA hatA? e bAbatamAM jaina rAtrie samudrane adhiSThAtA susthita nAmane deva AkAzamAM dharmanA itihAsanI prApta thatI vAte raju karavAnI hovAthI pragaTa thayA ane zrI kRSNane pUchyuM, tame mane zA mATe saMbhAryo enI pUrvabhUmikA zuM che te jaNAvuM che ? tamArA tapathI AkarSAIne huM Avyo chuM. yAdavenuM vatana mathurA-zaurIpura hatuM. e vakhate te e vakhate kRSNajIe kahyuM ke amAre rahevA mATe sthAna vibhAgamAM jarAsaMghanuM paribaLa khUba tAkAtavALuM joine samudra- joIe che. amane eka meTuM nagara joie che. mane jANavA vijya rAjAne pitAnA ane pitAnA parivAranA bhAvi mATe maLeluM che ke mArI pahelAnA thaI gayelA vAsudevane rahevAnI citA thaI paDI hatI. te cittAnuM samAdhAna meLavavA pitAnA je dvArakAnagarI hatI te tamee kaI kAraNasara samudramAM jANItA vizvAsu joSIne belAvIne vAta karI ane kahyuM ke DubADI dIdhI che, te evI dvArakA nagarI pharIthI tame vasAvI jarAsaMdha joDe amAre saMgharSa ubho thayela che. te badhI rIte Apo jethI ame tyAM sukhethI rahI zakIe.. susthita deve A baLavAna vyakti che. kAle amArA upara zuM kare ane zuM vAta pitAnA uparI dha mahArAjAne karI. mAgaNI karanAra vAsudeva nahi te kahI zakAya nahi. amane bhaya lAge che e ke amArI jevI eka samartha vyakita hatI ane temane jarUriyAta paNa eTale Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ? mahele badhI ja samaye niyama che ane zrI kRSNa prabuddha jIvana tA. 16-12-88 Indra mahArAjAe hA pADI ane kubera deva pAse devikA UbhI thaI temAM eka bAbata avarodharUpa bane che. te bAbata e prabhAvathI devonA sahakArathI 48 gAu lAMbI ane 36 gAu che ke upara jaNAvyuM tema dariye giranAranI najIkamAM ja hate. pahoLI evI jaMgI dvArakA nagarI UbhI karI dIdhI. e nagarImAM ema puravAra thAya che. paNa Aje giranAranI najIka dariye jAtajAtanA mahele , makAne ane maMdire paNa khaDAM karI dIdhAM. hatA evuM kai cina nathI paraMtu e jamAnAmAM tyAM jarUra zrIkRSNane rahevA mATe 18 majalAne sava'te-bhadra prakAranI dariye hovo joIe. Aje jUnAgaDhathI verAvaLa - ravADa. bAMdhaNI ane AkRtivALA jaMgI mahela paNa bAMdhI Ape. pAse dariye che ja, hajAro varSanA kALamAM jaLa tyAM sthaLa Dra Thera jaina maMdira bAMdhI ApyAM. bhAvi tIrtha kara thanArA ane sthaLa tyAM jaLa AvA na ka9pI zakAya evAM parivatane ariSTanemi ane temanA pitA samudravijaya vagere mATe paNa thatAM hoya che tevuM AmAM paNa banyuM hoya. uparanA lekha sAthe saMbaMdha dharAvatI keTalIka bAbate - tyAra pachI yogya samaye niyama mujaba neminAtha bhagavAna nIce rajU karuM chuM. dIkSA levA taiyAra thayA. pitA samudravijaya ane zrI kRSNajI 1 zrI kRSNae devone kahyuM ke mArI pahelAnAM vAsudeva vageree bhegA thaIne dhAmadhUmathI dIkSAnI zebhAyAtrA kADhI. e jemAM rahetA hatA te dvArakA tame DubADI dIdhI che eTale zebhAyAtrA dvArakA nagarImAM pharIne giranAra parvatanA revataka have amArA mATe tame navI dvArakA banAvI do.' nAmano udyAna pAse AvIne azoka vRkSanI nIce AvyA. - 2. A uparathI jUnI dvArakAne bahAra lAvavAnI vAta pAlakhImAMthI bahAra nIkaLIne pitAnA hAthaMthI mAthAnA-dADhI zrIkRSNajIe pelA devane karI nahIM. * * * mUchano vALa kheMcI kADhIne madhyAhana samaye dIkSA lIdhI. 3- jaina dharmanI draSTie jema zrI kRSNa vAsudeva hatA " upara adhikAra judA judA jaina granthamAMthI maLe che. (vAsudeva eTale dareka kALamAM janmatA 13 agraNI mahApuruSe A prasaMge uparuMdhI pahelI vAta vicAravAnI e che ke deva paikI eka) tevA vAsudeva agAu janmyA hatA. e ghaTanAnA pAse je nava dhArako vasAvavI te dhArako atyAranI dvArakAthI zrI kRSNajI jANakAra hatA. AthI eka vAta e paNa lApasI keTalI dUra vasAvI haze? e bAbatanI jaina dharmamAM ke Ave che ke Aje je dvArakA che tenI paMdara-vIra mAM ahAsAra maLatA nathI paNa vicAravAnuM e che ke zrI kRSNajIe eriyA dariyAmAM junI dhArako hevI joIe. navI vasAvelI dvArakA giMranAranI bahu ja najIkamAM mAnavI 4. 