Book Title: Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16
Author(s): Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/525947/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [962 - 1962 : 6 : 6 . che * - : REGD. No. S-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 ; ** : , / _ ' '! "prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa : varSa 23: aMka 17 muMbaI, jAnyuArI 1, 1992, semavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbai, jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: 20 nayA paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA zAka phAMsInI sajA rada thavI joIe - "je cerI kare tenA hAtha kApavA." eka samaye duniyAnA te mATe te phariyAda nahi karI zake. gALa sAMbhaLavAne pAtra te thai aneka dezamAM Avo nimaya hato. nAka, kAna kApavAnA prasaMge te cUkyo, paNa tenI gALane javAba huM gALathI AvuM zA mATe ? jANItA che. koI strInuM rUpalAvaNya joIne koI sajajananI gALane javAba gALathI ApavAmAM kadAca nyAya haze, paNa huM najara bagaDI-tenuM mana vikArI thayuM ane teNe potAnA hAthe gALa ApIne mAruM meM zA mATe kharAba karuM! gunehagAra phlANI potAnI AMkhe kheMcI kADhI. rAjA ke samAje A sajA tene sajAne pAtra che yA nathI e savAla ahi nathI. kai sajA kara- * nahotI karI. pazcAtApathI tapta thayelA tenA mana ane hRdaya vAnI ApaNI taiyArI che, kevA prakAranI sajA karatAM ApaNane sajA vahorI lIdhI. zrAddha sAhityamAM varNana Ave che ke eka kAmI zarama Ave che, ApaNI sajajanatAne baTTo kayAM lAge che yA to puruSe eka sAdhvIne kahyuM, "tamArI AMkha upara huM mohita thayo ApaNI saMskAritA kalaMkita kyAre thAya che tene vicAra ApaNe che." ane te sAdhvIe nakhethI AMkhe kADhI laIne te puru- pahelA karavAne che. jyAre koi be jUtha vacce vaimanasya vadhI jAya panA hAthamAM mUkI. te bicAro staMbhita thaI gayo. tenA vikAra che tyAre sAmAnya rIte strIo upara atyAcAra gujare che. A ane maha banne utarI gayA. prasaMge je jUthamAM sajajana puruSa haze teo te ema kaheze ke AvA aneka udAharaNe ApaNe sAMbhaLIe chIe. manuSyane teoe bhale amArI strIo upara atyAcAra gujAryo, ame vikalAMga karavAnI sajA rAjAo karatA ane lokamAnasa tene temane bIjI game te prakAranI sajA karIzuM, paNa badalo yogya mAnanuM. AnAthI vadhAre bhayAnaka sajA hatI zuLI upara caDhA temanI strIo upara ame atyAcAra nahi karI zakIe. sajA karavavAnI. evI rAkSasI sajA Aje kayAMya nahi apAtI hoya. isA vAnA bahAne ke badalo levAnA nimitte paNa ame asaMskAritA kayAre masIhane karavAmAM AvelI sajA paNa ochI rAkSasI nahatI. bIjI paNa nahiM dAkhavIe." Aphrikana ko upara dhAka besADavA mATe eka sajA paNa sAMbhaLavAmAM AvI che. gunehagArane lokhaMDanA. gorAoe AphrikanonA bALakone UMce havAmAM pheMkayA ane pachI patarAMne pAyajAme, khamIsa ane TopI paherAvI gAmabahAra koi bhAlAnI aNI upara jhIlI vidhI nAMkhyAM. thoDA gorAonA AvA eka jhADa upara laTakAvI devAmAM AvatA ane te bhUkha tarasathI atyAcAronuM varNana pustakomAM vAMcavA maLe che. paNa ApaNuM rIbAIne marI jato. saMsakArI mana kahe che ke "jeo taddha jaMgalI dazAmAM che evA ghaNA varasa pahelAM eka copaDI mArA vAMcavAmAM AvI hatI. virodhI jUthanA bALako upara -bhale teoe game te julama karyo temAM cIna dezamAM kevA kevA prakAranI sajA karavAmAM AvatI tenuM haze to amArAthI evA atyAcAra na karAya. Avo badalo levAnI vRtti bhale kadAca nyAyI gaNAtI haze, paNa ApaNA hAthe sacitra varNana hatuM. e thavuM azakaya ja hovuM joie. rAjA ke rAjya taraphathI kAyadesaranI je sajAo thatI tenI parama divase amArI AgaLa prazna Avyo ke ApaNA bhAraA vAta thaI. tehamatadArane gunho kabUla karAvavA mATe ke duma tIya daMDavidhAnanA inDiyana pInala koDamAM phAMsInI sajAnI jogavAI nane mANasa hAthamAM AvI jAya to potAnI vairavRtinA zamana mATe che te rAkhavI ke kADhI nAMkhavI ? koi dalIla karavA lAgyA tenA upara je julama gujAravAmAM AvatA te to huM yAda karavA ke "jyAre mAnavI hInatAnI parAkASTAe pahoMce, tareha tarehanA paNa Icachato nathI. tema ja pitAne hAthe thayelA pApanuM prAyazcita atyAcAro kare evA manuSyane aMtima sajA ja yogya che." meM karavAvALAo zuM zuM kare che te paNa huM ahi yAda karavA mAgato kahyuM, ke "savAla e nathI ke gunegAra prANadaMDanI sajAne gya che ke nahi ! mAruM kahevuM ema che ke ApaNA jevA samAjamAM, AjanI duniyAnI sudhArelI sarakArI koinA hAtha-paga, dezamAM ke rAjyamAM phAMsI jevI jaMgalI rAkSasI paizAcI sajA ja nAka-kAna ke AMgaLAM kApavAnI sajA karatI nathI. gunehagArane sajA na hovI joie. koie eka anAtha nirdeza bALakanuM khUna karyuM, karavAnI jarUra nathI, athavA te strInuM rUpa dekhI jenI najara koI satI sAdhvI strI upara atyAcAra karyo, koI mahAtmA yA rASTrabagaDI-je vikArI banyo ane atyAcAra karavA taiyAra thayo tenI purUSanuM khUna karyuM, athavA te paisAnI lAlace khUna karavAne baMdha AMkhe utArI levI e anyAyI che ema nahi kahI zakAya. laine koi beTho hoya te te manuSyanA evA dhRNAspada kAme joIne gunehagAra " saMpUrNa rIte evI sajAne pAtra che. paNa ApaNuM tenA pratye tiraskAra pedA thAya, tenA kAmathI ane tenI vAto sAMbhakaMIka AgaLa vadheluM mana ane ApaNI saMskAritA kahe che ke LIne lehI ukaLI UThe tyAre ApaNe kahIzuM ke tene bIjI cAhe AvI sajA karavI yogya nathI; e ApaNA mATe zobhAspada nathI. te sajA karo, paNa tene motanI sajA karavI e amane bIlakoIe mane gALa ApI. javAbamAM huM sAmI , gALa ApuM to kula mAnya nathI.. nathI. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 prabhu jene ApaNe motanI sajA karIe chIe te te mRtyu pAmIne ApaNA hAthamAMthI chUTI jAya che, ane mAtanI sajAthI manuSya Dare che, gunho karatAM aTake che evI mAnyatAne eNe khUna ke tenAthI paNa vadhAre ghRNAspada kAma karIne khoTI sAbIta karI batAvI ema Thare che. kemake, pakaDAiza te meAtanI sajA thaze te te te jANatA ja hato. pakaDAiza nahi evI umeda teNe kadAca rAkhI haze, paNa khAtrI to nahotI ja. khUna karyA pahelAM teNe vicAryuM haze ke jo pakaDAiza to mAtanI sajA thaze te mATe maMjUra che, paNa je kAma mAre karavuM che te te karIza ja. vaLI ema kahevAya che ke koine phAMsI apAtI joine bIjAo khUna karavAthI Daraze. koI DaratA haze, koI nahiM paNa DaratA hoya, paNa hatyArAne mRtyudaMDa Apavo e jarUrI che. eTalA bodha ta te le ja che. jo koIe koInA eka nAnA bALakanuM khUna karyuM to te bALakanA pitA mATe be mArga che. te samAjane kahe che " amuka hatyArAe mArA bALakanu khuna karyuM, huM ene badalo levA cAhuM chuM, samAja temAM mane madada kare. eTale ke polIsa ene pakaDe, nyAyAdhIza e gunhAnI tapAsa kare ane teno gunho sAbIta thAya te jelanA sarakArI adhikArI ane phAMsI Ape eTale ke ene prANadaMDa Ape. sIdhI bhASAmAM kahIe to sAmu enuM khUna kare, tyAre mane saMtoSa thAya. " bIjo mArga e che ke peAtAnA bALakanuM khUna thayeluM joine te pitA samAja pAse na jAya, paNa badale levA pote ja bahAra paDe ane hatyArAne mArI nAkhe. eTale kAyadesara khUna karavAnA je samAjane adhikAra hato te teNe chInavI laine samAjanuM apamAna karyuM, athavA to badalo levAnI potAnI vRtti nRpta karavAmAM teNe samAjanA sAtha na lIdhA. huM jANuM chuM ke uparanuM pRthakkaraNa saMtoSakAraka nathI. koi paNa mAnavI nyAya potAnA hAthamAM lai lepote ja phariyAdI bane, pote ja nyAyAdhIza thAya ane pote ja daMDAdhikArI thAya te samAjadharmanI virUddha che. samAjanI saMmati vinA sarakArI kAyadAnI virUddha jaIne, athavA nyAyAdhIzanA hukama vinA jo koI manuSyane mAre tA te khUnI ja gaNAya e bheda spaSTa che. . paraMtu namratApUrvaka mArU kahevuM e che ke manuSyane prANadaMDa Apavo e koi sajA nathI, e kevaLa atyAcAra che. je sarakAra manuSyane phAMsI Ape che, goLIthI ThAra ka2e che ke vijaLIpravAhanI khurazI upara besADI prANa hare che te sarakAra koI manuSyane bhUkhathI rIbAvIne ke pANImAM DubADIne mAravAnI sajA nathI karatI. kema nathI karatI ? kemake AjanuM samAjamAnasa ema kahe che ke bhUkhe mAravuM, pANImAM DubADavuM ke jherathI mAravuM e amArI saMskAritAnI virUddha che. manuSyane tarehatarehanI sahya ke asahya vedanA ApavI, temAM AnaMda mAnavA ane e rIte badalA levAnI vRti saMtoSavI e samAjane asahya lAge che. (katalakhAnAmAM jAnavarane mAravAnI sArI khoTI rIta upara jIvadayAvALAo carcA kare che. samAja mAMsAhArI hovAthI jAnavaronI katala aTakAvI zakAtI nathI, paraMtu jAnavarane halAlapaddhatithI mAravuM e potAnA hRdaya upara atyAcAra karavA barAbara che--ema AjanuM samAjamAnasa kahe che. A ja prakAranI saMskArI vRti prANadaMDa ApavAnA prakAronA nirNaya karavA pAchaLa jovA maLe che.) mAruM kahevuM che ke mAtanI jaMgAliyatabharI sajA baMdha karI de te Apane bIjI saMskArI sajAo sUjhI Avaze. mahAtmA SAlsToye eka dAkhalo Apyo che. raziyAmAM junA vakhatamAM koi khUnIne nyAyAdhIze sajA karI, paNa sarakAra pAse jIvana tA. 1-1-62 phAMsI denAro koI karmacArI ja nahoto. mahenatANuM ke bakSIsa ApavAnI jAherAta chatAMye koi jallAda na maLyA. kedIne bIje gAma laI gayA tyAM. paNa koI jallAda banavA taiyAra na thayuM. A pramANe kedIne ghaNA gAmAmAM pheravavA chatAMye prayatna saphaLa na thayo ane aMte phAMsInI sajA rada karavAmAM AvI. (athavA tenA samAjamAnasanI ucca bhUmikA joine sarakAra zaramAi eve. A dAkhalA uparathI artha nIkaLe che.) mAtanI sajA rada karAvavAnAM AMdolanamAM A prakAranI vicArasaraNI kAma karI rahI che. jagatamAM jo meTA pAyA upara mAnavahatyA thatI hoya to te yuddha dvArA thAya che. manuSyajAtie yuddhane eka anivArya pari sthiti tarIke svIkArI lIdhuM hatuM. eTalI hada sudhI ke ahiMsAparAyaNa dharmoe paNa svarakSAne khAtara thatA yuddhane dharmayuddha kahIne tene maMjUra karyuM che. paNa aneka bhayaMkara yuddhonA anubhava pachI Aje mAnavajAti yuddhanI upayogitAnI bAbatamAM sAzaMka banI che. Aje have je loko yuddhanI tarapheNamAM che teo paNa kahevA lAgyA che ke dareka yuddhamAM jenA pakSe nyAya hAya tene ja vijaya maLaze ema nizcayapUrvaka kahI zakAtuM nathI. AjanA yuddhamAM mAtra zasro dhAraNa karanAranI ja katala thAya che tevuM nathI. niraparAdhI ane zAMta nAgariko paNa temAM homAI jAya che, zahero ane kArakhAnAMonA nAza thAya che ane chaLakapaTa tathA draSanuM sAmrAjya vyApI jAya che--tenA pAro ekadama UMce caDhI jAya che. saMskRtino nAza thAya che, mAnavatAmAM vikRti AvI jAya che. A badhuM anubhavyA pachI yuddhanA pakSamAM je dalIlA raju karavAmAM AvatI hatI te asvIkArya banI gaI che. Aje ApaNe kahevA lAgyA chIe ke koi paNa saMyogomAM yuddha tyAjya ja che. yuddhanI tarapheNamAM thatI dalIlono InkAra karavAvALA ApaNe bhAratIyajano ane yuddhanA nirapavAda virodha karatI bhArata sarakAra motanI sajAnuM samarthana kare to te yukitamukata nathI. yuddha Akhare te AMtararASTrIya paMcAyatanA nyAyane dUra pheMkI daIne kAyado hAthamAM levAno ja eka prakAra che. jyAre AntararASTrIya kAyadA asamartha nIvaDe che tyAre rASTra yuddhamAM Utare che. atizaya lAbha, abhimAna ane ahaMkAranA kAraNe paNa yuddha laDAya che. paNa tenuM samarthana Aje koI nahi kare. jyAre ApaNe mAtanI--prANadaMDanI sajA karavAnuM cheADI daine e sajAne nAbUda karazuM tyAre ja yuddha TALavA mATenuM samAjamAnasa taiyAra thaI zakaze. ghaNA varSo pahelAM eka vAkaya mArA vAMcavAmAM AvyuM hatuM. "Capital punishment, that is legal murder, is the mother of illegal murder" eTale ke sarakAranI prANadaMDa devAnI nIti drArA ja khUnI khUna karatAM zIkhe che. A vAMcyuM tyAre meM mAnyuM nahAtuM ane Aje paNa mAnato nathI ke A vAkaya saMpUrNa satya che. (ebala ane kena--e be bhAionI kathA bAIbalamAM che. temAM ema kahevAmAM AvyuM che ke sauthI prathama khUna teo vacce thayuM hatuM ane emane joyA pachI duniyAmAM khUno thavA lAgyAM) Ama chatAM--huM eTaluM jarUra kahIza ke jyAM sudhI ApaNe motanI sajA cAlu rAkhazuM. tyAM sudhI khUnI mANasane khUna karavA mATe kaI ne kaMi samarthana maLI rahe ja che. AthI huM ema kahevA nathI mAgatA ke khUnI mANasa mATe kaMI ilAja ja karavo na joie. khUna karavAnI hada sudhI jaIne je mANasa sAmAjika maryAdA vaTAvI gayA, tenI svataMtratA jarUra khuMcavI levI joIe, paraMtu tene dehAMtadaMDa ApavA te mAnavasamAje potAnI buddhinuM divALuM kADhayA barAbara che. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-2 * pra buddha jIva na 169 eka vakhata maisura rAjyamAM kalApradarzananuM uddaghATana karavA kare che. dhIme dhIme DAkue potAnI rItabhAta badale che. sudharelA huM gayo hato. tyAM caMdana upara kotarelI kArIgIrIne eka jamAnAne anusarIne teo paNa sudharelA mArgo ajamAve che. utkRSTa namUne mArA jovAmAM Avyo. mane khabara maLI ke eka khUnInA paNa DAkugIrInuM mAnasa kayAMya ochuM thayuM nathI. zrI. vinobAjIe hAthanI e kArIgIrI hatI. e khUnIne phAMsInI sajA thaI hatI, bahu ja alpa prayAsa karI joye. emane e prayAsa bhale ati paNa mahArAjAe ene mAphI bakSI hatI. jelamAM beThe beThe e alapa hoya, paNa kaMIka phaLa dekhAyuM, ane gItAnuM vacana saphaLa caMdananI kArIgIrI zIkhe. bahAra AvyA bAda eka sArA nAga- thayuM. ' sva ca dharma trAyate mato mahA' kalyANamArge rika tarIke rahIne eNe e dhaMdho zarU karyo ane emAM teNe janArAnI durdazA na ja thAya. A mArge jatAM jeTaluM AgaLa vadhyA asAdhAraNa prAvINya meLavyuM. teTaluM ApaNuM. tema temAM pAchA pharavApaNuM paNa nathI. AvA puNyajayAM sudhI kadarata mANasane jIvavAnI taka Ape che tyAM sudhI kAryamAM abhikamane nAza nathI thato. pratyAya paNa nathI tene sudhAravAnI taka ApavI e mAnavasamAjanuM kartavya che. thato. sarakAranuM kartavya hatuM ke vinobAjIe je bArIne thoDI paNa AjakAla matanI sajAnuM samarthana karanArA keTalAka leko khullI karI tene vadhAre khullI karavI. eka ucca lazkarI adhi- . saMta vinobAjInA eka prayoganuM udAharaNa vAraMvAra Ape che. kArInA dilamAM sauthI pahelI zraddhA jAgI ane vinobAjInuM kAma vinobAjInA pagane prathama virodha karyo polIsakhAtAMe. pachI pite upADI lIdhuM e eka dhyAna kheMcanArI hakIkata che. bIjA loko paNa evI vAto karI rahyA che. e lokonuM jayAre badhA ja rASTranetAe, samAjasudhArako ane samAjakahevuM che ke, vinobAjInI daramiyAnagIrIne e DAkuoe kevaLa sevako rAjaya calAvavAnA kAmamAM paDI jAya tyAre lokajAgRtinuM lAbha uThAvyo che, sudharyA koi nathI. mAruM kahevuM che ke, vinobAjIe kAma manda paDI jAya che. nItimAna loka rAjakartA bane to rAjakAja DAkuone sudhAravAnuM kAma pitAnA hAtha upara lIdhuM ja nahotuM. bhUdAna thoDuM sudhare kharuM, paNa tethI samAjanI nItimattA paNa sudharI ane grAmadAnanuM kAma karatAM karatAM vacamAM DAkuone savAla enI jAya ema nahi kahI zakAya. sattAdhArI thatAM ja nItimAna sAme AvyuM. emaNe potAne ThIka lAge te eka mArga sUjhADa. lokomAM paNa kaMIka maryAdA AvI jAya che. e mArge prayatna ane prayoga karI jovAnI jemanAmAM zraddhA jAgI je che te kharUM, paNa je sarakAra AMtararASTrIya dhoraNe temaNe gheDa prayatna karI joyo. enAthI kaMI paNa lAbha nathI ahisAne prayoga ajamAvavA lAgI che. tenuM e kactha thaI ' thayo tema koI kahI zake tema nathI. eka kSaNamAtra paNa jo durjanamAM paDe che ke, teNe motanI sajA rada karIne vIsa ke pacIsa varSane sajajanatA pragaTI to te lAbha ja che. kadAca koI ema kahe ke anubhava levA joie. e prayogathI jo ochAmAM ochuM eTaluM bhUdAna jevA kAmane mATe potAnuM jIvana aparNa karanArA paNa siddha thAya ke paristhiti bagaDI to nathI ja, to e prayoga vinobAjIe A savAla cheDayo ja na hota te sAruM hatuM. eka AgaLa calAvavAnI teNe himata karavI joie. Akhare mAnavI prayoga hAthamAM lIdhuM ane pachI tenI ajamAyaza pUrepUrI na jevAM mAnavIomAMthI keTalAka gunegArone motanI sajA na karavAthI karI tenuM pariNAma sArUM na Ave. eka vAta hAthamAM lIdhI kaMi Abha tUTI paDavAnuM nathI ke samAjavyavasthA naSTa thavAnI ke te tene nIveDo lAvyA bAda temaNe e pradeza choDa joi hateA. nathI. jo thaze te kaMika paNa lAbha ja thaze ane ApaNe ujaLe A TIkA sAMbhaLI levA mATe huM taiyAra chuM. kAyado, sajA ane moDhe kahI zakIzuM ke gAMdhIyugamAM amane eka navo prayoga karavAnuM piolIsa baMdobastamAM mAnavAvALAone huM pUchuM chuM ke Apane ApanA sUryuM ane te sAruM thayuM. prayogone akhataro karI jovAnI hajAro varSothI taka maLatI mULa hiMdI, kAkAsAheba kAlelakara AvI che. Apane keTalIka saphaLatA maLI ? DAkuo samAjane raMjADe 'maMgala prabhAta' mAMthI anuvAdaka: menAbahena narottamadAsa na che tema emane raMjADI sAmAM dabAve che ane Ama A khela cAlyA sAbhAra udbhuta zrI kRSNa menana virUddha AcArya kirapalANuM dvidhA anubhavatA keMgresataraphI matadAroe mata kone Apo? ' muMbaInA uttara vibhAganI lokasabhAnI beThakanI cUMTaNI upara mArga levAnuM temane paigya lAgyuM che. te koMgrese te paDakAra sArA dezanuM ane videzamAM paNa dhyAna kheMcAyuM che. banne umedavAro jhIlavo ja rahyo. zrI. kRSNamenana eka vivAdaspada vyakitaprakhyAta vyakitao che. paNa eTalA ja kAraNathI A cUMTaNI upara badhAnuM Controversial Personality che. temanI buddhi pratibhA, prabhAvalakSma kendrita thayuM che ema nathI. A cUMTaNInA pariNAme dUragAmI zALI vyakitatva ane AntararASTriya kSetre temanuM advitIya sthAna thavA saMbhava che. vize be mata nathI. paNa He does not suffer fools easily zrI. kaNamenana sAme keMgresa virodhI badhAM baLAe eka temane jeTalA mitro che te karatAM kadAca dumane vadhAre mera jamAvyo che. svataMtra pakSa, janasaMgha, prajAsamAjavAdI pakSa- haze. paNa A badhA karatAM temanI sAmenA virodhanuM mukhya badhA pakSe zrI. kRSNamenanane harAvavA saMgaThita thayA che. ane koMgresanI kAraNa te sAmyavAdI che e mAnyatA che. keTalAka loko ema aMdaranA keTalAMka to paNa zrI. kRSNamenanI virUddha kAma karI rahyAM mAne che ke, teo dezane mATe bhayarUpa che ane A dezanA rAjache. AcArya kirapalANI svataMtra umedavAra tarIke UbhA rahyA che ane kAraNamAMthI temane sadAne mATe khaseDavA emAM dezanuM hita che. koMgresane virodha karavA sivAya bIjI koI nIti temanI pAse hoya e suvidita hakIkata che ke, varSo sudhI maulAnA AjhAda ane tema jANyuM nathI. temanI sevAo lakSyamAM lai jeTalI be cUMTaNIomAM saradAra paTelanA virodhanA kAraNe paMDita javAharalAlanI icchA koMgrese lokasabhAmAM teo cUMTAi Ave te mATe temane mArga saraLa hovA chatAM kebIneTamAM temane sthAna maLyuM na hatuM. atyAre paNa banAvyA hatA ane IrAdApUrvaka koMgresane paDakAra karavAnI temanI loko ema mAne che ke, saMrakSaNa khAtuM temane saMpIne paMDita naherUe vRtti na hota to A vakhate paNa kadAca teo lokasabhAmAM cUMTAi bhUla karI che. Ave te mATe koMgresa anukULatA karI Apata. paNa bIjo - A badhA vidhathI paMDita naherU aparicita nathI. ucca Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , '_pnaka / kaus,* ', ' ke ' + , ', ' ' ' ' I - k h C - : * pra chuM huM cha va na . tA1-1-2 * **** - sthAnethI bhArapUrvaka A badhI hakIkata temanA lakSa para lAvavAmAM dUra karavAno prajAne adhikAra che. saramukhatyArazAhImAM netA AvI che. saMyukata rASTra saMsthAmAM zrI. menana hindI pratinidhimaMDaLanA jabarajastIthI potAnuM sthAna meLave che ane prajAnI icchA netA tarIke kAma kare che te sAme. paNa ugra virodha jAhera thatA virUddha paNa jabarajastIthI jALavI rAkhe che. lokazAhImAM paNa eka rahyo che. zrI. menanane kAraNe amerikA sAthenA ApaNA saMbaMdho taMga vakhata koI vyakitane netA tarIke svIkAryA pachI tenI doravaNI rahe che ema paNa paMDita naherUne kahevAmAM AvyuM che. lokone ane mArgadarzana svIkAravAnI prajAnI pharaja che. potAne je Azcarya thAya che ke, A badhuM hovA chatAM zrI. naherU menanane choDatAM lAgatuM hoya te badhuM nirbhayapaNe netA samakSa rajU karavAne hakaka che kema nathI? eTaluM ja nahi paNa, zrI. menana sAme virodha jema vadhata paNa e badhuM jANyA pachI, badho vicAra karyA pachI, netA je jAya che tema zrI. naherU temane bhArapUrvaka bacAva kare che. eka evI nirNaya kare tene svIkAravAnI pharaja che. sAmAnya prajAjane jANatA mAnyatA che ke, sAmyavAdI deza pratye zrI. menananuM maitrIbharyuM valaNa che. hoya tenA karatAM netA ghaNuM vizeSa jANe che. tene bhaviSyanI spaSTa ane cInanI Akramaka nIti mATe teo javAbadAra che. ema kahevAya jhAMkhI hoya che. tethI te netA thavAne lAyaka che. lokzAhImAM paNa che ke, cInanA AkramaNa pratye saMrakSaNa maMtrI tarIke zrI. menana bedarakAra dareka vyakita potAnI marajI pramANe vatI zake nahi. temAM so rahyA che athavA IrAdApUrvaka tene sAmane karavA mATe pagalAM lIdhAM nathI. paNa zista che. AvA prasaMge vyakita --pachI te zrI. menana hoya ke have A badhI mAnyatAomAM keTaluM tathya che te kahevuM bIjuM koIne prazna raheto nathI. saheluM nathI. eka hakIkata spaSTa che ke zrI. naherUnI videza- koMgresajana mATe mArga ethI paNa spaSTa che. koMgresamAM nItine zrI. menana amala kare che. zrI. naherU ema mAnatA jaNAya rahI tene lAbha uThAvavo chatAM tenI virUddha kAma karavuM temAM che ke temanI videzanItino amala karavAmAM zrI. menane yogya pramANikatA nathI. jAhera rIte bahAra AvavAnI hIMmata vyakita che. zrI. naherUe bhArapUrvaka jAhera karyuM che ke pI. menana hovI joIe. sAmyavAdI nathI. sAmyavAdI deza pratyenuM zrI. menananuM valaNa AvA prasaMge prajAne vicAronA vamaLamAM nAkhavA karatAM zrI. naherUnA valaNathI juduM nathI. hakIkata ema che ke A dezanA spaSTa mArgadarzananI jarUra rahe che. * - cImanalAla cakubhAI zAha keTalAka baLe (Rightist elements) zrI. naherUne jAhera rIte virodha karI zakatA nathI athavA atyAranA saMjogomAM (zrI. kRSNamenana ane AcArya kirapalANI saMbaMdhamAM cAlI rahelA 29 evo virodha saphaLa thavAno saMbhava nathI ema mAnI zrI. naherUne | ugra vivAda aMge mArA mitra zrI. cImanabhAIe pitAnI daSTi nirbaLa karavAnA bIjA mArgo le che. emAM zrI. menanane virodha raju karI che. temanAthI huM thoDo jAdo paDato hoIne nIce mArUM daSTikaravo e eka mArga che. zrI. naherUnI lokapriyatA, temanuM prabhAva biMdu rajU karUM chuM.) : - ke zALI vyakitatva, AMtararASTriya sthAna, vizALa darzana-A badhAM - aMgrejImAM eka kahevata jevI ukita che ke, : kAraNe temane jAhera virodha karavo muzkela che. paNa A to "Caesar's wife must be above suspicion" che, te mAne che ke zrI. naherU pote sAmyavAdI che athavA sAmyavAdanI 'sIjharanI patnInuM vartana zaMkAtIta hovuM joie." A saMbaMdhamAM evI- ghaNAM najIka che. teo mAne che ke zrI. menananI hAra karavAthI kiMvadantI pracalita che ke, ItihAsaprasiddha rAmanA saramukhatyAra jajuliyasa zrI. naherUnI keTaleka darajaje hAra thaze. keTalAka ema mAne che ke sIjhare pitAnI patnInA cAritrya viSe pracalita banelI pratikULa zrI. naherUnI sAna ThekANe lAvavAne A eka ja mArga che. aphavAo sAMbhaLIne tenuM khuna kareluM. A viSe koie tene pUcheluM ke, "kevaLa lokonI vAta uparathI A bicArI nirdoSa strInI A badhA saMjogomAM matadAroe zuM karavuM, khAsa karI tame zA mATe prANahatyA karI?" tenA uttaramAM sIjhare upara mujaba koMgresajanoe zuM karavuM? uttara Apele, jenI matalaba e mujaba hatI ke sIjharanI patnInuM : - AcArya kirapalANIne koMgresano virodha karavA sivAya cAritra evuM aNIzuddha pavitra hovuM joIe ke tenA vize nAnA sarakho koI nIti nathI. je pakSo temane Teko Ape che te koI pakSanI nIti paNa kutarka karavAnI koi hiMmata na kare. dhobInI vAta uparathItemane svIkArya nathI. A badhA pakSo koMgresa sAme temane upayogI ahi dhobIne AmajanatAne eka pratinidhi samajavAne che- karavA temane hathiyAra banAve che. AcArya pote svataMtra umedavAra sItAne nirvAsita karanAra rAjA rAmacaMdrane dAkhalo Ane maLatA tarIke cUMTAI Ave te paNa koi asarakAraka rIte kAma karI zake che. rAjakAraNamAM kendra sattAdhIza purUSe moTA bhAge AvuM dhoraNa tema nathI. ( He is a spent force. ) temanI bhUtakALanI dhyAnamAM rAkhIne varte che. kAraNa ke, temAM rAjA ane prajAnuM - sevAo jotAM dezamAM temanuM eka mAnabharyuM sthAna che. zAsaka ane zAsitanuM-oya ane rAjayanI sahIsalAmatI rahela - zrI. naherU A dezanA netA tarIke na joie ane koMgresane che. IglAMDanA eka rAjAne thoDAM varSo upara potAnI preyasI sattAsthAnethI dUra karavI joie evI jemanI mAnyatA hoya khAtara rAjaya choDavAnI pharaja paDelI, athavA te tyAMnI pArlAtemanA mATe mArga spaSTa che - zrI. menanane virodha karavAne-paNa menTa tema karavAnI tene pharaja pADelI. te pAchaLa rAjanA AcaraNanuM koMgresa sattAsthAne rahe ane zrI. naherUnA netRtvano A dezane dhAraNa A prakAranuM hovuM joie e sUcita hatuM. thoDA samaya lAbha maLe temAM dezanuM hita che ema je mAnatA hoya temane mATe pahelAM naherUe TI. TI. kRSNamAcArIne pradhAnamaMDaLamAMthI chUTA mArga eTalo ja spaSTa che ke zrI. naherUe jemane IrAdApUrvaka potAnA karelA tenI bhUmikA paNa lagabhaga AvI ja hatI. rAjakAraNanA pratinidhi ane umedavAra tarIke mUkayA che ane koMgresa virodhI AvA satata anubhava uparathI (2nA mitra na tUchuM chusaM thA !) baLone paDakAra upADI levAnI hAkla karI che temane cUMTI ' AvI eka saMskRta ukita pracalita thaI che. ane artha e nathI melavA ane koMgresa ane zrI. naherUmAM potAne vizvAsa ke, zAsaka koIne mitra hoI na zake, paNa e ukita dvArA ema sUcadraDhapaNe jAhera karavo. vavAno Azaya che ke, rAjA haMmezA rAjadharmane mukhyatA Ape ; } - lokazAhImAM paNa netRtvane spaSTa sthAna che. lokazAhI che, mitradharma rAjadharma pAse haMmezA gauNa bane che. ane saramukhatyAra buniyAdI phera e che ke, lokazAhI netA prajAe . AvI ja paristhiti zrI. kRSNamenana aMge zrI. naherU sAme cUMTela vyakita hoya che ane prajAne vizvAsa gumAvI bese tyAre tene upasthita thai che. vizeSamAM zrI. kRSNamenanane bhUtakALa temanA na zakAtIta che. sIDI pracalita tene nIti nathI. alANIne ke * * * * * * * Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tA. 1-1-22 prabuddha jIvana 171 vize anekanA dilamAM tarka vitarka pedA kare evo rahyo che. A silekazana borDe zrI kRSNamenanane pasaMda karyA che. emanI sAme bhUtakALa sAmyavAdIo sAthenA temanA gADha saMparkane che. varSo AjanA kRSNamenana virodhI vAtAvaraNane lAbha uThAvavAnA hetuthI-- pahelAM eka vakhata teo sAmyavAdI pakSanA sabhya hatA. 1942 " AcArya kirapalANIjI UbhA rahyA che. temane gAMdhIyuganuM pIThabaLa che nI "kavITa InDiyA'nI-hinda choDo'nI laDatane-anya sAmyavAdIo ane AjanA cUMTaNI jaMgamAM svataMtra pakSa, prajAsamAjavAdI pakSa, mAphaka temaNe jAhera virodha karyo hato. A hakIkato paNa amuka mahatva janasaMgha rAjakIya Adi pakSo Teko ApI rahyA che. bIjI bAjue zrI che. vaLI e paNa jANItI vAta che ke, maulAnA abula kalAma AjhAda kRSNamenanane sAmyavAdI pakSane pUro Teke che je hakIkata AjanA ane saradAra vallabhabhAI paTelane temanA sAme sakhta virodha hate.. saMdarbhamAM amUka rIte sUcaka bane che. bhAratanI sarahada. upara cAlI rahelA cInI AkramaNanI khabara kirapalANIjI kevaLa koMgresane virodha karavA mATe UbhA che. e sAMbhaLIne ApaNuM lohI ukaLI uThe che. zrI. kRSNamenana sivAya temanI pAse bIju koI nakkara, vighAyaka dhyeya nathI. temaNe A AkramaNane anumate kare che ema te kahI na ja zakAya, koMgresa virodhI-naherU virodhI-jhuMbeza zarU karI dIdhI che. temanI jhuMbepaNa A AkramaNa jANe ke cAlu sAmAnya ghaTanA jevuM hoya zamAM koi saMyama yA vivekane avakAza nathI. temanI vANI koMgresa sAme e bhAva temanAM jAhera nivedano vyakata karatAM hoya che. temAM tINA kaTAkSa varasAvI rahI che. bhAratanI sarahada upara cAlI rahelA ApaNA ukaLATa ke tIvratAnuM koi pratibiMba ApaNane jovA cInI AkramaNane tatkALa lazkarI sAmano karavAnuM zakaya nathI-A maLatuM nathI, te vAMcI saMbhaLIne ApaNe kAMIka nirAzA, kAMIka prakAranI AjanI vAstavikatAthI teo pUrepUrA sabhAna hovA chatAM Azcarya, kAMika vitarka anubhavatA rahIe chIe. sAmyavAdInA be ene lagatI bhAratanI niSkriyatAnI teo je satata jhATakaNI kADhI prakAra hovAnuM jaNAvavAmAM Ave che: eka pragaTa sAmyavAdI rahyA che ane bhArata sarakArane naherUne--je rIte vagAvI rahyA che. ane bIjA pracchanna sAmyavAdI. menananA nikaTa mitra DaeN. bAlagA te bAbate pracAralakSI ane javAbadArI vinAnuM mAnasa pratipakSa sAme je tAjetaramAM koMgresamAM joDAyA che temanA vize jema dhAravAmAM keTalI nIcI sapATI upara jaI zake che tene du:khada purAvo che. Ama Ave che tema kRSNamenana paNa pracchanna sAmyavAdI che-AvI eka chatAM paNa koMgresa mATe AvI kaDhaMgI paristhiti UbhI karavAnI mAnyatA ahi temaja anyatra sArA pramANamAM prasarelI che. AvI javAbadArI muMbainA uttara vibhAganA koMgresI umedavAra tarIke zrI vyakita game teTalI buddhizALI hoya, AMtararASTriya prazno aMge kRSNamenanI pasaMdagI karanAra koMgresanA senTrala Ilekazana borDanI che. tene anubhava game teTaluM vyApaka ane marmagrAhI hAya, Ama jo A vibhAga mATe kRSNamenananI pasaMdagI karavAmAM AvI na hota to chatAM paNa jenI koMgresaniSTA viSe prajAjanomAM ja mAtra nahi paNa kirapalANIjIe AjanA koMgresane anukULa vAtAvaraNamAM koI sAmAdezanA aneka AgevAna rAjakAraNI purUmAM eka prakArane avizvAsa, nya kakSAnA koMgresI pratinidhi sAme paNa UbhA rahevAnI hiMmata karI pravartate hoya, jenA sattAsthAna upara hovAnA kAraNe deza paradezamAM na hota. aneka gerasamajutIo pedA thayA ja karatI hoya evI vyakitane zrI kRSNamenananI karavAmAM AvelI pasaMdagIe koMgresarASTrarakSaNa jevI asAdhAraNa mahattvanI javAbadArIvALA khAtA upara taraphI aneka matadAronA dilamAM eka prakAranI dvidhA pedA karI che. cAlu rAkhavAmAM deza mATe tema ja--ApaNI samajaNa mujaba naherU mATe Aje AkhA muMbaImAM A bAbatanI khUba carcA thai rahI che. jyAM paNa bhAre jokhama raheluM che. sAdhAraNa rIte ema banatuM hoya che ke, naherU kRSNamenana viSe sArA pramANamAM matabheda pravarte che tevA matadAra vibhAga jevI zikharastha vyakita jene bhASaNa karavAnA pAra vinAnA prasaMge upara kRSNamenanane koMgrese lAdavA nahAtA joitA. maLelI mAhitI . prApta thatA hoya che AvI vyakita belatAM bolatAM kadi kaMika mujaba kerala koMgrese temanA mATe jagyA karI ApavAnI taiyArI aNasarakhuM lAge tevuM belI nAkhe ane tene lIdhe gerasamajutI pedA dAkhavI hatI, paNa koMgrese kRSNamenananA praznane prestige-ne-vaTane-- thAya tyAre tenI nIcene padAdhikArI te vize khulAse karate rahe che savAla banAvyuM. jyAMthI teo gai cUMTaNImAM UbhA rahyA hatA. ane UbhI thayelI gerasamajutI kadAca sAva nirmuLa thai na zake te ane phatehamaMda thayA hatA tyAMthI ja temane A vakhate UbhA rAkhavA bane teTalI haLavI karavA prayatna kare che. naherU -menanI bAbatamAM joIe evo koMgresa taraphathI Agraha sevavAmAM AvyuM. pariNAme A AthI ulaTo krama cAlI rahela jovAmAM Ave che. A eka vicitra ane cUMTaNI eTalI badhI rasAkasIvALI banaze, ane koMgresa virodhI asvAbhAvika paristhiti che. AjanA bhAratIya pradhAnamaMDaLamAM A pracArane eTale badhe avakAza maLaze ke kRSNamenana jItaze te paNa eka ja vyakita evI che ke, jenA viSe eka prakAranA pratikuLa bhAva koMgresanI pratiSThAne amuka nukasAna thavAnuM ja che ane hAraze te to catarapha sevAi rahyo che. zrI. kRSNamenana viSe lekamAnasamAM pedA A nukasAnanI mAtrA khUba moTA pramANamAM vadhI javA saMbhava che. thayelA ane jAmatA jatA AvA virodhI valaNane naherUe gaMbhIra A harIphAie upara jaNAvyuM tema mata kone Apa te saMbaMdhe paNe vicAra karavA ghaTe che ane temanA dilamAM menana mATe game teTale koMgresataraphI sAmAnya matadAronA dilamAM je eka prakAranI gaDamathala Adara ane mahobata hoya te paNa prajAkalyANa khAtara, rAjAprajA UbhI karI che te A prakAranI che. temanI niSThA koMgresataraphI che, teo vacce saMvAditA jaLavAi rahe te khAtara--khAsa karIne cInI AkramaNanA naherUne atyaMta cAhe che, paNa kRSNamenana vize temanAmAMnA ghaNA kharAnA kAraNe uttarottara taMga banatI jatI dezanI paristhiti darimayAna- dilamAM tIvra virodhanI lAgaNI pravarte che. teo kRSaNamenananA sattAnaherUe kRSNamenanane saipAyalI javAbadArIthI satvara mukata karavA sthAna upara cAlu rahevAmAM koMgresanuM, dezanuM ane naheranuM bhAre ahita ghaTe che. jue che. AvA matadAroe mata kone apa ? temanA mATe A eka ; Ama chatAM upara darzAvela rAjayadharmane anusarIne zrI naitika prazna bane che. temanI koMgresaniSThA ema kahe che ke koMgresane ja kaNamenanane parityAga karavAne badale naherU temane makkamapaNe vaLagI mata apAya; kRSNamenana sAmene antarane virodha ema kahe che ke rahyA che jenuM rahasya koinI samajaNamAM utaratuM nathI. ane e te kRSaNamenanane mata na ja apAya. A saMbaMdhamAM je ema kahevAmAM Ave jANItuM che ke temanI eTale ke naherUnI IcchAne mAna ApIne meTA che ke ApaNA sarvotama netA naherU che, te kRSNamenana viSe leAko anukaLa bhAganI sthAnika maMDaLa samitie sUcavelA amuka umedavArane pratikULa zuM. zuM dhAre che te badhuM jANe che, ane Ama chatAM temane asvIkAra karavAmAM Avyo che ane muMbainA uttara. vibhAgamAMthI ane koMgresane Adeza che ke kRSNa menanane mata Ape, eTale pachI saMsadRnA sabhyapadanA koMgresI umedavAra tarIke prAdezika tema ja senTrala koMgresataraphI matadAro mATe kRSNa menanane mata ApavA sivAya bIjo Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 172 vikalpa hoI ja na zake A prakAranI vicAraNA sajAga ane saya matadAranA gaLe utare tevI nathI. naherU ApaNane joie chIe eTale tenI dareka vAta ApaNe svIkAravI joie e vadhArepaDatI apekSA che. zistazAhInI paNa eka maryAdA che. AvA ati mahatvanA prazna upara anta:karaNanA avAjane Ama tadna dAbIne rUMdhIne--cAlavAnuM vivekazIla vyakita mATe zakaya banatuM nathI. te pachI zuM karavuM? AcArya kirapalANIne mata ApavA ? koMgresataraphI matadAra Ama paNa karI na zake. AvI Antarika athaDAmaNamAM 'potAne maLelA matAdhikAranA upayoga na karavA 'AvA taTasthatAnA mArga sUcavavAnuM prApta thAya che, leAkazAhImAM matAdhikAranuM ghaNuM mahattva che. sAmAnya saMyogAmAM A adhikArane matAdhikArIe upayoga karavA joIe e jema tene dharma bane che tema upara jaNAvyA tevA apavAdajanaka saMyogAmAM A adhikArano upayoga na karavA evA dharma viveka tene prApta thAya che. upara jaNAvelI paristhitimAM duidhA anubhavatA matadAre koMgresane cheDavAnI ke naherUne InakAravAnI kazI jarUra nathI. taTastha rahevAno mArga grahaNa karavAthI . tenA koMgresa sAthenA saMbaMdha susaMgata raheze ane koMgresavirodhI umedavArane--pachI te karapalANI tA. 1-162 hoya ke anya koi Teko nahi ApyAno saMtoSa tene prApta thaze. AgAmI cUMTaNImAM jyAM jyAM mata ApavA saMbaMdhamAM matadAranA dilamAM dvidhA pedA thAya tyAM zuM karavuM tenA kAMika A dhoraNe ja matadAre vicAra karavAnA raheze. amaranAtha ame je sthaLa upara rAtrI pasAra karI te sthaLa Azare 13000 phITa UMcuM hatuM. ATalI UMcAIe vizALa medAna jevA A sthaLa upara sAdhAraNa rIte havA khUba jorathI cAlatI hoya che. tethI A sthaLane 'vAyujana' nA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. kaDakaDatI ThaMDI hovA chatAM paheravA oDhavAnA pUratAM sAdhano vaDe ame surakSita hatAM. AkhA divasano thAka hato, eTale gADha nidrAmAM rAtrI jotajotAmAM pasAra thai gaI, savAra paDI ane AkAzamAM ajavALAM patharAyAM. bIchAnuM choDI ame bahAra AvyAM. rAtrInA pramANamAM savAranA bhAgamAM ThaMDI ochI hatI. nityakarma patAvIne huM sarovara bAju gayo ane eka U'cI bhekhaDa upara UbhA rahIne AsapAsanA bhavya draSyane huM bhAre kutUhalapUrvaka nihALI rahyo. rAtre A bAju AvyA tyAre phelAtA jatA aMdhakArane lIdhe je pahADa ane AsapAsanA pradezA aspaSTa dekhAtA hatA te have pUrA spaSTa dekhAvA lAgyA ane zeSanAganuM paNa have cAre bAjuethI samagrapaNe darzana thavA lAgyuM. A sarovaranuM kSetraphaLa bethI aDhI corasa mAIla haze evuM anumAna thatuM hatuM. A vizALa jaLarAzinI AsapAsa AvelA pahADo upara patharAyalA baraphamAMthI dUdhanI sera mAphka stravI rahelAM jharaNAMo zeSanAganA vizALa udaramAM saMlIna thatAM hatAM. ane dUra eka cheDe zeSanAgamAMthI chalakAtA nadIpravAha nimna pradeze tarapha khaLakhaLa avAja karatA vahI rahyo hato. Ama pANInI AyAta nikAsa satata cAlI rahelI hovA chatAM madhyavardhI sarovaranAM jaLa ekadama zAnta, sthira, nirmaLa, nistaraMga hatAM ane AchA lIlA raMganA ArIsA jevI stabdha lAgatI ane prabhAtanA taDakAmAM prakAzAjajavaLa banelI tenI jaLasapATI netrAnuM abhinandana karatI. hatI. samAdhistha muni jevuM adbhUta ane svastha chatAM gUDha evuM tenuM svarUpa hatuM. bhasmArcita dehadhArI, jaTAvibhUSita dhUrjaTinA khoLAmAM lapAine sUtelAM kRzakAya gauravarNAM pArvatI jevuM vizALakAya pahADonA kheALAmAM alpakAya samuM lAgatuM ane ramaNIyatAne mUrtimaMta karatuM A sarovara khAne tema ja aMtarane prasannatA vaDe pulakita banAvatuM hatuM. bANabhaTTanI kAMdabarImAM jenuM bhavya varNana Ave che. te ekAMta nirjana pradezamAM avasthita accheda sarovaranuM ahiM saheje smaraNa thai AvatuM hatuM. mAthe du:khanI vAta e che ke muMbaInA uttara vibhAga jyAM koMgrese pasaMda karelA umedavAra cUMTAvAno pUro saMbhava hatA tyAM tenA cUMTAvAnI zakayatA zaMkAspada banI che. kRSNamenana eTale naheru--AvI paribhASamAM ceAtarapha virodhI pracAra karavAmAM Avaze, jenuM pariNAma naherUnI pratiSThAne nukasAna pahocADavAmAM Avaze, je ApaNAmAMthI koi IcchatuM nathI. A rIte kRSNamenanane pasaMda karIne koMgrese sutelA zatruAne sakriya banAvyA che ane 'paDa pANA paga upara'evI bevakuphIbharI nItine akhatyAra karI che, jenAM dUragAmI pariNAme koMgrese tema ja ApaNe bhAgavavA paDaze. paramAnaMda pUraka noMdha : gAvAnI mukitae zrI kRSNamenana mATe amuka rIte anukULa vAtAvaraNa pedA karyuM che, ema chatAM matadAronA dilamAM UbhI thayelI dvidhAmAM koI mahattvano pharaka paDayo che ema mAnavAne koI paramAnaMda kAraNa nathI. amArA kAzmIranA pravAsa-pa (cAlu) AkAza suprasanna, svaccha, nirabhraM hatuM. tene AchA nIlaraMga AkhAne AlhAda ApatA hatA. have vinA udaya thai cUkayA hatA ane tenAM sAnerI kiraNA cAtarapha prasannatA verI rahyAM hatAM. tene madhura Atapa zarIrane AvakAradAyaka uSmA Apato hato. AsapAsanAM gaganasparzI parvata bhavyatA tema ja gahanatAno anubhava karAvatA amaranAthanA mArge bhAgye ja evuM bIjuM koi sthaLa Ave che ke jene zeSanAganI saundaryapratibhA sAthe sarakhAvI zakAya. hatA. ma ahiMthI keme karIne khasavuM game tema nahotuM. jANe AkhA vaDe mana bharI bharIne A sthaLanA saundaryanuM pAna karyA karIe evA unmAda mana anubhavatuM hatuM. Ama chatAM paNa ahiM lAMbA samaya amane khoTI thavuM pAlave tema nahotuM. AjanA kAryakrama ahiMthI ATha mAila dUra Avela paMcataraNI, tyAMthI cAra mAIla dUra Avela amaranAtha ane tyAMthI cAra mAIla pAchA paMcataraNI AvIne rAtrInA rokAvuM--A pramANe ame nakakI karyo hato. eTale satvara sajaja thaine AgaLa vadhyA sivAya chUTako ja nahoto. tethI kacavAtA mane huM gheADAnA tabelA jevA amArA nivAsasthAna upara pAchA pharyA, cA nAsto patAvyA, ane anya sAthIo sAthe mArA ghoDA upara asavAra thaine AgaLa cAlavA lAgyo. jhADapAna sAthenA amAro saMbaMdha kayArano chUTI gayA hatA. uttuMga korA dhAkora pahADo vacce thaIne amAre AgaLa vadhye javAnuM hatuM. zeSanAga nadI tA have taddana alApa thaI gaI hatI. rastAmAM AvatA nAnA moTA jaLapravAho ame Agye jatA hatA. koi upara pUla bAMdhelAM hatAM. koinA vegathI vahetA pANIne vIMdhIne amAre AgaLa javAnuM hatuM. parvato jhADapAna vinAnAM hovA chatAM dareka pahADano raMga anyathI judo paDato hoine samagra draSya bhAre cittAkarSaka lAgatuM hatuM. koi pahADanA raMga sukA thaDa jevA to koi pahADano raMga baLelA kolasA jevA, koinA maToDiyA tA koino kaththAI, koInA badAmI to koInA Ache. lIleA yA ratnuMmaDo AvuM varNavaividhya AkhAnuM raMjana karatuM hatuM. vaLI pahADonA nIcenA bhAga bahudhA AchA lIlA pILA ghAsathI chavAyelA hatA ane avAranavAra najare paDatAM samudAyamAM ugelAM kAM ta| sapheda, kAM to pILAM athavA to jAMbalI 2'ganA jhINAM jhINAM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-62 prabuddha jIvana 173 jaMgalI kalo nAnA moTAM gAlIcAne AbhAsa pedA karatA hatA. vaLI parvatanA zirobhAgamAM jayAM tyAM veta athavA dhulidhusara himanI arcanA AMkhone ekadama AkarSatI hatI. AvA alaukika pradezamAM eka pachI eka pahADa oLaMgIne ame AgaLa vadhI rahyA hatA. have A mArge jenI sauthI vadhAre UMcAI che. Azare 15000 phITa te mahAgunasa parvatanI caDhAI AvI. amArI vaNajhAramAMnAM keTalAMka sauthI AgaLa, bIjAM keTalAMka temanI pAchaLa. vaLI bIjA keTalAMka temanI paNa pAchaLa--ema chuTI chUTI maMDaLIomAM vaheMcAyelA ane vIkharAyalA ame sau A uttuMga girirAjanuM ArohaNa karI rahyAM hatAM. A pahADanuM caDhANa ekadama sIdhuM nahotuM. thoDuM caDhavAnuM, thoDuM sIdhuM cAlavAnuM ema lAMbA gALAmAM vibhAjita evI A parvatanI caDhAi hatI. eTale AgaLa vadhatI ane UMce caDhatI jatI yAtrikonI hAramALA dUradUra sudhI dekhAtI hatI. ane amArA mATe eka manahara draSya nirmANa karatI hatI. A UMcAmAM UMcI caDhAi paNa ame dhIme dhIme pAra karI ane pachI utarANa zarU thayuM. A rIte paMcataraNI pahoMcavAne lagabhaga aDadhe rasto ame pasAra karyo. zeSanAgathI savAranA sADA sAta vAgyA lagabhaga nIkaLyA tyArathI atyAra sudhI havAmAna anukULa rahyuM hatuM. paNa AkAze have rUpa badalavA mAMDayuM. nirmaLa AkAzamAM vAdaLAMo ubharAvA lAgyAM. temAMthI chUTAchavAyAM pANInAM TIpAM TapakavA lAgyAM ane AgaLa jatAM varasAda herAna karaze evI bhIti ame anubhavavA lAgyA. vAdaLane lIdhe have taDakAnuM nAmanizAna dekhAtuM nahatuM. cAre bAjue pahADo upara jayAM tyAM barapha najare paDatuM hatuM. koi koI ThekANe uparathI nIce sudhI patharAyelI baraphanI lakIro jANe ke uparathI vahetI dUdhanI dhArAo ekAeka sthagita banI gaI hoya evo bhrama pedA karatI hatI. koi ThekANe zikhara bhAga Akhe baraphathI DhaMkAyela hoIne jANe ke zveta ratnajaDita mugaTathI tene vibhUSita karavAmAM Avyo hoya evo bhAsa manamAM uptanna thato hato. vaLI jema jhADapAna kayAranAM agocara banI gayAM hatAM tema pakSIo paNa have bhAgye ja najare paDatAM hatAM. zeSanAga upara TIToDI jevA pakSIne koI avAja saMbhaLAyo hato. paNa evuM koi pakSI najare paDayuM nahotuM. Aja sudhImAM aneka pahADo joyA che, paNa ATaluM durgama ane ATaluM nirjana sthAna meM bhAgye ja AgaLa upara joyuM haze. prakRtinuM rUpa ahi jeTaluM alaukika lAgatuM hatuM teTaluM ja bihAmaNuM lAgatuM hatuM. cAre bAju vRkSahIna, hariyALI paNa bahu ja ochI ane badhuM ja sumasAma bhAsatuM hatuM. jANe ke hRdayanA dhabakArA saMbhaLAI rahyA hoya evI bhAti pedA karatI pragADha nirava zAMti tarapha patharAyelI hatI. parvata pratye mArA manamAM haMmezAM AkarSaNa rahyuM che. parvatene joIne huM badhuM bhUlI jAuM chuM. ane tenI virATatA pAse mAruM mAthuM namI paDe che. A parvatarAjanuM darzana karIne evI dhanyatA huM anubhavato hato ke jevI dhanyatA kadAca meM pahelAM kadi anubhavI nahi hoya. jhADanuM ahiM nAmanizAna nahi, na koi vastI, ne koI mAnavI, na koi mAnavajAta. lAgatuM hatuM ke sRSTinA AdikALamAM ame pahoMcI gayA chIe, jayAre mANasa ekalA hatA, nitAMta ekale ane nirdezya ahiM tahi bhaTakato hate. Ama kaMI kaMI vicAro A vakhave manamAM AvatA jatA rahyA ane gAMmbhayaMyukata prasannatA mArA citta upara chavAI rahI. mahAgunasathI amAre Azare traNathI sADAtraNa hajAra phITa nIce utarANa karavAnuM hatuM. A utaraNa daramiyAna avanavAM dra sarajAye jatAM hatAM ane cittane pulakita karatAM hatAM. jevI rIte citrapaTamAM ekanI pachI bIja ema avanavAM dro AvyA kare che ema A pravAsamAM draSyaparivartana satata cAlyA ja karatuM hatuM. koI paNa eka draSya bIjA sAthe maLatuM AvatuM nahotuM. have zuM AvI rahyuM che tenI AgaLathI koI kalpanA thai zakatI nahotI. A utarANanA rastAne "poSapatha" kahe che. te pAra karyA bAda traNa nALAM oLaMgavA paDe che. te traNene kelanADa" nA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. A oLaMgyA bAda ame paMcataraNI samIpa AvI pahoMcyA. tyAMnA chUTAchavAyAM pAkAM makAne najare paDavA lAgyAM. A paMcataraNI "sIdha" nAmanI nadInA kinAre AveluM yAtrALuonuM paDAvasthAna che. A sidhu nadI amaranAtha bAjuethI Ave che ane ahiMnA vizALa paTamAM pAMca dhArAmAM. vaheMcAi jAya che. Ane lIdhe A sthaLane paMcataraNInA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. lagabhaga aDadhe mAIla pahoLA nadIpaTamAM patharAyelI A pAMce dhArAo ame eka pachI eka pasAra karI. chellI dhArA ThIka ThIka pahoLI ane pANInuM vaheNa paNa bhAre tejIluM hatuM. te upara lAkaDAne pula hatA. te oLaMgIne paMcataraNI sthAnamAM ame praveza karyo. paMcataraNInuM samagra drazya bhAre mehaka hatuM. zeSanAgamAM nIce UMDANamAM sarovara hatuM ane UMcI bhekhaDa uparathI e sarovarane nihALI saMtoSa mAnavAne hate. paMcataraNI cAre bAjue AvelA pahADo vacce eka vizALa jaLasabhara medAna jevuM hatuM. be cAra eroDama UbhAM karI zakAya e mATe, dUrathI sarovarasadaza dekhAte A pravAhaplAvita paTavistAra hato. ahiM pahoMcyA ane vAdaLoe AkAzamAM ThIka ThIka ghere ghAlyo, ane pANI paNa ThIka ThIka TapakavA lAgyuM. zeSanAgathI ame savAranA sADAsAtI lagabhaga upaDelAM, ahiM pahoMcatAM sADAdaza lagabhaga thayA hatA. amArI maMDaLInuM lakSa bane teTalA jaldithI amaranAtha pahoMcI, zivaliMganA darzana karIne, pAchA paMcataraNI AvI javAnuM hatuM. A kAraNe amArAmAMnA keTalAMka AgaLa cAlI gayAM hatAM. zarU thayelA AchA AchA varasAdane kAraNe ame badhAM ekamekathI chuTA paDI gayAM hatAM. amArI maMDaLImAMthI ame atyAre mAtra cAra jaNAM sAthe hatAM. huM, mArI patnI, mArA eka sAthI ramaNalAla lAkaDAvALA ane temanI putrI ci. sudhA. bIjA keTalAka pAchaLa paNa hatA. savAranA karele nAsto kayArane hajama thai gayo hate. eTale peTamAM kAMIka nAkhyA sivAya AgaLa calAya tema nahotuM. amArI khANIpINInI sAmagrI ane sAmAna upADatA TaTTao pAchaLa hatA. eTale tenI rAha jovI pAlave tema nahotuM. dura nadInA kinAre be taMbuo nAMkhIne eka paMjAbIe nAnI kAmacalAu hoTela jevuM kAMIka UbhuM karyuM hatuM. tyAM ame gayA ane garama garama paraThA tathA zAka maLyAM te ArogIne ThIkaThIka tAjAM thayAM. sAthe cA te hovI ja joie. varSonI TevanA kAraNe te vinA purI pha ta na ja Ave. Ama pUrAM svastha banIne AgaLa javA ame taiyAra thayAM. varasAdathI bacavA mATe varasAdI eTale ke plAsTIkane lAMbe ovarakoTa badhAMe caDAvyA, ane TaTTa upara savAra thaIne amArI savArI AgaLa cAlI. je dhyeyane lakSamAM rAkhIne A amAruM parvatArohaNa cAlI rahyuM hatuM te have samIpa AvI rahela hovAthI manane utsAha tema ja have samIpa AvI rahela hovAthI mane AturatA utkaTa banatAM jatAM hatAM. have cAra mAilane paMtha kApavAne hato. zarUAtamAM sindha nadInI bAjAe bAjAe thaine amAre rasto AgaLa jato hato. pachI te caDhANa zarU thayuM. A caDhANa bhairava ghATInuM hatuM. AgaLanAM caDhANa karatAM A caDhANa judA prakAranuM hatuM. pagathiyA jevI caDAIne, temaja khADAkhaDiyAne amane pissa Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 prabuddha jIvana tA. 1-1-2 hoya che tyAM pramANamAM bahu ochA thAya che, kAraNa ke pratyeka vyakita purI sAvadha hoya che. ahiM kharI muzkelI jayAre havAmAna pratikULa hoya, gADha dhummasa daSTipathane AvarI rahyuM hoya, barapha yA joradAra varasAdanA sAmanA karavAnA hoya tyAre UbhI thAya che. kAraNa ke A vikaTa mArgamAM UbhA rahevAnuM koI ThekANu hAtuM nathI, ArAma virAmanuM koI sthAna hotuM nathI, bahAranI madada maLavAnI koI zakayatA hotI nathI. sadbhAgye paMcataraNIthI upaDayA tyAre zarU thayelA varasAda have aTakI gayA hatA. AkAzamAM vAdaLAnA gherAvA cAlu hatA, paNa hAla surata barapha ke varasAda paDavAno saMbhava lAgata nahoto. havAmAna paNa sthira hatuM. A havAmAnanI anukULatAe bhairavaghATInuM ArohaNa amArA mATe saraLa banyuM ane tene pAra karIne ame bIjI bAjue AvyA ane jANe ke koI svarga sRSTimAM dAkhala thayA hoIe evuM draSya amArI najare khaDuM thayuM. have utarANa zarU thayuM ane ame amaranAthanI ghATImAM praveza karyo. nIce khINamAM amaragaMgA vahI rahI hatI. paNa tene pravAha jayAM tyAM baraphanA gADha paDothI DhaMkAyelA hatA. have DAbI bAjue, jamaNI bAjue temaja sAme AvelA badhA parvata upara chuTochavAyo barapha paDelA dekhAtA hatA. be parvatAnA sAMdhatA bhAgo uparathI nIce sudhI himaprapAtathI--GlacierthI--AcchAdita thayelA najare paDatA hatA. sAmenI parvatamALAnA lAMbA vistAra upara lagabhaga cheDAnA eka bhAgamAM amaranAthanI guphAeka nAnI bakhola jevI have dekhAvA lAgI, eTale ke ghoDAnA rakhevALe amane dekhADI ane amArA AnaMdano pAra na rahyo. caDhANa jeTaluM vikaTa hatuM teTaluM utAraNa vikaTa nahAtuM. eTale saraLapaNe ane vadhAre jhaDapathI ame have AgaLa vadhavA lAgyA. utarANa pUruM thatAM ame amaragaMgA samIpa AvI pahoMcyA. ahiM amArA keTalAka sAthIo tema ja anya. yAtriko amaranAthanA darzana karIne paNa pAchA - pharelA amane sAme maLyA. 'jaya amaranAtha' nA pAkArathI ame ekamekanuM svAgata karyuM. thoDuM AgaLa cAlyA ane amaragaMgAne DhAMkI rahela himarAzi upara thaine ame tene oLagI. AgaLathI cAlI Avato jaLapravAha baraphanA avarodhanA kAraNe bhUgarbhamAM lupta thai jatA ane vaLI pAcho bahAra AvatA, phIthI DhaMkAtA ane AgaLa jatAM vaLI pAche bahAra nIkaLI AvatA joine ame bhAre vismita banyA. AgaLa cAlatAM vaLI pAchA pravAha upara chavAyalA barapha upara thaIne ame amaragaMgAnI bIjI bAjue AvyA. ghATI ke 'kuTTAghATImAM ThIka ThIka anubhava thayo hato. UMcAInI Toca mahAgunasa pAra karIne ame sara karI hatI. paNa jokhamIpaNAmAM A caDhAI sauthI caDI jAya tevI hatI. bhairava ghATInI UMcAI mahAgunasathI ochI hatI, paNa mAtra eka TaTTu cAlI zake tethI bhAgye ja vadhAre pahALI AvI sAMkaDI keDI upara thaine amAre UMce ne UMce AgaLa vadhavAnuM hatuM. parvatanA DhoLAva bhAre tIvra hatA. eka bAju UMcA sIdhA pahADa, bIjI bAju nIce jotAM tammara Ave evI UMDI khINa, jemAM thaine sindhu nadI paMcataraNInI dizAe vahI rahI hatI, jema jema UMce jaIe tema tema mArga vadhAre ne vadhAre jokhamI banatA jatA hatA. gheADo jarAka cuke ke uparanA besanAra jarA asAvadha bane, eTale bannee UMDI khINamAM sindhunaMdInA pravAhamAM garaka thaI javAnuM ane A duniyAne chellI salAma karI levAnI. pachI ugaravAnI koI AzA ja na rahe. parvatanA bhISaNa caDhANa upara eka bAjuthI bIjI dizAe vaLAMko letI ane 'La' AkAranI laheriyAnI bhAta pADatI keDI upara eka upara bIjI ema cAlI rahelI yAtrikonI paMkita dhIme dhIme sarakatA sApeliyA jevI dekhAtI hatI. A badhuM eTaluM badhuM vilakSaNa lAgatuM hatuM ke je dekhAya che te vAstavika che ke svapna evA bhrama manamAM pedA thatA hatA. kayA AdhAre uparanA yAtriko TakI rahyA che te viSe mana Azcarya anubhavatuM hatuM. sAmethI AvatA TaTTuonI lAMgAra bAjuethI pasAra thavAnI hoya tyAre banne bAjunA azvArohakoe ati sAvadha banavuM paDatuM hatuM. jANe ke mAthe kAlanI talavAra laTakatI hAya evI aMzata : prakSubdha manodazAmAM amArUM ArohaNa cAlI rahyuM hatuM. A bAjunA TaTTue AvI keDIo upara cAlavAne eTalA badhA TevAyalA hoya che, temanA paganI pakaDa eTalI badhI majabuta hoya che, vAMka vaLAMka ane khADAkhaDiyA vALI ane paDelA varasAdane lIdhe jayAM tyAM kIcaDathI lapasaNI banelI keDI upara paga kAM mUkavA ane kayAM na mUkavA tenI A TaTTune eTalI sUjha hoya che, ke AvA vikaTa caDhANamAM bhAgyeja A TaTTunI galatInA kAraNe koI akasmAta nIpaje che. vaLI TaTTunA rakhevALA paNa 'Aza, bakhabaradAra', ema vAraMvAra bolatA rahIne TaTTuene satata cetavatA rahe che ane upara beThelAone paNa jarUrI sUcanAo ApatA hoya che. vaLI akasmAto paNa moTA bhAge jayAM kharekhara jokhama amaranAthanI guphAmAMnuM hinirmita zivaliMga jayAre pUrNarUpa dhAraNa kare che tyAranuM daSya. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-2 have te| amaranAthanI guphAnuM bhavya drAra amane barobara dekhAvA lAgyuM. thoDuMka AgaLa vadhyA ane amaragaMgAnA vahetA pravAha ame oLaMgyo ane guphAnA nIcANanA bhAgamAM AvIne UbhA rahyA. zrAddhALu yAtrALuo A himazitaLa amaragaMgAmAM nAhIne--DubakI mArIne--pachI upara AvelI guphAmAM praveza kare che. AvI nadIonA snAnanuM temane mana bahu moTuM mAhAtmya hoya che. amArAmAMnA koimAM AvI zarIrane jokhamAvanArI zraddhA nahotI. guphAmAM pahoMcavA mATe thoDuMka caDhANa caDhavuM paDe che. ghoDA uparathI utarIne ame A caDhANa caDhI gayA ane guphAnA daravAjA AgaLa AvIne UbhA. guphAnuM A vizALa drAra amane kayAranuM AvakAra ApI rahyuM hatuM. A guphA ane tenuM bhavya pravezadvAra kevaLa kudaratanI karAmata hatI. ane ema chatAM mANase A badhuM korI kADhyuM hAya evA bhrama A guphAnI racanA jotAM pedA thatA hatA. ame Akhare bhagavAna zaMkaranA A pavitra nivAsasthAnamAM bhakitasabharahRdaye dAkhala thayAM. prabuddha jIvana A guphAnA alaukika zivaliMga viSe meM kaI kaMI sAMbhaLyuM hatuM. mANasanI UMcAI jeTaluM UMcuM, aMgrejI akSaraUne UMdhA karIe tevA ghATanuM, sArA gherAvAvALuM, kevaLa kudarate nirmANa kareluM A baraphanuM zivaliMga eka daivI camatkAra che, ane tenuM daLa pUrNimA najIka Ave che tema vadhe che, pUrNimAnA divase pUrNa rUpe dekhAya che, amAsa najIka Ave che tema ghaTe che, amAse sArA pramANamAM kSINa thai jAya che--AvI mAnyatA A zivaliMga viSe cotarapha pracalita che. ame ahiM je divase AvyA te divasa zrAvaNa zuda chaThanA hatA. tethI ame vipula kedavALu zivaliMga jovAnI AzA rAkhelI. tenA badale guphAnI aMdaranA bhAgamAM najara karatAM tenA UMDA khuNAmAM pAchaLanI divAlane aDIne jANe ke baraphanI moTI pATa paDI na hoya evA baraphano jAmelA Dhaga amArI najare paDayo. A ja yAtrALuonuM pUjApAtra baneluM zivaliMga hatuM. jyAre guphAmAM bIje badhe tema bahAranA bhAgamAM paNa baraphanuM kAMi nAmanizAna nahotuM ane guphA 300-400 yAtrALuone saheje samAve eTalI meATI hatI ane elArA ajanTAnI guphAo ne yAda karAve tevI tenA pravezadvAranI UMcAI hatI-tyAre ahiM A khuNAmAM A barapha zI rIte ekaTho thayo haze ane jAmI gayA haze--te jarUra eka Azcarya hatuM. ema chatAM paNa je bhavya zivaliMganAM ame citra joyelAM - AvuM eka citra A aMkamAM ApavAmAM paNa AvyuM che - ane ame je kalpanA karIne ahiM AvelAM temAMnuM jANe ke ahiM kazuM ja nahotuM. A joIne amArAmAMnA keTalAMka khUba nirAza thayAM. upara varNavyuM tevuM zivaliMga haMmezAM dekhAtuM nathI, meATA bhAge ame joyuM tevuM ja zivaliMga jovA maLe che-Avo khyAla keTalAka mitra sAthenI vAtacIta uparathI mane pahelAMthI hatA, tethI meM' anya mitreza jeTalI niSphaLatA na anubhavI. jarUra, je kalpanA manamAM ramI rahI hatI te jovA maLyuM hota ane ahiM jUna julAImAM AvelAM amuka mitrAe upara varNavyuM tevuM zivaliMga joyuM paNa che ane tethI tenA bhavya AkAra viSe pracalita mAnyatAne vAstavikatAnA jarUra AdhAra paNa che--evuM ja darzana mane prApta thayuM hota to mane jarUra khUba AnaMda thayo. hAta, ane mArI A anupama yAtrAne meM savizeSa sArthaka lekhI hota. Ama chatAM paNa A sthaLa ane AsapAsanA pradezanI je lokottara bhavyatA meM anubhavI ane mArA antastatvanA mULane te je rIte sparzI tethI mArA mATe kRtakRtyatAnA-- AtmasaMtoSanA koi pAra nahAtA ane aMdarathI cittane AnaMda-- pulakita banAvI rahelI dhanyatAnI koi sImA nahotI. apUrNa paramAnada 175 prakI noMdha govAnI mukita : bhArata sarakArane abhinaMdana dIva, damaNa ane geAvAnI mukitanI aitihAsika ghaTanAe bhAratabharamAM asAdhAraNa AnaMdanI lAgaNI pedA karI che. A ghaTanA vizeSa AnaMdakara eTalA mATe che ke, ApaNa sarvane kalpanA hatI te karatAM ghaNAM ja TUMkA samayamAM----doDha divasanA gALAmAM A kArya sadhAyuM che ane ethI paNa vizeSa AlhAdakara bInA e che ke A lazkarI pagalAmAM mANasAnI khuvArI bahuja najIvI thavA pAmI che. je samAcAro maLe che. te uparathI dazathI vadhAre mANasAnAM jAna gayA lAgatA nathI. AnuM kAraNa e che ke porTugIjha sainye lagabhaga kazA paNa sAmano karyA sivAya zaraNAgati svIkArI lIdhI che. ApaNe A prazna vATAghATo dvArA patAvavA cauda cauda varSa sudhI mathAmaNa karI, porTugIjha upara dabANa lAvavA aneka dizAethI prayatna karyo, ema chatAM paNa porTugale A bAbatamAM jarA paNa namatuM ApavAnI taiyArI dekhADI nahi. vasAhatAnI aMdaranA bhAgamAM vasatA svAtaMtryapremI prajAjano upara porTugIjha sattAnA damanana trAsI uttarottara vadhatA ja cAlyA. vaLI bhAratanA pazcima kinArA upara A vasAhatAnuM cAluM rahevuM, te bhAratanA cIna tathA pAkistAna sAthenA bagaDelA saMbaMdhAne kAraNe vadhAre ne vadhAre jokhamI banatuM gayuM. pAkistAna ane porTugala vacce cAlI rahelI vATAghAToe ane porTugalapakSI pAkistAnanA valaNe dIva, damaNa ane khAsa karIne govAnA mathakane jenI upekSA thai na zake evuM eka moTuM bhayasthAna banAvI dIdhuM. gAvAne kabaje karavA mATe jarUrI lazkarI sarva taiyArI karyA bAda paNa, daza bAra divasa kazuM paNa pagaluM bharyA sivAya ApaNe pasAra thavA dIdhA e AzAe ke pazcimanI koi paNa pramukha sattA vacce paDIne suleha zAntipUrvaka A porTugIjha mathakono kabajo bhAratane apAve. AvI koi AzAne jayAre sthAna na rahyuM tyAre aMtima pagaluM bharavAmAM AvyuM. DIse MbaranI 17 mI tArIkha ravivAranI madhyarAtrIe bhAratIya sainye gAvA tarapha kuca karI ane 19 mInI savA2e porTugIjha sainye zaraNAgati svIkArI ane e rIte gAvA mukata banyuM. te daramiyAna dIva tathA damaNa te mukata banI cUkayAM hatAM. gAvA upara karavAmAM AvelA AkramaNa aMge pazcimI dezAmAM bhAre carcA zarU thai. vATAghATathI AvA jhagaDAnI patAvaTa karavAnI himAyata karanAra bhArata sarakAra ane tenA mukhI mahAamAtya naherU sAme TIkAnI jhaDI varasavA lAgI ane ApaNe vAta eka karIe chIe ane vakhata AvyuM vartana bIjuM calAvIe chIe--AvA AkSepA ane kaTAkSo bhArata sAme thavA lAgyA. A prazna sIkayorITI kAunsIla samakSa porTugale upasthita karyo. tyAM yunAiTeDasTeTsanA pratinidhi aDAlI sTIvansane bhAratanI atyaMta kaDaka TIkA karI ane bhAratanuM A pagaluM yunAnI--saMyukata rASTrasaMsthAnI dhAra khAdanArUM nIvaDaze evI AgAhI karI. sazasra pratikAramAM nahi mAnatA deze! AvuM valaNa dAkhave te te kAMika samajI zakAya, paNa jemanA Aja sudhInA itihAsa mAtra sazasra pratikAra nahi paNa sazastra AkramaNanAM aneka prakaraNAthI bharelA che te dezane AvI koI TIkA karavAno adhikAra che ja nahi. vaLI A badhI TIkAo baLanA upayoga anupayogane lagatA tatvajJAnanuM kevaLa ajJAna sUcave che. mAnavI jIvananI vAstavikatA baLanA upayogane avAranavAra anivArya banAve che. evA prasaMge baLanA upayogathI dUra rahevuM te adharmamaya banI jAya che. jayAre baLanA upayoga na karatAM suleha saMpathI, 4) "___72 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h e -s. che : 39 prabuddha jIvana tela, 1-1-62 che. vATAghATathI be rASTro vacce gharSaNa pedA karatI samasyAne ukela jAlama karanAra jayAre AvI apIla kare che tyAre te sAMbhaLIne lAvavAnuM kahevAmAM Ave che tyAre tene artha e che ke, AvA magaja bhamI jAya che. saMgharSonA ukela lAvavA mATe baLanA upayoga tarapha doDI * " AMtararASTrIya jIvanamAM baLano upayoga e eka javAne badale bane tyAM sudhI vATAghATathI e jhaghaDAo patAva- . svIkRta hakIkata che. pArgala kAMika DahApaNapUrvaka A vAno Agraha rAkhe ane jyAre bIjo koI upAya na bAbatano vicAra karaze ane AjanI vAstavikatAne rahe tyAre ane tyAre ja mAtra daMDana-sazastra upAyane-vicAra kare. paNa svIkArI leze e AzAe cauda varSa sudhI rAha joIne bhArate koI paNa samaye, koI paNa saMyogamAM baLano upayoga thai pitAnA mulakano eka bhAga kabaje karavA mATe-tene pArakI A ', ' na ja zake A vicAra vAstavika duniyAmAM-khAsa karIne rAja sattAnI pakaDamAMthI mukata karavA mATe ochAmAM ochA baLane - kIya kSetramAM-cAlI zakatuM ja nathI. sazastra pratikAranuM virodhI upayoga karyo che. poIMgalane 100 varSane kabaje anyAyI hatA che , hovA chatAM ApaNuM rAjaya kema cAle che? suleha zAMtine bhaMga ane e anyAyane kai cheDo dekhAto nahote. vaLI gavAmAM che . thaI rahyo hoya ane loko tephAne caDhayA hoya tyAre zuM pi gala sainyanI je moTA pAyA upara bharatI karavAmAM AvI karavAmAM Ave che? AvA badhA prasaMgoe aMtima upAya tarIke che te bhArata pratye tenA koI zubha ane zAntibharyA IrAdAo baLanuM - daMDanuM - zaraNa levuM ja paDe che. jema ahiMsAne sanmukha rAkhIne sAthe baMdhabesatI nahotI ane sulehabharyA pAyA upara samAdhAna anivArya hiMsAne svIkAryA sivAya-apanAvyA sivAya bIjo koI zodhavAnI vRti sAthe koI tene meLa maLe tema nahotuM. vikalpa vyavahAralakSI jIvanamAM raheto nathI, evI ja rIte baLa vaDe pratikAra na kare e Adarza svIkAravA chatAM anivArya pari- "ahiM naherUne utArI pADavA mATe je dalIla vAparavAmAM sthiti hoya tyAM baLane upayoga karyo ja chUTako che. bhAratanA AvI che te sAthe sIlena saMmata thaI zake tema nathI. bhAratanA e kinArA upara porgIjha mathakone nAbUda karavAnI samasyA A - mahAtmAyanI mahattA mahatmA gAMdhInA ahisAnA-apratikAranAprakAranI hatI. vATAghATa karatAM karatAM dhIrajanI hada AvI | Adarza sAthe vyavahAru pagalAne meLa meLavavAmAM rahelI che. govA gaI ane have A nirAkaraNane bIjo koI upAya nathI e upara je kuca karavAmAM AvI che te mukitanI prakriyAne eka spaSTapaNe sacoTapaNe-bhAratane bhAsyuM eTale teNe lazkarI pagaluM- bhAga che ane naherUnuM A pagaluM kadAca eka saMta sAdhunuM nahi paNa polIsa pagaluM-je kaho te pagaluM-bharyuM ane tenA sAme eka polIsamenanuM hoya te temAM naherUne koI deSa nathI. aNadhAryA TuMka samayamAM ane jAnamAlanI ati-alpa khuvArI A saMyogomAM porTugalanA mitro junavANI ane kALanI pUrvaka, je aitihAsika saMyogonA kAraNe ApaNAthI Aja sudhI chuTuM hatuM ane parAdhIna hatuM te svAdhIna banyuM ane parakhavihoNuM valaNa have badalavuM ghaTe che eTaluM pAcuMgalane bhAra mUkIne jaNAve evo mAre temane anurodha che. bhAratane tatkALa ApaNAmAM vilIna thai gayuM. yuddhatahakUbI svIkAravAnuM kahevA pahelAM pocuMgala pAsethI temaNe gAvAnI mukita saMbaMdha sIlenane pratinidhi zuM kahe che? pAkA pAye khAtrI meLavavI joIe ke te potAnAM bhAratIya A AkhA praznane lagatI samajaNa vizada bane te hetuthI mathake vinAvilaMbe choDI devAne taiyAra che. huM ApanuM e hakIkata tarapha dhyAna kheMcuM chuM ke bhArata sadA zAMtine cAhanArI - be avataraNa uddadhRta karavA jarUrI lAge che. eka che sIkyorITI kAu prajA che ane koI paNa sattAjAthe sAthe teNe pitAnuM joDANa che. nsIlamAM gAvAnA prazna upara cAlelI carcA daramiyAna sIlonanA karyuM nathI ane tethI govA ane kaheMgAmAM yuddhatahakubInI ' pratinidhi De. jI. pI. maholasekare gAvAnI mukitanI jAherAta apekSA rAkhatI keTalIka rAjakIya sattAnAM valaNa sAthe ame thaI e pahelAM kareluM vivecana. temaNe potAnA bhASaNamAM bIlakula sahamata thai zakatA nathI. eka vakhata tadRna vyAjabI jaNAvyuM che ke "bhArate bhareluM A pagaluM AkramaNa samAna . evuM lazkarI pagaluM bharAI cukAyA bAda, rakhene tene tarata che. ke amuka prajAnI mukita arthe levAyeluM che te prazna saphaLatA maLI jaze evI kalpanAthI AMtararASTrIya naitikatAnuM ahIM mukhyapaNe vicAravAnuM che. sIlanane evo abhiprAya che ke dhoraNa AgaLa karIne, A rAjayasattAo lazkarI pagalAMne aTakAvI A nAnAM mathako eka prakAranI paradezI vasAhato ja hatI. A devA Icche che. lazkarI joDANo nIce zastronA gaMjanA gaMja khaDakavA vasAhatane, bhArata svataMtra thayA bAda, cAlu rahevA devA mATe koI sAthe AvA temanA valaNane kai saMgati hoI na zake e pAyAnuM khAsa kAraNa jovAmAM AvatuM nahotuM. bhArata svataMtra tadRna dekhItuM che. thayA bAda A mathakonuM astitva gerakAyadesara hatuM. A mathako uparanA bhAratanA hakkano koI inakAra karI zake tema che ja nahi. bhArata bhareluM A pagaluM Akramaka-aggressive1. A prazna pArgIjha sArvabhaumatvane nahi paNa bhAratamAM pitAnA che evA abhiprAyane sIlena Teke ApI zake tema nathI. A mulakanI mukitane hato. jyAM sudhI potAnA mulakanA porTugIjha mathakomAM vyApArIo ane anya sAmAnya prajAjane A sarva vibhAge upara bhAratanuM sArvabhaumatva sthapAya uparAMta 12000 phiraMgIo vase che. AjanA bhAratamAM A . nahi tyAM sudhI bhAratanI AjhAdI pUrNa arthamAM siddha thaI " eka "kensara' samAna che.AvatI kAle tyAM aNumathaka UbhuM thavAnuM , na ja kahevAya. A vasAhatI sattAne AvAM mathako UbhAM jokhama UbhuM ja che. bhAratane vATAghATa calAvavAnuM have karIne eka dezanA TukaDA karavAmAM ane kaDhaMgA" jevAM rAja AhAhana karavA sIlena IcchatuM nathI, kAraNa ke vATAghATa dvArA UbhAM karavAmAM haMmezAM rasa rahelo hoya che. aitihAsika ane A prazna patAvavA mATe bhArata varSothI prayatna karI rahyuM ja naitika mUlyonAM nAme ahiM porTugala taraphathI vinaMtio- hatuM. bhAratane tenA potAnA mulakamAMthI pAchA haThAvavAnuM ame apI-karavAmAM AvI hatI. paNa je dezoe aMgelAnA loko kahI zakIe tema nathI ane potAnA mulakane, kabaje levA mATe upara pAravinAno sItama gujarato jovA chatAM mAnavamUlyonI ame bhAratane vakhoDI kADhavA mATe taiyAra nathI. Ama hovAthI AvuM ATalI badhI avagaNanA karI hatI te dezanA moDhe AvI valaNa dAkhavatA koI paNa TharAvane amAre virodha karavo ja rahyo apIlo zobhatI nathI. oMgolAmAM mAnavatAne lajAve e ane tevA TharAvanI virUddhamAM ja amAre amAro mata Apavo rahyo." Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-62 govAnI mukita saMbaMdhe kAkAsAheba kAlelakara zuM kahe che? A uparAMta bIjA avataraNa kAkAsAheba kAlelakare 'janmabhUminA pratinidhine govAnI mukita aMge ApelI mulAkAtamAMthI uSkRta kareluM che. je nIce mujaba che: " sarovaranuM TIpu Akhare sarovaramAM maLI gayuM che." evA AnaMdapradarzaka udgAra sAthe A mulAkAtano prAraMbha thAya che. gAvAne mukata karavA mATe bhArata sarakAre lIdhelA pagalAthI amerikAe TIkA karI che ke bhAratanuM pagaluM gAMdhIjInI satyAgrahanI nIti sAthe koI rIte susaMgata nathI. ApanuM e saMbaMdhamAM zuM mAnavuM che," A praznakAkA sAhebane pUchatAM temaNe jarAka vicAra karIne nIce pramANe javAba Apyo : prabuddha jIva na "mArA pUrvajo gAvA taraphanA, amArA kuLadevanAM maMdiro gAvAmAM ja che. eTale ame avAranavAra gAvA javAnA ja. lagna saMbaMdhathI paNa gAvAnA samAja sAthe ame pUrepUrAM saMkaLAyelA eTale huM peAtAne gAmAMtanivAsI gaNu chuM. "bhAratanA eka nAnakaDo hissA parataMtra rahe e zalya asahya hatuM ja. paNa gAvAnivAsI tarIke paNa gAvAnI AjhAdI mATe mana asvastha hatuM. gAvAnI puNyabhUmi mukata thayelI jovA mATe huM talasatA hatA. eTale mAre mATe AjanA divasa apAra AnaMdano che, zubha divasa che. " "gAvAnI AjhAdI mATe AjhAdIne kAraNe AkhI duniyA prasanna thaI che e viSe zaMkA nathI. savAla eTalA ja che ke ahIM ahiMsAmAM mAnanAra ane gAMdhIjIne raste cAlanAra bhArate zastrono prayoga karyo e karyAM sudhI ThIka thayuM? mahAtmAjI sAthe trIseka varSa gALyAM. emanI preraNAthI ane emanI dekharekha heThaLa anekAneka kAmA karyA.. mahAtmAjInA satyAgrahanA siddhAnto dezaparadezanA lokone samajAvavAnuM kAma karyuM. enA kAMi paNa adhikAra gaNAtA hoya to huM kahuM chuM ke javAharalAlajIe je pagaluM bharyu te yathAyAgya hatuM. ahiMsA ane satyAgrahano e artha koI kALe na thaI zake ke ahiMsAmAM mAnanAra pakSa potAnI vAta sAe sA TakA nyAyanI hoya to ye sadAkALa hAtha joDIne besI rahe ane ahiMsA eTale nirvIryatA ema sAbita kare. ahiMsA ane satyAgraha Atma-balidAnamAM mAne che, AtmahatyAmAM nahiM. AtmabalidAna dvArA satya, svataMtratA, nyAya, samatA ane baMdhutAne vijaya meLavavA mAgIe chIe. anyAya, atyAcAra ane ghAtakIpaNuM satata cAlatuM hoya ane javAbadAra rASTro potAnI dharmabuddhi vecI nAkhI phakata joyA kare tyAre anyAyanA bhAga thayelA ApaNA dezavAsIone turata mukata karavA e ApaNI pharaja thai bese che. " pATuM galanI zakita te keTalI ? ane porTugalanI akkala viSe to, akkalanI javAbadArI viSe te AkhI duniyA jANe che. porTugala pAchaLa IMglADa, phrAnsa ane amerikA jevA dezAnuM pIThabaLa hatuM, tethI ApaNe e rASTrane aneka rIte vinavyA, ApaNA satpakSa che e ApaNe emane puravAra karI ApyuM, chatAM emaNe peAtAnA prabhAva vAparyo nahiM, pAtAnI lAgavaga bhArata sAme vAparI tyAre akkala vagaranI, samaja vagaranI, ane nyAya vagaranI porTugala sarakArane samajAvavAne IlAja zo rahyo? " ane ApaNe baLa vAparyuM che kayAM ? sApa ahiMsaka thai jAya te meM eNe pha phADo na choDavA joie ema rAmakRSNa paramahase kahyuM che. ApaNe jo zasrabaLathI gAvAne svataMtra karavA mAgatA hAta to enI sAthe chaLakapaTa paNa AcaryuM hota. ApaNe ene ATalI badhI taiyArI karavAnI taka paNa na ApI hota. ApaNe AkhI duniyAne vacamAM paDavAnI taka ApI ane jyAre IMglAMDa, phrAnsa, amerikA jevAM geArAM rASTro porTugala jevAne rokavA taiyAra 177 nathI ema joyuM tyAre e nirvIrya prekSako je bhASA samajI zake te phaphADAnI bhASA ja ApaNe vAparI che. " kAzmIranA savAla jAgyA tyAre ApaNe rASTrasamUha AgaLa phariyAda karavA gayA. emaNe kevI nIti calAvI te ApaNe jANIe chIe chatAM, temanI sAme ApaNe takarAra karI nathI, karavAnA nathI. mANasa jAtanI mALI dharmabuddhinA pratinidhionI e jamAta che. takarAra karIe te mANasajAta hajI apUrNa che enI ja takarAra karavA jevI vAta che. yuddho ane phrUTa nItimAM taiyAra thayelAM rASTro sAthe kAma che, eTale ApaNA bhaviSyanA jIvanakrama sahelA nathI. bhagavAnane bharose satyanArAyaNa uparanI zraddhAne jore ApaNe cAlIe chIe. tibeTa pratye ApaNe naitika sahAnUbhUti batAvI ane cInanuM vaimanasya vahArI lIdhuM. jyAM jyAM svataMtratA ane zAMtinI tarapheNamAM ApaNe ApaNA avAja uThAvyo che tyAM tyAM ApaNe muzkelImAM AvyA chIe; paNa emAM ja ApaNI kaseATI che. pazcimanAM rASTra jANe kahe che ke amArA jevA tame nathI thatAM e ja tamAro guno. anubhave te joze ke emanuM paNa ApaNe hita ja IcchayuM che. "mane lagIre zaMkA nathI ke gAvAnI bAbatamAM ApaNI atyAra sudhInI dhIraja ane AjanuM pagaluM baMne yogya che ane emAM ApaNe mahAtmAjInI zIkhAmaNathI caLyA nathI". mAnasazAstra ane rAgadveSamukita vicAra (01 Aje mAnasazAstra eka vizALa saMzAdhanano viSaya banI rahela che. mAnavIcittanA dharmAnuM saMzodhana e tenuM mukhya dhyeya che. IndriyA drArA mana jJAnane grahaNa kare che ane e rIte prApta thayelA jJAnane manana cintana dvArA vikasAvavAmAM Ave che. vizada vicAraNAnI prApti arthe jeTalI, jarUra sukSma mAnasika vizleSaNanI che, teTalIja jarUra mAnasika zuddhinI--cittazuddhinI che. pahelI bAbata te sau koi svIkAre che, paNa vizada vicAraNAnA kAryamAM cittazuddhi zuM bhAga bhajave che tenuM mahatva bahu ochA lokonA dhyAnamAM che. koi paNa vastune yathAsvarUpe grahaNa karavA mATe sukSma tatvagrAhI citta ati Avazyaka che paNa eTaluM pUratuM nathI. A citta rAgadveSa ane tajajanya vikArothI-abhinivezeAthI.-paNa bane teTaluM mukata hovuM joie. jema AkhA game teTalI sArI, sapramANa ane suyogya racanAvALI hoya to paNa te AkhA upara kamaLAnI asara hoya to te bhinnabhinna varNane yathAsvarUpe pArakhI zakatI nathI, dareka padArtha upara pItavarNanI chAyA tene mAluma paDe che, tevI ja rIte citta je rAgadveSajanya mAnasika vikArothI kaluSita hoya to tenuM darzana paNa amuka aMze asamyaka hovAnuM. jenA viSe ApaNane rAga hoya che tenA viSe tenAmAM hoya te karatAM vadhAre guNAnuM ane ochA doSonuM ApaNe AropaNa karIe chIe. jenA viSe ApaNane dveSa hoya tenA viSe AthI UlaTo krama pravarte che. jyAM prema tyAM pakSapAta, jyAM drupa tyAM vipakSabhAva--e cittanI sAdhAraNa svabhAva che. jayAM sudhI vastu, vyakita ke viSaya paratve ApaNAmAM taTasthatA UbhI na thAya tyAM sudhI te vastu, vyakita ke viSayane ApaNe yathAsvarUpe grahaNa karI zakatA nathI. 1 A uparathI e phalita thayuM ke koi paNa jhINI vAta ke vizALa vicArane pakaDI zake evI mAnasika tAkAta keLavavI, vizleSaNazakita prApta karavI e vastutatvanA samyaka jJAnane mATe jeTaluM Avazyaka che, teTalI ja AvazyakatA potAnA jJAAnane nirmaLa, abhinivezarahita, vizuddha, samadarzI banAvavA mATe cittazuddhinI-cittane rAgadveSathI mukata karavAnI che. AjanA mAnasazAstrI pahelI bAbatanA ja vicAra karatA hoya che. bIjI bAbata jene mAnavInA dainika jIvana sAthe, AcAra vicAra sAthe, yamaniyamanA pAlana sAthe eTale ke dharmAcAra Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SEE ' ka : * * * * * * * * * * ' . 178 prabuddha jIvana. tA. 1-1-22 kara - ' sAtheje sIdho saMbaMdha che te mAnasazAstrano ja viSaya hovA chatAM AjanA temanA prazaMsakoe rUA. 300000nuM phaMDa ekaThuM karIne temAMthI amamAnasazAstrIo tene bhAgye ja vicAra karatA hoya che. relI khAte 1945 mAM eka moTI zikSaNasaMsthA UbhI karI che. vijJAnane sAdhAraNa rIte draSTa athavA IdriyaskRSTa padArtho ane te sAthe zrI. khuzAladAsa kurajI pArekhanuM tathA mahetA rUganAtha sAthe saMbaMdha hoya che. mAnavInuM mAnasa adaSTa padArtha che. Ama chatAM pUMjAbhAInuM nAma joDavAmAM AvyuM che. 1948 ke 49 mAM temane 'mAnasazAstrane vijJAnanA eka viSaya tarIke lekhavAmAM-vicAravAmAM rUpiyA aDhI lAkhanI thelI arpaNa karIne muMbaI khAte temanuM Ave che. Ama vijJAna paNa draSTamAMthI adraSTa tarapha AgekUca karI rahyuM bahu moTA pAyA upara sanmAna karavAmAM AvyuM che. hoya ema lAge che. A mAnasazAstramAM mananI vicArazakita, pRthakkaraNa A duniyAmAM aneka mAnavIo Ave che ane jAya che, anekanA zakita, tarkazakita, avadhAraNazakita vagere aneka bAbatone samAveza hAthe aneka sevAkAryo nirmANa thAya che. paNa zrI khuzAladAsabhAInI karavAmAM Ave che. jJAnanI prakriyA eTale zuM? koi paNa jJAna pramANa- tole Ave evA samAjasevako ati, virala jovAmAM Ave che. bhUta banavA mATe kayA kayA tatvanI apekSA che? vagere bAbatanI A niSThAvAna, satata kAryarata, paropakArI, kazI paNa Arthika ke vicAraNA paNa A sAthe saMkaLAyelI hoya che. A mujaba cittane rAjakAraNI mahattvAkAMkSA vinAne, sevA, sevA ane sevAnuM ja satata - rAgadveSathI, bhaya, kAma, krodha, mAna, mAyA ane lebhathI mukata kema karavuM raTaNa karanAra, aneka sevA saMsthAne ane samAjasevakone . ke jethI cittamAM skuratuM jJAna vizuddha, nirmaLa bane-AvI, AcAravicAra- janmadAtA meM bIjo koI joyo nathI. temanA pavitra AtmAne viSayaka vicAraNA paNa mAnasazAstrane ja eka aMgabhUta viSaya zAzvata zAnti prApta thAo evI attaranI prArthanA che. banavA ghaTe che. paramAnaMda ' Ama jayAre vicArIe chIe tyAre mAnasazAstra eka bAjuethI " vijJAnane sparze che. bIjI bAjuethI dharmane uSNalakSI AcAra vicArane- - suvikhyAta keLavaNIkAra zrI nAnAbhAI sparze che. A rIte mAnasazAstra dvArA vijJAna ane dharma ekamekanI najIka . bhaTTanuM avasAna Ave che, paraspara saMlagna bane che. A patra chapAI rahyuM che e daramiyAna samAcAra maLe che ke sva. khuzAladAsa kurajI pArekha tA. 31 mI DIsembara ravIvAra savAranA 10 vAge suvikhyAta ( gayA DIseMbara mAsanI 20 mI tArIkhe jANItA samAja sevaka keLavaNIkAra ane lokabhAratI (saNosarA)nA nirmAtA nAnAbhAI . zrI. khuzAladAsa kurajI pArekhanuM lAMbA samayanI mAMdagI bhegavyA bhaTTanuM ATha ke dasa divasa pahelAM zarU thayela hRdayaroganA AkrabAda 76 varSanI ummare avasAna thayuM. temanuM jIvana eka akhaMDa maNanA pariNAme 79 varSanI uMmare avasAna thayuM che. temanA sevAgathI sabhara ane sArthaka banyuM hatuM. temano janma amarelImAM saMbaMdhe vizeSa noMdha AvatA aMkamAM Avaze. kapALa jJAtimAM thayo hato. paNa abhyAsArthe muMbaI AvIne vasyA bAda, paM. sukhalAlajI upara karavAmAM AveluM oNparezana - AkhuM jIvana temaNe muMbaImAM ja vyatIta karyuM hatuM. bI. e muMbaI khAte sara harasanadAsa hospiTalamAM paM. sukhalAlajInI elaela. bI. sudhI temaNe abhyAsa karyo hato. tyAra bAda prosTeTa glenDa-mUtra-graMthi-nuM jANItA sarjana zrI mukuMdarAya parIkhe vImAnA vyavasAyamAM teo paDayA hatA ane sAruM kamAyA hatA. 30mI DIsembara zanivAranA roja saphaLa oparezana karyuM che ane temanI temanI sevA pravRtine vidyArthIjIvanathI ja prAraMbha thayo hate. zarU tabiyata sArI rahI che, ane Aja sudhInI pragati saMtoSakAraka che. AtamAM kapoLa jJAti temanI sevApravRtinuM kSetra banyuM hatuM. 1921 mAM teo 36 varSanI ummare vidhura thayA. temanAM patnI be putra ane eka mudraNazuddhi putrI mUkI gayelAM. AthI saMtoSa mAnIne temaNe pharI lagna kara tA. 16-12-61nA prabuddhi jIvanamAM pragaTa thayela "paravAne vicAra na ja karyo. temanA putro dhaMdhAmAM dAkhala thavA bAda temaNe 'mANa ane tenI racanA' e mathALAnA lekhamAM pAnuM 162, saMpUrNapaNe dhaMdhAnivRtti svIkArelI ane temanI badhI zakitaone A paheluM kolama, chelethI upara 13mI lITImAM "AnuM vajana barAbara yoga temaNe samAjanA carAge samarpita karela. saurASTramAM jyAM ja che' ema chapAyuM che tenA badale "AnuM vajana proTona barobara che kaLa komane samudAya vasate hoya tyAM tyAM chAtrAlayo, ' ema vAMcavuM. - taMtrI: prabuddha jIvana e 'zikSaNasaMsthAo, cikitsAlaya UbhA karavA pAchaLa ane ' viSayasUci , che tene lagatAM phaMDaphALA ekaThA karavA pAchaLa teo divasa-rAta phAMsInI sajA rada thavI joIe. kAkA kAlelakara 167 rokAyelA rahetA. Ane mATe muMbaIthI saurASTramAM temanuM cAlu zrI kRSNa menana virUddha- cImanalAla cakubhAi zAha 169 " paribhramaNa thayA karatuM. thAka zuM te temaNe kadi jANyuM nahotuM. zrImAne AcArya kirapalANI ... paramAnaMda pAsethI dAna meLavavAnI temaNe apUrva kalA sAdhI hatI. temanI amAro kAzmIrano pravAsa ... paramAnaMda 17ra zakita samayAtare vizALa samAjanAM sevAkAryo tarapha sArA pramANamAM prakIrNa noMdha: govAnI mukita: paramAnaMda 175 DhaLI hatI. saurASTramAM sonagaDha pAse AvelA jhIMtharI khAte kSayaroganA bhArata sarakArane abhinaMdana, ' nivAraNa arthe UbhuM karavAmAM Avela hospiTala temanA bhagIratha govAnI mukita saMbaMdhe zramane AbhArI che. muMbaInI sara harakIzanadAsa narottamadAsa hospi- sIlonano pratinidhi zuM kahe TalanA Aja sudhInA vikAsamAM zrI. khuzAladAsa kurajI' pArekhane che? govAnI mukita saMbaMdha - ' ghaNo moTo phALo che. kAkAsAheba kAlelakara zuM " temanI sevAnI kadararUpe temanA jIvana daramyAna aneka kahe che?, mAnasazAstra ane saMsthAomAM temanAM tailacitro mUkavAmAM AvyAM che, jApharAbAda rAgadveSamukita vicAra, hAIskUlamAM temanI ArasapratimAM pratiSThita karavAmAM AvI che. sva. khuzAladAsa kurajI pArekha . : ' . ene : NLa komane samudAya sarSita karelo. saurASTramAM che muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .:RECD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 - - prabuddha jaina"nuM navasaMskaraNa varSa 23: aMka 18 buddha jIvana - muMbaI, jAnyuArI 16, 1962, maMgaLavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI, jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra ' chUTaka nakala: ra0 nA paisA taMtrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA puNyamUrti nAnAbhAI bhaTTa: eka virala mAnavavibhUti tA. 31mI DIseMbara ravivAranA roja ApaNa sarvane suvidita evA zrI nAnAbhAI bhaTTanA saNosarA khAte dehavilaya thayo. temanI sAthe mAre pacAsathI vadhAre varSane saMbaMdha hato. 1909nA DIseMbara mAsamAM meM meTrikanI parIkSA pasAra karI ane kaeNlejanA pahelA varSanuM paheluM satra meM sAmaLadAsa kaeNlejamAM pasAra karyuM te vakhate teo amArA itihAsanA upAdhyApaka-lekacarara-hatA. temanI pAse huM romane itihAsa zikhelo. vaLI huM meTrikamAM hatA te daramiyAna temanA ghera koI mitro sAthe avAranavAra jato ane amane tee saMskRta sAhityanuM vAMcana karAvatA. tyAra pachI 1910nI sAlamAM dakSiNAmUrti vighArthIbhavananI sthApanA bhAvanagara sTezana pAsenI eka jUnI sArvajanika dharmazALAmAM karavAmAM AvelI tyAre hAjara rahevAnuM sadabhAgya mane prApta thayuM hatuM. e vakhate te A kevaLa chAtrAlaya hatuM. temAMthI tene vikAsa thayo ane samayAntare svataMtra zikSaNasaMsthAnuM rUpa teNe dhAraNa karyuM. temAM gijubhAI tathA harabhAI joDAyA. zikSaNanA kSetre navAM prasthAne eka pachI eka zarU thayAM. bAlazikSaNanA kSetre maMnTIsarI paddhatinuM avataraNa thayuM. mAdhyamika zikSaNa DATana plAnanA dhoraNe apAvA lAgyuM. bALa adhyApana maMdiranI sthApanA thai. tArAbahena moDaka e arasAmAM bAlazikSaNanA kAryamAM joDA- yelAM. eka ane ajoDa zikSaNasaMsthA tarIke dakSiNAmUrti vidyArthIbhavananI cotarapha khyAti phlAI. 1920 ane 30nA gALAmAM nAnAbhAI gujarAta vidyApIThanA kulanAyaka thayA. 1930-32nI savinaya satyA- grahanI laDatamAM nAnAbhAIe jhaMpalAvyuM. gAMdhIjIe deza AgaLa nayI tAlImane vicAra raju karyo. te vicArane nAnAbhAIe purA AdarathI jhIlya-apanAvI lIdho. temanI daSTi zahera choDIne gAmaDA tarapha DhaLI. bhAvanagaranA dakSiNAmUrti vidyArthIbhavanane saMkelIne AMbalA nAmanA gAmaDAmAM grAma dakSiNAmUrtinI temaNe sthApanA karI. 1940mAM saNosarA khAte "lokabhAratI'nuM nirmANa thayuM. 194ranI laData daramiyAna teo vaLI jelavAsI banyA. 1948mAM teo sairASTranA prathama pradhAna maMDaLamAM zikSaNa maMtranA sthAne nimAyA. 1950 mA teo e sthAnanuM rAjInAmuM ApI lekabhAratImAM pAchA pharyA. pachI dilhInI rAjasabhAmAM nimAyA. be aDhI varSa pahelAM teo apaMga banyA. 1960 mAM temane bhArata sarakAre 'padmazrI'ne IlkAba ApI navAjayA. te ja varSamAM temaNe pitAne eka yuvAna putra gumAvyo. 1961nA jAnyuArI mAsamAM jyAre bhAvanagara khAte keMgresa adhivezana bharAyuM tyAre, saNosarA khAte temanuM mAnanIya merArajIbhAinA adhyakSasthAne bahu moTA pAyA upara sanmAna karavAmAM AvyuM ane aDhI lAkhanI thelI temane arpaNa karavAmAM AvI. 1961nA DIseMbara mAsanI 31mI tArIkhe A atyanta ujavala tejomaya kArakIrdIne dazeka divasanA hRdayaroganA AkramaNanA pariNAme anna AvyuM. : nAnAbhAinA jIvananA A sarva tabakkAone huM sAkSI chuM. temanI sAthe mAre atUTa saMbaMdha ane e paNa uttarottara gADha banato rahyo che. eka vakhata huM temane eka sAmAnya vidyArthI hato. pachI mArA mATe teo murabbI ane preraNAdAtA banyA ane temanA vAtsalyanA pAtra banelA aneka mitrAmAMne eka hovAnuM bhAgya mane sAMpaDayuM. * dhIme dhIme amAro sabaMdha atyanta nikaTavartI mitra jevo banI gaye. bhAvanagara jAuM tyAre temanI pAse, teo jyAM hoya tyAM, gayA vinA ane temanI sAthe eka be divasa gALyA vinA rahuM ja nahi, jyArathI temanI najIka AvavAnuM banyuM tyArathI temanA dareka manemanthanane huM sAkSI banato rahyo chuM. temanI ane mArI vacce koI antara rahyuM nahotuM ema kahuM to tene koI atyukita na mAne. Ama temanA vize mArA manamAM pAravinAnAM smaraNo saMgrahAyelAM che. temAMthI zuM raju karUM ane zuM raju na karUM? temanA bahulakSI ane satata udarvAbhimukha jIvananA aneka pAsAMo mArA manamAM kotarAyelA paDayA che. temAMthI kayuM pAsuM AgaLa dharUM ane kahyuM pAsuM pAchaLa rAkhuM? Ama temanA vize zuM kahevuM ane zuM na kahevuM tenI mathAmaNamAMthI je be cAra bAbato citta upara ekadama upasI Ave che tene zabdomAM utAravA prayatna karuM chuM. nAnAbhAIne uchera kevaLa jUnavANI ane sthiticusta vAtAvaraNamAM thayo hato. A hakIkata ApaNA dhyAnamAM na Ave tyAM sudhI sthiticustatAnA durge eka pachI eka vaTAvavAmAM temane keTalo * puruSArtha karavo paDayo haze tenI kharI kalpanA AvavI muzkela che. teo aneka Arthika muzkelIo vaTAvIne bI. e. thayA, ema. e. thayA, kaeNlejanA adhyApaka banyA-A bAbatanuM mAre mana eTaluM badhuM mahatva nathI ane te eTalA mATe ke navI keLavaNInA ugamanA e divasamAM je koI sAmAnya sthitinA vidyArthIo AgaLa vadhyA, upara AvyA temAMnA ghaNAkharAne A kasoTImAMthI pasAra thavAnuM ja hatuM. paNa pachI temaNe kaeNlejanI nokarI choDI dIdhI ane zarUtanuM dakSiNAmUrti vidyArthIbhavana eTale pAMca paMdara vidyArthIonI eka nAnI sarakhI beDiMganA teo niyAmaka banyA-A purapArtha, A sAhasa e samayanI paristhiti mATe nAne sune nahote. pachI dakSiNAmUrti vidyArthIbhavana chAtrAlayamAMthI AgaLa jatAM eka saMpUrNa zikSaNasaMsthAmAM vikasyuM, paNa te saMsthA zrImannathurAma zarmAnI preraNA ane Arthika madadathI UbhI thaI hatI ane te viSenI kalpanA prAcInakALanA eka gurukuLanI hatI. nAnAbhAi nathurAma zarmAnA paTTaziSya hatA ane temanA vize nAnAbhAinI athAka bhakita ane zraddhA hatI. A badhuM chatAM nAnAbhAinuM preraka baLa haMmezAM temanI satyaniSThA ane cAritryaniSThA rahI hatI. samaya jatAM potAnA gurunA cAritryamAM zaMkA pedA thAya evI ghaTanAo nAnAbhAinI najara sAme Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / Ektig rr, ,* . 11 --- 180 * , " prabhu hU jIvana : - tA. 16-1-dara AvavA lAgI. AnuM pariNAma temanI sAthenA guruziSyanA saMbaMdhane thayo. chellAM vIza. varSanA gALAmAM A lokabhAratI nAnAbhAInA ekAeka anta lAvavAmAM AvyuM. vaLI e ja arasAmAM saMsthAmAM mArgadarzana nIce phAlI phalIne supratiSThita thayelI che. AvuM aspRzyone praveza Apavo ke nahi e prazna upasthita tharyo. nAnA- - jIvanta smAraka mUkIne nAnAbhAI ApaNI vaccethI vidAya thayA bhAi brAhmaNadharmanA gADha saMskAramAM ucharelA hatA. ema chatAM e che. zikSaNanA kSetra mAphaka sAhityanA kSetre temaNe eTalI ja moTI . divasamAM eTale ke 1920 AsapAsanAM varSomAM gAMdhIyuganI ApaNA . sevA bajAvI che. temanA jIvananI bhAta prAraMbhathI te Aja sudhI dezamAM zarUAta thai cUkI hatI ane nAnAbhAI jevI sAttvika ane ' eka sarakhI sAdhusadaza rahI che. koi vaibhave temanA jIvanamAM-teo satyaparAyaNa vyakita e vAtAvaraNathI aspaSTa kema rahI zake? ane tethI zikSaNamaMtrI hatA tyAre paNa--praveza karyo nathI. eka khaDatala, sAduM, aspRzyapraveza' saMbaMdhamAM nAnAbhAI mATe bIjuM valaNa hoi na ja tapasvInuM kalyANamaya jIvana, satata jAgRtipUrvakanuM, daSTi pUdzake. A pravezane temaNe bhAre pratikULa vAtAvaraNa vacce anumata karyo nyase pAraM" e dhoraNa mujaba pUrA vicArapUrvaka navuM pagaluM bharatuM ane zrImannathurAma zarmA taraphathI dara varSe dakSiNAmUrtine maLatI rUA. ane e pagalAne daDhatApUrvaka vaLagI rahevuM ane AgaLanA navA ,10000nI rakama baMdha thai. nAnAbhAinA jIvanamAM A divase pagalAnuM vicAra karatuM-ema satata vikasatuM, bAhya siddhi ane Anta apAra manemanthananA hatA. Aje jyAre aspRzyatA lagabhaga bhUta- ki utkarSanAM eka pachI eka sImAcihane sara karatuM, sthitaprajJanAM kALanI vastu banI gai che, ane ApaNA uchera udAra vAtAvaraNa nIce lakSaNone mUrtimaMta karanuM jIvana pUrI kRtArthatA sAdhIne virAma pAmyuM thaI rahyo che tyAre nAnAbhAInI kuTuMbIjano sAthenI, gurunA parivAra che. sthULa dehe te ApaNI vaccethI sadAne mATe gayA che. smaraNapaTa sAthenI, brAhmaNa samAja sAthenI, bhAvanagara zaheranA vAtAvaraNa sAthenI upara kadi na bhUMsAya evI chApa teo mukI gayA che. mAnavavibhUA athaDAmaNa kevI vyathApUrNa banI haze teno khyAla Avavo azakaya che. . tinuM temaNe ApaNane apUrva darzana karAvyuM che. temanA pavitra smaraNa'. - zikSaNanA kSetramAM teo eka meTA prayogavIra hatA. dakSiNA mAMthI ApaNe preraNA meLavatA rahIe ane e rIte ApaNA ' mUrti vidyAthIbhavanamAM vasatA vidyArthIonA zikSaNano prabaMdha saMsthA jIvanane satata ujALatA rahIe--e ja prArthanA, e ja zubhecchA ! ! ' mAM je karavAno nirNaya levAmAM AvyuM tyAra bAda zikSaNanA kSetramAM aneka navA prayogo karavAnI zarUAta thai. temanA vicArane jhIle evA temane be sAthIo maLI gayA-harabhAi ane gijubhAI. te banene A bAbatamAM temaNe chUTo dora Apyo. ane pariNAme dakSiNA amAre kAzamIrano pravAsa-6 mUrti vidyAthIbhavana zikSaNanI eka mahAna prayogazALA banI gayuM. amaranAtha (cAlu) vaLI zikSaNane lagatuM krAMtikArI sAhitya vipula pramANamAM nirmANa thavA lAgyuM, jenA lIdhe zikSaNa keLavaNIne lagatI lokamAnasamAM jaDa ghAlIne I amaranAthanI A guphe samudra sapATIthI 12729 phITanI UMcAIe beThelI aneka rUDha vicAragraMthio chUTavA mAMDI ane navA vicArone Avela che. guphAnI laMbAI 50 phITa, pahoLAI 55 phITa ane UMcAI 45 cetarapha phelAvo thavA lAgyo. 'soTI vAge camacama, vidyA Ave ramajhama'- phITa che. pahelagAmathI ahIM sudhI AvatAM nAnI ke moTI eka paNa guphA A purANI paddhati apratiSThata thaI gai. monTesarI paddhatinA pracAra jovAmAM AvI na hatI. te pachI kaI adazya zakitae ahIM ATalI ja dvArA bAlazikSaNane lagatI vicArasaraNImAM pAyAnuM parivartana thayuM. moTI guphA nirmANa karIne tene dezavidezanA aneka yAtrIo mATe eka mahAna AkarSaNa kendra banAvI dIdhuM haze?--Avo prazna A guphAne '' ' koi paNa saMsthA UbhI karyA bAda tenA vize saMsthAnA utpA nihALatAM manamAM UThayA vinA raheto nathI. moTAmAM moTo kArIgara dakanuM mamatva eTaluM badhuM jANe che ke temAM zithilatA Ave, saDo paNa Azcaryacakita banI jAya tevuM tenuM goLAkAra vizALa pravezadvAra pedA thAya, tenA astitvanI koi khAsa upayogItA na lAge te paNa, che. guphAnI aMdara UMDANamAM jamaNI bAjue eka goLAkAra jevo te saMsthAne koI paNa hisAbe cAlu rAkhavAne--tenI imAratane thIgaDAM khuNo che. ahIM bAre mAsa ochA vadhatAM daLavALo himajja jAmelo mArIne paNa UbhI rAkhavAno-Agraha sAdhAraNa rIte dareka saMsthAnA : rahe che, jene zivaliMga tarIke oLakhavAmAM Ave che. ahIM barapha zI rIte nirmAtAne rahe che. bhAvanagaranA dakSiNAmUrti vighAthIbhavanane ra5-27 varSa sudhI calAvyA bAda nAnAbhAIne mAluma paDayuM ke jAme che ane tenuM daLa vadhIne pANI bharavAnA moTA pavAlAne AkAra zI rIte dhAraNa kare che? Avo prazna koIne paNa thayA vinA na rahe. zaheranA vidyAthIone zaherI DhabanuM zikSaNa ApyA karavAno koI Ane khulAse ema karavAmAM Ave che che ke A pahADanA uparanA artha je nathI. AvuM zikSaNa eka yA bIjA AkAre bIjI aneka saMsthAo bhAgamAM, jyAre baraphanI sArA pramANamAM jamAvaTa thAya che tyAre, Ape che. temAM dakSiNAmUrtie have kazuM navuM ApavAnuM rahyuM nathI. pramukha guphAnA A khuNAmAM uparathI pANI Tapake che ane aMdaranA ati A kAryakartAomAM paNa bedilI ane avizvAse praveza karyo hato. gAMdhI ThaMDA havAmAnanA kAraNe uparathI TapakatuM pANI thIjIne A ThekANe 'jInA nayI tAlImanA vicArothI nAnAbhAI khUba prabhAvita banyA hima banatuM jAya che. pahADa upara barapha jyAre ogaLI jAya hatA ane nayI tAlImanI ajamAyaza mATe te gAmaDAne ja kAryakSetra che tyAre uparathI pANI TapakatuM baMdha thAya che ane vipula daLavALuM tarIke pasaMda karavuM joie ema temane lAgyuM. A badhA manemanthananA zivaliga dhIme dhIme ogaLavA mAMDe che ane tenuM kada saMkocAvA pariNAme teo ' dakSiNAmUrti vidyAthIbhavanane ekAeka virsajana lAge che. ame ahIM AvyA tyAre pahADa uparano bhAga bilakula karavA tarapha prerAyA. 1937mAM temaNe bhAvanagara choDayuM ane AMbalA sApha hato, ane pANI nItaratuM baMdha thaI gayuM hatuM. Ane lIdhe ame . jaMIne vasyA ane grAma dakSiNAmUrtinI sthApanA karI. ahi paNa jevuM moTuM bharAvadAra zivaliMga jovAnI AzA rAkhelI te jevA , temane pAravimAnI muzkelIono sAmano karavo paDaze. AvuM sAhasa tenAmAM ja saMbhave ke jenAmAM apUrva zikSaNaniSThA hoya ane 'mArUM na maLyuM. jyAre pahADa upara tema ja AsapAsa baraphanI khUba jamAe sArUM" enA sthAne 'sArUM e ja mArUM hoI zake evI samyaka vaTa thayelI hoya che tyAre guphAnA A khuNAmAM ja mAtra barapha jAmIne jIvanadaSTi prApta thai hoya, eTaluM ja nahi paNa, te daSTine amalI zivaliMgano AkAra dhAraNa kare che ema nathI, tenI najIkamAM paNa banAvavAnuM jenAmAM samarpaNa ane dIrya hoya. AMbalAnA grAma alaga alaga baraphanA bIjA be Dhaga nirmANa thAya che, jemAMthI dakSiNAmUrtimAMthI lokabhAratIne janma e navA sAhasanuM svAbhAvika ekane pArvatI tarIke ane anyane gaNapati tarIke oLakhAvavAmAM pariNAma che.. A jokabhAratI saNosarA khAte 1940mAM janma Ave che ane tenI e prakAranI zraddhAthI pUjA karavAmAM Ave che. alaga a zake ane anyathI pUjA karavAmAM 1. : : ' ke Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FE karo tA. 1 -1- 2 * pa bu ddha jIva na , ' A khulAsA uparathI mAluma paDaze ke A prakAranA ziva- saMkhyAbaMdha hinduo dara varSe jAya che tema A tIrthanI yAtrAe liga nirmANane eka daivI camatkAra tarIke lekhavAmAM Ave che-' paNa uttarottara vadhAre ne vadhAre yAtrALuo AvatA thayA che. A kaze kaI daivI camatkAra che ja nahi. vastuta: mAtra A ema jaNAvavAmAM Ave che ke A kAraNane lIdhe ahIMnA zivaliMga himapuMja ja nahi, paNa A guphA, A pahADa, A pradeza, A pRthvI tene upara je nANuM vagere dharavAmAM Ave che tene eka hisso ajavALI rahela sUrya, caMdra, AkAzanA tArAo ane AkhI vivu- musalamAnone ApavAmAM Ave che. racanA--A badhuM eka rIte vicArIe te kevaLa daivI camatkAra ja che. AvAM tIrthomAM sAdhAraNa rIte paMDayA pUjArIonI khUba che tenI gUDhatA ane gahanatAne koI bhedI zakayuM ja nathI. A badhuM kanaDagata hoya che. yAtrALuo AgaLathI dravya meLavavA mATe jAtakema banyuM che ane kema cAlI rahyuM che tenI koIne khabara nathI. jAtanA kriyAkAMDe UbhA karavAmAM Ave che, ane A kAraNe AsapAsa kIDI paNa camatkAra che, ane kuMjara paNa camatkAra che. puSpa paNa maMdira mUrtionuM paNa nirmANa thavA lAge che. ahIM evuM kazuM nathI. camatkAra che. ane kala paNa camatkAra che. paNa je jovAne ApaNe mAtra zivaliMgavALA mAtra zivaliMgavALA gakAvibhAgane ' saran guphAvibhAgane surakSita rAkhavA mATe : haMmezAne mATe TevAyelA hoIe chIe tenA vize ApaNane camatkAranuM lekhaMDanI eka jALI karavAmAM AvI che. te vaTAvIne ame aMdara " saMvedana thatuM nathI. vaLI A sarva kAMI kAryakAraNanA zAzvate . , dAkhala thayA ane sAme dekhAtA himasaMcayarUpa zivaliMga samakSa niyamane AdhIna che, paNa je ekAeka, aNadhAryuM ne asAmAnya vinata bhAve keTalAka samaya UbhA rahyA. ahIM eka paMDaye beTho ApaNA jovAmAM Ave che ane je ghaTanAne, pariNAmane ApaNe hato. te bhAvuka yAtrIone pUjA karAvatA hatA. bhAvuka yAtrIo tenA ghaTaka-pariNAmajanaka-kAraNa yA kAraNe sAthe buddhipUrvaka sAMkaLI phaLapha la ane rUpAnANuM zivaliMga sAme dharatA hatA. paMDa. A badhuM zakatA nathI tene ApaNe camatkAra tarIke anubhavIe chIe,. ekaThuM karato hato. ane pUjA karAvanAra yAtrALune saphaLa yAtrAnA ' varNavIe chIe. A rIte UMDI zraddhAthI prerAIne AvatA dharma- smaraNacihana tarIke lAla ke kesarI raMganA kapaDAne TukaDo ApatA , parAyaNa yAtriko A guphAmAM dAkhala thatAM potAnI najara sAme hato. A sivAya ahIM bIjI kazI dhAMdhala-dhamAla nahotI. ahi jAmele himapUMja jue che ane te himapUje jyAre eka bhavya nahotA koI paththaranAM nAnA moTAM zivaliMga ke koI devadevInI zivaliMgane AkAra dhAraNa kareluM hoya che tyAre, te dimUDha banI mUtio ane nahotI koI paMDayA pUjArInI kanaDagata. ( jAya che, UMDA AzcaryamAM lIna banI jAya che, rvApara kAraNe tenI sAdhAraNa rIte ahiM koI rAtrInA rahetuM nathI ema kahevAmAM najaramAM AvatAM nathI ane svAbhAvika rIte A apUrva daSyane teo Ave che, paNa guphAnA cheDAnA eka khUNe koI bAvA dhUNI dhakhAvIne eka daivI camatkAra eTale ke koI vidita kAraNanI bhUmikA : beTho hato, tenI pAchaLa eka nAnI oraDI jevuM kAMIka hatuM ane vinAnI daivI ghaTanA lakhavA prerAya che. te ahiM cAlu eTale ke yAtrALuonA avarajavaranA mahinAo ' '. A zivaliMganI kSayavRddhine amAsa-pUrNimA sAthe joDavAmAM daramiyAna rahetA hoya ema lAgatuM hatuM. Ave che te kevaLa zraddhALu lokonI kalpanA che. ApaNe upara joyuM te - A rIte A guphAmAM Ama tema pharIne huM, * pramANe A zivaliMganI kSayavRddhine saMbaMdha uparanA bhAgamAM himanI | mArI patnI, hIrAbahena pAThaka ane anya traNa cAra - vipula pramANamAM jamAvaTa thavA na thavA sAthe che. dariyAnI bharatI mitro bAMdhelI pagathAra upara jarA nirAMta karIne beThAM. amArI oTa mAphaka, amAsa-pUrNimA sAthe tene koI saMbaMdha che ja nahi, sAthenA bIjA bhAIbahene ahIMthI ravAnA thaI cukayA hatAM. ahIM A sthaLane lagatI bIjI eka mAnyatA pracalita che. amane , beThAM beThAM rastAnA anubhavanI ame vAta karavA lAgyA. A kahevAmAM AvyuM hatuM ke A guphAnI eka bAjue UMcenA bhAgamAM sthaLathI ame badhAM atyaMta prabhAvita banyA hatA. hIrAbahena dhoLA kabUtaranI eka joDI beThelI haMmezA jovAmAM Ave che ane pitAnA saMvedanane tatsadaza bhAva rajU karatI kAvyapaMkitao yAda karIne ' ' bhagavAna zaMkara ane pArvatI A kabUtarayugalanA rUpamAM yAtrikone vyakata karatAM hatAM. huM kedAranAthanA anubhavane yAda karate hate darzana de che. A bAbata yAda rAkhIne ame cotarapha badhe najara. ane tenI vAta sAthIone saMbhaLAvato hato. Ama aDadho poNa - pheravI, paNa AvuM koI kabUtarayugala amArI najare na paDayuM. kalAka pasAra thayo. sUrya madhyAhna vaTAvI cukayA hatA ane pazcimAkAza, Ane badale kAgaDA jevA moTA kadanA ane kALA raMganA pakSAo tarapha DhaLavA lAgyA hatA. AkAzamAM zvetazyAma vAdaLI Ama tema ' , dIvAlanI bakholamAM beThelAM ane Amatema uMDatAM amArA jovAmAM ' sarI rahyAM hatAM. gheDAvALAo pAchA pharavAnI utAvaLe karI rahyA AvyAM. paNa dhAro ke A kabUtarayugala amane dekhAyuM hota te hatA, ane varasAda AvavAnI. bIka batAvatA hatA. Ama chatAM : paNa tene zaMkara-pArvatI mAnI levAnuM koI kAraNa nahotuM. Ama ahiMthI khasavAnuM keme ya mana thatuM nahotuM. kazuM brAlyA cAlyA vinA chatAM A kabUtarane lagatI kiMvadaMtI ane te pAchaLa zaMkara-pArvatInI besAya teTaluM besavA ane aMdara cAlI rahelA gherI prasannatAnA , kaha5nA varSothI cAlyA ja kare che ane bheLA yAtrALuo tene saMvedanamAM--na samajAya evI UMDI anubhUtimAM-lIna banI javA . ' mAnyA ja kare che. mana cAhatuM hatuM. jANe ke durlabha evA koi phaLanI prApti thaI ' A guphAnI koNe pahelI zodha karI ane tenI eka tIrtha na hoya evI tRpti citta anubhavatuM hatuM. jANe ke pahelAM kadI ' tarIke pratiSThA zI rIte thaI te viSe koI pramANabhUta hakIkata joyuM nahotuM evuM kAMIka joyAnA AlhAda AMkhe anubhavatI hatI... amane jANavA na maLI. mAtra TuvALAo mAraphata eTalI mAhitI Ama chatAM paNa badhA sAthIo upaDavA taiyAra thayA ane TaTumaLI ke malika nAmano koI bharavADa, bakaravALa varSo pahelAM pharatA pharate vALA akaLAvA lAgyA, kAraNa ke teo bhUkhyA thayA hatA. paMcataraNa ahIM AvI caDhele ane teNe A guphA ane temAMnuM himanirmita zivaliMga pahoMce, raseI pakAve pachI teo kAMIka khAvA pAme tema hatuM. A joyuM ane te vismayAbhibhUta banyuM. teNe te samayanA kAzamIranA ane Akhare ahIM bahu samaya rokAvAnuM te zakaya ja nahotuM. mahArAjAne A bAbatanI khabara karI ane mahArAjAe mANasane eTale pachI huM paNa. AnaMdasamAdhinA Avegane zamAvIne Ubhe , mokalIne e vize khAtarI karAva. tyArathI A sthaLane bhagavAna thayo ane sau sAthe pAchA pharavA taiyAra thaye. amaranAthane manathI zaMkaranA sthAnaka tarIke-amaranAtha tartha tarake-prasiddhi maLavAna ' vaMdana karyuM ane guphAne vaTAvI huM nIce UtaravA lAgyo. amaragaMgA zarUAta thaI che ane himAlayamAMnA jema anya tIrthona, yAtrAe vahetI hatI te AgaLa amArI rAha jotA ghaDAo UbhA hatA. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha ame te upara savAra thayA ane nadIpravAhane vaTAvI AgaLa cAlyA. AgaLa cAlatA gayA tema guphA ane amArI vacce aMtara vadhavA lAgyuM. Ama chatAM guphA ane tenA alaukika vAtAvaraNathI mAruM citta eTaluM badhuM abhibhUta banyuM hatuM ke amArA ` mArge AgaLane AgaLa jatAM amaragaMgA be vAra vaTAvIne bhairavaghATInuM caDhANa caDhavA mAMDayA tyAM sudhI avAranavAra meDhuM pAchaLa pheravI pheravIne amaranAthanI guphAne huMnihALatA rahyo. Akhare bhairava ghATInI bIjI bAjue ame AvyA ane amaranAthanI ghATI dekhAtI baMdha thaI. AmathI tema vaLa khAtI sAMkaDI keDI upara ame bhairava ghATI dhIme dhIme UtaravA lAgyA. sadbhAgye AkAza svaccha thatuM jatuM hatuM. varasAdanA have koI bhaya nahotA. ahIMthI pasAra thayA tyAre manamAM AturatA uchaLatI hatI. A bAju have jyAre pAchA pharyA tyAre amaranAtha darzananI kRtArthatA manane bharI rahI hatI. dhIme dhIme AkhI ghATI ame pAra karI ane sAMjanA cAra sADA cAra vAgye ame paMcataraNI pahoMcI gayA. 182 ahiM mIlITarI beresa jevAM ardhagALAkAra pAkAM naLIyAghATanA be makAnA hatAM. eka berekamAM amArA sAmAna kyAranA zeThavAI gayA hatA. ane bIjI berekamAM eka khuNe amArA mATe rasAi taiyAra thatI hatI. amArA pravAsasaMcAlake ahiM amane saMpUrNa karAvavAnA prabaMdha vicAryA hatA. saiA sAthIonAM dila amaranAthanAM darzana vaDe AnaMdabhara banyAM hatAM. AkAze pAradarzaka nirmaLatA dhAraNa karI hatI. sUrya pazcima kSitija tarapha avataraNa karI rahyo hato. vAtAvaraNa bhAre khuzanumA hatuM. sarvatra prasannatA vyApI rahI hatI. pazcima dizA khullI hatI. pUrva dizAe AvelA vizALakAya pahADo upara jyAM tyAM patharAyelA barapha jANe ke rUperI patarAM jayAM na hoya ema caLakI rahyo hato. kautuka ane kutuhalathI prerAyalA AkhA AsapAsanuM dRSya nihALI UMDI tRpti anubhavatI hatI. je baeNreMkamAM rasAi thatI hatI tyAM amaranAthathI pAchA pharelA tema ja moTA bhAge pahelagAma bAjuethI AvelA yAtrikonI bharatI thaI rahI hatI. tethI te berekamAM jamavA besavAnuM zakaya rahyuM nahotuM. bIjI bAjue ThaMDI eTalI AkarI naheAtI ane havA paDI gaI hatI. tethI khullAmAM ja sIe sAthe besIne jamavAnuM nakkI karyuM. A paNa eka navala anubhava hato. kAraNa ke paMcataraNImAM sAdhAraNa rIte eTalI badhI TADha hAya che ke ame ahiM khullAmAM besIne bheAjana karyuM hatuM. ema koine kahevAmAM Ave te te jaldI mAnavAno nahi, vividha vAnIothI bhareluM bhAjana patyuM. kSudhAzAntithI mana tema ja zarIra tAjagI anubhavavA lAgyA. sUrya have AthamI cukayo hato. ema chatAM saMdhyAnA suramya prakAza cAtarapha patharAi rahyo hato. zrAvaNa zuda chaThThanI caMdrapAMdaDI pazcima AkAzamAM caLakI rahI hatI. sAMjanA ajavALAM saMkelAvA lAgyA ane aMdhakAranA vadhavA sAthe caMdranA caLakATa vadhavA lAgyo ane tenA sAmya nItaratA prakAza vaDe citta madhura prasannatA anubhavavA lAgyuM. thoDo samaya Ama tema pharyo. aparicita yAtriko sAthe kAMika paricaya sAdhavA prayatna karyo. AvI yAtrAonA anubhavAnA paraspara vinimaya karyo. paNa have rAta vadhatI cAlI hatI. ThaMDI paNa vadhavA lAgI hatI. AkhA divasano thAka paNa ThIka ThIka lAgelA. eTale Akhare bahAra pharavAnA, vAta karavAnA ke ekalA besIne kudaratI daSya mANavAnA meha manamAM ja zamAvI devA paDayA. rAtrInA ATha vAgyA na vAgyA. sA koI thAkyA pAkyA pAtapAtAnA bIchAnAmAM lAbAM thaine paDayA. thoDo vakhata bhajana cAlyAM. thAka ane nidrAthI amArI AMkho gherAi gai ane jotajotAmAM sau nidrAdhIna banI gayA. jIvana tA. 16-1-1 paMcataraNImAM zeSanAga karatA ThaMDI ochI hatI. vaLI ArAma karavA mATe pAkAM makAne hatAM ane e rIte ame bahAra vahetI ThaMDI havAthI surakSita hatAM. zeSanAganI rAta kAMika asukha-asuvidyAvALI hatI. ahIM to AkhI rAta ame sukhanidrAmAM ane je apUrva darzana karyuM hatuM tenA ja madhura svapnAmAM vyatIta karI. savAra paDI. nityakarma tema ja cA-nAsto patAvyA ane prayANa mATe sausajja thayA. Aje eka sAthe 24 mAilano paMtha kApIne pahelagAma pahoMcavAnuM hatuM. saiA potapotAnA TaTuo upara ArUDha thayA ane amArI vaNajAra cAlatI thaI. amaranAtha tarapha .jatI vakhate je dAne pAchaLa cheADatA gayA hatA te have sAme AvIne ubhAM rahevA lAgyAM. je joyuM hatuM tenI punarAvRtti thavA lAgI, bhavya darzananI A punarA vRtti atyanta madhura lAgatI hatI. je joyuM hatuM te bIjI vAra nihA LatAM tenI mana uparanI chApa pAkI thatI hatI. nadI nALAM eLagatAM mahAgunasanI caDhAI zarU thai. caDhAi purI thatAM utarANa zarU thayuM. jotajotAmAM zeSanAga AvI pahoMcyA. ahiM aDadhA kalAka ArAma karyo, paMjAbInI hoTelamAMthI cA-pANI pIdhAM. tyAra bAda zeSanAganA kinAre kinAre AgaLa cAlyA. savAranA sADA daza AsapAsanA samaya hato. AkAza lagabhaga nirabhra ane prasanna hatuM. sUryanA taDako vAtAvaraNanI ThaM'Daka sAme amane sArI huMpha ApatA hatA. zeSanAga nirakhI nirakhIne joi lIdhuM. zeSanAga alepa thAya te pahelAM pAchaLa najara karI karIne be--pAMca vAra nihALI lIdhuM. zeSanAganuM sarovara enuM e ja hatuM. tenI cAre bAju himAcchAdita parvatA enA e ja hatA. zeSanAga nadI enI e gatithI vahI rahI hatI. ema chatAM tenuM saiAndarya jeTaluM jatI vakhate AkarSaka lAgatuM hatuM teTaluM AkarSaka have nahotuM lAgatuM. kAraNa ke, amara nAthanuM adbhuta dazya AkhAmAM bharyuM hatuM. barapha upara paNa cAlI cUkyA hatA. to pachI dUrano barapha joIne romAMca kema thAya ? have to rastA moTA bhAge utarANanA hato. tethI ghoDAonA vega vadhavA lAgyA hatA. paMcataraNIthI AgaLa vadhyA tyArathI huM, mArI patnI, hIrAbahena pAThaka, ramaNabhAi lAkaDAvALA ane temanI putrI ci. sudhA ame lagabhaga sAthe ekamekanI AgaLa pAchaLa cAlI rahyAM hatAM. ghoDAvALAo 'Aza khabaradAra' kahIne TaTu Ane khatarAthI cetavatA hatA ane vadhAre jhaDapathI cAlavA preratA hatA. gheADA upara besavAne ame TevAyelA nahi, tethI banne paga pegaDAmAM satata bharAvI rAkhavA paDatA hoine amArAM goThaNa ThIka ThIka dukhatAM hatAM. ane temAMthI rAhata meLavavA mATe doDatA gheADAonA vega amAre vAre vAre aTakAvavA paDatA hatA. khADAkhaDIyA ane kIcaDavALA mArge pUrI sujhapUrvaka TaTTue paga mUkatA hatA ane amArI salAmatIne jarA paNa vAMdhA na Ave e rIte amAruM vahana karatA hatA. sAdhAraNa rIte mArI patnI AgaLa ane huM pAchaLa e kramamAM ame AgaLa vadhI rahyAM hatAM. paNa kadi kadi mAro ghoDo tenA ghoDAne vaTAvIne AgaLa cAlI jatA hatA. A tenA tejIlA ghoDAthI sahana thatuM nahotuM ane mArA gheADA sAthe athaDAIne paNa te AgaLa ne AgaLa rahevAne Agraha rAkhatA hato. A joine pAchaLa rahelA hIrAbahenane bhAre ramuja paDatI hatI ane mane vinAdamAM kahetA hatAM ke "paramAna MdabhAI, Aja sudhI vijyAbahenane pAchaLa rAkhIne tame ja AgaLa cAlI rahyAM hatA. Aje vijayAbahena tenA badalA le che ane tamane jarA paNa AgaLa TakavA detA nathI. " Ama vArtAvinoda karatI. amArI maMDaLI eka pachI eka pradeza . vaTAvI rahI hatI. zeSanAga kayAMya pAchaLa rahI gayuM hatuM. temAMthI prasarelI zeSanAga nadI amane sAtha ApI rahI hatI. AnaMdapraphullita evA ame kuTTAdhATI pasAra karI. jojapAla paNa vaTAvyuM. pissughATInA utarANa Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-62 prabuddha jIvana samIpa ame AvI pahocyAM. ahi amAre ghoDA uparathI nIce utaravuM vibhAjita banatI ane pachI saMdhAI jatI lIDara nadI-jANe ke gepa paDayuM. AkhI ghATI ame page cAlIne utarI gayA, ane thoDIvAramAM gepIenI rAsalIlA ramAi rahI hoya evo manamAM AbhAsa ubhI lIDara nadInI bAjue AvI pahoMcyA. tenA khaLakhaLa vahetA pravAhanA karatI, soLe zaNagAramAM zebhI rahelI A apUrva nisargalIlA avAja atyanta karNapriya lAgatA hatA. have to vRkSathI chavAyelA mANatA mANatA ame pahelagAma samIpa AvI pahoMcyA. haju pahelagAma dhIca jaMgalamAM amAro raste AgaLa vadhI rahyo hato. thoDI vAramAM traNeka mAila dUra hatuM. paNa ame bannenAM zarIra ane goThaNa ghoDA upara caMdanavADI AvI pahoMcyuM. * besI besIne eTalA badhA dukhavA lAgyAM ke ame Akhare ghaDAone pIghATI ame utaravA mAMDyA ane garama kapaDAM kheMcavA tyAga karyo ane cAlatA cAlatA ane tyAM vasatA vicaratA purUSa, lAgyAM hatAM. ThaMDI gai hatI; garamI lAgavA mAMDI hatI. caMdanavADI namaNI strIo ane gulAbanA goTA jevA lAgatAM bALakone nihALatAM pahoMcyA eTale garama kapaDAno bhAra haLavo karyo. madhyAhana nihALatAM pahelagAmanI bhAgoLe pahoMcyA. jANe ke ajeya evuM samaya hato, baporane doDheka vAgyo haze. amArI sAthenA keTalAka te kAMIka jItIne AvyA hoIe evA rUvAbapUrvaka, gaNavezadhArI sainiko pahelagAma bhaNI kayAranA ravAnA thai cukayAM hatAM. amAre pahelagAma mAphaka, pahelagAmanI bajAra vaTAvIne Akhare ame pAina vyu hoTela pahoMcavAnI utAvaLa na hatI. ahi be kalAka ADA paDIne ArAma upara AvI pahoMcyA ane amArI pahelAM kayAranA AvI pahoMcelA karyo. tyAMnA paMjAbI hoTelavALAne khaTAvyo. parAMThA, zAka, mitrone, sAthIone, sahapravAsIone maLyAM, bheTayAM, ekamekanuM vagere nAsto karIne tAjA thayAM. dukhatA gaThaNane ThIka ThIka ArAma maLe. saprema abhinandana karyuM. A rIte be rAta ane traNa divasanA baporanA traNa sADA traNa thavA AvyA. sUrya pazcimAbhimukha gALAmAM ame amaranAthanI yAtrA pUrI karI ane amArA jIvanane banIne nIce utaravA lAgyo. namate pahora thayuM ane bAkI rahelA ame kRtArtha karyuM. sAta AMTha yAtrio azvArUDha banIne AgaLa cAlyA. have raste eka A cirasmaraNIya yAtrAne anulakSIne upasaMhAra rUpe keTaluMka dama. raLiyAmaNe hato ane saDaka pahoLI ane pAkI hatI. kAzmIranI - cintanAtmaka vivecana karavAnuM che jenuM nirUpaNa have pachI. lAkSaNika vanazrI, vRkSathI chavAyelA uttuMga girivare, DAbI bAjue nIce vegapUrvaka vahI rahelI ane mArgamAM meTA khaDako Ave tyAM apUrNa paramAnaMda jinamarti ane maMdiranuM apekSita navasaMskaraNa | tA. 15-12-61 nA roja savAranA samaye vIle pAranA pazcima vibhAgamAM saroja nivAsanI bAjAe tyAMnA jaina ve.. mU. saMgha taraphathI zrI. ratilAla maNilAla nANAvaTIe saMghane aparNa karela jamInanA eka pleTamAM sara maNilAla bAlAbhAI nANAvaTInA hAthe zilAropaNavidhi karavAmAM AvI hatI. tyAra bAda 'saralA sarjana' mAM AcArya zrI. vijayalakSmaNasUri tathA anya munivaronI hAjarImAM vilepArale jena' Q. mU. saMghanuM eka jAhera saMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. A saMmelanamAM vilepArale jaina saMghanA AgevAnoe tema ja aneka bhAIbahenoe sArI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI ane muMbaI-aMdherIthI paNa keTalAka jaina agraNIo upasthita thayA hatA. ' te prasaMge meM je vivecana karyuM hatuM tenI saMkalita karelI noMdha nIce ApavAmAM Ave che. - paramAnaMda) | mArI pahelAnA be vakatAoe (zrI. ramaNalAla dalasukhabhAIe vIle pAralemAM aneka sAmAjika tema ja dhArmika pravRtio tathA zrI. kAntilAla IzvaralAle) je AnaMda ane prazaMsA- cAlI rahI che. zikSaNanA kSetramAM badhAM parAMomAM vIle pArale " sUcaka vakatavyo raju karyA che tenAthI mArA vakatavyane sura kaMika mokhare che. aneka navAM prasthAnI vIle pArale janmabhUmi che. - judo mAluma paDe to tenI prAraMbhathI ja huM kSamA mAgI lauM. 1930 - 32 mAM savinaya satyAgrahanI laDatamAM vIve pAramAM A samAraMbhane lagatuM nimaMtraNa maLyuM tyAre ahi AvavuM ke na hAhu moTA pAyA upara maMDANa maMDAyelA ane tyArathI vIleAvavuM te vize mAruM mana dvidhA anubhavatuM hatuM, kAraNa ke Aje pArale bhAratabharamAM suvikhyAta banyuM che. AvA vIle pAralene che teTalAM jaina maMdiro ApaNe sAcavI ke saMbhALI zakatA nathI jaina zve. mU. saMgha jayAre zikharabaMdhI bhavya maMdira nirmANa karavA tevI paristhitimAM navAM jaina maMdiro bAMdhavA emAM mane rasa udya kata thayo che tyAre te junI paraMparAnI kevaLa nakala nahi hoya, nathI, sivAya ke amuka sthaLe navuM maMdira ubhuM karavAnI anivArya paNa temAM navI paraMparAnAM prasthAna haze evI AzA vyakata karuM AvazyakatA hoya. Ama manamAM gaDamathala cAlatI hatI te dara- te te asthAne nahi lekhAya, ane e AzAthI prerAIne miyAna bhAI ratilAlabhAIne be divasa pahelAM maLavAnuM banyuM AjanA dezakALane anurUpa evI keTalIka sUcanAo Apa ane emanI sAthenI vAtamAM meM jaNAvyuM ke, "tame jayAre samakSa vinItabhAve raju karuM chuM : navuM maMdira baMdhAvavA mAMge ja che to temAM cAlu praNAlithI (1) digaMbara maMdiramAM pratiSTita karavAmAM AvelI ane kAMika navuM prasthAna thavuM joize." temaNe uttaramAM kahyuM zvetAMbara maMdiramAM pratiSThita karavAmAM AvelI mUrtiomAM ke, "tame A prasaMga upara jarUra Ave ane tamArA mukhya pharaka A che: digaMbara mUrtio nagna hoya che. vicAro saMgha samakSa rajU karo." te mArA junA mitra, eTale ke, temAM yathAsthAne purUSacihnasUcaka AkAra kole mArI upara temane khUba sneha. temanA Agrahane vaza thaine hoya che; zvetAMbara mUrtiomAM te sthAne kaMderA - kaccha huM ahi Avyo chuM ane A prasaMge je vicAro manamAM ghoLAI AkAra kareluM hoya che. A uparAMta digaMbara mUrtiomAM AMkha rahyA che te ApanI samakSa namratAbhAve raju karuM chuM. korelI hoya che, zvetAMbara mUrtionI mukhAkRtiomAM A vIle pAralamAM huM varSo sudhI rahyo chuM. ane aneka bhAI- AkhInI bhAga sapATa hoya che, jenI upara lAkha vaDe senAnA bahenanA nikaTa paricayamAM Avyo chuM. emAMnAM keTalAMkane ahi gharAmAM jaDelAM sphaTikanAM netro cADavAmAM Ave che. A mUrtinuM svarUpa | padmAsthAnastha eTale ke dhyAnastha yogInuM hoya che. mArI sAme beThelAM joIne huM khUba AnaMda anubhavuM chuM ane mUrtinA, A mULa svarUpa sAthe uparathI cakSuo ceDavAnI prathA jANe ke huM mArA potAnA gAmamAM AvyuM houM evI bIlakula baMdhabesatI nathI. hArtha-paga vagerenI goThavaNa kevaLa dhyAnaumilatA atyAre huM anubhavuM chuM.' , . . . . . sUcaka hoya che, jayAre ceDelI AMkhanA kAraNe mUrti jANe ke eTale A che nita karavAmA jevAmAM AvelI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 prabuddha jIvana tA. 16-162 e ane mArI mAM je bhAratIya AnA dhyAnamAM barAbara avaLe ? A abhi , khUba, ApaNe i javAmAM ApaNI sAme Tagara Tagara joI rahI hoya ema lAge che. mUrtine jaina darzane te koI rIte vyakata karI zakatI nathI. ' jonAra--darzana karanAra AthI eka prakAranI visaMvAditAne anu- A badhA vaibhavathI jena maMdirane mukata rAkhavAnI bIjI bhava kare che. 3. jana mUrtinA aghatana svarUpamAM rahelI A rIte vicAratAM paNa khAsa jarUra che. ApaNe jANIe chIe visaMvAditA kaLAbhijJa lokone khUba khuMce che. dhyAnastha mUrtinI ke AjakAla maMdiromAM avAranavAra cerIo thAya che. vaLI AMkhe ardha nimIlita hovI ghaTe che. nahi tadana baMdha, nahi taddana A daradAgInA rAkhavA mATe tIjorI ane cokIdAranI ughADI. bhagavAna buddhanI mUrti tarapha Aje jagatanA loko khUba vyavasthA karavI paDe che. ane ema chatAM paNa corInuM jokhama AkarSAya che tenuM kAraNa e che ke, te mUrti kaLAnI daSTie, rahe ja che. A bhaya ane jokhamathI jaina maMdirone mukata banAvavA bhAvanI daSTie pUrNa hoya che. tenuM samagra rUpa, tenI mukhamudrA , joIe ane e te ApaNe ApaNe jANIe chIe ke maMdiramAM ane temAM paNa tenI AMkhe darzana karanArane atyanta bhAva- bhAremAM bhAre kotarakAma karyuM hoya, ema chatAM tenA paththarane ke , mugdha banAve che ane tenI pAsethI ekAeka khasavAnuM ArasanI mUrtine upADI javAne-laI javAna-koI vicAra mana thatuM nathI. sAranAtha buddhanI mUrti, dilhInA biralA maMdiramAM karatuM nathI. paNa jevuM tyAM AMgI ke AbhUSaNanA rUpamAM sonuM, rahelI bhagavAna buddhanI mUrti--ane dUra zuM kAma javuM ?- cAMdI, hIrA, motI, mANeka vasAvavAmAM Ave che ke tarata ja coranA najIkamAM varlI upara ubhA karavAmAM Avela buddhamaMdiramAM je dilamAM corInI vRtti pedA thAya che. AvA parigrahathI navA jaina mUrti mukhya sthAne birAje che--te jAo ane mArA kahevAno maMdirane mukata rAkhavA tenA nirmAtAone mArI vinaMti che. Azaya ApanA dhyAnamAM barobara Avaze. keTalAMka jaina maMdira (3) jaina maMdira bane teTaluM sAduM banAvo. temAM AMkhane bhAratIya zilpanA anupama namunAo che; teNe vizvabharanA AMjI nAkhe te bhapako, raMgarogAna, vadhAre paDate zAbhAkalAkArone AkarSI che. je zAnti, prasannatA, suvAsa, prakAza zaNagAra asthAne lAge che. jaina maMdiranI racanA, tenuM prazobhana jaina maMdiramAM dAkhala thatAM anubhavavA maLe che te anubhava atyanta saumya prakAranuM hovuM ghaTe che. vaLI A prazAbhane evAM anya dharmonAM maMdiromAM bhAgye ja thAya che. paNa ApaNe ApaNAM pramANapUrvakanAM hovAM joie ke temAM praveza karanAra zAnti, maMdiro mATe je gaurava lai zakIe tema che tevuM gaurava Q. svasthatA, prasannatA anubhave ane tenI daSTine ADe avaLe na - jaina mUrtio viSe lai zakIe tema nathI. cakSu, TIlAM, TapakAM AkarSatAM madhyasthAne pratiSThita ISTadeva pratye abhimukha kare. coDIne ApaNe te mUrtionI khUba viDaMbanA karI che. zravaNa (4) Apa jANo cho ke ApaNe tyAM devamaMdiramAM bolIo belagoDA ke kArakalanA bAhubalInI ubhI mUtio abhUta vagere dvArA dravyanI khUba Avaka thAya che, jene "devadravya' tarIke zilpanA namunA che. paNa te mUrtio digaMbara saMpradAyanI oLakhavAmAM Ave che ane tene upayoga maMdira ane mUrti che. ahiMnA navA maMdira mATe mArI e sUcanA che ke, junI pAchaLa ja thai zake evI ApaNAmAM kALajAnI mAnyatA pravarte purANI mUrtio ahiM pratiSThita karavAne badale evI navI che. bIjI bAjAe dareka maMdiramAM e sAdhAraNa khAtuM hoya mUrtio banAvarAva ke jemAM dhyAnane bhAva sUcave ane adhyA- che, jenI Avakano upayoga zrAvaka-zrAvikAonA lAbhamAM tmika anubhUtine prere evI namaNI, nIce DhaLelI AMkhe karelI karavAmAM Ave che. devamaMdiranA khAtAmAM zraddhAne vaza thaIne hoya. bhagavAnanI mukhamudrA kevI hoya? kavie-zAstrakAroe sUcavyuM che ke loko khUba nANuM Ape che, jayAre sAdhAraNa khAnuM moTA karAmarasanimA~ dRgiyuma prasanna-prazamarasamAM nimagna ane bhAge kheTamAM ja kAma karatuM hoya che. je samAja A maMdira ubhuM daSTiyugala vaDe prasanna. prazamarasane anubhava karavo hoya kare che tenA koyasvAthyanI upekSA thai na ja zake. A samAja te jina mUrtinuM-tenI mukhamudrAnuM-upara sucavelA dhoraNe madhyamavargane banelo che ane tenI jIvavAnI bhIMsa dina ' have navasaMskaraNa thavuM ghaTe che. zvetAMbara tathA digaMbara mUrti prati dina vadhatI ja jAya che. vaLI devamaMdirane jarUra hoya te vacceno bheda batAvavA mATe liga yA kacchane Alekha bhale rAkhe, karatAM anekagaNI Avaka thatI jovAmAM Ave che. A AjanI paNa cazuo karAvavAnA ThekANe joDavAnI prathA cAlu rAkhavI vAstavikatA che. te mArUM e sUcana che ke mUrti ane maMdirane te mUrtinI viDaMbanA-virUpatA-cAlu rAkhavA barobara che. cAlu praNAli ane paraMparA mujaba nabhAvavA mATe cAlu ! (2) jaina mUrtinuM ja svarUpa ApaNe varNavyuM--vicAryuM te sAthe tenI rAkhavA mATe jarUrI hoya teTale devadravyanI AvakamAMthI jarUra upara je TIlA TapakAM coDavAmAM Ave che, mUrtinA zarIra bhAgane kharca kare, paNa vadhArAnI Avakane zAvakasamAjanA hitArthe DhAMkatA je sonAcAMdInA gharAM (jane AMgI kahevAmAM upayoga karavAnuM vicAre. A kevaLa sAdI samajanI vata che; Ave che) paherAvavAmAM Ave che, kuMDaLa, mugaTa, bAjubaMdha-te paNa sonA ne jamAnAnI A mAMga che, bhAvI e dizA tarapha AMgaLI cIMdhI . cAMdInA ja mAtra nahi, paNa pAnA, mANeka, hIrAnA jaDataravALA- rahela che. Ama chatAM paNa devadravyanA maryAdita upayogane lagatI caDAvavAmAM Ave che, motI tathA hIrAnAM AbhUSaNo vaDe mUrtine mAnyatAnI jaDa eTalI UMDI che ke tenA sAmAjika upayogane zaNagAravAmAM Ave che, AMgInA nAme kabajA-jAkITanA AkAre vicAra Apane kadAca sattvara svIkArya na lAge. to pachI tenA mUrti upara racavAmAM Ave che-A badhuM saMgata nathI. jina- vikalpa rUpe evo pratibaMdha karavAnI sUcanA karuM chuM ke, 9. te mUrti saMyama, tyAga, vairAgya, dhyAnanA pratIkarUpa che. tene je mULa maMdiramAM devadravyanI je ghaNI moTI Avaka thAya che tenI amuka AkAra che te A bhAva sUcavavA mATe pUrato che. tenI upara je TakA Avaka sAdhAraNa khAtAmAM laI javAno prabaMdha kare. dA. ta. zobhA, zaNagAra, ThATha karavAmAM Ave che te mULa svarUpanuM, tyAga, muMbaImAM kacchI vIzA ozavAlanA AdIzvara bhagavAnanA vairAgya ane dhyAnanI dazAnuM virodhI che. IzukhristanI mUrti maMdiranA baMdhAraNamAM derAsaranA AvakanA cha TakA sAdhAraNa juo! bhagavAna buddhanI mUrti juo! te te mahApurUSonI ApaNA khAtAmAM laI javAno TharAva karavAmAM Avyo che ane A " manamAM je kalpanA che tenuM tenI--AbhUSaNa. zobhA zaNagAra vinAnI- mujaba paccIza varSathI tenA vahIvaTa cAle che. athavA to bIjo sAdI mUrtiomAM ApaNane sahaja darzana thAya che. zaNagArelI cAMdI mArga e che ke, jena ve. maMdiramAM pUjA-prakSAlana mATe amuka. sonuM hIrA, motIthI ladAyelI jinamUrti jainonI jAhojalAlI ghInI paribhASAmAM bolI-uchANI-bolavAnI je prathA che ane jarUra pradarzita kare che, paNa tyAga, vairAgya, ane saMyamanA je dvArA devadravyanI ghaNI moTI Avaka thAya che te prathAmAM . - Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-1-dara eTalA sudhArA - karo ke maNa ghInA je dara hoya tenA upara pacAsathI sA| TakAnA caDAvA karo ane e rIte je vadhArAnI Avaka thAya te sAdhAraNa khAtAmAM laI jAo. mAlegAmamAM A prakAranA saracArjanI paddhati ghaNAM varSothI svIkArAyalI che. mArI jANa pramANe Aje pUjA mATe jarUrI kesara, sukhaDa, vagere atyAre khUba mAMghI banI gayelI vastuo kharIdavA mATe paNa sAdhAraNakhAtAomAM pUratI Avaka thatI nathI, ane A vastunI kharIdI sAdhAraNa khAtAnI AvakamAMthI ja zai zake che. evI mAnyatA che. tethI muMbaInA amuka maMdiromAM meM sUcavyA tevA saracArja levAnI AvI che. tA ATaluM kadama to A navA maMdiranI Avaka saMbaMdhamAM ahiMnA jaina saMgha jarUra uThAvaze evI mArI khAtrI che. AthI atyAre mAre vizeSa kazuM kahevAnuM ke sucavavAnuM nathI. je maMdiranA puraskartA mArA mitra ratilAla nANAvaTI che je AjanA vicArapravAhothI pUrA paricita che, ane je maMdirane pAye puNyapurUSa sara maNilAla bAlAbhAI nANAvaTIe nAMkhyo che te maMdira ane tenI paraMparA kevaLa junavANIne cIle cAlanArAM nahi hoya, paNa AjanA vicAravalaNane anurUpa evA navAM prasthAnonI sarjaka haze. AvI antaranI sadicchA prathA akhatyAra karavAmAM ane zubha bhAvanA sAthe mAruM vakatavya purU karUM chuM. paramAnaMda AvatA vizeSa noMdha : uparanA bhASaNa bAda bIjA cAra vakatAee navA maMdirane AvakAra ApatA vakatavyo raju karyAM hatAM ane tyAra bAda e sabhAmAM upasthita thayelA AcArya zrI vijayalakSmaNa sUrie meM raju karelA vicArone paDakAratuM lagabhaga pANA kalAka sudhI lAMbuM pravacana karyuM hatuM, temAM janavANI vicAra valaNAnuM joradAra samarthana hatuM. jenA kA javAbanI ApavAnI jarUra jaNAtI nathI. paNa e samarthana daramiyAna jaina zve. mUrtio upara caDavAmAM cakSuo saMbaMdhamAM temaNe eka vilakSaNa vidhAna karyuM hatuM jenI noMdha levI ghaTe che. temaNe jaNAvyuM hatuM ke, "mUrtimAM kArAyalA cakSu sAmAnya daSTinuM sUcana kare che, jayAre uparathI coDavAmAM AvatAM cakSuo bhagavAnane prApta thayela kaivaLajJAnanuM sucana kare che." vastuta: jaina zve. mUrtienI mukhAkRti upara banAvaTI cakSuo coDavAnA hoine mULa ArasamAM AMkho koravAmAM AvatI ja nathI ane bIja upara .cADavAmAM AvatA cakSuo kevaLajJAnanA ghotaka che A zodha temanI potAnI mailika lAge che. cakSuA cADavA saMbaMdhamAM AvuM vidhAna Aja pahelAM kadi sAMbhaLavAmAM ke jANavAmAM AvyuM nathI. e viSe bemata che ja nahi ke, zvetAMbara jina mUrtine digaMbara jina mUrtithI judI pADavA mATe ja cakSue uparathI ceDavAnI prathA pracalita thai che. ema na hota to makSIjI, antarikSajI ane kezarIyAjInAM tImAM cakSu cADavA na coDavAnA jhagaDA ubhA thayA ja na hota. paramAnaMda viSayasUci pUNyamUrti nAnAbhAI bhaTTa amAro kAzmIranA pravAsa jinamUrti ane maMdiranuM apekSita navasaMskaraNa muni santabAlajI Ayojita sAdhu-sAdhvi zibiranI phalazruti jyotiSamAM aMdhazraddhA "zAntisenAnA vicAra AkarSaka che, paNa..." buddha jIvana paramAnaMda paramAnaMda paramAnaMda gagubhAI munazI javAharalAla naheru pRSTha 179 180 183 paramAnaMda 185 187 188 muni santamAla-AyeAjita 185 sAdhu-sAvI zibiranI phalazruti muni santabAlajIe muMbai mATuMgA khAte tA. 14-------61 nA roja UbhI karelI sAdhu-sAdhvI zibiranI tA. 22-11-61 kArtakI pUrNimAne roja pUrNAhuti thai. A zibiranuM udghATana pUjya ravizaMkara mahArAjanA hAthe karavAmAM AvyuM hatuM. pUrNAhuti prasaMge atithivizeSa tarIke mAnyavara vaikuMThabhAi lallubhAi mahetAne bAlA vavAmAM AvyA hatA. A zibiranI zarUAta thavAnI hatI e divasAmAM A zibiranI kalpanA ane yojanA viSe eka lAMbI noMdha prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM AvI hatI, te tenI jyAre have cAra sADAcAra mahine pUrNAhita karavAmAM AvI che tyAre te saMbaMdhamAM AlAcanA rUpe kAMIka lakhavuM jarUrI lAge che. lagabhaga bAra mahinA pahelAM muMbai khAte AgAmI cAturmAsa daramiyAna eka sAdhusAdhvI zibira yojavAno vicAra munizrI "santabAlajIe "vizvavAtsalya"mAM pragaTa karyA hatA ane tyAra pachI tenuM pracArakA mahinAo sudhI teo jozabhera calAvI rahyA hatA. zarUAtanAM lakhANA vAMcatA huM je samajyo hato. te mujaba paMdarathI vIza--vadhAre Ave to vadhAre-jaina sAdhusAdhvIone muMbaImAM koi sthaLe cAturmAsa mATe ekaThA karavAM ane temane bhUtakALanA Adarzo ane vicArazreNIo sAthe anusaMdhita karIne AjanA prazno viSe spaSTa mArgadarzana ApyuM, eTaluM ja nahi paNa, AjanI samasyAne pahoMcI vaLavA mATe Aja sudhInI rUDha vicAraNAone je navA vaLAMka ApavAnI, navI, daSTithI raMgavAnI jarUra che te mATe A sAdhu-sAdhvIo sAthe carcA-vicAraNA karI temane navI dizA tarapha vALavAM, temane. navI vicAradIkSA ApavI ane e rIte jaina sAdhu-sAdhvIonuM eka krAMtikArI daLa UbhuM karavuM AvuM svapna AvI kalpanA--A sAdhu sAdhvI zibira yojavA pAchaLa rahI hatI. A mATe jainonA badhA saMpradAyanA sAdhuone tema ja sAdhvIone AkarSavA temaNe tema ja temanA sAthI nemi munie chellA bAra mahinA daramiyAna pAra vinAnA prayatno karyA hatA, ema chatAM, zibira mATe nakkI karelA samaya najIka AvavA TANe koi jaina sAdhusAdhvI taraphathI temanA zibiramAM joDAvAnI khAtarI maLI nahAtI. pAchaLanA divaseAmAM jema jema A bAbatamAM temanI AzA nirAdhAra banatI gaI tema tema temaNe A zibira, anya sAdhu-sanyAsIo mATe tema ja sAdhaka--sAdhikAo eTale saMsArI bhAi-bahene mATe paNa khullI karI hatI. Akhare jemanA khyAla karIne A zibira yojavAmAM AvI hatI temAMthI eka paNa sAdhu ke sAdhvI upasthita na thayAM. ema chatAM zibiranA saMkalpa karyo eTale e zibira cAlu karavI ja joie-Ama vicArIne A zibira barobara niyata divase zarU karavAmAM AvI hatI. A zibiramAM santabAlajI ane nemi muni teM saMcAlakasthAne hatA. e sivAya be vedAntI saMnyAsIo, ATha bhAIo ane traNa bahenA ema tera vyakitao joDAi hatI. A vyakitae bhinna bhinna koTinI, jAdI jAdI kakSAnI ane alpAdhika zikSaNa pAmelI hatI. temAM kAMika jANItI vyakita kahI zakAya evA eka zrI dulerAya mAliyA hatA, jeo mAlaparA (saiArASTra) khAte varSothI racanAtmaka kAryamAM racyA pacyA rahe che. A zibira mATe mATuMgAmAM AvelI gurjaravADI sADAcAra ke pAMca mahinA mATe bhADe rAkhavAmAM AvelI hatI ane temAM khAvA pIvA tathA rahevAnI vyavasthA karavAmAM AvI hatI ane te mATe zibiramAM joDAnAra bhAI-bahenoe kazuM ApavAnuM na hatuM. ha MmezAM savAranA bhAgamAM traNa kalAka ane bapAranA bhAgamAM traNa kalAka Labe Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - prabuddha jIvana tA 22-1-ra zibira sa vyAkhyAnazALAmAM ekaThAM thatAM hatAM ane A carcAsabhAmAM sataMbAlajI avAranavAra jaNAve che te pramANe, AvI zibiramAM AjanA ApaNA jIvanane sparzatA aneka viSayonI carcAo cAlatI joDAvuM eTale temAM koI pratikULa pariNAma mATe prANa, pratiSThA hatI. Aje zenI carcA karavI che te viSayanAM mathALAM savAranA bhAgamAM ane parigrahane bhAga ApavAne taiyAra rahevuM-A kasoTImAM teo , pATiyA upara lakhavAmAM AvatAM hatAM ane te viSaya upara zibira- nabaLA nIvaDayA hoya. temane tabIyatanI athavA te lAMbA antarethI vAsIe pitatAnA vicAro rajU karatAM hatAM, paraspara carcA karatAM muMbaI sudhI AvI pahoMcavAnI pratikULatA hoya. AvAM aneka hatAM ane chevaTe satabAlajI AkhI carcAnA upasaMhAra karatA hatA. kAraNo hoI zake che. paNa mane khAtarI che ke, cAturmAsane badale anya te ahIM je carcAo cAlatI hatI te lagabhaga akSaraza: divasamAM muMbaI jevA moTA sthaLe pAMca paMdara divasanI TUMkI mudatanI zibira yojavAmAM AvI hota te kalyANabhAvanAthI sattabAlajI tathA nemimuni lakhI letA hatA. carcAsabhAe pUrI prerAyalI A zibirayojanAmAM jarUra thayA bAda banne munie tene sarakhAvIne sarakhI karatA hatA. amuka sAdhu-sAdhvI oe bhAga lIdho hota. temane navuM jANavA-samajavAnI Aje : ane pachI tene sAIklAsTAila karatA yA karAvatA hatA ane bhukha jAgI che. temanI maryAdAone khyAla rAkhIne prastuta sArI saMkhyAmAM tenI nakala kADhIne aneka sAdhu-sAdhvIone, zibirane mATe AvA maryAdita vyavahArU AkAra vicArA 3, sAdhaka sAdhikAone, jijJAsuone tema ja vicArakone TapAla dvArA joIto hato. ' aneka sthaLoe ravAnA karavAmAM AvatI hatI. bhinna bhinna koTinI, upara jenI kAryavAhIne khyAla ApavAmAM Avyo che te sAdhu-sAdhvI zibirane saphaLa kahevI ke niSphaLa? je bhadra vyakitao yuvAnathI mAMDIne AdheDa vaya sudhInI vyakitaone A zaMbhumeLa ' temAM joDAi temane jarUra kAMika lAbha thayo haze. temanA vicAromAM hato. zibiramAM praveza ApavA mATe vaya, zikSaNa ke anya prakAranuM parasparanI carcAthI. jarUra kAMIka vadhAre spaSTatA AvI haze. temanI koI cokakasa dhAraNa vicAravAmAM AvyuM na hatuM ane ATalI daSTi jarUra vadhAre vizALa banI haze. vaLI Ama cAra sADAcAra vAMbI mudatanI A zibira hatI tethI, zibira sabhya bhAI dule- mahinA satata cintanamAM ane tAvika carcAmAM A bhAI bahenoe rAya mATaliyAe pUrNAhutinI saMbhAmAM jaNAvyuM hatuM tema, gALyA tenuM kaMIka suphaLa temanA jIvana upara besavuM ja joIe A carcAo sArA pramANamAM cavarticarvaNa jevI banI gaI hatI. evI ApaNe jarUra AzA rAkhI zakIe. AvuM je kAMI pariNAma AvyuM hoya tene zibiranI saphaLatAnI bAju kahI zakAya. A carcAo kaI kakSAnI hatI tene kharo khyAla to A AkhI carcA . paNa je mukhya hetu jaina sAdhu-sAdhvIne ekatra karIne. - 100 thI 150 pAnAnAM pustaka rUpe pragaTa thavAnI che cAra mahinA sAthe vasavATa karIne navavicAranI temane dIkSA e uparathI ApaNane Avaze. ahIM sAthe sAthe e ApavAno ane kAntikArI banAvavAno hato te te bilakula siddha jaNAvavuM joie ke, muni sattabAlajI potAnI eka noMdha- thayo ja nahi ane evA koI jana sAdhu-sAdhvI have joDA- mAM . jaNAve che te mujaba, temanI kalpanA mujabanI carcA mATe vAnA ja nathI evI pAkI khAtarI thai cUkI hatI, ema chatAM '', A sADAcAra mahinAnI zibire temane TUMkI mAluma paDI hatI. 