84 hajAra varasa pahelAM pAMceka hajAra dariye junAgaDhathI joIe. dIkSAne vare bahu bahu te be - traNa mAIla bahu najIke have joIe te je dIkSAnI vadheDanI vAta. pheravavAMne haiyuM che. revataka nAmanuM je udyAna lakhyuM che e baMdhabesatI bane." ' , '* * * *'+'' 4: *' ' ', javAna giranAra parvata uparanuM je udyAna chee nirvivAda * 5. jaina zAstramAM dvArakone dAraMvatI zabdathI oLakhAvI che. bAbata che. te udyAnamAM sahaAmrathI zebhatI jagyA hatI. ( 6. bhagavAna mahAvIrane nirvANa thaye je 2514 vara jene atyAre sahasAvanA: kahevAmAM Ave che. hajAro AMbAnI thayAM te pahelAM 23 mA tIrthaMkara pArasanAtha thayA ane te pahelAM jagyA tethI sahastrApravana kahe che. ariSTanemine dIkSA lIdhA zrI kRSNa sAthenA saMbaMdhavALA 22 mA tIrthaMkara neminAtha thayA. pachI kevaLajJAna je prApta thayuM te paNa rauvataka'nAmanA udyAnamAM emane Aje nirvANa thaye 86542 varasa thayAM che eTale AvelA sahastrApravananI jagyAmAM ja. A uparathI zrIkRSNane dvArakAnI vAta chagyozI hajAra pAMcase beMtAlIsa varasa jUnI che. vasavATa hatuM te dvArakA giranAranI najIka ja mAnavI joIe ane - jyAre vaidika itihAma pramANe pAMceka hajAra varasa . pANImAM DUbI gayelI vaMzaparaMparAnI dvArakA e navI dvArakAthI jUnI che. bhinna dvArakA che. giranAranI najIkamAM dvArakAnI vasAhata je laDAimAM ne lagnamAM saMdhuya hAle * tanasukha bhaTTa aMgrejImAM eka kahevata cheH All is fair in love marAvyA, bhIme ThaMdhayuddhanA niyamone neve mUkIne gadAyuddhamAM and war. arthAta dhiMgANAmAM ane gheNu varavAmAM dhAMdhala pratispadhI duryodhananI jAMdha bhAMgI. pRthvIrAje zAhabuddInane ane dhabAdhabI dharama gaNAya, anekavAra choDe, paraMtu zAhabuddIne pRthvIrAjane pakaDayo ane sattA ane sAtvikatA, takhta ane tuMbI, prasAda ane AMdhaLe karyo, lAMbA duzmane TUMkA duzmanane bagalamAM mAthuM parNakuTI, cAmara ane cAMkhaDI. vaibhava ane vatacarya vacce bhIMsI mAravAne dAva lIdhe te ThIMgaNuM zarUMe UMcA za3nA na see se TakA vireAdha che. saramukhatyAre e syAdavAda peTamAM bheTatAM vAghanakha bharAvI dIdhA, mAdhave karaNaghelA upara svIkAryo nathI. saMtAe sattAne Thesa mArI che. jUnI kahevata vera vALavA allAuddInane netaruM dIdhuM, Ama raNayajJa dhamaM- hatI ke miyAM-mahAdevane bane nahi, have jayAre miyAM-mahAdeva nIti sahita sarva padArthone svAhA kare che. te meLathI rahe che tyAre navI kahevata racavAno kALa pAkI gayo ravayaMvaramAM nirAza thayelA, nApAsa rAjavIo varamALA che ke zAsakAne ane zIkhene bane nahi. naherupathIo ane paherelA rAjavIne yuddha mATe paDakAratA. AmAMthI bacavA mATe nAnapaMthIone bhaDe nahi.' ' lagnasuka kanyAonAM apaharaNe zarU thayAM. AvI pativara, *. rAmane sugrIvanI madada meLavavI hatI te temaNe tADanI kaluptavivAhaSA rAjakanyA pitAnuM apaharaNuM karavAno priyatamane -pAchaLa chupAIne, sugrIva sAthe saMgrAma khelatA vAlIne vadha kaheNa melatI, zrIkRSNa rukimaNInuM ane pRthvIrAje saMyukatAnuM ki, zrIkRSNa jarAsaMdhane, kALayavanane, ' jayadrathane, yuktithI temanI samatithI apaharaNa kareluM, vartamAna kALamAM te nagare Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-88 nagare AvI krimaNIe ane sayukatAe priyatamanI sAthe palAyana thAya che. tAvata eTale ja ke rathane sATe agnitha athavA mAkAne sArTa meTara vaparAya che. gAMdhI-ravina sadhi thaI tyAre te saMdhinA hetu suleha nahi paNa vigraha hatA. sadhi te! thAka khAvA mATenuM eka nimitta hatuM, nahi ke satyAgrahIonI samakSa zaraNAgati tethI tA zrImAna carcila uvAca : I am not here to Liquidate His Majesty's empire', te rIte bahAraTiyAe zaraNe Ave te temane phAMsI ke sajA ApyAna dAkhalA paNa itihAsamAM banyA che, mAphInu vacana maLavAthI zaraNe AvelA kAdu makarANIne phAMsIe laTakAvele. mAphInu vacana maLavAthI zaraNe AvelA caMbala nadInA tarAnA DAkuone sajA phaTakAravAmAM AvelI. mahemAna anelA carakhAnA cAMparAjvALAne rAjavIe peAtAnA mahelamAMthI pakaDAvI dIdhA hatA, nahi tA rAja japta thAtuM..! bihAramAM kadI bahAravaTiyAnI AMkho phADavAmAM AvI, hullaDAmAM kayA pa vadhAre jaMgalI banI zake che. tenI hoDa maMDAya che. ke tuM mana 2. mAya dhama'zAstramAM lagnanA A prakAro che : brAhma, prAjApatya, Aya, Dhauva gAMdhava, Asura, rAkSasa ane paizAca, temAMnA prathama cAra prakAro nirdoSa ane mAnya che, bAkInA cAra prakArAmAM doSadazana thavAthI te amAnya che, paizAca lagnamAM kanyAnAM mAbApone harAvIne, rAtI - kakaLatI nArAja kanyAnuM baLAtkAre apaharaNa karavAmAM Ave che, bhAratanA khe bhAgalA paDayA te kALe AvAM paizAca lagnAe dekAre khelAvelA. bhArata para bahArathI AkramaNa karanArA ghaNA videzI vijetAe pATanagarane jItyA pachIthI traNa divasa sudhI lazkarane nagara lUMTavAnI chUTa ApatA. AvI lUMTanI lAlace te tevA lazkaramAM khATasavAdhyiAe joDAtA hatA. chellA videzI vijetAee vepArInA svAMgamAM mAtra pATanagaranI ja nahi paNa deza AkhAmAMthI lUMTa calAvI hatI. e lUMTa lAkhAnI nahi paNa abajonI hatI, traNa divasanI sadara paravAnagIvALA niha paNa dADhasA varsanI bAdazAhI DhaMDherAvALA hatI. laDA, lUTA ane lahera kare. levaDadevaDa karA, lUTA ane lahera karI. baMdUkathI lUTA, badhAraNathI lUTA, paNa lUTA. AvI javanapaddhatine adhama TharAvI. buddha, mahAvIra, Izu, sokreTisa, gAMdhI, mArTina lyUthara ane vineAkhAe tyAgane mAga' upadezye, pariNAma zuM Avyu ? zune rAmana zAsaka nirdoSa gaNyo paNa tenA ja jAtabhAoe dANa lAvI tene krosa para caDAvye. sokreTisane tenA ja jAta-- bhAIoe jheranA pyAlA pIvAnI sajA karAvI, dhyAnane tenA ja jAtabhAI raseyA brAhmaNe paMdara rUpiyA meLavavA khAtara bhayaMkara prakAranuM jhera khavarAvyuM. mIrAMne tenAM sagAM-- kuTu bIee viSakaTArA pivaDAvyA, gAMdhIne tenA ja eka dezakha dhue gALIe dIdhA, mArTina lyutharane vIMdhI nAkhyA, prabuddha jIvana vinekhA bhAve, ApAsAheba pAvana ane paMDita sAtavaLekaranA Azrame lUMTAyA ke naSTabhraSTa thayA; paraMtu ATalu thayuM hota te| te krodhanuM gAMDapaNa lekhAta. upadravIe gAMDA na hatA paNa vyavahArakuzaLa hatA, haNanArAoe ane hAvanArAoe pelA hutAtmAonI pUjA karIne temane pIra ke pegaMbara, eliyA ke avatAra TharAvI dIdhA temaNe ApelA upadezanuM AcaraNa te kANa kare? upadeze te te dharmAtmAonA jIva lIdhelA ane lUTAvelA, AthI mArAoe temanI kamarA, samAdhi ane dhamathAnAmAM dIvA pragaTAvyA, dIpamALAonI rezanI karI, phUleAnI TApalIe uchALI, dhUpasugadhathI prasannatA pamarAvI. nALiyera vadheryAM, mAnatA. mAnI ane temane naramAMthI nArAyaNa karyAM, pachI A mArA vadyA: 'tame rahyA avatArI puruSo ane ame rahyA duniyAdArI jIvA ! tamArI jevA amArAthI ze thavAya ? tame muddha ane ame khulluM. tame tItha kara ane ame taNakhalAM, tame parama pitAnA putra ane ame setAnanA tame mahAtmA ane anerA sAtama AvA sAthI ame matya mAnavI karyo rAjA bhojane kayAM gAMgo telI! mATe APA A pUjAmAM ja amArI bhAvabhakti samApta gaNajo tamArA jevA amArAthI prema thavAya ? ane thae te khAyaDI - Thokaro rakhaDI paDe, paise mArA paramezvara ne strI mArA guru sAdhu sata mArAM chaiyAM heAkarI sevA nI karuM ?" ame pahelAM jIvatAM hatAM temaja, jIvazuM. kAma-krodhane badale kALu tajazuM. gAyatrI japavAne badale garadana mAravAnu cAlu rAkhazu, dhama'nA jaya: hA pApane kSaya ho sarve sukhI thAo. amArAM gajavAM bharAe. garIbagurakhAMe annajaLa vastranivAsa