'paNa, AvI sADAcAra mAsanI. zibira pAchaLa che " " sAdhAraNa rIte gAMdhIvicAraprerita AvI zibiromAM ane rasoDuM, pracArakArya, tAra TapAla, jAherAta vagere aMge Azare trIza hajAra ke tethI vadhAre kharca thayAnuM kahevAmAM Ave che tevI ' temAM paNa ATalI lAMbI mudatanI zibiramAM dainika kArya zibira UbhI karavAnuM ke cAlu rAkhavAne kharekhara kaMI artha kemamAM zibirasabhya mATe kAMtavuM, sAphasUphI karavI, AvA zArI hate kharo? A pAchaLa sattabAlajIe kAyA ghasI nAMkhI hatI, 'rika zramanA prabaMdhane anivArya gaNavAmAM Ave che. prastuta temaNe sArA pramANamAM vajana gumAvyuM hatuM, je tarapha zibira cAlatI zibiramAM danika kAryakramamAM AvI koI pUba vicAravAmA ja - hatI te darimayAna meM temanuM dhyAna kheMcyuM hatuM. zibiramAM je kaMI . Avyo nahoto, je kAMIka Azcaryajanaka lAgatuM hatuM. A bolAya, carcA thAya te badhuM lakhyA ja karavuM, tenI sarakhI nakalo ''' prastuta sAdhu-sAdhvI zibiranI kAryavAhInI upara jaNAvI karavI, tene sAIkalesTAila karavuM karAvavuM, nakale kaDhAvavI ane - te mujabanI rUparekhA hatI. jijJAsA khAtara huM be traNa vAra A TapAlamAM ravAnA karavI, vaLI tadarthe DhagalAbaMdha TapAla. - ' zibiranI carcA-sabhAmAM gaye hato ane e vakhate mArA mana upara lakhyA karavI-ATalo badho zrama levAnI, zakita kharacavAnI zuM paDelI chApa uparathI. eTale mAre jarUra jaNAvavuM joie ke, A kharekhara jarUra hatI ? temaNe to tA. 16-12-61 nA vizva vAtsalya. nA agralekha dvArA zibiranI samagra kAryavAhI aMge pUro saMtoSa. zibiramAM carcAo pUrA gaMbhIrapaNe karavAmAM AvatI hatI ane darzAvyo che ane tene sArI saphaLatA prApta thayAnuM jaNAvyuM che, zibirasabhyo temAM pUrA rasathI bhAga letA hatA. ema chatAM ema chatAM paNa eka bAjAe ATalA badhA dravyavyaya tathA zakita- vizvavAtsalya jeo cAlu vAMce che temane A carcAmAMthI koi vyaya ane bIjI bAjue gaNyAgAMThayAM bhadrajanane temanI AgavI navuM navanIta nIkaLe che ema na lAge to temAM Azcarya pAmavA vicAraNA vaDe raMgavAmAM AvyA-ATaluM najIvuM pariNAma-A jotAM ane "jevuM kAMI nathI. ahIM moTe bhAge vizvavAtsalyanI vicA- ' te A badhuM khodyo DuMgara ane kADho 9 dara' enA jevuM kAMIka lAgyuM. raNAnI vistRta AvRtio racAI rahI hoya ema mane lAgyuM hatuM. paramAnaMda - ahIM mukhya prazna e thAya che ke, A zibiramAM koI jaina paMDita sukhalAlajInuM sudharatuM ja svAzya ' sAdhu-sAdhvIo kema na joDAyAM? temanI upara nimaMtraNa upara nimaMtraNa ane preraka paripatro mekalavAmAM AvyAM hatAM. keTalAkane * paMDita sukhalAlajI upara gaI tA. 30-12-61 nA roja prosTeTa glenDa kADhI nAkhavAnuM oparezana zastrakriyA karavAmAM sattabAlajI athavA nemimuni jAte maLIne zibiramAM joDAvA AvelI. temanuM svAthya uttarottara sudharatuM rahyuM che ane A pareprerI rahyA hatA. temanA AcAra pALavA mATe badhI sagavaDa vicAravAmAM zananA kAraNe have koI khAsa takalIpha rahI nathI. - AvI hatI. Ama chatAM A bAbatamAM temane AvI nirAzA kema sAMpaDI? tenAM ghaNAM kAraNe kalpI zakAya che. AvavA IcchatAM sAdhu- dilhInivAsI zrI bhIkhAbhAI kapAsI sAthe saMghanA sabhyonuM milana sAdhvInA gurue temane rajA Ape nahi. temane choDIne zikho * tA. 18 mI jAnyuArI gurUvAranA roja sAMjanA cha vAgye AvavAne taiyAra na hoya. sattabAlajI pratye jaina sAdhuone koI dilahInivAsI AgevAna jaina patrakAra zrI bhIkhAbhAI bI. kapAsI . sAthe saMdhanA kAryAlayamAM saMghanA sabhyonuM milana goThavavAmAM AvyuM khAsa AkarSaNa na hoya, ahIM AvIne kharekhara kAMI navuM zIkhavA che. saMghanA sabhyone A prasaMge upasthita thavA anurodha karavAmAM jANavAnuM maLavAnuM che e vize temane saMdeha hoya. harine mAraga che zUrAno, nahi kAyaranuM kAma jene e bhajanapaMkita mujaba, muni maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha, Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187. tA. 16-1-dara prabuddha jIvana jyotiSamAM aMdhazraddhA 22-24 varSanI be traNa bALakonI mAtA hoya evI koI paNa strInI janmotrI lyo. te ekaso jyotiSine batAvo ane "AgAmI phebruArI mAsanA pahelA aThavADiyAmAM ekaThA thatA emane pUche ke A chokarInA lagna hajI thayA nathI. ene lagnaATha grahonI mArI upara kazI asara paDavAnI nathI. AnI mAThI asara yoga kevo che? dareka jayotiSI potapotAnI rIte lagna yoganI viSe jatiSIo je AgAhIo karI rahyA che tethI jarA paNa gabharAo nu bhaviSya vANI kaheze. paNa eka paNa jyotiSI ema nahIM kahI zake nahi, graha ApaNA bhAgyane bagADI ke sudhArI zakatA nathI. ApaNA . . . ke A strI te paraNI gaI che ane te be traNa bALakonI mAtA che. bhAgyanA ApaNe pite ja vidhAtA chIe." javAharalAla naherU jevuM A bAbatamAM tevuM dareka bAbatamAM samajavuM. . ApaNA dezamAM moTA bhAganA mANase jyotiSazAstra ane ghaNA jatipIe rAzi uparathI bhaviSyaphaLa kahe che. tenA phaLa upara ghaNI zraddhA rAkhe che, vaLI jayotiSIo tene ema samajAve che ke eka yA bIjI zAMti karavAthI tenA du:khamAM ghaTADo ane ghaNAM vartamAnapatro paNa rAzionAM phaLa potAnA patramAM chApe che. paraMtu rAma ane rAvaNanI rAzi eka ja hatI. kaMsa ane kRSNanI sukhamAM vadhAro thaze. rAzi eka ja hatI. chatAM emanA aMjAma judA kema AvyA te 'graho uparanI zraddhA ane jyotiSIonI avaLI doravaNIthI ApaNe vicAravAnuM che. Aje hindustAnamAM pUjA ane maMtrInI pAchaLa besumAra vakhata ' jayotiSa zAstranAM gaNitanA hisAbe 100 TakA sAcA che ane nANAMne bhAga apAI rahyo che. jayAre kharI vastusthiti tadana paNa tenA rUkha zAstra saMbaMdhI je kAMI kahevAmAM Ave che te 100 judI ja che. ApaNe AmAM jarA UMDA utarIe. TakA kheruM che. ApaNAM zAstro mujaba nava graho e devatA che. mahAna " zrI araviMdanA eka sAdhaka zrI gIradharalAlabhAI hAla poMDIcerI ane anaMta zakita dharAvanArA e de che. ApaNA zAstrakAroe nava grahonI zodha kIdhI che. paraMtu vijJAne tyAra pachI bIjA khAte rahe che. temaNe zrI aravindane pUchyuM: "Apa rajA Ape to keTalAka graha zodhI kADhayA che jevA ke yurenasa, myuna, luTo ApanA upara ApanA grahonI. zuM asara che te huM Apane vigere. kahuM." zrI araviMde kahyuM : "gIradhara, A prazna nuM uthalAvIne pUche . ApaNAM zAstro mujaba pRthvI sapATa che ane sUrya sameta te hajI tenI kaMIka kiMmata gaNAya. graha upara mArI zuM asara che ema nava graho pRthvInI AsapAsa pharyA kare che, paraMtu Adhunika vijJAne tuM pUche to huM tene javAba ApuM." zrI araviMdanI kahevAnI matalaba e sAbita karI batAvyuM che ke pRthvI sapATa nathI paNa goLa che. pRthvI e hatI ke mANasa dhAre to graha upara kAMika asara pADI zake, sameta badhA gRho sUrya kuTuMbanAM bALako che ane te badhA sUryanI . paNa graho mANasa upara kaMI asara pADI zake nahi. AsapAsa pharyA kare che. Aja sudhI caMdra ApaNuM nasIba calAvato hato, paraMtu have ' have A graho zenA banelA che te ApaNe joIe. vijJAnanI caMdranuM nasIba mANasanA hAthamAM AvI gayuM che. najIkanA bhaviSyamAM zodha mujaba badhA graho pRthvI jevI jaDa vastuonA banelA goLA | mANasa caMdra upara savArI karaze e vAta tadRna cakkasa che. che. keTalAka pRthvIthI moTA che ane keTalAka pRthvIthI nAnA che. koi bIjAnuM bhaviSya kahenArA ane bhAkhanArA koI paNa graha upara havA che, koI upara vanaspati ane jIvasRSTi che ane koI graha saLagatA javALAmukhInA geLA jevA che. Ama jayotiSIoe potAnA bALakonuM AkhuM bhaviSya temanA janma A graha bIjAM game te hoya paNa temAM jIva nathI, AtmA nathI. vakhate bhAkhyuM hoya ane te sAcuM paDayuM hoya evo eka paNa teo jaDa che, devatAo nathI e cokkasa che.' dAkhalo hajI sudhI noMdhAyo nathI. A uparathI sAbIta thAya je vastumAM jIva ke. AtmA hoya te ja svataMtra rIte harI che ke jayotiSionA bhaviSya kathana e peTa bharavAnA dhaMdhA sivAya pharI zake ane te ja bIjAnuM bhaluM karI zake ane nukasAna bIjuM kAMI ja nathI. paNa karI zake. jIva vagaranI jaMDa vastu AvuM kaMI ja karI zake nahIM. * keTalAka mitro mane kahe che ke yuropa ane amerikAnA mANase A graha sUryanI AsapAsa pitAnA paridhamAM ryA kare che. paNa jayotiSa ane tenI rUkhamAM mAne che. A mitrane mAre eTaluM ja paraMtu potAnI marajI mujaba pharavAnI zakita temanAmAM nathI. teo kahevAnuM che ke yuropa ane amerikAmAM koI murakhAo utAvaLA ke dhImA jaI zakatA nathI. teo Icche te paNa thoDo dhArI levAnI jarUra nathI. A visAme laI zakatA nathI. teo svataMtra nathI, parataMtra che. keTalAka mANase kahe che ke jayotiSIo bhaviSya viSe kharuM ' himAlaya parvata ane kIDIne dAkhalo . kIDI nAnI chatAM kahI zake nahi. paraMtu bhUtakALa barobara kahI zake che. A vAta paNa temAM jIva che ane tethI te potAnI marajI mujaba harIpharI zake che. te himAlayanA mAthA upara paga mUkI zake che, paNa himAlaya kIDInA taddana khoTI che. koI paNa jotiSI bhUtakALa viSe paNa kaMI kahI mAthA upara paga mUkI zakato nathI. kAraNa ke te jaDa che. zake nahi, sivAya ke eNe te agAuthI jANI lIdhuM hoya. ApanI | eka ghaDiyALa lyo. varasonA varase sudhI te niyamita cAle oLakhANanAM game te sArA jayotiziSane mAre tyAM teDI Ave. huM che. mANasa jAtinI te uttama sevA bajAve che. paNa te jaDa che. tene mArA Tebala para rUA. 1000nI noTa mukIza. ane bhUtakALanA koI ema khabara nathI ke huM sevA bajAvuM chuM. mAruM nAma ghaDiyALa che paNa cAra prazno tene pUchIza. e cAra praznonA kharA javAba tenI paNa ene khabara nathI. ApI te rUA. 100) laI jaI zake che. paNa mArI khAtrI che ke koI AvI ja rIte graho badhA jaDa che. temAM jIva nathI. zanInA paNa jayotiSi A rUpiyA laI jaI zakaze nahi. grahane ApaNe vakhoDIe chIe, paNa e bicArAne tenI kAMI ja khabara nathI. are, enuM nAma zanI che tenI paNa ene khabara nathI. ' jotiSazAstra ane tenI rUkhamAM UMDI zraddhA dharAvanAra AvA A nirdoSa graho amuka mANasa sAthe maitrI karI emane bhAionI lAgaNI A lekhathI dubhAze te mATe huM dilagIra chuM ane sukhI kare ane amuka sAthe duzmanAvaTa karI temane du:khI kare temanI kSamA mAguM chuM, sAthe temane vinati paNa karuM chuM ke satya zuM che evuM kadI bane ja nahIM. AvI koI zakita A grahomAM che ja nahIM. te jANavA teo prayatna kare. A gurutvAkarSaNanA guNa thakI graha badhA pitAnA parIghamAM gagubhAI punazI. pharI rahyA che. paraMtu koI mANasanuM bhaluM yA buru karavAnI zakita taMtrIdha: A lekhamAM lekhakanI potAnI draSTi rajU karavAmAM temanAmAM nathI.' AvI che. temAM keTalAMka vidhAna evAM che ke je sAthe saMmata thavuM - graho ane janmetrIo joIne jyotiSIo je kAMI kahe keTalAkane muzkela lAge. A saMbaMdhamAM mArI daSTi tema ja valaNa che te badhuM pitAnI huMziyArI, tarkabuddhi ane vepAra kaLA vaDe kahe - tA. 15-12-61 nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thayela 'AgAhIonI che. vaLI te je kAMI kahe che te ghaNe bhAge dviarthI hoya che, eTale pokaLatA-avizvasanIyatA' e mathALAnA mArA lekhamAM vistArathI AmAMthI amuka sAcuM paDe e svAbhAvika che. paNa kharI rIte e rajU karavAmAM Avela che, jene vadhAre spaSTa karavAnI jarUra nathI. peTa bharavAnA dhaMdhA sivAya bIjuM kAMI ja nathI. paramAnaMda Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : ", Tari , -188 tA. 16- 1dara - - - "zAMtisenAne vicAra AkarSaka che, paNa..." 24, , , , (tA. 3-12-'61 nA roja dilhI khAte zAntisainikonI eka maMDaLI bhAratanA mahAamAtya paMDita javAharalAla naheru samakSa temanA AzIrvAda meLavavA mATe gayelI. temane udezIne paMDitajIe zAMtisenAnA adyatana svarUpa viSe eka TIkAtmaka pravacana kareluM je nIce ApavAmAM Ave che. zAMtisenAnA puraskartA vinobAjIe tema ja anya sUtradhAroe paMDitajInA kathanane gaMbhIrapaNe vicAra karavAnI jarUra . che ane tene kevuM vyavahArU rUpa ApavAthI ApaNA cAlu prajAjIvanamAM te kharekhara upayogI thaI zake te bAbata jarUrI saMzodhana karIne prajAjanone mArgadarzana ApavAnI AvazyakatA che. paramAnaMda) zAMtisenAno vicAra mane AkarSe che. mAruM dila ene ahiMsAmAM zakita che. e kevaLa kahevAnI vAta nathI. ahiMsA eka ' ' pasaMda kare che. paNa mAnasika rIte vicAruM chuM te ghaNI muzkelIo Positive...vidhAyaka cIja che. ahiMsA ne zAMtine nAme Dara sAme Ave che. koI kAma mATe bIjAnI pITha thAbaDavI ane e hoya te te ahiMsA ne zAMti nahIM cAle. gAMdhIjIe kaheluM ke bhayabhIta " vize pote kazuM na karavuM ene kaMI artha nathI. e te narI dhUrtatA satyAgrahI emane na khape. e satyAgraha ja nathI. ApaNe icchIe che ane A zAMti senAnI vAta ghaNI gaMbhIra che. emAM manuSyanAM chIe ke dareka vyakita ane samUha bahAdura ne hiMmatavAna bane. e " 'dila ane dimAganI vAta che. ene mATe dila ane dimAga kAbUmAM agharI vAta che, paNa duniyAnuM astitva rahevAnuM haze te A Ave e jarUrI che. jarUra thaze. A palaTAtI duniyAmAM ajaba zakitao pedA thAya che. de mAruM dila zAMti-senAnA vicArathI AkarSAya che paNa dimAgamAM huM jo pUrepUrI rIte zAMti-senAnI vAta mAnato hota to , , rakajhaka cAlyA kare che. e pUrI nathI thatI. huM mAtra eTaluM samajo vaDA pradhAnapade rahI ja na zakata. ane jo rahe te mAre turata mArI che. che ke zAMti senA UbhI karavI e sArI cIja che. enI kaMI ne kaMI senA, naukAdaLa, havAIdaLa ane polIsa-badhAne vikherI nAkhavA * sArI asara paDaze. jo ke huM nathI mAnatA ke Aje, zAMtisenA dvArA paData. A eka koyaDo che. eTale muzkelI UbhI thAya che ke huM tamane savAla ukalI zakaze. paraMtu tenI gheADIye asara paDe che te ThIka ja che. kema AzIrvAda ApuM ke A kAma sAruM che. huM mAnuM chuM ke A kAma * AjakAla duniyAmAM moTA moTA savAla UbhA thAya che, sAruM che, paraMtu badhA jANe che ke huM e pagaluM nathI bharI zakato. eTalA jemAMthI yuddha phATI nIkaLavAneya bhaya che. have keMgo, aMgelA, govA vAste nahIM ke mane vaDA pradhAnapadano meha che. balka huM vaDA pradhAna ke balinanA praznamAM zAMti senA dvArA zuM thaI zake e mArA magajamAM na rahuM te mArA dimAga sApha nathI. mArI sAme pacAsa tarIkA bilakula nathI AvatuM. pAMca-dasa hajAra zAMti-sainiko tyAM jAya che. huM ema nathI kahI zakato ke huM kevaLa zAMtinA ja tarIkAthI to zuM asara pADe? thoDI ghaNI asara jarUra paDe, paNa te keTalI kAma karIza, je javAbadArI mArA para che, kevaLa vaDA pradhAnane nAte ja hade asara pADI zake e vize mArA magajamAM spaSTatA nathI. nahi, balake eka nAgarikane nAte, e jotAM huM mArI jAtane bAMdhI nathI tame jo hindustAnanA AMtarika savAla nathI ukelI zakatA- zakato ke huM zAMti-senAne ja mArga akhatyAra karIza. pachI te dharmanA hoya ke bhASAnA hoya ke prAMtanA hoya -te kaI huM nathI mAnato ke A mArge ApaNe hiMdustAnane savAla ukelI hesiyatathI tame duniyAne mArga batAvaze? . jayAre mahollAnA zakIzuM. pachI bahAranI savAla te dUra ja rahyA. jhaghaDA nathI rokI zakatA te sarahadanuM rakSaNa zuM karazo? kAle ApaNI paraMtu A badhI muzkelIo chatAMye huM mAnuM chuM ke gAMdhIjIe sarahada para AkramaNa thayuM to zAMti-senA zuM karaze? pahelAM to zAMti kahyuM hatuM ane je vinobAjI kahI rahyA che, emAM pAyAnuM tathya senA tyAM pahoMcaze ke kema e savAla che. jayAM sudhI ame tamane khabhA che, ane enAthI dezanuM ane duniyAnuM bhaluM thaze. gAMdhIjIe para na UMcakIe tyAM sudhI tame tyAM pahoMcI ja nahIM zake ane AMtarika jhaghaDAo sAruM je kahyuM hatuM, ene ApaNe puruM nathI jayAM sudhI ame tamArA khAvA-pIvAne baMdobasta na karIe tyAM sudhI karI zakayA te duniyAmAM laDAI na thAya, A na thAya, peluM na tyAM pahoMce toye kAMI karI nahIM zake. tyAM eTalI UMcAie thAya, ema kahevuM nAne moDhe moTI vAta thaze. e vAta sAcI che. paNa zvAsa levAmAM muzkelI naDe che. Ama tame tyAM pahoMce te tamArI - jayAM sudhI ApaNe dezamAM kaMI karI nathI zakatA tyAM sudhI kaMI kahevuM zAMtisenAnI dekhabhALa rAkhavA eka bIjI senA joie. A ThIka nahIM gaNAya. gAMdhIjI bIjA dezamAM nahotA jatA. teo kahetA te eka ajaba temAzo thAya! ke jayAM sudhI ApaNe dezamAM nathI karatAM tyAM sudhI bahAra kema jaIe? ' huM koI majAka nathI karI rahyo, balka tamane muzkelIo batAvI ane ApaNe nAnA mANaso deza-dezamAM ghUmIe chIe. [, rahyo che. Aje purANI vIratAnI vAta khatama thaI che. Aje te - dareka mANase potapotAne mArga khoLavA paDe che. ApaNe duzmana dekhAtA ja nathI. e mAIla dUra rahe che. tyAMthI bomba UThIne kahIe ke ame gAMdhIjI jevuM ja karIzuM, to e nahIM karI zakIe goLe Avyo te tyAM zAMti senA zuM karavAnI? e bomba tamArA pILA rUmAlane nathI oLakhavAna. (zAMti-sainiko mAthe pILo ane pitAnuM kartavya paNa cUkIzuM. dareka mANase potAnuM kartavya baLavuM rUmAla bAMdhe che.--saM.). paDe che. bIjA pAsethI zIkhavAnuM hoya che, anukaraNa paNa karavuM ravI) hI ko che alabanA paDe che. paraMtu pitAne mArga zodhI levo paDe che. eka mANasa citrakAra huM mAnuM chuM ke zAMti senAnA vicAramAM eka sabaLuM tathya che. ApaNe hoya te te zAMtinI sevA citrakAma dvArA ja karI zake che. e dvArA ja 3nI zaka na karavI joie ke emAM thoDA mANase che. duniyAmAM e mATe kAma karI zake che. ene kahIe ke citrakAma choDIne bIjuM moTI vAto thoDA mANasoe je karI che ane pachI e phelAI che. kAma kare to te nathI karI zakate. pratyeka vyakitanI zakita alaga alaga ahIM aMdhAruM hoya ane ApaNe eka nAno amatho divo pragaTAvIe hoya che. che. A AkhuM ye aMdhAruM e divAnA prakAzane ocho nathI karI - A badhI muzkelIo meM batAvI. manamAM savAla UThato rahe, eka ' zakatuM. ane chatAM AkhI duniyAmAM aMdhAruM haze to ye A prakAza che. A badhI vAto chatAMye zAMti-senA tarapha tame je rIte juo cho te raheze. eka vyakita paNa jo pAke pAye sAcA mArga para hiMmatanI sAthe cAle che ane enuM dila jo zuddha che to enI asara thAya te mane sAruM lAge che. huM kahuM chuM ke te yogya che, tethI enI asara ' che. gAMdhIjInI ghaNI badhI asara thaI. ApaNe nAnA chIe to thaze. tethI te huM tamane mArI sahAnubhUti ane zubhecchA ghaNI khuzInI ApaNI ochI asara thaze, paraMtu asara thaze jarUra. huM mAnuM chuM ke sAthe ApuM chuM. ' javAharalAla naheru muMbaIjaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI. : : : (da.' Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jaina 'nuM navasa skaraNa varSa 23 aka 19 bana k muMbai, phebruArI 1, 1922, guruvAra AphrikA mATaeN ziliMga 8 taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA prakI noMdha "Ama kahenArA jahannamamAM jA !" javAhara tA. 15--1-62nA roja bhAratanA mahAamAtya lAla naherU cUMTaNI pracAranuM maMgaLAcaraNa karavA mATe muMbai khAte padhArelA ane te divase sAMjanA zivAjI pArkamAM yojAyelI jAhera sabhAmAM ghaNI moTI lAkamedanI samakSa koMgresa--samarthaka pravacana karyuM hatuM. muMbainA uttara vibhAgamAM lokasabhA mATe kaoNMgresa taraphathI niyukata karavAmAM AvelA umedavAra zrI kRSNa menanane anulakSIne bolatAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke "keTalAka vaLI ema kahe che ke amane paMDita naherUnI nIti sAme kaMi vAMdho nathI, paNa zrI kRSNa menana e nItino je rIte amala kare che, arthaghaTana kare che tenI sAme vAMdhA che. keTalAka chekarAo mane AvIne kahe che ke ame menananA virodha karIe chIe.' mArA temane javAba che, ke " Go to hell " --'tame jahannamamAM jA.' AgaLa vadhatAM paMDitajIe jaNAveluM ke " A lAko, A chekarAo zuM mArUM apamAna karavA mAge che? mArAmAM kaMI akkala ke samajaNa nathI? jue tA teo kevI vAta kare che ? ' ame javAharalAlanI nItimAM mAnIe chIe; amane maMjura che, paNa javAharalAle pasaMda karelA mANasa menana amane maMjura nathI.' AvA mANase vaLI koMgresamAMthI cAlI javAnI vAto kare che. huM to kahuM chuM ke AvA mANasA koMgresamAMthI hajAro mAila dUra cAlyA jAya to sArUM. tame mane netA tarIke cUMTayA che. to pachI mArA pradhAnamaMDaLamAM kone levA tene mane saMpUrNa adhikAra che. me menanane saMrakSaNapradhAna banAvyA che, meM emane saMyukata rASTrasaMsthAmAM meAlyA che, tyAM je zabde zabda bole te mATe mArI ane tamArI maMjurI joie ke? jene javAbadArI soMpI che tenI javAbadArI upara vizvAsa rAkhI na zakAya ? "ema te| pradhAna maMDaLamAM cauda paMdara mANaso che. e badhAM ghaNe ThekANe bhASaNA karavA jAya che. te badhA mane bhASaNa vaMcAvIne mArI maMjurI meLavIne roja bhASaNA kare ke? sAmAnya nIti, mULabhUta muddAomAM ekamatI thAya te pachI temane temanI akkala huziyArI vAparavAne adhikAra ApavA joie. bhavana zrI mukhai, jaina yuvaka saMghatu pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: 20 nayA paisA "tamane khabara che? menana saMrakSaNa pradhAna banyA pachI pahelI ja vAra ApaNI phojo khUba khUba majabUta thaI che, ApaNuM lazkarI utpAdana, lazkarI tAkAta vadhela che ane AjhAdI pahelA briTananI eka zAkhA mAphaka je kAma karatI hatI tenA badale have svataMtra dezanI zAna vadhA2e tema e kAma karatI thai che. " (uparanA ahevAla tA. 16--162nA janmabhUmimAMthI levAmAM Avyo che.) menanavirodhI koMgresI yuvAna sAme naherUnA ugra udgAro saMbaMdhamAM tA. 19-1-62nA TAImsa opha InDiyAmAM eka patra pragaTa thayo che. temAM 'Ama kahenArA jahannamamAM jAya' e udgAranA ullekha karIne patralekhaka jaNAve che ke " je jIvAnAne ApaNA mahAamAtya jahannamamAM mekalavA mAge che te juvAnoe chellAM keTalAMka varSathI koMgresanI satata sevA bajAvI che. temAMnA keTalAka samAjamAM javAbadArIbharyA sthAna upara pratiSThita thayelA che. vaLI temaNe rAjInAmAM ApyA te pahelAM temanI vaphAdAra ane sakriya koMgresI tarIke gaNanA karavAmAM AvatI hatI. Aje temane mukhya pradhAne ekAeka udhaDA lIdhA che, kAraNa ke rASTranA hita sAthe jenA gADha saMbaMdha rahelA che evA eka muddA upara potAnA netAthI temaNe judA paDavAnI hiMmata dAkhavI che ane e saMbaMdhamAM potAnA svataMtra abhiprAya temaNe pragaTa karyo che. temaNe potAnA anta:karaNanA avAja sAthe bAMdhachoDa karavAnA InakAra karyo. te kAraNe potAnA e netAnI khaphagI temaNe vahorI lIdhI che, ke je netA AkhI duniyAne sahiSNutAnA ane sadbhAvanI uNapa aMge vakhate ane kavakhate TokatA rahyA che--A kharekhara du:khada che. ApaNA mahAamAtya haMmezAM abhimAnapUrvaka juvAnonA mitra tarIke peAtAne oLakhAvatA AvyA che ane pAtAnI kaoNMgresasaMsthAomAM navI buddhizakita ane navA lohIne Ameja karavAnI AturatA dAkhavI rahyAM che. paNa lAkazAhInI bhAvanAne saMvardhita karavA mATe jenI jarUra che evA vicArasvAtaMtryane uttejita karavA mATe ke navI zakitaone kaoNMgresa tarapha kheM"cavA mATe AvA takArI nAkhavAno mArga koI bhAgye ja grahaNa kare. A mArga to lokone dhamakAvIne potAnI vAta kabula karAvavA jevA che. "koMgresane gAMdhIjInA vArasA maLyAnuM kahevAmAM Ave che ane ApaNA mukhya pradhAna mahAtmA gAMdhInA rAjakAraNI vArasa che ema kahevAmAM ApaNe gaiArava anubhavIe chIe. paNa jee peAtAnI sAthe maLatA na thAya temanI tarapha naherU je valaNa dAkhave che te valaNane gAMdhIjInI paraMparA sAthe baMdha besatuM karavAnuM muzkela che. jeo gAMdhIjIthI judA paDatA temane gAMdhIjI haMmezAM premapUrvaka nabhAvI letA ane temanA pratye pUro Adara ane sadbhAva dAkhavatAM. naherU pAte gAMdhIjIthI anekavAra judA paDatA paNa te kAraNe naherU pratyenA gAMdhIjInA vizvAsa kepremamAM kadI paNa aMzamAtra pharaka paDayA nahotA. 1920-30nA dazakA daramiyAna koMgresa samAjavAdI pakSanA yuvAna AgevAno gAMdhIjIne muDIvAda ane zAhIvAdanA mitra tarIke aneka vAra oLakhAvatA. Ama chatAM paNa gAMdhIjI temanAmAM vizvAsa dAkhavatA ane temanI anekavAra prasaMsA paNa karatA. gAMdhIjInI salAha uparathI ane matabheda hovA chatAM temAMnA keTalAkane koMgresanI kArobArImAM levAmAM AvatA. vaLI temAMnA keTalAkanI jyAre hisaMka kRtyo mATe dharapakaDa karavAmAM AvatI tyAre paNa gAMdhIjI aMgreja sarakAra sAthe temano pakSa laine temane mukta karavA mathatA. A rIte Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19s che : ' , prabuddha jIvana " " ' , ' ' tA. 1-rajUra gAMdhIjI dezanA yuvAnone vizvAsa karatAM ane rASTrIya jIvananA aniSTa ghaTanA banI jANavAmAM AvI nathI. paNa oTha grahanI eka ghaDataramAM bhAga bhajavavAnI temane taka ApatA. sAthe yoga javalle ja thAya che. Avo eka yoga vi. saM. 1243nA ema lAge che ke varSo jema jema jatA jAya che tema tema A mahinAmAM vada terasanA saMdhyAkALathI laIne A vada : mahAamAtya naherU virodhIo viSe vadhAre ne vadhAre asahiSNu amAsanI savAra sudhI kanyA rAzimAM thayo hato. vaLI te Aso vada banatA jAya che. akhila hiMda mahAsabhA samitinI beThakamAM temanI amAsanA roja khagrAsa sUrya grahaNa thayuM hatuM ane te bhAratamAM paNa nIti sAme je koI avAja uThAve che. te teo ekAeka uzke- dekhAyuM hatuM. te divasa daramiyAna A duniyA upara koi vinAzakArI rAI jAya che ane te avAja uThAvanArane hAMsIpAtra banAvI de - ghaTanA banI hovAnuM inA jANavAmAM AvyuM nathI, tema ja tevI che. ', " che. koMgresane vadhAre kriyAzIla ane prANavAna banAvavAno A rasto kAi noMdha karavAmAM AvI nathI. A nathI, ane lokazAhI mATe A sArUM cihana nathI. ApaNA yuvAne have je aSTagrahayoga tatkALa vartamAnamAM thavAnuM che tene : naherUnA abhiprAyathI judA paDe che te kAraNe teo jo jahannamamAM vicAra karIe. poSa suda 11 (tA. 16mI jAnyuArI)nA saMdhyAkALathI . javAne yogya bane che te kahevuM paDe che ke ApaNo deza koi khatarAnA makara rAzimAM zukra, ravi, budha, ketu, guru ane zani ema cha graho mArge jaI rahyo che." : - huM ekaThA thai cUkayA che. tyAra bAda poSa vada 4 (tA. 24mI jAnyuArI) A patranI puravaNI rUpe eTaluM ja kahevAnuM che ke mAnyavara nA madhyAhana kALathI maMgaLanA grahe makara rAzimAM praveza karyo che. have ., naherUe A prakAranA uddagAra kADhIne zrI kRSNamenanane ja nukasAna poSa vada 13 (tA. 3 phebruArI)nA saMdhyAkALathI poSa vada amAsa karyuM che, ane kone mata Apa te viSe Dagumagu evA aneka (tA. 5mI phebruArI)nA saMdhyAkALa sudhI caMdra paNa makara rAzimAM rahe1." '' lokone jayAre naherU Ama kahe che tyAre ame jahannamamAM jaizuM vAne che. A pramANe tA. 3 pheba ArIthI tA. 5 phebru ArI sudhI paNa kRSNamenanane to haragIja mata nahi ApIe" evA udagAro makara rAzimAM ATha grahonI yuti thavAnI che. vaLI piSa vada amAsanA vyakata karatA karyA che. sAdhAraNa rIte, bhAratanA mahAamAtya tarIkenI roja ApaNI pRthvI upara khagrAsa sUryagrahaNa paNa thavAnuM che javAbadArI svIkAryA bAda ahi tema ja AntararASTrIya kSetre naherU paNa ApaNane bhAratamAM te dekhAvAnuM nathI. jenI Aje cotarapha pahelAM karatAM ghaNo vadhAre vANIsaMyama dAkhavI rahyA che. te je kAMi carcA ane ciMtA thaI rahI che ane jenA anusaMdhAnamAM jotiSIbole che te javAbadArInA pUrA bhAnapUrvaka bele che-A temanA ee-bhaviSyavetAe-bhAre bhayaMkara pralayakArI ghaTanAonI AgAhI viSene ApaNo anubhava che. paNa rAjakAraNamAM ke anya koI karI che te aSTagrahayoganuM khagoLa saMbaMdhI svarUpa A prakAranuM che. kSetramAM koI bAbata vadhAre paDatI mana para levAmAM Ave che tyAre Aja sudhIne duniyAne ItihAsa jotAM Ave che, sAta ke ATha cita uparathI saMyamanI pakaDa DhIlI paDe che ane vANI belagAma grahone eka rAzimAM ekatra yoga thavA chatAM duniyAnI kAyApalaTa vahevA lAge che. zrI kRSNa menana viSe naherUnuM mAnasa A rIte Aja kare evo koi banAva banyo jANavAmAM AvyuM nathI ane AvA kAla kAma karI rahyuM che. menana virUddhanA bhaNakArA aneka dizAethI grahayoga vinA duniyA upara aneka vinAzakArI Aphato utarI che. saMbhaLAI rahyAM hatA. temAM vaLI te divase savAranA pahoranA chApAmAM vaLI kAkAlIya nyAya mAphaka Ama grahonuM ekaThA thavuM ane duniyA kRSaNamenananA prazna upara yutha koMgresanA AgevAna rAmakRSNa bajAja - upara koI aNadhArI mahAna durdaghaTanAnuM banavuM-AvA koI sahaane tenA aneka sAthIonA koMgresa saMsthAmAMthI apAyelA yoganI ApaNane jANa paNa na hoya ema banavA joga che. Ama chatAM rAjInAmAnA samAcAra pragaTa thayA hatA ane tethI ApaNA naherUnuM aneka grahone eka sAthe yoga ane asAdhAraNa durdhaTanA avinAbhAya dila ukaLI uThayuM hatuM. eTale sAMjanI sabhAmAM zrI kRSNamenananI saMbaMdhathI joDAyelA che ema mAnI levA mATe ApaNI pAse koi vAta upara AvatAM ukaLATanA dabANa nIce temaNe menana virodhIone paNa kAraNa ke baLavAna purAvo nathI. jahannamamAM javAno Adeza karyo. AnuM pariNAma menana virodhI- ApaNA gujarAtamAM akhA bhagata nAmanA eka bahu jANItA nA jahannamamAM javAmAM Ave ke na Ave, paNa kRNamenanA philasupha kavi ane vedAntI thaI gayA che. temaNe to A graho 'jahannamamAM javAmAM eTale ke cUMTaNImAM parAjaya pAmavAmAM na Ave viSenA vahemane kevaLa pAyA vinAnA hovAnuM jAhera karatAM potAnI te sArUM! zikharastha mAnavInuM samyaka vacana mAnavIne tArI zake lAkSaNika bhASAmAM A rIte jaNAvyuM che ke:che, asamyaka vacana mAnavIne DubADI zake che. tethI jenA mAthe ApaNA "harijanane kaho, graho zuM kare? rASTranI javAbadArI che teNe leza mAtra vacanapramAda kara na ghaTe. 'graho bApaDA paravaza phare; aSTagrahayoga ane jaina , ravi bhamate, zazine kheya, . ' A aSTagraha yoga eTale jyotiSazAstra pramANe zuM e ApaNe rAhu to dhaDavaNa vaheya; sauthI prathama samajI levuM joIe. vizvAkAzane bAra rAziomAM kANe zuka ne lUle zani, vibhAjita karavAmAM Avela che. je pRthvI upara ApaNe vAta karIe bRhaspatie strI oI ApaNI; chIe tenI AsapAsa, bhAratIya jyotiSazAstranI mAnyatA mujaba, ravi, soma (caMdra), maMgaLa, budha, gurU, zukra, zani, rAhu ane ketu e 'grahonA graha hari te muja hade, akhA dIna vacane te koNa vade?" - nava graho chuTA chuTA pharyA kare che. A graho eka yA bIjA kALe - eka yA anya rAzimAM praveza kare che ane samayAntare e rAzi bhAvArtha: akhA bhagate grahonA nAma sAthe joDAyelI purANa cheDIne anya rAzimAM praveza kare che. AmAMnA keTalAka graho koI kathAne sAMkaLIne jaNAvyuM che ke Izvarabhakatone jaNAvo ke je graha. koI vAra eka ja rAzimAM ekaThA thAya che. A pramANe ekaThA thatA bApaDA paravaza banIne Ama tema pharI rahyA che te tamane te graha uparathI joSIe bhinna bhinna prakAranI zubha yA azubha zuM karavAnA hatA? ravi eTale sUryane te satata bhamyA karavuM paDe AgAhIo kare che. AkAzamAM sAta graho te aneka vAra ekaThA thAya che ane caMdrane kSayaroga lAgu paDe che. vaLI, rAhu dhaDa vinAne che. sAta grahane Avo yoga vi. saM. 1967mAM tema ja 1998mAM Amatema ghumyA kare che ane zukra eTale zukrAcArya kANA che ane thayA hatA ane te grahayoga daramiyAna duniyA upara koI asAdhAraNa zanizvara deva lUlA che. akho kahe che ke grahonA graha evA hari Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-62 prabhu huM jIva na jenA hRdayamAM vase che te zA mATe dIna vANInA uccAra kare ? Ama chatAM eka rAzimAM thatA A prakAranA agrahayoga eka asAdhAraNa virala ghaTanA che. khagoLanI daSTie tenuM ghaNu moTuM mahattva che. ane jyAre vizvAkAzamAM AvI virala ghaTanA nirmANa thAya che tyAre leAkamAnasa kaMI kaMI kalpanAo karavA lAge che. dA. ta. jyAre AkAzamAM dhUmaketu dekhAya che tyAre koI ne koI durghaTanA banavI ja joIe ema mAnIne loko ekamekanA bhayane pAye che ane dhUmaketu sAme bhayAkULa najare joyA kare che ane e daramiyAna kAMIka asAdhAraNa banAva bane che, nAnA sarakhA dharatIkaMpa thAya che, ativRSTi thAya che, meTI Aga phATI nIkaLe che. ane AvA banAvane dhUmaketunA udaya sAthe sAMkaLe che ane ema to A duniyAmAM sArA mAThA banAvA banyA ja kare che, ativRSTi ane anAvRSTi, dukALa ane sukALanI paraMparA cAlyA ja kare che. bAkI aneka dhUmaketu dekhAyA ane alApa thayA paNa duniyA hatI tevI ne tevI ja cAlatI rahI che, ane tenA cAlu vyavahAramAM kazI aDacaNa pedA thaI nathI. Ama chatAM paNa upara jaNAvyuM te mujaba bIjuM e jene svabhAva che evA loko sAme jyAre paNa vizvAkAzamAM aSTagrahayoga jevI asAmAnya ghaTanA nirmANa thAya che tyAre joSIo ane bhaviSyavettAo jAtajAtanI bhUtAvaLA UbhI kare che ane yuddhathI mAMDIne pralaya sudhInI AgAhIo bahAra pADe che, ane grahonI upazAMti arthe tarehatarehanAM yajJayAge ane dhArmika anuSTAne temaja zAMti samAraMbhA yojavAnuM sUcave che. bhALA bhayabhIta banelA loko AvA anuSTAno ane japa tapanA samAraMbhA UbhA kare che ane hajAro balake lAkho rUpiyAnuM pANI kare che. Aje AkhA bhAratamAM AvuM ja kAMIka cAlI rahyuM che, ane dhana ane zakitanI barabAdI thaI rahI che ane ema chatAM bhayavyAkuLatA to vadhatI ja jAya che. kamanasIbe A bhayavyAkuLatAmAMthI muMbaIne jaina samAja bacI zakayA nathI. dharmAcAryoe jaina AgevAnone ekaThA karyA, aSTagrahayoganuM saMkaTa mAthe jhajhumI rahyuM che te saMkaTathI bacavA zuM karavuM tenI carcAvicAraNA karI ane vizvazAMti mATe eka ArAdhanA--satranI goThavaNa karI. pariNAme sAmudAyika Aryabila tapanI, navakAra maMtranA sAmudAyika jApanI, tareha tarehanAM sAmudAyika pUjananI ane sAmudAyika snAtra pUjAonI yAjanA karavAmAM AvI ane tA. 12-1-62thI tA. 20-1-62 sudhI bahu moTA pAyA upara dhArmika samAraMbha ujavavAmAM AvyA, ane e pAchaLa 50,000 thI 75,000 rUpiyAnA vyaya karavAmAM Avyo. A satra sAthe jaina citrakaLAnuM eka udbAdhaka pradarzana gAThavavAmAM AvyuM hatuM ane haMmezA rAtrInA manoraMjana kAryakrama yojavAmAM Avato hato. A baMne prabaMdhe lokomAM sAruM AkarSaNa pedA karyuM hatuM. A koI sAmudAyika dhArmika ArAdhanA karavAnA pramANasaranA prabaMdha goThavavAmAM Ave te sAme vAMdho levAne koI kAraNa hoI na zake, paNa A samAraMbha pAchaLa aSTagrahayoga aMge bhayavyAkuLatA rahelI hatI ane AvI ArAdhanA vaDe mAthA upara jhajhumI rahelA bhayaMkara aniSTonuM upazamana thavAnI AzA UbhI karavAmAM AvI hatI--A baMne vahema ane ajJAnamUlaka hatI ane jainadiSTa ane vicArasaraNI sAthe baMdhabesatI nahotI. A rIte A bAbata vizeSa vicAra ane AlAcanA mAgI le che. jaina dharma A vizvane anAdi ananta mAne che, IzvarakartRtva ke niyaMtratvane svIkAratuM nathI. kudaratanA niyama mujaba A vizva cAlI rahyuM che. A kudarata e prakAranI aMdha 191 zakita-blind force che. jene pUjA, prArthanA, tapa, japa vaDe sparzI zakAya evI tenAmAM koI cetanA nathI. game eTalI prArthanA ke tapa karo, samudranI bharatI oTane aTakAvI zakAtI nathI, sUryane UgatA AthamatA rokI zakAtA nathI, caMdranI kSayavRddhi amuka kramamAM thayA ja kare che, niyama mujaba rUtucakra cAlyA kare che, grahanakSatrA pharyA kare che ane AkAza-nihA- rikAmAM aneka navA sUrya nirmANa thayA kare che. ativRSTi ke anAvRSTine koI niyaMtrita karI zakatuM nathI, dharatIkaMpa thatA ke javALAmukhI parvata phATatA aTakAvI zakAto nathI. A rIte aSTagrahayoganA anusaMdhAnamAM koI paNa mahAaniSTa nirmANa thavAnuM hoya to tene koI paNa dhArmika anuSTAna aTakAvI zake ke haLavuM banAvI zake ema mAnavuM e jaina vicAraNA sAthe susaMgata nathI ane e rIte vicAratA grahopazAMtine lakSamAM rAkhIne goThavavAmAM Avela. ArAdhanA--satranA koI artha samajAtA nathI. duniyA upara UtaratI Aphata be prakAranI che. eka kudarate sarajelI ane bIjI mAnavIe UbhI karelI. kudarate sarajelI Aphata sAme mAnavI asahAya che, sivAya ke vijJAna A dizAe amuka aMzamAM madadarUpa thAya. mAnavIthI sarajAtI Aphata dA. ta. Aje duniyA upara jhajhumatuM vizvayuddha-tenA nivAraNa arthe ucita prayatno karavA e mAnavInA hAthanI vAta che. A mATe vizvayuddhanI bhUmikA zuM che te ApaNe samajavuM rahyuM. A bhUmikA UbhI karavAmAM mAnavIe vyakitagata rIte tema ja sAmudAyika rIte keve ane keTalo phALo Apyo che tenuM vizleSaNa karavuM rahyuM. AjanI AkhI paristhitinuM pRthakkakaNa karatAM AjanI naitika adhogati ane AdhyAtmika avanati, urdhvalakSI jIvanamUlyonA abhAva ane mAnavatAnA hrAsa AjanI viSama paristhitinuM mULa che ema svIkAryA sivAya nahi cAle. A paristhiti sudhAravA mATe vyakitagata tema ja sAmudAyika jIvanazuddhi atyaMta jarUrI che ane nahi ke dhArmika anuSThAno ane meTA pAyA uparanA yajJayAge. Aje je moTA pAyA uparanA dhArmika samAraMbhe cAlI rahyA che temAM bAhya kriyAkAMDo upara ja khUba bhAra mUkavAmAM Ave che. jIvanazuddhinA koI ThekANe ullekha thatA sAMbhaLavAmAM Avato nathI. muMbaInA jaina samAje je moTuM vizvazAMti ArAdhanA satra ujavyuM temAM paNa bahirmukhabhAvanuM, kriyAkAMDanA mahattvanuM, AMgI pUjA ane varaghoDAnuM mahattva gavAtuM hatuM. aMtarakhojano koI vicAra karatuM dekhAtuM nahotuM. Aje jokhamAyelI vizvazAMti sthira ane sahIlAmata banAvavA mATe jarUra che vyakitagata jIvanazuddhinI ane sAmudAyika sahiSNutAnI temaja udAratAnI ane sahaastittvanI bhAvanAne vikasAvavAnI bane teTalA vega ApavAnI.. A bAbata upara ApaNe sarva vyakitagata rIte tema ja sAmudAyika rIte potapotAnA cittane kendrita karIzuM ane tadnusAra ApaNA jIvanavyavahArane saMskArIzuM to vizvayuddhane ApaNe jarUra TALI zakIzuM ane vizvazAMtinA--sthAyI vizvazAMtinA--ApaNA sAmudAyika jIvanamAM jarUra sAkSAtkAra karI zakIzuM. 21 divasanA upavAsa para utarelA muni saMtabAlajI tA. 27-1-62nA janmabhUmi-pravAsImAM thANA jIllAmAM AvelA cIMcaNa mukAme munizrI saMtabAlajIe zarU karelA upavAsa saMbaMdhe nIce mujaba samAcAra pragaTa karavAmAM AvyA che:-- cIMcaNa tA. 25 : mATuMgAmAM cAturmAsa daramiyAna yojAyelI zibiramAM uddabhavelAM munizrI saMtabAlajI sAmavAra tA. 22-1-62 thI ekavIsa divasanA upavAsa upara utaryA che ane phakata garama pANI pIne A upavAso karanAra che. hAlamAM temane badale munizrI Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 prabhu nemi mahArAja savAra sAMja prAthaeNnA pachI pravacana kare che. upavAsa para utaravAnuM kAraNa cAturmAsika sAdhusAdhvI zibiramAM be sAdhvIjIe samarpaNa sAthe hAjara rahevAno nirNaya jAhera karyo hato chatAM teo hAjara na rahI zakyAM ane krAMtinuM kA AgaLa vadhatuM aTakI paDayuM te che. A upavAsanuM pUrvasUcana tA. 16--1-62nA vizva vAtsalyamAM pragaTa thayelA muni saMtabAlajInA agralekhamAM karavAmAM AvyuM che. Aje jyAre A upavAsa cAlI rahyA che tyAre je bAbata upara A upavAsa zarU karavAmAM AvyA che tenI carcA AlAcanA karavI yogya lAgatI nathI. Aje te prastuta upavAsa nirvighne pAra paDe ane munizrInuM svAsthya jaLavAI rahe evI prAnA karavI ghaTe. muni saMtabAlajI samAjasevAne arpita thayelA eka jaina sAdhu che. e rIte temanA svAsthyanI surakSA ApaNI sarvanI ciMtAno viSaya bane che. nyukita mATe kSamAyAcanA prabuddhajIvananA chellA aMkamAM 'sAdhu-sAdhvI zibiranI lazruti' zirSaka lekhamAM prastuta zibiranA Ayojana pAchaLa trIsa hajAra ke tethI vadhAre kharca thayAnuM kahevAmAM Ave che e mujabanuM vidhAna kapikarNa sAMbhaLelI vAto uparathI kareluM. A saMbaMdhamAM zibiranA Ayojako jaNAve che ke zibira pAchaLa kula rU. 11,000nuM kharca thayuM che. A huM svIkAruM chuM ane zibiranA Ayojakone upara jaNAvelI atyukitathI thayelA anyAya badala huM kSamA yAcuM chuM. hakIkata zuddhi sva. nAnAbhAI bhaTTa viSenI prabuddhajIvananA gatAMkamAM pragaTa thayelI avasAnanoMdhamAM saNAsarAmAM UbhI karavAmAM Avela lAka bhAratInA janma 1940mAM thayAnuM jaNAvyuM che temAM 1940nA sthAne 1954 ema sudhArIne vAMcavuM. paramAnaMda amArA kAzmIranA pravAsa-7 amaranAtha (cAlu) AjathI aDhI varSa pahelAM ame 'kedAranAtha tema ja biMdranAthanI yAtrA karelI ane vacamAM ttuMganAthanAM darzana paNa karelAM. te yAtrA daramyAna himAlayanA hArda sudhI eTale ke sthAyI himazikharonI - bhAgALa sudhI ame pahoMcelAM. paNa e yAtrA pUrI karatAM savA mahinA thayelA, yAre A amaranAthanI yAtrA ame traNa divasamAM pUrI karI ane e TUMkA gALA daramyAna himAlayanI dareka bAjunuM eTale ke ghIca jhADIthI bharelA pahADothI mAMDIne AchI vanaspativALA tadana sukA ane korA ane AgaLa jatAM chUTAchavAyA baraphathI DhaMkAyalA pahADonuM amane kramavA darzana thayuM. koI ema pUche ke mAre himAlayanuM traNa cAra divasamAM samagra darzana karavuM che te tene ' huM kahuM ke amaranAthanI yAtrA karI AveA. amaranAthanI yAtrA eTale himAlayanI saMkSipta AvRttinuM pArAyaNa. pahelagAmathI amaranAtha pahoMcatA rastAmAM traNa paDAva Aveche. pahelA paDAva caMdanavADI, bIjo paDAva zeSanAga, trIjo paDAva paMcataraNI, ane chevaTe amaranAthanI ghATI, paDAve paDAve draSyanI bhAta badalAtI cAle che. caMdanavADI sudhI bharacaka vanazIthI chavAyelI parvatAnI hAramALAmAMthI pasAra thavAnuM rahe che. caMdanavADIthI AgaLa '' jIvana cAle. eTale vanInI ghaTTatA dhIme dhIme AchI banavA lAge che ane vRkSanuM sthAna lIlI hariyALIvALA pahADo levA mAMDe che. zeSanAgathI AgaLa cAlatAM vrukSA tadana adraSya thaI jAya che ane korA dhAkora himAcchAdita pahADo bhavyatA ane bhISaNatAnA eka sAthe paricaya karAve che. paMcataraNI pahoMcIne AgaLa cAlA ane bhairavaghATInuM rUdra svarUpa nihALavA maLe che ane te oLaMgatAM amaranAthanA ghATI tarIke je oLakhAya che te cAtarapha AvelA himAcchiAdita parvatAnuMkoI anya adabhUta sRSTinuM--draSya ApaNI AMkho AgaLa khaDuM thAya che. jANe ke traNa divasa sudhI ApaNe koI calacitra joI rahyA hoie evA bhAsa A satata parivartana pAmatAM naisargika draSyonI paraMparA ApaNA citta upara pedA kare che. eka rIte A traNa divasamAM ghaNuM joyuM evI bharacakatA mana anubhave che. bIjI rIte vicAratAM eka manohara alpajIvI svapna AMkho samakSa sarI gayA jevuM lAge che, jANe ke nATaka zarU thayuM tyAM to pUruM thayA jevuM A kAMIka bhAse che. kedAranAtha drinAtha, bAjU gayA tyAre himAlayamAM amAro praveza dhIme dhIme thaI rahyo hatA. pAMca pAMca, sAta sAta ane kadi kadi ethI paNa vadhAre mAilanA antare koI paNa eka sthaLe amAro paDAva paDatA ane ame amArAM bistarAM cheADatAM ane rasAIpANI vagerenI vyavasthAmAM nimagna banatAM. rAtrinA ArAma letA ane savAra paDatAM bistarAM bAMdhIne AgaLa kUca karatAM. Ama amArI yAtrA divasAnudivasa AgaLa vadhatI ane amArUM citta himAlayanA vAtAvaraNathI vadhAre ne vadhAre sabhara banyuM jatuM ane nizcita tIrthasthaLe pahoMcatA tyAre A AnaMdasabharatAnI parAkASTAe pahoMcyAno anubhava thatA. amaranAthanI yAtrAmAM tA pahelI rAta zeSanAgamAM ane bIjI rAta amaranAthanAM darzana karIne paMcatarINamAM ane pachInI sAMje pAchA pahelagAmamAM Ama koI devavivamAnamAM besIne nikaLyAM hoie ane bhinna bhinna svargA uDatI najare nihALIne pAchA hatA tyAMnA tyAM AvI paDayA hoIe-- evI koI vilakSaNa anubhUti mana saMvedanuM hatuM. amRtakuMbhamAMthI amRtano AsvAda lIdhe na lIdho ane e kuMbha jANe ke koIe jhuMTavI lIdhe na hoya evI vismayastabdhatA pahelagAma pAchA pharyA tyAre citta anubhavatuM hatuM. tA. 12-62 amaranAthanI yAtrA daramyAna anubhavavI paDatI hADamArIo viSe ame khUba khUba sAMbhaLyuM hatuM. keTalAkane hADamArIthI taMga banIne pAchA pharavuM paDe che e paNa ame jANatA hatA. amaranAthanA pahADI mArganuM havAmAna eTaluM badhuM avizvasanIya che ane rastAmAM je be traNa AkAyasthAna Ave che tyAM eTalI badhI AchI--- mAtra nAmanI--sagavaDa che ke havAmAna pratikULa bane, vAvAjhoDuM thAya, varasAda barapha ke karA paDavA lAge to jAtanuM rakSaNa karavuM atyaMta muzkela banI jAya. game teTalAM rakSAnAM sAdhano sAthe lIdhAM hoya paNa kudarata vize te tamane karyAMnA kyAM phe`kI de ane koI tamane bacAvI na zake. AvuM. vaiSamya mAyA -: gAma : re A zI mananI mAyA! pANImAM rahIne zuM rAkhuMkArI mArI kAyA ? - 20 UMce pAya javA cAhe paNa chUTe nA taravA cAhuM paNa bacavuM zuM... eTa ane tANevANe vaNAyalAMne mAnuM ke 'kumAra'mAMthI sAbhAra uSkRta. dharatIthI, bharatIthI ? parAyAM? - 20 gItA parIkha A yAtrA sAthe saMkaLAyeluM che. A badhuM ame jANatA hatA ane tene zakaya teTaleA sAmane karavA ame amArA manane taiyAra karyuM hatuM. Ama chatAM amane A amara- nAthanI yAtrA daramiyAna kudaratanirmita koI pratikULatA naDI nahi. rasto sApha rahyo. AkAza lagabhaga cokhkhuM Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-2 prabuddha jIvana 197 6 rahyuM. alabatta, pisughATI caDatAM eka sAthI thoDo samaya bezuddha banI gayA hatA. zeSanAga pahoMcyA bAda eka bahenanI nADI jANe ke thaMbhI gaI hoya evI sthiti be pAMca miniTa cAlI hatI. paNa yogya upacAra karatAM e bannene sArUM thaI gayuM hatuM ane pachI temane ke anya koIne kazI ja taklIpha naDI nahotI. amArI yAtrA pUrI sukharUpa-kazA paNa vidana vinA-pAra paDI ane e bAbatane e divase mAM ame khUba saMtoSa ane dhanyatA anubhavI hatI. paNa Aje manamAM aMdarathI kaMika ema thAya che ke rastAmAM na kAMI barapha paDa, na sakhata varasAda Avyo, na koI pracaMDa vAyu vAyA, kupelI evI koI agavaDane amAre sAmano karavo na paDe. vaLI AgaLa upara ahiM AvI gayelA mitro pAsethI sAMbhaLeluM te mujaba paMcataraNI vagere UMcANanA pradezamAM na koI baraphanI atighaTTa jamAvaTa joI. taduparAMta dhAryA mujabanuM himanirmita vipuladaladhArI zivaliMga paNa jovA na maLyuM. Ama dhArI rAkhelI koI viSamatAne anubhava na thayuM te pachI A yAtrAne saMpUrNa saphaLa kema gaNavI? A rIte A yAtrAmAM kAMIka adhurApaNuM lAge che ane A adhurApaNAnI paripUti arthe amaranAtha bIjI vAra ane te oNgasTa mAsane badale julAinA prAraMbhamAM javA mana talase che. A amaranAthanA tathA himAlayamAM anyatra Avela kedAranathanA adhiSThAtA deva mahAdeva che. kedAranAthanI yAtrA daramiyAna zaMkara pArvatInI kaMI kaMI kathAo mArA kAna sAthe athaDAtI rahI hatI. mArA vidyArthI jIvana daramyiAna saMskRta sAhityanA anuzIlanane lIdhe mahAdeva pArvatInI amuka lpanA te mana upara mudrita thaI cUkI hatI. kavi kAlidAsanuM 'kumArasaMbhava' nAmanuM mahAkAvya ziva-pArvatInA sahajIvananI ja apUrva yazagAthA che. temAM zaMkara pArvatInAM aneka bhavya rekhAcitra eTalI ja romAMcaka udAtta vANImAM AlekhAyelAM che. vaLI e ja abhyAsakALa daramyAna jANItA saMskRta skaMdhara ane pUnAnA Dekkana kaeNlejanA prinsIpAla beInanI lakhelI nAnI nAnI 15 navalikAo mArA vAMcavAmAM AvelI. jANe ke koI brAhmaNa pAsethI potAne eka june hastalikhita saMskRta kathAgrantha maLyuM hoya ane tenuM temaNe mAtra aMgrejI bhASAMtara karyuM hoya evI kAlpanika bhUmikA upara A navalikAe lakhAyelI che. A badhI navalikAo zaMkara pArvatInI stuti karatAM maMgaLAcaraNathI zarU thAya che ane jANe ke zaMkara tema ja pArvatIne temaNe pratyakSa paricaya karyo na hoya evI svAbhAvikatAthI zarU thatA zaMkara pArvatIno varNana ane vinedapUrNa vArtAlApathI A dareka kathAne AraMbha thAya che. A varNanee ane vArtAlApAe zaMkara pArvatI viSenI mArI kalpanAne vadhAre samRddha banAvI hatI. zaMkara . pArvatInI ardhanArIzvara tarIkenI kalpanAne hiMdu purANomAM ApaNane paricaya thAya che. AmAM eka evA divya dehanI kalpanA karavAmAM AvI che ke jene aDadho bhAga puraSa zarIrane maLato che ane bAkIne aradho bhAga strIzarIrane maLatA che. eliphanTAnI guphAmAM A ardhanArIzvaranI vizALa kadanI pratimA che. A kalpanAmAM puruSa ane prakRtinA atanuM eka pratIkarUpe sUcana karavAmAM AveluM che. kavi kAlIdAse raghuvaMzano prAraMbha nIce | mujabanA maMgaLAcaraNathI karela che - vAgau~ iva saMpRktau, vAgarthapratipattaye / nItaH vitarau vanDe pArvatIparamezvarau w artha: vANI ane arthanI pratipatti arthe vANI ane artha mAphaka ekamekathI joDAyalAM evA. jagatanA mAtapitA pArvatI ane "paramezvarane huM vandana karuM chuM. ' ', ' ' : ' " bANabhaTTe kAMdabarInI kathA zarU karI. aDadhe AvyA ane temanuM avasAna thayuM. temanA putra adhurI kathA pUrI karavAnuM mAthe lIdhuM. tenA prAraMbhamAM teo evI prArthanA kare che ke jevI rIte mahAdeva-pArvatInA saMyukata zarIra vaccenI rekhA kaLI zakAtI nathI tema temanI kRpAthI mArA pitAe adhurI mUkelI kathAnuM mArA hAthe evuM anusaMdhAne thAo ke AgaLa pAchaLanA bhAganuM saMdhANa koInI najare na paDe. A mahAdevanuM dakSiNa bhAratamAM pharatAM naTarAjanA rUpe darzana thAya che. te bAjunI kiMvadantI mujaba koI asurane saMhAra karIne AnaMdamAM AvI jaIne bhagavAna zaMkare e pradezamAM tAMDavanRtya kareluM. A * ghaTanAne dakSiNa bhAratanAM aneka zivAlayomAM suprasiddha ' naTarAjanI mUrti dvArA mUtimatte karavAmAM Avela che. madurAnA minAkSImaMdiranA daravAjA upara zaMkara ane minAkSI eTale ke pArvatInuM lagna karatA viSNunuM kotarakAma koI paNa kaLArasikanuM dhyAna kheMce che. zaMkarane trilocana ka2vAmAM Avela che jayAre pArvatInA avatArarUpa minAkSIne tristanI kalpavAmAM Avela che. ahi zaMkaranuM trIjuM locana jJAnasUcaka-prajJAnI pAramitA sUcaka che, jyAre minAkSInuM trIje stana vizvavyApI vAtsalyanuM dyotaka che. A bannenuM lagna eTale ananta jJAna ane asIma premane samudaya. utpatti, sthiti ane laya-jaina paribhASA mujaba utpAda, dhruva ane vyaya--sarjana, saMvardhana ane visarjana --AvuM ja samagra vizvanuM satata parivartanazIla rUpa che tenA pratIkarUpa - adhiSThAna rUpa -brahmA, viSNu ane mahezvaranI kalpanA karavAmAM AvI che. eliphanTAnI guphAmAM A trimUrtinuM bhavya svarUpa ApaNane jovA maLe che. A traNa devomAM paMcAnana brahmA apariNIta che ane tenI pUjA ApaNA dezamAM bahu ochI thatI jovAmAM Ave che. lakSamI sAthe joDAyelA viSaNunI ane tenA avatAra svarUpa sItA sAthe joDAyelA rAmanI ane rAdhA sAthe joDAyelA kRSNanI pUjA ApaNA dezamAM khUba ja pracalita che. eTalI ja pracalita pUjA pArvatI sAthe joDAlayA mahezvaranI ApaNA dezamAM jovAmAM Ave che. paNa A traNe devAmAM mahezvaranA svarUpanuM je varNana purANomAM karavAmAM : AvyuM che te bhAre abhUta, vilakSaNa ane anya devadevIothI khUba nirALuM che. - mahAdeva eTale himAlayanI girikaMdArAomAM yatra tatra vicaratA jaTAjUTadhArI alagArI koI yogI. temanA zirobhAgamAM bIjane caMdramAM zobhI rahyo che, mastakamAMthI jJAnagaMgA vahI rahI che. gaLAmAM suMDha mALA paherI che. AkhA zarIre bhasma lagAvI che. vyAdAcarma upara Asana lagAvIne beThA che. digaMbara avasthAmAM temane kAntimAna deha zobhI rahyo che. DamarU vagADatA, nRtya karatA, eka zikhara uparathI anya zikhara upara jANe teo uzyana karI rahyA che. kailAsa temanuM nivAsasthAna che. smazAnamAM temano vAsa hoya che. bhegI chatAM yogI che. traNalokanA svAmI chatAM. akiMcana saMnyAsI che. trIjA lecana vaDe eTale ke jJAnacakSu vaDe kAmadevane temaNe bhasmIbhUta, karela che. yogIone agamya chatAM bhakatone sadA sulabha temanAM darzana che. ane temanI sAthe anAdikALathI joDAyelAM pArvatI eTale saundaryanI, pavitratAnI, ojasvitAnI parama sImA. temanAmAM koI asad aMzanI kalpanA ja thaI na zake. divyatAnI sAkSAta mUrtisamAM, satI, gaurI, umA, aparNA evAM vividha nAmAbhidhAnathI zebhatAM. temanI kAMcanavaNI " kAyA che ane mRdutAne, zIlane, saumyatAne : sAkAra karatI tejomayI, ardhanimIlita netrAvALI temanI mukhamudrA che. koI unaMga girirAjane nimna bhAgamAM viTaLAI vaLelI jaLa Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 prabuddha jIvana vAhinI samAM, zyAmavarNA vAdaLamAM camakatI dhavalavaNI vIjaLI samAM, mahAsAgaramAM samAtI zubhrasaritA samAM bhagavAna zaMkara sAthe sadA saMkaLAyalAM, temanA sAnnidhyamAM lapAIne beThelAM pArvatI A divya yugalane dareka varavadhU lagna samaye vaMdana kare che ane cira saubhAgya mATe, parama aizvarya mATe prArthanA kare che. aneka deva devIonI hAramALAmAM zaMkara pArvatInuM sthAna ajoDa che, anupameya che. temanAmAM mAnavatA ane lokottaratAnuM, komaLatA ane bhavyatAnuM, prema ane vairAgyanuM ajaba saMmIzrANa che. kedAranAtha bAju vicaratAM zaMkara pArvatInI kathAo jema jema sAMbhaLatA gayo tema tema mArA citta upara temanuM A bhavya svarUpa sudraDhapaNe aMkAtuM gayuM. AMkho vaDe alabatta kalpanAnI AMkho vaDe--AvA zaMkara pArvatIne huM jyAM tyAM nihALato rahyo ane UMDI dhanyatA anubhavato rahyo. tyArathI huM jANe ke zaMkarapArvatInA--mahAdeva--umAnA--upAsaka banyo houM, jANe ke teo mArA mATe ArAdhya devatA banI cUkayA hoya--AvuM saMvedana mArA viSe huM anubhavatA thayA chuM. pariNAme jayAre jayAre huM eka yA bIjA kAraNe gamagIna banuM chuM, udAsIna banuM chuM, tyAre tyAre temanA pArthiva chatAM pArthivasamAM svarUpanuM smaraNa---cintana karuM chuM, temAM lIna banuM chuM ane mArI glAni--udArsInatA-jotajotAmAM osarI jAya che. amaranAtha paNa mahAdevane samarpita tIrthabhUmi che. ahIM AvatAM ane vicaratAM mArA citta upara zaMkara-pArvatInuM A svarUpa ArUDha thayuM hatuM ane avarNanIya AnaMdaanubhUtimAM mane lIna karatuM hatuM. dUra khINamAM ane UMcA zikhara upara, nIce vahI jatA nadIpravAhamAM ane UMcethI nIce dhasI AvatA jaLaprapAtamAM puruSa ane prakRtinA, ziva ane zakitanA, prajJA ane karuNAnA prartIkarUpa zaMkara pArvatInAM darzana thatAM hatAM ane aMtarAtmA AlhAda--urmi vaDe pulakita banatA hatA. Ama A traNa divasanI yAtrA mArA cittanA dardIkaraNamAM jANe ke eka sImAcihna jevI banI gaI hoya evI kRtArthatA, AnaMda paryAptatA huM anubhavuM chuM. A kAraNe A tIrthanA mahimA gAtAM mana thAkatuM nathI. A amaranAtha tIrthanI vizeSatA rahelI che tenI narI sAdAImAM, tenA aNIzuddha nirADaMbarapaNAmAM, tenI kevaLa kudaratI nirmANa racanAmAM. duniyAnA eka ageAcara khUNe, himAlayanA gahanatama vibhAgamAM, tera tera hajAra phiTanI UMcAIe kudarate kaMDAreluM A anupama devamaMdira che. jemAM kudarate nirmANa kareluM sucArU zveta zivaliMga pratiSThita thayuM che, jenAM dvAra kadi baMdha thatAM nathI, ane jenAM darzana sAme koIne jAkAro nathI. ane ema chatAM jenAM darzana varSane moTo bhAga alabhya banI jAya che ane jenAM darzana sulabha gaNAtA samaya daramyAna paNa kudaratanI kRpA hoya to ja tame pAmI zako che ane kudaratanI kRpA na hoya to tenA dvAre pahoMcatAM pahoMcatAM paNa kayAMka pheMkAI jAo che. ahIM pratiSThita thayelA devane dharavA mATe tamArI pAse be cAra puSpA hoya to ThIka na hoya to tenI paNa apekSA nathI. "Avo, namra banIne, dIna banIne, zaraNabhAva svIkArIne mAthuM namAve ane A zivaliMga jenuM pratIka che te--pratyekanA antarrama pradezamAM rahela parama caitanyanI anubhUti karo ane kRtArtha banA" --AvA A tIrthanI yAtrAe AvanAra sarva koI yAtrALu one saMdeza che. duniyAnuM bIjuM koI tIrtha bhavyatA ane adbhutatA, pavitratA ane nirADaMbaratAnA adbhuta saMmIzraNamAM AnI teAle Ave tema nathI. AgaLa upara jenA ullekha karavAmAM Avyo che te kedAranAthanI UMcAI paNa Azare 12,000 phITa che. te paNa himAlayanA himapradezanA khALAmAM AveluM che. svarganA koI vimAna jevuM kedAranAthanuM bhavya maMdira bhAratabharanA yAtrikone AkarSI rahela tA. 12-6ra che. Ama chatAM ahiM mANasAnI vastI che, tAraTapAlanA vyavahAra sAthe A sthaLa saMkaLAyaluM che. ahiM nAnI sarakhI bajAra che. dharmazALAo ane paMDayAonAM nivAsasthAna che. maMdiramAM aneka mUrtio che. ahiM pUjApATha ane jAta jAtanA kriyAkAMDo cAle che, tenA cokkasa karaverA hoya che ane te mATe paMDayAnI ke pUjArInI daramyAnagIrI tamAruM svIkAravI paDe che. paNa A amaranAthamAM AmAMnuM kazuM ja nathI. A tIrthane koi parigraha nathI, ahiM koinA hakka ke lAgA nathI. izvarane jANe ke tenA zuddha svarUpamAM bheTo, nihALA, pratyakSa karo--AvI preraNA amaranAtha ApaNane Ape che. koI pUche ke tyAM evuM te zuM che ke tame jAnanuM jokhama kheDIne paNa tyAM javAnI ATalI badhI utkaTatA dAkhavA che? tenA javAba ema paNa apAya ke tyAM pahADa, paththara, pANI ane hima sivAya bIjuM kazuM nathI. tyAM javuM te kevaLa AMdhaLu sAhasa ane bevakuphI che. ane ema paNa javAba ApI zakAya ke tyAM che tevuM anya kazuM nathI. tyAM pahoMcanAM je romAMcanI, cittanA vilakSaNa udhvI karaNanI, sahaja kalpanAmAM na Ave evI gUDhatAnI--gahanatAnI--anubhUti thAya che--AvA virala anumatra bhAgye ja anyatra saMbhave che. Akhare 'draSTi evI sRSTi' e nyAye vyakitagata vikAsanI je bhUmikA upara je vyakita sthita hoya te bhUmikAne anurUpa saMvedana te vyakita AvA sthaLe AvatAM anubhave che. A sthAna upara AvelI viziSTa vyakitaonAM saMvedanonI ahiM thoDIka noMdha karavAmAM Ave te te asthAne nahi lekhAya. svAmI vivekAnaMdanA amaranAthanA varNananA prAraMbhamAM ja ullekha karavAmAM Avyo che.temanA caritramAM amaranAthanI yAtrAnA saMbaMdhamAM karavAmAM Avela ullekha A mujaba che. "Akhare svAmIjI amaranAthanI emahatvapUrNa kaMdarA samIpa AvI pahoMcyA ane temane bhagavAna zaMkaranA sAntidhyano anubhava thavA lAgyo. bhAvukatAthI temanuM zarIra pulakita banavA lAgyuM. eka bhavya maMdira nirmANa karI zakAya eTalI vizALa A kaMdarA hatI. ahiM jANe ke mahAdeva potAnA siMhAsana upara virAjamAna thai rahyA hoya evI jhAMkhI temane thavA lAgI. temanI mukhAkRti upara bhagavAna zaMkara pratyenA bhakitabhAva vilasI rahyo. nIce vahetI amaragaMgAmAM snAna karIne, zarIre bhasma lagAvIne, moTo TUvAla kaDa upara vIMTALIne temaNe A guphAmAM praveza karyo, ane ghuMTaNabhara banIne, zarIra namAvIne temaNe praNAma karyA. e vakhatanA gAMbhIye tathA aneka bhakatakaMThomAMthI nIkaLI rahelA maMtrAccAroe temaja bhajanakIrtane tathA himaliMganI dhavala pavitratAe svAmIjIne mugdha banAvI dIdhA. teo jotajotAmAM muSThita banI gayA. temanA antaramAM koi gupta prakAzanAagamya jayotino udaya thayo, jhaLahaLATa thayA. A bAbata viSe temaNe di koi sAthe carcA karI nathI, kevaLa eTaluM ja temaNe kaheluM ke zivajIe svayaM darzana daIne mArI IcchA sivAya mArU mRtyu nahi thAya e prakAranuM mane varadAna ApyuM hatuM." tyAra bAda temaNe potAnI yuropiyana ziSyA bhaginI niveditAne kaheluM ke 'liMgamAM mane svayaM zivajInA ja sAkSAtkAra thayo hato. mArU dila bhakitathI kevaLa ubharAtuM hatuM. meM Aje sudhImAM kadi paNa ATaluM bhavya-ATaluM preraNAdAyaka-daSya joyuM nathI, AvuM romAMcaka saMvedana anubhavyuM nathI.' svAmI rAmatIrthanA saMbaMdhamAM 'rAma - varSA" e nAmanA pustakamAM lakhyuM che ke, "svAmIjI A yAtrAthI pAchA pharyA bAda temaNe prApta karelI hRdayanI zAMti tathA pavitratAnI prasiddhi sarvatra phelAI gaI hatI." bhArata sivAyanA anya dezomAMthI aneka paryaTako ahiM AvyA che ane AvatA jatA rahyA che. eka amerikana yAtrike lakhyuM che ke "liMga Azcaryajanaka temaja adbhuta hatuM. hindu na hoya evI vyakitane paNa liMganI vRddhi kSayanA kAraNe A prAkRtika vAstavikatAnAM sara Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-62 prabuddha jIvana 195 ra paDelI che, kadAca bhUlI tIrthayAtrA hatI. paramAnaMda janahAra sanmukha pitAnuM mAthuM namAvavuM paDe che." eka porTugalanI svabhAvavALA manane ekAgra karIne dhyAnamagna banIe chIe. jema mahilA te amaranAthanA darzana karIne eTalI badhI abhibhUta banI jema ApaNI sAdhanA utkaTa banatI jAya che ane ApaNe titikSAvIrA gaI hatI ke "huM dhAruM chuM ke, mArA jIvanamAM amaranAtha jevA pavitra, banIe chIe tema tema ApaNe jIvana zuddhine anubhava karIe chIe.' zAntimaya ane cirasmaraNIya sthAnanuM huM anya koi ThekANe kadi darzana karavA kAvyAnubhavathI Ananda-vRddhi thAya che, tapasyA karavAthI sarva prakAranI pAmIza ja nahi." A zabdomAM teNe potAnuM saMvedana vyakata karyuM. hatuM." zakita vadhatI jAya che. eka aMgreja yAtrInuM kathana paNa A mujaba hatuM. e anubhava - "ApaNA bhAratIya pUrvajoe jIvana--sAdhanAnI koI subhaga ke jemAM yAtrI ekAgra citta banIne potAnA sAmAnya dunyavI vyava kSaNamAM jIvana-zuddhi ane jIvana samRddhine samanvaya karavAnuM vicAryuM ane teo pavitra sthAnanI yAtrA karavA nIkaLI paDayA." sAyane sAva visarI jAya che ane baraphanA A AkarSaka drazyamAM lIna banI jAya che. A anubhava yAtrIonA hRdayane prabhAvita karavAmAM muMbaIthI ame pahelagAma sudhI AvyA te kevaLa amAro AnaMdaane AtmAne unnatinA zRMga upara lai javAmAM kadi asaphaLa banI lakSI pravAsa hato. amaranAtha bAjunuM paribhramaNa jIvananI samRddhi zakatA nathI." ane zuddhi - ubhayane paripaSaka evI amArI tIrthayAtrA hatI. samaya ' " eka bIjA aMgreje lakhyuM che ke, "AnuM kaNa kaNa sRSTikartA IzvaranA jatAM ane varSo vahetAM amaranAtha kadAca bhUlI javAze, paNa te yAtrAnI astitvanI sAkSI pUre che." eka jApAnIjha paryaTake lakhyuM che ke, "meM amArA citta upara paDelI UMDI AdhyAtmika chApa kadi bhuMsAze nahi. sArI duniyAnI saphara karI che, parvata tema ja jaMgalomAM vicaraNa karyuM che, -jaya amaranAtha ! paNa kAzmIramAM Avela amaranAthanI guphAmAM praveza karatAM je abhUta apUrNa - zAntine anubhava thayo hato tevo anubhava anyatra koi jagyAe gevA-mukita aMge be viziSTa sa vedano che mane thayuM nathI." - bhAratIya saMskRtimAM tIrthayAtrAnI pravRtti eka anokhuM sthAna (koi paNa be rASTro vaccenA saMgharSane ukela zastra ane dharAve che. temAM jIvanazuddhi ane jIvanasamRddhino apUrva samanvaya sainikonA upayoga vaDe nahi paNa ' suleha-zAntibharyA upAyo rahe che. mAnavInI keTalIka pravRttione hetu potAnA jIvanane AnaMda vaDe lAvavo joie AvI nItine chellAM cauda varSathI AntarasamRddha temaja saMskAra samRddha karavAno hoya che. dA. ta. lalita kalAnI - rASTrIya kSetre satata AgaLa dharanAra bhArata sarakAre pArTugalazAsita upAsanA, saMgIta, nRtya, nATaka, vagere samAraMbhe, citrapradarzane, cala- gevAnI lazkarI baLanA upayoga vaDe tAjetaramAM mukita sAdhI. citra, deza-paradezanA pravAsa vagere. AvI pravRttiothI ApaNuM A ghaTanAe dezanI aMdara tema ja dezanI bahAra, tarehatarehanA jIvana AnaMdasabhara tema ja saMskArasamRddha bane che, mAnavInI bIjI pratyAghAta pedA karyA che. A bAbata aMge zAntisenAnA vicArano keTalIka evI pravRttio hoya che je jIvanane zuddha banAve che. keTalAya samayathI cAlu pracAra karanAra AgevAna sarvodaya kAryakaro dA.ta. tapa, japa, vrata, dhyAna, dhArmika, anuSTAna-A pravRttio zrI jayaprakAza nArAyaNa ane zrI nArAyaNa desAIe pitatAnAM pAchaLa bhautika AnaMda prApta karavAne koi Azaya hotA nathI. saMvedane pragaTa karyA che. te cittanapreraka hovAthI prabuddha jIvananA tIrthayAtrA eka evI pravRti che ke je jIvanane ubhayathA samRddha tema ja vAcako mATe 'bhUmipUtramAMthI nIce sAbhAra udhUta karavAmAM Ave zuddha banAve che. tIrthayAtrAmAM raheluM pravAsanuM tattva AnaMdavardhaka che che. tetrI) tema ja jIvana samRddhine piSake che. temAM rahelI dhArmikatAnuM tatva jIvana ' "doSita ame chIe" zuddhinuM paripaSaka che. tIrthayAtrAnA kAraNe aneka aparicita pradezamAM dareka bhAratIya nAgarika gAvAnI mukita dvArA svAtaMtrya-AMdapharavAnuM bane che. tethI ApaNe anubhava tema ja jANakArI khUba vadhe che. lananI pUrNatA ane bhArata bhUmipara saMsthAnavAdanA aMtima ava- , sAthe sAthe yAtrAne khyAla ja yAtrikane tenI raheNI karaNInI bAbatamAM zeSanI parisamApti para AnaMda vyakata karaze. saMsthAnavAdamAMthI mukita saMyamI banAvavAnI pharaja pADe che. ApaNe yAtrAe AvyA chIe meLavelA (AzA che ke pAkistAnanA loko paNa) tema ja saMsthAnate svachanda na sevAya, mejamajA na karAya, ToLaTappAmAM samaya na vAdathI mukata thavA mATe laDanArA sarva loko A AnaMdamAM bhAga 6 gumAvAya, amitAhArI na banAya, IzvarAnuMsaMdhAna sivAya bIjA paDAvaze. svataMtratAne sAcuM mahatva ApavuM hoya ane saMsthAnavAda dunyavI sAMsArika viSayomAM cittane na rokAya, bahirmukhatAne haLavI pratye dhRNA batAvavI hoya to duniyAnAM badhAM rASTroe bhAratanI karIne vadhAre ne vadhAre antarmukha banavAne, jIvananuM saMzodhana khuzImAM sAmela thavuM joie. briTana ane amerikAnI sarakAroe karavAne, cittAne paramAtmAbhimukha banAvavAno prayatna karavo ghaTe, bhArate lIdhela lazkarI pagalAM aMge je kheda pragaTa karyo che e tapa, japa, tema ja vrata tarapha manane vALavuM ghaTe, sattasAdhunI sevA karavI emanI saMsthAnavAda pratyenI vaLagelI mamatAnI abhivyakita che. ghaTe, garIbagurabAMne dAna ApavuM ghaTe...AvI bhAvanI yAtrAnI prakriyA duniyAmAM evI koi sarakAra nathI, jeNe gAMdhIjInI ahiMsAne mAnI sAthe svAbhAvika rIte joDAyelI rahe che. A ja vicAraNAne kAkA sAheba hoya ane senAne upayoga kayAreya na karavAnI pratijJA karI hoya. kAlelakare bahu manahara rIte yaza:pAla jainanI 'jaya amaranAtha' pusta- badhA dezoe svIkArela rAjanaitika nItizAstra anusAra baLaprayoga kanA upAghAtamAM raju karI che. teo upAdyAtanA prAraMbhamAM jaNAve AnAthI adhika IcchanIya paNa nathI, eTale bhArate gavAmAM karyo che ke, "tapasyA ane kAvya paraspara-virodhI tatva mAluma paDe che. sUryo- che. bhAreta 14 varSa sudhI dhIrajapUrvaka pratIkSA karatuM rahyuM ane daya ane sUryAsta, upavana ane puSpavATikA, AkAzanAM pakSIo chevaTe ene baLa--prayoga karavo paDaze enuM mukhya kAraNa khAsa ane temanAM gAna, bhavyatA ane lAlitya - A sarva jIvananA AnaMdanA karIne e ke je svataMtratAnI ghoSaNA, khUba jorathI mukata saMsAra"nA viSaya che. tene AsvAda levAno avasara jayAre maLe che tyAre ApaNe netAone nAme karatI hatI tevI briTana ane 'nA'nI zakitaoe Anandavibhora banI jaIe chIe ane eka prakAranI jIvana-samRddhine e svataMtratAnA AdarzanI prApti aMgenI potAnI javAbadArI tarapha anubhava paNa karIe chIe.' upekSA batAvI. "AthI ulaTuM jayAre ApaNe tapasyAne saMkalpa karIe chIe " ATaluM kahyA bAda sArAM kAma mATe paNa hiMsAne anaitika tyAre ApaNe upavAsa, jAgaraNa vagere dehada'Dane prakAre ajamAvIe ane mAnavaMto mATe ghAtaka mAnanAra mArA jevI vyakitane e vAtane kheda chIe. IndriyAnaMdane bhulIne Indriya-nigraha karIe chIe. AMkho che ke enA pitAnA ja dezane hiMsAne Azaro levo paDayo. mAtra baMdha karIne antarmukha banIe chIe ane vizvabharamAM bhamavAnA- 14 varSa pahelAM ja aitihAsika paristhitionI madadathI ApaNe Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ J ERSE 'T FEESE TIPS TF ' ' - 1 * * * A ja to 196 prabuddha jIvana tA. 1-ra-dUra . ApaNA dezane adhikAMza bhAga videzI zAsako sAme zastra ugAmyA vinA mukata karyo hato ane have jyAre ApaNe khUba vadhu majabUta chIe tathA aitihAsika paristhiti paNa vadhu anukULa che, tyAre ApaNe mAtRbhUminA eka nAnA sarakhA bhAgane ahiMsaka sAdhana dvArA mukata karavAmAM asaphaLa rahyAM. huM bhAratanA vaDA pradhAna athavA bhAratanI sarakAra para koi Aropa nathI mUkI rahyo. teo bezaka saccAipUrvaka zAntinA siddhAMtomAM mAne che, paraMtu emaNe kayAreya hiMsAno upayoga na karavAnA segana nathI lIdhA. bhAratIya senAnuM astitva ja A vAtanI vAraMvAra yAda devaDAve che. e sAcuM che ke bhArate spaSTa rUpe ane vAraMvAra AMtararASTrIya jhaghaDAmAM hiMsAthI aLagA rahevA para bhAra mUkyo che ane haMmezAM zAMtipUrNa paddhatinI vakIlAta karI che, eTale gAvAnA pagalAthI enA para asaMgatatAne Aropa Ave che ane enI pratiSThAmAM UNapa AvavAnI AzaMkA pedA thAya che. paraMtu vAstavika rAjanItinI A duniyAmAM A eka evI kSati nathI, je spaSTata: porTugala ane enA baMdhAragIya hito pratye yogya ane karUNApUrNa vyavahArathI pUrI na thaI zake. A mAmalAmAM agara jo koI doSita hoya to te ame chIe, jeo premane AdhAre eka ahiMsaka samAja ane eka vizvavyavasthA - kAyama karavAne dAvo karIe chIe. eno doSa mukhyata: zAMti senAnA senApati vinobA para ane amo zAMti-sainiko para ' che. ame jANI joine ApaNA deza sAthe sIdho saMbaMdha dharAvatI AMtararASTrIya samasyAo pratyethI evI dalIla karIne amAruM mAM pheravI lIdhuM che ke amArAmAM ahiMsaka ukela rajU karavAnuM paryApta sAmarthya nathI. A prakAranI samasyAono ukela IzvarIya zakitanI - godamAM chupAyeluM che ema vicAravuM huM bhUlabhareluM mAnuM chuM ! jarUra e vAtanI che ke je ucita samajavAmAM Ave, eno amala karAya. ghaTanAo zAMti-pAtra ane bhUdAna--grAmadAnanA lakSyanI pUrtinI pratIkSA nathI karI zakatI. jo eka paNa satyAgrahI hota to eNe govA jevI sthitimAM sakriya thavuM joituM hatuM. sakriyatA ja ApaNane majabUta banAvI zake che, nahi ke niSkriyatA. ema mAnavAne koi kAraNa nathI ke emane samayasara AvAhna karavAmAM AvatA te 'hajAro-lAkho loko ahiMsaka satyAgraha sAruM taiyAra na thAta. kheTa che netRtvanI. huM AzA rAkhuM chuM ke A aMge ApaNe ApaNA hRdayane khaMkhALIzuM ane A samasyA para punarvicAra karIzuM. yuddha - ane zAMtine mAmale kevaLa sarakAra para ne choDI dai zakAya. koI paNa sarakAra pAse ahiMsAne mAnavAnI apekSA na rAkhI zakAya. joke ahiMsaka pagaluM bharavuM hoya to te kevaLa janatA ja bharI zake che, ane duniyAmAM A kAma mATe bhAratIya janatAthI vadhu yogya koI bIjA dezanI janatA nathI. jayaprakAza nArAyaNa yudhiSThirane ratha prajAnA ahiMsaka puruSArthathI bhAratane svataMtratA prApta thai. vizvanA ItihAsamAM e eka abhUtapUrva ghaTanA hatI. tyAga ane balidAnanA kAryakramathI jAgatI adamya lokazakitane e eka anokhe namUne hate. gevAnI aMdara mukita AMdolana cAlyuM, paraMtu tenI bhUgarbha-pravRttimAM rASTrIya saMpattine nAza karavAnI pravRtti paNa AvatI hatI. bhAratanI prajAe gAvAnI mukita mATe ahiMsaka puruSArtha karyo kharo, paNa tene mukhya hetu. gevAnI mukita karatAM bhArata sarakArane gAvAmAM lazkarI pagalAM levA sAru dabANa karavAne hate. mukita mATe lokazakitane upayoga atyAra sudhImAM thayo enA karatAM ghaNA vadhAre vyApaka ane vyavasthita thaI zakI hota. virodha pakSanI mAphaka koMgrese paNa A kAma upADI lIdhuM hota te? ane gAMdhInI ahiMsAnI duhAI denArA amArA jevA sarvodaya kAryakaroe emAM AgaLa paDato hisso lIdho hota to? paNa tene badale ApaNAM mAM zAsana tarapha hatAM. jayAM meM zAsanAbhimukha hoya tyAM lekanIti adrazya thAya che. govAmAM lokanItine eka bIjo namUne pUro pADavAnI taka ApaNe gumAvI beThA chIe. gAMdhI eTale ahiMsA-rAjya eTale ahiMsA nahIM, e vAta sAcI. paNa bhAratanA rAjya sAcI ke khoTI ) rIte zAMtimaya hovAnI pratiSThA meLavI che. bhAratamAM senA che e sAcuM, e senA kogamAM yuddha kare che e sAcuM, e senA paDatI AkhaDatI paNa cInanI sarahada AgaLa UbhI che eya sArca, paNa gAvAmAM levAyeluM lazkarI pagaluM e anya sthAnamAM bhAratanA lazkare lIdhelA pagalAM karatAM judA prakAranuM nathI? te saMrakSaNa karatAM kabajo meLavavA mATe vadhAre bharAyuM hatuM. bhAratanI AjhAdI pachI duniyAnA aneka dezomAM AjhAdInA Andolanane vega maLyo hato. prajA potAnA baLe, ahiMsAnA navA sAdhana vaDe AjhAdI meLavI zake evI havA UbhI thaI hatI. hamaNAM duniyAne khUNe khUNe paDelAM jhINAM jhINAM ke kayAMka kyAMka moTA saMsthAnamAM mukita AMdolananA agni para rAkhe vaLI rahI hatI, tyAre govAnI mukitathI tene pheka lAgaze. paraMtu tenI sAthe duniyA ema paNa mAnaze ke ahiMsAno prayoga e to gAMdhInA kALa pUrata ja maryAdita hato, je AntararASTrIya paristhitinI amuka anukULatAne lIdhe saphaLa thai gaye, paNa have e to ItihAsanI vAta thaI gaI, have AjanA jamAnAmAM ahiMsAne sthAna rahetuM nathI. chevaTanA sAdhana tarIke hiMsAne mAnyatA ApavAmAM duniyAnA ItihAsamAM ahiMsAnA sthAnane ahiMsAnI mAnyatAne--ApaNe jabaro AghAta pahoMcADe che, ane e rIte mahAbhAratanuM yuddha jItAyuM che, paNa : yudhiSThirano ratha dharatIne aDI gayo che. nArAyaNa desAI sAbhAra svIkAra vADIlAla motIlAla zAhanuM rAjakAraNa (prathama khaDa) saMpAdaka : zrI tribhuvana vIrajIbhAI hemANI, prakAzaka: devacaMdrajI prakAzana maMdira, lIMbaDI (saurASTra) kiMmata rU. 5. Paths of Planned Economy in India, lekhaka: zrI vaikuMlAla lalubhAI mahetA, prakAzaka: akhila bhArata sarva sevA saMdha prakAzana, rAjaghATa, kAzI, kiMmata : rU. 1. mAnavamUtra (pAMcamI AvRtti ) lekhaka: zrI rAvajIbhAI maNibhAI paTela, prakAzaka: bhArata sevaka samAja, pAnakora nAkA, amadAvAda, kimata rUA. 3. The Doctrenies of Jainism: prakAzaka : zrI vallabhasUrI smAraka nidhi, geDIjI jaina upAzraya, pAyadhunI, mubaI 3, kiMmata rUA. 1. svAnubhavanA jIvanaprasaMge: lekhaka : zrI gopALadAsa pU. modI. prakAzaka: verA enDa kaMpanI pablIzasa prAiveTa li. 3 rAunDa bIlDIMga, kAlabAdevI roDa, mubaI 2, kiMmata rU. 2. padmaparAga: lekhakaH ratilAla dIpacada desAI. prakAzaka : rasikalAla DAhyAbhAI korA, 48, govAliyA Teka roDa, muMbaI, 26, kiMmata rUA. 1-50. tavAnuzAsana : (zrImannAgasenAcAryapraNIta) anuvAdaka munizrI tatvAnaMdavijaya. prakAzaka: jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, 112 gheDabaMdara roDa, IralA brIja, vilepArale, muMbaI 57. kiMmata rU. 1. upaniSadone abhyAsa: lekhaka vinobA, prakAzaka : yajJaprakAzana, bhUmiputra, hujharAtapAgA, vaDodarA. kiMmata rUA. 1. vizleSaNaH lekhakaH dAdA dharmAdhikArI, prakAzakaH yajJaprakAzana bhUmiputra, hujharAta pAga, vaDedarA kiMmata rUA. 1-25. rASTrIya ekatA: lekhaka: dAdA dharmAdhikArI ane vinobA, prakAzaka: yajJaprakAzana bhUmiputra, hujharAtapAgA, vaDodarA kiMmata 15 nayA paisA. jaMbu svAmIne rAsa : saMpAdaka : hai. ramaNalAla cImanalAla zAha, prakAzaka : zeTha nagInabhAi machubhAI, jaina sAhityadvAra phaDa, gopIpurA geTa sAme, sUrata kiMmata rUA. 2. premapantha : jaka: zrI vAlajI goviMdajI desAI, , prakAzaka: navajIvana prakAzana maMdira, amadAvAda 14, kiMmata 40 navA paisA. khAdI pradarzinI kI kahAnI : lekhaka: zrI. viladAsa jerAjANI : prakAzaka : khAdI aura grAmodyoga kamIzana, posTa bekasa naM. 482, muMbaI 1. mUlya rU. 2,50, AdhyAtmika pravacanaH pravacanakAra: paDitaratna zrI kezavalAlajI mahArAjazrI prakAzaka zrI saurASTra sthAnakavAsI jaina dhArmika kSaNa saMdha, rAjakoTa. - Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-2-62 : : prabuddha, jIvana 17 T '. khuzabonI pakaDamAM haiyAne bAMdhatA kavi prahlAda pArekha eka nAnakI mArI vAta sAMbhaLo, bane e hAtha! prastAvanAmAM zrI. umAzaMkara jozIe hRdayanA jeTalA umaLakAthI A haiyAne je gamiyuM tene nahIM bharatA jaIne bAtha. kavinI kavitAnI samIkSA karI che teTalo umaLakAthI bhAgye ja bIjA evI ajaba pakaDa che uranI, chUTavAnI bArI kore nahi; kaI vivecake anya koI kavinI kRtinI samIkSA karI haze. ane pakaDa tamArI pAMkhaDIonI, ne enI che khuzabonI. bALakonI vedanAne vyakata karatI zrI. praphlAda pArekhanI kathA . ('bArI bahAra"). gulAba ane zivalI' pratyeka zikSaka ane mAbApa mATe dIvAdAMDI sthaLa upara sUkSmane A vijaya jevI rIte prahalAda samAna banI raheze. . pArekhanI kavitAnuM aMgabhUta tattva che tevI rIte temanA jIvananuM kavi tarIke pralAda pArekhanI vizeSatA eTalI badhI che paNa e avibhAjaya aMga hatuM.. ke emane gujarAtInA koI paNa eka kavinI sAthe sarakhAvI zakAya , jAnyuArInI bIjI tArIkhe pacAsa nahi. hamaNAM zrI. umAzaMkara jozIe varSanI vaye hRdayaroganA humalAthI akALa emane aMgreja kavi vaoNlTara da lA meranI avasAna pAmelA zrI. pralAda pArekhe sAthe sarakhAvyA. emaNe kahyuM ke banne eka chorI | vAcakonAM, mitrAsaMbaMdhIonAM ane vidyA svapnane zabdamAM utAranArA hatA, ane thIMonAM haiyAMne bAMdhyAM hoya to te korI gaI aMtaramAMhI derI: bannemAM bALaka jevI saraLatA hatI. te temanI mulAyama kavitAthI, dilanIkomaLatAthI ane zikSaNa pratyenAM UMDAM prema ane AMkhe taNAM be nija TAMkaNAMthI, prakRtinAM vividha rUparaMga bhakitathI. emanI jevA vahAlAsoyA zikSako ne hAsya karI laghu hai hathoDI, emanI kavitAnA mukhya viSayo prakRti bahu thoDA haze. korI gai aMtara mAMhI derI | ane mAnava-hRdaya. prakRtine emaNe vividha e eka chArI. rUparaMge joI che ane atizaya saraLa AjIvana zikSaka bhASAmAM ene kAvyabaddha karI che. Adhunika praphlAda pArekha mULa bhAvanagaranA banI gaI deva svayaM padhArI; gujarAtI sAhityamAM prakRtinAM ATavatanI. tyAM dakSiNAmUrtimAM ane pachI tyAM ghaMTaDI kaMTha taNI bajAvI; ATalAM suMdara rUpa ATalI saraLa bhASAmAM gujarAta vidyApITha tathA zAMtiniketanamAM ne bela enA pragaTI UThe che bIjA koi kavie batAvyAM nathI. emaNe abhyAsa karela. vyavasAye AjIvana dIvA banIne. , zikSaka. chelle muMbaImAM mAMDarna hAIskUlamAM - varSomaMgaLanAM gIta' '' zikSaka tarIke kAma karatA hatA. aMgAMgamAM puSpa aneka emanA kAvyasaMgraha "saravANI ne phUTatAM cAreka varSa pUrve hRdayarogane eka paLe paLe, ne sahu e kharI jatAM varSAmaMgaLa nAmano trevIsa gItone eka humalo Ave ane lAMbo vakhata pathArIvaza derI mahIM; saurabha chAI tyAM jatI vibhAga gujarAtI sAhityanI moMghI mUDI che. A gItamAlAmAM varSARtunI asaMkhya rahevuM paDeluM. te pachI tabiyata kAma karavA koI anerI. jevI sArI thaI. paNa hRdayaroganA dardIne saundaryachaTAo ane mAnavahRdayanA eTa- * pUrato ArAma maLavo joie. vadhAre paDatI ne uDatI je laTa keza kerI, lA ja vividha bhAve kavie ekAkAra karyA mahenata, moTo AghAta ke moTI citA paNa e dhUpanI sera samI jaNAtI ! che. A gItanuM bIjuM AkarSaNa tenuM enA svAthya mATe jokhamakAraka nIvaDe. mAnyuM hatuM, paththara zuM banyuM che sUravaividhya ane sUrasaundarya che. A paNa zALAne zikSaka pUrato ArAma haiyuM have, koI praveza pAmI gujarAtamAM ane muMbaImAM reDiyo ane kayAMthI meLavI zake? kAMdivalIthI roja savAre zake nahIM tyAM. raMjana kAryakramone pratApe gIte te ghaNAM sikkAnagara sudhI zALAmAM AvavuM ane lakhAyAM che ane gavAyAM che. paNa zabda, sAMje khAnagI TayUzananuM kAma patAvI rAte A paNa eka chorI bhAva ane sUra e traNenuM ATaluM utkRSTa ghera javuM e krama toDavo Arthika draSTie AvI, ane aMtara korI karI, saundarya siddha karanAra bIjo koI kavi na ja pAlave. derI banAvI, najare paDato nathI. ' jIvaleNa humale banI gaI deva svayaM padhArI. "mane nAnI zI dharatI karI gaI". hRdayaroganA humalAnI bIka emane - pralAda pArekha varSAgItane eka nakhazikhe saMpUrNa citA te upajAvatI ja hatI. gayA jAnyu " ('bArI bahAra' mAMthI) namUno "dharatInAM tapamAM maLe che. temAM ArInI bIjIe nAtAlanI rajAo pachI dharatIne tapa karatI "pAravatI satI' sAthe zALA khUlatI hatI eTale daseka vAgye teo gherathI nIkaLyA. paNa kAMdivalI sarakhAvI prakRtinA tattvatattvane puchAtI praznamALA vaDe enA uranI sTezane pahoMcatA pahelAM rastAmAM ja rogane humale thaye ane raste vikaLatA kavi ApaNA uramAM saMkrAnta karI zakayA che. 'Aja mAruM mana AvelA koIka gharamAM ja emanuM avasAna thayuM. - pAgala thAye re' e gItanA zabdo ane sUra jaDamAM jaDa hRdayane paNa kavinA avasAna pachI temanI kavitAne je lAgaNIbharI thanaganAvyA sivAya rahe nahi tevA che. 'AvI'tI eka tArI vAdaLI' mAM aMjalio Thera Thera apAI te parathI eka vastu dekhAI AvI ke temanI eka nArImukhe mUkelI nIcenI paMkitao dharatInA AnaMdane nArIcaza:kAyAne paNa jarA-maraNane bhaya nathI. , dehamAM otapreta thatA kevI saraLatAthI batAve che! .. ' bArI bahAra" ane "saravANI , mArA rakate AnaMda e daI. gaI, : ; ' '. mane nAnI zI dharatI karI gaI, mehuliyA |praphlAda pArekhanA be kAvyasaMgraho "bArI bahAra' ane AvI'tI eka tArI vAdaLI. : " " ' 'saravANI mATe gujarAta emane kAyama yAda karaze. "bArI bahAra' nI , (saravANI) ' nA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapaA E" taka hai-2-jUra rApara gAmanA = kAzarerrer : ka ' , " 1. dI - gaMdha ane pIne anubhava che aMdhakArane keTale sparzakSama banAvI de che te jovA jevuM che: * 1 kavitAmAM rUpa ane mAdano anubhava karAvavAnI zakita, ghaNA . . . UMce UMce tArakanA palakAra, kavioe siddha karI hoya che. drazya ane zrAvya anubhavane kavitAmAM - nIce mArA haiyAnA thaDakAra, . utAravA kaMIka sahelA che. paNa prahalAda pArekhanI vizeSatA e che , tenI vacce mUMgA mUMgA vahe che aMdhAra. ke temaNe A-be upAMta gaMdha ane sparzane atyaMta AhalAdaka (bArI bahAra) ... nisAsA nahi paNa vajUnizcaya "anubhave vAcakone karAvyo che. A prahalAda pArekhe du:kha, vedanA, garIbI nahotAM joyAM ema Aja aMdhAra khuzabe bharyo lAgate, ' , nathI. paNa e badhAM pratyeno temane pratyAghAta kavine ane zikSakane - . . . . . araja saurabhaM bharI rAta sArI; , hatAM. bIjuM eke khamIsa nA" ApaNA sAhityanuM eka sAruM : , .. "AMja A zAlanI maMjarI jharI jharI .. ' . vedanAkAvya che, meluM khamIsa paherIne AvelA vidyArthIne zikSaka . ': ' . ' pamaratI, pAtharI de pathArI. kahe che: "dhara jaIne joyeluM khamIsa paherI Ava.' paNa enI : Aja e pArathI gaMdhane lAvatI pAse bIjuM khamIsa ja kayAM hatuM ane kAzmIrathI kanyAkumArI ' divya ke sidhunI laharI laharI; sudhI hajAro bALako zikSakane A ja vAta kahI rahyAM. kavino ; ' Aja AkAzathI tAralA mAMhIthI pratyAghAta mithyA rudanane nathI. . . * : mahekatI AvatI zI sugaMdhI! " nene bhInAM nahIM thAtAM, nisAsAM nava nIsara, - kayAM, kayuM puSpa evuM khIlyuM, jehanA bane pASANa zAM haiyAM, vajU nizcaya e karo: " . maghamaghATe nizA Aje bhArI? miTAvuM dezathI mArA joI je AjanI dazA. (bArI bahAra) (saravANI) . . rAtrInA aMdhakAramAM aneka puSponI maghamadhatI sugaMdhathI paMcavarSIya yojanAone lokapriya banAvavA cAhatI hajAro sarakArI jAherakhabarane badale anuSyapanI 31 paMkitaonuM A vAcakanA cittane tara karI detI A paMkitao kavinI potAnI kAvya prajAne vadhu puruSArtha preranAruM che. mAruM cAle to paMcavarSIya paNa priya paMkitao hatI. .. . " yojanAnA gujarAtI anuvAdanI prastAvanArUpe A kAvya ja mukAvuM. sparzatI najAkata . yazavaMta dozI vAcakane spardhAnubhava karAvavAnI zakitane eka marama zrI muMbaI jena yuvaka saMdha taraphathI jAyalA saMmelana namUne "ghAsa ane huM nAmanA tAjetaramAM lakhAyelA eka kAvyamAM " zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI nIce mujaba saMmelano maLe che: goThavavAmAM AvyA che: pRthvInA AnaMdanAM spaMdana samAM (1) tA. 5-2-62 semavAranA roja sAMjanA 6-15 A taraNAM hale che vAravAra; vAgye saMghanA kAryAlayamAM zrI kAntilAla baroDiyA "trIjI yojanAne che e hale che AvatAM dhIme pavana, keTalAka pAsAo" e viSaya upara jAhera vyAkhyAna Apaze. thAya che evuM ja mArA cittamAMhIye calana. . (2) tA. 1-2-62 zanIvAranA roja saMghanA kAryAlayamAM thAya che. mArI najara jANe haraNa, sAMjanA 6-15 vAge zrI cImanalAla cakubhAI zAha rASTrIya tema ne rahe che ThekatI e ghAsamAM; ja AntararASTrIya paristhitinuM avalokana karaze. . nA chabe che eka paLa enA caraNa. (3) tA. 11-2-62 ravivAranA roja sAMjanA pAMca vAgye sparzato ene nahIM nyu marIna lAInsa upara AvelA "maneharamAM paMDita sukhalAlajI ne najAkata teya enI - upara kuzaLa zastrakriyA karavA badala tema ja temanI UMDI kALajIbharI anubhavuM chuM mana mahIM, saMbhALa levA badala jANItA sarjana De. mukuMda parIkhanuM saMdha ' , ' ' : taraphathI jAhera sanmAna karavAmAM Avaze. (bArI bahAra). A traNe prasaMge upara samayasara hAjara rahevA saMghanA sabhyone pakaDamAM na Ave tevA bhAva vinaMti che. prahalAda pArekhanI kavitA mAnavacittanA paDayA na pakaDAya 45/47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3 maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha evA sUkSma bhAvene zabdabaddha karI zakI che. kavi pote e mATe je. mathAmaNa karatA hatA teno bhAva "dilaDAMnI vAtamAM ke sarasa viSayasUci Utaryo che! dilanI e vAta prakIrNa noMdha: "Ama kahenArA jahannamamAM paramAnaMda 189 jAo." aSTagrahayoga ane jene, laDAM semI jo. hoye, mALo gUMthI te te laIe; 21 divasanA upavAsa para utarelA ' he jI A to huM laDAM nahIM ne kevaLa bhamato parAga: muni santabAlajI ', mAchalAM samI je hoye, zabadajALa gUMthI laie; mAyA gItA parIkha 192. ke he jI A te kalakala jaLarava: ene kema re jhalAya? . amAre kAzmIrano pravAsa paramAnaMda 192 " :.' amane na AvaDe kaMI dilaDAMnI vAta. govAmukita aMge be viziSTa jayaprakAza nArAyaNI , . . . . (saravANI) saMvedane nArAyaNa desAI ! " aMdhakArane AnaMda A kavi eTale bIjA koI vyakata khuzabenI pakaDamAM haiyAne viMdhatAM karelo jovAmAM Avyo nathI. 'Avaze" kAvyanI pahelI traNa paMkita kavi prahalAda pArekha yazavaMta dozI 197 . ' muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kAMTa, mubaI. " lo . * '': Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - IT'S T , R * | " pha che - - - - - - - REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 bahu jIvana 'prabuddha jena'nuM navasaMskaraNa - varSa 27: aMka 20 muMbai, phebruArI 16, 1962, zukravAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbai, jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chuTaka nakala: ra0 nayA paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA amAre kAzamIrano pravAsa 8 : amaranAtha (pariziSTa) (amaranAthana chehalA haphatAmAM amaranAtha aMgenA keTalIka viziSTa vyaktionAM saMvedane raju karavAmAM AvyAM che. prabuddha jIvananA vAcakonA khyAlamAM haze ke amArA kAmIranA pravAsamAM ane temAM paNa amaranAthanI yAtrAmAM zrI hIrAbahena pAThaka amArAM sahapravAsI-sahayAtrikahatAM. teo zvAse zvAse gujarAtI sAhityanI upAsanAne varelAM che. vaLI temane AmAM eka jIvatA - jAgatA kavine che. pahelagAmathI amaranAthanI dizAe ame cAlavA mAMDayuM te samayathI temane kavi AtmA uMDA savedanamAMthI pasAra thaI rahyA hatA ane temanA antaramanamAM kAgya racAI. rahyuM hatuM te satatu saMvedananA paripAka rUpe taiyAra thayeluM ane amaranAthane saMbodhana karatuM kAvya nIce ApavAmAM Ave che. chellA cAra aMkathI amaranAtha tIrthanuM varNana mANI rahelA prabuddha jIvananA vAcake have A saMvedana-kAvyane athavA kAvya-saMvedanane jhIlavA-samajavAnI yogyatA kAma karI cUkayA che. zrI hIrAbahena A kAtya aMge jaNAve che ke "amaranAthanI vikaTa caDhAi, enuM durlabha darzana A kAvyane vAcAryuM che. marcanuM amaratvabhaNI Areha te vyaMgyAthe anta paTTAnna che. ahiM yAtrA-prasaMge azvanI gatinI acUktA mAphaka amaratvathI manuSyanI AdhyAtmika acUkatA Avazyaka lekhI che.", paramAnada) deva amaranAtha! deva amaranAtha! kaho kayAM tame birAjayA ? pratye aMjananuM ghena ! baDhata, paLa, sahaja jAya. marmane tamArI ANa nA kadI ullaMdhayA ? * paDe nava darzanavaNa cena. ema ame tamabhaNI ja dhAyA. deva amaranAtha! suNe Apa kayAM birAjyA ? he deva! Aja amane uvekhI ane cAlyAM. he kailAsarAyA! haMmachAja chAyuM bhavya, Apa che surakSita, aMtara durdamya vega, anaMtarAya cAlyAM. devAdhidevarAyA ! acala Asane vibhu ! tame pratiSThita. gauravabharapUra deva! che prabhAva Apane. . ne teya dise kayAM tamArI karuNAkRpAnI chAyA? paMgu, anullaMdhanI - tamArI amane mAyA. hima jaTA, bhabhUti haima, karparagaura kAyA. kailAsavAsI, pArvatInA nAthataNI mAyA ? - kaMdarAmahIM ho deva! kayahIM je lapAyA? devadAra chaDIdAra cIDa anya vRkSo. kailAsapati deva ! kahe kayAM tame birAjyA? zikhara pare zikhara te chavAyAM. Ugela pAdapAsa UbhAM pahADataNAM vRkSo. devadurlabha ! jagADI tame Arata, setu toDI, jalajala UbharAI jAya cAlyAM, stavatAM vibhu Apa te te, sarva tene ra. jI ! dhanyatA ' cha darzane. zeSanAga nAgaNIsamI kuMphADatI, vaibhava vara ApI ApI bakSe. suMjhADI diye deva, diye kImiye, yahAM ame tyAM ja te ! aDhaLaka aizvaryathI navAjI daI bakSe. ke devI tame kema jAva sAdhyA. amArI sAthasAtha thai jatI, Apa mahAzakitanI amegha te ja mAyA. * je acUka, je aDola, je sadAya prANavAna, sarva aMga thIjavI, TharI jatI. deva amaranAtha ! UrtalakavAsI devathI savAyA! AtmanA puruSArthaDe, * dauryavaDe, dharmavAna, TheraThera karA, vaLI jalajala himadhArA, ApanI,-zuM varNavuM ? eka re vaLoTI eka vRtti, ho caitanyavAna, * koraDo vIMjhAtA sapta vAyunA akArA bhavya ne bhayAvanA che zAnadAra kAyA. viSamatAne vAmI, seve samatA, jIvyuM pramANa. sarve e kaeN kaeN kahIne che ane DAryA. A5 AsapAsa dise, parNaprANa kaMi vinAnI teha pAme pAra prabhe, ApakeruM dhArI dhyAna, na, teya deva! leza ame hAryA. stabdha zuSka A nisarga, . tyAM ja tame tyAM jaIne chAjayA. darzanArtha sajaja sarva yAtriko asavAra thayAM ghAtakI karADa vaLI kAramI 'cha - kaMdarA, himadhana ! himarAzi ! himajja ! durgama tama mArga bhedI, bhaya bhUlI palAyAM kadA zake zuM hoya AvI bhavya bhISaNA vasuMdharA ! hisAkAra saMga che je nirAkAra ! azva zvAsa addhara asavAra hai na hAlyAM. rauda vaLI DAranArI che. virATa chAyA ! he deva amaranAtha ! vikaTa ghATI kaSTathI vaLAyAM, - dise jale, dira nabhe, dise tamArI ANa jayAM zubhra cho samurjajavala ! kAramI karADa mArga kuTila UtarI cAlyAM : sarvatra tyAM ! zveta dodita anaMta ! ghaDIka tApa, ghaDIka upacakAnI ghAtakI je dhAra - pare dhAyAM, chAMya, bhavana Urdhvanite sadAvo ! cUke pAya azva, talakachAMyaDInI nA zuM hoya jANe ramata te ramAya? deva, mahAdeva, amareza, sarvachAyA ! " ghaDIka vRSTi, anila jhApaTo jhIMkAya. jANe garaka thAya vizva. A5 mArga durgamanA che ananya rAyA ! . paDe azva ne asavAra, Avana jAvana asaMkhya, harapaLa mukhabhAva thAya, saMtata che. deva! tame tyAM ja tyAM birAjayA ! kare khINa sarva bhakSa. te nizcala, nikaMpa, sanna vadanarekha nA bhuMsAya. 16-8-'61 hIrAbahena ra. pAThaka, dhAradhAra, rahe nAma nA nizAna, je cUkIe ame dhyAna ! sakarNa mArganI kinAra, * ullaMyA ullaMghana karavA yogya. e paMkitane jAna jokhamane mArga, ame ema karI cAlyAM, asaka azva mUke pAya, bhAva e che ke ame marya mAnavI tamArI ApanI e rudratAthI evuM te aMjAyAM ! jIvahANa ke na thAya, ANano pradeza zuM kadi nahi oLaMgI zakIe? ' Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramu dhru jIvana tA. 16-ra2 6. vaLI amuka sIne ma AhI na rASTrIya tema ja AntararASTrIya rAjakAraNa pravAha * "eka vihaMgAvalokana" * (saMghanA sabhya tathA jAhera janatAne rASTrIya tema ja AMtararASTrIya rAjakAraNI pravAhonA svarUpa viSe jarUrI samajutI maLe te hetuthI pAMca cha mahinAnA gALe A viSayanA khAsa abhyAsI zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM saMgha taraphathI jAhera vyAkhyAna goThavavAmAM Ave che. e mujaba temanuM chelluM vyAkhyAna tA. 10-6-62 nA roja saMghanA kAryAlayamAM gaMThavavAmAM AvyuM hatuM. tyAra pachInA gALAmAM rASTrIya tema ja - ' AntararASTrIya kSetre banelI ghaTanAo ane tAjetaramAM AvI rahelI bhAratavyApI cUMTaNI A banne bAbatenA vizALa phlakane sparzatuM eka vyAkhyAna zrI cImanalAla cakubhAI zAhe tA. 10-2-62 nA roja saMghanA kAryAlayamAM ApyuM hatuM. e vyAkhyAnane saMkSipta sAra nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) AMtararASTrIya kSetre videza khAtAnA maMtrI rDa home je atyanta paiSabharyuM pravacana karyA . saMyukata rASTrasaMgha che te yathAsvarUpe samajavA mATe saMyukata rASTrasaMghanI AjanI je AMtararASTrIya kSetre sauthI mahattvane banAva yunAITeDa nezansa- badalAyelI paristhiti meM raju karI te khyAlamAM hovI jarUrI che. saMyukata rASTrasaMgha--nA mALakhAmAM thayelA mahattvanA pheraphArane lagatA che. temanA kahevAne sAra e hato ke saMyukata rASTrasaMghanA cArTaramAM be bAbato A saMyukata rASTra saMghanI pahelI beThaka 1946 nA jAnyuArI mAsanI pAyAnI che: eka te jayAre paNa be rASTro vacce koI jhaghaDe UbhA dazamI tArIkhe sAna phrAnsIskomAM maLI hatI. tyAra pachI je baMdhAraNa thAya tyAre pahelA pagalA tarIke tene zAMtibharyA upAya ane vATAghATo ghaDAyuM tenA pariNAme A saMyukata rASTra saMghamAM amuka deze joDAyA hatA vaDe--ane nahi ke sazastra mukAbalA vaDe--nikAla lAvavAno dareka ane tenI kAryavAhaka samiti jevI 11 sabhyonI sikoriTI kAunsila rASTra prayatna karavAnA raheze. bIjI bAbata e hatI ke dareka rASTranI thI chavAmAM AvI hatI jemAM pAMca cha manAI eITasa raziyA, bhaugolika ekatA (Territorial Integrity) abAdhita ane , cina, greTa briTana ane phrAnsane kAyamI sthAna maLyuM hatuM ane anullaMdhanIya gaNavAmAM Avaze. govA uparanA AkramaNa vaDe A bAkInA cha sabhyonI cUMTaNI karavAno prabaMdha svIkAravAmAM Avyo banne bAbatane bhaMga karIne bhArate saMyukata rASTrasaMghanI ghora hatA. tyAra bAda bhArata, barmA , silena, pAkistAna, inDo kheravA jevuM kArya karyuM che evo temane AkSepa che. A banne dalIla . neziA vagere dezo, svataMtra thatA gayA ane A vajuda vinAnI che. bhArate govA saMbaMdhenI takarArane zAMtibharyA upAye rASTrasaMghamAM joDAtA gayA. huM jayAre 1953 mAM rASTrasaMghamAM gayo ane vATAghATo vaDe nikAla lAvavA mATe zakaya teTalA prayatna karyA ja tyAre A saMghanA sabhyonI saMkhyA 60nI hatI. tyAra bAda AphrikAnA , hatA ane te bAbata upara saMyukata rASTrasaMghanuM avAranavAra dhyAna kheMcyuM tema ja anya khaMDanA deza svataMtra thavA lAgyA. Aje rASTra saMghamAM hatuM. vaLI saMyukata rASTra saMghe haju thoDA samaya pahelAM paradezI hakamate joDAyalA dezonI saMkhyA lagabhaga 104 nI thaI che. AmAM AphrikA nIcenA vasAhatI dezane jema bane tema jaladIthI mukata karavA joIe tema ja eziyAnA 48 pratinidhio ekatra thayA che, jenuM eka e matalabane TharAva sarvAnumate pasAra karyo hate. Ama chatAM ' svataMtra maMDaLa- Afro-Asian group- UbhuM thayuM che. gAvA pUrato te TharAvane amalI banAvavA mATe ane e dizAe pArTugala A rASTrasaMghanA prAraMbhanA varSomAM yunAITeDa sTeTa sane ane yuropanA upara jarUrI dabANa lAvavA mATe amerikAe, IglAMDe ke anya - dezanuM bhAre moTuM varcasa hatuM. pachInAM varSo daramiyAna A saMghamAM rASTroe kazo ja prayatna karyo nahoto. Ama cauda cauda varSa sudhI joDAyalA eziyA ane AphrikAnA deze je meTA bhAge taTasthatAnI rAha jovAM chatAM, jayAre porTugAlane vyAjabI rAha upara lAvavAnuM nItine varelA che temaNe A varcamAM ghaNo ghaTADo karyo che. pariNAme bIjI rIti zakaya ja nathI ane A ne A paristhiti cAlu rahevA devAmAM saMyukata rASTra saMghamAM yuropa-amerikAnuM have je te bAbatamAM dhAryuM bhArata mATe bIjA paNa bhayasthAno UbhAM thavAnA ghaNA saMbhava che. ema thatuM nathI. sikayoriTI kAunsilanuM svarUpa haju hatuM tevuM ne tevuM ja spaSTa ane sacoTapaNe lAgavAthI bhArate prastuta saMyogamAM anivArya . . rahyuM che. A svarUpa saMyukata rASTra saMdhanA navA mALakhA sAthe baMdhabesatuM evuM pagaluM bharyuM che. ane bIjI dalIla ke koI paNa rASTranI nathI ane 1946 nI sAla sAthe sarakhAvatAM Aje AkhI bhaugolika sImAne pavitra ane anullaMdhanIya gaNavI joIe-tenI duniyAnI badalAyelI rAjakAraNI paristhitine lakSamAM laIne A | Territoria Integrity-ne sumAnya gaNavI joie AnA sikyuriTI kAunsilanuM baMdhAraNa badalavAnI have anivArya jarUra javAbamAM jaNAvavAnuM ke dIva, damaNa ane govA e koI pArTaUbhI thaI che. galanI rAsImAne bhAga nahote. e to tenI bahArane-vastuta: ' svIDananA dAga hemarazilDanA avasAna bAda temanI jagyAe bhAratane-vibhAga hato, jenA upara porTugalanuM varSothI anyAyI barmAnA pratinidhi yu thAranI pasaMdagI karavAmAM AvI che te bhAre zAsana cAlI rahyuM hatuM ane tethI A traNe nagare kabaje karavAmAM sUcaka che. pazcimI rAjyone A gamatI vAta che ema nathI. saMyukata bhArate koIne kazuM paDAvI lIdhuM nathI, paNa pitAnuM anyanA kabajAmAM - rASTra saMghamAM dareka sabhyane mata ApavAne eka sarakhe haka che. jayAM hatuM te pAchuM meLavyuM che. govAnA praznanuM A svarUpa che. - sudhI yuropa amerikAnuM A saMghamAM joDAyalA deze upara prabhutva hatuM tyAM sudhI temanI bahumati sunizcita hatI. A ane tethI matasamAnatA Ama chatAM A prazna paratve pazcimanI prajAne bhArata sAme koIne vAMdho nahote. paNa have pazcimI hakumatamAMthI tAjetaramAM, sAmene ATale badhe reSa--ukaLATa-enuM kharUM kAraNa to e che ke jo * mukata thayelA nAnA nAnA dezanA pratinidhio e hakumata svataMtra rIte bhAratanA A pagalAne teo saMmata kare te AphrikAnA judA judA bhagave che ane eka yA bIjA prazna upara potAnI asara pADe che. deza upara yUrepanA judA judA rASTronI Aje je hakumata pravartamAna A paristhitie yunAiTeDa sTeITsa ane yuropanA pratinidhioimAM che tene cAlu rAkhavAnA pakSamAM temane kazuM ja kahevApaNuM na rahe. A . . eka moTo ukaLATa pedA karyo che ane saMyukata rASTrasaMdha mATe keTaleka te ghara UThI Aga jevuM thAya--ema vicArIne teo govA saMbaMdhamAM darajaje pratikuLa vAtAvaraNa nirmANa thayuM che. ' bhArata sAme ATale badho virodha dAkhavI rahyA che. govAnA prazna upara AMtararASTrIya pratyAghAta govAne mukata karavA mATe bhArata sarakAre je pagalAM lIdhAM te tame jANo cho ke govAmAM ApaNe praveza karyo na karyo ane 'sAme amerikAnAM pratinidhi aDAlI sTivansane ane briTananA . InDoneziyAe Daca hakUmata nIcenA Iriyana TApuo pAchA meLavavA cAra sarvAnumate najadIthI mukta karavA ane karo Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * tA. 16-2-62 pra buddha jI vana' ' - 2015 paristhiti naMga ? . ' . * briTana zANapaNathI ja dakSiNa Aki mATe jehAda zarU karI che ane tyAMthI Daca sattAe paNa uThAMtarI karyA . siriyA IjiptathI chUTuM paDayuM ema chatAM Ijipate tenI sAthe sivAya chUTako ja nathI. bahu DahApaNabharyo vartAva rAkhe che ane pariNAme te raziyAnI koMgane prazna athavA to sAmyavAdanI pakaDamAM AvatuM bacI gayuM che. ATha mahinA pahelAM koMgeno prazna bhAre ukaLate hato ane roDeziyAmAM veleskInI vighAtaka nItithI paristhiti naMga che. koMge aneka vibhAgemAM vaheMcAI jAya ane rAjakAraNI avasthAne ' tenI nIti keTaleka darajaje dakSiNa AphrikAnI nItine maLatI che. bhAga thaI paDe evI dahezata hatI. te paristhitine ThekANe lAvavA paNa briTana zANapaNathI kAma laI rahyuM che. mATe saMyukata rASTrasaMsthA vacce paDI, ane tenI ekatA jALavavA mATe " TAMgAnAyakAmAM tyAMnA vaDA pradhAna nyAe svecchAe rAjInAmuM sainya mokalyuM, bhArate temAM puravaNI karI ane te khAtara saMyukata ApI AmajanatAmAM kAma karavAnuM tathA potAnA pakSane sabaLa rASTrasaMsthAne ghaNo bhAga Apavo paDayo. paNa jaNAvatAM AnaMda banAvavAnuM svIkAryuM che te eka ati dUraMdezIbharyuM pagalAM che ane thAya che ke koMgAne prazna have ukelAvAnI aNI upara che ane koMgenI bhArate tene dAkhalo levA jevuM che. ekatA jaLavAI rahe evI AzA baMdhAvA lAgI che. saMyukata rASTra Aje AkhuM AphrikA saLavaLI rahyuM che ane pArakI saMghanI A saphaLa kAmagIrI ApaNane saMtoSa Ape tevI che ane hakumatanI dhuMsarImAMthI mukata thavA jhaMkhI rahyuM che. A jhaMkhanAne mUrta te saphaLatA nirmANa karavAmAM bhAratane phALe nAnosUno nathI. rUpa maLatAM vakhata lAgaze, ghaNo moTo bhaMga paNa mAgaze, paNa Akhare lAosa ane viyeTanAma , A duniyAmAM koI paradezI hakumata anya koI rASTra upara lAMbe vakhata zAsana calAve e zakaya ja rahevAnuM nathI. saMsthAnavAdane, vasAhatalAosa ane viyeTanAmamAM sAmyavAdI ane binasAmyavAdI vAdane anta Avye ja chaTake che ane kALA gerA vacce paNa samabhAva baLa vaccenuM gharSaNa cAlu ja che. lAosane bacAvI levA ane te taTastha svIkAryA sivAya cAlavAnuM nathI. rahe tema karavAraziyA ane amerikA sahamata hovA chatAM tyAMnI paristhiti hajI sudharI nathI. viyeTanAma upara sAmyavAdI dabANa raziyA cAlu ja che. pUrva dakSiNa eziyAmAM lAosa ane viyeTanAma sAmyavAdanA raziyAmAM kuvanuM sthAna bhayamAM che e vAtamAM mane vajada bhAga na bane te mATe amerikA bhagIratha prayatna karI rahyuM che. dekhAtuM nathI. raziyA divase divase vadhAre sabaLa ane samRddha banata viyeTanAma sAmyavAdI dabANane aTakAvI na zake te samasta pUrva- jAya che. khetIvADI aMgenI tenI kuzaLa nItine lIdhe AsamudAya dakSiNa eziyA sAmyavAdanA pUrane rokI zakaze nahi. sAmyavAdane virodha tenI sAthe che. sahaastitvanA siddhAMtane svIkArIne teNe raziyAnI karavAmAM amerikAe aDhaLaka dolata reDI che. paNa A bAbatamAM keneDI pratiSThA vadhArI che. cIna sAthe aNabanAva tene vadhAre zANA pramukha thayA pachI eka mahattvane pheraphAra thayuM che. ATale samaya banAvaze ane duniyAnI sulehazAMti pariNAme vadhAre sthira banaze sAmyavAda-virodhI baLa pratyAghAtI hoya to paNa amerikAne tene Teko evI huM AzA sevuM chuM. Ama AMtararASTrIya kSetre je samasyAo hate. paNa AvA pratyAghAtI baLane sthAnika AmajanatAne sAtha jevI hatI tevI ne tevI ja UbhI che. ema chatAM AjanI paristhiti na hovAthI sAmyavAdI baLe jora karatA hatA. chevaTa to prazna pahelAM jeTalI sphoTaka lAgatI nathI. keneDInI nIti pragatizIla garIbAI ane bekArI-nivAraNane ja che. keneDInA AvyA pachI ane samAdhAnazodhaka che ane kuvanuM valaNa paNa amerikA sAthenA sAmyavAdI-virodhI ema chatAM pragatizIla evAM baLone Teko ApavAnI saMbaMdho sudhAravA tarapha dekhAya che.. nIti svIkArAI che, jethI tene Ama janatAne paNa sAtha maLe. have ghara AMgaNe . balinane prazna tathA ni:zastrIkaraNane prazna pAkistAna . balinane prazna Aje paNa eTalA ja utkaTa ane jIvatA have ApaNe gharanA AMgaNA upara AvIe ane che ane tenuM koI saMtoSakAraka samAdhAna dekhAtuM nathI. Ama chatAM Aje mAthA upara UbhelI cUMTaNInA prazna upara AvuM te pahelAM Aje A prazna aMge cha ATha mahinA pahelAM jeTaluM-tension AjubAjunA dezo sAthenA ApaNA saMbaMdhane vicAra karI laIe. jeTalI tANa--anubhavAtI hatI, temAM kaMIka haLavApaNuM dekhAya pAkistAnamAM saramukhatyAra sthAna upara AvI ayubakhAne zarUAtamAM che. AnuM kAraNa raziAnA cIna sAthenA bagaDatA jatA saMbaMdha khUba sAphasUphI karI, paNa have pitAnI sattAne kema TakAvI rAkhavI paNa hoI zake ane phuvanI samAdhAnaparaka nIti paNa e tarapha tenuM dhyAna vadhAre kendrita hoya ema lAge che. pAkistAnamAM * hoI zake. AvI ja rIte niHzastrIkaraNa ane aNuzastronA upayoganA bIjI pragatinuM pramANa bahu ochuM dekhAya che ane lokomAM asaMtoSa pratibaMdha saMbadhe paNa koI samajutInI AzA anubhavAtI nathI. vadhato jAya che ane te asaMtoSane ugra banate aTakAvavA mATe ulaTuM yunAITeDa sTeITasanAM pramukha keneDInA chellA bajeTamAM saMrakSaNa kAzmIranI bAbatane te avAranavAra ugra bhASAmAM loko samakSa rajU kare che ane ubhaya prakAranA yuddhazastro pAchaLa ghaNA vadhAre kharcanI jogavAI ane lokomAM A bAbatane uzkerATa cAlu rahe evA prayatno te hAtha karavAmAM AvelI mAluma paDe che. dharato rahe che. Ama chatAM amerikA ane IglAMDanA TekA vinA te koI ajIriyA, siriyA, roDeziyA, ane TAMgAnAyakA paNa yuddhalakSI pagaluM bhare te zakaya nathI ane A Teke tene maLavAno : , ajIriyAne prazna paNa haju eTalo ja vikaTa rahyo che. koI saMbhava nathI. phrAnsanA pramukha dagAla A bAbatano nikAla lAvavA mATe niDaratA nepALa pUrvaka bhagIratha prayatna karI rahela che ane aljIriyAnA rASyi nepALa sAthe ApaNo saMbaMdha joIe teTale sAro nathI, ane AgevAne paNa samAdhAnavRttithI kAma levA tatpara dekhAya che. AnA mULamAM jayAre koIrAlAnA pradhAnamaMDaLane rUkhasada ApIne paNa tyAM phrencanI daza lAkhanI vastI che ane tenAM aneka sthApita tyAMnA rAjA mahendra badhI sattA potAnA hAthamAM lIdhI te vakhate hita che, A hitone rASTranI kharI AjhAdI sAthe haju koI meLa lokazAhIvirodhI A ghaTanAne vakheDI nAkhatA je udgAre ApaNe besatuM nathI. AnuM koI samAdhAna zakaya bane to eka ja dezamAM vasatI tyAM ucca sthAne virAjatI vyakitaoe kADhayA ane tyAMnA vividha jAtionI samasyA kema hala karavI tenuM AjanI duniyAne keTalAka AgevAnone bhAratamAM Azraya maLyo-AvAM keTalAMka kAraNa eka navuM mArgadarzana maLe. ka9pI zakAya tema che. ApaNe jema TibeTanA dalAi lAmAne ahiM Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu AzrAya Apyo, paNa tene cInavirodhI pravRtti karavA * na dIdhI.-AvI takedArI nepAlanA rAjakAraNI AgevAno, pratye dAkhavIne nepALanI rAjyasattAnI anukULatA sAdhavI ghaTe che. cIna sAthe jene rAjakAraNI saMbaMdha ghaTTa thato dekhAya che te nepALa jarUra ApaNA mATe cintAnuM kAraNa bane ja che. cInanA saMbaMdhamAM cha-ATha mahinA pahelAM je paristhiti hatI temAM mahattvanA kazA pheraphAra thayo nathI, tethI te viSe kAMI navuM kahevAnuM prApta thatuM nathI. AgAmI cUMTaNI 202 have ApaNe dezabharamAM bahu thoDA divasa bAda thanAra cUMTaNInA prazna upara AvIe, kAraNa ke A prazna ja Aje sau koInA manane AvI rahelA che. emAM paNa muMbaInA ghara AMgaNe kirapalANI viruddha kRSNamenana eka atyanta vivAdAspada prazna banI gayA che. A saMbaMdhe meM agAu prabuddha jIvanamAM lakhyuM che. huM jouM chuM ke koMgresanI nIti pratye nahi paNa koMgresI rAjaya vahIvaTa ane sthAnika koMgresa ! kAryakaro pratye lokonA ghaNA asaMtoSa che ane ema chatAM paNa badhA ja rAjayAmAM koMgresa sattAsthAna upara cAlu raheze emAM mane koI zaMkA nathI. 1957 nI cUMTaNI vakhate virodhI baLAnuM je jora hatuM tenA karatAM Aje AchuM che ane virodhI tattvo veravikhera banI gayAM che, kAraNa ke bIjo koI rAjakAraNI pakSa prajAnA dilamAM pratiSThA jamAvI zakayo nathA. nathIkoI pakSa pAse koI viziSTa nIti ke nathI koi viziSTa netAgIrI, prajAsamAjavAdI pakSa viSe eka vakhata mane bahu AzA hatI. paNa chellAM pAMca varSo daramyAna teNe je valaNA eka yA bIjA rASTriya mahattvanA prazna upara dAkhavyAM che te jotAM tenI nIti kevaLa eka takavAdInI nIti hovAnuM mAluma paDayuM che. pariNAme AmajanatAnuM hRdaya pakaDI zake evI koI tenI nIti rahI nathI. Aje dezamAM eka ja saMgaThita pakSa che-sAmyavAdI pakSa-ke jene cokkasa nIti che ane je pUro zistabaddha che. paNa tenA cInataraphI valaNanA kAraNe teNe potAnI pratiSThAmAM ane loko uparanAM prabhutvamAM ghaNA ghaTADo karyo che. pramANamAM jana saMgha pakSanI jamAvaTa sArI che. uttara hindustAnamAM ane dilhImAM paNa sArUM evuM anuyAyI daLa jamAvyuM che. ema chatAM tenI pAse paNa koI khAsa nIti ke viziSTa netAgIrI nathI. svataMtra pakSa viSe vadhAre kahevAnI jarUra nathI. te sthApita hito ane pratyAghAtI tattvAnA pratinidhi pakSa che. AmaprajAnA te pakSane koI divase Teko na ja maLe. A badhuM jotAM nItinI draSTie kaoNMgresa bIjA badhA pakSAthI be DagalAM AgaLa che. lAkone koMgresanI nIti sAme koI virodha nathI. samAjavAda sivAya AmaprajAnI Arthika unnati nathI e ni:saMdeha hakIkata che virodha che, ane roSa che temAM AgevAna sthAna dharAvatI eka yA bIjI vyakita paratve: AnA lAbha A cUMTaNImAM bIjA pakSAne thoDe aMze maLavAnA saMbhava che. A roSa keTalA pramANamAM bIjA pakSane lAbhadAyI bane che te te! have jovAnuM rahe che. ! A saMbaMdhamAM bIjI paNa eka bAbata dhyAnamAM levAnI rahe che. bhAratanA AjanA saMyogAmAM naherunuM netRtva cAlu rahe temAM ja dezanuM kalyANa che. tenI kAryapaddhati, tathA tenA koI amuka vicAro sAme matabheda hoI zake che, 'raMja hoI zake che, paNa AjanA tabakka anya koI vyakitane dezanuM netRtva ApI zakAya tema nathI. lokazAhInuM hArda emAM raheluM che ke tame tamAro netA pasaMda karI zako che. saramukhatyArazAhImAM netA tamArA mAthe AvI paDe che. tene pasaMda karavAnA avakAza rahetA nathI. A rIte jene tamArA netA tarIke pasaMda karavA hoya tene pasaMda karo, paNa e pasaMdagI karyA pachI tene je mANasA mAraphata kAma levuM hoya te mANasa tene pasaMda karavA gho ane te jene pasaMda kare tene tame svIkAro. lokazAhI AvA zistanI apekSA rAkhe che. lAkazAhI ane ToLAzAhImAM A ja moTo pharaka che. ToLAzAhImAM zista jIvana tA. 16-ra6ra hotI nathI. binajavAbadArI e tenuM moTuM lakSaNa che. leAkazAhImAM netAne cUMTavAnA tema ja te na game to tene phagAvI devAnA lokone pUrNa adhikAra hoya che. koI ema jarUra kahI zake che ke amAre naherU joItA nathI. Ama kahe tene huM dhanyavAda ApuM tenI hiMmata mATe, ane nahi ke tenI dIrdhadraSTi ke zANapaNa mATe. naherU nathI joItA ema mAtra rAjAjI kahe che. bIjA pakSanA loko paNa naherU joItA nathI ema te kahetA ja nathI. ke huM jarUra mAnuM chuM rAjayakartA pakSa sAme sAcA saMgIna virodhapakSa hoya temAM ja leAkazAhInI sAcI saphaLatA rahelI che. 14 varSa pachI paNa ApaNe tyAM AvA virodhapakSa UbhA thaI zakayo nathI e bhAre du:khada che. paNa Aje virodhapakSa nathI eTalA mATe game tevA mANasAne virodha karavA mATe leAkasabhAmAM ke vidhAnasabhAmAM meAkalavA te paNa yogya nathI. temAM leAkazAhI nathI. ApaNA dezamAM virodhapakSa UbhA thaI zakatA nathI tenAM be kAraNa che. eka to dezane AjhAda banAvanAra koMgresa Aje paNa eTalI ja sakriya ane pragatizIla rahI che ane tenA loko upara atyanta vyApaka prabhAva che. AnI barobarI bIjo koI pakSa haju karI zakatA nathI. bIjuM nahenI UMcAInA, temanI game teTalI truTio hovA chatAM, Aje bhAratanA kSitija upara bIjo koI mANasa dekhAtA nathI. te nahi hAya tyAre dezamAM jarUra virodhapakSa UbhA thavAnA ja che emAM mane koI zaMkA nathI. paNa Aje to naherUnuM ajoDa darzana, zakita tathA pratibhAnA dezane bIjA pAMca varSa lAbha maLe temAM ja huM dezanuM moTuM sadabhAgya samajuM chuM. A vAstavikatAnA anusaMdhAnamAM mAthA sAme UbhelI cUMTaNIne ApaNe vicAra karavAnA che. have kRSNamenana ane karapalANIjInA vicAra karIe. kRSNamenana sAmyavAdI che athavA temanuM valaNa sAmyavAdI pakSa tarapha che-AvI eka mAnyatA temanI virUddhamAM che. vaLI sAmyavAdI pakSa A cUMTaNImAM pAtA taraphathI bIjo koI umedavAra UbhA nahi karatAM kRSNamenanane madada karI rahela che. A hakIkata paNa temanI virUddhamAM vicAra karavAne lokone prer che, paNa zrI. naherU ke jemane kRSNamenananA sauthI vizeSa paricaya che, teo sApha jAhera kare che ke zrI menana sAmyavAdI nathI ane mArI nItine pUrI rIte rajU kare che. zrI naherUnI rASTraniSTA viSe bemata hovA saMbhava nathI. tenI saMmati vinA, temanI IcchA vinA kRSNamenana eka DagaluM paNa Ama ke tema jaI zake tema nathI. naherUne tenAmAM vizvAsa che, teno khapa che te pachI kirapalANInI virUddhamAM kRSNamenanane Teko ApavA e ApaNI anivArya pharaja bane che. A be vyakita vaccenI hariphAI e kharI rIte amuka be vyakita vaccenA saMgharSa nathI, paNa dezanA Rigntists ane Leftists-nA jamaNI pAMkha ane DAbI pAMkhanAM baLAnA saMgharSa che. A jamaNI pAMkhavALA lokone eka evI vyakita maLI gaI che jenA bhUtakALa ujajavaLa che ane je gAMdhIvAdanA himAyatI hovAnA dAvA karI zake tema che, jenA viSe lokonA dilamAM eka prakArAnA Adara rahelA che. Ama chatAM e bhUlavuM na joIe ke gAMdhIjIe pote ja zrI. neharUne potAnA rAjakIya vArasadAra mAnyA che. A cUMTaNImAM A ke te vyakita sAme ja joyA karavuM te barobara nathI. te te vyakita kaI vicArasaraNIne Teko Ape che te ApaNe saue jovAnuM rahe che. mArI daDha mAnyatA che ke dezane UMce lAvavA mATe, garIbanI garIbI ... ane bekAranI bekArI dUra karavA mATe samAjavAdI DhabanI samAjaracanA svIkAryA sivAya, apanAvyA sivAya ApaNI pAse bIjo koI vikalpa nathI ane A mATe tema ja dezane badhI bAbatamAM svAvalaMbI banAvavA mATe mudatI Ayojana anivArya che ane A be vidhAna barobara hoya to tenI paripUrti corolary--tarIke jayAM Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-2-22 prabuddha jIvana , 203 " sudhI ApaNe pagabhara ane saddhara na banIe tyAM sudhI keTalAka aMku prakIrNa neMdha paNa anivArya che. A keTalA pramANamAM joIe te prazna judo che. joSIonA vartArAthI bhramita thatA aTakIe, AnuM pramANa dezanI jarUriyAta ane lokonI nItimattA upara AdhAra ane vizvAkAzanA bhavya sauMdaryane pichANIe. rAkhe che. AnI jagyAe TrasTIzIpanI vAta karavI e kevaLa AkAzI, arthavinAnI ane avyavahArU vAta che. phebruArI mAsanI trIjI, ethI ane pAMcamI tArIkha AvI - to pachI ApaNe kaI vicArasaraNIne Teko ApavA mAgIe ane gaI ane ema chatAM je viSe pAravinAne bhaya sevavAmAM chIe? samAjavAda ane AyojanapUrvakanI Arthika racanAne AgaLa Avyo hato tevuM kazuM ja banyuM nahi. A hakIkate jotiSIonI vadhAravI che ke sthApitahitone jora maLe tevI racanA karI pichehaTha karavI ati nizcita evI AgAhIne pokaLa ane pAyA vinAnI puravAra che? A bAbatano nirNaya karIne kone mata Apavo A praznano karI che ane aneka lokonI AMkha ughADanArI banI che. A ApaNA sarva mATe AnaMdano viSaya che. ApaNe nirNaya karavAno rahe che. emAM zaka nathI ke chellAM paMdara varSa daramyAna deze aneka kSetromAM A aNagrahayoga saMbaMdhamAM tA. 28mI jAnyuArInA TAImsa koMgresI rAjaya vahIvaTa daramyAna khUba pragati sAdhI che. annanuM opha InDiyAmAM pragaTa thayela lekha, phebruArInI pAMcamI tArIkha : utpAdana vadhyuM che. audyogika utpAdana vadhyuM che. pAyAnA udyoga vaTAvyA bAda, amuka rIte samaya bahAra gaNAya. ema chatAM UbhA thayA che. national wealth mAM--rASTriya saMpattimAM--vadhAre. AvA grahaga AgaLa upara thavAnA ja che ane te aMge je zIkho thayo che. jaNa dITha Avaka paNa vadhI che. ApaNI sAthe ane tyAra bAda kaMI kaMI prakAranA bhayaMkara vartArA bahAra pADavAnA ja che ane ' svataMtra thayelA koI paNa rASTra ATalI pragatI sAdhI nathI. A sAthe lokone bhaDakAvavAnA che-AvI ApaNA dezanI vAstavika pari sthiti dhyAnamAM laIne bhaviSyamAM paNa mArgadarzaka bane e hetuthI lokonI bhUkha vadhI che, AkAMkSAo vadhI che, jAgRti vadhI che. e sUcaka agralekhane nIce anuvAda ApavAmAM Ave che." A bhUkha ane AkAMkSAo saMtoSAvI joIe. te saMtoSAze. A agralekha khagoLane lagatA pazcimI khyAla upara nahi te sAmyavAda Avaze. lokazAhI dhoraNe samAjavAda banatI AdhAra rAkhIne lakhAyo che. ApaNe jene navagraha kahIe chIe tvarAe amalI nahi bane to sAmyavAdanuM AkarSaNa vadhaze. mUDIvAda tene aMgrejI bhASAmAM "pleneTa' zabdathI oLakhavAmAM Ave che. TakavAne nathI. Arthika ane sAmAjika asamAnatA prajA sahana te benA arthamAM ane sUcanamAM pharaka che. ApaNA jayotiSamAM karavAnI nathI. A kAraNe tabakkApUrvakanA jarUrI AyojanapUrvaka pRthvIne madhyamAM mAnIne te AsapAsa pharatA dekhAtA sUrya, caMdra, dezamAM vahelI take samAjavAdI DhabanI samAjaracanA UbhI karavAnI maMgaLa, budha, guru ane zukra graha gAvAmAM AvyA che ane jarUra che. A racanA nirmANa karavAnI konAmAM tAkAta che ene pUro . e uparAMta sUryanA paribhramaNa mArgane caMdrane paribhramaNa mArga dara vicAra karIne lokoe potAno mata Apavo joIe. mahine je e bindu upara sparze che, chede che e be satata badalAtA keTalAka ema mAne che ke menanane harAvIne naheranI Agekuca ' jatA bindune rAhu ane ketunA nAmathI graha tarIke oLakhavAmAM upara jarUrI aMkuza mUkI zakAze. alabatta menana hAraze te naherU te AvyA che. aMge khUba du:kha anubhavaze, paNa e uparathI koI ema mAne ke naherU pazcimI eTale ke adyatana khagoLa mujaba sUryana sthira ' pichehaTha karaze to ema mAnanArA bhUla kare che. menananA parAjyathI naherUnuM mAnavAmAM Avyo che ane tenI AsapAsa kaMI kALathI zodhAyelA kArya kadAca kaThIna bane, paNa e parAjayane paDakAra rUpa lekhIne anukrame budha, zukra, pRthvI, maMgaLa, guru ane zani ane pAchaLathI naherU Aje che tethI vadhAre pitAnA vicAromAM makkama thaze. kAraNa ke zodhAyalA yurenasa, nepuna ane kuTe ema nava graha eTale ke dezanA navanirmANa aMge jeNe aneka svapnAM sevyAM che, jeNe pAra pleneTa pharatA mAnavAmAM Ave che ane caMdra pRthvI AsapAsa pharato vinAnI yAtanA veThI che evA naherU, menana sAthe hoya ke na hoya, hoIne tene upagraha tarIke oLakhavAmAM Ave che. rAhu tathA ketune dezane niradhArita mArge AgaLa laI javAmAM ane te paNa bane teTalI pazcimI khagaLa graha eTale ke pleneTa tarIke svIkAratuM nathI ane TuMkI mudatamAM AgaLa laI javAmAM , jayAM sudhI teo dezanA agra pleneTa che paNa nahi. yurenasa, neTuna ane kuTonA astitva viSe sthAna upara che tyAM sudhI, zakaya teTale sarva purUSArtha karI chUTaze. ApaNA pUrvakALanA jyotiSIo kazuM ja jANatA nahotA. A pichehaTha kare, pAchI pAnI kare, sthApita hito sAthe bAMdhachoDa kare-- bhUmikA upara have ApaNe nIcene anuvAda vAMcavA samajavA . e naherU nahi. A naherU mATe jenA dilamAM Adara hoya teNe tene prayatna karIe.' pitAnuM dhyeya siddha karavA arthe je mANasanI temane jarUra hoya te "kaI paNa deza sabhyatAnI kaI kakSAe pahoMcyuM che te sUcavavA cAMpavAM joIe. A rIte je vicAraze tene AgAmI cUMTaNImAM kone ' mATe prAcInakALathI Aja sudhImAM judA judA yuge je navAM navAM mata Apa, kayA pakSane mata Apavo te viSe dvidhA sevavAnuM koI vAhane zodhAtA gayA che te te vAhanone te te yuganA pratIka tarIke kAraNa raheze nahi. cImanalAla cakubhAI zAha varNavavAmAM Ave che. dA. ta. purANA kALanuM vAhana baLadagADI ane pachI ghoDAgADI hatI. pachI bAIsIkala AvI, pachI meTara viSayasUci AvI ane pachI vimAne AvyuM. mAnavInA vikAsane A aitideva amaranAtha hIrAbahena pAThaka, 199 hAsika krama lakSamAM letAM ApaNo deza haju bAIsIkala yuga sudhI rASTrIya temaja AMtararASTrIya * paNa pahoMcyuM che ke kema te nizcitapaNe kahI zakAya tema rAjakAraNI pravAha cImanalAla cakubhAI zAha, 200 nathI. phebruArInA pahelAM aThavADiyAmAM je aneka prakIrNa noMdha: joSIonA vartArAthI paramAnaMda 203 grahone paga bhramita thatA aTakIe ane vizvAkAzanA thavAnuM che tenA anusaMdhAnamAM karavAmAM Avela phaLAdezasUcaka bhavya sandaryane pichANIe, Izvarabhakata bhayaMkara AgAhIonA kAraNe hajAro balake lAkho mAnavIo DaoN. mAyAdAsa, sAdhu-sAdhvI zibira aMge : je gabharATa anubhavI rahela che ane A grahonA kAvatarAnA je spaSTIkaraNa, aMdherI khAte UbhI karavAmAM AvelI vasAhata, cUMTaNI aMge sarvapakSI aniSTa pariNAmothI bacavA mATe valakhAM mAratA lokoe homa havana svIkRta AcAramaryAdA. ane dhArmika anuSThAne pAchaLa, jANe ke dravyane bIjo koI zrImad rAjacaMdrane paricaya ratIlAla dIpacaMda desAI, 207 upayoga ja na hoya tema, je nANAMnI nadIo vahevaDAvI che te * ja che , mATe prayatA gayA che te tenI kALanuM vAhana mATara Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *- , *, 1 - - - prabuddha jIla na tA. 16-ra-2 jatAM baLadagADIne yuga haja ApaNe tyAM cAlI rahyo hoya ema bhathatAe kaMI kALathI kavione, tatvavettAone ane vaijJAnikone lAge che. ane jo AvI pravRttio vinArokaToka cAlyA ja pulakita banAvyA che, prabhAvita karyA che te bhavyatA sAthe AvA kare che ane buddhivihInatA dAkhavatAM ane purANakALane vaLagI mAnavIne anubaMdha tUTI jAya che. jANe ke asaMtoSa anubhavate kaI rahevAnI ghelachA sUcavatAM baLa lokamAnasane Ama mukatapaNe bhagnAza AdamI IrAdApUrvaka potAnA gharanI bArImAMthI dekhAtA koI prabhAvita karatA ja rahe che. ApaNe deza skUTara yuga, moTara yuga bhavya darzana sAme pITha pheravato na hoya, jANe ke tenI baMdha AMkhane ane e pachInA yuganAM darzana karI zake ja nahi ema ApaNe koI rIte ughADI zakAya tema ja na hoya-AvuM kAMIka AvA mAnavI viSe lAge che. 'vicAravuM rahyuM. caMdragrahaNane jotAM veMta AkuLavyAkuLa banatA ane paNa A dezanA lokoe pitAnI AMkha ughADaye ja chUTako ' bhayabhItatA anubhavatAM atyaMta purANA kALa guphAvAsI mAnavIne che. kAraNa ke sAmenuM dazya asIma sauMdaryathI bhareluM che. temaNe prakAzita kare evuM koI jJAna sulabha nahotuM. tene bhaya ajJAnanA have bharacaka ajJAnathI bharelA bhUtakALa sAme baLavo karavAne ane bhoga banelA AjanA mAnavInA bhaya karatAM vadhAre saMkAraNa ane A vizvane yathAsvarUpe grahaNa karavA mATe navAM sAhasa kheDavAne samajI zakAya evo hate, kAraNa ke AjanA A bhayavyAkuLa mAnavIne nizcaya karavAno rahe che. temaNe Aje ne atyAre evo nirNaya potAnI buddhine kasavA mATe ane pitAnI mAnyatAnI cakAsaNI ke levAno rahe che ke A phebruArInI pAMcamI tArIkhe sUryanuM je * karavA mATe pUro avakAza che ane jarUrI sAdhanasAmagrI sulabha che, khagrAsa grahaNa thavAnuM che e grahaNa jUnavANI ane je te - jyAre pelA guphAvAsI AdamIne mATe Avo koI avakAza ke mAnI levAnA bheLapaNanuM paNa grahaNa banavuM ja joIe. " " zakayatA ja nahotI. Aje sau koI jANe che ke khagrAsa sUryagrahaNa Izvarabhakata sva. DaoN. mAyAdAsa" koI ajANI ke aNadhArI ghaTanA nathI, ane dara varSe AvuM grahaNa eka vAra thayA ja kare che. A kema ane kyAre bane che e nainItAlavALA De. mAyAdAsa gayA jAnyuArI mAsanI 13mI t: ' paNa have suvidita che. A rIte jotAM A svAbhAvika ane tArIkhe ludhIyANA khAte 75 varSanI ummare avasAna pAmyA che. A ( 1, * sahaja samajI zakAya evA kudaratI dazyathI gabharAvuM ane te aMge De. mAyAdAsane 'kurmAcaLanI parikammA" e mathALA nIce AjathI cAra " , mAnI levAyelI aniSTa asarone dUra karavA mATe jaMtara-maMtara ke varSa pahelAM pragaTa thayelA nainItAla bAjunA pravAsavarNanamAM vigatavAra kAra homa havana karavA e kevaLa bevakUphIbharyuM ane hAsyAspada vartana paricaya ApavAmAM Avyo che. teo svAmI AnaMdanA nikaTanA mitra lekhAvuM ghaTe. thAya. temanI sAthenA saMbaMdhanA kAraNe huM 1958nA me mAsamAM e. jyotiSIo eka koI vicitra prakArano samudAya che. bAju pravAse gayela tyAre mane De. mAyAdAsane pahelI vAra paricaya hI che ema kahevAmAM Ave che ke phebruArInI pAMcamI tArIkhe savAramAM thayelo. teo atyaMta dharmaparAyaNa khristI hatA ane mAnavatAnI ATha graha "Planets'--ekaThA thavAnA che. A taddana juThThANuM mUrtisamAM hatA. teo "prosTeTa glenDanI upAdhIthI lAMbA samayathI che. (khagoLazAstrIo kahe che te mujaba) mAtra be graho makara pIDAtA hatA. gayA okaTobara mAsanI 18mI tArIkhe temanA upara rAzimAM rahelA sUrya ane caMdra jene ApaNe bhAgye ja graho lakhanau khAte oNparezana karavAmAM AveluM. oNparezana karatAM e ja planets kahI zakIe) tenI bahu najIka dekhAvAnA che, jyAre sthaLe temane kensara hovAnuM mAluma paDeluM. lakhanaumAM temane sAruM na bIjA traNa graho AkAzanI e makara rAzimAM keTaleka dUra upa- thatAM ludhiyANA khAte khaseDavAmAM AvelA ane tyAM paNa sArA sthita thayelA najare paDavAnA che. jyAtiSIoe pote amuka graha pramANamAM yAtanA bhogavIne upara jaNAvyA mujaba jAnyuArI, che . , Planets--zodhI kADhayA che je mAtra teo ja joI zake che mAsanI 13mI tArIkhe temaNe deha choDa. (ane je game teTalA moTA dUrabInathI dekhAtA nathI. A graha A rahemadila IzvaraparAyaNa bhakatajano paricaya ApatAM yoga uparathI jene koI tarka ke pratyakSa pramANane lezamAtra svAmI AnaMda tA. 26-1-62nA patramAM temane nIce pramANe aMjali AdhAra nathI evA nirNaya upara teo AvI cUkyA che ke Ape che:A grahayoga eka ati bhayaMkara Aphata nirmANa thavAnI AgAhI. - "3. mAyAdAsa joDenI mArI oLakhANa phakata 12 varasanI hatI, paNa kaparA pahADonI ADedhaDa musApharImAM ane jIvaleNa Ape che. (AmAM navAI jevuM te e che ke A mahattvanA muddA upara A badhA jyotiSIo ekamata nathI). A sAme eka jANItA saMkaTa vacce daravarase varase varasa ame hiking karatA tethI jyotiSI ane silona esTronomikala esosIezananA pramukha , ame ekabIjAnI najIka AvI gayA hatA. kharuM jotAM putranidhanane zoka ane gAMDI patnInI gamagInImAMthI thoDA divasa manabadalo zrI Arthara sI. klArka namratApUrvaka jaNAve che ke "bahu sArU, aniSTa-' . " karAvavAnI gaNatarIe ja dara varase huM 15-20 divasa emane sUcaka lekhAtA dareka grahanI sAme huM bIjA daza kAlpanika ane nainItAlathI kADhIne UMDANenA barakAnI pahADamAM laI jato. ethI vadhu zubhasUcaka grahonI zodha karI ApIza." samaya pharavA e kadi taiyAra na thatA. kausAnI AvIne mArI pAse grahonuM A kAvatarUM ane tene lagatI ati vyApaka varasamAM ekAda vAra rahetA tyAre paNa aThavADiyuM dasa divasathI vadhu 'banelI mAnyatA aMge ati zocanIya bAju e che ke Ane lIdhe kadi na rokAtA. ghera DesIne khyAla emane rAtadivasa rahete ne rAtrInA samaye vizvAkAzamAM jene AMkha hoya e joI tema ja jayAre juo tyAre e gAMDInA hakkamAM prabhunI duA ja divasamAM anabhavI zake evI je tArA nakSatra ane AkAzagaMgAnI bhavya aneka veLA mAgatA hoya. ApaNane paNa " kahe. je koI mitra ke A zobhA nirmANa thAya che, te tarapha koInuM dhyAna sarakhuM paNa jatuM nathI. * svajana emanA nikaTa saMparkamAM Ave temane vInave 'merI bIbI ' ' , ' ardhadagdha jJAna, bhayavyAkuLatA, pUrvagrahono prabhAva, prArabdhavAda ane becArI ke hakka meM duA karanA." ghera eka bahu vaphAdAra varSojUna " zAbdika vAdavivAda-A badhI majALanA kAraNe tArakavuM donI nekara hatA te DozIne bahu saMbhALatA tethI ja ATaluM paNa DosIne hAramALAnA darzana dvArA anubhavAtI bhavyatAnI anubhUti vaDe sabhara choDIne teo vararAmAM 1-2 vAra bahAra nIkaLatA. i banelA cittanA saMvedanathI mAnavI vaMcita bane che. AvuM saMvedana tenA huM mArI have lAMbI thatI jatI jIMdagImAM khAsI evI. anubhavane viSaya banI zakatuM nathI. aneka vahemethI vIMTaLAyelo saMkhyAnA khistIonA saMparkamAM Avyo chuM. khristIomAM mitrone. e A mAnavI tArAone nIrakhato chatAM sRSTinA sauMdaryane samajavA paNa gaNAvI zakuM, paNa DaeN. mAyAdAsa jevo pAka khristI meM bhAgya'ane mANavAnI addabhUta taka gumAve che. ane nisarganI je mizanarIomAM paNa-bIjo joyo hoya. rAmakRSNa paramahaMsanA jamAnAnA - - - - - da Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-ra-dara prabuddha jIvana 205 nAgamahAzaya karIne eka bhakatano ullekha rAmakRSNa kathAmRtamAM temAM paNa jemanA joDAvA upara mahArAjazrIe pAko madAra ane bIjI ghaNIvAra Ave che. meM emane joyelA nahi ja. paNa bAMdhyo hato e sAdhvI, sadguNAzrI ane temanI ziSyA paNa na emanI joDe koIne sarakhAvavA hoya te DaeN. mAyAdAsane ja ekalAne joDAyAM che tenuM mahArAjazrIne pArAvAra du:kha ane nirAzA che. huM sarakhAvI zakuM. khristI dharma mULe vaiSNanA jevo ja eka bhakita- A hakIkata sAdhu-sAdhvI zibiranI vicAraNAnA mULa pAyAmAM koNa saMpradAya che ane sAcA khristI ane sAcA vaiSNava vacce sAce ja hatuM e viSe spaSTatA karavA mATe pUratI che. A zibirane 'sAdhukaze taphAvata nathI enuM yathArtha darzana mane DaM. mAyAdAsanA nikaTa sAdhvI zibira" nAma ApavAmAM AvyuM te jaina sAdhu-sAdhvIne ja saMparka pachI ja thayuM ane mArI jIsasa uparanI AsthA ujajavaLa thaI. lakSamAM rAkhIne ApavAmAM AvyuM hatuM e bAbata sAdhu-sAdhvI DaeN. mAyAdAsane sAce ja zreSTha vaiSNava tarIke oLakhAvIe to te zibira aMgenA pragaTa thayelA prAraMbhanA lekhe jovAthI koIne paNa zobhe evA hatA. spaSTa thAya tema che. - " AkhA nainItAla zaheramAM te oLakhItAM vartuLamAM mArA lekhamAM meM ema jaNAvyuM che ke A zibiramAM koI devatA AdamI' gaNAtA. sevAnivRtta thayA pachI paNa emaNe Ispi- jaina sAdhu-sAdhvI joDAyAM nahotAM. A vidhAna sAme vAM tAlanuM kAma na choDayuM. mAnada sevA karatA. emanA asIlemAM 90 TakA letAM zrI nemi muni jaNAve che ke teo A zibiramAM eka jaina zaheranAM bhaMgI, kulI, cokIdAra, babaracI, 'bhistI, mALI, AyAo sAdhu tarIke ja pravezapatra bharIne joDAyA hatA. zrI nemi munine ke caparAsInAM kuTuMbo hatAM. nepALI DoTIAla jeo bejA UMcaka- jaina sAdhu tarIke svIkAravAmAM mane kaze vAMdho nathI, paNa teo je - vAnuM ja kAma pahADomAM karatA hoya che temanA eo parama mitra dAkatara rIte mahinAothI zibirano pracAra karI rahyA hatA ane tenA AyahatA. evAM asaMkhya kuTuMba Aje emanA javAthI anAtha ane jananI vigate nakkI karavAmAM muni saMtabAlajIne teo je rIte hAryA lUMTAyAM jevAM banI gayAM haze." sakriya sAtha ApI rahyA hatA te uparathI temane meM muni saMtabAlajInA sAdhu-sAdhvI zibira aMge spaSTIkaraNa sahasaMcAlakanA sthAne kapyA hatA ane tethI zibiranA samaye bahArathI tA. 16-1-62nA prabuddha jIvanamAM 'muni saMtabAlajI-Ayojita AvIne koI jaina sAdhu sAdhvI joDAyA nahotA evI matalabanuM sAdhu-sAdhvI zibiranI phalazruti' e mathALA nIce pragaTa thayelA lekha meM vidhAna karyuM hatuM. Ama karavAmAM zrI nemi munine athavA zibirane mAMnAM keTalAMka vidhAnonAM tathyAtathya saMbaMdhamAM e zibira sAthe joDAyelA anyAya thayo hoya to te mATe dilagIra chuM. zrI nemimunine tA. 25-1-62ne mArI upara eka lAMbe patra Avyo che. meM mArA lekhamAM prastuta zibiranI carcAvicAraNA vizvaATalA lAMbA patrane prabuddha jIvanamAM sthAna ApavuM ane jarUrI vAtsalyamAM pragaTa thaI rahelI vicAraNAnI vistRta AvRttio lAgatu nathI. temAMnA mahattvanA muddAo tAravIne nIce rajU karUM chuM. hovAnuM jaNAvyuM che. zrI nemi muninA jaNAvavA pramANe A zibiramAM mArA nirupaNa mujaba prAraMbhamAM jaina sAdhu-sAdhvIone uddezIne vizvavAtsalyamAM kadi nahi carcAyelA evA viSayonI paNa carcA , A zibira yojavAmAM AvI hatI, paNa pAchaLathI jaina sAdhu-sAdhvIo thaI hatI. huM zibiramAM cAlatI carcAo daramiyAna eka be vAra ' joDAvAnI AzA pAtaLI paDatI jatAM jainetara sAdhu-sAdhvIone temaja gayela ane zibiranI kAryavAhInI mArI upara mokalavAmAM AvatI sAdhaka sAdhikAone prastuta zibiramAM joDavAnuM vicArAyuM hatuM. sAIkalesTAIla kopIomAMthI amuka meM vAMcelI te uparathI mArA zrI nemimuninA lakhavA mujaba A zibira sarva saMpradAyanA sAdhu- mana upara upara mujabanI chApa paDelI. zrI nemi munie pUrI sAdhvI saMnyAsIo ane sAdhaka-sAdhikAo mATe prAraMbhathI ja khullI pADelI vigata uparathI A mArI chApa babara nahotI ema rAkhavAmAM AvI hatI. ane te bAbatamAM teo prastuta zibira mAre kabUla karavuM rahyuM. aMge pragaTa karavAmAM AvelI 'zibira saMjanA' nAmanI pustikAne zrI nemi muninA patra uparathI mAlUma paDe che ke zibiranA mane havAle Ape che. alabatta, A "zibira saMyejanAmAM sau koI dainika kAryakramanI mArA lekhamAM ApavAmAM AvelI vigatamAM mATe zibiranA dvAra khullAM hovAnuM jaNAvavAmAM AvyuM che, paNa thoDoka phre che. vaLI mArA lekhamAM meM ema jaNAvyuM che ke gAMdhIsAdhu-sAdhvI zibirane lagato vicAra te pustikA pragaTa thaI tenA vicAra-prerita AvI zibiromAM kAMtavAne athavA to e koTinA ghaNA samaya pahelAMthI vizvavAtsalyamAM muni saMtabAlajI cacIM tema ja koI paNa parizramane cakkasa sthAna ApavAmAM Ave che-Avo koI vikasAvI rahyA hatA ane te carcAvicAraNA jaina sAdhu-sAdhvIone ja prabaMdha A zibiramAM jovAmAM AvatuM nahotuM. A saMbaMdhamAM zrI kendramAM rAkhIne karavAmAM AvI hatI---AvI vivRvAtsalyanA nemi muni jaNAve che ke makAne saphAI, rasoDAnA kAryamAM madada, vAsaNa cAlu vAMcananA pariNAmarUpa mArA mana upara chApa paDI hatI ane mAMjavAM, pIrasavuM, DuplIkeTa mAraphata pravacana tathA carcAnI kopIo e te mArI jANano viSaya che ke temane tema ja nemi muni gujarAta- kADhavI-Avo parizrama A zibira sAthe joDAyelo hato. A viSe mAMthI vihAra karatA muMbai AvyA te daramiyAna tema ja zibira zarU tapAsa karatAM mAlUma paDe che ke A zibiranA kAmakAja mATe raseyAthaI te pahelAnA temanA muMbainA vAsa daramiyAna nemi munine paNa ghATI vagere rokavAmAM AvyA hatA. ema chatAM zibiravAsIonA jaina sAdhu-sAdhvIone zibira tarapha AkarSavAne jesara prayatna bhAge upara jaNAvyA mujabanuM thoDuMghaNu kAmakAja AvyuM hoya e cAlI rahyo hato. vaLI, muni saMtabAlajInA abhiprAya mujaba jaina samajI zakAya che. Ama chatAM AvuM kAma ane kAMtavA jevI - sAdhu-sAdhvIo krAMtinA agrasara dUta banavAne sarAyelA che ane racanAtmaka audyogika pravRttine prAdhAnya ApIne zibiranA dainika temane AvI zibiranI yojanA mAraphate kAMtinA sAcA agresara kAryakramamAM tene cakkasa sthAna ApavuM-e bemAM kAMIka pharaka che e dUta banAvavA che A mAratha temaNe vizvavAtsalyamAM pragaTa thatA zrI nemi muni jarUra kabUla karaze evI huM AzA rAkhuM chuM. prastuta lakhANa dvArA aneka vAra pragaTa karyAnI mArA mana upara chApa rahI che. zibiramAM thayelA kharca aMge prabuddha jIvananA AgaLanA aMkamAM ullekha AnA vizeSa , samarthanamAM e jaNAvavuM asthAne nahi gaNAya ke thaI cUkI che. zrI dulerAya mATaliyA jeo A zibiramAM potAnAM patnI sAthe A badhuM chatAM, zibiranI sADAcAra mAsanI pravRtti sAthe huM joDAyelA hatA temanI sAthe zibira daramiyAna thayelI vAtamAM temaNe satatapaNe joDAyA nahote. Ane lIdhe zibira aMgenI mArI mAhitI mane e matalabanuM jaNAvyAnuM spaSTa yAda che ke ATalo badhe prayatna apUrNa hoya ane tenI koI chAyA mArA lakhANa upara paDI hoya karavA chatAM A zibiramAM koI jaina sAdhu-sAdhvI na joDAyAM ane ane tene lIdhe zibirasaMcAlakone mArAthI ajANapaNe kAMI anyAya che, Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : ke prabuddha jIvana * tA. 16-2-22 thayo hoya to te mATe huM dilagIrI jAhera karuM chuM. sAthe sAthe ahIM eTaluM spaSTakaravAnI jarUra che ke zrI nemi munine je kahevAnuM che te dhyAnamAM levA chatAM paNa prastuta sAdhu sAdhvI zibira paratvenA mAmUlyAMkanamAM kaze pheraphAra karavAnI mane jarUra lAgatI nathI. aMdherI khAte UbhI karavAmAM AvelI jaina vasAhata jyAre annane dukALa paDe che ane lokonI hADamArI badhI sImA vaTAve che tyAre je koI vyakita ke samudAya eka yA bIjI rIte, eka yA bIjA samudAyane je kAMI rAhata pahoMcADe te teTalA pramANamAM. sArvajanika bhIMsane haLavI kare che ema samajIne teNe e' kArya potAnI koma mATe kahyuM ke potAnA gAma mATe karyuM, pitAnA sAdhamI mATe karyuM ke potAnI piLa mATe karyuM-Avo bheda nahi vicAratAM ApaNe AvI dareka rAhatanA prayatnane AvakArIe . chIe. alabatta, A prayatna jeTalo vadhAre sArvajanika hAya teTaluM vadhAre sAruM. ema chatAM amuka prayatna sArvajanika na hoya te tene ApaNe vakhoDI nAkhatA nathI. kAraNa ke AjanI vAstavikatA jotAM ane lokonuM eka yA anya vartuLathI grasta mAnasa jotAM vartamAna vyApaka bhIMsane haLavI karavAnuM kArya eka yA anya prakAranA vartuLanI maryAdAmAM ghaNI vAra vadhAre zakaya ane sukara bane che e ApaNe anubhava che. '' A rIte vicArIne muMbainI jhAlAvADI sthAnakavAsI jaina saMbhAe tAjetaramAM potAnA samAjanA 106 kuTuMbone eka sAthe vasAvI zakAya evI aMdherI khAte, sTezananI bahu najIkamAM juhu roDa upara eka moTI vasAhata UbhI karI che tene AvakAravAnuM mana thAya che. muMbaI jevA moTA zaheromAM Aje evI vicitra paristhiti UbhI thaI che ke sAdhAraNa sthitine kuTuMbone poSAya--ane na poSAya to paNa bahu bhAre na paDe-te prakAranA raheThANanAM makAna maLavAM azakaya. thaI paDayAM che. pAghaDI ane onarazIpanA nAme garajavALA ane raheThANa mATe jagyA zodhatA kuTuMbo pAsethI kalpanAmAM na Ave evI moTI rakama paDAvavAmAM Ave che. garIba ke madhyama varganAM " kuTuMbane te UbhA rahevAnI muMbaImAM jagyA ja nathI. Aje muMbaImAM mANasane khAvAne roTalo maLe che, suvAne oTalo maLato nathI. 'AvI viSama kaDhaMgI bhIMsavALI sthiti muMbaImAM vasatA ane bahArathI muMbaImAM AvatA loko mATe UbhI thaI che. AvI paristhitimAM muMbaI jhAlAvADI sthAnakavAsI jaina sabhAnuM A sAhasa abhindanane pAtra lAge che. A vasAhatamAM 36 Dabala rUma vALA ane 6 cAra rUmavALA ema 42 onarazIpanuM eka makAna ane 32 Dabala rUmanuM lona paddhati upara bhADe ApavAnuM eka makAna ema 74 kuTuMba mATe be makAne taiyAra karavAmAM AvyA che ane 32 Dabala rUmanuM lona paddhati-. vALuM eka makAna bAMdhavAnuM haju bAkI che. te uparAMta ahiM eka upAzraya tathA vyAkhyAnazALA-lekacara haila-paNa bAMdhavAnuM, vicArAI rahyuM che. A vasAhatamAM koI naphAnA khyAla vinA paDatara kiMmatane lagabhaga anurUpa evI onarazIpanI ane bhADAnI rakama ahi rahevA AvanAra kuTuMba pAsethI levAmAM AvanAra che, ane e rIte 106 kuTuMbane onarazIpa ke bhADAnI daSTie AjanA cAlu hisAba ane dhoraNe ghaNI moTI rAhata maLavA saMbhava che. A taiyAra thayelAM be makAnanuM tA. 28-1-62 ravivAranA roja jaina sthAnakavAsI samAjanA AgevAna zrI durlabhajI khetANInA zubha haste aMdherI khAte sthAnakavAsI samAjanA ekatra thayelA bahu moTA samudAya vacce uddaghATana karavAmAM AvyuM hatuM. AvI vasAhato muMbaImAM vasatA anya samudAyo UbhI karavA prerAya ane e rIte nivAsasthAna meLavavAnI asAdhAraNa takalIphane haLavI karavAmAM Ave e atyanta IcchavAyogya che. cUMTaNI aMge sarvapakSasvIkRta AcAramaryAdA 1. rAjanaitika vicAranA pravAhanA anya pakSonI TIkATippaNa karavI hoya, to tenA nIti-niyama ane kAryakrama para mukhyatve vicAravuM joIe. e pramANe anya pakSanA netAo ke kAryakartAonI TIkATippaNI karatAM kAryakartAonA sArvajanika jIvana sAthe saMbaMdha na hoya tevI vyakitagata bAbatone asatya ke mithyA pracAra na thavo joIe. 2. evI UMI vAta na kahevAmAM Ave, jethI jAti-jAti, dharma--dharma, athavA varga-varga vacce Sa pedA thAya, athavA kaDavAza vadhe. 3. rAjanaitika pakSoe anya pakSonI sabhA, saraghasa vigere kAryakramamAM aDacaNo UbhI na karavI joIe, tema ja uttejanA , dvArA tene veravikhera na karavo joIe. 4. koI vyakitane eka pakSa dvArA TikiTa na ApavAmAM AvI hoya, te vyakitane bIjo pakSa e ja cUMTaNI mATe pitAnI TikiTa na Ape. 5. cUMTaNI pachI eka pakSanI TikiTa para cUMTAyelI vyakitane pitAnA padanuM rAjInAmuM ApyA sivAya bIjo pakSa potAnAmAM praveza ApI zake nahi. : 6. cUMTaNI pracAranA koI paNa kAmamAM 18 varSathI ochI umaranAM kizorano upayoga na thAya tenuM dhyAna rAkhavAmAM Ave. 7. cUMTaNI prasaMge pALavA yogya koI AcAra-maryAdAno 'bhaMga thaI jAya, to te ja pakSe te jAte ja prakaTa karI de. joIe, tathA pharIthI tevuM na bane tenuM dhyAna rAkhavuM joIe. paramAnaMda saMdha samAcAra zI, kAntilAla baroDiyAnuM vyAkhyAna tA. 3-2-62 somavAranA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAM zrI. kAntilAla baroDiyAe trIjI yojanAnAM vividha pAsAMo eka mAhitIbaddha vyAkhyAnadvArA raju karyA hatAM. - snehasaMmelana paMDita sukhalAlajI upara tA. 30-12-61 zanivAranA roja DaeN. mukuMdarAya parIkhe prasveTa glenDa dUra karavAne lagatuM oNparezana kareluM temAMthI tad na svastha thaIne tA. 12-2-62 nA roja teo amadAvAda tarapha vidAya thayA che. temanuM snehAbhinandana karavA mATe tema ja De. mukuMdarAya parIkhanuM sanmAna. karavA mATe zrI. muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI tA. 11-2-6ranA roja rDo. kItilAla bhaNazALInA pramukhapaNA nIce nyu marIna lAInsa upara AvelA "maneharamAM eka snehasaMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. A saMmelanane vRttAnta prabuddha jIvananA AgAmI aMkamAM raju karavAmAM Avaze. saMgha taraphathI yojAya naukAvihAra zrI. muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI tA. 21-3-62 phAgaNa suda punama budhavAranA roja saMdhanA sabhyo ane temanA kuTuMbIjane mATe eka naukAvihAra goThavavAmAM Avyo che. A mATe nakkI karavAmAM AvelI "zobhanA" sTImara eNpale baMdarathI upara jaNAvela divase rAtrInA barobara ATha vAgye upaDaze ane agiyAra vAgye eNpale baMdara upara ja naukA vihAramAM joDAyelAM bhAIbahenone utAraze. A naukAvihAramAM joDAvA IcchanAra sabhyoe vyakita dITha rUA. 2-50 ApavAnA raheze. sabhyo sAthenAM aDhI varSa nIcenAM bALako mATe kazuM ApavAnuM nahi rahe"zubhanAmAM vadhAremAM vadhAre 300 pravAsIo levAnA hoIne naukAvihAramAM joDAvA IcchanAra sabhyone jarUrI vidhi mATe saMghanA kAryAlayane sattara saMparka sAdhavA vinaMti che. maMtrIo-muMbaI jaina yuvaka saMgha , , : ES na Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' tA. 16-2- prabuddha jIvana 207 zrImad rAjacaMdrane paricaya pustakanuM saMpAdana karatAM zrImad aMge je kaMI ati alpasvalpa jANavA maLyuM che, ene AdhAre, evA evA saguNAnI keLavaNI "tuM game te dharma mAnate hoya tene mane pakSapAta nathI; tarapha pitAnA manane vALavAnI tema ja e mATe puruSArtha karavAnI mAtra kahevAnuM tAtparya ke je rAhathI saMsAramaLa nAza thAya te vAcakane kaMIka paNa preraNA maLe e daSTie A sthAne thoDuMka lakhavuM bhakita, te dharma ane te sadAcArane tuM sevaje." ucita lAge che. "zrImad rAjacaMdra zrImaddanuM vAcana bahu vizALa ane UMDuM hatuM ane enI (tAjetaramAM pragaTa thayela "rAjaprazna" nI bIjI AvRtti pAchaLanI emanI daSTi pitAnI jijJAsAne saMtoSavAnI tema ja jenuM saMpAdana zrI ratilAla dIpacaMda desAIe kareluM che tenA satyanI zodha karavAnI sAthe jIvanazuddhinI sAdhanA karavAnI hatI, eTale saMpAdakIya nivedanamAMthI zrImad rAjacaMdranA paricaya mATe jarUrI emane vidvAna ke paMDita kahevA mAtrathI manane saMtoSa thatuM nathI; eTale vibhAga tAravIne nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) teo to sAcA AtmasAdhaka jJAnI puruSa hatA. zrImad rAjacaMdranA jIvana ane kavanane abhyAsa karatAM jaNAI ane AtmasAdhanA mATe te, pramAdajanya sarva kaSAyo ane Ave che ke na te emanuM jJAna kevaLa zuSka jJAnInA jevuM popaTiyuM kalezone dUra karIne tema ja pAMthika ke sAMpradAyika aMdhazraddhA tema ja ke akiMcikara hatuM ke na to emanuM AcaraNa pitAne mana phAve vADAbaMdhI ane saMkucitatAthI mukata banIne apramattapaNe satyanI zodha e rIte ghaDAyuM hatuM. emanuM jJAna AcaraNanI sarANe caDIne vadhu mATe tema ja sarva sadguNAnI keLavaNI mATe satata jAgRti rAkhavI tejasvI baneluM hatuM; ane emanuM AcaraNa saddha ane sad- ane avirata puruSArtha karavA e anivArya che. zrImade pitAnA 'vicAranI bhAgIrathImAM nimajajana karIne paripUta thayeluM hatuM. ane jIvanane A dizAmAM ja doryuM hatuM, e ja emanI mahattA ane mahAtethI ja teo, AjIvana gRhastha tarIke hovA chatAM, AtmamArganA nubhAvatAM. emanI e mahattA ane mahAnubhAvatAnAM thoDAMka darzana, ati utkaTa ane parama puruSArthI sAdhaka banI zakayA hatA; emanA emanA potAnA ja zabdone AdhAre karIe:vicAra, vANI ane vartanamAM ekarUpatA AvI zakI hatI; ane emanA emanI udAra ane guNagrAhakadaSTi juojIvanamAM samatA, sahanazIlatA ane niSkAmavRttirUpa triveNIne subhaga yogavAsiSTha pustaka aMge teo kahe che: "yogavAsiSThanuM pustaka saMgama thaI zakayo hate. upAdhino tApa zamAvavAne mATe zItaLa caMdana che." (praznottara 481) zrImadda (janma-vi. saM. 1924mAM; svargavAsa-vi. saM. 1957mAM) kaNabI ane koLI jevI jJAtimAM mArga pAmelA puru thayA kevaLa tetrIsa varSanI TUMkI uMmare ja videha thayA hatA. paNa ATalI TUMkI che ke kema ene khulAso karatA zrImad kevo sarasa javAba Ape che! jidagImAM, ane temAMya eka gRhastha tarIke vepAra ane vyavahAranI teo vinA saMkoce kahe che: "kaNabI ane koLI jevI jJAtimAM paNa aneka sAMsArika upAdhio vacce rahevA chatAM, emaNe eka satyazodhaka mArgane pAmelA thoDAM varSamAM ghaNA purU thaI gayA che...eo sarva - AtmAthI puruSane chAje evI udAra, vyApaka, talasparzI, sahRdaya kaMI chevaTanA jJAnane prApta thayA nahotA; paraMtu te maLavuM temane ' ane guNagrAhaka daSTie dharma ane tattvajJAnane lagatA jaina-jainetara bahu samIpamAM hatuM. evA ghaNA puruSonA pada vigere ahIM joyAM. vipula sAhityanuM je avagAhana karyuM hatuM te sAce ja navAI upajAve evA purUSA pratye romAMca bahu ullase che, ane jANe niraMtara tevAnI evuM tema ja pUrva janmanA saMskAronA astitvanI zAkha pUre evuM che. caraNasevA ja karIe, e AkAMkSA rahe che. jJAnI karatAM evA vaLI teo janmajAta kavi ane siddhahasta lekhaka paNa hatA. mumukSu para atizaya ullAsa Ave che, tenuM kAraNa e ja che ke teo jJAnInA caraNane niraMtara seve che; ane e ja emanuM dAsatva, emanuM ATaluM gaMbhIra zAstraadhyayana ane emanI kavi ane amAruM emanA pratye dAsatva thAya che. tenuM kAraNa che. bhojo bhagata, lekhaka tarIkenI ATalI zakita hovA chatAM bhale emanI hayAtI nirAMta. koLI ItyAdi. puruSe yogI (paramayogyatAvALA) hatA. daramiyAna emaNe racela "bhAva bodha' ane mekSamALA" e be (praznottara 50-101) pustako ja chapAyAM hoya, paNa emaNe A sivAya bIjAM paNa ghaNuM suMdaradAsa vagerene mArgAnusArI kahI emanA graMthone paricaya ghaNuM lakhyuM hatuM. AtmArthI bhAvika janone tema ja jijJAsuone rAkhavA aMge zrImad kahe che: "sanduruSanAM caritra ane mArgAnusArI. emanA hAthe lakhAyelA patronI saMkhyA to hajAronI che; ane e (suMdaradAsa, prItama, akhe, kabIra Adi) jIvonAM vacane ane jenA patre paNa kaMI khabaraaMtara ke kuzaLavAda pUchavA jevA sAmAnya nahi udeza AtmAne mukhya kahevA viSe che, evA vicArasAgara, suMdaradAsanA paNa dharma ane tatvajJAnane sparzatA vividha ane gahana viSayone lagatA graMtha AnaMdaghanajI, banArasIdAsa, kabIra, akhA vagerenAM pada) graMthone hatA. emanAM bIjAM lakhANo ane A badhAM patre ja AgaLa jatAM paricaya rAkhavo." (praznottara 761) janasamAjanI ane gujarAtI sAhityanI paNa bahumUlya saMpattirUpa jue zrImanI vedhaka daSTi- banI gayA, ane aneka dharmAthI jIvone mATe preraNA ane mArga- mahAtmA gAMdhIjInA uttarane javAba ApatAM Arya dharma darzananA nimittarUpa nIvaDayA. aMge teo kahe che ke-"Arya dharmanI vyAkhyA karavAmAM sau potAnA pakSane "Arya dharma kahevA Icche che. jaina jainane, bauddha bauddhane, zrImanI mahattA ane mahAnubhAvatA vedAMtI vedAMtane "Arya dharma kahe, ema sAdhAraNa che. tathApi jJAnI zrImanA jIvana ane sAhityane samajavuM e UMDA abhyAsa para te, jethI AtmAne nijasvarUpanI prApti thAya, evo je Arya ane ciMtananuM kAma che; ane emanI mahattA ane mahAnubhAvatAne (uttama) mArca, tene ja 'Arya dharma kahe che ane ema ja yogya che." varNavavA mATe to ekAda meTA nibaMdhanI jarUra paDe. vaLI, A (praznottara 1084). viSayane mAro e jAtane abhyAsa paNa nathI. Ama chatAM emanI vedanI utpati aMge gAMdhIjIne lakhatAM teo kahe che: "(1). tIvra jijJAsA, sahRdayatA, satata jAgRti, satyazodhanamUlaka udAra ane ghaNA kALa pahelAM veda thayA saMbhave che. (2) pustakapaNe koI paNa zAstra 'vyApaka guNagrAhakadaSTi ane saraLatA-namratA vagere sadguNe evA che anAdi nathI; temAM kahela artha pramANe te sau zAstra anAdi che." ke jenI UMDI chApa, emanuM thoDuM paNa jIvana ke sAhitya vAMcatAM, mana (praznottara 1085) upara paDayA vagara rahetI nathI. mAnavInA potAnA tema ja samAjanA e ja rIte gItA IzvarakRta che ke nahi e praznane uttara bhalAne khAtara AvA badhA saguNAnI upayogItA zAzvata che. A ApatAM teo gAMdhIjIne lakhe che ke "(1) IzvarakRtano artha jJAnI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ke ' ' , ka 208 prabuddha jIvana , tA. 16-ra-2 che . (saMpUrNa jJAnI) e karavAthI te IzvarakRta thaI zake, paNa nitya e mATe mAruM kahevuM nathI, paNa vIra bhagavAnanI AjJAnuM ArAdhana .' ', 'akriya evA AkAzanI peThe vyApaka Izvarane svIkAryo tevAM pustakAdinI tethI thanuM jaNAya to tema karavuM." (praznottara 230), tyAre bhagavAna Dr. " utpatti thavI saMbhave nahi; kema ke te te sAdhAraNa kArya che, ke buddhanuM peluM yAdagAra vacana saheje sAMbharI Ave che ke "he kAlAma, jenuM kartApaNuM AraMbha pUrvaka hoya che, anAdi hotuM nathI. (2) gItA huM je kAMI kahuM chuM te paraMparAthI sAMbhaLyA karo cho mATe tene kharuM che. vedavyAsajInuM kareluM pustaka gaNAya che, ane mahAtmA zrIkRSNa arjunane mAnazo nahi, ke ApaNI pUrva paraMparA evI che mATe kharuM mAnI tevo bodha karyo hato, mATe mukhyapaNe kartA zrIkRSNa kahevAya che, je leze nahi, 'e ema ja haze" ema paNa utAvaLathI mAnI lezo nahi.... " vAta saMbhavita che. graMtha zreSTha che." (praznottara 1086) tamArA gurue kaheluM che, eTalA mATe ja tenA upara vizvAsa - emanI sabhAna manovRtti Ardra nakSatra pachI kerI khavAya ke mUkazo nahIM." (aMguttaranikAya 3-65-3) nahi enA samadhAraNa uttAramAM jovA maLe che. teo kahe che: "sAmA - zrImada jinapratimAne mAnavA aMge. Apela A khulAso ja - nya rIte kerInA rasasparzanuM vipariNAma AdrA nakSatramAM thAya che. 