pAme. amAre tyAM miSTAnA ane mahelAtAnI chAkamacheLa thAe. badhAne peTapUratuM atna maLe. amane tijorIo chalakAvA jeTalI meTAnI thekaDIe maLe, sava ne samAnatA maLe, amane ya maLe. dhamanA jaya heA. pApamA kSaya ho. satAtA satkAra hA. gAMdhIlimane gauravAritASikA maLeA. amArAM gajavAM DelarathI DAlavA mAMDe. gAya brAhmaNa, sata ane upadezakAtA abhyudaya thAe. amArA nivAsasthAne naMdanavana sarjA, OM zAMtiH zAMtiH zAMtiH ahIM mane 'zayadA'nA eka zera yAda Ave che :mane e vAtanuM hasavuM hajAre vAra Ave che prabhu ! tArA banAvelA Aja tane banAve che ! cArvAka paNa Ave ja bhAva anya prakAre darzAve che : : jIve tyAM sudhI amanacamana karI, te mATe karaja karIne paNa ghI pIo. deha ekavAra cittAe caDIne jyAre bharanIbhUta thaye tyAre pAchuM ahIM kANu padhAravAnu che ? mATe leNadArane kapALe hAtha daIne rAvA che. huM mitra! mejamA karIza ane te mATe bIjAne navarAvI nAkhe,' Eat, drink and be merry arthAt khAvuM, pIvuM ne kherasallA (khayara 'sahala) lahera' pANI'ne bhajiyAM ! Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-12-28 dasame jana sAhitya samAroha ahevAla : pannAlAla ra. zAha - cAra cAra varSanA satata dukALa bAda megharAjAnI amI me. navanIta prakAzana kendranA zrI amarca dabhAI gAlAe vathI pariplAvita thayelI kacchanI hariyALI-lIlIchama dharatI dIpa pragaTAvI A samArohanuM uddaghATana karyuM hatuM. para dasamA jaina sAhitya samAroha nimitte muMbaI amadAvAda, samArehanI svaichika ane anaupacArika pravRtti vallabhavidyAnagara rAjakoTa ane bhAvanagara ema vividha sthaLoethI padhArelA jaina sAhityanA jijJAsu, rasike, abhyA dasamA jaina sAhitya samArehanA saMyojaka ane prabuddha rasIo ane vidvAnoe gata mAsa navembaranI tA. 26, 27 jIvana'nA taMtrI che. ramaNalAla cI. zAhe samArohanI A ane 28mInA roja kacchanA talavANu pAse navedita pravRttine eka svaicchika ane anaupacArika pravRtti tarIke tIrtha khetara nAlaya khAte vidyAvyAsaMga mANe. eALakhAvI, vartamAna samayamAM sAhityanI AbohavA UbhI kacchanI dhIMgI dharatInI samagra prajA ane temAMye jaina kacchI karavI atyaMta jarUrI che ema jaNAvyuM hatu . emaNe vizeSamAM prajA vyApArakuzaLa, sAhasika, zraddhALu, dharmapremI ane dAna kahyuM ke A pravRtti nimite pUrvasUrioe racelA graMthAne vIra che. zrAvaka bhImazI mANeke te jaina sAhityanI kRtione svAdhyAya thAya ane vijJAnanI pragati sAthe bhautikavAdamAM paDelA bhaMDAramAMthI zedhI, temanuM mudraNa-prakAzana karI, jaina sAhi zaherIjanene ekAMtamAM svAdhyAya karavAnI taka maLe evI A tyanI ananya sevA karI che ane A pradezane mahimA ba sArvajanika pravRttinI bhUmikA che. sAhityarasike, aSApakaeN che. memasa' navanIta prakAzana kendranA nimaMtraNathI zrI mahAvIra jaina graMtha vAMcavA tarapha vaLe ane adhyayanalekhe lakhe e jaina vidyAlayanA upakrame dasame jaina sAhitya samAroha yojAye. A pravRttinI eka ISTa phalazruti che. emAM savaM naveditAne tenA pramukhasthAne hatA jANItA tattva ane lAlabhAI dalapa paNa pitAne abhyAsalekha rajU karavAnI taka ApavAmAM tabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdiranA DirekaTara che. nagInadAsa Ave che. eTale samAroha mATe AvatA nibaMdhenuM stara je. zAha.' vividha prakAranuM rahe e ravAbhAvika che. prAsaMgika pravacane navedita tIthamAM AvakAra dasama- jana sAhitya samArela prasaMge zrI acalagaccha zanivAre baporanA 3-30 vAgye AcArya guNeda - jaina saMghanA pramukhazrI gulAbacaMda karamacaMda zAha, koMgresanA sagaranI nizrAmAM maLelI samArohanI A uddaghATana beThakamAM zrI jayakumAra saMghavI, prA. tArAbena ra. zAha, zrI cAMpazIbhAi, saunuM svAgata karatAM tera jinAlayanA menejiMga TrasTI zrI - zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA maMtrI zrI hiMmatalAla esaH gAMdhI, vasanajI lakhamazI zAhe jaNAvyuM hatuM ke prAcIna bhadrezvara prinsa plAsTikasanA zrI kizorabhAI ane kachI. kavi zrI tIthanI najIkamAM mAMDavIthI daseka kilemITaranA aMtare talavANA mAdhavajI joSI "aka' ane samArohanA pramukha che. nagInagAmanI sIma ane kaDAya. gAmanI sImAMta 80 ekara jamInamAM bhAI je. zAhe prAsaMgika pravacana karyA hatAM ane samArohanI A tIrtha patharAyeluM raheze. kacchanA rAjamArga para AveluM saphaLatA icchI hatI. , navadita yAtrAsthaLa Adhunika sagavaDatuthI susajaja che. AvA A tIrthamAM saunuM abhivAdana karatAM mane AnaMda prathama beThaka thAya che. vidyAlayano amRta mahotsava 'ravivAra, tA. ra7-11-'88ne roja savAranA 9-30 vAgye zrI pArzvacandragacchanA pU. munizrI bhuvanacaMdravijayajI ane me navanIta prakAzana kendra vatI zrI DuMgarazIbhAI gAlAe zrI ATha miTi meTI pakSanA pU. munizrI navInacaMdrajI mahArAjanI saune AvakAra ApyA bAda zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA nizrAmAM pahelI beThaka maLI hatI. A beThakamAM zrI uSAbahena maMtrI zrI sevaMtIlAla ke. zAhe jaNAvyuM ke mejaka sa sthAne mahetAe ghAtI-adhAtI kama viSe zrI naTavaralAla esaM. zAhe TUMka samayamAM patera varSa pUrAM thaze, e nimitte AgAmI kAyAnI mAyAnA baMdhana viSe, De. zekhacaMdra jaine yazavijayajI pacAsa varSamAM jaina samAjanI zaikSaNika jarUriyAtane lakSamAM kata jJAnasAra-eka adhyana' viSe, prA. malupacaMda Ara. zAhe rAkhI navA vikAsakAryo hAtha dharavAnI ame vicAraNA karI zrAvakone zreSTha dharma-dAna viSe, prA. nalinAkSa paMDayAe rahyA chIe, e mATe saunAM sUcane ane sAthane emaNe peTalAdanA jaina samAja viSe ane prA. devabaLA saMghavIe AvakAryA hatAM. bhAvaratna muni kRta haribala rAsa vize nibaMdha vAMcyA hatA. mekSanAM traNa sAdhana - AcArya zrI guNe dayasAgaranI nizrAmAM maLelA dasamA jaina prAraMbhamAM pU. munizrI bhuvanacaMdravijyajIe AcaraNa sAhitya samArohamAM pU AcAryazrIe mAMgalika pharamAvyA bAda para bhAra mUkatAM jaina janatA, jaina sAhityathI paricita thAya pU munizrI pUrNabhadrasAgarajIe jaina sAhitya samArehanI evAM pagalAM levAnI preraNA ApI hatI. AcArya bhagavaMta pravRttithI potAne atyaMta AnaMda thayo hovAnuM jaNAvI choTAlAlajI mahArAjanA pU. navInacaMdra mahArAje hAmI ane meMkSanAM traNa sAdhana-jJAnane prakAza, zuddhinI jarUriyAta tathA sarasvatIputronA saMgane AvakAra ApyuM hatuM kacchanA teSa ane saMyamane mahimA samajAvyuM hatuM ane AcAryazrI jJAnabhaMDAromAM sacavAyela graMthanI zrAvakene jANa paNa nahi vatI A pravRttine aMtaranA AzIrvAda pAThavyA hatA. te . heya ema jaNAvI enuM mahattva ApaNane samajAyuM nathI ema Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , tA. 16-12-88 prabuddha jIvana kahyuM hatuM. tyAra bAda pramukhazrI nagInabhAI je. zAhe vakatavaya' rajU karyuM hatuM, jenA mahatvanA muddAo A pramANe che : jaina sAhitya eTale jainadharmadazana viSayaka ane jaine dvArA racAyeluM sAhitya samArehanA pramukha che. nagInadAsa je. zAhe jaNAvyuM ke jaina sAhitya eTale jainadharmadarzana viSayaka sAhitya temaja jaine dvArA racAyeluM kAvya tathA kAvyatara zAstrIya sAhitya jaina sAhityane mahimA karatAM emaNe jaina sAhityane iyattA, guNavattA ane vividhatAnI daSTie ajoDa gaNAvyuM hatuM. A mATe emaNe sva. mohanalAla dalIcaMda dezAI kRta jaina sAhityane saMkSipta itihAsa, pAnAtha vidyAzrama prakAzita 'jaina sAhityakA bRhad itihAsa" bhAga-1 thI 6, zrI hIrAlAla rasikalAla kApaDiyA kRta 'jaina saMskRta sAhityane itihAsa bhAga 1-7, jagadIzacaMdra jaina kRta "prAkRta sAhityakA itihAsa, me. da. dezAI kRta jaina guja2 kavie" bhAga 1 thI 5, e. cakavatI kRta "jaina lITarecara Ina tAmila' vagerene AdhArabhUta