'A nakSatra pachI je kerI utpanna thAya che, tene vipariNAmakALA ema batAvavAne basa che ke emanA aMtaramAM keTalI dhIraja, keTalo. A nakSatra che, ema nathI; paNa sAmAnyapaNe caitra-vIzAkhAdi anekAMtavAda ane keTalI ahiMsAM pratyenI jAgarukatA bharI hatI. mAsamAM utpanna thatI kerI paratve A nakSatre viparigAmIpaNuM ' ema kahI zakAya ke samyagdaSTi AtmAnuM sAcuM darzana zrImadnA. saMbhave che." (praznottara 1277) jIvanamAM ane sAhityamAM thAya che. emanI bhASA prauDha chatAM sugama jao emanI vyavahAru vicakSaNatA. paramArtha mArgane IcchanAre, ane rocaka che; zuddha paNa eTalI ja che. vicAra ane vartana sunizcita pitAnI AjIvikA mATe nokarI karavI ke kema ene hakAramAM javAba hoya to vANI ApameLe ja ene anusaravA lAge che. e hakIkata * ApatAM teo kahe che: "AjIvikAnA prapaMca viSe vAraMvAra smRti zrImaddanuM sAhitya puravAra kare che. mahAtmA gAMdhIjI jevA upara zrImadune je kaMI prabhAva paDyo hato e emanA nirmaLa jIvana, na thAya eTalA mATe cAkarI karavI paDe te hitakAraka che." (praznottara - 13pa4)' nikhAlasa vANI ane satyagAmI vicArasaraNIne lIdhe ja paDayo hovo joIe. te ane jyAre zrImad pote bIjAne ema lakhe ke "atre je AData tathA motI saMbaMdhI vepAra che, temAMthI mArAthI chUTavAnuM bane . ApaNe tyAM samyakakRta ane mithyAzratanA sthaLa ane. athavA tene ghaNo prasaMga ocho thavAnuM thAya, tevo koI rasto dhyAnamAM vaLagI rahIne enA tAttvika artha tarapha upekSAvRtti dAkhavIne, Ave te lakhaze; game to A vize samAgamamAM vizeSatAthI jaNAvI Itara sAhitya vAMcavA jatAM mithyAtvanuM piSaNa thaI javAno je moTo hAu UbhA karavAmAM Avyo che, ane anya sAhitya vAMcavA 'zakAya te jaNAvaze. A vAta lakSamAM rAkhaze." (praznottara 1407) tyAre emanI saraLatA ane vairAgyavRttinuM kevuM spaSTa ane pAvana pratye eka prakAranI tALAbaMdhI jevI zocanIya sthiti UbhI karI darzana thAya che! devAmAM AvI che, ethI zrImad sarvathA mukata hatA, ane tethI . teo satyazodhaka ane guNagrAhaka daSTithI vipula sAhityanuM sahRdayatA' ' ' zrImanuM cokhuM, udAra ane guNagrAhI daSTibiMdu karabIpaMthIo pUrvaka vAcana-manana karI zakayA hatA. A paNa emanuM samyagadaSTi- - aMgenA abhiprAyamAM paNa jANavA maLe che. teo kahe che: "kabIrapaMthI paNuM ja lakhI zakAya. che, tyAM AvyA che, temane samAgama karavAmAM bAdha saMbhava nathI; tema ja nI koI. temanI pravRtti yathAyogya na lAgatI hoya to te vAta para kharI rIte jema zastrane lAbhAlAbha ene upayoga karanAranI vadhAre lakSa na detAM kaMI temanA vicAranuM anukaraNa karavA yogya , AvaData upara AdhAra rAkhe che, e ja rIte zAstra paNa ene * upayoga karanAranI zakita, yogyatA ane daSTi pramANe ja samyaka ke lAge te vicAravuM." (praznottara ' 1415) mithyA banI jAya che. zrImaddanuM sAhitya vAMcatAM emanI AvI. nA " zrImanI AtmajAgRti to kharekhara, Adarza che: samyagadaSTi aneka sthaLe jovA maLe che. pa eka sthaLe teo potAne mATe kahe che: "cittanI vyavasthA yathAyogya nahi hovAthI udayaprArabdha vinA bIja sarva prakAramAM zrImanne jagyAnuM phaLa asaMgapaNuM rAkhavuM yogya lAge che. te eTale sudhI ke jemano - zrImanA jIvananuM ane sAhityanuM adhyayana karyAnuM paheluM oLakhANa prasaMga che, teo paNa hAla bhUlI jAya to sAruM, kema ke phaLa to e maLavuM joIe ke evA abhyAsInA aMtaramAMthI saMgathI upAdhi niSkAraNa vadhyA kare che, ane tevI upAdhi sahana pathika ke sAMpradAyika saMkucitatA ke "mAruM te ja sAru" evI haThAgraha, karavA yogya evuM hAla mAruM citta nathI. nirUpAyatA sivAya kaMI yA kadAgrahanI gAMTho gaLI javI joIe; ane "sAruM te mAru" * paNa vyavahAra karavAnuM hAla citta hoya ema jaNAtuM nathI. je evI guNagrAhaka daSTi UghaDavI joIe. mithyAtvane gALI nAkhavAne vyApAra-vyavahAranI nirupAyatA che, tethI paNa nivRtta thavAnI ciMtanA ' ane samyagadarzanane meLavavAne A ja mArga che. jeo pitAne rahyA kare che. cittamAM bIjAne bodha karavA yogya eTalI mArI yogyatA zrImanA anuyAyIo mAnatA hoya emanA manamAMthI paNa AvI ', 'hAla mane lAgatI nathI. " (praznottara 1526 thI 1530). gAMTho nirmaLa thavI joIe. emane badho prayatna ane puruSArtha pahelAM * eka bhAIne teo salAha Ape che: "A tarapha AvavA to evI gAMThone nirmULa karavAnI dizAmAM ja AgaLa vadhavo joIe. vizenI IcchAmAM tamArA vaDIlAdi taraphathI je nirodha che, te nirodhathI vaLI, AtmasAdhanA ke jIvanazuddhine mATe satsaMga ane hAla uparavaTa thavAnI IcchA karavI yogya nathI." (praznottara 1440) savAcana e be mukhya sAdhana lekhavAmAM AvyAM che. ane zrImade " eka muni zrImadda e matalabanuM pUche che ke Apa gRhastha- pote paNa enuM Thera Thera udabodhana karyuM che eTale vaya - dazAmAM che, chatAM Apane vaMdana karavAnuM mana thAya che, te mAre zuM ? ke veSanA vicArathI mukata banIne jyAMthI paNa satsaMgane lAbha karavuM? ene zrImad bhAre vivekapUrNa javAba Ape che ke "tamAro maLavAnI saMbhAvanA hoya tyAM pahoMcI javAmAM saMkoca rAkhavo na mUrtipaNAno sAmAnya vyavahAra evo che ke bAhya avirati puruSa joIe; ane vAcana paNa satyamUlaka guNagrAhaka daSTithI sahRdayatApratye vaMdanAdi vyavahAra kartavya nahi. te vyavahAra tamAre paNa sAcavave." pUrvaka bahoLA pramANamAM karavuM joIe. satsaMgane amuka vyakitao (praznottara 1578). pUrato ja maryAdita rAkhavo ke vAcanane amuka gratho pUratuM ja ' ' e ja pramANe zrImad dIkSA saMbaMdhI praznottara '711 vagere), sImita rAkhavuM, e AtmAnA vikAsane rUMdhavA barAbara che. tema ja sAdhuoe pustaka rAkhavAM ke kema (praznottara 716), athavA ane jIvanamAMthI daMbha, ADaMbara, vagere durguNo ochA thAya. - sAdhuoe patravyavahAra karavo ke kema (praznottara 948) e aMge ane jIvanazuddhi ane vyavahArazuddhi jevA saguNA pratye abhiruci paNa spaSTa abhiprAyo ApyA che. jAge e ja zrImad ke ' emanA jevA anya sAdhaka puruSonA ane pitAne jinapratimAmAM zraddhA hovA chatAM potAne samAgamanuM ke amane jANyAnuM phaLa samajavuM joIe. abhiprAya bIjAnA upara parANe lAdavAne badale jyAre zrImad ("rAjaprazna" AvRtti bIjInI - ratilAla dIpacaMda desAi ema kahe che ke "mArI pratimAmAM zraddhA che, mATe tame saghaLA karo prastAvanAmAMthI uddhata) ja muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, mubai. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba jIvana pra prabuddha jaina 'nuM navasaMskaraNu varSa 23: aMka 21 REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 muMbai, mArca 1, 3966, guruvAra AphrikA mATaeN ziliMga 8 zrI mukhai, jaina cuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: 20 nayA paisA kuMvarajI kApaDiyA paMDita sukhalAlajI tathA DaoN. mukuda parIkhane anulakSIne aa AcAjita snehasa melana tatrI: paramAnada (zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha sAthe prajJAcakSu paMDita sukhalAlajInA varSojunA saMbaMdha che. saMdhadrArA yojAtI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnuM prAraMbhathI Aja sudhI lagabhaga temanA pramukhapaNA nIce saMcAlana thai rahyuM che. tAjetaramAM temanA upara karavAmAM Avela AparezanadrArA temaNe pUrvavat svAsthya prApta karyuM e saMdha mATe eka viziSTa AnaMdano avasara hato. A AnaMdane vyakata karavA mATe tA. 11-2-62 nA roja yojAyaluM snehasaMmelana paNa saMdhanI Aja sudhInI kArakIrdImAM eka viziSTa koTinA prasaMga banyo hato. temAM karavAmAM AvelAM vivecane paNa prasaMgocita ane hRdayaspazI" hatAM. A kAraNe tenI vigato vistArathI ApavAnuM ucita dhAryuM che. . taMtrI) prAstAvika zrI dalasukhabhAi mAlavaNiyAnA patra zrI. dalasukhabhAI potAnA patramAM jaNAve che ke, "paMDita zrI. sukhalAlajInuM dIrdha jIvana e emanA mATe ja nahi paNa ApaNA sarva mATe eka preraNAnA svAta jevuM che. e strAta sukAI na jAya emAM jemane paNa hAtha hoya emane abhinandana ApavA e ApaNuM kartavya bane che. ane te tame sau tyAM bajAvI rahyA che te aheAbhAgye ja che. DaoN. mukuMdabhAI parIkhano bahu ja TuMko paricaya oNparezana daramyAna ane pachI paNa thayo. temAM temanI bhavyatA ja nihALI che. jaldi jaldi kAma patAvavuM ema nahi, paNa dhIrajathI badhI vastune vicAra karI svastha mane kArya karavuM e temanI vRtti jaNAI che, je bahu ja ochA DaeNAkaTaromAM jovA maLe che. temanI je ukata prakRti che temAM jayAre mamatAnA umero thAya tyAre vaLI te era dIpI uThe che. paMDitajI pratye temanI mamatA ane Adara e banne bhAvA ekatra thayA hatA, ane pariNAme temaNe paMDitajInI je kALajI lIdhI hatI te mAtra vyavasAyI DaeNAkaTaranI nahotI paNa eka bhakata DaeNAkaTaranI hatI. ema ja meM anubhavyuM che." zuddha sevAbhAve karAyalA paMDitajInuM A phaeNrezananA nirdeza karIne zrI. dalasukhabhAi pAtatAnA patramAM AgaLa lakhatAM jaNAve che ke, "DAkaTaronA dhaMdhA jayAre arthalakSI banya che. tyAre " nA hAddo tA.hoddo, jAhA hoddo var jema jema lAbha thAya che tema lAbha vadhe che e ukita caritArtha thAya che. AjanA AvA jamAnAmAM DA. mukuMdabhAI jevA DAkaTaro AvA TANe Adarza pratye AMgaLI cIMdhe che. A ghaTanA ApaNA mATe sundara bhAvInuM sUcaka che." 33 zrI ratilAla dIpacaMda desAinA putra zrI. ratilAla dIpacaMda desAI potAnA patramAM jaNAve che ke, "pUjya paMDitajIe peAtAnI viziSTha vidyAsAdhanA, kaLAmaya jIvana paM. gayA jAnyuArI mAsanI 30 mI tArIkhe DA mukuMdarAya parIkhe sara harakIsanadAsa hAspITalamAM paMDita sukhalAlajI upara prosTreTa glenDa - mUtragraMthi - kADhI nAkhavAne lagatuM Arezana kareluM, temAMthI teo, pUrA svastha thayA te badala paMDita sukhalAlajInuM snehAbhinandana karavA mATe tathA kevaLa sevAbhAvathI AvuM. kuzaLa Arezana karavA mATe DaeNAkaTara mukundarAya parIkhanuM sanmAna karavA mATe tA. 11-2-62 ravivAranA roja sAMjanA pAMca vAgye nyu marIna lAinsanA rastA upara AvelA "manohara"mAM DaoN. kIrtilAla ema. bhaNazALInA pramukhapaNA nIce zrI. muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI eka snehasaMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. A snehasaMmelanamAM sara harakisanadAsa hAspITalanA resIDanTa cIpha meDIkala oNphIsara DA. sAMgANI, DA. kezavalAla ema. zAha, DaoN. nandu nimaMtrika keTalAka DokaTaro, paMDitajInA svajanA, mitro tathA prazaMsako - Azare 200 bhAI - bahene upasthita thayAM hatAM. zarUAtamAM bahena nirmaLAbahena subAdhabhAI zAhe prArthanA gAI saMbhaLAvI. tyAra bAda saMghanA pramukha zrI. khImajIbhAI mAMDaNa bhujapurIAe jarUrI prastAvanApUrvaka DA. kIrtilAla bhaNazAlIne pramukhasthAnane zobhAvIne saMmelananI kAryavAhI zarU karavA vinaMti karI. tyAra bAda saMghanA maMtrI zrI. cImanalAla je. zAhe nimaMtrita chatAM anivArya kAraNasara nahi AvI zakelAmitrA taraphathI maLelA zubhecchAsUcaka saMdezAAnA ullekha karyo, ane zeka lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya vidyA-- maMdiranA DIrekaTara adhyApaka dalasukhabhAI mAlavaNiyA ane jJAnodaya TrasTanA saMcAlaka zrI. ratilAla dIpacaMda desAi taraphathI AvelA prastuta prasaMga aMge AnaMda ane zubhecchAdAkhavatA patra vAMcI saMbhaLAvyA. A banne vyakita paMDitajInA bahu nikaTavartI sAthIo che. vagere sukhalAlajI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1e. prabuddha, jIvana ta, 1-3-2 A sAdhanA ane sarvAgINa jIvanadaSTithI gujarAta - saurASTra tema ja dezanA maLIne paMDitajIne tapAsyA ane temanI sUcanA anusAra badhI judA judA bhAgomAM rahetA vidvAna, zrImAna, samAjasevaka, rASTrIya zArIrika cikitsA karAvI lIdhI. tyAra bAda DiseMbara mAsanI kAryakaro ane bIjA aneka bhAI - bahena sAthe AtmIyatAbharyo 26 mI tArIkhe paMDitajIne sara harakisanadAsa haspITalamAM dAkhala saMbaMdha bAMdhyo che. tethI temanuM eka vizALa kuTuMba racAI gayuM che. karavAmAM AvyA, ane tA. 30 mIe temanI upara pesTreTa glenDa - eTale kharI rIte to A eka kuTuMbamilana thai rahyuM che ane ApaNA mUtragraMthi- kADhI nAkhavAne lagatuM oNrezana karavAmAM AvyuM. paMDitajInI sau kuTuMbIjane rDo. zrI. mukuMdabhAI parIkha ane bIjA pratye ApaNI '82 varSanI uMmara, zarIra Ameya te khUba nabaLuM ane ati gaMbhIra UMDI kRtajJatAnI lAgaNI vyakata karavA maLyA chIe ema ja kahevuM joie. lekhAtuM A parezana eTale svAbhAvika rIte temanA viSe , ApaNe sau jANIe chIe ke, pUjaya paMDitajInuM jIvana e amArA dilamAM khUba cintA hoya che. saMskRtamAM kahevata che ke, e emanA pitAnuM ke emanA snehI - mitro - kuTuMbIonuM ja tine vAparo ! utkaTa snehano svabhAva ja che ke AvA nathI; e to AkhA dezanI amUlya dolata che. eTale have pachInAM prasaMge kaMI ne kaMI anartha nipajavAnI zaMkA karyA kare. A kAraNe eNpavarSomAM teo potAnI asAdhAraNa vidrattA dvArA ke bIjI rIte dezanI rezana vakhate temAM ja pachInuM aThavADiyuM moTuM ame hasavuM rAkhatA, paNa je kAMI sevA karI zakaze te mATe emane AvA dardIthI nirAkula banA- jIva amAro addhara rahetA. oNparezana pachI be traNa divase heDakI vanAra De. zrI. mukuMdabhAI parIkha ane bIjA mahAnubhAvo gaurava cAlu thai. A heDakI ochI vadhatI lagabhaga eka pakhavADiyuM cAlu ane yazanA bhAgIdAra banI zake evI amUlya ane uttama emanI rahI ane tethI paNa amArI ciMtA vadhatI rahI. paNa bIjI upAdhio mAphaka sevAo che." te upAdhi paNa dhIme dhIme zamI gaI ane temane lagabhaga sArA karIne zrI paramAnaMda kApaDyiAnuM vaktavya jAnyuArI mAsanI 28mI tArIkhe ame gheralAvI zakayA. oNparezananI tyAra bAda zrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe prasaMgocita vive kuzaLatA aMge te vizeSa kahevAnuM rahetuM nathI. pachInA divaso daramiyAna ' cana karatAM jaNAvyuM hatuM ke, "chellAM bAreka mAsathI paMDitajIne A rDo. mukuMda parIkhe paMDitajInI saMbhALa levAmAM bAkI rAkhI nahi, paNa mUtraviSayaka upAdhi zarU thaI hatI ane A saMbaMdhamAM AjanA pramukha . zarUAtamAM divasa daramyAna pAMca cha vakhata khabara laI jatA. pachI 'DaoN. kIrtilAla bhaNazAlInI cAlu salAha anusAra auSadhopacAra paNa be thI traNa vAra AvI jatA. Do. bhaNazALI. temaja mArA mitra cAlI rahyo hato. temanuM tema ja anya sarvanuM lakSa oNparezanane sahAre De. kezavalAla ema. zAha paNa paMDitajInI avAranavAra khabara kADhI lIdhA sivAya paMDitajI A upAdhithI mukata thAya te sArUM - A prakAranuM jatA. De. parIkhanA madadanIza - AsIsTanTa De. nandue paMDitajInA haippITalanivAsa daramiyAna ubhA page temanI paricaryA karI. cIpha hatuM. paNa samaya jatAM mAluma paDayuM ke, oNparezana sivAya A upAdhi resIDanTa meDIkala ophIsara De. sAMgANIe paMDitajI pratye eTalI ja anta Ave tema nathI ane tethI A hetusara teo gayA DIseMbara AtmIyatA dAkhavI. heDanarsa sIsTara vAlIda tathA bIjI narsoe paMDitajI mAsanI 16 mI tArIkhe muMbaI AvyA ane amArA mitra zrI. dIpacaMda aMge jarUrI evI badhI saMbhALa lIdhI. ane haispITalanA mukhya ' lakSmIcaMda saMghavIne tyAM utaryA. sadabhAgye oNparezana konI pAse saMcAlaka zrI. gAradhanadAsabhAInA saujanya ane mAyALupaNAne kAravavuM e vize amArA manamAM koi dvidhA hatI ja nahi, kAraNa ke e zabdomAM varNavI zakAya tema che ja nahi. ane paMDitajInA yajamAna mATe to amArA manamAM Do. mukuMda parIkha nizcita ja hatA. paMDitajI ane amArA mitra zrI. dIparAMdabhAIe muMbaI khAtenA paMDitajInA muMbaI AvyA eTale De. mukuMda parIkha ane DaeN. bhaNazALIe sAthe lagabhaga be mAsanA nivAsane pUro sukharUpa banAvavA mATe pAravi che - - S to , che. karI ? ke khuNe ubhelA : zrI cImanalAna cakubhAI zAha, beThelA : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, paMDita sukhalAlajI, De. bhaNazALI, Do. mukuMda parIkha, zrI mohanalAla mahetA 'pAna. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-62 * prabuddha jIvana 211 samatva pratimA vagAgara tha vinAnI jahemata uThAvI hatI. vaLI paMDitajI muMbaImAM rahyA te dara miyAna prAraMbhathI anna sudhI temanI akhaMDa paricaryA karanAra bhAI gaNezajInI mUka sevA to kema karIne bhUlAya tema che ja nahi. A badhAmAM kharekhara ame khUba SNI chIe. "chevaTe eka ja vAta kahevAnI rahe che. DaeN. mukuMdabhAI parIkha muMbaInA eka agragaNya sarjana che. temanI koTinA ahaM tema ja anyatra bIjA paNa sarjane che, temAM koI temanAthI caDiyAtA paNa hoya e banavAjoga che. paNa De. mukuMda parIkhamAM kuzaLatA ane komaLatAne je samanvaya ApaNane jovA maLe che, je huMziyArI sAthe mAnavatAne, mRdutAne, prakRtimAdhuryane sumeLa jovA maLe che te bahu ja ochA sarjanamAM ApaNane anubhavagocara thAya che. sAdhAraNa rIte jayAM kuzaLatA hoya che tyAM kumAza - suMvALApaNuM nathI hatuM; jayAM kumAza - suMvALApaNuM hoya che tyAM kuzaLatA hotI nathI. bahuM huMziyAra lekhAto sarjana mera bhAge ataDo ane ochAbole hoya che. dadIM AsapAsanAM svajano je te savAla pUchIne tene pajave, herAna karyA kare te tene gamatuM hotuM nathI. te ema mAnatA hoya che ke, oNparezana - sarjarIne lagatuM meM mAruM kArya barAbara bajAvyuM che ane te aMge je kAMI karavA jevuM haze te karavAno chuM, paNa aNasamaju sagAMvahAlAM sAthe savAlajavAbamAM paDavAno mane samaya nathI. dardI sAthe paNa tene belavAne vyavahAra atyanta parimita hoya che. AnA pariNAme dadI sAro thaIne ghera jAya che, paNa eka bAju dardI ane tenA svajano ane bIjI bAjue khyAtanAma sarjana--e be vacce mAnavIya saMbaMdhanI koi bhUmikA racAtI nathI. AnuM kharUM kAraNa e che ke prastuta DaeNAkaTara potAnI zastravidyAmAM * sarjarImAM pAraMgata hoya che, paNa tenA ghaDataramAM karuNAne-komaLatAne - guNa vikAsa pAmyo hoto nathI. pariNAme dardI ane tenA kuTuMbIo sAthenA vyavahAramAM karuNadvaitAne ApaNane paricaya thato nathI. De. mukuMda parIkhanA ghaDataramAM karuNAne - komaLatAne - janmajAta saMskAra sArA pramANamAM saMvardhita thayele mAluma paDe che, Ane lIdhe DaeN. mukuMda parIkhamAM temanI zastravidyA-viSayaka kuzaLatA sAthe sAdhAraNa rIte virala evI mRdutAne ApaNane sukhada anubhava thato rahe che ane tethI temanA hAthe thayeluM AvuM koi oparezana ane te pachInA divase temanA saujanyanuM ApaNA citta upara bahu mIThuM ane cirakAlIna smaraNa mukI jAya che. A ja temanI sAcI kamANI che." zrI cImanalAla cakubhAinuM vakatavya tyAra bAda zrI. cImanalAla cakubhAI zAhe jaNAvyuM ke, "Aje ApaNe AnaMda vyakata karavAnuM nimitta UbhuM karavAmAM jemaNe sAthe ' Apyo che temanA vize ApaNe AbhAranI lAgaNI vyakata karavA mATe ahi ekaThAM thayA chIe. AvA prasaMge koi eka vyakitane abhinandana maLe te bahAranI vastu che, paNa paMDitajI jevI mahAna vyakitane punarjIvana ApavAnuM sadbhAgya tene maLe te ja kharI moTI vAta che. A sadbhAgya AjanA abhinandana ane sanmAnane pAtra banatA rDo. mukuMda parIkhane prApta thayuM che. paMDitajI pratye Aje hajAro bhAI bahene pUjayabhAva dharAve che. temanI hAjarI ja teo bole na bele te paNa Aje anekane preraNArUpa che, je eka prakAranI AdhyAtmika unnatinuM vAtAvaraNa temanA sAnnidhyamAM ApaNane prApta thAya che tevuM subhaga vAtAvaraNa bhAgye ja ApaNane anyatra anubhavavA maLe che. je thoDI vyakitaoe mArA jIvana para uMDI chApa pADI che temAMnA eka paMDitajI che. '' temanAmAM sauthI moTo guNa joyo che jIvananA mAMgalya uparanI uMDI ane ujajavala zraddhAne. temanAmAM meM kadi nirAzA, akaLAmaNa, muMjhavaNa joi nathI. teo haMmezAM prasanna ja hoya che. temanI sAthenA paricayathI jagatamAM je sArAM tevo kAma kare che te viSenI mArI zraddhA vadhI che. temanuM jIvana khUba laMbAya ema ApaNe IcchIe chIe kAraNa ke temanuM cira sAmipya ApaNA mATe parama kalyANakArI ane satata preraNAdAyI che. "3. mukuMda parIkhane DAkaTarI kuzaLatA sAthe karuNAne, mulAyamatAne je kauTuMbika vAraso maLyo che te nAne sune nathI. hamaNAM hamaNAM veMkaTaro snehasaMmelanamAM ekaThAM thayelAM bhAI-bahene Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 prabuddha jIvana viSenuM sAhitya mArA vAMcavAmAM AvyuM che ane te uparathI DokaTaro je je upacAra kare che tenI sAthe jo AtmIyatA keLavatA rahetA te jagatanuM keTaluM moTuM kalyANa karI zake tema che tenuM mane sacoTa bhAna thayuM che. lAiDa sI. DagalAsanuM 'Magnificent Obsession' meM hamaNAM ja vAMcyuM. temAM A bAbata upara ja khUba bhAra mUkavAmAM Avyo che. "Aje ekatra thayelA ATalA moTo samudAya paMDitajI pratye lokonI keTalI zrAddhA che, prema che tenA purAvA rUpa che. paMDitajI ATalI ummare paNa satata jAgRta che ane navuM navuM jANavAnA jijJAsu che. teo haju paNa temanA cintanamanananA paripAka rUpa navuM navuM lakhAvatA rahe ane dIrdhakALa sudhI teo ApaNI vacce rahe evI mArI prArthanA che." maiM zrI hIrAbahena pAThaka tyAra bAda zrI. hIrAbahena pAThake jaNAvyuM ke, "huM te eTalA mATe ubhI thaI chuMke, paramAnaMdabhAIe pUjya paMDitajInI svAsthyaprAtvi sAthe saMbaMdha dharAvatI aneka vyakitaonA ullekha karyA che, paNa zrI. dIpacaMdabhAInAM patnI zrI, hIrAbahenanA ullekha karavA bhUlI gayA che te tarapha Apa sarvanuM dhyAna kheMcavuM mane jarUrI lAge che. dIpacaMdabhAIne paMDitajInI ATalI badhI sAra saMbhALa levA mATe je yaza ApavAmAM AvyA che te yazanA pAyAmAM temanAM patnI ane sahadharmacAriNI hIrAbahena che. paMDitajIne saMbhALavAnI javAbadArInA kharo bhAra hIrAbahene uThAvyo che ane tethI dIpacaMdabhAInA yazamAM hIrAbahena kharA bhAgIdAra che. vaLI AvI ja rIte paMDitajInA amadAvAda khAtenA varSAnA yajamAna zrI. rasikabhAI tathA nirmaLAbahena je Aje ahiM hAjara che, teo paNa ApaNA dhanyavAda ane abhinandananAM adhikArI bane che." tA. 1-3-62 bhaNazALIe temanA * auSadhopacAra aMge je cintApUrvakartI kALajI dAkhavI hatI ane Arezana darimayAna paNa temanI je saMbhALa lIdhI hatI, tenA vigatathI khyAla Apyo ane jaNAvyuM ke, "DA. bhaNazAlI ane DA. mukuMda parIkhe AvI lAgaNIpUrvakanI sevA karIne vidyAnuM kAma AgaLa vadhAryuM che. A satkAra paNa paMDitajInI vidyAnA thaI rahyo che ema huM mAnuM chuM. jema kizAralAla mazarUvALA tema paMDitajI ApaNA gujarAtanA sajAga vidvAna che, krAntikArI vicAraka che. temanA viSe ApaNe jeTaluM abhimAna cittavIe, gaurava laIe teTaluM ochuM che." paDita sukhalAlajInu prAsaoNMgika preraka pravacana tyAra bAda paMDita sukhalAlajIe nIce mujaba eka vedhaka pravacana karyuM. "Aje jayAre makAnanI saMkaDAza, Arthika bhIMsa vagere kAraNe| vicArIne gharaDA mANase| A duniyAmAMthI vidAya le to te paNa sukhI thAya ane pAchaLanAM paNa sukhI thAya, evI vicAraNA cAmera cAlatI saMbhaLAya che tyAre mane have 82 thayAM che, ane jAte asahAya hAIne mAro bhAra anekane upADavA paDe che, ema chatAM paNa mArA mATe dIrdha jIvana IcchavAmAM Ave che, tyAre mane bhAre navAi lAge che. daradI ane yajJano baLada "have AparezananA anusaMdhAnamAM mAre je kaMI kahevAnuM che, te izArArUpe rajU karUM, : Aparezana vakhate huM Amatema haluMcaluM nahIM te mATe mane cAre taraphathI. jakaDavAmAM AvyA hatA. ane pachI paNa glukojha tathA selAina leAzana, zarIramAM dAkhala karavA mATe nasAmAM dAkhala karavAmAM AvelI Injekazana pInA, ketheDara, peTamAMthI sIdhA pezAba kADhavA mATe mUkelI bIjI naLI - Ama mArA zarIranAM halanacalana upara aneka bAjuethI aMkuza mUkavAmAM AvyA hatA. A prasaMge gvedamAM jenuM varNana Ave che, tevA yajJa mATe pakaDavAmAM ane jakaDavAmAM zrI vADIlAla DagalIe paMDitajInA Arezana pUrve DA. kItilAla AvelA, stUpa sAthe bAMdhavAmAM AvelA, ane e kAraNe (AtraNe chabIo mATe ame zrI narendrabhAI guptAnA AbhArI chIe. taMtrI) zrI vADIlAla DagalI paMDita sukhalAlajI pravacana kare che Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-6ra yAda gAMgaratA baLada (triSA vaDho mRtramohorIti) mane AvatA hatA: bAhmadRSTie mArAmAM ane tenAmAM kazo pharaka na hatA; eTaluM ja ke, yajJapurohita tenAM aMga-upAMga kApIne ane yajJamAM hAmIne tene svargaprApti karAvavA icchatA hatA, jayAre mArA sarjana mArA upara zastrakriyA karIne mane vyAdhimukata karavA - eTale ke mane A jIvanamAM ja svarga prApta karAvavA IcchatA hatA. prabhunuM jIvana hAspiTala : sa kaTavimocana tI A hAspITalamAM loko zA mATe dAkhala thAya che ane kema kayAre pAchA ghera jAya che - ane A hAspiTalamAM ja nahIM paNa duniyAmAM badhAM hAspiTalAmAM lokonuM gamanAgamana zA hetuthI thAya che - tenA samagrapaNe vicAra karatAM, tenA svarUpane yathArthapaNe sUcavavA mATe 'saMkaTa vimecana tIrtha" evuM nAmAbhidhAna mane sUjhyuM che. haeNAspiTala, e tIrtha ja che, ane zarIramAM pragaTelI Aphatane tarI javA mATe loko tyAM jAya che. haeNspiTalonA mUkhya hetu ja lokonuM saMkaTa dUra karavAnA che. kAzImAM eka yAtrAsthAna che, tenuM nAma saMkaTavimAyana tIrtha che. tyAM loko saMkaTameAcananI AzAe jAya che te kharA, paNa e badhAnuM saMkaTa dUra thAya che ke nahIM, ane thAya che te keTaluM thAya che, enuM kAMI lekhkhuM rahetuM nathI, jayAre hAspiTalamAMthI te 100 mAMthI 99 mANasA sAceAsAca saMkaTathI mukata thaIne ghera jAya che. heDakInI avarNanIya vyathA Aparezana bAda bIje ke trIje divase mane heDakInI upAdhi zarU thai. A upAdhi keTalI vyathAjanaka hatI. te tamane zI rIte samajAvuM ? mArA mATe to pratyeka heDakI AkAza ane bhUmi vaccenuM aMtara ghaTADanAra banatI hatI. heDakI upaDatI tyAre AkAza - pRthvI mArA mATe vArevAre eka banI jatAM hoya ema lAgatuM. DaoNkaTara parIkhanI kuzaLatA "Arezana vakhate zarIramAM be yUbA dAkhala karavAmAM AvelI: eka pezAbanA svataMtra mArga karavA mATe peDu cIrIne aMdara nAMkhavAmAM AvelI ane bIjI mUtrAzacamAM nAkhavAmAM AvelI, jene ketheTara kahe che. mane kahevAmAM AveluM ke jyAre e kADhavAmAM Ave che tyAre pArAvAra du:kha thAya che. tethI A prakriyA mATe jayAre mane Aparezana thiyeTaramAM lai jaine suvADayo tyAre huM maiMne hindanti rAsrALi, naine rati pAvaH / -- e gItAnI paMkitano pATha karato hato. paNa DaoN. mukuMda parIkhe e banne TayUbA (peDumAMnI Aparezana thiyeTaramAM, ane bIjI thoDAka divasa bAda mArI pathArImAM) evI kuzaLatAthI kADhI nAkhI ke mane to kazI khabara ja na paDI. UlaTuM huM te pUchato ja rahyo ke have khUba kADhavAne keTalI vAra che ? putra vRddha ane taruNI mAtA "mArI bimArI daramyAna rAta ane divasa mATe rokelI banne narsAe mArI je sevA karI che, tenA khyAla tamane zI rIte ApuM ? koi ema kahe ke A mATe temane pUratA paisA maLe che ne ? pachI temAM te vadhAre zuM kare che? alabatta, AjIvikA mATe darekane paisA raLavA paDe ja che, Ama chatAM paNa je mulAyamapaNe, svAbhAvikatAthI, eka prakAranA mamatvathI ane DokaTara pratyenI pUrI javAbadArI sAthe te banne narsoe Amasisa guptAe ane misisa mAlatI vaidhe - mArI saMbhALa lIdhI che, ane mArI koi paNa prakAranI agavaDane dUra karavAmAM sadA je tatparatA ane jAgRti dAkhavI che, tene paisAnA mApe mApavI, e bilakula yogya nathI. "vaLI, mArA upara je prakAranuM oNparezana karavAmAM AvyuM hatuM, tenA lIdhe mArA sarva avayava temane svAdhIna hatA. ane mA je mamatA ane samatAthI bALakane saMbhALe, sAphasUpha rAkhe, tema AM bannee mane saMbhaLAvyo ane sAphasUpha rAkhyo hato. jo ke, huM kavi nathI, te paNa mane A anubhavamAMthI eka paMkita vAraMvAra sphuryA karatI: 'putra vRddha ane taruNI mAtA!" huM byAzI varSanA buTTo, jANe ke, temanA putra hAu', ane mArI upacarcA karatI A narso jANe ke mArI taruNI mAtAe hAya - AvI vilakSaNa anubhUti mane satata thayA karatI hatI. emanI upacaryAmAM mane AvI pavitratAnuM, AvA mAtRtvanuM darzana thayuM hatuM. 213 pratyeka moTA kuTuMbamAM eka bahena narsa bane "A uparathI, haeNAspiTalonA anusaMdhAnamAM, narsInA vyavasAyanuM kharU mahatva mane samajAyuM che, Aje bImArIo cAtarapha vadhI rahI che, ane haeNAspiTala paNa vadhI rahyI che. paNa tenI jarUriyAta pramANe narso vadhatI nathI. keTalAka loko narsanA dhaMdhAne utaratA - apratiSThita mAne che. koi paNa vyavasAyamAM utaratApaNuM ke apratiSThA jevuM hotuM nathI. utaratApaNuM ke pratiSThA jo hoya to te vyavasAyamAM joDAyela eka yA bIjI vyakitamAM hoya che. huM narsanA vyavasAyane bIjA koi paNa vyavasAya karatAM jarA paNa ochI pratiSThAvALA mAnatA nathI; ulaTuM e vyavasAya to atiupayogI ane mAnavajAtanI sevA sAthe sIdhA, joDAyelA vyavasAya che ema huM mAnuM chuM. ane tethI mAro to abhiprAya baMdhAyo che ke, je kuTuMbamAM be--pAMca kanyAo hoMya, temAMthI ekane narsane vyavasAya zIkhavavA ja joie. A rIte taiyAra thayelI narsa kamANI karavAnA mArge jAya ke na jAya te judI vAta che, paNa dareka meATA kuTuMbamAM narsIMgamAM kuzaLa evI eka bahena to hovI ja joie. A bAbata huM ApaNA AjanA samAjanA dhyAna upara lAvavA IcchuM chuM." du:khamAM zrI hari sAMbhaLe "ApaNe du:khamAM Izvarane - bhagavAnane yAda karIe chIe. A ApaNA cAlu anubhava che. huM paNa A divaseAmAM jayA2e tIvra vyathAvedanA anubhavatA hatA tyAre 'he bhagavAna!" 'he prabhu' evA udgAra kADhatA hato. pachI vedanA haLavI thatI cAlI tyAre paNa e udgAra avAranavAra nIkaLatA hatA. paNa pahelAMnA udgAramAM aMtaranuM je uMDANa hatuM, lAgaNInI je tIvratA hatI. eTaluM uMDANa ane eTalI tIvratA pachInA udgAromAM na hatI--A uparathI huM ema sUcavavA mAguM chuM ke mANasanA cittamAM IzvarasAnnidhya jAgRta rahevA mATe du:khanI-- vyathAnI saMkaTanI jarUra che, enI upayogItA che. mahAbhAratamAM eka suprasiddha saMskRta ukita che. ke, " viSay: santu naH razcit !" (amArA upara ha MmezAM musIbata AvI paDo), emAM kharekhaka, eka bhavya artha rahelA che. AnA arthamANasa upara niraMtara Apattio AvyA ja kare evA nathI; paNa cittanA urdIkaraNane mATe avAranavAra ApattinuM AvavuM AvakAradAyaka lekhAvuM joie. kavizrI dalapatarAma paNa A matalabanuM kahyuM che ke-- du:khamAM hari saMbhAratA sukhamAM saMbhAre na koi; jo sukhamAM saMbhArIe, te du:kha zenuM hoya ? tulasIdAsajIe paNa kahyuM che ke-- duHkha meM sumirana saba kare, sukha meM kare na koI; sukhameM jo sumirana kare, duHkha kAheko hoya ? mArI `kajakathA "A bimArI daramyAna me' mArA AkhA jIvananA cApo vAMcyA. mArI jANe ke eka paMkajakathA che ema mane lAgyuM che. mAruM janmasthAna e tadRna nAnuM gAmaDuM che, jemAM ukaraDA ane gaMdavADanuM rAjaya badhI mAsa- - mamAM dekhAya. e gAmaDuM te paMka, eTale kAdava. tyAM mAro janma hovAthI huM mArI potAnI jAtane paMkaja kahI zakuM. paMkajano artha che kamaLa. kamaLanAM mULa tA kAdavamAM hoya, paNa te paMkathI UMce-dUra rahe che. mane vicAra AvatA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dila ne , ' ' T & ka . *-ka 'I * ** 1. . - praba ddha jI va na * tA. 1-3-62 - - E - ke, huM mArA janmasthAna paMkathI atyAre kayAM chuM? - te jaNAvyuM ke . . . amadAvAda, muMbaI, Adi zaheromAM jayAM jayAM huM rahyo ane rahuM chuM, ane - atyAre harakisanadAsa haoNspiTalamAM chuM, te badhAM ya sthAne te paMkathI ' eTale ke gaMdavADathI taddana mukata che. hospiTala te atyaMta svaccha che. A kerakAra zAthI? A praznane uttara paMka ane paMkaja vacce rahetA pANInA khyAla ApI dIdho. pANI paMka upara hoya che, tene lIdhe ja dara , paMkaja paMkathI chUTuM paDI uMce sthAna le che. paMkajane paMkathI alipta rAkha nAra to pANI ja che; pANI na hoya to paMkaja udarvagAmI na bane. A vicAra bImArI vakhate mane mArI jAta paratve Avato, ane tethI tyAranI vyathAmAM paNa huM kaMika rAhata anubhavate. mArA mATe pANInuM sthAna lenAra vidyopAsanA kahevAya. je meM e dizAmAM moTuM pheravyuM na hota to huM kadI e gAmaDAthI vikhUTo paDI AjanA sthAna na hota. e te huM jANuM chuM ke, mArI vidyopAsanA keTalI alpa che. e upAsanA ati alpa hovA chatAM jo e mane paMkaja jevI sthitimAM ANI zake, te sAcI ane gaMbhIra evI vidyopAsanA vize te kahevuM ja zuM? eTale A abhinandana ane A bahu mAna kharI rIte mArUM nahIM. paNa meM jenI atyalpa upAsanA karI che, 1 - te vidyAnuM che, ema huM mAnuM chuM. mane bhatuM harinuM e vAkaya te haMmezAM " yAda AvyA ja kare che ke, ke - yadA kiJcit kiJcid budhajanasakAzAdavagataM, . ' tadA mUo'smIti jvara iva mado me vypgtH| huM anAtha nathI. jaina dharmazAstromAM AvatI anAthI muninI kathA mane atyAre yAda Ave che. anAthI muni nAmanA eka mahAtapasvI jaina sAdhu hatA. eka divasa rAjagRhIne mahArAjA zreNikanuM temane maLavAnuM " . " banyuM. temaNe A munine pUchayuM ke, "ApanuM nAma anAthI muni kema che? javAba maLyo ke, "huM nAthanI zodhamAM chuM; mAro koi nAtha nathI." zreNIke kahyuM ke, "huM magadhane mahArAjA jema anekano tema Apane ' paNa nAtha chuM." munie javAba Apyo ke, "rAjana, tuM paNa anAtha . che. anAthane nAtha banAvIne huM zuM karuM?" - "A kathA huM mArI jAtane lAgu pADuM chuM. tame badhAM jANo cho ke, huM dekhavAnI zakita gumAvavAne lIdhe keTalo badho parAdhIna anAtha chuM?" 'Ama chatAM mArI saMbhALa lenArA ATalA badhA lokone jouM chuM tyAre ' anAtha nathI paNa sanAtha chuM, evI mane daDha pratIti thAya che. - De. parIkhanI ane bIjAMonI lAgaNIbharI sevAo "mArI sevA karanAra Do. bhaNazAlIne to huM keTalAka samayathI jANa hatA, paNa De. mukuMdabhAIne te huM ahIM Avyo tyAM sudhI jANato ja na hate. mitroe nakakI karyuM ke, mAre mukuMdabhAI pAse oNparezana karAvavAnuM che. De. bhaNazALIe paNa e mujaba salAha ja ApI. pachI mAre e bAbatamAM bIjuM kazuM vicAravAnuM rahyuM ja - na hatuM. "mArUM nAva tamAre hAtha, prabhu ! saMbhALajo re!" " e rIte meM mAruM zarIra samarpita karyuM, ane temaNe mane vyAdhimukata karyo. che. A oNparezana pachInA divase daramyAna, zarUAtanA divasemAM to cAra - cAra ) pAMca - pAMca vAra AvIne temaNe mArI saMbhALa lIdhI che, ane pAra 1 vinAnI, ciMtA karI che. "paMDitajI, kema che?" e temane savAla hoya, ane UMDI vyathAmAM paNa "ThIka che." e mAre javAba hoya. kAraNa ke temane mamatAbharyo prazna e kSaNe mArI vyathAne ekadama haLavI karI nAkhate, '. teo je kAMI kahe te eTalI badhI mRdutAthI, kUmAzathI kahetAM ke mArUM citta UMDI prasannatA anubhavatuM, ane pacAsa TakA darda to emaja haLavuM banI ' jatuM. temane pUro sahakAra ApI rahelA DaM. sAMgANI, De. nanda, De.' desAi, heDanarsa sisTara valIda, ane haoNspiTala sTAphanAM anya bhAI- bahene e mArI saMbhALa levAmAM kazI bAkI rAkhI nathI; ane e rIte temaNe mArI haoNspiTalanivAsane zakaya teTalo sukhada banAvyo che. zeTha zrI goradhanadAsabhAInI lAgaNI ane sauthI vizeSa evA sara harakisanadAsa haispiTalanA rakhevALa zrI goradhanadAsabhAI. emanA vize huM zuM kahuM ane zuM na kahuM? divasanA bhAgamAM teo mArI pAse acUka Ave, khabara, pUche, ekAda Tucaka saMbhaLAve ane eka svajananI jema hUMpha ane utsAha ApIne vidAya thAya. mArI pAchaLa temaNe paNa mArI jevuM ja oNparezana karAvyuM che. temane jaladI ArAma thAya ane dardIonI vyakitagata saMbhALa levAnuM temanuM cAlu kArya, je Aje aTakI paDyuM che, te zarU thAya evI mArI prArthanA che." " Arda hRdaya "Ama aneka dizAethI mAyA - mamatAne anubhava karI rahelo evo huM ja A badhuM zuM che?" tene vicAra karI rahyo chuM. mukuMdabhAI pitAnA kAryanA vaLatara rUpe kazuM levAnI nA kahe; rasikabhAI jevA 'tamArA upara mAro adhikAra che' ema kahIne temanA upakAra nIce mane dAbI de,-- A badhuM kema bane che? vaLI, game teTalI vyathAmAM - zArIrika akaLAmaNamAM - paNa jene jene lIdhe baLa maLe che, uMDI rAhatane anubhava thAya che, te paNa zuM che? A buddhi nathI, paNa tenI uparanA staramAM raheluM koI satva che. A ja jIvananuM mAMgalya che. Aja satva rAMka mANasane sanAtha kare che. "Ama huM bolI rahyo chuM tyAre AvI koi anubhUtimAMthI - tene AdhyAtmika kaho ke je kahevuM hoya te kaho - huM pasAra thaI rahyo che. vaLI atyAre jayAre mArI upara cAre bAjuethI premane - sadbhAvane varasAda varasI rahyo che, tyAre jo mAruM hRdaya Adra na bane, dravIbhUta na thAya, to te paththaranuM baneluM che ema ja samajavuM." . Ama temanuM hRdayasparzI vakatatva pUruM thatAM paMDitajI ekAeka Ardra banI gayAM, temanI AMkha bhInI thai, sAMbhaLanAra sau koInAM dila halI uThayAM. ' DaoN. mukunda parIkha tyAra bAda Do. mukunda parIkhe temanuM A rIte sanmAna yojavA mATe muMbaI jaina yuvaka saMghane AbhAra mAnatAM jaNAvyuM ke A sTreTa glenDa kADhI nAkhavAne lagatI sarjarInI ApaNA dezamAM paMjAbamAM prekaTIsa karatA De. phUara nAmanA sarjane varSo agAu sauthI pahelI zodha karI hatI. te sarjarIne Do. kenethaveMka nAmanA sarjane AgaLa vadhArI hatI ane temanI pAsethI muMbainA jANItA sarjana ane mArA gurU sva. De. mulagAMvakare A vidyAne pakaDI lIdhI hatI ane temanI pAsethI A sarjarInI tAlIma mane maLI - hatI. Ama sarjarI paNa saMgIta mAphaka guru-ziSyanI paraMparAmAM cAlI Ave che. vaLI, A sarjarInI vidyA mAtra bhaNatarathI prApta thatI nathI. te aMge cintana ane anubhava hovuM joIe. mAruM A sadabhAgya che ke A mAro anubhava dina prati dina vadhatA jAya che ane tene lIdhe mArA kAmamAM vadhAre ne vadhAre saphaLatA maLatI jAya che. "paMDitajInI A nimitte sevA karavAnI mane taka maLI tene huM mAruM moTuM sadbhAgya samajo chuM. paMDitajIe paNa eka Adarza dardInI mAphaka mane pUro sahakAra Apyo che. darda maTADavAmAM DokaTara sAthe dardInA sahakAra khUba jarUrI che. A prasaMge mArA A kAryamAM huM khUba AgaLa vadhato jAuM ane aneka bhAI bahenanI ja mAtra nahi paNa paMDitajI jevA saMta-sAdhu purunI A rIte sevA karavAnI mane tako maLyA kare evA huM AzIrvAda mAMguM chuM." Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-62 prabuddha jIva na pramukhasthAnethI DaoN. bhaNazALInu vakatavya tyAra bAda Do. kitilAla bhaNazALIe pramukhasthAnethI bAlatAM jaNAvyuM ke "A prasaMge pramukhasthAna svIkAratAM mane jarA saMkoca thayo hato ane te eTalA mATe ke bahAranA loko rakhene ema mAne ke eka DokaTaranuM sanmAna ane bIjA DokaTara pramukha-A jANe ke be DokaTaroe maLIne ekamekanuM sanmAna karavAnI gAThavaNa karI che. bAkI to A rIte paMDitajInI sevA karavAnI mane ke Do. parIkhane je taka maLI che te mATe ame banne amArI jAtane bhAgyazALI mAnIe chIe. Do. parIkhanuM A rIte sanmAna thatuM joIne huM khUba AnaMda anubhavuM chuM. temanI sarjarIne lagatI kuzaLatAnAM have vakhANa karavAnI jarUra nathI. kAraNa ke Aje muMbaImAM bhAgye ja evuM gujarAtI kuTuMba haze ke jenA eka yA anya kuTuMbIjanA upara temanA hAtha nahi pharyo hoya. amAre tyAM pAlaNapuramAM eka oliyo hatA. AnA viSe amArA vaDIlA amane kahetA ke "jAo, oliyAnA hAtha mAthe mukAI Avo, tamAruM kalyANa thaze. " ane amArA mukundabhAIno hAtha paNa AvA eka oliyAnA che. temanA hAtha jenA upara phare che tenuM kalyANa ja thAya che. "zrI paramAnaMdabhAIe mukundabhAI viSe bAlatAM kuzaLatA ane komaLatAnA samanvayanI vAta karI ane te akSaraza: barobara che. AjanA prasaMganA anusaMdhAnamAM mane ema kahevAnuM prApta thAya che ke paMDitajI zAstromAM kuzaLatA dharAve che; mukundabhAI zastrakriyAnA upayogamAM kuzaLatA dharAve che. A rIte A ghaTanAmAM A zastra ane zAstranA suyoga thayo che. vizvanA adyatana paristhitinA saMdarbhamAM A vAtane vicArIe te Aje zasra che tyAM zAstra nathI; zAstra che tyAM zasra nathI. e kAraNe ja AjanI duniyAnA mAthe trIjA vizvayuddhanI Aphata toLAI rahI che. A zastra ane zAstrano, zakita ane saddharmanA yoga thAya te mAthA uparanI Aphata TaLI jAya ane vizvamAM zAMti saddabhAva ane premanuM sAmrAjya sthapAya. AjanA prasaMge AvI prArthanA badhI rIte yatheAcita gaNAze. chevaTe amAro vyavasAya ta cAle che ane cAlyA ja karavAnA che, paNa amAro vyavasAya AvA saMta puruSonI sevA karavAnI avAranavAra taka ApatA rahe evI amArA mananI kAmanA che. sAthe sAthe paMDitajI varSo sudhI sudRDha ArogyapUrvaka jIve evI mArI aMtaranI prArthanA che." AbhAranivedana tyAra bhAda saMghanA upapramukha zrImatI lIlAvatIbahena devIdAse DaoN. kIrti lAla bhaNazALInA AjanA snehasaMmelananuM pramukhasthAna zobhAvavA mATe, Do. mukunda parIkhanA, Do. sAMgANInA, Do. kezavalAla ema. zAhanA tathA Do. naMdunA paMDitajIne svastha svAsthya prApta karavAmAM eka yA bIjI rIte madada rUpa banavA mATe, tathA anya upasthita DokaTaro tathA sannArIo ane saddagRhasthAnA saMghanA nimaMtraNane mAna ApI saMmelanamAM bhAga levA mATe AbhAra mAnyo hato. tyAra bAda paMDitajI, DaoN. mukuMda parIkha, Do. bhaNazALI, DA. kezavalAla ema. zAha tathA DaoN. naMdunuM phulahArathI sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge DaoN. mukuMda parIkhane jJAnodaya TrasTa taraphathI 'darzana ane cintana'nA traNa bhAga, ane 'samadazI" AcArya haribhadra' tathA muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI satyaM zivaM sundaram tathA bodhisatva--ATalAM pustako bheTa ApavAmAM AvyA hatA ane DaoN. bhaNazALI, DA. kezavalAla ema zAha tathA OMt. nandune upara jaNAvela samadarzI AcArya haribhadra, sahyaM, ziAM, suMdarama tathA bAdhisattva--ema traNa traNa pustako bheTa ApavAmAM AvyAM hatAM. tyAra bAda alpAhArane ucita nyAya ApI snehasaMmelanamAM upasthita bhAI baheno AnaMdapUrvaka chUTA paDayAM hatAM. 215 vyakita ne samAjanI pArasparika prabhutA vyakita meATI ke samAja--e bemAMthI gauNa koNa ? e sanAtana jhaghaDAnA viSaya chatAM deza-kALa baLe temAM samanvaya sadhAto Avyo che--e paNa sanAtana satya che. vyakitanuM prabaLa vyakitatva khIle to samAja tene gADarIA pravAhanI jema anusare che ane ekavAra e pravAha sthira thayA eTale samAjanA prabhAva vyakitae svIkAryA vinA cAlatuM nathI, vyakita gauNa banI jAya che. vaLI pAchuM e sthira ane pragatihIna samAjane pragatinuM baLa koI vyakita Ape che eTale te samAjanI nAyaka bane che ane tenI sAme samAja gauNa banI jAya che. Ama jo vyakita ane samAjanuM paraspara prabhutva meLavavAnI je bhAvanA che tenA aMta Ave to banne, taLAvanA gaMdA pANInI jema, chevaTe sAsAI jAya ane mAnavanI pragati aTakI paDe. eTale samAja ane vyakitano prayatna paraspara prabhutva meLavavAnA cAlu rahe emAM ja mAnavanuM hita che. samAjanuM ekalAnuM ja prabhutva vyakita, upara kAyama thaI jAya te vyakitanA vikAsanI eka maryAdA AvI jAya, ane vyakitanuM ja prabhutva sthapAI jAya to te niraMkuza ane amaryAda banI jAya Ama banne pakSe doSa che. AthI vyakitatvanA svastha vikAsamAM samAje bAdhaka na banavuM ane samAjakalyANamAM vyakitae pAchaLa na rahevuM evI samanvayAtmaka bhAvanA sahajabhAve apanAvAI jAya che. ane tethI ja Aja lagI vyakita ane samAja aneka rIte pragatinA paMthe navA navA prayogA karI zakyA che--a prayogA AdhyAtmika ane bhautika banne kSetre thayA che. AdhyAtmika kSetranA vicAra karIe te brahmajJAnI, tattvajJa, tIrthaM kara ke buddhano prAdurbhAva samAjanI gUMgaLAmaNanA baLavArUpe ja che. jyAre samAjanA niyame eTalA badhA sthira thaI jAya che ke temAM parivartana karavAmAM pApa manAvA lAge, tyAre ja koI vyakita peAtAnA AdhyAtmika vikAsanA baLe brahmakSa ke buddha, tattvajJa ke tIrthaMkara banA e sthira niyamAnanA virodha kare che ane samAjane nave mAge laI jAya che. samAjane nave mArge doravAnuM sAmarthya jemAM na hoya te samAjanA netA na bane. vyavasthApaka banavuM ane netA banavuM emAM bheda che. sthira thayelI vyavasthA pramANe samAjamAM vartananI javAbadArI * vyavasthApakanI hoya che, jevI AjanA amaladAronI che. paNa netA e vyavasthApaka nathI. e te cAlu vyavasthAmAM bhaMgANa pADIne navI vyavasthA UbhI kare che ane e tarapha samAjane dore che. A ja kAraNe te tIrthaMkara ke evA bIjA nAme oLakhAya che. ApaNe bhAratanA judA judA AdhyAtmika samAje ke dharmonA itihAsanA vicAra karIzuM to e satya spaSTa thaI jaze. vaidika dharmomAM eTale ke jayAM sudhI yajJapradhAna dharma thaI rahyo tyAM sudhI te te anuSThAnenuM niyatraNa sAmAjika hatuM. mULe devastutirUpa yajJanuM rUpa vyakitapradhAna hatuM eTale deva ane statAnI vacce koI hatuM nahi. paNa stutioe jyAre yajJavyavasthAnuM rUpa dhAraNa * karyuM tyAre te vaidikadharma banyo ane vyakitae sAmAjika niyaMtraNa svIkAravuM paDayuM. sthira thayelA niyama anusAra ja purohitane vacce rAkhIne meTA meTA yajJo thavA lAgyA. A thayA vaidika yajJadharma. vaiyakitaka sAdhanA jyAre sAmAjika bane che tyAre te koi eka dharmanuM nAma svIkAre che ane temAM vyakita gauNa banI jAya che. tenA upara sAmAjika baMdha lAdavAmAM Ave che. vaiyakitakabhAve sAdhanA karavAnuM tenuM svAtaMtrya maryAdita banI jAya che, te eka dhArmika samAjanA sabhya banIne tene anusarata thaI jAya che. ghaDAelA niyamAthI bahAra jaIne tenuM koI paNa dhArmika anuSThAna saMbhavatuM ja nathI. te eka dhArmika paraMparAno dAsa banI jAya che. tethI svataMtra thavAnuM tenuM sAmarthya haNAI jAya che. Ama vaidika yajJapradhAna dharmamAM paNa banyuM ane te vaidika yajJa paraMparA vaidika yajJadharmamAM pariNamI. temAM vyakitane anuSThAnanuM svAtaMtrya rahyuM nahi. paNa ApaNe joyuM tema samAja ke vyakitanuM prabhutva kAyamI nathI. prabhutva meLavavAnI satata hADa cAlyA ja kare che ane cAlavI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 prabuddha jIvana ja joIe. e nyAye A yajJadharmanA virodha brahmavAdIoe karyo. ane samAjanA baMdhanAthI vyakitane svataMtra banAvI, vyakitae potAnI AdhyAtmika unnatti ke bhautika unnati mATe sthira thayelA yajJanA niyameAmAM ja zA mATe baMdhAI rahevuM ? enuM vyakitatva to eTaluM vizALa che, eTaluM bhUmA che ke tene koI baMdhana naDI ja na zake. sAdhanAmAM tene koinI paNa jarUra zA mATe rahe? te to ekalA ekAMtamAM besI tattvaciMtana karI brahmajJa thaI, mukata kema na thaI zake? A badhI pazuhatyA karI peAtAnI unnati sAdhavAnA mArga -- e to phrUTelI naukA jevA che, ethI kAMI tarAya nahi, DUbI jarUra javAya-- AvA AvA tarko--samAjadharmavirodhI tarko--aneka RSionA manamAM thavA lAgyA ane yajJadharmanA virodha thayo, samAjadharmanA virodha thayo, vyakitadharma AgaLa Avyo. e vyakitadharma sAme samAjadharma gauNa banI gayo. vyakitanuM prabhutva sthapAyuM. paraMtu samAja vinA vyakitane kadI cAlyuM che? evI RSivyakitae paNa AkrAmA UbhA karyA. potAnA ziSyaparivArane vadhAryo. pAtAne je navuM jJAna thayuM hatuM. tenA pracAra karyo ane pariNAme vedAntionA navA dharma zarU thayo, je Aje aneka zaMkArAcAryonA maTho dvArA vedAntio upara zAsana kare che . Ama vyakitae jamAvela samAja uparanuM prabhutva paNa pAchuM zithila thaI gayuM ane samAja prabhu banI gayo.. zaMkarAcAryanA maThone paDakAranArA paNa aneka matavAdIo thayA--jenAM samAja para te te matavAdIoe prabhutva meLavyuM. paNa pAchuM te te vyakitaonA nAme samAjo UbhA thayA ane vyakitaonuM hIra haNAyuM. A lAMbI paraMparA mavallabha--caitanya svAmInArAyaNa-rAmakRSNa ane chevaTe araviMda sudhI joI zakAya che. AmAM vyakita ane samAjanA paraspara prabhutva meLavavAnA prayatno che ane tethI ekaMdara samAja ane vyakita bannenI uttarottara pragati ja thaI che. A ja vastune bIjI rIte vicArIe to hindudharmanA aneka avatAro e paNa vyakita ane samAjanI ekabIjA upara prabhAva jamAvavAnI hoDane ja itihAsa pUro pADaze. avatAra eTale samAjamAM navA netRtvanA janma. samAja jayAre jaDa banI jAya che ane dharma upara adharmanuM sAmrAjya vyApI jAya che eTale ke adharmanuM ja dharmane - nAme AcaraNa vadhI jAya che tyAre je vyakita samAjane e aMdhakAramAMthI ajavALAmAM laI jAya che te ja te avatAra tarIke prasiddha thAya che. prathama lokonI AkAMkSA e rahe che ke je prakAranuM AcaraNa e avatAre karyuM te prakAranuM AcaraNa karI pote paNa potAnA vyakitatvanA vikAsa kare, paNa dhIre dhIre avatAra pUjAvA mAMDe che ane tenI AsapAsa bhakatamaMDaLa jAme che, eTale bhAgavata saMpradAya jevA saMpradAyo zarU thAya che. Ama je vyakitanA prazna hato te samAjagata banI jAya che ane aMte te te saMpradAyanA saMgaThananI ane vidhi niyamonI bahAra vyakita jaI zakatI nathI, parataMtra banI jAya che. eTale vaLI te te saMpradAyAmAMthA UMcI uThanArI saMto--bhakato jevI vyakitao janma le che ane te paNa avatArI gaNAvA lAge che. Ama vyakita ane samAjanA pArasparika prabhutvanuM cakra cAlyA ja kare che, ane vyakita ane samAjanA vikAsa thayA ja kare che. zramaNAnA dharmano itihAsa paNa e ja prakAranA vyakita ane samAjanA parasparanA prabhAvanI hoDanA ja itihAsa che. mULe yogamArga e vaiyakitaka sAdhanA che, paNa e vaiyakitaka sAdhanA pUrNa chatAM tyAM sudhI zreSTha nathI gaNAtI jayAM sudhI sAdhaka tIrthaMkara OM buddha nathI banato. sAdhanAnI pUrNatA mukitamAM che, paNa e . mukita jo kevaLa peAtAnI ja hAya ane evI mukitathI bIjAne kazA ja lAbha thavAnA nahAyatA . evA muMDakevalInuM samAjanI draSTie vizeSa mahattva nathI. jema saMsAramAM aneka janme che ane mare che, paNa jenA janmane ke mRtyune samAja sAthe levAdevA che tenA janma ke mRtyanA mahotsava samAjamAM thAya che, te ja rIte mukata paNa ghaNA thaI zake, temAM samAjane kazI levAdevA nathI. paNa tIrthaMkaranA janma ane mukita e banne sAthe samAjane tA. 1-3-6ra saMbaMdha che eTale tenI ujavaNI samAja kare che. A rIte mukitamAM vyakitanI pUrNatA chatAM zreSThatA tA samAjanA saMbaMdhane kAraNe che. AthI karIne kAmaNadharma vaiyakitaka chatAM sAmAjika banI jAya che. ethI je loko zrAmaNadharma e to kevaLa * vyakitanA che samAjanA nathI evI saMkucita vyAkhyA kare che te ucita nathI. tIrthaMkara ke buddha samAjanA netA che. jayAre samAjamAM niyamanAmAM jaDatA AvI jAya che ane vyakitanA vikAsane avasara maLatA nathI tyAre e niyamanone teDIne navA mArganuM sarjana tIrthaMkara kare che. e mArganI zodha e enI AgavI sAdhanA kharI, vaiyakitaka sAdhanA kharI, paNa enA lAbha kevaLa tenA peAtAne mATe nathI. e samAjanA netA bane che ane vyakita uparathI samAjanuM prabhutva dUra karI nave mAge tene dore che. paNa kALe karI e mArga dharmanuM rUpa le che --jaina dharma ke bauddhika dharma ke bIjo koI zramaNadharma tenA saMgha bane che, samAja bane che, niyamepaniyama bane che ane chevaTe pAchI vyakita e niyamepaniyamanA cakramAM pIsAI AgavI sAdhanA bhUlI jAya che, saMghabaddha jIvana jIve che ane saMdhanI viruddha mAthuM UMcakI zakatI nathI, eTale vaLI navA tIrthaMkara, navA netA, navI vyakita janmIne samAjanuM prabhutva dUra kare che. Ama saMgha ane tIrthaMkara--vyakitanuM paraspara prabhutva jAmIne uttarottara mAnavavikAsa sadhAya che. jema dharmamAM tema bhautika jIvanamAM paNa vyakita ane samAjanuM niyaMtraNa pArasparika che. prAcInakALanI kauTuMbika mAtRpradhAna saMsthA ke pitRpradhAna saMsthA lyo ke rAjanItimAM gaNarAjaya ke eka rAjaya ane AjanA lokasattA ke ekapakSasattA ke tAnAzAhI lyo--- e badhAmAM vyakita ane samAjanuM pArasparika prabhutva meLavavAnI hoDanA ja itihAsa samAyela che. ane samayapramANe te te vyakitae ane samAje mAnavakalyANamAM potAno phALo Apyo che. jayAre vyakita ke samAja jIrNa thaI jAya che, tenuM mUlya ApoApa ghaTI jAya che athavA vyakita ke samAja parasparathI nirapekSa thaI vartavAnA prayatna kare che tyAre tenA eka prayatna lAMbA kALa TakatA nathI ane navI vyavasthAne samAjapradhAna ke vyakitapradhAna vyavasthAne sthAna ApavuM ja paDe che.. AnA pariNAma rUpe ApaNe joIe chIe ke samAjakSetre strI ane puruSanA samAna hakkonI vAta Aje svIkArAtI thaI che. leAkasattA hoya, rAjasA ke sAmyavAdI sattA hoya te badhAmAM pradhAna vyakita tyAM sudhI ja potAnuM prabhutva TakAvI zake che jayAM sudhI lAkasamAjanuM pIThabaLa hoya che ane lokasamAje paNa badhI sattA tenI hovA chatAM paNa chevaTe amuka vyakitanA hAthamAM sattAnAM sUtro soMpavA paDe che. Ama samAja ke vyakita e bannenA jayAM sudhI samanvaya rahe tyAM sudhI vyavasthA suMdara bane che ane jyAM samatulA gumAvI tyAM avyavasthA UbhI thAya che. eTale nathI vyakita pradhAna ke nathI samAja pradhAna, paNa bannenI samatulA ja kAryakArI che. eTale bemAM prAdhAnya konuM e vicAra nirarthaka che. manuSyanA AdhyAtmika vikAsa paNa kevaLa te eklA ja karI zakatA nathI. keTakeTalA pAraMparika anubhavAne khabhe caDIne te AgaLa vadhato hoya che. eTale sAmAjika RRNa kAMI nagaNya nathI. jayAre AdhyAtmika sAdhanAnI A sthiti che tA bhautika unnatimAM te ekalI vyakita kazuM ja karI zake nahiM e dIvA jevuM spaSTa che. eTale AdhyAtmika lAbha ke bhautika lAbha e kevaLa ekalI vyakitae karelI kamANIne lAbha nathI. AthI tenA upabhAga kevaLa teM ja kare te kema bane ? AthI ja dekhItI rIte samAja cheDIne ekAMtamAM sAdhanA karanAra paNa chevaTe tene je lAbha thayo hoya che tenuM vitaraNa karavA puna; saMsAramAM--lokonI vacce-- samAjanI vacce Ave che ane tIrthaMkara ke avatArI banI lokomAM lAbhanuM vitaraNa karI . kRtArtha thAya che. jo AdhyAtmika kSetre paNa AvuM lAbhanuM vitaraNa Avazyaka manAyuM hoya te| bhautika kSetramAM to tema manAya temAM Azcarya zuM? A prakAre lAbhanuM vitaraNa Avazyaka hoya to nathI vyakita pradhAna rahetI ke nathI samAja pradhAna rahetA, paNa banne paraspara Azrita che, paraspara RRNI che ane paraspara prabhu paNa che.. dalasukha mAlavaNayA Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-2 prabuddha jIvana muni santamAlajIneA khAleAcita zuddhiprayAga tA. 27-1-1962 nA 'muMbaI samAcAra'tathA 'janmabhUmi'mAM kalyANa najIka AvelA ciMcaNa mukAme muni saMtabAlajI 21 upavAsa upara utaryAnI jAherAta pragaTa thaI hatI ane tenA kAraNa rUpe, "cAturmAsika sAdhu sAdhvI zibiramAM be sAdhvIjIe samarpaNa sAthe hAjara rahevAno nirNaya jAhera karyo hato, chatAM temAM teo hAjara rahI na zakayA. ane krAMtinuM kArya AgaLa vadhatuM aTakI paDayuM." ema jANAvavAmAM AvyuM hatuM. tyArabAda tA. 1-2-62 nA dainika chApAomAM "saMtabAlajInI dhAraNA pramANe samAja ane gauNa nimitteA jAgyA che. eTale teozrIe tA. 31-1-'62 nA roja sAMje 5-30 vAgye upavAsanAM pAraNAM karyAM che." evI jAherAta paNa muMbaInA dainika chApAomAM thaI cUkI che. A sAdhu-sAdhvI zibirane samarpita thayelAM be sAdhvIo te koNa ane temanA A zibira sAthe zuM saMbaMdha ane temanA A zibiramAM nahi jaoNDAvAthI kaI krAMti aTakI paDI-- e badhuM zuM te jANavAnuM koIne paNa kutUhala thayA vinA na rahe. temanA upavAsa daramyAna A bAbatonI carcA AleAcanA karavI yogya nahi ema vicArIne tA. 1-2-62nA prabuddha jIvanamAM A upavAsanA mAtra ullekha karavAmAM AvyA hatA. have jyAre prastuta upavAsa dhArI mudatathI vahelAM saMkelAI levAyA che ane munizrInI tabiyata ekaMdare bahu sArI che ema jANavA maLe che tyAre je upavAsa sAthe mArI jevA anekanAM mananuM samAdhAna thatuM nathI tenI bhUmikA, mArI pAse A AkhA prakaraNa aMge je sAmagrI ekaThI thaI che temAMthI jarUra pUratI ja vigato tAravIne prabuddha jIvana'nA vAcako samakSa rajU karavAnuM huM ucita dhArUM chuM. A upavAsanuM prayojana jaNAvatAM be sAdhvIonA ullekha karavAmAM Avyo che. temAMnA eka sadguNAzrI jeo temanA sAMsArika jIvanamAM kamaLAbahena zeThanA nAme oLakhAtAM hatAM, teo sAvarakuMDalAnA mULa vatanI che ane dikSA lIdhA pahelAM sAmAjika kSetre eka sArAM kAryakara hatAM. temane dikSA lIdhAne 10 varSa thayAM che. teo bALabrahmacAriNI che, temanI sAthe bIjAM eka sAdhvI kItilatAzrI temanAM ziSyA che. teo mULa amadAvAdanAM che. zrI sadguNozInI vaya 45 varSanI che, jayAre kirtilatAzrI umare 30 varSanAM che ane temanI zarIrasthiti hAlamAM bahu nabaLI rahe che. A banne sAdhvIo zvetAMbara mUrtipUjaka saMpradAyanAM che. 1960nI sAlanA unALA daramyAna A banne sAdhvIo muMbaImAM tabiyata dekhADavAnA hetuthI gujarAtamAMthI muMbai tarapha vihAra karI rahyAM hatAM ane muni saMtabAlajI paNa cAturmAsanA hetuthI muMbaI tarapha AvI rahyA hatA. saMtabAlajI sAthe sada guNAzrIne dikSA grahaNa karyA pahelA sAdhAraNa paricaya hato. muMbaI tarapha AvatAM A bannenA daheNu sTezana pAse AvelA upAzraya khAte prathama meLApa thayA hatA ane virAra sudhI saMtabAlajInI maMDaLIe ane A banne sAdhvIoe sAthe vihAra karyo hato. A vihAra daramyAna saMtabAlajIe muMbaI khAte pachInA varSanA cAturmAsamAM sAdhu-sAdhvI zibira yojavAnA potAnA vicAra A banne sAdhvIo samakSa rajU karyo hatA ane temAM temane joDAvA-- sAtha ApavA--anurodha karyo hato. tyArabAda A banne sAdhvIoe muMbaI najIka Avela bArIvalImAM cAmAsuM karyuM hatuM ane muni saMtabAlajIe muMbaI khAte kapALavADImAM cAmAsuM karyuM hatuM. e daramiyAna muni saMtabAlajI pA lakhIne tema ja potAnA pratinidhione mokalIne upara jaNAvela zibiramAM joDAvA mATe temane satata Agraha karI rahyA hatA. A vATAghATo daramyAna agamacetI vAparIne thADA samaya pahelAM sANaMda mukAme maNibahena paTela sAme zuddhiprayoganA nAme jevA haThAgraha karavAmAM AvyA hatA te prakAranA haThAgraha, A `sAdhvIo sAthe koI paNa bAbatamAM matabheda UbhA 217 thatAM, munizrI nahi kare evI sad guNAzrI taraphathI munizrI pAse khAtrI mAgavAmAM AvI hatI ane te mujabanI muni saMtabAlajIe khAtrI ApI hatI. pariNAme A zibira tarapha temanA mananI anukuLatA vadhI rahI hatI. cAturmAsa pUrA thayA bAda temanI ziSyAne vaidyakIya upacAra mATe sara harakisanadAsa hAspiTalamAM praveza maLI zake tema che e mujabanA samAcAra maLatAM sadguNAzrI pAtAnI ziSyA sAthe muMbaI tarapha AvavA nIkaLyAM. e divaso daramyAna muMbaI khAte kolabhATa lenamAM Avela bhATiyA mahAjanavADImAM bhAlanaLakAMThA prAyogika saMghanA kAryakaronI, muni saMtabAlajInI nizrA nIce, sabhA gAThavavAmAM AvI hatI. vihAra karatAM karatAM yogAnuyoga A sAdhvIe . A sabhAmAM AvI pahocyAM. ane vicAravAmAM AvelI sAdhu sAdhvI zibira aMge : kaMIka kahevA saddaguNAzrIne Agraha karavAmAM Avyo. te Agrahane vaza thaIne sadguNAzrIe e matalabanuM jaNAvyuM hatuM ke 'A zibiranuM kAma temane sArU lAge che, paNa atyAre te temanI ziSyA kitilatAzrInI davA ane nidAnanA prazna che. temane sArU thayA bAda A zibiramAM bIjAM sAdhvIo ane mahAsatIe joDAze to teo paNa sahayoga Apaze." muni saMtabAlajI je prasaMgane anulakSIne A sAdhvIe sAdhu-sAdhvI zibirane samarpita thayAnuM athavA te| e zibiramAM joDAvAnA saMkalpa jAhera karyAnuM jaNAve che te vastuta: upara jaNAvela kolabhATa lenanI sabhAnA prasaMga che. tyAra bAda pachInA ja divase sadaguNAzrI potAnI ziSyAnA vaidyakIya upacAra mATe sara harakisanadAsa hAspiTalamAM dAkhala thayAM hatAM ane taratamAM ja pachI muni saMtabAlajI paNa dAMta kaDhAvavAnA hetuthI tathA chAtInuM skriniMga karAvavA mATe e ja haeNAspiTalamAM dAkhala thayA hatA ane tyAM thoDA divasa banne ekamekanA sahavAsamAM rahyAM hatAM. tyArabAda A sAdhvIoe parela, mATuMgA, ziva bAju saMtabAlajInA sAnnidhyamAM eka yA bIje sthaLe keTalAka divasa pasAra karyA hatA. A divase| daramyAna muni saMtabAlajI sAthe varSothI kAma karatAM mIrAMbahena sAthe sada guNAzrIne eka yA bIje kAraNe athaDAmaNa thatI rahI hatI. prastuta zibiramAM sAmela thavA aMge A bAbata temane mUMjhavatI hatI. vaLI A zibiramAM sAdhvI ane mahAsatIo joDAya to te pUrI thayA bAda temanA saMdha temane pheMkI de te temanuM zuM thAya--e bAbata paNa temanI mUMjhavaNamAM vadhAro karI rahI hatI. muni saMtabAlajI A banne bAbate aMge A sAdhvIonuM kAMI samAdhAna karI zakayA nahotA. taduparAMta A rItanA keTalAka divasanA sahavAsanA pariNAme paraspara vicAra valaNAmAM paNa A sAdhvIone ThIka ThIka taphAvata hovAnuM mAluma paDayuM hatuM ane banne vacce aMtara vadhatuM cAlyuM hatuM. Akhare nirdhArita zibiramAM pote joDAvA mAgatA nathI ema spaSTa jaNAvIne sAyana (ziva) khAtethI A sAdhvIo muni saMtabAlathI chUTAM paDayAM hatAM. tyArabAda sada guNAzrIne potAnI ziSyAno vaidyakIya upacAra karavAnA hovAthI te banne pAyadhUnI bAju AvyAM, paNa saMtabAlajI sAthe teo ATalA divasa rahyA te kAraNe temane e bAjunA zvetAMbara mUrtipUjaka samudAyanA koI upAzrayamAM sthira thaIne rahevAnI sagavaDa maLI na zakI. A vAstavikatAe temane saceta banAvyAM. kayAM jaIne TharavuM e viSe banne sAdhvIo bhAre moTI mUMjhavaNamAM paDayA. sadbhAgye eka sahRdayI gRhasthe temanA pratye sahAnubhUti dAkhavIne zrI: lIlAvatIbahena devIdAsa mAraphata jaina zvetAMbara kAnpharansanA udyogagRhamAM temane rahevAnI sagavaDa karI ApI. ahiM doDha mahinA rahyA bAda teo ghATakopara bAju gayA ane eka mAsa. tyAMnA sarvodaya hAspiTalamAM rahyA. tyAM kItilatAzrIne be vakhata lohI ApavAmAM AvyuM. ThIka thatAM ghATakopara kacchI jaina upAzrayamAM tema ja Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : prabuddha jIvane tA. 13-dara gurukuLa' hAIskUlamAM temaNe keTalAka samaya pasAra karyo ane AgAmI comAsu beraDI mukAme karavAnuM vicArI temaNe dizA tarapha vihAra zarU karyo. A badhA samaya daramyAna A sAdhvIo upara sunizcita banelI sAdhu-sAdhvI zibiramAM joDAvA mATenAM dabANabharyA kaheNA satata AvyAM ja karatAM hatAM. eTalAthI saMtoSa na mAnatAM, jayAre sadgaNAzrI vasaI hatAM tyAre e divasemAM borIvalImAM mukAma karI rahelA saMtabAlajIe A sAdhvIjIne maLavA kahevarAvyuM ane Akhare - vasaI ane berIvalI vacce AvelA bhAyaMdara mukAme zrI. jayaMtIlAlabhAInA cappAnA kArakhAnAnA meDA upara mulAkAta thaI. zibiramAM joDAvAnuM samajAvavA mATe saMtabAlajIe pAravinAne Agraha karyo, paNa saguNAkIne tene samajAvI na zakayA, ane pariNAme muni saMtabAlajI muMbaI tarapha pAchA pharyA ane banne sAdhvI me mAsamAM . * beraDI jaIne sthira thayAM. Ama chatAM zrI sattabAlajI taraphathI tema ja : - . temanA bhakata taraphathI zibiramAM joDAvA mATenA patro A sAdhvIjI upara AvatA ja rahyA hatA. A zibiramAM nahi joDAvAnA sAdhvIonA A makkama nirAdhArathI nikI atyaMta khinna thayA ane cemAsAnA athavA te zibiranAM sADAcAra mahinA A sAdhvIo sAme munizrIe asahakAra jAhera karyo, eTale ke temanI sAthe patravyavahAra vagere baMdha karyo 5 baMdha ryo ane ane zibiranI sAIkalesTAIla thatI kAryavAhI nahi mokalavAmAM Ave ema temane jaNAvavAmAM AvyuM. . AkhuM comAsuM muni saMtabAlajI muMbaI khAte sAdhu-sAdhvI zibiramAM rokAyelA rahyA ane A banne sAdhvIoe beraDInA jaina upAzrayamAM cAnuM masa sukharUpa vyatIta karyA. zibira pUrI thavA sAthe A asahakAra pAchA kheMcI levAya ane zibiramAM joDAvAnI saMmati jAhera karavA chatAM A sAdhvIe. zibiramAM na joDAyAM--e temanA sAdhvIdharmamAM ghaNI moTI kSati thaI che ane tenA prAyazcita rUpe temaNe kaMIka tapazcaryA karavI joIe. ane nahi to potAne 21 upavAsa upara utaravuM paDaze e matalabanAM : koza manizrI taraphathI patra dvArA tema ja bhakato dvArA vahetAM thayo. A divasamAM A banne sAdhvIo beraDIthI vihAra karIne uMmaragAma AvI vasyA hatA ane muni saMtabAlajI beIsara pAse AvelA cicaNa mukAme sthira thayA hatA. - " upara jaNAvelA 21 upavAsa karavAnA muni saMtabAlajInA IrA* dAnI mane khabara paDatAM AvA mAmulI kAraNa upara upavAsa upara ' nahIM utaravA meM bahu kaDaka bhASAmAM saMtabAlajI upara eka patra lakhe. tene lAMbe javAba Avyo. AthI bilakula samAdhAna na thatAM me bIjo paNa eTalo ja sakhate patra lakhyo ane temAM e matalabanuM - jaNAvyuM ke'ApanI zibiMramAM joDAvAnI eka yA anya kAraNe anukuLatA nahi lAgavAthI A sAdhvIo temAM na joDAyAM temAM temanI kazI ja bhUla ke kSati jaNAtI nathI, tethI AvA nimitta upara thatA upavAse lokomAM hAMsIpAtra tema ja avagaNanApAtra banaze. vaLI jemane nimitta banAvIne A upavAsa vicArAI rahyo che temanA cittanI kevI dazA thaze? mATe A badhuM vicArIne , kRpA karIne A upavAsa upara utaravAnI vAta choDI do." paNa , A mArA patronI temanA upara koI asara na thaI. te pachI paNa meM eka patra lakhyuM. te paNa eLe gaye. bIjA paNa aneka hitasvI mitrae temane vAravA prayatno karyA. te paNa niSphaLa gayA. bIjI bAjue A sAdhvIone zibiramAM nahiM joDAvA badala kAMIka ne kAMIka prAyazcita karavAnuM kahevAmAM AvyuM. chevaTe tame "zibiramAM na AvyA tenuM tamane du:kha che eTaluM lakhI Ape te munizrI upavAsa na kare" ema temanI pAse lakhAvI levA mATe ghATakoparavALA tema ja muMbaIvALA bhakata bhAI-bahenone mekalIne temanAthI thAya teTalo prayatna karyo. vaLI AvelA bhakate A sAdhvIone ' ' dhamakI ApatA rahyA ke "tame jo ATaluM paNa nahi lakhI Ape to tamArI AbarU ne pratiSThAne bhAre dhakko lAgaze, AbarU dhULamAM ragadoLAI jaze." A sAme saguNAthI eTalo ja javAba ApatAM rahyAM "ke A zibiramAM ame na joDAyAM emAM ame kazI bhUla karI hoya ema amane lAgatuM nathI. te bAbatanuM amane kazuM du:kha nathI ane tethI amAre kazuM lakhI ApavApaNuM nathI." A uparAMta A sAdhvIone muMbaI bAjA AvatI vakhate mArgamAM saMtabAlajI maLelA ane sANaMdavALA maNibahena paTela sAme karavAmAM AvyA hatA evo munizrI taraphathI AsAdhvIo sAme kadI paNa munizrI taraphathI haThAgraha karavAmAM nahi Ave evuM temaNe vacana ApeluM tenI munizrIne yAda ApavAnuM paNa A bhAI bahenone kahevAmAM AveluM. Ama A sAdhvIone samajAvavA mATe AvI rahelI maMDaLIo sAme A banne pitAnA valaNamAM makkama rahyAM. pariNAme muni saMtabAlajI tA. 22-1-62 nA roja 21 upavAsa upara utaryA. tyArabAda 'saMtabAlajInI dhAraNA pramANe samAja ane gauNa nimitte jAgyAM che ema jAherAta karIne tA. 31-1-'92 nA roja sAMjanA 5-30 vAgye temaNe dazamA upavAse pAraNA karyA. samAja zuM jAgyo ane kayA gauNa nimitte yoga ubhe thayo -te saMbaMdhamAM haju kazI vigata jANavAmAM AvI nathI. A che muni saMtabAlajInA tAjetaranA ' upavAsanI kathA. kIDI upara kaTaka calAvavA jevA A 21 upavAsanuM aucityaanaucitya samajavA ke samajAvavA mATe koI TIkA -TIppaNanI jarUra che kharI? muni saMtabAlajIe tA. 16-1-62 nA vizvavAtsalyamAM 'krAMtinI prakriyA-rUkAvaTanuM nirAkaraNa 'e mathALA nIce eka agralekha lakhyA che. sAmAnyata: munizrI saMtabAlajInA vicAromAM tema ja nirUpaNamAM eka prakAranuM dhUMdhaLApaNuM raheluM hoya che. A agralekha A dhUMdhaLApaNAne eka addabhuta namUne che. e lekha ane enA mathALA uparathI muni saMtabAlajI ema sUcavavA mAMge che ke prastuta zibiramAM A krAMtinA sAdhumAdhyama tarIke temane sadbhAgye nemimuni maLI gayA hatA, paNa A krAMtinA sAdhvI-mAdhyama tarIke zibirane samapita thaI cukelA sada gaNAzrI ane temanI ziSyA A zibiramAM nahi joDAvAthI temaNe cittavelI krAMtinI prakriyAmAM bhAre rUkAvaTa AvI gaI hatI. te rUkAvaTanA nirAkaraNa arthe temaNe 21 upavAsane saMkalpa karyo hato. A te kaI krAMti thaI rahI hatI, ane temAM A vaLI sAdhu-sAdhvInuM mAdhyama zuM ane temAM A be sAdhvIo samarpita thayA tene artha zuM ane teo na joDAyAM tethI krAMtinI prakriyAmAM zI rUkAvaTa AvI gaI, ane tenuM 21 upavAsathI karyuM nirAkaraNa thayuM, ane daza upavAsanAM pAraNAnA pariNAme kayuM sUteluM jagata jAgI gayuM--e agamanigamanA prazno che, jene mArI jevA anekane koI zodhye uttara jaDato nathI. paramAnaMda paraka noMdha uparane lekha tA. 16-2-1962 nA prabuddha jIvanamAM pragaTa thavo joItA hatA. paNa te aMkamAM jagyAnA abhAve ema banI na zakaryuM. AthI eka lAbha paNa thayA. kAraNa ke be aMka vaccenA gALAmAM tA. 16-2-62 nuM 'vizvavAtsalya' hAtha upara AvyuM ane temAM prastuta 21 divasanA kampAyelA upavAsa ane dazamA upavAse temaNe kareluM pAraNuM A saMbaMdhe muni saMtabAlajIne zuM kahevAnuM che. te jANavAnI ane te jANyA bAda uparanA lekha sAthe jarUrI evI noMdha umeravAnI mane taka maLI. "vizvavAtsalya'nI prastuta aMkamAM 'upavAsa ane pAraNAnA pratyAghAta' e mathALA nIce lagabhaga cAre kolamane munizrIne lekha pragaTa thayA che. jo ke prastuta upavAsanA dabANa nIce sAdhvI saguNAzrInA valaNamAM jarA paNa pheraphAra thayo nahoto ke munizrInAM caraNanuM temaNe koI zaraNa zodhyuM nahotuM. Ama chatAM prastuta lekhana aDadho bhAga temanA upavAsa ane pAraNAnuM anumodana karatA patrAnA utArAothI bhareluM che ane A badhuM vAMcatAM jANe ke temaNe Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-3-62 prabuddha kalpelI 'krAMtinI prakriyAnI rUkAvaTanuM nirAkaraNa' thaI gayuM hoya evA bhAsa utpanna thAya che. jevI rIte karmavIra nepoliyananA zabdakoSamAM 'azakya' evA zabda nahoto tema muni saMtabAlajInA zabdakoSamAM 'asaphalatA' ke 'niSphaLatA' --evA koI zabda ja nathI. temanA lakhANanA dhvani jotAM AgaLanA saMpUrNa asaphaLa chatAM temanA lakhavA mujaba saMpUrNa saphaLa banelA sANaMdanA zuddhiprayAganI mAphaka A kevaLa niSphaLa banelA zuddhiprayoga paNa saMpUrNa rIte saphaLa banyAnA AbhAsa utpanna kare che... temaNe rajU karelA mitra--prazaMsakonA anumodaka udgAro viSe mAre kazuM kahevAnuM nathI, paNa ATalI vAta huM jANuM chuM ke prastuta upavAsa upara javAnA temanA vicAranA temanA lagabhaga badhA sAthIoe virodha karyo hatA ane temAMnA koInA gaLe A upavAsanuM vyAjabIpaNuM teo utArI zakayA nahotA. bIjuM A lekhanI zarUAtamAM potAne maLelA patrAmAMnA utArA rajU karatA muni saMtabAlajI jaNAve che ke "(1) 'eka kevaLa aNasamaja bharyA zuddhiprayoganA AthI (dazamA upavAse karAyalA pAraNAthI) aMta Ave che tethI AnaMda thayo. mULamAM dhArelA ekavIsa upavAsa A rIte saMkelavA mATe zuM nimitteA UbhAM karyA enI kazI samaja na paDI.' (2) A prAyazcitanA vicAra ja prAyazcita yogya che.' sadbhAgye A banne zvetAMbara mUrtipUjaka saMpradAyamAM ucharelA samAjanA sabhyonA udgAro che. paNa je e saMpradAyanA hovA chatAM jUnA paricita ane sAdhvIjInI najIkanAM che, teone sAdhvIjInA zibiramAM nahi AvavAnA kAraNe krAMtinI prakriyAmAM rUkAvaTa thaI che e vAta gaLe utarI na hatI. tethI A kSati badala lAMbA upavAsA na hoI zake ema teo mAnatA hatA, paNa teo ja chellA patramAM jaNAve che 'stutya pagaluM che, AnaMda thayo," A uparathI muni saMtabAlajI ema sUcavavA mAMge che ke zarUAtamAM virodha karanArA be bhAIoe Akhare prastuta, upavAsanuM anumAdana karyuM che. A banne bhAIone huM barAbara jANuM chuM ane temanA vatI adhikArapUrvaka jaNAvuM chuM ke A be bhAIoe muni saMtabAlajInA A upavAsanuM anumedanasUcaka kazuM paNa lakhANa temanA AgaLa pAchALanA koI paNa patramAM karyuM ja nathI. saMbhavita che ke koInA virodha sAthe koInuM anumedana joDAI gayuM hoya ! mULamAM kalpAyalA 21 upavAsane 10 upavAsa upara temaNe kema saMkelI lIdhA A praznano temanA lakhANamAMthI e matalabanA javAba maLe che ke upavAsa upara utaratI vakhate temaNe temanA eka sahakAryakartA bahenane amuka lakhANa lakhI bIDIne eka baMdha kavara ApeluM hatuM ane temAM kayA saMjogAmAM A upavAsA sadantara baMdha thAya ane kayA saMjogA athavA nimitte pUrAM paDaye A upavAsA uttarottara kamI thAya tenA munizrIe cokkasa nirdeza karelA hatA ane temujabanAM nirdiSTaamuka nimitteA pUrAM paDatAM athavA to ubhAM thatAM temaNe mULa dhArelA 21 upavAsamAMthI 11 upavAsa kamI karavAnuM ucita dhAryuM hatuM. temanA lakhANamAM ApeluM Ane lagatuM gaNita kAMIka aTapaTuM che, paNa tenI vigata ahiM ApavAnI huM koI jarUra jotA nathI. munizrI saMtabAlajInI vicAraNA tema ja lakhANamAM eka prakAranuM dhUMdhaLApaNuM hovAnA ullekha uparanA mArA lekhamAM karavAmAM Avyo che. munizrInA prastuta lekhamAMthI A dhUMdhaLApaNAnA namUnA rUpe eka pArIgrApha nIce udbhuta karavAmAM Ave che-- "eTale ja A pAraNAmAM mukhya kAma karI zakaya gauNa nimittA ane samAja, eka patramAM to (baMdha kavara kholAya te pahelAM ja) ekarAra AvyA:- "ame sAdhvIjIne DhIlAM pADavAmAM nimitta thayA chIe." jo ke kharekhara te sAdhvIjI evA saMjogAmAM ane evI sabhAnatApUrvaka AvyAM che ke temAM makkamatA rAkhavAno savAla ja na UThI zake. paNa anubaMdha vicAradhArAnI krAMtino A savAla jema saraLasUtharo hato tema ALA paNa hatA. zrI ane puruSa jema paraspara pUraka thaIne e saraLasUtharo bane che, tema nirdoSa paNa sthULa sparza varSa hoya jI vana tevAM sAdhu-sAdhvIone paraspara pUrakatA hRdayasparza mATe ALApazu paNa dhare che, Ama te sthUlibhadra ane kozyA, satI subhadrA ane jaina kAmaNa tema ja vyavahArasUcaka AgamAnAM ane ItihAsanAM pramANA cheja, chatAM zvetAMbara jaina sAdhu-sAdhvIonI cAlu prathA jotAM jAgRtapaNe sahanivAsa ane sahapravAsa paNa navA muddA lAge tema che. bhAla naLakAMThA prayoga jUtha mATe e sAva naveza nathI, paNa je tapa, tyAga ane AkSepa--sahiSNutAthI te jUtha TevAyaluM che te draSTie A pAtro temane sArU DuMgarazI muninI joDInI draSTie navAM lAgyAM. jo sAdhvIjI bIjI badhI bAbatone gauNa gaNI jene kendramAM rAkhI samauyAM che tene ja mukhya gaNata to badhuM thALe paDI jAta ane A koI prazna uThata nahi, paNa prazna uThyo. A rIte badhuM tapAsatAM A praznamAM mukhya nimittanI sAtheAsAtha gauNa nimitto ane samAjanI phALavaNI hatI." A ekAeka na samajAya tevA lakhANamAM je aneka citravicitra ane kAMIka coMkAvanArAM sUcano rahelAM che, tenA vivecanamAM ahiM huM utaravA mAMgatA nathI. Ama chatAM paNa be bAbatanI spaSTatA karavAnI jarUra bhAse che. (1) mArI jANa mujaba jemane lakSamAM rAkhIne A upavAse| AdaravAmAM AvyA hatA te sAdhvI zrI sadguNAthI A upavAsa daramiyAta koI paNa ghaDie DhIlAM paMDayAM ja nahotAM. teo DhIlAM paDayAM evI munizrIne khabara ApanAra vyakitanA manano kevaLa A bhrama lAge che. (2) "sAdhvIjI bIjI badhI bAbatone gauNa gaNI jene kendramAM rAkhI samarpayA che." A zabdo dvArA saddaguNAzrI munIzrI saMtabAlajIne kendramAM rAkhIne samarpAyAM hatAM evuM je sUcana karavAmAM AvyuM che te saMbaMdhamAM jaNAvavAnuM ke kharI rIte AvuM koI samarpaNa prastuta sAdhvInI kalpanAmAM kadi hatuM ja nahi, A mAtra mahArAjazrInI kalpanAnI vAto che e matalabanuM sadguNAzrIe mArI uparanA temanA patramAM spaSTapaNe jaNAvela che. AvA samarpaNanA ullekha ke IsAro karIne munizrI doSamAM paDe che ane A bicArAM sAdhvIjIne deSamAM saMDove che. jaina sAdhu-sAdhvInA vihita AcAramAM eka sAdhvInA anya sAdhu prati AvA samarpaNane koI sthAna ke avakAza hoya ema huM mAnato nathI. paramAnaMda 219 saMdha taraphathI cAjAyelA nAkAvihAra zrI. muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI tA. 21-3-62 phAgaNa zuda punama budhavAranA roja saMghanA sabhyo ane temanA kuTuMbIjano mATe eka naukAvihAra goThavavAmAM Avyo che. A mATe nakkI karavAmAM AvelI "zobhanA" sTImara eNpelA badarathI upara jaNAvela divase rAtrInA barobara ATha vAgye upaDaze ane agiyAra vAgye apeAlA baMdara upara ja naukAvihAramAM jaoNDAyalAM bhAIbahenAne utAraze. A naukAvihAramAM joDAvA IcchanAra sabhyoe vyakita dITha rUA. 2--50 ApavAnA raheze. sabhyo sAthenAM aDhI varSe nIcenAM bALako mATe kazuM ApavAnuM nahi rahe. zAbhanA'mAM vadhAremAM vadhAre 300 pravAsIo levAnA hoIne naukAvihAramAM joDAvA icchanAra sabhyone jarUrI vidhi mATe saMghanA kAryAlayanA sattvara sa Mparka sAdhavA vinaMti che. A naukAvihAramAM joDAvA IcchatA sabhya saMghanuM vArSika lavAjama bharavuM jarUrI che. maMtrIo--muMbai jaina yuvaka saMgha pRSTha viSayasUci paMDita sukhalAlajI tathAM DaeN. parIkhane anulakSIne Ayojita snehasaMmelana vyakita ane samAjanI pArasparika prabhutA muni santabAlajInA bAlAcita zuddhi prayoga 209 dalasukha mAlavaNiyA 215 paramAnaMda 217 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) 220 pramuddha jIvana cUMTaNInA saMdarbhamAM vinAbAjInA patranA akSamya durUpayoga phebruArI mAsa daramyAna thayelA aSTagrahayoge A duniyAmAM te koi noMdhavAyogya asAdhAraNa mAThuM pariNAma nipajAvyuM nahi, paNa A grahayutie muMbaInA uttara vibhAgamAM cUMTaNInA avasara upara bhAre moTA ulkApAta sarajayo hoya ema lAge che, kAraNa ke sAdhAraNa rIte AvI cUMTaNIharIphAI viSe udAsInatA sevatI ane A prakAranA jhuMbezI rAjakAraNathI nivRtta jevI lekhAtI ane rAjakAraNI rAgadveSathI mukata evA svargamAM vasatI vicaratI viziSTa vyakitae A cUMTaNI jaMga prasaMge, jevI rIte vaikuMThavAsa cheADIne bAMke bihArIlAlajI satI draupadInI vhAre dhAyelA tevI rIte, klezamaya rAjakAraNanI dharatI upara ekAeka utarI AvI ane potapotAnI mAnI lIdhelI draupadIne matabhIDamAMthI ugArI levA prayatnazIla banI gaI. sarvodayane varelA ane niSpakSa leAkazAhInA puraskartA zrI jayaprakAza nArAyaNe dezamAM AdhyAtmika mUlyonI rakSA karavI hoya ane bhautika mUlyone haThAvavA hoya to AcArya kripalANIne ja mata Ape| evI bulaMda svare udghASaNA karI. varSothI rAjakAraNI nivRttine varelA svAmI AnaMde kosabADanI zItaLa TekarI uparathI kripalAnIjIne mata ApavAnA saMdezA pAThavyA. bhAgye ja rAjakAraNI bAbatomAM abhiprAya uccAratA mUkasevaka zrI. vaikuMThabhAI lallubhAI mahetAe eka jAhera nivedana dvArA jayaprakAza nArAyaNanA sUramAM sUra pUrAvyo. AvI bAbatomAM sAdhAraNa rIte udAsInatA dAkhavatA dharmapuruSa kAkAsAheba kAlekalakara paNa bIjI bAjue zrI kRSNamaeNnananI vahAre dhAyA. A badhuM AchuM hAya tema Akhare devAdhideva vinobA bhAvene paNa A vivAdamAM ghasaDI lAvavAmAM AvyA. / / / tA.22-2-462 nA TAImsamAM pragaTa karavAmAM AvelA samAcAra mujaba zrI rAmakRSNa bajAja e matalabanuM nivedana kare che ke muMbaInA uttara vibhAga taraphathI koMgresI umedavAra tarIke niyukata karavAmAM AvelA zrI kRSNa menananA prazna aMge temaNe lIdhelA makkama pagalAnuM AcArya vinAbA bhAvee anumAdana karyuM che. yutha koMgresamAMthI rAjInAmuM ApyAnI vinAbAjIne khabara ApyA bAda vinAbAjI taraphathI temane maLela javAbane zrI rAmakRSNa bajAje dainika patrA dvArA prasiddha karyo che. A patramAM vinobAjI jaNAve che ke, "tamAro patra maLyo, tamArA rAjInAmAnA samAcAra dainika patrAmAM mArA jovAmAM AvyA nahotAM. alabatta, bhAI kamalanayana mane maLI gayA hatA. paNa temaNe A bAbatamAM mane kazI vAta karI nahotI, A bAbatanI to tamArA patra uparathI ane te sAthe tame koMgresa pramukha upara mokalelA patranA nakala uparathI ja mane khabara paDI che. tamArI mAnyatAne hiMmatapUrvaka vaLagI rahIne tame A makkamatAbharyuM vaLaNa akhatyAra karyuM che te jANIne huM rAjI thayo chuM." e ja nivedanamAM AgaLa cAlatAM zrI rAmakRSNa bajAja jaNAve che ke, "A prakAranuM makkama valaNa akhatyAra karavA badala dhanyavAda ApatA temanI upara ane temanA sAthIo upara saMkhyAbaMdha tArA tathA patrA AvyA hatA, paNa A saMdezAo aMgata ullekhavALA hoIne Aja sudhI temano koI prasiddhi ApavAmAM AvI nahotI. paNa temanI ane temanA sAthIo virUddha amuka hita dhavarAvatAM maMDaLA taraphathI eka vyavasthApUrvakanuM AMdolana calAvAI rahyuM hatuM ane temanA zubha IrAdAo viSe zaMkAo uThAvAvAmAM AvI hatI. A paristhitie vinobAjInA A maMtra prasiddha karavAnI temane pharaja pADI che." vinobAjInA upara ApelA patranI koI tArIkha ApavAmAM AvI nathI. paNa zrI rAmakRSNa bajAje AjathI doDha mahinA pahelAM koMgresI sabhya tarIke rAjInAmuM ApyuM hatuM tenA saMdarbhamAM vicAratAM vinAbAjInA patra jAnyuArI mAsanI AkharamAM temane maLelA hovA joIe, ema chatAM jayAre mAthA upara cUMTaNI AvIne UbhI rahI hatI, ane prastuta cUMTaNInA prazne akhila bhAratIya saMkSeAbha--saMgharSanuM rUpa dhAraNa karyuM hatuM, ane tenA pratyAghAto paradezamAM paNa paDI rahyA hatA, ane muMbaImAM A cUMTaNI jayAre ghara gharanA prazna banI beTho hatA, tyAre A patra pragaTa karavAmAM Ave tenA Azaya AcArya kripalANInA pakSe vinAbAjInA nAmanuM vajana DhALavA sivAya bIjo koI hoI na zake e dekhItuM che. vinebAjInA patranA vastuta: eTalA ja artha nIkaLI zake che ke, potAnA aMta:karaNanA avAja pratye zrI rAmakRSNa bajAje cokkasa makkhatAbharyuM pagaluM bharIne je vaphAdArI dAkhavI che te jANIne vinobAjI rAjI thayA che. temanA rAjI thavAnI kripalANIjIne ke kRSNa menanane Teko ApavA sAthe kaze ja saMbaMdha hoya tevuM vinobAjInA A patramAM lezamAtra sUcita thatuM nathI. Ama chatAM paNa sAmAnya loko A sUkSma bhedarekhA samajI zakavAnA nathI ane AvA patra lakhIne vinobAjI AcArya kripalANIjIne Teko ApavAnuM sUcavI rahyA che e artha ja loko tAravavAnA che-Ama barobara samajIne zrI rAmakRSNa bajAje vinobAjIne upara jaNAvela patra cUMTaNInI kaTokaTInA TANe IrAdApUrvaka pragaTa karavAnuM ucita dhAryuM che. vinobAjInA patra pragaTa karavA aMge aMge zrI rAmakRSNa bajAja potAnA nivedanamAM je kAraNa AgaLa dhare che te ApaNA gaLe utare tevuM nathI. A rIte vinobAjIne-- temanA nAmane A cUMTaNIjaMgamAM ghasaDI lAvavAmAM zrI. rAmakRSNa bajAje eka bhAre aghaTita kArya karyuM che. paNa zrI rAmakRSNa bajAja Aje eka pakSavAdI banyA che ane AjanI tumula cUMTaNI-jhuMbezamAM temane A avivekano khyAla na AvyA hAya e banavA joga che. sAthe sAthe vinAbAjInI saMmati lIdhA vinA temanA patra pragaTa karavAmAM AvyA hoya ema paNa banavA joga che. paNa jo A patranI prasiddhi vinAbAjInI saMmati pUrvakanI hoya to A bAbatamAM vinobAjI paNa amuka rIte doSapAtra bane che Ama kahyA sivAya cAlatuM nathI. kAraNa ke, temanA A patranI prasiddhinA kevA durUpayoga thavAno saMbhava che tenA vinAbAjIe pUro khyAla karavA joItA hatA. 1 bhAratanA mahA amAtya naheru jemaNe A praznane ' vadhAre paDatA potAnA banAvI dIdhA che ane je vinobAjI viSe uDA Adara dharAvI che ane vinAbAjInI niSpakSa nIti viSe pUrI zrAddhA dharAve che teo vinobAjInA A patranI vigata ane tenA kRSNamenana viruddha paDanAro pratyAghAta jANIne ema jarUra bolI uThaze ke, "bIjA badhA to ThIka,paNa vinobAjI, Apa paNa mArI sAme ?" naherunA AvA kapAyelA udgAra 'You too Brutus !"-- tuM paNa bruTasa ?" e suprasiddha aMgrejI ukitanI yAda Ape che. paramAnaMda tA 1-3-62 'rajisTrezana . Apha nyusapeparsa (senTrala) rUlsa 1956'nA anvaye prabhuddha jIvana' saMbaMdhamAM nIcenI vigate pragaTa karavAmAM Ave che. 1. prasiddhi sthaLa:: 2. prasiddhi ma 3. mudrakanu nAma 10 kyA dezanA ThekANu : 4. prakAzakanuM nAma : kayA dezanA ThekANu 5. taMtrInuM nAma kayA dezanA. ThekANu : : mAlika muMbaI jaina yuvaka saMdha vatI mudraka prakAzakaH zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, mubai, 45/87, dhanajI sTrITa, mukha'-3. dareka mahinAnI pahelI ane seALamI tArIkha. zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA. bhAratIya. 45/47, dhanajI sTrITa, muMbai-3. upara mujaba. upara mujaba. 6. sAmayikanA } zrI mubai jaina yuvaka saMdha, mAlikanuM nAma : 45/47, dhanajI sTrITa, mukha-3. huM paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA AthI jAhera karU chuM ke upara ApelI vigatA mArI jANa ane mAnyatA mujaba kharAkhara che. tA. 1-3-'62. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA--ta trI. 45-47, dhanajI sTrITa, muLa4 3. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + T ka ' ''' ,* * REGD, No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 baddha jIvane prabuddha jaina'nuM navasaMrakaraNa varSa 23: aMka 22 muMbaI, mArca 16, 1922, zukravAra AphrikA mATe ziliMga 8 aa(r) zrI muMbai, jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: ra0 nayA paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA mArI jIvana-sAdhanA ( zrI dulerAya mATaliyA saurASTranA eka jUnA ane jANItA kAryakartA che. mAlaparA temanuM mukhya kAryakSetra che. teo gaI varSanuM daramiyAna muni saMtabAlajI dvArA muMbaI-mATuMgA khAte yojavAmAM AvelI sAdhusAdhvI zibiramAM potAnAM dharmapatnI sAthe joDAyA hatA. temane gata varSanI pampaNa vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAna ApavA mATe nimaMtraNa ApavAmAM AveluM. viSaya aMge temanI Aja sudhInI jIvanasAdhanAnI vigato ane ghaTanAomAMthI tAravIne yogya lAge te rajU karavAnuM sUcavavAmAM AvyuM hatuM. te prasaMge temaNe potAnA keTalAka jIvanaprasaMge saMbhaLAvIne zrotAjanone atyaMta mugdha karelA. tyAra bAda A jIvanaprasaMgo ane anubhavone jarUrI sudhArA vadhArA sAthe vyavasthita rIte lakhI mokalavA meM temane vinaMti karI hatI. jaNAvatA AnaMda thAya che ke mArI vinaMtIne Adara karIne temaNe potAnA Aja sudhInA anabhavane vaigya tAravaNIpUrvaka zabdabaddha karIne mokalyA che. A lakhANamAM temanI jIvanasAdhanAnuM ApaNane preraka darzana thAya che. temAM paNa nirbhayatAnI temaNe karelI sAdhanAnI vigate bhAre rocaka ane udhaka che. eka sahRdaya saMskArazIla vyakita eka gAmaDAnA khUNe besIne keTalI moTI sAmAjika tapasyA kare che ane potAnA gAmane keTaluM UMcuM lAve che tenuM A lakhANa dvArA ApaNane eka suMdara Alekhana prApta thAya che. A lakhANane pahele hapto nIce ApavAmAM Ave che ane bAkIne bhAga have pachInA aMkamAM kramaza: pragaTa karavAmAM Avaze. paramAnaMda) - paMDitajIe, gAmaDAMmAM javAnuM kAraNa ane mArA anubhavo ane pratikramaNamAM divasa daramiyAna thayelA doSanuM prAyazcita karata. , ApanI samakSa raju karavAnI AjJA karI che. eTale gheDA saMkoca e vakhate nAnA vepArInI sthiti evI hatI ke gharAkone sAcA-khoTA chatAM, ApanI pAse huM te aMge kahIza. bhAva kahevA paDe. naMbarI vastune ochA bhAva kahevAya, ane bIja mAlane vadhAre bhAva kahevAya. TUMkI mUDInA vepArIo vacce dharmasaMskAra gaLAkApa harIphAI hatI. temAM TakavA ekane badale bIjo eTale ke mAlaparA javA pAchaLano Azaya nyAyapUrvakanI AjIvikA gheTAM chA5 jInane badale darajI chApa jIna (halako mAla) paNa prApti ane dharmamaya jIvana jIvavAno hato. AjIvikAzuddhine Apato. jaThuM na bolavAnA ane nahIM chetaravAnA prAyazcita ane vratamaya jIvana jIvavAno vicAra mane jaina dharmamAMthI maLyo moDhethI belavA ane rojanA vahevAramAM AvuM AcaraNa karavuM te, che. mArA kuTuMbe mane jaina dharmanA saMskAra Apyo. mArA kuTuMbamAM vastu mane khUMcatI hatI ane ghaNI vakhata AMkhamAM AMsu AvI derAsaramAM darzana karavA javAne, sAdhu-sAdhvInA vyAkhyAnamAM javAne jatAM. sAdhuo A saMbaMdhI mauna rahetA, ane "vrata lIdhu nathI, ane rAtre sarvAcanane rIvAja hato. nAnI ummaramAM sthAnakavAsI tyAM sudhI doSa ochA lAge" evuM mane manAvatA. ane zrAvako sAdhuoe vrata-upavAsa, pratikramaNa ane jIvavicAra vagere dvArA "vahevAramAM te Ama ja cAle" tevI lAcArI batAvatA. dharma ane dIkSA levA sudhIne bhAva Ubho karyo hato. tatva pATha ane paccakhANa vahevAra vaccenA A dumeM be mArA manamAM asamAdhAna UbhuM karyuM ' dvArA mekSanI abhilASA nAnapaNathI poSANI. kizora vaye morabI ane dukAna choDavAne tema ja samAdhAna na thAya tyAM sudhI abhyAsa javAnuM thayuM. tyAM derAvAsI sAdhuone satsaMga thaze. pUjA-pATha, cAlu rAkhavAno nirNaya karyo. dukAna choDavAthI mArA pitAzrInI utsavo vagere tarapha vaLyo ane navatattva, adhyAtma kalpadra_ma ane muzkelI vadhatI hatI. mArA kuTuMbIo ane pUjApATha tathA vrata yazovijayajInAM pustakonA vAMcane , AdhyAtmika jIvananI jhaMkhanA paccakhANanA sAthIdArone paNa mArA vicAramAM vediyApaNuM lAgatuM mArAmAM UbhI karI. pUjApATha ane pratikramaNa nitya karate. gAMdhIjI hatuM. Ama chatAM mAre mATe te sivAya bIjo upAya nahote. mArA tarapha ghaNe pUjyabhAva hatA, paNa jaina sAdhuoe mane ema pitAzrInuM mana dubhavIne jato hato, te kAraNe kaeNlejanA kharcanI samajAvela ke te vAcharaDA mAre che, vAMdarA mAre che, DheDha sAthe jame rakama temanI pAsethI na levAne meM nizcaya karyo. mAtra snehanA che, eTale gAMdhIjIne mArga mokSane mArga nathI. te samaye mAre pratIka tarIke meM temanI pAsethI pacAsa rUpiyA lIdhA ane chellA mana gAMdhIjI dezanetA hatA, paNa dharmapuruSa tarIke meM temane varSamAM temanI IcchA pramANe AyurvedanI parIkSA ApIne se 'pIchANyA na hatA. jaina tattvajJAna, pUjApATha ane kriyAkAMDamAM rUpiyA lIdhA hatA. Ama chatAM mArA ane kuTuMba vaccenA prema tema ja nAnI moTI tapazcaryAmAM mAruM dhArmika jIvana sImita hatuM. saMbaMdhamAM kayAre ya vikSepa AvyuM nahotuM. 1942mAM vaDilepArjita asamAdhAna milkata ane dAgInAne meM tyAga karyo tyAre kuTuMbanA sabhyo meM nAnI sarakhI dukAna mAMDI hatI ane huM kApaDanA vepAra karatA khUba raDyA hatA. hate. roja savAre pUjApATha ane sAMje pratikramaNa karate. pUjAmAM kailejamAM abhyAsa karatA hatA tyAre kAnajIsvAmInA prava- dravyAdine meha choDI javItarAga thavAne bhAva bhAvate canAthI AkaryA hatA. doDha varSa sudhI temanA sAhitya ane . de ! Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 222, prabuddha jIvana ' tA. 16-3-dara satsaMgathI paricita rahyo. nizcayanayanA temanA tarkabaddha vyAkhyA- grAmadakSiNAmUrtinI chAyAmAM pAMca varSa rahyA pachI samyaka nee ' jainadarzana, samajavAmAM ' mane ghaNI madada karI. AjIvikA mATe zikSaNane vyavasAya ane dharmamaya samAja racavA paNa jijJAsunA jIvanavahevAra ane tattvajJAna vacce mATe saMtabAlanI zreyasAdhanA lakSamAM rAkhIne mAlaparAnuM sevAkSetra tema ja svapuruSArtha ane paracA pachavADe doDavAnI vRtti vacce pasaMda karavAne pUjya nAnAbhAI pAse meM vicAro rajU karyo. mane sumeLa na dekhAyo. eTale mAruM asamAdhAna to tyAM mAruM zarIra mAMdu rahetuM, eTale pUjya nAnAbhAIe prathama nA , paNa jemanuM tema rahyuM. e rIte sthAnakavAsI, mUrtipUjaka zvetAMbara kahI, paNa jyAre meM khUba Agraha rAkhyo tyAre mAlaparA Avache ane mUrtipUjaka digaMbara traNeya saMpradAyanA sAdhu puruSoe, dharma vAnI rajA ApI. rajA ApatI vakhate temanI AMkha bhInI graMthAe ane kriyAkAMDe mArAmAM jaina saMskAronuM sIMcana karyuM. paNa thaI hatI. nirNayamAM vaja jevA lAgatA pU. nAnAbhAInA hRdayamAM to . ' tattva ane vahevAra vacceno sumeLa tUTele lAgato hato, te kema kevuM amI paDayuM hatuM te temanA AMsue batAvyuM. saMtabAlanI " saMdhAya te bAbatanuM samAdhAna mane te ApI zakayA nahIM.. 'vatsalatA ane pUra nAnAbhAInA amImAMthI vAtsalyadhAmane janma thayo. * * .. samAdhAnanA mArge mAlaparAmAM Agamana A samaya daramiyAna gAMdhIjInuM keTaluMka sAhitya mArA vAMcavAmAM AvyuM. dharma maMthana, vyApaka dharmabhAvanA, ahiMsA, dharma | meM mAlaparAmAM praveza karyo te arasAmAM gAMdhIjIe harijanasaMsthApana, maMgala prabhAta, gItAbodha, vagere vAMcatA huM gAMdhI baMdhu'mAM jIvananI jarUriyAta mATe grAma-samAja para nirbhara rahevAnI vicAramAM taraboLa banyA. kizorabhAInA 'gAMdhI vicArohana" ane grAmasevakane bhalAmaNa karelI. mAlaparA gAmanA loko pAse mane "gItA maMthane' tema je vinobAjInA "madhukare' gAMdhIvicArane AdhyA zikSaNa ane vaidu AvaDe che te vAta meM rajU karI. gAmalokone vaidanI tmabhAva mane samajAvyA. vajubhAI zAhanA saujanya tathA snehabharI jarUra hatI. eTale mane Avata bAMdhI ApyuM. ghara dITha amuka hUMphe mane gAMdhIsAhitya ane gAMdhIvicArathI cAlatI saMsthAone anAja bAra mAse ApavuM tema TharAvyuM. bhAvanagara prajApariSada paricaya Apyo ane huM calALA gayo. calALAmAM nAgaradAsa vetana ApavAnI bhalI lAgaNI batAvI. e ja rIte grAmadakSiNAbhAInuM jIvana, temanI dinacaryA, kAryakartAne prayatna joyA. temanI mUtie paNa potAnA ja kAryakartI tarIke kAmagIrI soMpavAnI vAta karI. meM vetana te na lIdhuM paNa prajApariSada pAsethI peparanA sAthe doDha mAsa rahyo. AcAra ane vicAranI ekatAne, vRtamayI che* . jIvanano ane vahevAra mAtramAM satya, ahiMsAne lakSamAM rAkhI lavAjamanI ane grAmadakSiNAmUrti pAsethI be phAnasa tathA thoDI cepaDIonI pratika bheTa laIne temanI sAthe sneha-sAtatya jALavI , cAlavAne temane prAmANika prayatna hatA. vrata ane vyavahAranA suyogya meLA aMge calALAmAM ja mane paheluM samAdhAna thayuM. rAkhyuM ane mArA pitAzrInA hAthe davAkhAnAnuM uddaghATana karAvI calALAmAM mauna sevAkArya cAlatuM hatuM. paNa mArA manamAM A temanA AzIrvAda ane davAonI bheTa laIne mArA kuTuMbane badhA sevAkArya pAchaLa paNa zuM?--A kArya ane adhyAtmalakSa . paNa sahayoga meLavyuM. IzvarakRpAe mAlaparA gAmane grAmadakSiNAkevI rIte sAthe vaNAIne rahe?--te saMbaMdhI jijJAsA hatI. calALAmAM mUrti jevI sevAsaMsthA, prajApariSada jevI rAjakIya saMsthA ane AjIvikAzuddhine yajJa cAlatuM hatuM. paNa mArI bhUkha A yajJane mArA kuTuMbanA sahayoga maLavAthI huM prasannacitte mAlaparAnI pravRttimAM parovAye. mAlaparAnI pravRttine yaza A A vyApaka karanArA tattvajJAnanI hatI. suyoge kAThiyAvADa rAjakIya saune phALe pariSadanI eka beThakamAM manubhAI paMcoLInuM pravacana mane sAMbhaLavA jAya che. maLyuM. mArA manamAM cAlatA vicAronuM temAM pratibiMba hatuM, 1 spaSa bhAvanA . eTaluM ja nahi paNa tene doranAruM darzana paNa temAM dekhAtuM hatuM. mAlaparAnA AgevAnoe mane premathI svIkAryo. saue patrikA , ' manubhAI pAse thoDA divasa rahevAnI IcchA meM mUkI. ne AMbalAnI chapAvIne nAnAbhAInA hAthe bAlamaMdiranuM udghATana karAvyuM. amAruM eka grISma zibiramAM huM vidyArthI tarIke dAkhala thayA. pUjya bAlamaMdira ane davAkhAnuM cAlavA lAgyAM. ame svAmInArAyaNanA nAnAbhAIe ane grAmadakSiNAmUrtinA parivAre mAre dvijasaMskAra maMdira najIka rahIe chIe ane AmAruM gAma vaiSNava che. e karyo. khetI-gopAlana, grAmodyoga, zikSaNa ane Arogya dvArA zuddha kAraNe aspRzyatAnA praznane ALo na banAvavAnuM meM vicAryuM na hatuM. AjIvikAno mArga temaNe batAvyo.. aMgata vyavahArazuddhi ane paNa kudarate mArI A nabaLAInI kasoTI karI. haja huM navarA ' jAhera saMsthAonA naitika dhoraNonI zuddhino khyAla emaNe mane hato. tevAmAM eka harijana bahena patra vaMcAvavA AvyA. meM emane Apyo. pUjya nAnAbhAIe tattva ane vahevAranA sumeLa uparAMta AdarathI ozarImAM besADayA ane patra vAMcI saMbhaLAvyo. Ane vyakita ane samAja vaccena-samAja ane samaSThi vaccena-sumeLa lIdhe gAmamAM ghaNe uhApoha thayo. beeka divasa gAmalokone paNa anivArya che te vAta samajAvI, hindu darzane A badhA asahakAra paNa rahyo. paraMtu khIjaDiyAthI vAghAdAdA, jemanI dharma prakAranA sumeLe kevI rIte vaNI lIdhA che tenI daSTi mane temaNe saMbaMdhInI samaja UMDI gaNAtI hatI emaNe mAlaparA AvIne gAmaApI. A sumeLa bhaya ke baLajabarI upara na sAdhavo hoya to lakane samajAvyuM ane sau saunI mAnyatA pramANe varte te prakAre zAna zikSANa ja maLabhUta upAya che, te vAta temanA jIvanamAMthI amArI vacce samaja thaI. meM eka harijana bALakane mAre ghera huM samajyo. rAkhyo, te paNa gAme te premapUrvaka calAvyuM. svAtaMtrya dinanA , , nAnAbhAI-manubhAI pAsethI vyakita ane samAjane sumeLa, utsavanA mukhya mahemAna vajubhAI zAhanuM prathama svAgata eka jJAna ane vahevArano sumeLa, AcAra ane vicArano sumeLa hoya bhaMgI bahene karyuM. ane mAre ghera be harijana bALako bhaNavA te ja AdhyAtmika susaMvAda racAya, tevI pratIti thayA pachI muni AvavA lAgyA, te pachI pAMceka varSe jalAzaya khulluM mukAyuM. saMtabAlanA dharmadaSTie samAja racavAnA vicAronI bhUmikA sama daSTie samAja racavAnA vicAronI bhUmikA sama. ane cha sAta varSa bAda daivamaMdira khullA mukAyAM. javAnI jijJAsA thaI. temanA kAryapradezamAM pharyo; temanI sAthe sarvadharma samabhAva ekAda mAsa rahyo ane temanI umaiyA dvArA vizvavAtsalya mAlaparAmAM ame samUhaprArthanA zarU karI. prArthanAmAM ghaNI upAsanAne raMga paNa lIdhe. . vakhata jaina stavana Ave, e parathI gAmanA purohitane ane 7 , ochI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TakI halAvyuM. kAyaratA ne e puSTimArganA vadhunA zabda gra divase vAghAdAra kA' rAdhAkRSNa IjA thaI kare che tenalanane parakhavAnI jara ta tasu jamIna | tA. 16-3-62 : : ' prabuddha jIvana 223 keTalAka rUDhicusta bhakatone "badhAne jaina banAvaze" tevI zaMkA . nAkhavA jevuM lAgyuM. kAyaratA na jAya, tyAM sudhI bIjA vratamAM AvI. sAmethI vaiSNava darzana samajavAnI mane paNa jijJAsA thaI. TakI nahIM zakAya ema lAgavAthI abhayavratane sAmudAyika banAtraNa divasa upavAsa karIne 'OM aiyA" 'rAdhAkRSNa ItyAdi jApa vavAno meM nizcaya karyo. bIje divase huM te mANasane gAma gayo. karyA. cothe divase vAghAdAdAe puSTimArganA vallabhAcArya kRta jamavAnuM ene ja ghera rAkhyuM ane jamatI vakhate roTalo cekhe.. graMthe mekalyA. jijJAsA ane abhimukhatAne kAraNe tene zabda kare te jamuM te Agraha karyo. tenAmAM atithisatkArane saMskAra zabda meM bhakitathI pI. kSitijamAM jaina ane vaiSNavadarzana hatuM ane sajajanane pArakhavAnI sUjha hatI. eTale eNe enI ekarUpa thatA lAgyA. ane meM gAyuM muMjhavaNa kahI. varSothI tenI 50 ekaranI tasue tasu jamIna najIvI "jIvasvarUpa huM banI gaI rAdhA rakamamAM maMDAi gaI che. "khetI je hAthamAM Ave te pApadhaMdho kRSaNa siddhagati svAmIjI choDuM." tevuM teNe kahyuM. meM gAyanuM dUdha laI tenuM mana manAvyuM. karma vastranuM haraNa kare te ' eNe mane vacana ApyuM ke "jo jamIna maLaze, te raMjADa choDIza." nIja gatine javuM pAmI jI.".. . vAghAdAdA pAse tenI jamIna hatI, temane huM maLyo. vAghAdAdAe - avighArUpI ke karmarUpI vastrAharaNa thatAM jIva ziva banI jamIna choDI devAnuM vacana ApyuM. bIje varSe te bhAie ghaDI jAya che, AtmA paramAtmA banI jAya che. te bAbatamAM baMne vecI baLada lIdhA ane khetI karatA thayA. 'darzananI ekatA dekhI. mAruM jainadarzana vadhAre puSTa banyuM ane A bhAinA kheMcAi javAthI enA joDIdAranI joDI TI. enA vahetA pravAhe hindu dharmanA mahAsAgara sAthe saMgama karyuM. - ane mArI ane grAmajanonI upAsanA ekAkAra banI. jemAM e amArA para khUba roSe hatA. gAmanA juvAniyA mAraphata raMjADI , mahemada: Iza. jarathosta ane baddha bhagavAna paNa bhaLyA. Dhorane be pUravAne ame kAryakrama rAkhyo hato. raMjADa karanArA upara , abhaya sAdhanA ' enI asara paNa paDI hatI. raMjADamAM A bhAinA joDIdAranA * mArA nivAsane be mAsa thayA haze, tyAM khetara melAtathI sAMDhiyAnI raMjADa khUba hatI. DarathI koi tene pakaDatuM nahIM. amArI bharAI gayA. A bharacaka khetara vacce meM kisAnone rAta jAgato, rAtrIsabhAnI carcAmAM 'sAMDhiyAne page ghAyala kara joie' tevI bhayabhIta thatAM ane lAcArIthI khuzAmata karatAM joyAM. amArA koIke darakhAsta karI ane bIje divase khullI talavAra laine te " gAmanI eka sImamAM amuka raMjADI loko gheDAM laIne Ave. bhAI eka bhAIne mAravA AvyA. prathama khullI talavAre mArA kheDUte tene cA-pANI pAya, rajakA vADhI Ape ane kAlAvAlA | para dhasI AvyA. meM makkamatAthI tenI pAse jaIne temane sama- , karIne pAchA vALe. kamoda rajakAmAM bhAga ' paNa Ape. na Ape jAvyA. chevaTe tenA sAMDhiyAne gaLe vaLagI rahyo. gAmanA ' ardhA tenAM maMDANa kUvAmAM nAkhI devAya, molAtamAM corI thAya ane poNAM juvAniyA bhegA thai gayA, paNa DarathI evA DaghAi gayA kayAreka baMdukanA avAja karI bhaya paNa pamADe. UgamaNI sImamAM ke koi kazuM karI zakayuM nahi. AvanAre dArU pIdho hato, khullI Dherane gaMdavADa raheto, cAraNa, bharavADe ane darabAronA DhoranA talavAra hatI ane tethIye vizeSa tenI dhAka hatI. eTale trAse lagabhaga 200 ekara jamIna paDatara rahetI ane kheDanArA pUtaLAnI jema gAmaloko joI rahyA. roeka vAra jeTalo te one paNa bhAre raMjADa bhegavavI paDatI. pazcimanI sIme bAI mane sAMDhiyAne gaLe laTakatA lai gayo. pachI enI meLe ja mane mANasathI javAya ja nahi. bahenanI raMjADa thAya tenI sAMDhiyA para lai lIdho. gAmanA pAdaramAM ja gAmanA mukhI maLyA. vAta paNa koI bhayanA mAryA karatuM nahIM. te sImavALA paNa teNe raMga pArakhI lIdho ane phesalAvIne te bhAine ane sAMDhikeTalAka mAthAbhAre tane kaMI cIjavastu ApI manAvI letA.' yAne temane ghera laI gayA. dArU utaryo pachI teNe dilagIrI batAvI. ane khUda gAmamAM paNa Dhorane gaMdavADa hatoAma cotaraphathI ApaNe ene udAratAthI kAma ApI, eTaluM ja nahIM paNa tene bhayabhIta ane lAcAra samAja vacce mAre kAma karavAnuM che. tenA salAmatI dhArAmAM lai gayA tyAre huM tene jAmIna thaze. mane pahelI vAra khyAla Avyo. A bhaya ke hato tenA beeka A prasaMgathI gAmane rAhata maLI, paNa keTalAMka mAthAbhAre dAkhalA ApIza., ta uzkerAi gayA. eka bAjuthI AvA mAthAbhAre tane amArA pADozanA gAmanA eka vaNIke vanitAvizrAmanI kacavATa hato, bIjI bAjuthI polIsa khAtAne ane AvA tattvone eka bAI sAthe (gnasaMbaMdha bAMdhyo. bAjunA gAmanA kAThI, bAIne meLa hatA. temAM vaLI gaNotadhArAne kAraNe garAsadAra bhAine upADI gayA. gAme tenI vahAra levAne badale tAre jAna leze tema kacavATa vadhyo. emaNe gaNotiyAo para dhImu damana zaru karyuM.. DarAvIne tene phariyAda karate roka. pelA bhAI samasamIne besI ane gaNotiyAnI hakkarakSA jALavavAnI jarUriyAta ApaNe lokone samarahyA. , eka bIja gAmane methI mArI pAse , phariyAda AvyA. jAvI. keTalAka garAsadAranI sAme thaine ApaNe kheDatene doravaNI amuka mAthAbhAre loko tenA gharamAM paDayA, tene bAMdhyuM ane ApI. ethI emane dhUMdhavATa vadhyo. evAmAM vIsA mAMjariyAnI tenA dekhAtA ja tenI strI para atyAcAra karyo.. baMne mAMNasa TukaDIe kheDUtonA nAka kApavA zaru karyA. jagubhAi ane maganarotA mArI pAse AvyA hatA. A badhAthI huM akaLAte, te bhAi nAmanA amArA be kAryakartAo bhayagrasta vistAramAM leAkone tevAmAM ja paDakhenA gAmanA darabAranuM. eka Dhora DabuM baMdhAyuM. hiMmata ApavA gayA ane rahyA. enI samaja pramANe teoe baMduka ' gAma dekhatA te DabbathI Dhora choDI gayo ane jA belato gayo. laine paNa bIjAne baMduka upADatA zIkhavI ane meM mAthAbhAre na meM tenI phariyAda noMdhAvI. paNa e mANasane Dara e ke cekIdAra tattvone Azaro ApanArAone Azaro na ApavA mATe sama- , kahe, ke meM Dhera bAMdhyuM nathI. mukha, kahe ke temane khabara jAvavAnuM, ane na mAne te jAheramAM . ughADA pADI apratiSThita nathI. khetara dhaNI kahe ke mArA khetaramAM AvyuM nathI ane karavAnuM kAma mAthe lIdhuM. AthI bhUpata ane kALu vAMkanI ToLI jenI rUbarU Dhora choDI gayo te paMca kahe ke amane khabara amArA para roSe bharAi. enA eka sAgaritanA kahevA pramANe nathI. A badhAe A mANasanA raMjADanI mane rUbarU vAta dhanaterazanI rAtre eNe mAlaparA bhAMgavAne ane mArA khunane kahela ane kariyAda vakhate eka paNa mANasanI bolavAnI himata vicAra karyo hato. te aMge eka joDIdAre kAratusa paNa lAvI nahIM. A vastune mane acaMbe vAgye, mArI prArthanA ane pravacana, dIdhelA- kAratusa lAvanAre kAratusa lAvavAnuM ane potAnI vADImAM : satya, ane. ahiMDhane upadeza, e badhuM tUTelA. vAsaNamAM pANI. ' . ( anusaMdhAna. 22 me pAne , Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra addha jIvana tA. 1 -3- 2 . ' amAre kAzmIrano pravAsa-9, amRtasara, caMDIgaDha, sImalA tA. 15-1-6ranA prabuddha jIvanamAM pragaTa thayela amArA hatI. tyArabAda bAjue Avela bahu purANuM evuM durgAmaMdira kAzmIranA pravAsanA varNanamAM jaNAvyuM te mujaba ogasTa mAsanI joyuM. ahi mahisAsura madinI durgAdevInA darzana karyA. tyAMthI AgaLa 18mI tArIkhe savAre paMcataraNIthI nIkaLelA te te divase sAMje cAlyA ane zikhAnA suprasiddha suvarNamaMdira AgaLa AvI pahoMcyA. ame pahelagAma AvI pahoMcyA. A 24 mAIlanA ghaDA uparanA amRtasara zikhakomanuM mukhya mathaka che. pazcima - AkhA divasanA pravAsathI ame khUba thAkI gayA hatA. eTale ke paMjAbamAM hinduo tema ja zikhanI vastI ghaNA - pachInA be divasa ame pahelagAmamAM ArAma levAmAM ja gALyA.. moTA pramANamAM che. A paMjAbane vibhAjIta karIne zIkhAno judo 20mI tArIkhe rAtre pAIna vya hoTelamAM amArA pravAsasaMcAlaka pradeza UbhuM karavAnI mAgaNI kendra sarakAre InakAra karyo hato. che ? ' kazI bhagubhAIe saMgItane jalasa goThavyo hato. pahelagAma teo A aMge jarUrI dabANa lAvavA mATe zIkhonA netA mAstara tArAsIMga - traNacAra vAra AvI gayelA hoIne sthAnika vyApArIo sAthe . ' ogasTa mAsanI gaI paMdaramI tArIkhe eTale ke aThavADiyA temane sArA saMbaMdha baMdhAyo hato. AmAMthI be pAMca saMgItanA pahelAM ja AmaraNAMta upavAsa upara utaryA hatA. A cAlu zokhIna gAvAvALA mitrone temaNe khAsa bolAvyA hatA. amArAmAM thayelA upavAsane lIdhe zaheranuM vAtAvaraNa taMga hatuM. mAstara paNa A jalasAmAM kAcIpAkI puravaNI kare evA amArA saha- ' tArAsIMga A suvarNamaMdiranI bAjue bahu najIkamAM rahetA pravAsI kasturabhAI paNa hatA. rAtrInA sADA nava vAgyA bAda hatA. temane jovA maLavAnuM svAbhAvika rIte amArA dilamAM jalase zarU thayela te bAra sADAbAra vAgyA sudhI cAlyo hato. kutUhala UbhuM thayuM hatuM, paNa A saMbaMdhamAM tapAsa karatAM mAluma - pachInI savAranA Azare nava vAgye ame pahelagAmathI ravAnA paDyuM ke temane mAtra sAMjanA samaye ja maLI zakAya tema che. thayA. sAdhAraNa rIte pravAsIo pahelagAmathI zrInagara AvIne Ama A bAjue pharI vakhata AvavAnuM zakaya na hatuM eTale - pachI paThANakoTa tarapha jAya che, paNa ame pahelagAmathI sIdhA e vicAra paDato mUko paDaye.. paThANakoTa javAne sTeTa TrAnsaparTavALA sAthe prabaMdha karyo hato. thoDI vAra pahelAM naranArAyaNanuM maMdira joyuM te A suvarNa' eTale pahelagAmathI upaDayA ane eka pachI eka gAmaDAMo maMdiranI ja nAnA pAyA uparanI eka nakala che. A suvarNa| vaTAvatAM vaTAvatAM traNeka kalAkamAM banIhAla ghATa pAse ame maMdiranI bhavyatA to koI judA ja prakAranI che. ahiM darzanArthe * . AvI pahoMcyA. ahi ame kAzmIrane chellI salAma karI. banIhAla AvatA jatA saMkhyAbaMdha zIkha bhAIbaheno ApaNane jovA maLe che. - ghATa vaTAvIne ame jamunA pradezamAM praveza karyo. sAMjanA bhAgamAM A maMdiranA pravezadvAranI uparanA makAnamAM zIkhenA bahAdurIbharyA * kurda pahoMcyA. Aje zrAvaNa suda 10ne divasa hato. AkAza ujajavaLa ItihAsane paricaya ApatAM citro tema ja temanAM svaccha hatuM. eTale Azare 60% phITanI UMcAIe AveluM zastrAstrone ane aitihAsika avazeSane saMgraha karavAmAM Avyo cAvamAM Avela yutha hosTela che ane jAhera janatAne jovA mATe te khulluM hoya che. zIkhonA A ' jayAM amAre rAtrIvAse hato tyAMthI dekhAtA vizALa pahADI | mahAna puruSenA moTA moTA tailacitro ahIM ApaNane jovA pradezane dazamInA caMdramAnI zItaLa dhavala snA' pragADhapaNe maLe che. mogala bAdazAha sAthenI temanI dharmabhedane kAraNe ajavALI rahI hatI. khullI jagyAmAM besIne A cAMdanIne thayelI athaDAmaNa ane svadharmanA rakSaNanA kAraNe temaNe ApelA ame manabhara mANI hatI. bIjA divase savAre ahithI amAre pAravinAnA balidAnanI romAMcaka kathAo ApaNI smRtimAM mukAma UThAvyo. baparanA bhAgamAM janme pahoMcyA. tyAM radhunAthajInuM A myujhIyamamAM pharatA tAjI thAya che. AthI sArI rIte prabhAvita eka , bhavya maMdira che. te maMdira sAthe joDAyelI dharmazALAmAM banelA ame mukhya daravAjAmAM dAkhala thaIne eka vizALa sarovaranI baporanA bhojana mATe rokAyAM. maMdira bahu jovA jevuM che. pALa upara AvIne UbhA. A sarovara vacce AvelAM ArasanA maMdiranI bhamatImAM judA judA hindu devIdevatAonI junI ane senAnAM patarAMthI maDhAyelAM zIkharavALA maMdiranuM sarovaranI mUrtio ApaNuM khAsa dhyAna kheMce che. vaccenA bhAgamAM rAma cotarapha bAMdhelI ArasanI pharasabaMdhInA koI paNa khUNethI thatuM '' ' tathA sItAnI bahu ja suMdara ane kaLApUrvaka zaNagArelI mUrtio darIna ApaNI cittane atyaMta mugdha banAve che. A maMdira '', ' che. jammumAM bIja paNa jovAlAyaka hindu maMdiro che. paNa upara pahoMcavA mATe bAMdhelA pUla upara thaIne ame mukhya " amArI pAse vadhu khATI thavAne samaya nahote. baporanA doDha-bene ' maMdiramAM praveza karyo. maMdiranA madhya bhAgamAM zIkho graMthasAheba , paNa ' ' sumAre bhajana patAvIne ahithI ame upaDayA. sAMjanA mukelI che, tenI AsapAsa ArasanI jALI che ane tenI . pAMca vAgyA lagabhaga paThANakoTa pahoMcyA. relve Trena amArI rAha jotI AsapAsa pharatI pradikSaNA karavAnI hoya che. eka bAjue zIkhanA , , 'UbhI hatI. paThANakoTathI amRtasara tarapha amArI gADI ravAnA thaI. koI dharmaguru graMthasAheba vAcatA hatA ane tyAM beThelA keTalAMka . rastAmAM manahara sUryAsta nihALyo. AkAzamAM vAdaLe bhAIbahene bhakitabhAvapUrvaka sAMbhaLatA hatA. bIjA khUNe bhajano gherAI cUkayAM hatA. rAtrInA sADA ATha lagabhaga ame amRtasara , cAlatAM hatA. A maMdira kaLA ane kArIgarIne adbhUta namUne pahoMcyA tyAre varasAda varasI rahyo hate. rAtrI amAre amArA che. ahIM ArasamAM UThAva ApIne karavAmAM AveluM velabuTTAonuM DabAmAM ja pasAra karavAnI hatI. savAra paDI tyAre paNa varasAda - kotarakAma ane tarehatarehanuM citrakAma jovA maLe che ane A cAlu, hatA. Ama chatAM divasanA bhAgamAM amRtasaramAM je kAMI . ' citrAmaNamAM sonerI raMgane eTale ke senAnAM pAnAMone khUba jovAlAyaka hoya te amAre joI levAnuM hatuM. naveka vAgye badhAM chUTathI upayoga karavAmAM Avela che. A maMdirane eka mALa che taiyAra thayAM. varasAdanA koTathI surakSita banelAM ame ghoDAgADI ane temAM paNa cAre bAjue tarehatarehanuM atyaMta AkarSaka karIne upaDyAM. sauthI prathama vizALa sarovara vacce bAMdheluM nara- suzobhana AMpaNI AMkhanuM raMjana kare che. A badhuM AnaMdapUrvaka nArAyaNanuM maMdira joyuM. A maMdiramAM naranArAyaNa tathA lakSmInI ' nihALIne ame jaliyAnavALA bAga tarapha gayA. ahiM 1918nI atyaMta manohara mUrtio hatI. maMdiranI bAMdhaNI' paNa kaLApUrNa sAlamAM eprile " mAsanI 18mI tArIkhe prajAnA vANIsvAtaMtrya * at * Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-3-62 prabhu upara sakhta aMkUzA mUkatA--aMgreja ' sarakAre tAjetaramAM bahAra pADelA--roleTa ekaTa sAme virodha karavA mATe lAkonI eka jaMgI jAhera sabhA maLI hatI. A sabhA gerakAyadesara jAhera karavAmAM AvI hatI ane tene vikherI nAkhavA mATe janarala DAyaranI saradArI nIce eka sazastra lazkara AvI pahoMcyuM hatuM. vikharAI javAnA hukama ApavA chatAM loko khasyA nahotA. eTale janarala DAyare goLIbArano hukama Apyo hato. kamanasIbe A vizALa cogAna pharatAM cAtarapha makAno hatAM ane temAM dAkhala thavAnA mAtra eka sAMkaDo rasto hatA. A sAMkaDo rasto janarala DAyara rokI beTho hato. lAko bhAgavA Icche te paNa bhAgI zake ema nahotuM. pariNAme ahIM eka moTo hatyAkAMDa nirmANa thayo ane sAtasA--AThasa| mANasAe jAna gumAvyAM. AnA aMge AkhA dezamAM pracaMDa roSanA dAvAnaLa bhabhUkI UThayo. aMgreja sarakAre prajAnuM samAdhAna thAya evI nIti dhAraNa karavAne badale vadhAre ne vadhAre kaDaka damananIti akhatyAra karI ane temAMthI mahAtmA gAMdhInI AgevAnI nIce asahakAranI laDatanAM maMDANa maMDAyAM. A jaliyAnavALA bAga te divasathI AjhAdI arthe prajAprANanI apAyelI AhutinA pratIkarUpa banI gayo. bhArata sarakAre dezane AjhAdI prApta thayA bAda A sthaLane surakSita banAvyuM che. ahiM eka bhavya smAraka Ubhu karyuM che. ApaNA mATe A sthaLa tIrthasamAna banyuM che. ahiM ame cotarapha pharyAM, AsapAsanAM makAnomAM lazkare cheADelI gALIonA jyAM tyAM paDelAM kANAM nihALyAM ane e AjhAdInA zahIdone aMtaranA bhAvathI praNAma karyA. Ama jovAlAyaka sthaLo joIne pAchA pharyAM, bhAjana karyuM, thoDo ArAma karyo. tyAra bAda ahiM lAlA harajasarAyajI jaina nAmanA jaina samAjanA ane vizeSata: sthAnakavAsI samAjanA eka agragaNya AgevAna rahe che temane huM ane mArA patnI maLavA gayA. bIjA bhAIbahenA zaheranI bajAramAM pharavA tathA kharIdI karavA nIkaLI paDayA. lAlA harajasa rAyajIne nAmathI huM oLakhAtA hatAM. temanA pratyakSa paricaya nahotA. paMDita sukhalAlajI sAthe temane lAMbA varSano paricaya hovAnuM huM jANatA hatA ane tethI ja temane maLavAnuM mane AkarSaNa hatuM. teo amRtasaranA eka AgevAna nAgarika che. temaNe varSo pahelAM sahazikSaNanA dheAraNe keLavaNI ApatI eka sArvajanika hAIskUla sthApelI. jyAM atyAre 2000 uparAMta vidyArthI--vidyArthinIo tAlIma pAme che. kAzImAM hindu yunivarsiTInI bAjumAM jaina vidyArthIo mATe temaNe pArzvanAtha jaina vidyAzrama nAmanI eka saMsthA ane chAtrAlaya sthApela che ane A saMsthA taraphathI 'zramaNa' nAmanuM eka mAsika pragaTa thAya che. lAlAjI eka moTA udyogapati che ane amRtasara, dilhI, muMbaI vagere sthaLoe temanI phekaTarIo che. teo zrImAna hAvA sAthe sarasvatInA upAsaka che ane temanI mAraphata varSothI eka graMthaprakAzana pravRtti cAle che. amRtasaramAM paNa temanA meATo vyApAra vyavasAya che. temanuM vizALa suzikSita kuTuMba che ane temanA aneka kuTuMbIjano kuTuMbanA ja dhaMdhAudyogamAM joDAyelAM che. ame temanA baMgale pahoMcyA tyAre lAlAjI gharamAM nahAtA. temanA kuTuMbIjane sAthe vAtacItamAM thoDo samaya gALyA ane lAlAjI AvI pahoMcyA. temanI sAthe traNeka kalAka gALyA ane deza ane samAja, dharma ane tattvajJAnane lagatA aneka viSaya upara carcA thaI. temaNe amAruM bhAvabharyuM Atithya karyuM ane pachI amRtasaramAM AvelAM jaina maMdiro dekhADayAM ane tyAM tatkALa cAmAsu karI rahelA sthAnakavAsI sAdhuo pAse paNa amane laI gayA. ATale dUra sudhI vicaratA jaina sAdhuonA darzana karI ame prasannatA anubhavI. vaLI, AvA sajjana saMskArI dharmaparAyaNa jIvana gRhasthano paricaya thatAM amRtasara AvavAnuM savizeSa saphaLa banyuM - hAya evA cittamAM AnaMda anubhavyo. sAMjanA samaye temaNe amane amRtasara sTezane pahoMcADayA ane amArI pravAsI maMDaLI vacce thoDo samaya rokAIne temaNe amArI rajA lIdhI. rAtrInA nava vAgyA lagabhaga amArI gADI amRtasarathI upaDI ane savAranA ame kAlakA pahoMcyAM. sTezana upara cA-pANI, nahAvuMdhAvuM-badhuM jaladIthI patAvyuM ane amArA mATe AvI UbhelI basamAM himAcala pradezanI navI rAjadhAnI caMDIgaDha jovA nIkaLyAM. A caMDIgaDha pUrva AyojanapUrvaka racavAmAM--Ubhu karavAmAM-- AveluM zahera che ane tethI sAMkaDI galIkucIo ke 'moTAM zaheromAM dekhAtA gaMdavADa bilakula najare paDatA nathI. himAlayanI taLeTImAM AveluM A zahera bahu meTA vistAra upara patharAyeluM che ane vizALa rastAo ane beThI bAMdhaNInA chUTAM chUTAM nivAsasthAnA AMkhAne AnaMda Ape che. sarakArI makAno adyatana Dhabe baMdhAyelAM che. tyAMnuM sacivAlaya Azare agiyAra mALanuM eka ati bhavya AlIzAna makAna che te joyuM ane tenI uparanI agAzI uparathI dUra dUranA pradezane daSTipatha upara ekAgra karatuM ane himAlayanI pRSThabhUmikA upara patharAyeluM daSya nihALIne UMDI prasannatA anubhavI. Ama caMdIgaDha upara uDanuM cakkara lagAvIne bapeAranA pAchA pharatAM pijAranA mogala gArDana joyo ane bapAranA bhAgamAM kAlakA AvI pahoMcyA. bhAjana karyuM ane pAchA sImalA javA sajja thayA. amArI Azare 45 jaNanI maMDaLI eka basamAM AruDha thaI ane traNeka vAgye amAruM parvatArohaNa zarU thayuM. 25 sImalA AgaLa upara huM be vAra AvI gayA hatA. pahelI vAra 1913nI sAlamAM huM muMbaImAM elphinsTana kaoNlejamAM bI. e.nA abhyAsa karato hato ane bIjI vAra 1931nI sAlamAM jyAre savinaya satyAgrahanI laDatanA bIjA tabakkAnAM nagArAM vAgatAM hatAM. baMne vakhata Azare vIza vIza divasa rahelA aTale sImalA A vakhate mArA mATe navuM ajANyuM sthaLa nahotuM. Ama chatAM atyAre A pradeza upara varSARtu ghaTTa jAmelI hatI. ane tene lIdhe nadI nALAmAM varasAdanAM pANI chalakAtAM hatAM ane pahADI mArge jyAM tyAM uparathI nIce sarI AvatA nAnA moTA jaLapravAho AMkhonuM raMjana karatA hatA ane tenA madhura avAja kAnane AlhAda ApatA hatA. cAtaraphanA pradeza bhAre lIleAchama dekhAtA hatA ane pahADanI dharatIne DhAMkI detAM vRkSa anupama tAjagI dAkhavatA hatAM. AkAzamAM paNa vAdaLA ubharAtAM ane osaratAM hatAM ane tene lIdhe chAyAM taDakAnI guMthaNI parvatAnI ramyatAmAM vadhAro karatI hatI. kAlakAthI sImalA sudhI Azare pada mAIlanI pAkI saDaka che. e saDaka Ama tema vaLAMka letI amArI basane AgaLa ne AgaLa laI jatI hatI ane amArA darzanamAM navInatAnI satata puravaNI karatI hatI. Ama jota jotAmAM sAMja paDI; sUrya pazcima dizAe nIce utaravA lAgyo ane vAdaLAnA AvaraNa--anAvaraNanA kAraNe sUryAstanuM adbhuta draSya sarajAvA lAgyuM. A draSye amane badhAMne khUba mugdha banAvI dIdhAM. jotajotAmAM sUrya, sUryanA prakAza badhu alopa thaI gayuM. saMdhyA khIlI ane te paNa karamAi gaI. rAtrInA aMdhakAre samagra pradezane AvarI lIdhA. basamAM beThA tyArathI bahenAnAM gIto zarU thayAM hatAM ane te haju sudhI akhaMDa cAlatAM hatAM. paNa have aMdhakAramAM varasAda umerAyo; gAjavIja paNa thavA lAgI, ane kudarate rUdra svarUpa dhAraNa karyuM. basamAM paNa pANInI jhApaTa avAranavAra AvavA lAgI. varasAda ane dhAra aMdhakArane lIdhe basa DrAivaranuM kAma vadhAre kaparU banatuM gayuM. pariNAme basamAM cAlatuM gAnatAna baMdha thaI gayuM. sadbhAgye sImalA najIka AvI rahyuM hatuM. tenA sImApradezamAM ame praveza karI cukyA hatA. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** ** : - - - " prabuddha jIvana . tA. 16-3-62 sImalAnA ghIca vibhAgamAM UMcANamAM rahela hoTela AvelI che. jyAM Aja re sapanAmAM meM to Dolato DuMgara dITho jo, amAre utaravAnuM hatuM. rAtrInA ATha sADAATha lagabhaga ame kaiyala khaLakhaLatI nadIe re sAhelI mArA sapanAmAM. - hoTela samIpa pahoMcyA. varasAda haju varasate hate paNa tenuM jora.' -A gAyana upADayuM ane temanA madhura naravA kaMThamAMthI eka kamI thayuM hatuM. hoTelamAM dAkhala thayA, sAmAna sAthe ame ThIka ThIka pachI eka kaDIo vahevA lAgI ane sAthe sAthe amArAM dila, dimAka goThavAI gayAM. Aje caturdazInI rAta hatI, paNa AkAza vAda- * ane DokAM DolavA lAgyAM. saMgItamAM je Dolato DuMgara ane khaLakhaLatI nadIono ullekha Ave che e kudaratanuM nATaka te amArI AMkhe H LathI gherAyeluM hatuM ane ame TADhathI kaMpatA hatAM eTale hoTalamAM sAme pratyakSa bhajavAi rahyuM hatuM. eTale amArUM citta emanA A amArI rUmamAM goThavAyA bAda gelerImAM AvI bahAra DokIyuM karavAnuM gAyane sAthe ekarUpa banI gayuM ane samaya kyAM gayA tenI khabara na ame mana sarakhuM paNa karyuM nahotuM. paDI ane sAme jyAre kAlakA AvIne ubhuM rahyuM tyAre ame paNa - savAra paDI. Aje zrAvaNI pUrNimA hatI. bahena bhAIne svapnAmAMthI bahAra nIkaLIne nakkara dharatI upara AvIne ubhA rahyA rAkhaDI bAMdhe te puNya divasa hato, baLevanuM parva hatuM. tethI amArA hoie evo vilakSaNa amane anubhava thayo. pravAsasaMcAlaka bhagubhAie miSTAnnapUrvakanA bharyA bhajanathI apUrNa paramAnaMda amane tRpta karyA. sImalAmAM be divasane nivAsa nizcita hato ane zrI bhArata jaina mahAmaMDaLanuM AgAmI adhivezana te gALAmAM jyAM javAya, jayAM pharAya tyAM javA pharavAnuM hatuM, varSA zrI bhArata jaina mahAmaMDaLanA maMtrIo jaNAve che ke - "bhArata jaina mahAmaMDaLanuM ' 37muM RtunA havAmAnanA kAraNe A divasomAM sImalAnA pahADo upara adhivezana rAjasthAnanI rAjadhAnI jayapuramAM eprila mAsanI 7mI tathA 8mI tArIkhe dhummasanuM cAlu AkramaNa rahetuM hatuM. ame jyAM rahetA hatA tyAM sAhU zreyAMzaprasAdajInA pramukhapaNA nIce bharavAnuM nakkI thayuM che. gelerImAMthI nIcenI khINane vaTAvIne dUra dUra daSTi jatI hatI ane ane A adhivezananuM udghATana zeThazrI amRtalAla kALIdAsa A dhummasanI AvaraNa anAvaraNanA kAraNe AkhuM daSya koi judI * dozIe karavAnuM kabUla karyuM che. ja bhavyatA ane gahanatAne anubhava karAvatuM hatuM. gelerImAM ubhAM | mArI jIvana-sAdhanA ubhAM dhummasanI A lIlA jotAM rahevAmAM koi judo ja AnaMda , (223 mA pAnAthI cAlu) i,', ' AvatuM hatuM. Azaro ApyAnuM paNa mArI pAse kabulyuM hatuM. paNa bhAgya joge Aje rAtrInA AkAza svaccha hatuM. hoTelanI pAchaLanA bhUpatane eka sAthI, rANA bhAlacaMdabhAI DokaTaranI davA karAvate 1 bhAgamAMthI zrAvaNI pUrNimAnA pUrNacaMdrane udaya thaI rahyo hato. hatA. bhAlacaMdabhAIe te ja divase tenI pAse mArI prasaMzA karI. caMdrabiba UMce AvI rahyuM hatuM ane vyApelA timirane haThAvIne samasta giripradezane nirmaLa prakAzavaDe ajavALI rahyuM hatuM. AthI ane eNe ADA paDIne bhUpatane gAma bhAMgatA ane khuna kharAbI AkarSAIne rAtrInA avAra navAra bIchAnAmAMthI UThIne bahAra gele "karatA roko ane bhUpate mArI sAthe, lAgatAvaLagatA adhikArine eka saMdeze kahevarAvyA. A pachI beeka vakhata rAtanA AvatAM rImAM huM Avo ane soLe kaLAe khIlI uThelA caMdrane ane temAMthI jatAM teNe mane paDakArele, paNa javA dIdhelo. A badhA bhayane anavarata dhArAe varasatI ane dharatIne prakAzapulakita karatI cAMda- . '' nIne nihALIne UMDI dhanyatA anubhavate. ! kAraNe ame mAlaparAmAM homagArDanI zarUAta karI. keTalAMka juvAno bIjA divase sImalAnI madhyamAM lagabhaga ATha hajAra phITanI baMduko zIkhyA. zastro dhAraNa na karavAno mAro saMkalpa hate. eTale ".' '' ucAIe AveluM zikhara je "jakhI'nA nAmathI oLakhAya che tyAM amArA eka be jaNa sivAya bAkInA badhA baMduka calAvatA zIkhyA. eka vakhata amArA gAmanI nadI sudhI te loko AvI gayA. paNa pATaNanA ame jaI AvyA. ahi hanumAnanuM nAnuM namaNuM maMdira che ane A garAsadAroe temane khATuM samajAvIne pAchA vALyA. eka saMmelana - AkAza svaccha hoya te himazikharanAM maMgaLamaya darzana thAya che. upara khAraciyAnI jema humalo karavAnI te lokoe taiyArI karelI. hanumAnanuM A maMdira hoine ahi vAMdarAonI khUba vastI che ane paranuM svargastha mehanalAla metIcaMdane A vAtanI khabara paDatAM . ahi AvatA jatA loko vAMdarAone dALIyA ziMgathI dharAve che. jenI temaNe e vakhatanA saurASTranA gRhapradhAna zrI rasikabhAine jANa * gayA tyAre AkAza te cepyuM hatuM ja nahi, paNa upara pahoMcyA karI ane saMmelana bacI gayuM. ane saMmelananA sthaLathI cAra mAila dUra hathiyAra tathA jIpa choDI te loko nAThA. A badhA bAda varasAda AvavA lAgyo ane temAM palaLatAM ame nIce AvyA. prasaMgomAMthI pasAra thavAne laine tema ja saMgaThanane laIne kheDaahiM digaMbara saMpradAyanuM eka jaina maMdira che ane bAjue jene temAM hiMmata vadhI. ame pote jyAM khUba raMjADa hatI tevI eka utaravA mATe dharmazALA che. jaina maMdiramAM darzana karIne prasannata jamIna lIdhI, ne tyAM raMjADa dUra karavAnuM ja kAma karyuM. traNa varSamAM anubhavI. dharmazALA paNa joi. bahu ochA bhADe utaravAnI A te amArI jamIna pharatI 400 vIghA jamIna kheDa nIce AvI dharmazALAnI sagavaDa ahi AvatA jainoe dhyAnamAM rAkhavA jevI che.. gai. A vakhata daramiyAna rasikabhAie mArA rakSaNa mATe cAra Ama amArA be divasa sImalAmAM ahiM tahiM pharavAmAM ane polIsa tathA gAmanA rakSaNa mATe mIlaTarI mUkela. mArA rakSaNa mATe cIjavastu phaLaphaLAdi kharIdavAmAM kema pasAra thayA tenI khabara na paDI. polIsanI vAta mane mArA vicAra sAthe baMdhabesatI lAgatI na hatI paNa kaMIka nabaLAithI, kaMIka rasikabhAI pratye snehavaza 27 mI bapore sImalAthI ame ravAnA thayA. je sRSTisaundarya ane thaIne ane kaMika makkama AgrahanA abhAve meM polIsarakSaNa AkAzavaibhava sImalA AvatAM ame mANyo hato tenuM ja pAchA pharatAM, svIkAryuM. sukhada punarAvartana thai rahyuM hatuM. e uparAMta AkAza svastha hatuM. gAmane sahakAra-saMgaThThana, saurASTra rAjyanI cIvaTa ane saunAM mana prasanna hatAM. eTale Akhe raste gAnatAnanI paNa rama- nAnA moTA ' kAryakartAonA sAthane laIne amArA pradezamAM ame che, jhaTa cAlI rahI hatI. bahene bhAio badhAMya saMgItamAM gulatAna kAyaratAmAMthI thoDIka nirbhayatA lAvI zakayA. gAmamAM eka bhaMgIne hatAM. amArA kasturabhAi temanuM ustAdI saMgIta avAranavAra pIra- vAMkasara sarapaMce TApalI mArI hatI, te paNa teNe jAheramAM mAphI "satA hatA. bahenemAMthI eka pachI eka bahena gAyana upADatI ane mAgI hatI. mukhIe DhaMDhane lApho mAre to tene paNa kSamAM bIjI bahene tene jhIlatI hatI. bahene pravAsa-paryaTanamAM nIkaLe ane mAgavI paDelI. sAthIne mAravA mATe eka kheDUtane jAhera Thapako maLe ne teNe kSamA mAgI. bahenone mAravAnuM 90 TakA baMdha thayuM. je saMgItano gItagAyanane pravAha vahevA mAMDe che te pravAha Aje ane koI mAre te tene jAheramAM Thapako maLato. pariNAme baheno, jesabhera vahevA mAMDyA hatA. rastAmAM tenala AvyuM, nAsto karyo, AgaLa cAlyA, dharamapura AvyuM. tyAMthI AgaLa cAlyA ane bALako ane navI UbhI thatI javAna peDhImAMthI bhaya khaMkherAta gaye. have pachI ApaNe bIjA vrata aMge vicArIzuM. * * kAlakA najIka AvatuM gayuM evAmAM hIrAbahene sva. kavinAyaka medhANInuM ' ' ' (kramaza:) * - dulerAya mATaliyA * , ke gAmamAM Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 ) ( s tA. 16-3-6ra 208 - 1 29 | ja % | 0 0 2 | ha ka R. 154 * 118 R. % | ja = | bhAratavyApI cUMTaNInAM pakSavAra pariNAma lokasabhA ' '' : bihAra-vidhAnasabhA mahisura vidhAnasabhA sAmAnya sAmAnya 1957 1962 1957 1962 cuMTaNI cuMTaNI ekaMdara beThaka 318 318 ekaMdara beThako 208 koMgresa 210 185 koMgresa 1957 1962 150 139 samAjavAdI pakSa 18 ekaMdara beThako 500 50 20 svataMtra pakSa - 50 svataMtra pakSa sIdhA cUMTAyelA 490 494 prajAsamAjavAdI pakSa 31 29 prajAsAmyavAdI pakSa 1 jAhera thayelAM pariNAme 490 - 479 a jharakhaMDa pakSa 30 20 S. C. F. ' kogresa 365 348 sAmyavAdI pakSI samAjavAdI (lohiyA)pakSa -- sAmyavAdI pakSa samAjavAdI (lahiyA pakSa 2 pejharsa enDa svataMtra pakSa. varkarsa pArTI - 2 prajAsamAjavAdI pakSa janasaMgha svataMtra umedavAro 35 janasaMgha 4 14 : janatA pakSa 23 - H. , paMjAba vidhAnasabhA s M. R. R. P. lokasevaka saMgha 157 1962 pejhansa enDa vakarsa pArTI svataMtra umedavAro 14 12 ekaMdara beThako 154 S. C. F. keMgresa madhyapradeza--vidhAnasabhA G. P. akAlI 1957 1962 jharakhaMDa sAmyavAdI pakSa 6 ekaMdara beThako leka sevaka saMgha 288 288 prajAsamAjavAdI pakSa 1 akAlI daLa koMgresa 231 - 142 janasaMgha janasaMgha phoravarDa bleka - 10 41 svataMtra pakSa . . - musalImalIga prajAsamAjavAdI pakSa 13 33 samAjavAdI pakSa (lAhiyA) - samAjavAdI pakSa (lohiyA) 7 samAjavAdI (lAhiyA) pakSa 8 svataMtra umedavAre 20 drAvIDa munetrA kAjhagama 2 R. R. P. 10. 4 * be vibhAganuM pariNAma bAkI che. bIjA nAnA pakSo H. M. S. svataMtra umedavAro rAjasthAna-vidhAnasabhA 25 27 svataMtra pakSa sAmyavAdI pakSa 1957 1962 15 beThakonA pariNAmo haju bAkI che. svataMtra umedavAro 13 39 ekaMdara beThako 176 176 , Andha-vidhAnasabhA koMgresa 119 88 ' madrAsa-vidhAnasabhA svataMtra pakSa - 36 1957 1962 1957 1962 janasaMdha ekaMdara beThako 301 30 ekaMdara beThako 205, 206 prajAsamAjavAdI pakSa 1 koMgresa 215 176 keMgresa 161 138 sAmyavAdI pakSa 1 sAmyavAdI 35 51 dvAvaDa munetrA kAjhagama 15 R. B. P. 17 svataMtra pakSa' - svataMtra pakSa samAjavAdI pakSa lahiyA) - sAmyavAdI pakSa 4 svataMtra umedavAre 2 32 prajAsamAjavAdI pakSa 22 prajAsamAjavAdI pakSa 2 uttara pradeza-vidhAnasabhA samAjavAdI pakSa lohiyA) 16 2 21 C. R. C. Andha nezanala pArTI 16 - 1957 samAjavAdI pakSa (lohiyA) 2. 1962 . svataMtra umedavAro 12 51 ekaMdara beThako 430 430* pheravarDa bleka - koMgresa 286 cUMTaNIdivasa agAu eka koMgresI umeda 248 * svataMtra umedavAre 15 janasaMdha 17 vAranuM avasAna thavAthI eka matadAra 48 vibhAganI cUMTaNI mulatavI rahI che. * eka sabhyanuM avasAna thavAthI te prajAsamAjavAdI pakSa 44. vibhAganI cUMTaNI mulatavI rahI che. samAjavAdI pakSa (lohiyA) 25 - AsAma-vidhAnasabhA svataMtra pakSa - 15 mahArASTra-vidhAnasabhA sAmyavAdI pakSa 1957. 