sAdhana tarIke oLakhAvyAM hatAM, uparAMta vividha jaina bhaMDArAnAM sucipatra jevAnI bhalAmaNa karI hatI. sau prathama emaNe jene dvArA racAyela kAvyasAhitya ane kAvyatara zAstrIya sAhityane ati saMkSipta paricaya karAvyuM hatuM. ' vividha bhASAmAM racAyela jaina sAhityanI jhAMkhI saMskRta, prAkRta apabhraMza, vraja, gujarAta, rAjasthAnI, kannaDa, tAmila vagere bhASAmAM racAyela ane kAvyasAhityanAM aneka rUpe kheDANunI emaNe carcA karI hatI. saMskRta kAvya sAhityamAM raviNanuM pAcarita, jinasena ane sakalakatinuM harivaMzapurANu guNabhadranuM mahApurANa ane hemacaMdrAcAryanA trividazalAkApuruSacaritane zakavatI 2 the gaNAvyA hatA. A racanAone mATe bhAga kathAtmaka ane purANonI svAbhAvika, saraLa zailI chatAM aneka rathAne rasa, bhAva ane alaMkArathI maMDita che. merUtuMga kRta mahApurANa, padmasuMdara kRta yadusuMdara mahAkAvya, pAzvanAtha carita mahAkAvya ane rAyamallAnyudaya, amaracaMdra kRta padmAnaMda mahAkathi, haricaMdra kRta dharmazamabyudayama mahAkAvya, vAgabhaTTa kRta temanirvANa kAvya, jinasena kRta pAmyudaya, devavimalagaNi kRta hIra saubhAgya-A badhAM saMskRta mahAkAvyanAM sarasa udAharaNe pUrAM pADe che. e ja rIte prAkRta, apabhraMza, gujarAtI kannaDa, tamiLa vagere bhASAomAM racAyelI mahatvanI kRtione paNa emaNe paricaya Apyo hato. nadhamazana viSayaka sAhitya jaina dharmadarzana viSayaka sAhityanI jhAMkhI karAvatAM emaNe AvA sAhityanI kSiNikatA pragaTa karatA beeka graMthane, paricaya karAvyuM hatuM. jena Agama sA hatyanAM bAra aMga graMthanI gadharee karelI racanA bAra aMgenA viSayane leke samajI zake e AzayathI tatpazvAta. AcAryoe karelI upAMgonI racanAone Agama sAhityamAM samAveza thAya che. ardhamAgadhImAM racAyela A badhA graMthane samajAvatA aneka graM the racAyA che. tevI racanAo cAra prakAranI-niyukita, bhASya, cUNuiM - ane TIkA hovAnuM emaNe jaNAvyuM hatuM. ", (kramazaH). pAkistAnamAM lokazAhI (pRSTha 2 thI cAlu ) paNu ghaNu meTuM che. lagabhaga sittera-patera TakA loke azikSita che, eTale ke zikSaNane vikAsa jeTalo thave joie teTale thayela nathI. lAlaca ApIne videzanI sarakAroe ane kaMpanIoe pitAne sAce - khoTo mAla pAkistAnamAM ThAlavyA karyo che. ane pAkistAnanuM Arthika zoSaNa karyA karyuM che. AMkha mIMcIne pAkistAna zastrasara jAma kharIdatuM rahyuM che athavA kharIdavAnI tene pharaja pADavAmAM AvelI che. ethI videzI hUMDiyAmaNanI draSTie pAkistAna duniyAnuM eka meTu devAdAra rASTra che. emAMthI UgaravA mATe pAkistAnane haju keTalAM varSo lAgaze e kahevAyuM nahi. koipaNa rASTranI atyaMta nabaLI Arthika sthiti lekazAhIne bahu phAvavA de nahi. ' pAkistAnamAM lazkarI zAsanane kAraNe prajAmAM bhaya ghaNe hatA, para tu teno artha e nathI ke prajAmAM lAMcaruzavata ane bhraSTAcAra nahatAM. vastutaH koI paNa rASTramAM lazkarI zAsana daramiyAna bhraSTAcAra vadhu phelAya che. pAkistAnamAM paNa tenuM pramANa ochuM nathI. zrImatI benajhIra lokapriya banyAM che, paraMtu temanI uMmara ATalA meTA rASTranuM sukAna saMbhALavA mATe keTalAka rAjadvArI nirIkSakone mate jeTalI joIe teTalI pukhatuM nathI. cUMTaNIpracAramAM vidhAna karavAM, vacane ApavAM, ulaTasulaTI nivedana karavAM, atizayekitabharyA vacane bolavAM e badhuM saheluM che. cUMTaNI pracAra mATe kadAca te iSTa paNa gaNuya. paraMtu rASTranA sarvocca sattAsthAne avyA pachI evI prakRtine ke pravRttine enA e ja loke calAvI le nahi. ucca sattAsthAne beThelI vyakitane be khelAyelo eka zabda paNa ghaNA anartho UbhA karI zake che. zAsana calAvavA mATe gaMbhIra ane pukhta vicAraNA, prAmANikatA, nyAyapriyatA, viSama paristhitimAM samatolapaNuM, DahApaNu, vANIne saMyama, samarayAone zaNu karavAnI kSamatA, vahIvaTI