1962 ekaMdara beThako 1957 1962 rIpablIkana 108 105 ekaMdara beThako 264 264. hindu mahAsabhA - 71 79 H. L. C. koMgresa 136 svataMtra umedavAro 214 49 31 prajAsamAjavAdI pakSa 8 prajA samAjavAdI pakSa 31 * be vibhAganI matagaNatarI mulatavI rahI che. sAmyavAdI pakSa (lohiyA) 4 pesa enDa pazcima baMgALa-vidhAnasabhA E. I. T. U. 6 , varkarsa pArTI ekaMdara beThako '1957 1962 - svataMtra umedavAro 19 9 sAmyavAdI pakSa 252 252 gujarAta-vidhAnasabhA Ara. pI. (samiti) 8 koMgresa * 152 157 H. M. s. sAmyavAdI pakSa 46 50 1957 1962 rIpablIkana (kAmbale rU 5) 8 prajAsamAjavAdI pakSa ke 21 ekaMdara beThako 132 154 * janasaMdha 4 phoravarDa bloka 8 13 koMgresa : 7 113 samAjavAdI (lohIyA) pakSa - 1 pheravarDa bloka ema. ' svataMtra pakSa , - 26 svataMtra umedavAro ane bIjA - lokasevaka saMgha . prajAsamAjavAdI pakSa 3 7 nAnA pakSo 34 1.5 R, S. P. M. J. P. 29 - * eka beThakanuM pariNAma 11mI mArce, soziyala 'yunITI senTara svataMtra umedavAro .... : 3' 8 . : ' - jAhera thaze. ' ' . ; svataMtra umedavAro : ' - 11 27 ' y bh m lh m nh u e | | koMgresa che 6 I Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * pra kha ddha ja na tA. 16-3-2 II cUMTaNunI samIkSA (tA. 13-62 zanIvAranA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA dAkhavyuM che. je rAjamAM koMgresanI netAgIrI sabaLa nahotI te Azaya nIce saMghanA kAryAlayamAM bharavAmAM AvelI jAhera sabhAmAM rAjyamAM keMgresane bahu ochI bahumatI maLI che ane keTalAka ra zrI. cImanalAla cakubhAI zAhe ApelA vyAkhyAnanI saMkSipta noMdha ThekANe keTalAya pradhAnane paNa matadAroe uDADI mUkayA che. A nIce ApavAmAM AvI che. taMtrI) ApaNane mAIsera, rAjasthAna ke madhyapradezanAM cUMTaNInAM pariNAmamAM gayA phebruArI mAsanI Akhara sudhImAM bhAratanI trIjI sAmAnya spaSTa rIte jovA maLe che. cUMTaNInuM kArya lagabhaga samApta thayuM che. A cUMTaNInI phlazruti zuM e have ApaNe gujarAtane vicAra karIe. tenAM pariNAme tyAMnuM vicAravA mATe ApaNe ahi ekaThA thayA chIe. cUMTaNInAM pari- lokamAnasa keTaluM jAgRta ane saceta banyuM che tene spaSTa purAvo che. NAme jotAM vicAratAM eka bAbata spaSTa tarI Ave che ane te e che ke tyAM je rIte keMgresanuM saMcAlana thai rahyuM hatuM, bhAvI maMtrImaMDaLa aMge prajAmata ghaNA jAgrata thayo che ane prajAjanoe pUrI samajaNapUrvaka paNacUMTaNI pahelAMthI vicAraNA thai rahI hatI, eTaluM ja nahi paNa, matapradAna karyuM che. jayAre bhAratanuM baMdhAraNa ghaDAI rahyuM te aMge nirNaya paNa levAI cUkayA hatA ane jANe ke, amuka maMtrIhatuM tyAre baMdhAraNamAM bhAratanI janatAne pukhtavayamatAdhikAra maMDaLa lokoe svIkAravuM paDaze evuM vAtAvaraNa UbhuM karavAmAM AvyuM : Apavo ke naMhi e vize khUba carcA thai hatI. dezanI prejAno ghaNo hatuM ane AnA anusaMdhAnamAM daza varSane niyama AgaLa karavAmAM moTo bhAga garIba, ajJAna, matAdhikAra vize kazuM ja samaje Avyo hato A badhuM lokonA manamAM khaTakatuM hatuM-ane nahi. e hovAthI, prajA pracArathI, dabANathI geraraste doravAi jAya Democracy has its own revenge--leDakazAhIne , ane samajaNavinAnuM matapradAna kare te dezane bhAre nukasAna pratikuLa rIte vartavAmAM Ave te lokazAhI pitAne para dekhADayA. thAya--AvI bhIti te divasemAM aneka bAjuethI raju karavAmAM AvI sivAya rahetI nathI e vicAraNA. mujaba kapAyalA bhAvI maMtrIhatI. ema chatAM lokonI hayAukalata-Common=ense-mAM maMDaLanA mukhya AdhArastaMbhane matadAroe asvIkAra karyo.ane ApaNI zraddhA rAkhIne pukhtavayamatAdhikArane svIkAra karavAmAM Avyo. dhAraNA na hatI tevI rIte navA maMtrImaMDaLanI racanA thavA pAmI che. hite. A cUMTaNInAM pariNAme jotAM dezanuM baMdhAraNa ghaDanArA rAjakAraNI e uparAMta keMgresanI aMdara aMdara UbhI thayelI jUthabaMdhIne pratyAghAta AgevAnoe lokomAM-temanI sAmAnya sujhamAM--je zraddhA rAkhI lokamAnasa upara e paDayo ke teNe keMgresane bahumatI te apAvI che, ' hatI. te saphaLa nIvaDI che, sArthaka banI che ema kahyA vinA nahi le. paNa sAthe sAthe virodha pakSane--khAsa karIne svataMtra pakSane sAro e - A aMge ApaNe muMbaInA uttara vibhAgamAM ati tIvra rasAka Teko Apyo che. Ama rAjaye rAjaye je paristhiti meda hato tenuM kasIbharI. je cUMTaNIharIphAI thaI-AcArya kirapalANIjI ane cUMTaNInA pariNAmamAM sArA pramANamAM pratibiMba paDeluM jovAmAM Ave che. " saMrakSaNapradhAna zrI kRSaNa menana vacce-A cUMTaNI daramiyAna jene ApaNe loko upara ghaNI moTI lAgavaga dharAvatA chApAo kahIe te chApA , gujarAtamAM je navI paristhiti nirmANa thai che tenA pari- ?' emanA lagabhaga badhAe zrI. kRSNamenana virUddha valaNa akhatyAra NAme huM dhAruM chuM ke, keMgresanA Antarika mata medo have haLavA ba nI karyuM hatuM ane tene menanavirodhI pracAra jorazeArathI cAlI rehyo ' jo, paristhitimAM sArI sudhAro thaze ane je kAMI aNAnuM banyuM , hatA. A pracAra jotAM kirapalANIjI ja cUMTAze ema ApaNane lAgatuM che te bhulAI jaze. gujarAtanI paraMparA sAdhAraNa rIte zistaparAyaNa * hatuM. paNa tenI hAra dvArA ane te paNa ATalI moTI hAra dvArA rahI che ane A vRtti-vacagALe duHsvapna jevuM je kAMI banI lokoe dekhADI ApyuM che. A chApAonA pracAranI je asara Apa gayuM che te banavI chatAM--haju kAyama rahI che ane tenA avalaM mana [, kaM5tA hatA tevI koI asara loko upara thavA pAmI nathI. sAdhAraNa : vaDe keMgresanuM navuM taMtra parasparanA sumeLathI ghaNuM kAma karI zakaze rIte ApaNe ema vicAratA hoIe chIe ke gAmaDAvALA chApA ane AvatA pAMca varSa daramiyAna gujarAta Athika tema ja audyogika vAMce ja bahu ochA, tethI teo chApAthI doravAya nahi, paNa A to 5 pragatinAM aneka navAM sImAcihane sara karaze evI AzA baMdhAI che. pragatinI eka - muMbaI zaheramAM banyuM che ke jyAM loko khUba chApA vAMce che ane jayAM ' have keMgresa virodhI pAnI sthitino A cUMTaNInAM saMdarbhamAM chApAno menana virUddhamAM tIvra ane satata pracAra thato rahyo che. Ane vicAra karIe. AM virodhI pakSeAmAM prajA samAjavAdI paH jUno artha e thayo ke muMbaInA lokoe kevaLa chApAnA pracArathI nahi ane jANIto che. A pakSe A cUMTaNImAM sauthI moTI hAra khAdhI. deravAtA samajaNapUrvaka mata Apyo che. che ane tenuM have jANe ke nAmanizAna rahevAnuM na hoya evI durdazA bIjuM A cUMTaNI ema dekhADe che ke ApaNe tyAM lokazAhIne 45 teNe prApta karI che. meM AgaLanA vyAkhyAnamAM jaNAvyuM hatuM tema, . tANe pAye daDha che ane vizeSa daDha thato jAya che. madhyapradeza ane rAja A prajAsamAjavAdI pakSa evo pakSa hatuM ke je keMgresa nI barobarI. sthAne bAda karIe te bIjI badhI vidhAnasabhAmAM keMgresane karI zake ema ApaNe mAnatA hatA ane keMgresanA vika95mAM ApaNe bahumatI maLI che ane ema chatAM jayAM jayAM matadArone lAgyuM teno vicAra karI zakatA hatA. paNa tenI nabaLI, asthira mananI ke, amuka keMgresanA umedavAra lAyaka nathI tyAM tyAM tene uDADI mUkatA netAgIrIe ane takavAdIpaNAe te pakSane taddana nirbaLa banAvI. lako acakAyA nathI. pitAnuM saMvanana karatA dhaNA umedavAro che tevuM mUkyo che. ane A aAgata sthitimAMthI te UMce Ave e it ', jANatI mAninI strI peThe, matadAra pitAnI avagaNanA sahana karatA . have koI saMbhava dekhAto nathI. , - ' nathI. mArA sivAya kone cUMTe tema che tevI ati zraddhAvALA umeda- prajAsamAjavAdI pakSanI AvI du:sthiti thavAmAM tenA eka 6 vAranI sAne aneka kissAomAM matadAro ThekANe lAvyA che. bIjI: vakhatanA mukhya AgevAna zrI jayaprakAza nArAyaNanI moTI javAbabAjue lokasabhAnI cUMTaNImAM pa09 beThakomAMthI 348 beThako keMgresI dArI che ema huM mAnuM chuM. ApaNA jAhera jIvanamAM temanuM bahu umedavArone ApIne janatA janArdane keMgresane lokasabhAmAM ghaNI moTI ' UMcuM sthAna che e huM svIkAruM chuM. AtararASTrIya kSetre paNa temaNe bahumatIthI Teko Apyo che. vaLI jayAM jyAM sattAnI kheMcatANa jovAmAM sArI pratiSThA prApta karI che e paNa huM jANuM chuM. paNa temanA mananI . , , AvI che tyAM tyAM. lokoe AvI khecatANA virUddha potAnuM valaNa didhA sthitie temane potAne tema ja je pakSa sAthe teo gADhapaNe Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "--* * * * * * - tA. 16-3-62 . prabuddha jIvana 29. joDAyelA hatA te prajAsamAjavAdI pakSane bhAre nukasAna karyuM che. eka AgevAna netAonA abhAve A carcA atyanta nabaLI . bAjAthI teo potAne gAMdhIvAdI kahevarAve che; niSpakSa lokazAhIne nivaDavAnI ane pariNAme lehazAhInA vikAsane dhakko pahoMcavAno. varelA sarvodaya vAdI tarIke potAne oLakhAve che; rAjakAraNI nivRttine madhyapradezanI vidhAnasabhAnI kula 288 beThakomAM koMgresane temano dAvo che. bIjI bAjue teo rAjakIya kSetramAM potAnuM 142 beThako maLI che. rAjasthAnamAM 176 beThakomAMthI 88 beThaka sthAna TakAvI rAkhavA mAMgatA hoya tema jaNAya che. pAzcAtya maLI che. A rIte banne rAjyamAM keMgresa bahumatI prApta dezamAM udyogIkaNa upara AdhArita je samAjavAda che te karI zakI nathI. madhyapradezamAM Do. kAju mULa te madhya pradezanA samAjavAda ke vikendrita gAMdhIvAdI samAjavAda A bemAMthI kayo paNa temanA jIvanane ghaNo moTo bhAga temaNe uttara pradezamAM- samAjavAda teo ahiM lAvavA mAMge che te samajAtuM nathI. Ama alhAbAdamAM gALela hoIne madhya pradezamAM temanAM mULa UMDA spaSTa darzananA abhAve teo koi paNa bAbatamAM cokakasa doravaNI - nahi ane bIjI koI netAgIrI UbhI thaI zakI nahi. ApI zakatA nathI. tenuM pariNAma keMgresane bhegavavuM paDyuM hoya ema lAge che. svataMtra pakSa A vakhatanI cUMTaNImAM prathama vAra ja dAkhala rAjasthAnamAM junA sAthIo hIrAlAla zAstrI, jayanArAyaNa vyAsa thayo che e hakIkatane dhyAnamAM letAM teNe potAno paga ThIka jamAvyo vagere virUddhamAM hovAM chatAM tyAMnA mukhya pradhAna zrI mehanalAla che ema svIkAryA vinA nahi cAle. tene judA judA rAjayomAM je sArA sukhaDiyAe bahu kuzaLatApUrvaka rAjasthAnanuM taMtra calAvyuM che. pramANamAM beThako maLI che tenAM be kAraNa kalpI zakAya che : ema chatAM jAgIradAra varga ane sthApita hitonuM prabhutva haju khUba (1) virodha pakSa hovo joIe evI lokamAM sudaDha banatI joramAM che ema cUMTaNInuM pariNAma jotAM mAlUma paDe che. rajavADAo jatI mAnyatA. nAbUda thayA che e chatAM tenI bhUtakALanI bhabhakathI haju loko (2) svataMtra pakSanI nItine amuka sthApita hitAvALA varganA sarvathA mukata thayA nathI. rAjavI kuTuMba pratyenI glamour saMgIna Teka. lokonuM AkarSaNa haju jIvita che. A ja kAraNe jayapuranAM mahArANI gAyatrI devIne, kaccha tathA bhAvanagaranA rAjakuMvarone ane anya gujarAta rAjaya vidhAnasabhAmAM svataMtra pakSanA 26 umedavAro rAjavaMzI umedavArone A cUMTaNImAM. saphaLatA maLI che. paNa cUMTAyA che. kacchamAMthI te cUMTAyelA badhA ja umedavAre svataMtra pakSanA che ane keMgresanuM koI nathI. A hakIkate bhAre Azcarya A bAbatane huM bahu mahattva Apato nathI, kAraNa ke A vastu sthiti mArA abhiprAya mujaba alpajIvI che. teo eka bAjue pedA karyuM che. evI ja rIte kheDA jIllAmAM tema ja rAjasthAnamAM svataMtra A rIte vidhAnasabhAmAM tema ja lokasabhAmAM sAmAnya kakSAnA pakSanA umedavArone bahu sAro Teko maLyo che. rAjasthAnamAM 36 sabhyo sAthe besatA thaze, janasaMparkamAM Avaze, ane sAdhAraNa dhArAsabhya svataMtra pakSanA cUMTAyA che. AnuM kAraNa vicAratAM mAluma janasamAja sAthe bheLAtA jaze ane bIjI bAjue lokone temanAM paDe che ke, A pradezamAM garAsadArI, jAgIradArI, pATIdAra, evA viSenuM AkarSaNa samaya jatAM ghaTatuM jaze, ghasAtuM jaze. sthApita hito sAthe saMkaLAyelA vargoe A vakhate mAthuM UMcaka che. A uparAMta jayAM matadAra vargane netAgIrImAM pheraphAra karavAnI ' mahArASTramAM keMgresanuM varcasa ati vyApaka banyuM che, koMgresa jarUra lAgI che tyAM te mujaba teNe matapradAna karIne netAgIrImAM vidhAnasabhAnI 264 beThakomAMthI 214 beThako kabaje karI che. A pheraphAra karavAnI paristhiti UbhI karI che. dA. ta. madhya pradezamAM tyAMnA mATe mahArASTranA paMtapradhAna zrI. cavhANa sau koInA dhanyavAdanA mukhya pradhAna De. kAju uDI gayA athavA to lokoe temane uDADI adhikArI bane che. 1957 mAM je sthiti mahArASTramAM keMgresanI hatI mukyA. A badhuM ema dekhADe che ke loko keMgresa pratyenA AMdhaLA te karatAM Aje ghaNI UMcI sthiti keMgrese prApta karI che. e bhakitabhAvane vaza thaIne nahi paNa potAnuM hita kayAM che ane kone 'uparAMta virodhIone potAnA karI levAnI zrI cavhANamAM uttama cUMTavAmAM raheluM che te vize pUrI sabhAnatApUrvaka teo cUMTaNImAM kaLA rahelI che. A badhuM zrI. cavhANanI kuzaLatAne AbhArI che. bhAga laI rahyA che. A cUMTaNImAM bIjI je eka mukhya vastu dekhAI Ave che " A badhAM pariNAmamAMthI e hakIkata jarUra tarI Ave che ke te e che ke AkhA dezanAM rAjakAraNI paribaLo Rightists naheru vize lokonI UMDI zraddhA pahelAM jeTalI ja kAyama che. ane Leftists - jamaNerI ane DAberI vartuLa -- ema naheranuM lokonA hRdayamAM Aje paNa eTaluM ja prabhutvabharyuM sthAna be vibhAgamAM vaheMcAtAM jAya che. svataMtra pakSa, gaNataMtra, janache. menanane chellI cUMTaNImAM je ATalI moTI bahumatI maLI che te saMgha--A badhA eka ekanI najIka AvatA jAya che ane jamaNerI 'lokamAnasamAM rahelI naherunI asAdhAraNa pratiSThAne ghaNe aMze AbhArI pAMkha nIce ekaThAM thatAM jAya che. sAmyavAdIoe mAtra kRSNamenanane ja che. lokasabhAmAM keMgresane je ATalI moTI bahumatI maLI che te Teko Apyo che ema nathI. jyAM jyAM DAberI valaNavALA umedavAre pAchaLa paNa naherunuM varcasa khUba kAma karI rahyuM hatuM evI mArI UbhA hatAM tyAM tyAM jamaNerI valaNa dharAvatA umedavArone virodha mAnyatA che. ane Ano artha ema paNa karI zakAya ke naheranI nIti- karIne DAberI valaNa dharAvatA umedavArone sAmyavAdI pakSe Teko AntararASTrIya kSetre koI paNa sattAjUtha sAthe nahi joDAvAnI Apyo che. Ama Rightists ane Leftists paribaLonuM alagatAnI nIti ane rASTrIya kSetre samAjavAdI DhabanI samAja Polarisation-ekamekanuM virodhI evuM tIvra banatuM jatuM racanA nirmANa karavAnI nIti-A banne nItine lokone matadArone kendrIkaraNa nirmANa thaI rahyuM che. Ama deza be rAjakAraNI saMgIna Teko che. mukhya pakSemAM vaheMcAI jAya ane temAM nAnA nAnA pakSe vilIna jokasabhAmAM virodhapakSe je samartha vyakitao hatI--kirapalANIjI, thaI jAya to tethI dezane koI nukazAna thavAnuM nathI. jokazAhInI azoka mahetA, DAMge, DaeN. raMgA, bAjapAI, masANI-A vyakitae navI jamAvaTanI draSTie lAbha ja thavAnuM che.' kisabhAmAM nahi hoya--A rIte lokasabhAmAM virodha pakSa nirbaLa sAmyavAdI pakSanI paristhitimAM gaI cUMTaNInI apekSAe havAne A eka cUMTaNInuM anicchanIya pariNAma gaNI zakAya. A vakhate kAMIka sudhAro thayo che. dA. ta. AMdhamAM tenI saMkhyA vadhI Democracy is a government by discussion che. uttara pradezamAM tema ja pazcima baMgALamAMthI teNe pAMca beThako -lokazAhI eTale carcA dvArA sarakArI vahIvaTanuM nirmANa-virodhapakSanA vadhAre meLavI che. A uparathI cInI AkramaNanA aMge sAmyavAdI matI maLI ema karI artha ya kSetre alaga ; ' ' Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * , , , prabuddha jIvana tA. 16-3-dara : pakSanI pratiSThA ghaTI che evI ApaNI mAnyatA khoTI puravAra thaI che. prayoga saphaLa thayo che ane 10-12 karoDa matadAre zAMtipUrvaka che . vastuta: cInI AkramaNanI keMgresa ke komyunisTa mata upara matadAna karI zake che e ghaNA moTo banAva che. cakkasa pratikULa asara thaI hoya ema mAnavAne koI kAraNa nathI. cImanalAla cakubhAI zAha menana ane kirapalANI vaccenI spardhA aMge eka bAbata - pUraka nedha: zrI. cImanabhAIe potAnA vyAkhyAnamAM zrI. ; e kahevAnI prApta thAya che ke kirapalANIjI menana upara satata aMgata 1 TIkAonI jhaDI kRSNamenane pitAnA cUMTaNIpracAra daramiyAna dAkhavelA apUrva vANIvarasAvatA ja rahyA hatA, jyAre menane kirapalANIjI aMge cUMTaNIpracAra daramyAna koI paNa vakhate ullekha yamano ullekha karyo che tenA anusaMdhAnamAM jaNAvavAnuM ke, zrI. kirapasarakho paNa karyo nahoto, eTaluM ja nahi paNa, mane mata Apajo lANIjIe potAnI jAtane cUMTaNIpracAra daramiyAna gAMdhIvAdI tarIke eTaluM paNa temaNe kadi kahyuM nahotuM. 'AnuM cUMTaNI upara e pariNAma sthaLe sthaLe oLakhAvI hatI. zrI. kRSNa menana Ave koI - AvyuM ke buddhizALI matadAra kirapalANIthI vimukha banyo ane dAvo karI zake tema nahotuM. ema chatAM prastuta pracAra daramiyAna ' kapaNamenane viSe tenA dilamAM anukULatA pedA thavA lAgI. A temaNe gAMdhIvAdane anurUpa e ane anekanA dilamAM Adara uparathI phalita thAya che ke cUMTaNIpracAramAM matadAra saMyamane AvakAre ' ' pedA kare e vANIsaMyama dAkhavyo hate. A cUMTaNI spardhAnuM pariNAma che. A hakIkatanI paNa cUMTaNInA pariNAma upara amuka asara paDI ja jotAM ApaNe ema jarUra kahI zakIe chIe ke A cUMTaNImAM gAMdhIhatI. vAdI lebalane hAra maLI che, gAMdhIvAdI saMyamane-eTale kharA ' (A pramANe zrI. cImanabhAInuM vyAkhyAna pUruM thatAM upasthita - gAMdhIvAdane vijaya maLyo che. paramAnaMda che zatA maMDaLImAMthI eka sabhya madrAsa rAjyamAM drAviDa munetrA kAjhagama - pakSane 'gaI cUMTaNImAM 35 beThaka maLelI ane A cUMTaNImAM 50 zrI muMbaI jaina yuvaka saMdhanI vArSika sAmAnya sabhA : beThaka maLI che-A pakSanI nIti rItI ane tenA vadhatA jatA prabhu . zrI muMbai jaina yuvaka saMghanI vArSika sAmAnya sabhA saMdhanA * tvanAM rahasya viSe prakAza pADavAnI vinIta karI. taduparAMta janasI kAryAlayamAM cAlu mArca mAsanI tArIkha 19mI somavAranA sAMjanA tema ja gaNataMtrane komI pakSe gaNavA ke kema, akAlI dala jevA - 5-30 vAgye maLaze, je vakhate nIce mujaba kAmakAja hAtha zuddha komI pakSane sAmyavAdI pakSane Teke kema, AvA savAlo paNa dharavAmAM Avaze : pUchavAmAM AvyA. A savAlanA zrI. cImanabhAIe nIce (1) saMghanA baMdhAraNanA niyama 2 (gha) mAM "rAjakIya tema ja mujaba uttara ApyA hatA.) ATalA zabdo kamI karavAnI kAryavAhaka samitinI bhalAmaNa 1 . drAviDa munetrA kAjhagama pakSane amuka vibhAgamAMthI sAro Teko aMge nirNaya karavo. maLe che te sAthe tenA netA UDI gayA che. alaga drAviDIstAna mAgavAnI (2) zrI maNilAla makamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane A pakSanI nItine vadhAre Teko maLyo che ema mAnavAne kAraNa nathI. pustakAlayanA pAMca TrasTIonI nimaNUMka aMge saMghanI kAryapaNa A pakSanI sAme laDavA mATe madrAsanA mukhya pradhAna zrI, kAmarAja vAhaka samitinI bhalAmaNa dhyAnamAM laIne nirNaya karaze. nAdare'. e ja bIjo pakSa--draviDa kAjhagama-Ubhe karyo che tene (3) gata varSane vRttAMta tathA oDiTa karelA hisAbone maMjUrI pratyAghAta jaNAya che. A uparathI eka kemI baLanI sAme bIjuM ApavI. (2) 4' komI baLa UbhuM karI laDavuM te yogya rIta nathI ema jaNAya che. , (4) navA varSanuM aMdAjapatra aMjAra karavuM. che janasaMgha vastuta: hiMdu mAnasa dharAvatI saMsthA che paNa tenuM (5) saMghanA adhikArIo tathA kAryavAhaka samitinA 15 sabhyonI mALakhuM hiMdu mahAsabhA ke 'rAmarAjya pariSada jevuM UghADuM komI cUMTaNI karavI. nathI. vaLI rASTrIya netAgIrIne tene abhAva che, chatAM amuka zikSita | (6) hisAbanirIkSakanI nimaNuMka karavI. - tathA yuvAna varga A pakSamAM AkayiA che ane tenuM saMgaThana sArUM saMghanA temaja saMgha hastaka cAlatA zrI maNilAla mekamacaMda che. dilhImAM tenuM jora hatuM tyAM ochuM thayuM che, te madhyapradeza jevA zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA esapaDAo saMghanA vibhAgamAM vadhyuM che. keMgresamAM eka yA bIjA kAraNe jemane sthAna kAryAlayamAM tA. 19-3-162 sudhI (tA. 18-3-62 ravivAra nathI ane sAmyavAdanAM virodhI je che tevA hinduo A pakSamAM sivAya) koI paNa divase baporanA samaye sabhyonA nirIkSaNa mATe gayA jaNAya che. kemI pakSe lAMbo vakhata Takaze nahi. sAcA rAjakIya khullA rAkhavAmAM Avaze. pakSe je Takaze, te draSTie svataMtra pakSa AvakArapAtra che. A prasaMge saMdhanA je je sabhyoe potAnuM cAlu varSanuM " sAmyavAdIoe akAlI pakSane Teko Apyo che te te lavAjama rU. 5) haju sudhI bharyuM na hoya te te sabhyone potAnuM - arAjakatA ane phATa Ta UbhI karavAnI tenI nItine eka prakAra lavAjama mekalI ApavA athavA to vArSika sabhAnA samaye bharavA che. akAlInuM jora ochuM thayuM che, paNa kairena pratyene virodha ochA vinaMti karavAmAM Ave che. tha nathI. . sabhAnAM upara jaNAvela samaye vakhatasara upasthita thavA ' '. gaNataMtra pariSada svataMtra pakSamAM bhaLI gaI te dhAryA pramANenuM pariNAma che. keMgresa-gaNataMtra joDANa thayuM tyAre tene bacAva 45/47, dhanajI sTrITa, *** paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA muMbaI-3. cImanalAla jeThAlAla zAha - karavA ema kahevAmAM AvatuM ke gaNataMtra pariSada pratyAghAtI tattvonI maMtrIo saMsthA nahi paNa keMgresanI nIti samAjavAdI-nI najIka che te * keTalI khoTI gaNatarI hatI tene pUrA pUrI pADe che.' mudraNazuddhi * * ekaMdare hajI samagra rASTravyApI rAjakIya baLAnuM kendrI- tA. 16-2-62nA prabuddha jIvananuM pAnuM 203, kolama karaNa dekhAtuM nathI. virodha chinnabhinna che. be sabaLa pakSI thAya- bIjI, pArIgrApha trIjAmAM je grahonI gaNatarI ApavAmAM AvI * eka bIjAnuM vahIvaTItaMtramAM sthAna lai zake tevA- te lekazAhI che temAM bhulathI zanIne samAveza karavo rahI gayo che. 6 mATe AvakAradAyaka che. paNa zrI. neharunI pratibhA pAse Ave sabaLa tA. 1-3-62nA prabuddha jIvananuM pAnuM 213, kolama : virodhapakSa ubho thAya tevuM jaNAtuM nathI. te sAthe samAjavAdI samAja bIjI, peTA heDIMga du:khamAM zrI hari sAMbhaLe e mujaba che temAM racanAno asvIkAra karatA koI pakSa sAce rASTravyApI virodha pakSa thaI "sAMbhaLe'nA dekANe 'sAMbhare ema zake tema paNa jaNAtuM nathI. chatAM, jagatamAM eka pracaMDa lokazAhIne * * ' , mAlika : zrI muMbaI jaina yuvA saMdha ; mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3, mukaNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI, pratyAghAtI nI TalI khUTI gaNatarasanI nIti samAja sAMbhaLenA ThekANe "sAMbhare ema vAMcavuM taMtrI, prabuddha jIvana Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama za. 4 prabuddha jaina 'nuM navasa MskaraNa varSa 23: aMka 23 muMbai, eprila 1, 962, ravivAra AphrikA mATaeN ziliMga 8 taMtrIH paramAna Mda kuMvaccha kApaDiyA vi. saM.: 2017 zrI mu MbaI jaina yuvaka zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha vi. saM. 2018nA prAraMbha sAthe 34mA varSamAM praveza kare che. A vRttAMta vahIvaTanI daSTie vi. saM. 2017nA prAraMbhathI aMta sudhInA che. kAryavAhInI daSTie saMghanI chellI vArSika sabhA tA. 24-3-61nA roja maLI hatI tyArathI Aja sudhInA eTale ke 21mI mArca sudhInA che. vRttAMtanA varSa daramiyAna saMghanA vahIvaTa ekasarakhA vyavasthita rIte cAlI rahyo che ane te hastakanI bhinna bhinna pravRttio ekasarakhI gatimAna rahI che. "prabuddha jIvana " saMghanuM pAkSika mukhapatra "prabuddha jIvana" saMghanI eka viziSTa pravRtti che. A mukhapatra AgAmI eprila mAsanI 16mI tArIkhano aMka pragaTuM thavA sAthe 23 varSa pUrAM karI 24 mA varSamAM praveza karaze. prabuddha jIvananA prakAzananA prAraMbhathI Aja sudhI Avaka vadhAravAnI daSTie jAherakhabaro levAnA vicArathI ApaNe dUra rahyA chIe. kAgaLa, chApaNI, badhuM ja meAdhuM thatuM jAya che. pagAro vadhatA jAya che. AvA pratikULa saMyogA vacce prabuddha jIvana ATalI lAMbI mudata sudhI ekasarakhuM TakI rahe ane dazathI bAra pAnAnI gaMbhIra vicArasAmagrI janatAnA caraNe rajU karatuM rahe e ApaNA saMgha mATe eka gauravaprada ghaTanA che. eka vicArapreraka pAkSika tarIke gujarAtI bhASAbhASI samAjamAM prabuddha jIvane sArI pratiSThA prApta karI che ane temAM pragaTa thatA lekhA avAranavAra anya gujarAtI sAmayikomAM udhRta karavAmAM Ave che. A hakIkata prabuddha jIvananA prakAzananI sArthakatA puravAra kare che. jIvana zrI muMbai, jaina yuvaka sauMghanu pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: 20 nayA paisA gata varSa daramiyAna mArca mAsanI pahelI . tArIkhanA aMkamAM prabuddha jIvananA taMtrI zrI paramAnaMdabhAInI lakhelI vumusi vinoti vAn / e mathALA nIce eka noMdha pragaTa karavAmAM AvI hatI. tenA upara zrI vatsalAbahena mahetAnuM eka carcApatra AvyuM. te carcApatra mArcanI 16mI tArIkhanA aMkamAM 'karUNA vicAra virUddha upayukatatAvAda' e mathALA nIce pragaTa karavAmAM AvyuM hatuM. ane A baMne lekhomAM aMtargata karavAmAM AvelA muddAo upara prastuta samasyAmAM rasa dharAvatA vAcakone potAnA vicAro lakhI melavA nimaMtraNa ApavAmAM AvyuM hatuM. A rIte prApta thayelA lekho athavA to carcApatrA, zrI vatsalAbahenane javAba ane zrI paramAnaMdabhAIe karelI A samasyAnI savistara AlAcanA me mAsanI pahelI tArIkhathI navembara mAsanI seALamI tArIkha sudhInA aMkomAM kramaza: pragaTa karavAmAM AvI hatI. A carcAe ghaNA lokonuM dhyAna kheMcyuM hatuM ane temAMnA keTalAka lekho anya saghanA vArSika vRttAMta i. sa. 1961 sAmayikomAM sArA pramANamAM udhRta karavAmAM AvyA hatA. jaNAvatAM AnaMda thAya che ke amadAvAdanA hiMsAvirodha saMghe A AkhI lekhamALA bIjA keTalAka upayogI pariziSTo sAthe eka suMdara pustakanA AkAramAM pragaTa karela che. tenI kiMmata 75 nayA paisA rAkhavAmAM Avela che. (posTeja 25 nayA paisA vadhAre) A pustakanI nakalA saMghanA kAryAlayamAMthI maLI zakaze. A varSamAM mATI kheATa AvI che. khATa ochI raheze te 2018 jovAthI mAluma paDaze. prabuddha jIvana aMge vahIvaTI varSa daramiyAna rU|. 1843.44nI Avaka thaI che ane rUA. 6216,42no kharca thayA che. pariNAme rUA. 4372.98nI khoTa AvI che. AmAM rUA. 125no kAgaLa sTokamAM rahe che ane AgalA varSanuM eka bIla rUA. 175nuM gayA varSamAM cukavAyela e hisAbe e baMne maLI rUA. 300nI khATa ochI gaNIe to te khoTa lagabhaga rUA. 4,000nI rahe. temAM A varSamAM adhika mAsa hatA eTale be aMko vadhAre pragaTa thayA tene kharca vadhyo. vaLI vahIvaTI kharca paNa thoDo vadhyA tathA ziranAmAM tathA reparo paNa varSamAM navAM chapAvavAM paDayAM. A badhAM kAraNe bhegAM thavAthI tenA pramANamAM AvatA varSamAM mATenuM taiyAra kareluM aMdAjapatra prabuddha jIvananI A khATa saMgha mATe svAbhAvika rIte ciMtAno viSaya bane che. prabuddha jIvana Aje mAtra jaina samAjanuM ja nahi paNa bahujanasamAjane mArgadarzana ApatuM eka supratiSThita pAkSika patra banyuM che. temAM pragaTa thatAM lakhANA pratye loko sAro Adara dharAve che. tenA saMcAlana drArA muMbaI jaina yuvaka saMgha vizALa janasamAjanI agatyanI sevA bajAvI rahela che. Ama chatAM prabuddha jIvanane calAvavA pAchaLa rUA. 3,000 thI 3,500 sudhInI saMghane dara varSe puravaNI karavI paDe che. A khATa haLavI karavAnA upAyo ApaNe vicAravA rahyA. Ane eka upAya e che ke saMghanA sabhyo prabuddha jIvananA grAhako vadhAravA mATe pUrI kALajI sevatA thAya. AvA vicAragaMbhIra patranI grAhakasaMkhyA sahajapaNe vadhavAnI koI zakayatA nathI, te mATe jarUra che sabhyonA sakriya prayatna ane ` sahakAranI, je sthitisaMpanna sabhyonA dilamAM prabuddha jIvana viSe Adara hoya, tenuM ' cAlu saMcAlana lokakalyANanI vRddhi karanAra che, janajAgRtine upakAraka che ema je sthitisaMpanna sabhyo mAnatA hoya temane Arthika sahAya vaDe prabuddha jIvanane saddhara banAvavA amAro Agrahabharyo anurodha che. A paryuSaNa vyAkhyAnamALA gata varSa daramiyAna tA. 7-9-61 thI tA. 14-9-61 sudhI ema ATha divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA gAThavavAmAM AvI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ & ka * * * * * * * * * * ka 232. ' ' - ' prabuddha jIvana : ' : tA. 1-4-62 hatI. A vakhate paMDita sukhalAlajI tabiyatanI anukuLatA hovAne pravRttinA saMcAlana pAchaLa rUA. 5,863-6ne kharca karavAmAM lIdhe muMbaI AvI zakayA hatA ane AThe divasanI vyAkhyAna- A che; Avaka rUA. 4,047.77nI thaI che. eTale rUA. sabhAnuM pramukhasthAna temaNe zebhAvyuM hatuM. tA. 19-61 tathA 1815.83nI beTa AvI che ane temAM AgalA varSanI khoTa tA. 14-961nI vyAkhyAnasabhA bhAratIya vidyAbhavanamAM bharavAmAM rU. 742.08 umeratAM Avaka-jAvaka khAte ekaMdara. kheTanI rUA. AvI hatI. bAkInA divasanI vyAkhyAnasabhA blevaskI lojamAM 255791nI rakama UbhI rahe che. ', ' goThavavAmAM AvI hatI. prastuta vyAkhyAnamALAnA kAryakrama nIce gata varSa daramiyAna yojAyelAM saMmelane ane sanmAna samAraMbhe ' mujaba hato: (1) tA. 303-61nA roja munizrI - jinavijayajIne ' vyAkhyAtA ' - vyAkhyAnaviSaya bhArata sarakAra taraphathI 'padmazrI'ne caMdraka maLavA ' zrI nalIna bhaTTa : upaniSadanI kathAo badala temanuM nI " zrI prabhAbena zAMtidAsa sanmAna karavA mATe saMghanA kAryAlayamAM muMbaI jaina yuvaka saMgha sAmAnya jJAna ane samyaka jJAna taraphathI sanmAna saMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge De. madhurIbahena zAha * zikSaNamAM navI vicArasaraNI che . prA. gaurIprasAda jhAlA munizrIe preraka pravacana karyuM hatuM.' AjanA jIvananI viSamatAnAM. . - - kAraNe, ' (2) tA. 15-4-61nA roja tAjetaramAM karavAmAM AvelI '', zrI dulerAya mATaliyA mArA jIvananA keTalAka prasaMga ', muMbaInI myunisipala korporezananI cUMTaNImAM saphaLatA meLavavA : zrI cImanalAla cakubhAI zAha jIvananAM mUlyo badala zrI jIvarAja bhANajI zAhanuM, zrI lIlIbahena paMDayAnuM, prA. rajanIzajI jainadarzana ane jIvanasAdhanA rDo. je. ema. lAkhANInuM - zrI mukitalAla vIravADiyAnuM, zrI premanAtha karUNA zrI Tekacanda siMdhInuM, zrI kAntilAla ema. pArekhanuM, zrI prA. ramaNalAla zAha upAdhyAya yazovijayajI nAnAlAla DI. mahetAnuM, zrI dhIrajalAla pArekhanuM, zrI jagubhAI zrI rajanIkAMta modI zrI araviMdano pUrNayoga vI. zAhanuM tathA choTubhAI ena. zAhanuM 'maneharamAM saMghanA zrI sAdhakajI dharmanI saphaLatA ke niSphaLatA? pramukha zrI khImajI mADaNa bhujapuriyAnA pramukha sthAne zrI muMbaI paMDita sukhalAlajI saddharma kadi vadhya hoI na zake. jaina yuvaka saMgha taraphathI jAhera sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM ane zrI manubhAI paMcoLI lokazAhI ke A prasaMge saMghanA sabhyoe ghaNI moTI saMkhyAmAM hAjarI ApI hatI. zrI suMdarajI ge. beTAI gItA viSenI mArI dI (3) tA. 10-6-61nA roja zrI muMbaI jena yuvaka saMgha che. zrI manubhAI paMcoLI lokazAhI samAjavAda taraphathI rASTrIya tema ja AMtararASTrIya rAjakAraNa upara zrI cImanalAla - svAmI akhaMDAnaMda sarasvatI gAMdhIjI ' cakubhAI zAhe saMghanA kAryAlayamAM aneka mAhitIothI bhareluM ' A vakhatanI vyAkhyAnamALA dara varSa jeTalI ja AkarSaka pravacana karyuM hatuM ane deza-paradezamAM banelI ane banI rahelI . che'' hatI. temAM paNa prA. rajanIzajI ane zrI manubhAI paMcoLInA rAjakAraNI ghaTanAonI temaNe savistara samAlocanA karI hatI. * vyAkhyAnethI zrotAo savizeSa prabhAvita banyA hatA. A (4) tA. 15-6-61nA roja amadAvAdanI myunisipala . vyAkhyAnamALAmAM zrI dakSeza dhruva tathA bahena IndumatI dhAnake koperizananI I. sa. 1950mAM sthApanA thaI tyArathI meyarapadane karI che. saMgItanI sumadhura puravaNI karI hatI. A vyAkhyAnamALA pAchaLa zobhAvanAra ane tAjetaramAM nivRtta thayelA zrI cInubhAI camana- ' rUA. 1360ne kharca thayo hato. bIjI bAjue zrI muMbaI jaina lAlana saMghanA kAryAlayamAM jAhera sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM ane yuvaka saMgha ane tenI viziSTa pravRtti prabuddha jIvananuM prakAzana te prasaMge lagabhaga savA kalAka sudhI zrI cInubhAIe amadAtathA sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanuM saMcAlana A vyAkhyAna- " vAdanI myunisipAliTI sAthenA eka yA bIjA sthAna uparathI mALA daramiyAna zrotAo taraphathI maLatI Arthika sahAya upara ja | taraphathI maLatI Arthika sahAya upara ja thayelA anubhavane lagatI aneka preraka hakIkate rajU karI hatI. varSothI nirbhara banatuM rahyuM che. gata vyAkhyAnamALA daramiyAna (5) tA. 22-7-61nA roja saMghanI kAryavAhaka samitinA muMbaI jaina yuvaka saMghane rU. 7349.21 ane zrI maNilAla sabhya zrI cImanalAla cakubhAI zAha presa TrasTa opha InDiyAnA makamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayane rUA. ceramenapada upara niyukata thayA te badala temanuM sanmAna karavA mATe 2096.0nI Arthika sahAya maLI che, jemAMthI saMghane maLelI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI "maneharamAM saMghanA upa-pramukha rakamamAMthI dIvALI pahelAM rUA. 6272-00 vasula thayA che ane zrI lIlAvatIbahena devadAsanA pramukhapaNA nIce eka sanmAna vAcanAlaya ane pustakAlayane maLelI rakamamAMthI rU. 278-00 samAraMbha yojavAmAM Avyo hato ane e prasaMge zrI cImanavasUla thayA che. A bhAIne aneka sabhyo taraphathI bhAvabharI aMjalio ' ApavAmAM zrI maNilAla makamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya AvI hatI. ' A vAcanAlaya ane pustakAlayano saMghanA kAryAlaya Asa- . (6) tA. 23-9-61nA roja saMghanA kAryAlayamAM gayA ' pAsa vasatA loko-bhAIo tema ja bahene bahu sArA pramANamAM ogasTa mAsa daramiyAna kAzmIrane pravAsa ane amaranAthanI lAbha le che. vAcanAlayamAM sarerAza 125 thI 150 bhAIo yAtrA karI AvelA zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ane zrI sAmayiko vAcavA mATe Ave che. vAcanAlayamAM AvatA sAmayikonI hIrAbahena pAThakanA vArtAlApa goThavavAmAM AvyA hatA. A vArtA- . yAdI A mujaba che: 5 dainika, 19 sAptAhika, 11 pAkSiko, lApa lagabhaga be kalAka cAlyuM hatuM ane zrotAo mATe rasaprada 50 mAsika, 2 trimAsiko Ave che. bhASAnI daSTie 7 nIvaDayo hate. aMgrejI sAmayiko, 68 gujarAtI sAmayiko ane 12 hindI (7) jANItA bauddhadarzana-vizArada zrI padmanAbha jaina, sAmayiko, ema kula 87 sAmayiko Ave che. pustakAlaya vibhAgamAM barmA, siyAma, InDoneziyA, malAyA, nepAla Adi paurvAtya dezone gata varSa daramiyAna rUpiyA 80.86nI kiMmatanA pustako pravAsa pUro karIne yuropa tarapha tA. 4-10-61nA roja pAchA ' kharIdavAmAM AvyAM hatAM. pustakAlayane cAlu lAbha lenAranI pharavA dhAratA hatAM temane zubha vidAya IcchavA mATe tA.3-10-61nA saMkhyA 300nI AsapAsa rahI che. gata varSa daramiyAna A roja saMghanA kAryAlayamAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-62 prabuddha jIvana eka snehasaMmelana goThavavAmAM AvyuM hatuM ane A prasaMge DA. padmanAbha jaine paurvAtya dezonA pravAsane lagatAM atyaMta madhura smaraNo rajU karyAM. hatAM. (8) tA. 7-10-62nA roja 'manahara'mAM kAzmIranA pravAsane lagatuM citrapaTa, chabIo, phoTogrApha vagere sAhitya, saMghanA sabhyone tathA temanA kuTuMbIjanone dekhADavA mATe eka saMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. A prasaMge himAlaya tathA kAzmIrane lagatI keTalIka DokayumenTarI philmo paNa dekhADavAmAM AvI hatI. A saMmelananA avasara upara, 'manoharanA vizALa hAla cikkAra bharAi gayo hato. (9) tA. 5-11-61nA roja zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI vyAkhyAnazALAmAM suprasiddha vakatA munizrI caMdraprabhasAgarajInuM ''jaina darzana' upara jAhera vyAkhyAna gaThavavAmAM AvyuM hatuM. A vyAkhyAnanA jaina--jainetara aneka bhAIbaheneAe sAro lAbha lIdho hato. (10) tA. 5-2-62nA roja saMghanA kAryAlayamAM zrI kAMtilAla umedacaMda baroDiyAe trIjI paMcavarSIya yojanAnA keTalAMeka pAsAMo rajU karyAM hatAM ane te aMge jarUrI samajUtI ApI hatI. (11) tA. 10-2-62nA roja saMghanA kAryAlayamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe rASTrIya tema ja AMtararASTrIya rAjakAraNI pravAho upara vyAkhyAna ApyuM hatuM ane e divasomAM ugrapaNe carcAI rahela kirapalANI viruddha kRSNa menananI cUMTaNInA prazna upara potAnuM dRSTibindu vistArapUrvaka rajU karyuM hatuM. (12) tA. 11-2-62nA roja prosTreTa glenDanI upAdhimAMthI tAjetaramAM mukata thayelA paMDita sukhalAlajI tathA temanA upara zuddha sevAbhAve zastrakriyA karanAra, muMbaInA suvikhyAta sarjana DaoN. mukunda parIkhane anulakSIne DaoN. kIrtilAla ema. bhaNazALInA pramukhapaNA nIce zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI 'manohara'mAM eka bhavya koTinuM snehasaMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. A saMmelana prasaMge paMDita sukhalAlajIe eka hRdayasparzI` pravacana karyuM hatuM. A saMmelananI tA. 1-3-62nA prabuddha jIvanamAM savistara mAhitI ApavAmAM AvI che. (13) tA. 10-3-62nA roja saMghanA kAryAlayamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe tAjetaramAM pukhtavayamatAdhikAranA dhAraNa upara AkhA bhAratamAM karavAmAM AvelI dhArAsabhyonI cUMTaNI ane tenAM pariNAmo ane pratyAghAto upara eka savistara samIkSA raja karI hatI ane te aMge jarUrI mArgadarzana karAvyuM hatuM. sa MghadrArA yojAyelAM paryaTano (1) gata varSa daramiyAna zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI oNgasTa mAsanI pahelI tArIkhathI 30mI tArIkha sudhInA kAzmIrane kendramAM rAkhIne eka pravAsa gAThavavAmAM Avyo hato. A pravAsamAM 39 bhAIbahene joDA hatAM ane A pravAsanA saMcAlananI javAbadArI saMghanI kAryavAhaka samitinA sabhya zrI bhagubhAI popaTalAla zAhane soMpavAmAM AvI hatI. muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI A prakAranA pravAsa sauthI prathamavAra goThavavAmAM Avyo hato. kAzmIra pahoMcatAM pahelAM AgrA, dilhI ane bhAkharA-nAMgala eka eka divasa pravAsIo rokAyA hatA. kAzmIranA be aThavADiyAnA nivAsa daramiyAna gulamarga, khIlanamarga, pahelagAma rokAyA hatA tathA amaranAthanI yAtrAno prabaMdha karavAmAM Avyo hato. pAchA pharatAM amRtasara, caMDIgaDha, sImalA ane dilhI thaIne oNgasTa mAsanI 30mI tArIkhe madharAte pravAsakAryakrama nakkI karyA mujaba saMpUrNa rIte pUro karIne muMbaI khAte sau pravAsIo sukharUpa pAchA pharyAM hatA. (2) okaTobara mAsanI 21 tathA 22 tArIkha-ema be divasanuM vIlsana Dema paryaTana saMgha taraphathI goThavavAmAM AvyuM hatuM. 233 muMbaIthI lagabhaga 110 mAIlanA aMtare A ati ramaNIya sthaLa AvyuM che. be pharlaMga lAMbA ane 172 phITa UMce evA jaLabaMdhanA kAraNe nirmANa karavAmAM AveluM eka vizALa sarovara ane tenI AsapAsanA suMdara pradeza muMbaInA pravAsIone khUba AkarSe che. saMgha taraphathI sTeTa TrAnsaporTanI be baso rokavAmAM AvI hatI ane kula 100 bhAI-baheno ane bALako A paryaTanamAM joDAyAM hatAM. AkaTobaranI 21mI tArIkhe bapore muMbaIthI prayANa kareluM. rAtrI sarovaranI pALa upara 'holI De homamAM badhAMe gALA. bIje divase savAre "uMdhA pholsa' jaI AvyAM. muMbaI madhyarAtre sau pAchA pharyAM. A be divasanuM paryaTana sau koI mATe atyaMta AnaMdadAyI nIvaDayuM hatuM. vaidyakIya rAhata vaidakIya. rAhatanI apekSA dharAvatA bhAI-bahenone saMgha taraphathI auSadhA tathA Injekazano kharIdI ApavAmAM Ave che. A rAhata sAdhAraNa rIte jana samAja pUratI maryAdita rAkhavAnuM vicArAyuM che, ema chatAM A madada jana-janetarone kazA paNa bhedabhAva sivAya ApavAmAM Ave che. A khAtAnuM bhaMDoLa kayAranuM pUruM thaI gayuM hovA chatAM A kAma cAlu rAkhela che. eTale tA. 22-3-61nA roja maLelI kAryavAhaka samitie karela TharAva pramANe te divasa sudhInI kharcAyela rakama rUA. 117-57 saMghanA kharca khAtAmAM nAkhI devI ema nirNaya karyo hato ane tyAra bAda tA. 24-5-61nA roja maLelI saMghanI kAryavAhaka samitie, A khAnuM cAlu rAkhavuM joIe ema vicArIne janarala phaMDamAMthI rUA. 500 A khAtAnA vahIvaTa mATe kharacavA evA TharAva karyo hato. ane A rIte A khAtuM cAlu rAkhyuM che ane varSa daramiyAna rU. 301-40nA ekaMdara madada ApavAmAM Avela che. saMghamAM mAMdAnI mAvajatanA sAdhano paNa vasAvavAmAM AvyAM che ane teno lAbha kazA paNa bhedabhAva sivAya AsapAsa vasatA kuTuMbone ApavAmAM Ave che ane tene lAbha sArA pramANamAM levAya che. saMghanI kAryavAhI tathA Arthika paristhiti saMgha hastaka cAlatI vividha pravRttionA upara saMkSepamAM khyAla ApavAmAM AvyA che. gata varSa daramiyAna saMghanI kAryavAhaka samitinI 9 sabhAo bolAvavAmAM AvI hatI. saMghanI Arthi> ka paristhitine lagatI vigato A sAthe sAMkaLelA Avaka-jAvakanA hisAba ane saravaiyAM uparathI mAluma paDe tema che. saMghane gata varSamAM kharca rUA. 4578-43no thayo che; Avaka za. 8812-29nI! thaI che; ane saravALe rUA. 4232-86no vadhAro rahyo che. prabuddha jIvananI khoTa rUA. 4372-98mAMthI A vadhAro bAda karatAM rUA. 140-12nI khoTa UbhI rahI te janarala phaMDa khAte lai javAmAM AvI che. A rIte . ApaNu janarala phaMDa rUA. 20230-58 naM hatuM, temAMthI vaidakIya rAhata khAte laI gayA te rUA. 500-00 '' tathA A varSanI khoTanA za. 140-12 ema ekaMdara rUA. 640-12 bAda jatAM. varSanI. Akhare janarala phaMDa khAte rUA. 19590-46 jamA rahe che. saMghanI gata varSanI kAryavAhInA A vRttAMta che. je maryAdA svIkArIne saMgha Aja sudhI potAnI pravRttionuM saMcAlana karI rahela che te jotAM gata varSanI kAryavAhI saMtoSakAraka lekha zakAya. saMghe 33 varSa pUrAM karyAM che. vAcanAlaya ane pustakAlaye 22 varSa e joIne saMghanA mitrA prasaMzako saMgha mATe athavA te vAcanAlaya pUrAM karyAM che. Aje aneka saMsthAoe potAnAM makAno karyAM che ' ane pustakAlaya mATe potAnuM makAna UbhuM karavAnA anurodha karI. " rahyAM che. saMsthAnA sthAyittvane saMsthAnA svataMtra makAna sAthe khUba Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu saMbaMdha che. saMghamAM Aje 448 sabhyo che ane temAM keTalArka sabhyo arthasaMpanna che, temaja vizALa samAjamAM sArI lAgavaga dharAve che, ane tethI saMgha A bAbata dhyAna upara le to AjanI paristhitimAM A manorathanI siddhi bahu muzkela nathI. saMghanA sabhyone A bAbata upara peAtAnuM citta kendrita karavAnI ane navI nimAyalI kAryavAhIne A dizAe sakriya banavAnI bhalAmaNa karavAmAM Ave che. jo AvI koI yojanA saMgha samakSa raja karavAmAM Ave to saMghanA sabhyo, mitro ane prasaMzako yojanAne pAra' pADavA pUro sahakAra Apaze evI AzA rAkhavAmAM maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Ave che. 234 sadhanI vArSika sAmAnya sabhA tA. 19-3-62nA roja somavAre sAMjanA 5--30 vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI vArSika sabhA saMghanA upa-pramukha zrI lIlAvatIbahena devIdAsanA pramukhaNA nIce saMghanA kAryAlayamAM bharavAmAM AvI hatI ane te vakhate saMghanI gata varSanI vArSika sabhAnA vRttAMta vaMcAyA tathA maMjUra thayA bAda nIcenuM kAmakAja hAtha dharavAmAM AvyuM hatuM. saMghanA uddezone lagatI kalama "ApaNA deza svAvalaMbI ane samartha bane e dhyeyapUrvaka dezabharamAM cAlI rahelI rAjakIya tema ja sAmAjika pravRttione bane teTalA Teko Apavo." (1) saMghanA baMdhAraNamAM 2 (gha) nIce mujaba che: sAlamAM AnI aMdara rahelA 'rAjakIya tema ja' ATalA be zabdo kamI karavAnI tA. 10-3-62nA roja maLelI saMghanI kAryavAhaka samitinI bhalAmaNa sAmAnya sabhA samakSa rajU karatAM saMghanA maMtrIzrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe jaNAvyuM ke "A baMdhAraNa 1938nI saMghanA baMdhAraNanuM navuM saMskaraNa karavAmAM AvyuM te vakhate ghaDAyeluM che ane ApaNA dezane AjhAdI prApta thayA. pahelAnA e divaseA hatA, jyAre dezamAM cAlatI AjhAdInI laDatane bane teTalA Teko ApavA evA navA baMdhAraNanA Ayojakono eka hetu hato. AjhAdI prApta thayA bAda have koI paNa rAjakIya pravRtti sAthe ApaNA saMghane * kazo saMbaMdha rahyo nathI ane koI paNa rAjakIya pravRtti hAtha dharavAnuM athavA to tene Teko ApavAnuM saMghanuM koI lakSya nathI: saMghanI badhI pravRttionuM rUpa kevaLa sAMskRtika ane sAmAjika rahyuM che. bIjI bAjue AvakanA karaverAmAMthI saMghane maLatAM dAnA mATe karamukita meLavavAmAM A zabdo ADe Ave che, tethI AjanI paristhiti ane saMghanI pravRttionuM svarUpa jotAM A zabdo saMghanA baMdhAraNanI kalama 2 (gha)mAMthI kamI karavAmAM Ave te temAM ApaNe kazuM anucita karatAM nathI ane bIjI bAjue saMghanA dAtAone lakSamAM rAkhIne ATalA pheraphAra karavAnuM khAsa jarUrI lAge che. A daSTie A be zabdo prastuta klamamAMthI rada karavAnI saMghanI kAryavAhaka samitinI bhalAmaNa ApanA nirNaya mATe huM rajU karuM chuM." A bAbata upara mata levAtAM baMdhAraNanA A sudhAro sarvAnumate pasAra karavAmAM Avyo hato. (2) zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA TrasTIonI dara pAMca varSe saMghanI sAmAnya sabhAmAM cUMTaNI karavI evA vAcanAlaya ane pustakAlayanA TrasTaDIDamAM Adeza karavAmAM Avyo che. A mujaba gayA varSe A cUMTaNI karavI joItI hatI, paNa saratacUkathI e bAbata hAtha dharavAnuM rahI gayuM hatuM. A saMbaMdhamAM tA. 10-3-62nA roja maLelI saMghanI kArya vAhaka samitie nIce mujabanA pAMca nAmAnI bhalAmaNa karI hatI 1. zrI cImanalAla cakubhAI zAha ' 2. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ratilAla cImanalAla koThArI 4. 5. 77 ramaNikalAla maNilAla zAha " cImanalAla jeThAlAla zAha A bAbata saMghanA maMtrIzrI paramAnaMdabhAIe rajU karI hatI ane te sarvAnumate pasAra karavAmAM AvI hatI. (3) tyAra bAda saMghanA maMtrI zrI cImanalAla jeThAlAla zAhe saMghanI kAryavAhInA gata varSanA vRttAMta tathA saMghanA tema ja zrI maNilAla mAkamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanA jIvana tA. 1-4-ra oDiTa thayelA hisAbo rajU karyAM hatA ane te sarvAnumate maMjUra karavAmAM AvyA hatA. A baMne, A aMkamAM anyatra pragaTa karavAmAM Avela che. (4) tyAra bAda saMghanA maMtrIo taraphathI AgAmI varSane lagatAM baMne saMsthAonAM aMdAjapatra rajU karavAmAM AvyAM hatAM ane te sarvAnumate maMjUra karavAmAM AvyA hatA. (5) tyAra bAda saMghanA adhikArIo ane kAryavAhaka sami tinA 15 sabhyonI nIce mujaba cUMTaNI karavAmAM AvI hatI: 1 zrI khImajI mADaNa bhujapuriyA 2 lIlAvatIbahena devIdAsa 3 5 7 e 10 11 12 " 33 17 "3 " 73 "" "" 33 39 . 13 14 15 16 17 bhagavAnadAsa popaTalAla zAha 18 veNIbahena vinayacaMda kApaDiyA 19 dIpacaMda trIbhAvanadAsa zAha ,, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA cImanalAla jeThAlAla zAha ratilAla cImanalAla koThArI "" caMdulAla sAMkaLacaMda zAha ramaNalAla cI. zAha tArAbahena ramaNalAla zAha cImanalAla cakubhAI zAha ramaNIkalAla maNilAla zAha pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha dAmajIbhAI velajI zAha jasumatIbahena manubhAI kApaDiyA matalAla bhIkhAcaMda zAha ramaNalAla lAlabhAI lAkaDAvALA jayaMtIlAla phattecaMda zAha pramukha upamukha maMtrI " koSAdhyakSa sabhya 20 12 20 " dIpacaMda lakSmIcaMda saMghavI (6) tyAra bAda saMgha tathA vAcanAlaya ane pustakAlayanA oDiTarahisAba-nirIkSaka tarIke me. zAha mahetA enDa ka.nI nimaNUka karavAmAM AvI hatI. alpAhAra bAda sabhA visarjana karavAmAM AvI hatI. saMghanI kAryavAhaka samitimAM karavAmAM AvelI sabhyonI puravaNI tA. 23-3-62nA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI navI cUMTAyalI kAryavAhaka samitinI pahelI sabhA maLI hatI, je vakhate nIcenA sabhyonI navI kAryavAhaka samitimAM puravaNA karavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM hatuM: 1 zrI kAMtilAla umedacaMda baroDiyA 2 zrI khetasI mAlasI sAvalA 3 zrI ratilAla narasIdAsa mahetA 6 4 zrI kAMtilAla DAhyAbhAI korA eka sabhyane jarUriyAta pramANe AgaLa upara cUMTavAnuM mulatavI rAkhyuM. A uparAMta saMdha hastaka cAlatA zrI. maNilAla meAkamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlayanI samiti mATenA cAra sabhyonI nimaNuMka karavAmAM AvI hatI. 1 zrI pravINacaMdra maMgaLadAsa zAha 2 pro. ramaNalAla cI. zAha 3 zrI caMdulAla sAMkaLacaMda zAha 4 zrI dIpacaMda trIbhovanadAsa zAha A samiti, uparanA cAra sabhyo ane A vakhatanI vArSika sabhAe nImelA navA pAMca TrasTIo, jemanAM nAma upara ApelI vArSika sabhAnI kAryavAhImAM ApelA che--ema kula nava sabhyonI banelI che. A samitinA maMtrI tarIke zrI pravINacaMdra maMgaLadAsa zAhanI nimaNuMka karavAmAM AvI hatI. maMtrIo, muMbaI. jaina yuvaka saMgha Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-62 pra buddha jIvana 235 mArI jIvanasAdhanA [gatAMkathI cAlu ]. vAmAM Avyo che, paNa mAro vyavahAra vizvAsa ane premane che. eka bAjuthI lokone hiMmata ApavAne, saMgaThThana dvArA mAthA huM avizvAsanI ADaza nahIM rAkhuM." A vAtathI temanAM mana paNa 1. bhAre tane sAmano karavAne ane bIjI bAjuthI kahevAtA mAthA bhInAM thayAM ane tyAra pachI haiyuM kholIne ghaNI vAta thaI. ekAda bhArene saMparka sAdhI temanI muzkelI samajI lokonI muzkelI rajU sivAya bAkInA badhA kheDUtane tenA vyAjabI adhikAro apAyA ane karavAne ame prayatna karyo. pariNAme garAsadAra vargamAM amArA aMgenI tenAM bhegavaTAmAM Dakhala paNa na thai. keTalIka gerasamaja ghaTI. jo ke rAjya sAthenA nikaTanA saMbaMdhane kAraNe ' (3) gaDhaDAmAM mane mAravA mATe eka mANasa rAkhela che tevI mutsaddIgIrInI AzaMkApUrvaka ane koMgresanA AgevAna tarIke mane mAhitI mane maLI. eka vakhata eka TekasImAM ame banne sAthe thai mAnatA hovAthI koMgresa sAthenA kaDavA ane vahemIlA saMbaMdhone mApe gayA. DokaTara sAhebe mane te mANasa oLakhAvyuM. amArI teo amane paNa mApatA, ema chatAM koMgresa taraphanI mArI zraddhA ane TekasI nirjana vagaDAmAM pahoMcI, tyAre pelA mANasane meM kahyuM "mAre ane niSThA jAhera hatI, eTale te saMbaMdhIne temane saMzaya TALavA tamArI sAthe ghaDI vAta karavI che, ApaNe be ahIM utarI jaie. ' koMgresathI ame alaga ane niSpakSa chIe tevuM valaNa jAhera karavuM TekasI ekAda phalIMga AgaLa UbhI raheze." ame banne ekAnta maLyA. mane yathArtha lAgeluM nahIM. Ama chatAM paNa tenI sAthe sneha, meM ene kahyuM "mane mAravAthI tamArI garIbI jatI hoya te tema vizvAsa ane saujanyabharyo vyavahAra ame cAlu rAkhyo ane tenAM khuzIthI karavuM. tame jyAM ane je sthaLe kaho tyAM huM hAjara rahIza." pariNAma paNa ThIka AvyAM jema ke A vAtathI te mANakSa DaghAi gaye. pahelAM thoDI AnAkAnI karI. (1) eka vakhata alamapara gAmamAM ame gaNetiyAnuM saMme pachI kahe " khUnanI vAta to hatI ja nahIM, paNa bajAra vacce pakaDI lane bharyuM hatuM. alamapara Aju bAjunA garAsadAra bhAione pADavAnI vAta hatI." mane tenI vAtamAM vizvAsa beThe. kemake meTA'ame kheDUtane uzkerazuM" tevI zaMkAthI uzkerATa vadhI gayo hato. mane bhAganI vAtamAM kAgane vAgha thato hoya che te mane anubhava hato. jANavA maLyuM ke seeka jaNAnuM ToLuM lAThI, dhAriyA laIne tophAna meM ene kahyuM temAM tamane zuM phAyado?" eNe keTalIka sAMbhaLelI sAcI mATe sajaja hatuM. paNa DI. Ai. esa. pI.nI pATa AvI jatAM kheTI vAta karI ane khAsa karIne te koi vyakita sAthenA saMbaMte loko DarIne pAchA haTI gayA. A vAtamAM keTaluM vajuda hatuM te dhane laine te taNA hatA. pAMca-sAta mInITanI vAtamAM ja amArAM tapAsavA huM pote ja sAIkala laIne ekalo garAsadArabhAine tyAM haiyAM najIka AvI gayAM. eNe emane ghera jamavAnuM mane AmaMtraNa gayo. te mane oLakhatA na hatA. meM oLakha ApI ane kahyuM ApyuM. nima sAhArIne tyAM ja huM jamato hovAthI meM bhejana na lIdhuM, ke "tamArI vAta huM samajavA mAguM chuM, tema ja kheDUtone nyAya paNa zarabate lIdhuM. te ghaNe rAjI thayo. pAMca varSa bAda eka nadInAM apAvavA ane zirajorI sAme rakSaNa apAvavA mArAthI banate prayatna pura utAravAmAM teNe mane madada karI ane mAro sAmAna laIne be karuM chuM. tamane mArA para roSa hoya to khuzIthI ThAlavI zako cho." mAIla sudhI te mUkavA AvyA. huM tene bhUlI gayo hato eTale teo mAruM A valaNa samajI na zakayA ane vimAsaNamAM paDI gayA. eNe ja prasaMga yAda karAvyo ane jaNAvyuM ke te divasathI mArI chevaTe jamIne bInatakarAra choDI devA sahamata thayA. meM emane tyAM jIMdagI palaTI gai che, dhaMdhe caDa chuM ane sukhI chuM.' chAza lIdhI. tene roSa paNa zamI gayo. jo ke AsapAsanA gAmamAM pUrva- (4) kALu vAMka ane tenI pArTI humalo karavA AvelI ane A vejita vAte pramANe mArA khUna thayAnI aphavA jorazorathI UDI ane kALubhArathI mArA na hovAnA samAcAra sAMbhaLI pAchI vaLI ane te polIsa pArTI paNa tenI tapAsa mATe AvI. AvuM sAhasa na karavAnI ja rAtre bhaMDAriyAMnI chAparI pAsethI khaTAro lai DhasA para humale mane salAha maLI, paNa mane ane garAsadArane amArA AvA mila- karyo. mane khabara paDatAM eka mANasane temanA sagA pAse eka namAM bannenuM saujanya dekhAyuM che. ane kALu jyAM kahe tyAM maLavA AvavAnI taiyArI batAvI. temanA (2) dhUphaNiyA gAme bhUpatane Azaro maLatA hatA. kAThI garA- saMbaMdhIe jaNAvyuM ke: "kALu vipharyo che, mATaliyAbhAie khAtAne sadAra ane bhUpatanA DarathI kheDUtoe potAnA vyAjabI hako cho keTalIka mAhitI ApI che emAMnA eka patranI vigata tene maLI che. dIdhA hatA. keTalAka aNasamaju juvAniyAnI bahenanI raMjADa che tevI tethI dhavAyelo che. eTale atyAre maLavAthI te samajaze tenA phariyAda paNa AvI. eTale huM dhUphaNiyA gayo. gAmamAM sabhA bharI, karatAM jokhamane saMbhava vadhAre che eTale huM salAha ApatA nathI. kheDUtane hiMmata ApI, paNa sabhAmAMthI kaie kahyuM ke "amAre paNa mATaliyAbhAi DA divasa mAlaparA choDe teTalAM samajAvazo." sImamAM rahevuM ane tamAre pAkA makAnamAM, eTale vAta karavI sahelI mArA mATe te azakaya hatuM. paNa AvI salAhamAMye sAmAnuM snehache. bAkI kheDUne bhaya te kheDU ja jANe." temane bhaya UDADavA te saujanya dekhAyuM. divasathI traNa varSa sudhI vhAranA gAmaDAmAM khullAmAM athavA to ghaNI AvA nAnA moTA saMparka dvArA ame je prayatna karyo tethI vakhata gAmanA pAdaranA cerA ke zALAnA khullA cegAnamAM suvAnuM mAthAbhAre tane ame sudhArI zakayA te dAve te huM na karI meM zarU karyuM. rAta ke divase, ekalo ke eka-be mitra sahita sImamAM zake. temane AgaLa vadhatA rokI zakayA ane temAMnA keTalAkane potAnA pharavA nIkaLata dhUphaNiyA gAme khullAmAM suvAnuM zarU karyuM tyAre dhaMdhA tarapha vaLAMka apAvyo teTaluM ja huM kahI zakuM. AvA dhaMdhAmAMthI gAmanA loko phaphaDI UThayA ane te lokoe ja cokI rAkhI. khuda nIkaLI javAnI tenI jAherAtane ame sAcI mAnIne cAlyA. paNa tene garAsaMdAre paNa mAruM dhyAna rAkhatA tevA samAcAra maLyA hatA. biradAvavAnI ke pratiSThA ApavAnI prakriyA karI nahIM. sAvadhAnI- . savAramAM keTalAka hitecchu garAsadAra taraphathI eka saMdezo Avyo. bharyA vizvAsathI ame temane potAnA jIvanamAM thALe paDavAnuM protsAkAThI darabArane tyAM kazuM paNa lezo nahIM. camAraDInI jema dage thavA hana ApyuM. AnuM pariNAma eTaluM ja AvyuM ke aniSTa karatAM te saMbhava che. mane lAgyuM ke tevA saMzayathI cAlavuM te barAbara na gaNAya, acakAyA ane amArI theDIka naitika zeha nIce AvyA. saMbhava che ke eTale sAmethI ja huM darabArane tyAM gayo. bhUpatane na rAkhavA sama- tenI sudhAraNA pAchaLa nItiprIti karatAM amane rAjyanuM pIThabaLa che jAvyA ane rAkhanArane jAheramAM pragaTa karaze tema paNa kahyuM. emaNe teve tene bhaya paNa Ubhe hAya. Ama chatAM amane anubhava thayo ke dUdha levA Agraha karyo. meM emane kahyuM ke "mane tamArAthI cetava- jenA mAthAbhArepaNA ane zirajorI viSe ghaNuM ghaNuM kahevAtuM tevA nIkaLI jAya ke pratimA pAtAnA ja Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 236, ' ''prabuddha jIvana tA. 1-4-62 i lokonA jIvanamAM paNa keTalAka saddaaMze paDyA ja hatA. tene vikasA- ' kharekhara 14 vidyArthIo AvatA ane temAMye trIjA-cothA dhoraNamAM . vAmAM Ave ane tenI vyakitagata ane sAmAjika paristhiti pala- te be-cAra vidyArthIo hatA. khetImAM kAma Ape te uMmaranA chokarA TAvavAmAM Ave te tenAmAM paDelA zauryane ane nirbhayatAne sad- chokarI bhaNavA na AvatA. te saMbaMdhI AgevAnImAM paNa udAsInatA kA upayoga thai zake tema che. garAsadAra bhAIomAM eka varga tarIke temanAmAM hatI. eka vakhata A udAsInatA khaMkheravAne prasaMga banyo. gAma - saMgaThThana, zista ane mAnI lIdhelA nyAya mATe laDavAnI khumArI lokoe mane anAja, kaThoLa, goLa vagere ApyAM hatAM. paNa amArI dekhAyAM. e kAraNe ja ghaNI vakhata e amAro virodha karatA hoya tema pAse dUdha-ghI levAnI nANAMkIya sagavaDa na hatI. eTale ame zAka lAgyuM. paNa khAnadAnInA keTalAka sadaMzone e varga sArI rIte ane kaDhIthI lakhuM. anAja koI koI vAra khAi letA. eka vakhata jALavI rahyo che. vargahita rakSAnI bhAvanAne laIne mAtra temanuM upaluM gAmanA AgevAnoe A joyuM. mArA pitAzrIe be-traNa divasa ' ' paDa DaMkha, drA ane vikRtivALuM dekhAya che. paNa kebInA daDAnuM rahIne badhA sAthe mITho saMparka sAdhyo hato ane jAhera sabhAmAM kahyuM che. upaluM pAMdaDuM kADhI nAkhatAM bAkIno daDo tAjo lAge che tema upaluM hatuM ke amArA be bhAI vacce ThIka ThIka samaya sudhI A eka ja . . pAMdaDuM khasI jatAM tene grAmavikAsamAM yogya kALe sadaupayoga thai putra phalanI jema sacavAyo hato ane mArA phala jevA bALakane huM A zakaze. Aja- te ALA manane laine keTalIka dhIraja rAkhavI paDaze. tamane bhaLAvI jAuM chuM. e enI meLe kazuMya nahIM mAge, paNa te Aje amone salAmatI ane zAMti lAge che. temAM naitika zuddhi ke karamAI na jAya te jojo." Ama kahIne teo gaLagaLA thai gayA ja nirbhayavRtti karatAM vAtAvaraNane paNa ghaNe moTo phALo che. hatA. AthI gAma lokone ame lukhuM khAie te vAta khUMcI ane sAMja paDaye 15-20 bahene ghInA vATakA bharIne amAre ghera mUkI anarthadaMDa viramaNa vrata athavA vyavasAya maryAdA gayAM. ghaNI nA kahevA chatAM teo na mAnyA. A jAtanI vastu jemAM akAraNa na daMDavAnuM vrata che. strI kathA, rAja kathA, levAmAM mane yAcakavRtti jevuM lAgatuM hatuM. ane vaizya vRtti sAthe ane ..' bhatta kathA ane deza kathA dvArA niMdA kuthalI na thAya, koinAM dila na gRhasvadharma sAthe AvI yAcakatA mane baMdhabesatI na lAgI. ethI A , dubhAya tenI sAvadhAnI te vratamAM che. koInI niMdA na thAya temAM gAma AgevAna sAthe nA teDa kADhayo. rAtre vIza jaNAne bhaNavA ' sajAga rahevA chatAM, vicAra karatAM mane A vratamAM vizeSa atha lAgyA che. mekale ane dareka jaNa be rUpiyAnI zikSaNa phI Ape. A vAtathI ja mane lAgyuM ke Aje vadhAremAM vadhAre anartha karanArI vastu mane ane gAmane samAdhAna thayuM. vidyArthInI pasaMdagI mAre karavAnI I " , ApaNI AjIvikA meLavavAnI paddhati che. viSamatA, zeSaNa, varga- hatI, eTale pahelI pasaMdagI ra0 thI 35 varSanA javAnanI karI. e '.. saMdharSa ane rASTra vaccenA yuddhanA mULamAM samyapha AjIvikA ane samyak loko traNa mAsa bhaNyA. temAM akSarajJAna aradho kalAka cAlatuM. bAkI :: Ayojanano abhAva che. Ayojanane samyaka karavAnI vAta vyakitanA khetI, vijJAna, samAja vijJAna, dharma ane khetIne lagatA Arthika 'gajA bahAranI che. temAM samagra samAjano puruSArtha jarUrI che, paNa praznanA ukele saMbaMdhI zarUAtamAM vyAkhyAne ane pAchaLathI carcA samAja samyaka dizA tarapha na vaLe tyAM sudhI vyakita pote potAnI thatI. A vidyArthIone laine grAma sevAne lagatA mANa AjIvikA zuddha karI zake che. keTalAye zrAvakoe zuddha AjIvikA vyApaka svarUpa maLyuM. ane khetInI mosama zarU thatAM amAre bIjI jALavI che. ANaMdanAM khetI gopAlana ane pUNiyAnuM pUNI banA- jUtha pasaMda karavAnuM AvyuM. vavAnuM kAma (khAdI kAma) Adarza daSTAMta rUpe che. khetI, gopAlana, bIjA jUthamAM ame 35 baheno pasaMda karI. A badhI sAsare nahIM . khAdI, Arogya ane zikSaNa dvArA samyapha AjIvikA sulabha che. meM vaLAvelI moTI uMmaranI dIkarI hatI. enI zikSaNa phI 1 rUpiyo mArI AjIvikA mATe zikSaNane vyavasAya tarIke pasaMda karyuM ane eka hatI. be varSa sudhI bahenone A varga cAlyuM. A vargo temanA zikSaka tarIke mArI AjIvikA ane jIvananirvAhanI maryAdA nakkI kuTuMba sudhI pahoMcavAnuM amAre mATe saheluM banAvyuM. '', karI. huM ane mArAM patnI sAthe maLIne eka zikSaka-zikSikA je rIte Ama mAlaparonI pravRttinuM bAlamaMdira ane kanyA kelavaNI vetana meLavI potAnA jIvana nirvAha calAve che te rIte amAre nirvAha - madhyabiMdu banI rahyAM. ane jANe ajANaye paNa vAtsalyadhAmanA calAvo ema ame nakkI karyuM. grejyuyeTa chatAM gAmaDAMne te sini nAmane sArthaka karanArI pravRtti paNa zarU thai gai. A pravRttine ' '' yara TreInDa zikSaka maLe che, eTale meM mArI Avakane siniyara sAthe nabhAvavA mATe gAma lokoe zikSaNa phI levAne badale potAnI cekhI goThavI dIdhI. tenI pUrti mATe mArAM patnI menTesorI TreinDa ane Avakano 1% (eka Tako) ApavAne. vicAra karyo. te pramANe phALe ' siniyara che tenI sevA paNa levI tema vicAryuM. A daSTie mAla paNa udharAvAyo. cha mAsamAM parIkSA AvI. parIkSAmAM lagabhaga badhI parAmAM sahaja rIte amane zikSaNanuM kAma kevI rIte hAtha lAgyuM bahene eka sAthe uttIrNa thai ane keTalIka bahenee cha mAsamAM be ''. tenA prayatna, pariNAma ane prayogo ApanI pAse rajU karuM chuM. raNa uttIrNa karyA. AthI bahenomAM ane gAmamAM paNa bhAre * , amArA kuTuMbanA nirvAhanI javAbadArI prathama mAlaparA gAme utsAha Avyo. S: 1 lIdhI. cekanI Avakane eka Tako aicchika dAna ApIne pravRtine eka vakhata gAmanA AgevAnane vAta karI ke "akSara jJAna eka che tathA amAro kharca upADatA. saurASTra racanAtmaka samitinI sthApanA ke pustaka vAMcavuM temAM keLavaNI AvI jatI nathI, paNa rAMdhanArIpachI ame samitinA kendra tarIke kAma karavA lAgyA ane gAma loTanI kaNaka keLave che ane kuMbhAra mATIne piMDa keLave che ane '' '' loko samitine phALo ApatA ane tyArathI te Aja sudhI saurASTra temAMthI dhAryo mAla banAve che, evI rIte ApaNe jIvanane keLavIne racanAtmaka samiti amArA nirvAhanI vyavasthA kare che. vikAsa yoja samAja upayogI mAla banAvavA joIe. sabhAmAMthI prazna Avyo nAo amalI banyA pachI vArSika base aDhIsenA phALA sivAya ke "e keLavAya kema? sau saunAM karama laine AvyAM che. e evI lakone dAnane pravAha seneTarI vela, paMcAyatagRha, zALAnA makAne rIte ja hAle." meM kahyuM "jo jamIna keLavAya ane phaLadra,pa bane, ityAdi tarapha vaLyA che, chatAM jamIna tathA zramadAna ApIne kSetre rAnI pazu keLavAya ane gRhaupayogI bane te manuSya te avazya karelI sahAya bIje vicAra karIzuM. keLavAya." sabhAmAM eka dAdA hatA te bolI UThyA: 'e badhuM zikSaNa sAdhanA kIrthe na samajAya. karI batAvya samajAya.' meM kahyuM "evo prasaMga mAlaparAmAM nivAsa karyAne traNeka mAsa thayA haze. gAmanI Abe karI batAvazuM paNa kharAM.' 'prasaMgane kayAM gatavA jevo? A zALAmAM rajisTara para 24 vidyArthInI saMkhyA hatI, paNa amAre patra ja che bhAre mArakaNa ne akoNe. ene ja sudhArone. bIjAe Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-62 pra buddha jIva na 237 eka bIjo mArakaNe chokaro batAvyo. trIjAe eka raMjADI chokarAnI vAta bhaTakanArA chokarAnI vAta te sAva navI ja nIkaLI. tenA kuTuMbamAM mUkI. tenI rejanI be phariyAda Ave. ema karatAM rIMsALa chokare. tAjI ja suvAvaDa AvI hatI ane ADazamAMthI eNe bALakane praveza corInI Teva vALo ane bahenanI pachavADe bhaTakate chokaro- ema joyo hato, ene kUtUhala hatuM ke peTamAMthI AvaDuM moTuM bALaka pragaTa eka pachI eka sAteka koyaDArUpa chokarAo rajU karavAmAM AvyA. nAma thayuM kevI rIte? A kAraNe bahene dizAe jatI tyAre te chAno AvatuM jAya ane sabhA hasatI jAya. sau mAne ke A kAMi sudhara- chapane pAchaLa bhaTakatA ane gALo tathA mAra khAte. meM ene vAnA ja nathI, eTale emane mana te A darakhAsta majAkanI hatI. amArI gAya pheLavavA koInI sAthe DhasA mokalyo. e gAyanuM dayAnapaNa meM ene gaMbhIratAthI lIdhI ane A koyaDArUpa bALakone rAkhavAnuM tene ja soMpyuM. gAya vayANI tyAre tene hAjara rAkhyo. mAre tyAM mokalI devAnI chUTa ApI. ame joyuM ke A badhAM - vAcharaDAne praveza te Azcarya sahita joI rahyo. tenA mananuM samAbALako premALa hatAM, zakitazALI hatAM ane potAnI zakita dhAna thai gayuM. ane tyArathI pachI kayAre ya ene lagatI phariyAda pragaTa karavA IcchatA hatA. amArA gharamAM temane vAtsalya prema AvI nathI. maLe. ghaNI vAra amAre tyAM ja jamI letA. prema karatAM ya ame ! Ama eka varSamAM ja 10-12 varSanI uMmaranA A sAteya emanuM svamAna jALavyuM tene saMtoSa thayo. ane te badhAthI ya bhUlakAM palaTAI gayAM. gAmane, tenA mA-bApane ane amane te saMtoSa vadhAre emane kaMIka ane kaMika sarjaka pravRtti maLatI. amArI bAla- ' ApatAM thaI gayAM. gAmane meM samajAvyuM ke AnuM nAma navI vADImAM emaNe baLadanI madada vinA kapAsa vAvyA ane ucheryo. tAlIma kahevAya. AthI gAme bhAvanagara rAjayanA javAbadAra rAjapazAkabhAjI lAvyAM ane vecyAM. sUtara karyuM ane pATI banAvI. taMtra pAse mAlaparA gAmamAM navI tAlImanI nizALa karavAnI vinaMti pALAo banAvyA, kubAo cagyA ane ghaNI ya vastuonI bhAMga- karI. gAma lokoe ja phALo karIne 20 reTiyA tathA zera-zera pUNInI pheDa karI. Ama pravRtti maLatAM, prema maLatAM ane svamAnanI vidyArthIone sagavaDa-bheTa ApI. bhAvanagara rAjaye udyoganA sAdhana anukULatA maLatAM te lokonuM vyakitattva khIlavA lAgyuM. eka mATe rUA.20nI zALAne vadhu sahAya ApI ane zrI dulerAya mATa- ' ' bALakanI thoDA samaya pahelAM ja mAtA gujarI gayela. pitA tene liyAnI doravaNI pramANe zALA calAvAvanI zikSakane sUcanA ApI. sAthe suvADatA, paNa navI mAtA AvatAM pitAe eka ja divasamAM A rIte 1948 thI 1950 sudhI be varSa prAthamika zALAnI zikSaNatene choDI dIdhela. AthI te chokaro rIsamAM rahetA ane Akho. pravRttinAM javAbadArI mArA tathA zikSaka maMDaLa para AvI paDI ane . divasa kajiyA, tephAna ane bhAMgaphoDa karato. paMdareka divasa meM bAla-maMdira, prAthamika zALA ane kanyA keLavaNI ane koyaDArUpa tene mArI sAthe suvADayo. pachI tene mATe zALAmAM suvAnI bALakonA saMskaraNa mATenuM saMskAra kendra-A cAra amArI zikSaNavyavasthA ka. tA. vyavasthA karI. tyAM paNa meM tene sAthe suvAnI vAta kahI, paNa 1 zALAnA bIjA chokarA alaga sUtA. e joIne ke TakAnA ra pravRttinA aMge banyAM. auSadhAlayane paNa svAzyanA zikSaNanuM sAdhana TakAnI banAvavAno prayatna saphaLa thatA jatA hatA. nahAvA-dhavAnuM, Dare teNe alaga ja sUvAnuM pasaMda karyuM. ane dhIme dhIme tenI gRhasaphAinuM, gAmasaphAinuM, khADA-khAbociyA pUravAnuM, pAdaranI vana- ' rIsa ghaTI gaI. eka mArakaNA bALakanI tenA kuTuMbamAM bhAre spatinA upayoganuM ane ArogyadAyI Teva pADavAnuM pramANa vadhatuM moTI avagaNanA thatI ane tene haDadhUta karavAmAM Avato. tethI jatuM hatuM. eka varasane aMte mAlaparAnI zikSaNa dvArA nava racanA karate haMmezA chaMcheDAyelA rahe. amAre tyAM tene Adara thayo tethI vAnI vAtanI mane ghaDa besI gaI ane pAMca varSa e gAmamAM e te bhAre . khaMtathI kAma karate. thoDo vakhata amArA ane pachI kAryane ApavA te ame saMkalpa karyo ane jAheramAM pragaTa karyo.' gAmanAM kAma paNa karavA lAgyo. amAre tyAM ane gAmamAM 'kAmaDhA tarIkenI kadara thayA pachI tenA gharamAM paNa avagaNanA ghaTI kramaza: dulerAya mATaliyA ane te mArakaNI mATI kAmaDho banyo. bIjA mArakaNA bALakanI mAtA marI gai hatI. navI mAtA sArI rIte sAcavatAM, paNa enA bApAne evI dhUna hatI ke chokaro mahAsatI ujavalakumArInuM jAhera vyAkhyAna ' mArIne Ave te bahAdura ane mAra khAine Ave te retala. tethI zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame eprila mAsanI 8 mI te chokarAne "mArIne Aje paNa mAra khAIne na Avate tevI - tArIkha ravivAranA roja savAranA 9 vAgye zrI mahAvIra jaina salAha ApatA, ane tenA paDozInI rAva Ave tyAre chokarAnuM uparANuM letA. AthI e chokaro bagaDayo hato. eka vakhata eka bALa vidyAlayanI vyAkhyAnazALAmAM mahAsatI ujajavalakumArInuM jAhera kane lehI-lahANa karyo. meM ene cokIdArane soMpI dIdhuM ane tenA vyAkhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. A prasmane lAbha levA mATe kuTuMbIne uparASTra ne levA samajAvyA. uparANA vinAne thai jatAM saMghanA sabhyone vinaMti che. te raDavA lAgyo ane cekIMdAre have koine nahIM mAre tevI tenAdekhatAM ja tenA sagAMone khAtrI karAvI. tyArathI te mArakaNe maTI sanmAna saMmelana mIkenIkala thayo, ane citromAM tathA maMtrAmAM potAnI hoMziyArI batA navA zikSaNamaMtrI zrI zAMtilAla ha. zAhanuM tathA navA vavA lAgyo. corI karanAra chokaro pachAta jAtino hate. te mAnA ane samAjanA premathI vaMcita hato. ene enA pitAnA lAge tevA koI dhArAsabhyo zrI lIlAdhara pAsubhAI zAha tathA zrI vADIlAla catrabhuja mitra na hatA, svajana na hatA ke vastu na hatI. ethI bIjAnI vastu gAMdhInuM zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI eprila mAsanI 10 mI laine tene bhAMgI, pheDI, pheMkI devAmAM athavA bIjAnA nANA game . tArIkha maMgaLavAre sAMjanA 6-15 vAgye bombe meTara maracanTsa tema vAparavAmAM te AnaMda mAnate. ame ene amArA ja gharamAM ' esosIezananA haeNlamAM (sukhasAgara trIje mALe, senDahasTa brIja, rAkhyo. gharamAM khAvA-pIvAnI vastu game tyAre levAnI chUTa ApI. thoDAM capATI pAse) jAhera sanmAna yojavAmAM AvyuM che. A prasaMge kapaDAM lattAM, pUNI-reMTiyo vagere vastuo ApI. Ama pitAnI vastu ane potAnuM ghara thatAM enI pArakI vastu levAnI Teva ghaTI. saMghanA sabhyone vakhatasara hAjara rahevA vinaMti che. ane krame krame te Teva pUrepUrI cAlI gaI. pelA bahene pachavADe maMtrIo: muMbaI jaina yuvaka saMgha mAhitI e havAnI chUTa pAtAnI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 prabuddha jIvana prakI noMdha conAstatra tuma : eka preraka ghaTanA paM. sukhalAlajI upara tA. 30-12-61 nA roja Aparezana karavAmAM AveluM. e divaso daramiyAna bhAI vADIlAla DagalI paMDitajInI khabara kADhavA mATe hamezAM savAra sAMja AvatA. Ama chatAM jAnyuArInI bIjI tArIkha AkhA divasa teo na dekhAyA tethI amane Azcarya thayeluM. pachInA divase teo maLyA tyAre A bAbatanuM kAraNa pUchatAM temaNe jaNAvyuM ke "prahalAda pArekhanuM gaIkAle ekAeka avasAna thayuM tenI smazAna yAtrAmAM rokAI gayelA, tethI gaI kAle mArAthI ahIM AvI na zakAyuM. prahalAdanuM A avasAna eka atyanta karuNa ghaTanA banI gaI che. te moDarna skUlamAM eka zikSaka tarIke nokarI karatA hatA. kuTuMbamAM patnI ane cAra bALako, nokarI ane TyuzananI kamANImAMthI mAMDa mAMDa gujAro karatA hatA. saMcaya jevuM te hoya ja zuM? have prahalAda ekAeka gayA. have tenA kuTuMbanA nirvAha zI rIte thaze? mAre te mATe vIza hajAra rUpiyA ekaThA karavA ja joIe." A samAcArathI amane AghAta thayo lAgyo, paNa A mATe ATalI moTI rakama ekaThI kema thAya e praznane tatkALa koi ukela dekhAtA na hoto. paNa bhAI DagalIe A vAta barobara mana upara lIdhI. temanA mitrA bhAI yazavanta dozI, jayavadana takhtAvALA vageree A vicArane apanAvI lIdhA. paricaya TrasTe A kAmanI javAbadArI upADI lIdhI. zrI. gaganavihArI mahetAe A vicArane hArdika rIte AvakAryo. 'prahalAda pArekha phaMDa kamiTI' e nAmathI vagadAra gRhasthAnI eka kamiTI ubhI karavAmAM AvI. prahalAda pArekhanAM ja gItAnA biralA mAtuzrI sabhAgAramAM mArca mAsanI 19 mI tArIkhe sAMje eka jalasA goThavavAnuM vicArAyuM. A jalasAmAM gavAnAra gItAnI eka nAnI sarakhI pustikA taiyAra karavAnuM ane temAM muMbaInI judI judI vyApArI temaja audyogika kaMpanIo pAsethI jAhera khabaro meLavIne te pustikAmAM antargata karavAnuM ane te rIte dhArelI rakama UbhI karavAnuM vicAravAmAM AvyuM. A bAbatamAM aneka sahRdayI vyApArIoe ane lImITeDa kaMpanIoe sAro sAtha Apyo. upara jaNAvela jalasAnA pravezapatra dvArA paNa Avaka karavAnA prabaMdha goThavavAmAM Avyo. ane pariNAme gata mArca mAsanI 19 mI tArIkhe biralA mAtuzrI sabhAgAramAM prahalAda pArekhanAM gItonA eka bhavya samAraMbha gAThavAyo. A * samAra'bhamAM moDarna skUlanA vidyAthI samUhe temaja anya gAyaka temaja gAyikA bhAI chhenoe prahalAda pArekhanI keTalIka kRtionA madhura saMgIta dvArA pratyakSa paricaya karAvyo. A mATe muMbaI bahArathI paNa amuka gAyakone bAlAvavAmAM AvyA hatA. A gAyakavRMdamAM cImanalAla nagInadAsa vidyA vihAravALA zrI. bhAilAlabhAI zAhe bhAI prahalAdanA keTalAka po temanI lAkSaNika mIThI halaka vaDe gAIne zrAtAmaMDaLInuM sauthI vadhAre dhyAna kheMcyuM hatuM. AtAomAM gujarAtI sAhityamAM rasa dharAvatA saMkhyAbaMdha bhAI--henAe hAjarI ApI hatI ane gAnArAonA vaividhyane lIdhe samAraMbhanA prAraMbhathI anta sudhI sAMbhaLanArAono rasa eka sarakhA TakI rahyo hatA. A jAhera khabarovALI pustikA ane gItasamAraMbhanA pravezapratrA dvArA Azare rUA. 40000 nI Avaka thai hatI. A rIte sva. kavinA kuTuMbane Teko ApIne sva. kavi pratyenuM RNa muMbaImAM vasatA gujarAtI samAje amuka aMzamAM dA karyuM. gujarAtanA gauravamAM vadhAro kare evuM A subhaga pariNAma nirmANa thavAmAM aneka bhAI bahenAnA phALo hato. Ama chatAM paNa Ane savizeSa yaza bhAI vADIlAla DagalIne phALe jAya che. prahalAda pArekhanA avasAnathI temanuM dila halI UThayuM ane 'enA kuTuMbanuM zuM? e mATe mAre kAMI karavuM ja joie'AvuM darda temanA dilamAM pedA thayuM. AvA anta: kSeAbha temanAmAM Ubho thayo na hota to pachI je kAMI thayuM ane mULa--dhArI hatI tethI bamaNI rakama prApta thai--AmAnuM kaI paNa thayuM hota ke kema te savAla che. emanA dilamAM anta:preraNA jAgI. e preraNAne mUrtarUpa ApavA mATe teo sakriya banyA, ane potAnA cittanA yoga samarpita karyo. bIjA.... aneka pUraka nimitto ekaThAM thayAM, ane sva. kavinA kuTuMbane tA. 1-4-62 joitA Arthika Teko maLI gayo. A zubha ane preraNAdAyI kArya mATe bhAI vADIlAla DagalIne ApaNA sarvanA abhinaMdana ho ! pazcima baMgALanA navA mAra pradhAna zrI vijayasiMha nahArane abhinaMdana jaNAvatA AnaMda thAya che ke, kalakattAnivAsI zrI. vijayasiMha nahArane pazcima baMgALanA pradhAnamaMDaLamAM niyukata karavAmAM AvyA che ane temane majUra khAtuM soMpavAmAM AvyuM che. zrI. vijayasiMha nahAra, kalakattAnA jANItA nahAra kuTuMbanI ane tyAMnA jaina samAjanI eka agragaNya vyakita che. temanA pitAzrI sva. pUraNacaMdra nahAra ekadharmaparAyaNa sajajana hatA ane prAcIna vastuonA saMgrahanA temane asAdhAraNa zokha hato. A zekhanA pariNAme temaNe jUnAM kaLAmaya citra, zilpakRtio, hastalikhita graMtho ane prAcIna avazeSonA eka ghaNA samRddha saMgraha ekaTho karyo hato. temaja eka meTuM pustakAlaya paNa vasAvyuM hatuM. temanA parivAre A saMgraha varSo pahelAM kalakattA yunivarsiTIne bheTa Apyo che. zrI. vijayasiMha nahAra kaoNMgresanA bahu jUnA kAryakartA che ane te kAraNe temaNe anekavAra jelavAsa bhAgavyo che. AjhAdI maLyA pahelAM 1946 mAM teo tyAMnI kAunsilamAM sabhya tarIke cuMTAyA hatA ane tyAra bAda 1952mAM e ja kAunsIlamAM teo pharIthI cuMTAyA hatA. tyAra bAda 1957 nI cUMTaNImAM teo vidhAnasabhAmAM cUMTAyA hatA ane A vakhatanI cUMTaNImAM paNa saphaLatA meLavyA bAda temane tyAMnA pradhAna maMDaLamAM niyukata karavAmAM AvyA che. tyAMnA mukhya pradhAna zrI. bidhanacaMdra royanA teo parama mitra, sAthI ane sahakAryakartA che. temane soMpAyelI A navI javAbadArIne tee saphaLatApUrvaka pahoMcIvaLe ane AgAmI varSomAM dezane sevA ApavAnI temane navI navI tako sAMpaDatI rahe ane e mATe temane sudaDha Arogya ane cira AyuSya prApta thAya evI temanA viSe ApaNI zubhecchA ane antaranI prArthanA hA ! 'samadazI AcArya haribhadra' be varSa pahelAM paDita sukhalAlajIe Thakkara nArAyaNa vasanajI vyAkhyAnamALAnA upakrame muMbaI yunivarsiTImAM 'samadarzI AcArya haribhadra' eviSTa upara atyanta vidvatApUrNa ane cintanapreraka pAMca vyAkhyAna ApyA hatA ane te muMbai yunivarsiTI taraphathI tAjetaramAM eka pustakAkAre pragaTa karavAmAM AvyA che. tenI kiMmata rUA. 3.50 rAkhavAmAM AvI che. TapAla kharca 82 navA paisA che ane yunivarsiTI opha bombe -pablIkezana sekazana, isTa vIMga yunivarsiTI bIlDIMgjha muMbaI 1,'e ThekANe maLI zake che. jaNAvatAM AnaMda thAya che ke gujarAta rAjyanI sarakAre ItihAsa, samAjazAstra, tattvajJAna vagere vibhAgamAM paMDita sukhalAlajInAM "samadarzI AcArya haribhadra tathA zrI bhAgIlAla sAMDesarAnA 'saMzodhananI keDI' e be pustako samakakSAe mukIne sarvazreSTha pustako tarIke jAhera karyA che ane tene lagatuM rUA. 2000nuM InAma paMDita sukhalAlajIne ane zrI bhogIlAla sAMDesarAne sarakhA bhAge vaheMcI ApavAmAM Avaze ema sarakArI yAdI mAraphata jaNAvavAmAM AvyuM che. A rIte paMDitajInA asAdhAraNa vidrattA ane maulika vicAraNAnI kadara badala gujarAta rAjyanI sarakArane karavA dhanyavAda ghaTe che. 'karuNA vicAra virUddha upayukatatAvAda ' 'prabuddha jIvana 'mAM A mathALA nIce pragaTa thayelA sarva lekho tema ja pariziSTa vibhAgamAM A ja viSayane lagatA bIjA keTalAka lekho amadAvAdanA hiMsA virodha saMgha taraphathI pustakAkAre pragaTa karavAmAM AvyA che. A Azare 175 pAnAnA pustakanI kiMmata rU|. 0.75 nayA paisA rAkhavAmAM Avela che. TapAla kharca 25 nayA paisA che. ahiM sApremI bhAibahenoe A pustaka khAsa vasAvavA jevuM che. A pustaka hiMsA virodha saMgha, nagarazeThanA vaMDA, amadAvAda, athavA to zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, 4547, dhanajI sTrITa, muMbaI 3--e bemAMthI koI paNa ThekANethI maLI zakaze. paramAnaMda Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-62 prabhupta jIvana sagha samAcAra jANItA cintaka lekhaka mAMDalanivAsI zrI ratilAla maphAbhAi zAhanuM sa Mdhe kareluM sanmAna tA. 23-3-62 zukravAranA roja mAMDala nivAsI zrI. ratilAla maphAbhAI zAhanuM saMghanA kAryAlayamAM eka sanmAna saMmelana gAThavavAmAM AvyuM hatuM. zrI. ratilAla maphAbhAI zAhanA lekhA prabuddha jIvanamAM varSothI avAranavAra pragaTa thatA hoine prabuddha jIvananA vAcakone temanuM nAma suparicita che. teo dezanA eka ageAcara jevA khuNe AvelA mAMDala jevA nAnA gAmamAM varSothI -eka zikSakanA vyavasAya kare che. Aje temane lagabhaga 60 varSa pUrAM thavA AvyAM che ane jIvanabharanA cAlu zaikSaNika vyavasAyathI chuTA thavAnI teo aNI upara che. zaikSaNika vyavasAya uparAMta mAMDalanA jaina jainetara samAja sAthe teo gADha saMbaMdha dharAve che ane tyAMnI aneka sAmAjika pravRtionA teo eka sUtradhAra samA che. A uparAMta teo jaina dharmanA sArA abhyAsI che, tAtvika viSayonA cintaka-vivecaka che ane sArA jANItA lekhaka che. teo svataMtra vicAraka che ane jevuM te vicAre che tevuM teo bAle che tathA lakhe che ane te mujaba varte che. A kAraNe sthiticusta samAja sAthe temane aneka vAra saMgharSamAM AvavuM paDayuM che ane temane sArA pramANamAM sahevuM paDayuM che. garIbIne vareluM temanuM jIvana che ane gAMdhIvicAraNAne vareluM temanuM mAnasa che. temanA pitAzrI jemanuM AjathI ATha varSa paherlA avasAna thayuM che tee eka bhAre niDara sudhAraka hatA. te sudhAraka pitAno temane vArasA maLyA che. paNa jayAre temanA pitAzrInI sAme bolavAnI bhAgye ja koI hIMmata karI zake evA saccAI upara AdhArita--garama temanA mIjAja rahetA, jayAre ratibhAIne svabhAva zAnta, vinamra ane atyanta sahiSNu che. Ane lIdhe temane vicAraniSThA--satyaniSThA--khAtara Aja sudhI sArA pramANamAM saheluM paDayuM che. AjathI daza varSa pahelAM temanAM patnI sau. amathIbahenanuM avasAna thayuM tyAre temanAmAM rahelI udAtta guNavattAthI ane patisamarpaNathI AkarSAIne e divaseAnA 'prabuddha jainamAM temanA aMge eka paricaya noMdha ApavAmAM AvI hatI. e avalaMbana gumAvatAM temanI jIvana tapazcaryA vadhAre AkarI banI che. vidyArthIonA te ati mAnItA 'gurudeva'che ane grAmavAsIonA teo (guide, friend and philosopher) mArgadarzaka, mitra ane tattvajJa che. eka aNadhAryuM nimitta ubhuM thavAthI temanuM muMbaI ghaNA lAMbA vakhate AvavAnuM thayuM. pUnA jaina vidyApITha taraphathI bhagavAna mahAvIranA jIvanacaritra upara eka InAmI nibaMdhaspardhA yojavAmAM AvI hatI. A spardhAmAM Azare 250 bhAI bahenoe bhAga lIdhA hato. temAM zrI. ratibhAIe mekalelA nibaMdha sarvazreSTha tarIke jAhera karavAmAM AvyA hatA. sauthI prathama AvanAra traNanibaMdhalekhakone guNavattAnA krama anusAra rU. 250, 150, ane 100nA pAritoSika ApavA mATe muMbaI khAte tA. 18-3-62 nAceja rokasI thIeTaramAM sara maNilAla bAlAbhAI nANAvaTInA pramukhasthAne eka jAhera samArabha geAThavavAmAM Avyo hato. A nimitta zrI. ratilAla maphAbhAI zAhane muMbaI kheMcI lAvyuM hatuM. A rIte temanA muMbaI khAte thayelA AgamananA lAbha laine upara mujabanuM sanmAna saMmelana zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI gAThavavAmAM AvyuM hatuM. A saMmelanamAM saMghanA maMtrI zrI. paramAnaMda kuMvarajI [], 239 kApaDiyA taraphathI zrI. ratibhAIne AvakAravAmAM AvyA hatA ane upasthita bhAI bahenane temane vigatathI paricaya ApavAmAM Avyo hatA. zrI. ciMtabhAInA gAmanA vatanI ane ratibhAInA varSA jAnA snehI--saMbaMdhI zrI. sArAbhAI ena. zAhe ratibhAI aMge apAyalA paricayamAM jarUrI puravaNI karI hatI. tyAra bAda zrI. ratibhAIe lagabhaga poNo kalAka sudhI karela pravacana daramiyAna Aja sudhInI zaikSaNika temaja sAhityaviSayaka pravRttionA temaja potAnA vicAro upara' makakama ubhA rahevAnA kAraNe bhAgavavA paDelA upasargAnA temaNe khyAla Apyo hato. A pravacana eka nAnI sarakhI AtmakathA jevuM banI gayuM hatuM ane tethI sAMbhaLanArA sau koi atyanta prabhAvita banyA hatA. A pravacana pUrUM thayA bAda zrI paramAnaMdabhAI taraphathI tAjetaramAM prabuddha jIvanamAM jema zrI.dulerAya mATaliyAnI jIvanasAdhanA kramaza: pragaTa thAya che te mujaba zrI. ratibhAIe sabhAmAM je kAMI kahyuM tene 'prabuddha jIvana' mATe avakAze zabdabaddha karI mokalavA vinaMti karavAmAM AvI. zrI. paramAnaMdabhAInI A, vinaMti bAda pramukhasthAnethI zrI. lIlAvatIbahene ucita zabdomAM saMghanA te divasanA mahemAnane Adara karyo ane puSpahArathI temanuM sanmAna karyuM hatuM ane tyAra bAda sabhA visarjana karavAmAM AvI hatI. AzA rAkhIe ke temaNe AzA ApI che te mujaba teo AtmakathAnA AkAra jevuM lakhANa jarUra mokalI Apaze ke jethI eka dUranA khuNe eka kevuM aNamola mAnavIratna vase che ane jIvananI kSaNe kSaNa jJAna--upAsanA ane mAnavIsevAne samapI ne kevI saphaLacaritArtha-kare che tene prabudhdha jIvananA vAcakone khyAla Ave. saMdha . AyAjita nAkAvihAra tA. 21-3-62 budhavAra rAtrInA 8 thI 11 sudhI 'zAbhanA sTImaramAM zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanAsabhyo ane temanAM kuTuMbIjane e atyanta sukhada ane AlhAdaka naukAvihArano lAbha lIdho hato. phAgaNa suda punamanI rAta hatI. AkAza ekadama svaccha hatuM. pUrvAkAzamAM pUrNacaMdranA udaya thai cUkayo hato. samudra tadna zAnta hatA, pANI sthi hatAM. caMdra jayotsnA vaDe samudrapaTe apUrva dhavalatAtejasvItA dhAraNa karI hatI. pavana maMda maMda vAto hato. vAtAvaraNamAM sarvatra prasannatA vyApelI hatI. A naukAvihAramAM 300 upara bhAI bahena tathA bALako joDAyAM hatAM. sTImaramAM dhvani . vardhaka yaMtrAnI gAThavaNa karavAmAM AvI hatI. bALakonA kallola pAra vinAnA hatA. samudrane paricaya ApaNA cAlu jIvanamAM virala hoine A samudra vihAramAM joDAyalAM bhAI bahenonI mukhAkRti upara kutUhala ane AnaMdanI rekhAo aMkita thayelI najare paDatI hatI. epelA baMdarathI ATha vAgye sTImara cAlu thai hatI. saMdhanA sabhya kuTuMba mATe A ekasAmudAyika milanano avasara hato. gAnatAna ane vinodanuM vAtAvaraNa sTImaranA cAlu thavA sAthe nirmANa thayuM hatuM. senDavIcIjha ane AIskrImanA alpAhAra vaheMcavAmAM Avyo hato. satata traNa kalAkanuM meTuM cakakara mArIne 11 vAgye epele baMdara geTa - veya Apha InDiyAnA kinAre 'zAbhanA'AvIne UbhI rahI hatI. ane traNa kalAka jANeke koI judI duniyAmAM pharI AvyA hoya, UDI AvyA hoya, evI madhura anubhUtino AsvAda karIne sau bhAIbaheno tathA bALako potapotAnA nivAsasthAna tarapha javA vidAya thayAM hatAM. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-62 6,216.4ra Avaka - zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, muMbaI zrI prabuddha jIvana"ne saMvata 2017mA A vada 0))nA roja purA thatAM varSanA Avaka tathA kharcanA hisAba Avaka - rUA. na. pa. mANasane pagAranA ... ... ... 1,653.76 lavAjamanA vasUla AvyA che . 1,057.44 pepara kharcanA ... ... ... zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA ' .. 880.54 sabhyone maphata kopI mekalAI chapAmaNI kharca ... ... ... ... 2,743.00 tenA rU. 2 lekhe kula posTeja kharca . .. . . 467.97 33 sabhyonA eDajasTa karyA ... ... 786.0 varSa daramiyAna Avaka karatAM' ' saranAmAnI buka chapAvavAnA tathA kharcane vadhAro ... .. ... .. 4,37.98 paracuraNa kharcanA ... ... ... ... 471.19 6,216.42. "zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha"ne saMvata 2017 nA A vada 0)) nA divase purA thatA varSane Avaka tathA kharcane hisAba kharca * rUA. na. pai. rUA. na. pai. vahIvaTI tathA vyavasthA kharca: rUA. na. pai. rUA. na. pai.. bheTanA .. pagAranA ... ... ... 1,653.76 makAnabhADu tathA vIjaLI kharca , 253.20 lavAjamane TelIphona khara' ... 153.34 saMvata 2017nA ... * 2,001. prInTIMga tathA sTezanarI kharca 148.98 saM. 2016 nA ... 5. 0 pisTeja ' ... .. ... 166.25 638,76 paracuraNa kharca ' 2,00.00 3,014.29 hisAba tapAsavAnA oDITarone ' bAda: sabhyone prabuddha jIvananI onarerIyamanA ... ... 500 kopI maphata mokalAvAI tenA pharanIcara para ghasArAnA ' .. 35.00. lavAjamanA eDajasTa karyA tenA 786.00 1,22000 TrasTanA hetuo aMge kharca: vyAkhyAnamALA kharca 1,360.3 darzana ane citana pustaka vecANanA vaidyakIya rAhata khAtethI lAvyA 117.57 1,477.60 kamizananI cokakhI Avaka 67.95 saravaiyA pheranA... . 1.54: varSa daramyAna kharca karatAM Avakane vyAjanA: vadhAro zrI janarala phaMDa khAte DIbecarAnA . .. 482.50 745.88 laI gayA .. >> 4,232.86 - beMkanI phIkasa DIpojhITanA 26338 8,811.29 1. uparanA hisAbe tapAsyA che ane barobara che. zAha mahetA enDa ke. muMbaI, tA. 24 mI phebruArI 1962 cArTarDa ekAunTanTasa oDITarsa. saMvata ra017nA Aso vada 0)) nA divasanuM saravaiyuM - phaMDo ane devuM , mIlkata ane leNuM, zrI rIjharva phaMDa: rUA. na. pai. rUA. na. pai. invesTamenTasa (cepaDA pramANe) rUA. na.pai. rUA. na.mai.. gayA saravaiyA mujaba bAkI 1,100.00 5 1/2 TakAnA dhI InDIyana hyuma pAIpa kuM. li.nA DIbencaro 4000) 4,236.39 saMgha hastakanA phaMDo ane khAtAMo : 5 1/4 TakAnA kAlaTekSa oIla rIphAizrI pustaka prakAzana khAtuM : nIMga kuM. InDIA li.nA DIbencara gamAM saravaiyA mujaba bAkI 3,33.66 5%) *** . . 5,306.00 9542.39zI vaidyakIya rAhata khAtuM: pharanIcara ane phITIMgsa (paDA pramANe), varSa daramyAna bheTanA 50.00 gayA saravaiyA mujaba bAkI: '420.00 kAryavAhaka samitinA TharAva umero : varSa daramyAna IlekaTrIka anusAra, zrI janarala phITIMganI . 153.74 - phaMDa khAtethI lAvyA pa73.74 kAryavAhaka samitinA TharAva bAda: kula ghasArAnA lakhI vALyA 185.00 anusAra zrI Avaka kharca khAtethI lAvyA che. 117.57 invesTamenTasa para leNa rahela vyAja 388.74 leNuM: (saddhara) - 96.79 1 ' 67 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ALL T-X-F2. phaDo ane devuM Ada : gayA saravaiyA mujaba udhAra bAkI * varSa daramyAna vaighakIya rAhata kharca ... zrI mAvajata khAtuM : gayA saravaiyA mujaba bAkI 378.56 umero : mAvajata sAdhana ghasArAnA vasUla AvyA devuM : agAuthI Avela lavAjamA mAvajata sAdhana aMge DIpojhITa paracuraNa devuM *** vyAja umero: zrI jaina yuvaka saMghanA Avaka kharca khAtethI vadhArAnA bAda : zrI prabuddha jIvananA Avakakharca khAtethI varSa daramyAna ghaTanA 287.68 301,40 ... zrI janarala phaMDa (Avaka kharcakhAtuM) gayA saravaiyA mujaba bAkI bAda : kAryavAhaka samitinAM TharAvo anusAra vaidyakIya rAhata khAte lai gayA ... sIkayurITIonA pablIka limiTeDa kaMpanInA DIbe cA para bekanA khAtAnA bheTanA pustakonA lavAjamanA 13.72 .. na. pai. paracuraNa Avaka: pastI vecANanA N pAsabUka vecANanA pustako moDA AvavAthI tathA khAvAI javAthI daMDanA varSa daramiyAna Avaka karatA kharcanA vadhAro 7.22 MbaI, tA. 24-2-1962 366.17 510.00 41.00 .635.06 385.78 3,78561 20,23058 1100.00 19,730.58 4,232.86 23,963.44 rUA. na. pai. 160.00 prabuddha jIvana 1,293.75 rUA. na. pai. 110.50 61.75 1,186.09 25.55 : 12.92 1,466.67 rUA. na. hai. milkata ane leNu zrI maNilAla mekamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya tathA pustakAlaya InkamaTekSa rIphaMDanA lavAjamanA 1,396.00 88.00 197.10 paracuraNa le sTApha pAse rokaDa tathA beka bAkI dhI baeNMka opha inDiyA li.nA cAlu khAte 5,216.90 dhI beMka opha InDiyA li. nA phIkasa DIpojhITa khAte rokaDa purAMta paracuraNa khAtAMo : zrI sastya, zivaM, sundarama pustaka prakAzana khAvuM : zro maNilAla mekamacaMda zAhe sAjanaka vAcanAlaya ane pustakAlaya-muMbai saMvata 2017 nA Aso vada 0)) nA divase pUrA thatA varSanA Avaka tathA kharcano hisAba Avaka gayA saravaiyA mujaba bAkI bAda : pustako vecANanA kula AvyA zrI bodhisatva pustaka 4,372.98 19,590.46 132.25 25,662.13 25,662.13 amee zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, muMbaInuM uparanuM saravaiyuM majakura saMghanA copaDA tathA vAucaro sAthe tapAsyuM che ane barobara mAluma paDayuM che. tA. 24mI phebruArI 1962 muMbaI *** prakAzana khAtuM gayA saravaiyA mujaba bAkI bAda : vecANanA kula AvyA *** kharca TrasTanA uddeza aMge kharca : -- peparsa lavAjamanA graMthapALane pagAra tathA beAnasa pyunane pagAra tathA bonasa makAnabhADu tathA vijaLI kharca cApaDIo bAInDIMga kharca pAsabUko tathA chapAmaNI kharca vyavasthA kharca: ghasArAnA : prImIyamanA paracuraNa kharca oDITarone onararIyamanA pharanIcara para pustakonA rUA. na, pai. 1,815.83 kula !.... 5,863.60 uparanA hisAba tapAsyA che ane barobara che. 1,092.39 144.76 240.00. 25.87 .152014 7,511.98 1,67061 592.00 288.62 156,37 39.31 12,767.19 . na. rUA. na. pai.. 366.25 2,190.00 1,291.78 556.70 158.84 243.40 zAha mahetA enDa kuM. cArTarDa ekAunTanTasa oDITarsa 242 103.00 721.36 1655.16 69 1,078.61 kula rU..... zAha mahetA enDa kuM. cArTarDa ekAunTanTasa oDITarsa. 40.00 142.27 4,989.24 50.00 rUA. na. pai 824.36 5,863.60 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 242 prabuddha jIvana tRzrI maNilAla meAkamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya-muM baI saMvata 2017 nA Aso vada 0)) nA divasanuM saravaiyuM phaDo ane devuM rUA. naM. hai. zrI sthAyI phaMDa gayA saravaiyA mujaba bAkI zrI pustaka phaMDa gayA saravaiyA mujaba bAkI zrI nicara phaMDa - gA saravaiyA mujaba bAkI devuM: pustako aMge DIpojhITa pustako aMge mAsika DIpeAjhITa paracuraNa devuM *** K 4,175,00 rUA. na. maiM. : 24561:00 5,500.00 2,400,00 25.00 1,092.39 5,292.39 37,753.39 huM amoe zrI maNilAla mokamacaMda zAha sArvajanika vAcanAlaya ane pustakAlaya, muMbaInuM saravaiyuM majakura saMsthAnA cApaDA, vAucaro sAthe tapAsyuM che ane barAbara mAluma paDela che. zAha mahetA enDa kuM. cArTarDa ekAunTanTasa muMbai, tA. 24--2--62. oDITa . pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNasaMsthAmAM dhRtara vAMcana tarIke upayogamAM levA lAyaka tema ja koi paNa zubha prasaMge vaheca vA lAyaka pustakA satya ziva sundaram zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAnA lekhasaMgraha kAkAsAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA pravezakA sAthe ki Mmata rUA. 3, pesTeja 0-6-0 mAdhisattva sva. dharmAnaMda kesakhkhI racita mULa marAThI nATaka * anuvAdako : zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA tathA zrI kAntilAla khareDiyA kiMmata rUA. 1-8-7, posTeja 02-0 viSayasUci saMghanA vArSika vRttAMta saMghanI vArSika sabhA mArI jIvanasAdhanA prakIrNa noMdha : eka preraka ghaTanA, .. pazcima baMgALanA navA majura pradhAna zrI. vijayasiMha nahArane abhinaMdana, samadarza AcArya haribhadra, karUNAvicAra virUddha upayukatatAvAda. saMgha samAcAra hisAba. muMbai jaina yuvaka saMdhanA sabhya tayA prabuddhu jIvananA grAhako mATe satyaM ziva sundaram H ki`mata rUA. ra, meAdhisattva ki`mata rUA. 1 maLavAnuM ThekANuM : muMbai jaina cuvaka saMgha, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. gUrjara graMtharatna kAryAlaya gAMdhI rastA, amadAvAda dulerAya mATaliyA paramAnaMda pRSTha 231 234 235 238 239 240 milkata ane leNuM: InvesTamenTasa (copaDA pramANe) sIyu-jJa. naM. aizana, pai rITIo 4 TakAnI 1967nI saurASTra gavaramenTa DevelapamenTa leAna rUA. 4000) 3,993.75 pablIka limiTeDa kuM. nA DIbe caro: 4 TakAnA rAvalagAMva sugara phArma li. nA 10000)nA : 10,000.00 5 1/4 TakAnA sTenDarDa vekyuma rIphAinarI che, 5,273:00 * kahyuM: (I.) li. nA 5000)nA 5 TakAnA dhI. tAtA loko. enDa enjInIyariMga karyuM. li. nA 6000)nA 6,163.50 25,430:25 2,498.52 pharanIcara : (cApaDA pramANe) gayA saravaiyA mujaba bAkI bAda: kula ghasArAnA saM. 2016 sudhImAM 776.52 cAlu varSanA ghasArAnA 103.00 pustako : (kharIda kIMmate) gayA varasanA saravaiyA mujaba bAkI umero: varSa daramyAna kharIdInA bAda : kula ghasArAnA saM. 2016 sudhInA 4,440.56 cAlu varSanA 721.36 ', leNuM (saddhara) InkamaTekSa rIphaMDa aMge sTApha pAse vyAjanA leNA tA.14-62 rokaDa tathA beka bAkI : dhI beMka opha inDiyAnA cAlu khAte rokaDa purAMta zrI Avaka kharca khAtuM : gayA saravaiyA mujaba bAkI umero : varSa daramyAna Avaka karatA kharcanA vadhAro 87952 1,619.00 8,449.06 : 80.86 9,249.92 5,161,92 4,088.00 435.90 166.19 140.00 3,299.71 16.43 742.08 sAbhAra svIkAra cetana prakAzanagRha (prAIveTa) li. vaDAdarAnAM prakAzanA dhIre vahe che daMDana: bhA. 1-2-3, lekhaka : mAIkela zAlAkhAva, anuvAdaka : sureza joSI. kiMmata anukrame rUA. 6, 4, 6. ravindra na : saMpAdaka : bhogIlAla gAMdhI, kiMmata H / , 8/0 navI zailInI navalikAe kiMmata rUA. 3/50 sapAdakaH sureza joSI, karoLiyAnuM jALuM: lekhakaH jyAM ola sAma, anuvAdaka H caMdravadana cI. mahetA, prakAzana kiMmata rUA. 1/00. ApaNA yugane bhasmAsura : lekhaka subhadrA gAMdhI, kiMmata : rU|. 1/00, kalyANamRti :lekhakaH ratilAla dIpacaMda desAi prakAzakaH zrI jIvanarmANa sAcanamALA TrasTa, haThI bhAinA derA sAme, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda. kiMmata : rU|. 1, mAlika zrI muMbai jaina yuvaka sadha; mudraka prakAzakaH zrI paramAnada kuvarajI kApaDiyA, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. mudrasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, muMbai, 742.09 3,316,14 1,815.83 2,557.91 37,753.39 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4. prabuddha jaina'nuM navasaMrakaraNa varSa 23: aMka 24 prabuddha jIvana , muMbaI, eprila 16, 1922, semavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbai. jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: raTa nayA paisA taMtrI. paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA mArI jIvanasAdhanA (gatAMkathI cAlu) vadhAre upayogI thatAM hatAM. bahenethI jema gharamAM svachanA, sughaDatA ' mAlaparAmAM eka zikSakanI zALA" hatI ane eka ja ane saMpanuM dhoraNa sudharyuM hatuM tema AvA vidyArthIone laIne rUma hato. ame vighAthInI bharatI karIne 14 mAMthI khetInA utpAdanamAM vRddhi thaI hatI. vaijJAnika prayoganI dekhA53 vidyArthIonI zALAnI saMkhyA karI. 47 parIkSAmAM beThA ane dekhIthI gAma samastanI khetInI paddhati badalAtI jatI hatI ane ekAga TakA pariNAma AvyuM ane te pachInI sAlamAM 33 tethI paNa vizeSa vidyArthI uparAMta gAmanA yuvAne ane proDhanI vidyArthIo ane 39 vidyArthinIo maLIne 72nI saMkhyA thaI ane khetIvijJAna samajavAnI jijJAsA vadhatI jatI hatI. AthI : sarAsarI hAjarI 62 rahI. A saMkhyAne pahoMcI vaLavA mATe rUma amArI zALAnI bharatInI sAthosAtha gAmanA utsAhamAM paNa bharanI nAne paDayo ane amane eka zikSakanI madada ApavAmAM AvI. AvavA lAgI. hAjarI vadhe ke parIkSArthI vadhe agara pariNAmanA TakA vadhe tethI saMtoSa be varSanA AvA prayatna pachI 1950 mAM AsapAsanA te jarUra thAya. paNa ahIM je rIte ame saMkhyA vadhArI te rIte, grAma- gAmaDAMonA zikSaNanuM pramANa 10thI 14 TakA hatuM te vakhate zikSaNanA vikAsa mATe te keTale aMze upayogI che te vicAravAnI amArA gAmanA zikSaNanuM pramANa 35 TakAe pahoMcyuM hatuM. draSTie rajU karIe chIe. zALAmAM bhaNatA bInakheDUtanA ane Akhe samaya ApatA ' (1) ame evuM nakkI karyuM ke kanyAo gharakAmamAM mAne upagI kheDUtonA bAla-bAlikAone kAMtaNa uparAMta eka ekaranI ame thAya che, tethI tenI pAsethI te kAma choDAvavuM nahi. paNa potAnuM bAlavADI ApI hatI. temAM teo zAkabhAjI vAvatA ane kapAsa ghara, rAcaracIluM ane bhAI-bhAMDune svaccha ane sughaDa rAkhe ane , ugADatA. eka mesamamAM temaNe 300 ratala zAkabhAjI utpana karyA, paddhatirAra kAma karavAnI Teva pADe te ja keLavaNIne eka bhAga che. ane 14 maNa kapAsa utaryo. temAMthI kapAsa vecI bIje kharca kADhIne eTale zikSikA pote bahenane ghera jaIne A badhuM zIkhavatI. tethI bAvana joDa khAdInAM kapaDAM banAvyAM. ame te zALAnA gaNaveza vAlI sAthe paricaya vadhyuM ane svacchatA, sughaDatAnuM dhoraNa tarIke rAkhyA. A uparAMta gharanAM kapaDAM banAvyAM te vadhArAnAM. paNa vadhyuM. A uparAMta vArSika 20 AMTI sUtara kAMtI lAve te saDakanuM kAma karIne ane pALA bAMdhIne e bheMkoe ene pravAsa paNa kanyAne udyogamukata jAhera karavAmAM AvatI. ekAda mAsamAM karyo. kamANInI draSTie najIvuM gaNAya te paNa pote potAnA nAnA reMTiyA para pakakaDa AvI jAya eTale te ghera kAMtatI. e rIte reMTiyAne nAnA hAthe, nAnA nAnA kayArAmAM A badhuM karI zake che tene Atmaghera ghera praveza maLe. abhyAsane samaya rAtrinA 8 thI 10 ane saMtApa ane skUtiM bALakomAM dekhAtAM hatAM. ATaluM kAma karavA unALAnA divasamAM rAtri uparAMta divasanA 2 thI 4 rAkhela. be ' chatAM paNa sarakArI nirIkSake 91 TakA pariNAma ApyuM ane uttIrNa kalAkanuM bauddhika zikSaNa ane unALAnA vizeSa zikSaNane laIne thayelA vidyAthI enI kakSAne paNa khUba ja saMtoSa thakata karyo, bahenanI abhyAsavRtti vadhI; bhASA tathA lekhana zuddha thayAM ane be varSanI A zALAnI pragati joIne A dizAmAM vizeSa prayoga 'pravAsa paryaTana dvArA navuM jANavAnuM maLyuM. tethI sAmAjika pravRttimAM ke thaI zake te draSTie saurASTra sarakAre 100 TakA grAnTa ApIne gati AvI. amane A zALA prayoga mATe soMpI. ane saurASTra racanAtmaka samitie ' bahenanI jema je kumAro khetImAM tenA pitAne upayogI pitAnuM zikSaNakendra gaNIne traNa varSa sudhI vApika 1,500 rUpiyAnI thatA hatA temane ame khetI. choDAvI nahi. paNa je kumAra eka madada ApIne A prayogAki zALAne AgaLa vadhavAnI taka ApI. ekaramAM ame kahIe tema khetInA prayoga kare, kheDa, khAtara, saurASTra racanAtmaka samitie mAlaparA uparAMta pharatA gAmamAM biyAraNa vageremAM amArA zikSakanA sUcanane anusare, ane mAsika prauDhazikSaNanuM kArya calAvavA mATe amane ATha hajAranuM bajeTa AkhuM be AMTI zALAne bheTa Ape tene ame udhogamukata jAhera karatA. jemAMthI cesalA, bhaMDAriyA ane ghevAsamaDImAM ame prAthamika zALA unALAnA bInasamI samayanA be mAsa teo baporanA 2 thI 6 calAvI ane mAMDavA,. khIjaDiyA, mAlaparA ane ghoghAsamaDImAM ane rAtanA 8 thI 10ne samaya zikSaNamAM ApatA ane masamI prauDhanA vargo calAvyA. khIjaDiyA ane mAlaparAmAM bahenanA varga ? samayamAM rAtanA 8 thI savAranA 7 sudhI teo zALAmAM ja rahetA. paNa cAlatA. A pravRttine kAraNe e gAmo sAthe saMparka ' suvAnI samUhavyavasthA zALAmAM ja karI hatI. savAbe kalAkanuM paNa vadhyo. ane tenA keTalAka prazna paNa amArI rIte patAvatA. bautika zikSaNa ane samUhajIvananI tAlImathI teo ghaDAtA hatA. AM badhA gAmamAM mAlaparAnA saMskAra kendra bAla-saMskAranuM AvAM bahene ane bhAIo ghara ane khetInA kAmamAM je kArya karyuM tenI vAta jhaDapathI phelAi gai, aTale keTalAka kajI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 15 * * * - , : : kAraka , - - - dina * * * prabuddha jIvana tA. 16-4-62 dhALA ane jhagaDAkhora chokarAne ane keTalAka rIMsALa, vyasanI ane lokasaMgraha ane sevAkArya cerIthI TevAyelA chokarAne temanA vAlIo bhojanakharca ApIne, . vAtsalyadhAma saMsthA pAse Aje jamIna, enjina tathA makAna koi nekarInI AzAthI nahIM, paNa chokarAnuM jIvana sudhAravAnI vagerenI milakata che. ane tenA para lokazALAnA vidyAthI o. AzAthI amAre tyAM mokalavA lAgyA. AvA cAra-pAMca chokarA 'kAma kare che. gAmaDAMnI saMsthA UbhI karavA mATe kAryakartA ane arthabahAragAmanA ane traNacAra gAmanA maLIne eka chAtrAlaya jevuM svAvalaMbanano ame je prayatna karyo te dizAe eTale ke sthAnika paNa zarU thayuM. A uparAMta pitAnI khetI karatA, paNa mATI uma- sAdhana-saMpattine gati ApavAno prayatana ajamAvavA jevI che tevuM ranI paraNe tevA juvAniyA paNa bhaNavA AvyA. te lokone che amane lAgyuM che. gujarAtIne abhyAsa hato. teo amane bheTa maLelI jamInanI grAmasamAja mukhyapaNe vyakita taraphanI bhakitathI TevAyele che. khetI saMbhALatA, tenA para prayoga karatA ane traNa kalAka bhaNatA. saMsthAbhakita ane siddhAMtaniSThAnI bAbatamAM haju te ghaDatara mAge che. cha mAsamAM pAMcamAMthI traNa bhAioe pitAnI kakSA vadhArI saha vyakitatvanA prabhAvathI keTalAMka kAryo ane prazna saraLa bane che. Aja . kArI maMDaLInI parIkSAo uttIrNa karI, paMcAyatanI parIkSAmAM paNa krame sudhI AgevAne, thANadAro,kAmadAro, amaladAro ane guru ke purohitenA mA krame uttIrNa thayA ane eka varSamAM te koi paMcAyatamAM, koI vyakitatva dvArA tenuM ghaDatara thayuM che. saMyukata kuTuMbasaMsthA paNa kuTuMsahakArI maMDaLImAM ke koI lokazALAmAM nokarI karatA thai gayA.' banI mukhya vyakitanI AjJA pramANe cAle che. strI, bALaka, pachAtakhetInA gaLADaba kAma ADe vyakitatvane raMdhAI rahevuM paDe che. temAMthI jJAtio UbhaDa ane garIba kadaMbe AgevAnane anusaravAnuM kArya eka ja varSamAM A javAnae kArakIdI ane yaza meLavyA. ethI kare che. tene svataMtra vyakitatva vikasyuM hotuM nathI. e sthitimAM nokarI ichanArA mA-bApe paNa pitAnA chokarAne amArI pAse mokalavA lAgyA. amAre paNa traNa tabakake kAma karavuM paDayuM. pahele tabakake mArA taraphanI lAgaNI, zraddhA ane snehane laIne meM keTalIka vyakitagata anukuLatA . prAthamika zALAnA chAtrAlayamAM pAMcamuM dhoraNa uttIrNa karelA UbhI karI. jema ke gAma lokoe gAmanI bAjunI be ekara jamIna vidyArthIne amAre AMbalA ke khaDasalI AgaLa abhyAsa mATe meka tathA cAra makAnanA pleTe hararAjImAM harIphAi karyA vinA pAMca- " lavA paDatA. tevA nava vidyArthIo AgaLa bhaNatA hatA. temAMnA pacIsa rUpiyA jevI alpa kiMmate apAvyA ane jamIna kheDI, ' keTalAkanA mA-bApane nANAbhIDa bhogavavI paDatI hatI. ethI dIdhI. 'nAgavALA'. nAmanI 22 ekara jamIna eka gRhastha mane " saMskAra kendranA sthAnika sAta vidyArthIne ame potAnI vyakita tarIke bheTa ApI. gAmanA traNa cAra paTeloe paNa mArA khetI karatA karatA chaThThA--sAtamA abhyAsa karAvyuM, temAM traNa kuTuMbanirvAha mATe gAmanA pAdaramAM je pAMca ekara vADI ApI ane uttIrNa thayA. traNa mAsa gaDhaDA prabhudAsabhAi gAMdhI pAse khAdI kAma 150 rU. nuM 25 vIghAnuM eka khetara vecAtuM ane 4800 rUA.mAM ane suthArIkAma zIkhavavA mokalyA. tyAM temane suMdara saMskArI 7 ekara jamIna hararAjImAM lIdhI. eka cAraNa pAsethI 1500 jIvananuM bhAtuM maLyuM. e pachI traNa mAsa khetIvijJAna vagerenuM rUpiyA tenA karajanA cUkavI 10 ekaranuM khetara bheTa lIdhuM. Ama zikSaNa ApI emane AMbalA mokalyA. AMbalAe temanI kakSA najIvI kiMmate amArI pAse lagabhaga pacAsa ekara jeTalI jamIna thai.. joine AThamAM dhoraNamAM praveza Apyo ane doDha varSamAM vinIta mAlaparA ane pharatA gAmanA lokoe tenI upara kAma ApI jamInane thaIne bahAra AvyA. bIjI bAjuthI amArA pAMcamAM dharaNanA kheDavAyogya karI. be pAMca-varSamAM jamInanA adalAbadalA karI, gAmanI vidyAthIne ame AMbalAmAM 15 divasane kendranivAsa Apyo. najIka 34 ekara jamIna ekaThI karI. A jamIna meM racanAtmaka tenA abhyAsa tathA pravRttithI saMtoSa pAmIne AMbalA lokazALAe samitine soMpI dIdhI. 1961 mAM samitie pharI TrasTane eNpI. amArA vidyArthIone lokazALAnA vidyArthI tarIke mAnya karyA. A | makAnasaMbaMdhI:gAmalokoe 4000 ne samitie 6000 kAraNe gAmanA kuTuMbone zikSaNakharcane bhAra ghaTayo ane badhA taraphathI eka sAdA makAnanI tathA khetImAM madada ApavAnI khAtrI rUpiyA rokI zarUAtamAM eka kAcuM makAna bAMdhyuM. e pachI gAmanA, + maLatAM ame lokazALA zarU karavAno vicAra karyo. vidyArthI zramanA ane grAmasudhAraNAnA phaMDanI sahAya sAme sarakArI '' lokazALA eTale khetI-gopAlanane mukhya udyoga gaNI , madada laIne zALAnA eka rUmane badale pAMca rUma, bAlamaMdiranA cAra ane eka vaNATaghara maLIne Azare 360000 rUpiyAnAM makAno thayAM. , chAtrAlayavALI nai tAlImanI zALA. AvI lekazALA ame 1952mAM A makAnamAM paNa bahAranA koi paNa dAtAnI madada lIdhI nathI. ravizaMkara dAdAnA AzIrvAdathI zarU karI. emaNe kAMtaNa ane rai-- lagna vakhate maLatI bheTa, grAmaphALe, vidyArthI oe khetI vagere . . , udyoga umeravAnI amane salAha ApI ane ame te paNa umeryA. kAma karIne ApeluM zramadAna vagerethI A makAne lagabhaga pAMca. be traNa varSamAM vidyArthI nI uttarottara saMkhyA vadhatI gai. amArI varSamAM UbhAM thayAM. te badhAM makAnanI mAlikI ApaNe paMcAyatane zALAmAM bhaNatA vidyArthI o taiyAra thaIne AvyA ane mAsika suprata karI. A rIte jamIna ane makAna upara paMcAyata ane rU. 40|-- jevA najIvA vetane zALAmAM varSa doDha varSa sudhI pitAnI racanAtmaka samitinI mAlikI hovAthI ame amArA kAma upara sevA ApavA lAgyA. jamIna paNa Avaka ApavA lAgI. A badhA svecchAe grAmapaMcAyatanuM ane gAMdhIvicAranI saMsthAnuM niyaMtraNa kAraNe 1956 sudhImAM 10 dhoraNanI pUrvabhUmikA taiyAra thai gaI. sthAnika kAryakartAo paNa taiyAra thaI gayA. ethI ame sarakAra svIkAryuM. te amane poSaNa ane preraNA ApanAruM banI rahyuM. vinobAjIe - bhUdAnanI hIlacAla zarU karyA pachI saMsthAe pote jamInanuM dAna ' pAse grAMTa mAgIne lokazALAne sthira svarUpa ApyuM. Aje ' levAne badale 11 bhUmihInAne 64 ekaranuM dAna apAvyuM. roja '' '' 10 dhoraNa sudhInI lokazALA cAlu che. Ama bAlamaMdirathI lekazALA vetana ane kharca zarUAtamAM mAlaparAmAM kasturabA smAraka sudhIne, jema jema mAMga UbhI thatI gai tema tema, vikAsa thato gayo. taraphathI kendra cAlatuM, paraMtu racanAtmaka samitinuM mAlaparA kendra banatAM Aje A badhI pravRtti sArI rIte cAle che. grAMTanA raNe cAlatI tenA kAryakartAonA vetananI javAbadArI samitie saMbhALI. samiti hovAthI, prayogane avakAza chatAM mukhyapaNe sarvasAdhAraNa vidyAthI ne ' taraphathI mArA vetananA mAsika rUA. 15000, mArA patnInA mAsika khyAla rAkhI A zALA calAvavAmAM Ave che. ethI koyaDArUpa bALakone ane khetI ane gRhakAmamAM rokAyelAM kumAra-kamArInA abhyAsano vatananA rU. 100, ane mArA. madadanIzanA mAsika vetanana" prazna pharI pAchA Ubho thAya che. zikSaNanI sagavaDa thaI, paNa prayoga- rUA. 100, kaMTIjansI, davAdArU vagerenA 'varSe dahADe 6000nuM bhUmikA saratI dekhAya che. vArSika bajeTa amane ApavAmAM AvatuM. Ama Azare 100009. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ***'F fief .& +3 = , '' tA. 1-4-dara prabuddha jIvana 245 nuM bajeTa ApavAmAM AvatuM. temAMthI amArA banne vacce mAsika mAlanA, lAMcarUzvatanA-tevA aneka prazna AvavA lAgyA ane te rUA. 100 thI 12 laIne ane mArA madadanIza rUA. 7500 laine draSTie kAma karavA mATe ame kheDUtamaMDaLanI sthApanA karI. saMtabAlajI bAkInI vadhatI rakama ame bIjA kAryakartA taiyAra karavAmAM ane grAma- mahArAjanI naitika doravaNI maLI. A badhAMthI amane sArI evI pravRttionA vikAsArthe vAparatA. khetI vagerenI Avaka AmAM saphaLatA ane pratiSThA maLyAM. sAthosAtha lAMcarUzvatanA kAraNe nabaLA bhaLatAM krame krame saMsthAnuM vArSika kharca kADhavA jeTalI sthitimAM adhikArI ane tene maLatiyA AgevAno sAthe amAre gharSaNamAM lagabhaga daseka varSe ame AvI gayA. Aje saMsthAnA 75 TakA AvavuM paDyuM. rAjya dvArA pragatizIla kheDUta maMDaLa thavAthI amArA kAryakartA gAmanA ja che. te badhA svecchAe jarUriyAta pUratuM le che, keTalAMka AgevAnone temAM sthAna maLyuM, tethI tenI niSThAmAM buddhieTale ke sarakAra taraphathI greDa greDezansa karatAM thoDuM ochuM le che. bheda Ubhe thayo ane adhikArI tathA rAjakIya AgevAnone rAjI ane jeTaluM le che te ja sarakAra pAse rajU kare che ane ochuM rAkhIne kAma karavA icchatA keTalAka agraNIo amArAthI judo sUra. levAnI ane vizeSa samaya devAnI vRtti dharAve che. saMsthA pAse je kADhavA lAgyA. sahakArI pravRtti zarU karavAthI vepArI bhAione paNa kAMi sAdhanasAmagrI dekhAya che, temAM nAnA moTA badhA kAryakartAone roSa vadhyo ne teo paNa virodha karavA lAgyA. evAmAM eka sAmAjika zrama, saMyama ane nAne sarakhe tyAga ThIka ThIka aMze kAraNarUpa che. A kesa AvyuM. koi bahenane temanA guthI divase rahyA. te bAbatamAM rIte saMsthAnI khetI-makAno ane rojabarojanA phALe AvatA zikSaNa UMDA utaratAM mAga ane bIjA gurupaMthemAM deha arpaNa karavAnI kharca mATe sthAnika sAthIo ane sAdhanAnI sahAyathI beThA thavAnA ane svIkAravAnI bhUla bharelI mAnyatAo dekhAI. dharmane nAme *prayatnamAM sarakAra taraphathI grAnTa maLatAM amane ThIka ThIka saphaLatA maLI cAlatA A anAcArane dura karavo ja joie tema mAnI temane che. Aje 60 thI 70 vidyArthI amAre raDe jame che ane sadAcArane mArge vaLavA ane AvA gurunI kaMThI toDI nAkhavA meM bAlamaMdirathI vinAta sudhInI zikSaNapravRtti amAre tyAM cAle che. keTalAkane samajAvyA. keTalAka gAme khasI paNa gayAM. AthI e chatAM samitinI vetana ane ziSyavRttinI sahAya sivAya amAre saMpradAyamAM kaTutA UbhI thaI te keTalI tIvra hatI tene eka prasaMga anya phALe karavo paDyo nathI. samiti paNa krame krame sahAya ghaTADatAM banyuM. A prasaMga banyA pachI sAtame varSe saMpradAyanA gAmamAM mAre chellAM be varSathI vArSika 2000 nI sahAya Ape che. chatAM paNa bhUdAna aMge sabhA saMbodhavAnI thai. sabhAmAM dhAMdhala karavAmAM AvI. muzkelI veThIne pravRtti cAlu rAkhavAmAM AvI che. mAtra saMsthA pAse hAhA-dekAro ane tephAne thayAM. maMdiramAM harijanone dAkhala karaze 10 thI 15 hajAra rUpiyA racanAtmaka samiti, prAyogika saMgha tevuM samajAvI gurue A lokone caDAvelA hatA. huM tophAna vacce tema ja anya graho lonanA mAge che, teTalI vastune bhAra amArA 30 miniTa dhyAnathI besI rahyo. chevaTe sabhAe zAMtithI vAta sAMbhaLI. mana upara rahe che. paNa sabhA chUTayA pachI paththaramAro calAvyo. mArA be-eka sAthIA rIte vyakitathI zarU karI karakasara ane grAmathI UbhI bhAione ijA thai. aspRzyatAnA bhaye gaDhaDAnA maMdiramAM paNa amane , thayelI saMpattithI ame jAhera saMsthA nirmANa karI che ane tenuM praveza na maLate. khAnakImAM devIne bekaDA caDAvatA temane rokavAthI 1959-60 mAM 'vAtsalyadhAma-mAlaparA' nAme TrasTa DITa karyuM che. devIpaMthIne paNa virodha vadhyo. Ama dharmajhanunI, ajJAnI ane . krame krame ame ane samitie badhI milakata tene suprata karI che. bheLA gAmaDiyAone paNa amArI sAme virodha thayo. gAmaDAMmAM na Ane yaza sAthI kAryakaro ane grAmajanone phALe jAya che, kema ke garIbI ane ajJAna to che ja. atizramane thAka bhUlAve tevuM kharI rIte te 1953 thI saMsthAkIya ghATa zarU thayo tyArathI te zuddha manaraMjana khUTe che. zarIrane thAka, mananI tANa ane kuTuMbane kAma sthAnika kAryakara ane mitrone soMpI saMtabAlajI ane vinobAjIne kaleza bhUlavA vyasana ane parastrIgamana tarapha gAmaDAmAM hAlatAM saMdeze gAmegAma lai javAnA kAryakramamAM meM mAruM mana parovyuM vaLI javAya che. A kAraNe tenAmAM cAritrayanAM dhAraNA jema zithila che. saMsthAnuM bIja vavAyuM eTale te ugaze paNa tenI preraNA ane che, tema nabaLAi nabhAvI levAnuM audArya paNa jabarUM che. A bAbatanI vAtAvaraNa naitika mUlyomAMthI maLe te draSTie te kAmane meM prAdhAnya keTalAka AgevAnonI kacAza para meM AkramaNa karyuM. eTale tene ApyuM che ane saMsthAnA svarUpa ne ghATa sthAnika kAma karanArane virodha paNa horI lIdhe. Ama jema bahArathI amAruM kAma vadhatuM anukULa paDe tema goThavyuM che. jatuM hatuM, tema virodha ane roSa paNa vadhatA jatA hatA. kAma karavAnI Dhaba vyatigata gheraNe hatI ane sabaLa naitika saMgaThThana UbhuM na thavAthI AkhA. sevA ane samAjasudhAraNAnuM kArya kSetrane doravaNI ApanArUM vyakitagata baLa ochuM paDayuM. temAM ke amArA ', sevA ane samAjasudhAraNAnA kAryamAM paMcAyata, sahakArI- kAryakartAnI zithilatA, ajAgRti ke doSa dekhAya tyAre kAgane vAgha maMDaLI ane AgevAnonI sahAyathI ane te dvArA ame te te kAryo karI aphavAo UbhI thAya ane zaMkA-kuzaMkAothI badhAnAM manane cakaDoLe karyA. paMcAyatane vyavasthita karavA doDha varSa huM sarapaMca tarIke paNa rahyo. caDAvI tenI zraddhA DahoLI nAkhavAmAM AvatI. jema bAjA badhA khetI-sudhAraNA, dUjhaNA DhoranI sudhAraNA, lavAda dvArA nyAya, chAzanI gAmamAM hoya che tema amArA gAmamAM paNa pakSApakSI ne taDA hoya che. paraba, anAthane anAja vagerene gAma taraphathI Teko ane jarUra paDaye garIbI ane navarAzamAM AvA taDAonI takarAra ane sAmAne haMphA- gAmanA gajA pramaNe majUrInAM kAme ughADIne paMcAyate sArI zarUAta vavAne vIrarasa te gAmaDAnA vyasana je banI gayo che. koi paNa karI. duSkALa vakhate nIraNa kendra, anAja kendra ane sarakArI rAhata- praznane taDAthI lai jai, zaMkA, kuzaMkA ane prazna lenAra paNa deSAkAryomAM sahAya ApIne tema ja kUvA UMDA utarAvI, khetaromAM pALA ropaNa karavAnI Teva amAre tyAM paNa sarvamAnya hatI. eTale baMdhAvI, khetIne phAyado thAya tevA kAryo paNa paMcAyate karyA, ane pakSapAtanA AkSepo thatA ane irAdAo aMge paNa zaMkAo thatI, tenI dekhAdekhIthI pharatA gAmamAM paNa AvA kAmanI mAMga UbhI jethI prazna jhaDapathI patAvavAmAM vilaMba thatuM. A badhA vacce thai. AthI amAre 15 thI 20 gAmamAM rAhatakendramAM, nIraNa kendramAM paNa ame jJAtinA rItarIvAjamAM sudhArA karAvA zakayAM; dharmane nAme ane saDaka vagerenA kAmamAM lokone madadarUpa thavAnuM ane sarakAra khAnakImAM cAlato prANAvadha aTakAvI zakayA. bhUvA ane mAtAjI tathA sarakAra-niyukata lAThInI duSkALa rAhata samitine lokonI mAMgaNI nA rathe ke zvAnapUjA pachavADene kheTa bhrama kADhA zakyA. sahakArI samajAvavAnuM kAma karavuM paDayuM. AthI amAruM kAryakSetra vyApaka banyuM. pravRttimAM eka be jagyAe mAtra udhAra ApavA jevA sAmAnya takarAranA AgevAna sAmenI phariyAdonA, jAhera nANAM saMbaMdhI gela- kAmanA badale khetIviSayaka sagavaDo vadhArI zakayA; ane sadhanakSetra jevI - : Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 saMsthA dvArA ghAMcI, kuMbhAra tathA kAMtanAra vaNanArane Arthika madada paNa pahoMcADI zakayA; bhUmidAnamAM lagabhaga badhA gAmAmAMthI jamIna meLavIne bhUmihInAne vaheMcI; harijana tathA bhaMgIone makAno ane sAdhanonI madada apAvI; ane grAmadAna tathA naitika saMgaThThananA saMdezA gAmogAma pahoMcADayo. ane te sadbhAvanApUrvaka jhIlAyA. grAmadAnanI ane sIlIMga (Toca-maryAdA ) nI vAta pachI ThIka sthitinA kheDUto udAsIna banatA jAya che ane Arthika ane sAmAjika rIte khUba pachAta tevA loko sAthe ame haju tAdAtmya sAdhI zakyA nathI. eTale teo thoDA aLagA rahe che. koMgresapakSanuM valaNa AvI saMsthA sAthe sadbhAvanAvALuM che, paNa sakriya vega ApavA jeTalI sahAnubhUti pragaTatI dekhAtI nathI. UlaTa ghaNI vakhata sthAnika starethI avagaNanA bharelI udAsInatA paNa lAge che ane Itara pakSA te virodha ja kare te svAbhAvika che. eka pakSanI udAsInatA ane bIjA pakSanAM AkramaNa gAMdhIkALe AvyA na hatAM. gAMdhIjI vakhate racanAtmaka kAmamAM paDelA chUTAchavAyA kAryakartAne bApunI huMpha, janatAnI zubhabhAvanA, koMgresanI sahAnubhUti ane potAnA tapAmaya jIvananA Teko maLatA hatA, tethI kAma ar thavA chatAM vAtAvaraNa tene baLa ApatuM hatuM. Aje jema jema rAjayanI madadanA AdhAra laine kAryo vadhatAM jAya che, tema tema lAko kAma tarapha udAsIna ane kAryakartA pAsethI lAbha levAnI vRttivALA thai jAya che ane dhAryo lAbha na maLe te chaMcheDAya che. koMgresa jevI saMsthA AvA kAryakarone avyavahAru ane AgrahI mAnI udAsIna banatI jAya che .ane ghaNIvAra daridranArAyaNa mATe kAma karatA niSThAvAna kAryakara sAmenA sthApita hitAne paMpALe che ane temane pratiSThita karavAnI bhUla kare che. kAryakartA paNa dhIme dhIme satya, prema ane nyAya mATenI ahiMsaka krAMtimAM joItA tapasAtatya ne sAvadhAnI cUkI mAtra rAhatanA kAmamAM aTavAi jAya che. bApunI avejImAM sarva sevAsaMdha ke prAyogika saMgha jevI saMsthAo tenA kAmane AyojIta karIne huMpha Ape to bApunI uNapa pUrAya. paNa tenI keTalI zakita vadhI nathI. amArA kSetrane saurASTra racanAtmaka samitie AvI huMpha ApI che, tethI ja ame ATaluM kAma karI zakayA chIe. kramaza: dulerAya mAliyA sadhadvArA AyeAjita mAtherAna-paTana zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA mAtra saMghanA sabhyo ane temanA kuTuMbIjano mATe tA. 2214 62 thI 2914-62 sudhInuM mAtherAnanuM paryaTana geAThavavAmAM AvyuM che. te mATe mATI umaranI vyakita mATe . rUA. 65 ane 11 varSathI nIcenI uMmaranA mATe rUA. 35 saMghanA kAryAlayamAM bharavAnA raheze. A pravAsamaMDaLI .22mI eprila ravivAra savAranA vikaToriyA Taraminasa, pleTaphorma naM. 10.uparathI upaDatI jUnA ekaspresamAM ravAnA thaze. mAtherAnamAM ragabI haoNTelamAM utaraze ane tA. 30mI eprila sAmavAranA savAranI gADImAM mAtherAnathI pAchI pharaze. A paryaTana ati maryAdita saMkhyA mATe hAine je sabhyonI A paryaTanamAM joDAvAnI icchA hoya temane saMghanA kAryAlayane satvara saMparka sAdhavA vinaMti che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha pRSTha dulerAya mAliyA 243 246 viSayasUci mArI jIvanasAdhanA amAro kAzmIrano pravAsa prakIrNa noMdha : pIeca. DI.nI DIgrIne * pAtra banelA zrI dhIrUbhAinA paricaya, AmAM buddhimattA nathI, te| AmAM paNa buddhimattA nathI. vadhatA jatA mAMsAhAra kema aTake ? jayantIlAla nA, mAnakara 251 "jainadarzana" viSayaka pravacanasabhA : mahAsatI 'ujajavalakumArInA paricaya para khu jIvana paramAnaMda paramAnaMda tA. 16-4-2 amArA kAzmIranA pravAsa-10 punaH dilhI thaine muMbai pahoMcyA. tA. 27mI oNgasTanI sAMje sUryAsta samaye ame kAlakA sTezane pahoMcyAM. doDheka kalAkamAM rasAi taiyAra thai gai ane sTezananA pleTaphorma upara ja AsanIyAM pAtharIne ame bhAjana karyuM ane lagabhaga nava vAgye Trena upaDI tyAM sudhI pleTaphorma upara ja ame Amatema pharatA rahyAM. lagabhaga sADAdaza vAgye ame aMbAlA pahoMcyAM ane relvekhAtA sAthenI gAThavaNa mujaba ahiM amArI bAgI AgaLa janArI TrenathI chuTI karavAmAM AvI. ahIMthI savAre upaDatI. dilhI tarapha jatI Trena sAthe amArI bAgI joDAvAnI hatI. tyAM sudhI amAre aMbAlA sTezanamAM paDI rahevAnuM hatuM. ahiM amArI bAgIne sTezana--yArDanA koI eka khuNe lai jaine paDI rahevA dIdhI hota to kazuM ja kahevA lakhavAnuM nA raheta, paNa ema karavAne badale koI eka enjIne potAnI sAthe amArI begIne joDIne ahiMthI tahIM, eka cheDethI bIjA cheDe, AkhI rAta zuTIMga ja karyA karyuM ane AkhI rAta daramiyAna eka paNa ghaDI zAnti ke sthiratAnI amane na maLI. AnA relvevALAo taraphathI ema khulAsA karavAmAM AvelA ke aMbAlAnuM sTezana--yArDa pramANamAM bahu TUMkuM hoIne AvI. bAgIne bAjue koI eka khuNe mUkI rAkhavAnI sagavaDa nathI ane AvatI jatI aneka gADIo mATe eka yA bIjA pleTaphorma upara athavA sAiDIMgamAM jagyA karavAnI hoIne AvI begInI cAlu heraphera karatA rahevA sivAya bIjo koi mArga rahetA nathI. A je hoya te, paNa AkhA pravAsa daramiyAna A rAta, A cAlu zanTIMganI athaDAmaNIne lIdhe, lagabhaga jAgatA gALavAnI athavA sutAM sutAM Amatema aphaLAtA rahevAnI amane pharaja paDI. bIje divase savAre amArI savArI dilhI tarapha ravAnA thai. cAlatI gADIe ja bhAjana patAvyuM. bapAranA eka vAgyA lagabhaga dilhI sTezane pahoMcyAM. AgaLa patravyavahAra dvArA nakakI karyA mujaba, mArA mitra ane lokasabhAnA sabhya zrI. ghanazyAma ojhA sTezana upara amane levA AvelA. basa nakakI karIne, zrI ghanazyAmabhAIe rajA cIThThI meLavelI te mujaba, sauthI pahelAM ame badhAM leAkasabhAgRha jovA gayAM. e vakhate lokasabhAnI beThaka cAlatI hatI. ame badhAM aDadhAeka kalAka . tyAM beThAM ane tyAMthI rASTrapatibhavana jovA gayAM. tenI paNa rajAcIThThI ghanazyAmabhAIe meLavI rAkhI hatI, paNa e ja divase nepAlanA mahArAjA ane haMgarI ke oNsTrIyAnA mukhya pradhAna AvelA ane teo rASTrapatibhavanamAM UtarelA - ane Ama koI viziSTa rAjakAraNI vyakita rASTrapatibhavanamAM UtarI hoya tyAre bahAranA mANasAne rajAcIThThI hovA chatAM rASTrapatibhavanamAM dAkhala karavAmAM AvatA nathI-A kAraNasara amane paNa rASTrapatibhavanamAM praveza na maLyo. paNa rASTrapati bhavananI sAthe joDAyelA pAchaLanA bhAgamAM eka vizALa bagIcA che, tene "mAgala gAnDarsa' nA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. A bagIcAmAM ame dAkhala thai zakyAM ane cotarapha pharI zakayAM. A bagIcAmAM moTA moTA plAnsa, pANInA kuvArAo, vicitra prakAranA phulanA ropAo ane tareha tarehanA jhADa ugADavAmAM Avela che ane A badhuM jotAM pharatAM, mogala bAdazAhanA rAjavaibhavanI smRti tAjI thAya che. A patAvIne huM, mArAM patnI ane hIrAbahena pAThaka ghanazyAmabhAInA nivAsasthAna upara gayAM ane bIjAM bhAIbahenA dilhI zaheranI bajAro tarapha ravAnA thayAM. ahiM ghanazyAmabhAI sAthe dilhI pAchA pharavAnA samaye eka rAta gALavI evI amArI vacce agAuthI gAThavaNa nakakI thayelI hatI. jemanA ame A rIte memAna thayA temanA ahiM thoDo paricaya ApuM te Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tA. 16--2, * prabuddha jIvana - 247 asthAne nahi gaNAya. teo surendranagaranA vatanI che, bI. e dilhInA cAlu sahavAsane lIdhe temaNe temanI sArI prIti saMpAdana ela ela. bI. sudhI temaNe abhyAsa karyo che. abhyAsa pUro karyA karI che. temanAmAM svAbhAvika saujanya ane namratA che. temanI ummara bAda temaNe surendranagaramAM vakIlAta zarU karelI. sAthe sAthe vidyArthI Aje 50 varSanI che. gAMdhI vicArasaraNI dharAvavA chatAM temanA vicAane yuvakapravRttimAM temaNe sAro rasa lIdhela. jhAlAvADa harijana romAM koI rigidity - koi jaDasupaNuM-nathI. mAnavI sevaka saMghanA pramukha banelA ane bhaMgI maMDaLa paNa calAveluM; e jIvana vize UMDI sujha sAthe teo vizALa daSTi dharAve che. divasanI majUrapravRtti sAthe paNa teo sakriya rIte joDAyelA hatA. koMgresI rAjakAraNanA kSetrane varelA teo eka UgatA prajAsevaka che. rAjakIya kSetre UbhI thayelI laDatamAM ane temAM paNa dezI rAjayo ( temanI sAthe sAMja ane rAta khUba AnaMdamAM gALI. sAmenA AndolanamAM temaNe sAro bhAga lIdho hato ane rAja- ghara jevuM vAtAvaraNa ane bhejana maLatAM amArA pravAsano thAka ThIka keTanI laDatamAM tema ja jUnAgaDhanI ArajhI hakUmatanI sthApanAmAM ThIka haLavo thaze. e divasomAM thoDA samaya pahelAM ja gujarAtanI temaNe sakriya rasa dAkhavyo hato. A badhAM nimittAne lIdhe teo vidhAnasabhAnA keMgresI umedavAronI pasaMdagI ane te aMge sUca kaoNMgresa pravRtti sAthe varSothI gADhapaNe saMkaLAyelA hatA. vAyelA daza varSanA niyamanA kAraNe mAnyavara morArajIbhAI ane ' 1947 mAM rASTrane AjhAdI maLyA bAda jayAre zrI. DhebarabhAInI gujarAtanA mukhya pradhAna rDo. jIvarAja mahetA vacce athaDAmaNa AgevAnI nIce saurASTra sarakAranI navaracanA karavAmAM AvelI tyAre thayelI ane tethI gujarAtanuM koMgresI rAjakAraNa khUba rasAkasI navA racAyelA pradhAnamaMDaLamAM zrI ghanazyAmabhAIne levAmAM AvyA bhareluM baneluM. eTale vAtacItane viSaya kAMI amAre zodha paDe tema hatA. samayAntare 1957 nI cUMTaNI thaI tyAre teo koMgresI umeda- hatuM ja nahi. vaLI A uparAMta amArI vacce samAna rasanA bIjA vAra tarIke lokasabhAmAM cUMTAyA hatA. A rIte pAMca varSathI teo paNa aneka viSayo hatA. vaLI gujarAtI sAhityanI upAsanAne varelAM " lokasabhAmAM koMgresanI ane lokonI sevA bajAvI rahyA che hIrAbahena pAThaka amArI sAthe hatAM. eTale amArA sahamilanamAM ane A navI cUMTaNImAM paNa teo lokasabhAmAM koMgresI umeda- sAhitya vArtAne sthAna maLyA vinA na ja rahe. ghanazyAmabhAI sAthe vAra tarIke pharIthI cUMTAyA che. temanI sAthe mAro paricaya mArA sva. . vAto karatAM mAluma paDyuM ke, mULa te te sAhityanA jIva che, paNa mitra maNilAla oghaDabhAI zAha mAraphata varSo pahelAM thayela. tyArathI rAjakAraNa terapha DhaLI paDayA che. Ama ame jeTalA kalAka sAthe rahyAM Aja sudhI, jo ke paraspara maLavAnuM bahu ochuM rahe che. ema chatAM, te daramiyAna amAro vArtAlApa aneka viSayo ane kSetrone sparzate. amArI vacce bahu mITho saMbaMdha rahyo che. teo eka zIlasaMpanna rahyo ane chUTA paDayA tyAre haju 'ApaNe ghaNI bAbate carcAviAnI saMskArI sajajana che. temanAmAM UMDI rASTraniSThA che, sAhitya vize paNa bAkI rahI gai che. paNa te te have pAchA pharI maLIe tyAre teo sArI abhirUci dharAve che. mAnyavara morArajIbhAI sAthenA vAta', evA paraspara saMvedanapUrvaka ame chUTA paDayA hatA. * pravAsamaMDaLI vacce mahAamAtya zrI naheru * Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 prabuddha jIvana ghanazyAmabhAIne tyAM ame rahyA te divase sAMje bahu najIkamAM vasatA kAkAsAheba kAlelakarane ame maLavA gayA hatA. kAkAsAheba parvatanA Azaka, himAlayanA parama upAsaka ane satata paribhramaNaparAyaNa temanuM jIvana, ame tAjA ja amaranAthanI yAtrA karIne pAchA pharelA eTale amArAM mana amaranAthathI bharelAM hatAM. A kAraNe temanI sAthenA A vakhatanA amArA milanamAM koi judI ja uttejanA hatI. temaNe amArA utsAhane bahu bhAvathI AvakAryo ane amArA ullAsane umaLakAthI vadhAvyA. A amArAM pravAsI bhAI baheneAnA dilamAM, ahiM dilhI AvyA chIe te, ApaNA mahAamAtya naherune maLavAnuM goThavAya evI UMDI utkaMThA ramI rahI hatI. sAdhAraNa rIte bahArathI AvatA amArI jevA pravAsIone maLavA mATe javAharalAlajIe, teo dilhImAM hoya tyAre, savAranA 85 thI 9lA nA samaya rAkhyo che. A mATe pahelAMthI rajA meLavavAnI rahe che. ghanazyAmabhAIe rajA meLavI ApI ane ame badhAM javAharalAlajInA nivAsasthAnanA daravAjA AgaLa ekaThA thayAM ane amane maLelI rajAciThThInI khAtrI karIne daravAjAmAM amane dAkhala karavAmAM AvyAM. amArAmAMnA keTalAka bhAIo phalahAra to keTalAka gulAbanA guccha sAthe letA AvelA. bagIcAmAM theDe AgaLa cAlyA ane eka moTA ba galAmAM ame dAkhala thayAM ane pAchaLanA bhAgamAM vizALa AzarI che tyAM bIjA' mulAkAtIo mAphaka amane paNa besavAnuM kahevAmAM AvyuM. vIzeka miniTa rAha joi ane naheru uparathI nIce AvyA ane dIvAnakhAnAmAM beThelA keTalAka viziSTa mulAkAtIo sAthe vAto karavA lAgyA. A daramiyAna amArAmAMnA keTalAka bhAIonA manamAM vicAra Avyo ke, javAharalAlajIne ApaNe khAlI hAthe maLIe te yogya nahi. temane ApaNe kaMika dharavuM. joie. hIrAbahene . A vicAranuM samarthana karyuM. eka bhAIe kahyuM ke mArA taraphathI 100 rUpiyA Ape. bIjA pravAsasAthIe paNa evI ja IcchA vyakata karI. chevaTe ema nakakI karyuM ke, muMbaI jaina yuvaka saMghanA nAme amArI pravAsa maMDaLI taraphathI prAIma mInisTarsa * rIlIpha phaMDamAM rUA. 501 ApavA ane pachI tenA phALA karI levA. A rIte javAharalAlajI jayAre amArI samakSa AvyA, amane bhAvapUrvaka AvakAryA, ame amaranAthanI yAtrA karIne AvIe chIe e jANIne temaNe prasannatA vyakata karI tyAre me upara jaNAvyA mujabanI rUA. 501 nI noTa temanA hAthamAM mUkI, ane bIjA bhAIbahenoe temane hAratorA paherAvIne kRtArthatA anubhavI. amaranAtha aMge temaNe amane chuTAchavAyA prazno pUchyA ane thoDIka miniTa temanI sAthe amArI vAto cAlI. temaNe potAnA gaLAmAMnA eka hAra kADhIne amArA sahapravAsI ramaNalAla lAkaDAvAlALAMnAM putrI ci. sudhAne paherAvyo. amArI vinaMtine mAna ApIne teo amArI vacce UbhA rahyA ane be grupa phoTA levA dIdhA ane hasatA meDhe ane saujanyasUcaka udgAropUrvaka teo amArAthI chuTA paDayA. A rIte amArA mATe AjanA divasa dhanya banI gayo. ApaNA rASTranI A sarvocca vibhUtine maMLatAM lagabhaga devadarzananI kRtArthatAnA amane anubhava thayo. amArI saphaLa yAtrAnI pUrNAhuti upara A eka aNadhArI atyanta sukhada ghaTanA vaDe saphaLatAnA navA kaLaza caDhayo. amArA . AnaMdano pAra na rahyo. sAthe sAthe ame AgaLa vicArI rAkheluM hatuM ane nakakI tyAM karyuM hatuM te mujaba ahiMthI mAnyavara mArArajIbhAIne ame gayA. . mArArajIbhAine tyAM javuM eTale eka nikaTavartI svajanane tyAM javuM. ane temane maLIne amane khUba AlhAda thayo. ame temanA kuTuMbIo hoie tevI rIte temaNe amane AvakAryA. khUba kAmamAM rokAyalA hovA chatAM temaNe amArA tA. 16-4-62 mATe aDadhA kalAka tAravelA. e samaya daramiyAna amArA pravAsanI, amaranAthanI yAtrAnI temanI sAthe ame kaI kaI vAta karI. teo amArA pravAsanI vAta sAMbhaLI rAjI thayAM. temanuM paNa ame pha ulahArathI sanmAna karyuM ane temanI sAthe amArA cArapAMca gra paphoTA levAyA. Ama akhila rASTranA netA ane ApaNA gujarAtanA netAA bannene maLIne ame sarvee niravadhi prasannatA anubhavI, ahiM ame ghanazyAmabhAIthI chuTA paDayA ane pahelAM amerikana e...basInuM makAna joyuM ane azeka hoTela joI. A banne mahAlayonI bhavyatAnuM varNana karavAnI jarUra che kharI? amaranAtha cheADayA karI pachI ApaNe vilaMbita tAla cheDIne krutatAlapUrvaka gati rahyA chIe ane muMbaI pahoMcavAnI utAvaLa che, tethI A ke tenuM varNana karavA mATe rokAvuM ApaNane pAlave tema nathI. ame madhyAhnakALe dilhI sTezane pahoMcyAM. bapAranuM bhAjana amArA DabAmAM ja karyuM. traNa vAgye janatA ekasapresamAM ame muMbaI bhaNI ravAnA thayA. dilhImAM Agale divase tema ja Aje ame sArA pramANamAM garamI anubhavI hatI paNa dilhI vaTAvIne AgaLa cAlyA ane kalAka doDha kalAka sudhI dhAdhamAra varasAda paDayo ane jayAM ukaLATa hato tyAM cetarapha ThaMDaka thai gaI. samaya varSARtunA hAIne ceAtarapha badhuM lIluMchama hatuM. vaLI tAjetaramAM varasAda AvelA hoIne jayAM tyAM pANInA nAnAMmoTAM taLAvA nirmANa thayAM hatAM ane nadInALAM pANI vaDe chalakAtAM vacce jatAM hatAM, sAMjane samaya hatA. sUrya' pazcima kSitija bhaNI nIce ne nIce avataraNa karI rahyo hatA. zItaLa pavana laharIo mana tathA zarIrane mIThI ThaMDaka tathA madhura tAjagI ApI rahI hatI. esaratA jatAM sUryaprakAzamAM badhuM zAnta, svastha, prasanna ` lAgatuM hatuM. dhAryA mujaba pravAsa pAra paDayA hoIne dilamAM saMtoSanuM mIThuM saMvedana vyApI rahyuM hatuM. A amArA pravAsanI chellI rAta hatI. sAMjanuM vALu karyuM. rAtrInA begInA eka kamarAmAM ame badhAM ekaThAM thayAM. sauthI pahelAM amAre naherune arpaNa karelI rakamanA phALA karIne ekaThI karavAnI hatI. phALA karatAM rUA. 501 ne badale 701 thayA. bAkInI A rUA. 200 nI rakama muMbaI AvIne javAharalAlajInA sekreTarI upara muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI mokalI ApavAmAM AvI hatI. A kAma patyA bAda zrI, hIrAbahena pAThake amArA pravAsane badhI rIte saphaLa ane sukharUpa banAvavA badala pravAsaAyojaka zrI. bhagubhAInA ane te mane pUrA arthamAM sAtha ApanAra temanAM patnI puSpAbahenano bahu madhura zabdomAM AbhAra mAnyo. hIrAbahene jaNAvyuM ke:----"ApaNA jIvanamAM pratyeka anubhava ApaNI vyakitagata cetanAne samRddha banAvavA mATe Ave che. ApaNA A pravAsa to khare ja sAcA arthamAM ApaNane samRddha karI zakyo che. vidhavidha sthaLonAM darzana ane tenA prakRtisaundaryuM. jema ApaNane samRddha karyA che tema ApaNA saunA svabhAva viSenI samaja tathA anubhavanI paNa samRddhi sArA pramANamAM vadhI che. jema ApaNe A pravAsa daramiyAna UMcAM zikharo nihALyAM ane UMDI khINA paNa joi, ane AjubAjunuM sapATa saundarya paNa mana bharIne mANyuM, te ja ApaNe ApaNA badhAnA svabhAvanI bhinna bhinna sapATInA anubhava paNa karyo che ane e baMnemAMthI ApaNe cirasmaraNIya AnaMda ane sauhAdaMnuM navanIta tAravyuM che ane ekamekathI ajANyA evA ApaNa sarvamAM sthAyI kuTuMbabhAva nirmANa thayA che. A amArA pravAsanI phalazruti che. "vaLI ApaNA pravAsanA ante dilhImAM dezanA lADIlA naherunAM ApaNe darzana karyAM. A prakAranA lAsaMparka pAchaLa rahelA temanA UMDA prajApremanA tathA kevaLa rAjakAraNa puruSano Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - e * * * * ' + " . * ; ; . tA. 16-4-62 prabuddha jIvana 249 prakIrNa nedha. nahi paNa eka ucca koTinA kavihRdayane ApaNane pratyakSa pariciya thayo. temanA phaMDamAM je kaMika ApavAnuM ApaNe harAvyuM tethI ApaNA AnaMdaparyaTana upara ApaNe dharmanI mekha mArI hoya pIeca. DI. nI DIgrIne pAtra banelA zrI. dhIrUbhAIne paricaya evo huM saMtoSa anubhavuM chuM." zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha, jeo amAra aMgata A badhA pravAse ATalo badho sukharUpa, sagavaDabharyo ane vartuLamAM "dhIrUbhAInA nAmathI oLakhAya che temaNe soLamI sadImAM kazA paNa vidanathI abAdhita bane te ApaNA pravAsasaMcAlaka thaI gayelA munizrI lAvaNyasamaye racela 'vimala prabaMdha' nAmanA graMtha zrI. bhagubhAInI sujhabharelI, hiMmatavALI ane kheladilIvALI upara mahAnibaMdha taiyAra karIne gujarAta yunivarsiTI samakSa thoDA "pravAsayojanAne AbhArI che. sAthe sAthe temane Ayuza prApta karAvavAmAM samaya pahelAM rajU karela. jaNAvatA AnaMda thAya che ke, A 'sauthI moTo hisso temanAM suzIla patnI puSpAbahenaneche e hakIkata- nibaMdhane gujarAta yunivarsiTIe pIeca. DI. nI DIgrI mATe mAnya nI ApaNe noMdha levI joie. ame bahene mATe virala gaNAya karyo che. A mATe zrI. dhIrUbhAIne aneka abhinandana ghaTe che. A tevI udAratA, sahiSNutA ane kuzaLatApUrvaka paryaTananuM raseikhAtuM mahAnibaMdhamAM tatkAlIna gujarAtI bhASA ane 11 mI sadImAM * temaNe saMbhALI lIdhuM hatuM. tenA pariNAme vividha sthaLonAM Abu parvata upara delavADA khAte suprasiddha maMdira baMdhAvanAra darzanane jema ApaNI AMkhone AsvAda maLyo che tevI rIte puSpA- khyAtanAma rAjapuruSa vimalamaMtrI aMge saMzodhana karavAmAM AvyuM bahenanI dekharekhathI ane haiyA ukalatathI ApaNane rasoinI vAnagI- che ane te mATe jarUrI evI vipula sAmagrI ekaThI karavAmAM AvI che ane tethI A viSayamAM rasa dharAvatA vidvAnone A mahAenuM vaividhya paNa bahu sArA pramANamAM AsvAdavA maLyuM che ane te hakIkate ApaNI prasannatAmAM ora vadhAro karyo che. A rIte nibaMdha bahu upayogI nIvaDavA saMbhava che. Aje have chuTA paDavAne samaya najIka AvI rahyA che tyAre teo ' Ama to koI eka vidyArthI potAnA abhyAsamAM AgaLa bane pratye ApaNA dilamAM ramI rahelI AbhAranI-kRtajJatAnI-lAgaNI vadhatAM vadhatAM Avo koI mahAnibaMdha rajU karIne pIeca.DI. nI DIgrI prApta kare te Aje kaI asAdhAraNa ghaTanA na kahevAya. paNa Apa sarvavatI huM prakaTa karU chuM." - zrI. bhagubhAie A AbhAravacanane ucita javAba vALyo. dhIrUbhAInI jIvanaparisthitine samagrapaNe vicAra karatAM A ghaTanA tyAra bAda doDha be kalAka sudhI gItagAyanane jalaso cAlyo. madhya savizeSa abhinandanane pAtra bane che. temano janma bhAvanagara khAte i. sa. 1912 nI sAlamAM thayela. kuTuMbanI Arthika sthiti rAtrIe ame chUTA paDayAM ane sau potapotAnA sthAne zayanAdhIna- * ati sAmAnya. janmanA paMdareka divase temaNe pitAne gumAvyA. * nidrAdhIna thayAM: mesALamAM teo ucharyA. gujarAtI dhoraNa pUrAM karI thoDoka " savAranAM pAMca - sADApAMca - vAgye uThatAM mAluma paDayuM samaya temaNe kaMIka dhaMdhAmAM pasAra karyo. pachI temanAM mAtuzrI ' 'ke, ejIna bagaDI javAthI gADI thoDA samayathI aTakI paDI che. Azare be kalAkane antare AvelA ratalAmathI ejIne Ave sAthe teo amadAvAda AvyA ane anukULa saMyoge maLatAM temaNe pAchA abhyAsa zarU karyo ane 1931 nI sAlamAM teo meTrika pachI gADI cAle. Akhare ejIna AvyuM. gADI dhIme dhIme ratalAma thayA. pachI Arthika bhIMsane lIdhe temane abhyAsa choDavo paDayo ane "bhaNI cAlavA lAgI. kalAkeka cAlI ane gADI ekAeka aTakI eka yA bIje ThekANe temane nokarI svIkAravI paDI. 1938 mAM presa paDI. tapAsa karatAM jaNAyuM ke pradeza TekarALa hatuM ane relvemArga menejara tarIke 'sastu sAhitya vardhaka kAryAlaya' nAmanI jANItI saMsthAmAM 'TekarATekarImAM Amatema vaLAMka leto AgaLa jato hato. Ama be nAnA teo joDAyA ane 1940 mAM te chADIne amadAvAda myunisipA'TekA vaccenA eka vaLAMkamAM dAkhala thaIne amArI gADI vaLAMkanI bIjI bAjue bahAra nIkaLI ane ejIne sITI mArI hoya ke na mArI liTImAM joDAvAnuM banyuM ane "myunisipala samAcAra' sAptAhikanA sahasaMpAdaka tarIke temaNe keTalAka samaya kAma karyuM. Ama dravyohoya, paNa bIjI bAjue relave lAina upara dazabAre mAre kAma pArjananI jarUriAte temane eka ThekANethI bIje ThekANe dhakelyA. karatA hatA temaja karatA hatA temAMnA koIne AvatI gADInI khabara na paDI ane ema chatAM AgaLa vidyAbhyAsa karavAnI temanI bhUkha te atRpta aDhAra aDhAra varSanA be juvAna, majUronA zarIra upara amArI gADInuM ja rahelI. A rIte kALacakra pharI vaLyuM hatuM. amArI gADI theDI pAchI levAmAM AvI. ame jyAre jyAre avakAza maLe tyAre tyAre adhuro e be majuronI lAza joi ane amArI pravAsanI saphaLatA ' abhyAsa cAlu rAkhIne meTrika pachI 11 varSe temaNe 1942 mAM aMge AnaMdasabhAra banelA amArA dilamAM zokanI zyAma rekhAo bI. e. nI parIkSA pasAra ' karI. aMkAI gaI. je gADImAM ame AnaMdacamana mANI rahyA hatA e ja pachI e arasAmAM zarU thayelI 'kavITa InDiyA'-'hinda gADIe be jAvAna majUranA AzAspada jIvanane ajA ekAeka choDo' nI atima laDatamAM dhIrUbhAIe jhaMpalAvyuM ane keTalAka Apyo hato. vidhinI A te kevI niSphara karAmata che? A vyathAjanaka ghaTanAthI amArA ullAsa upara UMDI gamagInInI chAyA patharAI gaI. samaya bhUgarbhamAM rahIne kAma karyuM. tyAra bAda 1943 mAM temaNe ane pachI AkhA divasanA pravAsamAMthI amAro badho rasa uDI gayo pitAne dhaMdho zarU karela ane 1947mAM amadAvAdavALA ane muMbaI kayAre pahoMcIe e sivAya bIjA badhA vicAro, - zeThe trikamalAluM mahAsukharAma sAthe bhAgIdArImAM joDAIne kalpanAo ane taraMge zamI gayA. eksaporTa-ImporTanA vizALa vyApArakSetramAM temaNe praveza karyo baporanA vaDodarA AvyuM. amArI gADI Azare pAMceka ane 1951 mAM vyApAravRddhine lakSamAM rAkhIne teo yuropane kalAka moDI thai hatI. sAMjanA surata AvyuM. samayanuM attara teDavA mATe gADI pUravegamAM AgaLa ne AgaLa deDI rahI pravAsa paNa karI AvyA. hatI. , Akhare oNgasTa mAsanI 30 mI tArIkhe barobara Ama temanuM cAlu jIvana vyApAralakSI banavA chatAM temane madhyarAtrIe ame muMbaInA senTrala sTezane pahoMcyAM. A lekhanavyavasAya cAlu hato ane adhyayanaparAyaNa vRtti jIvatI hatI. rIte 30 divasane aneka madhura anubhava ane smaraNathI bharela A vRttine vaza banIne temaNe koI eka junA gujarAtI grantha amAro pravAsa pUro thayo ane dareka pravAsIe potapotAnA gharanA pasaMda karIne te upara pIeca. DI. ne lakSyagata karIne mahAnibaMdha * zAnta vAtAvaraNamAM eka mahInAnA gALe puna: praveza karyo ane satata paribhramaNanA-tension mAMthI-tANamAMthI mIThI mukita lakhavAno vicAra karyo. A mATe upara jaNAvyA mujaba temaNe 16 mI sadImAM eka jainAcArye lakhela 'vimala prabaMdha'nI pasaMdagI samApta paramAnaMda karI ane vyApAravyavasAya ane muMbaI temaja amadAvAda sAthe anubhavI. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 prabhunuM jIvana * joDAyelA cAlu jAhera jIvanamAMthI jema tema avakAza kADhIne lAMbA samayanA gALe temaNe mahAnibaMdha taiyAra karyo jene gujarAta yunivasiTIe pIeca. DI. nI DIgrIne pAtra jAhera karyo che. eka sAhityalekhaka ane sAmAjika kAryakara tarIke zrI. dhIrUbhAI bahu jANItA che. temaNe Aja sudhImAM nava pustako lakhIne prasiddha karyA che ane be navalakathAo lakhAyelI haju aprasiddha paDelI che. 1944thI teo amadAvAdanI gujarAta sAhityasabhAnA maMtrI che ane cha kAlejonuM saMcAlana karatI amadAvAda ejyukezana sAsAyaTInA sabhya che. vaLI 15 varSathI e. e. DI. TI. vImensa yunivarsiTInI sIneTanA paNa teo eka sabhya che ane muMbaInA saMyukata jaina vidyArthIgRhanA varSothI maMtrI che. e uparAnta amadAvAdanA gujarAta strIkeLavaNI maMDaLanA dhIrUbhAI 12 varSa sudhI maMtrI hatA, ane 1953 thI 1958 sudhI gujarAta sAhitya pariSadanA maMtrI tarIke temaNe kAma karyuM hatuM. taduparAnta muMbaInI gujarAta rIsarca sAsAyaTInA paNa teo amuka samaya mATe maMtrI hatA. sahakArI pravRttinA kSetramAM temaNe 1954nI sAlathI praveza karyo che ane te kSetra sAthenA temane Aja sudhInA saMbaMdha uttarottara ghaniSTa banato rahyo che ane Aje teo te viSayanA eka pramANabhUta puruSa-authority--jevA lekhAya che. amadAvAda bAjunA tAlukAnA tema ja jillAnA kA-opareTIva borDa upara temaNe keTalAka samaya kAma karyuM che ane 'sahakAra' pAkSikanuM ane 'grAma svarAja' mAsikanuM cAra varSa sudhI temaNe saMpAdana karyuM che. amadAvAda DIsTrIkaTa ko-oNpareTIva hAusiMga sosAyaTInA tema ja bAmbukA ApareTIva hAusiMga phInensa seAsAyaTInA tathA yuniyana -ApareTIva Insyoransa seAsAyaTInA teo DirekaTara che. dhI bombe sTeTa kApareTIvanA teo 1959 thI 1961 sudhI maMtrI hatA. 'bAmbe kA-ApareTara' pAkSikanA te taMtrI che ane 'sahakArI kSetre gujarAta'e nAmanAM temaNe lakhelAM pustaka aMge temane suvarNacaMdraka maLyo che. mahArASTra Divijhanala kA-ApareTIva borDanI tema ja nyu dilhInA nezanala kA-ApareTIva yuniyana oNpha InDiyAnI kAryavAhI para paNa teo kAma kare che. AvuM vividharaMgI jemanuM vyakitatva che ane bahulakSI jemanI Aja sudhInI jIvanakArakIrdI che tevA dhIrUbhAI ati vyavasAyI jIvanamAMthI samaya tAravIne Aje pacAsa varSanI ummare pIeca. DI. nI DIgrIne pAtra evA mahAnibaMdha lakhI zake te temanA mATe eka gauravaprada ghaTanA lekhI zakAya. ane eTalA mATe ja temane maLanArI pIeca . DI. nI DIgrI ApaNA sarvanA viSeSa abhinandanane pAtra bane che.. temanI AgAmI jIvanakArakIrdI uttarottara ujjavalatara banatI rahe ane gujarAtI sAhityane temanI suzliSTa lekhanazakitanA vipula pramANamAM lAbha maLatA rahe evI ApaNI temanA viSe zubhecchA hA! AmAM buddhimattA nathI, te AmAM paNa buddhimattA nathI aSTagrahayoganuM gayA phebruArInI pAMcamI tArIkhe sAMje visarjana thayuM ane pachInI tArIkhanA TAimsa opha InDiyAnA agralekha aMdha zrAddhA ane vahemAthI sadA prabhAvita rahetA mAnavI aMge sAro prakAza pADatA hoine, Aje haju aSTagrahayoganA bhaNakArA vAtAvaraNamAMthI taddana zAnta thayA nathI e divasa daramiyAna A viSayamAM UMDANathI vicAra karavAmAM upakAraka thaze ema samajIne tenA anuvAda nIce ApavAmAM Ave che : "thoDA divaso pahelAM upasthita thayelA aSTagrahayoge, ghaNA lokoe dhAryuM hatuM te karatAM, ApaNI pRthvI upara ghaNI vadhAre kRpA dAkhavI che. teo ekaThA thayA ane chUTA paDayA, ane temanA A yoganA kAraNe je bhayaMkara anartha ane Aphato nirmANa thavAnI kalpanA karavAmAM AvI hatI teno khyAla karatAM ApaNI pRthvInA bahu saraLatAthI chUTakAro thayo che. Ama chatAM paNa A chUTakArAthI jeo A tArAomAM potAnA badhA vizvAsa ane AzAo paNa mukatA hatA temanI zraddhA vicalita thavAno saMbhava nathI. ulaTuM, pRthvIne mAthe jhumatA mahAsaMkaTanuM nivAraNa karavA mATe je prArthanAo ane homa-havana karavAmAM AvyAM tene ja A saMkaTamocana AbhArI che ema teo kahevAnA ane mAnavAnA. lokonA A gAMDapaNanA nAstika mAnavIe upahAsa karaze ane jyAre eka bAjue A duniyAnA mAnavI pahelI ja vAra A tArAo sudhI pahoMcavAnI AzA seve che tyAre bIjI bAjue e ja mAnavI AvA bhaya ane akaLAmaNanA paNa bhAga banI zake chee joIne tA. 16-4-2 potAnuM Azcarya vyakata karaze. paNa jarUra A nAstika mAnavIone e dekhAyA vinA nahi rahe ke AvI bhIti ane vyAkuLatAnI pAchaLa dareka mANasano ahaM ja kAma karate hoya che. A tArAo peAtAnA paribhramaNa dvArA A pRthvI upara vasatA mAnavInuM bhAgya nakkI kare che A prakAranI mAnyatA e evA bhUtakALanA vArasA che ke jyAre pRthvI A vizvanuM madhyabindu che ema mAnavI vicAratA ane klpatA hatA. A mAnyatAne kopa ranIkasa ane gelIlIoe ghaNA lAMbA samaya pahelAM nAbuda karI che. Ama chatAM Aje paNa vaijJAniko suddhAM aneka mAnavIo A graha viSe tema ja A vizva viSe ema svIkAravAne taiyAra nathI ke vizALa bahirAkAzanI virATa zUnyatAmAM kazA paNa dhyeya sivAya paribhramaNa karatAM pugaLanA gALA karatAM A grahamAM ke A pRthvImAM lezamAtra vadhAre vizeSatA nathI ane mANasa je kAMi vicAre che ane varte che te viSe A vizva tadRna udAsIna che. ulaTuM, A vizvaracanAmAM pRthvInuM je sthAna che te karatAM vadhAre mahattva bharyuM temanuM potAnuM sthAna che AvI mAnyatAne loko satata vaLagI rahetA hoya che. A kevaLa svAbhAvika che, kAraNa ke jo te A vAstavikatAno svIkAra kare te ATalA vizALa ane khAlI vizvamAM mANasa kayAMya guma thai javAnA--nahivat banI javAno-- saMbhava rahe che. A virATatA joIne manane gAMDuM thai jatuM aTakAvavA mATe mAnavInA mApe vizvanA mApavAnA mAnavI mATe eka mAtra upAya rahe che. "ApaNA lokonA AvA mAnasika valaNathI vijJAnanA vikAsa aTakI jaze, ema dhArI levuM athavA te ATha grahanA Ama bahu najIka AvavAnA kAraNe je bhayanuM mA prajA mAnasa upara khAsa karIne A dezamAM-pharI vaLyuM hatuM tethI ApaNA deza bahu pachAta che ema mAnI levuM e barobara nathI, A dezamAM lAkho loko, vaijJAnika zodho ane vicAraNAnI upekSA karIne, jarUra ema mAnatA rahyA che ke graha nakSatronAM paribhramaNa temanA jIvana upara. sArI tema ja mAThI asara nIpajAve che, temanA bhAgyanirmANamAM amuka bhAga bhajave che. paNa jyAM vijJAne ghaNI pragati sAdhI che e dezanA loko karatAM ahiMnA loko kharekhara kAMi jAdI koTinA che ema mAnavAne koi kAraNa nathI. A mATe pazcimamAM jyotiSanI gaNatarInA AdhAre karavAmAM AvI AgAhI ane vartArAne pragaTa karatA DhagalAbaMdha dainiko tarapha ane je AturatAthI A dainikone tyAMnA lAkhA vAMcako vAMce che te tarapha najara karatAM mAluma paDayA vinA nahi rahe ke sAmudAyika zikSaNa ke vijJAnanA ati vyApaka phelAvA, buddhinA AdhAra vinAnI je AzAo ane bhItionA bhAga banIne dareka mANasa potAnuM bhaviSya jANavAne jhaMkhe che te AzAo ane bhItione, koi aMzamAM paNa nAbUda karavAmAM saphaLa nIvaDela nathI. mANasanA cittamAM rahelAM jaDa aMdha baLA sAme vaijJAnika valaNa asahAya banI jAya che. anyanta buddhipUrvaka vicArato mANasa paNa kaTokaTInA vakhate najIvA kAraNa upara potAnI AzAo ane bhItione AdhArita karatA hoya che. vaLI jyAre bhUtakALanA vArasA rUpa maLelI keTalIka mAnyatAAthI mANasa mukata thayo che tyAre te koi navA ja vahemAna bhAga banelA mAlama paDe che ane A vahema amuka rIte bhUtakALanI mAnyatAo karatAM vadhAre bhayajanaka nukasAnakAraka hoya che. chellAM keTalAMka divaso daramiyAna aSTagrahayoganA kAraNe pedA thayelI bhayavyAkuLatAno je upahAsa kare che temaNe potAnI jAtane pUchavuM rahyuM ke AjanA ThaMDA yuddha sAthe joDAyeluM bhayabhItapaNu ke jene lIdhe AtmaghAtI harIphAithI prerAine badhAM rASTro zastronAM gaMjanA gaMja khaDakI rahyAM che--A bhayabhItapaNAnA cittanI bhayaprabhAvita vyAkuLatAnA koi artha che kharo ? temAM ane aSTagrahayoganA kAraNe UbhA thayelA bhayabhItapaNAmAM koI pharaka che, kharo ?" paramAnaMda Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA16--2 : prabuddha jIvana 251 - vadhate jate mAMsA hAra kema aTa ke? dhArmika ane naitika draSTie tema ja zArIrika racanA ane hAramAM ane vanaspatijanya auSadhionI zodhakhoLa karI temAM anya vaijJAnika kAraNosara zAkAhAra e je manuSyane yogya kudaratI rahelA AhAranA mULabhUta tattvo viTAmIna ane auSadhika guNo ane taMdurastIvardhaka kherAka che e svIkArAyelI hakIkata che. janatA samakSa mUkavAmAM Ave to jeo zAkAhArI che teo bhAratamAM vartamAna yugamAM prajAno eka bhAga dhArmika ane naitika mAMsAhAra tarapha jhukatA aTake te dekhItuM che. kAraNosara zAkAhArI rahyo che, jyAre bIjo eka varga zAkAhAra e bIjo mArga ApaNA dezAmAM zuddha zAkAhAra pAzcAtya Dheba para vaijJAparaMparAgata kharAkanI Adata, rUDhIne kAraNe zAkAhArI che, ane nika rIte taiyAra karela khorAka ApanAra haoNTele dilhI, muMbaI, kalakattA, dezanI prajAne moTo bhAga Arthika kAraNasara paNa zAkAhArI che. ane anya moTAM zaheromAM zarU karavAthI, sagavaDane abhAve mAMsAmoTe bhAge bhAratanA zAkAhArI vargamAMnA theDA ja mANase zAkAhAra hArI hoTelamAM rahetA zAkAhArIe paNa mAMsAhAranA saMsargamAM AvatA ke mAMsAhAranA khorAka tarIkenA guNadoSa aMge vicAra kare che. AjanA aTakaze temAM saMdeha nathI. tevI ja rIte skUla, kaeNlejo mATe kenTIne buddhivAda ane jaDavAdanA yugamAM dhArmika ane naitika bhUmikA para ane najIkamAM pAzcAtya Dhabe cAlatAM resTorAM ane phaiTele kADhavAthI . aMdhazraddhA TakI zake nahiM e dekhItuM che. tevI ja rIte samajamAM hajAro lejiyane ane keLavAyelAM loko mAMsAhArI resTorAMmAM ' na UtarI hoya tevI rUDhIo ke AcAro paNa TakI zakatA nathI. eTale jatA aTakaze. AvI saMsthAomAM mAtra vyApAranI dRSTie nahi jyAM sudhI AjanI prajA zAkAhAra mAMsAhAranA guNadoSa naitika, paNa taMdurastI ane karakasaranI draSTie zuddha zAkAhAranA guNa janatAnI vaijJAnika ane Arthika draSTie samaje nahi tyAM sudhI teo samajaNa- sAme pratyakSa vAnIo dvArA rajU karavAnI draSTi joIze. Aje jo ke A pUrvaka zAkAhArI bane nahIM. rUDhi, paraMparAM ke dharmane nAme cAlatA keTalAMka zaheromAM jUnI Dhabe cAlatI zAkAhArI haiTele che, paNa aneka vyavahAro buddhivAdI vargamAM badalAtA jAya che e paNa hakIkata tenI vyavasthA Adhunika ane vaijJAnika na hovAthI e lokapriya che. tethI paraMparAgata aneka zAkAhArI yuvAne buddhivAda, tarka ke thaI zakatI nathI. zAkAhAranA pracAra mATe Aje AvI jAtanA te dekhAdekhIne kAraNe agara te pAzcAtya paddhatinA jIvanadhoraNanA sAdhanA zarU karavAnI khAsa jarUra che ane temAM sarakAra paNa jamIne anukaraNane kAraNe tema ja zAkAhAranI rasoImAM, vAnIonA vigeremAM sahAyabhUta thaI zake tema jaNAya che. vilAyata amerikAthI - mizraNamAM ane pIrasavAnI paddhatimAM vaijJAnika tattvone abhAva bhAratanA darzane AvatA seMkaDo zAkAhArI pravAsIo evI hoTele viSe - joIne, mAMsAhAra tarapha jhukatA jAya che ane temAM kaI dharma ke pUchaparacha kare che tyAre sarakAra ke jIvadayA maMDaLI tevI haioTela banAvI saMpradAya apavAda nathI. Aje aneka paraMparAgata ane dhArmika zakatI nathI. dharmAdA saMsthAo AvAM Ayojana karI zake nahi. A kAraNosara zAkAhArI rahelAM kuTuMbenA navayuvAne ke pIDha uMmaranAM paraMtu vyApArI draSTie te calAvavAthI khUba saphaLa thaI zake ane 1 strI-puruSa jemaNe Adhunika duniyA joI che te gharamAM zAkAhArI, tethI zAkAhArI ane mAsAMhArIo para zAkAhAranI sArI asara haze, paNa gharanI bahAra temanI mAMsAhAranI bhUkha pUrI kare che, jayAre thaI zake. AzA che ke dayAdharmanA pracAramAM zraddhA rAkhanArA skUla kaeNlejamAM bhaNatAM bhAI-bahene je jJAnavaidha dhanavAne AvA prayoga upADI zAkAhArIone mAMsAhArI banatA [, dazAmAM che, teo Adhunika Dhabe cAlatAM resTorAM, haiTelethI Aka- aTAkavavAnA ane mAsAMhArIne zAkAhAranA phAyadA samajAvavAnA " paIne mAMsAhAranI dIkSA letA thAya che. tevI ja rIte pravAsIo kAryamAM sAtha Apaze. ane vepArI varga paNa zaheranI Adhunika sukhasagavaDovALI mAMsAhArI ('jIvadayA'mAMthI sAbhAra udhRta) jayaMtIlAla nA. mAnakara kaeNTelAmAM nivAsa kare che ane dhIre dhIre mAMsAhArane sahana karatA ' : grISma AdhyAtmika zibira | gISa pAma: ziuis. thAya che. vepArIo ane zrImaMta varga adhikArIo ke viziSTa mahe : zrI jaina dhArmika zikSaNa grISma zibira samiti taraphathI maLelI - mAnane khANAM Ape che temAM paNa mAMsAhArane mukhya sthAna patrikAne saMkSipta sArA nIce mujaba che:. maLatuM jAya che ane dalIlamAM ema paNa kahevAya che ke, vepAramAM prastuta samiti taraphathI Abu upara AvelA acalagaDha khAte * ' bhAvanAne sthAna nathI, ane vizeSamAM Adhunika Dhabe cAlatA ane dhArmika zikSaNa zreNI 10nI tathA esa. esa. sI.nI 1962 nA mArca ! ' pAzcAtya paddhatithI khANAM yojI zake tevI zuddha zAkAhArI haoNTela ane eprila mAsamAM levAmAM AvelI parIkSA jemaNe ApI hoya ane tema ja koi paNa kaeNlejamAM bhaNatA hoya tevA jaina vidyArthIabhAva hovAnuM kAraNa paNa AgaLa dharavAmAM Ave che. A pari . bhAIe mATe tatvArtha sUtra vagere dhArmika viSayonuM jJAna tathA saMskAra. * sthiti gaMbhIra vicAra mAgI le che. kemake jo A paristhiti cAluM pradAna karavA mATe tA. 30-4-62 thI tA. 30-5-62 sudhI eka -. rahI, te mAMsAhArIne zAkAhArI banavAnI vAta te eka bAjue, mAsanI zibira goThavavAmAM AvanAra che. A zibiramAM bhAga levA - " raDI paNa aneka nabaLA mananAM zAkAhArIo paNa mAMsAhArI banaze IcchatA vidyArthIoe zrI hiMmatalAla vananaMda, 45, dhanajI sTrITa, kara ane moTI saMkhyAmAM banatA jAya che e nirvivAda che. muMbaI-3 Te. naM. 29143) pAsethI 15 nayA paisAnI TikiTa bIDIne, to tethI e jarUranuM che ke zAkAhAra aMge vaijJAnika ane Arthika ' pravezapatra tathA niyamAvali maMgAvI levAnI rahe che. A zibiramAM che. TeSTie pracAra zAkAhArI tema ja mAMsAhArI navajuvAnImAM karavo joIe. maryAdita saMkhyAmAM vidyArthIo levAnA che ane A mATenA praveza' ' ' . . Fir,I | patra, tA. 24-62 sudhImAM upara jaNAvela ThekANe mokalavAnAM che. lAM ja ane vizeSamAM zAkAhArInI rAMdhavAnI, pIrasavAnI vAnIonI ane A yojanAne vicAra 3. mU. jaina vidyArthIone kendramAM rAkhIne, , , nI goThavaNInI kaLA vaijJAnika Dhabe viksAvavI joIe. Aje jema karavAmAM AvyA che. paNa viziSTa yogyatA dharAvatA anya jaina phirakoe paS BkTaro AhAranAM to proTIna, kArbohAIDreTa, pheTa tema ja pAka che. te ja " nI-vidyArthIone paNa avakAza ApavAnuM vicArAyuM che. je vidyArthInuM che ': ke, - pravezapatra svIkAravAmAM Ave temaNe tA. 29-4-62 sudhImAM Abu thavAthI vITAmIne ane kelarIjhane nAme IDA, mAchalI, muraghInuM mAMsa ' acaLagaDha pahoMcI javAnuM che. A aMcaLagaDhamAM zibira daramiyAna paNa karI ane lIvara ekasTrIkaTa jevI prANIjanya auSadhionA guNa gAya che : rahevA khAvA vagerenI badhI' goThavaNa zibira saMmiti karanAra che, ane karatA eneka zAkAhArIo paNa taMdurastI ane baLa. meLavavA ' te badala zibiramAM joDAnAra vidyArthIe skazuM ApavAnuM nathI. A .. ka kAryakSamatA vadhAravA mATe te khorAka ane auSadhione upayoga ' :zibiramAM jaina dharmanA niSNAta ane dharmaparAyaNe keTalAka jANItA para : vidrAne vargo calAvavAnA che ane zibiranA ane levAmAM AvanAra 2vAmAM Acako khAtA nathI. e aTakAvavA mATe, buddhivAdA ke parIkSAmAM uttIrNa thanAra prathama paMkirtanA 10 vidyArthIone rU. 501 ed jo A vargamAM pApa punyanI dalIlanI asara thatI nathI. tema, zAkA sudhInA puraskAro ane pramANapatro ApavAmAM AvanAra che. + +" , mAtA che. maJtI pI Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ spara krama sudha jIvanA tA 164 kara " jena dana" viSayaka pravacanasabhA mahAsatI ujjavaLakumArInA paricaya tA. 8-4-1962 ravivAranA roja savAranA nava vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame zrI mahAvIra jana vidyAlayanI vyAkhyAnazALAmAM jaina zve. sthAnakavAsI samAjanAM sAdhva mahAsatI ujajavaLakumArInuM 'jaina darzana'upara jAhera vyAkhyAna geAThavavAmAM AvyuM hatuM. sabhA zarU thatAM vyAkhyAnasabhA baheno tathA bhAIothI cIkAra bharAI cUkI hatI. sabhAnA samaya thatAM Azare bAreka sAdhvIonuM athavA to sthAnakavAsI saMpradAyanI paribhASAmAM mahAsatIonuM vRnda AvI pahoMcyuM hatuM. dhvanivardhaka yaMtranI goThavaNa karavAmAM AvI hatI. prAraMbhamAM saMghanA maMtrI zrI paramAnaMda kuMvarajI vivekAnaMda'upara vyAkhyAna ApeluM te mane barobara yAda che. kAlejanA phoI vidvAna adhyApaka jarUrI badhI sAmagrI saMkalita karIne svAmI vivekAnaMdanuM eka surekha citra rajU kare tevuM temanuM e vyAkhyAna hatuM. koI paNa jana dIkSita ane temAM paNa eka jaina sAdhvI ApaNI arvAcIna draSTine badhI rIte saMtoSa Ape tevuM, svAmI vivekA naMda upara nirUpaNa kare. te . mAre mana eka bhAre Azcaryajanaka anubhava hatA. AvAM eka viziSTa koTinAM sAdhvane lAMbA samayanA gALe puna AvakAratAM. huM parama AnaMda anubhavuM chuM. * kApaDiyAe upasthita. mahAsatIone AvakAra ApatAM jaNAvyuM hatuM ke, "amArA saMghanA niyaMtraNane mAna ApIne mahAsatI ujajavaLakumArIjI anya mahAsatIone sAthe laIne ahiM padhAryA che tethI ame khUba AnaMda ane gaurava anubhavIe chIe ane temanuM ame UMDA AdarapUrvaka svAgata karIe chIe. A rIte AjathI keTalAMka varSo pUrve saMghaAyojIta paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna teo A ja sthaLe vyAkhyAna ApavA mATe padhArelAM e divasanuM Aje saheje smaraNa thAya che. temaNe e samaya daramiyAna muMbaI bAju eka ke be cAturmAsa karelAM. tyArathI temanI sAthenA `mArA paricayanI zarUAta thayelI. e amAro paricaya tyArathI eka yA bIjI rIte Aja sudhI cAlu rahya che ane te paricaya samayanA vahevA sAthe AtmIyatAnI anubhUtimAM pariNamyA che. "temanI oLakhANa ApatAM mane A jaNAvavAnuM gama thAya che ke temaNe 15 varSanI nAnI ummare dIkSA lIdhelI. Aje te ghaTanAne aThThAvIza varSa thavA AvyAM che. temanI ummara Aje 43 varSanI che. A lAMbA dIkSAkALanI zarUAtamAM temanI jJAnaupAsanA, tIvra ane tejasvI ane sarvagrAhI buddhi hAvAnA kAraNe, bahu vegapUrvaka cAlI rahI hatI. eka bAjue saMskRta, tema ja prAkRta bhASA ane te bhASAomAM rahelA dharmasAhityanuM--zAsragranthA-- adhyayana karavAnI ane bIjI bAjue aMgrejI bhASAnI tAlAma levAnI temaNe zarUAta karelI. sthAnakavAsI saMghe paNa temane jarUrI badhI sagavaDatA karI ApI hatI. Ama saMyogAnI anukuLatAne lIdhe teA jJAnanA kSetramAM khUba sArI pragati karI rahyAM hatAM. vaLI zrAvakazrAvikA~nA samudAya samakSa vyAkhyAno ApavAnI temane avAranavAra tako maLatAM temanAmAM rahelI vakatRtvazakita paNa sArA pramANamAM khIlI rahI hatI. AvI badhI sAnukaLatA vacce temanI AMkheAe chellA daza varSathI eka bahu moTA pajavaNI zarU karI che ane tenA pariNAme svataMtra vAMcana, lekhana ke adhyayana temanA mATe lagabhaga azakaya jevuM banyuM che athavA to moTA bhAge anyAvalaMbI banyuM che. temanI jJAnopAsanAmAM A eka ghaNo moTo antarAya Ubho thayo che. Ama chatAM paNa temanAmAM rahelI prajJAno satata vikAsa thato rahyo che jene Aje ApaNane sAkSAta paricaya thavAnA che. koIne paNa mugdha kare tevuM temanuM vakatRtva che. temanA avAja paNa moTo ane tINo che. vaLa temanI vANImAM svAbhAvika mRdutA che ane tenA vicAromAM nisargadatta vizALatA che. tethI jaina dharma viSe temanI UMDI niSThA hovA chatAM temanA pravacanamAM kadi paNa karkazatA ke sAMpradAyika saMkIrNatAnA anubhava thatA nathI. keTalAMeka varSo pahelAM temaNe kAMdAvADInA dharmasthAnakamAM ghaNu kha amArA muMbaI jaina yuvaka saMghanA Azraya. nIce 'svAmI " A prasaMge eka AnuSaMgika bAbatano ullekha ka te asthAne nahi gaNAya. huM jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMpradAta ucharyo chuM. zve. mU. paraMparAmAM sthAnakavAsI mAphaka ja sAdhavIsaMsthA vidyamAna che, paNa zve. mU. paraMparAmAM vyAkhyAna ApavAnA adhi kAra mAtra sAdhuone ja che, sAdhvIone nathI. AnA pariNAme zve. mU. samAjamAM jene viduSA kahA zAya evI sAdhvIe bhAgye ja jovAmAM Ave che, kAraNa ke vyAkhyAna ApavAnI cAlu paraMparAnA kAraNe sthAnakavAsI sAdhvIone potAnuM jJAna-jANakArIvadhAravAnI eka cokkasa prakAranI coMTa rahe che, jenA zve. mU sAdhvIomAM sadaMtara abhAva che. strIpuruSanI samAnatAnA dhoraNe paNa zve. mU. sAdhvIone vyAkhyAna ApavAnA adhikArathI vaMcita rAkhavAmAM Ave che te atyaMta anucita che. zve. mU. sAdhvIo 'mATe have A dvAra khulluM thavuM joie ane temanI jJAnavRddhi mATe jaMrUrI badhI sagavaDo temane pUrI pADavA joie. ahiM mAre jaNAvavuM joie ke sthAnakavAsI samAja mAphaka terApaMthI samAjanI sAdhvIo paNa strIpuruSanA samudAyane vyAkhyAna ApatI hoya che ane tethI A banne samAjamAM vidrAna, tejasvI ane vaktRtvakuzaLa sAdhvIonAM ApaNane avAranavAra darzana thAya che. ane AvI mahAsatIenI paraMparAnA kAraNe jana samAja savizeSa gauravAnvita banatA rahe che. ATalA namra nivedanapUrvaka mahAsatIjIne potAnuM vyAkhyAna zarU karavA prArthanA karu chuM. " tyAra bAda mahAsatIjI ujajavaLakamArIjIe lagabhaga sA kalAka sudhI 'janadarzana' upara eka suMdara pravacana karIne ja darzananA hAdanA paricaya karAvyo. temaNe 'jana darzana' upara vivaraNa karatAM tenA pAyAnA cAra muddA rajU karyA. (1) nirIzvaravAda ane te sAthe saMkaLAyelA karmano siddhAMta, (ra) anekAntavAda ane sAthe saMkaLAyelA syAdvAda, (3) AdhyAtmika sAmyavAda ane (4 ahiMsAnA siddhAMta. A pratyeka muddAonI temaNe vigatavAra samajaNa ApI, anekAntavAda athavA to syAdavAda jevA ati tArkika viSayane sAmAnya samajaNa dharAvatAM bhAibahena samajI zake eTalo badho saraLa banAvIne rajU karyo. A rIte savA kalA kanA pravacana dvArA temaNe jaina darzananI bhAre suMdara rajaAta karI ane temane sAMbhaLavA mATe upasthita thayelAM saMkhyAbaMdha bhAibahenone atyaMta prabhAvita karyAM. A vyAkhyAna savistara prabuddha jIvana'mAM AgaLa upara pragaTa karavAnI dhAraNA che. tyAra bAda saMghanA upapramukha zrI lIlAvatIbahena devIdAse mahAsatIjInA AbhAra mAnatAM zve. mU. saMpradAyanI sAdhvIo jAhera vyAkhyAna ApI zake tevI saraLatA UbhA karavAnA vicA2nuM joradAra samarthana karyuM ane saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe AbhAranuM savizeSa anumodana karyuM ane sabhA visarjita thai. mAlika zrI muMbai jaina yuvaka sadha; mudraka prakAzakaH zrI paramAnaMda kuMvarajI kArDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, mukhai. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pala jIvana zrI muMbai, jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: 20 nayA paisA tatrI: paramAnada kuMvarajI kApaDiyA sAMpradAyika jhanunanuM rUdra svarUpa dAkhavatA eka kissA (A nIce ApelI ghaTanA be mahinA pahelAM gaMgAzahera bIkAnera khAte banelI che. tA. 1 mArcathI 6 mArca sudhInA e divasanA tarApathI saMpradAyanA AcAryazrI tulasInA dhavala samArohanA hatA ane e prasaMga upara rASTranA agragaNya netAo uparASTrapati kAna zrI jayaprakAza nArAyaNa, zrI ucharaMgarAya Dhebara, zrImana nArAyaNa agravAla vagere dhavala samArohamAM bhAga levA mATe bIkAnera bAjue Avela gaMgAzahera khAte padhAryA hatA ane gaMgAzahera-bIkAneranA khUNe khUNA AcArya tulasInA jya-nAdathI gAjI rahyo hato. bIjI bAjue e ja divaso daramiyAna mArca mAsanI ceAthI tArIkhe AcArya tulasInA be ziSyo dIkSA cheADIne nAsI gayA hatA. ane e kAraNe AcAryazrI pote, sAdhu samudAya tema ja temane zrAvakasamudAya atyaMta kSubdha ane uzkerAyelA hatA. A samaya daramiyAna zrI mahAlacaMdajI botharA nAmanA rAjasthAnanA eka sAmAjika kAryakartAnuM bIkAneramAM dhArmika krAMti saMmelana bharavAnuM nakkI karavA mATe e tarapha javAnuM thayuM ane prasaMgavazAt e divaseAmAM cAlatA dhavala samArohane lagatI vyAkhyAnasabhAmAM teo jai caDhayA. AmanA tyAM javAne ane pelA be sAdhuone bhAgI javAne koI paNa prakAranA saMbaMdha nahotA. ema chatAM A navA bahAranA mANasane joIne ane e dhArmika krAMtivALA che eTale pelA sAdhuone bhagADavAmAM temanA ja hAtha hovA joIe ema mAnI laIne temanI sAthe tyAMnA zrAvakasamudAye je bahu buro ane aghaTita vyavahAra karyo tenuM varNana temanA eka mitra upara lakhelA patramAMthI ApaNane jANavA maLe che. te patra mULa hindImAM hato, tenA anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. AcArya tulasI bhAratanA naitika utthAnaneM lagatI game teTalI gaganasparzI vArtA kare, paNa AvI bAbata temane tema ja temanA anuyAyIMgaNane keTalI badhI kSubdha kare che ane temAMthI pedA thatuM sAMpradAyika jhanuna sabhyatAnI svIkRta maryAdAo kevI rIte vaTAvI jAya che tenuM surekha, viSAdajanaka citra nIcenA varNanamAMthI ApaNane jovA maLe che. paramAnaMda) REGD. No. B-4266 vASaka lavAjama rUA. 4 prabuddha jaina 'nuM navasa'karaNu varSa 24 aMka 1 muMbai, me 1, 1962, mA~gaLavAra AphrikA mATaeN ziliMga 8 A zrI zaradajI, mArA aMge gaMgAzaheramAM banelI lADanuM tA. 22-3-62 ghaTanA A pramANe che:-- cothI mArcanA roja be sAdhu terApaMthI sAdhujIvananA yAga karIne bahAra cAlI AvyA. mane e saMbaMdhamAM kazI jANakArI nahotI ane e sAdhuone paNa huM jANato nahoto. Ama chatAM paNa jevo huM AcArya tulasInA nivArAsthAna upara gayo ke loko mane kahevA lAgyA ke "tame ja e sAdhuone bhagADI mUkyA che." tyAra bAda mArca mAsanI chaThThI tArIkhe AcAryazrInA vyAkhyAnamAM huM gayo. e vakhate AcAryazrI roSamAM bolI rahyA hatA ke " jeo sAdhuone bhagADe che, amArA viSe sAruM kharAba kahe che temane dhikkAra hA! teo ahIMthI chUTA thaIne vivAha karI le che ane pachI kahe che ke ame A mujaba jainendrakumAranA kahevAthI karyuM che. me' janendrakumArane pUchyuM tA temaNe kahyuM ke "ema to huM zuM kAma kahyuM? paNa meM enuM mana tiyuM te kahI nAkhyuM ke tamAre lagna karI levuM joIe. jenuM jIvana ja evuM che e sAdhu rahIne zuM bhalu karavAnA che?" tenA jIvanane dhikkAra hA! to ja to e che ke e ApaNa ekabI nI khIra che paDI che? jeTalo che. temAMthI konI konI karyAM sudhI huM dekhabhALa karuM? jeo kAMI paNa dharmakArya kare che ane saMyamapAlana sAdhu teo pAtAnA AtmakalyANa mATe kare che." AcAryazrIe pharIthI kahyuM ke "AvA AdamIone samavasaraNamAM--vyAkhyAnasabhAmAM--ta AvavA devA joIe." A zabdo temaNe mArI sAme kahyA ane tyAra bAda vyAkhyAna samApta thayuM. mArA javA pahelAM AcAryazrIe bIjuM paNa je kAMI kaheluM te viSe pUchaparacha karatAM lokoe je vAto jaNAvI te A pramANe che: AcAryazrIe kaheluM ke "huM spaSTapaNe hera karuM chuM ke AvA mANasone dhArmi ka sthAnomAM AvavAnA koI adhikAra nathI. abhavya jIva-jaina paribhASA anusAra nAstika-bhagavAnanA samavasaraNamAM jai zakatA nahotA. tene javAne adhikAra nahoto." vaLI, svayaMsevakone kahevAmAM AveluM ke AvA mANase upara temaNe barAbara dhyAna rAkhavuM joIe ane jeo temane jANatA hoya temanA saMbaMdhamAM paNa jANakArI meLavI levI joIe. ema paNa kahevAmAM AveluM ke sAdhusAdhvIo paNa AmAMthI koI vyakita sAthe vAtacita na kare ane kazA paNa saMbaMdha na rAkhe. A badhI bAbato pUrI tapAsa karIne me lakhI che. upara jaNAvyA mujaba vyAkhyAna pUruM thayuM ane huM bahAra nIkaLIne joDAM paherI rahyo hatA. eTalAmAM ja zrI khemacaMdajI zeThiyA jeo svayaMsevakonA kepTana hatA. teo mArI pAse AvyA ane bAlyA ke "tame ahIM kema AvyA che ?' me' kahyuM: "vyAkhyAna sAMbhaLavA mATe." teNe kahyuM: "tame AmAM mAnatA ja nathI te ahIM AvavAno zuM artha che?". Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakhu me kahyuM : " je mane jace che te mAnuM chuM; je nathI jacatuM te nathI mAnatA." karatA cAlA teNe kahya'tame mahArAjanAM darzana nathI AcAryazrInI pAse." me paga upADIne kahyuM : "cAlA!" eTalAmAM vaLI te aTakI gayA ane kahevA lAgyA ke "huM tamArI hIlacAla keTalAya divasathI Ama tema joto rahyo chuM. mAre eTaluM ja kahevuM che ke tame ahIM A ThekANe maherabAnI karI na AvatA." me pUchayuM : "mArI evI kaI hIlacAla tame joI rahyA che ?" teNe kahyuM : "batAvavAnI jarUra nathI. tame ahIM na AvatA" me kahyuM: "tame manA karo che te nahi AvuM." eTalAmAM AsapAsanA loko mArI sAme nAkavA lAgyA ane jevA huM AgaLa vadhyo ke tarata ja temaNe mane cAre bAjuethI gherI lIdho. eka bhAI mArA peTa upara mukko mAravA jo hato eTalAmAM bIjA bhAIe tene tema karatA aTakAvyo ane te aTakI gayo, paNa pUrA krodhapUrvaka, roSapUrvaka mArI sAme joI rahyo. temanAmAMthI koIe kahyuM : "mAruM !" me kahyuM : " mAro ! ' bIrjA bolyA: "A gAmamAMthI tene hAMkI kADho ! ' meM kahyuM: "hAMkI kADho!" mArI AsapAsa ekThI thayelI mATI maMDaLI jema tema elaphela bAlatI rahI hatI. baMne bAjue copaDA parivAra sAdhuo tathA bIjA loko UbhA UbhA A badhuM joI rahyA hatA. eke kahyuM : "A khAda tamane kAMgrese ApI che?" bIjAe kahyuM: "tamane doDhaso rUpiyA maLe che pachI ahIM tame zuM kAma AvyA?" mAruM nAma, gAma tathA mArI sAthe koNa AvyuM che, kAM utarela che vagere bAbato pUchatAM pUchatAM loko mArA nivAsasthAna sudhI AvyA ane pachI pAchA pharyA. mAre dhArmika saMmelananuM nakkI karavA mATe ane sthAnika mitrone maLavA mATe gaMgAzahera bAjue AvelA bIkAnera javAnuM hatuM ane tethI mAruM A bAjue" AvavAnuM thayuM hatuM. huM ahIMnA mArA nivAsasthAna upara AvyA bAda dhotiyuM TUvAla laIne bAtharUmamAM snAna karavA gayo eTalAmAM vaLI, sAdoDhasA AdamIonuM ToLuM amArA ghara AsapAsa pharI ekaThuM thaI gayuM ane ullArAmallajI baramecAne pUchyuM ke "mahAlacaMdajI bothA kyAM che? ame temane ahIM nahi rahevA daIe," temaNe kahyuM: "te evA koI nAlAyaka AdamI nathI. tame kahezo to teo ahIM nahi rahe." tyAre e loko kahevA lAgyA ke "tame paNa eTalA ja nAlAyaka AdamI che. ke je AvA mANasane potAnA gharamAM utAro Apo che ane tenA vartanane nIbhAvI lyo che." tenI sAme koIe hAtha uThAvyo eTalAmAM amArI sAthe AvelA caMdu nAIe AgaLa AvIne kahyuM ke "AmaNe ane amaNe evuM te zuM karyuM che?" Ama vacce paDanAra nAIne traNa-cAra dhAla-dhappA e lokoe lagAvI dIdhA. eTalAmAM hUlAsIbAI ane milApIbAie . nAIne pakaDIne eka oraDAmAM pUrI dIdhA--evA bhayathI ke jhaghaDo kAMka AgaLa vadhI na jAya. pachI hUlAsIbAIe mahArAja pAse jaIne bhAIjI mahArAja badhuM zuM thaI rahyuM che?" vagerene pUchyuM ke "A A bAjue huM snAna karI rahyo mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM ke "bahAra hato tyAM bAtharUmamAM kADho, bahAra kADho !" jIvana mArI mAtAjIe sajajana nAmanI "zuM che?" tA. 15-63 mAMkaraDIne pUchayuM ke sajjana bolI : "bhAIne mAravA mATe loko AvyA che ane kahe che ke "e karyAM che? bahAra kADho ! " eTale huM dheAtIyuMnIcovIne bahAra Avyo. mane joIne loko dUra khasI gayA. pachI mane mAluma paDayuM ke AsapAsanI divAlo upara cAre bAjue loko caDhelA hatA ane mane joIne AMgaLIo vaDe cIMdhIne dekhADI rahyA hatA ke e rahyo.' pachI mArI sAthe AvelA lokone muMjhavaNa na thAya eTalA mATe sajjanane meM kahyuM ke "mAsAne kaho ke jamI le. pacha . ApaNe ahiMthI cAlIzuM. kahevA lAgyA ke "tamane ame nahi tyAre badhA loko javA daIe." meM kahyuM "A badhuM zuM che? zA mATe che? Ama tame varte te yogya nathI. tamAre A bAbatano vicAra karavo joIe." hUlAsIbAI bolI ke "Apa ThIka kaho che. huM AcAryazrI pAse jaIne A badhuM temane jaNAvIza." me kahyuM : "A lokono AmAM zuM doSa che? temaNe tA AcAryazrInA hukama maLavAnI sAthe eka kSaNano paNa vilaMba karyo nathI." eTalAmAM teMjamavajI . copaDAe potAnA dIkarA AzakaraNane mArI pAse mAlelA, teNe AvIne mAro khUba anunaya--vinaya karyo ane kahevA lAgyo ke "A ghaTanAthI amane bhAre du:kha thayuM ApanI kSamA mAMguM chuM." meM kahyuM : "mArI bAbatamAM Apa nizciMta raho. paNa AvuM bane kema ? mAnI lyo ke mahArAjano huM nidaka chuM ane mahArAjane huM gAlIpradAna karUM chuM te paNa zuM ahiMsAnA pUjArI ane vizvamaitrInA pracAra karavAvALAne A zobhe che? huM lokone jarA paNa doSa ApatA nathI. jeo eka taraphathI kahe che ke: " jo hamArA ho virodha, hama use' samaje vinoda" ane A temano vinAda che? pachI meM vicAryuM "Aje mAre bIkAnera page cAlIne javuM ja joIe. jou, zuM thAya che?" ==> 146*34*** mArI Ama vicArIne huM bajAramAMthI pasAra thayo, te loko sAme tAkI rahyA ane AMgaLI karI rahyA. keTalAka loko pAro AvIne pUchavA lAgyA : "bhAIjI, kAM jAo che ? " meM kahyuM : " bIkAnera. " A rIte ahIM je banyuM tenuM savistara varNana ApanI upara mekalI rahyo chuM. Ano yogya lAge tevA upayoga Apa karI zako che. viSayasUci sAMprAyika jhanunanuM rUdrasvarUpa dAkhavatA eka kissA navagrahonI pIDA graMthAvalAkA vimaLA ThakAranA jIvanamAM navA po saMgha drArA yojAyelA sanmAna samArabha prakIrNa noMdha : prabuddha jIvananA 24mAM varSamAM praveza, mahAvIra jayantI rAmAroha ane je nAnI ekatA, eka dIkSArthI bahenane ApavAmAM ApelI cImakI ane cetavaNI mArI vanasAdhanA ApanA bhAI mahAlacaMda bothA pad mahAlaca'dra botharA kAkAsAheba kAlelakara paramAnaMda vimaLA ThaMkAra paramAnaMda dulerAya mAliyA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 15-02 prabhu jIvata nava graheAnI pIDA (ApaNI duniyA aSTagrahanA eka ja rAzimAM thayelA yogamAMthI pasAra thaI te arasAmAM kAkAsAheba kAlelakarano A lekha tA. 15-2-62nA 'maMgaLa prabhAta'mAM pragaTa thayo hato. Aje te ghaTanA lagabhaga visAre paDI che ema chatAM aSTagrahayutinA kAraNe bhaDakeluM vahemI mAnasa Aje paNa eTaluM ja jIvaMta che. AvuM mAnasa dharAvanArA lokone AvA viSayamAM buddhipUrvaka vicAra karavA mATe saMmpaSTi prApta thAya e hetuthI A lekhano anuvAda nIce pragaTa karavAmAM Ave che: paramAnaMda ) che, paraMtu potAnA 'anubhava'bIjAne karAvI zakatA nathI. teonuM " kahevuM che ke ame batAvIe tevI sAdhanA trIsa-cAlIsa varSa karo tA tamane anubhava maLaze. sAdhanA paNa evI batAve che ke tenA para vizvAsa karavA sahelA nathI. ApaNe pUchIe chIe ke 'tamArI sAdhanA karI hoya tevA beM-cAra mANasA batAvo. jA temanA anubhavamAM ekarUpatA dekhAya te| ame tamArI vAta mAnavAne taiyAra chIe. IzvaranI duniyAmAM ApaNe chIe. cAre bAju duniyA vistAra pAmI che. huM pote paNa duniyAnuM eka aMga chuM. duniyA vize'cintana karanArA evA keTalAka lAMkonI mAnyatA che ke 'pRthvInA eka kaNamAM AkhI sRSTi sUkSma rUpamAM mUrtimaMta banI che. jhADanI zAkhA lai ApaNe vAvIe chIe ane emAMthI AkhuM vRkSa phAlI ph lIne taiyAra thAya che. kavi Azcaryacakita thaIne gAya che: 'eka binduthI mAnava samAna AkRtio thaI hajAra.' kharekhara vizva eka gUDhAtigUDha '' 'viSaya che. kalpanA karIne thAkI javAthI kavioe gAyuM ke bhagavAna to anaMtakoTi brahmAMDanA nAyaka che. purANavAdIoe brahmAMDanI kalpanA sthaLakALamAM vistArI batAvI che, paraMtu A samasta jJAna kayAMthI AvyuM te batAvyuM ja nahI. lAko kahe che ke RSimunioe yogavidyArthI A badhuM jJAna prApta karyuM che. yogavidyAnA graMthAmAM vidyAnI sAdhanA saMthA prakriyA darzAvI che ane tenA anuyAyIo paNa ghaNAM dekhAya che, paNa temanA svabhAva, temanI siddhio tathA temanuM jJAna joIne ghaNIvAra kharekhara du:kha thAya che, kaMdApi saMtApa mAtA AnaMda nathI thatA. yogavidyAnuM mahAtmya batAvavAvALA to ghaNA che, paNa siddhi batAvavAvALA gaNyAgAMThayA che. temanI chevaTanI dalIla e hoya che ke je vastu tame jANatA nathI tenA InkAra karavAnA tamane adhikAra ze? paraMtu temane paNa eka prazna pUchIe ke tamane je viSayanuM na tA jJAna che ke na to anubhava che, te bAbatamAM kahevAnA tathA kalpanAnA ghoDA doDAvavAno temane paNa ze adhikAra che? zuM jJAna koI vicAraparaMparAnA pAya banI zake che? guDhavAdIo A pramANe carcAmAM hAryA bAda potAnA rAha badalI nAkhI kahe che ke "A carcAno viSaya nahi, paNa anubhavanA che. ame amArA anubhavanA AdhAre kahIe chIe." paNa teo samajatA nathI ke anubhavanuM pratipAdana karavA jatAM teo potAnI jAta tathA pakSa baMnene halakAM pADe che. sAmAnya rIte samAjanA ghaNA sajjanA AvA anubhavavAdIo sAthe carcAmAM UtaravAnuM cheADI de che. manamAM ne manamAM vyaMjanA kare che ke 'tamArA anubhavanI kadara karanArA tamArA jevA tamane ghaNAM prApta thAo, tathA tamArA saMpradAmA paNa calAvo. tamAro anubhava amArA kAmano nathI, anubhavanI paNa seTI hoya che. bheLA lokonI pAtAnI eka anerI duniyA hoya che. emAM amAre praveza karavA nathI. amane je cIjano anubhava thAya che tenuM dAMta ApI zakIe chIe tathA anubhava paNa karAvI zakIe chIe.' purANAmAM caMdralAkanI vArtAo Ave che. AjakAlanA khagALazAstramAM paNa caMdralAkanI vArtAo Ave che. khagoLazAstranA anubhava duraMbina dvArA padArtha vijJAna dvArA karAvI zakIe chIe. raziyana tathA amerikana AkAzagAmIo khagoLazAstra tathA vijJAnazAstranA AdhAra para AkAzamAM paribhramaNa karI AvyA. teoe caMdranA phoTA paNa pADayA. khagoLazAstrI dUrabInanI madadathI caMdra paranA pahANa tathA khaDakonA citrA paNa dore che. temanI UMcAI UMDAInuM mApa paNa kADhe che ane temanA A anubhava teA duniyAne karAvI zake che ane tethI temanI vAto vizvAsapAtra hoya che. gUDhavidyAnA nabhavavAdIo''ghaNI dalIlo karatA thAya. gUDhaanubhava tathA gUDhavighAnA ame InkAra nathI karatA. je vastu jANatA 'na hoIe tenA InkAra karavA khATo che, parantu .InkAra na karI zakIe tethI kAMI tene svIkAra karavA gheDA, ja baMdhAyelAM chIe. : manuSyanA jJAnanuM kSetra Aje maryAdita che. tenA ajJAnanuM kSetra ajJAta che, tethI te amaryAdita che. paraMtu ApaNe ATaluM to jarUra kahI zakIe tema chIe ke zAMnanA pAyA upara zrAddhA tathA tarkanA baLe ApaNe anumAnAnI ImArata UbhI karI zakIe chIe. paraMtu ahIM paNa saMzodhana tathA prayoga karIne nizcaya para paheoMcavAnI apekSA to avazya rAkhavAmAM Ave che. Aje ApaNA dezamAM tathA duniyAmAM ghaNe ThekANe asaMkhya bheALA lokonuM astitva che. jeo ajJAnane kAraNe, kalpanAne AdhAre kalpanAnA ghoDA doDAvI kAlpanika duniyAnuM citra khaDuM karI de che. A prayoga temane ja mubAraka ho, paraMtu du:kha e che ke AvA manuSyo temanI AjubAjunA lokone AgrahapUrvaka potAnI aMdhazraddhA anusAra cAlavAnuM kahe che, agara jo te anusAra teo na varte to temanI niMdA kare che. temanA mATe nAstika, durdevI, abhAgI vagere zabdo vApare che, tenA upara krodha paNa kare che, tenA saMga paNa choDI de che. huM AkhI jI MdagI A rItanA Astika, zrAddhAvAna tathA 'anubhava'vArdIonA paricayamAM Avato rahyo chuM. teo mane jabarajastIthI sAkSAtkArI avatArI puruSonI pAse laI gayA che. prasAdanA bahAnA heThaLa mane temanuM eThuM khAvAnuM paNa dabANa karyuM che. temanuM na mAnavAne kAraNe teoe mArI dayA paNa khAdhI che. temaNe mane Dara batAvyo che; paNa tethI mane kazuM nukasAna nathI thayuM. ane anya pakSe jeoe bhALAbhAve temanI vAta mAnI che temane koI lAbha thayA hoya ema mArA jovAmAM ke sAMbhaLavAmAM nathI AvyuM. je loko potAnA maryAdita jJAnanA AdhAre cAlI ajJAna dUra karavAnI koziSa kare che, temanI pragati thayelI joI zakAya che, ane te paNa mAtra laukika ke bhautika nahi, AdhyAtmika pragati paNa dekhAya che ane je loko mAtra dAvA ja karatA AvyA che, temanI asara kevI hAya che te paNa ApaNe jotA AvyA chIe. mArI bAlyAvasthAmAM loko kahetA hatA ke sUryagrahaNa athavA caMdragrahaNanA samaye kAMI paNa khavAya nahIM. khAvAthI bhasmaroga thAya tema temanuM kahevuM hatuM, (bhasmaroga zuM che tenuM saMzodhana karavAthI jaNAyuM ke mAnavInI bhUkha behada vadhe che. te je khAya te bhasma thaI jAya che. tene khorAkathI na to tRpti maLe che ke na to zakita vadhe che) grahaNa samaye khAvAnI IcchA na thavI joIe. grahaNa roja thatA nathI. eTale te samaye tenuM avalokana karavuM na joIe, mAraka che Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha tyAM sudhI huM sahamata thAuM chuM. paNa koI ema kahe jema keTalAka sanAtanI loko vijJAnane AgaLa dharIne dalIla kare che ke, sUryagrahaNa rAmaye sUryanA kiraNe ApaNA zarIra sudhI pahoMcI zakatA nathI, ethI pAcanazakita kSiNa thAya che. tethI khAvuM na joIe, to te sAMbhaLavA huM taiyAra chuM, paraMtu te sAMbhaLIne anubhava karavAnuM paNa mana thavAnuM. rAtre sUryanA kiraNo ApaNA zarIra sudhI nathI pahoMcatA, chatAM paNa loko ArAmathI khAtA. hoya che ane tethI koIne ajIrNa yAM to bhasmaroga thayAnuM sAMbhaLyuM nathI. meM to sUryagrahaNa temaja caMdragrahaNanA samaye khAIne anubhavyuM che ke mane kAI bhasmaroga thayo nathI athavA tA evuM bIjuM kAMI paNa nukasAna thayuM nathI. lAbha eTalA jarUra thayo ke koIe ajJAnano Dara batAvyo te mAnI javAnI je kamajorI manuSyamAM hoya che te dUra thaI, aMdhazrAddhALu lokonI AgrahI. vAta mAnI javAnI tathA tene anurAravAnI vAta dUra thaI. je cIja ApaNe nathI jANatA te viSe ApaNe svIkAra karIe ke ApaNe nathI jANatA tA eTaluM basa che. je loko gUDha anubhavano dAve kare che ane tenA jore " ApaNA upara varcasa jamAvavA mAMge che. temanI vArtAnI kAMtA, upekSA karIe athavA tA tapAsa karIe." temaNe dekhADelA kAlpanika Darane ApaNe zaraNa na thaIe. koIe mane pUchyuM ke "lajyotiSamAM mAne che?" me kahyuM ke "huM kevI rIte InkAra karyuM ke mArA upara athavA ta bIjA upara AkAzanA grahonI, tArAgaNanI tathA anya jyoti onI asara ja thatI nathI? asara thatI haze.e grahonI arAra hovA chatAM mArA jIvanakrama ThIka ThIka cAlI rahyo che, ane je loka lajyotiSa upara vizvAsa rAkhI grahazAMtinA maMtrAccAra kare che, dAna kare che, temanA jIvanamAM khAsa viziSTa pheraphAra jovAmAM AvatA nathI. koI manuSya mane AvIne kahe ke "Aje bhale tamArI tabiyata sArI hoya, paNa AvatI kAle tamane bhayaMkara mAMdI AvavAnI che, mATe tenA nivAraNa rUpe Ajeja mArI davA khAI lo. " ane jo meM tenI davA khAdhI to te bIje divase jarUra kaheze ke Apa keTalI bhayaMkara mAMdagImAMthI bacI gayA! mArI davAnI A adbhuta asara che. ane jo tame davA na lIdhI hota tA tamane cha mahinAno khATalo thaI jAta." AvA manuSyane huM zuM javAba ApuM? huM manamAM ja samajuM ke vinA kAraNe davA laIne beva * mAM kho. koI vAra evuM paNa bane che ke huM davA na lauM, paNa mArA vizvAsu nokara mane bacAvavA khAtara maMtrAccAra kare, dAna kare, tA loko mane kaheze ke " jUo, nAkaranA prayAsathI tame bacI gayA" AvI dalIlano zuM javAba hoI zake? AnA anusaMdhAnamAM huM pharIthI kahuM chuM ke ema jaNAvavAnA mArA jarApaNa Azaya nathI, ke phlajyAtiSa jevuM koI vijJAna hAI zakatuM nathI. mAro kahevAnA bhAvArtha paNa A nathI. paraMtu AjakAla prakAranuM phalajyotiSa cAlI rahyuM che, te upara mAro vizvAsa nathI. athavA to phlajyotiSa koI vijJAna che, te te adhU che, tenA pAyA kAcA che. tenA dAvAne huM mAnI zakato nathI. ATalA vistRta javAba ApavA chatAM paNa mane saMtApa nathI thayo. meM AthI paNa AgaLa jaIne kahyuM che ke mArA karAve che, temanI vicArazakita, tarka-zakita tathA zuddha anumAne karavAnI zakita kSINa thaI gaI hoya che. ajJAtanA jIvana tA. 1-5-62 ane paisAnI barabAdI kare che ane tenuM jIvana dayApAtra bane che. Ama hovAthI phalajyotiSamAM kadApi thoDo paNa satyAMza hoya to paNa tenI pAchaLa doDavAmAM nukasAna ja nukasAna che. jeTaluM saMkaTa ApaNane spaSTapaNe dekhAya. tenA zuddha IlAja ApaNe karatA rahIe ane vizvAsa rAkhIe ke A duniyA IzvaranI che, anAtha nathI. temAM ApaNe ApaNuM jJAna, anubhava ane zuddha zraddhA anusAra cAlIe. bAkInuM badhuM IzvaranA hAthama che, evA vizvAsathI ApaNe ApaNA manane majabUta karIe. ApaNe upAsaka banIe, na ajJAtanA ke ajJAnanA. jJAnanA kramaza: te jJAtanA dara kare che. pAte to bevakUpha bane anyane paNa bevakUpha banAvavAnI koziSa kara mULa hindI : kAkAsAheba kAlelakara anu vA da ka bahena tarUNA zAha graMthAvalAkana 'svAnubhavanA prasaMge ' lekhaka: zrI gAALadAsa pra. mAdI, prakAzaka: mesarsa vorA enDa muM. 3, rAunDa bIlDIMga, kAlabAdevI zeDa, muMbai-2, kiMmata: rU|. 2) A pustaka mArI pAse ghaNA vakhata pahelAM AveluM ane AvyuM tevuM ja sahaja kautukathI prerAine vAMcavuM zarU karyuM. ravivAranA divasa hato. eka eka ghaTanA vAMcatAM eTaleA badhA rasa paDavA mAMDayA ke AkhuM pustaka lagabhaga eka ja beThake pUruM karyuM. pustaka vAMcIne tenA lekhakanA paricayanI icchA thai ane pachI temane paricaya paNa sAdhyo. A pustaka aMge zrI geApALadAsabhAi pustakanA AmukhamAM jaNAve che ke 'huM sAhityakAra nathI, lekhaka hovAno paNa mAro dAvA nathI. haratAM pharatAM mArI AjubAju je kaMi me joyuM tathA sAMbhaLyuM ane temAMthI lakhavA jevuM lAgyuM te lakhyuM. akhaMDa AnaMda'nA 'joyeluM ne jANeluM'mAM, 'janmabhUmi-pravAsI'nA 'abIla gulAla'mAM, 'jIvanamAdhurI'nA 'paMcAmRta'mAM tathA 'muMbaI samAcAra sAptAhikamAM krame krame pragaTa thatuM gayuM tema tema vAcako taraphathI uttejanA, uSmA ane samabhAvanA mane maLatAM gayAM ane e vAcakamitrAnI preraNAthI je A lakhANAne pustakarUpe pragaTa karavAnI hiMmata karu chuM.". "sAmAnya vyavasAyI jIvanamAM hAlatAM cAlatAM aneka prasaMgeA ApaNuM dhyAna kheMce che. evA prasaMgeA koka vAra ApaNA hRdayane Ardra kare che, koka vAra ApaNA moDhAmAMthI 'vAha vAha'nAM veNa nIkaLI khudano anubhava che ke, je loko jyotiSamAM mAne che ke paDe che. koka vAra samAjanI deristhati ei ApaNA manamAM glAni tene to tene ha A pustakano paricaya karAvatAM kAkAsAheba kAlelakare A pustaka upara lakhelI prastAvanAmAM jaNAvyuM che ke "sAhityanI upAsanAM karanArA lokonuM lakhANa ApaNane paricita hoya che. ApaNe emanI zailIthI TevAyelA hAIe chIe. kevaLa "jIvananA anubhavamAMthI tAravIne jayAre koi sAhityabahAranA mANasa kAMi lakhe tyAre emAM kAMika tAjApaNu" ane nirvyAjapaNu jovAne maLaze eTalI ja apekSAthI A prasaMgA meM... vAMcavAnuM zarU karyuM. vAMcatAM vAMcatAM dekhAi AvyuM ke lekhaka pAse saraLa bhASAzailI paNa che ane ethIye vizeSa prasaMgo rajU karavAnI suMdara zailI paNa che. prasaM ganI rajUAtamAM prasannatA paNa che ane nAhakanA vistAra TALavAne saMyama paNa che. AsarI nathI, e joine ApaNI AstikatA majabUta thAya che. "prastuta lekhake A prasaMge vINavAmAM ghaNA viveka vAparyA che. sajajanatA, AtmIyatA, rasikatA tathA AryatAne poSaNa maLe evA suMdara prasaMge emaNe vINyA che ane sAcI kadaradAnIthI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana tA. 1-5-2 4 vimalA ThakAranA jIvanamAM navo palTo che (zrImatI vimaLA ThakAra bhUdAna Andolana sAthe lagabhaga chellAM daza varSathI gADhapaNe joDAyelAM hatAM. A varSo daramiyAna bhUdAna Andolanane vega ApatAM temanAM vyAkhyAnee aneka naranArIone mugdha karyA hatAM. prabhAvazALI tejasvI temanA vyakitatvanI pratibhA hatI. ApaNAmAMnA ghaNA kharA mATe A tadRna navA ja samAcAra haze ke teo keTalAka mAsathI bhUdAnapravRttithI mukata thayA che. vinobAjI sAthenA paricaya bAda teo zrI, je. kRSNamUrtinA nikaTa paricayamAM AvyA ane temanI viziSTa vicAraNAthI prabhAvita banyA, jenuM pariNAma patAnI jAtane bhUdAna pravRttithI alaga karavAmAM AvyuM che. teo gata varSa daramiyAna ThIka samaya yuropamAM hatAM e daramiyAna gata ogaSTa mAsanI 17mI tArIkhe jhurIcathI dAdA dharmAdhikArI upara lakhelo temano eka patra tA. 20 mI jAnyuArInA bhUdAnamAM pragaTa thayo che tene anuvAda nIce ApavAmAM Avyo che. mULa aMgrejI lakhANanA amuka vAkayo ane ane amuka zabdone gujarAtImAM utAravAnuM eTaluM badhuM kaThaNa lAgyuM che ke, prastuta anuvAda mULa aMgrejI lakhANanA bhAvane samyaka prakAre vyakata karI zakela che ke kema te vize huM sAzaMka chuM ane tethI vAMcako tenA mULa bhAvane pUrepUro pakaDI na zake to te mATe huM asahAya chuM. Ama chatAM paNa A anuvAda pragaTa karavAno Azaya e che ke, jIvananA prAraMbhathI eka prakAranA cAla AdhyAtmika manthanamAMthI pasAra thatI vyakitanA jIvanamAM lagabhaga daza varSanA bhudAna pravRtti sAthe gADha ane sakriya saMbaMdha bAda acAnaka kevo palaTo Ave che ane have pote bhUdAnamAM nahi cAlI zake evI pratIti thatAM potAnA jUnA sAthIone chevaTanI salAma karIne bIjI dizA tarapha potAnuM prayANa te kevI rIte zarU kare che tene A patramAM ane have pachInA aMkamAM pragaTa thanAra temanA bIjA eka lekha dvArA bahu rocaka tema ja preraka khyAla Ave tema che. zrI. vimaLA ThakAranuM A pagaluM ane te pAchaLanI vicAraNA yogya che ke nahi te eka judo prazna che, paNa temanI satyaniSThA ane te khAtara eka kSetramAM varSothI jamAvelI pratiSThAne pheMkI devAnI hiMmata | dilamAM jarUra Adara janmAve che. paramAnaMda) A patra huM ghaNI muMjhavaNapUrvaka lakhI rahI chuM. muMjhavaNa eTalA pravRttio pAchaLa jo ApaNe ApaNI tAkAta veDaphI nAMkhIe te mATe ke mAre Apane je jaNAvavuM che te huM zabdomAM yathAsvarUpe kharekhara A ghaTakonuM anaisargika ahe vyakitane rUMdhI nAkhavAmAM ja Avaze. raju karI zakIza ke kema e vize mane zaMkA che. yogya zabdomAM rajuAta AvI pravRttio dvArA ApaNe eka yA bIjA sAmUhika ghaTakane, tenA karavAnI mArI azakita ane samyaka abhivyakita mATe jarUrI sAmAzmanI ' aMgabhUta sabhyonA bhAge, rakSaNa ApavAnI saddhara banAvavAnI AvazyakatA ' uNapa-Abe kAraNone lIdhe mArA AlakhANathI gerasamajutI pedA thavAne upara AdhArita evuM navuM vyavahArazAstraAcArazAstra pedA karavAnA. ghaNe saMbhava che. Ama chatAM paNa mAre mArA mananI vAta Apane ane have mAre mana eka mAtra vyakitagata svataMtratA e ja kharA mahatvajaNAvavI te joie ja. je atyanta bhinna prakAranA saMvedanamAMthI nI vastu che. jayAre koi kevaLa bahAranuM kRtrima saMgaThThana vyakita upara je navI anubhUtimAMthI huM pasAra thai rahI che tenA Apane lAdavAmAM Ave che tyAre vyakitagata cAritravikAsane gauNa sthAna mAre bhAgIdAra banAvavA ja joie-AvI aMdaranI prabaLa preraNA maLe che. vyakitaonuM pAyAnuM dhArmika parivartana emAM ja mAtra mAnavamane A patra lakhavAnI pharaja pADe che.' jAtano kharo uddhAra raheluM che ema mane lAge che. punarjanma pUrvagrahonA bhAraNathI mananI mukita mArI jIvanakathA ane mArI AdhyAtmika yAtrAne ItihAsa pazcimamAM keTalAka mahinA pasAra karyA bAda ane vijJAna tathA Apa bahu sArI rIte jANo che ane tethI tenuM punarAvartana karavAnI tatvajJAna uparanA keTalAMka mahatvanA graMtho vAMcyA bAda ane pAyAnA koI jarUra nathI. bhUdAna-AndolanamAM joDAvA pAchaLano mAro hetu parivartananI samasyA upara UMDuM cintana karyA bAda, huM evA nirNaya ane sarvodayanA samagra darzana praoNnuM mAruM valaNa - A banathI Apa upara AvI che ke, mULa koSANu-Cell-nuM pragaTIkaraNa thayuM tyArathI suparicita cho. 1957 nI sAlamAM sakriya kAryakSetramAMthI, jAhera sabhA svataMtratA pratye abhimukhatA e ja utkrAntinuM lakSa rahyuM che. mAnavI, omAMthI ane moTAM saMmelanomAMthI haMmeza mATe nivRtti svIkArelI e nA vyakitatvane vikAsa svAbhAvika rIte cittanI svataMtratA tarapha, paNa Apane vidita che. gayA julAi mAsamAM 'gAMdhIvicAra saMzodhana satata vRddhigata thayA karatI mananI svAdhInatA tarapha ja gatimAna hoya che. isa'.(Gandhian Research Institute) Lillveel to pachI mArA cittane mukata banAvavuM e ja mAtra A vizva meM zA mATe rAjInAmuM ApyuM te paNa Apa sArI rIte jANo che. Ama vyApI kAryamAM madadarUpa banavavAne mArA mATe mArga dekhAya che. have hovAthI.AmAMnI koi paNa vigatamAM na utaratAM mAre Apane jaNAvI cittanI zAntine ke AtmAnA saMtapane nahi paNa mAnavInA pAyAnI devuM joie ke chellA ATha mahinA daramiyAna huM bhISaNa maMthanamAMthI, krAntine mAruM mana jhaMkhe che. sarvaprakAranA mAnasika bhAraNathI akaLAvI mUke evA mAnasika jhaMjhAvatemAMthI ane valovI nAkhe mukata banavA vaDe ja pAyAnI vizvavyApI sugrathitu navaracanA nirmANa evA anta:kSobhamAMthI pasAra thai rahI chuM. je sahAnubhUtimAMthI karavAnA sarvasAdhAraNa kAryamAM phALo ApavAnuM zakaya lAge che. ApaNI huM pasAra thai rahI chuM tenI tIvratA ane marmavedhakatAne zabdomAM jAtane aMgata, jAtigata, rASTragata ane koipaNa amuka vicArasaraNInA raju karavAnuM zakaya nathI. badhuM ja badalAI gayeluM bhAse che. jANe ke kAraNe UbhA thayelA AvA dareka prakAranA abhinivezethI,mAre pharIthI janma thayo na hoya! A koi abhipreta vicAraNAnuM ke koi pUrvagrahothI-mukata banAvavI joIe. lAgaNIjanya pratyAghAtanuM pariNAma nathI. A eka vismaya pamADe, jayAM rAmAjavAdIo niSphaLa nIvaDayA che cakita karI nAMkhe evo anubhava che, jenuM huM pRthakakaraNa ke vizleSaNa bhautika hitenuM saMgaThThana jarUrI haze. paNa vyakitagata ane karI zakatI nathI. sAmAjika hitenuM vAstavika samIkaraNa te mAraphata kadi paNa . . mAnavImAM AmUla parivartananI AvazyakatA siddha nahi thaI zake. AkhI duniyAnA samAjavAdIoe A eka bAbata cokakasa che. bhUdAnapravRtti sAtheno mAro saMbaMdha prayatna karyo che. paNa temAM teo niSphaLa nivaDayA dekhAya che. kAraNa pUro thayo che. Aje mane spaSTapaNe bhAse che ke, AjanI kharI samasyA ke, temaNe e bAbata dhyAnamAM nathI lIdhI ke AvuM samIkaraNa te mAnavInI saMpUrNa svataMtratAne lagatI aMdaranI-rAmasyA che. je mAtra AdhyAtmika stara upara ja zakaya che. temaNe mAnavInA mAnasane prayatnonuM pariNAma sAmUhika ghaTakonA nirmANa dvArA ApaNI svataM- lagatA vijJAnanI ane temAM rahelI vipula sAmagrInI upekSA karI, tratAne maryAdita banAvavAmAM Ave tema hoya tevA prayatno ane che.. temaNe vartamAna vicArapaddhatimAM upara uparanA pheraphAra karIne Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1 prabhu te rajU karyAM che, ane chatAM emaNe upadezaka thaine bodha ApavAnI bhUmikA dhAraNa nathI karI ane samAjanA rUDhimAnya Adarzone ja Teko ApavAnA prayatna emanA nathI. che kevaLa sahRdayatA ane AryatA." prastuta pustaka vAMcatAM mArA manamAM je saMvedanA UThelAM te kAkAsAhebanA lakhANamAM pUrNa svarUpe pratibiMbita thayelAM mAluma paDatAM te viSe kazuM svataMtra lakhavAne badale temanI prastAvanAnA jarUrI vibhAgane ahIM udbhuta karavAnuM mane vadhAre ucita lAgyuM che. jaNAvatAM AnaMda thAya che ke gujarAtI sAhityane uttejana ApavAnI yojanA heThaLa gujarAta sarakAre 1961-'62nA varSamAM pragaTa thayela nibaMdha, DAyarI, pravAsa vagere vibhAga nIce zrI karasanadAsa mANeka racita 'vATanA dIvaDA'nI samakakSAe A pustakane mUkIne A be pustakone zreSTha pustako tarIke jAhera karyAM che ane te mATe niyata karavAmAM Avela rU. 1000nuM inAma A banne lekhakone sarakhA bhAge vaheMcI ApavAmAM Avaze ema jaNAvavAmAM AvyuM che. A mATe zrI gopALadAsabhAine aneka abhinaMdana ghaTe che. zaizavanI samasyA (lekhaka: zrI haraprasAda bhaTTa, prakAzaka: bAlagoviMda kuberadAsanI ka. khajUrInI pALa, amadAvAda.) zrI haraprasAda bhaTTa manovijJAna--khAsa karIne bALa manovijJAnanA eka niSNAta paMDita che. temanuM A viSayanuM zAstrIya jJAna jeTaluM UDuM che teTaluM ja bahoLuM temanuM anubhavajJAna che. temaNe aneka asama bALakonA koyaDAonuM vizleSaNa karIne temane samadhAraNanA mArga upara pragati sAdhatA karyA che. temaNe A pustaka aMge peAtAnI prastAvanAmAM lakhyuM che ke "mApitA ane bALakanA rojabarojanA banatA gharSaNanA keTalAka prasaMgo je svarUpe mArA cikitsAlayamAM AvyA che te ja svarUpe grathita karIne nAnakaDA pustakamAM vAcako samakSa rajU karuM chuM. A pustakamAM manaeNvijJAnanI koi nUtana vicArasaraNI UbhI thatI hoya ke manovijJAna aMgenA dareka koyaDAno ukela samAyelA hoya tema rakhe mAnatA bALakone mUMjhavatA prazno viSe keTalIka vAra ApaNe sau bedarakAra rahIe chIe. e bedarakArInAM bhayaMkara pariNAmo Ave che ke jaTila samasyAo UbhI thAya che." AvI keTalIeka meM samasyAo ke praznAnI tapAsa ane ukela A pustakamAMthI Apa A che e avazya vasAvavA jevuM che. bhAi haraprasAdanI bhASA sAdI ane saceTa che ane vastunirUpaNa eka kuzaLa navalakathAkAranI koTinuM che. A pustaka vAMcavAthI ApaNAM peAtAnAM bALakone samajavAnI ane temanI AgavI samasyAonA ukela zodhavAnI dRSTi prApta thAya che. yAtrApravAsa a (saMpAdaka: zrI dhIrajalAla TokarasI zAha, prakAzaka: gAdhArI jaina mitramaMDaLa, kiMmata: rU. 2-00 periTeja alaga) tathA yA goghArI jaina mitramaMDaLa ane caMdraprabhu jaina bhakitamaMDaLa-A be saMsthAonA upakrame 498 yAtrALuonI eka speziyala Trena, sametazikharajInI yAtrAne kendramAM rAkhIne, tA. 15-10-60nA roja muMbaithI UpaDI hatI ane sametazikhara, rAjagRhI pAvApurI ane te AsapAsanI tIrthanagarIonI karIne tema ja pAchA pharatAM aMtarIkSajI, kulapAkajI vagere tIrthonI yAtrA karIne tema ja kalakattA, kAzI, lakhanau, kAnapura, dilhI, AgrA, sikandrAbAda, solApura, pUnA vagere mATAM zaheronI mulAkAta laine tA. 29-11-60nA roja muMbaI khAte pAchI pharI hatI. A AkhI yAtrAnuM Ayojana zrI hIrAlAla jIvana juThAbhAI zAhe karyuM hatuM. A tIrthayAtrAnI aneka vigata ApatA 210 pAnAMnA eka daLadAra ane aneka citrAthI bharelA yAtrApravAsa aMka' taiyAra karavA pAchaLa yAtrAnA vyavasthApaka zrI hIrAlAla jUThAbhAI zAhe athAka mahenata lIdhI che ane jemaNe speziyala TrenanI gAThavaNa karIne AvI sAmudAyika yAtrAo goThavavI hoya temanA mATe A yAtrApravAsa aMka' eka mArgadarzaka bhomiyAnI garaja sAre tema che. A aMkanI kiMmata bane teTalI ochI paDe ane koi paNa bhAibahena najIvI kiMmatamAM A aMka kharIdI zake e hetuthI A aMkamAM jAhera khabaro sArA pramANamAM bharavAmAM AvI che ane te yAtrAnuM varNana ane vigate vAMcatAM jayAM tyAM AMkho sAme athaDAya che ane vAMcavAnA rasamAM sAro evA bhaMga kare che. phoTo-prinTsa sArAM nabaLAM sArA pramANamAM chApavAmAM AvyA che ane e kAraNe surucinI pUratI jALavaNI thai nathI. pravAsavarNana zrI dhIrajalAla TokarazI zAhe taiyAra karyuM che. te A yAtrAmAM joDAyA ja nahotA. Ama chatAM paNa varNananA pravakatAnA pATha temane bhaja vavA paDayA che ane AmAM avAranavAra geATALA thatA mAluma paDe che. varNana daramiyAna kadi kadi zrI dhIrajalAla pravakatA maTI jaine potA taraphathI kAMika kahetA hoya ema lAge che, koi koi ThekANe zrI hIrAlAla jUThAbhAi zAha vAcakone saMbodhatA lAge che, jayAre moTA bhAge koi Itara sahayAtrika yAtrAnuM varNana karyo jatA hoya che. pravAsavarNanamAM AvI asaMgatio pravezI na hAta to te vadhAre surekha banyuM hota. A aMkamAM cA-nAstAnI tathA jamaNAnI eka judI saLaMga yAdI ApavAmAM AvI che. ema chatAM pravAsavarNananI aMdara jayAM tyAM cA-nAstA tathA jamaNAnI vAraMvAra noMdhA AvatI hoya che jene lIdhe varNanarasamAM kSati pedA thayA kare che. vaLI varNanavibhAgamAM sthaLa sthaLanAM jaina maMdironI je vigatavAra yAdI ApavAmAM AvI che te upayogI che, ema chatAM te yAdI alaga tAravavAmAM AvI hota ta vadhAre ThIka thAta. varNana rasathI vAMce jatA hoie tyAM AvI lAMbI yAdIo kaMika kaMTALA Ape che. ane samagrapaNe zrI hIrAlAla jUThAbhAie khUba jahemata uThAvIne, Aje jayAre pravAsa tarapha loko vadhAre ne vadhAre DhaLatA jAya che tIrchAyAtrA viSe samAjanI abhiruci vadhatI jAya che tyAre, AvA mAhitIo ane upayogI sUcanAothI bharelA aMka taiyAra karIne jaina samAja samakSa rajU karyo che. te mATe zrI hIrAlAla jUThAbhAI zAhane tathA A aMkanA prakAzaka zrI gAghArI jaina mitramaMDaLane jaina samAjanAM aneka abhinaMdana ane dhanyavAda ghaTe che. paramAnaMda pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka, zikSaNasasthAmAM itara vAMcana tarIke upayogamAM levA lAyaka tema ja koi paNa zubha prasaMge vahe...cavA lAyaka pustakA satya ziva sundaram zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAnA lekhasa gra kAkAsAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA pravezakA sAthe kiMmata rUA. 9, pAsTeja 0-6-0 beAdhisattva sva. dharmAnaMda kAsammI racita mULa marAThI nATaka anuvAda : zrI paramAnaMda kuMvaraMjIkApaDiyA tathA zrI kAntilAla araiDiyA kiMmata rUA. 1-8-0, posTeja 02-0 muMbai jaina yuvaka saMdhanA sabhya tathA prabuddha jIvananA grAhako mATe satya" ziva sundaram : kiMmata za, ra, kheAdhisattva kiMmata rUA. 1 maLavAnuM ThekANuM : muMbai jaina yuvaka saMgha, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. gUrjara graMtharatna kAryAlaya gAMdhI rastA, amadAvAda. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ f: T thAya ApaNe sAthe rAkhI maitrI ane tA. 1-5-rara. prabhu i jIvana - pravego karyA che. temaNe rAjakAraNI parivartananA khyAlane asAdhAraNa , saurASTranA che, zrI lIlAdharabhAI kacchanA che, ane zrI zAMtibhAI mahatva ApyuM che, je upagI hovA chatAM ghaNI vakhata asvAbhAvika gujarAtanI che. A traNe muMbaImAM vasatI gujarAtI prajAnA; mAluma paDe che. pariNAme sauthI zreSTha, evI samAjavAdI vicArasaraNI navI dhArAsabhAmAM cUMTAyelA-pratinidhio che. A sanmAna samA" jeNe amuka aniSTone nAbUda karavAne gaMbhIra prayatna karyo che te paNa ' raMbhamAM A eka aNadhAryo zubha, suga hatA. . Akhare, mAnavInI svataMtratA upara vividha prakAranAM niyaMtraNo mUka- samAraMbhanuM pramukhasthAna saMghanA upa-pramukha zrI lIlAvatIbahena - vAmAM pariNamI che. te bhautikavAdathI dUSita banI che ane mane bhaya devIdAse svIkAryA bAda saMghanA maMtrI zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe rahe che ke, sarvodayanI hIlacAlanuM paNa AvuM ja pariNAma AvavAnuM jaNAvyuM hatuM ke "AjanI sanmAnita traNa vyakitao akasmAte ja che. kAraNa ke AvA sarva prayatane Akhare niSphaLatAne pAmavAnA che. jaina che, paNa muMbaInI vidhAnasabhAmAM cUMTAyelA ATalA badhA che.' A sarva aniTanuM mULa ApaNI cittavRttinA svarUpamAM ja raheluM . sabhyomAMthI A traNa vyakitaonI pasaMdagI ame eTalA mATe " che, ane tethI ApaNe tenA ja vicAra karavAnA raheze. je kAMI saMskAra karI che ke e badhA dhArAsabhyomAM A traNa amArI sauthI'' '. ApaNA manamAM sadI daramyAna saMcita thayelA che tene mULamAMthI vadhAre najIkanA che, jemAMnA be bhAIo amArA saMghanA sabhya 'bhUsI nAkhavA paDaze. uparachale prayatna karavAmAM Ave athavA te kaTake che ane trIjA bhAI sabhya nahi te paNa jANe ke amArAmAMnA -kaTake kAma levAmAM Ave te lAkho divasanA bhUtakALanA bhArane pheMkI' teo eka hoya te gADha temanI sAthe amAro saMbaMdha che. devAnuM ke tethI mukata banavAnuM atyanta muzkela--lagabhaga azakaya- Ama jaNAvIne A traNe vyakitao saMbaMdhamAM prAsaMgika jarUra te che. kAM ApaNe tene saMpUrNatayA-In a total way- jeTaluM nivedana karIne, A prasaMga kevaLa parasparanI stuti sAmano karIe athavA te te bAbatane vicAra karavAnuM choDI daIe. sanmAnanA aupacArika vidhimAM jakaDAI na jAya e hetuthI - .-. mitrone sAthIone chevaTanA rAma rAma zrI zAMtilAlabhAI, jemane anubhava pratyakSa rAjakAraNa sAtheno , huM jayAre kAzI pAchI pharIza tyAre huM zuM karavAnI chuM tenI mane ghaNA dIrghakALane che temane Aje zikSaNanA kSetramAM aMgrejInA - khabara nathI. paNa sarvodaya Andolana, sarva sevA saMdha ane sAdhanA- prazna UbhuM karele guMcavADo, cUMTaNInI AjanI paddhati, te pAchaLa kendra sAthe joDAyelA mitrone-sAthIone mArI A chevaTanI thato anargaLa kharca, bhinna bhinna rAjadvArI pakSanA rAgadveSanI salAma che. AthI ApaNI maitrIne anna Avato nathI. paNa je sAThamArI, jayaprakAza nArAyaNa taraphathI prajA samakSa rajU karavAmAM pravAsa ApaNe sAthe karI rahyA hatA te have mArA pUrata samApta AvatI niSpakSa lokazAhInI kalapanA ItyAdi savAla je ApaNA - thAya che. huM temAMthI chUTI thAuM chuM. vimaLA ThakAra, manamAM satata saLavaLyA kare che ane je viSe kazo spaSTa ukela ApaNane jaDato nathI te viSe jarUrI prakAza pADavA. ane e sa gha dvArA cojAyelA sanmAna samAra ja rIte AjanA prasaMgane sanmAna sAthe kAMIka zaikSaNika rUpa ApavI che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI tA. 10-4-62 zrI paramAnaMdabhAIe vinaMti karI hatI. maMgaLavAranA roja sAMjanA samaye bekhe moTara maracarsa esosi- tyAra bAda zrI tArAbahena mANekalAla mirAMde, tathA zrI khA ezana (sukhasAgara, hyujIsa roDa, muMbaI)nA hailamAM mahArASTra " cImanalAla pI. zAhe prAsaMgika vivecane karyA hatAM ane zrI A vidhAna pariSadanI tAjetaramAM thayelI cUMTaNImAM uttIrNa thayelA ratilAla cImanalAla koThArIe prAsaMgika vivecana karatAM zrI zAMtilAla ha. zAha, jemanI tyArabAda zikSaNapradhAna tarIke AjanI cUMTaNI paddhatinI ati kharcALutA jotAM sAmAnya . niyukita karavAmAM AvI che, zrI lIlAdhara pAsubhAI zAha tathA sthitinA mANasa mATe cUMTaNImAM UbhA rahevAne koI avakAza. zrI vADIlAla catrabhUja gAMdhInuM jAhera sanmAna karavA mATe eka dekhAtuM nathI ane A cUMTaNIo komI dhoraNe ane juthabaMdhInI huM saMmAraMbha goThavavAmAM AvyuM hatuM. A traNamAM zrI vADIlAla " rIte ja vicArAya che, saMkIrNa bhedabhAvone uttejana maLe che e - catrabhUja gAMdhIne koMgresI rAjakAraNanA kSetramAM navo praveza che. be muddAo rajU karIne tenA nivAraNa mATe zrI zAMtibhAI na teo mULa bhAvanagaranA che. ghATakoparamAM teo varSothI rahe che, pAse mArgadarzana mAgyuM hatuM. muMbaImAM temane bahALe vepAra che. ghATakoparanI tema ja muMbaInI . tyAra bAda zrI vADIlAlabhAI, tathA zrI lIlAdharabhAIe - jaina samAjanI aneka pravRttio sAthe teo gADhapaNe saMkaLAyelA prasaMgocitta uttara ApIne AvuM sanmAna yojavA badala saMghane ' che ane temanA vipiSTa guNa temanI asAdhAraNa udAratAno che. AbhAra mAnyo hato ane zAMtilAlabhAIe koMgresI rAjakAraNamAM ane zikSaNa tema ja vaidyakIya rAhatanA kSetre temaNe Aja sudhImAM teo kayA saMjogomAM joDAyA ane te kSetramAM AgaLa ne AgaLa che. ghaNuM moTuM arthapradAna karyuM che. taduparAMta koMgresane paNa jyAre vadhavA mATe temane eka pachI eka aNadhArI kevI tako maLatI che. jyAre jarUra paDI tyAre tyAre te tarapha temaNe potAne udAra, gaI te saMbaMdhamAM keTalI ye rasamaya hakIkata jaNAvIne temane che. hAtha laMbAvIne koMgresanI bhIDa bhAMgI che. A vakhatanI cUMTaNImAM pUchAyelA praznonI temaNe kramAra ane savistara AlocanA ta, cUMTAIne temaNe rAjakAraNI dIkSA lIdhI che. A karI hatI ane temanA ubedhaka pravacananA kAraNe A sanmAna zrI lIlAdharabhAI koMgresanA varSojUnA kAryakartA che ane sabhA kharekhara eka zikSaNavargamAM palaTAI gaI hatI ane pitAnA vIzA ozavALa jaina kacchI samAjanI aneka saMsthA- sabhAmAM hAjara rahevA bhAIbahenone aneka viSayo paratve ghaNuM '; onA teo sUtradhAra che. A vakhatanI cUMTaNIe temane vidhAna navuM jANavAnuM, samajavAnuM, vicAravAnuM maLyuM hatuM. sabhAmAM pravezavAne adhikAra Apyo che. temanuM pravacana pUruM thayA bAda zrI lIlAvatIbahene pramukhasthAnethI - jarUrI upasaMhAra karIne traNe mahemAnonuM abhinaMdana karyuM hatuM hatI. zrI zAMtilAlabhAI saMghanA varSojanA sabhya che. AjhAdInI " che. AjhAdInI , ane traNenA satata utkarSa - ane abhyadaya mATe prArthanA karI lar3atanA jude jude tabakke temaNe jelavAse svIkAryo che ane hatI ane saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe Ajano ja koMgresI rAjakAraNa' tema ja 'navI rAjayaracanAnAM : amala sAthe A che, teo prAraMbhathI saMkaLAyelA che. ' AgaLanA. pAMca varSa, temaNe.." hoya evA vAtAvaraNamAM ApaNe', doDha poNAbe kalAka pasAra sanmAna samAraMbha samAraMbha na rahetAM eka kuTuMbamilana je banI ko majara khAnuM saMbhALeluM. A vakhate temane zikSANa khAtuM soMpavAmAM karyA che. e rIte potAne AnaMda vyakata karIne traNe sanmAnita e AvyuM che. ' baMdhuono AbhAra mAnyo hato ane je lahAra samarpaNa ane A traNa sanmAnita vyakitaomAM zrI , vADIlAlabhAI.' alpAhAra sAthe sanmAna samAraMbha. visarjita thaye hate. - maMgaLavAra sAgara, dAjIta thayelI cUMTaNImAM vidhAna tarIke I Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana prakIrNa noMdha prabuddha jIvananA 24mA varSomAM praveza A aMkanA prakAzana sAthe prabuddha jIvana vIzamA varSamAM praveza kare che. gata varSa daramiyAna 2para pAnAnI lekhasAmagrI prabuddha jIvananA vALako samakSa raju karavAmAM AvI che. prabuddha jIvananI lAkapriyatA tema ja vAkonI saMkhyA uttarottara vadhatI rahI che. AjanI kaThaNa moMghavArInA samayamAM vArSika lavAja sivAya bIjI koI zAlu AvakanA sAdhana vinA paNa prabuddha jIvana Aja sudhI TakI rahyuM che, eTaluM ja hi paNa, satata vikasatuM rahyuM che te hakIkata tenA saMpAdakane saMtoSa pamADe tevI che. gata larSa daramiyAna aneka viSayo carcAyA, paNa karuNA vicAra vighna upamukatatAvAda' e zirSaka nIce pragaTa thayelI sAta mahinA sudhI pragaTa thayelI lekhamALA sauthI vadhAre AkarSaka nIvaDI che, ane tenA heThaLa pracAra thAya te hetuthI amadAvAdanA hiMsAvirodhI ke tene eka nAnI pustikA rUpe pragaTa karI che. A uparAMta bIjI paNa aneka upayogI ane rocaka sAmagrI gata varSa daramiyAna prabuddha jIvananA vAcakone pIrasavAmAM AvI che. navA varSamAM praveza karatAM eka taMtrI tarIke lekhakonA tema ja vAcakono sahakAra mAguM chuM. lekhako vicArapreraka lakhANa mokalatA rahIne prabuddha jIvanane vadhAre ne vadhAre vicArasamRddha banAve. vAcako tenI grAhakaroMkhyAmAM vadhAro karIne tenA phelAvAmAM madada kare ane tene calAvavA pAchaLa bhogavavI paDatI keTane haLavI banAve. prabudhdha jIvanano ekasarakhuM TakAvI rAkhavA mATe pUratI preraNA ane kA khaMDa vahetA divyazakitanA ratrotamAMthI mane maLatI rahe. A zArI yAcanA ane prArthanA che! mahAvIra jayatI samAroha ane jainonI ekatA gata eprila mAsanI 17 mI tArIkhe muMbai khAte kAMdAvADImAM AvelA zrI meghajI theAbhaNa sthAnakamAM bhagavAna mahAvIranI janmajayantI UjavavAmAM AvI hatI. A vakhate mahAvIra jayantInA Ayojako bahu moDA jAgyA ane pariNAme, bIralA mAtuzrI rAbhAgAra A nimitte ekatra thatA baheALA jaina samudAya mATe pramANamAM nAnuM paDe che te paNa rokAI gayeluM hovAthI A vakhate mahAvIra jayanI karyAM UjavavI te aMge jayantI-Ayoja koe ghaNI moTI muMjhavaNa anubhavI hatI ane eka pachI eka sthaLonA uttarottara vicAra karyA bAda Akhare upara jaNAvela muMbainA sthAnakavAsI saMghanA upAzrayamAM mahAvIra jayatI yojavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM hatuM ane e rIte mahAvIra jayaMtI UjavAi gai ane temAM zve. mU. saMpradAyanA AcArya zrI vijayadharmasUrie, mahAsatI ujavalakumArIe tathA munizrI caMdraprabhasAgarajIe prAM gocita pravacano karyA hatAM ane otAone khUba prabhAvita karyA hatA. gayAM A jathatImAM bhAga levA mATe jaina samAjanA ghaNA moTo rAmudAya umaTI paDayo hato ane temano A upAzrayamAM * samAsa karavAnuM azakya thaI paDayuM hatuM. bhoyataLIe, pahele mALa tema ja bahAranA cogAnamAM bhAibaheno khIcokhIca bharAI hatAM ane keTalAkane nirAza thaIne pAchA javuM paDayuM hatuM. ATalI badhI bhIDane laine vyavasthA jALavavAnuM kAma atyanta muzkela thaI paDayuM hatuM. ane dhvanivardhaka yaMtranI upara nIce sagavaDa karavAmAM Avela hovA chatAM vyAkhyAtAonAM vyAkhyAna sAMbhaLavAmAM avAranavAra vikSepa paDatA hatA. A kaDavA anubhavA uparathI jayantIAyojakone AgAmI jayantI aMge jAherAta karavAnI pharaja paDI tA.1-5 12 hatI ke AvatI jayantI khullI vizALa jagyAmAM yojavAnI ame pUrI kALajI rAkhIzuM. Ama vyavasthAnI daSTie A jayantIsamAroha dhAryA mujaba rAphaLa thayA na kahevAya. paNa bIjI bAjue dhvanivardhaka yaMtra upayoga karavA sAme jaina sAdhu-sAdhvI samudAyamAM haju sAdhAraNa rIte AnAkAnI dAkhavavAmAM Ave che tenA badale A vakhate pravacanakAra sAdhu-sAdhvIoe dhvanivardhaka yaMtranA kazA paNa saMkoca vinA upayoga karyA hatA ane sthAnakavAsI saMghanA kendra rUpa lekhAtA A upAAyanA dvAra vanivardhaka yaMtranA upayoga mATe khullAM mukAyAM hatAM. parivartanazIla dezakALa anusAra pheraphAra karavAmAM sAdhAraNa rIte maMdAtsAha evA jaina samAja mATe A ghaTanA jarUra AvakAradAyaka hatI. bIjuM 'AvakAradAyaka tattva A janmajayaMtI aMge zve. mU. saMpradAyanA sAdhuo ane sthAnakavAsI saMpradAyanAM mahArAtIonI bahu sArI saMkhyAmAM upasthiti hatI. jaina samAjanI eka mane jhaMkhatA jaino mATe pATonI lAMbI hAra upara eka paMkitamAM bIrAjelAM sAdhu-sAdhvIonuM bhavya darzana parama AlhAdaka ane atyanta protsAhaka hatuM. vaLI A jayantIsamAroha jaina samAjanA cAre phirakAonI pramukha saMsthAonA upakrame yojavAmAM AvyA hatA ane A samArohamAM thayelAM sAdhu-sAdhvInAM prava cA paNa jaina samAjanI ekatAnI bhAvanAnA pUraka ane poSaka hatAM. ane A samArohamAM jaina samAjanA badhA phirakAnAM saMkhyAbaMdha bhAIbahenae phirakAbheda bhulI jaIne khUba ullAsapUrvaka bhAga lIdhA hatA. A badhuM jotAM jenAnI ekatA e have koi AdarzavAdInI dUra dUranI kalpanA nathI, paNa dina prati di nakkara rUpa dhAraNa karI rahelI vAstavikatA che evI pratIti A jayantImAM upasthita thayelAM bhAI bahenanA dilamAM rahI hatI. jema rAmAjanA bhAvInuM A eka AzAspada cihna hatuM. eka dIkSArthI bahenane ApavAmAM AvelI cImakI ane cetavaNI pAyadhunI upara AvelA kRSNanivAsanA rahIza maMDaLa taraphathI kRSNa-- nivAsanA cekamAM mahAvIra jayaMtI--tA. 27-4-62nA roja rAtrInA sADA ATha vAgye eka meLAvaDo yojavAmAM Avyo hato. A meLAvaDAmAM traNa bAbato ekaThI karavAmAM AvI hatI (1) mahAvIra jayaMtI ughApana, (2) e ja makAnamAM cAlatI pAThazALAmAM dhArmika abhyAsa karatI ane tAjetaramAM levAyelI dhArmika parIkSAmAM utttIrNa thayelI bahenone pramANapatrAnuM vitaraNa ane (3) eja pAThazALAnA eka zikSikA bahena IndumatI dIkSA levAnA hoIne temanuM bahumAna. A uparAMta thoDo manoraMjana kAryakrama paNa hatA. A meLAvaDAnuM pramukhasthAna zrI maNilAla mohanalAla jhaverIne ApavAmAM AvyuM hatuM. meLAvaDAmAM bI. pI. sI. sI.nA pramukha zrI. muzaMkara yAjJika, muMbaI myunisipAliTInA tAjA cUMTAyelA zeyara DA. nagInadAsa zAha, zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, zrI jIvarAja bhANajI zAha vagere AgevAna vyakitao upasthita thaI hatI ane bhAIo, baheno ane bALakonI sArI hAjarI hatI. A meLAvaDAnA anekavidha kAryakrama hoIne sADA ATha vAgye zarU. thayelA A meLAvaDA agiyAra vAgye pUrA thayA hatA ane temAM aneka vyakitaonA bhASaNA thayAM hatAM. chevaTa pramukhasthAnethI bolatAM zrI maNilAla mohanalAla jhaverIe jaNAvyuM ke "samaya dhaNA thaI gayA che ane judI judI bAbatA upara ghaNuM kahevAI gayuM che eTale atyAre bIjI bAbatone bAjue rAkhIne eka ja bAbata upara huM mArA vicAro rajU karavA mAguM Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - E . ' 'samayane pUro kasa kADhe" vinA prabuddha jIva chuM. ahIM, ApaNane jANavA maLyuM che ke, zrI IndumatIbahena . jeo ahInI pAThazALAmAM eka zikSikA tarIke bahu suMdara sevA + : bajAvI rahyAM che. jemanI uMmara Aje; 22, varSanI che, ane " ghaNI strIo ane puruSa ema kahetAM hoya che ke "huM kAmanA jemaNe bahu sAruM dhArmika zikSaNa prApta karyuM che teo dIkSA )o 'tamA boja nIce dabAI gayo che. eka ghaDInI paNa mane phurasada nathI....... na levAne taiyAra thayA che. temanuM Apa bhAIoe A mATe UMDA tamArA patrane meM javAba Apyo nathI e bAbatanA. - tame phariyAda kare che, paNa mArI TapAlane huM zI A bhAvathI bahumAna karyuM che..paNa . A bAbatamAM mAre temane ' rIte pahoMcI vaLuM? vAMcavAnuM paNa keTaluM ye caDhI gayuM che. tene paNa pakane che ke teo ATalI nAnI vayamAM zA mATe dIkSA le che? mAre zI rIte pahoMcI vaLavuM? tame nathI joI zakatA ke kAmanA bojA ahiM teo ATaluM sAruM kAma karI rahyA che ane sevAne mATe nIce huM khalAsa thaI gayo chuM ane bhAMgI paDavAnI taiyArImAM chuM." to temane pUrI taka che ane eka zrAvikAnA jIvanamAM rahIne khUba sevA mAro anubhava evo che ke je loko gajA uparavaTanA kAmanA karavAnI temanA mATe pUrI zakayatA che. Ama chatAM teo zA mATe dIkSA bojAnI phariyAda karatA hoya che temanA hAthe bhAgye ja saMgIna, kAma thatuM hoya che. temane kAmane bejo vadhAre paDato lAge che, kAraNa levA pravRtta thayA che te mane samajAtuM nathI. kAraNa ke dIkSA lIdhA bAda ke kAma kema karavuM tenI temanAmAM AvaData hotI nathI. divasa khUba pitA Aje teo je kAma karI rahyA che tevuM kAma karavAnI zakayatA rahe- TuM paDe che ema teo kahetA hoya che, paNa te vakhatanA kevI pAna vAnI nathI. dIkSA lIdhA bAda temanA mAthe aneka baMdhane AvI rIte upayoga karatA hoya che? paDaze ane eka pAMjarAmAM purAyA jevI sthiti svIkAravI paDaze.. hamezAM savAranA zuM kAma paheluM karavuM tenA vicAramAM ane A sthAnakavAsI samAjamAM mahAsatI ujajavaLakumArI jevI tejasvI vicAramAM tenI kiMmatI kSaNo ane kadi kadi kalAko pasAra karatA sAdhvIo kadi kadi ApaNA jovAmAM Ave che. bAkI ApaNA zve hoya che. paNa jeo kharA kAma karanArA hoya che teo AvI vicAraNA pAchaLa bahu ochA samaya pasAra kare che. kaMI ne kaMI kAma zarU ( tAMbara mUrtipUjaka samAjanI sAdhvIomAM bhAgye ja zakitazALI karavuM e ja bAbata khAsa mahattvanI che. ema karavAthI keTaluM kAma | tejasvI sAdhvIo ApaNI najare paDe che. kAraNa ke sAdhvIsaMsthAmAM bAkI rahyuM te samajI levuM vadhAre saheluM bane che. dAkhala thayA pachI temane AgaLa vadhavAne bahAra AvavAne koi kharo kAmagaro mANasa thoDA kalAkamAM keTaluM badhuM. kAma patAvI * avakAMze hotA nathI. temane vyAkhyAna ApavAne paNa adhikAra che zake che te bhAre Azcaryajanaka hoya che. dhAro ke koI eka lekhaka che. mahi. vaLI ApaNA samAjamAM sAdhu-sAdhvIo mAphaka zrAvaka haMmezanAM mAtra be ja pAnAM lakhe te tenA jIvananA cheDe bAlaka che zAviko paNa zuddha dharma pALI AtmAnI unnati sAdhI zake che. athavA te DIkansa karatAM teNe vadhAre lakhyuM haze. temAMnuM thoDuM kadAca che A Indubahena zrAvikA dharmamAM sthira rahI pitAnI unnati sArI nabaLuM haze, paNa temAMthI pasaMda karavA lAyaka ghaNuM nIkaLI Avaze. rIte sAdhI zake tema che ane sAthe sAthe seMkaDe bALAone pATha - eka moTo rAjakIya sUtradhAra ke moTo vyApArI, eka sAdhAraNa ? A zALA mAraphate dhArmika zikSaNa ApIne ucca koTinI zrAvikAo mANasa be mahinAmAM jeTaluM kArya kare te karatAM, be kalAkamAM banAvI zake tema che. A kArya dIkSA lIdhA pachI teo karI zaka- vadhAre kArya karatA hoya che. A zI rIte zakaya bane che? A vAnA nathI. to Indubahenane mArI vinaMti che ke teo A aMge kAraNa ke teo mahattvanI bAbata upara pUrA ekAgra hoya che, kAraNa na haju paNa vicAra kare. haju kAMI moDuM thayuM nathI. dIkSA lIdhA bAda ke binajarUrI bAbatamAM teo kadi gUMcavAtA nathI, kAraNa ke potAnI ssamAjasevAnI AvI taka temane maLaze nahi, A mArI salAha nIcenA mANasamAM kAmane kema vahecI devuM te temane barobara AvaDatuM temanA gaLe na utare ane dIkSA levAnA vicAra upara ja jo teo hoya che, kAraNa ke temane samaya bagADanArA lokone teo makkama rahe to temane mArI zubhecchA che. tyAM jaIne paNa teo haMmezA potAthI dura rAkhatA hoya che. A paranuM kalyANa sAdhe evA eka vaDila tarIke mArA AzIrvAda A chello muddo sauthI vadhAre mahattvanuM che. jo tame koI mi che. ahiM mAre spaSTa karavuM joie ke huM dIkSAne virodhI nathI paNa Ane lAbhAlAbhane ApaNe vadhAre UMDANathI vicAra karavo kharekharA agatyanA kAmamAM rokAyelA rahevA mAgatA ho to tamArA kAmamAM koI jarA paNa khalela pahoMcADe te tame lezamAtra sahana to joie ane Aje A bAbatamAM gatAnagatikatA jevuM je cAlI karI zako tema nathI e tamArI AsaMpAsanA lokone spaSTapaNe [ rahyuM che temAM yogyayogyane ApaNe badhAe, gaMbhIratAthI parAmarza ke A karavo ghaTe che." samajAvI devuM ghaTe. tame kahezo ke A to eka prakAranI niSpharatA kahevAya ane tamArA samayamAM lAga paDAvanArAmAM keTalAka evA paNa prayaMkhazrInA A vakatavyathI upasthita zrotomaMDaLIne ThIka hoya ke je jarUra tamArI dayA ane darakArane pAtra hoya. A barobara ThIka AghAta lAgyo. pramukhazrIne AbhAra mAnIne meLAvaDo visa che, paNa temane tamArA kAmanA kalAko pachInA samayamAM maLavAne, jina karavAmAM Avyo. . rAkhe. e mahApuruSa geTTa ne loko eka nirdaya mAnavI tarIke varNavatA trInAM dIkSAthI IndubahenanuM bahumAna karavAnA AzayathI hatA, kAraNa ke te potAnA vahAlAM' samayano apavyaya thavA devAne thayelA jainasamudAya vacce pramukhasthAnethI zrI maNIbhAIe e sApha sApha InakAra karato hato. kadAca te nirdaya na hoya, ema chatAM, karI bahumAnamAM ane dhanyavAdamAM potAne sura ne purAvatAM "bahena A tame paNa AvI nirdayatA ja * 'phaeNsTa' nAmanuM mahAkAvya mAnavajAtane zuM karI rahyA che? kayAM jai rahyA cho?" e prakAranA praznapUrvaka caraNe dharavAnuM zakya banAvI zakI hatI. A to potAnuM vakatavya zarU karIne jyAM tame jaI rahyA cho te karatAM jyAM, eka bIjA moTA mANasa monTenee kaheluM ke "tamArA kAmamAM, ja chImAM sthira rahIne eTaluM ja AtmakalyANa sAdhI zakazo tema ja ghaNA ne moTA pramANamAM sevA ApI zakaze-evA bhAvane pragaTa karatuM vivecana madadarUpa thavAne huM taiyAra chuM, paNa tenI sAthe tanmaya thaIne mAruM karI ke, A hiMmata mATe zrI maNibhAIne hAdika dhanyavAda ghaTe che. kAma bAjue mUkavAnI huM sApha nA pADuM chuM." potAnuM kAma barobara saMbhALavuM e sauthI vadhAre mahattvanuM che. A niyama kaThaNa che, paNa anukaLa vicAra dharAvatA samudAya vacce AgaLa paDatA vicAro raju karavAmAM koi khAsa himatanI jarUra paDatI nathI, paNa dIkSA aMge sonerI che. ' vidhinyavAda varasAvatA janasamudAya vacce e dIkSAnA aucityane paDa- - kalAnI upAsanA ghaNA lAMbA samayanI apekSA rAkhe che ane kAre e ghaNI moTI niDaratAnI apekSA rAkhe che. Aje jyAre jIMdagI ghaNI TUMkI che--" "Art is long and life is short." bIje samAjamAM dIkSA levAnI josabhera pavana vAI rahyo che ane nAnAM moTAM, yogya ayogya, zikSita-azikSite--aneka bhAI baheno Ama hovAthI tamArA kiMmatI kalAko bIjAone ApIne tamArI nA kezA lobo vicAra karyA sivAya dIkSA aMgIkAra karavA doDI rahyAM che jaMdagIne vadhAre TUMkI na kare. tame sadupArjita navarAza mANe, ki ane jyAM tyAM dIkSA mahotsavo moTA pAyA upara yojAI rahyAM jarUra mANe, paNa jyAre kAma karatA ho tyAre sakhata rIte ane ki che tyAre koI viziSTa javAbadAra vyakitae A gatAnugatikatA sAme sArI rIte kAma karaze. je loko eka kalAka paNa, jarUra paDaze, kADhI lAlabatI dharavAnI jarUra hatI. AvI lAlabattI dharIne jaina samA rojano vAyumaMDaLamAM kSobha pedA karavAnA kAraNe zrI marNibhAIne jaina zakatA nathI teo je gaI te kadI pAchI AvatI nathI evI kSaNano samAjanI navI peDhInA abhinaMdana ghaTe che.. 11, " , pUro upaga kema karavI te jANatA hotA nathI.. . . . . ke paramAnaMda mULa aMgrejI: A mero, anuvAdakaparamAnaMda : : ' ' ' ' ' Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * prabuddha jIvana tA. 1-5-22 mArI jIvanasAdhanA upasaMhAra ke A AkhA pravacane ane pustikAmAM jyAM jyAM huM ApanI samI anubhavakathA rajU karatAM karatAM vAtsalya- e zabda lakhAya che, te huM eTale amArA parivAranA. dhAma saMsthAnA AraMbha ane nirmANa sudhI ApaNe AvI pahoMcayA. pratinidhi tarIke ja mane gaNave. mAlaparAnA mArA kAryamAM bIja rUpe je vicAro paDayA hatAteNe mArAM dharmapatnIe mArA AdarzaghelA ane dhUnI prathAmAM ' ' saMsthArUpe aMkara kADhayo. have tenA vikAsa mATenI anukULa rAdaya sAtha Ape che. ane pote game tevI agavaDa veThIne ja " nA AbohavA jarUrI hatI. saurASTra racanAtmaka samitie nAMNAkIya paNa mane AgaLa vadhavAnI taka ApI che. temane sAtha ane sagavaDa, snehanI haMpha ane saMpUrNa svAtaMtraya ApIne enA mitra parivArane sahayoga na hota te AmAnuM, kazuM paNa thaI vikAsane anukULa vAtAvaraNa ApyuM. e ja rIte mArA sAthIdArone zakata nahIM. prema, puruSArtha ane agavaDa veThIne saMsthAne rAgavaDa devAnI A vakhate keTalAka sAthIdAronI sAbhAra noMdha lauM to zaivAparAyaNatAe saMsthAne AMtarika vikAsanuM baLa ApyuM. te ucita gaNAze. mAlaparAmAM paga mukatAM ja bhAI jerAmadAsa eTale 'vAtrAlyadhAma saMsthAnA vikAsanA A be mukhya baLa ane temanA sujJa patnI aMbAbahene bAlamaMdirano bojo upADI na hota te mArA vyakitagata prayatna alpAze che kAragata nIvaData. kAragata nIvaData. lI; ane mane haLa banAvyo. zALAnA zikSaka zrI naMdalAla. A kAraNe saMsthAnuM TrasTa racatI vakhate amArA saunA preraka bhAI, puruSottamabhAI zipI, ane tulasIdAsajIe zALA tathA ane saurASTra racanAtmaka samitinA maMtrI zrI manubhAI paMcoLI, saMskArakendranuM uttama kAma karI tenA yazane mane bhAgIdAra che banAvyo. jugalakizora. mahezabhAI ane dAsajIe; pauDhazikSaNa, kAryAlaya maMtrI zrI ratibhAI gAMdiyA, tema ja samiti ane tenI chAtrAlaya ane zikSaNanA prayogomAM cIvaTa ane caturAI batAvI che mahilApravRtti ane saMskArapravRtti sAthe otapreta thayelAM ane amArA prayoga tarapha keTalAka zikSaNakAronuM dhyAna kheMcyuM. zrImatI jayAbahena zAha, bhAvanagara jillAnI anekavidha racanA- jagubhAI ane maganabhAIe mArA DAbA-jamaNA hAtha tarIke kAma karI tmaka pravRtti jenI sAthe vaNAI gaI che tevA zrI jAdavajIbhAI game tevA jokhamamAM paNa jAnamAlanI paravA karyA vinA jhukAvyuM temane laIne amArA kAmanI sArI evI kadara thaI. ane DI; .. modI TrasTI tarIke amane anivArya lAgatA hatA. teoe lAlajIbhAIe te vinebAjI pArothI naitika AdhyAtmika raMga" .' amArA Agrahano svIkAra karyo ane amArA kAryakara maMDaLamAMthI laIne amArA badhAM kAmane mAtra teno raMga ja na lagADo, paNa ' huM, lAlajIbhAI paTela ane maganabhAI joSI, ema sAta sabhyonuM javAbadArIne bhAra upADyo che. ' 1954 pachI . huM vahIvaTI amAruM TrasTaDIDa racAyuM che. TrasTIoe amArAmAM vizvAsa javAbadArIthI sIdhI rIte mukata banyo chuM. amArA vidyArthIo ' , bhaNIne AvyA ane grAmadakSiNAmUrti ane lokabhAratImAMthI emane. ane sneha vyakata karIne jeTalI thaI zake teTalI anukULatA je preraNA maLI tene sAkAra banAvavA teo mathe che. mAruM kAma UbhI karI che ane sAthIdAroe eTale ja sahayoga Apela che. temanA te sapuruSArthamAM paDakhe rahevAnuM che ane te huM karI rahyo amAruM valaNa paNa racanAtmaka samitinA ame aMga jevA chuM. amArA TrasTIo paNa temane protsAhana Ape che. AjanI re hoIe te rIte kAma karavAnuM rahyA che. Ama chatAM mu. nAnA- amArI saMsthA eTale ahIM bhaNelA navajavAnoe nAnAbhAIno para bhAInI zikSANasAdhanA, vinobAjInA vicAraparivartana jhIlatA parivAramAMthI zikSaNa ane saMskAra meLavI tenuM vitaraNa karavA mAM mATe mAMDela paraba gaNAya. amArA kAmamAM jo kaMI kacAza jaNAya che ke sarvodaya saMdezA ane saMtabAlajInA dharma daSTie samAja racanAnA te te vicAronI nahIM paNa amArI adhurAza ane aNaAvI vicAramAM rahelI suma ekatAne pakaDIne saMsthA dvArA samanvaya che DatanI che tema ane spaSTa jaNAya che. amArA kAryakartAone sAdhaka kAryakrama rajU karavAnA ane prayatna karIe chIe. temAMnI samagra samUha yuvAna vayano che. amAre tyAM haju mu. nAnAbhAInI keTalIka gUMce amane mUMjhave che. paNa ahiMsA, satyanI sAdhanAnI bhUmikAmAMthI je ame calita nahIM thaIe te AvI muMjhavaNa adhyAtmaniSThAnI bhUmikA joIe tevI baMdhANI nathI, eTale kSaNajIvI ja nIvaDavAnI tevI amane zraddhA che. A guMmAMnI eka vicArabheda, matAgraha ke kauTuMbika rAgadveSanA khaDaka para amArI nAvane athaDAvAne bhaya Ubha che. chatAM Aja to ANadITha - guMca A prakAranI che : je grAmajIvana sAthe ame tAla meLavavA IcchIe chIe, tenI sadAcAra saMbaMdhenI, nIti saMbaMdhenI, vyasana, vrata jema kheDavAnA utsAhathI sahaciMtana, sahakAra ane sarvodaya ane khAdI saMbaMdhenI, sAmAjika jIvane saMbaMdhanI ane rUDhivyavahAra siddhAMtane khyAlamAM rAkhI A juvAnoe potAnI juvAnIne sevAkSetramAM jhukAvI che. emaNe karelA kAryane ahevAla, hisAba saMbaMdhanI mAnyatA ane kakSA judA judA stare judI judI che, eTale tene ladhutama lokabhUmikAe sparzI e te ghaDatara kAcuM vagere samAja pAse rajU karavAnuM ame vicArIe chIe. temane samajavA mATenuM A lakhANa pUrvabhUkimA banaze, te AzAe , rahe che, ane AdarzanI bhUmikAe jo cAlavA jaIe to lokamAnasa vimukha thAya tema che. eTale saMsthAe naitika bhUmikAe A lakhANane pustakAkAre pragaTa karavAnuM vicAryuM che. ' " daDha rahevA chatAM loko sAthe tAdAmya sAdhI puruSArtha karavAnuM che. muMbaInA samajaNA sadgRhastha ane sannArIone gAmaDAMnA tAdAbhya thoDo rAga janmAve che; rAga apekSA UbhI kare che prakana samajIne yojanApUrvaka gAmaDAMne sarvAgI vikArA thAya tevA ' ane e apekSA natika dhoraNo sAthe baMdha na besatI hoya kAmamAM pitAnI vaicArika tathA sAdhanasAmagrInI zakita ApIne '' ane saMtoSAtI na hoya tyAre samAjanA eka yA bIjA tharano sarva rovA saMgha, prAyogika saMgha, ke racanAtmaka samiti jevI saMsthAo ane aNagamo ane virodha vahAro paDe che. Ama sAgaranA bharatI dvArA gAmaDAMne madadarUpa thavA mArI vinaMti che. sAthe sAthaupara ne oTanI jema saMsthAne paNa lokavizvAsanA bharatI oTano jaNAvelA saMgharSo samajIne potAnI sevA ApavA mATe bhAvanAzIla ane anubhava thAya che. Ane kAraNe jyAre amArI saMsthAnI loka yuvaka vargane mArUM-amAruM nimaMtraNa paNa che. A mArA paMdara varSanA rovA ane lokapriyatAnA vakhANa thAya che, tyAre huM bhAre moTo anubhavathI mane lAgyuM che ke, saccAipUrvaka kAma karanArane sahakArI saMkoca anubhavuM chuM. kAraNa ke bahAranA AvanArane AvAM bharatI maLyA ja kare che. gAmaDAMe paNa sada asadane viveka gumAvyo nathI. oTane khyAla ja kayAMthI hoya? teo te bharatI ja dekhe ane tenI chAtI nabaLI che. eTale bolI zakatA nathI, paNa mauna sahAna- 1 thI bharatImAM amArI nabaLAIo DhaMkAya gayelI hoya, emAMya vaLI bhUti ApaNI sAthe ja hoya che ane te ja ApaNA kAmanI preraNA AgaMtuka vyakita sahRdayI hoya eTale sArI vastumAM taraboLa che. mAlaparAmAM thatA badhA kAmanI pachavADe A muMgA samAjanA ozI. sI thaI amArA para prasaMzA verI jAya. paNa e prasaMzAno. bhAra. rvAda che. tevI pratIti je amane protsAhana ane prasannatA Ape che ! ' amane vizeSa muMjhave che. ' samApta .. ? ' ' dulerAya mATaliyA ' mAlikaH zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha; mudraka, prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3... muNasthAna dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rU. 4 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 24 : aMka 2 prabu jIvana muMbaI, me 16, 1992, budhavAra "AphrikA mATe ziliMga 8, zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: 20 nA paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA zeSaNa-muktine saraLa IlAja: "amara" rUpiyAne nazvara banAve! re ' (keTalAka samayathI mArI pAse paDI rahelA zrI appAsAheba zeSaNanuM vadhAre prabhAvI sAdhana banI che. zeSaNa-nivAraNa mATe mAtra paTavardhananA lekhane anuvAda nIce pragaTa karavAmAM Ave che. temAM ' jamInanI vaheMcaNI karavAthI kAma nahI sare, lokone pUro sAtha paNa e AjanI zASaNa prakriyAne nAbuda karavAnA eka IlAja tarIke nahIM maLe. zeSaNanA je je mArgo hoya te badhA eka sAthe baMdha ki nANAMnA cAlu mUlyane uttarottara ghaTADavAnI amuka kAnUnI padhdhati karavA jarUrI che. myunisipAliTI zaheramAM dAkhala thavAnA eka nAkA che 2ju karavAmAM AvI che ane tenA anusaMdhAnamAM gharabhADuM ane para pahero rAkhaze te te anyAyI Tharaze ane tene leza mAtra, kara, Ai ' DIvIDanDa mATe paNa amuka samayamaryAdA sUcavatA mArgo temaNe vasula nahi thAya. kema ke loko bIjA rastethI zaheramAM mAla lAvaze. A ' rajU karyA che. zrI appAsAheba paTavardhana mArA junA mitra che ane eTale badhA raste eka sAthe cokI mUkavI joie. ratnAgiri jillAmAM varSothI kArya karI rahelA racanAtmaka kArya jIzAhInA hAtha kartA che tema ja bhUdAnapravRtti sAthe nikaTapaNe joDAyelA prajAsevaka pUMjIzAhI aneka rIte apaharaNa yA te zoSaNa karatI hoya che; che. thoDAMka varSa pahelAM temaNe muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA jAtI paNa tenuM mukhya sAdhana che vyAja-vaTAva. vyAja vaTAvI levuM e vaNaparyuSaNa vyAkhyAnamALAmAM A vicAro rajU karatuM eka vyAkhyAna hakkane paiso (muphatakhArI) che. leNAmAM je mULa dhana che te zAhukAApyuM hatuM, paNa e vakhate temanA A bAbatane lagatA vicAroe ranI mahenatanuM dhana che. tenA upara tene pUro adhikAra che ane Aja, jeTaluM nakkara rUpa dhAraNa karyuM nahotuM. Aje te vicArIe mULa dhana zAhukArane pAchuM apAya te ucita ane jarUrI paNa che. conviction-pratIti-nuM rUpa dhAraNa karyuM che ane tene pada- paraMtu zAhukAra je vyAja le che te anucita che. mULa rakama jeTaluM A yAtrA dvArA teo eka mIzanarI mAphaka catarapha pracAra karI rahyA vyAja maLI jAya eTale deNadAra karjamukata thai javo joie. karI che. jayAre A temanA lekhano anuvAda pragaTa thaI rahyo che puMjIzAhInuM bIjuM sAdhana che bhADuM. eka lAkha rUpiyAnuM na yore appAsAhebanI evI apekSA che ke A viSayamAM rasa * makAna cAlIza bhADutone bhADe ApavAmAM Ave te mAsika eka. dharAvatA evA A lekhanA vAcako potAnA abhiprAyo lakhI hajAra rUpiyA maLe. majabUta makAna ochAmAM ochuM se varSa te Take. je.' er mokale ane te prabudhdha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Ave. temanI A ATalI mudatamAM tene cAluM saMrakSaNa-kharca ane raMgarogAna ke vizeSa IcchA dhyAnamAM laIne koI paNa vyakita appAsAhebanA vicA- marAmatane kharca bAda karatAM paNa daza lAkha rUpiyA thaI jAya. choka nuM anumodana karatuM ke virodha karatuM lakhANa maklI Apaze rAMo mATe kAyamI Avaka karI javA mATe te AvAM 'makAne tA ane te lakhANa vyavasthita rIte ane muddAsaranuM lakhAyeluM haze bAMdhavAmAM Ave che. paNa AvI je maphatanI Avaka tenuM nAma ja INii to te prabuddha jIvanamAM yathAvakAza pragaTa karavAmAM Avaze. appA zeSaNa che. mahenata ekanI ane Avaka bIjAne. dareka saMsthAne vi sAhebanI yojanA Arthika kSetre krAMtikArI che ane prathama darzane pitAnA hisAbamAM depreciation fund ghasArA phaMDa A ghaNAene avyavahArU lAge tevI che. abbAsAheba paTavardhana jevA rAkhavuM paDe che. jo ke A ghasAro keTale gaNavo te nakkI karavuM ucca koTinA vidvAna vicAraka jayAre A vAta ApaNI samakSa muzkela che, paraMtu te rakama mULa rakama karatAM kayAre paNa vadhI nathI. mi rajA kare che tyAre tene pUrI sahAnubhUti ane AdarathI vicAra jatI. eTale ghasArAnI rakama jeTaluM bhADuM rAkhe che te paigya gaNAya. ( kiravo e ApaNo dharma che. A lekhanA anuvAdanuM kAma sau. eTale mULa makAnanI kiMmata jeTaluM bhADuM zAhukArane maLI jAya .. ja tarUNAbahena zAhane soMpeluM. temaNe ghaNuMkharUM taiyAra karIne mane ke bhADuta makAnamAlika thaI jAya te ucita che. na ApeluM. pachI te anuvAdane pUro karavAnuM ane jarUra jaNAya zeSaNane trIjo mArga che "DIvIDanDa" yAne bhAga. koI che. tyAM, samAravAnuM kArya zrI menAbahena narottamadAse karyuM che. A mATe kArakhAnAnI mUDIrokANamAM thoDI mUDI huM rokuM te huM tene bhAgIA che te banne bahenone AbhAra mAnavAmAM Ave che. 'paramAnaMda) dAra thayo. pachI amaryAda samaya sudhI meM rokelA hajAra rUpiyA upara jamInanuM svAmitva purANakALathI bIjAo upara prabhutva naphAnA hisAba pramANe dara varase sothI doDhaso rUpiyA mane maLatA ' jamAvavAnuM tathA temanuM zoSaNa karavAnuM sAdhana rahyuM che. raheze. A vyAjanuM ja bIjuM nAma che. jema mULa rakama pUrI thAya jamIna para eka vyakitanI mAlikI e, anyAya che. A sArvatrika anyA tyAM sudhI ja vyAja levuM munAsiba che tema A "DIvIDanDa" paNa vAla yanA nivAraNa mATe bhUdAna Andolana zarU karavAmAM AvyuM che, tene zeramAM jeTalI rakama rokI hoya te bharapAi thAya tyAM sudhI ja levuM daro uddeza che zoSaNa mukatasamAja" ne vyAjabI che. zeronI rakama pUrI thai jAya ke te kArakhAnuM majuronI dA. . paraMtu AjanA jamAnAmAM jamInanI mAlikI ke prApta thatI sAmUhika milakata banI jAya. kemake mAronA pagAramAM kApakapa vidhA jamInanI kiMmata athavA pAkanuM vecANa e badhAM karatAM dhananI mAlikI karIne je bhAgIdAro mATe DIvIDanDa nakkI karavAmAM Ave che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 12 prabuddha jIvana tA. 16-5-62 ' che. A zoSaNanA eloya ke prAdezika sarakAra racAhe rAjakita cothuM sAdhana che vyApAramAM ceka napho. anAja sastuM karyuM haze te te vArSika vyAja bharavAmAM purUM thai gayuM haze, eTale hoya tyAre kharIdavuM ane bhAva vadhI jAya tyAre vecavuM. evI rIte te paNa RNamukata thai jaze. vepArIo hajAranA paMdarase nIpajAve che. herapheranA aMge thatI ghaTa, dhArmika netAone niSedha , saMgharI rAkhavAthI thatuM nukasAna tathA vecANane aMge thatA kharca A manu, mahamada, krAIsTa vagere badhA dharmapurUe bojane badho kharca bAda karyA pachI je no-taTe Avyo hoya te eka 'niSedha karyo che. emanA samayamAM vyAjanA joDIyA bhAIo jevA nA vyApArIne phALe Ave tene badale tenI sAmAjika vaheMcaNI thAya ' bhADuM ke DIvIDanDa jevI vastuo hatI nahi. jo hota te tene paNa.' . te yogya che. athavA te jathAbaMdha vyApAra sarakAra ke samAja emaNe niSedha karyo hota. chatAM mahamade "ribA"nI manAI karI hatI. hastaka cAle ane maryAdita pramANamAM chUTaka vyApAra khAnagI vyakita kahe che ke, "ribA" eTale "vRddhi." eTale ke vadhAre paDatuM levuM. harataka cAle ema thavuM joie--pachI te sarakAra cAhe grAmapaMcA- ene artha e thayo ke bhADuM ke DIvIDanDa jevI praNAline niSedha thata hoya, lokala borDa hoya ke prAdezika ke kendrIya sarakAra hoya. temanI kalpanAmAM hatA. dareka muslImanI eTale ke dareka pramA A zeSaNanA meTA ane cakakhA dekhAI AvatA rastAo zika mANasanI pharaja che ke te dareka prakAranI ribA-vRddhi letAM aTake.. che. A uparAMta lenAra ane vecanAranI vacce kAma karanAra trIjI mahamada sAhebe "vyAja ApavuM" tene paNa gunho gaNAvyo vyakita je dalAlI le che te paNa zeSaNanuM eka aMga che. banne che, ane te yogya ja che. zAhukArane zodhI tene vyAja levAnI pakSa ekabIjAne ochAmAM ochuM ApI vadhAremAM vadhAre levA lAlacamAM phasAvanAra devAdAra ja hoya che. menakAe vizvAmitrane mAgatA hoya che. koI vakhate eka pakSa jIte, koi vakhate bhraSTa karyA, kemake te pote paNa bhraSTa hatI. bIjo. kayAreka A kustI anirNAta paNa rahe. moTA amaladAro, paisAne janma-piyAne udabhava vakIla, DokaTaro, ijanero vagere loko moTA pagAro athavA moTI payagambaroe je kahyuM te bhagavAnanI ja vANI hatI. bhagavAmoTI phI letA hoya che. paraMtu nyAyasarane pagAra ke phI athavA nanA rAjyamAM vyAjane sthAna nahotuM. bhagavAnanA rAjyamAM sikko, vastuonA vyAjabI bhAvo nakkI karavAnuM ApaNI pAse koI neTa, ceka vagere nahotuM. tyAM anAja, dALa, pazu, dUdha, phaLa, : cokkasa dhAraNa nathI ane be pakSanI kheMcatANamAM kone vadhAre lAbha kapAsa, Una, rezama, madha, zeraDI, lAkaDuM vagere padArthothI vastuvinimaLe che te nizcita karavAnuM kAma paNa muzkela hoya che. eTale maya thato hato. e yugamAM anAja calaNanuM kAma karatuM hatuM. mAnazoSaNanA A mArgo vize vicAravAnuM hamaNA chADI daie. vInI saMpattinuM mApa anAjathI nIkaLatuM. paNa A nazvara hatuM. paNa vaTAva ane vyAja te tadRna geravyAjabI che. bhADuM ene vadhAre paDatA saMgraha nukasAnakAraka hatA. eTale e kALe leko ane DIvIDanDa tenAthI paNa badatara che ane A bAbatamAM ucita. pitAnI vadhArAnI saMpattine dAnadharmamAM upayoga karatA. dAnapravRti anucita vaccenI bhedarekhA ApaNe spaSTa AMkI zakIe tema chIe. sahaja hatI. e samaye jo koI paDozI anAja udhAra mAgavA AvatuM pagAra koNe keTalA le te bAbate vivAdAspada che, paNa vyAja-- to jANe bhagavAna ja madada karavA AvyA evuM lAgatuM. te potAnuM.' ' vaTAvane koi bacAva thai zake tema nathI. eTale ApaNe pahelAM anAja doDhA ke bamaNAnI AzA rAkhyA vagara hoMzathI udhAra A A aniSTo dUra karavA tatpara thaie. AvI spaSTa bAbatamAM loka- ApatA. kemake bIje varase tene jAnAne badale navo pAka maLavAno hato. A mata meLavavA muzkela nahi paDe ane sarva saMmatithI kAyado karI zeSaNa e kALe paNa koi lebhI manuSya garajI pADozI pAsethI nivAraNa thai zakaze. savAyuM ke doTuM leta, paNa te nIca halako gaNAte. samAjamAM tenI. sarvatomukhI zeSaNabaMdhI pratiSThA na rahetI. paNa Aje vyAja vaTAva e eka pratiSThita dhaMdho zeSaNanA badhA mArgo eka sAthe baMdha karavAthI ghaNI saraLatA gaNAi gayo che. enuM kAraNa che paisAnuM ciraMjIvapaNuM. thai jaze. upara darzAvelA mArgenei eka eka judA laI tenI manA paise (calaNa) nathI eTale bhArI ke nathI te saMgraha karavAmAM karavAmAM kadAca pakSapAtane Aropa Ave. tema karavAmAM koI eka anAja jeTalI jagyA rokate. lAkhono saMgraha sahelAIthI thaI. ' khAsa vargane vadhAre nukasAna thavAno saMbhava che, paNa badhA mArgone zake che. ane vadhAre ajAyabInI vAta e che ke te amara che. bhagI che eka sAthe baMdha karavAthI koinuM nAhaka nukasAna nahI thAya. temAM vAne sajelI badhI vastu nazvara che, paNa manuSya sarjelI A eTalI zarta kharI ke je sagavaDatA ekane apAya te bIjAone paNa kRtrima saMpatti amara che e Aje vicitra nyAya pravartI rahyo maLavI joie. zAhukArane jema tenuM mULa dhana pAchuM apAya tema che. paisAno janma thayo eTale "vAMDha 7 thI, sUga na ghaTI, jamInamAM rokelI mUDI paNa tene pAchI maLavI joie. nahIM vastra mAsamAna ! zrInAM vastra TyA sunasAna ll" manuSya bhUdAna-grAmadAna dvArA prApta thayelI jamInamAM je pahelAMnA ekAeka sAva badalAI gayo. enI dAnavRtti UDI gaI ane tenI mAlike temAM bAga banAvyo hoya ke kUvo khodAvyo hoya te tenI jagyA lobhe lIdhI. dAna to dUra rahyuM, paNa have te pADozIne mUThI rogya kiMmata meLavavAne te adhikArI che. paNa jo te tenuM paNa juvAra paNa ApatA nathI. apAra saMgraha karavAnI saraLa cAvI tenA dAna karI de che te tenI udAratA che. A udAratA aicchika hAvI hAthamAM AvI gaI che. calaNI nANAno janma mULamAM to thayo che joIe. tenI pAsenI vadhArAnI jamInane kabajo choDavAnI pharaja kharIdavecANanI suvidhA mATe. enuM nAma te che "karansI" "calaNa" pADavI Avazyaka ane megya che, paNa A bAbatamAM tene pharaja cAlavAvALa...paNa saMgraha karavA rUpe tene durUpayoga thaI rahyo che. pADI na zakAya. svabhAvathI ja dAnazIla manuSya lobhI banyo ane "DhomapUchAnI paforuna" '' jayAre badhI bAjuthI zeSaNabaMdhInA mArga ApaNe svIkAryA haze. e kahevata anusAra lebhane lIdhe ja corI, lUMTaphATa, lAMcarUzavata, tyAre jo koi grAmavAsI potAnuM khetara chADI dai zaheramAM dukAna khele kALAbajAra jevAM aniSTo Aje duniyAmAM vadhI rahyAM che. pADozI- Do. te tenA khetaranI kiMmata je thAya te tene keTalAMka varSo sudhI hapta 5 sudhI had dharma lupta thaI gayo che ane adharmanuM jora vadhI gayuM che.' hatuM maLyA karaze ane pachI te baMdha thaI jaze. paNa te daramiyAna ghaNI kI mawta vara mera nAkSata" e kaLiyuga besI gayo che. to teNe bhADe lIdhelA makAnanuM bhADuM paNa baMdha thaI jaze ane makAne tenuM Aje duniyAmAM dareka vastunI kheMcatANa che. ane te divase pitAnuM thai jaze. khetara gayuM, makAna maLyuM makAna mAlikane paNa te divase tIvratara banatI jAya che. tenAM mULamAM paisAnuM A amarapaNuM kaMi nukasAna nahi thAya. makAna bAMdhavA mATe jo teNe kaMi karaja ja che. ' Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-5-ra prabuddha jIvana nANAM-ghaTa eTale spaSTa che ke A saMgharSa mITAvavAnA upAya rUpiyAne martya banAvavA. sane 1961 nI noTa 1962 mAM na cAle athavA vAsI bane. e neTa varSa purU thAya ke sarakArI beMkamAM pAchI ApI navA varSanI lai levI, ane A badalAvavAmAM sarakAra sA rUpiye cha rUpiyA ochA Ape. eTale mANasane sAnA corANu rUpiyA maLe. Ama varase varase cha cha rUpiyA kapAtA jAya. jema bukaselara navA varSanI zarUAtamAM pahelAM navA varSanI DAyarIo chapAvIne taiyAra rAkhe che tema dara varase sarakAra navI noTo chapAvIne taiyAra rAkhe. A je cha rUpiyAno kApa mukAze te khAnagI vyakitanI mUDI para haze. sarakAra to game teTalI noTo chApIne bahAra pADI zake che. vadhAre noTo chApavAthI moMdhavArI vadhe tema lAkomAM asatoSa vadhe, te mATe sarakArane maryAdita rahIne noTo chApavI paDe te eka alaga vAta che. A nANA--ghaTanA kAraNe ApoApa vyAjanuM mahattva ghaTI jaze. kAMya chUTuMchavAyuM vyAja levAtuM haze to te tarapha ghRNAthI jovAze ane kAyadesara rIte paNa vyAjanI manAI ja haze. vyAja baMdha thavAthI bhADA jevA bIjA zoSaNanA mArgo paNa saMkaDAtA jaze. Ama bIjA mArgo baMdha thayA pachI kadAca jamInanI mAlikI rahI jaze, paNa te ekalI paDI gayA pachI tene haThAvavI muzkela nahi paDe, arthAta jamIna kheDUtane havAle karI devAnuM saheluM thaI jaze. sarvasaMmata kAyado spaSTa che ke A nANAM-ghaTa kAyadA dvArA ja karI zakAze. AvA kAyado sarvasaMmatithI karavA azakaya nathI. Aja pUMjIvAda mITAvavA mATe tIvra saMgharSa cAlI rahyo che, paNa tene mATe nANAM--ghaTa jevA sarala, svaccha ane niMdA--dreSa matsara rahita bIjo koI upAya nathI. te ApAApa pAtAno mArga karI leze. nANAM--ghaTa vyAjabI, nyAyya ane hitakArI che, ane tenuM phaLa zoSaNa nivAraNa avazya bhAvI che. tenAthI saMgharSanuM mULa ukhaDI jaze ane premabhAva vadhaze. kAmanA pUra badalA maLaze, udyogazIlatA vadhaze ane samAjanuM kalyANa ja kalyANa thaze. A dvArA bhArata sAmyayoganA eka apUrva namunA duniyA samakSa mUkaze. keTaluMka spaSTIkaraNa (1) nANAghaTathI rUpiyo nAza pAmaze ema mAnavAnuM nathI. mANasane calaNanI jarUriyAta meTApramANamAM rahevAnI ja che, ane te pUrI karavA sarakAra dara varase noTo chApatI javAnI che. (gaye varase dasa hajAra karoDa rUpiyAnI leNadeNa sugamatAthI thaI to A varase agyAra hajAra karoDanI jarUra paDavAnI che.) A dvArA sarakArane vaNamahenate sArI Avaka thatI raheze ane tenA pramANamAM ko ochA karI zakAze. (2) AnAthI zASaNanA moTA mArgo baMdha thai jaze, jo ke sAdA jevA nAnAM zoSaNA cAlu raheze. paNa pachI to tenA upAyo paNa sUjhaze. (3) AnAthI mAnavanI saMgrahavRtti ane lAbhavRtti ghaTaze. manuSya saMgraha game teTalA karI zakaze, paNa teno hetu haze lAkasevA. paisA udhAra levAdevAnuM ochuM thai jaze. temaja eka moTuM makAna meM bAdhyuM ane bhADe ApI dIdhuM te temAM kareluM mArUM rokANa vIseka varasamAM mane pAchuM maLI jAya, paNa te makAnanA samArakAma, rakSaNa vagere aMgenA kharca te mArA putra--pautrone te makAna jayAM sudhI UbhuM hoya tyAM sudhI maLyA kare. A pramANe peDhI dara peDhI satata bhrAma ane bacatathI karoDonI milkato UbhI karI zakAze ane te nirdoSa nirUpadravI samAjopayogI milkata raheze. (4) Arthika viSamatA to raheze, paNa te zeSaNamUlaka nahIM hoya. te guNamUlaka, udyama ane bacatane aMgenI haze. evI viSamatA mAraka AME 13 nahi hoya paNa preraka banaze, sArA vidyArthIonA mArka bheLavI daine badhA vidyArthIone sarakhA bhAge vaheMcI ApavAmAM Ave te zuM sArA vidyArthIo abhyAsa choDI deze ? haragIja nahi, (5) upara jaNAvyA mujabanI kAnUnI nANAghaTanA svIkAra thayA pachI jamInanI vaheMcaNI karatI vakhate jamInanA pahelA mAlikane tenI jamInanA badalA udAratAthI ApavAmAM koI muzkelI nahIM Ave, niraMtaranA zeASaNathI bacavA mATe badalAnA haptA becAra varasa vadhA2e ApavA paDe to te mATe du:kha nahIM thAya. Ama karavAthI jamInamAlika paNa A bhAre krAntimArgamAM rAhamata thaze. AvA, jamInanI vaheMcaNI ane nANATa drArA sAmyayoga ApaNe siddha karIe. Ane mATe A kAryakramamAM sahamata thatA saghaLA sajjano ekaThA thAo, sakriya bano, pracArazIla bano, pote A kAryakramanuM saMpUrNa pAlana karo, ekalA paNa karo ane sAmUhika rUpamAM paNa karo, ane bIjAne samajAvo. alpAsAheba paTavardhana zrI. vimalA ThakAranAM vaicArika parivanAnI kahANI je (prabuddha jIvananA gatAMkamAM dAdA dharmAdhikArI upara gata oNgasTa mAsanI 17 mI tArIkhe svITjharlenDamAM AvelA jhurIca khAtethI bhUdAna pravRtti aMge potAnA palaTAyalA valaNano ullekha karatA zrI vimalA ThakAre lakhelA patrano anuvAda pragaTa karavAmAM Avyo hato, tyAra bAda cAlu varSanA phebruArI mAsanI sAtamI tArIkhanA aMgrejI bhUdAnamAM 'The Basic Challenge' e mathALA nIce zrI vimalA ThakAranA pragaTa thayelA eka lekhamAM nAnapaNathI mAMDIne Aja sudhImAM potAnAM vicAra valaNAmAM kevA kevA pheraphAro thatA AvyA che tenI temaNe eka kramavAra noMdha ApI che. rAtata jAgRta ane manthanazIla vyakitanA jIvanamAM AvatA palaTAonI kathA haMmezAM rocaka ane kadi kadi preraka hoya che ane ApaNane Antara vizleSaNa karavAmAM kadi kadi madadarUpa paNa thAya che. A daSTie upara jaNAvelA lekhano anuvAda ApavAmAM Ave che. taMtrI) mArI jIvanapravRttimAM ane tAjetaramAM mArA jIvanamAM nirmANa thayelI parivartanaghaTanAmAM rasa dharAve che temane, kadAca huM dhArU chuM ke, mArAmAM je UMDuM manzana cAlI rahyuM che te manthananA bhAgIdAra thavuM gamaze. 'je dRSyamAna jagata che tenI pele pAra agamya evA kAMika' ne lagatI sabhAnatAnA mArI pAMca varSanI ummarathI mArAmAM udaya thayo hato. e divasomAM vyakitagata Izvara-Personal God--ne lagatI para parAgata kalpanAe mArA mATe eka jIvanta vAstavikatAno AkAra dhAraNa karyo hato. Ama A bAbatane lagatI Antara yAjano mArI nAnI uMmarathI prAraMbha thayo hato. mArI bAra varSanI ummara thai te daramiyAna bhAratanA sarva agragaNya santapurUSonAM caritra ane jIvanakathAo meM vAMcI kADhI hatI. e kALe rAmakRSNa paramaha Msa, svAmI vivekAnaMde ane svAmI rAmatIthaeN mArA cittane atyaMta prabhAvita karyuM hatuM. paMdara varSanI ummare vyakitagata Izvara-Personal God nuM sthAna Atmatatva--Son1 force e lIdhuM hatuM. e divase mArA mATe "DI mastInA hatA ane mArI AsapAsa zuM banI rahyuM che te viSenA kazA paNa khyAla vagara, huM Ama tema pharyA karatI hatI. satya koI sthira tattva nathI, satata vikasatuM tattva che. yunivarsiTImAM huM bhaNatI hatI te daramiyAna tarkazAstra, nItizAstra, mAnasazAstra ane adhyAtmazAstranA me Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prabuddha jIvana tA. 16-pa-62 abhyAsa karyo hato. AthI mArI daSTi maryAdA ati vistRta banI hatI. mane Ane lIdhe, mAluma paDayuM hatuM ke, jIvananA pAyAnA tatvanuM avagAhana karavAnI prakriyA mAtra hindu dharma pUratI ane AtmAne lagatI hindu dharmanI kalpanA pUratI sImita nathI. pleTa ane erisToTala, DekATe, hegala, ane Imenyuala kenTa mane koI judI ja vaicArika duniyAmAM lai gayA hatA. bauddha dharmanA sAmAnya abhyArAthI mane spaSTapaNe samajAyuM hatuM ke, vAstavikatA (Reality' aMge koI ekAnta nizcayAtmaka vidhAna karavAnuM zakaya ja nathI ane dhyAnanA pAyA tarIke brahma jevuM koI nizcaLa ane kUTastha tatva gRhita karavAnI jarUra nathI. tyAra bAda mane amerikAnA yunAITeDa sTeTsanA pravAse javAnuM banyuM. yunAITeDa sTeTsa ane IglAMDamAM meM je thoDA samaya pasAra karyo tene lIdhe mAnavInA mAnasa upara vaijJAnika ane TekanolojIkala yAMtrika ane tAMtrika-pragatie kevA pratyAghAta pedA karyA che tenuM mane spaSTa bhAna thayuM. tene lIdhe samagra mAnavI jIvanane navA vaijJAnika abhigama vaDe nihALavAnI-ukelavAnI mane preraNA thaI. huM dezamAM pAchI pharI ane AdhyAtmika jIvanane lagatA AgaLanA khyAlone ane Adarzone meM bhusI nAkhyA. cAlu paraMparAgata arthamAM samajAtA mAthAne prApta karavAne mArA mAnano Avega ogaLI gayo. bhUdAna hilacAla sAthenuM mAruM joDANa e arasAmAM vinobAjIe bhUdAna AMdolana pravartamAna karyuM. te pAchaLa rahela mAnavI prakRtinA pAyAmAM rahelA zubha tatva viSenI nizcaLa zradhdhA ane mAnavI samAjanA baMdhAraNamAM pAyAne pheraphAra nirmANa karavAne purUSArtha ane mAnavI mAnasamAM pAyAnI kAMti nirmANa karavAnI tenI prakriyA A tattvoe mane te tarapha sArI peThe AkarSI. temAM ATha varSa jeTalI lAMbI mudata sudhI meM kAma karyuM. A AndolanamAM sakriya bhAga letAM dezanA lagabhaga dareka vibhAgamAM pravAsa karavAnuM banyuM. dezanA eka cheDethI bIjA cheDA rAdhI meM paribhramaNa karyuM, aneka jAhera sabhA samakSa bhASaNo karyo, kAryakartAo mATe aneka zibira yojI, bhUdAnamAM saMkhyAbaMdha ekara jamIna prApta karI ane bhUmihIna majamAM te jamInanI sArA pramANamAM vaheMcaNI karI. jIvatA jAgatA bhAratanA A pratyakSa paricaya mArA mATe eka judA ja prakArane anubhava hatA. A pravRttine lIdhe dezamAM cAlI rahelI rAjakAraNI vicAraNAnI bhinna bhinna paddhationA sIdhA saMparkamAM AvavAnuM banyuM. e divasemAM yuropa ane yunAITeDa kIMgaDama-brITananA agragaNya rAmAjavAdI vicArako sAthe meM mAnasika pravAsa karyo ane mAnavI mAnasamAM pAyAnI krAnti nirmANa karavAnI ane mAnavI jIvananAM samagra mUlyamAM parivartana karavAnI temanI tIvra AkAMkSA joIne huM atyaMta mugdha banI. huM yugoslAvI gaI ane tyAM cha aThavADI rahI. mane lAgyuM ke haju sudhI pAyAnA apekSita pari- vartane koI nakkara rUpa dhAraNa karyuM nahotuM ane junAM jIvanamUlyo -jo ke chUpI rIte--hajA paNa potAnuM astitva TakAvI rahyAM hatAM ane mAnavI samAja upara temanuM varcasa ekasarakhuM kAyama rahyuM hatuM. yuropanA bIjA pravAsa daramiyAna yugoslAvIAthI mAMDIne ITalI, svITajharlenDa, sTenDineviA ane yunAITeDa kIMgDamamAM pharavAnuM hALyuM. e cha mahInAnA paribhramaNe mane spaSTa bhAna karAvyuM ke mAnavInuM mAnasa haju evuM ne evuM ja bhUtakALanA baMdhanathI jakaDAyeluM rahyuM che. rASTrIyatAvAda, jAtivAda ane AvI bIjI paraspara alagatAne poSanArI niSThA mANasane mANasathI vikhUTo rAkhI rahI che. mArAmAM navI cetanAne udaya mArAmAM udaya pAmelI navacetanA dvArA mane have mAluma paDayuM ke rASTrIyatAvAda, rASTrIya sArvabhaumatva je jAtIya ahaM, vaicArika ahaM'nA mAtra bIjAM nAme che tene lagatA, alagatApreraka junavANI khyAlathI mANase uMce uThavuM joIe. ane mane ema paNa bhAna thayuM ke aneka prakAranA saMskArabhAraNanA pariNAmarUpa AjanI mana:sthiti che tethI urdhva evI cittasthitine mANase prApta karavI joIe. zrI je. kRSNamUrtinA saMparkamAM AvavAnuM sadbhAgya mane prApta thayuM hatuM, ane temaNe mArI tarkazakitane buddhine sateja banAvavAnA ane mArI saMvedanazIlatAne navo saMskAra ApavAnA kAryamAM mane madada karI hatI. temaNe mane e samajavAmAM madada karI ke AjanI mAnavajAta sAme eka bhISaNa bAbata paDakArarUpe upa- sthita thaI che. e paDakAra jAgRta ane ajAgRta banne prakAranA manamAMthI bahAra nIkaLavAne lagate che. kAM to mAnavI badhAM mAnasika staromAMthI bahAra nIkaLI Ave che, kaThora banIne saMcita sarva saMskArone sApha karI nAkhe che ane samyaka cetanAnI ADe AvatAM sarva AvaraNane badhI bAjAethI khaseDI nAkhe che athavA to samagra vinAzanI uMDI khINamAM te uMdhA mAthe jhaMpalAve che, ane jIvana sarvasvane gumAvI bese che. A prakAranA sAkSAtkAranA-vicArodayanA-prakAzamAM ahiMsaka samAjaracanA nirmANa karavAmAM rahelA mAro rasa esarI gayo. mane uMDANathI ema bhAsyuM ke amuka eka rASTranA phalaka upara mAnavInI koI paNa samasyAne sAco ukela lAvavAnuM zakaya nathI. ema karavA jatAM sAcI pramANadraSTi right perspective huM gumAvI besIza ane apUrNa--adhurA-adhakacarA abhigama tarapha huM ghasaDAI jaIza. dareka samasyA Akhare tacta: vizvasamasyA ja che. mAtra je mana koInI sAthe baMdhAyeluM nathI te ja mana vizvasamasyAnI badhI AMTIghUMTI samajI zakaze. je mana sarvathA mukata thayuM che te ja mana nirbhayatApUrvaka mAnavI jIvana viSe navesarathI vicAravAnI dizAmAM AgaLa vadhI zakaze. . mArUM "aha" bhAMgIne bhukko thaI gayuM. A prakAranI mArA ghaDataranA mULa pAyAne halAvI nAMkhatI navacetanAe mArI aMdara je prakAranI citasthiti pedA karI hatI tenuM pRthakkaraNa karavuM saheluM nathI. A navacetanAe mArA AMtara jIvanane pAyAmAMthI halAvI nAMkhyuM, cuMthI nAMkhyuM. cAlu rUDha vicAraNAnA sarI javA sAthe badhIya managamatI bhAvanA ane vicArapratIko AkAzamAM vilIna thaI gayAM. mArA ahanA bhAMgIne bhukkA thaI gayAM. A divasomAM anubhavelI vedanA ane vyathAonuM varNana karavAnuM zakaya nathI. taraNAne vaLagIne paNa bacavA IcchatA mananI e dayAjanaka dazA zabdomAM samajAvavI azakaya che. paradezathI pAchI pharyA bAda taratamAM ja huM khuba mAMdI paDI ane ATha mahInA lagabhaga bIchAnAvaza sthitimAM mAre gALavA paDayA. A mAMdagIe mArI jAtanA uMDANamAM utaravA mATe mane pUrate avakAza Apyo. e ja mAMdagInA kAraNe 1961 mAM mane pharIthI paradeza javAnI pharaja paDI. pazcimanA mAnavI sAthenI e mArI trIjI mulAkAta hatI. anivArya Avega ane preraNA mane lAgyuM ke pazcimane e mAnavI taddana nirAza banI beTho hato ane vizvayudhdhanA bhayathI te anyane vyAkula hato ane saMpUrNa vinAzanI ka95nAthI te bhaDakI uThayo hate. mane lAgyuM ke AMtararASTrIya gharSaNA ane taMgadilIne ukela zodhavA mATenI eka ejansI tarIke saMyukata rASTrasaMsthAnI upayogItA dina-pratidina ghaTatI jatA hatA. sAmyavAdI ane asAmyavAdI jUthInI rAha-astitva bannenA rUparaMgamAM moTo pheraphAra karyo hato. A uparAMta, mane mAluma paDayuM ke, pazcimanA suvikhyAta mAnasazAstrIomAMnA keTalAka, mAnavI mana viSe je jJAna temaNe meLavyuM hatuM tethI asaMtuSTa hatA. nisnamAnasamAM rahelA samuElucail RBSR-U-Collective unconsaous--- kadi nAza thaI zakato nathI ane nimna mAnasamAM rahela jAtigata saMskArana-Racial unconsious-ne amuka avazeSa saMrNapaNe kadi paNa bhUMsI zakAtuM nathI A prakAranAM vidhAne temane have saMteSa ApI zakatAM nathI. Ama chatAM paNa eTaluM kabula karavuM joIe ke A mULa mAnasika parivartana e AjanI sauthI meTI pAyAnI jarUriyAta che e bAbata vize sacoTapaNe sabhAna bananArAomAM pazcimanA mAnasazAstrIo mokhare che. A rIte mArA jIvanamAM mahAna parivartananI ghaDI AvIne ubhI rahI. A rIte AjanA samayanI A anivArya mAMgane AvakAravAnI apanAvavAnI mane pharaja paDI. A mAganA asAdhAraNa dabANe jIvananA aMgaupAMgAmAM nIpajanArAM pariNAmane abhyAsa karavA tarapha mane dorI. huM eka sAdhAraNa mAnavI chuM. koI paNa viSayanI niSNAta hovAne mAro koI dAvo nathI. svAbhAvika rIte. A samasyAnA mArA avagAhanamAM koI paNa vicArasaraNIthI adIkSita evI eka sAmAnya mAnavInuM sahaja saMvedana pratibiMbita thayuM che ema mane lAge che. 21 jAnyuArI, 1962.. vimalA ThakAra Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - : :: tA. 16-5-22' ', ' prabuddha jIvana , mAyuM mAtherAna kAtI nI [zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha taraphathI tA. 22 mI eprilathI tA. 29 mI eprila sudhI ema ATha divasane saMghanA sabhyo ane - temanA kuTuMbIjano mATe mAtherAnanA pravAsane eka kAryakrama goThavavAmAM Avyo hato. A paryaTaNamAM 16 bALako, 13 bhAio ane 13 bahene ema kula 42 jaNAM joDAyAM hatAM. amArI A paryaTana maMDaLI 22mInI savAre 8-45 vAgye upaDatI pUnA eksapresamAM muMbaIthI 1 vidAya thaI hatI. pravAsamaMDaLI mATe mAtherAnanI jANItI raga bI hoTelamAM utaravAnI goThavaNa karI hatI. ATha divasa tyAM AnaMdamAM pasAra karIne 30 mI eprilanI savAre mAtherAnathI nIkaLIne A pravAsamaMDaLI muMbaI pAchI pharI hatI. 'raga bI hoTalano cAluM daramAM nakkara rAhata ApIne hoTelanA mAlika zrI ramaNalAla Thakkare A paryaTanamAM kuTuMbanA bahoLA parivAra sAthe joDAvAnuM saMghanA sabhyo mATe saraLa banAvyuM hatuM. A mATe zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI zrI ramaNalAla Thakkarane hArdika AbhAra mAnavAmAM Ave che. A ATha divasanA sahavAsanAM . keTalAMka smaraNo ci. bahena gItAe potAnI lAkSaNika zailIthI zabdAMkita karyA che, je nIce raju karatAM AnaMda thAya che. paramAnaMda] ' choDIne sAMkaDI sImA mArIne mArAM taNI khaDuM thai jAya. e...ya lIlI lIlI hariyALI jajama ane enI bhaLI jAvA samaSTimAM bhAvanA uramAM vaNI. pAchaLa nAnI moTI vAMkIcUkI parvatamALA-pharIpharIne juo toye dharAo ja nahIM. parvato Ama to acaLa jogI jevA, chatAMya -A bhAvanA na hoya to sAmUhika pravAse yojAya nahIM, ane loko emAM bhAga nA le. enI para raMgaraMganA tejatejanA zaNagAra thayAM kare. sAMkhyadarzanamAM AvatA puruSane AkarSavA jANe prakRti mathatI na hoya ! muMbai jaina yuvaka saMgha Ayojita mAtherAna-pravAsa mATe jayAre berIbaMdara sTezane ame badhAM bhegAM maLyAM tamAre ekabIjAthI sAMjanA sUryAsta samaye porkyupAIna poITathI--mAtherAnanA khaba aparicita lAgatAM hatAM. huM to cheka amadAvAdathI AvelI, jharUkhAmAMthI mANeluM sRSTinuM saMgIta manamAM hajI guMjayAM ja kare che. eTale mane to bahu ja ochAnI oLakhANa. badhAM sAthe be vAkya AchA dhummasanA rahasyamaya vAtAvaraNa para ramaNIya suryaprakAzamAM belatAM paNa saMkoca thAya. chatAM saunAM hRdayamAM eka paricitatAne dekhAtI nIcenI khINa tema ja sAmenA zAMta, svastha parvatonI AnaMdalAva bharela ke je kyAreka vANImAM DokAi jato hato. badhA maNa samAdhi manamAM avarNanIya bhAva jagAvI gai. kAne mALAmAM gUMthanAra doro dekhAya ke na dekhAya, te te pitAnuM mAtherAnanI bArIo nAnI na paDe e mATe kayAMka enI kAma kare che.' aTArImAMthI cAre bAjunuM dazya paNa jovA maLe che. amArA samUha - mAtherAna to ghaNAMya jAya-Ave che. ghaNAMya enuM sRSTisauMdarya peneramAM pAITa para A anubhava karyo. mAtherAnanI eka evI mANe che. enI madhura kaMDakathI prasannatA anubhave che. ame paNa tema sImA para A poITa AvyuM che ke jyAMthI cAre bAjunAM dazyo karyuM, paNa emAM amArA pravAsanI vizeSatA nahotI. amArI vizeSatA dekhAya. lagabhaga aDhI hajAra phITanI UMcAI parathI jotAM nIce hatI amArI samUhabhAvanAmAM. samUhamAM rahIne ame je AnaMda- vizALa sRSTi mana phAve teTalI pahoLI thaIne patharAi gayelI dekhAya ullAsa anubhavyuM te mAre mATe vadhu cirasmaraNIya banyo che. che. kayAMka drAkSanAM jhumakhA jevA gAmanAM nAnAM nAnAM ghara, kayAMka ' '' beralathI nAnI ramakaDAM-gADImAM ame beThAM tyAre paraspara pari- lIlAM-sUkAM khetaro, kayAMka sarpAkAre sarI jatI nadIo-badhuM jANe cayanI havA dhIme dhIme jAmavA mAMDI hatI. bahAranI sRSTipaNa enA ke svarganA vimAnamAMthI beThAM beThAM jovA na maLatuM hoya ! kudaratanI svarUpa-vaividhyathI manane AkarSavA mAMDelI. atyAra sudhI sapATa dekhAtI AvI cittasparzI vyApakatA jotAM mAnava sAMkaDo ahama' to tarata 'bhUmie have uMcAnIcA hilloLA levA mAMDelA, nAnI gADInI nAna kheMce che. ane teya ApaNI nirbaLatA kevI che ke e ahaMkAra kaDI bArImAM sInemAnA paDadA jema navAM navAM citro dekhAvA mAMDyAM vagara ApaNe rahI zakatAM nathI. ' hatAM. ghaDIkamAM uMcI uMcI parvatamALA dekhAya, to ghaDIkamAM nIce naisagika prakRtinuM nirIkSaNa karatAM AvAM kaika pioITasa tema nIce saratI jatI taLeTI dekhAya, ne e badhAM para cUpakIdIthI chavAi , ja zAraloTa leikanA taLAva para ame judI judI jAtane prakRtigayelo zAnta stabdha madhyAhU! emAM paNa kaMIka kAvyamaya cetanA vaibhava mALyo. manamAM icchA hatI ke mAtherAnanAM badhAM pAITasa jotAM rAjendra zAhanI paMkitao yAda AvI- , pagataLe ghaDIkamAM khuMdI vaLavA. paNa mAre mATe kaMIka bIjAM nirmAyuM - "madhyAhnI alasaLa hatI prazAMta; haze. bALakonI mAMdagIe mArA paga bAMdhI dIdhA. AnuM kAraNa dhIme dhIme rAratI gekaLagAya jema," tyAMnA maccharo. mAtherAnane kudaratI sauMdaryane AnaMda jema avi ramaraNIya che, tema enA maccharoe Apelo "lAbha" paNa na chUTake - tA. 22 mI eprilanI AvI manahara bapore ame mAtherA avismaraNIya banyo che. pAchaLathI ame e "lAbha"mAMthI mukita namAM praveza ryo. rahevAnuM sthaLa uttama hatuM. mAtherAnanI madhyamAM meLavI; paraMtu zarUAtamAM to rAtanuM e vaNathaMbhya saMgIta svapnAmAM AvelI raga bI hoTelano cAra baMgalAnI eka alaga vibhAga amane maLI gayela. A baMgalAo gIca jhADImAM AvelA hoine enI paNa saMbhaLAtuM ! naisargika ramaNIyatA AkarSaka hatI. gAmanA mukhya rastAo ane bahAranuM paribhramaNa baMdha thatAM amArA pravAsanI bIjI dizA bajAranI dhamAlathI dUra evA A zAMta sthaLamAM ghera beThAM beThAM paNa bahAra khulI. ane emAM maLatAM AnaMde pelA AnaMdanI kheTa jaNAvA nA dIdhI. amArI maMDaLImAM vAnarasenA (bALa-kaDI) ghaNI hatI. emanI pharavAne AnaMda maLI raheta, bahAranA varaMDAmAM beThAM beThAM tyAMnA saumya taDakA sAthe satata lIlA karatAM lIlAM lIlAM pAMdaDAMo jamIna cetanAne te cinagArI maLavI joie. eka rAte jamI karIne .. ' para jAtajAtanI gUMthaNI karyA karatAM dekhAtAM hatAM. pAchalI rAtanI badhAMne bhegAM karyo. kaMIka nRtya-saMgIta ne nATakano kAryakrama karavo , ' ' cAMdanImAM jhADInI A jALImAMthI DokAnuM rUperI AkAza suSTinI koI hato. basa, badhAMne pANI caDAvyuM ane kAma zarU thai gayuM. mInA, urdhva cetanAmaya sthitinI kalpanA karAvatuM hatuM. varSA, rITA, bhAvanA-badhAMe rasapUrvaka nRtya, gIta, nATaka batAvyAM. ' ' ame sau goThavAI gayAM, eTale dhIme dhIme badhAMe potapotAnI paNa pachI Avyo moTAMne vAra. ame paNa ekabIjAne zenAM choDIe ? mugaTabhAie prazno (Puzzles) ne ukhANAM pUchavA mAMDayAM. pradIpa''ruci anusAra kAryakrama zarU karyo. eka divasa eka jAdugare sIne , bhAi, caMpAbahena, cImanabhAi. badhAMe A pravAhamAM phALe Azcaryamugdha. kare evA jAduothI amArU maMjAnuM manoraMjana karyuM. ApavA mAMDayo. kayAMkathI TUcakAo; ramUjo ne kAvyo paNa jhapATAbhera saravAM zarUAMtamAM sau vyakitagata tema ja kauTuMmbika rIte managamatAM sthaLe mAMDayAM...koI pUrva-Ayojana vagara paNa A kAryakrama ghaNA ullAsathI pharavA jatAM. pachI e paribhramaNa sAmuhiM svarUpa lIdhuM. "zAroTa leika" (taLAva) amArI maMDaLI sAthe gai tyAre rIkSA ne pagapALA havA jamAvI gayo. aMte mArA para AgrahabharyuM AkramaNa AvyuM. mAre saune lAbha sAthe paNa mArAM kAvyo, gIta saMbhaLAvavAM cAlanArAono rasAlo jovAnI majA paDI. paDayAM. amArA samUhanAM bhaNelA bhAiothI mAMDIne sAva gharakA, , * tyAra bAda eka suMdara sAMje ame badhAM gayAM "pokapAina manI ghareDamAM aTavAi gayelI bahenoe paNa je bhAvathI A kAvyape ITa". pAi Tene huM mAtherAnanI bArI kahuM chuM. game evA moTA gAnane jhIlyAM e mAre mATe khUba preraka banyo hato. rAte bAra vAge baMgalAne paNa bArIo, jharUkhAo ane aTArIo hoya te ja sau chUTAM paDayAM...' ' 'emAM rahevAnI majA Ave. mahelamAM rahenAra paNa bahAranI duniyA bIje divase paNa sau paravAryo, eTale rAte nava vAge amArI jovA icche che. vaLI AmAtherAnuM mATe te enI bahAranI duniyAnuM... mahephIla jogI. mArA bALakane suvADIne huM paheAMcI tyAre joyuM te eNra mahattava che. basa ATIsTa peiTa' jevI eka nAnI evI habahAranA mitrA mahemAno paNa emAM bhAga levA AvI pahoMcelA. { ".' bArI pAse jaIne ubhA raho te sAme koI niyanata dRzya. . Aje amAro' khAsa kAryakrama hato Fishpond. ame be traNa te che ' Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakhu chuM jIvana tA 1 -5- 2 bahenee maLIne A gAvelAM ane saue emAM rasapUrvaka bhAga yAjJika, ame hatAM e ja gALAmAM, mAtherAna AvelA. temane muMbaI lIdhela. A gammatamAM dareka vyakitane enI koi viziSTatA mujaba : jaina yuvaka saMdha taraphathI baporanA bhojana mATe sahakaTuMba nimatravAmAM bheTa ApavAnI hoya che. jema pANInA taLAvamAM mAchalIo hoya AvyA hatA, ane ame badhAMe sAthe maLIne rarapurInuM bhojana che, tema mAnavasvabhAvamAM kaMI ne kaMI guNAvaguNa hoya che. AmAMthI mAryuM hatuM. tyAra bAda amArA nivAsasthAnanI ozarImAM badhAM ! sInA ekAda guNa ke Adata para nirdoSa ramujI Takora karatuM koi pratIka ekaThAM thayAM hatAM. saMghanA pramukha zrI khImajIbhAI mADaNa bhujapuApatAM amArI AkhI maMDaLImAM hAsyanuM mojAM pharI vaLatuM. amArA rIAe pravAsa maMDaLI taraphathI tema ja muMbai jena yuvaka saMgha taraeka atyaMta zaramALa bahenane ame nIcenI kAvyapaMkita sAthe lajA- phathI zrI baLavattabhAI tathA bhAnubhAine ucita zabdomAM maNInAM pAna bheTa ApyAM : AvakAryA hatA ane temanI e Aja sudhInI anekavidha , A la za NI nAM pAna sevAone amane paricaya karAvyo hate. tyAra bAda ekaThA thayelA tamArAM gAye che guNagAnA. bhAI-bahenone paraspara oLakhANavidhi thayuM hatuM. pachI- saMdhanA. maMtrI zrI paramAnaMdabhAIe zrI baLavaMtabhAI sAthenA potAnA , cAlavAnA khUba ja zokhIna evA bIjAM eka bahenane eka varSojUnA saMbaMdhone ullekha karIne A vakhatanI cUMTaNInA Ica lAMbI evI be caMpalanI joDa bheTa ApI. bahu mIThA svabhAva Azcaryajanaka pariNAma viSe IzAro karatAM jaNAvyuM hatuM ke "A vakhatanI vALA eka bhAIne paDIkAmAM khAMDa bheTa ApatAM kahyuM: cUMTaNImAM zrI baLavaMtabhAIne maLelI ANadhArI, akalpI niSphaLatAthI bajAramAMthI bacatI mAMDa, ApaNa sarve e khuba Azcarya ane temanA viSe UMDI sahAnubhUti svabhAvamAM saMtADI khAMDa, anubhavI che. ApaNA jIvanamAM AvuM kAMIka aNadhAryuM bane che tene sau prathama ApaNane avazya AghAta lAge che, paNa kudaratanA tophAnamAM koIne gAMThe nahIM evAM be birAdarone vAnara mitro sAthe bhaLI javAnI salAha sAthe be dorInAM paMchaDAM ApyAM. khUba kramamAM AvI niSphaLatA ghaNI vakhata jIvananA koI judA ja meTethI bolatAM eka bahenane sAMbhaLanAranI rAlAmatI mATe kAnamAM aNadhAryA utkarSanI nirmAtA banatI mAluma paDe che. ApaNe jANIe chIe ke araviMda ghoSane ghoDesvArInI parIkSAmAM nAMkhavA. rUnAM pumaDAM ApyAM. hRdayarogane lIdhe thAkI janAra eka maLelI niSphaLatAe temanA jIvananI dizAmAM aNadhAryo palaTo bahenane khurazI ApatAM kahyuM: pedA karyo ane gasAdhanAnuM dvAra khulluM karyuM ane te dvArA cAvatAM cAlatAM e thAka, temaNe eka lokottara puruSanuM pada prApta karyuM. AvI rIte baLa- sAthe khurazI rAkhe. vaMtabhAIne maLelI A vakhatanI niSphaLatA temanA mATe aNadhAryA koine emanI sevA badala Servents of India evA koI navA ja utkarSanuM nirmANa karavAnuM nimitta bane evI Society vatI gulAmanuM patuM (mAnapatra rUpe) ApatAM kahyuM: AzA ane zubhecchA huM vyakata karuM chuM" Ama kahIne AgaLa vadhatAM temaNe jaNAvyuM hatuM ke "Aje jyAre cUMTaNImAM niSphaLa "ovAnA mAMge nA dAma; banAvIne Ikavare temane thoDIka navarAza ApI che. ane temanA evA che sAcA gAma" mAthenA kAmane bALe haLavo karyo che, tyAre mArI temane ekaane A paryaTananA saMyojaka evA saunA murabbIne "yuvaka sUcanA che ke, teo potAnAM jIvanasmaraNe lakhavAnuM.. kAma saMghanI gADInA avetana gArDa" thavA badala plAsTIkanI sIroTI ApI. hAthamAM le. A sUcanA teo potAnI mahattAnuM varNana kare e mATe nathI karatA, paNa rAjakAraNanA kSetre agragaNya gaNAtI ' AvI aneka bheTe amArA sarve sahapravAsIoe kaMi paNa lagabhaga sarva vyakitaonA teo sIdhA paricayamAM AvyAM che. kaTutA ke du:kha vagara mAtra harSathI vadhAvI lIdhI hatI. ane temAM paNa sarvotkRSTa lekhAtA rAjapura gAMdhIjI ane - A kAryakrama pUro thatAM pAchuM mArA para kAvyagAnanuM dabANa naherU-nI nikaTamAM rahevA, vasavA ane vicaravAnuM sadbhAgya temane AvyuM. mAre e Agrahane vaza thaIne bIjA keTalAMka kAvyo--gIte prApta thayuM che ane aneka kSetromAM kArya karatAM karatAM temaNe saMbhaLAvavAM paDayAM. amArI maMDaLInI kAvyaviSayanI sAMskArika samaja bahoLo anubhava prApta karyo che...A kAraNe temanAM smaraNe, ane kAvyajilArA kharekhara khuza kare evI hatI. je vyavasthita rIte lakhAya che te aneka upayogI mAhitIthI A trIjI rAte paNa amArI mahephIla maLI. badhA sAthe A chellI bharapura ane chellA paccAra varSanA ItihAsa upara mArgadarzaka ! rAta hatI. ame zarUAta karI naTubhAinA haLavA abhinayathI. prakAza pADanArA haze ema samajIne A sUcanA huM karuM chuM. pachI AvI Hot-potato nAmanI ramata. AmAM paNa AbAlavRdhe eka- tyAra bAda muMbaI jaina yuvaka, saMghanI judI judI pravRttionA sarakhA rasa ne utsAhathI bhAga lIdhe. AmAM TepImAM jAdI jAdI mahemAnone khyAla ApavAmAM Avyo, tenuM kAryakSetra vistAravA AjJA karatI cIThThIo mUkI hoya che. ame nAnAM ne moTAM mATe judI aMge keTalIka carcA vicAraNA cAlI ane chevaTe mu. zrI baLavaMtabhAIe judI cIThThIo rAkhelI. garama garama baTeTuM koIne hAthamAM rAkhavuM na mAtherAna jevA ramya sthaLamAM A suMdara bhejana prasaMga geThavIne game. garama baTeTAnI jagyAe ame daDAne upayogamAM lIdhe. saMgIta saMghanA adhikArIo ane sabhyone tema ja temanAM kuTuMbIjanene cAlatuM hoya tyAre A daDo dareka jaNa bIjAne ApI de. saMgIta maLavAnI taka ApavA badala zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane AbhAra ! aTake tyAre A daDA pharate pharate jenA hAthamAM rahI jAya teNe cIThThI. mAnatAM jaNAvyuM ke "cUMTaNI aMge je thayuM te thaI gayuM, upADIne emAM jaNAvela AjJAnuM pAlana karavAnuM. pariNAme koine lokazAhImAM AvA akasmAte thayA ja kare che. Ama gAvuM paDayuM, to koIne vAMdarA jema kUdakA mAravA paDayA. koIne ApaNane game, na game tevAM je kAMI pariNAma Ave. te khela-. '' aTapaTA ukhANAne javAba ApavA paDaye, te koIne citravicitra dilIthI svIkArI levA te ApaNo dharma che ema samajIne je " moMDhAM karavAM paDayAM. koine potAnI jIMdagIne yAdagAra prasaMga kAMI banyuM tene meM samabhAvapUrvaka svIkArI lIdhuM che, ane kahevuM paDaze te koIne bIjA sAthe banAvaTI gaDo paNa karo sAthe sAthe mArA mAthe je bIja aneka kAmanI javAbadArI - paDe. badhAMe mAthe caDelI AjJA pALavAmAM pUratI himmata ne che temAM vadhAre ekAgra banIne dezanI bane teTalI sevA karavA cAturI batAvI ne tyAranuM vAtAvaraNa pha_la jevuM haLavuM ne suvAsita dhAruM chuM. sAthe sAthe paramAnaMdabhAIe je sUcanA karI mArA banI rahyuM. potAnAM jIvanasmaraNe lakhavAne lagatI-A saMbaMdhamAM jaNAvavAnuM kAma Hot-potato pUruM thatAM samaya ghaNe vItI gayele, chatAM O: ke mane eka joSIe keTalAkaeka samaya pahelAM kaheluM ke tame ATalI bahena hoya ne garabo na jAme te kema cAle? savAre tamAruM caritra jarUra lakhavAnA che. e vakhate tatkALa vartamAna vahelAM badhAMne uThavAnuM hatuM temeM bahenee garabo zarU karyo. kalpanA baha ane bhaviSyano vicAra karatAM A tenI AgAhI sAcI paDavAnI che nahAtI evI evI bahenee paNa tALIo ane ThesathI havAne mane koI zakayatA dekhAtI nahotI; paNa Aje jyAre kapele ? layabaddha karI dIdhI. garabA gavarAvavamAM bahAranI mahemAna bahenoe rAha badalAyo che ane dhArUM te lakhavAnI zakyatA UbhI thaI paNa cAre sAtha Ape, tyAre rAtrInA kALA aMdhakArane e sUroe A che tyAre saMbhava che ke paramAnaMdabhAInI sUcanAne amala karavA raNakato kare. * tapha mana vaLe ane teo mAge che, Icche che tevuM kaIka lakhAya. paryaTananA A chellA divase bapeparanA bhAgamAM mahattvanA : A cene '' temanI sUcanta' dhyAnamAM rAkhavAnI temane huM khAtarI kAryakraya thayelA. caucaNanA agagaNaya kardhaka mu. zrI baLavaMtarAya : ApuM chuM." A rIte raMjakaraNI AgevAno sAthe amArUM. mahetA tathA muMbai pradeza keMgresa samitinA pramukha zrI bhAnuzaMkara subhaga 'milana samApta thayuM. . . . . he .' : J, ' , , Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-pa-62 pra buddha jI va nA 17. te ja divase bapore eka bIjo samAraMbha zrI saMdarajI beTAInA kAvyavAMcanane rAkhela. suprasiddha, prauDha kavi zrI beTAI amArI najIkanA seneToriyamamAM rahetA hatA. emane sAMbhaLavAnI taka ame zenI jatI karIe? emaNe emanI haLavI prasanna zailImAM emanA vatana-kaccha-nA jIvaMta varNana sAthe AraMbha karyo. dhIme dhIme zailI dhIra gaMbhIra thatI gaI. emanI bhAvabharI vidyArthi. nIone vidAya ApatAM anubhavelI ArTa vatsalatA amane paNa sparzI gaI. emanA hRdayamAM himAlaye jagAvelAM ciMtanapUrNa saMvedano paNa mana para UMDI chApa pADI gayAM. emanA vicAronI paripakavatA ane rajuAtanI vizadatA AjanA kavine preraka bane tevA hatI. AvA samAraMbhAe amArA mAtherAnanA AnaMdane sAMskArikatA ane gahanatAne Apa Apyo. jayAre jJAna ane gammata bhegA maLe tyAre enI vadhu uMDI kRtArthatA anubhavAya che. * 30 mI tArIkhe A maMDaLI pAchI pharatI hatI tyAre gADImAMthI dUra dekhAtAM svajano jevA eka eka poITasane oLakhatAM oLakhatAM saunA manamAM e je bhAva jAgato hato ke, 'mANyuM mAtherAna." mAyuM meM mAtherAna. mAnava ne kudaratanAM jemAM gUjayAM rasamaya gAna, ..mAyuM meM mAtherAna, jharaNAM zo kalarava mANo ne girivaranI UMcAI, paMkhIravamAM bajI rahI ama svAgatanI zaraNAI; pagale pagale dharAdhUlie caLyAM meMdI pAna ..mAyuM meM mAtherAna. havA thaI haLavI phala jevI, zItala madhurapa chAI, cetanathI thanaganatAM uranI AbhA jage jhIlAI; girivaramAMhe gaganavAsIe dIdhAM darzana-dAna, .mAyuM meM mAtherAna ! gItA parIkha 5cAyata rAjya lokazAhIne saphaLa banAvavI hoya to pAMca varSe cUMTaNIo Ave tyAre loko matadAna pUratA sakriya thAya ne pachI potApotAnA khAnagI kAmamAM lAgI jAya e pUratuM nathI. sAcI ane saphaLa lokazAhImAM eka eka nAgarika potAnuM kAma jevI kuzaLatAthI kare che tevI ja rIte jAhera kAma paNa rasa laIne kuzaLatApUrvaka kare e jarUranuM che. Ane mATe evuM vicAravAmAM AvyuM che ke jo sattAnuM vikendrIkaraNa karavAmAM Ave, eTale ke uparanA tharomAM bhegI thayelI sattAne vaheMcI nAkhavAmAM Ave to badhA ja mANase jAhera kAmamAM rasa le ane te vadhAre sArAM tathA jhaDapathI thAya. A mATe ApaNe eka paMcAyata dhAro karyo che, jene amala gujarAta rAjayamAM 1lI me, 1962 thI zarU thayo che. A kAyado kharekhara krAntikArI che. emAM lokone je sattA ApavAmAM AvI che teno jo sAvadhAnIpUrvaka upayoga karavAmAM Ave te chellAM se varSamAM je kAma gAmaDAM nathI karI zakayAM te have pachInAM pAMca varSomAM karI zakaze. A kAyadA pramANe dareka jillAmAM cAra prakAranI paMcAyata amalamAM Avaze: grAma, nagara, tAlukA ne jillA paMcAyata grAma paMcAyata eka ke vadhAre gAmaDAMnI - banaze. enA vistAramAM mAtra dasa hajAra sudhInI vasati hovI joIe. pachI dasathI trIsa hajAranAM vistAramAM nagara paMcAyata sthapAze. ApaNe jene tAluko kahIe chIe temAM emanA pratinidhiomAMthI te te tAlukAnI tAlukA paMcAyata sthapAze ane e ja TIppaNa: 1 jharaNAMnA kalaravamAM bALasahaja kallola ane girivaranI uMcAImAM vaDilone gauravabharyo AnaMda abhipreta che. 2 mAtherAnanI lAla mATIe amArI pAnIo lAlalAla karI dIdhelI. 3 parvatanA prakRtisauMdaryamAM Izvaradarzana jevo AnaMda prApta thato hato. rIte jillAnA vistAramAM jillA-paMcAyata sthapAze. gAmaDAM tathA zaheranA A vistAramAM rahetAM 21 varSanI uparanAM badhAM strI-puruSo tyAM tyAM matadAra thaI zakaze ane dareka matadAra paMcAyatanI cUMTaNImAM ubhA rahI zakaze. dara cAra varSe AvI cUMTaNIo thaze. grAma paMcAyatamAM navathI paMdara jeTalA ane nagara-paMcAyatamAM 15 thI 31 jeTalA sabhyone cUMTavAnA raheze. AmAM strIo ane pachAta varganA be sabhyone pharajiyAta levAnA raheze. cUMTAyelA sabhyo pachI sarapaMca ane upa-sarapaMcane cUMTI kADhaze ane e loko pachI paMcAyatano kArabhAra calAvaze. dareka grAma paMcAyatanA sarapaMca ane nagara paMcAyatanA ceramena nane tAlukA-paMcAyatamAM sthAna maLaze. A uparAMta sahakArI maMDaLI onA adhyakSoe cUMTelA sabhyo, 2 strIo, 2 pachAta varganA sabhyo tathA te tAlukAnA matadAra maMDaLamAMthI cUMTAelA dhArAsabhya paNa tAlukA-paMcAyatanA sabhya thaze. te tAlukAnA mAmalatadAra tathA tAlukAmAM AvelI sudharAionA pramukhe paNa tAlukA-paMcAyatanA sabhyo thaze. A badhA sabhyo potAnA pramukha ne upa-pramukha cUMTI kADhaze. ane pachI e badhA tAlukAne vahIvaTa calAvaze. - dareka tAlukA-paMcAyatanA pramukhane jillA paMcAyatamAM sthAna maLaze. A uparAMta badhI tAlukA-paMcAyate potAnA eka sabhya cUMTIne jillA paMcAyatamAM mokalaze. AmAM paNa be strIo ane pachAtavarganA sabhyone mATe jagyAo anAmata rAkhavI paDaze. A uparAMta jillAmAM rahetA be keLavaNI niSNAte, lokasabhA ane rAjyasabhAnA te vistAramAM rahetA sabhyo, tyAMnA vidhAnasabhAnA sabhyo, jillA kalekaTara tathA sudharAionA pramukhe paNa jillA paMcAyatanA sabhya thaze. jillA ke tAlukAnA bhalA mATe je kAma karavAnI sattA klekaTara ke mAmalatadArane hatI, je je karaverA teo udharAvI zakatA ane kAyado tathA vyavasthA sAcavavA teo je kAMi karatA te lagabhaga badhI ja sattAo have A cAre prakAranI paMcAyatone ApI devAmAM AvI che. potAnA vistAranA rastA sArA karavA, prajAjanone pANInI ane gaTara i. nI sagavaDa ApavI, bhaNatara mATe vyavasthA karavI, uttama Arogya sacavAya tene mATe kAma karavuM, utpAdana vadhe te jovuM, sahakArI maMDaLIo dvArA vepAra I. ne uttejana ApavuM, A ane AvA aneka kAma have paMcAyate judI judI samitio (jevI ke zikSaNa samiti, jAhera bAMdhakAma samiti, Arogya samiti jevI samitio) dvArA karI zakAze. A badhAM kAma mATe teo potAnI nokarImAM mANasone sIdhA rAkhI zakaze. evI nokarIo mATe mANaso. pasaMda karavAmAM rAjayamAM 'pablika sarvisa kamizana" hoya che tevAM maMDaLo paNa jillAomAM sthapAze. paMcAyatanA nakaro rAjyamAM jai zakaze ane rAjayanA nekaranI jarUra hoya che tevI sevA paMcAyatone ApI zakAze. A uparAMta potapotAnA vistAromAM gunA na thAya te jovAnI ane thAya te amuka prakAranA gunAonI tapAsa karI nyAya ApavAnI sattA paNa paMcAyatone ApavAmAM AvI che. - A badhuM kAma karavA nANAnI madada joIe te svAbhAvika che. paMcAyata dhArAmAM paMcAyatene judI judI jAtanA karaverA (jevA ke pANI vero, okaTroya, meLA vero vagere) nAkhavAnI ane ugharAvavAnI sattA ApavAmAM AvI che. A uparAMta emane rAjya taraphathI nakkI karelI 'grAnTa' paNa maLaze ane e rIte atyAra sudhInI paMcAyatone hameza naDato nANAMne prazna paNa sArI rIte ukelavAmAM Avyo che. 'kumAramAMthI sAbhAra udhRta dAmubhAI zukala viSayasUci pRSTha zoSaNa-mukitano saraLa IlAja: amara' rUpiyAne nara banAvo! appAsAheba paTavardhana 11 vimalA ThakAranA vaicArika parivartananI kahANI vimalA ThakAra 13 mAyuM meM mAtherAna gItA parIkha 15 paMcAyata rAjaya dAmubhAI zukla 17 prakIrNa noMdha: gujarAtI sAhityanA paramAnaMda 18 AjIvana upAsaka zrI cunIlAla vardhamAna zAhanI sanmAna aMjali, zrI prabhAzaMkara popaTabhAi janarala hauspiTalanuM uddaghATana, dhvani vardhaka yaMtrano upayoga ane pari- vartanabhIrU sthAnakavAsI AgevAne. nava grahonI pIDA kAkAsAheba kAlelakara 20 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prabuddha jIvana tA. 16-pa-62 prakIrNa noMdha gujarAtI sAhityanA AjIvana upAsaka sAhityavivecana temanI "sAhityacarcA'nI kaMDikAomAM tema ja graMthazrI cunIlAla vardhamAna zAhane sanmAna aMjali samAlocanAmAM gujarAta mAdhyuM che. temanI sAhitya sevA badala. gujarAtanA sauthI vayovRddha sAkSara, navalakathAkAra, patrakAra zrI gujarAte 1937ne raNajItarAma suvarNacaMdraka apI temanI kadara karI. cunIlAla vardhamAna zAha tA. 2-5-62 ne dine, lagabhaga 57 vara- che. sane 1941 mAM gujarAtI sAhitya pariSada saMmelananA patrasanI rAhitya-sAdhanA pachI 75 muM varSa pUruM karI 76 mAM varasamAM kAratva vibhAganA pramukhapade temane sthApIne gujarAte guNajJatA. padArpaNa kare che. dAkhavI che. potAnA 75 mA vararAnuM ujavaNuM emaNe anerI rIte ja, sane 1953 mAM patrakAratvamAM 44 varSanI kAmagIrI bAda kaMTakachA paMtha' nAmanI gujarAtanA gaI doDha sadInA sarvAgINa nivRtta thaI, nirabhimAnapaNe ane zAMtithI teo sAhityanI ItihArAnI bhUmikA para racAyelI agiyArase pAnAMnI mahAnava- upAsanA karyuM jAya che. lakathA pUrI karIne karyuM che. paMcotera-chotterame varase paNa teo zAMta, saumya, suzIla janma tA. 2-5-1887ne dine vaDhavANa. zaheramAM. mAtAnuM prakRti, zANapaNa, niyamita AhAra ne saMyamAdi suTevo vaDe sarasa nAma nAthIbAi, pitA vardhamAna pha lacaMda zAha. dAjIrAja hAi- Arogya bhogavI rahyA che ane roja pAMceka kalAka svAdhyAya skUlamAM jhaLakatA vidyArthI tarIke meTrikamAM 1903mAM mokhare AvelA. ane lekhanamAM gALe che. te pilITikala ejansInuM rUA. 50 nuM pAritoSika meLaveluM. A maMgaLa prasaMge samagra gujarAta temane sAru nIrogI. sAmAnya Arthika sthitine lIdhe vadhu abhyAsa tajI teo zikSa- dIrdhAyuSa vAMche che, temAM ame amAro sUra bheLavIe chIe. kanA dhaMdhAmAM paDayA, paNa valaNa sAhitya ane patrakAratva tarapha prabhu temane zatAyu karo, ane temanI kalamane lAbha. hoI 1906 mAM amadAvAdamAM 'rAjasthAna patramAM, ne te pachI gujarAtane lAMbA kALa sudhI apAvo! 