kAryadakSatA bahu jarUrI bane che. becAra patrakAra pariSadamAM ja kAcI vyakita tarata pakaDAI jAya che. benajhIranA TekedAra sabhyomAM ane pradhAnomAM paNa pukhta vicAraNAvALA pramANamAM ochA che. eTale utAvaLiyAM, kAcAM, Avezabha ni ke nivedana sattAdhIzane ghaDIkamAM lekanI najaramAM nIce utArI de che. khUbasUrata mahilA vajhIre Ajhama banI e kautuka kayAre zamI jaze ane lokone paristhiti kayAre viparIta bhAsavA lAgaze e kahI zakAya nahi. pAkistAnamAM garIbI. bekArI, zikSaNano abhAva, paMjAbI, siMdhI, balucI ane paThANenA saMgharSo, virodha pakSanA netAonA dAvapeca vagere samasyAo eTalI moTI che tathA lazkara sAthe sumeLa, aphaghAnistAnane prazna, amerikA sAthenA saMbaMdhe, apakSa sabhyone Take - A badhI bAbate eTalI gaMbhIra che ke te vaDA pradhAna tarIke zrImatI benajhIrane keTalA lAMbA samaya sudhI TakavA deze e eka meTe prazna che. pAkistAnamAM lokazAhInA kumaLA choDane pratyeka vakhate UgatAM ja kacaDI nAkhavAmAM Avyo che. A vakhate zubhecchAsahuM AzA rAkhIe ke vRkSanuM rUpa dhAraNa karavA sudhI te. pahoMcI zake ane A tejasvI muslima nArI vizvanI muslima ! nArIone pragatine paMthe laI jaI zake. : ' . -- 2 . : : * . - ramaNalAla cI. zaha. ke Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-12-88 vyakti-saMsthA-saMbaMdhaH eka vicAra cha himmata jhaverI . . prabuddha jIvana'nA 16/11nA aMkamAM ramaNabhAI zAha no jAtajAtanI hiMsaka ghaTanAomAM vyakata thAya che. eka 'eka vyakita-eka saMthA" lekha gamI jAya evo sarasa hatoH tarapha jema rASTrIya rAjakIya gulAmIne aMta Avyo lekhake pote emAM jaNAvyuM che e pramANe A achaDato' che te bIjI tarapha vadhu bhayAnaka evI bauddhikaane ceDAMka draSTibiMduthI e lakhAyelo che, chatAM eka mahattvanA sAMskRtika ane ArthiMka-lazkarI gulAmIne udaya thayo che. praznane e sparza te heIne e vize thoDuMka umeravAne A upakrama che. parasparAvalaMbana jayAre vadhu ne vadhu anivArya banI gayuM che. vyakita ane saMsthA vaccenA saMbaMdhe lakataMtramAM khUba ja tyAre vividha prakAranA jUthagata saMdha- jAti, raMga, varNa, mahatvanA hoya che, bake pAyAnA hoya che. ' vaga pradeza, dharma, bhASA, rASTra vagerene nAme reje. * kaI paNa vartamAna samAja, lokatAMtrika nahIM e paNa, roja vikasI rahyA che. rAjakAraNa, arthakAraNa, dharmakAraNa, saMrathAo -saMgaThana dvArA ja cAlatuM hoya che. vyakita-vyakita samAjakAraNa saMskRtikAraNa - A tamAma A saghane vaccenA saMbadhe paNa mahad aMze vyakti-saMsthA vaccenA saMbaM protsAhana Ape che. vAte saha - astitvanI thAya nA eka bhAga rUpa hoya che. arthAta mAnavasamAja ane vyakita che. paraMtu sahakAra ane astitvane paDakAre saMsthA dvArA ja saMbaMdhamAM Ave che. vyApaka mAnavasamAM ja aneka evuM vAtAvaraNa UbhuM karAi rahyuM che. pAraspArikatA saMsthAono banelo hoya che - e saMsthAo bhaugolika vagara saMsthAkIya jIvana ke mAnavajIvana zakya nathI. ane viSamatA nirmUlana vagara sava gINuM samAnatA vagara hoya che, rAjakIya hoya che. Arthika sAmAjika-dhArmika sAMskRtika vagere aneka prakAranI hoya che. khaMDe eka pAraspArikatA zakaya nathI. ane sahakAra vagara sahabhaugolika ekama che. rASTra paNa bhaulika tema ja rAjakIya astitva arthAta astitva ja zakaya nathI. ane ravAtaMtrya ane lokataMtra vagara samAnatA ane sahakAra pAraspaekama che. joke rASTranA rAjakIya ekamane ApaNe rAjya kahIe ritA zakaya nathI, jema samAnatA vagara svAtaMtra - chIe tyA zAsanasaMsthA rASTra bhaugolika uparAMta sAMskRtika ekama leta tra zakya nathI - udAramatavAdIo svAtaMtrya ane paNa kharuM. Ama, mAnavasAja bhaugolika, rAjakIya, dhArmika , lokataMtranI vAta kare che; paNa viSamatA nirmulana vize sAMskRtika, sAmAjika, Arthika ekamamAM, saMsthAomAM