1909 thI "prajAbaMdhu' patramAM joDAyelA. zrI prabhAzaMkara popaTabhAI janarala hospiTalanuM udghATana lekhanakArya temaNe kavitAthI zarU kareluM. pratiSThita mAsiko - muMbainA vardhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvaka saMgha saMcAlita. 'vasaMta', 'samAlocakamAM emanI kativAo AvatI. aMgrejI, jaina kilanikanI 1949 nI sAlamAM sthApanA karavAmAM AvelI. tenI gujarAtI, saMskRta, prAkRta, marAThI, hiMdI, baMgALI ane gheTuM zarUAta zrI prabhAzaMkara paTabhAi sArvajanika jane davAkhAnA vaDe urdU bhASAnuM jJAna dharAve che. gujarAtI patrakAratvamAM sAhitya thaI hatI. varSonA vahevA sAthe eksare vibhAga, petholojI vibhAga, carcAnuM sUmAvalokana" mathALAthI sAhitya viSayaka carcA temaNe ja kansalTezana vibhAga, IlekaTro kArDiyogrAma vibhAga, ilekaTro. therepI vibhAga, nivAraNa vibhAga, AMkhanI hospiTala, daMtasauthI pahelI 'prajAbaMdhu'mAM prAraMbhelI. e kaMDikAomAM temanuM bhASA vibhAga, Ama eka pachI eka vibhAgo zarU karavAmAM AvyA che jJAna ane sAhityajJAna dIpI nIkaLatuM. ane jema vAveluM vaDanuM vRkSa navI navI vaDavAionAM mULa jamIsane 1904 mAM emanI 17 varSanI umare emanI pahelI namAM nAMkhIne vistaratuM jAya tema tema jaina kilanikanA kAryakSetrane vistAra uttarottara vadhato gayo che. ahIM bI. sI. jI. senTara. navalakathA "vimaLA' prakaTa thayelI. pachI te sAmAjika ane aiti ane DAyAbiTika kilanika paNa kholavAmAM Avela che. tAjetaramAM hArika navalakathAo emanI kalame satata ApyA karI che. sAma me mAsanI pAMcamI tArIkhe muMbaInA navA rAjyapAla De pI. nAthanuM zivaliMga', "dhArAnagarIno muMja', vasaIne ghero i. thI - subbarAyananA hAthe 20 bIchAnAvALI zrI prabhAzaMkara popaTabhAI. zarU karI ati yazasvI banelI. karmayogI rAjezvara, rAjahatyA, anaM janarala haispiTalanuM uddaghATana karavAmAM AvyuM che. muMbai zaheranA bIjA meTA moTA hospiTalanI sAthe sarakhAvatAM A 20 bIchAnAtInAtha, rUpamatI, nIlakaMThanuM bANa, ekalavIra, parama AhaMta, vALI haspiTalane bebI haispiTala tarIke oLakhAvI zakAya. paNa. cANakaya ne caMdragupta vagere navalakathAo ApI che. pAchaLanI kRti A hakIkata uparathI koi ema na mAne ke jaina kilanikanA saMcAomAM temanI pratibhA savizeSa jhaLakI UThI che. sAmAjika-sAMsArika lakone ATalA nAnA hauspiTalathI saMtoSa che. temane manoratha A kathAomAM paNa temanI kathAo uttarottara vikAsa darzAvatI rahI che. rAhatakAryane bane teTaluM vistAravAno che paNa temanI muzkelI. 'jyota ane javALA" tathA "nagna satya" e adbhuta rasanI ane jagyAnI che, ati gIca vastIvALA vibhAgamAM tatkALa AthI. vadhAre sagavaDa ApavAnuM zakaya nathI. A kilanikanuM saMcAlana latA ane lalitA' e sAMsArika kathAthI AraMbhI temaNe sarajelI muMbaInA sthAnakavAsI saMdha kare che. tenA AgevAnone ane temAM jigara ane amI', 'tapovana', 'viSacakra', "prayaNa ane pariNaya', "chAza paNa temanAmAMnA eka zrI cImanalAla cakabhAi zAhane e mATe ane mAkhaNa', 'kALajAne ghA', 'saMdhikALa', 'mane javana" "eka mALAnAM dhanyavAda ghaTe che ke temaNe potAnA samAjanA dilamAM rahelI udAratraNa paMkhI" ItyAdi kathAo lokapriya nIvaDI che. chAza ane tAnA pravAhane lokasevAnI A parama upakAraka pravRtti tarapha vALyo. che ane Aje evI sthiti UbhI thai che ke teo jaina kilanikanA mAkhaNa'ne muMbai sarakAranuM rUA. 500 nuM inAma maLyuM hatuM. kArya vistAra mATe dhAre teTaluM dravya sahajamAM prApta karI zake tema che. uparAMta "saMdhikALa' navalakathA mATe 2000 nuM, ne 'yomArga" mATe jema jema jagyAnI sagavaDa vadhatI jaze tema tema navAM navAM bAMdha1000 nuM ema lagabhaga dara varase emanI ekAda kRtine zreSThatAnuM kAme thatAM jaze ane darda-nivAraNanI navI navI pravRttio nirmANa InAma maLatuM ja rahyuM che. rUpAno ghaMTa, nAgaNI, varSA, ekadaMDiye thatI jaze. A aMge jaina kilanikanA saMcAlako taraphathI eka daLa dAra graMtha-14 mo vArSika ahevAla-bahAra pADavAmAM Avyo che ane mahela, kALanI kalame, saMsArane ovAre-vagere emanA laghu kathA temAM jaina kilanikanA Aja sudhInA vikArAnI vigate suvyavasaMgraho che. sthita rIte raju karavAmAM AvI che. Ama jaina kilanikano lAbha - hAlamAM teo "viSANuca ' nAmanI navalakathA dhArAvAhika rUpe dareka kAmanA lokone kazA paNa bhedabhAva vinA ApavAmAM Ave che lakhI rahyA che, ane TUMkI vArtAo tathA uddha ka lekho dvArA samagra ane tenA dara paNa bahu ja haLavA rAkhelA hoine jene ApaNe gujarAtane saMskAra-piyuSanAM pAna karAvI rahyA che. nIcalA tharanA loko tarIke oLakhIe chIe te loko ghaNA sArA javAbadAra, kartavyaniSTha ane maulika saMyojanazakitavALA pramANamAM A saMsthAne lAbha le che. A saMsthAnA be AtmAo patrakAra tarIke temaNe khUba nAmanA meLavI che. temanI e zakita- che-eka zrI cImanalAla cakubhAi zAha jemaNe pitAnI komanA ono AviSkAra 'prajAbaMdhu'mAM najare paDatA. temanuM dhIra gaMbhIra zrImAnene A dayAdAnanA navA cIlA tarapha doryA che ane bIjA. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-562 Do. kAntilAla sAMgANI je A jaina kilanikanA cIpha meDikala oNphisara che ane jemaNe A kAryane eka mizanarInI adAthI apanAvyuM che ane ATalA saMgIna pAyA upara lAvI mUkyuM che. jaina upAAyanI bAjue A rUgNa rAhatanI bhavya saMsthAne UbhI karIne sthAnakavAsI saMghanA AgevAnoe eka navI paraMparA UbhI karI che ane AnuM anusaraNa muMbainA bIjA vibhAganA upAchAyAe paNa karela che. ApaNe AzA rAkhIe ke A paraMparAnuM cotarapha anusaraNa karavAmAM Ave ane jevI rIte rAmakRSNa mizananI jyAM jyAM zAkhA hoya tyAM tyAM mAnava rAhatanuM kAMI ne kAMI kAma cAlatuM ja hoya che evI rIte jyAM jayAM jaina upAAya hAya tyAM tyAM mAnavI dardanivAraNanI koi ne koi pravRtti--jaina kilanikanA AkAranI cAlatI ja hAya. jaina upAzraya ane janarovA A rIte avinAbhAvathI saMkaLAtAM rahetA 'mitti me savva bhUesa' e sUtrane mUrtimanta karyAnA saMtoSa ApaNe jarUra amuka aMzamAM anubhavatA' thaie. dhvanivardhaka yaMtrano upayoga ane parivartanabhIrU sthAnakavAsI AgevAno muMbai khAte gata eprila mAsanI 17 mI tArIkhe jaina samAjanA badhA vibhAgeA taraphathI kAMdAvADImAM AvelA jaina sthAnakavAsI samAjanA upAAyamAM saMyukata rIte mahAvIra jayaMtI ujavAmAM AvI hatI ane e prasaMge jaina sAdhuo tema ja mahAsatIonAM pravacanA ghaNI moTI saMkhyAmAM upasthita thayelAM bhAI-baheno saraLatAthI sAMbhaLI zake e rIte dhvanivardhaka yaMtranI gAThavaNa karavAmAM AvI hatI. A mahAvIra jyaMtInuM Ayojana karavAmAM sthAnakavAsI samudAyanA jANItA AgevAna ane mArA mitra zrI khImacaMda maganalAla vorAe agrabhAga bhajavyo hato ane sthAnakavAsI samAjenA amuka AgevAno te saMpradAyanA sAdhu sAdhvIo dhvanivardhaka yaMtranA upayoga kare tene haju saMmata karatA nathI evI paristhitimAM mahAvIra jyantI jevA prasaMge upasthita thatA bahu bahoLA jana-~~ samudAyane pahoMcI vaLavA mATe anivArya banelA dhvanivardhaka yaMtranA upayoga aMge zuM karavuM e viSe kAMIka muMjhavaNa anubhavatAM mahAsatI ujavalakumArIne mahAvIra jyantI prasaMge vyAkhyAna ApavAnuM nimaMtraNa ApavA mATe bIjA sAthIo sAthe AvelA zrI khImacaMdabhAie "A prasaMge dhvanivardhaka yaMtrano upayoga karavAnA che eTale sabhAsaMcAlanamAM kazI muzkelI nahi Ave" ema spaSTapaNe jaNAvIne A bAbatamAM temane nacinta karyA hatA. prabuddha jIvana A ja khImacaMdabhAi me mAsanI pahelI tArIkhanA hiMdI jaina prakAzanA agralekhamAM jaNAve che ke "jyAM sudhI svacchanda ane apavAda kone kahevA ane tenuM prAyazcita zuM hAi zake che e bAbatanA nirNaya na thAya tyAM sudhI dhvanivardhaka yaMtranA upayoga na thavA joie evI sau koInI naitika javAbadArI che, paraMtu tenI sAme jeo upayoga karI rahyA che athavA upayoga karavAnA samarthaka che teo ema kahe che ke yaMtrano upayoga atyAvazyaka hoya ane tenA upayogathI adhika hita thavAnI zakayatA hoya to tevA prasaMge teo apavAdarUpe teno upayoga karavAnI IcchA kare che ane e mATe je prAyazcitadaMDa nizcita hoya te levA mATe taiyAra che. paraMtu durbhAgyavazAta evAM keTalAye kAraNAne lIdhe svacchanda, apavAda, ane prAyazcitanA nirNaya varSo vItI javA chatAM thai zakayo nathI ane pariNAme dhIre dhIre vyApaka pramANamAM dhvanivardhaka yaMtrano upayoga thavA lAgyo che. A bAbatamAM adhikArI lekhAtA munirAjo paNa alaga rahI zakayA nathI." sAdhu sAdhvIothI thatA dhvanivardhaka yaMtranA upayoganA saMdabhamAM, upara jemanA viSe ullekha karavAmAM Avyo che evA zrI khImacaMdabhAinA A vicAro vAMcIne bhAre Azcarya thAya che. jaina sAdhu yA sAdhvIonAM ' vyAkhyAna yojavA pAchaLa, janasamAjane temanI pavitra vANInA ane te dvArA abhivyakata thatA dharmava cArAnA bane teTalA vadhAre pramANamAM vadhAre lAbha maLe A prakArano Azaya rahelo che. A mATe dareka upAzrayamAM eka sAmAnya 19 moTuM sabhAgRha hoya che, Aja mATe moTA janasamudAya besI zake evAM sthaLA pasaMda karavAmAM Ave che athavA to moTAM vyAkhyAnamaMDapA UbhA karavAmAM Ave che, Aje dhvanivardhaka yaMtranI zoMdha thatAM hajAro mANasa game teTale dUrathI vyAkhyAtAne akSaraza: sAMbhaLI zake che. tA sAdhu santAnI vANInA bane teTalA bahoLA pramANamAM janasamudAyano lAbha maLe te mATe AvAM jAhera vyAkhyAno goThavanArAonI anivArya pharaja che ke AvA prasaMge dhvanivardhaka yaMtranI jarUrI sagavaDa pUrI pADavI. A yaMtra kAMi vyAkhyAna ApanAra sAdhusAdhvIe goThavavAnuM hotuM nathI. temanuM kAma che vyAkhyAna ApavAnuM. te vyAkhyAnane aneka loko mATe zravaNa-sulabha banAvavAnI pharaja che sAmAjika kAryakartAonI ke saMghanA AgevAnAnI goThavaNa pAchaLa kAMi dApa lAgatA hoya to te doSa gAThavaNa kara nArane lAge, te geAThavaNanA anAyAse upayoga karanAra sAdhu sAdhvIne lAgI na zake. vastusthiti AvI hoya tyAM svacchaMda, apavAda ke prAyazcitanA vicArane koI avakAza ja nathI--sivAya ke vyAkhyAna ApanAra sAdhu sAdhvI zrotAgaNanI IcchA virUddha thaine AvI sagavaDano Agraha rAkhe. A A rIte vicAratAM sAdhu sAdhvIonAM vyAkhyAnAmAM have vinA rokaToka dhvanivardhaka yaMtranI sagavaDa pUrI pADavAnI javAbadArI saMghanI ane AgevAna kAryakartAonI pharaja bane che. Ama chatAM AjanA dezakALanI--lokonI svAbhAvika mAMganI sAmAnya sujha hovAnI jemanI pAsethI AzA rAkhI zakAya evA khImacaMdabhAI ane temanA sAthIo AvI eka nAnI bAbatamAM svachaMda, apavAda ane prAyazcitanI vAto kare tyAre A AgevAnA keTalA parivartanabhIrU che tenA kAMika khyAla Ave che ane te joine vismaya tema ja glAninA anubhava thAya che. khImacaMdabhAinA uparanA lakhANanA jANe ke pratyAghAta na hoya tema me mAsanI pAMcamI tArIkhe zrI medhajI thAbhaNa dharma-sthAnakamAM mahArASTranA navA rAjyapAla DaoN. pI. subbarAyananA hAthe zrI prabhAzaMkara popaTabhAi janarala hAspiTalanA udghATana aMge yojAyalI sabhAmAM upasthita thayelA mahAsatI ujajavalakumArI ke jemaNe haju pakhavADiyA pahelAM mahAvIra jyaMtI prasaMge Aja dharmasthAnakamAM mAikano upayoga karIne vyAkhyAna ApyuM hatuM temane mAMgalika saMbhaLAvavAnuM kahevAmAM AvyuM hatuM, paNa temanA mATe mAIkanI kazI paNa sagavaDanA abhAve temanuM mAMgalika bahu ja ochA lokone zrAvaNagocara thayuM hatuM. AjanI badalAtI dunyAnI paristhiti sAthe kadama mIlAvIne cAlavA mATe, rAtata parivartita dezakALa sAthe saMvAditA sAdhatA rahevA mATe ApaNA sAmAjika tema ja vyakitagata-- jIvanamAM aneka pheraphAro karavAnI tAkIda ApaNe anubhavI rahyA chIe. A saMyogamAM vyAkhyAna ApatA sAdhu sAdhvIoe dhvanivardhaka yaMtranA upayoga karavA ke nahi, temAM paNa karyo upayoga svacchaMdasUcaka gaNAya ane kayo upayoga apavAdajanaka lekhAya, ane tenA koNe kayA kayA prakAranA prAyazcita levA ghare AvI pANImAMthI pArA kADhavA jevI jhINI jhINI vicAraNAmAM ane zAstrArthamAM ApaNe gUMcavAyalA rahIzuM te ApaNA nasIbamAM samaya sAthe tAla meLavIne cAlavAnuM nahi paNa samaya pAchaLa ghasaDAyA karavAnuM ja raheze. AzA rAkhIe ke je vastu jAhera sAmAjika jIvanamAM sarvasvIkRta banela che ane je vastue dhArmika jIvanamAM utsava samAraMbhA prasaMge sAro-- evA padapraveza karyo che te vastune jaina upAzrayomAM pUratA 'avakAza ApavAmAM Ave ane dhArmika vicAronA phelAvAmAM dhvanivardhaka yaMtre UbhI karelI sagavaDanA pUro lAbha uThAvavAmAM Ave, eTaluM ja nahiM paNa, reDiyA, broDakAsTiMga, TeIparaeNkarDiMga jevAM anya pracAra sahAyaka sAdhanAnA paNa zakaya teTalA upayoga karavAmAM Ave. paramAnaMda Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o dil_ prabuddha jIvana nava graheAnI pIDA (gatAMkathI cAlu) garama carcAo cAlaze. A vakhate aSTagrahayuti thaI. eTale ke badhAM ja graho eka rAzimAM pRthvI parathI dekhAyA. pRthvI evA sthAne AvI ke jyAMthI ATha graho eka ja rAzimAM ekaThA thayA hoya tevuM te dazya thayuM. A grahomAM rAhu-ketu kharI rIte te graha ja nathI. A tenA jyotiSazAstranA e kalpita biMduo che, jenI vacce 180degnuM aMtara rahe che. bAkInA sAta graho eka rAzimAM dekhAyA. thoDo samaya teo te ja sthitimAM rahyA. AmAM evI to moTI koI vAta nahotI. AkAzanA ATalA badhA grahonuM eka rAzimAM AvavuM vArevAre banatuM nathI. bAkI temAM bIjI to koI DUbI nahotI. jyAre huM sATha varSanA thayA tyAre meM vicAryuM ke mArI jIMdagImAM AvA divasa kyAreya paNa Avyo nathI, ane Avaze paNa nahIM. tethI mArA mATe te divasa aneAkhA che. tene huM adbhuta paNa kahI zakuM chuM. paNa AnuM bIjuM koI mahattva to che ja nahi. jevA bIjA divase gayA tevA te divasa hatA. te divase meM sATha varasanI jI MdagInuM ciMtana karyuM. bhAvine mATe koI saMkalpa paNa karyo. tethI vizeSa e divase bIjuM kazuM ja hatuM nahi. AvI rIte jyAre aSTagrasuti thaI, tyAre mArI pharaja hatI ke tene dhyAnathI jouM. jI MdagImAM AvA moko bhAgye ja pharIthI maLavAnA che. jyAre paNa gAMdhIjI tathA ravIndranAtha eka ja sthAna upara ekaThA thatA tyAre ame e milanane bhAre kutUhala vaDe joI rahetA. amane te vakhate kayAre paNa evuM nahIM lAgeluM ke A rIte temanA bhegA thavAnA kAraNe koI zAMtipATha karavAnI yA te koI japa karavAnI jarUra che. saMpUrNanaMda tathA DAlamiyA potAnA anubhava parathI ema bhale kahe ke phalajyotiSa sAcuM che. huM to aSTagrahanuM dazya AkAzamAM joIne saMtoSa mAnavAnA. grahazAMti mATe paisA bhegA karavA, dakSiNA ApI maMtrAnA jApa karAvavA, ghInI AhUti ApavI ItyAdi pravRttimAM huM nahi jaoNDAuM", jo pRthvI rasAtALa javAnI hoya to bhale jAya. vizvayuddha Adi ciMtAomAMthI badhAnA eka sAthe ja mekSa thaI jaze. pachI cUMTaNInI cintA koIne karavI nahi paDe. leNa-deNavALA baMne potapotAnI ciMtAmAMthI mukta thaI jaze ane duniyAmAM lAMbA rAmaya sudhI zAMti sthapAze. jJAta vastu tathA tenAM jANItAM pariNAmAno ApaNe yogya IlAja jarUra karIe, paraMtu asiddha vastunA DaranA mAryA nAhaka herAna na thaIe. jyAre mane koIe aSTagrahayutinI koI asara ApaNA deza upara thaze ke kema ema pUchyuM tyAre meM harAtAM hasatAM javAba Apyo ke kema nahi ? asaMkhya lAka rAta-divasa DaratAM raheze, keTalAye lAka paisA bhegA karI yajJayAgAdi karAvaze. moTA meATA mANasone cetavaNI ApavAmAM Avaze ke 'saMbhALIne rahejo, eroplenamAM na besatAM, navuM sAhasa na kheDatAM, aMdhArAmAM na jatAM.' aSTagrahanI moTI asara e thaze ke loko relavenI musApharI ochI karaze, tethI relavenI musApharI karavAvALAne ArAmathI besavAnIsUvAnI sArI jagA maLaze. vimA kampanIone kAma sAruM maLaze. ( vImA kampanI gaMbhAze ke nahi tenI mane khabara nathI. AvAM AvAM ghaNAM pariNAmo Avaze ane te aSTagrahAnA kAraNe. tA. 16-5-2 pakSakAra haze, jyAre thADA virodhamAM haze, ane grahonI garamA A navagrahomAM eka grahanA Dara vadhAre che, ane te che zina mahArAja. tenA viSayamAM aneka kathAo nAnapaNamAM vAMcI hatI. temAMthI eka ramujI kathA cha varSa pahelAM 'maMgala prabhAta'mAM ApI hatI. te rocaka hAvAthI A lekha sAthe joDavAmAM AvI che. AnA anusaMdhAnamAM gAMdhIjInA eka anuvAda paNa ApavAmAM Avyo che. te bhUta-preta viSe che, paraMtu temanuM dRSTibindu paNa upayogI siddha thaze. grahe jUnA patranA viSe nathI, paNa prastuta viSayamAM zinanI sADAsAtI ApaNA purANAmAM eka bhAre rocaka kathA che. eka vAra zanimahArAja zivajI pAse gayA ane temane kahevA lAgyA ke "devAdhideva, mAro prabhAva eTalA baLavAna che ke eka paNa jIva mArI sADAsAtImAMthI chUTakAro pAmI zakatA nathI. have Apano paNa samaya AvI cukayo che. paNa Apa te devAdhideva che. tethI huM Apane sADA sAta varSanI nahi, paNa kevaLa sADA sAta paLa sudhInI upAdhi karIza. AvatI kAle madhyAhnakALe taDakAmAM sADA sAta paLa sudhI Apane mArI bAdhA raheze." zivajIe javAba Apyo ke "bahu sAru, tamAro ATalA badhA prabhAva che? huM joI laIza ke tame kevI rIte mane bAdhA pahoMcADI zako che !'' bIje divase madhyAhnanA samaye himAlayanI kakaDatI ThaMDImAM zivajIe eka jaLAzayamAM DubakI mArI ane sADA sAta paLa sudhI pANImAM samAdhi lagAvIne beThA. sAta sAta paLa pUrI thatAM temaNe pANI bahAra mAthuM kADhayuM ane sAme zina mahArAjane UbhelA joyA. zivajIe hasatAM hasatAM emane pUchyuM ke "kema mahAzaya, tame mane bAdhA karavAnA hatA ne? kahA, tame mArU zuM bagADI zakyA? tamAro prabhAva kevo ajamAvyo ?" zina mahArAje ThaMDA avAje kahyuM ke "mahArAja, Apa jevA devAdhidevane mArA DarathI A kaDakaDatI ThaMDImAM sADI sAta paLa pANImAM DUbI rahevuM paDayuM. A zuM mAre ochA prabhAva che? mArA prabhAve pAtAnuM kAma pUrepUruM bajAvyuM che." bhUtapretAdi viSe gAMdhIjI "bhUtapretAdi che ke nahi tene nirNaya huM karI zakatA nathI. e nathI ema mAnIne mAruM jIvana aneka varSothI huM vyatIta karI rahyo chuM. je loko tenA astittvamAM vizvAsa nathI karatA temane tethI koI nukasAna thayAnuM sAMbhaLavAmAM AvyuM nathI. jeo tenA astitvamAM mAne che teo parezAna thAya che, AvA paNa meM anubhava karyo che. Ama hovAthI 'ma'chA bhUta, zaMkA DAkaNa A prakAranI lokokitanA Adara karavA yogya che. " gheADI ghaDi mATe mAnI laIe ke bhUtapretAdi che, to paNa e badhI IzvarI mAyA che. je Izvarane AdhIna ApaNe chIe te ja Izvare bhUtapretAdi paNa pedA karyA che. Ama hovAthI eka IzvaramAM mAnavAvALA kadi paNa bIjAnI ArAdhanAM nahi kare. jekhUdAno baMdo che te to bIjAnI gulAmI karaze ja nahi, Ama hovAthI je rIte bIjA mANasA IzvaravAdI mAnavIne satAve to paNa te IzvaraparAyaNa mAnavI mATe rAma ja eka rAmabANa IlAja che, tevI rIte bhUtapretAdi saMbaMdhamAM paNa samajavuM ghaTe che. zrAddhApUrvaka rAmanAmano jApa karavAthI bhUtapretAdi bhAgI jaze. duniyAnA karoDo loko bhUtapretAdimAM mAnatA nathI. ema chatAM temanuM teo kazuM paNa bagADI zakatA nathI; " samAsa dhAro ke kadApi dharatIkaMpa thayo te ApaNe ema kahI nahi zakIe ke aSTagrahanA kAraNe e prakaMpa thayo. koInI meMATara jhADanI sAthe athaDAze to paNa ema kahI nahi zakAya ke tenuM kAraNa aSTagrahayuti che. paraMtu je paNa yajJayAga thaze, japatapa thaze, Dara phelAze tathA kharca thaze te to aSTagrahayutinuM ja phaLa haze temAM jarAye zaMkA nathI. ATalA spaSTa kArya--kAraNa saMbadha dekhAvA chatAM ApaNe kevI rIte kahIe ke aSTagrahayutinI koI asara nathI ? are hA, eka vAta to bhUlI ja gayo. A aSTagrahayutine kAraNe lajyotiSanA lekho lakhAze. moTAbhAganA tenA mAlika zrI subaI jaina yuvaka sadha; mudraka prakAzakaH zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, mukhai 3. mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kATa, mubai mULa hindI : kAkAsAheba kAlelakara anuvAdaka: taruNA bahena zAha Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, .1 if" " '' RECD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA.4 prabuddha jaina"nuM navasaMskaraNa varSa 24: aMka 3 - buddha jIvana muMbaI, juna 1, 1962, zukravAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: raTa nayA paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA mArA jIvananAM keTalAMka smaraNo (jemane tA. 1-4-62 nA prabuddha jIvanamAM thoDo sarakhe paricaya ApavAmAM Avyo che, evA jaina samAjanA jANItA lekhaka ane vicAraka mAMDalanivAsI baMdhu zrI ratilAla maphAbhAI zAhanuM tA. 23-3-'92 nA roja muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI sanmAna karavAmAM AvyuM hatuM. e prasaMge zrI ratibhAIe potAnA jIvananAM Aja sudhInAM keTalAMka smaraNo rajU karyA hatAM. A sAMbhaLIne atyaMta prabhAvita banelA zrotAoe temanA prastuta vivecanane jarUra mujaba vistArIne prabuddha jIvana mATe zabdabaddha karI ApavA vinaMti karI hatI. te dhyAnamAM laIne temaNe lakhIne mokalelI lAMbI smaraNa noMdha pahelo hapto nIce pragaTa karavAmAM Ave che. AgaLa upara prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avela zrI. dulerAya moTaliyAe lakhelI 'mArI jIvana sAdhanA' mAphaka zrI ratibhAIe lakhelI A smaraNanoMdha paNa eTalI ja rasika ane preraka mAluma paDaze evI AzA rAkhavAmAM Ave che. paramAnaMda) Aje huM 60muM varSa pasAra karI rahyo chuM, paNa 45 varSa sudhI meM bAkI ApanI samakSa bolavA mATe mArI kazI ja yogyatA nathI. kazuM lakhyuM nathI. lakhatAM phAvatuM paNa nahIM ema kahuM to ya cAle. nathI huM vidvAna ke nathI vakatA, nathI paMDita ke nathI dharmane khAsa abhyAsI. paNa AjathI 15 - 17 varSa pahelAM mAMDala jaina yuvaka saMghanA phakata dUranA eka nAnA gAmaDAne sAmAnya zikSaka ja chuM. mULe te AmaMtraNathI zrI paramAnaMdabhAInuM mAMDala AvavAnuM thayuM tyAre mAro nena - meTrika. vaLI aMgrejI - saMskRtanuM khAsa jJAna nahIM. nathI mAre emanI sAthe nikaTane paricaya thayelo. e paricayane pariNAme meM koi aMgata mitra ke nathI koi carcA vicAraNA karanAra sAthI. AvI eka lekha mokalya, jenI emaNe bhAre prazaMsA karI ane e sthitimAM mArI patnI ane mArA pitAnA gujarI javA bAda chellA rIte lakhavA mATe mane uttejita karyo. pariNAme meM kalama pakaDI 10 varSothI phakata 10 phUTa lAMbI ane 6 phUTa pahoLI oraDImAM ane lekhe malato rahyo. AmAMthI kadi kadi koI lekha pAchA Ave kaMika adhyayana - adhyApananuM jIvana jIvI rahyA che. Ama chatAM ane huM jo nirAza thAuM te mane teo pharI utsAhita kare. Ama A aMge je kaMI mane anubhavo thayA che emAMthI smRtie caDelA sAhityanA kSetramAM teo mane kheMcI lAvyA. sAthe mArA aMgata jIvanamAM be cAra viSe thoDuM kahIne ja huM saMtApa mAnIza. DokiyuM karI eozrI tathA murabbI maNilAla mekamacaMda mane prasaMge jema bhramaNane kAraNe pRthvI para Rtuo nirmANa thayA kare che, prasaMge Arthika madada paNa mokalatA rahyA. Ama mane UbhA karavA mATe tema mAnavajIvanamAM paNa vikAsa-patananA palaTA AvyA kare che. e vaDila murabbIone mArA para bhAre upakAra che. A rIte sAhityanA paNa emAM vasaMtanI jema kayAreka vikAsane paNa eka samaya AvI kSetramAM kheMcI lAvavA badala zrI paramAnaMdabhAI tathA jaina yuvaka saMgha pahoMce che, tyAre sAdhaka potAnI kakSA pramANe sArI evI pragati thAne gaNAya. ethI jayAre mane mekalelI AmaMtraNa patrikAmAM sAdhI le che. e pragatikALa koIne mATe bhakita " tyAga vairAgyane 'sanmAna" zabda vAMcyo tyAre huM mUMjhAyo ane mane bhAre saMkoca thayo. hoya, koine jJAnasAdhanAno hoya te koIne karmayoganA carANano paNa have bhAgI zakAya tema nahotuM. AthI guruziSyabhAva aMgenI hoya. AmAM prathama bhakitayoga, pachI jJAnayoga ane pachI karmavega mArI vicArasaraNIe mane madada karI ke ApaNe sahu sAdhaka chIe. e krama sAmAnyapaNe hoya che. eka cakra pUruM karyA pachI pharI e ja koi koine guru nathI ke koI koIne zipya nathI. jyAM gurubhAva krama zarU thAya che, te koInuM samagra jIvana eka ja meMgakALamAM vItanuM che, guru pratye samarpaNabuddhi che, tyAM AtmAno vikAsa sthaMbhI jAya hoya che. koinAmAM vaLI traNene sAthe maeNga paNa jaNAya che. ema che, kAraNake guruthI AgaLa vadhavAnI ke vicArabhede judA paDavAnI chatAM mukhyapaNe to eka ja yoga eka samaye pabaLa hoya che ane pachI hiMmata ja karI zakAtI nathI. ulaTuM guru e ja saMpUrNa che, sarvasva bIjA gauNa rUpe rahe che. che ane e gurue zIkhavelAM satyomAM saMzodhanane avakAza ja dhArmika prakRti ane bheLapaNane mAtA taraphathI ane daDhatA, nathI ema mAnI sAdhaka tyAM aTakI paDe che, ane uparathI vyakita krAMtikArI vicArasaraNI ane dezabhakitane pitA taraphathI vAra pUjAnuM mahattva vadhArI mamattvanA kAdavamAM khUMpI jAya che. A daSTie maLela; paNa mArA jIvanaghaDataramAM-saMskAraghaDataramAM--te mArI joie te guru ke ziSya sahu koI saha sAdhake ja che. eTaluM kharUM dAdImAne ja moTo hAtha rahyo che. AthI 10-11 varSanA bALaka ke, koI upakArI guru ke rAnmArgadarzaka mitrane ApaNe jarUra Adara hatuM tyArathI, je dharma ane rASTra pratye prema poSAyele. anya karIe, paNa ethI svataMtra vicAraNAne mArga rUMdhA na joie. bALako ramato ramatA, tyAre huM mitre bhegA karI baparanA pratikramaNa A daSTi rAkhIne huM Aje ApanI samakSa UbhA rahevAnI hiMmata ane sAmAyika karavAno AnaMda mANate, eTaluM ja nahIM, muniveza karI zako chuM. pariNAme Apa sahu bhAI bahenanAM darzana karavAne dhAraNa karI mahollAnAM gharomAM bhikSA mATe paNa pharate. pratikramaNa mane moko maLe che ane huM mArA jIvananI dhanya paLa samajuM chuM. sAmAyika, pauSadha, guruvaMdana, devadarzana, pUjA uparAMta AyaMbila, Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * 22 prabhu jI na tA. 1-66 ekArANA, upavAsa jevI tapazcaryA karavAne tyAre bhAre Agraha dara mAse zatI kanRttvakaLA hariphAImAM prathama vijetA banI meLavI ane zokha hato. moTI uMmare kayAreka mahinA mahinA sudhI goLa, ghI, le. bIjA vijetA paMDita bhurAlAla paMDita - sarasvatI bhaMDArake dUdha krama prasANa na vAparavAnI pratijJA paNa dharata. paNa 40 varSa amadAvAda vALA banatA. mArI umara vadhI rahI hatI. ghera pachI dhIme dhIme vicAraparivartana sAthe e badho ja kriyAkAMDa chUTI bAla baccAM hatAM, jethI jahadI dhaMdhe lAgavAnI jarUra hatI. gayo che. A chatAM jainadharma pratyenA gaurava ane amitAnA A kAraNe khUba parizrama laI sAta sAta vargomAM eka sAthe saMskAre baLavattara rahyA che. e saMskAranuM mArAmAM bIja ropanAra, dAkhala thaI traNa ja mAsamAM saMskRta be buko sAthe ja karmagraMtha. deza - videzamAM vikhyAta banelA zrI vijayadharmasUrIzvaranA ziSya - sudhIne badho ja abhyAsa pUro karyo ane rUA. 5nA pagArathI dhArmika munizrI maMgala vijayajI mahArAja hatA. 11 varSanI umare huM emanA parIkSaka nimAyo. paNa vidhine khela judA haze. jethI ghera AvatAM nikaTanA sAnidhyamAM Avela. mAMDalamAM tyAre munizrI IndravijayajI, | pharI eja mULasthAne goThavAyo. paNa e kALa mAre mATe sAdhanAno vidyAvijayajI, nyAyavijayajI vagere prasiddha ane tejasvI munio kALa hato. haiyAmAM tIvra vairAgya hato. bhakitano unmAda vadhI uparAMta AcArya mahArAjazrInuM bhAre AkarSaNa hatuM. paNa mAre rahyo hato ane saMsAra asAra lAgato hato. AmAM gharanI daridrAmane te garbha maMgalavijayajI ja sarvasva hatA. emanuM pAchaLanuM vasthA. patnInI satata bImArI ane vadhI rahele gharakaMkArA- e samagra jIvana rorAka jAtinA uddhAra pAchaLa bihAramAM ja vItyuM badhAe emAM vega pUrAvyo. citta tyAre bhAre komaLa banyuM hoI jIvanamAM kadI e gurunAM darzana pachIthI nathI thai zakayAM. hatuM. koinuM the du:kha joi zakAtuM nahIM. kaleza jhaghaDAthI citta Aje munio sAthe mAre bane nahIM, upAzrayamAM javAnuM udvigna banatuM. eka muslIma bAIne zALAnI sAme mAra paDavAthI bhAgye ja bane, AbarU eka nAritaka tarIkenI, kriyAkAMDa para zraddhA hRdaya raDI paDeluM. cittanI A komaLa dazAmAM alpa samaya mATe DhAnI kadI icchA nahIM, 58 varSe prathama Abu tAraMgA gharamAM 3raseDAM zarU thayelAM. eka pitAnuM, eka patnInuM ane eka mAtAnuM ane pAMcapura tathA upariALAnI yAtrA karI. saMkhezvara te gharaAMgaNe ja mAre kayAM javuM e prazna hato. ghaNA divasa sudhI huM bapore bhUkhyA chatAM 25 varSathI ba nathI. Ama chatAM munizrInuM maraNa thatAM rahele. kayAreka mitrone tyAM jamavAnuM maLI rahetuM. pariNAme vairAgyahaiyuM bhakitathI bhInuM banI jAya che. ane tyAre eka krAMtikAra havA ne poSaNa maLyuM, dhIraja ane sahanazakita keLavAi ane manano foi gabhakita nI kathbatamAM ja dhabakAra eka rAmAnya zrAvaka ana- saMyama rAkhatAM paNa zIkhyo. chevaTe badhuM thALe paDI gayuM. lAve che, e ja dhabakAra mArA haiyAmAM paNa dhabakI UThe che. 18 mA varSe thayelA lagna pachI thoDA ja samaya bAda zaMkArAnaMda aPLnI zarUmAd, jaina pAThazALAnA dhArmika abhyAsathI nAmanA koi saMnyAsI bAnAvasthAne pheTe hAtha Avyo. mane zarU thaI. AthI prathama bALabodha aAro zIkhyo ne thoDuM vAcatAM paNa evI ja rIte besavAnI IcchA thavA lAgI. ethI roja rAtre paNa zIkhe. zALAnuM jIvana ekAda varSa bAda zarU thayuM hoi guja- * emanI jema ja chAtInA eka khUNe gAMTha Ave evI rIte vastra rAnI lipi pAchaLathI zIkhe. lapeTI sAthe daMDa-pAvaDI mUkI dhyAnamAM berA. zAthI? zA kAraNe? enuM dhArmika saMskaro tIvra hAi dharmatattva jANavAno zokha ThIka ThIka tyAre khAsa bhAna nahotuM, paNa aMtaranI koi adamya IcchA ema pApA hatA. AthI 7 - 8 varSanI uMmare zrImad rAjacaMdra viSe karavA mane gherI rahI hatI. e IcchAe have mUrtarUpa pakaDayuM ane dAkhAyelI ka pustikA gharanI mALI para paDelI, je aMge pitA huM gAmathI dUra vAvezvaranI ekAMta jagyAmAM roja bhagavAna mahAvIranuM mArA mAmAne kahI rahyA hatA ke, "phalA ! e pustikAo lai jaIne smaraNa karato dhyAnamAM utarI jatA. 2-3 oraDAvALuM makAna hatuM khaMDiyera, [[vAmAM pheMkI de, nahi te koi vAMcaze te e dharmathI vimukha chAparuM labaDI raheluM, bAraNAM tUTI gayelAM. aMdara sApa - vIMchIne thaI jaze." A zabdoe mArAmAM eka prakAranI tIvra jijJAsA- paNa bhaya. ekavAra te eka ziyALa paNa aMdarathI bhAgeluM. chatAM vRtti pedA karI ke emAM evuM te zuM lakhAyeluM haze ke jethI e pustako tyAMnAM Asana para ja besavAne mAra mahaethI AMkhe baMdha pinA kUvAmAM paDI devAnuM kahe che? rAtane samaya hato chatAM karIne te bese, paNa sApa - UMchInA Dara to lAge ja. chAnAmAnA mALI para caDI jaI aMdhAruM eka puritakA meM uThAvI lIdhI ethI babbe miniTe AMkha kholI cAre bAjA joI lauM ane ne chAnI jema ene sAcavI rAkhI. vAMcatAM te hajI khAsa saba salAmata jANI pharI AMkha baMdha karUM. paNa tyArabAda eka zIkhe nA hote, paNa moTI umare e vAMcIza e vicAra baLavattara paMjAbanA mahAtmA-pUrvAvasthAnA eka uMcA amaladAra-AvI caDayA. banyuM ja hatuM. AthI uMmara vadhavA sAthe zrImad rAjacaMdra vize pariNAme makAna - chAparAM navA banyAM. DAbe hAthe anaMtanAthanA jANakArane pUchavA lAgyo. pustaka paNa vAMcyuM ane pachI te zrImad nAmanI 14 loDhAnI pAtaLI kaDIo e paheratA. mane emanI khUba pratye bhakita paNa poSAvA lAgI. pAchaLathI pitAne paNa A mAyA lAgI. 2-3 mAsamAM ja emanA mitro AvI emane vatanamAM graMtha vaMcAvI zrImad pratye anurAgI banAvelA. kheMcI gayA. sAthe mAruM hRdaya paNa kheMcatA gayA. makAnanI amkitaga: cAvI mane ApelI ethI sAMje badhAne huM pANI pAta, paNa che. rA. 1921 mAM asahakAranA AMdolanamAM atre sthapA- mahAtmAnuM Asana khAlI joI huM gaLagaLA thai jate. aSADanA eNvI zrI mohana vinaya maMdira nAmanI rASTrIya zALAmAM zikSaka tarIke vAdaLa caDatAne mArI virahavyathA vadhI jatI. paNa e arasAmAM nokarImAM joDAye. rASTrapravRttimAM pUrNa bhAga levA chatAM citta bhakita tarapha UkaraDAmAMthI mane eka mAnavaratna prApta thayuM. e hatA mArA TULe jatuM hatuM ane enI asara varga pUrNa thaye madhura uSmAbharyA mitra ThA. rahAjI mohatAjI. jAtanA koLI. aMdhAriyA vanamAM eka taDakAmAM huM sAyaM prArthanA paNa karAvate ane anya zikSakone paNa gAtara mArI sasalAne pADI detA ane pachI ene zekI khAtA. e cepa lagADele. mArI jema ja raMgAyelA eka bIjA zikSaka mitra mAchalAM mAravAmAM paNa bhAre pravINa. paNa vAvezvara vADI, zrI kezubhAI trei ane masANImAM kheMcI jatA ane rAkhanA DhagalA karI hoI mAre emanI sAthe saMbaMdha vaLe. e saMbaMdhane kAraNe para besI kaDakaDatI ThaMDImAM dhAbaLo oDhI ame dhyAnamAM besatA. paNa amane bhUta mAnI paDakhethI nIkaLelA eka gADAnI emanAmAM vAMcavAnI bhUkha ughaDI. huM sArAM sArAM pustako lAvI cikkArabharI cIsa rAAMbhaLyA pachI ame e prayoga choDI dIdhelo. ApuM. vAcanAlayamAM kheMcI jAuM. dhIme dhIme emAM praveza thayo. che. dA. 1927 mAM alpasamaya zALAmAMthI chUTo thai mahesANA pariNAme e emanA mitra bholojI sAthe jaina pAThazALAmAM dAkhala pAThazALAmAM dAkhala thayo. pAro paisA nahote, jethI aMgata kharca thayA. tyAM tatvArthasUtrane saMpUrNa abhyAsa karyo. jaina maMdiramAM Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-62 prabuddha pUjA karavA lAgyA ane dArU, mAMsa, macchI to chADayA, eTaluM ja nahI paNa, eNe ghaNAone emAMthI cheDAvyA paNa kharA. pAchaLathI e koMgresa kAryakara banyA. dhArAsaNAnA vIra satyAgrahI banI ahamadanagaranI jelayAtrA paNa bhogavI. Aje e eTaluM suMdara bAle che ke ene sAMbhaLatAM tRpti ja na thAya. rAmAyaNe vAlmIkinI vAta lakhI che.e vAlmIkI kevA haze e to ApaNe jANatA nathI. paNa huM to mArI najare kaLiyuganA e vAlmIki pratyakSa darzana karI pAvana thAuM chuM. mArI sAdhanAkALanA e mArA kayAreka sahabhAgI paNa banatA, vAvezvara besavAno mAro A nityanA kAryakrama lagabhaga 20 thI 55 varSa sudhI ekadhAro ochAvattA pramANamAM TakI rahyo, paNa 21 thI 30 varSanA gALA e tIvra vairAgyane-- jIvananI sAdhanAno-hAI savAranA 6 thI 10 ane sAMjanA paNa kalAkeka tyAM gALato. varasAda dhodhamAra paDI rahyo hoya to paNa chatrI oDhI vRkSaghaTA nIce besI rahetA. bhagavAna mahAvIranA darzananI jhaMkhanA "mane vyathita karI rahI hatI. chatAM samaya maLe tyAre dhArmika vAcana karatA. zrImad rAjacaMdra, svAmI rAmatIrtha, svAmI vivekAnaMda, mahAtmA gAMdhIjI ane kizoralAla mazarUvALA e mArA priya lekhako hatA. zrImad rAjacaMdra vairAgyanI bhUmikA bAMdhI ApI, svAmI rAmatIthe adamya utsAha pUryo, vivekAnaMde sAcI mAnavatA zIkhavI, gAMdhIjIe vyavahAramAMthI mArga kADhatAM zIkhavyuM. paNa jIvanamAM uThatI samazyAonA ukelanI cAvI tA kizoralAlabhAIe ja batAvI. navuM jIvanadarzana Ama emanA graMthAmAMthI mane prApta thayuM hatuM, je kAraNe 1931 mAM vilepArle - rASTrIya zALAnA makAnamAM me emanI mulAkAta lIdhelI. e mulAkAta eTalI bhavya ane romAM`rAka hatI ke, e viSe meM eka lAMbA lekha prabuddha jIvanamAM ApelA. nAnAmAM nAnA pratye paNa samarasa thavAnI emanI AtmIyatAnI vRttithI huM tyAre AkarSAyelA. pAchaLathI amArI vacce je patravyavahAra cAlelA te 1952 nA phebru. mAM "akhaMDAnaMda'mAM prasiddha karavAmAM AvyA hatA. A sAdhanAkALa daramyAna rajAnA divase gAmathI dUra aMdhAriyA vanamAM kharA bapAre jaI caDato. ane ekAda rAyaNa ke jAMbunA vRkSa nIce thaDanA Teko laine dhyAnamAM besato. vAdharIe vAto karatA ke A vANiyA roja ahiM kema Ave che? koi kahe ke rAyaNa-jAMbu cAravA AvatA haze, to koi vaLI kahe ke 'DuMgaLu khasI gayuM haze. paNa eka divasa mAro eka oLakhItA vAgharI bhUpatA AvI caDayA ne jaNAvyuM ke "AtA jJAnI zeTha che, tamane te kaI bhAna che ke nahIM ?" badhA vAgharI tyArathI bhegA thatA ne kaMika ne kaMika prakAranI jJAnavArtAo cAlatI. rajAnA divasa hoya tyAre huM savAranA 6 vAge gherathI bhAgI chUTato ane dUra dUra vAvezvara ke aMdhAriyA vanamAM to kayAreka khullA khetaromAM rakhaDato. kayAMka ne kayAMka vAgharIo ke kheDUto pAsethI thoDuM khAvAnuM maLI rahetuM. be traNa vakhata to loko mane zodhavA nIkaLelA, paNa pachI ghare jaNAvI dIdhuM ke sAMje 6 vAgyA pachI huM na AvuM te ja mArI tapAsa karavI. AdivasomAM citta khUba ja vairAgyanA raMge raMgAyeluM hatuM. emAM rASTrIya laDatane kAraNe jelamAMthI chUTelA jayavijayajI nAmanA eka jaina muni rAtre roja zrImad rAjacaMdranuM jIvana saMbhaLAvatA. moDI rAta sudhI 'apUrva avasara evA ... kayAre Avaze, kayAre thaizuM bAhyAMtara nigraMtha jo' e bhAvanAmAM huM taraboLa rahetA. pariNAme AMkhAmAMthI AMsunI dhArA cAlatI ane pathArI AMsuothI bhIMjAi jatI. mAre mATe utkaTa vairAgyanA e divaseA hatA. patnI mane zA vana ApavA prayatna karatI, paNa mArI hRdayabhAvanAne e kevI rIte zAMta karI zake? zAMta 2 jIvana 23 AvI mastImAM eka vAra mArA mitra ThA. ratAjI mApatAjI sAthe pharatAM pharatAM avala maracInI jagyAe pahoMcyo. vAgharaNa bAronA sUMDalA bharI vecavA jatI hatI. mane joi e heThe beThI ane mane pAse besADI mIThAM mIThAM bAra vINI khAvA ApavA lAgI. pAse mULA paNa mUkayA. ratAjI mULA khAvA lAgyA ne huM bora. vAgharI mArA para taDako paDatA hAimane chAMyA ApavA ADo UbhA rahyo. bIjA vAdharI sAthe huM jJAnavArtAe caDayA hatA. paNa eka vicAra mane zaramAvI rahyo hato ke kharekhara bAi zabarIno ja avatAra hatI ane vAgharI rAmanA paga dhAnAra nAvikanA avatAra hatA, jayAre mArAmAM to rAma thavAnI kazI ja yogyatA nahotI. patnI kayAreka zAka levA mekle ane jo huM vAgharIo sAthe jJAnavArtAmAM caDI jAuM to zAka zAkane ThekANe rahe ane vAgharI. zAka vecyA vinAnA rahe. paNa e loko evA bhALA dilanA ane jijJAsA vRttinA hatA. teo vaLI kayAreka mArA ghera AvI caDatA ane ame vAtAe caDI jatA ane samayanA kaze! khyAla raheto nahi. ane Ama vAtamAM ne vArtAmAM bapAranA 3 vAgI jatA. patnI bhANuM jhAlIne besIrahe. ethI jayAreene bhagavAnanA phoTAnA darzana karAvI vidAya karUM tyAre ja ame khAvA bhegA thaie. paNa patnIno mane moTo sahAro hatA. vAvezvaranI jagyAmAM ucca koTinA aneka saMte pharatA pharatA AvI caDatA. keTalAka thoDo samaya rokAtA paNa kharA. ekavAra eka 25 varSanA yuvAna ane kamAlahusna (sundara) sAdhu AvI caDayo. loDhAnI thoDI kaDIo bheravelA cipiyAnA vAghathI e jayAre madhurakaMThe gAtA tyAre samagra vAtAvaraNa bhakitamaya banI jatuM, chatAM e eTalo nispRha hatA ke kazAnI ja eNe kadI yAcanA karI nahotI. kutuhalavaza banI joyuM to lImaDAnA pAna vATI enuM ja e bhAjana karato. AthI huM roja dUdha - magaphaLI ane gALa lai jato ne khUba Agraha karatA tyAre ja e letA. enA vairAgye mane ThIka ThIka preraNA purI pADI hatI, paNa eka savAre e mastayogI mane choDIne cAlI nIkaLyo, thoDA samaya pachI eka bIjA mahAtmA AvyA. emaNe te ahIM ja aNa jamAvyA. paNa emanA pratApe bhayaMkara lAgatuM vAvezvara ramaNIya tIrtha banI gayuM. pariNAme kaiMka saMta ahIM AvI caDatA ne thoDuM ghaNu rokAtA. akhila hiMda rASTrabhASAnA pramukha zrI mohanalAla bhaTTanA pitA to ahIM svAmIjInA maraNa bAda paNa varSo sudhI ekalA ja rahelA. sevAgrAma gAMdhI AzramanA saMta OM. bhaNazALIjI paNa hAThe kaDI bheravelI sthitimAM ja ahIM AvI caDelA. amArI zALAnA AcArya sumanabhAIe paNa tyAM Asana jamAveluM. Ama Akho divasa ahIM bhakitanuM jJAnanuM vAtAvaraNa jAmeluM rahetuM. savAra sAMja aneka bhakata strI-puruSa ahIM snAnArthe bhakita arthe AvatAM. huM mArA sthAne houM tyAre keTalIka strIo AvI mArA caraNasparza paNa karatI, jethI meM sthAna badalI sarovaranA kAMThe AvelI derI para Asana jamAvyuM. A sthAne pAchaLathI ghaNA anubhavA thayelA jenI mArA para Aja paNa uMDI chApa paDelI che. bhakitanI utkaTa dazAmAM eka vAra bhagavAna mahAvIranA darzananI jha MkhanA vaDe citta vyAkuLa hatuM. akasmAta tyAre khullI AMkhe zvetahasti para suvarNakamaLa para birAjamAna thayelAM bhagavAna mahAvIranAM darzana thayA. e bhavya darzananuM varNana kalamathI kadI utarI zake tema nathI. divaso sudhI enI smRti dilane AnaMdathI bharI detI ane cittamAM prasannatA vyApI jatI. ciprasannatA e nirvANanI jhAMkhI che eno A prathama anubhava hato. bIjIvAra paNa eka rIte mArI samakSa ardha dhAtI paherelA ane ardhadhAtI oDhIne UbhelA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *: * ! 24 prabuddha jIvana tA 1-6-2. f** e gaurAMga divya puruSanuM manohara darzana thayuM. ene AnaMda vananA vRkSo mane Aja paNa bhagavAna buddhanA urUvelAnI yAda Ape. anirvacanIya hate. che ane tyAre Aja mArgethI bhikSAcarI mATe nagaramAM jato e A samayamAM je je vastu daSTigocara thatI te eka prakAranI teja- bauddhabhikSuonA pAdasparzathI A bhUmi keTalI pAvana banI haze rekhAthI vyApta hoya tema prakAzojajavala dekhAtI. paMpArArovaranI evA vicAramAM UMDe utarI jAuM chuM. zALAnI sAme ja mAruM ! bhrAMti karAvatuM svaccha jaLathI zobhatuM suMdara sarovara, kAMThA upara AvelA sAdhanAsthaLa vAvezvara AveluM hoi enuM darzana prAcIna kALanA koi " bAgamAM tapavananI bhrAMti karAvatA nAnA | beThA ghATanAM makAno, baSimunionuM smaraNa karAvI jAya che. jayAre samIsAMje vAyarasa sUsavatA hAryuM ane zAMti patharAI hoya tyAre jIvanamAtranA niravadhi sarovaranA taTa para AvelI daherIe-rAmAdhi tathA cemera du:khonI kalpanAe jenI AMkhamAMthI prema ane karuNAne satata UbhelI vRdhaTAothI suMdara lAgatuM vAvezvara gemArAnI rasaMdhyA vahI rahyo che evA bhagavAna mahAvIra koi vRkSaghaTA nIce dhyAnastha , kALe eka bAju jAmatA dhummasamAM DhaMkAyelA vanapradezothI ane banI UbhelA najare caDe che. bIjI bAja pazcima AkAzanI rakatavarNI saMdhyAthI ati bhavya A vakhate jayAre vicAramAM UMDe UtaratAM vRttio lagabhaga lAgatuM. enuM nayanamanahara sauMdarya AlhAdaka rahetuM. AvA sthAnamAM tadAkAra banI jAya che, mananA ubharA zamI jAya che ane vizva dhyAnastha thai beThelA mane mArA eka mitra kAMtilAla amRta badhuM vilIna thai jAya che tyAre citta lokAloka prakAzaka tatva sAthe ' ' - ekarUpa banatAM je zAMti anubhave che ethI pUrvanuM smaraNa jAgatAM ' lAla zAha puchatA ke "! AvuM adbhuta sauMdarya patharAyeluM haiyuM bolI UThe che ke, "te hi ne vikasAH tAM: " "amArA e divasa hovA chatAM tame AMkha baMdha karIne zA mATe beso cho? huM have cAlI gayA che.' ene zuM samajAvuM ke aMdara divya tejarekhAothI vyApta mAnava- kamaza : ratilAla maphAbhAI zAha - manane akalpanIya evA vividha raMgothI prakAzita je bhavya darzana thai rahyuM che enI pAse bahAranuM A dazya to kAMi ja AjanI prakriyA visAtamAM nathI. ghaNI vAra to AvAM dazyanI calacitronI jema paraMparA cAlatI. kayAreka saMskRta zlokonuM lakhANa sAme lakhAIne navI prajA pAsethI kAma levAnuM Ave tyAre Apatti ja upasI AvatuM. ghera paNa patnI maiDuM thatAM jagADe kahyuM ke, AvI samajo! paNa thAya zuM ? AjanI peDhIne sukhALavApaNuM, 'philma cAle che. zuM adbhuta dazya che?" pharI AMkha baMdha karI kahyuM ke 'go on eTale pharI e calacitra cAlavA mAMDe. ALasa, bedarakArI ane allaDaveDA vadhu game che. e ApaNI A anubhavo raju karuM chuM tyAre mane koI sAkSAtkAra thayo calacitra, krikeTa-kamenTrI ane silona reDiyenI saMskRtine, che evo koi dA karavAnI ke evuM kazuM sucavavAnI svapna paripAka che. madhyama vargamAM bhIMsamAMthI chaTakavAnI je eka vRtti . paNa mane kalpanA nathI. AvA anubhavone buddhinA mApe mApatAM che tenA pariNAma rUpe paNa e hoya. kazuM ye UMDuM, tAtvika, - huM ema mAnuM chuM ke utkaTa bhakitanA mArge jatAM ISTadeva viSe vicAraNIya ke gahana vastu upekSAne pAtra thAya che; ane haLavuM, manamAM je kAMI kalpanAo ApaNA AtaramanamAM rAMgrahAyelI AchakaluM ane mane jaka, e ApaNA navatara vyaktitvanA sArA hoya te AvuM mUrta rUpa dhAraNa karatI haze. AvI anubhUti pAchaLa rUpa banI rahyuM che. gaMbhIra nATaka karatAM phArasa ane vinodanI AthI vizeSa koi UMDuM rahasya hoya, koI viziSTa tatvanuM sthaLa nikacha kaTa sudhI UtaratAM nATako ApaNane race che. cintanAtmaka sadaza rUpamAM darzana hoya to tenI mane khabara nathI. abhimAnapUrvaka koi camatkAro raju karavAnA AzayathI nahi, paNa mArI dhIragaMbhIra vicArothI bharelA graMtho karatAM mAnavajIvananA varaNajIvanakeDI upara AgaLa ne AgaLa cAlatAM amuka samaye amuka giyADAne pracchanna rIte varNavatAM pustaka vizeSa game che. citromAM , kakSAe ja anubhUti mane thai hatI te anubhUtio te AkA- paNa AphlAdaka, ramaNIya ke cittane ciraMtana prasAda rUpa banI mAM raju karavAnA AzayathI A vigato meM ApanI samakSa jAya evI racanAo karatAM jIvananA ajaMpAne arAjakatAmAMthI dharI che. utpanna thatAM vicitra Ayojana ane anubhUtithI nIpajelAM - lagabhaga 10 varSane Ama bhakitakALa pUro karI, pachI jJAna- citra ja dekhA de che. saMgItakAranI madhura adAthI te ApaNane kALamAM praveze. vAcananI tyAre bhAre bhUkha UghADI hatI. paNa mugdha karI detAM nathI. paraMtu sarasanA DAgalAnA cAbukanA temAMya A jIvana zuM che? zA mATe che? A vizva koNa saryuM? kaDAkAnI jema ApaNane AMcako ApIne AkarSavA prayatna kare. zA mATe sajavuM? enuM rahasya jANavAnI bhAre tAlAvelI lAgI. che. kALanI e balihArI che. eka dharma Ama kahe che, bIjo vaLI tema kahe che, to trIje navI " A dazAmAMthI "sAcuM" zikSaNa ja ApaNane bacAvI ja vAta kare che. te e badhAmAM sAcuM koNa haze? ko mArga zake. ApaNe jIvanaparivartananI prakriyAnA evA ArA para ' ' kalyANakarI haze? AvA praznoe mArA manane gherI lIdhuM. dharma AvIne UbhA chIe ke gItane tAla, laya, sUravihAra ke saMvAda ane tatvajJAnanA pustakonA vAcanane zekha to maLe te ApaNane sAMpaDI zakatAM nathI, balake ethI kAMIka UlaTo ja ja, e vRddhi pAme ane bhakitane Avega maMda paDavA jIvanAnubhava thAya che; ane pariNAme klAnubhava paNa tevo ja lAgyo, ne Aje te e dazAnuM kevaLa smaraNa ja rahyuM che. enI muti AjanI dazA sAthe sarakhAvatAM keTalIka vAra cittane sAMpaDe che. We are living in a chaos that tries, vyathita karI mUke che ne ethI Aje huM kayAM kayAM taNAI gayo l'ather fumbles to resolve into a new cosmos. che evo pRSThanA dilamAMthI UDyA kare che. paNa hRdaya AzvAsana Ape A vyavasthAne. A arAjaktAne ApaNe hAtha dharIne tene che ke eka pachI eka pagathiyAM vaTAvIne ja mAnavajIvana unnata sarjaka keLavaNI dvArA je na vaLAMka nahi ApIe to prakRti, banatuM hoi eka ja paristhiti TakI rahevAmAM kalyANa nathI, Aje enA niyama mujaba, ghaNA ja durvyaya pachI, potAnI meLe je kaMI che e enA ja pAyA para sthita che. pitAno saMvAda meLavI te leze, paNa te kALa sudhI rAha jovI mAro eka vidyArthI mitra bhAI buddhilAla jarArAja ghaNI vAra kahe che ke, 'gurudeva vAghezvaranA oTalA para vRkSaghaTA nIce besI- paDaze. eTale e khataranAka gALAne kApI nAkhavo hoya te A. prAcIna kALanA SinI jematamArA kizoralAla mazarUvALAnA tatva- ' parivartananI prakriyAne sabhAna, sarjaka, zaikSaNika prakriyA dvArA ' jJAna paranAM vyAkhyAne cAlatAM ane amo badhA mitro kuMDALAmAM hAtha dharI tene yogya ghATa Apavo paDaze. tyAM sudhI A phariyAda, . baoNratI e dhyAnathI jhIlatA-e kALa ke bhavya ane zAMtidAyaka A hatAzA, A naiSphalya ane A "sukhALavApaNuM ApaNane hate !" paNa have bhakitamAMthI vAcana tarapha vaLyo hato ane emAM ja mane khUba rasa AvatA. nahi choDe. Ama chatAM kyAreka navarAzanA samaye zALAnA kalArkanI rUmamAM "Izvara-IcchA manuSyanA prayatnanI rAha joI rahI che. beTho houM chuM tyAre TekarI pAchaLathI uMcuM DokiyuM karI rahelA aMdhAriyA (kumAramAMthI sAbhAra udhRta) - ratilAla chAyA nikRSTa kATa sudhI zI rilA e karatAM tene game che. citramAM # Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-6-dara' prabhu ddha jIvana navaniyukata rASTrapatinuM maMgaLa pravacana sADavA mATe temanAne maLatA nathI jANatA ApavAmAM . (tA. 13-562 nA roja dilhI khAte pArlAmenTa hAusanA senTrala haeNlamAM savAranA 8-35 vAgye bhAratanA mukhya nyAyamUrti zrI. bI. pI. siMhA samakA rASTrapati pada dhAraNa karatI vakhate haiM. sarvapallI rAdhAkRSNane sogaMdavidhi karyA hatA. A vidhi patyA bAda temaNe eka TukuM chatAM arthasabhara maMgaLa pravacana kareluM. tene nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. A arthagaMbhIra mULane gujarAtImAM utAravAmAM ThIka ThIka muzkelI anubhavI che. ema chatAM jeo aMgrejI nathI jANatA temane mULane bhAva grahaNa karavAmAM A anuvAda ghaNA aMze upayogI nIvaDaze. evI AzA che. navA rASTrapatie pitAne maLatAM moTA pagAranAM sthAne mAsika mAtra 1900 levAnI jAherAta karI che. AvA a-- karaNIya dAkhalo besADavA mATe temane aneka dhanyavAda ghaTe che. paramAnaMda.) - A mahAna pada mATe mArI pasaMdagI karIne mArA dezabaMdhue tvamAM AvI zake tema nathI. svataMtratA, samAnatA ane nyAyaparAyaNa, mAruM je bahumAna karyuM che tethI mAruM dila atyanta abhibhUta banyuM tAne lagatI A bhAvanA haju ApaNe koi siddha karelI bAbate nathI, paNa sAdhanA dvArA hajA siddha karavAnAM lakSya che. ApaNe e che. A padaniyukitanA gAMbhIrya saMbaMdhamAM huM jarA paNa bhramaNAvaza sAdhanAmAM ghaNI vAra khalanAo karI che ane tenAM mAThAM pariNAme nathI. A mahatvabharyA sthAna upara mane pratiSThita karavAmAM mArI koI ApaNe bhegavatA rahyA chIe. kAmagIrInA khyAla karatAM mArA vizenI prajAjananI zubhecchAe pUrI namratA ane rASTravyApI pazcAttApapUrvaka ApaNe ApaNI ane sadbhAve ghaNe vadhAre bhAga bhajavyo che ema huM mAnuM chuM. bhUtakALanI bhUlo sudhAravI joIe, ApaNA jAtabhAIo upara De. rAjendraprasAda sAthe daza varSanA gADha saMparkanA pariNAme A padA lAdavAmAM AvelAM anyAya ane avamAnanAnuM nivAraNa karavuM joie dhikAranI muzkelIo ane mahattAthI huM ThIka ThIka paricita chuM. pUrI ane saue sAthe maLIne AgaLa kUca karavI joie. bhUtakALa tarapha namratApUrvaka jaNAvavAnI rajA lauM chuM ke, mArA dezabaMdhuoe pagalAM mAMDIne ApaNe bhaviSya tarapha gati karI nahi ja zakIe. mArAmAM je asAdhAraNa vizvAsa mUkayo che tene maryAdita pramANamAM AjanI ApaNI duniyA taddana judA prakAranI ja che ane je yogya banavA mATe huM mArAthI banato sarva prayatna karIza ane A Tekanikala--tAMtrika-pragati karI rahI che tenI sAthe ApaNe ApaNA rIte maLatAM geMDA varSe temanI sevAmAM pUrI niSThApUrvaka samarpita jIvanane goThavavAnuM che. AjanA yuganI A sauthI mahatvanI samasyA karIza. sevA e ja prArthanA che. taheva kavara pUnanam ! navI ApaNI sAme UbhI thaI che. A samasyA mAnavajAta mATe jIvanasuSTi mATe-navA samAjanA navanirmANa mATe jarUrI sAdhanA karIne maraNane savAla che. sAthe sAthe eka AgaLa paDatuM naitika pagaluM bharavA ApaNe ApaNI sukAnI pUjA karI zakIe chIe. mATe ane mAnavI-itihAsanA navA pradezamAM praveza karavA mATe satya e ja parama Izvara che-Ama vizvanA sarva dharmo mAne che. A samasyA eka mahAna taka pUrI pADe che. A koi AjhAdI ke . dhArmika mAnyatA dharAvatA ane nahi dharAvatA-sarva mAnavIo gulAmIne prazna nathI, paNa ApaNI sabhyatAnA maraNajIvananI parama AvAraka ane parama AgRtipreraka evA satpanA ja upAsako prazna che. ApaNe jIvananA cAhaka chIe ane tethI jIvananI pavitratAmAM. che. jayAre bIjI vastuo nAkAmayAba nIvaDe che tyAre satya sadA ApaNe pUrI zraddhA dharAvavI ghaTe che. A zraddhA mAnasika ane vijaya pAme che. rA ane naitika jaDatAne haThAvavA mATe pUratuM baLa pUruM pADaze. vyakitaone kevaLa samUha e kAMI rASTra nathI. paraspara mAnasika ApaNe rASTrIya salAmatIne duniyAnI sahIsalAmatIthI uparavaTanuM . vinimaya upara--dilanA ekIkaraNa upara-AdhArita samAja e ja mahattva ApavuM na joIe. sArvabhaumatvane ekAnta mahattva ApatA , khare rASTra che. koi paNa rASTra mATe--khAsa karIne ApaNA bhArata mATe- rASTranI kalpanA have AjanA samaya sAthe koI paNa rIte baMdhabesatI 4000 varSanI sAdhanA dvArA ApaNe siddha karelAM prajJA, prema ane thai zake tema nathI. te Aje junavANI kalpanA banI gai che. badhAMya ' ' parityAganA punita zikharo e ja kharA mahatvanI cirasthAyI vastuo che. A ja ApaNI saMskArika ImArata che. duniyAmAM game te ulaTapalaTa rASTrIya hita pAchaLa amuka sarvasAmAnya ane jemAM jarA paNa ghaTADo' thAya, chatAM jenA pAyA halyA nathI evI A ImAratanI pratimAne na thaI zake evAM sarvasvIkRta jIvanamUlyo ane mAnavInI AkAMkSA. ' jayAM sudhI ApaNA hRdayamAM pratiSThita rAkhIzuM tyAM sudhI ApaNuM e paDelI che, je AkhI mAnavajAtano sarvasAdhAraNa vArase che. bhAvI sahIsalAmata che. mAnavImAtrane jIvana priya che ane tethI jIvana mATe jarUrI * je loko A dezamAM AvIne vasyA che temanA mATe bhArate evI vastuonI temane apekSA rahevAnI ja. kAraNa ke teo sukhapUrvaka saikAothI eka mAtAnI garaja sArI che ane jevI rIte eka mAtA jIvavA icche che. potAnA dareka bALakane joItI huMpha pUratA pramANamAM Ape che tevI A uparAMta temane jarUra che cokakasa bhAvanAonI, tAtvika rIte bauddhika samRddhi ane AdhyAtmika vRti bhArate potAnAM sarva saMtAnone pUrI pADI che. badhAM bALako sarakhAM hotA nathI. teo pratItionI, naitika mAnyatAonI, ane rAjakAraNI AkAMkSAonI. ekamekathI aneka rIte judAM paDe che. paNa samagra jIvananI, dareka vyakitamAM jIvananI jarUriyAto ane jenAthI jIvana jIvavA jevuM bane che tevI vyApI rahela sata tattvanI, satyanI prApti thatAM anubhavAtI tRptinA bhAvanAo--A bane sau mAnavIo sAthe maLIne prApta karavAnA AnaMdanI ekasUtratA dvArA A bhinnatAo ekamekamAM saMmIlita- adhikArI che. vijJAna ane TekanolojI (taMtravidyA)nI Azcaryajanaka ' samanvita thaI zake che. siddhioe mAnavajAta mATe sukhI ane svAdhIna jIvananI prApti. ' bhinna bhinna mAnyatAone Adara karavAnI--apanAvavAnI-' zakaya banAvI che. samasta mAnavajAta rAjakAraNI parAdhInatA, Arthika ApaNAmAM rahelI udAra bhAvanA, sAMpradAyika jhanUna ane AkramaNathI gulAmI ane sAmAjika asamAnatAmAMthI mukita meLavI zake tema che. sadA mukata rahevAnI udAttavRtti-jemAM ApaNI badhI tAkAtanuM rahasya samAna bhAvanAo ane samAna AkAMkSAonA pAyA upara rASTrIya raheluM che-A udAra bhAvanAnI ane udAtta vRttinI ApaNe pUrI mUlyonuM rakSaNa kare ane duniyAnI sahIsalAmatIne surakSita banAve saMbhALapUrvaka rakSA karavI joize. ' evo vizva samAja ApaNe UbhuM karI zakIe tema che. jo naitika, yamaniyama-moral imperatives'--dvArA ApaNI ApaNI rASTrIya bAbatamAM ApaNe lokazAhIne eka rAjakAraNI rASTrIya tema ja AntararASTrIya vartaNuMkanuM ghaDatara karavAmAM nahi Ave to gevaNa tarIke nahi paNa eka naitika vRti tarIke apanAvI che. ApaNI mahAna paraMparA ane ApaNAM prAkRtika vRttivalaNo ApaNuM bhAvI bhayajanaka che. sAthe e tadRna baMdhabesatI che. ApaNane mAluma paDayuM che ke, samAnatAnA sarva bhUtastha AtmAnaM sarva bhUtAni ca Atmani saMpazyan Atmavid saMdarbhathI alaga e koi svataMtratAne artha nathI ane Arthika vai rayara adhikAchati | nyAyane sAkAra banAvatI samAjaracanA sivAya kharI samAnatA asti- anuvAdaka: paramAnaMda. mULa aMgrejI: DaoN. rAdhAkRSNana. . Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnA gAmo 26 prabuddha jIvana tA. 1- 62 1 jaina darzana ( tA. 8-4-62 nA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI vyAkhyAnazALAmAM mahAsatI ujajavaLakumArIe ApeluM jaina darzana uparanuM vyAkhyAna.), AjanA ApaNA viSaya "jaina darzana ' e che. darzana paDe che. jene ekapaNAmAM apUrNatA lAge tene anekamAM eTale zuM? ane darzana zA mATe pedA thAya che te vAta ApaNe pariNamavAnI IcchA thAya. te A bIjI mAnyatA svIkAravA jatAM pahelAM samajI levI joie. darzana eTale jovuM. darzana izvaramAM apUrNatAnA Aropa thAya che. A vizva IzvaranI lIlA eTale sAkSAtkAra. A darzana e sAmAnya darzana nathI, mAtra che-A mAnyatA kevaLa eka tarka che ane ema chatAM ene paNa tatvajJAna che. vizvanA bAhya tathA Atarika svarUpanA ApaNe svIkArI laie te prazna thAya che ke Izvare potAnA saMbaMdhamAM sAttvika daSTithI je vicAra karAya che tenuM nAma vinoda khAtara kevaLa lIlA khAtara A vizva rahyuM hoya te tattvajJAna athavA darzanazAstra che. pAra vinAnAM du:khethI Adhi vyAdhi ane upAdhiothI-bhareluM evuM manuSya jayAre vizvane jue che tyAre tenA manamAM aneka savAlo A vizva zA mATe racyuM? ApaNI sAme vAstavika rUpe je vizva che. pedA thAya che. caMdra, sUrya, tArAmaMDaLa tathA samudra, parvata, vizALa te vizva ane Izvara aMge parama dayALu-karuNALu evI je kalpanA nadIpravAha, meghagarjanA ane vIjaLI vagere abhUta vastuo joine che e be bAbatono koI meLa besato nathI. manuSyanA hRdayamAM te saMbaMdhe aneka prazno udabhave che. vizva kayAre Izvarane jagatakartA mAnanArAo eka bIjI vAta kahe che. utpanna thayuM haze? konAthI utpanna thayuM haze? svayaM utpanna thayuM haze ke dareka kAryane koi paNa karyA hovA joIe, jemake ghaDiyALa, mAM, koIe utpanna karyuM haze. ane utpanna nahi thayuM hoya to zuM A kAgaLa, pensIla, vagere cIjono koi ne koi kartA che. kartA vizva haMmezathI AvuM hatuM ane che? vizvanuM niyaMtraNa koNa vinA te cIjo banI zake nahi. AvI rIte vizvane paNa koI kartA karatuM haze? vagere aneka prazno bAhya vizvanA saMbaMdhamAM ud bhave che. hovo joie. paNa A vicAraNA svIkArIe to pachI Izvarano e ja pramANe AMtarika vizvanA svarUpa vize paNa manuSyanA paNa koi banAvanAra hovo joIe-Avo prazna UbhAM thayA manamAM vividha prazna utpanna thAya che. bAhya vizvane vicAra vinA narahe. Ama ekano banAvanAra bIjo ane bIjAne banAvanAra karanAra A koNa che? A ahaMrUpathI bhAsita thanAra tatva bAhya vaLI trIjo mAnavo paDe. Ama anavasthAdoSa pedA thAya che." vizva jevuM che ke tethI bhine svabhAvavALuM che? A AMtarika ane jo Izvarane anAdi mAnavAmAM Ave te vizvane anAdi tva anAdi che ke koI koI kAraNathI utpanna thayeluM che ? e mAnavuM e ja vadhAre yukitasaMgata che. tatva ajavALuM che ke attarahita che? vaLI je izvarane jagatakartA mAnIe chIe te prazna AvA vicAro koi eka deza, jAti ke prajAmAM UbhA thAya che ema thAya che ke, paramazakitamAna paramadayALu paramAtmAe sukhI tathA nathI, paraMtu AkhI mAnavajAtanAM manamAM A vicAro UbhA thAya che. suMdara jagata racavuM joItuM hatuM. duHkha ane azAMti lavaleza A praznanI utpatti e ja tattvajJAnanI utpattinuM prathama sapAna che. paNa jagatamAM na dekhAvA joIe. vera, jhera hiMsA, pa jevI kSudra A praznanA samAdhAna mATe ja vividha darzanazAstro racAyAM che. vRttionuM nAmanizAna paNa na hovuM joIe. pavitratAnI pratimA A pranonA javAba mATe bhAratIya darzanazAstranA samAna vizva banavuM joie. kSetramAM be vicAradhArA mukhyarUpe pravarte che. eka vicAradhArA Izvara - kanuM tvanA siddhAnta upara AdhArita che, jayAre bIjI vicAradhArA - A rIte A jagatano koI kartA nathI, paraMtu jaina darzana kahe IzvaranA sRSTi kanvamAM mAnatI nathI ane karmatatva tathA vastusvabhAvanA te mujaba jagata anAdi ane anaMta che, nitya ane avinAzI che. siddhArA upara AdhArita che. padArthonAM rUpe badalAyA kare che, paraMtu mULathI koi padArthane nAza jaina darzana izvara -- kanvanA siddhAntane svIkAratuM thato nathI. A viSayanuM nirUpaNa karatAM jaina darzanamAM eka tripadI nathI eTale ke suSTinA sarjaka, niyAmaka athavA saMcA ApavAmAM AvI che. upaneIvA, vigaIvA dhuveIvA, vizvanAM lakanA rUpamAM te Izvarane svIkAratuM nathI. kAraNa ke Izvarane tamAma cetana acetana padArtha utpanna thAya che, nAza pAme che ane jagatakartA mAnavAmAM ghaNA do UbhA thAya che. jo Izvarane sthira paNa rahe che. mULa tattva sthira rahe che ane tenI avasthAmAM jagatakartA mAnavAmAM Ave to sarvaprathama e prazna thAya che utpAda tathA nAza thayA kare che. A che vizvanuM svarUpa. ' ke, Izvare zA mATe sRSTinuM sarjana karyuM haze? Ano javAba judI judI rIte ApavAmAM Ave che. eka mAnyatA kahe che ke, Izvare have bIjo savAla e pedA thAya che ke, A vizvanuM saMcAlana pitAnA AnaMda mATe vizvanuM nirmANa karyuM che. bIjI mAnyatA koNa kare che ? IzvarakartA mAnanArI vicAradhArA Izvarane jagatanA kahe che ke, IzvaranA cittamAM "gojuM vaDuM cA' evI bhAvanA saMcAlaka rUpe mAne che ane kahe che ke, IzvarecchA vinA jagatamAM pharI ane e bhAvanAmAMthI A vizvanuM nirmANa thayuM. trIjI pAMdaDuM paNa hAlatuM nathI. jIvamAtra IzvaranI IcchAne adhIna thaI mAnyatA evI che ke, Izvare vinoda mATe, krIDA mATe--kazA paNa hetu sarva pravRttio kare che. paraMtu mAnyatA tarkanI kasoTI upara TakI zakatI sivAya--A vizva rahyuM. tAttvika paribhASAmAM ema kahevAmAM nathI. kemake jIvo IzvaranI IcchAthI sArI narasI pravRttio kare, Ave che ke, A vizva te IzvaranI lIlA mAtra che. ane vaLI Izvara ja kharAba kAmono daMDa jIvone Ape, nadinI yAtanAo bhegavAve-Izvara Avo anyAya kare ema koI. paNa paraMtu A hetuothI vizvanuM nirmANa thayuM ema kahevA jatAM IzvaramAM kalpAyalA pUrNatvanA svIkAramAM aneka guMce pedA Astika mANarA svIkArI zake nahi. thAya che. pahelI mAnyatA ema sUcave che ke Izvarane potAnI vaLI kahe che ke, jayAre saMsAramAM duSTone cAlu sthitimAM asaMtoSa hato, tenA AnaMdamAM uNapa hatI. Ama atyAcAra vadhe che tyAre Izvara avatAra laIne tene nAza hoya te Izvarane paramAnaMda svarUpa kema kahI zakAya? A ja tarka kare che. AmAM zaMkA thAya che ke, Izvara sarvajJa che, te jANatA ja hato ke Izvarane lagatI " s a ur6' e prakAranI kalpanAne lAgu A jIvo duSTa banIne saMsAra para atyAcAra karaze te evA jIvone Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( tA. 1-6-2 pra buddha jI vana 27 te teNe sajaryA zuM kAma? viSavRkSa jANIne vAvavuM ane pachI tene ukheDavAM, A rIte jIva jagatanuM saMcAlana karmasattAthI thAya che ane . besavuM, jANIne kIcaDathI kapaDAM bharavAM ane pachI dhovA besavuM-AvuM jaDa jagatanuM saMcAlana vastusvabhAvathI thAya che. enA mATe paNa Izvarane kAma sAdhAraNa buddhimAna mAnava paNa na kare, te sarvajJa Izvara kare e kartA mAnavAnI jerUra nathI. mATI, havA, pANI tathA prakAza vagere | to saMbhave je nahi. padArthonA svabhAvathI bAhya jagatanuM saMcAlana thayA kare che. A vAta rAmajavA mATe eka udAharaNa laIe. sUryanA taDako samudranA pANI duniyAmAM keTalAka mANase sukhI dekhAya che, tyAre keTalAka du:khI dekhAya che, keTalAka lokone Izvare svIjharalenDa jevI svargabhUmi upara paDe che, te te taDakAmAM jeTalI garamI hoya teTalA pramANamAM rAmudranuM pANI varALa rUpe banI jAya che ane je dizAnI havA hoya ke rahevA ApI to keTalAka lokone javAlAmukhIne baLabaLato e dizAmAM varALa vAdaLAM rUpe banIne cAlI jAya che. ane jyAM vizeSa " pradeza rahevA Apyo. to Izvara Avo pakSapAta kema kare? AnA ThaMDI havA tene maLI jAya tyAM te pANI banIne varasI jAya che. ane te javAbamAM IzvarakatuM tvanI vicAradhArA kahe che ke, jIvanA zubhAzubha pANI potAnA svabhAva pramANe DhALa tarapha vahetuM vahetuM nadImAM - karma pramANe paramAtmA tenuM phaLa Ape che. pApa bAMdhanArA du:kha vALI samudramAM maLI jAya che. taDako havA ane pANI e vastuonA - bhagave temAM Izvarane zo doSa? te A javAba barAbara nathI. svabhAva pramANe A parivartana thayA kare che. - prANIo unmArge jAya tyAre paramAtmA cupacApa joI rahe ane A daMDa detI vakhate sAvadhAna thAya e kadApi saMbhave nahIM . je samudranA pANInI ja varALa banIne tenA ja vAdaLAM bane che ke, ' Izvarane vizvanA saMcAlaka mAnavAmAM AvA de Ave che. ane je vastusvabhAva sivAya bIjo koI varasAdane varasAvanAra tethI jene darzana kahe che ke, vizvane kartA jema Izvara nathI tema heta to te kadI paNa samudra para pANI na pasAravata, kAraNake samudranA vizvanA saMcAlaka paNa Izvara nathI. jIva ane jaDa e be tattvone pANInI ja varALa banI hatI ane pharI tene pANI banAvIne samudramAM - samudAya e jagata che. jIva-jagata karma siddhAMta pramANe cAlyA varasAvavAne kAMI artha nathI. kAraNake prathamathI ja te pANI samudramAM kare che. hareka prANInA sukhadu:khane AdhAra tenI karmasattA upara che. paDeluM hatuM. te pachI ATalI kaDAkUTa koI zA sAruM kare? tethI varasAda - jIvane potAnA karelAM zubha azubha karmAnusAra sukhadu:kharUpa karmanAM varasAvanAra koI anya che ema mAnavuM yukitasaMgata nathI. phaLa maLyAM kare che ane saMpUrNa karmane kSaya thatAM jIve mukata bane che. . ja te je prakAranAM karmo kare che te prakAranAM phaLa tene bhAgavavA paDe che. A rIte varasAdane varasAvanAra koI nathI, paraMtu jayAM vAMdaLAMne jema kheDUta pitAnA khetaramAM jevAM bI vAve che tevAM phaLa tene maLe che. pANI thaIne varasI jAya eTalI ThaMDI havA maLe tyAM te varase che. bAjaro vAvIne ghauM na meLavI zake. dhanuro vAvI saMtarA nahI meLavI pachI bhale tyAM ja hoya ke sthaLa hoya, samudra hoya ke zake. e ja rIte karma pramANe phaLa maLyA kare che ane ISTa aniSTa saMyoga dharatI hoya. vAdaLAne to e jJAna nathI ke tene kayAM varasavuM joie jIva pote ja potA mATe pedA kare che. bhUtakALanA karma pramANe varta- ane kayAM nahi. tethI ghaNIvAra jayAM jarUra hoya tyAM varasAda nathI mAna sthiti prApta thaI che ane vartamAnakAlanA karmAnusAra bhAvI varasato ane jayAM jarUra na hoya tyAM varase che. vaLI kayAre varasavuM ' jIvananuM nirmANa thAya che. potAnA bhAvI jIvananuM nirmANa karavuM ane kayAre na varasavuM enuM paNa tene jJAna nathI. tethI ghaNIvAra evuM - e manuSyanA hAthanI vAta che. AtmA pitA mATe cAhe to svarga bane che ke, samayasara varasAda nathI paDate ane kesamaya para paDe che. ghaNI' yA cAhe to narka nirmANa karI zake che. vAra te evuM bane che ke, AkhI varSARtumAM sAro varasAda paDe che, paNa aMtamAM ekAda varasAdanI evI uNapa rahe che ke jethI badhI khetI bagaDI " "AtmA svayameva sukhadu:khane kartA ane bhakatA che. izvara tene jAya che. jo vastusvabhAva sivAya varadasAdane koI anya prabaMdhakartA sukha Ape te sukhI thAya ane du:kha Ape te du:khI thAya e parA hata te AvI aMdhAdhUMdhI kadI na thAta. A uparathI koI ema kahe dudhInatomAMthI jana darzane saMsArane mukata karyo che, ane pitAnA paga ke amuka khetaramAM dhAnya na pedA karavAnI athavA ochuM dhAnya pedA. ' upara UbhA rahevAnuM zIkhavyuM che. Izvarane bharose beThelA nirUghamIone karavAnI IzvaranI IcchA hatI. paraMtu jo IzvaranI IcchA evI ja urdU zIne je na darzane kahyuM che ke: hatI to AkhI varSA Rtu daramiyAna sAro varasAda varasAvIne te khetIne mi, vA nA vidvattA 4, suIM 3Apta thaze. ATalI vikasavA zuM kAma dIdhI? ane je dhAnya pedA na thAya tevI : - ar fmAmamitta muThThi sucifkuma || tenI IcchA hatI te kheDUtane bI zuM kAma vAvavA dIdhAM? A badhuM. se appA naI vaiyaraNI, appA me kuuddsaamlii| jotAM lAge che ke, saMsArane koi eka prabaMdhakartA nathI, paraMtu bAhya appA kAmaduhA dhenu, appA me naMdaNaM vaNaM // jagatanuM saMcAlana vastusvabhAvane lIdhe thAya che ane antarajagatanuM saMcAlana karma sattAthI thAya che. A be zakitaothI saMsAranuM cakra svayaAtmA ja sukhaMdu:khane kartA ane bheMkatA che sanmArge janAra meva cAlyA kare che. A che jaina darzananI sRSTi saMbaMdhI mAnyatA. cheAtmA pote ja potAne mitra che ane kumArga para cAlanAra apUrNa mahAsatI ujajavalakumArI. 2 AtmA pote ja potAne zatru che. AtmA petAne mATe vaitaraNI te dI tathA kuDasAlmalI vRkSa che ane AtmA ja potA mATe viSayasaci | pRSTha kAmadudhA dhena tathA naMdanavana che. koI AMkho baMdha mArA jIvananAM keTalAMka smaraNa ratilAla maphAbhAI zAha 21 na karIne kuvA tarapha cAlavA mAMDe ane kuvAmAM paDe te kuvAmAM pADa navaniyukata rASTrapatinuM maMgaLa pravacana DA. rAdhAkRSNana 25 nAra te pete ja che. te mATe IzvaranI jarUra nathI. jhera khAnAra pate ja jaina darzana , mahAsatI ujajavaLa kumArI 26 . pAtAnI mRtyane vidhAtA che. karelA karmanA phaLa avazya bhegavavAM paDe che. vRkSa parathI tUTeluM phaLa nIce paDavAnuM ja che tema kRtakarmonuM phaLa paramANu ane tenuM parivartana keM. nRsiMha mULajI zAha 28 A bhogavavAnuM ja che. AtmA anaMta zakitane puMja che. tenuM potAnuM "AjanI samasyA avibhAjya che, ' nirmANa tenA hAthamAM ja che. bIjI koI zakitanA hAthamAM nathI. A samagra sparzI che' vimalA ThakAra 29 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' ': ' ': : ' - '...' . ' ', 28 prabuddha, jIvana tA. 1-6- 2 paramANu ane tenuM parivartana: paramANu zakti (amadAvAdanI senTa jheviyarsa kolejanA vAisa prinsIpAla mArA mitra Do. nRsiMha mULajI zAhane paramANunI racanA ane tenA parivartana aMge prabuddha jIvananA vAcakone lakSamAM rAkhIne eka saMkSipta chatAM jarUrI mAhitIyukata noMdha taiyAra karavA meM vinaMti karelI. tenA pariNAme temanA taraphathI maLelo eka lekha tA. 16-12-61nA prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avyo hato. tyAra bAda e lekhana puravaNIrUpa bIjo lekha thoDA samaya bAda temaNe mArI upara mokalelo, paNa vismRtinA kAraNe te lekha Aja sudhI mArI pAse ema ne ema paDI rahele. thoDA samaya pahelAM ekaThI thayelI lekhasAmagrI tapAsatAM te lekha mArI najare caDayo ane mArI vismRti athavA to bedarakArI mATe mane du:kha thayuM. A mATe temanI kSamAyAcanApUrvaka prastuta lekha pragaTa karatAM jaNAvavAnuM ke vijJAnathI sarvathA anabhijJa evA vAcakone A lekhano amuka bhAga samajatAM muzkelI paDavA saMbhava che. Ama chatAM paNa paramANuracanA vizenI jANakArIne bane teTalo phelAvo thavo joIe ema samajIne A lekhane prabuddha jIvanamAM sthAna ApavuM ucita dhAryuM che. jenA dilamAM A viSe jijJAsA haze te A lekha koI paNa vaijJAnikanI madada laIne jarUra samajI levA prayatna karaze evI AzA che. paramAnaMda), paramANu ane paramANuzakita Aje mAtra vijJAnIone ja sAdhano tenI sAthe athaDAvAnI saMbhavitatA ghaNI ja ochI. pararasanA viSayo nathI. te zerI ane cauTAmAM carcAno viSaya banyA che. mAnuM kendra toDavA mATe hathiyAra tarIke rUtharaphorDanI pasaMdagI reDiyamamAMthI sAmAnya mAnavI paNa paramANunI vAtamAM rasa leto thayo che. 194panA nIkaLatAM AlphA kaNa upara utarI. ApaNe joI gayA chIe ke ogasTanI 6 ThThI tArIkhe jApAnanA kamanazIba hirozImA zahera AlphA kaNo eTale hiliyama paramANuMnAM kendro. nAITrojana vAyu upara paramANu besTa nAkhavAmAM Avyo tyArathI paramANu yuganA upara AlaphA kaNAne mATe karI rUtharaphorDe 1919 mAM sau prathama prabhAtane udaya thayo ane jagatanI daSTi paramANu tarapha vaLI. paramANu- nAITrojananA paramANu toDayo. pariNAme ekisajanane 17 vajanazakita mAnava jAtanA sukha sagavaDa arthe vaparAya-saMhAra mATe nahIM- AIsoTopa ane eka proTIna maLyA. ' evA pakAra uThaya. paramANunI saMhArazakita ApaNI saMskRtino 14 4 nAza karaze, e nAzamAMthI bacavA paramANu zakitanA racanAtmaka nAITrojana+ hiliyama kendra kisana + preTona (hAIDroupayoge javA lokamata prabaLa thayo. eTale paramANu viSe janatA 7 - 8 1 jena kendra) kAMIka jANe e Avazyaka che ema saune lAgyuM. A aMge puSkaLa loka- (upalA AMkaDA mULatattvanuM paramANu vajana ane nIcalA bhAgya sAhitya pragaTa thavA lAgyuM. prabuddha jIvananA tA. 16-12- AMkaDA paramANu kramAMka dazAve che.) '91 nA aMkamAM pAnA 161 upara paramANu ane tenI racanA aMgeno : 1932 nI sAlamAM ceDavike zodhI kADhayuM ke beroliyama mAro lekha vAMcI javA jIjJAsuone vinaMti che. e lekhamAMthI ApaNe dhAtu para AphA kaNono mAro karavAthI proTIna eTaluM jANI zakIe chIe ke paramANu sUkSma mULabhUta rajakaNe- jeTalA ja vajanavALA, koI paNa jAtanA vidyuta cArja rahita kaNe paTanA, Tena ane IlekaTena-no banelo che. A lekhamAM have bahAra paDe che. A kaNanuM nAma pADyuM nyUTrona. ' , ". AgaLa vadhIe. - saMzodhana vaDe jANI zakAyuM ke koI paNa mULa tattvanA eka karatAM berIliyama + 2 hiliyama kendra= kArbana + nyUTrona vadhu aNNavajanavALAM paramANuo hoya che. sAdo hAiDrojana vAyu. 4 laie: tenuM kendra nyukalIasa eka preTonanuM baneluM che ane nyUTronanI zodhe paramANunA kendra para navo prakAza pADayo, . karato eka IlekTona che. eka bIjo eTaluM ja nahIM paNa, kendra teDavAnA kAryamAM nyUTrona [ba agatyanA ' hAiDre jana, jene 'bhAre hAIDrojana thA DayuTerona' kahevAmAM Ave che, nIvaDayA. nyUTronanI zodha pUrve kendra toDavA mATe hiliyama kendra te paNa astitva dharAve che. tenA kendramAM eka proTIna ane eka nyuTrona ane proTona vaparAtA hatA. che. eTale tenuM paramANu vajana be che. eka ja mULatatvanAM AvAM paramANunA kendra para pojhiTIva vighu tane cArja hoya che judAM judAM paramANuone AIsoTopa kahevAya che. yureniyamanA 235 eTale hiliyama kendra ane proTona jevA pojhiTIva vighata cArja ane 238 vajanavALA be AIseTape che. ekamAM 92 vALA kaNo tenI pAse Ave tyAre baMne vacce pratyAkarSaNa thAya eTale proTIna ane 143 nyuna, ane bIjAmAM 92 proTIna ane e dUra haDaselAya. eTale kendra toDavAnA hathiyAra tarIke temane 146 tenA nyuTrena che. AITopanA guNadharmo sarakhA hoya che. upayoga ekadama maryAdita thAya che. paraMtu nyUTrona para koI paNa kAraNa ke paramANu vajana sAthe temane koI saMbaMdha nathI. paramANu jAtano vidyuta cArja na hovAthI pratyAkarSaNanI asara temanA para : kramAMka, je paramANunA kendrane vidya tabhAra darzAve che tenA para thAya nahIM. eTale nyUTrona vadhu sahelAIthI paramANanuM kendra teDI. guNadharmonA AdhAra rahe che. zake. sAdI bhASAmAM Ane samajAvIe. paramANanuM kendra ajeya killo - paramANu kendranAM parivartana ane paramANu zakita jevuM che. tene toDavA prabaLa tepanI jarUra paDe. nyUTrone. A sAdhana A IglAMDanA mahAna vijJAnika lorDa rUtharaphorDane evo pUruM pADayuM. hiliyama kendra ane proTIna jevA kaNone sAmAnya baMdUka khyAla Avyo ke koI paNa mULa tattvanA paramANumAM Avela proTo sAthe sarakhAvI zakAya. killAne toDavA eo samartha na gaNAya. nanI saMkhyAmAM pheraphAra karI zakAya to bIjo paramANu utpanna karI halakAM ane bhAre paramANuo upara nyUTronanA mArAthI zakAya. sAdI bhASAmAM kahIe te, pArAnA nyukalIasamAM Avela aneka rasamaya pariNAme maLyAM. nyUTronane pANI athavA mINamAMthI proTonanI saMkhyAmAM vega pheraphAra karI tenuM rUpAMtara senAmAM karI pasAra karavAthI temanI gati dhIrI paDe che ane keTalAMka paramANuo zakAya. pArAmAMthI suvarNa banAvavAnI kimIyAgIrI jUnA kALathI bhedavA mATe A echI gativALA nyUTrona vadhAre asarakAraka ' jaNItI che, paNa e badhA prayatna mithyA hatA. paramANu zuM che enI pUravAra thayA che. te kAMI mAhitI e jamAnAmAM na hatI. paNa Adhunika kimIyAgIrI koI eka vastu bIjI vastu sAthe athaDAya tyAre tenI bIjI ! kAMI rahelI nathI. eka te paramANumAM khAlI jagyA puSkaLa ane vastu para thatI asarane AdhAra athaDAnAra vastunI gati ane nyUkalIasa vyAsa eTalo nAno ke tene bhedavA mATe vaparAtAM vajana para rahe che. dAkhalA tarIke baMdUkanI goLI hAthethI nAkhIe , Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-62 'prabuddha jIvana ne koIne vAge to najIvI IjA thAya, pANa baMdUkamAMthI phoDIne tene vega ApavAmAM Ave to te pilAdamAMthI paNa ArapAra nIkaLI jAya. AthI paramANanuM kendra teDavA nyUTrona jevA kaNAne gati ApanArA yaMtre zodhAyAM. AmAM sAIkalekTrona nAmanA yaMtranI zodha khAsa agatyanI che. A yaMtramAM kendra toDavA mATe vaparAtA nyUTrona jevA, kaNAne gaMjAvara vidyuta lohacuMbakonA kSetramAM dAkhavA karI atyaMta gatimAna karavAmAM Ave che, sAIkalekTronanA zodhaka prophesara I. o. lorensane A siddhi mATe 193hmAM nobela pAritoSika enAyata thayuM hatuM, A nUtanatama padArtha vijJA- nane ati spaSTa ane AkarSaka ahevAla lorDa rUtharaphoDe temanI chellI pustikA 'navIna kImiyAgIrI' (The Newer Alchemy) mAM Apela che. temAM varNavelI noMdhapAtra pragati koI Aka- smika zodhane lIdhe nathI, paraMtu paramANuM ane tenI racanAnA U' abhyArAnuM kadaratI pariNAma che, je nutana padArthavijJAnanA lakSaNarUpa che. ' 1939 mAM jarmana vaijJAnika oTo hAne (Otto Hann). yureniyamanA kendra upara nyUTronane mAro karyo. temane eka ajAyabIbhareluM pariNAma maLI AvyuM. nyUTronanA mArAthI yureniyama para- mANu be bhAgamAM tUTI paDe che ane temAMthI beriyama ane kriSNana athavA sTrIAiama ane jhinana jevA lagabhaga be rArakhA bhAgavALA padArtho pedA thAya che. yureniyamanA 235 vajananA AIsoTopa upara A kriyA karavAthI vadhAre saphaLatA maLI. A kendravibhAjananI prakriyAne 'mUkalIara phizana" (nuclear fission) kahevAya che. A kendra vibhAjana daramiyAna vIsa karoDa IlekaTrona velTa jeTalI zakita chUTI paDe che. yureniyamanA kendranA vibhAjana daramiyAna temAMthI nyUTrona paNa chUTA paDe che. A nyUTrono vaLI bIjA yureniyamanA paramANuone bhede che eTale vaLI bIjA nyUTrona vachUTe che ane vadhu zakita utpanna thAya che. Ama uttarottara prakriyA cAlyA kare che ane eka sekanDamAM te aphATa zakita chUTI paDe che. Ane 'saLaMga prakriyA' (ceIna riekazana ( chain reaction) kahevAya che. jema dArUgeLAnA moTA jaththAmAM eka ThekANe dIvArALI cAMpavAthI te Akhe ja phATe che tevI rIte A prakriyA thAya che. vibhAjananI kriyA zarU thaI eTale tene aTakAvI zakAtI nathI. - mahA vaijJAnika AInsTAIne 1905 mAM anumAna karyuM hatuM ke padArthanuM zakitamAM parivartana karI zakAya ane te mATe nIcalAM samIkaraNa rajU karyuM hatuM * E = Mc E-energy alud; M=mass qaral; C-velocity of light prakAzanI gati, je dara seMkaDe 1,86,000 mAIla che. A samIkaraNa pramANe jo mAtra eka grAma (1/54.6 ratala). padArthanuM zakitamAM parivartana thAya to tenAthI 4,000 horsa pAvaranuM ejIna rAta eka varSa sudhI cAlyA kare eTalI zakita maLe. * ApaNe upara joI. gayA ke yureniyamanA 235 vajanavALA AITopa upara nyUTronane mAro karavAthI te phATe che. paraMtu e mAro yureniyama 238 upara karavAthI yureniyama 238 nyUTronane pacAvI jAya che ane pariNAme paramANa naMbara 93' vALuM eka navuM ja mULatatva utpanna thAya che. Ane myujhiyama nAma ApavAmAM AvyuM che. A mULatattva asthira che ane tenuM parivartana 94 paramANu naMbara vALA navA mULatattvamAM thAya che. A navuM mULatattva luToniyama kahevAya che. te sthira che. tenI upara nyUTronane mAro karavAthI te paNa yureniyama 235 nI mAphaka tUTe che ane moTA pramANamAM zakita Ape che. yureniyama 235 nA eka aisanuM vibhAjana thatAM lagabhaga 65,000 kilovoTa kalAka jeTalI vipula zakita maLe che, je lagabhaga 200 Tana kolasA bALavAthI maLatI zakitanI barAbara che. A thayA paramANu bombanI racanAne siddhAMta. A pramANe paramANu toDI je zakita vachUTe tene upayoga karI banAvele bAmba vibhAjana-bALa (fission homb) kahevAya che. kamanazIbe paramANuzakitano pahelo upayoga vinAza athe thayo. paNa have paramANuzakita--paramANu teDavAthI vachUTatI zakita-rojIMdA vaparAzamAM levAmAM saphaLatA maLI che. paramANuparivartana daramiyAna moTA pramANamAM maLatI zakita garamInA rUpamAM ApaNane maLe che. A garamI dvArA pANa'nI varALa banAvI te vaDe vIjaLI utpanna karI zakAya tema ja bIjA yaMtro calAvI zakAya. Aje te paramANu-parivartanane kAbUmAM rAkhI joItA pramANamAM ApaNe zakita meLavI zakIe chIe. amerikA, raziyA, IglenDa tyAdi dezee paramANUzakitathI cAlatI sTImaro, sabamarIne banAvI che ane vIjaLI utpAdana mATe pAvara hAusa sthApyAM che. paNa ATalethI ja paramANu zakitanA zAMtisamayanA upage aTautA nathI. paramANu kotramAM eka agatyanI zodha katrima raMDiye ekaTIviTInI che. reDiye-ekaTIva AIsoTopanA aneka upayoga chellAM 10-15 varSamAM zodhAyA che. bhautika vijJAna, rasAyaNa, vaMdaka, prANIzAstra ane udyogamAM te ati agatyanA nIvaDayA che. apUrNa nRsiMha mU. zAha AjanI samasyA avibhAjya che, samagraspazI che." ( zrI vimalA ThakAra bhUdAna AndolanathI zA mATe chUTAM thayAM ane jIvananA prAraMbhathI Aja sudhImAM temanA vicAravalaNamAM kevA phavA pheraphAra thatA rahyA tene temanA ja lakhANA tArA prabuddha jIvananA vAcakone paricaya karAvavAmAM AvyA che. tyAra bAda tA. 3-3-62 nA--*The challenge is indivisible ,' e gathALA nIce--aMgrejI bhUdAna' mAM pragaTa thayele temane trIjA lekha temanI adyatana vicArasaraNInuM jarA vistArathI nirUpaNa kare che. A vicArasaraNI zrI je. kRSNamUtinI vicAraNA vaDe anyanta prabhAvita banelI che e hakIkata vAMcakoe dhyAnamAM rAkhavAnI che. prastuta lekhana nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. A anuvAda karatAM meM ThIka ThIka mahenata lIdhI che ane ema chatAM saMbhava che ke A anuvAda vAcakone pUrI saMtoSa na Ape. paramAnaMda.) A vIzamI sadIe dareka javAbadAra ane saMvedanazIla vyakita e hakIkata vize sabhAna banAvela che ke pAyAnI krAnitanI Aje sauthI vadhAre jarUriyAta che. bhautikavAdIo ane tattvavAdIo banne prakAranA vicArako mAnavInA pAyAnA parivartana aMge ephasara pokAra uThAvI rahyA che. sAmyavAdI ane bIna---sAmyavAdIo mAnavIparaka guNalakSI pheraphAra aMge lagabhaga eka sarakhA zabdomAM carcA karI rahyA che. duniyA bharanA rAvuM koi saMpradAyanA dharma pracArako ghara gharanA chAparathI buma mArI rahyA che ke, Aje mAnavajAta sAme je samasyAo UbhI thai che tene pahoMcI vaLavA mATe AjanuM mAnavI -mana asamartha nIvaDayuM che. A samasyAne pahoMcI vaLavA mATenA Aja sudhInA badhA prayatna niSphaLa sAbIta thai rahyA che. rAjanItijJo ane arthavido, zikSako ane (upadezaka, sudhAro ane viplavavAdIo eka prakAranA duSita vartuLamAM ghumarI khAI rahyA che. teo ekamekane pUchI rahyA che ke, zA mATe ApaNe badhA koI UMDI khINa tarapha dhasI rahyA chIe ane A aMge zA mATe ApaNe ekameka upara badho ja doSa dAlavI rahyA chIe? adhUro abhigama ghAtaka che. mane lAge che ke, AjanI samasyAne ApaNe yathAsvarUpe oLakhatA ja nathI. ApaNane e bAbatanuM bhAna nathI ke pAyAnI samasyA avibhAjaya Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ' prabhu huM jIvana tA. 1-662 che. ApaNe tene refkAgata ane sAmAjika ema be vibhAgamAM vibhA- jita karIe chIe. ApaNe tene judA judA khaMDomAM vaheMcI daIe chIe. A khaMDa che ke ekamekathI taddana alaga ane asaMbaddha hAya e saMte tene ApaNe keTalIka vAra vicAra karatA hoIe chIe. vaLI keTalIka vAru ApaNe e bhula karIe chIe ke A khaMDo ekamekamAM muka aMze awArpata banI jAya che, ekamekamAM amuka aMze samAviSTa thatA hoya che. ane ema chatAM ApaNe kahIe chIe ke Arthika samasyA rAjakAraNI samasyAthI. taddana alaga koTinI che. keTalIka samasyAone keLa rASTrIya tarIke ane sAthe sAthe anya kaeNTalIka rAmasyAone kevaLa AjArASTrama tarIke ApaNe oLakhAvIe chIe, vaLI keTalIka vAra ApaNe dAra ,nI, nAnuM ApIne jAhera karIe chIe ke keTalIka sAsyAo tata: vikaqsamasyAo ja che. mAnavajAtanI rAAsyAone AvA alaga alaga khaMDamAM taheMcI devI- vidyAjita karavI--e du:kha ane anavasthAnAM ofIja ropavA bAgAra che. AjanI samasyAnuM AvuM vibhAjana sarva saMgharSo ane parasparavirodhI paristhiti nirmANa karavAnI bhUmikAnI garaja sAre che. AmAMthI ja jIvananI kahevAtI "huM dI judI bAjuAnuM zAsana karatA, judA judA kAyadAo ghaDavAnI pravRtine vAlanA maLe che, khAmAMthI ja ApaNI kalpanAe UbhI karelI mudI judI rAjasthAo mATe, jude jude vakhate, judI judI bhUmikA upara, judA adA uzkelo vicAravAne tema ja zodhavAne ApaNe AkathaIe chIe. AmAMthI ha8 ApaNe vyakitagata ane sAmAjika kilyANa vacce pahelAM te anivArya virodhanI kalpanA karIe chIe ane pachI te 1ne vacce samanvaya sAdhavAno prayatna karIe chIe. AmAMthI ja ApaNe rASTrIya tema ja AntararASTrIya kalyANa vacce ane sAmaMjasya hovAnuM lakSmIe chIe ane pachI e banne vacce samAdhAna bodhavAne sAmaMjaya sthApavA pravRtta thaIe chIe. sAja" ne kevaLa pAyAvinAnI bhramaNA che. Ama hovAthI, huM kahuM chuM ke, AjanI samasyA samagane eka sAthe sparze che. tene khaMDa khaMDamAM vaheMcI zakAya tema che ja nahi. A vAstavika vaLanuM ApaNane sageTapaNe bhAna thavuM e AjanI TAmAM moTI rakhAvaNyatA che. AjanI samasyAmAM koI guMca ke jaTilatA nathI, jIvana mAphaka te eka ane avibhAjaya che. to pachI ApaNe tenA bhAgalA zA mATe karIe chIe? kAraNa ke ApaNe rAmAjane eka vAratavika ghaTaka tarIke lekhIe chIe, ApaNe mAnIe chIe ke, rasamAjanuM alAyaduM astitva che, aAje eka vAstavikatA che. A pAyAvinAnI bhramaNAmAMthI ja badhobaTALA ane cUMcavaNa pedA thAya che. sahIrAlAmatI mATenI ApaNI khA zAnA mATe ane ApaNAmAM rahelA-pApAyalA sAmUhika rahe tene saMtoSavA mATe A !95nA ApaNe zodhI kADhI che. ApaNI sattAlakSI kAganAne sapoSavA mATe meLavavuM ane pakaDI rAkhavuM A prakAranI ApaNAmAM rahevI parivRttine tRpta karavA mATe A bhramajALa aApaNe urt ,Ie chIe. tact: samAja jevuM kazuM che ja nahi. 'Aja' eka vAstavipha hAmaNA che. mAnavI mAnavI vaccenA saMbaMdho relationships-khe 14 % satya che. A mAnavIya saMbaMdho satya che, kAraNa ke saMbaMdho ApaNA jIvana sAthe rAdhA pratyakSapaNe DAkalA che. pAnanI - mAnavInA saMbaMdho dvArA jIvanane abhivyakita mULe che, A jpaM La =Avasparze che. vacAraNA karatAM jo ApaNe ahi sudhI AvyA te have ; AkhI avasthA eka sAdA pAsAM pariNata thatI ApaNane mAluma paDe che. he yu A prakAra che:- huM evI rIte vartI zakuM kharI ke je vaDe dareka mAnavI sAtheno mAro saMbaMdha prema ane maitrI vaDe prasDa rita bane, te saMbaMdha zaMkA, krodha, irSyA ane matsarathI mukata bane? A mujaba zuM mAnavIya dareka saMbaMdha svayaM spha rita banI zake kharo? te nItinA kRtrima baMdhanathI mukata banI zake kharo? bIjA zabdomAM, mAnavI mAnavInA badhA saMbaMdha pUrvabaddha khyAla ane dhAraNAthI mukata banI zake kharA? e te spaSTa ja che ke, jayAM sudhI mAnavIya saMbaMdho amuka vyakitane anulakSIne athavA te amuka vartuLane anulakSIne keLavavAmAM AvelI niSTA vaDe athavA te pUrvanirdhArita vairaNe vaDe niyaMtrita hoya tyAM sudhI te saMbaMdho svayaMrapha rta banI zake ja nahi. dareka vyakita pitAnA zabdo ane kAryone, eTaluM ja nahi paNa, potAnA vicAro ane lAgaNIone, nIti, dharma, AdhyAtmikatA ane evI bIjI bAbato sAthe anubaMdhita rAkhavAno prayatna karatI hoya che. pUrvabaddha abhiniveze ane pUrvagrahonAM adaNa AvaraNe be mAnavIo mATe ekamekanA hRdayane UMDANathI nihALavAmAM sparzavAmAM-haMmezA bAdhA pedA kare che. A AvaraNa haMmezAM ekamekanA sIdhA milana ADe avarodha karatuM rahe che. jayAM sudhI ApaNe pUrvagrahothI sarvathAmukata na banIe tyAM sudhI ApaNe ekamekane samyak prakAre zI rIte samajI zakavAnA hatA? jayAM sudhI paraMparAgata khyAle ane pratIkonAM baMdhanone ApaNe nAbuda na karIe tyAM sudhI ApaNe ekamekane pUrA ane kharA arthamAM zI rIte cAhI zakavAnA hatA? jayAM sudhI ApaNe mukatapaNe vicAravAnI hiMmata na karIe, jayAM sudhI "Oughts' ane "Oughtnots' ' Ama karavuM joie" ane "Ama na karavuM joie evA pUrvAddha khyAlane phagAvI devAnI hiMmata ne karIe tyAM sudhI maitrI ane ravayaMsaha rita rAhakAra pUrabahAramAM zI rIte khIlI zakavAnAM hatAM?" Unconditional Freedom :nibaMdha mukita A rIte ApaNane mAluma paDe che ke mane saMpUrNapaNe ane nirbhayapaNe mukata karavuM, conditioning thI mukata karavuM eja AjanI kharI samasyA che "jayAre ApaNuM mana mukata thaze tyAre zuM thaze? svataMtra baneluM mana kevI rIte vartaze ane kevA pratyAghAto dAkha vaze.? manane prApta thayelI mukita dvArA mAnavI pitA sAmenI aneka samasyAone zI rIte hala karaze?" AvA prazno pUchavAno koI artha ja nathI. pahelAM te AjanI kharI rAmasyA manane mukata karavAmAM rahelI che. bIjuM, svataMtra mana svata: sakriya ane sarjaka bane che. temAM koI sAme pratyAghAta dAkhavavApaNuM hotuM ja nathI. trIjuM, baMdhanayukata eTale ke pUrvavRttio vaDe satata abhibhUta rahetuM mane evI duniyAnI ka9panA ja karI zakatuM nathI ke je duniyAmAM vasatA mAnavIee pUrvasUcita mukita prApta karI hoya, jemAM sau koI ekameka sAthe svecchApUrvaka saMbaMdhita hoya, jayAM badhA mAnavIya saMbaMdho svayaMpharita hoya, jemAM amuka IrAdApUrvakanA kAryane koI sthAna ja na hoya. mAnavIe Aje AvuM nUtana mana nirmANa karavAnuM che. kAM to te nibhIMkapaNe AgaLa kUca kare che athavA te te pitAne bhasmIbhUta kare che. pitAnA prazno ukelavA mATe te koInI rAha joine besI rahI zake tema che ja nahi. jIvana kadi sthira sthagita dazAmAM rahI zakatuM ja nathI. Ama hovAthI nUtana mananuM nirmANa karavAnI samasyA e ja AjanA jIvanapravAha sAthe satata gatimAna rahevAnI rAmasyA che. anuvAdaka : paramAnaMda. mULa aMgrejI : vimalA ThakAra. mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha ; mudraka prakAzakaH zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajIsTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana zrI mukhya jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: 20 nayA paisA REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jaina "nuM navasaMskaraNa varSa 24 eka 4 muMbai, juna 16, 1962, zanivAra AphrikA mATaeN ziliMga 8 taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA jaina sAhityanAM subhASita 1. basA varSa pahelAMnI zAvikA pATe besI pUjya tevAre dharmakathA upadeze; zrAvika maLIne mAMhAmAMhe kathalA karavA bese. (2) trIjI nArI turata kahe tava, muja sAsu sukulInI, mArA upara kadI ye na kope, jatana kare mana jhINI . ( 5 ) ceAthI nArI bole, bAI, muja vahUara guNavaMtI; gharanuM kAma upADI lIdhuM, mujane karI naciMtI. (6) pAMcamI. nArI prema dharIne bAle, sAMbhaLa, bAI; vinayavatI che mArI vahUara, rIsa nahi tilarAI. (7) eka kahe muja cUlA bhAMgyo, te jaI karAvA rUDo. (29) eka kahe, mAre reTiyAnA trAkalo traTakANA; eka kahe, muja mALa ja kApI, kizuM nahi kaMtANA. (30) eka kahe, upAzare AvyAM; kaho, kizuM koI Ale ? be kokaDI kAMtuM jo, bAI, gharamAM zAka ja cAle. (31) vaLI kahe gurujI, suNA zrAvikA, kathalA kAMI na kIje; zrutavANI mana zuddhe suNatAM saghaLAM kAraja sIjhe. (42) saMvata aDhAra zata dasane varSe Azu mAsa udAre pAlaNapuramAM prIte kIdhA vikathAno vistAro. (47) (jaina sajhAyamALA bhAga 2, bAlAbhAI zAha, amadAvAda--pAnuM 22) apalapati guhyadattaM pratyayadatte'pi saMzayaM kurute / krayavikraye ca luMTati tathApi loke vaNik sAdhuH / vepArI chAnI chAnI mUkelI thApaNa oLave che, sAkSI rAkhIne mUkelI thApaNa viSe paNa hA--nA kare che, cIjavastu vecAtI levAmAM tathA vecavAmAM sAmA mANasane lUMTe che; to paNa vaNika sAdhu (sAha-zAha) kahevAya che!" koka zrAvaka cAthA vratanI agaDa lye che to tenAM vAjA vAge che te sthAnakamAM samAraMbha thAya che te bhale thAya, paNa cothA vrata karatAM bIjuM ne trIjuM vrata samAjanI daSTie vadhAre mahattvanAM che; eTale khATuM na bolavAnuM ane gharAkanI gAMThethI paisA chAnA chAnA kADhI na levAnuM vrata zrAvako evI ja rIte saMghanI sAkSIe dhAraNa kare to kevuM sAruM! 3. mAnena kicit tulayApi kiMcit : kiMcicca kiMcicca samAharantaH pratyakSacaurA vaNijo bhavanti / mApamAM kAMIka te tAlamAM kAMIka, ema thoDuM thoDuM kADhI lenArA vepArIo sAkSAta cAra ja hoya che. 4. vAnAM paramAtra 2 vaizyAnAM paramo nidhi liginAM paramAdhAro mRSAvAda namo'stu te / / vepArInA parama dhanabhaMDArarUpa ne kuMtApasAnA parama AdhArarUpa, he asatyavacana, tane namaskAra (2-4 caritAvalinA trIjA bhAgamAMthI lIdhAM che. caritAvalinA prakAzakanuM nAma noMdhatAM bhUlI gayo, paNa e che jainaprakAzana). 5. zatroH api guNA grAhyA doSA vAcyA gurorapi / zatrunA ye guNa grahaNa karavA ne ApaNA mATerAnA ye doSanI nindA karavI (kalakattAvALA uttarAdhyayana sUtramAMthI) 6. praNItaM bhaktapAnaM tu kSipraM madavivardhanam / - drAparyo to mithyu: nityaza: viyet|| uttarAdhyayana sUtra 16-7 / / jemAM ghI hAlI maLyuM hoya evuM kAmaddIpaka bhAjana ne sAkaramizrita pANI brahmacaryanA rasiyA sAdhue varSa karavAM. 7. gArva santaH prayanti sarvataH / / 2 / / hemacaMdra : triSaSTizalAkApuruSacaritra 1-1 // guNa ja jue che. izamevanaH / / 36 / / sajjana badhe 8. vAnaM 7 he. tri. 1-2 // amAruM dAna chAnuM che. 9. navIvat na navImatuM: hoLAya dhanAma: // 20 // he. tri. 3-1 vAdaLAM vaSaeN eTale nadIne abhimAna Ave, samudrane nahi. 1. tathA pareM na rajyante upakArapare pare / yathA ( a ) pakAriNi bhavAn aho sarva alaukikam // 132 // hai. tri. rU-rA bIjA upakArI upara nathI rAkhatA eTale anurAga Apa apakArI upara rAkho che; ApanuM badhuM vartana alaukika che. 11. gRhe gRhasthamAtrasthApyAyAto mUrti: svayam| jJApayitvA pravizati nItiH eSA manISiNAm // / 311 / / sAmAnya gRhasthane ghare paNa rAjA pote Ave to ye saMdezA kahAvIne pachI praveza kare evI nIti che he. tri. 3-6. zvetavAsasa: / 636 // 12. zrIki jhaMkhana(c)zopithautasya OM. tri. 3-pA lAgI jAya te ce dhAyelA dhALA vacane AMjaNa saheja tenI zAbhA nAza pAme. 13. dhanyAnAm eva khAyeta trAjavAnAm AnaMvam ||OM04|| bALakanA jenI RjutA--sIdhApaNu koI bhAgyazALI mANasamAM ja hoya he. tri. 4-5. 14. so(ga)dhvA yo . mahAzrita:|| hai. tri. 2-6-682aa te mArge cAlavuM je mAge mahApuruSa cAlatA hoya. 15. zana nArAne pALayanti hiM durvA: 5 hai. tri. 7-6-103/ zukana-apazakananI gaNatarI dubaLA ja kare che. desAI vAlajI govindajI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana tA. 16-662 I 32 bhASAkIya kSetre cIne AdarelAM navA prasthAna (Aje jayAre bhASAno prazna ApaNA dezanA vicArakone ghucavI rahyo che ane prAdezika bhASAonI asmitAe samagra bhAratanA bhASAkIya saMgaThThana aMgenI kalpanA ane vicAraNAne lagabhaga sthagita jevI banAvI dIdhI che, tyAre cInanA rASTravidhAtAe hiMmata ane dIrdhadaSTipUrvaka cInamAM mahatvanA bhASAkIya pheraphAro karavAnuM vicArI rahyA che, eTaluM ja nahi paNa, te pheraphArone amalI rUpa. paNa ApI. rahyA che. ane tenA saMdarbhamAM aMgrejI bhASAnA zikSaNane paNa dezanI mAtra mAdhyamika nahi, paNa prAthamika zALAomAM paNa sthAna ApI rahyA che. Ane lagatI jarUrI vigata rajA karatAM zrI sudhAkara bhaTTane lekha tA. 28-5-2 nA 'TAimsa opha InDiyA' mAM pragaTa . karavAmAM AvyuM che. ApaNI ahinI bhASAkIya aTapaTI paristhitimAM A lekha mArgadarzakanI garaja sAre evo che ema lAgavAthI tenA upayogI vibhAgone nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. cInI bhASA ane lipi viSe huM kazuM ja jANatA naMhi hovAthI tene lagatA vivarAgane huM anAvAdamAM joie teTaluM vizada banAvI zakayo nathI. A anuvAda pragaTa karatAM AzA vyakata karuM chuM ke, bhASAnA prazna upara ekAMgI rIte vicAra karatA mitro A lekha vAMce ane ApaNA dezanI bhASAkIya samasyAno AtararASTrIya saMdarbhamAM ane rASTrIya ekIkaraNa (National Integration) nI daSTie udAra bhAve ane kalpanApUrvaka vicAra karIne sarvamAnya bane e ukela lAvavAne kaTibaddha thAya. paramAnaMda). cInI bhASAnA svarUpa vize keTalIka prAstAvika vAte lakhavAmAM bhAre muzkela hoya che. keTalAka akSaro mAM 30 athavA pekIMganuM "dhI pIpalsa DeilIe lakhavA vAMcavA mATe bahu kaThaNa tethI vadhAre ADAM UbhAM pAMkhaDAM (strolves) hoya che. AvA 5000 akSaro zikhavA mATe--ane e bhASAmAM kuzaLatA prApta evA cInI akAronAM leTIna ke romana lipimAM samAna uccAra sUcaka ' karavA mATe ATalA akSaro te zikhavA ja joIe--zikhanAre paryAya pragaTa karavAnuM zarU karyuM che ane e rIte cInI bhASAne mAtra ' bAra varSanI gaddhAmajurI karavI paDe che. hAirAglAmAM--citra lipimAM--athavA to zabdapratIkenI lipimAM cInanI AvI vicitra ane jaTila prakAranI lipi AjanA lakhavAnI Azare 4000 varSa junI paraMparAnA antane have prAraMbha yAMtrika yugamAM aneka muzkelIo pedA kare che. A lipinA apAra thai cUkyo che. A pratIka-lipinI zarUAta AjathI lagabhaga amAra vaividhyane TAIpaM-rAiTaramAM goThavavuM lagabhaga azakaya che. evI 3700 varSa pahelAM thai gayela seMga nAmanA rAjavaMza daramiyAna ja muzkelI tArenA saMdezAo moklavA utAravAmAM rahelI che. e rIte thai lAge che ke jayAre hAthI sUcavavA mATe hAthanA jayAM sudhI lipi rUpAntara karavAmAM na Ave tyAM sudhI AjanI aNaghaDa citrane upayoga thato hato ane jhADa sUcavanuM citra taujJAnika sagavaDone moTA pramANamAM lAbha uThAvavAnuM azakaya jhADa jevuM dekhAtuM hatuM ane matsya evA hAIrAglIpha citrapratIka bane che. cInI lakhANanuM mudraNakArya paNa bahu vikaTa hoya che. mAraphata sUcavavAmAM AvatuM hatuM je matsyane maLatuM hatuM. bhASAkIya sudhAraNAne bhavya kAryakrama vakhatanA javA sAthe ane mAnavInA jJAnanI vRddhi sAthe A cInI bhASAnA A praznane AjanI paristhitimAM traNa citrapratIko jaTila vicAro ane khyAla vyakata karavA mATe asamartha rIte ukela vicArAI rahyo che. (1) lakhANa mATe upayogamAM levAtA banavA lAgyA. pariNAme citrapratIkonuM sthAna AIDIogrAphoe jaTila cInI akSarone bane teTaluM sAduM rUpa ApavuM. (2) pekIMga athavA hAiroglIe eTale ke judA judA zabdo sUcavavA mATe ArapAsa belAtI belI jene upayoga ghaNA moTA pradezanA pratIka rUpa banelA AkAroe levA mAMDayuM. Aje paNa cInI bhASA loko kare che tene, ApaNe jema hiMdIne hinda vyApI banAvavA mULamAM citro ane dhvanio uparathI nakakI thatA gayelA ekAkSarI mAMgIe chIe tema, cIna AkhAmAM phelAvo karavo ane tenA zabdonI banelI che. cAlu sArvatrika vaparAza upara khUba bhAra mUkavo. (3); rAmana A cInI akA mathALethI nIce sudhI UbhI lIMTImAM lakhavAmAM lipino svIkAra karIne bhASAnI lekhana paddhatinuM te lipimAM rUpAAve che ane A lITIo pAnAnI jamaNI bAjAthI DAbI bAjue jatara karavuM eTale ke uccAra uparathI e. bI. sI. DI.mAM zabdonI akSara eka pachI eka lakhAtI jAya che. racanA karavI. jaTila AkAra vALA hAIrAglIphane sAduM rUpa ApacInI bolIonI pIjI vizeSatA e che ke temAM ApaNe vAno prayatna e koI navI vAta nathI. zrI cAu-ena-lAie jaNAvyuM vyAkaraNa' zabdathI je kAMI rAmajIe chIe evuM koi vyAkaraNa nathI, che te mujaba AjathI ghaNA samaya pahelAM loko A jaTila AkRtieTale ke temAM kALasUcaka, jAtisUcaka, saMkhyAsUcaka ke bhAva vALA akSarone sAduM rUpa ApavAno prayatna karyA ja karatA AvyA sucaka koi pratyayo nathI. A badhuM AsapAsanA saMdarbhathI samajI che, jo ke AvA ardhadagdha prayatnanuM pariNAma goTALo UbhA karavAmAM levAnuM hoya che. ke vadhAravAmAM AvyuM che. jApAnIjha lokoe amalamAM mUkelAM keTalAka bhASAnI samasyA ekalA mAtra bhAratanI ja nathI. cInamAM sAdAM rUpe cIne paNa apanAvyAM che. Ama hovAthI jo amuka paNa A eka ghaNI moTI samasyA che. ane tenI mukhya traNa akSaro lakhavA mATe 30 ADAM UbhAM pAMkhaDAMnI jarUra paDatI bAjuo A rIte raju karI zakAya: (1) cInI lAASAmAM hajAro hoya ane tenuM ATha ke daza pAMkhaDAMthI cAlI zake evuM rUpAntara nakakI zabdapratIko eTale ke akSaronuM astitva che, jemAM dareka akSara karavAmAM Ave to e akSara lakhavAnuM kAma vicAra ke padArthane sUcave che. (2) dezanA judA judA bhAgomAM jarUra vadhAre saheluM banI jaya. saMkhyAbaMdha (dialects) bolI bolAya che. (3) cInI belI A sAdagIkaraNa (Simplification) aMge paradezI TIkA- ' monosyllabic ane tonal che, ekAkArI zabdonI kAroe ema jaNAvyuM che ke AnuM pariNAma cInAo mATe purANI cInI ' banelI che. 'granthanuM vAMcana ane prAcIna sAhityanuM vAMcana azakaya banAvavAmAM, paNa eka bAbata AkhA cInamAM sarvasAmAnya che. ane Avaze. paNa tene ema javAba ApavAmAM Ave che ke, e te che bhASAne lekhana vibhAga. dAkhalA tarIke je ke seMghAIne junA pavitra graMthane ane mUlyavAna prAcIna sAhityane A sAdA, rahevAsI mAtra seMdhAInI belI jANato hoIne, pha kiyananA rahe akSaromAM pharIthI chApIne e muzkelIne nikAla lAvI zakAze. vAsI sAthe vAtacIta karavAne asamartha hoya che, tema chatAM paNa, Aja sudhI hajA amuka 500 thI 700 akSaronAM sAdAM rUpa ja nakakI jo e banne bhaNelA hoya te cInI akSara dvArA teo eka karavAmAM AvyA che... mekane potAnA vicAro jaNAvI zake che. Ane artha e thayo ke, ' bIjAM upara jaNAvelI pekIMganI belI jene "pu TuMga havA" nA belIo aneka che, paNa lipi eka che. ghaNA kharA cInI ekSare nAmathI oLakhavAmAM Ave che. te bhAratamAM jema hiMdIne sarvatra Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-dUra che prabuddha jIvana 33 phelAvo karavAmAM Ave che tema, cInamAM Aje lagabhaga sarvatra zikha- vavAmAM Ave che. A belI bIjI bolIo karatAM vadhAre sAdI ane sahelI che. 1917 nI Akhara sudhImAM cAuM enalAina kahevA mujaba A belI zikhavI zake evA 7,21,000 zikSako taiyAra karavAmAM AvyA hatA. - trIjuM, cInI bhASA lakhavA mATe romana lipine svIkAra thai rahyo che. A lipi mULa 26 akSaronI che temAM pAMca akSaro umero karIne kula 31 akSaronI lipi banAvavAmAM AvI che. jhINavaTa bharyA judA judA uccAro kema darzAvavA e A pheraphAra aMgeno mukhya prazna che. tene ukela, vIeTa nAmamAM karavAmAM Avyo che te mujaba, judA judA uccAra sUcavatA cinA upayoga vaDe sAdhavAmAM Avyo che. cInI bolIone lakhavA mATe remana lipine upayoga karavAnA prayatno e tadana Adhunika nathI. 1605nI sAlamAM meTIorIkI nAmanA cInamAM vasatA eka iTAlina pAdarIe cInI akSaronA uccAro sUcavavA mATe romana akSarone upayoga karyo hato. 1625 nI sAlamAM nikolAsa TrI galTa nAmanA eka phreMca mIzanarIe - pAdarIe - pazcimanA vidvAno mATe eka gAIDamArgadarzaka pustaka pragaTa karyuM hatuM, jemAM cInI akSarAkRtio mATe zamana akSare kema vAparavA tene lagatI paddhatinuM teNe nirUpaNa karyuM hatuM. bIjA aneka paradezI vidvAnoe paNa remana lipinA upayogane lagatA aneka prayatno karyA hatA. A badhAmAM 'vADe paddhati sauthI vadhAre lokapriya banI hatI. A paddhati 'vADe paddhati'nA nAmathI oLakhAtI AvI che, kAraNa ke tene zodhaka - yojaka thomasa phrAnsIsa vADe nAmane eka aMgreja hatuM, jeNe 1867 mAM cInI bhASAnA uccArasucaka romana akSaro nakakI karyA hatA. A paddhati Aje paNa pracalita che. zrI cAu - ena - lAI A mahatvanA lipi - parivartana aMge prazna pUche che ke "rAmana akSarone svIkAra cInI lokonI rASTraniSThA sAthe athavA to rASTrIya bhAvanA sAthe visaMvAdI to nahi lekhAyane ?" A praznano pote ja javAba ApatAM te jaNAve che ke, "rAmanA akSarAvali have dareka prajAnI akSarAvali banI che. bIjI rIte ApaNe ema kahI zakIe ke romana akSarAvali AntararASTrIya upayoganI pratIkamALA samAna che, ane koI paNa eka deza te mAtra potAnI hovAno dAvo karI zake tema che ja nahi. ApaNe ema kahI nahi zakIe ke, phreMca loko aMgrejI akSaro vApare che. ane ema paNa kahI nahi zakIe ke aMgrejo phreMca akSaro vApare che. e mujaba jayAre ApaNe romana akSarone apanAvIe chIe ane cInI bhASAnI AvazakyatAo mujaba ApaNe temAM jarUrI pheraphAro karIe chIe tyAre te ApaNI ja bhASAnA uccArasucaka akSaro bane che ane pachI te purANI romana bhASAnA akSaro rahetA ja nathI ane koI paradezI bhASAnA akSaro tarIke tene oLakhavA e paNa barobara nathI. akSaro zabdoccAra sUcavavAnuM sAdhana che. jevI rIte ApaNe Treina, sTImarone, moTarona ane eroplenane upayoga karIe chIe tevI ja rIte A akSarone ApaNe upayogamAM laie chIe. prabhavasthAnanI umagasthAnanI - daSTie alabata A badhAMnI anya dezomAMthI AyAta karavAmAM AvI che. A te gaNavA mATe ane hisAba karavA mATe arebika aMkasaMkhyAnA upayoga jevuM, varSa - mahinA, tArIkhanI noMdha mATe jayorjiyana paMcAMga ane khristI saMvatanA upayoga jevuM, attara mApavA mATe kilomITaranA upayoga jevuM ane vajana nakakI karavA mATe kIlogrAmanA upayoga jevuM che. Ama hovAthI remana AlphAbeTanI akSaramALAne svIkAra ApaNA lokonI rASTraniSThAne - rASTrIya bhAvanAne - leza mAtra nukasAnakAraka ke bAdhAkAraka nathI." bhArate paNa A vicAra dhyAnamAM levA jevo che. zrI naherue - potAnI bahena kRSNA (haThIsiMga) nA lagnane lagatAM nimaMtraNA rezamana hiMdImAM eTale ke hiMdI zabdAne romana lipimAM chapAvIne vaheMcyA hatA, tyAre gAMdhIjI AthI bahu nAkhuza thayA hatA. e ghaTanAnI naherue potAnI AtmakathAmAM noMdha karI che. romana lipi koi eka Adarza lipI che ema kahevAno Azaya che ja nahi, e te jANItI hakIkata che ke eka paripUrNa lipinI zodha karanArane InAma ApavA mATe barnADa zaoNe potAnI milkatane amuka bhAga judo kADhayo hato. aMgrejI speliMganI vicitratA tarapha paNa teNe aneka vAra dhyAna kheMcyuM hatuM. paNa speliMganI A vicitratAo aMgrejI bhASAnI khAsiyata che ane na hi ke romana lipinI khAsiyata che. AjanA saMyogamAM romana lipi sauthI vadhAre vyavahAru ane A duniyAmAM sauthI vadhAre upayogamAM AvatI lipi che. InDonezIyA, malAyA, philipAInsa, viyeTa nAma ane have cIna - ATalA eziyAnA deza che ke jemaNe A lipine apanAvI che. cIne sIrIlika ke raziyana lipine pasaMda na karatAM A romana lipi mATe pasaMda karI haze? sikiyAM ke jyAM sIrIlika lipine keTalAka samayathI upayoga thai rahyo hate tyAM paNa romana lipi have tenuM sthAna laI rahela che. cIna ane raziyA vacce cAlI rahela saMdharSanA saMdarbhamAM romana lipine apAyelI pasaMdagIne rAjakIya hetu sAthe saMbaMdha hovAnI koIne gaMdha AvavAno saMbhava che, paNa kharuM kAraNa rAjakIya nathI. sagavaDa ane vyavahArUtAnA kAraNe ja romana lipine pasaMda karavAmAM AvI che. cInane bhASAkIya sudhAraNA kAryakrama lAMbI mudatane kAryakrama che. viyeTa nAmane anubhava dhyAnamAM letAM A kAryakramane pAra pADatAM aDadhI sadI nahi, to paNa amuka dazakA te lAgavAnA ja. viyeTa nAmanI bhASAnuM baMdhAraNa cInI bhASAne ghaNA aMzamAM maLatuM che. ghaNA dazakA agAu viyeTa nAmanI bhASA cInI lipimAM ja lakhAtI hatI. paNa atyAre te kevaLa romana lipimAM ja lakhAya che, paNa e parivartana thatAM 70 varSa lAgyAM che. Ama hovAthI dhIme dhIme sAdo AkAra dhAraNa karatA cInI akSarAkRtio ane tenuM romana lipimAM rUpAntara-A banne cInamAM lAMbo vakhata sudhI eka sAthe cAlu rahevAnAM emAM koI zika nathI. aMgrejI zikSaNane pUro avakAza bhASAsudhAraNAnA kAryakramanI sAthe sAthe cIne aMgrejI bhASAnA zikSANane mAdhyamika zALAomAM ane keTalAka ThekANe prAthamika zALAomAM paNa dAkhala karela che. Ama zA mATe karavAmAM Avela che tene khulAso karatAM 1960 nA DIseMbaranI 25 mI tArIkhanA pekIMganA eka agragaNya sAmayikamAM pragaTa thayela lekha jaNAve che ke "ApaNA dezanuM AMtararASTrIya varcasa vadhavA sAthe ApaNA deza ane duniyAnA bIjA dezanA loko vacceno saMbaMdhavyavahAra uttarottara vRddhigata thavA lAgyo che. e vAta sAcI che ke aMgrejI bhASA vAparatA dezo, muDIvAdI deze che ane temAM AkhI duniyAnA lokonA mukhya zatru samAna yunAITeDa sTeiTasanA zAhIvAdano samAveza thAya che. Ane lIdhe keTalAeka vidyArthIo aMgrejI bhaNavA mATe nArAja hoya e samajI zakAya tevuM che. Ama chatAM paNa e bAbata ApaNane pUruM bhAna hovuM ghaTe che ke, koI paNa eka bhASAne koI eka varga ke bIjA varganA valaNa sAthe anivArya evo koI saMbaMdha che ja nahi. koI eka ja varganI na bhUMsAya evI koI bhAta tenA upara paDelI hoya che ema mAnI levAne koI kAraNa nathI ane aMgrejI bolatA hajAro lAkho mAnavIomAM zAhIvAdI mAnasathI | vikRta banelA mANasanI saMkhyA ati alpa che, agaNyavata che." anuvAdaka : paramAnaMda mULa aMgrejI : zrI sudhAkara bhaTTa Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 16-6-62 aMgrejI bhASAnA zikSaNa aMge gujarAta sarakAre dhAraNa karelI nIti (gujarAta rAjayanA prajAjanomAM aMgrejI bhASAnuM zikSaNa kayA zakita ( Power of Comprehension)mAM pharaka nahi paDe dharaNathI zarU karavuM e aMge cakakasa prakArane baLavAna matabheda pravarte evI AzA indumatIblenanA nivedanathI baMdhAya che. kharo prazna che. Aje sarakAra dvArA apAtuM prAthamika ane mAdhyamika zikSaNa prastuta nIti aMge je AzA ApavAmAM Ave che te mujaba te nItine kula 11 dhoraNamAM vaheMcI nAkhavAmAM AvyuM che. 11 mAM dhoraNanI vAstavika amala thAya tene lagato che. ApaNe AzA rAkhIe ke esa. esa. sI. nI parIkSA pasAra karIne AgaLa abhyAsa karavA iccha- gujarAta sarakAra A nItine amalI banAvavAmAM pUrI makakamatA. nAra vidyArthI eka yA bIjA prakAranI kolejamAM praveza kare che. A 11 ane jAgRti dAkhavaze ane gujarAtane vidyArthI anya rAjayanA dhoraNanI traNa kakSA che. 1, 2, 3 ane 4 A cAra dhAraNe nIcenA prAthamika vidyArthIo karatAM aMgrejInI samajaNamAM jarA paNa utarato ke nabaLe zikSaNane lagatAM, 5, 6 ane 7 dhoraNa uparanA prAthamika zikSaNane mAluma nahi paDe e mujabanuM temanuM vacana sAcuM puravAra thaze. ATalI lagatAM ane 8, 9, 10 ane 11 mAdhyamika zikSaNane lagatAM: prastAvanA pUrvaka have ApaNe IndumatIbahenanA nivedana tarapha najara karIe. paramAnaMda) A mujabanI traNa kakSA che. gujarAta sarakAre svIkArela abhyAsa ' dhArAsabhya zrI nAraNadAsa paTe TharAva mUkaye hatuM ke, bhAratanAM krama mujaba A 11 dhoraNanuM zikSaNa gujarAtI mAdhyama dvArA ApavAmAM anya rAjyoe dhoraNa pAMcamAMthI aMgrejI dAkhala karyuM che, tethI gujaAve che. pAMcamAM dhoraNathI hindI bhASAnuM zikSaNa zarU thAya che. ane rAtamAM paNa pAMcamAMthI aMgrejI marajiyAta viSaya tarIke dAkhala karavuM. AThamA dhoraNathI aMgrejI bhASAnuM zikSaNa zarU thAya che. A agiyAra A muddo ati mahatvane hoI e praznanAM badhAM pAsAM, teno vyApa dhAraNanA zikSaNamAdhyama aMge gujarAtamAM temaja ghaNu kharUM bhAratanA ane "iplikezansa ane sarakAranI valaNanI spaSTatA ApanI anya rAjyomAM koipaNa matabheda nathI. sarvatra lagabhaga prAdezika samakSa mUkavAnI rajA lauM chuM. bhASAne zikSaNanA mAdhyama tarIke svIkAra karavAmAM AvyA che. matabheda sauthI prathama jaNAvyuM ke, gujarAta rAjayanI sarakAra aMgeaMgrejI bhASAnuM zikSaNa ApavAnuM kayArathI zarU karavuM e aMge che. jInuM mahatva svIkAre che. aMgrejI bhASA duniyAnI eka kheDAyelI bhAratanA anya rAjayamAM pAMcamAM dharaNathI aMgrejI bhASAnuM zikSaNa Adhunika mATI bhASA che ane te dvArA ApaNe AMtararASTrIya kSetre ane ApavAnI zarUAta karavAnuM TharAvavAmAM AvyuM che, jayAre gujarAta duniyAnA vijJAna sAthe saMbaMdha karI ghANuM meLavavAnuM che emAM rAjaye AThamA dhoraNathI aMgrejI bhASAnuM zikSaNa ApavAnI nIti koI be mata pravartatA nathI. yuropanI Ama to ghaNI bhASAo amalamAM mUkI che. A nItinI vicAra bhUmikA zuM che e moTI ane samRddha che. paNa hiMdustAnamAM paraMparA ane itihAsane saMbaMdhamAM gujarAta rAjayanI vidhAna sabhAmAM tyAMnA zikSaNa pradhAna kAraNe aMgrejI vadhu anukULa che temAM amane zaMkA nathI. ane te zrImatI IndumatI bahene tA. 4-4-62 nA roja A praznanA aneka hetuthI ApaNA yuvAno ane vidyArthIo, jemane A bhASAnI pAsAMonI carcA karatuM eka nivedana raju karyuM hatuM. gujarAtamAM zuM cAle che jarUra paDavAnI che, teo kAryakSama aMgrejI jANe te mATe, sarakAranA tene lagatI muMbaI bAju bahu ochI khabara Ave che. A nivedana thoDA vyavahAru prayatna cAlu che, jethI gujarAtanA yuvAnanuM hita jaLavAI rahe. rAmaya pahelA mArA jovAmAM AvyuM. e divasenA muMbainAM dainika patromAM DI pUrva bhUmikA joie. 1960 nA junamAM navuM gujarAta A nivedana pragaTa thayuM hatuM ke nahi tene mane khyAla nathI. A vivAdA rAjaya racAyA pachI eka sabhA rAjaya sarakAre bolAvI, jemAM prAthamika spada prazna muMbaI bAju vasatA gujarAtIomAM khUba rasa jagADo ucca zikSaNamAM kArya karanArAo, sarakArI adhikArIo, upakulache. temane A nivedana vAMcavAthI gujarAta sarakAre dhAraNa karelI nItine pati ane svaicchika saMsthAonA kAryakartAoe bhAga lIdho spaSTa khyAla Avaze, ane jemanA dilamAM. A viSe gaDamathala cAlI hato. temAM nIcenA mukhya nirNaya levAmAM AvyA hatA:rahI che temanA mATe mArgadarzaka banaze ema samajIne prastuta nivedana 1. dhoraNa AThathI dhAraNa daza sudhI pharajiyAta vidhya tarIke nIce pragaTa karavAmAM Ave che. pahelAMnA muMbaI rAjayanA vistAramAM cAlatuM hatuM tema aMgrejInuM aMgrejI aMge eka muddo spaSTa karavAnI jarUra lAge che. aMgrejI zikSaNa cAluM rAkhavuM. bhApA rAmajavI eTale te bhASAmAM apAtAM vyAkhyAno temaja te 2. svaicchika viSaya tarIke dhoraNa pAMcathI sAtamAM zALAnA samayanI bhASAmAM lakhAyelAM pustako samajavAM e eka bAbata che. Ane aMgre bahAra, zALAone aMgrejI zIkhavavAnI chUTa ApavI. te upara je jImAM Power of kharca thAya te grAnTa - Ina - eiDamAM grAnTane pAtra gaNAze nahi. Comprehension kahe che. ane te bhASAmAM saraLatAthI belatA lakhatAM AvaDavuM e bIjI bAbata A nirNaya anusAra gujarAta sarakAre nirNaya lIdho ke, dhoraNa che. Ane aMgrejImAM Power of AThathI agiyAra sudhImAM aMgrejIne mATe eka inTensiva' (dhaniSTha) Expression kahe che. AjanA vicAro ane keLavaNIkAre have aMgrejImAM abhyAsakrama yojave. aMgrejInuM zikSaNa vadhu kAryakSama ane sAruM thAya te mATe samayapatrakamAM vadhAre piriyaDa ApavA ane zALAone expressionnI-abhivyakitanI - tAkAta ApaNA vidyArthIo yogya ane sudhArelI paddhatio apanAvavA pUratI svataMtratA ApavI. prApta kare evI apekSA rAkhatA nathI. A mATe te zarUAtathI aMgrejI bhASAne zikSaNanuM mAdhyama banAvavuM joie. A paristhiti aMgrejI AmAMthI "inTensiva' TIciMgane amala turata ja zarU thayo. hakUmatakALa daramiyAna ApaNA zikSaNanI hatI. Aje te vidyArthImAM aThavADika ATha pariyiDa vadhArIne bAra karavAmAM AvyA jo ke doDha aMgrejI samajavAnI ( comprehension) nI tAkAta Ave eTalethI varSane samaya pUrata na kahevAya, te paNa eTaluM kahI zakuM chuM ke, ApaNA vicAro ane keLavaNIkAro saMtuSTa che. ane AjanA saMjo tenAM pariNAma utsAhajanaka che. gamAM AthI vadhAre apekSA rAkhavI te vyavahArU nathI. have pAMcamAM gayA varSe nezanala InTigrezana pariSadanI sabhAmAM aMgrejInI dhoraNathI aMgrejI bhASAnuM zikSaNa ApavAnuM zarU karavuM temAM agatya upara bhAra mUkavAmAM Avyo ane ema bhalAmaNa karavAmAM ane gujarAta sarakAra AThamA dhoraNethI agiyAramAM dhoraNa AvI ke, aMgrejI sAruM zIkhavavuM joie. sudhI aMgrejI bhASAnuM je ghaniSTha (intensive) zikSaNa ApavA hiMdanA keTalAMka rAjayomAM aMgrejI pAMcamAM dhoraNamAMthI cAlu mAMge che te bemAM pariNAme. aMgrejIne lagatI vidyArthInI samaja- che tema jaNAvavAmAM AvyuM che. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-62 prabhu ddha jIvana 35 - baMdhAraNa pramANe, sAtathI cauda varSanuM zikSaNa ati Avazyaka che. bAkI, Aje paNa aMgrejI marajiyAta zALA bahAra to zIkhavIja rASTranA ghaDatara, lokazAhInA vikAsa ane dezanI AjhAdInA eka zakAya che. ane mAre e paNa jaNAvavuM joie ke, ema zIkhanAranI mahatvanA aMga tarIke A zikSaNa sArvatrika, maphata ane jema bane ane e zIkhavanAra vargonI saMkhyA paNa pramANamAM ghaNI ja tema jaladI pharajiyAta karavAno anurodha baMdhAraNe Apela che. ochI che. vaLI sAcI samAjavAdI samAjaracanAnI buniyAda rUpe sarva ema jaNAvAyuM che ke, bIjA rAjamAM aMgrejI pAMcamAM dhoraNathI lekazAhI dezamAM svIkArAyuM che ke, prAthamika kakSAmAM sarva - sAmAnya zIkhavAya che mATe ApaNe dAkhala karavuM jarUrI che. ApaNe mAhitI evo abhyAsakrama yojavo joie ke je vyakita ane samaSTinI meLavavI joie ke, bIjA rAjamAM Ano amala keTale kevI rIte daSTie bALakane sauthI vadhu upayogI nIvaDe ane prAthamika kakSA pUrI thayo che ane ApaNane emAMthI kAMI rasto dekhAya che ke kema? karyA pachI AgaLa vadhavAnI rAmAna taka sau bALakone saMpUrNapaNe maLe. bIjAM rAjayomAM zikSakonI vyavasthA kevI rIte karavAmAM - A dayeya daSTi samakSa rAkhIne gujarAta sarakAre prAthamika zikSaNanuM karavAmAM AvI che? dUranA gAmaDAomAM, jaMgalomAM, kAMThAnA gAmaDAMAyojana karyuM che, 1947 mAM pharajiyAta zikSaNanI zarUAta karIne mAM AvelI hajAro prAthamika zALAomAM kevI rIte eka eka Aje ghA jillA ane nAnAM gAme sivAya sarvatra sAtathI zALAmAM A zikSaNa dAkhala thayuM che ke nahi. e mAhitI paNa jANavA agiyAra varSanAM bALako mATe zikSaNa pharajiyAta karavAmAM AvyuM che ane jevI haze. vaLI e dhAraNamAM kaI lAyakAtavALA zikSako teo lagabhaga 19 hajAra zALAomAM lagabhaga 16 lAkha bALako A mUkI zakyA che tenI paNa ApaNe mAhitI meLavavI joie. dareka pharijayAta zikSaNane lAbha Aje meLavI rahyAM che. A saMkhyA dhAraNamAM samaya - patrakamAM keTalo hisse A viSayane ApavAmAM Ave hajI pUratI nathI. te vadhAravA prayAsa thai rahyA che. pharajiyAta che, e ApaNe jANavuM jarUrI che. vaLI hiMdI bhArI rAjayamAM hiMdI zikSaNa thAya te AjanI vastInA pramANamAM lagabhaga 20 thI 21 mAtRbhASA hoI aMgrejI bhASAne bIjI bhASAnuM sthAna ApI lAkha bALako A kakSAmAM Avaze. zakAya tema che. ApaNe tyAM paristhiti judI che. ghaNAM rAjayomAM dhoraNa pAMca, che ane sAta prAthamika kakSAnAM che ane te paNa pharajiyAta prAthamika zikSaNa ghaNA ochA pramANamAM zarU thayeluM. ApaNA rAjayamAM maphata che. tene sArvatrika banAvavA prayAsa cale e eka agatyanuM aMga samajIne ApaNe e dizAmAM sArI rIte che. pAMca, cha ane sAta dhoraNanuM zikSaNa lagabhaga ATha hajAra zALA AgaLa vadhyA chIe. Ane lIdhe UbhI thatI Arthika, zaikSaNika, emAM ATha lAkha bALako meLavI rahyAM che. pharajiyAta zikSaNanA sAmAjika javAbadArIo, asaro ne 'iplikezana' paNa ApaNe pracAranI sAthe sAthe A ucca prAthamika kakSAnI saMkhyA paNa ghaNA UMDANathI ane dIrdha daSTithI vicAravA joize. varSovarSa vadhatI rahI che ane A zikSaNa pharajiyAta na karIe to paNa e saMkhyA be traNa varSamAM daza lAkha upara jaze temAM zaMkA ema dalIla thAya che ke, nAnI uMmaranuM bALaka bhASA vadhu nathI. pharajiyAta karIe te e saMkhyA 14 lAkha upara thAya. sArI rIte grahaNa kare che, mATe ApaNe trIjA ke pAMcamA dharaNathI A bALakomAMthI lagabhaga 70 hajAra bALako AThamA dhoraNa aMgrejI zarU karavuM joIe. mAM AgaLa abhyAsa arthe joDAyA che. e 70 hajAramAMthI pacAseka mAnanIya sabhyazrIone jaNAvyuM ke, bALaka nAnI uMmaramAM hajAra esa. esa. sI. parIkSAmAM bese che. temAMthI trIseka hajAra pAsa bhASA AsapAsanA vAtAvaraNamAMthI grahaNa karI zake che. A mATe je thAya che. ane e pAsa thayelAmAMthI paMdareka hajAra ucca zikSaNa vidhAna che te bhASAnA phormala" (vidhisara apAtA) varga - zikSaNa mATe koleja ane bIjI zikSaNa - saMsthAomAM joDAya che. mATe sAcuM nathI. vAtAvaraNamAMthI bhASA grahaNa karavI bALakane sulabha A pAMcamAM dhoraNamAM bIjI bhASA hiMdI zarU karavAmAM Ave che. tethI che ane tethI ja bALaka bhASA 'paeNnTensiyasa inphormala ple che trIjI bhASA aMgrejI zarU thavAnI ja hoya te ya te chaThThA dhoraNathI ja zarU thI 'ebsorba' grahaNa kare che e vidhAna rasAcuM che. hajAro ane lAkhe thaI zake. ane prAthamikanAM chellAM be varSa ja aMgrejI zIkhavAnuM rahe. bALako mATe A vAtAvaraNa racI zakIzuM? racI zakIe te judI vicAra e karavAne che ke, 80 TakA bALakone A be varSanuM vAta che. paNa paradezI bhASAnuM 'phormala' varga - zikSaNa nAnA bALaka aMgrejI bhaviSyamAM upayogamAM AvavAnuM che ke nahi? ane bIjA vadhu mATe zaikSaNika daSTie yogya nathI; ane 11 varSanA bALakane ApaNe upayogI ane ghaDataranA viSaya kApIne A samaya meLavavo e bIjI bhASA hiMdI zikhavADIe ja chIe te ApaNe bhUlI jaIe keTaluM hitakAraka che? A mATe zikSako ane nANAMnI javAbadArI chIe. ghaNA moTA pramANamAM levAnI raheze. A muzkelI ghaNI moTI che. aMgrejInuM zikSaNa vadhu kAryakSama ane sAruM thAya te ApaNA sAmAnya aMgrejI laine esa. esa. sI. parIkSA pAsa thayelA zikSako vidyArthIone mATe hitAvaha che temAM be mata nathI. tethI ja A "inTipUratA pramANamAM kevuM bAraNa sAcavI zakaze e ApaNe samajI zakIe nsiva TIciMga" nI zarUAta sarakAre karI che. A prayAsane hajI doDha tevuM che, je bALako prAthamika kakSA bAda zALA choDI jIvanavyavahAramAM varSa thayuM che, ane ghaNI kALajIthI ApaNe enI asara ane pariNAma * joDAvAnAM che temanAM amUlya be varSa daramiyAnamAM thate zakita, joi rahyAM chIe. samaya ane nANAMnA moTA vyayane aMdAja Apa sau karI zakaze. ema kahevAmAM AvyuM che ke, aMgrejI marajiyAta rAkhavuM joie. aThavADiyAnA ATha piriyaDa vadhArI bAra piriyaDa karavAmAM paNa prAthamika kakSAmAM marajiyAta viSayone paNa prabaMdha saune mATe AvyA che. karavo anivArya thai paDaze. svAbhAvika rIte dareka vAlI potAnuM bALaka khUba AgaLa vadhe tema Icche ane bhaviSyamAM koI bAraNAM chaThThA dhoraNathI aMgrejI dAkhala karIne agiyAramAM dhoraNanA aMta sudhImAM je samaya aMgrejIne ApIe, eTale cha varSamAM aMgrejI baMdha na thAya tethI, AgaLa vadhI zakAya tevo viSaya jarUra pasaMda karaze. tethI ja grAma ane zahera vistAra, garIba ne dhanika, abhaNa pAchaLa jeTalo samaya vyatIta karIe teTalo samaya cAra varSamAM ane zikSitanA bhedabhAva vinA samAna taka mATe saune mATe eviSayanI eTale AThathI agiyAra dhoraNamAM ApIe te aMgrejInuM InTensiva jogavAi karyA sivAya chUTako nathI. Ama karavA jatAM zikSako zikSaNa thAya ane dhoraNa sudhare, ema vicArIne be varSamAM aThameLavavAno ane nANAMno prazna keTalo mazkela thAya che te vicAryA vADika cha lekhe je bAra piriyaDa Ave te AThathI dasa sudhInA traNa vinA A pagaluM levuM DahApaNabharyuM nathI. varSamAM vaheMcIne ATha piriyaDanA bAra piriyaDa aThavADika karyA che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - r ------- - - - prabuddha jIvana ta16-6-62 vaLI cAreka varSa upara senTrala eDavAijharI joDe aMgrejInA aMgrejInI rItasara vadhu tAlIma ApavAnuM vicArI zakIe, adhyApakonI pariSade aThaiADiyAnA cha pariyiDa lekhe 6 varSa aMgrejI sivAya paNa kAMI sUcana hoya te jarUra vicArIe. zIkhavavAnI bhalAmaNa karelI. e dhoraNe kAmanAM trI sa aThavADiyAM gujarAtanA vidyArthIone nokarIomAM muzkelI paDe che lakhe cha varSa mATe kula 1,980 piriyaDa aMgrejIne maLe. ApaNe ema kahevAyuM che. paNa sAmAnya rIte gujarAtI juvAna svataMtra cAra varSa mATe aThavADiyAnA bAra piriyaDa lekhe kula 1,440 dhaMdhA-vepAramAM joDAvuM vadhu pasaMda kare che. sarakArI ke bIjI nokarIpiriyaDa ApIe chIe. e aMgrejI mATenI ApaNI kALajI ene pahelI pasaMdagI Apato nathI. paNa chatAMye nokarI mATe pUratuM sUcaka che. taiyAra thavA saune mATe vargo vagerene prabaMdha to karI zakAya che. vaLI cAra varSa mATe aMgrejI zIkhavAya che, te hAIskUla kakSAM IndumatIbahena cImanalAla zeTha hoI , e mATenA zikSako sAmAnya rIte anubhavI TreInDa grejyueTo ja hoya che. niSNAtoe paNa ema svIkAryuM che ke, paradezI bhASA-zikSaNa mATe yogyatAvALA zikSaka ane maryAdita saMkhyAvALA (prabuddha jIvananA chellA traNa aMkamAM zrI vimalA ThakAranA vargo atizaya mahattvanA che ane dhoraNa sudhAravAmAM kevaLa vadhu lekha pragaTa thayA tenA anusaMdhAnamAM teo jemanI vicAraNAthI varSo karatAM uparanAM be "phekaTara" vadhu kAryakSama che. prabhAvita thayA che te zrI je. kRSaNamUrtino paricaya ApavAmAM vaLI A InTensiva TIciMga mATe zikSakone zikSaNa Apa Ave to susaMgata lekhAze ema samajIne tA. 31-3-62 nA 'janmabhUmi'mAM pragaTa thayela zrI rAMpakalAla mahetAne lekha ahIM vAnuM kAma cAlu thayuM che ane rAjya kakSA tathA jillA kakSAe te sAbhAra udhRta karavAmAM Ave che. paramAnaMda) mATenA TUMkA gALAnAM prazikSaNa-zibire vagere yojavAmAM Ave che. ApaNe mana ne rAmaya dvArA vizvanI ne jIvananI jaDa eka vAta te ApaNe svIkAravI rahI ke, aMgrejI upara prakRtimAM athaDAIe chIe. ethI ApaNe jIvananI koI ApaNA lokonI sArI hathoTI hatI tenuM kAraNa e nahotuM ke, paNa kakSA prApta karIe chatAM baMdhanamAM ja raMdhAI rahIe chIe. te pahelAMnA vakhatamAM sArI rIte zIkhavAnuM hatuM. paNa te veLAe enAthI pradIpta thatA anubhavo bhUtakALa ane smRtinAM ja phaLa mAdhyamika zALAomAM zikSaNanuM mAdhyama aMgrejI hatuM. itihAsa che ne ethI sadaMtara navIna tatva je parAprajJAnuM Alekhana che ne bhUgoLa, nAgarika zAstra ane saMskRta bhASA paNa aMgrejImAM te je dvArA sanyanuM-prabhunuM-parama darzana thAya che tenI divya daSTi veLAe zIkhavAtAM ane vAtacIta para pharijayAta aMgrejImAM karavI ApaNane lAdhatI nathI. nitya navInanA parama upAsaka je. kRSNapaDatI. A kAraNe aMgrejI bolavA, vAMcavA lakhavAnI chUTa AvI jatI. mUrti eka evI virala vibhUti che ke je nAmakaraNa vagara anAmInI, prabhunI, satyanI, mukitanI, anaMtatAnI satata upAsanA karI rahyA Aje mAdhyamika zALAomAM mAtRbhASAnuM mAdhyama thayuM che; che ne pitAne divya saMdeza prati varSa vizvayAtrA karIne jagata ane aMgrejIne trIjI ja bhASAnuM sthAna maLI zake tema che e samakSa dharI rahyA che. paristhiti svIkAryA sivAya chUTako nathI. ane e sthAne aMgrejInuM divya vANIne dhaMdhA zikSaNa sAruM kema thAya te mATe ApaNe jema bane teTalI mahenata kRSNajImAM avyakatane vyakata karavAnI, manane amana banAvakaravAnI rahI. vAnI, samayane samayAtIta karavAnI, jIvanane sarvAtIta karavAnI, bIjA dezomAM sAmAnya zALAomAM moTe bhAge 10-11 vicArone satyamAM parivartita karavAnI, azAMtimAMthI zAMti sarja. varSe bIjI bhASA ane tera-cauda varSe trIjI bhASA zIkhavavAmAM vAnI ne darda ne du:khane sukhamaya karavAnI ajaba pratibhA Ave che. yuropanA keTalAye dezamAM agiyAra varSe bIjI bhASA ane che. alabatta e sarva prApta thAya te e kathananA svAnubhavathI. cauda varSe trIjI bhASA zarU thAya che. A bIjI ane trIjI bhASA dareke enI pratIti pitAnA aMtaramAMthI ja karavAnI che. jagata ane jIvananA tamAma Avazyaka praznonuM nivAraNa phrenca, aMgrejI, speniza, ane jarmanamAMthI pasaMda karavAnI hoya che. karatI vedhaka draSTi, jANe divya bhUmikAmAM vicaratA na hoya evuM - tyAM varSothI pharajiyAta zikSaNa paMdara ke seLa varSanuM sthira pratibhAzALI vyakitatva, aTapaTA ane gahana viSayane atyaMta thayeluM che. tyAM tAlIma pAmelA zikSakanI achata nathI. paisAnI saraLa ne sAdI rIte samajAvate vANIne akhalita pravAha, arvAcIna koI muzkelI nathI. lagabhaga soe so TakA vastI zikSita che. jagatane sadaMtara navIna daSTi ApatI parAprajJAnI cetanA, kadI temane mATe prazna che kevaLa zikSaNane vadhu samRddha, vadhu kAryakSama koIne na anusaratI maulika sarjaka zakita, je che temAM ja-vartabanAvavAne. mAnamAM ja-anaMtatA ne prabhune pragaTAvatI ojasavaMtI ne arthaApaNA prazna ApaNI prAthamika anivArya jarUriyAta pUrI gAMbhabharI vicAraNA ne saMsAranAM sarva baMdhanamAMthI mukata karatI karavAnuM che. ApaNe tyAM zikSaka ane paisAnI achata ane abhaNa nirAsakata buddhipragallabhatA: e saunA darzaka kRSNajI jagatabharamAM garIba vastInAM bALakone zALAmAM jatAM karavAne seMkaDo varSone prati varSa ekalA, emaNe niyata karelAM sthAna para ghUmI rahyA che, prazna Aje ukelavAnI zarUAta thaI che. ne saMsthA, maMDaLa, dharmapracAra, pracArako, anuyAyIo, bhaMDoLa, aMtamAM adhyakSazrI ane mAnanIya sabhyone pharI jaNAvavAnI zAsana e badhAMthI alipta rahI, sadaMtara nirAvalaMbI banIne, kathA rajA lauM ke, gujarAta sarakAra aMgrejInuM mahattva ravIkAre che ane paNa ADaMbara vinA, koInI paNa otha vinA, emanI divya aMgrejInA zikSaNano koI virodha nathI. e zikSaNa vadhu kAryakSama vANIne dhodha vahAvye jAya che. banAvavA mATe ja AThamA dhoraNathI "inTensiva TIciMga" zarU karyuM emanAM pustako che. vaLI A zikSaNa vadhu rAmRddha bane te mATe bIjA paNa upAyo emanI vANIthI emaNe pUrva ane pazcima baMnene maMtramugdha yojIzuM. amane vizvArA che ke, cAra varSamAM aMgrejInA zikSaNanuM karyA che. paccAsathI vadhu emaNe pustaka pustikAo lakhyAM che ne dhoraNa vadhu sAruM thaI zakavuM joIe. keTalAka jANItA lekhakoe emanA saMbaMdhI pustako lakhyAM che. vaLI aMgrejInI sauthI vadhu jarUra kaoNlejamAMthI bahAra nIkaLatA kizora vaye emaNe zrI gurucaraNe" nAme pustaka lakheluM ne teo vidyArthIone rahe che. to ApaNe kaeNlejanAM pahelAM be varSamAM vIza varSanA thayA e pahelAM to e pustakanA aneka bhASAmAM Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! tA. 16-6-62 pramu tarajUmA thayA ne enI lAkho nakalo khapI gaI. emanuM 'komenTarIjha ona liviMga ' paNa Aje khUba ja lokapriya thaI paDayuM che ne jagatabharamAM enI mAga cAlu rahyA kare che. sukhanA payaMgabara zAMta, saumya, daivI ciMtanamAM ja aharniza rahenArA, nitya navInatAnA parama upAsaka, 'je che' temAM je jIvanane vyakta karavAnI viralabhAvanA sevanAra, mana ane samayathI para, sarvAtIta ane samayAtIta avasthAnuM darzana karAvanAra, prabhu, satya, mukita ane anaMtatAnA darzaka--e judI ja sRSTinA AtmayogI mATe anekanA mukhamAMthI sahaja udgAro nIkaLI paDayA che. rAne phAure kahe che ke 'sadAne mATe e koI apUrva ne ajaba vyakita che.'banArDa zAne e arvAcIna samayanA tadna navIna mAnavI bhAsyA. mahAna kalAkAra jeimsa meAnTagAmerI phlegane lAgyuM ke 'e yugapuruSa mahAna AdhyAtmikatA che. saujanya ane mahattA emanA dvArA prakAze che.' khalila jIbrAnane to e evA gamyA ke emanAthI bAlAI javAyuM ' jyAre e mArA 'sTuDiyo ' mAM prathama pravezyA tyAre meM mArI jAtane kahyuM, : 'kharekhara A te premadeva padhAryA che.' gleDisa bekare emane sukhanA payaMgabara tarIke saMbeAdhyA che. Andre niyala mAne che ke kRSNajInuM 'tuM tArI jAtane jANa' e zAna sokreTisanA karatAM paNa vadhAre UMDuM che. kRSNamUrti darekane peAtAnAM sAcA svarUpano sAkSAtkAra karAvavA mAMge che. e svAnubhavamAM ahama ane AtmA vacce virodha rahetA nathI, emanA kathanamAM 'jIvananuM gharSaNa' osarI jAya che ne kevaLa jIvana caitanya banIne rahe che. robInasana jepharsanane kRSNajI mATe spaSTa bhAsyuM ke, 'je satya ane AnaMda viSe e kahI rahyA che enuM darzana emane jotAM ja sAMpaDe che. e emanA vyakitatvamAM ja dekhAya che. ' kArlA suersa lakhe che ke "e guru nathI paNa svayaM pratIti che. je kaMi e kahe che barAbara evA ja e lAge che. emanAmAM mAnavatA pUrNa aMze prakAzI rahI che.' arla liTanamAM putrI leDI emilI liTIyanane lAgyA ja karyuM che ke, emanA mATe bhavya bhAvi sarjayuM che. DaeN. enI besanTa ane bizapa leDaniTare nAnapaNathI ja e bhavya AtmAne pArakhI lIdhA hatA. pazcimanA A tA thoDAka namUnA che. anukaraNathI mukata raho! hiMda, yuropa ane amerikAmAM emane jAgIra, jamIna ane sAro bhaMDoLa maLatAM hatAM, paNa e nispRhI jIvana enA aMgIkAra kema kare? emanA Adeza phelAvavA saMsthAo sthapAi. emaNe e vikherI nAkhI. emane saMdeza pracAravA ane mahAna vyakita anuyAyI banavA utsuka hatI; paNa emaNe kahyuM anukaraNa eTale ja maraNa. koine anusaratA nahi, koIne pramANa gaNatA nahi. tamArI potAnI jAtane paNa aMdaranA tema ja bahAranA badhA anukaraNathI mukata rAkho. A rIte saMsAranA badhAM ya baMdhanAne sarva prakAranI mAyAthI alipta rahIne e bhavya ekalatAmAM vicare che. bhavya ekalatA eTale bahAranAM tema ja aMdaranA badhAMya AvaraNo, baMdhanA ne tamAma vizepothI nikAsakata, mukata avasthA. jema bahAra kazA paNa prakAranI otha e nathI rAkhatA temaja mana, smRti, vicAra, vRtti, anubhava, aMta:karaNa, samaya, mAnyatA, mamatA, paddhati, Adarza, AzA e sarvathI virakata thaI enI para e jaI rahyA che ne para javAnA bhavya saMdeza Ape che. A rIte bhUtakALane saMpUrNa paNe khaMkherI, mana ane samayanI tamAma prakAranI maryAdAthI mukata thai, 'jayAM che tyAM ja, baMdhanakartA jIvanane sadaMtara aTakAvI, kazI paNa asara vinA, koI paNa prakAranA vikSepa vinA, koI paNa jAtanA aMtarAya vinA, sadaMtara ne cAlu navIna jIvana e jIve che ne evuM jIvana jIvavA e pravacano yoje che. jIvana 1 nityanavIna A rIte emanA saMdeza nityanavIna, nitya yauvana, dAkhavato nitya AnaMda arpatA, AtmAnA yauvanane sarjatA hoya che. vaLI emanAM satyo grahaNa karavA mATe pUrva taiyArInI ke bhArekhama thavAnI jarUra nathI. vicAra ne vicAraka ane anubhava ne anubhavI ja jIvanane vadhAre bAMdhe che. jayAre tame jJAnanA bojAthI nirALA bano che, jayAre tame kazuM thavA mAgatA nathI jayAre tame vicAra, prayAsa, prApti, thavApaNuM e sarvathI kharekhara mukata thAo che, tyAre ja satya tamArI pAse Ave che, tyAre ja satyane tame vadhAre jhIlI zako che. Uma nityanavIna preraNA, AMtarasphurita ne anokhI daSTi, hRdayanI UrminuM svayaMbhU prAgaTaya, jIvanane jakaDatA badhA baMdhanomAMthA mukita, agamya utsAha, avirata jAgRti, sarjanane vega ApatI prajJA, mana ane samayathI para lai jatI jIvananI bhUmikA, ahama thI abAdhita prayAsavihoNI jIvananI naisagika sahajAvasthA, 'je che' temAM ja prabhune - satyane - pragaTAvatI svayaMbhU cetanA ene mATe je skRti, je tAjagI, je navapallavatA, je mRdutA ne mulAyamatA, je ekAgratA ne dhyAna, je zakitane svAsthya, je arpaNa bhAva ne mAnavatA joie e teo darzAve che. paDaLanuM visarjana e paDakAra kare che ke yugo sudhI racelA mAyAnA tharanA thara ne ajJAnanAM paDaLanA paDaLanuM satvara visarjana karo, azakayatAnI tamArI mAnyatAne tyajo, e mAnyatAe ja tamane rUMdhI rAkhyA che. tame jayAM che. tyAM ja, tame jevA che tevI sthitimAM ja, je paLa cAlI rahI che e paLamAM ja, bhUtakALane saMpUrNapaNe khaMkherI nAkhI, saMpUrNa ekAgratAthI kevaLa jAgrata thAo, ne e jAgRtine avicala rAkho. e jAgRti dvArA 'je che' tene samajo ne e samajaNa dvArA satyano aMgIkAra kAro. eTale asatya ApeAApa kharI paDaze. Ama cAlu satata paLApaLanI jAgrata avasthA ane kevaLa sAvadha thaine svajJAna dvArA jIvanane joyA ja karavAnI zakitathI mAnavI jayAM che tyAM ja mukata banaze, satyamaya thaze, anaMtatAne avalAkaze ne prabhuprApti karyuM jaze, jo e kayAMya kheMcAze nahi to. kRSNajI kahe che ke, jIvana enA zuddha svarUpe mukata che. jIvananI eka evI avasthA che jene deza, kALa, sthiti, saMyogA, karmA, vyavahAra vagere bAMdhI zake nahi, du:khI karI zake nahi, azAMta banAvI zake nahiM. e avasthA mATe mana ane samayathI para javuM joie ne saMpUrNapaNe ekAgra thayelI jAgRti jIvanane svayaMbhU para lai jaze. e jAgRti ApaNI manoracita jAgRti na hovI joie. kAraNa mana enA koI paNa svarUpe bAdhita che. kevaLa jAgRtine enA zuddha svarUpe pradIpta thavA gho. A sarvAtItane samayAtIta avasthA ApaNe jayAM chIe. tyAM ja ne 'je che' temAM ja pragaTI zake che. ene mATe AvatI kAlanI jarUra nathI, prayatnanI jarUra nathI AvatI kAla eTale samayanuM baMdhana, prayatna eTale mananuM baMdhana. prayatna drArA mana pravRtta banIne aham ne ja poSe che. ene mATe vipula jJAnanI jarUra nathI, kAraNa jJAnanA saMgraha manane mananI kakSAmAM ne temanI maryAdAmAM ja rAkhe che, manathI para lai jato nathI. paNa jayAre smRti, vicAra, anubhava ne anta:karaNane, e cAreyanA preraka bhUtakALa sadaMtara baMdha thAya che ane jIvana jayAM che tyAM ja kevaLa jAgrata banIne vicare che, tyAre e ja jAgRtimAM anaMtatA dekhA de che. mahAsaMta je saMbhASaNa kare che e samaye e je vAtAvaraNa sarja che, AMtarapratItinuM Alekhana kare che, rAtyanuM potAne sAMgApAMga thayelA darzananuM saMbodhana kare che, peAtAne thayelA AMtarasAkSAtkaranuM je je citra vyakata kare che, e enA vArtAlApanA sIdhA saMsargamAM AvavavAthI vadhu spaSTa thAya che. taka ane samaya maLe AvI virala vyakitano lAbha jarUra levA jevA che. emane sAMbhaLatAM lAgaze ke, ApaNA AtmA ApaNane jAgrata karI ApaNane sanAtana satyo saMbhaLAvI rahyo che. caMpakalAla mahetA ww Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 prabuddha jIna tA. 16-6-62 paramANu ane tenuM parivartana:paramANuzakita (gatAMkathI cAlu) A rogamAM thAIroIDa graMthi judI judI rIte A DIna le che. geiTaramAM thAireDa graMthi zarIramAM dAkhala kareluM AyoDIna ghaNI ApaNe joi gayA ke eka ja mULatatvanA judA judA Aise jhaDapathI laI le che, gresanA rogamAM AyoDIna bahu jhaDapathI levAya Tepa hoi zake che. keTalAka AisoTopa kRtrima rIte mULatatvanA kendra-parivartanathI banAvavAmAM AvyA che. AvA keTalAka isoTopa che ane te jhaDapathI nIkaLI jAya che. mAIkasoDImAmAM thAIroIDa ghaNA thoDA pramANamAM AyoDIna le che. AyoDInano 131 vajanane asthira hoya che. AvA asthira AisaTopane reDiyo-ekaTIva Aisa AITo5 A prayoga mATe vaparAya che. tenuM ardha jIvana ATha Topa kahevAya che. dAkhalA tarIke gaMdhakane AisoTopa 35 reDiyo divasanuM che. koI eka mANasanI thAIroIDa graMthi kaI Dhabe AyAekaTIva che. kArbana 12 ane 13 vajananA AIsoTopa sthira che, DIna le che te uparathI e graMthi taMdurasta che ke rogagrasta te paNa 10, 11 ane 14 vajananA AisoTopa reDi-ekaTIva pArakhI zakAya che. che. keTalAka reDiyo-AisoTopamAMthI jalada gAmAM kiraNo vachUTe che, keTalAka bITA-kiraNa Ape che ane keTalAka AlphA-kiraNe koinA hAtha mA paga dAjhI gayo hoya agara kacaDAI gayo hoya Ape che. te tyAM lohI baMdha thaI javAthI geMgrIna thavAno bhaya rahe che. reDiyo - ekaTIva AIsoTopanuM astittva geIgara kAunTara ke tethI DokaTara te bhAgane kApI nAkhavAnuM pasaMda kare, jethI nAmanAM prayogasAdhanathI jANI zakAya che ane temanI zakita paNa mANasanI jIMdagI bace. Aje AvA kesamAM te bhAga. paNa mApI zakAya che. kApavAnI jarUra che ke nahI te lehImAM reDiyo - seDiyama dAkhala karI nakakI karI zakAya che. je te bhAgamAM lohI pharatuM hoya te judA judA AisoToponI AvaradA (jIMdagImAM ghaNo pharaka tyAM geIgara. kAunTara lagADavAthI reDiye soDiyamane lIdhe Taka Taka avAja thaze hoya che. keTalAka apAyu, keTalAka thoDA varSanI AvaradAvALA, te keTalAka dIrdhAyuSI hoya che. jeTalA samayamAM koI paNa AIsoTopanI ane te bhAga kApyA vinA bacAvavAnI zakayatA kharI. zakita adha thai jAya che tene tenuM ardha jIvana (half life period). reDiye-ekaTIva lokhaMDa (pharasa-pa9 nA kSAra vAparIne enImiyA kahevAya che. dAkhalA tarIke kobAlTanA 60 vajananA AIsoTopanuM (pAMDuroga) jevA lohInA rogone abhyAsa karavAmAM AvyA che. ardha - jIvana 5.3 varSanuM che. eTale 5.3 varSamAM tenI zakita ardhA zarIranI aMdaranA bhAgamAM thatAM keTalIka jAtanAM kensara reDiye - thai jAya che. tyAra pachInAM 5.3 varSamAM tethI ardhI thAya che. eTale AITopa vAparI kAbumAM rAkhI zakAya che. reDiyoekaTIva padArtho1 0-6 varSamAM te pahelAM karatAM 14 jeTalI thAya che. kArbana 14 nuM mAMthI nikaLatAM kiraNo kensaranA koSone nAza kare che. Ama da- ardha jIvana 5600 varSa phosapharasa-32 14.3 divarA ane gaMdhaka- nivAraNamAM AisoTopane upayoga sArI rIte thavA lAgyo che. AIrUpa nuM 87.1 divasa ardha jIvana hoya che. koi paNa mULatatvanA Topika sAravAra mATe IspItAla sthApavAmAM AvI che. reDiyo-AisoTopanA guNadharmo te mULatattvanAM sthira paramANu jevAM ja hoya che. eTale prANI athavA manuSyanA zarIramAM temaja vana have khetIvADInA kSetramAM reDiyo-ekaTIva AiseTepa dvArA kevI rIte lAbha lai zakAya ene eka dAkhalo laie. amerikAmAM raspatimAM AisoTopa te mULatatvanAM sthira paramANu kheDate tamAkunA choDane AkhI mosama daramiyAna supara phephTanuM mAphaka ja varte che. judA judA reDiyo-ekaTIva AIsoTopa have khAtara ApatA. reDiyo-ekaTIva eTamika rIekaTamAM moTA pramANamAM banAvAya che ane udyoga phosapharasavALo supara phosphaTa khetIvADI, rasAyaNa, vaidaka ItyAdimAM vaparAya che. vAparavAthI jaNAyuM che ke, tamAkunA choDane zarUAtamAM ja supara phosphaTanI jarUra che, pAchaLathI tenI jarUra rahetI nathI. A zodhathI, koi eka mULatatvanA kSAro zarIramAM athavA vanaspatimAM kevI hajAro Tana supara phosphaTa bacAvI zakAya. rIte vaparAya che athavA koI eka rAsAyaNika prakriyA kevI rIte thAya che, kayA paramANuo kayAM jAya che e have reDiyo-ekaTIva - have A udyogomAM reDiyo-ekaTIva AisoTopa roja - ba - AisoTopa dvArA nakakI karI zakAya che. A abhyAsa mATe se e se rojanA vaparAzamAM Ave che. be traNa upayoga atre ullekha karIe. TakA reDiye ekaTIva AisoTopanI jarUra nathI. phakata 15 thI 10 koI eka vastune namUne eka sarakhe che ke temAM kAMI khAmI che te TakA athavA tethI paNa ochA pramANamAM reDiyoekaTIva AI- nakakI karavAnA namUnAnI eka bAjue reDiye- ekaTIva padArtha ane Topa bheLavyo hoya te paNa cAle. jema koI pILI TopIvALA bIjA bAju phoTogrAphika pleiTa mUkavAmAM Ave che. jayAM khAmI hoya. thoDA mANase eka meTA ToLAmAM hoya ane e ToLuM vikherIe hoya tyAM vadhAre pramANamAM kiraNo pasAra thavAthI pleiTa Devalapa te paNa teo kyAM che te sahelAithI zodhI zakAya, tevI rIte reDiye- thAya che ane e parathI khAmI kayAM che te nakakI thai zake che . kApaDa ekaTIva AisoTopa kamAM che te nakakI karI zakAya che. je reDiyo- udyogamAM thI kApaDanI kavolITI tapAsI zakAya che.' AisoTopa gAma-kiraNe Ape te zarIramAM ke vanaspatinA koI paTela kaMpanIo eka ja pAIpa vaDe judA judA tela-peTe la, bhAgamAM kaI jagyAe che te bahArathI geIgara kAunTara vaDe nakakI DIjhaluM tela, kerosIna ItyAdi eka ThekANethI bIje ThekANe mokale che. karI zakAya che. je AisoTopa A rIte na pArakhI zakAya te reDiyo eka telane jaththo pUro thayA pachI bIjA telano jaththo mokalavAmAM oTogrApha nAmanI rIte pArakhI zakAya che. A rItamAM phoTogrAphika Ave te pahelAM kAMika nizAnI hovI joie ke jethI je jagyAe pleiTa vaparAya che. jyAM reDiAITopa hoya tyAM phoTogrAphika e mekalavAmAM AvyuM hoya tyAM judI TAMkImAM te laI zakAya. pleiTa upara asara thAya che. A mATe aneka akhatarAo karavAmAM AvyA hatA. paNa darekamAM AIsoTopanA upayogo uNapa jaNAtI hatI. reDiyoekaTIva AisoTopanI madadathI A muzkelInuM nivAraNa thai zakayuM che. eka telane jaththo khalAsa thavA have ApaNe reDiyo--AisoTopanA keTalAka upayogo vigatavAra samajIe. zarIramAM kelazIama dhAtu kevI rIte vaparAya che, keTalo vakhata viSayasUci te zarIramAM rahe che, tenAthI hAMDakAM kevI rIte baMdhAya che, kayA rUpamAM pRSTha te bahAra nIkaLe che e badhI zarIramAM thatI prakriyAonuM rahasya jaina sAhityanAM subhASita vAlajI goviMdajI desAI 31 samajavA kezIyama - 45 AisoTopa vAparI prayoga karavAmAM Avyo bhASAkIya kSetre cIne AdarelAM che. A AiTopanuM ardha - jIvana 180 divasanuM che. uMdara paranA navAM prasthAne sudhAkara bhaTTa 32, prayogathI jaNAvyuM ke, traNa divasa pachI AmAMthI phakata 25 TakA ja aMgrejI bhASAnA zikSaNa aMge gujarAta kelzIyama zarIramAM rahe che, bAkIne lagAga bahAra nIkaLI jAya che. sarakAre dhAraNa karelI nIti indumatI cImanalAla zeTha 34 A 25 TakAne 4/5. bhAga hADakAmAM hoya che. ApaNA gaLAmAM thAiroiDa nAmanI eka graMthi che, jemAM zrI je. kRSNamUrti ane temanI vicAraNA caMpaklAla vorA 36 thAIrokasIna nAmane eka padArtha ApaNA zarIramAM thatI aneka kriyAomAM agatyano bhAga bhajave che. thAIrokasInanA ANamAM AyoDInanA paramANu ane tenuM parivartana : cAra paramANuo hoya che. thAiroiDa graMthimAM khAmIne lIdhe thatA paramANuzakita nRsiha mULajI zAha 37 traNa mukhya rogo: goiTara, gresanA roga ane mAIkaseDImA. jaina darzana mahAsatI ujajavalakumArI 39 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-6-62 , prabuddha jIvana Ave ke telamAM ogaLe evA reDiyo ekaTIva AIsoTopa bheDA pramANamAM nAkhavAmAM Ave che ane pachI bIja tela choDavAmAM Ave che. jevuM: reDiekaTIva AIsepavALuM tela bIje cheDe pahoMce ke pAIpa upara gelA reDiekaTIvITI mApavAnA yaMtramAM avAja thAya che. AthI tarata khabara paDe che ke bIjA tela have zarU thAya che ane bIjI TAMkIne vAlva ughADavAnI jarUra che. eka ThekANethI bIje ThekANe seMkaDo mAila dUra AvI rIte tela mokalI zakAya che. ane muzkelI paDatI nathI. - reDiyo ekaTIva AisoTopa dvArA mazInaramAMthI nIkaLatA kAgaLa, rabara, plAsTIka ItyAdinI jADAI sarakhI che ke nahIM te paLavAramAM nakakI karI zakAya che. jamInamAM dATelA pANInA naLa karyo phATI gayAM che ane kayAM gaLe che te sahelAithI jamIna khoghA vagara jANI zakAya che, moTI moTI TAMkIomAM pravAhInI sapATI kayAM sudhI che te nakakI karI zakAya che. reDiyo-AisoTopanA AvA " aneka upayogo zodhAyA che ane emAM umero thato jAya che. A nirUpaNa purU karatAM pahelAM reDio-ekaTIva Ai TepanA eka avanavA upayogane ullekha karavA jevo che. kArbanane 14 vajanane AisoTopa prAcIna purAtatvanA avazeSA keTalAM varSo junI che e nakakI karavAmAM moTe bhAga bhajave che. pratyeka sajIva padArthamAM kArbana hoya che ane A sIdhI ke ADakatarI rIte havAmAMnA kArbana DAyokasAIDamAMthI maLe che. havAmAMnA kArbana DAyokasAIDamAM kArbana 14. thoDA pramANamAM hoya che, je havAnA AvaraNanA upalA paDamAM utpanna thAya che),kArbana-14 vALA kArbana DAyokasAIDa kArbana-12 (sAdA-kArbana) DAyokasAIDa jevo ja hoya che ane te zarIramAM praveze che. koi paNa sajIva vastumAM o" reDi-ekaTIva kArbana AIsoTopa amuka pramANamAM hoya che. jayAre sajIva vastu nirjIva > bane che, tyAre A kArbana - 14 nI Apa le baMdha paDe che ane te dhIre dhIre nAza pAme che. kArbana - 14 nuM ardhajIvana 5600 varSanuM che. koi paNa avazeSa lai temAM kArbana - 14 nuM pramANa mApavAmAM Ave te te tenA parathI teavazeSo keTalA jUnA che te nakakI karI zakAya. saMskRtinA abhyAsamAM paramANu vijJAna A rIte mahattA pUrNa phALo Ape che e khAsa ullekhanIya che. reDiekaTIva AIsoTopanA navA navA upayogo zodhAtA jAya che, ane , paramANu ane paramANuzakita mAnava- jAtanA lAbhArthe vadhu ne vadhu vaparAya evA prayatna thai rahyA che. ApaNA dezamAM AIsoTopa banAvavAnuM kArya muMbaI pAse emAM kADhavAmAM Avela eTamika riekaTaramAM moTA pramANamAM hAtha dharavAmAM AvyuM che. ' ' IlekaTrena ' '' agAu AvI gayuM tema have e suvidita che ke paramANunA nyu-' ' klIasamAM proTono hoya che. te atyaMta sUkSma hoI paramANune mAtra eka daza lakSAMzamo bhAga ja roke che. rAsAyaNika pheraphAramAM tene hisso hotuM nathI. A pheraphAro kalIasa pharatAM AvelAM IlekTananA paDamAM sauthI bahAranA paDamAM Avela IlekaTronanI saMkhyAmAM thatA 'pheraphArane AbhArI hoya che. nyukalIasane tenA para kAbU rahe che. paNa temAM te bhAga letuM nathI. IlekanA vIjaLInAM mULabhUta rajakaNa che. dhAtuone garama karatAM athavA temanI upara abrAvAyoleTa kiraNe pheMkatAM temaja keTalIka - rAsAyaNika kriyAomAM teo chUTAM paDe che. ke , IlekaTrona aMge khUba saMzodhana thayuM che. pariNAme tenA upayogo samajAya che eTale tene upayoga karIne aneka zodha thai che; ane navI navI adabhUta vismayakAraka IlekTronika karAmata bahAra - paDatI jAya che. IlekaTronika yaMtra vidyA aneka ajAyabIo sarjA- vatI jAya che. avakAzamAM caDAvAtAM rokeTo ane skUTanikonuM saMcAlana jamIna para rahyA rahyA IlekaTenika karAmata vaDe karavAmAM Ave che. reDi broDakAsTIMga, Telivijhana jevI karAmata ilekaTronane AbhArI che. samApta. * - nRsiha mU. zAha jainadarzana (gatAMkathI anusaMdhAna) jaina darzanane bIjo mahattvane siddhAnta che syAdvAda. aMgrejImAM tene "Relativity in thinking ' kahIne oLakhAvI zakAya. A anekAntavAda jaina darzanane eTale mahattvane siddhAnta che ke, dArzanika duniyAmAM e anekAne darzananA nAme oLakhAya che. jaina dharmanA mahAna AcArya zrI siddhasena divAkara A anekAntavAda viSe jaNAve che ke, viUT DhosA vadhAre sAva ja niag tA~ mavavALo moTo saMtavAyakSa jenA vinA lokone vyavahAra cAlI zake tema nathI tevA tribhuvananI guru anekAntavAdane namaskAra he ! AcArya siddhAsena 'name arihaMtANInI jema-arihantane namaskAra ho' e mAphaka, anekAntavAdane namaskAra ho' ema jaNAvIne arihatanI samAna kakSAe anekAntavAdane mUke che. anekAnta daSTithI manuSyanA vicAromAM udAratA Ave che. te virodhIo prati paNa Adara bharyo vyavahAra karavAnI kaLA zikhave che.anekAnta dasthiI bhinna bhinna matAntaro tathA bhinna bhinna prajAo sAthe sahaastitva thai zake che. anekAtavAdInuM sauthI moTuM lakSaNa e che ke te samAdhAnavAdI hoya che. saunI sAthe samAdhAna karavAnI ane saune zAntithI sAMbhaLavAnI tenI vRtti hoya che. potAnI AlocanA sAMbhaLavAnI dhIraja anekAntavAdImAM pedA thAya che. anekAntavAdImAM mAdhyasthabhAva prarepUro khIlelo hoya che. anekAntavAdImAM ja maitrIbhAva ane pramodabhAva paNa vikase che. anekAntavAdanA nirmaLa jaLathI daSTinuM prakSAlana thAya che, rAgadrapanA doSa dUra thAya che, eTale cittazuddhi ane Atmasiddhine mArga sulabha thai jAya che. Avo ekAntadaSTine . mahimA che. - saMsAramAM be prakAranA saMgharSo najare paDe che. eka svArthabhUlaka ane bIjo vicAramulaka saMgharSa. rASTro rASTro vacce thatAM mahAyuddho, svArthane lIdhe upane thAya che ane tevAM yuddhone aTakAvavAno mArga ahiMsA che. te ja pramANe bIjA prakAranA vicAramUlaka saMgharSone aTakAvavAne mArga anekAnta che. anekAno daSTithI vicAronI zuddhi thAya che ane syAdavAdathI vacanazuddhi thAya che. syAdvAda eTale anAhI bhASAzailI. syAdvAdathI bhASAmAMthI kadAgrahanuM jhera dUra thAya. che. svAduvAda 'ja' ne badale "paNa" bolavAnuM zikhave che. A Amaja che ema kahevAne badale 'A Ama paNa che ema kahevAthI dhaNI jhaghaDI mAM one aMta Ave che. 