emane nisbata nathI. bIjI bAju kamyunisTa - mAkisasTi vibhAjita thayela che. rASTra ke rAjya saMsthA Aje mAnava- viSamatA nimUlana vize AgrahI che paraMtu svAtaMtrya-lekataMtra samAjanI eka mahattvanI saMsthA che. ane pratyeka rASTra- badala eo susta che. joke garbhAeka ghaTanA A bAbata rAjyamAM aneka rAjakIya - Arthika - sAmAjika - dhArmika- pAyAnuM etihAsika kArya karI rahI hoya evuM lAge che. sarakRtika vagere saMsthAo hoya che je dvArA te te rAjyanuM - TUMkamAM vyakita ane saMsthA vaccenA saMbaMdhe vyakitasaMcAlana thatuM hoya che. vyakita vaccenA saMbaMdhe ane saMsthA-saMsthA vaccenA saMbaMdha - Ama eka tarapha vyakti che, mAnavasamAjanuM nAnAmAM nAnuM je pArasparikatA ane sahakAranA AdhAra para yA samAnatA eka ekama ane bIjI tarapha che jAgatika mAnavasamAja, jenuM ane svAtaMtranA AdhAra para gaMThavavAmAM nahIM Ave te saMsthAkIya ravarUpa che yuna - vizvasaMsthA - saMyukta rASTrasaMdha. saMsthAkIya jIvana ane vaiyakita jIvana baMnene aMta Avaze. mAnavasamAjanuM saMsthAkIya svarUpa saMkula ane satata Akhare sahakAra ane pArasparikavA mULa bhAvanAne parivartanazIla che. viSaya hoi mANasanA manamAM prathama e pedA thAya che, jema mANase A badhI saMsthAe pitAnI vividha jarUriyAta spardhAnI bhAvanA paNa mANasanA mananuM sarjana che. enuM saMsthAkIya svarUpa lokatAMtrika ja saMbhavI zake. chatAM saMsthAmAM saMtoSavA UbhI karI hoya che. eTale jema jema jarUriyAta prANa te enAM sabhyanI bhAvanAmAMthI AvI zake. niyama badalAtI jAya che tema tema saMsthAonuM svarUpa paNa badalAtuM ane baMdhAraNa emAM prANa ne pUrI zake; bhale e jAya che. saMsthAonuM kAma te te kSetramAM mANasanI jarUriyAta dainaMdina saMcAlana mATe Avazyaka hoya. mAnavajAtano saMtavAnuM hoIne emAM je e UNI utare te eka prakAranA A anubhava che. eTale saMsthAkIya samAja mATe asateja - virodha-saMdhaSane e janma Ape che. e jarUrI hovA chatAM vyakitaonI maryAdAne e eLe gI asaMtoSansa gharane nivAravAmAM e asamartha rahe to thA te e zakatuM nathI, A eka nakakara anubhava siddha vAstavikatA che. saMsthA khatama thAya che yA e nirarthaka banI jAya che. Ama, sAmAjika samasyAomAM ukela vaiyakitaka parivartanamAM Aje mAnavasamAjanI tamAma saMsthAe lagna ane arthAt vyApaka pramANamAM vaiyakitaka parivartana vagara samAja kuTuMbathI mAMDIne zIsanasaMsthA sudhI lagabhaga nirarthaka banI gaI parivartana saMsthAkIya parivartana zakya nathI pravartamAna tamAma sAmAjika vicAraNIonA je kaMI paNa amalanA che. je kArya mATe e astitvamAM AvI hoya che je jarUriyAto anubhavo thayA che A ApaNane A natIje ja pahoMcADe ene saMtApavAnI hoya che emAM e sAva niSphaLa thaI che. che. ane eTale ja gAMdhIjIe samAja parivartananI prakriyAnI pariNAme mAnavasamAjanuM saMsthAkIya jIvana ane eTale mAnava sAthesAthe vaiyakitaka parivartana para paNa Agraha rAkhyo hato. samAja eka gaMbhIra kaTokaTImAMthI pasAra thaI rahyo che. vastutaH TUMkamAM je sAmAjika vicArasaraNIe eka tarapha pArapravartamAna mAnava sabhyatAnI A kaTokaTI che. A sabhyatAe spArikatA ane sahakAra ane bIjI tarapha svAtaMtrya mAnavasamAja mATe eka bAju samRddhi ubhI karI che te bIjI ane samAnatAnA AdhAra para racAyelI nahIM hoya ane jenA bAju ghara amAnuSI asamAnatA UbhI karI che. pariNAme, kendramAM mANasa nahIM hoya e vikAsamukha, pragatizIla samAja UMDe asaMtoSa vyApaka samAjamAM ubhA thaye che, je parivartana ANI zakaze. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha, mudraka ane prakAzaka : zrI cImanalAla je. zAha, prakAzana sthaLa : 385, saradAra vI. pI. reDa, muMbaI - 400004, Te. naM. 350296 : mudraNathAnaTrenDa prinTarsa, jagannAtha zAMkara zeTha roDa, giragAma, muMbaI - 400004