'ja kahevAthI bIjAnA matane niSedha thAya che. , tyAre "paNa" kahevAthI potAnI vAtanuM nirUpaNa thAya che, paNa sAthe sAthe bIjAne InkAra thato nathI. Ama paNa kahevAnuM syAdvAda zIkhave che ke jethI kadAgraha thatuM aTakI jAya che. dAkhalA tarIke zrI rAmane koI kahe ke te putra ja che te khoTuM che. teo koInA putra che, to koinA pitA, bhAI, jamAi, pati, vairI, mitra, svAmI tathA rAja paNa che. teo dazarathanA putra che, lavakuzanA pitA che. lakSamaNanA bhAI che, janaka rAjAnA jamAI che, sItAjInA pati che, rAvaNanA vairI che, sugrIva AdinA mitra che, hanumAnanA svAmI che ane prajAnA rAjA paNa che. jo AmAM koI 'ja' lagADIne putra ja che athavA pitA ja che ema kahe te virodha pedA thAya che, paraMtu putra paNa che, pitA paNa che. ema kahe to virodha aTakI jAya che. A che syAdvAdanI nirdoSa che anAgrahI bhASApraNAli. - sAdvAdanI vyAkhyA karatAM AcArya kahe che ke, spina vastuni sApekSa rIyAvihaddhanA gharSa svIro f6 sthAvavAda : eka ja padArthamAM judI judI apekSAthI paraspara virUddha evA aneka dharmono svIkAra karavo e svAvAda che. jenA darzanamAM eka daSTikoNathI padArthane avakana karavAnI paddhati apUrNa tathA apramANika manAya che, kAraNa ke je na darzana pratyeka padArthane anandudharmAtmaka mAne che. dharmanA - artha ahIM guNa samajavAno che. ' svAdavAdane bIjA zabdamAM apekSAvAda paNa kahI zakAya. eka apekSAthI amuka vAta sAcI hoI zake te bIjI apekSAe tethI virUddha vAta paNa sAcI hoI zake che. jemake eka mANasa eka dasa zeranI vastune halakI kahe che ane bIjo tene bhAre kahe che. A' banelI. vata ekabIjAthI taddana virUddha che, chatAM banne potapotAnI dRSTie sAcA che. pahelo mANasa vIza zeranI vastunI apekSAe - ke, A aMka moDo kema? nivArya saMjogone kAraNe A aMka taiyAra karavAmAM traNa cAra divasanI DhIla thaI che. je mATe prabuddha jIvananA vAcakonI mAM mAgavAmAM Ave che. A che',' taMtrI, prabuddha jIvana : 6, . . ' ' Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 prabhu tene halakI kahe che ane bIjo pAMca zera vajananI vastunI apekSAe tene bhAre kahe che. bIjuM udAharaNa laie. eka cAra phUTanI lAkaDIne eka manuSya nAnI kahe che tyAre bIjo mATI kahe che. banne potapotAnI apekSAe sAcA che. pahelA mANarA potAnA hAthamAMnI pAMca phrUTanI lAkaDInI apekSAe nAnI kahe che tyAre bIjo potAnA hAthamAMnI traNa phUTanI lAkaDInI apekSAe meTI kahe che. Ama bannenI vAta ekabIjAthI taddana viparIta che, chatAM banne sAcA che. A pramANe ekabIjAnI daSTine manuSya samajI le to dharmane nAme thatI laDAionA paNa aMta Ave. sAMkhyadarzana pratyeka vastune nitya mAne che ane bauddha darzana pratyeka vastune kSaNika mAne che, jyAre jaina dharmanA syAdvAda banneno samanvaya karatA kahe che ke dravyanI apekSAe vastu nitya che ane paryAyanI apekSAe vastu anitya yA kSaNika che. A vAta spaSTa samajavA mATe eka be udAharaNa laie. kuMbhAra mATIno ghaDo banAve che. ghaDo phUTI jAya to vaLI te ja mATImAMthI kuMDI banAve che. mATI to enI eja che, paNa pahelAM tene lokoe ghaDo kahyo ane pachI kuMDI kahI. to Ama paryAya eTale ke ghaDo kuMDI vagere mATInA avasthAvizeSo kSaNika che, jyAre mATI dravya nitya che. ronAmAMthI hAra banAvAya che ane vaLI hAra tADI baMgaDI banAvAya che. AmAM hAra ke baMgaDI anitya che, jayAre sonuM mULa dravya nitya che. Ama dravyanI apekSAe vastu nitya che ane paryAyanI apekSAe vastu kSaNika che. A rIte syAdvAda sAMkhyadarzananA nityavAdanA ane bauddha darzananA kSaNikavAdano samanvaya kare che. satyanA aneka pAsA hoya che. pUrNadarzI kevalajJAnI puruSo tene pUrNa rUpe nihALI zake che, paNa apUrNadarzI mAnavIe satyanA rArva pAsAne joi zakatA nathI. eka apUrNadarzI puruSa satyanuM eka pAsuM jue che, te bIjo apUrNadarzI puruSa satyanuM bIjuM pAsuM jue che. Ama pUrNadarzIo potapotAnA joyelA satyanA pAsAo ja sAcA che ane rAtya bIjuM kaI hoI zake ja nahi evA Agraha rAkhe to temanI vacce saMgharSa pedA thavAnA ja. tethI potAnA uparAMta bIjAe jAeluM rAtyanuM pAsuM paNa sAcuM hoi zake e vAta anekAnta diSTa samajAve che. A vAtane samajavA mATe sAta janmAnya puruSo aneM hAthInuM udAharaNa pracalita che. sAta janmAnya puruSo hAthIne sparza karIne jue che. ekanA hAthamAM kAna Ave che, bIjAnA hAthamAM sUMDha, trIjAnA hAthamAM paga, cAthAnA hAthamAM dAMta te pAMcamAnA hAthamAM pUchaDuM Ave che. chaThThAno hAtha vAMsA para te sAtamAnA peTapara paDelA hoya hoya che. sau hAthI joine pAchA pharyA ane hAthI viSe carcA karavA beThA. kAnane jonAra kahe hAthI supaDA jevo hato. sUMDha jonAra kahe hAthI murAla jevA hato, pUchaDuM pakaDanAra kahe hAthI to jADI rassI jevA hatA, dAMta jonAra kahe nA badhuM khoTuM hAthI to kodALI jevA hato. paga pakaDanAra kahe tuM paNa khoTo. hAthI te thAMbhalA jevA hatA. peTane hAtha lagADanAra kahe nA, nA, hAthI to anAja bharavAnI koThI jevA hato, tyAM to vAMcA para hAtha pheravanAra kahe hAthI to bhIMta jevA hatA. Ama sau pote joyeluM ja sAcuM ane bIjAnuM khoTuM ema laDI rahyA hatA, tyAM dekhatA mANase AvIne kahyuM ke, tamA badhA zuM kAma laDo che ? tame badhA je kahe che te tamArI pAtapAtAnI daSTie sAcuM che, paNa tame dareke hAthInuM eka eka avayava joi pUrNa hAthInI kalpanA karI lIdhI che. e tamAruM apUrNa darzana che. hAthI to tame badhA je kahe che tenuM saMmIlita rUpa che. A rIte apUrNadazI e jo bIjAnI apekSAne na samaje, bIjAnI dRSTinA abhyAsa na kare, to jhagaDAo thAya ane apUrNa satyane ja pUrNa satya mAnI besAya. tethI pUrNa rAjyadve samajavA ane vicAra virodhane dUra karavA mATe syAdvAda daSTine keLavavAnI jarUra che. syAdvAda ApaNane ardha satyane ja pUrNa satya mAnI levAthI roke che ane pUrNa satyanI zeAdha karavA prere che. jIvana tA. 16-9-62 rassI pakaDI rAkhe che. eka hAthe doraDuM DhIluM mUkI de che ne bIje hAthe kheMce che tyAre mAkhaNa meLavI zake che. paNa jo eka ja hAthe rasI kheMce ane bIjA hAthanI rassI choDI de tA mAkhaNa meLavI zakAya nahIM. mAkhaNa kADhavAnI je rIta che te ja syAdvAda dvArA satya zodhavAnI rIta che. vastusvarUpanA nirNaya mATe tenA dharmamAMthI bhale eka dharmane pradhAnatA apAya, paNa bIjA dharmanA niSedha na karavA joie. bIjA dharmone gauNarUpe mAnavAthI vastu svarUpanuM satya jJAna thai zake che. A rIte A anekAntavAda vastu svarUpane yathArtha samajavA mATe ane matamatAMtaronA jhagaDA dUra karavA mATe eka mahattvanA siddhAMta che. anekAntavAdane eka suMdara upamA ApavAmAM AvI che ke, mAkhaNa mATe dahIM valAvanAra bahena banne hAtha vaDe jaina darzananA trIjo mahattvanA siddhAnta che. AdhyAtmika sAmyavAda. jaina darzana pratyeka AtmAne samAna mAne che. jevA AtmA brAhmaNamAM che tevA ja AtmA zudramAM che. jaina darzane AtmAne ja mahattva ApyuM che, * jaDa zarIrane nahi. jAtapAtane AtmA sAthe kaMI saMbaMdha nathI. AtmavikAsanA sarvene samAna adhikAra che. caMDALa kuLanA harikezI ke brAhmaNa kuLamAM IndrabhUti--banne Atmika sAdhanAnA kAraNe jaina dharmamAM samAna zrAddhya banyA che. jAtithI koI uMca ke nIca nathI thato, paraMtu cAritryathI ja uMca banI zakAya che. cAritryahIna brAhmaNa karatAM cAritryazIla harijanane vadhAre UMce zA mATe na mAnavA? cAritryazIlatA ja uccatAnI nizAnI che. jIva te tamAma sarakhA ja che. te nathI caMDALa ke nathI brAhmaNa. deha paNa caMDALa ke brAhmaNa nathI. dehamAtra paMca bhUtathI banela che. brAhmaNanA dehamAM paMcabhUtanA badale cha bhUta hoya ke caMDALamAM paMca bhUtamAMthI ekAda ochuM hoya evuM nathI. tethI deha ke AtmA koi paNa caMDALa ke brAhmaNa nathI. dehane jo brAhmaNa kahe to pitAnA mRtadehanuM dahana karanArane brAhmaNa hatyA lAge. e rIte deha ke AtmA eke brAhmaNa ke caMDALa nathI. jAtibhedanI sAthe AtmAne koi saMbaMdha nathI, te ja pramANe liMgabheda sAthe paNa AtmAne kaMI saMbaMdha nathI. strI ane puruSanA zarIramAM bheda che, paNa AtmAmAM nathI. AtmA te bannenA zarIramAM samAna che. tethI AdhyAtmika kSetramAM bannene Atma vikAsa mATe samAna avakAza che. zAstrAbhyAsa tathA satkarma mATe srI ane puruSane samAna adhikAra che. 'na srI' zudrovedamIyatAma 'nA ja na darzane prabaLa virodha karyo che. A che jana darzananA AdhyAtmika sAmyavAda. jaina darzananA cauthI mahattvanA siddhAnta che ahiMsA. prANI mAtra sukha icche che. paraMtu jo eka manuSya potAnA sukha mATe bIjA manuSyane satAvaze to vaLI bIjo manuSya pAtAnA sukha mATe trIjAne satAvaze ane vaLI trIjo manuSya anya koine satAvaze ane e paraMparAnA cheDA nahi Ave. e pramANe jo hiMsAthI sukha meLavavAnA prayatna thAya to pariNAme koi ja sukhI na thAya ane tamAma dukhI thAya. tethI ja bha.mahAvIre dIrdhakAlIna sAdhanA pachI udghoSaNA karIne kahyuM ke, "sukhano mArga ahiMsA ja che. jo sAcuM sukha kayAMya hoya to te prema, maitrI ane ahiMsAmAM ja samAyeluM che. vizvane svArthamUlaka saMgharSaNamAMthI bacavuM hoya te ahiMsA e eka ja tenA rAjamArga che." Izvara--atRtvavAda eTale ke karmavAda,. bIjo anekAntavAda, trIjo AdhyAtmika sAmyavAda ane cAthA ahiMsAnA siddhAMta A cAra jaina darzananA AdhArastaMbho che. AdhArastaMbha upara jainadarzana racAyeluM che. AcAra A cAra siddhAMto eTalA mahAna che ke, ene lIdhe jainadarzana vizvadarzana banI zake che ane ahiMsA, anekAnta ane AdhyAtmika sAmyavAda jevA siddhAMto jIvanamAM utAravAthI ja vizvazAMtinI sthApanA thai zake tema che, sarvodayatIrthanuM nirmANa thai zake mahAsatI ujajavalakumArI tema che. X mArA jIvananAM keTalAMka smaraNA' jagyAnA abhAve A lekhamALAnA bIjo maNako A aMkamAM samAvI zakAyo nathI, je AvatA aMkamAM pragaTa karavAmAM Avaze. taMtrI, prabuddha jIvana' mAlika : zrI muMbai jaina yuvA saMdha; mudraka prakAzakaH zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, mukhai 3. mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbai, Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LESSURE karo ke tamAWS RECD, No. 'B-4266 , vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jaina'nuMnavasaMskaraNa varSa 24: aMka 5 prabuddha jIvana muMbaI, julAI 1, 1960, ravivAra . AphrikA mATe ziliMga 8. zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: 20. nayA paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA bhAratIya prajAno prajJApuruSa DaoN.rAdhAkRSNana (tA. 20-1-'2 nA "dhI eziyA megejhInamAM pragaTa thayela sAhitya akAdamInA maMtrI zrI. kRSNa krippANIne lakhelo The conscience of the Indian Nation' e mathALA nIceno lekha bhAratanA navaniyukata rASTrapati, rDo.rArvapallI rAdhAkRSanane eka viziSTa kakSAno paricaya Ape che. zrI kRSNa kriplANI rDo. rAdhAkRSNananA nikaTa samAgamamAM AvelA hoIne temanuM A lakhANa rAdhAkRSNananA bhavya vyakitatva upara judo je prakAza pADe che. AvI mAhitIpUrNa paricaya 'prabuddha jIvana' nA vAcakone sulabha ' banAvavAnA hetuthI nIce tene anuvAda ApavAmAM Ave che. A anuvAda vAMcIne DaeN. rAdhAkRSaNananI asAmAnya jIvana-pratibhAnI * 'prabuddha jIvana' nA vAcakone jhAMkhI thaze, ane AvI vyakita bhAratanA sarvotkRSTa sthAne bIrAje che e badala eka prakAranA gauravanI anubhUti thaze. paramAnaMda) ' jyAM sudhI rUpijIna (philasupha) rAjyakartA banaze nahi tyAM UbhelA naheru ane rAdhAkRpagananAM sahayogamAM leTonI paribhASA sudhI, pleTa AjathI be hajAra varSa pahelAM bhAkhI gayo che te mujaba, mujaba rAjakAraNI mahattA ane tavalakSI prajJAnA sahayoga zahero athavA te rASTro Atargata aniSTothI mukata banI zakaze ApaNane darzana thAya che. nahi. sAdhAraNa rIte jovAmAM Ave che te mujaba, pleTonuM A vidhAna AjanA rASTravidhAtA naherumAM tAttvika darzana pratye Adara jarUra anukitapUrvakanuM che, paNa A prajJAsaMpanna ane prazAntavadana dAkhavavA jeTalI samajaNa che; tattvajJa rAdhAkRSNanamAM potAnA jJAna - draNanI atizayokitamAM satyanuM hArda chupAyeluM che. ane samajaNane dezanA caraNe dharavA jeTalI vyavahAradakSatA che. je rAjyamAM rAjakIya sattA ane tAttvika jIvanadaSaTa temanA vyakitagata adhikArada mAphaka temanI vyakitagata siddhi ke' vacce saMgharSa cAlatuM hoya te rAjyamAM zAMti lAMbe vakhata ekamekanI pUraka che. ' TakI na zake-zAMtimAM vRddhi thavAnI te AzA ja kema rakhAya ? bhAratanA bhUtakALanA amUlya vArasAnI rAdhAkRSNana rakSA kare A vicAra sAme koNa vAMdho uThAvI zake tema che ? rAjakAraNI che. naheru bhAratanA bhAvI utkarSanuM sucArU nirmANa kare che. rASTranI sattA ane tAttvika jIvanadra banne vacce kema saMvAda rImA vaTAvIne duniyAnA cheDA sudhI je vistarI rahela che tevI ubhuM thAya, banne ekamekane kevI rIte baLavattara banAve ane banne vyApaka sahAnubhUtinI saMvedanA bannenA dilamAM ekasarakhI dhabakI te vacce kema athaDAmaNa thavA na pAme A AjanI eka moTI samasyA rahI che. temanA cittamAM mAnavatAne prathama sthAna che, aMgata mAnya' che. alabatta, pleTo to A banne bAbato eka ja vyakitamAM saMmilita tAo gauNa sthAne che. bhAratane samAjavAda pAzcAtya samAjavAdamAM ' hoya evI AzA sevatA hatA. rahelI rUkSatAne Rju banAve che. bhArata mATe eka ja mArga che; | | ' paNa mAnavI jIvanane hetuyukata ane arthasabhara banAve evAM nathI amerikana mArga, nathI raziyana mArga, paNa mAtra mAnavatA - antima mUlyo vize zAtithI, samabhAvathI vicAra karavAnI -te vakSI evo eka ja sattvaguNapradhAna bhAratIya mArga che. - upara potAnuM dhyAna ekAgra karavAnI - AjanA dhamadhamATa bharelA, rAdhAkRSanana kevaLa vedAntI tattvaciMtaka nathI. te karatAM ' ' satata asvastha banAvatA rAjakAraNamAM daTAyelA kayA rAjakIya puruSane te ati vizeSa che. dakSiNa bhAratanI koI eka kaeNlejanA kalAsa* | avakAza che ? rUmanA eka lekacarara-vyAkhyAtA tarIke temaNe jIvananI zarUAta karelI. AjanI apUrNa duniyAmAM ApaNe vadhAremAM vadhAre eTalI ja samayanA vaheNa sAthe Aje teo mahattA ane pratiSThAnA e zikhare AzA rAkhI zakIe ke bhale Abe tattvo eka ja vyakitamAM saMmIlita pahoMcI zakayA jANe ke AkhI duniyA temanA mATe eka kalorarUma na hoya, paNa jo rAjakIya sattA dhAraNa karatI ane prajJAnA utkarSa jevI banI gaI che, temanA meDhAMmAthI nIkaLatA vANIpravAhane ; ' vaDe zobhatI' evI bhinna bhinna vyakitaone sahayoga thAya, ane AkhI duniyA AdarapUrvaka-bhAvapUrvaka jhIlI rahI che. temanA bhAratIya A bane sAthe maLIne prajAjIvananuM ghaDatara kare to rASTranI zAMti ane samakAlIne gAMdhI, TAgera, araviMda ghoSa ane naheru zarUAtanA . zreya jarUra surakSita bane. zikSaNa mATe paradeza gayA hatA tema rAdhAkRSNana nAnI ummare paradeza | | prAcIna bhArata upara sattArUDha rAjavI pi muninI gayA nahotA. ane jyAre teo paradeza gayA tyAre temane sAMbhaLavA ja che ke sudUradarzI purohitanI avAranavAra salAha leto ane e rIte paDe evI AMtararASTrIya pratibhA teo prApta karI cUkayA hatA. - e rAjA upara SimuninuM ke vidvAna purohitanuM eka prakAranuM duniyA temane samajI zake, jhIlI zake evI temanI vANI che; kAraNa niyaMtraNa rahetuM. AjanA navA ane lokazAsita bhArate haiM, sarva ke pUrva ane pazcimanI vicArasaraNImAM je kAMI utkRSTa che, grahaNa nI pallI rAdhAkRSNananA vyakitatvamAM mUrti matta thaI rahelAM sarvotkRSTa karavA gya che, tene temaNe pacAvI lIdhuM che. DAMgaramAMthI ke DuMDAmAMthI vaSijanano rASTrapatipadArpaNapUrvaka Adara karIne upara jaNAvelI anAjane juduM pADavAnI, gUDha. tattvavighAmAMthI sAcI samajaNa cheparaMparAne navuM jIvana ApyuM che. bhAratanA bhAgyavidhAtAnA sthAne tAravavAnI temanAmAM vizleSaNAtmaka bakSisa che ane tethI temanI vaicArika koNa bacIne bhArata sarakAra salAha levI aneka prakAranuM na | . Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4ra prabuddha jIvana prakriyA zAbdika tarkavAdanA guMcaLAmAM kadi paNa guMcavAI jatI nathI. teo UMDI rAmajaNanI vAto lokone sugama bane e rIte sAva sAdA AkAramAM raju kare che. teo eka ja satyane dareka dharmamAMthI tArave che, lAkonI sAme dhare che; 'vizeSa 'nA gUMcavADAmAM guma thayelA evA 'sAmAnya ' tarapha teo sacoTapaNe aMgulinirdeza kare che. teo evA koI tattvavivecaka nathI ke jemanA viSe vAlTare lakhyuM che ke, " jyAre jene uddezIne tame kaMI kahI rahyA ho te mANasa te samajI zakato na hAya ane tame je bolI rahyA ho te tame pote ja rAmajA na ho--AvI je vANI tenuM nAma metaphysics che, tattvavidyA che." paurvAtma ke pAzcAtya tatvajJAnanuM temanuM adhyayana pAyAnA e mUlyonA saMzodhanane anulakSIne hoya che ke je mANasanA AtmAne poSaNa Ape che ane samRddha banAve che. temaNe A mUlyo badhA dharmomAMthI tAravIne dekhADayA che, jo ke A mUlyAnI vezabhUSA dharme dharma bhinna prakAranI hoya che ane tenI sAthe agamanigamanI keTalIka vicitra gUDha vAto paNa saMkaLAyalI hoya che. temanA mATe "dharma koI mAnyatAno ke nakkI karelA nItidhAraNanA viSaya nathI, paNa vastutattvanA darzananA-UMDI sUjhanA viSaya che, " ane je sarvadharmanA mahAna payagambaro ane rahasyavAdIo jANatA tema ja jaNAvatA AvyA che. dharmanA tulanAtmaka abhyAsamAM Aje je vikAsa sadhAye che te vikAsa rAdhAkRSNane e kSetramAM karelA kAryane ghaNA meTA bhAge AbhArI che. temanA sAThamA janmadine, aneka dezanA keTalAye AgevAna tattvavettAoe 'Compartaive Studies in Philosophy' tattvajJAnanA kSetramAM tulanAtmaka adhyayanA ' e viSaya upara eka grantha taiyAra karIne temane bheTa Apyo hato, jemAM yuganA *Master-Mind'..'agratama buddhizALI mAnavI' e vizeSaNathI temane navAjavAmAM AvyA hatA. dharmanA kSetra mAphaka rAjakAraNanA kSetramAM paNa teo jAtajAtanA saMgharSo ane vAdavivAdanI gUMcavaNathI haMmezA para--upara rahyA che. Adhunika yuganA te eka mahAna samanvayavidhAtA che. pudgaLa ane jIva vaccenA paraMparAgata virodha avAstavika che. ema te samajAve che. vaijJAnika draSTine teo AvakAre che ane vaijJAnika saMzodhana ane AdhyAtmika darzana vacce, buddhinI ekadhArI tarkaparaMparA ane gUDhalakSI sAkSAtkAranI romAMcaka nizcitatA vacce temane koI athaDAmaNa ke virodha dekhAto nathI. hindudharmanuM temanuM nirUpaNa mAnavajAtanI AkAMkSAone potAmAM samAviSTa kare che. gAMdhI ane TAgora mAphka temanI rASTraniSThA koI bhaugolika maryAdAone svIkaratI nathI, te vaDe maryAdita banatI nathI. temanA mAnavatAvAda badhA vAdone paDakArarUpa che. A badhuM teo saraLapaNe ane bIjAne pratIta thAya te rIte karI zake che, kAraNa ke mahattvanI bAbatone pakaDI pADavAnI temanAmAM asAdhAraNa bikArA che, ane peAtAnA vicArone vizada AkAramAM raju karavAnI temanAmAM apUrva kuzaLatA che. upaniSada upara ke lAotse upara, buddha ke Izu khrista upara, sokreTIsa ke gAMdhI upara teo bolatA hoya, tyAre te mahApuruSonA upadezAmAM rahelA sarvasparzI ane avinAzI satyone, jarA paNa jJAti na pahoMce tevI cesAIthI te AgaLa dhare che ane mAnavajAtanA sarvAdhAraNa vArasA rUpa te satyone samanvayapUrvaka sugrathita kare che. ' tA. 17-62 e sabhAnA ekeDemI--Ayojita bhASaNa ApyuM hatuM tyAre pramukhe ' By a master mind on a master mind' - "eka loko-tara puruSa upara anya lokottara puruSa " thI apAyelA bhASaNa tarIke te bhASaNane vadhAvyuM hatuM. ravIndranAtha TAgore temanI UMDI sujhanA, ane temanI prasAdapUrNa nirUpaNazailInA vakhANa karyA hatA ane "tamArI Azcaryajanaka vaktRtvazakita ane vicAronI maulikatA '' mATe temane dhanyavAda ApyA hatA. jyAre 'gautama buddha upara temaNe briTIza 1961nA navembara mAsamAM TAgoranI janmazatAbdi UjavavA mATe dilhI khAte bharAyelI AMtararASTrIya sAhityaka pariSadamAM teo pramukhasthAne birAjyA hatA. temAM ghaNA nAmI . lekhakoe vyAkhyAno ApyAM hatAM ane A vyAkhyAtAomAM ANyuasa hakAlI, sara imaiyAha barlina ane amerikana kavi luI anTara meyarane samAveza thato hato. rAdhAkRSNana chevaTe kazI paNa pUrva taiyArI sivAya bolyA hatA ane AgaLanAM vakatyonI temaNe bhAre rAcATa ane suvizada AlocanA karI hatI. ;" bIje divase savAre, rAdhAkRSNananA saraLa vicArapravAha. ane aMgrejI bhASA uparanA vismayajanaka prabhutva vaDe pote keTalA prabhA vita banyA hatA tenA ANDayuasa hakaslIe A lekhakane khyAla Apyo hato. pachI AgaLa upara temaNe lakhyuM hatuM ke, "huM IcchuM chuM ke rAdhAkRSNana mAphaka eka pachI eka saratA jatA pUrNa vAkayo dvArA mArA vicAro huM rajU karI zakuM. temanI A zakitane Izvaradatta bakSirA tarIke ja varNavI zakAya. temanA AvegabaMdha vahetA vApravAhane lIdhe tema aaN vizadatApUrNa ane prasAdamaya zAbdika abhivyakitanA kAraNe temanAmAM vicAronuM UMDANa nathI evA temanA viSe A dezamAM kamanasIbe keTalAka TIkAkAro taraphathI eka atyaMta khoTo bhrama UbhA karavAmAM Avyo che, kAraNa ke ApaNe tyAM ghaNI vAra vANInI agamyatAne vicAronA UMDANa sAthe joDavAmAM Ave che. paNa AvA bhrama sevanArA bhUlI jAya che ke, duniyAnA utkRSTa koTinA tattvavettAonuM --pleTo, zaMkara, hyuma, breDalI, bargarasananuM-vicAranirUpaNa jeTaluM vizada che teTaluM ja temanA ciMtanamAM UMDANa raheluM che. keTalAeka TIkAkAroe temanAmAM maulikatAno abhAva hovAnA AkSepa karyo che, kAraNa ke, teo koI intellectual antics no---anyane cakita kare evI bauddhika yukita-prayukitaonA kiMda upayoga karatA nathI, ane jUnA kalAsikala--cintanagaMbhIra -vicArako mAphaka potAnA vicAro darzAvavA mATe potAne maLelA sAMskRtika tAtvika vArasAnA teo cAlu upayAga kare che, te dnArA peAtAnA vicAro rajU kare che. gAMdhIjIe aneka vAra kahyuM che te mujaba satya himAlaya jeTaluM purANuM che. vhAITaheDa kahyuM che ke, " pazcimanuM AkhuM tAttvika sAhitya pleTonA tattvaciMtana uparanI phrUTa noTa-pAdaTIpa--jevuM che." eka ja satyane dareka yugamAM thatA navIna anubhavAnI paribhASAmAM navI rIte nirUpita karavAnuM rahe che. koI peTanTa auSadha ke navI zodhAyelI vaijJAnika sagavaDa mAphaka satya koI tadRna navI zeAdhanI vastu che ja nahi. 'An Idealistist View of Life' e nAme prasiddha thayelA 1932 mAM rAdhAkRSNane ApelA hibarTa lekacarsanuM--hibarTa vyAkhyAnonuM --avalAkana karatAM aMgreja vicAraka, adhyApaka je. eca. muraheDe lakhyuM che ke: " je vicArasaraNI A pustakamAM rajU karavAmAM AvI che temAM kazI maulikatA nathI ema teo namra bhAve jaNAve che. paNa kAvyanI mAphaka philosophImAM paNa kathAnI navInatAmAM nahi, tema ja tene raju karavAmAM amuka bAbatane uThAva ApI bahAra lAvavI ane amuka bAbatane gauNa banAvI pAchaLa dhakelavI A prakAranI paddhatimAM nahi, paNa je UMDANathI tenA hArdane pakaDavAmAM AvyuM hoya ane vigato upara tenuM varcasa sthApavAmAM AvyuM hoya te UMDANamAM Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-62 jo maulikatA rahelI hoya to temanA A pustakamAM e maulikatAnI leza mAtra uNapa nathI." rAdhAkRSNana eka che, ananya che--A hakIkatathI vadhAre baLavAna bIjo zuM purAvA rAdhAkRSNananI maulikatA viSe ApavAnI jarUra che? jyAre temane bhAratanA elacI tarIke mAsko mAkalavAmAM AvyA hatA tyAre aneka rAjakAraNI puruSo mAthuM khaMjavALatA hatA ane naherunI A pasaMdagI DahApaNabharI che ke kema e viSe zaMkA vyakata karatA hatA. eka AdarzavAdI tatvadarzananA nirUpakane kevaLa bhautikavAdane varelA dezamAM zI rIte phAvavAnuM hatuM ? sTelIna jevA kaThaNa kAThAnA puruSa upara kevaLa eka philasUpha jevA AdamI zuM asara pADI zakavAnA hatA? Ama teo vicAratA hatA. prabuddha jIvana paNa e kaThora dilanA DikaTeTara--saramukhatyAra--A premALa tatvaciMtaka upara mugdha banyo hato ane rAdhAkRSNane mAsko chADayuM te pahelAM temaNe be dezo vacce maitrIbharI samajUtIno pAyo nAMkhyA hatA. raziyAnA loko A mitrabhAvaprerita RSijanane haju paNa sadbhAvapUrvaka yAda kare che, e RSi jaja ke jeNe kremalinanI kaThora divAlAnI chAyA nIce rahIne upaniSada upara AlAcanA lakhI hatI. jyAre bhAratanA prathama upa--rASTrapati tarIke nImAIne te bhArata khAte pAchA pharyA tyAre naherunA pakSanA dhaNA lokone Azcarya thayeluM ke, A mAna mATe koI vayovRddha koMgresInI zA mATe pasaMdagI karavAmAM AvI nahi hoya? paNa pariNAmAe naherUnI dIrgha draSTine aneka rIte sArthaka puravAra karI che. upa--rASTrapatinA padathI rAdhAkRSNananI pratiSThAmAM vadhAro thayo che te karatAM uparASTrapatinA padane rAdhAkRSNane vadhAre pratiSThA ApI che ema kahevuM vadhAre ucita che. rASTranA navA baMdhAraNa nIce A padAdhikAranuM pahelI ja vAra nirmANa karavAmAM AvyuM hatuM ane ghaNA janavANI rAjanItijJo A padAdhikArane bInajarUrI bahu bahu to koI asaMtuSTha vayovRddha rAjapuruSane bAlato babaDato baMdha karavAnI eka gAThavaNa rAmAna-lekhatA hatA. paNa rAdhAkRSNane e padane evI samartha rIte zAbhAvyuM che ke upa--rASTrapati sivAyanA dilhInI kalpanA karavI have muzkela che. prazna to have evA anugAmIne zodhI kADhavAno che ke je A padane eTalI ja bhavyatA ane viziSThatAthI zAbhAvI zake. rAjyasabhAnA pramukha tarIke bhAratanI pArlAmenTanA upalA dhArAsabhAgRhamAM cAlelI aneka garamAgarama carcA daramiyAna temaNe dhArAsabhAnuM saMcAlana karyuM che. temanA nyAyamukatapaNAe ane makkamatAe, temanI dhIraje, dakSatAe ane vinAdazIla vRttie temane rAjyasabhAnA badhA pakSInI cAhanA ane AdaranA pAtra banAvyA che. teo koI paNa rAjakIya pakSa sAthe joDAyelA nathI ane tethI badhA pakSo potAnA hakkonA rakSaka tarIke temane mAna Ape che. pArlAmenTamAM ke jAhera vyAsapITha upara, teo koI paNa pakSa ke kAryakramanA kadipaNa puraskartA banyA nathI, paNa jenA pAyA upara sarva surAjyo ane zubha jIvanavyavahAra Adharita hovA ghaTe che te samyak vicAra ane samyak vartananA maulika siddhAMtonA teo sadA samarthaka rahyA che. teo bhAratIya prajAnA prajJApuruSa che. temanI prajJA ane vyAkhyAnapaTutAe paradezamAM bhAratanI pratiSThAne vadhArI che ane jyAM jyAM temaNe pravAsa karyo che tyAM tyAM temaNe potAnA deza mATe UMDA sadbhAvanI kamANI karI che. temanA aMgata jIvanamAM teo sAdA, saraLa, nikhAlA ane vinamra che. teo potAnA adhi kAranA bAjAnuM potAnA jJAnanA bAjA mAphaka haLavA dile ane maneAhara rIte 'vahana kare che. temanA pratyakSa maLavA mATe eka khaMDamAMthI bIjA khaMDamAM ane temAMthI trIjA khaMDamAM ema eka pachI eka khaMDo oLaMgavA paDatA nathI. koI aneka khAnAvALu bhabhakAbaMdha vizALa Tebala ane e upara gAThavAyalI 'top secret' 'ati khAnagI'phAIlonA DhagalA mulAkAta levA AvanArane gabharAvI mUkatAM nathI, teo meTA bhAge bIchAnAmAM paDayA paDayA kAma kare che; 43 ane A bIchAnA upara copaDIo ane lakhANA ane thoDI phAIla kherivakhera jyAM tyAM paDelI hoya che. eka anaupacArika mulAkAtI tarIke temane A rIte maLavuM e jIvanano eka lahAvo che. teo paga lAMbA karIne pUrI mekaLAzathI bIchAnAmAM paDelA athavA beThelA hoya che ane eka sAduM dhAtiyuM ane khamIzathI temanuM zarIra DhaMkAyeluM hoya che. temanuM bhavya vizALa kapALa AvanAranuM ekAeka dhyAna kheMce che. jANe ke temanA saghaLA samaya tamArA havAle hoya evA mukta mane teo tamane maLe che ane tamArI samakakSAnA hoya evI saraLatAthI tamArI rAAthe teo vAto kare che. tamane koI muzkelI hoya te teo tamane zAMtithI sAMbhaLe che ane taTasthabhAve tamane sAcI ane jarUrI rAlAha Ape che. teo khAsa karIne kAraNa sivAya koI gaMbhIra vAto karatA nathI ke mulAkAtI upara jarUra vinAnA upadeza lAdatA nathI. UMcA Adarzo dharAvavA chatAM teo kadi saccAInI zekhI karatA nathI ke potAnI mAnyatAo viSe kada vadhAre paDatA Agraha dAkhavatA nathI. temanuM cAtarapha bahumAna thavA chatAM dekhAva karavAnI koI vRtti temanAmAM dekhAtI nathI. teo gaMbhIra tattvajJAnI che, mahAna paMDita che ane kuzaLa rAjapuruSa che, paNa e badhAMnI pAchaLa eka atyaMta madhura, snehArda, prazamarasanimagna mAnavInuM ApaNane darzana thAya che. madhura mAnavatA e ja rAdhAkRSNananuM sAcuM svarUpa che. anuvAdaka: paramAnaMda mULa aMgrejI :zrI kRSNa kripalANI. pravRttinuM mULa (caraka saMhitA--zArIra sthAna, adhyAya 5, zloka 9--10 no anuvada) tyAre agniveza bAlyA, 'bhagavAna, pravRttinuM mULa zuM zuM che? ane nivRttino zA upAya che?' bhagavAne kahyuM, 'pravRttinuM mULa mAha, IcchA ane pathI karelAM karyA che. jema ati vizALa zAkhAvALAM vRkSo taruNa tarune parAbhava pamADIne UMcA Ave che tema te pravRttimAMthI utpana thayelAM ahaMkAra, saMga, saMzaya, abhisaMplava, abhyavapAta, vipratyaya, avizeSa tathA anupAya puruSamAM vyApI jaIne jora kare che, jenAthI dabAyelA puruSa prakRtine ulaMdhI zakato nathI. temAM huM AvA jAti--rUpa dhana--AcAra-buddhi zIla--vidyA abhijana vayavIrya athavA prabhAvayukata chuM e ahaMkAra; mana vANI ane kAyAnuM je karma mekSa mATe na hoya te saMga; karma, phaLa, meAkSa, puruSa, ane punarjanma che ke nahi te saMzaya; sarva avasthAmAM huM ekarUpa chuM, huM sRSTA chuM, huM svAbhAvika siddha chuM, huM viziSTa zarIra, indriya, buddhi tathA smRtinA nidhi chuM evuM jJAna te abhisaMplava, mAtA, pitA, bhAI, strI, saMtAna, baMdhu, mitra ane sevakanA samUha mAro che ane huM e samUhano chuM te alpavapAta, kArya-akArya, hita-ahita, ane zubha-azubhamAM viparIta jJAna te vipratyaya, jJa ane ajJamAM, prakRti ane vikAramAM tathA pravRtti ane nivRttimAM samAnatA dekhavI te avizeSa; prokSaNa-anazana eTale na khAvuM te, agnihotra-trivaNa eTale trikAla snAna, abhyu kSaNa eTale secanaAvAhana, yAjana eTale yajJa karAvavA, yajana eTale yajJa karavA, yAcana-jala-praveza ane agnipraveza Adi karmane anupAya kahevAmAM Ave che. A pramANe buddhi, dhRti ane smRti rahita, ahaMkAramagna, saMgavALA, saMzayayukata, abhisaMplavavALI buddhiyukata, mamatAyukata, viparIta daSTivALA, avizeSa buddhi rAkhanAra ane vimArgagAmI--A puruSa mana tathA zarIranA doSarUpI mULa vALAM sarva du:khAnuM nivAsavRkSa bane che. A pramANe ahaMkArAdika doSothI bhamAvAtA puruSa pravRttine ullaMdhI zakatA nathI ane te pravRtti pApanuM mULa che. 10 anuvAdaka : DaoN. prANajIvanadAMsa mahetA, Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana " prakI noMdha naherunA puNyaprakopa tA. 23 junanA roja nyu dilhI khAte rAjyasabhAmAM videza sAthenA vyavahArane lagatI carcA daramiyAna pazcimanA be AgevAna rASTro yunAiTeDa kI gDame (briTane) ane yunAITeDa sTeiTle sAviyaTa raziyA' pArothI vicArAI rahelI M. I. G. 'mIga'vimAnAnI kharIdI aMge tathA sIkayorITI kAunsIlamAM kAzmIranA prazna aMge dhAraNa karelA vicitra ane pratikULa valaNane anulakSIne bhAratanA mahAamAtya naherue e banne rASTrone paDakAra karatAM jaNAvyuM ke "jo bhArata sAviyaTa yuniyana pAsethI 'mIMga'vimAnAnI vicArAi rahelI kharIdInI dizAe AgaLa vadhaze to bhAratane ApavAmAM AvatI Arthika madadamAM ghaTADe karavAmAM Avaze athavA te te rAInara kAMdha karavAmAM Avaze--AvAM sUcana-- lagabhaga dhamakIo A banne rASTro taraphathI apAtI rahela che. bhAratane A madadanI atyanta jarUra che, ema chatAM, eno artha amAre amArI AjhAdIne gIro mukavI evA thato hoya to amAre e madadanA koI khapa nathI. 'mIga' vimAnonI kharIdI karavAnA prazna aMge nirNaya upara AvatAM bhArata koI rASTranA dabANane ke Arthika madadanI koI lAlacane koI paNa saMyogamAM vaza nahi zAya--A bAbatanI rAjyarAbhAne huM khAtrI ApuM chuM. ApaNA A pAyAno muddA jo atyAre jatA karavAmAM Ave te AvatI kAle paNa ema ja karavAnI sthiti ApaNA mATe UbhI thAya. zastra ane tadviSayaka sAmagrI kharIdavAnI khUbatAM bhArata upara eka yA bIjA prakAranuM dabANa lAvavuM e koI paNa deza mATe yogya nathI---A bAbatamAM rAjyasabhAmAMnA sarva rAjakIya pakSAnA AgevAno ekamata che e joIne mane khUba AnaMda ane saMtoSa thAya che. "A prasaMge gAvAmukita aMgenA pazcimanA rAjakIya AgevAnonA pratyAghAtonuM mane smaraNa thAya che. chellI ghaDie paNa gAvAnI samasyAnA zAntibharyA ukela AvI maLaze e AzAe govA upara AkramaNa karavAmAM bhArate jarUra karatAM ghaNA vadhAre vilaMba karyo hato, ema chatAM paNa, AntararASTrIya bAbateAmAM ApaNe kema vartavuM ghaTe e bAbata upara ApaNane bhASaNA ApavA mATaeN ane te aMgenI salAha zikhAmaNo ApaNI upara lAdavA mATe A prasaMgano upayoga karavAmAM Avyo hato. saMyukata rASTrasaMsthAmAM yunAITeDa sTeITsanA pratinidhie gAvA aMgenI carcA prasaMge karelA bhASaNathI amane pArAvAra du:kha thayuM hatuM ane marmadAhaka apamAnano ame. anubhava karyo hato. e khyAtanAma pratinidhi, kAzmIra ApaNA rASTrazarIranuM eka nakkara avayava che. e hakIkatanI taddana upekSA karIne, kAzmIra aMge amAre zuM karavuM joIe e bAbatanI salAha ApavA nIkaLela che. kAzmIranA prazna upara, pAkIstAne kareluM bhArata uparanuM AkramaNa ane kAzmIranuM bhArata sAthenuM baMdhAraNapura:saranuM joDANa-- A be nakkara hakIkato ane tene lagatI kAnUnI ane baMdhAraNIya bAjuonI kevaLa avagaNanA karIne amuka rIte niya levAnuM yunAITeDa sTeITsa ane briTane AgaLathI nakkI karI lIdhuM hatuM. 1948-49nA saMyukata rASTrAsthAnA harAvAnI bhAratane yAda ApavAmAM Ave che. alabatta, A TharAvA bhArate svIkAryA hatA, paNa tenI pahelI klama e hatI ke pAkistAne kAzmIranA kabaje karelA pradeza khAlI karavA. yu.nAnA khyAtanAma prati nidhionA dhyAna upara e hakIkata AvatI ja nathI ke pAkistAne A zaratanA amala karyo nathI. bhAratane plebIsAITanI . tA. 1-7-62 kAzmIranA leAkamata levAnI bAbatanI vAraMvAra yAda ApavAmAM Ave che. pAkIstAne potAnAM lazkaro pAchA kheMcI lIdhAM hota to e divaseAmAM kAzmIramAM plebIsAITa- leAkamata-jarUra, levAyo hota. A mahApuruSo A badhI hakIkatAne potAnA magajamAM zI rIte goThavI zake che te mArI samajamAM AvatuM nathI. mane lAge che ke, temanA e khyAla ja nIM ke enI koI upekSA karI na zake evA jAhera mata-- public opinion--jevuM bhAratamAM kAMIka che. pazcimanA e banne dezAnA AgevAnAne huM yAda ApuM chuM ke temanAM valaNA evAM pariNAmA nipajAvI rahela che ke je bhArata rArakArane bIlakula khapatAM nathI. varSabharanA saMbaMdhanAM kAraNe je goodwill -zubhecchAnI-sadbhAvanI--lAgaNI pedA thaI hatI. te kalamanA eka ghodAthI, eka matathI, ke eka bhASaNathI naSTaprAya karavAmAM Ave che. "mIga vimAnAnI kharIdInuM prakaraNa amArAM havAI vimAne kharIdavAne lagatI pramANamAM eka sAva sAdI bAbata che, je aMge bhAre moTA utpAta macAvavAmAM Avyo che ane A joIne bhArata sarakAra Azcarya cakita banI rahela che. paNa A prakaraNanuM mULa tA yunAITeDa sTeIlse pAkIstAnane mIga vimAnane maLatAM sebara jeTsa vimAno pUrAM pADayAM temAM raheluM che. A rIte jenAM aneka dUragAmI AghAta--pratyAghAto nIpaje evI eka nAjuka ane du:khada paristhiti UbhI karavAnI kula javAbadArI yunAiTeDa sTeITsanI che." cha varSa pahelAM amuka prakAranAM yuddhavimAnAnI bhAratane jarUra paDelI ane te pUrAM pADavAnI brITane nA kahelI, paNa jyAre seviyaTa yuniyane e vimAno bhAratane pUrAM pADavAnI taiyArI batAvI che tyAre brITane AgaLa AvIne e ja prakAranAM vimAna purA pADavAnI tatparatA dAkhavI hatI ane e mujaba e vimAno briTana pAsethI bhArate kharIghAM hatAM, ema chatAM e vakhate, potAne phAve tyAMthI bhArata AvAM yuddhavimAno kharIdI zake che e bAbatanI ApaNA taraphathI brITana samakSa pUrI ... spaSTatA karavAmAM AvI hatI. Ama chatAM paNa ApaNe AvI kharIdI raziyA pAsethI nahi paNa brITana pAsethI karavI joIe evI vAhiyAta vAtA Aje brITana karI rahela che ema jaNAvIne naherue kahyuM ke "e sarvasuvidita ane svIkRta che ke koI paNa svataMtra rASTra-ane bhArata to nahi ja A vidhAna svIkArI zake tema nathI ke erakreTa havAI vimAna ke tene lagatI sAmagrI ke bIjI koI cIjavastunI ApaNI kharIdI sAme anya koI rASTra vAMdho ke virodha uThAvI zake che. koIe ema kahevAnI hiMmata tA karI nathI, paNa bhArata potAnA junA ADatIyAone choDIne bIjA pAsethI havAI vimAnA kharIdavA nIkaLyuM che e saMbaMdhamAM te te dezoe dilagIrI, baLatarA ane ADakatarA virodhanI lAgaNI jarUra pragaTa karI che." alabatta, naherunA A bhASaNathI yunAITeDa sTaeNIA ane briTana sAthenA ApaNA Aja sudhInA mIThA saMbaMdha upara pratikULa asara paDavAno saMbhava rahe che, ane je Arthika madada upara ApaNI trIjI paMcavarSIya yojanAnI paripUrti keTalAka aMze AdhArita che te Arthika madadamAM ghaTADo thatAM yA baMdha thatAM ApaNI yojanAnA amuka aMgeA saMkocavAnI pharaja paDavA saMbhava che. Ama chatAM paNa ApaNA svamAnane-ApaNI AjhAdIne-paDakAranI evI paristhiti e banne rASTroe jyAre mIga vimAnAnI kharIdI aMge ane kAzmIranA prazna 'aMge ubhI karI che tyAre apaNA rASTranI Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA 1-7- 2 * prabuddha jIva na 45 - Ijajata aMge sArvaprathama javAbadAra che. evA ApaNA mahA amAtya mATe potAnA dilamAM uThele pUNya- , prakopa ATalI ugra paribhASAmAM vyakata karavA sivAya bIjo - koi vikalpa raheto nahote. "ame svataMtra chIe, amArI koI paNa jarUriyAto aMge zuM karavuM, zuM na karavuM e nakkI karavAne ame saMpUrNa svAdhIna chIe. A amArI sArvabhauma sattAne koi paDakAraze, koI tene InkAra karaze, koI lobha, lAlaca ke dhamakI ApIne prApta karelI AjhAdInI sAthe bAMdhachoDa karavAnI amane pharaja pADaze te te ame kadI sAMkhI nahi laie." A prakAranI upaNA paMDita naherue pitAnA bhASaNamAM karI che ane te mATe temane ApaNA aneka dhanyavAda ghaTe che. temane ApaNA sarvane pUro sAtha che ane te mATe koI paNa bhega ApavAne ApaNe taiyAra chIe-AvI bhAvanA ApaNA dilamAM sadA jAgRta rahe ane AjhAdI sUcita svadharmapAlanamAM ApaNe sadA aNanama rahIe AvI pratijJA vaDe ApaNa sarva saMbai ane sugrathita banIe ! bhArata ane ekapakSI ni:zastrIkaraNa gata jUna mAsanI tA. 16, 17 tathA 18mInA roja | nyU dilhI khAte aNuzastravirodhI pariSada bharAI gai. A pari pada 'gAMdhI pIsa phAunDezana samiti' taraphathI bolAvavAmAM AvI hatI ane dezanA agragaNya AgevAno tema ja paradezathI AvelA keTalAeka nimaMtritoe A pariSadamAM bhAga lIdho hato. A pariSadanuM udghATana karatAM saghanivRttA rASTrapati rDo. rAjendraprasAde evo vicAra rajU karyo hato ke bhArate anya koI rASTranI rAha na jotAM ekalAM AgaLa AvIne ekapakSI ni:zastrIkaraNanI nIti akhatyAra karavI joie, amalamAM mUkavI joIe. A abhiprAyane dhyAnamAM rAkhIne bhAratanA mahAamAtya paMDita naherue eka vicArapUrvaka ane vyavahAradakSatAyukata pravacana karyuM hatuM. temaNe A pravacana daramiyAna jaNAvyuM hatuM ke "huM ahiMsAnA siddhAntane saMpUrNa paNe svIkAruM chuM. eka vyakita jo tenAmAM tAkAta hoya to ahiMsAnA dhoraNa anusAra potAnuM vartana ghaDIne ahiMsAne pUrA arthamAM mUrtimanta karI zake che, paNa jyAre lokonA ghaNA moTA samudAya viSe ahiMsAnA Aca- raNanI apekSA rAkhavAmAM AvatI hoya che tyAre tevA virATa bhagIratha dhyeyane pahoMcI vaLavA mATe-tene amalI banAvavA mATe--mahAtmA gAMdhI jevI vyakitanI jarUra rahe che, ane ema chatAM saMbhava che ke, teo paNa te dhyeyamAM kadAca saphaLa na thAya ema bane." AnA anusaMdhAnamAM naherue dezanA bhAgalA thayA tyAre baMne bAjue UbhA thayelAM komI ramakhANanI yAda ApI hatI ane e daramiyAna lokoe bhirutA bhayavyAkuLatA dAkhavI hatI. teno ullekha karIne jaNAvyuM hatuM ke "A sabaMdhamAM mArA taraphathI jaNAvuM te kahI zakuM ke A prakAranA bAyalApaNA karatAM huM koI paNa prakAranI hiMsAne vadhu pasaMda karIza. A uparathI huM ema jaNAvavA mAguM chuM ke loko ahiMsAne potAnI eka jIvanapaddhati tarIke svIkAre e pahelAM temane tene lagatI tAlIma maLavI ghaTe che. temane potAnA vartana pAchaLanA marmanI pUrI sama- jaNa hovI ghaTe che. atyAre huM bahAduranI-vIranI maradanI- ahiMsAnI vAta karI rahyo chuM. jo loko hiMmatapUrvaka, bahAdurIpUrvaka ne ahiMsAne apanAve to mane khAtrI che ke, temane jarUra saphaLatA maLe. : "paNa kamanasIbe ApaNA dezanA lokone moTI moTI vAta karavAnI ane bhAre bhAre zabdo vAparavAnI Teva che, paNa e mUlyone temanuM vartana hotuM ja nathI. bhArata vize ane je jIvana mUlyone bhArata Aja sudhI AgaLa dharI rahyuM che te mATe mArA dilamAM khUba Adara che, paNa bhAratanI prajAne ane tenI kSatione paNa huM jANuM chuM. loko eka vAta kare ane bIjI rIte ? va e mane bIlakula pasaMda nathI. "mArA manamAM je ghoLAI rahyuM che tene bIjI rIte mUke te A praznane dezanA AgevAna netAnI daSTie jovAnuM rahe che. dezane AgevAna netA eka rIte varte che, vicAre che; payagaMbara propheTa bIjI rIte varte che, vicAre che. ekanuM kArya anyathI bhinna prakAranuM hoya che ane A payagaMbara-propheTa jenAmAM lokone tAlIma ApavAnI tAkAta hoya che te paNa potAnAM mizanamAM-jIvanakAryamAM pUrepUro saphaLa thAya ema na paNa bane. A AlocanA huM karuM chuM tyAre gAMdhIjI ane khAsa karIne yAda Ave che. jayAre temanI je eka payagaMbara pariNAmanI koI paNa gaNatarI sivAya satyane daSTi sanmukha rAkhIne AgaLa ne AgaLa cAlI zake che tyAre A lokazAhInA jamAnAmAM javAbadAra lokanetAne amuka maryAdA svIkArIne cAlavAnuM rahe che. teNe lokone amuka karavAnuM kahevA pahelAM temanAM baLAbaLano vicAra karavAno hoya che. tenA vicArane jhIlavAnI loko keTalI tAkAta dharAve che tenI maryAdA bahAra te jaI zakato nathI ane ema karavA jAya to te lokone netA rahI zakato nathI. "sAro lokanetA ane payagaMbara vacce taphAvata AjanA lokazAhInA jamAnAmAM savizeSa gheze athavA to mahatvapUrNa bane che. lokanetA mATe haMmezAM potAnA vicArane haLavA banAvavAnA, bAMdhachoDa karavAnA saMyogo UbhA thayA kare che. A kAraNe ahiMsAnA siddhAntane amalI banAvavAnuM athavA to ekapakSI niza:strIkaraNa akhatyAra karavAnuM tenA mATe muzkela banI jAya che. Ama chatAM paNa mane e bAbatamAM koI paNa zaMkA nathI ke je koI paNa tAkAta dharAvate samartha deza potAnI tAkAtanirbharatA upara ekapakSI naHzastrIkaraNa svIkAre to tene anya koI deza jarA paNa IjA karI zake nahi, nukasAna karI zake nahi." aNuzastronA prayogo paratve ullekha karatAM naherAe jaNAvyuM ke "AnA mATe mAnavInI prakRtimAM parivartana thavAnI jarUra che. mane pUrI AzA che ke mANasa potAnI prakRtinA nimna starathI UMce uThayA vinA nahi rahe ane pitAnA astitva aMge tenI pAsethI je apekSA rAkhavAmAM Ave che tene pahoMcI vaLyA vinA nahi rahe, kAraNa ke saMpUrNa vinAza e ja mAtra tene bIjo vikalpa che. aniSTatatva mAnavInA dilamAM saMcita thayuM che ane tene jayAM sudhI jaDamULathI ukheDI nAkhavAmAM nahi Ave tyAM sudhI vigrahanI nAbudI azakaya che." naherunuM A pravacana ahiMsAnA siddhAntane rASTrIya dhoraNe amalI banAvavAmAM rASTranA sUtradhArane kayA prakAranI muzkelI ADe Ave che ane e sutradhAra tarIke eka payagaMbaranI apekSAe potAnI keTalI maryAdA che e bAbatane ApaNane spaSTa khyAla Ape che. ane tenA zabdezabdamAM temanI vyavahAradakSatAnuM ane vAstavikatA aMgenA temanA sabhAnapaNAnuM ApaNane preraka darzana thAya che. aNuzastravirodhI pariSadamAM karavAmAM AvelA be avyavahArU sUcane DaeN. rAjendraprasAde bhAratane ekapakSI niHzastrIkaraNa svIkAravAnI salAha ApI tene, Aje jayAre teo sattAsthAnethI nivRta thayA che tyAre, bahu artha nathI. A ni:zastrIkaraNane prazna duniyA samakSa keTalAya samayathI Ubho thayo che ane carcAI rahyo che. teo rASTrapatipada upara hatA e daramiyAna temaNe A prazna UbhuM karyo hata-ane saMbhava che ke naherue, temanA pradhAnamaMDaLe ke lokasabhAmAM temano A vicAra svIkAryo na hotae paristhitimAM temaNe A muddA upara rAjInAmuM ApyuM hota Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46. ane rAsthAna uparathI nivRta thayA hota to tenI eka bhAre naitika asara pedA thai hota ane rASTrIya sUtradhAronuM dhyAna A prazna upara vadhAre saceATapaNe kendrita thayuM hota. Aje temanI A sUcanAnuM mUlya vyakitagata karatAM vizeSa nathI. bIjI rIte ema paNa kahIM tema ja vicArI zakAya che ke sattAsthAna upara rahIne je vicAra mUkI zakAtA nathI te vicAra rAttAsthAnathI mukata thayA bAda sahelAIthI mUkI zakAya che, kAraNa ke tene amalI banAvavAnI javAbadArI peAtAnI nahi paNa anyanI bane che. prabuddha jIvana mArA AvI ja eka avyavahAru athavA to bInajavAbadAra sUcanA zrI. rAjagaiApAlAcArya taraphathI karavAmAM AvI hatI. temaNe evI matalabanI rajuAta karI hatI ke ANuzastranA prayAgAnI manA karatA saMyukata rASTrasaMsthAe TharAva karavA joie ane e TharAvo je ra amala na kare te rASTrane saMyukata rASTrasaMsthAmAMthI bahiSkRta karavuM jaeNie. A saMbaMdhamAM koie ema dalIla karI ke evA TharAva karavA jatAM yunAITeDa sTeiTAne ane kadAca raziyAne paNa rASTrasaMdhathI chUTA thavAnI pharaja paDe ane e paristhitimAM rASTrasaMdha ja bhAMgI paDe. A dalIlanA javAbamAM zrI rAjage pAlAcAryanA avo javAba hatA ke "ema karavA jatAM rASTrasaMgha bhAMgI jAya to bhale bhAMgI jAya. AvA nirmAlya rASTrasaMghano jIvADIne zuM karavuM che?" nabaLA sabaLA go tevA rASTrarAMgha paNa jo jIvatA hoya to tenI keTalI upayogItA che, tene TakAvI rAkhavA keTalA jarUrI che ane tene TakAvI rAkhavA mATe keTalI takedArI rAkhavI paDe che-A bAbatanA javAbadArIbharyA khyAla te saMsthAnA aMgabhUta je rASTro hAya tene ja Ave. bahAranI vyakita haLavA dile kahI zake che ke ema karatA rASTrasaMgha tUTI jatA hoya to chAle tUTI jAya. A Aje paNa eka evI saMsthA che ke jyAM grIna zivAya duniyAnA mahatvanA lagabhaga badhAM rASTranA pratinidhio ekaThA thAya che, jyAM rASTra rASTra vaccenA jhaghaDAonA nirAkaraNa mATe prayatna thAya che ane jenI lAgavaga ane sakriyatAnA pariNAme nAnA meTA keTalAye rA ghauM bihAmaNuM rUpa dhAraNa karatAM aTakI jAya che. prazna, te nabaLA che, niSkriya che, koI mahatvanA TharAva karI zakatA nathI ke evAM koI TharAva karIne amalI banAvI zakato nathI ema kahIne tene nAbUda karavAnA nathI, paNa dhIme dhIme tene vadhAre sakriya, vadhAre sama, vadhAre anullaMghanIya banAvavAnA che. duniyAnI sulehazAntino kharo AdhAra tene uttarottara vadhAre ne vadhAre baLavattara banAvavAmAM ja rahelA che. Ama chatAM zrI rAjagApAlAcArya Ama bolI zake che kAraNa ke temanA abhiprAya sAthe koI javAbadArInuM joDANa nathI. paramAnaMda 'gujarAtanA vanavAsIe ' zrI muMbaI jaina yuvaka ghanA upakrame saMghanA kAryAlayamAM (45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI-3) tA. 77-62 zanivAranA roja sAMjanA 6--15 vAgye gujarAtanA AdivAsI vibhAganA jANItA kAryakartA zrI. harivallabha parIkha "gujarAtanA vanavAsIo" e viSaya upara jAhera vyAkhyAna Apaze. saMghanA sabhyone tema ja A viSayamAM rarA dharAvatA bhAI bahenone hArdika nima'traNa che. mantrIo, muMbai jaina yuvaka sagha pRSTha viSayasUci bhAratIya prajAno prajJApuruSa DaoN. rAdhAkRSNana pravRttinuM mULa prakIrNa noMdha: naherunA puNyaprakopa, bhArata ane ekapakSI ni:za strIkaraNa, aNuzavirodhI pariSadamAM AvelA be avyavahAru sUcano. mArA jIvananA keTalAMka smaraNA--2 zApamukitanA saraLa ilAja zrI kRSNa kripalANI anu. DaoN. prANajIvanadAsa mahetA paramAnaMda 41 43 44 ratilAla maphAbhAI zAha "46 jaTubhAI mahetA 49 tA. 1-7-62 jIvananAM keTalAMka smaraNAra jJAnayoga ane sAhitya sevA 31 thI 40 varSa sudhInA samaya e mAre mATe jJAnayoganI samaya hato. A samayamAM me khUba vAMcyuM ane vicAryuM. jene pariNAme huM pAchaLathI kaMIka lakhI zakyo chuM. Ama chatAM A kALamAM mananI jeeka bhAre gUMca hatI eno ukela mane zrI kRSNamUrtinA eka vyAkhyAnamAMthI jaDayo ke, 'hareka AtmAnI satyanI zodha bhinna bhinna prakAre hoya che jaina zAstronA kaMIka abhyArA ane ciMtana karatAM ' narasa mece siddhA ' sarvavarzana saMgrahaH rUtijJAdharmaH' e sUtrAmAM paNa e ja rahasya kathana samAyeluM che e huM pAchaLathI joI zakyA hatA. tathA navuM navuM vAMcavAnI IcchA vadhatI jatI hatI. ethI e kALamAM dharma, tattvajJAna, itihArA, rAjakAraNa, samAjazAstra, jyotiSa, vaidaka tathA keLavaNIviSayaka je kaMI thoDAM ghaNAM pustako hAtha lAgyAM eTalAthI ja saMtApa mAnavA paDayo. Ama chatAM sAdhanAnA abhAve mAro abhyAsa kAco rahI gayo, uMDANa aprApya rahyuM. eka bIjI paNa bhUlabharelI mAnyatAne kAraNe UNapa rahI gai ane te hatI. nevelA nahIM vAMcavAnI pratijJA. A kAraNe cothA bhAganA thoDAM pAnAM pheravavA sivAya 'rArasvatIcaMdra' thI paNa huM ajANa rahyo. paNa Ama chatAM je kaMI maLyuM eTaluM mArA jevA eka sAmAnya mANasa mATe pUratuM hatuM. 41 mA varSathI sevApravRtti tarapha huM vizeSa jhUkavA lAgyo hatA. ethI nAnI meATI dhArmika, sAmAjika, rAjakIya vagere aneka pravRttiomAM bhAga letA ane kaMIka agrasthAna paNa bhAgavatA. A kALamAM zrI paramAnaMdabhAIne saMparka thayo ane huM sAhityanA kSetramAM kheMcAyA. pariNAme jaina-jainetara padmamAM. lekhA lakhavA mAMDayA tema ja nibaMdha harIphAIomAM paNa bhAga levA zarU karyo. Ama lekhanapravRtti zarU thavAne kAraNe bhagavAna mahAvIranuM caritra lakhavAnI IcchA udbhavI. kAraNake, jaina-jainetara samAja sAme mUkI zakAya evuM eke mahAvIracaritra mArA khyAlamAM nahotuM. AthI bhagavAnanA sAdhanAkALa, bhakatonI kathAo, ' jJAnaprApti ane upadeza tathA dharmanA siddhAMta ema cAra vibhAgomAM vaheMcAyeluM 'trizalAnaMdana mahAvIra' nAme pustaka taiyAra karyuM. sastuM sAhityavardhaka kAryAlaya--amadAvAde enA prathama bhAga prasiddha karyo. e pustaka mAMDala padhArelA munizrI dharmasAgarajIne bheTa ApatAM emaNe emAMthI camatkArano bhAga dUra karavAne kAraNe mArI sAme AMdhi caDAvI, ane 'rAstuM sAhityavardhaka kAryAlaya' sAme paNa jabarU AMdolana UbhuM karyuM. gAmamAM mArI virUddha sahIe ekatra thaI. 'bhagavAnane bhagavAna kahetAM paNa tamane jhaTakA paDe che?' kahI loko mArI sAme tUTI paDavA lAgyA, jyAre saMtabAlajIe lakhyuM ke, "pustaka vAMcatA khUba AnaMda thayo, paNa pAchaLathI ghaDiye ghaDiye ' bhagavAna' zabdano upayoga vadhu paDato thayo hAI * kaMIka kaMTALA AvyA. chellA prakaraNamAM tame 51 vAra 'bhagavAna' zabda vAparyo che." matalabamAM kahevAnuM ke e vAMce koNa ? madArI DugaDugI vagADe ane vAMdarA kUdavA lAge evA A tAla hatA. paNa jyAre pATaNathI munizrI nyAyavijayajI mahArAje mAMDala jaina saMgha para cAra pAnAnA lAMbA patra lakhI khUba Thapako Apyo tyAre ja A dhi besI gaI. paMDita sukhalAlajI, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, jayabhikhkhu vageree mArI taraphadArI karI hatI. sapAne 'janmabhUmi 'mAM moTA akSarothI 3 kolama bharI prazasti gAI hatI. jayabhikhkhu Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-62 prabhu e mATe manu subedArane maLyA ane potAne e pustaka mATe sAtha hovAnI khAtrI ApI. paNa subedAre jaNAvI dIdhuM ke, 'ame have koI jaina pustaka chApavA mAMgatA nathI. AthI prathama bhAgano khADo pUro karAvI AkhuM pustaka vaDodarAvALA DaoN. tribhuvanadAsa laheracaMda mAMDala AvI mArI pAsethI laI gayA. emaNe 'jaina siddhAMta' sabhA sAthe joDANa karyuM, paNa mArA nAmanI mahAkANa to tyAMya pahoMcI gaI hatI, jethI jainasiddhAMta vALAoe 4-4 varSo sudhI DaoN. sAhebane dhavaDAvyA ja karyA. pariNAme thAkIne DA. sAhebe e saMsthA sAthenA saMbaMdha cheDayA ne navI vyavasthA goThavI. paNa e saphaLa thAya e pahelAM ja e mAMdA paDayA ne paralAka sidhAvI gayA. jaDayuM eTaluM sAhitya huM temanA kabATamAMthI kheMcI lAvyo paNa ekaMdara to e badhuM ADuMavaLu thaI gayuM. navI hiMsA virodha ' mAM sarakAre zarU karavA dhArelA zikAra aMge ahiMsA upara eka lekha meAlyo. hiMsA virodha saMdhe lekhanI eka lAkha kopI chApAvavAno nirNaya karI mane rUbarU bolAvyo. paNa saMghanA maMtrI zrI camanalAla kaDiyA bahAragAmathI AvI pahoMcatAM emaNe 'je mANase bhagavAna mahAvIra upara AvuM pustaka lakhyuM che ene ahiMsA upara lakhavAnA adhikAra?' kahI virodha karyo ne e vAta para paDado paDayo. AvAM kAraNeAthI huM kaMIka nirAza thayo. kalama thoDI vAra aTakI paDI. paNa bhagavAna mahAvIra pratyenI premabhakita mane ze jaMpavA de? munie para tyAre bhAre tiraskAra chUTato, paNa jyAre e ja munio upara ke temanA AcAro aMge AkramaNa thatuM tyAre mArA gajA uparavaTa ekale hAthe bhalabhalA mAMdhAtAone paNa pakaDAra karatA. kanaiyAlAla munazI, hiMdu mahAsabhAnA pramukha bhAIzrI paramAnaMda, zrI azAka harSa tathA buddhiprakArazanA taMtrIjI zrI nagInadAsa pArekha vagere sAme paNa me zIMgaDAM ugAmelAM. A samayamAM dharmAnaMda kauzAMbIjInuM 'buddha caritra' pragaTa karI sAhitya ekeDemIe jainasamAjamAM khaLabhaLATa UbhA karyA. kAraNake enA eka prakaraNamAM bhagavAna mahAvIra para mAMsAhAra karyAnA AkSepa hatA. Thera Thera virodhasabhAo maLatI hatI, paNa jainasamAjamAMthI eka paNa marda sAdhu ke zrAvake enA pratyuttara ApavAnI hiMmata karI nahotI. mArU lohI AthI ukaLI rahyuM hatuM. najara haMmezA vartamAnapatro para maMDAyelI rahetI ke kayAMkathI paNa 'enA pratikAra thaze. paNa huM nirAza thayo. Agama sAhityanuM jJAna nahIM, saMzAdhana karavA jeTalA masAlA nahIM, ethI mArI vyathA vadhI rahI hatI. UMgha UDI gaI. akaLANamAM ja rAtA vItavA lAgI. AthI eka savAre munizrI nyAyavijayajI pAro pahoMcyo ane haiyuM khAlI karyuM; to emaNe ja mane enA javAba ApavA utsAhita karyo ane AgamapATho zodhI ApavAnuM mAthe laI ghaTatI sahAya ApavAnI khAtrI ApI. emanI sahAya ane kRpAthI pustaka taiyAra karI huM munizrI puNyavijayajI mahArAja pAse pahoMcyo. paNa emaNe to mane ulaTo tataDAvyo ke koI paNa sAdhue caDAvyo haze. zAstromAM zuM che enI khabara che ? jyAM pUrvAcAryA pAte ja mahAra mArI gayA che tyAM A gaDabhAMja kevI rIte besavAnI hatI te AmAM tuM mAthuM mAre che ? huM te TharI ja gayA. pAchA te Avyo, paNa cena paDe nahIM, jethI me pharI prayatna karyo ane phrI emanI pAse pahoMcyA. thoDAM pAnAM pheravI emaNe jaNAvyuM ke, 'vidrAnAne e kaMI gaLe Utare nahIM.' Ama chatAM A vakhate e potAnuM kAma paDatuM mUkI mane premasUrijInA eka vidrAna sAdhu pAse laI gayA ane emane pustaka vAMcI abhiprAya ane salAha ApavA sUcavyuM. sUrijI mahArAja tathA temanA keTalAka ziSyo tyAre kharataragacchanA aMdhAriyA,upAAyamAM rahetA hatA. 'paNa vidrAnAne e kaMI gaLe Utare nahIM.' e zabdo mane khUMcyA karatA hatA. mArA dilamAM vyathA hatI. e maneAmaMthanamAM eka divasa rAtre mArI UMgha UDI gaI. hRdaya raDI rahyuM hatuM. 'ahiMsAmUrti evA he bhagavAna ! tArAparanA mAMsAhAranA Aropa sahana thatA nathI. have te nuM peAte ja mane prakAza Apa' evI hRdayavyathAmAM mane eka dalIla sUjhI gaI. ne e para UMDo vicAra karatAM eka pachI eka aMkoDA mane UkelAtA lAgyA. gaDabhAMja mArI draSTie besI gaI hatI. AthI trIjI vAra prayatna karI huM munizrI puNyavijayajI mahArAja pAse pahoMcyo. 'kUTa samazyA nuM navuM umeraNa vAMcI e khuza thayA ke, 'A vidrAnAne gaLe Utare tevI vAta che.' mArA AnaMdanA jIvana pAra na rahyo. emanA AzIrvAda meLavI huM prastAvanA meLavavA draSTi doDAvavA lAgyo. mArI daSTi bhUdAna aMge gujarAtamAM padayAtrA karI rahelA vinAbAjI para paDI, eka mitranI sahAyathI meM emanA saMparka sAdhyo ane AkhuM pustaka dhAMgadhrA ane surendranagaramAM veMcAvI prastAvanA lakhI ApavAnuM vacana meLavI zakayo. paNa vinAbAjIne samaya maLe nahIM ne e mitra zrI vaju bhAI zAha paNa bImAra paDI gayelA, jethI huM jAte ja pAMca cha gAma emanI sAthe pharyo ane bacako upADI kalAlathI DAMgaravA sudhI 13 mAIla emanI sAthe doDayA. DAMgaravA gAmanA jhAMpe mane 10 miniTanI mulAkAta maLI. ThIka ThIka carcA--vicAraNA pachI emaNe mane prastAvanA lakhI mokalavA jaNAvyuM ne TUMkI chatAM sabaLa dalIla sAthenI prastAvanA mane mekalI ApI. 47* zrI vinobAjInI prastAvanA meLavI ApavA zeTha kasturabhAI lAlabhAinI sahAya mAMgelI. kAraNa ke, IDara zrImad rAjacaMdra AzrAmamAM vinebAjI rokAvAnA hatA ane zeThajI paNa tyAM hAjara rahevAnA hatA ema sAMbhaLavA maLeluM. paNa vinobAjI pAse pahoMcavuM muzkela che' ema emanA taraphathI jaNAvavAmAM AveluM. ethI prastAvanA maLatAM mane khUba ja AnaMda thayo. paNa mArgamAM haju aneka rUkAvaTo hatI. jaina patro tathA jaina zvetAmbara konpharansa tathA sthAnakavAsI konpharansa vagerenA ghaNA kAryakartAo e nibaMdha vAMcI gayelA. paNa koIe paNa ekAda prakaraNa levAnI ye madada nI karI. muMbaInA zeTha jIvatalAla pratApasiMha nibaMdha vAMcI khuza thayelA., paNa temanA jANItA eka vartamAnapatre sArI evI bheTa vinA lekha pragaTa karavAnI nA kahI. pariNAme nibaMdha pAchA Avyo. eka bhAine rU|. 15,000 jaldIthI sAhitya pAchaLa vAparavAnA hatA, ne e mATe eka munizrI pAse game tevuM ekAda pustaka e mAMgI rahyA hatA. meM mArUM pustaka rajU karyuM te jaNAvyuM ke, 'mArA zeThiyAone tamArA nAmano ja vAMdho che, eTale dilagIra chuM. 'mArA nAmamAM evA te kayo nepALA che ke, tamArA zeThiyAene ethI reca lAgI jAya che?" kahI huM raste paDayo. eka jANItA jaina patrane mAMsAhAranA pratikAranA lekha mAkalyo te parata karyA. caMdraprabhasAgarajI mahArAja mAraphata dharmane khAtara bila thanArA vIra munionI sAhasabharI romAMcaka kathA mokalI te munizrIne jaNAvyuM ke tame lakhI ApA to ja laIe. munizrI lAcAra banyA. Ama chatAM 25 varSa bAda huM zatruMjaya tIrthanI yAtrAe gayelA hoI, 'saundaryadraSTie zatruMjaya lekha lakhI e ja saMsthAmAM ghusADayA. eka bhAga prasiddha thayA pachI kAryakone khabara paDI ke, 'are A mANasa karyAMthI ghUsI gayo ?' pariNAme bAkIno bhAga apragaTa ja rahyo. Ama nirAza thavA chatAM eka vidrAna muninI sahAya mAMgI, paNa teozrI tA vAMdavA AvelA bhUjanA koI zrAvaka sAthe trIja ceAthanI paMcAtamAM ja paDI gayA hatA. 'lANA zeThe trIja karI hatI ke cotha ?' * phlANA phalANAe kaI tithie pratikramaNa kareluM ?' jyAM bhagavAna mahAvIra pratyenA AkSepathI dila UkaLatuM nathI evA e muninI trIja-ceAthanI vAta sAMbhaLI mArUM lAhI garama thaI gayuM ne emanA hAthamAMthI lakhANa jhUMTavI huM tarata ja cAlI nIkaLyo. koI munie 'paMDito jaNAve che ke lakhe che' e vAkaya para pANA bhASya karyuM. koIe vaLI potAnI ja baDAI hAMkI. AvA munione joI huM bhAre khinna thayo. paNa chevaTe munizrI nyAyavijayajInI kRpAthI mArI pratye UMDo sadbhAva dharAvatA zrI bhAgIlAlabhAI cunIlAle (pATaNavALA ) zrI hemacaMdra sabhA taraphathI khUba mahenata laI vinAbAjInI prastAvanA tathA svAmI satyabhakatajInA abhiprAya sAthe mahAvIra ane mAMsAhAra' e nAmanuM pustaka pragaTa karyuM. ane e pragaTa thayuM tyAra pachI ja jaina patrAe enI noMdha lIdhI ane koIe agralekha lakhI enI prazasti gAvI zarU karI. kalAka zrI kasturamala bAMThiyAjIe pustakanA hiMdI anuvAda karavA mAMDayo paNa pachI e aTakayA ne mane jaNAvyuM ke bauddha dharmatA pustakamAM te AcAranA dAkhalA ApIne mAMsAhAranA AkSepa karavAmAM Avyo che, jenA pratikAra tamArA pustakamAM nathI. A kAraNe meM bIjuM pustaka 'jainA ane mAMsAhAra' lakhyuM, jemAM badhA ja prastuta muddAnI meM vigatavAra chaNAvaTa karI che. hAlane tabakke haju A pustaka apragaTa che. paNa Ama chatAM mAruM vizvAsa che ke, e pustaka vaheluM moDuM jyAre pragaTa thaze tyAre, me je rIte e 2000 varSathI samazyA UkelI che e rIta apanAvavAthI ja dhoLAto A prazna sadAne mATe ukalI jaze, Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazru chuM jIvana tA. 1-7-62 A prazna aMge pAchaLathI gopALadAsa jIvAbhAI paTelane paNa maLe. eka kalAkanI snehabharI vAte pachI mane emaNe jaNAvyuM ke, amArI saMsthAe mArA je je pustakamAM mAMsAhAranI carcA che e pATho rada karavAno TharAva karI nAkhyo che. A sAMbhaLI ane khUba saMtoSa ane AnaMda thaze. eka vAra gItA-pesa-gorakhapurathI prasiddha thayelAM 'bAlabuddha caritra' hAthamAM AvyuM. suMdara hidI gAthA, TUMkI vArtA ane prasaMgane anurUpa manahara citra joI mana prasanna thayuM, paNa bIjI bAjA "AvA pAyA para lakhAyelI zuM mArA mahAvIranI bAlakathA ja nahIM?' e vicArathI mana khina thayuM. zuM mahAvIravardhamAna 30 varSanI umare dIkSita banyA tyAMsudhI hAthapaga joDIne ja besI rahyA haze ? emanA bAlajIvanamAM jIvanane sparzI evI ghaTanA banI ja nahIM hoya ? DhatA, vIratA, sAhasa, dharma, zAMti, karUNA ane ahiMsA-premanA je udAtta guNone emanA jIvanamAM carama sImAM taka vikAsa thayelo jaNAya che e guNAno vikAsa karavAnI koI jarUra ke taka emane sAMpaDI ja nahIM hoya ? zuM jenAthI ja e pUrNa puruSa haze? te pachI sADA bAra varSanI ghora sAdhanA karavAnI jarUra kema paDI ? ane jarUrI paDI to 30 varSanI upara sudhI e guNonI sAdhanAnuM darzana na thAya e bane ja kema ? A vicAraNAmAM huM UMDe UtarI jato. pariNAme koI svapnasRSTimAM rAcate houM tema huM mArI jAtane mahAvIranI bAlamaMDaLImAM 'dirAka' nI ramatamAM joDAyele jete. pachI mane enAM roja svapna AvavAM zarU thayAM. e svapnAvasthAmAM ghaNI vAto mahAvIrane mukhethI ja sAMbhaLato houM evI cittadazA anubhavavA. lAgyo. jAgRta avasthAmAM te huM kavi hota-zreSTha lekhaka hota--ta mArA mahAvIrane amara karavA "The Light of Asia' jevuM pustaka lakhI nAkhata evA vicAro AvavA lAgyA. e vicAronuM prANalya vadhatAM kavi na hovAM chatAM meM prayatna karyo. sAthe mArA vidyArthI ane rAhazikSaka zrI ghanazyAma jezaMkara paMDyAe paNa kalama calAvI. ame banne hariphAImAM UtaryA. pariNAme meM 46 jeTalA ane ghanazyAma paMDayAe 193 jeTalA hiMdI pado lakhyAM. mArAM pado bilakula sAdAM, kavitvazakita vinAnAM paNa bhAvanAnA baLathI lakhAyelAM khaDabacaDAM kAvyo che, jyAre ghanazyAmanA pado UMcI kAvyazakita, prauDha bhASA ane eka prakAranA rasathI sabhara banelA hoI emanAmAM rahelA eka AzAspada kavinA darzana karAve che. vaLI ghanazyAmanuM mahAvIra caritra zAstrayadraSTie lakhAyeluM hoI jaladI Adarane pAtra bane tema che, jyAre 456 jeTalA hidI pado ane enA gujarAtI anuvAdamAM lakhAyeluM mAra 'mahAvIra bAla kAMDa' kAlpanika che. ema chatAM uttarottara vikAsanI bhUmikAe caDatA bhagavAnanA jIvanane anurUpa hoI, e vArtAo preraka, gauravadAyinI ane tavabAdhaka banI rahevAne pariNAme khUba zicaka banaze ema mAruM namra maMtavya che. varSo thavA chatAMya e vArtAo bhakatadraSTie lakhAyelA ' kalpanAcitranA eka namunArUpe paNa koI jaina patra levAnI hiMmata karI nathI. bhAgye ja koI jaina patra evuM haze je para e vArtAomAMthI ekAda, namunArUpe eka be vAra mokalavAmAM nahIM AvI hoya. Ama chatAM mAre vizvAsa che ke Aja nahIM to kAle, kAle nahIM te bhaviSyamAM pAMca paccAsa varSo bAda paNa - jo e sacavAze to bhUtakALanA zedhAyelA prAcIna rAhilya rUpe e AvakAra pAmaze ja. hAla to e kA sAhitya apragaTa che, jemAMnI eka vArtA 'jena yuge yojelI vArtA harIphAImAM rUA. 70 laI khAvI hatI. paNa e vArtA AphirAnA daphataramAM kayAMka TAI paDI che ane ene kaMI patto ja nathI. A che jaina sAhitya-tI lAcAra dazA ! bIjI bAju bauddha sAhitya amerikAmAM eka karoDa rUpiyAnuM vecAyuM, jayAre jaina sAhityanA pracArane te haju AraMbha ja nathI thayo. A eka zocanIya dazA che! Ama chatAM A samayamAM mArI "jainattvanI gaurava gAthAo' jaina patre "aSTamaMgalA' nAme prasiddha karI mane kaMIka AzAnvita karyo che. chele mAMDala triI pAThazALAmAM hAjara raheto hoI mane jaNAvyuM ke sUtrapATho gekhAvavA para jeTalo bhAra devAya che, eTale bhAra nathI devAtA dharmarAha jANavA para ke cAritrayanI vizuddhi para, kriyAkAMDano Agraha rakhAya che kharo, paNa e dharmanuM aMtima dhyeya nathI, paNa kevaLa pravezadvAra che. uparAMta jyAM e pATho para bhAra devAya che tyAM paNa game te upAye parIkSA pAsa karavA para ja lakSya apAya che. bhAgye ja kayAMka saMtoSakAraka kAma thatuM haze. jaina zikSaNa sAhitya patrikAnA mArca 1962 nA tAjA aMkamAM paNa e ja phariyAda gAvAmAM AvI che ke dharmazikSaNa ane jIvanavyavahAra vacce A jamAnAmAM kaMI ja meLa rahyo nathI. eka bIjI vAta paNa vicAravA jevI che ke dhArmika zikSakano pagAra TuMke, dhanikano oziyALe, samAjamAM vaLI enI pratiSThA nahIM tema ja dhana ane dhaMdhA mATe sadA khuzAmata para jIvana jIvavA jevI lAcArI, tyAM e bIcAro kayuM dharmateja vidyArthIomAM pUrI zake? A uparAMta AjanA A doDadhAmanA yugamAM bekAra vAnaprasthAzramIo sivAya bhAgye ja koIne pratikramaNAdi kriyAo karavAno samaya ke hoMza rahetI haze. te pachI enI pAchaLa zakitane barabAda karavAno zo artha? kevaLa gekhANapaTTInA abhyAsakramamAM vidyArthIne rasa Avavo e te kaDabanA pULAmAMthI rasa cUsavA barAbara che. mAruM to e maMtavya che ke devavaMdana, guruvaMdana, caityavaMdana ke sAmAyika tathA jarUra lAge to snAtrAdi jeTalI, vidhi zIkhe eTaluM basa che. bAkI mahApuruSonA caritro, jena dharmane gauravabharyo itihAsa, vartamAna jaina samAjanI paristhiti, AjanA yugamAM jainonuM sthAna ane kartavya, saraLa bhASAmAM dharmanA udAtta tatvo ane mAnyatAo, upayogI stavana, sajhAya ane pado, prasaMge sAmUhika caityavaMdana-sAmAyikano kAryakrama, yAtrA. tIrthadhAmone pravAsa, sAmAjika rovAnI keLavaNI, paMDito ke vidvAna dvArA apAtAM nAnAM-moTAM vyAkhyAne, uparAMta rasadAyaka saMvAdo-- nRtyo tathA manoraMjana vagerenA abhyAsakramonuM zikSaNa jo kakSAvAra goThavI ApavAmAM Ave che, huM mAnuM chuM ke, dhArmika zikSaNamAM eka " navI havA pedA thaze ane emAM navuM teja umerAze. vaLI vidyArthI ne paNa ethI rasa, umaMga ane utsAha sAthe enuM AkarSaNa paNa thaze. matalabamAM jo vidyArthImAM amita pragaTa thaze, dharma pratye rasa-racibhAva pedA thaze to AgaLano abhyAsa to e enI meLe ja karI leze. Aje ene pAI_pasa ApIne ke goLI paTTIo vaheMcIne khavaDAvavAnI jarUra nathI. jarUra ene bhUkha lagADavAnI che, AthI samAjanA utthAna mATe enAmAM asmitA pragaTAvavAnI che. AjanA yuga mATe to ATaluM ja gharmazikSaNa pUratuM lekhAvuM joIe. bAkI AjanI A sthiti khUMcatI hoI bALakone dharmatatvonuM kaMIka jJAna thAya e mATe saraLa bhASAmAM eka puritakA taiyAra karavA meM pujya munizrI nyAyAvijayajI mahArAjane vinaMti karI. paNa emaNe te mArA para ja e bhAra nAkhe. huM nAnA bALako mATe to nathI lakhI zakayo, paNa jena-jetara vidyArthIone lakSamAM rAkhI meM 'jaina dharma ane saMgha' pustaka taiyAra karyuM che. A pustakamAM dharma ane saMskRtinA udaya, bhagavAna. mahAvIranuM TUMkuM jIvana, jainadharmanA udAtta to para 40 prakaraNa, jainadharmanA TUMka itihAsa, uparAMta AcAra vicAra, maMdira, upAchAya, phirakA-gacchonI AchI rUparekhA, sAdhu-sAdhvIonA AcAro tathA bhAratamAM cAlatA 44 jeTalA dharmonI AchI rUparekhA ane emanI vicAradhArA, uparAMta vartamAna jainasamAja viSe upayogI mAhitI paNa ApavAmAM AvI che. munizrI puNyavijayajI, jaMbuvijayajI vagere munio, upara uparathI e pustaka tapAsI gayA che. munizrI nyAyavijayajIe 'jena tatvajJAna' viSenuM prakaraNa sudhArI ApyuM che. anya prakaraNomAM munizrI puNyavijayajIe keTalAka sudhArA karyA che. A badhA sudhArA vadhArAne muLa lakhANamAM meM vyavasthita rIte goThavela che. A rIte taiyAra thayelA pustaka upara munizrI puNyavijyajInI tema ja Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-7-62 prabuddha munizrI jaMbuvijayajInI pharIthI najara pharI jAya e bAbatanI be varSathI huM. rAha joI beTho hato. evAmAM ApaNA prasiddha lekhaka zrI jayabhikhkhune maLavAnuM banyuM. teozrI A pustaka upara UDatI najara nAkhI rAjI thayA ne munizrI puNyavijayajI yA koI anya vidvAna-abhyAsI paMDita pAse vaMcAvI--sudharAvI mane sahAyabhUta thavA e hastalikhita pustaka teo sAthe lai gayA che. AzA rAkhuM chuM ke, e kRti koI yogya saMsthA dvArA jainasamAja samakSa vahelI meADI mudrita AkAramAM rajU thaze ane saMbhava che ke hAIskUla ane kaeNlejanA jaina vidyArthIo mATe eka pAThayapustakanI garaja sAraze. jainadharma ane saMdha viSe jANavA IcchatA jainetara vidyArthIone paNa e khUba upayogI nIvaDaze. AvI ja rIte 'vahemA ane camatkAro' e mathALA nIce jUnA lakhAyelA, eka yA bIjA sAmayikomAM pragaTa thayelA ane keTalAka navA lakhAyelA evA mArA lekhono saMgraha prakAzananI rAha zvetA paDayo che. atyAra sudhImAM 'akhaMDa AnaMda', 'janakalyANa', 'jaina', 'prabuddha jIvana' vagere patrAmAM mArAM lakhANo pragaTa thatAM rahyAM che tema ja keTalIka nibaMdha harIphAIomAM meM bhAga lIdho che. AvI ja rIte tAjetaramAM pUrA jaina tatvajJAna vidyApITha taraphathI yojAyelI mahAvIranI upadezadhArA' e zirSaka nibaMdha harIphAImAM meM bhAga lIdho. mArA nibaMdhane prathama sthAna maLyuM ane e harIphAImAM pahelAM pAMca vijetAone sanmAvavA mATe rokasI thiyeTaramAM yojAyelA kAryakramamAM bhAga levA nimitte muMbaI AvavAnuM banyuM ane pariNAme ApanI 'samakSa upasthita thavAnuM mane sadbhAgya prApta thayuM che. kramaza: zAha ritalAla maphAbhAI zeASaNamukitanA sarala IlAja eka carcApatra ('zASaNamukitano saraLa IlAja: 'amara' rUpiyAne nazvara banAvA' e mathALA nIce tA. 16-5-62nA prabuddha jIvanamAM zrI. appAsAheba paTavardhananA lekhamAM darzAvelA vicAronI AlAcanA karatu zrI jaTubhAI mahetA taraphathI maLela carcApatra nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI) zrI appAsAheba paTavardhananA lekhamAM keTaluMka tAttvika sattva jarUra jaNAya che, paraMtu temanI vicAraNA AjanI viSama Arthika paristhitinA nivAraNa mATe vyavahArU jaNAtI nathI. agAu jyAre mANasane Arthika muzkelI paDatI tyAre te zAhukAra pAsethI vyAje nANA letA. AmAM be prakAro mukhya hatA; eka, kheDUtane AgaluM varSa nabaLuM gayu hoya tyAre bIje varSe bIyAraNa vagere mATe tathA potAnA kuTuMbanA nibhAva mATe anAjanI jarUra paDatI, tyAre te zAhukAra pAsethI vyAje nANAM leta. bIjuM, nabaLI Arthika sthitino kheDUta ke bIjo koI mANasa ke kAraja prasaMga ukelavA mATe vyAje nANAM letA. lagna bIyAraNa, baLada vagere khetInAM sAdhano ke peAtAnA kuTuMbanA nibhAva mATe anAja-vasra kharIdavA jayAre kheDUta nANAM vyAje le, tyAre sAmAnyata: tenI sthiti lAcAra hoya che. AvA saMjo gAmAM tene sahAya karavAnI gAmanA zrImata mANasanI pharaja thaI paDe che. eTale ApelAM nANAM mATe vyAja levAnuM ucita gaNAya nahi, A kAraNe IslAmamAM vyAje nANAM ApavAnuM niSiddha TharAvavAmAM AvyuM haze, agAunA samayamAM lagna ke kAraja prasaMge rivAja mujaba kharca karavuM paDe te eka suyogya vyavahAra gaNAtA ane manuSyanI jIvana 49 te eka sAmAjika javAbadArI gaNAtI. eTale evA prasaMge vyAje nANAM levA paDatA. AvA prasaMge vyAje nANAM ApanAra zoSaka na gaNAto, paNa ulaTuM te kuTuMbano madadagAra gaNAto. sabaMdhina zrImaMta! AvA prasaMge vyAja vinAye dhIradhAra karatA, nabaLI Arthika sthitivALAne karaje lIdhelI rakama pAchI vALavA mATe bhAre vaiMtaruM karavuM paDatuM. e sthitimAM vyAja bharavAnuM tA bhAre ja paDI jAya. eTale baLAne sahAya karavAnI sabaLAnI naitika pharaja gaNIne vyAjana niSedha dhArmika netAoe karyo hoya e vyAjabI che. paraMtu Aje to vepAra dhaMdhAnI vRddhi mATe, navA udyoga mATe ke peAtAnI vAhavA kahevarAvavA lagnAdi prasaMgomAM moTuM kharca karavA mATe vyAje nANAM levAmAM Ave che. mUDI e kamANInuM sAdhana che, ane kamANI karavA mATe bIjAnI mUDI levAya, te te mATe vyAja bharavuM lenAra mATe Avazyaka che, ane je mUDI koI paNa dhaMdhAmAM rokIne temAMthI kamANI thai zake che, te kamANInA badalAmAM mUDInuM vyAja upajAvavAnuM sAmAjika ke naitika daSTie geravyAjabI gaNAya nahi, zrI. paTavardhana kahe che ke mULa rakama jeTaluM vyAja maLI jAya eTale deNadAra kamukata thai javA joIe. teno artha e thayo ke vyAjarUpe mULa rakama leNadArane pAchI maLe eTale patyuM. bilakula vyAja na levuM joie. nANAMnI dhIradhAra vagara vyAje karavI joIe. AjanA yugamAM A bAbata koI rIte vyavahAru nathI, vyAja badalA vinA koI mANasa bIjAne nANu zA mATe Ape ? eka hakIkata satya che ke mUDI paranuM vyAja e ALasu kamANI che, paNa te anaitika nathI. Aje vyApAra udyoga mATe ke punardhIrANa dvArA vyAja upajAvavA mATe zarApho ane beMko vyAje nANAM lye che. vyAja na levAno ke mULa rakama jeTaluM vyAja bharAi jAya eTale mULa rakama karajadArane pacI jAya evA kAyado samAjavAdI ke sAmyavAdI sarakAra paNa kare nahi. Ane mATe vyAjaniyaMtraNa kAyado hovA ghaTe ane evA kAyado astitvamAM paNa che. dhIradhAra aMge baujA paNa kAnunA sarakAre karelA che. jevuM vyAjanuM evuM bhADAnuM che. makAnanI kiMmata jeTaluM bhADuM bharAyA pachI makAnanI mAlikI bhADU tanI thaI jAya. tevA kAyadA karavAmAM Ave te makAna bAMdhe ja koNa? ane zA mATe bAMdhe? muMbaI ane makAnata gIvALAM zaheromAM bhADAniyamana kAyado to che ja, jethI mAlikane bhADuM AnI maryAdA mujaba maLe che, jyAre karaverA eTalA bharavA paDe che ke bhADAnI Avaka atyAre najIvI gaNAya che ane tethI muMbai sarakAre makAnapravRttine uttejana ApavA mATe navAM makAnone bhADAniyamanamAMthI mukita ApI che. A paristhitimAM zrI paTavardhananI mAgaNI pramANe Arthika mUlyo badalAvanArA kAyadA koI saMrakAra kare nahi. vyAja ke bhADAnI bAbatamAM ATalI vastu vyAjabI gaNAya ke vyAja ke bhADAnI rakama mULa rakama ke makAnanI mULa kiMmata karatAM bamaNI thaI jAya, tyAre dhIrelI mUDI deNadAranI ke makAna bhADUtanuM ApoApa banI jAya; kAraNa ke ethI mUDI ane mUDI keTaluM vyAja tathA bhADuM ane makAnanI mULa kiMmata baMne leNadArane ke makAnamAlikane maLI rahe che. bevaDA vyAja ke bhADAnI rakamathI vadhu levuM e zeApaNa gaNI zakAya, ane ene kAyadAthI aTakAvI zakAya. " majaronA pagAramAM kApakUpa karIne ja bhAgIdAro mATe DiviDanDa nakakI karavAmAM Ave che" evuM zrI paTavardhananuM vidhAna paNa barAbara nathI. aughogIkaraNanA A yugamAM majurone sArA pagAra uparAMta pUratI moMghavArI ane bonasa paNa maLe che. rahevAnAM makAno ane tabIbI rAhata paNa have maLatAM thayAM che. eTale Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 prabhu ddha jIvana tA. 1-7-62 have jo mIlo ke kArakhAnAM dvArA koInuM zoSaNa thatuM hoya che te loko pAse ekatra thatA jatA vadhu nANAMne rokavA majA nahi, paNa kharIdanAra varganuM ja thAya che. mATe meTI Avaka para vadhu darane Avakavero tathA milkatavera, vyApAramAM vyApArIne je ceka napho thAya tenI sAmA naphAverA, vArasAvera tathA vyAja-bhADA zera vagerenI ALasu jika vaheMcaNI karavAnuM zrI paTavardhana jaNAve che. paNa AvI Avaka para vadhu darane Avakavero nAkhavo joIe. sAmAjika vaheMcaNI kaI rIte thaI zake tene khulAse temaNe karyo kAyadAnA jaDa taMtradrArA durguNo ke mUDIvadhAre saraLatAthI nathI, vaLI vepAramAM te naphAnI lAlaca sAthe kheTanuM paNa jokhama rokI zakAze nahi. leka keLavaNI tathA AdhyAtmikatA dvArA jIvanamAM hoya che. to AvI khoTanI rAmAjika vaheMcaNI thaI zake kharI? naitika ane dhArmika mUlyo vadhAravA ane hRdayaparivartana dvArA zrI paTavardhana jaththAbaMdha vyApAra sarakAra ke samAja hastaka lokamAnasa palaTAvavuM---e ja AjanI Arthika viSamatAne dura cAlavo joIe ema mAne che, paraMtu sarakAra hastaka ane samAja karavAnAM yogya sAdhana che. vadhu kAyadA ema darzAve che ke sarakArane harataka (eTale sahakArI dhoraNe) je vyApAra hAla cAlI rahyo che, lokomAM ja vizvAsa nathI. Ama rArakArane cUMTanAra ane jenI temAM je bedarakArI, bInaAvaData ane vahIvaTI geTALAo daSTi sarvoparitAnA guNagAna karavAmAM Ave che te loko uparanA ja gocara thayAM che te jotAM A sUcana to bakaruM kADhatAM UMTa pesADavA avizvAsa upara je rAjyataMtra nirbhara hoya, tyAM lokazAhI mAM jevuM gaNAya. sI. paTavardhana dalAlIne paNa zeSaNanuM aMga gaNe che. rahI ? AjanI sarakAra vepArIone cAra mAnIne ja cAle che ane tene paraMtu vyApArane zakaya banAvavA ane saraLa banAvavA dalAlI muMjhavavA vadhune vadhu kAyadA kAnUna karatI jAya che. paNa vepArIo sevAo paNa dareka kSetre jarUrI gaNAI che. sarakAra hastaka cAlato AvA dareka pagalAMmAthI potAnA hitane mArga kADhI le che, jIvanavImAM vyavasAya, gagana jinA, prakAzana kArya vageremAM paNa ane ane te sAmAnya janatAnuM ja zoSaNa cAlu rahe che. dalAlo rokavA paDayA che. zrI paTavardhana Aje dAnanI bhAvanA ochI ke lupta thaI meTA amaladAra, Ijanero, vakIla, DaoNkaTaro ane anya gayAnuM mAne che; paNa jAhera saMsthAo calAvanArAno anubhava che kArIgaro je moTA pagAro athavA moTI phI letA hoya che, ene ke dAnano pravAha haja aTako nathI. dAna karavA pAchaLa pharajane aTakAvavAnuM zrI pavana muzkela gaNe che. paraMtu vyAja, vaTAva, badale pratiSThA ane prasiddhi meLavavAnI vRtti vadhI che eTaluM bhADuM ane DivIDanDa kAyadA karIne sIdhI rIte aTakAvavAnuM kArya to kharuM. e vRttine saMtoSavA mATe dhanameha vadhyo che ane zeSaNa ethI meM muzkela banaze. paNa vadhyuM che. paraMtu dhananI ane dhanikonI pratiSThA vadhAravAnuM rUpauAne mardha banAvavA mATe eka sAlanI noTa bIjI pApa paNa jAhera sevako, kAryakaro ane vidvAno ja karI sAla cAle ema karavuM ane sarakArI beMkamAM te badalAvavA rahyA che e paNa eka du:khada satya che. dezanA mATe cha TakA kApI levA, eTale dara varSe mANasanuM dhana che cha sarvocca sthAne zrI. rAjagopAlAcArya, rAjendrabAbu ane TakA ghaTatuM rahe evI gaNatrI zrI paTavardhane karI che, te aMge Do. rAdhAkRSNana jevA sevako ane vidvAnone sthApIne je navAM eTaluM ja kahevAnuM ke koI sarakAra se rUpiyAnI huMDInA corANuM mUlyonI sthApanA ApaNe karI che, tevI ja jIvananA nAnA moTA rUpIA Ape, te te huMDInI ane sarakAranI pratiSThA zI rahe? dareka kSetramAM jo ApaNe karI zakIe, te dhanameha ane dhaniko ane loko noTone badale sonuM 35 saMghare to zuM karavuM? bIja, dvArA thatA zoSaNane ApaNe aTakAvI ke ghaTADI te jarUra zakIe. Avo kiMmata ghaTADAne kAyado hoya te dara varSe samaye samaye varSanI tA. 24-5-62 ja jaTubhAi mahetA mudata pUrI thatAM sudhI rUpIAnI kiMmata ghaTatI rahe. dararoja kelenDaranI tArIkhanuM pAnuM phoDatI vakhate rUpiyAnI kiMmata babbe pratiSThA zAparUpa nayA paisA ochI gaNAya ane te mujaba roja roja vastuonI pratiSThA zAparUpa che, je eka evuM aniSTha che je mana kiMmatamAM baLe nayA paisAno vadhAro dara rUpiye karavo paDe. Ama, hRdayane kSINa banAve che. ajANI rIte e pagapesAro kare che ane ! calaNanI kiMmata taddana asthira banI jAya ane nirakSara tathA premane haNe che. saphaLatAnuM pAna anubhavavuM, duniyAmAM potAnuM bhoLA mANasonuM zoSaNa vepArIonA hAthe thavA mAMDe. sthAna saMpAdana karavuM, dhana, sattA, saphaLatA, zakita ke saguNathI A badhA pachI paNa Azcaryajanaka vAta te e lAge che prApta thatI khAtarInI nizcitatAnI divAla caNAvI te pratiSThita ke zrI paTavardhana jevA rAdayamAM mAnanArA vicAraka A badhuM thavAno artha che. A khAtarImAMthI nIpajatI ekadezIyatA mAnava kAyadA dvArA karAvavA mAge che. lAMcarUzvata, cerI, kALAbajAra, saMbaMdhamAM eTale ke samAjamAM drapa ane vairabhAva utpanna kare che, naphAkherI, lAyarAnsa-paramITa vagerenA geralAbha vagere je keTa pratiSThita mANasa haMmezA samAjane amIra varga lekhAya che ane lAMka aniSTo Aje moTA pramANamAM kulyAphAlyAM che tenuM tethI ja teo du:kha ane kalahanA kAraNabhUta hoya che. mukhya kAraNa vadhu paDatA aMka che ane kAyadAo ja che. pratiSThita temaja tiraskRta haMmezA saMyogonI dayA para jIve che. sarvodaya vicAradhArA bane teTalA ochA aMkuzo ane ochA kAya- emane mATe saMyogonI asara ane prathAnuM vajana atizaya mahadAmAM mAne che. ma. gAMdhIjI rAttA dvArA ochAmAM ochA rAjyamAM tvanAM hoya che, kAraNake e ubhaya emanA AMtara-dAridrayane mAnatA. Aje dezamAM kAyadAnuM rAjya vadhatuM ja jAya che ane AcchAde che. pratiSThita mAnavIo pitAnuM rakSaNa karanArA, bhayayukata janatA aMkuzonI jALamAM vadhu ne vadhu sapaDAtI jAya che tyAre ane hemI hoya che. emanA hRdaya bhayathI bharelAM che eTale vadhu kAyadA dvArA dezanA arthataMtrane kAbumAM levAno prayAsa koI krodha emane sadAcAra bane che, emanA saguNa ane emane rIte yogya gaNAze nahi. dharmAcAra potAnuM rakSaNa karavAnA emanA sAdhana che. e tyAre heje ja prazna thaze ke dezamAM prasarI rahelI Arthika aMdarathI khAlI paNa uparathI ghoMghATa karanAra paDaghama jevA che. viSamatA ochI karavAne mArga zo ? Ane javAba mArA namra pratiSThita mANase satyane kadI paNa grahaNa karI zake nahi, kAraNake mata pramANe ochA aMkuze, ochA kAyadA, vadhu utpAdana dvArA tiraskRta mAnavIonI mAphaka teo potAnA ja AtmagauravanI dezanI rAmRddhimAM vadhAro, karaverA-ghaTADA dvArA madhyamavarganI ciMtAmAM jakaDAyelA che. teo satyathI dUra rahe che, eTale sukha . kharIdazakinamAM ane jIvanadhoraNamAM vadhAro ane thoDA ' emane prApta thatuM nathI. je. kRSNamUrti mAlika: zrI muMbaI na yuvA saMdha; mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-7, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kaTa, muMbaI. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 24: aMka 6 prabuddha jIvana muMbaI, julAI 16, 1962, somavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chuTaka nakala: ra0 nayA paisA taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA sabhya dezomAM vadhatI jatI zUnyatAnI-ekalavAyApaNAnI-bImArI (tA. 16-6-62nA TAImsa opha InDiyAmAM pragaTa thayela Psychology of Ioneliness' e mathALA nIce zrI girilAla jainanA pragaTa thayelA lekha vibhAgane nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. taMtrI) suprasiddha romAniyana nATalekhaka zrI yujIna leneskRe prajAne eka paNa vibhAga evo nathI je A vyAdhine racela 'The Chairs" e nAmanuM atyaMta rasika nATaka bI. bI. bhoga banyo na hoya, sarakArI noka, AdheDa vayanA sekreTarIo, sI. Telivijhane thoDA divasa pahelAM bhajavI batAvyuM hatuM. e naseM, milkatanI le veca karAvatA dalAla, dukAnanA nekariyA, nATakanA vAMcanArAone yAda haze ke "ekalavAyApaNu" e A ane DAkaTaro-AvA aneka varganA loko ekalavAyApaNAnI akanATakane mukhya viSaya hato. temAM vRddha ane behAla evA eka LAyaNanI phariyAda karatA mAluma paDayA che. A vyAdhinA sauthI daMpatI yugalanA jIvananI rajuAta karavAmAM AvI hatI. kazuM nahi vadhAre bhoga banelA e gharaDAM strI purUSo che ke jemanAM bALako kamAi zakanAra dhaNI ke jenA viSe tenI strI ema mAne che ke moTAM thaI gayAM che ane jemanA mitro ane sAthIo marI paradhaNImAM kazI paNa mahatvakAMkSAnA abhAvanA pariNAme pitAnA vAryA che. A vyAdhi mAtra laMDana pUrate ja vyApaka che ema saMsAranI AvI kathaLelI sthiti thavA pAmI che-evA dhaNInI nathI. A vyAdhi te 1,00,00 che ane tethI paNa ochI vastI ane evI strInI jIvanakathA A nATakamAM gUMthavAmAM AvI hatI. dharAvatA nAnAM zahero sudhI phelAyo che. A baMne patipatnI vastuta : astitva nahi dharAvatA evA A ekalavAyApaNAnI manetyathAne sarakArI kakSAe eka kAlpanika mAnavatA mahemAnane AvakAra ApavA mATe vAre- samasyA tarIke svIkAra karavAmAM Avyo nathI ane tethI ApAjI ghaDie gharanuM bAraNuM ughADabaMdha karavA pAchaLa AkhI sAMja parAra dhyAna kheMce evA A prazna aMge pramANabhUta AMkaDAo upakaratA hoya che. teo khurazIone ekaThI kare che ane vyavasthita labdha nathI. misa kUpare briTIza samAjanuM pUrA aucityapUrvaka rIte goThave che ane jANe ke jIvatA mAnavIo sAthe vArtAlApa - lioney-comb society-- madhapuDA samAja-tarIke varNana karyuM karatA hoya ema A khurazIne urdU zIne teo vAto karatA che. (aneka blekasathI bharelA madhapuDA jevAM meTAM makAnamAM rahetA hoya che. hajAro prekSakoe, jANe ke potAnA jIvananI paristhitine loko eTale ke madhapuDAvAsI samAja). misa kUparanA kahevA mujaba, AbAda rIte raju karatuM hoya evo anubhava, A nATakane nihA- brITananAM pAnAM zaheromAM-jyAM koi pitAnA pADozIne LatAM jarUra karyo haze. lekhakanA potAnA ja dezamAM eTale ke paNa jANatuM nathI AvAM zaheromAM-vIza lAkhathI vadhAre mANase romAniyAmAM A ekalavAyApaNAnI samasyA keTalI tIvra che, kevaLa ekalA banIne rahe che. laDAI pahelAM hatI e karatAM A tenI mane khabara nathI. paNa "sanDe TAimsa'mAM pragaTa thayelAM misa saMkhyA bamaNI che." zaheranA jUnA kauTuMbika gharo phaleTasamAM susAna kUparanA traNa lekhonI khUba dhyAna kheMce tevI lekhamALAmAM ane Dabala--rUmanI cAlIomAM vaheMcAi gayAM che. AvA phaleTsa je vicAro ane vigate raju karavAmAM Avela che te ane cAlIomAM hajAro juvAna strI- puru ghasaDAye jAya che mujaba brITanamAM A samasyA uttarottara khUba tIvra banI rahI ane ekalavAyA lokonI jamAtamAM vadhAro karyo jAya che. hoya ema lAge che. A lokakalyANalakSI rAjayamAM, duniyA sAthe A hanIphaiba sesAyaTInA-madhapuDA samAjanA bhoga banelA pitAne saMlagna rAkhatAM baMdhane tuTI javAthI, dara aThavADiye leka reDio ane Telivijhana vaDe potAnI ekAtanA khAlIpaNAneAzare 400 mANaso ApaghAta karavAnI koziSa karatA hoya che, maunane-bharI de che. teo ekalavAyApaNAnI vyathAne bhUlI javA ane temAM dara aThavADiye 100 mANase jIvanane aMta lAvavAmAM mATe ane nahi ke pitAnI vicArazakitane navI uttejanA maLe saphaLa thAya che. A hisAbe briTanamAM dara varSe 10,000 mANase e mATe--paDIe, mAsiko, ane dainiko vAMcatAM hoya che. koI eka mANasa ApaghAta karate mAluma paDe che. ApaghAtanuM A jIvana prANI upara potAno prema vahAvI zake e mATe pramANa svIDana karatAM ochuM che. (svIDanamAM dara varSe 6000 teo kutarAM, bIlADAM ke pakSIo pALatA hoya che. jIvananA mANase eka mANasa ApaghAta karatA hoya che.) Ama chatAM brITa- kaMTALAthI chUTavA mATe teo ekAeka koI samudrakinAnamAM ApaghAtanuM pramANa gata vizvayuddha bAda, ekasarakhuM vadhatuM rAnA ramaNIya sthaLe pahoMcI jAya che. AnI karuNatA te emAM rahyAM che. AmAM dareka haispiTalanAM trIjA bhAgano bIchAnAMo rahelI che ke A khAlIpaNAnAM pratIka pratiSThAnAM pratIka banI beThAM che. rokatA mAnasika dardIo-mental patients-nI saMkhyAne umero chellA "vahITasamanA rajAnA divase daramiyAna huM laMDana bahAra koI karo ane A ekalavAyApaNAnA vyAdhinA vistArane tamane kAMIka rathaLe gayo hato ke nahi e prazna cAlu aThavADiyA daramiyAna khyAla Avaze. mane keTalIye vAra pUchavAmAM AvyuM hatuM. jeo e mujaba bahAra Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ v jAya che te, eka sthaLethI bIjA sthaLe bhaTakavA aMge ane meTaramAM AmathI tema aphaLAtA rahevA aMge lAgelA thAkamAMthI mukita meLavavA mATe, eTalA ja bIjA rajAnA divaseAnI apekSA rAkhatA mAluma thaDe che. prabuddha jIta A ekalavAyApaNAmAMthI chUTavA mATe levAmAM AvatA upAyo vadhAre bhayaMkara ane ghAtaka nIvaDe che enA purAvA la'DananA jIvanamAMthI joIe teTalA maLe tema che. ekalavAyApaNAmAMthI chUTavA mATe eka yA bIjA prakAranA AMdhaLukiyA karatI chokarIo aneka AphatAno bhAga banI bese che. dArUDiyAnI saMkhyA varSa prati va vadhatI ja jAya che. dareka rAtre ekalAM puruSo tema ja strIo dArUnA pIThAmAM athavA to bhAgavilAsanAM sthAnAmAM kalAkonA kalAko sudhI besI rahetAM ane meoDI rAta sudhI vyartha samaya gALatAM najare paDe che. jAgAra asAdhAraNa pramANamAM cotarapha phelAtA jAya che. lagnAnI goThavaNa karI ApatI saMsthAo mereja buro--je vizeSata: A jamAnAnI ja pedAza che--te A ekalavAyApaNAnI vyApaka samasyAnA kAraNe Aje cotarapha khUba phAlIph lI rahI che. koI sAthe bIlakula saMbaMdha na hoya e karatAM pUro saMtoSakAraka nahi evA jevA tevA saMbaMdhane vadhAre IcchanIya--AvakAradAyaka-lekhavAmAM Ave che. ane Ama ekalavAyApaNAnA trAsamAMthI aneka kajoDAM nirmANa thAya che ane elamAMthI cUlamAM paDavA jevI kaMI kaMI ghaTanAo banatI ApaNA jaoNvAmAM tema ja sAMbhaLa vAmAM Ave che. anuvAdaka : paramAnaMda mULa aMgrejI: zrI, girilAla jaina. taMtrInoMdha : A ekalavAyApaNAnI samasyA ApaNA dezamAM khArA karIne mATA zaheromAM vasatA prajAjanAmAM paNa ThIka pramANamAM daSTigocara thai rahI che. mAnavInA manamAM A ekalavAyApaNAnI lAgaNI aneka kAraNone lIdhe janma pAme che jenuM vistara vizleSaNa karavuM muzkela che. jenI koI khAsa saMbhALa lenAra na hoya evA vRddha mAnavIo ja A lAgaNInA zikAra bane che ema nathI. aneka yuvAne manathI nirdhArita dhyeya cA lakSyamAM nirAzA sAMpaDavAnA pariNAme ekalavAyApaNu zUnyatA anubhave $9. lAgaNInA mAnavI citta upara ghero vadhatAM jatAM koI koI mAnavI jIvanano aMta lAvavAnI anivArya manodazAnA bhAga banI bese che. avibhakata--saMyukata--kuTuMbaracanA AphatamAM AvI paDelA mAnavIne bahu moTI otha ApatI, huMpha ApatI, mananuM rokANa ApatI. e racanA AjanA vyakitalakSI jIvananA kAraNe tUTatI jAya che. alabatta, vyakitagata vikArAnI daSTie nAnuM kuTuMbaghaTaka vadhAre sahAyaka bane che, paNa bIjI bAjue AvuM kuTu baghaTaka ekalavAyApaNAnI vRttinA avAranavAra bhoga banI jAya che. vaLI pati patnI ane eka yA be bALako--AvA nAnA kuTubaghaTakamAMthI pati yA patnInuM maraNa thatAM anya vyakita asAdhAraNa zUnyatAnI bhAga banI jAya che. AmAMthI bacavA mATe saMyukata kuTuMbanuM je avalaMbana maLatuM te have sulabha rahyuM nathI. AjanI raheNIkaraNI mAnavInA jIvanamAM ekalavAyApaNu pedA karavAmAM bahu moTo bhAga bhajave che. AjanuM mAnavIjIvana bhautika jIvanamUlyo upara vadhAre ne vadhAre AdhArita banatuM jAya che ane kamanasIbe darekane dhAryA mujabanI saphaLatA maLatI nathI. Ajano mAnavI sInemAmAM aneka rUpasundarIone jAe che ane peAtAnA bhAge je koi pAtra AvyuM hoya te rUpanA dhAraNe tene bahu ja utaratuM lAge che. AvA aneka saMyogAmAMthI asaMtApa, nirAzA, ane ekalavAyApaNAnI lAgaNI pedA thAya che. AjanA jIvanamAM artha ane bhAgApabhAga sivAya bIjI koi upAsanA javalle ja jovAmAM Ave che ane artha ane bhAgopabhAganI game teTalI prApti thAya te paNa temAMthI atRpti ja janmyA kare che ane tene lagatA navAM lakSyo hastagata karavAnA prayatnamAM niSphaLatA maLatAM nirAzA, zUnyatA, ekalatA janme che ane bharyA jIvanamAMthI rasa uDI jAya che. TUMkANamAM ema kahI zakAya ke jenA jIvanamAM urdhvalakSI mUlyonI pratiSTA nathI, bhautika siddhionA mApada'DathI jyAM jIvananI saphaLatA--niSphaLatA aMkAya che, jenAmAM AdhyAtmika dhyeyapUrvakanI upAsanA nathI tenA mATe Aje mAnavI jIvananA bhayasthAnarUpa banela ekalavAyApaNAnA bhAga banavAnuM jokhama raheluM che. paramAnaMda rd prakINa noMdha zUnyatA nivAraNanA upAya : eka aMgata noMdha. tA. 16-762 1930-32nI savinaya satyAgrahanI laData daramiyAna be vAra jelayAtrA karavAnuM sadbhAgya mane sAMpaDeluM. te divaseAmAM me sArA pramANamAM kAMteluM. tyArabAda manamAM kAMtavAnI avAranavAra Urmi uThatI, theADA divasa kAMtavAnuM cAlatuM, vaLI pAchuM baMdha thaI javuM. chellAM trIza varSanA gALAmAM mArA mATe kAMtavAnA aneka tabakkA AvyA ane gayA, paNa kAMtavAnI pravRtti kadi jIvanamAM sthira ane sthAyI banelI nahi. A badhA kAMtavA pAchaLa manamAM moTA bhAge eka ja daSTi ane vRtti preraka banatI. gAMdhIjInA yugamAM ApaNe janma lIdho, temane joyA, jANyA ane nikaTathI sAMbhaLyA. temaNe ApaNane jIvanamAM navI draSTi ApI, navI preraNA ApI ane ApaNA jIvanane sabhara ane sArthaka banAvyuM. ApaNA upara temanA RNano koI pAra nathI. temaNe jiMdagInA cheDA sudhI ApaNane niyamita kAMtavAnuM kahyA karyuM. AjanA karIne zaherI jIvananA saMdarbhamAM kAMtavAnuM barobara baMdha bese ke nahi to paNa, temanI pratyenA ApaNA RNAnuMbaMdha khAtara paNa ApaNe kAMtavuM joie-A bhAvanAnI cittamAM cAlatI bharatIoTa sAthe mAruM kAMtavAnuM zarU thatuM, cAlatuM ane baMdha thaI jatuM. mArA Aja kAla keTalAka divasathI vaLI pAchuM mAruM kAMtavAnuM zarU thayuM che paNa A vakhate mane kAMto karanArI paristhiti kAMIka judA ja prakAranI che. keTalAeka samayathI mane DAyAbITIsanA upadrava pIDayA kare che. varSAnA vahevA sAthe ummara paNa vadhatI ja jAya che. TrAmamAM, barAmAM jyAM jAuM tyAM moTA bhAge loko have mane 'kAkA' zabdathI saMbodhe che. DAyAbITIsanA dardIo mATe unALA kasoTI karanArI Rtu che. kAraNa ke zarIranI garamI khamavAnI tAkAta uttarottara ghaTatI jAya che ane pariNAme garamI vadhAre ne vadhAre du : rAha banatI jAya che. A uparAMta dhAvyavasAya baMdha karavAnA kAraNe ane samaya rokanArAM sAdhano kalaba, sInemA, gapo AvI koI pravRtti sAthenA joDANanA abhAve sAMje kyAM javuM, zuM karavuM e prazna avAranavAra sAme AvIne UbhA rahevA lAge che. savAre vahelAM UThIne pharavA javAnI Teva che ane pachI sAMje pharIthI pharavA javAno utsAha ke tAkAta anubhavAtI nathI. ghera vahelAM jaIne paNa zuM karavuM e praz thAya che. kAraNa ke sAMjanA samaye vAMcana lekhanamAM citta saheje parovAnuM nathI ane bIjI koI manane roke evI kriyA sujhatI nathI. rAtrInA jamIne ArAma khurazI upara lAMbA thaine paDu ke AMkho gherAvA lAge. Ama chatAM vahelA suI jAuM te rAtrInA pachInA kalAko daramiyAna Ama tema jAgatAM ALoTavuM paDe. Ameya te DAyAbITIsanA pariNAme tema ja ummara vadhavAnA kAraNe sAMja paDe ane ghera AvuM pachI zarIre khUba thAka lAgyo hoya evI eka prakAranI thakAvaTa--sustI-huM keTalAya samayathI anubhavI rahyo chuM ane tethI pAse puSkaLa samaya hovA chatAM, anivArya na hoya te, huM kazuM vAcana lekhana karI zakatA nahotA. A rIte samaya jANe ke nakAmA vahI jatA hoya evI lAgaNI mane keTalAka vakhatathI pIDI rahI hatI. A badhAM kAraNAne lIdhe divase tema ja rAtre huM eka prakAranI becenI, asvasthatA, zUnyatA anubhavI rahyo hato. AmAMthI kema chUTavuM e vicAra mane khUba muMjhavavA lAgyo ane e muMjhavaNamAMthI reMTIyA mane yAda Avyo ane te pravRtti zarU karI. ghaNI vAra rAvAranA bhAgamAM daza agiyAra vAgye paNa vAMcatAM ke lakhatAM Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-2 pra kha ddha jIvana, para AMkhe gherAI jAya ane vAMcavA lakhavAmAM mana coMTe nahi. A kasamayanuM uMghavuM mane svastha banAvavAne badale becena banAvavA lAgyuM. A badhI becenImAMthI kAMtaNakriyAe mane khUba rAhata ApI. Aje vAMcavA lakhavAnuM je cAlatuM hatuM e cAle ja che, paNa ApaNI vAMcanalekhananI kSamatA maryAdita hoya che. amuka samaya A pravRtti pAchaLa gALyA bAda, game teTalA phAjala samaya hoya te paNa, vAMcavuM athavA te lakhavuM ApaNane gamatuM nathI, temAM keme karIne ApaNuM mana parovAtuM nathI. cittanI AvI sthiti daramiyAna navarAzano zuM upayoga karavo? saMbhava che ke A prazna jema mArI sAme che tema mArI jevA bIjA anekanI sAme hovo joie. anubhavathI mane mAluma paDayuM che, pratIta thayuM che ke, samayanA AvA gALAne mananA samAdhAnapUrvaka pUravA mATe AjanA ApaNA jIvanamAM haLavA zArIrika zramavALI koi ne koI upAdaka sarjaka pravRttinI khUba jarUra che. meM kAMtavAnI pravRtti zarU karI che. anya koI zIvavAnI pravRtti hAtha dharI zake che. trIjo koi evI ja anya utpAdaka prakriyA pAchaLa pitAne rAmaya rokI zake che. aMgrejImAM Ane "habI' zabdathI oLakhAvAmAM Ave che, paNa badhI haubI sAthe zarIrakAma ane kAMIka upayogI vastunuM nirmANa joDAyeluM hotuM nathI. dA. ta. zabdabhUhanAM khAnAM bharavAnI haibI. habI utpAdaka na hoya to te dvArA thatuM mananuM samAdhAna lAMbe vakhata TakatuM nathI. upara jaNAvyuM tema eka yA bIjA kAraNane lIdhe anubhavAtI ane citta upara asavAra thatI zUnyatAnuM nivAraNa mane kAMtavAmAM mAluma paDayuM che. AvA bIjA haoNdyoganI sarakhAmaNImAM kAMtavAnI pravRtti moTA zaheromAM vasatA mArI jevA mANaso mATe vadhAre saraLa ane sagavaDatAbharI che, kAraNa ke kAMtavA mATe reTIyA tathA puNI dareka khAdIbhaMDAramAM saraLatAthI maLI zake che. e uparAMta reMTIyAnA badhAM aMga upAMgo paNa tyAM sulabha hoya che ane tenA samArakAmanI pUrI sagavaDa hoya che ane kAMtavAnu zikhavA pAchaLa paNa bahu samaya ja nathI, ane temAMthI pedA thatA sutaranuM kApaDa banAvavAnI paNa A khAdIbhaMDAro mAraphata purI sagavaDa hoya che. te jeo ummaranA kAraNe, mAnasika asvasthatAnA kAraNe, navarAzanA kAraNe, garamInA kAraNe ke gamagInInA kAraNe mArI mAphaka zUnyatA anubhavatA hoya temane mAro upAya ajamAvavAnI huM bhalAmaNa karuM chuM. savAre, bapore, sAMje ke rAtre jyAre bIjuM kazuM karavuM na sujhe athavA bIjAM kazuM karavuM ja game 'tyAre--raMTIyo laIne huM besuM chuM ane kAMtavAne AnaMda mANuM chuM. kAMtanA kAMtatA eka prakAranuM cintana cAle che ane svAbhAvika rIte gAMdhIjInuM smaraNa paNa thayA ja kare che, kAraNa ke ApaNA cittamAM gAMdhIjI ane reMTIyo ekameka sAthe saMkaLAyelA paDayA che ane A paNa eka rIte cittanA udhvIkaraNamAM-uvvalakSI citanamAM-upakAraka bane che, mAro vakhata kevaLa nakAma--eLe-jato nathI, huM kAMIka upayogI kriyA karuM chuM AvuM samAdhAna ane tenA pariNAmarUpa prasanatA anubhavuM chuM. mArI kakSAnAM bhAI bahena samakSa A mAro anubhava, kadAca temane upayogI nIvaDe e AzAe, kevaLa namra bhAve raju karuM chuM. tA. ka. ahiM spaSTa karavAnI jarUra che ke upara jyAM reTIyAne ullekha che tyAM cAlu yaravaDA cakra vivakSata che, jene reMTIyA dvArA dravyopArjana karavuM che tenA mATe aMbara carakhAnuM avalaMbana levuM jarUrI che. rAjarSi sva. vidhAnacaMdra reya - pazcima baMgALanA mukhya pradhAna bhArataratna zrI bidhAnacaMdra raeNyanuM cAlu julAi mAsanI pahelI tArIkhe 81 varSanI paripakava ummare ekAeka avasAna thayuM. A ghaTanaue samasta bhAratavAsIonA | dilamAM-vizeSata: baMgALI prajAnA dilamAM--asAdhAraNa UMDI vedanA pedA karI che. jethI temanI asAdhAraNa vabharanI sevA hatI evuM temanuM prajAjIvanamAM asAdhAraNa sthAna hatuM; AjanA baMgALane sugrathitasuvyavasthita ane suvikasita rAkhavAmAM evI temanA astitvanI anivArya jarUra hatI. temanA caritra vize chellA pakhavADiyAnA sAmayikomAM judA judA prakAre eTalI badhI vigata pragaTa thai cUkI. che ke tenuM have punarAvartana karavAnI jarUra lAgatI nathI ane tethI julAinI bIjI tArIkhanA TAImsa opha InDiyAnA agralekhamAM temane samucita zabdomAM je alpAkSarI aMjali ApavAmAM AvI. che tene ahi anuvAda ApIne saMtoSa cittavavo vadhAre ucita lAge che. te agralekha jaNAve che ke : 3. bI. sI. royanA avasAnathI dezane eka ucca kakSAnA * AgevAnanI ane koMgresane junI haroLanA avazeSa rahelA gaNyAgAMThayA sabhyomAMnA ekanI khoTa paDI che. teo badhI rIte pUrNa arthamAM pazcima baMgALanA zilpI hatA. audyogika ane zaikSaNika pragatinA kSetramAM teo pazcima baMgALane mokhare rAkhavA mATe satata prayatnazIla rahetA ane prAdezika jIvananuM dareka aMga upAMga temanA asAdhAraNa vyakitatvanI mudrA vaDe aMkita banyuM hatuM. baMgALanA bhAgalA thayA bAda ane tenA anusaMdhAnamAM nirvAsitono bhAre dharAro hovA chatAM bAkI raheluM baMgALa UbhuM thai zakayuM, punarjIvita banI zakayuM, TaTTAra banyuM te paMdara varSa sudhInI temanI mukhya pradhAna tarIkenI ekadhArI ane asAdhAraNa kunehabharI kAmagIrIne AbhArI che. pitAnA pakSa upara tema ja prajAjano upara temano je ATalo badho kAbu hato tenuM rahasya lokonA sukhadu:kha sAthenA temanA nAdAbhyamAM raheluM hatuM. temaNe jeTalI vaidakIya kSetre nAmanA prApta karI hatI teTalI ja nAmanA rAjakAraNanA kSetre prApta karI hatI, ane temanI e eka asAdhAraNa vizeSatA hatI ke rAjakAraNane temaNe kadipALa pitAne samagra samaya arpita karyo nahoto. temaNe haMmezAM pitAnA dardIone tapAsavA tathA nidAna sucavavA mATe savAranA bhAgamAM ekathI be kalAka phAjala rAkhyA ja hatA. kharI rIte temaNe rAjakAraNane eka kuzaLa vyAdhinivAraka vaidyanI kalA vaDe prabhAvita karyuM hatuM. AnA pariNAme temanA rAjakIya pakSa upara teo ghaNo moTo naitika prabhAva pADI zakayA hatA ane tene lIdhe Aje bIjAM aneka rAjanenabaLI pADatI Atarika kaTokaTImAM avAranavAra UbhI thanI jovAmAM Ave che tevI koipaNa AnaMrika kaTokaTI temanI hakumatanA kALa daramiyAna pazcima baMgALamAM kadi paNa UbhI thavA pAmI nahotI. temanAmAM A je bakSisa hatI te vize teo pUrA sabhAna hatA ane temanI 80 mI varasagAMThanA roja temanuM abhivAdana karavA AvelA lokone temaNe barobara kahyuM hatuM ke, teo pitAnA dardIone upacAra karatAM eka DAkaTara tarIke je siddhAnanuM anusaraNa karI rahyA hatA e ja siddhAnta-eTale ke dadI ane DAkaTara vacce mAnasika anusaMdhAna sAdhavAne siddhAna-jAhera kAryo paratvenA pitAnA sarva abhigamane pAyo banyo hato. Aje paNa rAjya sAme aneka jaTila samasyAo paDelI che, hajAze nirvAsita kuTuMbone pharIthI vasAvavAnA che, ane navI muzkelIonA saMdarbhamAM rAjaya AyojananA aMgaupAMgonI punarvicAraNA karavAnI che. pahelAM karatAM Aje paNa vadhAre jarUra sthira, sthAyI ane sudaDha rAjayavahIvaTanI che. Aje pazcima baMgALane je majabUta netAgIrInI jarUra che te koMgresa pakSa pUrI pADI zake tema che ke nahi te jovAnuM rahe che. tAjetaramAM jenuM avasAna thayuM che te mahAna dezabhakana vizenI smaraNa niSThA aMdara aMdaranA matabhedone zamAvI devAnA kAryamAM tema ja zrAddhA, daurya ane ekatApUrvaka navI celenjane-paDakArane-pahoMcI vaLavAnA kAryamAM pakSamAM atagarta sarva vibhAgone preraNArUpa bane evI ApaNI prArthanA ane zubhecchA ho ! Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA16-7-6ra maharSi sva. purUSotamadAsa TenDana cAlu julAi mAsanI pahelI tArIkhe ApaNe eka sAthe dezanI be viziSTa vyakitaone gumAvI---eka zrI vidhAnacaMdra raeNya jemanA vize upara ullekha karavAmAM Avyo che ane bIjA zrI purutamadAsa TenDana. ekanI 81 varSanI ummara hatI; anyanI ummara 80 varSanI hatI. ekanuM mRtyu jIvananI antima ghaDI sudhI kAryArUDha dazAmAM thayuM; anyanuM mRtyu lAMbI mAMdagInA pariNAme thayuM. ekanA mRtyue prajAnA dilamAM AghAta nipajAvyo; anyanA mRtyue ThIka samayathI mAMdagInA bIchAne paDelA zarIrane paripakva ummare svAbhAvika anna AvavA badala alAbA zekAbhibhUtatApUrvakanI-ema chatAM paNa eka prakAranI rAhananI-lAgaNIne anubhava karAvyuM. A bannenA paralokavAsathI bhArata (savizeSa daridra banyuM. bhAratanA ItihAsamAM A bannene jIvana puruSArtha suvarNAkSare noMdhAze. - TenDanajIne janma alhAbAda khAte I.sa. 1882 nI sAlamAM thayo hato. ucca zikSaNa pUruM karyA bAda alhAbAdamAM temaNe eka dhArAzAstrI narIke potAnA vyavasAyI jIvananI zarUAta karI hatI. theDA vakhatamAM temaNe A vakIlAtane dhaMdho khUba jamAvyo hate. paNa 1921mAM mahAtmA gAMdhInA Adezane adhIna thaine asahakAranA AndolanamAM joDAvA mATe temaNe pUba jAmelI vakIlAtane tilAMjali ApI hatI. pachInA varSe saMyukata pradezanI prAtika mahAsabhA samitinA teo pramukha thayA hatA. teo 1921 mAM doDha varSanI zikSA pAmIne pahelI vAra jelavAsI banyA hatA. AmAMthI chUTayA bAda sva. lAlA lajapatarAyanI samajAvaTathI temaNe lAhoranI paMjAba nezanala beMkanA joinTa seka karIne hoddo svIkAryo hato. 1929 mAM lAlA lajapatarAye sthApela badhI sararvanTasa oNpha pIpala sosAyaTI' nA teo pramukha thayA hatA. 1930 mAM alahAbAda myunisipAliTInA pramukha tarIke temanI varaNI thaI hatI. 1930 ane 32 nA gALAmAM savinaya satyAgrahanI laDatanA saMdarbhamAM teo ThIka samaya mATe jelavAsI banyA hatA. vaLI temaNe kisAna hIlacAlamAM rasa levA zarU karyo hato ane paM. javAharalAla naheru sAthe maLIne temaNe ola inDiyA pejha-Tasa pheDarezana UbhuM karyuM hatuM. 1930-31mAM ke jayAre anAjanA bhAva ekAeka besI gayA hatA tyAre zrI TenDajIe kheDUtone madada karavAnA hetuthI nAkaranI laData zarU karI hatI ane jamInadArI - nAbUdI mATenI hIlacAlano temaNe pAyo nAkhyo hato. ravinaya satyAgrahanI laData makaka rahyA bAda bhAratamAM dAkhala thayelA navA rAjakIya sudhArA nIce UbhI karavAmAM AvelI uttara pradezanI dhArArAbhAmAM keMgresI meMbara tarIke teo cUMTAyA hatA ane 1937 mAM temanI spIkara tarIke pasaMdagI karavAmAM AvI hatI. A spIkara tarIke temaNe dhArAsabhAnuM kAmakAja hiMdImAM calAvavAne hukama karyo hate. spIkara tarIkenI temanI niSpakSa kAmagIrInA kAraNe temaNe dhArArAbhAnA badhA vargonI sArI cAhanA prApta karI hatI. - gAMdhIjIe vyakitagata satyAgrahanI 1941 mAM laData zarU karI tyAre temAM teo joDAyA hatA ane nava mahInA temane aTakamAM rAkhavAmAM AvyA hatA. 1942mAM temanI bIjI vAra dharapakaDa karavAmAM AvI hatI ane bIjA rASTrIya netAo sAthe temane jelamAM pUravAmAM AvyA hatA. e jelavAsamAMthI 1944 nA eMgasTanI 22 mI tArIkhe temane chUTakAro thayo hate. 1946 mAM teo yu. pI. nI dhArAsabhAmAM cUMTAyA hatA ane pharIthI teo spIkaranA pada upara nImAyA hatA, paNa e divasomAM dezanA je bhAgalA karavAmAM AvyA te sAmenA temanA virodha aMge dhArAsabhAmAM keTalAka muslIma lIganA sabhyoe temanA sAme anyanta nAkhuzIbharyuM valaNa dhAraNa karyuM hatuM, jenA pariNAme temaNe taratamAM ja rAjInAmuM ApyuM hatuM. navI baMdhAraNa sabhAnA eka AgevAna sabhya tarIke temaNe hidIne bhAratanI "lingua franca' "rASTrabhASA tarIke jAhera karavAnA prazna upara khUba laData ApI hatI. 1950 mAM TenDanajI rASTrIya mahAsabhAnA pramukha tarIke cUMTAyA hatA. paNa jayAre keMgresanA AgevAnonA aMdara aMdaranA matabhedo kaTokaTIe pahoMcyA hatA tyAre temaNe kaMTALIne A pada uparathI rAjInAmuM ApyuM hatuM. be varSa bAda, naheru keMgresanA pramukha tarIke tema ja rASTranA mahAamAtya tarIke ema banne pada upara cAlu rahyA-e sAmenA virodha tarIke temaNe keMgresanI kArobArI samitimAMthI paNa rAjInAmuM ApyuM hatuM. 1954 mAM tabiyata lathaDavAnA kAraNe TenDanajI keMgresamAMthI paNa alaga thayA hatA. 1956 mAM temanI rAjayasabhAmAM nimaNuMka karavAmAM AvI hatI. paNa lathaDatI jatI tabiyatanA kAraNe te sthAna uparathI temaNe 1960 mAM rAjInAmuM ApyuM hatuM. gayA varSe temane bhArataratnanA ilakAbathI bhArata sarakAra vibhUSita karyA hatAM. TenDanajInuM jIvana ekadama sAduM ane sAdhutAthI bhareluM hatuM. khAnapAnamAM temaNe varSothI khAMDa, mIThuM tathA masAlAone tyAga karyo hato ane moTA bhAge phaLa, zAkabhAjI, tathA goLa upara teo udaranirvAha karatA hatA. thoDAMka paheraNA athavA kuratAo ane gaNyAM gAMThayAM chetIyAM - ATalo najIvo temane vastraparigraha hato. nisargaupacAranA teo niSThAvAna samarthaka ane pracAraka hatA. pitAnA riddhiAMtemAM teo kadi paNa bAMdhachoDa karatA nahi ane potAnA vicAre teo haMmezA bedhaDaka rIte, koInI paNa zehamAM taNAyA sivAya ke koIthI paNa dabAyA sivAya, prasaMganI mAMga pramANe niDarapaNe vyakata karatA hatA. jemAM lokamAnya tilaka vize ApaNe kahI zakIe ke jJAnopAsanA mATe nirmAyalA puruSane tatkAlIna saMge rAjakaraNamAM kheMcI lAvyA hatA evI rIte temanI sAdhutA, satyapriyatA, tyAgaparAyaNanA, dharmaniSThAne dhyAnamAM laIne saMyogavazAta "rAjakAraNamAM ghasaDAI AvelA sAdhupuruSa tarIke temane ALakhavAmAM AvatA hatA. A sAdhupuruSane aMjali ApatAM tA. 3jI julAinA TAImsa eNpha InDiyAnA agralekhamAM samucita rIte jaNAvavAmAM AvyuM che ke, "AjhAdI jaMganA bIjA eka samartha ddhAne yamarAje ApaNI pAsethI jhuMTavI lIdhA che. ApaNane AjhAdI maLI tyAre temanA jIvananI lAMbI kArakIrdinAM keTalAMya ujajavala varSo pasAra thai cUkamAM hatAM. gAMdhIjI dakSiNa AphrikAthI 1914 mAM bhArata khAte pAchA AvyA. te pahelAMthI temaNe rASTrIya hIlacAlamAM jhaMpalAvyuM hatuM ane laDatanI madhyamAM temaNe lagabhaga 40 varSa pasAra karyA hatAM. e cAra dazakA daramiyAna deze arAdhAraNa buddhipratibhAvALA aneka nAmI netAo pedA karyA hatA, paNa e badhA netAonI hAramALAmAM TenDanajI potAnI viziSTa pratibhA vaDe tarI AvatA hatA. temanAmAM asAdhAraNa rAjya ke niSThA hatI ane potAnA siddhAMto pratyenI temanI vaphAdArI ajoDa ane ananya hatI. potAnA siddhAMte sAthe kadi paNa bAMdhachoDa nahi karavAnA temanA AgrahamAM temanuM baLa, ane saMyogenI anivArya mAMgane yathAravarUpe nahi pIchANavAnI nabaLAi--bane rahelAM hatAM. hiMdIne rASTra bhASA tarIke svIkAravA mATe temaNe je tamannAthI kAma karyuM hatuM te pAchaLa temanAmAM koi sAMkaDI prAdezika bhAvanA nahatI, paNa ekatArnI bhAvanAne baLavattara karavA mATe A atyanta jarUrI che evI temanA UMDA dilanI pratIti hatI. temanA sAthIoe ane pachI gAMdhIjIe paNa dezanA bhAgalAne anyanta du:khada ema chatAM eka anivArya AvazyakatA tarIke svIkAryA tyAre paNa, dezanA bhAgalA sAme potAne avAja teo uThAvatA ja rahyA hatA. ane AjhAdI bAda paNa jo teo sattAsthAnethI vaMcita rahyA hoya to te bAbata rAjakAraNamAM bAMdhachoDa avAranavAra anivArya bane che ane prastuta saMgamAM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-62 : prabuddha jIvana papa je maLI zake tema hoya tene pakaDIne AgaLa cAlavuM ane vadhAre jo ke, A prAyazcitanuM svarUpa haju sudhI nakkI karavAmAM AvyuM meLavavA prayatnazIla rahevuM AnuM nAma ja rAjakAraNI kuneha che- nathI ema chatAM paNa, dhvanivardhaka yaMtranA upayoganA kaTTara virodhI A vyavahAru vicAre temaNe kadi mAnya na karyo ene ja evA AnaMda-RSijI gurunA nAte pitAnI ziSyAne Avo doSa AbhArI hatuM. potAne je sAruM lAge tethI lezamAtra pAchA haThavuM te karavA badala prAyazcita pharamAve ane A maMtrano upayoga have karatAM eka upekSita vRddha puruSa tarIke jIvavAnuM temaNe vadhAre pasaMda ' pachI nahi karavA Adeza Ape e tadana svAbhAvika ane cAlu paraMkaryuM hatuM. rAjakAraNamAM aupacArika rIte jene saphaLatA lekhavAmAM Ave parAne anurUpa tema ja dhArAdhoraNa anusAra che, ema chatAM paNa mahAsatI che evI saphaLatA pAchaLa teo kadi paDayA nahotA-A hakIkatamAM ujajavaLakumArI mATe AvI lAcArIbharI paristhiti ubhI karIne temanA nanuM sAcuM mApa-mulyAMkana raheluM che ane chevaTanA vicArajaDa gurue mahAsatIjInA svatvane je hAni karI che te bhAgamAM A asAdhAraNa guNane lIdhe temanAthI jeo judA paDayA atyaMta du:khada, zocanIya ane akSamya che. hatA temanA paNa teo atyata AdarapAtra banyA hatAM. temanuM A ghaTanA dvArA mahAsatIjInA svatvanI hAni karavAmAM AvI jIvana eka tapasvInuM hatuM. teo e virala vyakitaomAMnA eka hatA, che ema kahevAnuM kAraNa e che ke, A saMbaMdhamAM carcA karatAM mahAsatIjI ke jeo bole che te mujaba ja varte che. temanA avasAnathI dezane ema satata kahetA rahyAM che ke, vyAkhyAnanI goThavaNa aMge jema eka sAcA "bhArataratna" nI kheTa paDI che." bIjI aneka pravRttio karavAmAM Ave che tema zrAvaka samudAya sAMbhaLaeka vicArajaDa gurunA hAthe thayelI vAne lagatI potAnI sagavaDa khAtara vyAkhyAtA sAdhu ke sAdhvI vicAraojasvI ziSyAnA svatvanI hAni samakSa 'mAIka' mUke ane sAdhu yA sAdhvI pravacana kare temAM pravakatA tA. 24-6-62 ravivAranA roja ghATakopara khAte cAturmAsa sAdhu-sAdhvIne doSa lAgI zake ja nahi. A maMtrano upayoga karavAmAM mATe tAjetaramAM padhArelA sthAnakavAsI upAdhyAya AnaMdatraSinuM vyAkhyAna doSa hoya to paNa te doSa Ane lagatI vyavasthA karanAra saMghane sAMbhaLavA mATe tyAMnA sthAnakamAM ghaNo moTo zrAvakasamudAya ekaTho thayo athavA saMsthAne gaNAvo ghaTe. vaLI AmAM doSa jonAra guo hatuM. A prasaMge bIjA paNa aneka jaina sthAnakavAsI sAdhuo ane AraMbha-samAraMbhayukata evI bIjI aneka pravRttionuM saMcAmahAsatIjIo upasthita thayAM hatAM. A avasara upara, AnaMda-RSijI lana karatA hoya che. temAM temane doSa dekhAte nathI dhvanivardhaka yaMtranA upayoganA virodhI hoIne AvI koI vyavasthA ane AvI eka nAnI bAbatamAM temane mahAna doSa dekhAya karavAmAM AvI nahotI. pariNAme ekatra thayelI moTI medanI mATe che e na samajAya evI vAta che. A temanI vicAraNA, maLelA AnaMdapinAM vacana sAMbhaLavAnuM azakaya thaI paDayuM hatuM ane samAcAra mujaba, mahAsatIjIe potAnA gurunA gaLe utarAvavA ghaNo ekaThA thayelA lokomAM bhAre dhAMdhala ane dhamAla pedA thaI hatI ane prayatna karyo, paNa A be ne be cAra jevI vAta temanI samajamAM na utarI, caitaraphathI dhvanivardhaka yaMtranI mAMgaNInA pokAro karavAmAM AvyA hatA. temane prayatna nISphaLa nivaDaze ane mahAsatIjIne samudAya pratyenI pariNAme saMghanA AgevAnoe ekatra thaIne e matalabanI jAherAta vaphAdArI khAtara nIcA namavuM paDayuM. karI hatI ke, have pachI jyAre paNa sthAnakamAM moTo samudAya ekaTho thavAnI A du:khada ghaTanAne mahAsatIjInI eka nabaLAI tarIke ApaNe saMbhAvanA haze tyAre saMgha taraphathI dhvanivardhaka yaMtranI goThavaNa karavAmAM jarUra lekhI zakIe chIe, paNa gurunI sAme mAthuM UMcakavAnI hiMmatanI Avaze. alabatta, sAthe sAthe e bAbata paNa spaSTa karavAmAM AvI jUthamAM vasatA, vicaratA ane varSothI AMkhanI pIDAthI herAna herAna hatI ke A sagavaDano lAbha levo ke na levo e vyAkhyAna karatAM sAdhunI thaI rahelA eka sAdhvI pAsethI AzA rAkhavI vadhAre paDatI lAge IrachAnA viSaya raheze. che. AnuM pariNAma gurunA samudAyamAMthI bahiSkRta thavAmAM Ave ane A prakAranI jAherAta thatAM sthAnakavAsI samAje eka prakAranI Ama bahiSkRta thatAM sAdhvIjI kayAM jaIne UbhAM rahe e nAna suno rAhata anubhavI hatI ke muMbaInA sthAnako pUratA dhvanivardhaka yaMtrane savAla nathI, AvI hiMmata dAkhavanAra sattabAlajI jyAM tyAM pAkatA nathI prazna have ukalI game che ane A bAbata jaina sthAnakavAsI saMghe ane ahi paNa je sAhasa eka sAdhu karI zake che e sAhasa eka sAdhvI anumata karelI hoIne dhvanivardhaka yaMtranA upayoga aMge koI ekAeka karI zakatI nathI e paristhitinI upekSA karI na ja zakAya.' vAMdho uThAvavAmAM nahi Ave ane AvI sagavaDanA kAraNe muni paNa AvAM eka tejasvI ane cAre taraphathI kevaLa jaDatA ane paraMparAnI mahArAjonA pravacano sukhethI sAMbhaLI zakAze. gulAmInA vAtAvaraNamAM A jamAnAnI ugatI prajAnuM mana kAMIka Thare Ama taraphanuM vAtAvaraNa, lokonI mAMga-A badhuM dhvani evAM eka sAdhvI-jenAmAM badhI bAjAethI rUMdhatA evo saMyogamAM vardhaka yaMtranI tarapheNamAM hovA chatAM prastuta dharmAcAya pitAnA amuka vasavA chatAM navI cetanAnI koI cInagArInuM, svataMtra ciMtananuM vicAra ke vaLaNanA AgrahamAM ekAeka pheraphAra karaze e vadhAre paDatI ApaNane kaMIka darzana thAya che evAM sAdhvIjInAM svatvanI hAni thatI AzA rAkhavA jevuM mAluma paDayuM che. prastuta AnaMda Rpi dhvanivardhaka joIne-tejovadha thato joine--jenuM dila ukaLI uThatuM hoya evI yaMtrane bilakula upayoga nahi karavAnA potAnA vicAramAM makkama koI javAbadAra, dezakALanA parivartanane parakhanAra AgevAna rahyA che, eTaluM ja nahi paNa emanAM ziSpA mahAsatI ujajavaLakumArI jemane prabuddha jIvananA vAMcako sArI peThe jANe che, ane jeo vyakita ATalA bahoLA sthAnakavAsI samudAyamAM hoya te tene namra keTalAka samayathI dhvanivardhaka yaMtranA upayogane nirdoSa mAnIne bhAve prArthanA ke A saMbaMdhamAM upekSAbhAva na sevatAM ke Tagara Tagara pitAnAM vyAkhyAna prasaMge tene avAranavAra upayoga karatAM rahyAM che-- na joyA karatAM te sakriya bane ane A vicAraDa, dezakALa-anabhinna A temanI ziSyAne Aja sudhI temaNe karelA dhvanivardhaka yaMtranA gurunI sAna ThekANe lAve ane A humiliated--apamAnitaupayoga badala temaNe prAyazcita pharamAvyuM che ane have pachI A yaMtrane sAdhvIne sthiticustatAnI pakaDamAMthI mukita apAve. teo upaga nahi kare evI temanI pAsethI kabulAta levAmAM AvI che. vanivardhaka yaMtranA virodhI sthAnakavAsI sAdhusAdhvIone udda zIne dhvanivardhaka yaMtranA upayoga aMge AjathI Azare bAra varSa ' ane dhvanivardhaka yaMtrane koi paNa saMyogomAM upayoga nahi karapahelAM karavAmAM Avela sthAnakavAsI zramaNa saMghanA TharAvamAM A vAne Agraha dharAvatA upAdhyAya AnaMdapijI ane anya sAdhu yaMtrane upayoga karanAra sAdhu-sAdhvIoe have pachI nakkI karavAmAM sAdhvIone anulakSIne muMbaI - ghATakoparanA sthAnakavAsI jaina Ave te prAyazcita karavuM e ullekha karavAmAM Avyo che ane samAjanA AgevAnone namra nivedana ke zvetAMbara vibhAganA munivaro AzA rAkhavA uparAga nahi karI mahAsatI rAja Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja prabhuddha jIvana ta, 16-7-62 mAM jANItA e muni caMdraprabhasAgarajI be aDhI varSa pahelAM muMbaI ane A kAraNe asaMtapa-roSa anubhavatA zrAvaka-zrAvikAone bAju AvyA tyAre dhvanivardhaka yaMtrane upayoga karavA saMbaMdhe zarU niyaMtraNamAM rAkhavAnuM kAma atyanta muzkela-lagabhaga azakya banavA jokhama UbhuM thavAnI pUrI zakyatA rahelI che. muMbaI - ghATakoparanA AtamAM teo ThIka ThIka akhADA karatA hatA ane keTalAka samayathI muMbaI jena sthAnakavAsI saMghe A bAbata gaMbhIrapaNe vicAre ane AvI bAju cAturmArA karI rahelA AcArya vijyadharmasUrijI paNa A yaMtranA kaTokaTI nivAravA mATe jarUrI prayAso hAtha dharavA kaTibaddha bane upayogane ghaNA vakhata sudhI kaTTara virodha karI rahyA hatA, paNa evI AzA asthAne nahi gaNAya. * * * * * * * AjanI paristhiti pArakhIne gata varSathI have kazA paNa saMkoca vinA "he bhagavAna ! AvatA bhave mane je te jarUra banAvaje, A kAnane munivaro vanivardhaka maMtrano upayoga karI rahyAM che.-- '" paNa temAM paNa sthAnakavAsI che. kAnovA hakIkata pUrata sthAnakavAsI sAdhu-suthvIoe dhyAnamAM levI ghaTe che. thoDA divasa pahelAM eka mitranI tabiyatanI khabara kADhavA mATe vaLI Aje lokonuM jIvana aneka kALAM dhaLAM kAmethI kazu 'sara harakIzanadAsa haoNspiTalamAM javAnuM thatAM tyAM eka paricita yuvAna pita ane adha:patita banI rahyuM che. vaLI insecurity bIna mitrane maLavAnuM banyuM. teo janmathI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina sahIrAlAmatInI dahezate tenA cittane cotaraphathI gherI lIdhuM che. A che. zerabajAramAM temanA mATe vyavasAya che. A ja hospiTalanA kAne kAraNe tenA Ajanarika avAcchane Aje koI pAra nathI. saMcAlanamAM keTalAeka samayathI teo sevAbhAvathI prerAIne joDAA bAbatamAM garIba paisAdAra vacce koI bheda nathI rahyo. thalA che. A mATe meM temane dhanyavAda ApyA ane A kAryane vadhAre ne A asvAnA vALaNa tarIke -- escape-tarIke dhArmika kriyAkAMDo vadhAre apanAvavA meM temane anurodha karyo. temaNe Aje zvetAMbara tarapha ane sAdhusAdhvIonA satsaMga tarapha Ajano mAnavI mUrtipUjaka samAjamAM upadhAna, aThThAI mahotsava, ujamaNAM, varaghoDA samAja khUba DhaLato jAya che. tenA dilamAM vAstavikatAne jamaNavAre, tema ja bInajarUrI navA navA maMdiro UbhAM karavA pAchaLa, tatkALa visAre pADanI dhArmika bhAvanAne asAdhAraNa jAvALA dravya ane zakitano je moTA pAyA para vyaya karavAmAM Ave che ane Avyo che. pariNAme dhArmika pravacanamAM pahelAM karatAM ghaNI vadhAre ajJAnanivAraNa, vyAdhinivAraNa, bekArInivAraNa jevA sthAyI kalyANa-- gIradI thAya che. sAdhusaMtonI vANI akSara akSare sAMbhaLavA pAchaLa teo nAM kAryo pAchaLa pramANamAM bahu ja ochuM dhyAna ApavAmAM Ave talapApaDa thai rahyA che. A lokalAgaNI saMtoSavA mATe dhAmika che e vize potAnA dilanI UMDI khinnatA temaNe pragaTa karI ane pravacanonA sthaLe-jayAM lokonI sArA pramANamAM bhIDa thavAno saMbhava tAjetaramAM sthAnakonA anusaMdhAnamAM jayAM tyAM jaina kilanika Urbho hoya tyAM-dhvanivardhaka yaMtrono upayoga anivArya banato jAya che. karavAnI sthAnakavAsI rAmAjamAM je paraMparA UbhI thai che ane te ghaNI vAra niyana vyAkhyAnazALAmAM zrotAo samAtA nathI. drArA je mAnavarAhatanuM moTA pAyA para kAma cAlI rahyuM che ane sthAnakane bahAra UbhA rahIne TeLe maLIne paNa dhArmika vyAkhyAno sAMbhaLavA- vArasI dhaniko te dizAe pitAnA dAnane je pravAha vahAvI rahyA che ne teo taiyAra hoya che. paNa jyAM dhvanivardhaka yaMtranI sagavaDa te viSe. potAnA dilanI UMDI prasannatA vyakata karatAM temaNe jaNAvyuM ke hotI nathI tyAM aneka bhAI-bahenone kazuM paNa sAMbhaLyA "A badhuM joIne mane kadi kadi evI prArthanA karavAnuM mana thaI Ave vinA hatAza banIne pAchA javAnI pharaja paDe che. A che ke "he bhagavAna! ovatA bhave mane na to jarUra banAvaje, paNa "lAI, bahenone dhvanivardhaka yaMtranA dopa--adoSanI AMTIghUMTI temAM paNa mane sthAnakavAsI jaina banAvaje!" sthaLe sthaLe upAzrayonA rAmajAtI nathI. ane badhe dhvanivardhaka yaMtra hoya che ane ahiM sAnidhyamAM sarvajanasulabha jaina kilaniko UbhI karatA sthAnakavAsI ke nahi - Ama tema divA eka prakArane ati tIvra ropa anubhave rAmAja pratyene temane ahobhAva A rIte pragaTa karatA joIne mAruM che. AvI AjanI paristhiti vacce je AnaMdaRSijI ane anya citta khUba prabhAvita tema ja kAMI vismita banyuM.' '' ' zAdhusAdhvIo A bALAnano Agraha haLavo nahi kare te temanuM AkhuM 1. paramAnaMda naumAsuM vanivardhaka yaMtrano upayoga karavA na karavAnA vivAda ane zrImad rAjacandra-vanajyoti : saMgharSamAM ja veDaphAI javAno saMbhava che ane AgAmI paryuSaNanA zrI jIvanamaNi savAcanamALA TrasTa, amadAvAda taraphaMthI divasemAM je je upAzrayamAM AvI ragavaDano lAbha levAno inkAra pragaTa thayela ane munizrI pUNyavijayajI ( jijJAsu) lekhita ane karavAmAM Avaze tyAM tyAM eka prakAranI kaTokaTI UbhI thavAnI saMgrahita "zrImad rAjacandra-jIvanajayoti " nIcenA ThekANe 0-25 TapAlakharcanA mokalavAthI vinAmUlya maLI zakaze. prAptisthAna : mANekalAla choTAlAla gAMdhI, C/o, InTaranezanala kaeNTana korporezana sa gha dvArA cojAyelAM be jAhera vyAkhyAno prA. li. globa cembarsa, phorTa, muMbaI-1. (1) "rASTrIya tema ja AMtararASTrIya viSayasUci rAjakAraNI pravAhA" sabhya dezomAM vadhatI jatI zUnyatAnI ' ekalavAyApaNAnI-bImArI che girilAla jaina 51 tA. 21-7-67 zanIvAranA roja zrI. muMbaI jena yuvaka saMghanA. prakIrNa nedha: zUnyatA nivAraNano paramAnaMda para kAryAlayamAM (1-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3) sAMjanA 6-15 vAgye, upAya: eka aMgata noMdha, rAjarSi zrI cImanalAla cakubhAI zAha rASTrIya tema ja AMtararASTrIya rAja- sva. bidhAnacaMdra raoNya, maharSi sva. kAraNI pravAho' e viSaya upara jAhera vyAkhyAna Apaze. puruSottamadAsa TenDana, eka vicAra(2) "vimala maMtrI' jaDa gurunAM hAthe thayelI vicAroja svI ziSyanI svatvanI hAni, tA. 25-7-'12 budhavAranA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA dhvanivardhakayaMtranA virodhI sthAnakakAryAlayamAM sAMjanA 6-15 vAgye zrI dhIrajallAla dhanajIbhAI zAha , vAsI sAdhusAdhvIone uddezIne-, 'vimala prabaMdha' e viSaya upara jAhera vyAkhyAna Apaze. bhagavAna, AvatA bhave mane jaina to banAvaje, paNa temAM paNa * saMdhanA sabhyo tema ja A viSayamAM rasa letAM bhAI bahenone sthAnakavAsI jaina banAvaje.' A banne vyAkhyAno lAbha levA hArdika nimaMtraNa che. . avagatanI eMdhANI . sUrajacaMdra DAMgI, 7. maMtrIo, muMbaI jena yuvaka saMdha, mArA jIvananAM keTalAMka smaraNo naM.3 ratilAla maphAbhAI zAha 7 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-2 prabuddha jIvana avagatanI edhANI [kAi ajJAta kavinuM A pada eka pratiSThita puruSa pAsethI sAMbhaLavA matyu je thoDI vyAkhyA sAthe ahI prastuta karavAmAM Ave che. satA avagatanI edhANI.. pIve eThuM pANI, satA avagatanI edhANI, cAtaka rAjAnA rAjA megharAjAne ghera, pANInI padma maDANI, seAnerI derane hemalA helathI rUperI dhAra relANI. satA tAye na pyAsa bujhANI saMtA vagatanI e dhANI. mAnasarovarathI AvyA suha salA, mAchalIe mana ANI, catura cakAra ne cUkIne cAMdanI, AgIye AMkha leAbhANI, satA tAye na tapata samANI satA avagatanI eMdhANI. navayuga kere| mahimA vyApyA, satAnI niSphaLa vANI dAsI nhAtI e tA ra gamahelanI mAyA thai mahArANI, saMtA karmonI ajaba kahANI. satA avagatanI eMdhANI. cAtaka pIve eMThuM pANI, satA avagatanI eMdhANI bhAvArtha : A pada satene sadhIne e mATe racAyu che ke te akhUTa AnadabhaMDAranA mAlika che, te paNa kahevAtA sate Aje viSayAnu gaMdu pANI pI rahyA che. yaza kIrtinA mAne vaza thai viSayI puruSonA malIna mukhathI pratiSThA prApta karavA jhage che ApaNe sarve kAmeAnI AgathI maLI rahyA chIe. saMtenI pAse zAMti prApta karavA jaie chIe. tyAM paNa pANIne badale peTrola maLe che. A duHkhathI du:khI thaine kavi "avagatanI eMdhANI' gAya che. medharAjA zuSka khetarone lIlAchama karI de che. ApaNe potanI tRSA chIpAvavA mATe medharAjA sAme joie chIe. te pAte ja tarasyA che ane Aje temanA ghera pANInI parabanI jarUriyAta dekhAya che. je cAtaka svAtikSudra sivAyanA bharelA taLAva, kUvA ane sarAvarAnA pANIne icche nahi te cAtaka pakSI Aje e pANI pIvA mATe lAlAyita che. ' cakravatI, vAsudeva, indra ke mahendranA sanmAnathI nispRha sAdhu kayAM? ane tuccha viSayeAnA kIDAonI khuzAmata karanArA AjanA sAdhu kayAM? je sata kaivala AtmAthI prApta AnaMdane upabhAgakare che te jo enA AhAra karanArI mAchalI jevI tuccha vastuo para najara bagADe to tethI adhika pAyamAlI zuM? vartamAna bhautika viSayapradhAna nAstikamaya vAtAvaraNe sAcA sAdhusatAnI vANIne paNa jANe niSphaLa sarakhI banAvI che. evu lAge che ke AsapAsa cAre bAju vikRtionI gaMdakI eTalI vadhI gai che ke ApaNe tenI madhyamAM besIne AdhyAtmika sattvanI suMgadha levAnI icchA rAkhIe te paNa durgaMdhanA jaMtu nAkamAM pravezyA vinA na rahe ! sapheda koDhanA roga thanAra potAne gArAbAbu samaje evI ApaNI avadazA che. saMsAranI mAyA je mRgajaLa samAna che tene ApaNA sAdhu satA dAsI banAvavA mATe paNa taiyAra nhotA. te mAyA Aje paTTarANI banI beThI che e karmonI vicitra kahANI che. sapAdakaH 5, surajacaMdra DAMgI 57 mArA jIvananAM keTalAMka smaraNA-3 kama yAga--sAmAjika pravRttie asahakAranA AMdolana samaye mAMDalamAM UbhI thayelI rASTrIya zALAnA avenika ane pAchaLathI pagAradAra zikSaka banyo hoi zikSANa uparAMta rASTrIya pravRttio saheje ja mAthe AvI paDI ne e rIte jAhera kSetramAM dhIre dhIre AgaLa AvavAnI tako sAMpaDI. zarUAtanA varSomAM dArUnA pIThA para ane vilAyatI kApaDanI dUkAno para pikeTiMga karavAnuM hatuM. rAtre vaLI gAmaDAomAM javAnuM, koMgresanA sabhyo banAvavAnA, vyAkhyAna ApavAnA ane reMTiyApravRtti paNa calAvavAnI hatI. sAthe zikSaNakArya te saMbhALavAnuM hatuM ja, Ama Akho divasa satata pravRttio cAlyA karatI. kayAreka nAnA nAnA phaMDaphALA paNa karavAnA ane enA bAja ghaNuMkharuM mAre mAthe AvatA. paNa ethI eka lAbha e thayo ke prakRtithI huM bhArUM zaramALa sarva varganA lokonA paricayamAM AvyA. jIbha paNa kaika khulI. strIvargamAM te mAre ja pharavAnuM hoi gharagharanA nikaTa paricaya vadhyo. Aje 8,000nI vasatImAM nAma ghaNAnA mane haiye nathI rahetAM, paNa gAmamAM bhAgye ja evuM koi haze je mane 'gurudeva ' kahIne na bAlAvatuM hoya. amArI rASTrIyazALAmAM zikSakane mULathI ja gurudeva kahI bolAvavAno rivAja hoi Aje to 'gurudeva' mAruM upanAma banI gayuM che. kAryo ke vaDIla bUjho paNa e ja nAme mane bAlAve che. kAraNake mAru mULa nAma emane jhaTa heMye nathI caDatuM. AjasudhI hajAro vidyArthI o mArA hAtha nIce pasAra thayA hoi, tema ja keTalIka komeAmAM to huM e kALe otaprota thai gayA hoi, uparAMta rezanI'ganAM yugamAM mAmalatadAra sAhebanI sahIthI mane rezina'ga khAtuM paNa sAMpeluM hoi, sahu sAthe nikaTano paricaya ane gharagharanA bhAmiyA banI javAthI e nAma sarvasAmAnya banI gayuM che. pitA eka lAkaDIe gAmane hAMkanAra vIra rASTrabhakata hatA. ghara sAduM, meDI, mALa, oraDA ke osarI vinAnuM jhUMpaDA jevuM, chatAM saradAra vallabhabhAi paTela, devadAsa gAMdhI, dezabhikSu maNilAla koThArI, paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prajJAcakSu paMDita sukhalAlajI, paM. becaradArA, munizrI saMtabAlajI, dAdA dharmAdhikArI, svAmI satyabhakatajI, zrI DhebarabhAi, svAmI AnaMda, narahara parIkha, jugatarAma dave, tathA bhavAnajIbhAi arajaNa khImajI ane DaoN misa heAna-amerikana viduSI uparAMta anya kSetranA aneka nAnA moTA atithionA yajamAna banavAnuM mArA kuTuMbane sadabhAgya sAMpaDayuM che. paNa emAM kai vizeSatA nahotI. je vizeSatA hatI te e hatI ke vidrAna ke kAryakaro ahIM Ave to loko badhAM emanI pAchaLa pAchaLa pharyA kare, paNa koi emanI muzkelIono khyAla na kare, jyAre huM kalAka be kalAke emanI ekI--bekInI jarUriyAta viSe pUchI letA ne e rIte vyavasthA karI emanA hRdayamAM sthAna meLavI leto. amerikana viduSI misa jadAna sAthe AvelA zrI hIrAlAlabhAie mane pUchyuM ke ' Atithya satkAranI A suMdara bhAvanA tame karyAMthI zikhelA ?' amerikAmAM atithi Ave to yajamAna tarata ja pUche ke 'Do you - want to go to the cloak room? " kAraNa ke jhabbo TIMgADI ekI-bekI mATe javAnuM hoi tyAM cloak room no artha jhADApezAbanI rUma karavAmAM Ave che. meM kahyuM ke huM to evuM kaMi ja jANatA nathI, paNa anyanI muzkelI samajavAnI bhAvanAmAMthI mane A vyavahAradraSTi prApta thai che. " rASTrIya, sAmAjika ke dhArmika aneka pravRttiomAM agrabhAga bhajavatA hAI pachI badhA bAja ghaNuMkharuM mAre zire ja AvatA. AthI pratiSThA-pUjana Adi utsavomAM mArI cAlu zALAe sevA mAMgavAmAM AvatI. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 167-62 zramano mahimA mULathI ja samajo hoi tema ja rASTriya dhArmika zikSaka zrI navInacaMdra ajarAmara savAra paDe ne Dola bharIne lUgaDAM pravRttine kAraNe ghaDatara thayuM hoi nAnuM moTuM kAma karatAM saMkoca kadI mane dhovA ApI jAya. "suMdarama' kavinAM mAtuzrI maraNa pAmyA te thato nahIM. ghare 3-4 se ane 2-3 pADAM hoi chANa-vAsIduM temane bhAi subadhu mArI oraDIe AvI patra hAthamAM mUkI karavAnuM hoya, mATInI divAlo chAMdavAnI hoya, gharanuM chAparUM khoLe mAthuM nAkhI raDI paDela. anekone huM AzvAsana Apate, cALavAnuM hoya, kayAreka bheMsane cAravA javAnI paristhiti nirmANa aneka AzvAsane levA paNa AvatA pravAsamAM ke manoraMjana thaI hoya ke khabhe cArAno bhAre upADIne lAvavAno hoya chatAM mane kadI kAryakrama samaye pAchaLanA cokamAM suI gayelA keka nAnA vidyArthIone evuM kAma karavAmAM saMkoca ke zarama udbhavyAM nathI. bheMsane dohavAnuM upADI, nADI jADI pezAba karAvato ne pachI emane UMcakI jaI sUvADI te mAre mAthe ja hatuM. uparAMta mAMDavIe dUdhavALIonI joDe besI dete. A sevAnI havAthI da. mu. nA badhA ja kAyadAo mAre mATe dUdha vecavAnuM paNa hatuM. chatAM mane kadI e kAryamAM mAruM AcArya dUra thatA. ane tethI kaika vidyArthIo mArA nAme eno lAbha paNa paNuM (zALAmAM 4-5 varSa AcArya paNa hatI ke eka lekhaka uThAvI jatA je meM pAchaLathI jANeluM. eka lUlo vidyArthI badhAne narIke maLatI rahelI pratiSThA khADI AvI nathI. ne ethI ja Aja khUba pajavato. jamyA pachI eMThI thALI laI cAlatAM thALI namI 60 mAM varSe paNa zALAmAM inspekTaro Ave ke e. jI. TIcarsa kaeNle- paDI ne mAruM bhANuM eMThathI bharAI gayuM. huM bhANA parathI UThI gayo. janA zikSako Ave, ane rasoDuM zarU karyuM hoya to kaDakaDatI ThaMDImAM vahelI e A joi lAcAra banyuM. paNa meM kahyuM ke "kaMi nahIM bhAi! ravAre dUdha-dAtaNa laIne jauM, jarUrI khUTatI vastuo ke vAsaNa paNa huM to tArI pAsethI eTalI ja AzA rAkhuM chuM ke tuM badhA sAthe upADI lAvuM. kAraNa ke eTalA vahelAM bIjAnI madada maLe paNa kayAMthI? premathI varte te sAruM. ' huM bhUkhyo rahyo. ardhabhUkhyo to eka ja rasoDAne boja mAre zire ja naMkhAte hoi ghara vasAvavA jevI TaMka rahyo, paNa e bhAinA jIvanamAM sAro evo pheraphAra thai vyavasthA karavI paDe ne tethI jarUrI vastuo meLavavA doDAdoDI paNa gayo, ane te mAro thaI rahyo. AvI ja rIte akkaDa karavI paDe. e. jI, TIcarsa kaeNlejanA praoNphera zrI akSuvAlA sAhebe rahelo kacchanA divAnane putra jyAre mAMdo paDayo ane mitrone miTiMgamAM kaheluM ke, "ame kaMI zikhavavA nathI AvyA, paNa tamArI sahavAsa khei beTho tyAre eNe mArI madada mAMgI, ane jyAre huM pAsethI zIkhavA AvyA chIe. juone 60 varSa thavA chatAM ratibhAi enI sevAmAM hAjara thayo tyAre e raDI paDaze. kaika vidyArthIoe savArathI rAtanA 10 sudhInI amArI vyavasthA mATe keTalI doDAdoDI divALI vekezanamAM potAne tyAM AvavA AmaMtraNa ApyA. divAnanA kare che? kharuM zIkhavAnuM to A zrama ane sevAnA pATho che." putre te ghare tAra paNa karI nAkhyuM. paNa huM te mArI sAdhanAmAM jarUra paDaze game tenA gharamAM ghusavAno ane joItI vastuo masta hato nahotI tyAre mAnanI icchA ke nahotI saMbaMdha jALavI kheMcI lAvavA mAro adhikAra haju mAnya rahyo che. jo ke chellA thoDA rAkhI lAbha uThAvavAnI IcchA. Ama dakSiNAmUrtinuM jIvana mAre mana varSothI mAnavamana kaMika saMkIrNa banavA lAgyuM che, ema chatAM AMkhanI eka sAdhanAno kALa hato. A sAdhanAthI AkarSAI. pravAsamAM sAthe zarama haju TakI rahI che. A prakAranI vyavasthA karavAnI hathoTI besI AvelA 50 jeTalA vidyArthIoe to sAkarabhAI gRhapatine chUTA javAbI lApasaMge keTalAka mitro mArI sahAya mAMge che. navakArazI karI mane e sthAne goThavavA nAnAbhAIne arajI paNa karelI. ke jJAti-bhajanamAM pIrANInI vyavasthAne beja ghaNuMkharuM mAre Ama 'ratanA bhaMgIthI mAMDI nAnAbhAI sudhInA harekane prema zire ja nAkhavAmAM Ave che. AthI kayAreka chokarA risAya te meLavI zakaye hatuM, jethI mArA pUjya gurudeva zrI harabhAi trivedI chokarIonI TakaDIo utArI kArya pAra pADI zake che. paNa have Aje paNa eTalo ja prema ane mamatA mArA pratye rAkhI rahyA che. jenA yuvaka saMghanA sabhyo tathA yuvAna mitronI madada pUratI maLI rahe che. jethI gayA varSe koMgresa adhivezana upara jatAM emaNe mane rahevA Ama sevAdhavAmAM paDelo hovA chatAM mArI ahiMsA- karavA uparAMta lAiTa suddhAMnI khAsa goThavaNa karAvI ApI zALAne premanI sAdhanA mATe te dakSiNAmUrti saMsthAe ja bhogya kSetra vizALa oraDe kADhI ApyuM hatuM, tema ja nahAvA vagere mATe pUruM pADayuM hatuM. vidAthI-zikSaka vacce eka prakAranI maryAdA rahe che. vijJAnarUmamAM vyavasthA karI ApI hatI. e divasemAM vidyArthIonA kaMika svamAnano prazna paNa naDe. paNa da. mU. saMsthAnA I. sa. aMdaranA jhaghaDAonuM nirAkaraNa lAvavAmAM ghaNIvAra harabhAI mUMjhAtA. 1931 mAM zrI harabhAI trivedInA ziSya tarIke huM mAdhyamika adhyA paNa enuM mULa huM harabhAI pAse rajU karI emanI muzkelI haLavI pana maMdiramAM dAkhala thai TreinDa banela, tyAre tyAM huM eka karate. kAraNa ke koI paNa vidyArthI mArAthI kazuM paNa chupAvate nahIM. vighAthIM ja hato. mArI jIvanasAdhanAne A gALA daramiyAna ajANyA AvA mIThA saMbaMdho bAMdhI meM dakSiNAmUrti choDayuM hatuM. vighArthI o tema ja meTerAMo sAthe premabharyA saMbaMdha bAMdhavA mATe ' pharI. 1934 mAM mahAtmA gAMdhIjI bhAvanagara jatA hoi huM anukULa kSetra hoi meM tyAM enI sAdhanA karI. e mATe zarUzarUmAM 2-3 mitro sAthe e ja gADImAM caDI beTho hate. sTezane meM keTaluMka sahyuM, keTaluMka khamI khAdhuM, kaDavA ghUMTaDA paNa pIdhA tema ja sTezane ame mahAtmAjI pAse jai UbhA rahetA. AthI AkhI kyAreka apamAna paNa rAhI lIdhAM. paNa prema ane sevA e mArAM rAtane ujAgare hoi gAmamAM vyavasthA karI ame da. mu. mAM pahoMcyA jIvanasUtro hatAM. ethI nAnA ke moTA koinuM paNa kAma karyA vinA ane jarAka lAMbA thatAM ghasaghasATa UMdhI gayA. bhajanane samaya huM raheto ja nahIM. pariNAme je 4-6 mArA huM tyAM rahyo e dara- thatAM pahelAM 50 vidyArthIo svayaMsevako banyA hoi jana mATe miyAna meM dhIre dhIre navI havA-navuM vAtAvaraNa saryuM. koi nAnA emaNe mane aMguTho pakaDI jagADayo. 'mitro! ame te gAmamAM vidyArthI onA page parezana karAvavAnuM hoya te (kAraNa ke jamIna UtaryA chIe." ne javAba vALyo. paNa rasnehabhAvathI baMdhAyelA e kAMkarAvALI hoI ghaNAnI pAnIo pAkatI ne oparezana karAvavuM mane kayAM choDe tema hatA? mane e badhA viMTaLAi vaLyAM ne paDanuM) vidyAthIM raDe ne kahe ke "ratibhAi Avaze tyAre ja Aparezana amAra saranAmuM meLavI gAmamAMthI sAmAna lai AvyA, ane karAvIza.' AthI e mArA khoLAmAM sui jAya te pachI ja zastrakriyA netAo sAthe amane paNa sthAna kADhI ApyuM. e bALamitrAne cAle. saMsthAnA davAkhAnAmAM ja mArI rUma che je koI dardI banIne Ava rane joIne huM gaLagaLo thai gayo. 1937 mAM haripurA Ave e mArI rovAne bhoga bane ane mAro thaIne ja jAya. - koMgresa adhivezanamAM mAro ci. bAbu khavAyo hato. tyAre paNa kAraNa ke game te kAma karavAmAM ke vamana paNa sApha karavAmAM meM e ja mitroe rAtanA 12 vAgyA sudhI doDAdoDa karI mane putra jarA paNa saMkoca ke gu.rA sevI nahotI. mahAvIra jaina vidyAlayanA meLavI ApavAmAM sahAya karI hatI. Ama be cAra dAkhalAo ApIne Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-7-62 prabhu huM jI va na ja huM dakSiNAmUrti sAthenA saMbaMdha pUro karUM chuM. kAraNa ke hareka vidyArthI mitro emanA vAlIo vagere sAthenA snehasaMbaMdhAnuM varNana karUM te khAsuM majAnuM eka pustaka bharAI jAya. Aje to ghaNAnAM nAmeA paNa bhUlo gayo chuM. huM Ama je sAdhanA da. mU. mAM karI hatI e ja sAdhanA ghare paNa cAlatI, kaiMka vidyArthIo mAthuM dukhe te mArA khALAmAM mAthuM nAkhIne sUI jatA ne huM emanuM mAthuM dAbatA. kayAreka mArA paga du:khe to e paga kacaravA maMDI paDatA. bhUkha lAge to kabATa ughADIne khAvAnuM paNa khAtA. ghare na houM to paNa dharmazALA hAya ema ghara ughADI ramavA bese. A premasaMbaMdhane kAraNe vekezana hAya ke rajA hAya, zALAnuM makAna bhAgye ja baMdha thatuM. eka Ave ne eka jAya. eka vidyArthI kahe 'gurudeva! mane corI karavAnI Teva paDI che' to huM enI Arthika sthiti nabaLI hoi roja paisA vAparavA ApuM. kayAre icchA thAya to khajUranA bhajIyAM khAvAnI mAMgaNI kare. kahyAM pramANe gharamAM bhajIyAM na bane te huM na khAvAno Agraha pakaDatA satyAgraha karato, pariNAme ene khavaDAvIne ja pachI khAtA. hAla e bhAMDUpa-muMbaimAM M.B.B.S. DaoNkaTara che. chatAM zALA cheADayA pachI kadI maLyA ja nathI, kaiMka vidyArthI mAbApa na Ape te lADa karI bhajIyAM khAvA paisA lai jatA. muslIma vidyArthIo khAkharAnA zokhIna. enI mAMgaNI kare ne khAya tyAre ja mane chADe. kaiMka vidyArthIo haoNsathI gajavAmAM nAkhI mAre mATe peMDA lAve, koi 2--3 bhajIyAM paDIkAmAM bAMdhI lAve, meDhAmAM pAna hoya chatAM pAna sAthe ekAda khAvuM paDatuM. pAna khAvAnI Teva ja nahIM paNa koikanA AgrahathI khAi leto. kaiMka vidyArthIo mArA hAthamAMnI vastu laine khAvA lAgI jAya ne huM paNa mArA hAthamAM AvelI vastu emanI vacce vaheMcI dauM. kaiMka grAmINa vidyArthIo to gAmamAMthI kharIdIne paNa koi navI navI cIjo tema ja nAstAnAM paDIkAM lAve ne temAMthI thoDuMka huM lauM tyAre ja e rAjI rAjI thai jAya. Ama vidyArthIo mArAthI kazuM ja aMtara rAkhatA na hoi huM emanA doSo jANI zakato ne ethI emane sudhAravAnA paNa prayatna karatA. 40 varSanA lAMbA itihAsamAM aneka AcAryo AvyA ne gayA. kaiMka kamiTIo AvI ne gai, paNa saMsthAnA AdikALathI Aja paryaMtano huMja eka mAtra sAkSI ane prANarUpa hoi navA vidyArthIonA vAlIo prathama mane ja maLe. pustako, phI, noTabuka vagere mATe jarUravALA sahAya mAMge to huM ghareghare pharIne jUnAM pustako mAMgIne meLavuM ane emane pUrAM pADuM. kayAreka anya phaMDaphALAmAMthI yA madada meLavIne paNa sahAya karuM. zALAmAMthI UtarI gayelA kaiMka hoMziyAra vidyArthIone badhA ja prakAranI madada meLavI ApI pharI zALAmAM kheMcI lAvyo chuM ane evAone B. A. sudhI pahoMcADI nAkarIe paNa vaLagADayA che. evAo Aja paNa e upakAra saMbhArI gaLagaLA thaI jAya che. kAraNake meTA ane vagavasIlAvALA emane chAtrAlaya ke kAlejamAM dAkhala karAvavAmAM niSphaLa gayelA tyAM huM saphaLa thayelA. 1942 mAM vidyArthi nIonA pravezanA prazna Avyo. tyAre me virodha karelA ane kamiTine lAMbI 4 pAnAnI arajI ApI be varSa dvAra baMdha rakhAvelAM. gai sAla banelI eka ghaTanAthI tyAre meM karelA virodha sakAraNa hato ema mane Aje paNa spaSTa bhAse che. paNa 1944 mAM navI havAne mAna ApavuM paDeluM tyArathI e saMkhyA vadhatI vadhatI Aje zALAmAM bhaNatA kula vidyArthIo 325 nI saMkhyAmAM vidyArthinIonI saMkhyA 70 sudhI pahoMcI che. chatAM vidyArthIonI jema vidyArthinIono paNa e ja rIte me' prema saMpAdana karyo che. AthI mAru ghara emane mATe paNa sadA khulluM ja rahyuM che. mA paTTa tyAM sAMje aneka vidyArthIo bhaNavA AvatA. huM bahArathI pharIne AvuM tyAM sudhI mArA pitA badhAMne sAthe baeNsADI prArthanAo karAve ne pachI koi aitihAsika dhArmika vArtA kare. eka ghare chokarIone bhaNAvI emanA ghera mUkI AvuM ne pachI bIjA ghare chokarAone bhaNAvuM. nAnA gharamAM saMkaDAza veThIne paNa 15-20 vidyArthIo mAre tyAM sUi jatA. eka vidyArthI jagyAnA abhAve mArA bhegA sUi jato. A abheda bhAvane kAraNe huM jamato hou to koi mArA bhegA jamavA paNa bese. khAsa karIne chekarIo to ghaNI vAra mArI ci. putrI bhAratI sAthe mane 'kAkA--kAkA' kahI mArA bhANAmAM ja jamatI. Ama mAruM nAnakaDuM ghara eka pUrvakALanA AkAma jevuM vizALa kuTuMba jevuM banyuM hatuM. AthI eka vidyArthI rAtre 11-12 vAgye Ave ne mane jagADI saMskRta vAMce tyAre ja mane cheDe. e vidyArthI hAla bhUja - kaccha lAlana kolejamAM prophesara che. vidyArthinIo to mane japavA ja na de. bapeAranI rajA- recess-hAya ke bhAjana para houM' tyAre paNa adhyayana cAlyA ja kare. A prakAranI AtmIyatAne kAraNe kayAreka AcArya ane emanI vacce koi gUMca paDe tyAre e gUMca ukelavAnuM kAma mAre mAthe ja nAMkhavAmAM AvatuM. vidyArthIonI zALAmAM bharatI karavAnI hAya tyAre ghera ghera bhaTakIne khe cI lAvavAnuM kAma paNa mAre ja mAthe AvatuM. AthI gAmanI zerIomAM pharatA hAu tyAre nAnAM nAnAM bhUlakAM 'je gurUdeva' kahIne mane mUMjhavI mAre. kanyAo ane enI mAtAo vaLI snehathI AgrahapUrvaka gharamAM AvavAnuM AmaMtraNa Ape ne kaMika khavaDAve tyAre ja mane cheDe. zALAmAM paNa aneka kanyAo mane kAMika ne kaMIka khAvAnuM ApyA vinA rahetI ja nahi. eka moTI kanyA roja mane bhakitabhAvapUrvaka eka patAsuM chAnuMmAnuM ApI jatI ane na lau to nirAza thatI. A snehane kAraNe pravAsamAM chekarIo ph la yA pAyaNAM vINI lAvI mane gajarA bAMdhe, bAjubaMdha bAMdhe, koi gaLe mALA banAvI paherAve to koimArITopImAM pharUmanuM khAse. AvIja sthitimAM jhADanI DALI paDavAthI mArI gaLAnI kAMThalI bhAMgI gai hatI. keTalIka vAra vargamAM AvuM to kAnApha usI thAya, sahunI AMkhamAM kaika navI camaka dekhAya ane tethI Aja che zuM enI kalpanA karUM e pahelAM to koi kanyA AvI gaLAmAM hAra paherAvI jAya, koI zrIphaLa mUkI jAya to koi khAvAnuM paDIkuM ke patAsAM paNa mUke. huM muMjhAi jAuM' ke zALAmAM A zuM? zA mATe? koNe Amane AvuM zIkhavyuM haze? paNa chevaTe eTaluM ja tAravI zakayo ke emanA dilamAM UbharAtA premane vyakata karavAnI emanI A eka aNaghaDa rIta ja hatI. Ama emanA premathI huM mUMjhAI paNa jato. chokarA chokarIonuM dila kholavAnuM huM sAdhana. jANe ke vidyArthI vidyArthinIonI 'mA', koI parIkSAmAM corI kare ke karAve to ghera AvIne sApha dile kahI nAMkhe, paNa amane evA vizvAsa ke 'mA' peAtAnA bALakone ' Thapako Apaze paNa vagAvaze nahIM. game tevI vAta karatAM mArI AgaLa zarama nahIM ke saMkoca paNa nahIM ne ethI ja najIkanA bhUtakALamAM AvatI AMdhIne snehanI mIThAzathI huM rokI zakayo hato. jo ke ugrapaNe bAlatA evA vidyArthIone caDAvavAnA AkSepa mATe mAre khUba sAMbhaLavuM paDayuM hatuM. paNa e gupta bheda huM kevI rIte pragaTa karU ke eka mAtAnI adAthI jo meM emanI varALa chAtI para na jhIlI lIdhI hota to e rUdhAyelI varALa kevA bhaDako pedA karata? joke Aje te meTrikanA e vidyArthIo evA vicAra mATe pastAya che ne kahe che ke 'jo ritabhAi na hota to ame ADA mArge caDI jaI amArUM bhaviSya kevuM bagADI besata ?" paNa mArI emanA ane zALA pratyenA hitanI vAtana samajanArA TUMkI dRSTinA mANaso potAnA gaje mane mApI mArA para 'khaTapaTiyA', 'AdhIpAchI karanAro'vagere AkSepa mUkayA kare che, je eka rojanI vastu banI gaI hoI meM enI paravAha bahu aMze cheDI dIdhI che. kAraNake nirdoSa ane svaccha dila Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 prabuddha jIvana tA. 12-7-2 bALakonA akhaMDa premapravAharUpa sarovaramAM nahAvAne kAraNe je pavitra ane nirdoSa AnaMda huM TI zakuM chuM tyAM virodhanuM haLAhaLa jhera bhANa- mAtramAM ja vilIna thaI jAya che. Ama e nirdoSa bAlapremamAM koI devI tAkAta bharI paDelI hoI evA e bAlakrirastAo rUpa vidyArthIvidyArthinIonI huM AratI utAravAmAM mAnuM chuM. kAraNake yugethI bALako para abAdhita sattA calAvanArA amArA jevA guruoe je pApa karyuM che. enA prAyazcita mATe have emanI sevA e eka mahAmaMgalakArI mahAparva manAvuM joIe ema mane lAge che. A premabhAvanAne kAraNe kayAreka vidyArthIo ke vidyArthinIo aMdaroaMdara laDe ke abolA le tyAre mAruM kALajAM kapAI jAya ne tethI huM gAMThanuM kharcane paNa emane sAMdhu ane bhegA besADI khavaDAvuM tyAre ja mane jaMpa vaLe. A premathI keTalAka Aja paNa mArI pAro kaMIka ne kaMIka kharcAve che. temaja huM pote paNa evo keTaleya beja UThAvato rahyo chuM. kamAMka chabIjathI bhaDakIne AvelA InspekaTaro zarUzarUmAM emane dhamakAve, vAka nAM thai jAya ane temAM paNa rAyacurA sAhebanI to jabarI dhAka. paNa ame e premanA jAduthI emane vaza karI letA. pariNAme e inaspekaTara jAte mane baLavA Ave, kayAreka viramagAma maLavA bolAve, koI amArI pAsethI davA maMgAvyA kare te koi thelI bharIne khAkharA lai jAya. ane e rIte AtmIyatAno saMbaMdha baMdhAvAthI zALAne ghaNo lAbha paNa thayo che. Ama A mArI premasAdhanAne prayoga kevaLa vidyArthIvarga pUrato ja maryAdita nahote. zALAnA paTAvALacokiyAta paThANa mAMdo hoya to huM jAte ja TIphInalaine jamADavA jAuM, rAje kayAMya najIkamAM gayo hoya to tyAM sudhI besI rahyuM. A vRttine kAraNe Aje paNa aneka du:khiyArA mArI pAse Ave che ne keTaluMka huM pote ane bAkInuM bahArathI meLavIne paNa emane sahAya karuM chuM tyAre ja mAro AtmA zAMta thAya che. paNa have keTalAMka varSothI eTale sudhI para pahoMgAnuM nathI ane mane bhAre du:kha rahyA kare che. eka bIja paNa bhAre du:kha mane saMtApe che ke sarvanA dilamAM praveza pAmavAnI IcchA ane bhAvanA chatAM ApaNA potAnA ja keTalAka sAdhamAM bhAIonA dilamAM huM praveza pAmI zakya nathI, je mAro A bAbatamAM moTo parAja" che. anya pravRttiomAM pAkistAna rUpe dezanA bhAgalA paDayA tyAre rAdhanapura, pAlaNapura, dasADA, vaNoda, bajANA ane pATaDI e bavA sarahadanA rAjame ekabIjA sAthe joDAyelAM hoI temaja rAjakartAo pATaDIne bAda karatAM muslIma hoI pAkistAnamAM bhaLavA mAMgatA. hatA, tyAre meM mane mArA eka vidyArthI mitra bhAI jayaMtIlAla bAlacaMde khUba kAma karyuM hatuM. A aMge ame zeTha kAMtilAla IzvaralAla tathA zeTha jIvatalAla pratApasiMha vagerene sajAga karavA tathA te aMge ghaTatI kAryavAhI calAvavA khUba lAMbA patravyavahAro karelA. amadAvAda pAMjarApoLanA vahIvaTadAra zeThajI zakaracaMda mohanalAlane paNa pATaDI darabArane samajAvavA lakhatA rahelA. e badhA rAjo vacce cAlatAM 'konphIDenTiAyala' patro ke gupta jinAone bheda bhAI jayaMtIlAla meLavI lAvatA ne pachI e aMge ame ghaTata prayatna karatA. pariNAme zeTha zrI kAMtilAla IzvaralAle khUba doDadhAma karelI ne navAba pAsethI emane pUchayA vinA kazuM ja nahIM karavAnuM vacana meLaveluM. zrI karacaMda zeThe paNa mAro patra pATaDI darabArane pahoMcADavA moTara lai eroDrAma para pahoMcelA, jayAMthI teo uTI javAnA hatA. paNa amArI A kAryavAhI khUba gupta hoI e vize have kaMI vizeSa lakhavAnI jarUra nathI. paNa ema chatAM e badhA rAjaya hiMdI saMdhamAM dAkhala thayA hoI ame lIdhelI ' mahenata mATe amane khUba AnaMda ane gaurava prApta thAya che. rAjakIya kSetre :- pAkistAna ApavAthI ApaNane 18 rIte lAbha che, e saMbaMdhI janmabhUmi' mAM meM eka lAMbe lekha mekalela, je 1942 -43 nA gALAmAM chapAyelo. 1942 mAM hindu - muslima samAdhAna mATe meM mahAtmAjIne lakheluM ke, jayAM sudhI 5 hiMdu, muslima ane 5 nona-muslImanI kebIneTa nahIM racAya tyAM sudhI mane samAdhAna zakaya lAgatuM nathI. kAraNake, muslImone 1/3 thI vadhu beThaka na maLe evuM sAmAnya hiMdu mAnasa che, jayAre muslImone saMtoSa thaze ke hiMduo moTI bahumatImAM nathI ane chevaTe e ja pramANe madhyastha pradhAna maMDaLanI 1946 mAM racanA thai tyAre emAM 15 ne badale eka nonamuslimanA ghaTADAthI 14 nI racanA thai hatI ane ethI ja samAdhana zakaya banyuM hatuM. anya pravRttio : gAmanA aneka nAnA moTA sAmAjika kAryomAM te huM AgaLa ja houM. maMDaLanI sthApanA, vyAkhyAnAnI goThavaNa tathA netAonA satkAra ane sevAnI javAbadArI mAre zire ja Ave. rezanIMga yugamAM amo mitroe anAja, khAMDa, gyAsatela vecavAnI javAbadArI upADI lIdhI hatI. pAchaLathI sarakArI rAhe kArDa kADhI ApavA mANasanI saMkhyAmAM ghaTADo---vadhAro karI Apo e badhuM mAre mAthe AvyuM hatuM, jethI mAruM ghara rezaniMga ophisa jevuM banI gayeluM, paNa emAM eka suMdara kAma thayuM ane te e ke matadAra lIsTa banAvavAnuM kAma ame mitroe upADI lIdhuM hatuM. samagra gAmalokonuM lIsTa vibhAgavAranoi, eka ja vyakitanuM nAma ghaNI komamAM nIkaLI paDatuM, jyAre ame ghara naMbara tathA pUrI aTaka sAthe matadAra lIsTa banAvI raju karyuM. kalekaTara sAheba A joI khuza thayA ne emaNe te pachI eja rIte matadAra lIsTa banAvavAnA hukame kADhayA. anya jIllAonI to khabara nathI, paNa amArA AkhA jIllAmAM to ame dorelA mArge ja gharanaMbara - vairDa tathA aTaka sahita patra taiyAra thayA che, ane A rIte eka upayogI sevA banI che. jo bIje paNa A ja paddhati amalamAM AvI haze te e paddhati amalamAM lAvanArAAmAM amAro paNa hAtha hoI amAre mATe e eka gauravavArI bInA gaNAze. dhArmika pravRttio jana samAjanI dhArmika pravRttiomAM te ghaNuM kharuM mane khare kheMcavAmAM Ave che, paNa jainetara samAjanI dhArmika pravRttiomAM paNa mane prathama AmaMtraNa maLyA kare che. Ama jainetara samAjanA premane huM sadA RNI rahyo chuM. kAraNake hiMdu ho ke muslima, harijana hoya ke bhaMgI, kheDUta ho ke kArIgara- hareka komemAM Aje paNa huM emane mArA pratyene sadabhAva ane prema joi zakuM chuM. kayAreka paNa mane emanA taraphathI koi kaDavo anubhava hajA, thayo nathI. Ama jainetara samAjamAM huM haMmezA emanA AdaramAnane pAtra rahyo chuM. muslIma saMsthAomAM paNa huM anekavAra gharanI jema mulAkAta letA rahyo chuM. phakata pUruM leNuM nathI gharathI. jeTalI buddhi vizeSa eTalA pakSe vizeSa, ethI emAM TakarAvAno bhaya rahe ja. maza: zAha ratilAla mAbhAI sudhAro varSa 24nA aMka 4 (jUna 16, 196ra) mAM pahele pAne bIjA kaoNlamamAM naM. 11mAM..mAtra.. svaye, ne. 12mAM. 3-tathA naM. 14mAM 582 vAMcavA vinaMti che, taMtrI mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha; mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 pabaddha jIvana 'prabuddha jaina 'nuM navasa karaNa varSa 24 : aka cha zrI muMbai jaina yuvaka sa MghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: 20 nayA paisA muMbai, ogaSTa 1, 1966, budhavAra AphrikA mATaeN ziliMga 8 taMtrI: paramAnaMda kuM varjI kApaDiyA gujarAtanA vanavAsI * jillAnA tA. 77 62 zanivAranA roja vaDodarA AdivAsIo vacce chellAM 14 varSathI vasIne temanA uddhAranuM kArya karI rahelA zrI harivallabha parIkhe 'gujarAtanA vanavAsIo' e viSaya upara zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA kAryAlayamAM ekatra thayelA saMghanA sabhyo samakSa Azare doDha kalAka sudhI aneka mAhitIothI bhareluM eka preraka vyAkhyAna ApyuM hatuM ane temane sAMbhaLIne zrotAo atyanta prabhAvita thayA hatA. zrI harivallabhabhAi dhrAMgadhrAnA mULa vatanI che. Aje temanI ummara 36-37 varSanI che. maeNTrikanI parIkSA pasAra karyA bAda teo vadhu sevAgrAma khAte gAMdhIjI pAse pahoMcI gayA hatA ane maganavADImAM cAlatA saMzodhanakArya mAM joDAyA hatA. samayAntare 1940 mAM zarU karavAmAM AvelA vyakitagata satyAgrahamAM teo joDAyA hatA ane nava mAsanA jelavAsa bhAgavyA hatA. jelamAMthI chUTayA bAda teo bhUgarbha pravRttimAM dAkhala thayA hatA ane 1944mAM bApunA Adezane adhIna thaine veDachImAM jAhera thayA hatA, 1949mAM vaDodarA najIka AvelA raMgapuramAM temaNe 'AnaMdaniketana e nAmanA AzrAmanI sthApanA karI hatI ane e AdivAsIonA pradezamAM temaNe sahakuTuMba vasavATa zarU karyo hatA. vaDodarA jillAnA cAra tAlukA : choTA udepura, jabugAma, nasavADI, sa'kheDA--A cAra tAlukAmAM vasatA AdivAsIonA sarva lakSI vikAsanuM kArya temaNe hAtha dharyuM hatuM. 14 varSa " sudhI tyAM temaNe zuM zuM kArya karyuM ane samaye samaye upasthita thatI navI navI samasyAo temaNe kevI rIte hala karI--Ane lagatI aneka rasaprada hakIkato temaNe peAtAnA vyAkhyAnamAM raju karI hatI. bhUdAna Andolana vinobAjIe zarU karyuM te pahelAM temanA kArya kSetramAM bhUdAnanI nAnI sarakhI zarUAta karavAmAM AvI hatI. pachI to bhAratamAM anyatra banyuM tema temane tyAM paNa grAmadAnA zarU thayAM hatAM. A grAmadAnI gAmeAnI navaracanA temaNe zI rIte karI ane tenAM Aja sudhImAM zuM pariNAmo AvyAM te saMbaMdhamAM temanI sAthe sArI carcA thaI hatI ane Ane lagatA praznonA javAba ApatAM temaNe grAmadAnI gAmanI navaracanAnuM bhAre preraka ane prakAzadAyI citra raju karyuM hatuM. saMghanA pramukha zrI khImajIbhAI bhujapurIAe temanA AbhAra mAnatAM temanA pravacananI ane te dvArA pragaTa thatA temanA bhagIratha kAryanI mukatakaThe prazaMsA karI hatI. saMghanA maMtrI zrI paramAna dAIe AbhAranuM anumAdana karatAM temanI A lAMbA varSonI tapasyAne prabuddha jIvananA vAcako mATe zabdabaddha karI ApavA vinaMti karI hatI ane A vinatinA temaNe svIkAra karyo hato. A uparathI Aja sudhImAM prabuddha jIvananA vAcako zrI dulerAya mATaliyA ane zrI ratilAla maphAbhAI zAhanA jIvana kArya thI paricita thayA che tema bhAIzrI harivallabha' parIkhanA AjasudhInA jIvanakAryanA paricayanA bahu gheADA samayamAM prabuddha jIvananA vAMcakone lAbha maLaze evI AzA baMdhAya che. mAMtrIo, muMbaI jaina yuvaka sagha zoSaNamukitanA saraLa ilAja carcApatra na-2 tA. 16-5-'62 nA prabuddha jIvanamAM 'amara rUpiyAne nazvara banAvo ' e mathALA nIcenA zrIyuta aAsAheba paTavardhananA lekhana anuvAda vAMcyo.. mArA vicAra e bAbatamAM rajU karuM chuM. AzA che ke ApanAM patramAM te pragaTa karA. jo amara rUpiyAne ApaNe nazvara banAvIe to ApaNA vizALa dezanuM ghaNuM ja Arthika rIte hita thAya. seMkaDo karoDo rUpiyA je vagaravyAje sepha DipojhITa vAlTamAM athavA gharanI sephamAM paDayA che te bahAra nIkaLe. jevuM kALu nANuM calaNamAM pharatuM thAya ke ApaNI sarakArane navI noTo chApavAnuM kAraNa ja na rahe. svAbhAvika rIte badhuM nANuM pharatuM thAya eTale zarUAtamAM jarA bhAva-uchALA kRtrima rIte Ave, paNa pAchuM badhuM vaparAzanI rIte bhAvasapATI para AvI jAya. ApaNA deza Aje chate nANe videzAmAM vyAje nANAM levA jAya che te javAnI jarUra na paDe ane karoDo rUpiyA dezanI AbAdI mATe vaparAya, jenAthI dezanI prajAnI sarerAza Avaka vadhe. jUnA rUpiyA pharatAM jo sarakAra baMdha kare to prajA rUpiyAno khoTo saMgraha karavAnuM baMdha kare ane joItI cIjomAM rUpiyA vApare. Aje dareka vastuo para niyaMtraNa che te dUra thAya. ane jema jema rUpiyo vizeSa pharate thAya tema tema prajAnI Avaka amerikAnI mAphaka vadhe. ApaNI badhI noTo pharatI thAya te ApaNA dezanuM arthataMtra kALe nahIM. A dareka vastu khAsa karIne amIra vargane ja vizeSa lAgu paDe che. ApaNA dezamAM adhika loko kheDUta, majUra, zikSaka athavA mahetAgIrI--munimapaNuM kare che ane temanuM nANuM je DiviDanDa athavA vyAja kamAya che te bhAgye ja daza TakA hoya che, jyAre vizeSa saMpatti vyApArIo, kAnTrAkaTaro, udyogapatio, nAmI vakIlo, DaoNkaTaro ane ucca varganI hoya che, jemanA nANAM vaNavaparAyelAM paDI rahe che; kAraNa ke Avaka aDhaLaka hoya che ane kharacavA mATe rastA nathI, AmAM jo ke ApaNI sarakAranA verA paNa mukhyatve javAbadAra che. vaNavaparAyelA nANAM vadhatA jAya tema tema dhIre dhIre kALAM nANAM thatAM jAya te dezanAM arthataMtrane hacamacAve. kALu nANu khulluM karavuM agharUM rahe che ane vyakita tema karavA taiyAra thAya to paNa rAjyadaMDanI bhIti rahe che. ApaNI sarakAra pAMca varSanI mudata ApIne kALuM nANu mukata karavAnI mudata Ape tema ja trIjI paMcavarSIya yojanAne aMte cAlu nANuM baMdha karI navuM mudatI nANuM chApe te ApaNA rASTranI garIbAI, paravazatA, bekArI vagara yojanAe dUra thAya ane loko samRddha thAya ane rASTranI Avaka paNa vadhe. TokarazI puMjAbhAI cheDA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 prabuddha jIvana prakI noMdha mArI 'vivekazUnyatA' prabuddha jIvananA tA. 16-7-462 nA aMkamAM upAdhyAya mahArAja zrI AnaMdaRSijInA saMbaMdhamAM pragaTa thayelI mArI eka noMdhathI pramugdha banIne " jainaprakAza " nA taMtrI ane mArA mitra zrI. khImacaMda maganalAla verAe tA. 23-7-62 nA jaina prakAzamAM mArA viSe temanA dilamAM Aja sudhI je kAMI saMgrahita thayuM haze te badhuM eka sAthe ThAlavatA, atyaMta roSabharyA agralekha "vivekazUnyatA " e mathALA nIce pragaTa karyA che. zrI khImacaMdabhAIne huM je rIte jANuM chuM e rIte temanA viSe vicAra karatAM A lekha vAMcIne mane jarA paNa Azcarya thayuM nathI. AkhA lekhamAM bIjAM to je kAMI che te che, paNa te uparAMta eka prakAranuM sAMpradAyika jhanUna taravaratuM dekhAya che. teo muMbaInA ja mAtra nahi, paNa AkhA bhAratanA sthAnakavAsI samAjanA eka pratiSThAsaMpanna AgevAna che. AvI AgevAnI prApta karavA mATe bIjA aneka guNAnI ane kAryakSamatAnI jarUra to rahe ja che, paNa A uparAMta AvI vyakitamAM sAMpradAyika dhagaza pUratA pramANamAM hovI jarUrI che. A dhagazane jhanUnamAM palaTAtAM vAra lAgatI nathI-- ATalI badhI sUkSma rekhA dhagaza ane jhanUna vacce rahelI che ane tethI A banne zabdo meTA bhAge paryAyavAcI banI jAya che. zrI khImacaMdabhAInA prastuta lakhANamAM A prakAranuM sAMpradAyika jhanUna vyakata thaI rahyuM che AvI chApa temanuM lakhANa vAMcatAM mArA mana upara paDI che. vaLI jemane peAtAnA pUjya ArAdhya gurudeva tarIke mAnyA hoya, svIkAryA hoya temanA aMge koI je te vyakita pratikULa udgAro kADhe athavA to temanA koI kArya aMge pratikULa vicAra pragaTa kare to tevuM vartana AvI AgevAna vyakita mATe asahya banI jAya e tadRna svAbhAvika che. AvA pracaMDa mAnasika Aveza nIce lakhAyelA zrI khImacaMdabhAInA lakhANa viSe jarA paNa du:kha ciMtavavuM e mane yogya lAgatuM nathI, ulaTI ema AzA sevuM chuM ke, A AvezanA Avega utarI jatAM temane ema jarUra lAgaze ke, mArA aMge temanAthI kAMIka vadhAre paDatuM lakhAI gayuM che. vaLI mArA vaparAyalA 'vivekazUnyatA'zabdanA jo eTalA ja artha thatA hoya ke mArI prastuta noMdhamAM meM vivekanI maryAdA oLaMgI che kAraNa ke temaNe mArAM aneka lakhANo Aja sudhImAM 'jaina prakAza ' mAM ' prabuddha jIvana ' mAMthI uddhRta karyAM che ane jo kharekhara ja huM pote athavA to mArAM lakhANo vivekazUnya hAta tA teo mArAM lakhANAne ' jainaprakAza mAM kadi paNa sthAna Apata nahi tA mArI e vivAdAspada noMdha pUrato temane e Aropa mane kabUla che--I plead guilty to the charge. kAraNa ke e lakhANa mArI cAlu lekhanazailI karatAM jarUra judA prakAranuM che. Ama che to pachI prazna thAya che ke meM A bAbatamAM IrAdApUrvaka AvI vivekakSati kema karI ? tene mArI pAse eTalA ja javAba che ke, eka trasta hariNI samAM sAdhvIne dhvanivardhaka yaMtranA upayoga karavA badala, te sAdhvInI aMgata mAnyatAne upekSIne--avagaNIne, sthAnakavAsI saMghanI koI paNa javAbadAra vyakita sAthe salAha-vicAraNA karyA sivAya, muMbaImAM praveza karavA sAthe ja temanA guruo khAnagImAM prAyazcita pharamAvyuM ane sAthe sAthe dhvanivardhaka yaMtrano upayoga nahi karavAnI pratijJA paNa pharamAvIe ghaTanA joIne mArUM dila ukaLI uThyuM ane manamAM thayuM ke, A bAbata sthAnakavAsI samAjanA dhyAna upara mAre sacoTapaNe lAvavI ja joIe. A hetu siddha karavA mATe ugra bhASAno upayoga mane Avazyaka lAgyo ane pariNAma jotAM mane lAge che ke, mArA e hetu siddha thayA che. alabatta, mArA viSe tA. 1-8-6na keTalAMka sthAnakavAsI bhAI-bahenonA dilamAM jarUra ''kacavATa pedA thayA che ane A koI aNadhArI Apitta nathI paNa A ghaTanA yAdurghaTanA tarapha AkhA sthAnakavAsI samAjanuM dhyAna kendrita thayuM ja che. emAM koI zaka nathI. ane "vicArajaDa " vizeSaNanA prayoga ... saMbaMdhe thoDo khulAsA karI lauM. vicArajaDatAno artha vicArajAgRtinA abhAva ema huM karuM chuM ane A vicArajAgRtino abhAva mAtra AnaMdaRSijImAM ja nahi, mAtra sthAnakavAsI saMpradAyanAM sAdhu-sAdhvIomAMja nahi, paNa anya saMpradAyanAM sAdhu-sAdhvIomAM paNa lagabhaga sarvasAdhAraNapaNe huM joto Avyo chuM. vicArajAgRtinA mApadaMDa mArA mATe mahAtmA gAMdhI athavA te vinebA bhAve che.' A mApe mApatAM mane AjanA sAMpradAyika sAdhu-sAdhvIo lagabhaga sarvatra bahu uNAM--vAmaNAM--lAgyAM che. ahiM vicArajaDatA eTale zuM e jarA jhINavaTathI samajavAnI jarUra che. vidrattA hovI, vaktRtva hovuM, maryAdAzuddha cAritrya hAvuM, AcAravicAragata pavitratA hovI, kaThaNa tapazcaryA hAvI, sAmAjika prabhutva hovuM, anuyAyIonA bahoLA samudAya hovA-- A badhI bAbatane vicArajAgRti sAthe kAMI anivAyaeN saMbaMdha che ja nahi, tema ja vicArajaDatA sAthe paNa A badhAMnA koI virodha nathI. vaLI sAdhAraNa samAjanI A sAdhu-sAdhvIo aMge vicArajAgRtinI eTalI apekSA hotI nathI jeTalI apekSA temanA ANIzuddha cAritryanI, vidvattAnI, pavitratAnI ke tapazcaryAnI hoya che. ulaTuM AvA guNAthI yukata chatAM vicArajaDa evA sAdhu munirAja sAthe sAdhAraNa samAjanA jeTalA jaldIthI meLa bese che teTalA sahaja meLa vicArajAgRta vyakita sAthe besatA nathI. tene jeTalA paraMparAprApta vicArasaraNImAM ane AcAravidhAnamAM rasa hoya che teTalA sAdhAraNa rIte samayApekSita vicAra ke AcAranA koI navA prasthAnamAM rasa hoto nathI. kahevAnuM tAtparya ke A' vicArajaDa' vizeSaNa mAtra upAdhyAya AnaMdaRSijIne ja lAgu paDe che ema koIe.mAnI levAnI jarUra nathI. A truTi lagabhaga sarvasAdhAraNa jevI che. Ama chatAM A vizeSaNanA ApaNe jyAM tyAM upayoga karatA nathI, kAraNa ke tevA upayoga badhe ThekANe prastuta hotA nathI. vastusthiti AvI hovAM chatAM, carcAspada banelI prastuta ghaTanA aMge mArUM saMvedana eTaluM badhuM tIvra hatuM ke te vyakata karavA mATe A zabda tema ja tene maLatA bIjA keTalAka kaDaka zabdone upayoga mane upayogI ane prastuta lAgyo che. AnA lIdhe mArA viSe sadbhAva dAkhavatAM aneka sthAnakavAsI bhAI-bahenanuM dila dubhAvavAnuM me jokhama kheDayuM che ane te mATe huM kharekhara khUba dilagIra chuM, paNa eka patrakAra tarIke tema ja samagra jaina samAja sAthenA mArA varSojUnA gADha saMbaMdhanA kAraNe mArI pharajanA vicAra karatAM Ama karavuM mane anivArya lAgyuM che. sauhArdamukata zrI. khImacaMdabhAIe lakhelA agralekhanA anusaMdhAnamAM ATalA khulAsA, jeo mane samajavA icchatA haze temanA mATe, huM dhAruM chuM ke, pUrato che. amadAvAdanA jANItA sAmAjika kAryakara zrI sarojabahena paTelanuM coMkAvanAruM nivedana amadAvAdamAM Avela zrI mahIpatarAma rUparAma anAthAzramanA maMtrI zrI sarojabahena paTele tAjetaranI eka akhabArI mulAkAta daramiyAna karelA nivedanamAM jaNAvyuM hatuM ke, "samAjanI TIkAnA DaranA kAraNe tyajAelAM, asAmAjika tattvonA bhAga banelAM ane rakSaNa mATe amane soMpavAmAM AvatAM bALakonI sakhyA roja TRAUMALATS Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-62 prabuddha jIvana 63 kharI rIte A prayoga tadana navo ane pahelavahelo nathI. be varSa pahelAM e ja pradezamAM bIjuM naherajoDANa aMzata: 90 kedI nI madada vaDe pUruM karavAmAM AvyuM hatuM ane tenA badalAmAM pAMca mahInAnI aMdara teo rUA. 30,000 kamAyA hatA. uttara pradezamAM Avo prayoga sauthI pahelo hAtha dharavAmAM Avyo hato. e ja rAjyamAM be moTA pANInA baMdho mAtra kedIo mAraphata bAMdhavAmAM AvyA hatA ane temane bIjA majuro mAphaka majarI ApavAmAM AvI hatI. ane jyAM teo kAma karatA hatAM tyAM temanA upara koI paNa prakAranI cokIpahero rAkhavAmAM Avyo nahoto ane ema chatAM, ema jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke, eka paNa kedIe kadI paNa bhAgI javAno prayatna karyo nahoto. "jelanuM jIvana gunehagArone hardened criminalsparipakava gunhAhita-banAve che. paNa uttara pradeza ane bihAramAM karavAmAM AvatA AvA prayogo ane tenAM pariNAme darzAve che ke AvI paristhiti aTakAvI zakAya tema che. thoDA divasa pahelAM uttara pradezanA eka pradhAne ThIka ThIka jelavAsa bhogavIne chUTelAM lekamAM gunhAo karatAM rahevAnI pravRtti keTalA pramANamAM cAlu rahI che te zodhI kADhavA mATe eka tapAsa hAtha dharavAnI sUcanA karI hatI. AvI tapAsa jarUra bahu upayogI thavA saMbhava che. AvI mAMnI eka jelanI mulAkAta daramiyAna rAjyapradhAnane jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke, e jelamAM kedIone kedI tarIke saMbodhavAnI mano karavAmAM AvI che. A jarUra ramuja pamADe tevI hakIkata che, paNa ene artha e thAya che ke anya dareka vyakita mAphaka eka kedIne paNa svamAnanI bhAvanA hoya che ane tene UMce lAvavo hoya te temanA svamAnarakSAne lagatI A bAbata pUrepUrI dhyAnamAM rAkhavI baroja vadhatI jAya che. samAjanuM naitika dharaNa ghaTI rahyuM che. agAu dara varSe polIsa taraphathI 60 thI 65 bALako AvatAM hatAM tene badale atyAre dara varSe 100 thI 150 nI saMkhyAmAM AvAM bALako Ave che. emAM paNa 14 thI 20 varSanI umaranI kuMvArI mAtAnuM pramANa ghaNI moTI saMkhyAmAM vadhavA pAmyuM che. apariNIta mAtAonAM bALakone samAjamAM yogya sthAna na maLatuM hovAthI gupta prasUtionA kissAo paNa vadhavA lAgyA che." - garIba, madhyama ke UMce varga-e paikI kayA vargamAMthI naitika dhAraNa kathaLyuM che te bAbatamAM prakAza pADatAM zrI sarojabahena paTele jaNAvyuM hatuM ke, "mukata ane svacchaMdI vAtAvaraNamAM ucharelI sArA kuTuMbanI kaeNlejiyana yuvatIonuM cAritrya vadhAre pramANamAM kathaLanuM jovA maLe che ane evI kaMvArI mAtAnuM pramANa moTI saMkhyAmAM vadhI rahyuM hovAnuM mAluma paDe che. ane jANavA maLatA kissAo uparAMta DaeNAkaTaro pAse khAnagImAM ane bIjI rIte vyavasthA karatI AvI kuMvArI mAtAonA kissAo paNa vadhu pramANamAM banI rahyA che. ghaNI vAra te zarama ane viveka gumAvIne anItinA mArge gayelI AvI yuvatIo lezamAtra du:kha paNa anubhavatI nathI e navAI pamADe tevI hakIkata che." anaitika pravRttione DAmavA mATe mArgadarzana karAvatAM zrI saroja bahene kahyuM haMtuM ke, "vitaMDAvAdamAM samaya bagADavAne badale keLavaNIkAro, samAja ane rAjaya jo sakriya rasa laI keLavaNI ane lokazikSaNanuM kArya upADI le te sAruM pariNAma lAvI zakAya. samAjanA dharmAcAryo mAtra bhajana kirtananI pravRttine badale AvI sAmAjika pravRttione sevA Ape te paNa anItinI pravRtti aTakI zake. A uparAMta latte latte sAmAjika saMsthAo ane maMDaLa lokazikSaNa ApI zake." uparanI akhabArI mulAkAtamAM zrI sarojabahena paTele samAjanI eka saDatI jatI bAju tarapha ApaNuM dhyAna kheMcyuM che ane tene kema samAravI, sudhAravI te vize thoDIka sUcanAo karI che. Ane amala thatAM je kAMI zubha pariNAma Ave te jarUra AvakAradAyaka lekhAvuM joIe. paNa A aMge dhyAnamAM rAkhavA jevI bAbata e che ke A darda uparachalluM nathI paNa vadhAre UMDuM che. A pAchaLa, mAtra aNadhAryA saMyogemAM ane amuka rIte avaza evI sthitimAM thaI jatuM naitika khulana thavA pAme che eTale ja eka muddo nathI, paNa jema hiMsA-ahiMsA vizenA kSetramAM ahiMsA vize kalAgaNI buThThI thatI cAlI che tema jAtIya saMbaMdhanA viSayamAM "A to mArAthI na ja thAya." evo eka je draDha saMskAra chokarA-chokarIne jANeke gaLathuthImAM eTale ke janmathI mAMDIne bALavaya pUrI thatAM sudhInA ucheramAM maLato hato te have nirmULa thato cAlyo che. AmAM saMtatiniyamananAM sAdhanono upayoga ane mAhItI je eka bAjue anicchanIya vastIvadhArAne rokavA mATe anivArya jevA banatAM jAya che te ja sAdhano ane tene lagatI mAhitI bIjI bAjue naitika zithilatAnuM pUraka tema ja pApaka kAraNa banatuM jAya che. A draSTie vicAratAM A aniSThane kema vadhatuM jatuM rokavuM e prazna atyaMta kaTa ane jaTila banelo che. samAjahitaciMtakoe A praznane A vyApaka draSTie vicAravA jevo rahe che. jelamAM pUrAyelA kedIonA punaruddhAraarthe ajamAvAtA AvakAradAyaka prayogo TAImsa opha InDiyAmAM thoDA divasa pahelAM kedIonI sudhAraNA aMge pragaTa thaelI eka nedhamAM jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke, "kedI sudhAraNA aMge bihAra sarakAre hAtha dharela eka navA prayoga- mAMthI bahu AzAspada ane protsAhaka pariNAma prApta thayAnuM jANavA maLyuM che. judI judI jelamAMthI 350 uparAMta kedIone ekaThA karIne puNIo jelamAM dainika majArI daranA dhoraNa upara eka lAMbI kenAla lIMka-nahera joDANa nirmANa karavAnI yojanAmAM temane rokavAmAM AvyAM che. AmAMthI 20 kedIo AjIvana jelavAsanI zikSA pAmelA che. A badhA kedIo khullI jagyAmAM UbhI karavAmAM AvelI kempamAM eka sAthe vasI rahyA che ane jo ke temanI upara cekIpahero rAkhavA mATe koI polIsa daLane rokavAmAM AvyuM nathI ane temane nAsI chuTatA aTakAvavA mATe koI jelanI divAlo astittva dharAvatI nathI, ema chatAM paNa, Aja sudhImAM A jathamAMthI mAtra eka kedI naMsI chUTela che. bIjA badhA kedIo pitAnA kAmamAM mazagula che ane temane samAjanA upayogI sabhyo banAva. vAnI prakriyA cAlI rahI che e kAraNe teo bahu sukha anubhave che. aspRzya, AdivAsIo, patita bahene mAphaka kedIone paNa A yugamAM have jUnIpurANI nahi paNa navI draSTithI jotA thavAnI jarUra UbhI thaI che. temanA vize kevaLa tiraskArathI na jotAM karuNA ane maitrIpUrvaka temanA tarapha jatAM thavuM ghaTe che ane temane UMce lAvavA mATe ane eka sAmAnya nAgarikanA darajajA upara temane jIvanamAM sthira karavA mATe, AgaLanA pUrvagrahathI sarvathA mukata banIne, temanA uddhAra arthe je upAyo jarUrI lAge te hiMmatapUrvaka ane zraddhApUrvaka hAtha dharavA ghaTe che. eka uttama koTinA sAmAjika kAryakaranuM avasAna tA. 20-7-1962 nA roja vaDodarAnivAsI zrI. nAgakumAra makAtInuM doDha mAsanI mAMdagInA aMte 15 varSanI vaye muMbaI khAte avasAna thatAM jaina samAjane eka niSThAvAna kAryakartAnI khoTa paDI che. teo vaDedarA khAte vakIlAtane vyavasAya karatA hatA ane sAthe sAthe aneka sAmAjika pravRttio sAthe saMkaLAyelA varSonA sakriya kAryakara hatA. AjathI 30 varSa pahelAM jena samAjamAM bAladIkSA sAme je pracaMDa Andolana UbhuM thayuM hatuM ane tyAra bAda bALadIkSAnI aTakAyata karato gAyakavADa sarakAre vaDodarA rAjyamAM kAnuna karyo haM e AMdolana ane kAnUnasamarthanane lagatI pravRttimAM temaNe agrabhAga lIdho hato; jaina zvetAMbara kaeNnpharansanI hIlacAlamAM teo vathI rara laI rahyA hatA. vaLI vaDodarA khAte hAIskUlamAM bhaNatA jaina vidyArthIo mATe eka jaina chAtrAlaya varSo pahelAM UbhuM karavAmAM AveluM tenA teo pramukha kAryakara hatA. samayAntare e chAtrAlaya AjathI ATha varSa pahelAM zrI mahAvIra jaina vidyAlayane suprata karavAmAM AvyuM ane tenA pariNAme zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI tyAM zAkhA khelavAmAM AvI te temanI cahenata ane kAryakuzaLatAne AbhArI hatuM. A zAkhA zarU thayA bAda tenI kAryavAhImAM paNa teo Aja sukhI sakriya bhAga ane UMDo rasa laI rahyA hatA. vaLI, gujarAtI sAhityamAM paNa temane UMDo rasa hato ane vaDodarAnA agragaNya dhArAzAstrI tarIke paNa temaNe sArI nAmanA meLavI hatI. vaDodarAnI aneka jAhera pravRttio temanA sAtha ane sahakAra vaDe aMkita banI hatI. teo eka zIlasaMpanna, vyavahAradakSa, vinamra sajajana hatA ane ati mIlanasAra temane svabhAva hato. je je kSetrane temanI kavazakita sparzI hatI te te kSetrane vikasAvavAmAM temaNe mahattvano phALe Apyo hato ane jenA jenA teo samAgamamAM AvyA temanA dila upara temaNe suMdara madhura chApa pADI hatI. jema zItaLa pavanalaharI ApaNane sparzIne vahI jAya ane madhura zItaLatAnI anubhUti smaraNamAM sthira karI jAya tema eka madhura jIvanane Ama ekAeka aparipakava vaye laya thayo che, paNa cirasmaraNIya evI madhura suvAsa teo potAnI pAchaLa mUkI gayA che ane e rIte potAnA jIvanane saphaLa karI gayA che. paramAnaMda Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-8-62 rASTrIya temaja AMtararASTrIya rAjakAraNI pravAha (gayA phebruArI mAsanA prAraMbhamAM zrI cImanalAla cakubhAI zAhe AgaLanA cha mahinAnA rASTrIya tema ja AMtararASTrIya rAjakAraNI pravAhanI samAlocanA karI hatI ane te tatkAlIna prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM AvI hatI. eja pramANe gayA julAi mAsanI ra1 mI tArIkhe ume kSetre vaccenA gALA daramiyAna banelI mahattvanI ghaTanAonI zrI cImanalAlabhAIe samAlocanA karI hatI jenI noMdha nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI) AMtararASTrIya kSetre svataMtra thavA cAhe che ane tyAM paNa gerA vasAhatIone prazna UbhA che. A praznane aljariyAmAM je rIte nIkAla lAvavAmAM AjIriyA - chellAM pAMca cha mahinAnA gALA daramiyAna AjIriyAnI Avyo che te rIte ja nIkAla lAvavo paDaze ane thoDA samayamAM AjhAdI e sauthI vadhAre mahattvanI ghaTanA che. AjIriyA AphrikAnA uttara roDeziyAne mukata karavuM paDaze. uttara kinAre AvelA Azare 90 lAkhanI vastIne pradeza che. te AphrikAnI paristhiti Aja sudhI phrenca hakumata nIce hatA. AphrikAnA anya svataMtra Ama AphrikAno vicAra karIe chIe te lAge che ke, tyAM thavA mathatA dezamAM ane AjIriyAmAM moTo pharaka e che ke, AjI te virATa jAgyo che. dareka dezamAM paradezI hakUmatathI mukata banavAnI riyAmAM phrenca lokonI daza lAkhanI vastI che, eTaluM ja nahi, paNa adamya tamannA jAgI che ane A tamannAnA jAvALa sAme have AjIriyAne lagabhaga badho vepAraudyoga moTA bhAge phrenca lAMbe vakhata TakI nahi zakAya ema dareka hakUmata dharAvatA yuropIya lakonA hAthamAM che. AjIriyAne A atyaMta saghana evA sthApita rASTrane ane te te dezamAM vasatA gorA vasAhatIone spaSTapaNe bhAsyuM hita sAme laDavAnuM hatuM ane tyAM varSothI aDDo jamAvI che. Ama chatAM aMgrejo potAnI hakUmata nIcenA dezone-bhArata, barmA, beThelA mAtabara ane zastrasajaja pheMcamenano sAmano karavAno silena vagere dezone-svarAjya mATe amuka rIte taiyAra karIne hato. phrAnAnI rAjyasattA upara janarala Dagala AvyA svecchAe cAlI nIkaLyA evI rIte svecchAe potAno hakUmatabAda tenI nIti aneka virodhI baLone sAmano karIne AjI pradeza choDavAnI taiyArI koI deze dAkhavI nathI. riyAne svataMtra banAvavAnI hatI. sAta varSathI AjIriyAmAM bIjI bAjue AphrikAnA deze eka pachI eka svataMtra vasatA phrencamena ane ajIriyAnI prajA vacce khUnakhAra ghaNa thatA jAya che-AMtargata tema ja AMtararASTrIya dabANanA kAraNe--cAlatuM hatuM ane A yuddha daramiyAna AjIriyAnI prajAe pAra paNa tyAMnI prajA svarAjya mATe taiyAra nathI, tyAM jarUrI netRtva nathI, rAjyataMtra calAvavA mATe yogya mANaso nathI. vaLI ApaNe tyAM vinAnI yAtanA ane jAnamAlanI khuvArI bhegavI hatI. temane AjhAdI khAtara ATalo badho bhAga hovA chatAM, phrAnsanA sattA jema jJAtivAda, komavAda che tema tyAM jAtivAdanuM - tribalism sthAna upara jo janarala Da' gola na hota te, A AhajIriyAne ---bhAre jora che. potAnA deza karatAM pitAnI jAti pratyenI prazna banne pakSanI samAdhAnIpUrvaka A rIte ukelAyo na hota. vadhAre niSThA--A kAraNe tyAM jAtigata saMgharSo - tribal feuds AjIriyA po AjIriyAmAM vasatA phU camenanA hitanA rakSaNa --cAlyA ja kare che. vaLI AphrikA pAse koI pUrANI saMskRtinAM aMge temane pUro sadhiyAro ApavA mATe tyAMnA mukhya pradhAna zrI mULa nathI. pariNAme Aje pazcimI DhabanI jIvanapaddhati ane bena kheDAe temaNe mAMgI teTalI bAMhyadharI ApI che ane tenA ghaNAM sadaMze nahi paNa keTalAMka asadaMze madyapAna, naitika e rIte AjIriyAnI AjhAdInA atyaMta jaTila praznane sukhada zithilatA tarapha tyAre eka varga josabhera DhaLatI jAya che. vaLI aMta ane ukela Apyo che. e mATe tene tema ja dIrdhadaSTipUrvaka garIbI tema ja ajJAna paNa tyAM pAra vinAnAM che. AvI prajA satata palaTAtI jatI rAjakAraNI paristhiti vacce kuzaLatApUrvaka vacce lokazAhInI sthApanA agharI che. ghANAnA mukhya pradhAna nakumAM mArga kADhatA rahIne nizcita lakSyane siddha karavA badala janarala eka DikaTeTara mAphaka rAjyane vahIvaTa calAvI rahela che. saMpUrNa lokazAhInI rIte rAjya calAvavA jAya te sthiratA jALavI na zake Da' golane dhanyavAda ghaTe che. evI tyAMnI paristhiti che. tAjetaramAM beljayamanI hakUmatathI mukata Ama TrAnsa sAthe karAranAmAM thavA chatAM AjIriyAnA mukhya pradhAna bena kheDA ane nAyaba mukhya pradhAna bena belA vaccenA banelA anDA ane buraMDInI paNa lagabhaga AvI ja paristhiti matabhedanA kAraNe AjIriyAnI paristhiti hajA thALe paDI nathI. che. AphrikAnA bahu thoDA dezamAM anubhavI ane niDara netAgIrI tathA vyavasthita rAjyataMtra che. keniyA yugAnDAmAM paNa matabhedanA bena belAnA abhiprAya mujaba AjIriyAmAM vasatA phrenca lokone kAraNe svAtaMtryaprApti dUra rahI che. pramANa bahAranI bAMhyadharI ApIne prApta thayelI AjhAdIne yuropIyana komana mArkeTa lagabhaga arthazUnya banAvI che. A matabhede AjIriyAmAM tatkALa eka prakAranI arAjakatA - have bIjo mahattvano prazna yurepIana komana mArkeTano yuropanI majiyArI bajArane che. A yuropanA cha dezoe sAdheluM pedA karI che, paNa mane AzA che ke, A bAbatane kaMI ne kaMI toDa tatkALa vyApAralakSI saMgaThThana che. A dezonAM nAma che pazcima jarmanI, thoDA vakhatamAM nIkaLaze ane AjIriyAmAM sthira hakumatanI sthApanA phrAnsa, ITAli, heMlAnDa, bejIiama, ane lakjhamabarga. amerithaze ane AjIriyAnA sarvalakSI abhyadayanA mArge tyAMnI prajAnI kAnA rAjakAraNI prabhAvathI mukata banavA mATe ane raziyA sAme AgekUca zarU thaze. saMgadvita rIte surakSita banavAnA hetuthI A cha dezo vacce eka reDeziyA prakAranuM navuM joDANa ubhuM thayuM che. IglAnDane alaga rAkhIne A AvI rIte DeziyAmAM paNa AjhAdInI laDatanAM maMDANa maMDAyAM racanA UbhI karavAmAM AvI che. IglAMDane bhAna thayuM che ke yuropanA che. A deza uttAra roDeziyA ane dakSiNa reDeziyA ema be bhAgamAM A mukhya dezothI AjanA saMgamAM tenAthI alaga rahya pAlave vaheMcAyelo che ane A banne vibhAganuM zAsana hAla samavAya- tema nathI, paravaDe tema nathI. AthI teNe A majiyArI bajAranA jUthamAM taMtra dvArA-gheDarezana dvArA-cAle che. roDeziyA briTizanuM eka sarathAna- joDAvAnI arajI karI che. Ama chatAM A bAbatamAM IglAMDa taLamAM kaeNlonI--che ane sara raeNya veleskI tyAMnA mukhya pradhAna che. ahi tIvra matabheda che; vaLI amerikA sAthe gADhapaNe joDAelA A uttara roDeziyA cAlu pheDarezanamAMthI chUTuM ane briTiza hakUmatathI IglAMDane pitAnA jUthamAM joDavA mATe A cha deze Atura nathI. jAtigata sAra tA.2 jaali muLa nathI. je che te Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-4-62 Ane lagatI vATAghATo Aje cAlI rahI che. vaLI, IglAMDa A majiyArI bajAramAM joDAya te saMbaMdhe komanavelthamAM joDAyalA dezAnA valaNamAM khUba taphAvata che. osTreliyA ane nyUjhIlenDanI artharacanA I.glAMDa upara nirbhara hoIne te banne dezAIglAMDanA AvA joDANanI sakhta virUddha che. bhAratanA nikAsa vyApAra upara paNa AvA joDANathI pratikuLa asara paDaze. ema chatAM ApaNe AvA joDANano virodha karatA nathI. A mATe ApaNane pAMca cha varSanA gALAmAM rakSaNa maLe ke jethI yuropIya majiyArI bajAranA jUtha sAthe ApaNe dhIme dhIme gAThavAI jaIe--AvI ApaNI apekSA che. A Apazu. draSTibiMdu bhAratanA arthasaciva zrI mArArajIbhAIe briTananA pratinidhi samakSa tema ja majiyArI bajAramAM joDAyalA dezeAnA pratinidhie samakSa bhAre gauravapUrvaka 2jU karyuM che. A badhAMnuM zuM pariNAma Ave che te have jovAnuM rahe che lAosa prajIva na AMtararASTrIya kSetre bIjA eka mahattvanI ghaTanA lAsanA samAdhAnanI che. tyAMnA traNa rAjakumAro vacce ekatA sthapAI che ane koI paNa sattAjUthathI alaga ane taTastha evI rAjyaracanA tyAM svIkAravAmAM AvI che ane e karAranAmA upara amerikA, briTana, raziyA, cIna vigere 17 dezoe peAtAnI rAhI mUkI che. lAosa nAnA 30 lAkhanI vastInA deza che. ema chatAM A samAdhAnanuM mahattva eTalA mATe che ke, e bAju sAmyavAdI prabhutva aTakAvI zakAya te eziyAnA e agnikoNa taraphanA dezane sAmyavAdamAMthI ugArI zakAya ane lAsamAM rAdhavAmAM AveluM A samAdhAna jo TakI rahe te cInanA Akramaka valaNane vistaratuM aTakAvI zakAya. rASTrIya kSetre navA kendrastha pradhAnamaMDaLanI racanA have ApaNe gharaAMgaNAnI paristhitinA vicAra karIe. chellI cUMTaNInA AghAta pratyAghAto viSe thoDA samaya pahelAM me savistara AlAcanA karI hatI. paNa te vakhate kendrastha pradhAnamaMDaLanI racanA karavAmAM nahotI AvI. tyAra bAda je racanA karavAmAM AvI che te Apa badhA jANA che. A racanA karatI vakhate maMtrImaMDaLanA cAlu svarUpamAM keTalAka pAyAnA pheraphAra karavAnI zrI naheru mATe kharI taka hatI, je naherue gumAvI che ema mane lAge che. Ama banavAmAM saMbhava che ke, temanI tatkAlIna mAMdagIe amuka bhAga bhajavyo hoya. saMbhava che ke, sAthIo pratyenI niSThAnA kAraNe te draDhatAbharyuM pagaluM bharI na zakayA hoya. navA maMtrImaMDaLamAM eka tA teo navA mANasAne lAvI zakayA nathI ane bIjuM jemane nIcethI upara lAvavAmAM AvyA che teo kebineTamAM samAviSTa karavAyAgya hatA ema mane lAgatuM nathI. haju paNa A pradhAnamaMDaLanI punararacanAnI vAto cAlyA ja kare che. TI. TI. ke. ne lAvyA te temanuM sthAna haju trizaMku jevuM rahyuM che. AjanI kebineTamAM ekarUpatA unity -nathI ane e na hoya tyAM tAkAta--strength --kema Ave ? cIna sAthenuM ghaNa bIjA mahattvanA banAva cIna sAthe vadhatA jatA gharSaNanA gavA dharSaNa jotAM prazna thAya che ke, bhArate cInanuM te evuM zuM che ke, cIna Ama varte che? A praznanA eka javAba ema ApI zakAya ke, sAmyavAdI dezanI e rItarasama rahI che ke, jyAre AMtarika paristhiti bagaDe tyAre bahAranA kSetra sAthe tension-rigadilI-- UbhI karavI ke jethI lAkonuM dhyAna te tarapha deArAyeluM rahe ane AMtarika nirbaLatA ke gUMcA tarapha lokonuM dhyAna na jAya. paNa A javAba pUratA nathI lAgato. bIjo javAba e kalpI zakAya che ke, eziyAnA dakSiNapUrva dezamAM je AgevAnIbharyo bhAga ApaNe bhajavIe chIe ane e dezAmAM cInanuM varcasa vadhatuM--vistaratuM aTakAvavAnA kAryamAM . ApaNe amerikAne je sAtha ApIe chIe te cInane gamatuM nathI., paravaDatuM nathI. A game te ho, paNa ApaNA cIna sAthenA saMbaMdhA uttarottara bagaDatA jAya che ane ApaNI ane . cIna vacce apAtI levAtI yAdIo vadhAre ne vadhAre kaDavAzabharI banatI jAya che. A paristhiti lAMbA samaya sudhI cAlu rahe ema lAge cheane e kAraNe milITarI--lazkarI--kharca vadhye jAya ane ApaNe karabhArathI kacarAtA jaIe ya te paNa temAM hA e hA bhaNyA sivAya bIjo koI vikalpa ApaNI pAro na rahe ema banavA saMbhava che. pAkIstAna sAthenuM pa Na have pAkIstAna sAthenA saMbaMdhAnA vicAra karIe. e saMbaMdha paNa uttarottara bagaDatA ja jAya che. emAM koI zaka nathI ke pAkIstAnanI AMtarika nirbaLatA vadhatI jAya che. AjanI tyAMnI paristhiti uparathI e sahaja phalita thAya tema che ke military dictatorship can never create a welfare state lazkarI saramukhatyArazAhI kadI paNa kalyANarAjya nirmANa na karI zake. pUrva pAkIstAnamAM asaMtoSa tIvrattara banatA jAya che. tyAMnI garIbI paNa kalpanAmAM Ave tema nathI. jANe ke, badhe lAvA khadabadatA hoya evI ceAtarapha paristhiti pravarte che. A tarapha loko AMkha ADA kAna kare e hetuthI pAkIstAne kAzmIranA nUtane krIthI UbhuM karyuM che. bIjI bAjue yu. nA.nI sikayoriTI kAunsilamAM kAzmIranA prazna upara tAjetaramAM je carcA thaI ane te aMge je AMtararASTrIya pratyAdhAtA ApaNane jovA sAMbhaLavA maLyA te uparathI ema kabUla karyA sivAya nahi cAle ke ApaNI vAna pazcimanA gaLe utarAvavAmAM ApaNe saphaLa thayA nathI balke ApaNane niSphaLatA maLI che. vaLI, kAzmIramAM musalamAnonI ghaNI geTI bahumatI che tethI te pAkistAnane javuM joIe--AvI eka phelAyalI vicAraNAne, sAmAne pratIti thAya evA javAba ApIne, ApaNe nirmULa karI zakatAM nathI. evA ja eka muddo plebIsAITane - kAzmIranA lAkamatanA--che. plebIsAITanI vAta upara keTalAMye varSonAM pANI vahI gayAM ane kAzmIramAM navA jaoNDANa tathA navA baMdhAraNa aMge keTalIye vAra matapradAna thaI gayAM ane have plebIsAITane koI sthAna ke avakAza che ja nahi--A chatAM varSo pahelAM apAyelI plebIsAITanI kabulAtane ApaNI sAme haju dharavAmAM Ave che ane tenA ApaNe je javAba ApIe chIe tethI temane saMtoSa thatA nathI--A AjanI vastusthiti che. vaLI, gheADA samaya pahelA pramukha keneDIe bhArata-pAkIstAnanA kAzmIra aMgenA gaDAnA samAdhAna arthe eka madhyasthInI sUcanA karI hatI ane enA ApaNe InkAra karyo hatA. AthI amerikA eTale ke yunAITeDa sTeiTasa upara pratikULa asara paDI che. Ama menana sAmenA aNagamA, gaiAA aMgenA pratyAghAto, raziyA sAthenA ApaNA saMbaMdha ane tenA anusaMdhAnamAM 'mIMga ' jeTa vimAne raziyA pAsethI kharIdavA-na kharIdavA-aMge UbhuM thayeluM prakaraNa ane keneDInI madhyasthInI sUcanAne asvIkAra...A badhAM kAraNe pazcimanA je dezA sAthe ApaNane mIThA saMbaMdha hatA te dezAmAM ane khAsa karIne amerikAmAM ApaNA mATe Aje pratikULa vAtAvaraNa pedA thayuM che. A AjanI vAstavikatA che. A badhuM chatAM, ane ApaNI sAna ThekANe lAvavA mATe amerikA vAraMvAra ApaNane cimakIo ApyA kare che ema chatAM paNa, amerikA mULamAM ApaNI sAthe che ane rahevAnuM che ema huM mAnuM chuM. raziyA AsapAsa amerikAnA yuddhamathako hovAM ja joIe evI AjanI paristhitinI AvazyakatAnA kAraNe pAkIstAnane potAnA hAthamAM rAkhavuM amerikA mATe anivArya che--Ama chatAM paNa bhArata raziyA tarapha eTale ke, sAmyavAda tarapha DhaLe to eziyAmAM-eTale ke duniyAmAM-- lokazAhIno aMta Avyo samajavA --A prakAranI UMDI pratIti amerikAne bhArata sAthe joDAyeluM rAkhavA mATepUratI che. AvI mArI thA che. koMgresane anulakSIne be zabda have ApaNI kAMgresasaMsthA viSe be zabdo kahIne mAruM vakavya pUruM karIza. mane lAge che ke, koI paNa bhAge kaoNMgresanI sattA badhAM rAjyAmAM rahevI ja joIe--AvA Agraha ane AvI nIti, koMgresane potAnA satvanI rakSA karavI haze te, cheDavI ja paDaze. koI rAjyamAM sattA jAya to bhale jAya, paNa game tenI sAthe game tevAM samAdhAna karavAnI tathA game tevA mANaso mAraphata kAma levAnI nItino tyAga karyA sivAya kaoNMgresa kadI paNa majabUta banI nahi zake. keraLamAM, rAjasthAnamAM, madhyapradezamAM tema ja paMjAbamAM je kAMI banI rahyuM che te jotAM mArA A abhiprAyanuM aucitya Apane sahu ja pratIta thaze. cImanalAla cakubhAI zAha A paramAM Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 zu jIvana yuropIyana kAmana mArkeTa yuropanI majhiyArI bajAra (Aja kAla dainika chApAomAM A bAbata viSe cAlu samAcAro Ave che ane ema chatAM tenA samagra svarUpa viSe ApaNA lokomAM bahu ochI jANakArI che. mArI vinaMtine mAna ApIne janmabhUminA taMtrI zrI manubhAI mahetAe A viSayane lagatI jarUrI badhI vigatone antata karatA lekha prabuddha jIvananA vAcako mATe lakhI Apyo che je AbhAra sAthe nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI) pracalita to hulAmaNuM nAma ja che. gujarAtImAM paNa A hulAmaNA nAmano ja upayoga thAya che. ApaNe paNa e ja nAma-komana mArka Ta--majIyArI bajAra--nA upayoga karIzuM. yUropIyana komana mArkeTa che zuM evo prazna ghaNA pRthakajanane thato haze. yUropIyana koyana mArkeTa e gata mahAyuddha pachI chinnavicchinna thaI gaelAM yUropane, Arthika draSTie pharIthI pagabhara karavA mATe cha rASTroe AdarelA prayatnanA paripAka che. Acha rASTro che. TrAnsa, pazcimabarmanI, ITAlI, holAnDa, beljiyama ane kanjhembarga. A cha rASTroe bhegA maLIne, vepAra rojagAra, vAhana-vyavahAra jakAta vagere aMge eka prakAranI saMkalita nIti akhatyAra karI che. ane e rIte 'komana mArkeTa' vistAranI racanA karI che. A nItinA mukhya muddAo nIce pramANe che : (1) Arthika vikArAne uttejana maLe e mATe badhAM rASTroe sarvasamAna nIti akhatyAra karavI. (2) chae cha rASTro vaccenA vepAramAM jakAta, AyAta kavATAdha ane bIjA je koI avarAdhA hoya te dUra karIne cha rASTro eka kAtI saMgha sthApavA. (3) bahAranI duniyA sAthenA vepAramAM chae cha rASTronI jakAta eka sarakhI ja rAkhavI. (4) bhAva ceAkkasa sapArTIe TakAvI rAkhavA mATenI tarakIbo, vepArane maryAdita kare evI cAlabAjIo, IjArAzAhIe ane vepAra rojagAra aMge anicchanIya gaNAtI bIjI evI paddhatio sAme chae cha rASTroe dhArAo ghaDavA, (5) chae rASTromAM aThavADiyAnAM kAmanA kalAka 40 rahe evI vyavasthA karavI. (6) srIone puruSA jeTalA ja pagAra ApavA. (7) badhAne dara varase, cAlu pagAre AchAmAM ochI 21 divasanI rajA maLe evA chae rASTroe prabaMdha karavA. (8) vepAra mukata thavAthI je kAmadAro kAmacalAu beMkAra bane tene navesarathI tAlima ApIne enA punarvasavATanI vyavasthA karavI. (9) rojagArI, sAmAjika kalyANa, bekArI aMgenA badalA vagere aMge chae cha rASTroe rArakhI nIti rAkhavI. (10) cha rASTromAM mAnava dhana ane mUDI dhananI avarajavara mukata rIte thAya evI vyavasthA karavI. (11) beMkiMga, vio vagere jevI sevAonI pravRtti ani yaMtrita rIte thAya evI vyavasthA karavI. (12) dariyAI, vimAnI, relave, saDaka ane AMtarika jala mArga dvArA cAlatA vyavahAranuM chae rASTroe saMpUrNa saMkalana karavuM. (13) khetIvADI aMgenI sarvasamAna nIti rAkhavI. 13 nA, yuropIane mATe apazukaniyALa gaNAya e AMkaDo yUropIane komana mArkeTanA muddAo mATe bhale yojanAnA praznojakoe rAkhyo hoya pa`tu e AMkaDo emane mATe apazukaniyALa nathI nivaDayA ane yUropIyana kosana mArkeTa Aje evI pragati karI cUkI che ke, e yojanAthI Aja sudhI aLaguM raheluM briTana paNa emAM joDAvA taiyAra thayuM che. briTananI A prakAranI tatparatAne kAraNe briTiza rASTrasamUhamAM bhAre khaLabhaLATa zarU thayo che. e khaLabhaLATanuM hArda samajavA mATe kAmanuM mArkeTanI kathA ApaNe pahelethI ja jovI paDaze. (11 9-6-ER yuropIyA komana mArkeTa e to, ApaNA gharamAM jema bacu, Tabu vagere jevAM hulAmaNAM nAmeA hoya che evuM hulAmaNuM nAma che. enuM phaIe pADeluM nAma to che yUropIana ikonomika komyuniTi, badhA sattAvAra ullekhAmAM A ja nAma Ave che paraMtu vadhAre majIyArI bajAra tA upara kahyuM tema gata mahAyuddhanuM eka sarjana che. yuddhomAM vinAza ghaNA thayA che eTale ja to yuddhasya, thA ramyA yuddhanI kathA ja ramya lAge che enA pratyakSa anubhava kAramA hAya che evA sUcitArthavALI ukita zarU thaI haze. paMtu itihAse ApaNane batAvI ApyuM che ke yuddhomAM kevaLa vinAza ja thAya che evuM nathI. e vinAzamAMthI phrI nava sarjana paNa thAya che. 19 mI sadImAM paNa nepoliyananA parAjya pachI "konsarTa opha yUropa" (yuropanA saMvAda ) nI kalpanA vahetI thaI hatI, tema ja 1857 mAM phrAnsane parAjaya thayA te pachI "etenta kodiela ' no janma thayo hato. 20 mI sadImAM paNa prathama vizvayuddhanA aMta pachI " liTala enhenta" "lIMga opha nezansa" ane "roma-balina dharI " e AkAra dhAraNa karyo hato tathA 1939-45 nA mahAyuddha pachI to AvAM ghaNAM sarjanoe duniyAmAM dekhA dIdhI che. saMyukata rASTrasaMrathA, uttara eTalAMTika roMgha, A. I. I. sI., pazcima yuropIya saMgha, vagerene AmAM gaNAvI zakAya. paraMtu A badhAmAM ItihArAnI draSTie sauthI vadhAre sUcaka gaNAya evuM koI sarjana hoya ta te yuropIya majIyArI bajAranuM che. zArlamena ane nepoliyane to talavAra, baMdUka ane tI nA jorathI yuropanI punararracanA karavAnA prayatna karyo hato, jyAre majIyArI bajAramAM joDAelA yuropIya dezoe te, bIjA vizvayuddhanA vinAzamAMthI navarArjana karavAnA hetuthI maMtraNA ane salAha masalata vaDe Arthika (ane pAchaLathI zakaya bane to rAjakIya ) punarUtthAna karavAno prayatna Adaryo che. majIyArI bajAra e phrAnsanA vikhyAta arthazAstrI zrI. jyAM meAnenI mAnarAputrI che ema kahevAmAM harakata nathI, jo ke, jarmanInA eDenera, phrAnsanA zumAna ane beljiyamanA spAke je A kalpanAne mUrtimaMta karavAmAM sahAya na karI hAta to kadAca eNe AkAra na paNa lIdhA hota. paNa e jo ane to nI vAta javA daIe. yuddha pachInI khAnAkharAbImAMthI TrAnsane UbhuM karavAnuM kAma jyAre menene sAMpavAmAM AvyuM tyAre eNe phrAnsanA uddhAranI sAthesAthe navAM yUropanI racanAnA paNa vicAra karavA mAMDayo. A navaracanAmAM arthakAraNa agatyano bhAga bhajave che enI to ene khabara hatI ja ane tethI eNe yuropane Arthika draSTi e eka karavAnI vAta vicAravA mAMDI, yuropa jo A rIte eka thaze nahi te eka bAju raziyA ane bIjI bAjuM amerikA jevA Adyogika rAkSasAnI sAme e TakI nahi zake e eNe lAgatAvaLagatA Ane samajAvavA mAMDayuM ane Akhare 1951 mAM perIsa khAte "kola enDa sTIla komyuniTI "-kolasA ane polAdatI samAna vaheMcaNI mATenAM jUthanI racanA aMgenA karAro thayA. briTanane A karAromAM sAmela thavAnuM e vakhate kahevAmAM AvyuM hatuM paNa eNe nA pADI hatI. A "kAla enDa sTIla komyuniTI" nI yojanAne "zumAna yojanA " paNa kahevAmAM Ave che. A yojanAne majIyArI bajAra mATe mArga taiyAra karanArI yojanA kahI zakAya. A "zumAna yojanA mAM joDAnAra rASTro hatAM phrAnsa, jarmanI, ITAlI, " holAnDa ane bejiama ane lakajhembarga. Aje majIyArI bajAramAM What Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-2 prabuddha jIvana 67 paNa A cha ja rASTro joDAelAM che ane briTane emAM joDAvAnI IMtejArI batAvI che! zumAna janA" amalamAM AvyA pachI "majIyArI bajAra " nI yojanAne amalamAM mUkatAM rAjadvArI kAraNone lIdhe thoDI DhIla thaI hatI. jarmanIne saMrakSaNanA hetu mATe puna: zastrasajaja karavuM joIe evo nirNaya amerikAe 1910 mAM lIdho hato ane A nirNaya sAme phrAnsa, briTana, holAnDa, bejiyama vagere dezamAM moTo virodha Ubho thayo hato. A virodhe bhajIyArI bajAranI vAtane DhIlamAM nAMkhI hatI. Ama chatAM, ukata che dezanA agraNIone majIyArI bajAranI jarUriyAta te jaNAtI hatI ja ane tethI temaNe e dizAmAM maMtraNA AraMbhI hatI. 1955 mAM sIsIlInA mesInA khAte, pachI 1956 mAM venIsa tathA braselsa khAte ane Akhare 1957mAM roma khAte AnI carcAvicAraNA thaI. roma khAtenI maMtraNA pachI majIyArI bArane tathA yureTamane karAra thayo ane enA upara uparokata chae rASTranI sahI thaI. majIyArI bajAranI racanAne A itihAsa che. have majIyArI bajAranuM baMdhAraNa, enuM kAryakSetra ane enI prAthamika asara upara thoDI najara nAMkhI laIe. majIyArI bajAra eka svAyatta samAja jevI che. majIyArI bajAranA sAzana mATe 142 sabhyonI banelI eka zAsanasabhA rAkhavAmAM AvI che. A sabhAmAM chae cha sabhya dezonI dhArAsabhA omAMthI pasaMda karAyelA sabhyone sthAna ApavAmAM Avela che. A uparAMta chae cha sarakAranA pradhAnamaMDaLamAMthI eka eka sabhya laIne, majIyArI bajAranA vistAra mATenuM pradhAnamaMDaLa racavAmAM AvyuM che. vaLI nava agragaNya arthazAstrIonuM baneluM eka yuropIyana vahIvaTI kamizana paNa majIyArI bAra aMge nimavAmAM AvyuM che. majIyArI bajArane rojabarajane vahIvaTa A kamizana kare che. A vahIvaTa daramiyAna jo koI deza bIjA koI sabhya deza sAme phariyAda UbhI kare te e phariyAdanA nikAla mATe eka nyAyAdhikArI adAlata paNa sthApavAmAM AvI che. majIyArI bajAra aMgenI takarAra vize A adAlate je kAMI cukAdo Ape te badhAM sabhya rASTrone baMdhanakartA hoya che. A draSTi e tathA keTalAka vahIvaTI nirNayanAM baMdhananI draSTi e, majIyArI bajAranAM sabhyarASTroe, pitapotAnAM sArvabhaumatvanA thoDA aMzane te bhoga Apyo ja che ema kahI zakAya. (briTanamAM majIyArI bajAranA virodhIo, sArvabhaumatva para paDatI A tarApane paNa potAnI tarapheNanI eka dalIla tarIke AgaLa dhare che e atre yAda rAkhavAnI jarUra che). majIyArI bajAranA vahIvaTane sparzatI A badhI saMsthAo uparAMta, tyAM eka Arthika ane sAmAjika samiti, eka yuropIya InvesTamenTa beMka, dariyApAranA pradezanA vikAsa mATenuM phaMDa ane yuropIya sAmAjika phaMDa eTalI AnuSagika saMsthAo paNa che. zAsana sabhAmAM majIyArI bajAranuM dareka rASTra potapotAnuM kada tathA potapotAnI agatya pramANe sabhyasaMkhyA rAkhe che. kayA rASTranA keTalA sabhya raheze, pradhAnamaMDaLanA nirNayo thAya tyAre kone ke matAdhikAra raheze e badhuM romanA karAra dvArA nakkI thaeluM che paNa e badhI vigatemAM UtaravAno atre avakAza nathI. mAtra eTaluM kahevuM joIe ke, AyAta-nikAsa, vepAra udyoganI khIlavaNI ane bIjA evA Arthika praznonA sarvasamAna ukela mATenI badhI vyavasthA majIyArI bajAranA prayojakoe karelI che. have majIyArI bajAranA kSetra upara najara nAMkhI laIe. majIyArI bajAranA vistAramAM vasatA lokonI saMkhyA 17 karoDanI che. sarva samAna vepAramAM rokAyelo e duniyAne moTAmAM moTo vistAra che. -amerikA ane raziyAthI paNa moTo. pazcima yuropanA koI paNa deza karatAM enA vikAsanI gati vadhAre che. majIthArI bajA vistAramAM aughogika utpAdanamAM 1959mAM 7 TakAne, 1960mAM 12 TakAne ane 1961 mAM 7 TakAno vadhAro thayo hato. 1975 sudhImAM te amerikAnA utpAdana jeTaluM ja A vistAranuM utpAdana thaI jaze. 1950thI 1960 sudhInA dasakAmAM, majIyArI bajAranA vistAranuM audyogika utpAdana 90 TakA vadhyuM hatuM! e ja samayamAM amerikAnuM audyogika utpAdana 39 TakA ane briTananuM 29 TakA vadhyuM hatuM e jo ApaNe yAda rAkhazuM te "zumAna yojanA" ane "majIyArI bajAra" dvArA uparokata cha rASTrone keTalo phAyado thayo che e spaSTa thaze. A phAyadAnAM kAraNe spaSTa che. romanA karAra anusAra majIyArI, bajAramAM joDAyelAM cha rASTroe, ekabIjA vaccenA vepAramAM badhI jakAte, AyAta kavoTAo ane bIjA avarodho rada karyA hatA ane bahAranI duniyA sAthenA vyavahAramAM eka sarakhI jakAte rahe evI vyavasthA karI hatI ane vepArane anulakSIne e lokone khUba phAyado thayo hato. vAhanavyavahAra, mUDIrokANa vagere aMge je phAyadA thayA te to judA. A badhA phAyadAthI have briTana majIyArI bajAra tarapha AkarSAyuM che ane majIyArI bajAramAM joDAvA mATe eNe arajI paNa karI che. A arajI eNe 1961 nA egaSTanI 10 mI tArIkhe karI hatI. lagabhaga eka varSa thayuM chatAM A aMge kaze aMtima nirNaya levAyo nathI ane saMbhavitatA te evI che ke hajI bIjAM eka varSa sudhI levAze paNa nahi. A uparathIja paririthatinI AMTI ghUMTIne khyAla maLI rahe che. eMgaSTamAM arajI thaI paraMtu vidhirAranI maMtraNA navembaramAM zarU thaI. A maMtraNA daramiyAna pragaTa thayuM ke, kevaLa briTanamAM ja nahi paNa rASTrasamUhanA dezomAM paNa briTana majIyArI bajAramAM joDAya e aMge sAro evo vasavase che. rASTrasamUhanA dezonA nANAMpradhAnanI eka pariSada 1961 nA sapTembara mAsamAM ghAnAmAM maLI hatI. (zrI rAjI desAI paNa e pariSadamAM gayA hatA) A pariSadamAM, briTiza rASTrImUhanA dezoe potapotAnAM hitenI rakSA mATe ghaNI kaDaka valaNa akhatyAra karI hatI. briTana jo majIyArI bajAramAM joDAya te rASTrasamUhanA dezanA nikAsa vepAra para moTo phaTako paDe ane te te e dezanA arthakAraNamAM palaTo Ave e kAraNe ja rASTrasamUhanA dezee AvI valaNa akhatyAra karI hatI. khuda briTanamAM paNa rASTrasamUha udyoga maMDaLa, machuArI bajAra virodha maMDaLa tathA anya maMDaLoe briTananAM sUcita pagalAMne virodha karyo hato. khuda briTiza pradhAnamaMDaLamAM paNa zrI tharnokroTa, zrI. haMkana senDajha ane zrI hItha jevA majIyArI bajAra aMge kazo umaLako sevatA nahotA. majIyArI bajAramAMnA briTananA praveza sAmenA avarodhonI rUparekhA AvI hatI. A avarodhamAM sauthI moTo avarodha rASTrasamUhanA dezone hato eTale enI paNa theDI vicAraNA karI levA jevI che. rASTrasamUhanA dezamAMthI keneDA, osTreliyA ane nyUjhIlenDa e traNa vikasita rASTro che. e rASTrone potapotAnA vizva-prazna che ane have e rASTronI draSTi briTana karatAM amerikA, jApAna, cIna tarapha vadhAre vaLavA mAMDI che. 1950 sudhI A rASTro pitAnAM saMrakSaNa mATe briTiza naukAdaLa para AdhAra rAkhatAM. have e badhAM amerikA upara najara mAMDI beThAM che. (keneDA te eka amerikana rASTra che ja ane osTreliyA tathA nyUjhIlenDa "Anjhasa" karAranA sabhyo che). nyUjhIlenDanI dUdhanI banAvaTo tathA tyAMnA gheTAM-bakarAMnuM mAMsa tathA maraghAM-kUkaDAM ghaNA moTA pramANamAM briTana jAya che eTale nyUjhI- lenDane te briTananI bajAranI jarUra che ja, paNa bIjAM be rASTro -keneDA tathA esTreliyAne enI jarUra nathI. osTrelIyAne Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-8ndara briTana sAtheno vepAra ema paNa ghaTato cAlyo che, kAraNa ke, esTraliyAe ati eziyAmAM potAno vepAra vadhAravAnI pravRtti karavA mAMDI che. keneDAnI draSTi te yunAITeDa sTeTsa upara che ja, eTale nyU jhIlenDa sivAya bIjA koI dezane majIyArI bajAramAM briTana joDAya tethI koI mULagata hAni thavAnI nathI. Ama chatAM, briTiza rASTramUhanA dezone briTana sAthe vepAra karavAmAM viziSTa sagavaDo maLatI hovAthI koI paNa deza e sagavaDa jatI karavA taiyAra nathI. badhA deze briTana majIyArI bajAramAM joDAya te te pachI potapotAnA dezanA vepAra aMge cokkasa prakAranI khAtarI mAgI rahyA che, ane A mAgaNI aMge badhA lAgatAvaLagatA dezomAM carcA vicAraNA paNa cAlI rahI che. (hamaNAM ja samAcAra AvyA che ke, osTreliyAnA Una jevA cakkasa mAla aMge sagavaDa karI ApavAnI majIyArI bajAranA vartamAna dezee hA pADI che, jyAre bIjA amuka prakAranA khArA karIne khetIvADInA mAla aMge sagavaDa ApavAnI temaNe nA pADI che.) rASTra mUhanA dezomAM thayelA uhApohane kAraNe, rASTrasamUhanA dezane ThaMDA pADavA mATe briTane pradhAnamaMDaLanA traNa sabhyone rASTrasamUhanA judA judA dezamAM mokalyA hatA. zrI DaMkana ronDajha osTraliA, nyUjhIlenDa ane keneDA gayA hatA, zrI thonikrophTa bhArata, pAkistAna, malAyA, siMgApura ane silenanA pravAse nIkaLyA hatA ane zrI jahona hera pazcima AphrikA tathA rahoDeziyA gayA hatA. A badhA briTiza agraNIo rASTrAthanA dezone ThaMDA pADI zakayA che ke kema tenuM mApa to e hakIkata uparathI ja nIkaLe che ke, hajI rASTrajuthanA dezono vivAda zamyo nathI. A vivAdamAM nyU jhIlenDane pitAnA rAmaga arthataMtramAM palaTo lAvavo paDaze ane jayAM dUdha ane madhanI nadIo vahe che evA e dezane kaparA kALa mATe taiyAra thavuM paDaze evI dalIlathI mAMDIne bhAratane paNa potAnA nikAsa vepAranI bAbatamAM ghaNuM sahana karavuM paDaze ane bhAratane enI trIjI paMcavarSIya yojanAnA amalamAM paNa muzkelI naDaze evI dalIla thaI rahI che. A nAnA lekhanI kakSAmAM, rASTrasamUhanA anya dezanI paristhitinI carcA mATe avakAza nathI eTale ApaNe majIyArI bajAranA saMdarbhamAM bhAratanI sthitine ja kevaLa vicAra karIzuM. majIyArI bajAramAM jo briTana joDAya te kevI paristhiti UbhI thAya tenuM vivaraNa karatI eka suMdara yAdI gayA me mAsamAM bhArata sarakAra taraphathI briTana tathA majIyArI bajAranA cha deza samakSa rajU karavAmAM AvI hatI. ApaNe ApaNA hetu mATe A yAdIne ja mukhyatve karIne upayoga karIzuM. Aje paristhiti evI che ke bhAratanI pedAze sauthI vadhu jo koI deza kharIdatA hoya te te briTana che ane bhAratanI jarUriyAtenI je AyAta videzamAMthI thAya che temAM 40 TakA bhAga briTana tathA majIyArI bajAranA cha rANemAMthI Ave che. have briTana majIyArI bajAramAM joDAya tenI sAthosAtha vikasI rahelA dezanA Arthika vikAsane vega ApavAne tathA AMtararASTrIya vepAranA kSetrane vistAravAne jo vicAra karavAmAM Ave to briTanano majIyArI bajAramAM praveza badhAne mATe lAbhadAyI thaI paDe. paraMtu atyAre briTana tathA majIyArI bajAranA deze vacce je prakAranI maMtraNA cAlI rahI che te uparathI to evo bhaya sevavAne kAraNe maLe che ke, bhAratanI vikAsayAtrAmAM briTananAM sUcita pagalAMthI avarodha Ubhe thaze. bhArate potAnI pahelI be paMcavarSIya yojanAo daramiyAna rASTrIya AvakamAM 40 TakAno, kRSi utpAdanamAM 35 TakAno ane audyogika utpAdanamAM 94 TakAno vadhAro karyo che ane A vikAsayAtrA avarodhAya e bhAratane koI hisAbe pAlave ema nathI. have briTana majIyArI bajAramAM joDAya ane tene pariNAme bhAratanA mAlanI nikAsamAM avarodha Ubhe thAya te koI rIte bhAratane pAlave ema nathI. Aje to bhAratamAM briTananI jarUriyAtane anulakSIne ghaNI cIjonuM utpAdana karavAmAM Ave che. AmAM khAsa karIne cA, taMbAku, cAmaDAM, vanaspati tela, UnanI caTAI, nALiyeranA resAnI banAvaTa tathA sutarAu kApaDane samAveza thAya che. Aja sudhI briTane A vanuM sauthI vadhAre kharIdI rahyuM che ane keTalIka vAra to bhAratanI kula nikAsa-Avakane trIjo bhAga bhAratane AmAMthI maLe che. bhAratanA kAca taMbAkune 70 TakA jeTalo mAla briTanamAM jAya che, jayAre bIjI keTalIka cIjonI nikAsamAMthI 50 TakA jeTalI nikAsa briTanamAM thAya che. vaLI briTana sAthe bhAratanI nikAsa vepAra paNa ghaNuM vadhyuM che. (1950 mAM e 29 karoDa 40 lAkha DaoNlarano hato. Aje 36 karoDa 30 lAkhane che.). bhAratanA mAlane briTanamAM mukata praveza maLe che eTaluM ja nahi paNa ene keTalAka vizeSa lAbha paNa maLe che. bIjI bAja bhAratanA kula nikAsa vepAramAMthI mAtra sAta ja TakA jeTale mAla majIyArI bajAranA dezamAM jAya che. sAthosAtha majIyArI bajAranA dezonI bhArata khAte thatI nikAsa khuba vadhI che ane pariNAme 1960 mAM to evI paristhiti UbhI thaI hatI ke, bIjA koI vistAra sAthe bhAratanI vepArI khAdha jeTalI nahotI teTalI majIyArI bajAranA dezo sAthe hatI. A badhuM ene kAraNe thayuM che ke majIyArI bajAranA dezoe cokkasa prakAranI jakAta vagerenI nIti akhatyAra karelI che ane e nIti jo briTanane paNa lAgu paDe to bhArata jevA ardhavikasita dezane to ghaNuM sahana karavuM paDe. eTale bhAratanI sarakAre briTana tathA majIyArI bajAranA chae rASTro samakSa evI mAgaNI karI che ke briTanamAM atyAre bhAratanI je prAthamika utpAdananI cIjo, taiyAra mAla vagere jakAta vinA ane kavoTAnA niyaMtraNa vinA praveze che tene majIyArI bajAramAM e ja rIte praveza maLavo joIe. je cIjavastuo mATe AvI vyavasthA na thaI zake tene mATe atyAre phrAnsamAM morokko, TayunisiyAthI AvatI vastuo mATe jevI vyavasthA che tevI cokkasa prakAranA vizeSAdhikAro ApatI vyavasthA karavI. TUMkamAM bhAratanA nikAsa vepArane hAni na thAya evI vicAraNA briTana tathA majIyArI bajAranAM cha rASTroe karavI joIe. A thai Arthika vicAraNA. majIyArI bajAranI rAjadrArI bAju paNa che ane majIyArI bajAranA dezo eka rAjadvArI saMgha racavAnI vAta paNa karI rahyA che. AvuM jo thAya to briTanane e keTale aMze phAve e vicAravAnuM rahe che. A vicAraNA to thoDA mAsa pachI paristhiti vadhAre spaSTa thAya e bAda ja thai zake. Aje te ema lAge che ke eka vakhate yuropa para varcasva dharAvatAM briTanane phrAMsanA da'gela, jarmanInA eDenAra ane bejIyamanA pAka barAbara bhIDAvI rahyA che. manubhAI mahetA paMcAyata rAjyanI sthApanA zrI baLavaMtarAya mahetAnuM jAhera vyAkhyAna zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA Azraya nIce gaSTa mAsanI chaThThI tArIkha ane somavAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye saMghanA kAryAlayamAM (45,47 dhanajI sTrITa) saurASTranA AgevAna koMgresI netA zrI baLavaMtarAya gopALajI mahetA 'paMcAyatI rAjayanI sthApanA' e viSaya para jAhera vyAkhyAna Apaze. saMghanA sabhyone A prasaMge hAjara rahevA vinaMti che. maMtrIe muMbaI jana yuvaka saMgha viSayasUci pR8 gujarAtanA vanavAsIo. zeSaNamukitane rasaraLa IlAja carcApatra naM. 2 TokarasI pUMjAbhAI cheDA 61 prakIrNa noMdha: mArI "vivekazUnyatA, paramAnaMda amadAvAdanA jANatA sAmAjika kAryakara zrI sarojabahena paTelanuM ekAvanAruM nivedana, jelamAM pUrAthalA kedIonA punarUddhAra arthe ajamAvAtA AvakAradAyaka prayoga, eka uttama koTinA sAmAjika kAryakaranuM avasAna. rASTrIya temaja AMtararASTrIya rAjakAraNI pravAho cImanalAla cakubhAI zAha 64 yUropIyana komana mArkeTa yUropanI majiyArI bajAra manubhAI mahetA 66 graMthAvalokana: aMtarapaTa, svAnubhavacintana paramAnaMda 69 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-8-12 prabhu jIva na gra cAvalAkana 'aMtarapaTa ' (lekhaka:zrI jhINAbhAI ratanajI desAI; prakAzaka : vArA enDa kaMpanI prAIveTa limiTeDa, 3, rAunDa bilDIMga, kAlabAdevI, roDa, muMbaI-2. kiMmata rUA. 7). zrI jhINAbhAI ratanajI desAI je sAhityanA kSetre 'sneha razmi ' nA upanAmathI oLakhAya che te gujarAtI sAhityAM varSAjInA upAsaka che. 'ardhya' ane 'panaghaTa 'e nAmanA temanAM kAvyasaMgraho pragaTa thayAM che. AjasudhImAM temanI lakhelI cAra navalikAo bahAra paDI che ane ItihAsane lagatAM paNa temaNe keTalAMka pustako lakhyAM che, paNa navalakathA A temanI pahelavahelI ja che ane ema chatAM gaI sAlanA gujarAtI sAhityanAM prakAzanAmAM utkRSTa navalakathA tarIke zrI. jhINAbhAInI A navalakathAne zrI. pannAlAla paTelanI gata varSa daramyAna pragaTa thaelI amuka navalakathAne samakakSAe mUkIne te mATe gujarAta sarakAra taraphathI nakkI karavAmAM Avela rUA. 1000 nuM InAma sarakhA bhAge vaheMcI ApavAmAM Avela che A hakIkata 'aMtarapaTanI utkRSTatA pUravAra karavA mATe pUratI che. gujarAtI navalakathAo meM ghaNI ochI vAMcI che. adyatana gujarAtI sAhityanA pravAhothI huM bahu ja ochA paricita chuM. A kAraNe A navalakathAnA tulanAtmaka dhAraNe samIkSA karavAne mAro koI adhikAra nathI. ghaNA lAMbA vakhate AvI moTI gujarAtI navalakathA mArA vAMcavAmAM AvI. te vAMcIne mArUM mana khUba bharAyuM ane UMDI prasannatA anubhavI. A navalakathAno samaya 1920 thI 1940 sudhI kalpAyelA che. gAMdhIjInA Agamana bAda ApaNA dezamAM--vizeSata: gujarAtamAM jIvananA bhinna bhinna kSetre--vizeSata: sAmAjika kSetre je krAMtinA AMdolanA nirmANa thayAM te bhUmikA upara A navalakathAnI vastu AdhArita karavAmAM AvI che. A pustaka vAMcatAM je peDhI mArI jevAnI AMkho sAmethI pasAra thaI cUkI che tenuM Abehuba citra kalpanA sAme ubhuM thAya che ane e varSA ApaNe pharIthI jIvI rahyA hoIe evuM madhura saMvedana A pustaka vAMcatAM ApaNe anubhavIe chIe. A navalakathAnA traNa mukhya pAtra che : panI, kezu ane narahari. panI harijana kanyA che. ema chatAM tenA pitA karasana nAthA muMbaImAM eka AryasamAja paMDita pAse bhaNyA hatA ane jJAna tathA sevAnA sArA saMskAra pAmyA hatA. bhaNatara pUruM thayA bAda potAne maLelA saMskArano lAbha potAnA gAmamAM vasatA harijanAne maLe ane temane svamAnabharyuM jIvana prApta thAya e hetuthI teo peAtAne gAma AvIne vasyA ane temaNe vaNakaranA dhaMdhA pasaMda karyo. 5nI A karasana nAthAnI putrI hatI. tene bhaNAvavA mATe potAnA gAmathI ghaNe dUra AvelA eka kanyAgRhamAM dAkhala karI hatI ane tyAMnA mahAmanA AcArya ane AcAryapatnI sAthenA sahavAsa drArA tenuM bhAre suMdara saMskAraghaDatara thayuM hatuM. re kezu pelA karasana nAthA sAthe ja muMbaImAM bhaNelA ane samayAntare muMbaImAM ja joDAnA dhaMdhA kheAlIne sthira thayelA nAraNalAlanA dIkaro hato ane tene muMbaInA bhaNataranA lAbha maLyo hato ane te sAthe krikeTanA khelADI tarIke teNe UMcI nAmanA prApta karelI hoIne muMbaInAM sabhya samAjamAM tene sahaja praveza ane sthAna maLyuM hatuM. narahira je gAmamAM karasana nAthA sthira thayA hatA te ja gAmanA sarvarNa--brAhmaNa kuTuMbanuM pharajaMda hatA. tenA pitA saMskRta sAhityanA moTA vidvAna paMDita hatA paNa naraharinA janma thavA pahelAM teo gAma upara caDhI AvelA koI bahAravaTiAonA sAmanA karavA jatA mRtyune zaraNa thayA hatA. tenI mAtA narmadA junavANI vAtAvaraNamAM ucharelAM hovA chatAM svabhAvathI atyanta saMskArI eka ucca koTInAM sannArI hatAM. naraharinA ucheravAnA temanA ekalAnA mAgaeN bhAra Avyo hato. narahira dekhAvamAM jarA kadarUpA hatA, paNa tenAmAM asAdhAraNa buddhimattA, niDaratA ane dezadAjha hatI. bhaNatAM kAleja sudhI pahoMcyo ane tyAM navA AvelA aMgreja prinsIpAla sAthe amuka prazna upara tene athaDAmaNa thaI ane tenA amuka vartana mATe mAphI mAgavAnuM kahevAmAM AvyuM. naraharie mAphI na mAgI ane pariNAme tene kAleja choDavI paDI. kaoNlejanA aMgrejI prinsIpAla sAthenI A athaDAmaNe tenA AkhA jIvanamAM palaTo ANyo ane je gAmaDAmAM panInA mAtA-pitA vasatA hatA te ja gAmaDAmAM sthira thaIne loka jIvanamAM krAMti-nirmANa karavAmAM agresara banyA. panInA abhyAsa pUro thavA Avyo hato e daramiyAna te potAne gAma AvelI. comAsAnA divase hatA. gAma bAjue vahetI nadImAM pura AvyuM hatuM. panIne taratAM bahu sArUM AvaDatuM hatuM. ugatI juvAnInI mastImAM teNe pUramAM taravAnA hetuthI jhaMpalAvyuM, paNa pANInA joradAra vaLA sAme Takkakara jhIlI na zakI ane taNAvA lAgI. kinAre ubhelA naraharinI te tarapha najara gaI ane vahetA pravAhamAM kUdI paDIne tene DUbI jatI--kheMcAI jatI-bAvI lIdhI. A nimittamAMthI banne vacce paricaya UbhA thayA ane naraharinAM pratibhApUrNa vyakitatvathI te bhAre prabhAvita banI, harijanonI komamAM panI jevI buddhizALI, rUpavatI ane saMskArI chekarI bhAgye ja jovI maLe. muMbaImAM kezu paNa badhI rIte khUba AgaLa Avyo hatA. e paNa zakitazALI saMskArI yuvAna hatA. tenA dhaMdhA paNa dhIkatA hatA. A banne vacce vivAha saMbaMdha nakkI thayA, ane lagna thayA ane panI muMbaIvAsinI banI. ekamekane anurUpa evuM A yugala hatuM. ema chatAM bannenA prAkRtika ghaDataramAM amuka pAyAno taphAvata hato. panI gAmaDAnA vAtAvaraNamAM ucharI hatI ane kanyAgRhamAM keLavaNI pAmI hatI. zaherI jIvananAM kRtrima mUlyo tene sparmAM nahotAM. savarNa samAjanI harijanA pratyenI napharata tene khUba sAlatI hatI. potAnA samAjane uMcA lAvavA,, samAna adhikAro prApta karAvavA, A prakAranI sevAbhAvanAthI te raMgAyalI hatI ane tadanurUpa sAmAjika pravRttio tarapha te khecAye jatI hatI. kezune muMbaInA vizALa samAjamAM peAtAnI pratiSThA vadhAravI, judI judI komanA zrImAna mitra sAthe saMbaMdha vadhAravA, kalabamAM javuM AvavuM, sabhya seAsAyaTInI AgaLanI haroLamAM sthAna prApta karavuM--A badhuM vadhAre gamatuM hatuM. krikeTamAM meLavelI nAmanA jIvana viSenA tenA khyAlo saphaLa karavAmAM sArI rIte madadarUpa thatI hatI. A banne ekamekane sArI rIte cAhatA hatA. ema chatAM paNa upara jaNAvelA kAraNasara teo paraspara pUrA ekarUpa banI zakatA nahotA. panInI bAbatamAM A ekarUpatA siddha karavAmAM bIjI paNa eka hakIkata ADe AvatI hatI. upara jaNAvyuM tema kezu sAthe lagnasaMbaMdhathI joDAyA pahelAM te naraharinA vyakitvathI sArA pramANamAM prabhAvita banI hatI. ane jo ke narahari panI saMbaMdhamAM A draSTie udAsIna hatA, ane te te potAnA grAme hAranA kAryamAM DUbI gaelA hatA, paNa panInA dilamAM naraharie cokkasa sthAna prApta Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '; ' ** * * * * * * prabuddha jIvana tA 1-8-62 hatuM. karyuM hatuM ane avAra-navAra potAne gAma javAnuM thatAM ane tenI svAnubhava cintana : sAthe paricaya tAjo thato rahetAM A sthAna sudraDha banI rahetuM hatuM. lekhaka: zrI phattehacaMda jhaverabhAI; prakAzaka: zrI adhyAtma jJAna naraharinI apekAe kezu tene kAMika utarato lAgyA kare e svAbhAvika prAraka maMDaLa, caMpAgalI, nyAlacaMda bIlDIMga, muMbaI; kiMmata rUA. 2.) * A hakIkata ane upara jaNAvela prakRtibhede panI ane kezu zrI phohacaMda jhaverabhAI mULa bhAvanagaranA vatanI; varSothI muMbaI vacce eka prakArano antarapaTa ubhA karyo hato ane tenA lIdhe rahe che. temane vyApAra rezamI kApaDane; keTalAka samayathI vyApArabanene badhI rIte sukhI thavAnI sarva prakAranI anukULatA hovA chatAM, vyavasAyathI nivRtta evuM jIvana gALe che. teo janmathI zvetAMbara ane bane eka meka viSe snehaniSThA tema ja zubhaniSThA vaDe prerita mUrtipUjaka jaina che. temanA pitA zrI jhaverabhAI bhAIcaMda jUnA', hovA chatAM, bannenA sahajIvanamAM athaDAmaNa ubhI thavA pAmI jamAnAnA eka atyaMta dharmaparAyaNa puruSa hatA ane jaina dharmazAstronA hatI. A athaDAmaNo vadhatI jatAM be vacce kevI gerasamajatIo sArA jANakAra hatA. dharmaniSThA ane vidyAvyAsaMga temane potAnA pedA thatI gaI ane sukhI thavA nirmAyela saMsAra kevI karUNatAmAM pitA taraphathI maLelAM che. pote paNa jaina dharma-sAhityanA sArA , pariName enuM kaLApUrNa nirUpaNa atyaMta kuzaLa mAnasavizleSaNa-- abhyAsI che. muMbaInA jaina samAjanA jANItA kAryakara che. ' pUrvaka A navalakathAmAM karavAmAM AvyuM che, Aje temanI ummara 77 varSanI che. ema chatAM temane ane keza vacce A aMtarapaTa ubhuM karanAra naraharinA prathama jonAra temanI ummara 60 varSathI vadhAre kalpI na zake- , , pAtranuM Alekhana bhAre bhavya che. tenA tarapha kheMcAyelI patnIne AvuM temanuM nakakara zarIrabaMdhAraNa che. varSothI teo Asano karatA sanmArga upara-svadharma upara sthira karavAne naraharinA cAlu prayatna rahyA che ane tethI temanuM svAthya Aja sudhI ATaluM badhu surakSita hoya che. panI tene game che tema chatAM te anyanI patnI rahyuM che. taduparAMta zIlasaMpanna temanuM cAritraya che, prasannatA temane che e viSe te pUre sabhAna che ane e kAraNe tenI ' prakRtiprApta bakSisa ane namratA temano eka vizeSa guNa che. dharmo sAthenA saMbaMdhamAM ucita maryAdAnI te pUrI jALavaNI kare che. pArAnA vaDe paripUta temanuM jIvana che. svadharma vize UMDI zraddhA ane A tenI prAkRtika udAttatA prAraMbhathI anta sudhI eka sarakhI vyakata thatI ema chatAM anya dharmo viSe udAratA--A temanI vizeSatA che. , 0. rahI che. Ama chatAM panI ane kezu vacce visaMvAda ubhA thavAmAM 'svAnubhava cintana" mAM chellA pacAsa varSa daramiyAna AvA narahari nimitta bane che. A du:khada chatAM taddana svAbhAvika che. eka vyakita vizeSe lakhelA ane bhinnabhinna sAmayikomAM pragaTa thayelA sAdhAraNa prematrikoNa karatAM A trikoNa kAMIka judA prakArane lekhene temaja temaNe racelAM chuTA chavAyAM kAvyone saMgraha saMkalita hato. panInuM pAtrAlekhana sauthI vadhAre dhyAna kheMce che. karavAmAM Avyo che. A saMgrahamAM temanuM A ja sudhInuM manana, cintana tene vikasAvatAM vikasAvatAM e vikAsakakSAe pahoMcADavAmAM Ave abhyAsa ane anubhava pratibiMbita thAya che. adyatana kahI na che ke panI kharekhara mULamAM harijana kanyA hatI ke kema e viSe zakAya evI-AgaLanI peDhInA aneka viSaya paratvenI paraMparAprApta ApaNA manamAM bhrama pedA thAya che. tenAmAM ane eka suzikSita vicAra dhArAnuM A saMgrahamAM ApaNane subhaga darzana thAya che. bhASA nAgarakanyAmAM koI khAsa taphAvata dekhAto nathI. te mULamAM harijana sAdI, rALa tathA saMskArI che. lakhANa moTA bhAge upadezAtmaka che.' kanyA hoIne tenA koIka khUNe paNa barasaThapaNuM dekhAvuM joIe Ama 77 varSanI ummare paNa pharatA hatA aneka sAmAjika temaja evI ApaNA manamAM sahajapaNe rahetI apekSA sAthe teno A dhArmika pravRtiomAM rasapUrvaka bhAga letA, vAMcana adhyayana pAchaLa sarvAMgasuMdara Alekhanane pUro meLa besato nathI ane eTalA sAro samaya vItAvatA eka dharmaparAyaNa bhadra puruSanAM lakhANone pUratI prastuta AlekhanamAM atizayatA lAge che.' A rIte saMgraha karIne lagabhaga 350 pAnAnuM daLadAra pustaka A bane pAtrone kezunI udAtta rItabhAtathI sAro uThAva pragaTa karavA badala ane sAmAnya janasamudAyane sulabha bane maLe che. sAmAnya mAnavI kSubdha bane, zaMkAzIla bane, evA prasaM evI A pustakanI kiMmata rAkhavA badala zrI adhyAtma jJAnapracAraka goe paNa potAnI prakRtinI samatulA gumAvato nathI. maMDaLane dhanyavAda ghaTe che. paramAnaMda A AkhI navalakathA eka yA bIjA pAtranA moDhe karavAmAM AvelA Atmanivedana dvArA anubaMdhita che. emAM 'panIe kahelI AgAmI paryuSaNa vyAkhyAnamALA (vAta), e prakaraNa sauthI moTuM che. e vAtamAM eTalI badhI vicAragaMbhIra carcA ane vivecane Ave che ke, panInA moDhe A badhuM zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI A vakhate gaSTa mAsanI avAranavAra asvAbhAvika lAge che, athavA to kAMika nAnA moDhe tArIkha 27 mIthI sapTembara mAsanI tArIkha 3 jI sudhI -ema. moTI vAta jevuM bhAse che. ATha divasanI paryuSaNavyAkhyAna mALA goThavavAmAM AvI che. A , . panI ane narahari mAraphata navalakathAlekhake potAnuM jIvana vyAkhyAnamALAnI prathama pAMca divasanI vyAkhyAna sabhA phrenca darzana ane rASTranI navaracanAne lagatI potAnI kalpanAo vistArathI brIja pAse AvelA bleTaskI laoNjamAM, chaThThA divasanI sabhA rokasI rajU karI che. AmAMnI keTalIeka kalpanAo AjanA paMcAyatI rAjyanI janA ane tenA amala dvArA sAkAra banI rahI che. A thieTaramAM ane pachInA be divasanI sabhAe savAranA sADA AThathI navalakathAnuM mULa kAThuM 1942-43 daramiyAnanA sAbaramatI ane sADAdaza sudhI bhAratIya vidyAbhavanamAM bharavAmAM Avaze. A nAsika jelamAM ghaDAyeluM. temAMno thoDoka bhAga kaTake kaTake 1949 mAM vyAkhyAnamALAne ghaDAI rahelo kAryakrama prabuddha jIvananA have pachInA "ma" mAM chapAyo hato, Akhare A navalathA chevaTano AkAra aMkamAM pragaTa karavAmAM Avaze. jaNAvatA AnaMda thAya che ke, A pAmIne 18 varSanA gALe 1961 mAM bahAra paDI che. A navalakathAne aMtima AkAra ApavA pahelAM temAM keTaluM saMmArjana--rAmArakAma thayA vyAkhyAnamALAnA bIjA tathA trIjA divasanI vyAkhyAna sabhAmAM karyuM haze tene A hakikatathI ApaNane vizeSa khyAla Ave che. A zrI jayaprakAza nArAyaNa 'ahiMsA ane vizvazAMti' e viSaya para ' navalakathA pragaTa karIne zrI jhINAbhAIe-sneharamie-1vala- uttarottara be vyAkhyAna Apaze. kathAkAra tarIkenI maulika kuzaLatAnuM ApaNane subhaga darzana karAvyuM che ane te mATe gujarAtI prajAnA temane aneka abhinaMdana ghaTe che. - maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha tethI mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha; murda prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajIsTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, kaTa, muMbaI.. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. No. 3-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 'azuddha jainanuM navasaMskaraNa varSa 24 : a ka 8 prabuddha jIvana zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: 2 nayA paisA muMbai, egaSTa 16, 1962, gurUvAra AphrikA mATaeN ziliMga 8 taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA sacArA, keTalAka prazno aNadhArI rIte lokacarcAe caDe che ane temAMthI na dhArelAM evA phaNagA phuTe che ane AvA prazno jyAre koI viziSTa kSetra, jJAna ke niSNAto samajI zake tevA viSaya paratve upasthita thAya che tyAre sAmAnya janasamUhamAM tenAM vividha pratyA ghAto paDe che ane ghaNI vakhata je kharekhara hoya che ethI viparIta ke vikRta mAnyatAo, khyAlo, abhiprAyo pravarte che ane tene anulakSIne pravRttio paNa thAya che. saMthArA prakaraNane nAme prasiddhi pAmelA kissAne AnA draSTAMta rUpa lekhAvI zakAya. sAta mahinA pahelAM zrI ratanazIbhAI 'saMthArA ' svIkArI dehamukata banyA tyAre muMbaImAM rAjamArgo para moTI medanI jAmI. te pahelAMnA divasomAM hajAro loko temanA 'darzanArthe ' jai AvyAM. akhabAromAM khabaro ne tasvIro prasiddha thaI. mATI medanIne kAbUmAM rAkhavA polIsadaLa ne amaladAro hAjara rahyAM. te badhuM patI gayA pachI thoDA mahIne acAnaka samAcAro jhabakayA ke zrI ratanazIbhAInA mRtyu aMge pramANapatra ApanAra tabIba tathA zrI ratazIbhAInA putra para muMbaI zaheranA nAmadAra koronara taraphathI noTIsa bajAvavAmAM AvI hatI ke koronaranA kAnUna anusAra zrI ratanazIbhAInA mRtadehanI maraNAttara tapAsa (InkavesTa) TALavAnA hetuthI khoTuM sarTIphikeTa ApavAmAM AvyuM hatuM ne temAM ekabIjAne madada karI hatI. AtmahatyA ane kAyadA pravartatI mAlUma paDI che, eTale kAyadAnI draSTie keTalAka muddAo joIe. bhAratabharamAM mAtra muMbaI ane kalakattA e be ja evA zahero che ke tyAM 'koronarsa eNkaTa' nAmanA kendranA kAyado ama - lamAM che. A kAyadAmAM prAMtika sarakAra sudhArA karI zake che. te mujaba muMbaI ( have mahArASTra) rAjye temAM keTalAka mahattvanA sudhArA paNa karelA che. A kAyadA anusAra A zahero mATe 'koronara ' nAmanA eka amaladAranI nimaNUMka karavAmAM AvI che. A amala * dAra nyAyAdhIza nathI, paNa temane presiDensI mejIsTreTanI sattA maLelI che. A kAyadAmAM evuM TharAvAyuM che ke tyAre kAMI akasmAtathI, khUnathI, AtmaghAtathI, ke saMzayAtmaka saMjogomAM koInuM mRtyu thAya tyAre te vyakitanuM mRtyu kayA kAraNe thayuM hatuM tenI tapAsa karavAnI tathA te viSe abhiprAya ApavAnI kozanarane sattA che. mRtyunuM kAraNa spaSTa na jANI zakAya to mRtadehanuM posTamArTama karAvavAnI paNa koronarane sattA che. paNa posTamorTamanI jarUra na hoya te te karyA vinA paNa mRtadehanI aMtima kriyA karavAnI paravAnagI ApavAnI koronarane sattA che. mRtadehanI tapAsa thayA pachI ne aMtima kriyA pachI koronaranI korTa bharAya che. temAM jyurI hoya che ne te maranAranuM maraNa kevA saMjogemAM thayuM tenI mAhitI meLavavA mATe jANakAra sAkSIonI jubAnI levAya che. koIe AtmaghAta karyo hoya ema eka pakSa kahe tyAre bIjo pakSa kahe ke khUna thayuM che. AvA saMjogomAM je koI A bAbatamAM prakAza pADI zake tene sAkSI tarIke tapAsavAmAM Ave che. ne banAvamAM hita dharAvanAra vyakitane ke tenA vakIlAne hAjara rahevA devAmAM Ave che. A samAcAro pragaTa thayA pachI 'saMthAro zuM che? te AtmahatyA che ke nahIM? koronarane AvI sattA che ke nahIM ? vagere ghaNA prazno upasthita thayA. 'saMthArA ' viSe lekho lakhAyA. nAmadAra koronaranI noTIsa aMge je adAlatI kAryavAhI cAle temAM hAjara rahI saMthAro e AtmahatyA nathI evuM sAbIta karavA jaina phirakAo taraphathI AgevAnonI eka kamiTI nImAI. paraMtu jemanA sAme naTIsa nIkaLI hatI te vyakitaoe mAphI mAgI hatI. ane laDavA IcchatI na hatI evI hakIkata jaNAMtAM vyavasthita ane saMgaThita rIte A muddAno nirNaya karAvavAnI zakayatA kiMmaTIne jaNAI nahIM. kAraNa ke, adAlatamAM je pakSakAra hoya te ja jo laDavA na Icche te bInapakSakAra na laDI zake evA sAmAnya adAlatI niyama che, te chatAM A bAbatamAM jene dhagaza hatI evA eka bhAIe koronara samakSa eka jaina tarIke hAjara thaI 'saMthArA ' viSe keTalIka rajUAta karI. paraMtu saiddhAMtika rIte A bAbatano nirNaya karavAnuM "nAmadAra koronarane munAsIba lAgyuM nahIM, eTale temaNe pote kADhelI noTIsA rada karI ane saMthAro e AtmahatyA che ke nahIM te bAbatanA nirNaya karyA nahIM ke te viSe abhiprAya Apyo nahIM, ane kAyadAnI paribhASAmAM jene open kahe che tema A praznane 'khullA ' rAkhyo. nAmadAra koronara samakSa je kAryavAhI thaI te viSe kAyadAnAM .. jANakAro na hoya tevA janasamAjamAM keTalIka bhUlabharelI mAnyatAo jubAnI pachI koronara 'sIMga-apa kare che ne jyurI potAnA mata Ape che, ne tyAM e vAta pUrI thAya che. jyurInA A mRta baMdhanakartA nathI eTale ke jyurI ema abhiprAya Ape ke amuka vyakitanuM khUna thayuM che ne jyurInA mate amuka vyakita te mATe javAbadAra che ema purI kahe, to paNa polIsa te vyakitane pakaDavA ne kesa karavA baMdhAelI nathI. kAraNa ke polIsa te khUna aMge jarUrI puravAA hAya to ja pagalAM laI zake che. kAyadAnI A paristhiti chatAM vyavahAramAM jyurInA matane polIse vajana ApavuM paDe che. muMbaI zaheramAM tabIbanA pramANapatra vinA zabane bALavAnI OM dATavAnI rajA ApavAmAM AvatI nathI ane A pramANapatramAM maraNanuM kAraNa jaNAvavuM joIe. A kAraNe zaMkAspada hAya agara e kAraNa evuM hoya ke jene mATe koronaranI tapAsa jarUrI hoya to koronaranI rajA vinA mRtadehanI aMtima kriyA thaI zakatI nathI. eTale jo koI evuM pramANapatra Ape ke jene lIdhe koro naranI tapAsamAMthI chaTakI javAya to te kRtya guno che. eTale || Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 prabuddha jIvana tA. 16-8dara ke koronaranI tapAsa kAyadA mujaba jarUrI che evA mRtyumAM korovAra tapAsa na kare evuM sarTiphikeTa Ape to te tapAsane TALavAna gune che ne tevuM sarTiphikeTa prApta kare te e gunAmAM madadagAra thavA mATe gunegAra che. AvuM bane tyAre A gunA mATe khuda koronara koi sajA karI zakatA nathI ke phesa calAvI zakatA nathI. teo te prathama A gunA mATe zA mATe kAma na calAvavuM tevI noTIsa bajAve che. te neTIsanAM javAba rUpe je khulAse maLe te saMtoSakAraka na lAge to koronara phariyAdI banI mejIsTreTanI korTamAM hAjara thAya ne te vyakitao sAme phariyAda dAkhala kare ke temaNe koronaranA kAyadA mujaba gune karyo che. A phariyAdamAM AropIne bacAva karavAnI saMpUrNa taka maLe che je muddo chaNavo hoya te chaNI zake. ApaNe A ja kirAnI vAta laIe. DakaTara tathA zrI ratanazIbhAInA putre mAphI rajU karavAne badale ema kahyuM hota ke ame guno karyo nathI, ne saMthArAthI thayelAM mRtyu aMge je pramANapatra ApavAmAM AvyuM hatuM te yathArtha tathA kAyadesara hatuM ane koronarane ema lAgyuM hota ke je pramANapatra apAyuM te khoTuM hatuM ne tevuM pramANapatra ApavAno hetu koranaradvArA saMbhavita maraNottara tapAsa TALavAne hato to koronara pote koI daMDa ke rAjA na karI zakatuM paNa temaNe hakumata dharAvatAM presIDensI sAjIsTreTa samakSa hAjara thaI A vyakitao sAme phariyAda dAkhala karavI paDato ne AvI phariyAdamAM AropIo pitAno bacAva karI zakatA. evA bacAvamAM saMthAro e AtmaghAta nathI evuM pratipAdana karavA prayatno karI zakAta. mejIsTreTane je cukAdo Avata te paNa aMtima taka na gaNAta, paNa tene hAIkorTa ke suprima korTa sudhI laI jaI zakAta, paNa tevuM kAMI banyuM nathI ne koronara mAtra abhiprAya Ape ke saMthAze te AtmaghAta nathI tenI kAyadesara vyApaka asara na thAta, kAraNa ke, kAyadAnI koi adAlatane e abhiprAya baMdhanakAraka na lekhAta, paNa vyavahAramAM koronara Avo banAva bane tyAre maraNottara tapAsane Agraha rAkhe. paNa dhAro ke rAMNA e AtmahatyA che evuM koronara have to zI sthiti thAya ? AtmaghAna e kAyadA mujaba gune nathI, paNa AtmAnano prayatana ke temAM madada te guno che ne te aMge mAtra polIsakhAtuM ja eTale ke rAjA ja kesa karI zake. ne saMthAge te AtmahatyA che evo koronarano mata hata chatAM te aMge pagalAM levA huM nahIM te polIsanI munasaphInI vAta che. je kisso banyo te paratve koronare je cUkAdo Apyo te vize vyApaka gerasamaja pravarte che. A cUkAdAnI mukhya vAta e che ke saMthAro e AtmahatyA che ke nahIM. te praznane koronare pitAnA cukAdAmAM nirNaya ja karyo nathI ane tethI saMthArAne aMge nIpajelA mRtyu aMge kazI tapArA karavAnI rahetI nathI ema konare svIkAryuM che ema mAnavuM bhUlabhareluM che. tema ja 'saMthAro' e AtmahatyA nathI evA jaina dharmanAM siddhAMtano korenare svIkAra karyo che evuM mAnavuM paNa bhUlabhareluM che. "saMthArA dvArA thatAM mRtyunI maraNottara tapAsa jarUrI nathI evuM konare karAvyuM mAnI. eTale e AtmahatyA nathI evo mata paNa kona ApyuM nathI. eTale 'saMthArA' aMge jaina dharmanAM siddhAMtane koronare svIkAra karyo che e paNa gerarAmaja che. koronare "saMthArA' aMge je carcA pitAnAM cUkAdAmAM karI che te judA ja muddA upara karI che. AropIo sAme evo Aropa hato ke temaNe maraNottara tapAsa thAya te mATe geramArge deravanAra sarTiphiTa taiyAra karyuM hatuM. tenAM javAba rUpe evI rajU Ata karavAmAM AvI ke, garanAre saMthAro karyo hato, ne maraNa pAmyAM. saMthAro e jena dharmanI eka ucca dhArmika praNAlikA che. AropIo ema mAnatA hatA ke, Avo saMthAro e AtmahatyA nathI ane tethI saMthArA dvArA thayeluM mRtyu AtmahatyA na hoya ne tenI maraNottara tapAsa jarUrI nathI evI AropInI zuddha buddhinI mAnyatAno ullekha karIne nA. koronare TharAvyuM ke, AropI saMthAro e Atma hatyA che ema mAnatA hoIne temaNe maraNottara tapAsa nivAravA mATe khoTuM sarTiphikeTa ubhuM karyuM hatuM tema kahI zakAya nahIM. saMthAro e AtmahatyA nathI evI vAta korenare cUkAdAmAM lakhI che te temanAM abhiprAyanI nahIM paNa AropIonAM abhiprAyane ullekha che. ne tethI saMthAro" zuM che te viSe je rajUAta thaI hatI teno ullekha koronare karyo che paNa temanA cukAdAmAM e vAtane temaNe svIkAra karyo nathI. temaNe te AropIone chUTA karyA, kAraNa ke, teone saMtoSa thayo ke AropIoe IrAdApUrvaka khoTuM sarTiphikeTa rajU karyuM na hatuM. paNa pote je mAnyatA dharAvatA hatA te mAnyatAne kharI mAnI zuddha buddhithI sarTiphikeTa rajU karyuM hatuM. eTale je Aropa hato te TakI zakato na hato ne tethI temanI sAme nATrIsa karavAmAM AvI. cUkAdo lakhavAnI paddhati evI che ! ke, rauthI prathama phariyAda pakSane kesa zuM che tenI hakIkate rajU thAya che. te pachI AropIne kesa zuM che tenI hakikatonI rajUAta thAya che. pachI bannenI chaNAvaTa ane chevaTe abhiprAya ne nirNaya hoya che. eTale mejIsTreTanA cUkAdAmAM akhabArI ahevAlo pramANe 'saMthArA' vize je vigatavAra ullekha che te AropIoe karelI rajUAtane che ane nahIM ke keronaranAM pitAnA abhiprAyane. saMthAro e AtmahatyA che ke nahIM tenI adAlatamAM mAtra dalIlAthI sAbitI thaI zakatI nathI. te mATe AdhArabhUta zAstrIya grantho ke te zAstranAM vizArada paMDitanI tulanAnI jarUra paDe che. aMte e AkhI laData lAMbI ne kharcALa paNa thaI paDe che. , saMghArA aMge je mukaddamo thaze tenI AsapAsa ubhI thayelI gerasamajo ne zuddha kAyadAnI draSTithI je hakIkata hatI tenI chaNAvaTa thaI. have saMthAro e AtmahatyA gaNAya ke nahIM ane te rasaMthAro e AtmahatyA che ema adAlata gaNe ke TharAve che tethI rAjaya dharmamAM vizeSa kare che ke nahIM tenI chaNAvaTa karIe. apUrNa. kezavalAla ma. zAha. zekaprastAva tA. 11-8-62nA roja maLelIthI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinI sabhAe nIce mujabanA zokaprastAva pasAra karyo hato : tA. 20-7-62nA roja nIpajela zrI nAgakumAra makAtInA avasAna badala, tA. 5-8-62nA roja nIpajelA zrI prasanamukha badAmInA avasAna badala, tema ja tA. 7-8-62nA roja nIpajela zrI caMdulAla sArAbhAI modInA avasAna badala zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanI kAryavAhaka samitinI Aja roja maLelI rAbhA UMDA zokanI lAgaNI pradarzita kare che. A pratyeka vyakitae pitapotAnA kSetramAM potAnA jIvana daramiyAna jaina tema ja janetara rasamAjanI anekavidha sevA karI che ane potAnI pAchaLa potapotAnA . sucaritanI cirasmaraNIya suvAsa mukI gayela che. A traNa vyakitaomAM zrI caMdulAla sArAbhAI modI te saMghanA ghaNAM varSothI rAlya hatA. tethI temanI khATa aMge saMgha savizepa kheda anubhave che. A traNe AtmAo zAzvata zAMti prApta kare evI paramAtmAne A sabhA prArthanA kare che." maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta, 16-8-dara', ' ',pra be ja jI va ne = '.' jaththAbaMdha cAMtrika utpAdana virUddha bekArInivAraNa : [audyogika kSetre AgaLa vadhelAM pazcimanA dezonI ane temAM paNa amerikAnI ane bhAratanI paristhitimAM moTo pharaka e che ke, e dezamAM vastI pramANamAM ochI che jyAre bhAratamAM vastI ghaNI vadhAre che. e dezamAM utpAdanavRddhi e eka ja prazna che, jayAre bhAratamAM utpAdanavRddhi sAthe bekArI nivAraNanI vikaTa samasyA eTalI ja ugra ane pAyAnI che. yAMtrika Ayojana ane TekanolojInA ' ' thaI rahelA vikAsa dvArA mANasenuM rokANa uttarottara dhaTADI zakAya che ane vastunuM utpAdana adhikAdhika vadhArI zakAya che. bhAratamAM A paddhati svIkAravA jatAM utpAdana vadhI zake che, paNa te sAthe bekArI ghaTavAne badale vadhI jAya che. Ama jaththAbaMdha yAMtrika utpAdana sAme jayAre bekArInivAraNane prazna AvIne Ubho rahe che tyAre, bhAratanI viziSTa paristhitimAM bekArInivAraNanA praznane vadhAre mahattva apAve ghaTe che ane jaththAbaMdha yAMtrika utpAdanane gauNa banAvavAnuM Avazyaka bane che. sutaranuM utpAdana mila dvArA karavuM ke aMbara carakhA dvArA karavuM--A bemAMthI dezanA lAbhamAM vadhu zreyaskara zuM che e praznanI nIce lekhamAM chaNAvaTa karavAmAM AvI che. paramAnaMda keTalAka samaya para eka dainika patramAM moTA akSaromAM nIce (5) A mila UbhI karavAmAM lagabhaga 10 lAkha rUpiyAnI mujabanA samAcAro hatA : mUDI joIze ane eka trAka upara vArSika 100 kilogrAma 1. "amarelImAM zarU thanArI kApaDanI mila" * sUtara utpanna thaze. - "anekavidha sAMskRtika pravRttithI dhamadhamatuM amarelI zahera "uparanA samAcAra vAMcI mArA manamAM svapnAna mahela racAyo | audyogika kSetre nahivata che. te khoTa pUrI pADavA eka ghaNA ja hatA te pAyA vagaranI ImAratanI mAphaka eka kSaNamAtramAM jamIna| mahattvanA samAcArathI A vistAranI prajAmAM AnaMdanI lAgaNI dosta thaI gayo. Ama to vAMcyuM hatuM ke je dezamAM manuSyazakita phelAvA pAmela che. ' durlabha hoya tyAM utpAdana vadhAravA mATe svayaMsaMcAlita yaMtra upa| .................. rahevAsI zeThazrI ................ amarelI yogamAM levAmAM Ave che. e ja yaMtrono upayoga je dezamAM manuSya' ', ' vistAramAM eka kApaDanI mila UbhI karavA ghaNA samaya thayAM prayatna zakita ghaNA moTA pramANamAM hoya tyAM bekArI utpanna kare che. Ama ka karI rahyA hatA. temanA prayatnone Akhare saphaLatA maLelI che. te pahelethI ja evA saMsakAra hatA ja ke, potAnI cAturIthI - | zrI ........ ........ zeThane gujarAta sarakAra janatAne sAcA mArge thI bIje vALI pitAne svArtha sAdhavA mATe je sAcI hakIkatane DhAMkIne phAyadAo milanA ThekedAro samajAve che taraphathI 12,000 spInDalanI eka kApaDa mila amarelImAM zarU karavAnI tevA koI phAyadAo janatAne maLatA hotA nathI. paravAnagI maLelI che. ' A mila teozrI amarelImAM lagabhaga rUA. pacAsa lAkhanA khera! jyAre A viSayamAM ApaNA mArgadarzakomAM paNa | kharce taiyAra karanAra che. A kApaDa milanI zarUAtathI A vistAranA gerasamaja hoya tyAre jemane potAnA svArtha sAdhave che temane to - hajAro majUrone rojI maLaze ane A vistAranI AbAdI paNa zuM kahI zakAya? A viSaya upara zrI kRSNadAsa jAjujI svarAjanA vadhaze." zarUAtanA varSamAM keTalA du:khathI lakhe che : che . A samAcAra vAMcatAM mArA manamAM ekasAmaTA be 'vicAro AvI gayA : "rAjyomAM ane kendramAM koMgresanAM pradhAnamaMDaLo hatAM. - eka to ema ke, amarelI jillAmAM keTalAMye khAdI kendro dezamAM kApaDanI tIvra taMgI hatI. svAvalaMbananAM siddhAMtane AgaLa ' cAle che ane te dvArA hajAro mANasone rojI kamAvAnI taka maLe che, vadhAravA sarakArane mATe suyogya avasara hato. paNa dina prati dina ' 'mAre' bIjI bAju AvI kAMtaNa milanI sthApanAthI samAcAramAM vadhu ne vadhu spaSTa thatuM hatuM ke, koMgresI pradhAnamaMDaLa ane variSTha jaNAvyA mujaba hajAro lokone rojI pUrI pADavAnI mahattvAkAMkSA netAgaNamAM ghaNA kharAone thoDAM varSo pahelAM khAdImAM je zraddhA " : vyakata karavAmAM AvI che. hatI te have rahI na hatI. A osaratI jatI zraddhAnA pratyAghAta sAMbhaLyuM che ke, milamAM kAma karanArAone rojanA cArathI - pAMca rUpiyA rojI maLe che. bIjI tarapha e to huM jANuM chuM ke, nIcenI kakSAnI koMgresa rAmitiomAM tathA Ama janasamudAya jo sodhanene pUrNa upayoga karavAmAM Ave to paraMparAgata carakhA para paNa paDayA vagara rahe ja nahi, ane kharuM jotAM khAdInI hariphAI .' dara re jana 0.50 nayA paisA ane aMbara carakhA dvArA rojanA karatI milone baMdha karavAnI vAta to bAjue rahI, paNa khAdIne thI rUpiyA maLI zake che. meM kayAreka gaNI rAkhyuM hatuM ke, madada karavAne je utsAha thoDAM varSo pahelAM hato te paNa osarI sa vyakitaonI kApaDanI jarUriyAta pUrI karavA mATe joItuM sUtara . 1.65 thI 2.23 mANasanI jarUra paDavAnI che. A gaNatarI mujaba amarelI jillAnI kApaDanI jarUriyAta poSavA mATe 8,700 thI e ja arasAmAM : 24 okaTobara-1947: gAMdhIjI lakhe che:( 11:300 mANaso kAme lAgavA joIe. A vicArataMtra kAma karatuM rAjakIya kAryakartA Aje to mAtra AdatanA jorathI ja hatuM tyAM uparanAM samAcAra maLyAM. samAcAra maLatAM eka rIte AnaMda thayo ane mAnI kamajorImAM e paNa vicAra AvI gayo ke mila UbhI khAdI pahere che. Aje khAdInI nahIM paNa milanI ja jIta thaI ja thatAM jo hajAro mANasone vadhu rojI ApI zake evuM kAma maLavAnuM rahI che. ApaNe manane manAvI lIdhuM che ke jo milo nahIM hoya te vAya te amArA jevAoe paNa A dizAmAM vicAravAnI zarUAta ApaNA dezanI karaDe vyakitaone kapaDAM paheravAM nahIM maLe. AnAthI ' karavI joIe. ' bIjI kaI moTI bhUla hoI zake? joItA jaththAmAM rU, pUratI ' ' meM AMkaDA ekaThA karavA mADayAM. thoDIka mahenata pachI sarakArI AMkaDAomAMthI jaDayuM ke : zALo, pUratA carakhA * ane tene calAvanAra manuSyazakita hovA ja che . (6) kendra sarakAre gujarAtamAM navI kAMtaNa milo zarU karavA mATe chatAM paNa, AMpaNAM manamAM eka vAta ghara karI gaI che ke, potAnI makara : sADI phakata 75,000 trAkonI maMjUrI ApI che. jarUriyAta mATe karoDo mANase kAMtavA vaNarvenuM kAma karavAnA nathI. * '':' (2) anya rAjayonI sarakhAmaNImAM gujarAtane phALe Avela je mANasane dilamAM bhaya ghara karI gayo hoya tene bhayanuM koI kAraNa koTA ghaNo nAno che. na hovA chatAM bIka lAgyA ja kare che." 1 (3)- Arthika ane audyogika draSTie pachAta evA jillA- khera! A vAtane choDI daIe! paNa vikendrita vyavasthAthI che. mAM navI kAMtaNa milo zarU karavAnuM gujarAta sarakAre A Ljo dezabharanI kApaDanI jarUriyAta pUrI karavI hoya to te citra vicAryuM che. (4) AvI cha mila UbhI thaze. dareka mila 12.00 vAMkatI. kevuM UThe che te paNa dorI jovA prayatna karavo joIe. haze, A mile traNa pALImAM kAma karaze ane eka :che pANI "dITha 200 vyakitaonA hisAbe kalle eka mila noTa : ane A lakhatI vakhate gAMdhIjIne aMbaranI kArya. chaso mAMNasone rojaMgora Apaze. ' kSamatAnI jANa hota to? . ' ' : go." Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prabhu ddha jIvana tA. 16-8-dara yaMtra tathA bIja kAryakaro * 12,07. nIce keTalAka AMkaDAo ApuM chuM. enAthI kendrita ane vikendrita arthavyavasthAthI je phAyadA-geraphAyadA thanArA che tene tulanAtmaka abhyAsa thaI zakaze. mila ATha trAkane aMbara, cha trAkano aMbara + yaravaDA caka saMkhyA 120 0 0 trAka 3,500 carakhA 5,000 carakhA 30,000 carakha * 800 pIMjaNa 800 pIMjANa 800 pIMjaNa yaMtra 800 pUNI pATalI kAmamAM jarUrI mANasanI saMkhyA 7,000 kAMtanAra 10,000 kAMtanAra 60,000 kAMtanAra 1,600 pIMjanAra 1,600 IjanAra 1,600 pIMjanAra puNI ' 1,600 banAvanAra 50 sUtara * 75 sutara ' 20 0 sUtare. kharIdanAra - kharIdanAra kharIdanAra 50 carakho 75 carakhA nirIkSaka -----nirIkSaka 8700 11,750 6340 o. varSanA 33 7 kAmanA divase gaNatA keTalA kAmanA kalAke. 14,40,000 2,08,80,000 2,82,00,000 15,21,60,000 dainika 3 pALI dainika ra pALI dainika 2 pALI, dainika 2 pALI 20 vAranA hisAbathI keTalA mANasanI kapaDAnI jarUriyAta pUrI paDaze. 5,25,000 15,25,000 5,25,000 5,25,000 kula kAmanA kalAkomAMthI keTalA TakA sutara utpAdanamAM lAgaze. (0.11 01.6 2.23 jarUrI muDI 48,04000 yaMtra sAmagrI 7,00,000 carakhA 7,50,000 carakha 3,00,000 carakhA 2,00,000 makAna 4,00, 0 0 0 pIMjaNa yaMtra 4,00,000 pI.yaMtra 4,00,000 I. yaMtra 50,000 makAna 50,000 makAna 2000 pUNI pATalI 50,0,000 50 o o o makAna 11,50,000 , 12,00,000 7,52,000 * uparanA AMkaDAothI spaSTa thaze ke kendrita vyavasthAthI je spaSTa che ke, vikendrita arthavyavasthAne pUrNapaNe vikasAvavA kArya ApaNe cha vyakitaothI pUruM karI zakIe te ja kAma mATe vike- mATe yaravaDAcakra gAMdhIjInI draSTie paNa pUratA pramANamAM kAryakSama ndrita arthavyavasthAmAM lagabhaga 7,000 thI mAMDIne 63,000 na hate. yaravaDAcakranI kAryakSamatA pramANe ApaNe jo ' kApaDanI mANasanI jarUra paDe. jayAM manuSyazakitanI achata hoya, ane tenA jarUriyAta pUrI karavI hoya te uparanA AMkaDAomAM batAvyA mujaba pramANamAM kAm vadhAre karavAnuM hoya tyAM spaSTa che ke A zakitasaMcAlita kula kAmanA kalAkonA 12.07TakA samaya to mAtra kAMtavA pAchaLa ja yaMtrone upayoga karavo ja rahyo, paNa jyAM ApaNe jANIe kharcAya. A daSTie joIe to dezanI kApaDanI jarUriyAta pUratuM sutaranuM (1) dezamAM keTalAye lokone samI bekArI naDe che, ane keTalAka | utpAdana karavA mATe dezane 12.07TakA samaya ApavA gAMdhIjI mAgatAja bIjAone pUrA divasanuM kAma maLatuM nathI. tevAonA ne hato. spaSTa che ke, jayAM sudhI AthI ochA samayamAM dezanI phAlatu vakhata mATe kaMI kAma pUruM pADavuM ja joIe. kApaDanI jarUriyAta pUrI kare evA manuSyazakita saMcAlita yaMtranI zodha na thAya tyAM sudhI yaravaDA rAka ke paraMparAgata cakra to ThIka paNa che (2) ane kAma ApavuM hoya to kAma karanAranI jarUriyAtane takalIthI paNa A kAma pAra pADavA gAMdhIjI kRtanizcayI hatA. paNa draSTi rAmA rAkhIne temanA potAnA gharamAM ja kAma pahe Aje ApaNA sadbhAgye gAMdhIjI je utpAdana-kAryakSamatAvALA cADavuM ghaTe. sAdhananI IcchA rAkhatA hatA tevuM sAdhana mojuda che. eTale5,25,000 (3) ane kharekhara ApaNe "palA aMtima" sudhI- unto the nI vasitavALA eka ekama mATenI kApaDanI jarUriyAtamATenuM last --kAma pahoMcADavuM hoya ane jyAM AvA sUtara utpanna karavA ATha trAkane aMbara carakhe ja upayogamAM * pelA aMtimo" mArA pramANamAM hoya tyAM zeSaNahIna levAmAM Ave te 870 o mANase pUrapha athavA paryApta rajI ApI. samAjaracanA mATe jarUrI che ke, jyAM sudhI zakita zakAze. A ja kAma cha trAkanA aMbara carakhAthI athavA paraMparAgata lagabhaga badhe ja prApta na hoya tyAM sudhI manuSyazakitathI. raTiyAthI paNa thaze, athavA kadAca judI judI vyakitao badhA ja prakAranAM cAlatAM sAdhanono upayoga ja karavo rahyo. sAdhanAne potAnI anukuLatA mujaba upayoga karI sUtara utpanna have prazna e rahe che ke pragatizIla kAryakramane amalamAM mUkavA karaze. A muddA upara eka cokhavaTanI jarUra che. aMbara carakhe hoya ke yaravaDArAkra, paNa upara AMkaDAmAM darzAvyA mujaba badhA ja loko satata mAnavazakita-saMcAlita kayA sAdhana upara pasaMdagI utAravI ? sALa kalAka sudhI sAdhana upara kAma karyA karaze ema mAnavuM e bhrama gAMdhIjIe jyAre kendrita vyavasthA ane zakita-saMcAlita che. A tulanAnI draSTie mUkavAmAM AvyuM che. emAM Ama tema ja yaMtrane choDIne mAnavazakitane upayoga karIne vikendrita arthavyavasthAne ghaTa AvavAnI ja. tethI carakhAnI saMkhyAmAM ane te mujaba tene jora ApyuM tyAre temanA manamAM yaravaDAcakra, ane jenA paraMparAgata mATe jarUrI mUDImAM vadhAre ghaTADe thavAne. paNa vikandrita artha- carakhAmAM saMzodhana karIne tenI utpAdanakita vadhAravAno IrAdo vyavasthAnuM moTuM jamA pAsuM e che ke, dezanI jarUrI vastuo utpAdana ' , hate ja. athavA emaNe pitAnA manamAM yaMtronI je maryAdA bAMdhI karavAmAM, A vyavasthA dvArA dilarA- ke varSanA evA samayano upayoga hatI te sImAmAM sAdhananI kAryazAmatA vadhAravAnI saMpUrNa zakita ' , thavAne, ke je samayane upaga kendrita vyavasthA lAkha pratyune ' hatI ja, emaNa te ema paNa jAhera karyuM hatuM ke je e carakho paNa nathI karI zakavAnI. rAmanA upayoganI draSTie jotAM carakhAM banAvavAmAM Ave che je rAta ATha phalAka calAvavAthI bArathI vIza dvArA utpana thanArUM sUtara, moTe bhAge ApaNA rojiMdA kAryakramamAMthI AkanuM soLa hajAra vAra sUtara utpanna karI zake, yA e sAdhana che Amatema phAjala paDatA ke baeNkAra jatA samayamAM ja utpanna thavAnuM gAMdhIjIe makevI bIjI zarate pharI karI zake che te sAdhanane teo che. ane e rIte bIjI rIte upayoga na thai zakaryo hoya ke upayoga .. emanI yaMtranI maryAdAnA vatuM LamAM dAkhala karavA taiyAra hatA. thaI zake ema na hoya evA phAjalalAko te rojiMdA kAryakramamAM chIe ke ... Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-62 prabuddha jIvana ApaNuM adhogati hoya ja che. bIjI vAta e paNa che ke kendrita vyavasthA mATe jarUrI yaMtro mATe ThIka ThIka videzI hUMDiyAmaNanI jarUrata paDavAnI, jyAre carakhA mATe te ene banAvavAmAM ekAda nAnI zI cIjane bAda karatAM, paradezathI kazuM ja maMgAvavAnI jarUra nahi paDe, eTaluM ja nahi paNa, carakhAnA pUrA kAryakramamAM mUDIne moTo bhAga gAmaDAMnI prajAnA hAthamAM ja javAne. A siddhAMta upara vicAravAmAM Ave to ja sarakArane milane badale carakhAnI yojanA banAvavAnuM sUjhe. A vAta lakhatAM keTalAMka varSo pahelAM Avo ja eka banAva yAda AvI gayo. e aMge lakhatA gAMdhIjIe kaheluM ke: "bhAratabharamAM rAjyonAM pradhAnamaMDaLanI racanAnA keTalAka samaya pahelAM sAMbhaLyuM hatuM ke, dareka rAjyane bhAge amuka nizcita saMkhyAnI trAkone kavoTA Avyo hato. ane ema zarata mukavAmAM AvI hatI ke, jo koI rAjya pitAne bhAge Avela trAkone koTAne svIkAre to te kavoTA bIjA rAjyone ApI devAmAM Avaze. ane have jyAre rAjya sarakAro pUrajozamAM taMtra saMcAlana karI rahI che, tyAre savAla e uThe che ke, zuM A sarakAro potapotAnA rAjyamAM navI mila ubhI thavA deze ane sAthe sAthe rASTrIya dhoraNe hAtha-kaMtAIne paNa apanAvaze? mAro javAba spaSTa che.....jo ApaNe hAtha-kaMtAIne uttejana ApavuM hoya to Ama haragija na thavuM joie. bhAratanAM badhAM rAjyomAM milanI trAkonA kavoTA vahecavA pAchaLa eka pAyAne vizvAsa kAma karI rahyo che ke, phakata mile ja bhAratanI kApaDanI jarUriyAta pUrI pADI zake ema che ane mila dvArA ja kArya thavuM joIe. alabatta, khAdIne thoDA khAdIpremIo mATe jIvatI rahevA daI zakAya ! koMgresanA TharAvamAM hAtha-kaMtAInI AvI kalpanA karavAmAM AvI na hatI, ne to carakhA saMghano vikAsa AvA koI siddhAMta para thayo che. paNa je rASTrIya sarakAro evA nirNaya para pahoMcI hoya ke hAtha-kaMtAInuM bhaviSya ujajavaLa nathI te carakhAsaMghe apanAvelA riddhA para sarakAre eka paNa rUpiyo barabAda karavo joIe nahi. paNa jo A sarakArone carakhA saMdhanI nItimAM zraddhA hoya to temaNe zarUAtamAM kadAca thoDuM nukasAna thAya te paNa rAjyone maLelA koTA choDI devA joIe. kAraNa ke, Akhara jatAM A nukasAna janasAdhAraNanA lAbhanI vastu ja sAbita thavAnI che." A vAta thayAne Aje soLa varSa gujarI cUkayA che. banavA joga che ke, je paristhitimAM gAMdhIjIe milonA virodhamAM carakhAne apanAvavAnI vAta karI hatI te saMjoge Aje badalAI gayA hoya; banavA joga che ke, Aje bhAratamAM koI gAmaDAmAM mosamI bekArI na pravartatI hoya; banavA joga che ke lAkho lokone pharajiyAta rIte ALasu banIne divasa pasAra na karavo paDato hoya; banavA joga che ke potAnA kAmathI paravArIne phAjala samayamAM pitAnAM baccAMne roTalA sAthe goLa ApavA bahenone koI vizeSa kamANI karavAnI jarUrata na hoya; banavA joga che ke gAMdhIjInI A zIkhAmaNa--" eTalA mATe bhalene lokone milanuM kApaDa maphata maLatuM hoya to paNa emanuM sAcuM bhaluM te ene choDavAmAM ane potAnI mahenatanI pedAza khAdIne ja pasaMda karavAmAM che." nakAmI thaI gaI hoya; to jarUra carakhA abharAI para caDAvI milo calAvavAmAM puruSArtha karIe. paNa saMjogomAM Avo palaTo Avyo che? kayAM sudhI satyane chAvarI rAkhIzuM? ane kayAM sudhI duniyAne aMdhArAmAM rAkhIzuM? ApaNe te sAMbhaLyuM che ke, trIjI paMcavarSIya yojanA bAda paNa berojagAronI saMkhyA ghaTavAne badale vadhavAnI che. paNa sarakAra to pitAnI cAlamAM potAnI gatimAM ja cAlaze. ane ApaNA ukaLATane to tyAM sudhI koI artha nahIM sare, jyAM sudhI ApaNe ApaNA kAmamAM eka evI ThaMDI tAkAta pedA na karI daIe ke jethI, janatA pitAno rasto ApameLe nakkI karI le........ hAthI calata he apanI gata meM." ' cInubhAI gI. zAha - amerikAmAM 'kriristaane sAyansa maeNniTara' nAme dainika che. tenA taMtrI upara lakhelo kAgaLa A nIce gujarAtImAM ApyA che: "taMtrI mahAzaya, "sArI sthitivALA lokone bheTa ApavAnI vastuonI bajAramAM zodha cAle che tyAre bIjA prakAranI bheTa, je vadhAre saMtoSakAraka che, tenA pratye dhyAna kheMcavAmAM Ave che. 70 seMTa (lagabhaga 3aaaa rUA.) mAM eka chokaruM kayAM vecAtuM maLe? bhAratathI esozieTeDa presavALAe mokalelA khabara pramANe A eka pramANabhUta hakIkata che. "baMgALAnA duSkALagrasta bhAgamAM lokoe pitAnAM chokarAMne bhUkhe maratAM bacAvavA sAru ene 70 seMTamAM vecyAM che." duniyAmAM kayAMya eka paNa bhUkhyuM bALaka hoya to koke enI saMbhALa levI ghaTe. sAcuM, paNa kayAM amerikA ne kayAM bhArata? eTale ApaNAthI zuM bane? bhUkhe maratAM bALakonA A bhayAnaka praznanA uttararUpe 'kristiane bALakonuM phaMDa' nAme eka saMsthA mi. kalAke UbhI karI che. A saMsthA 35 dezomAM potAnA tathA saMbaddha anAthI kAmamAM 23,000 chokarAne pALI piSIne moTo kare che. mahIne mahIne mANasa 10 kaeNlaranuM dAna kare to te A 35 deza mAhyalA koI paNa dezamAM eka bALakane dattaka lai zake che. pachI ene bALakanI chabI maLe che, ane e bALaka sAthe patravyavahAra paNa kare che. Ama karIne e 90,000 dAtAomAMno eka bane che, je dAtAo varSe trIsa lAkha DolaranuM sarerAza dAna kare che. A rakama lagabhaga AkhI bALakone pALavAmAM ja vaparAya che, temAMthI bahu thoDA TekA ja phaMDanI vyavasthA nimitte kharacAya che. "A nAnAM chokarAM mAhyalA ekane dattaka levAmAM vAparavA karatAM varSe 120 DaoNlarano vadhAre sAro upayoga kayo hoI zake? ame paNa eka bALakane dattaka lIdhuM che. amane lAge che ke, A dAnamAtramAM zreSTha dAna che. mArcorI paeNrisa tathA rAlpha herisa" ApaNA dezanAM anAtha bALakone paradezI paradhama pALe, eTaluM ja nahi paNa ApaNAM sanAtha tathA meTA mAndhAtAnAM bALakone paNa paradezI paradhamI bhaNAve, dudha pAya, khavarAve enA karatAM koi pAra rASTranI. vadhAre adhogati hoI zake kharI ? desAI vAlajI goviMdajI "vimala maMtrI tA. 21-7-1962 ne budhavAranA roja zrI dhIrajalAla dhanajI- . bhAI zAhe saMghanA kAryAlayamAM 'vimala maMtrI' e viSaya upara 11 mI sadInA gujarAtanA itihAsa upara maulika prakAza pADatuM ane tatkAlIna itihAsane lagatI mAhitIthI bhareluM vyAkhyAna ApyuM hatuM. tA. 16-4-'62 nA 'prabuddha jIvana mAM zrI dhIrubhAIne paricaya ApatAM jaNAvavAmAM AvyuM che te mujaba temaNe soLamI sadImAM thaI gayelA munizrI lAvaNyasamaye lakhelA 'vimala prabaMdha' upara mahA nibaMdhathIsIsa- lakhIne gujarAta yunivarsiTI taraphathI pI. eca. DI. nI DIgrI prApta karI che. A temanA saMzodhana upara temaNe potAnuM vyAkhyAna AdhArita karyuM hatuM ane jenI ummara 30-32 karatAM vadhAre kalpI zakAtI nathI evA A yuvAna vimala maMtrIe eTalI nAnI umaramAM keTakeTalAM parAkrama karyA ane chevaTe zilpanirmANamAM-Arasa uparanA kotarakAmamAM-je ne A duniyAmAM joTo nathI evuM jaMgavikhyAta jaina maMdira Abu pahADa upara bAMdhIne amara kIti prApta karI tene lagatI aneka vigate rajU karI hatI. A rIte je vyakita 'vimala maMtrI" nA nAmathI suprasiddha che ane ema chatAM je vyakita zrI dhIrubhAInA kahevA pramANe kadi paNa maMtrIpada upara ArUDha thaI nahAtI paNa eka pratApI daMDanAyaka tarIke ja.jenI ujajavaLa pratApI kArakIrdIne dUra vidhAtAe akALa aMta ANyo hato tenI yazogAthA vaDe zrotAonAM dila temaNe atyaMta prabhAvita karyA hatA. sabhAnA prAraMbhamAM saMghanA maMtrI zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAe zrI dhIrubhAIne paricaya Apyo hato ane aMtamAM DaeN. ramaNalAla sI. zAhe zrI dhIrubhAIno AbhAra mAnyo hato. ------------- Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ le prakINa noMdha gujarAta sarakAra sAme eka prakAranuM bahAravaTa gujarAta pradeza koMgresa rAmitinA bhUtapUrva pramukha zrI ThAkorabhAI desAIe amadAvAda khAte kALupura koMgresa samitinA upakrame traNa maMDaLa rAmitionA koMgresI kAryakaronA saMmelanamAM tA. 29-7-62 nA roja je bhASaNa karyuM hatuM ane chApAmAM tenA je ahe vAla pragaTa thayo hato te vAMcIne bhAre Azcarya tema ja du:kha thAya che. Azcarya eTalA mATe ke je vyakitae gujarAta pradeza koMgresa samitinA pramukhanuM sthAna haju gaI kAla sudhI zAbhAvyuM hatuM te vyakita. Aje AvA bInajavAbadAra udgAro kADhI zake che. du:kha eTalA mATe ke gujarAta upara zArAna karatI kAgresa sarakAra upara aNaghaTanA ane manasvI prahAro karIne teo mAtra sa~gresa sarakArane ja nahi paNa koMgresa saMsthAne bhAre nukasAna karI rahyA che ane aMdaranA vIkhavAdane vadhArI rahyA che. A abhiprAyanA rAmarzana arthe temanA bhASaNamAMnA keTalAka udgAro saMkalita karIne ahIM udbhuta karavA jarUrI lAge che. prastuta bhASaNa daramiyAna temaNe jaNAvyuM hatuM ke, "koMgresa saMsthA je eka vakhata dezamAM zakitanA killA samI hatI teno Aje Antarika vikhavAda ane bhAMgaphoDanI nItidArA nAza thai rahyo che. A paristhiti mATe jeo javAbadAra che teo zuM meLavavAnA che tenuM mane Azcarya thAya che." temaNe AgaLa cAlatAM jaNAvyuM hatuM ke, "gujarAta koMgresa TakI rahI che e koi sattAbhukhyA mAnavIonA kAraNe nahi paraMtu jemane sattA mATe kazI lAlasA nathI tevA seMkaDo lokone kAraNe" A 'sAbhUkhyA mANaso.' e zabdo dvArA teo kaI vyakitaonuM sUcana karavA mAge che te sahaja samajAya tevuM che. teo AgaLa cAlatAM cetavaNI Ape che ke, 'dhara OM ye ghara jAya." gujarAta kaoNMgresanuM ghara phUTavAnuM che evI paristhiti pravarte che. zA mATe ane zA kAraNe emAM huM atyAre paDavA mAgato nathI. ............ zrI sAdikaalIe mane kahyuM hatuM ke, gujarAtIo zANA che. ane gujarAtanI vAta bahAra paDavA detA nathI. gujarAtIo zANA che ane zANapaNa te hovuM joie. potAnAM gaMdA kapaDAM bahAra nahi ve. gujarAta pradeza koMgresa samitinA pramukha paNa AvuM nahi kare. paraMtu (gujarAta) sarakAra te ema ja kahe che ke ame (sarakAra) je kAMI karIe chIe te barAbara che. temAM tamAre koie garabaDa karavI joie nahi. je rAjaya cAle che temAM ekalI sarakArano ja hisso nathI, paNa gujarAta pradeza koMgresano paNa che. paNa A vAtanA svIkAra thatA nathI. "zrI sAdikalIe mane pUchyuM tyAre meM kahyuM hatuM ke hArajItanuM ne du:kha nathI. 10 varSanI mahenata pachI huM gujarAta koMgresanA killA majabUta karI zakyo hato ane te toDavA mATe loko mathe che tyAre huM nirAza thAuM chuM. gujarAta koMgresa cUMthAi rahI che te mArI AMkhe mAre joyA karavuM paDe che, chatAM huM kAMI karI zakato nathI. huM bhAre manA manthane anubhavI rahyo chuM. atyAre zuM karavuM tenI mane samaja paDatI nathI. paNa sUjha paDaze tyAre je kAMI karavuM ghaTatuM lAgaze te huM karIza." "mahA gujarAtanuM saMkucita mAnasa dharAvatA ane mAtra guja rAtano ja vicAra karatA loko koMgresamAM cAlAkIthI ghusI gayA che ema. keTalAka mAne che. chApAmAM chapAvavAmAM AvyuM te mujaba zrI IzvarabhAI desAI mAraphata zrI mArArajIbhAIne evuM sUcana karavAmAM Ave che ke, 10 varSanA niyamanA vAdavivAdanA kAraNe A badhI hAra thai che mATe tame temAM paDaze nahi. A badhuM batAve che ke tamArA potAnA loko tamArU gharaphoDavA beThA che. e prayoga A rAjamAM cAle che. "ane zrI sAdikaalI ahIM AvyA tyAre eka bhAI taraphathI mane kahevAmAM AvyuM hatuM ke tamArA (zrI ThAkorabhAInA) gharanI AsapAsa chUpI polIsanA mANaso phare che. Ano artha e thayo ke pAtAne * jIva na tA. 16-4-6 anukULa je kaoNMgresIo na hoya temane dabAvavA mATe sarakAranA tamAma baLano upayoga thAya che. asala kaoNMgresIone dabAvavAnA ke besADavAno prayAsa thaze te e nahi cAle ane mAre bAlavuM paDaze. "A badhuM A rAjayamAM cAle che. te thavA devuM hoya to tamArI khuzI. badhAne dabAvavAnA dhaMdhA cAle che. tenI vacce nirbhayapaNe cAlavAnuM che. mArI UbhI karelI duniyA Ama veDaphAI jAya che. huM sahana karIza nahi. atyAre zuM karavAnuM che te hajI sUjhayuM nathI, paraMtu eka divasa sujhaze. "kaoNMgresanI aMdara tema ja bahAra keTalAka loko che, jemaNe zrI mArArajIbhAIne kahyuM hatuM ke amAre kaoNMgresa sAme kAMI vAMdho nathI, paNa A ThAkorabhAIne tame dilhI ke bIje koi ThekANe lai jAo ane zrI mArArajIbhAIe paNa mane kaheluM ke tamArA viSe mArI pAse phariyAda AvI che. 1956 mAM aneka baLAe sarakAra sAme nahi paNa kaoNMgresa sAme hallA karyo hato. te vakhate 'ghara pha, ye ghara jAya' evI paristhiti hovA chatAM potAnA kArya ane samajadArInA kAraNe koMgresane ApaNe TakAvI zakayA hatA. koinI sAme vera na hovAne kAraNe myunisipala nAgarika samiti je keMgresanI virodhI hatI tene paNa koMgresamAM lAvyA hatA, ane tenI sAthe saMbaMdha sudhAryA hatA. ane Aje sudharAImAM je kaoNMgresI sabhyo che temAMnA ghaNA A nAgarika samitinA sabhyo hatA. eTale Ama 1956nI kaTokaTImAMthI pasAra thayAnA mane harakha hatA. paNa Aje jo 1956nI paristhitinuM punarAvartana thAya te te sAme TakavAnI mArI hiMmata raheze ke kema te zaMkA che. kAgresane 1956 mAM huM mahAgujarAtavAdI banatI aTakAvI zakayo hato." A bhASaNamAM je chUpI peAlIsA ullekha karavAmAM Avyo che te viSe AdhArabhUta sthaLethI tapAsa karatAM mAluma paDaDe che ke gujarAtanA javAbadAra pradhAnA taraphathI chUpI polIsanA mANasAne AvA koI paNa sthaLe AvI rIte kadi paNa rokavAmAM AvyA ja nathI, athavA te te khAtAne AvI kazI sUcanA kadi mokalavAmAM AvI nathI. zrI ThAkorabhAI desAI paNa peAtAnA bhASaNamAM AvI vAta temane koIe kahyAnuM ja mAtra jaNAve che. temaNe pote chupI polIsanA mANasAne potAnA ghara AsapAsa najare joyAnuM jaNAvatA nathI. A uparathI ema sahaja anumAna thAya che ke chUpI polIsane lagatI vAta kevaLa zrI kAThAkorabhAInI kalpita che ane gujarAtanI koMgresa sarakArane utArI pADavAnA hetuthI A kalpita bAbatane AgaLa dharavAmAM AvI che. e te bahu jANItI vAta che ke chellI cUMTaNI pahelAM gujarAtanA javAbadAra mAvaDImaMDaLamAM navA pradhAnamaMDaLanI racanA nakakI thai cUkI hatI ane zrI ThAkorabhAI desAI A pradhAnamaMDaLamAM nAyaba vaDA pradhAnanA sthAne nimAvAnA hatA. eTalA mATe temaNe gujarAta prAntika mahAsabhA samitinA pramukhasthAnanuM rAjInAmuM ApI dIdhuM hatuM. kamanasIbe cUMTaNInuM pariNAma dhAryA karatAM tadRna ja bhinna prakAranuM AvyuM ane zrI ThAkorabhAI banne bAjuethI sattAvaMcita banyA. Ama je kAMI banyuM te banyuM. paNa tyAra bAda have to Ama palaTAyalI vastusthitine kheladilIthI svIkArI levI ane je navuM pradhAna maMDaLa DaoN. jIvarAja mahetAnI AgevAnI nIce racAyuM tene badhI rIte Tako ApavA te dareka kAgresI AgevAnanI anivArya pharaja bane che. zrI. meArArajIbhAIe jayAre DaoN. jIvarAja mahetAne navuM pradhAnamaMDaLa racavA jaNAvyuM tyAre temanuM valaNa paNa Aja prakAranuM hatuM. Ama chatAM gujarAtanI kaoNMgresa saMsthA ane sarakAra vacce pUrA meLanA abhAva hoya ema lAgyA ja kare che ane zrI ThAkorabhAI UbhI thayelI navI paristhitine kheladilIthI svIkAravAne ke apanAvavAne taiyAra te nathI ja, eTaluM ja nahi, paNa temanuM valaNa eka prakAranA paDakAranuM Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 168-62 prabhu hoya ema temanA upara Apela bhASaNa uparathI koIne paNa spaSTa thAya tema che. Aje vilIna thayelA rajavADAomAM koi paNa rAjavIne bhAyAta jayAre koi kAraNe atyanta nArAja thatA tyAre te rAjya sAme bahAravaTe nIkaLatA ane te rAjayane khatama karavAnI murAda sevatA, Aje be desAI baMdhuo zrI ThAkorabhAI desAI ane zrI maganabhAI desAI je rIte bAlI tema ja lakhI rahyA che te jotAM jANe ke teo gujarAtanI kAgresa sarakAra sAme eka prakAranA bahAravaTe nIkaLyA hoya ema lAge che. zrI maganabhAI saMcAlita 'satyAgraha'mAM vartamAna kaoNMgresa sarakArane utArI pADavAnI je nIti akhatyAra karavAmAM AvI che ane gujarAta sarakAra aMge je tucchakArathI 'jIvarAja sarakAra', 'jIvarAja sarakAra' evA . avAranavAra ullekha karavAmAM Aveche tenI pAchaLa te sarakAra sAme eka prakAranI jehAdanA bhAva pragaTa thAya che. AjanI AvI vastusthiti mAtra gujarAtanI kaoNMgresa sarakAra mATe nahi, mAtra tyAMnI koMgresa saMsthA mATe nahi, paNa AkhA gujarAta mATe anyanta khataranAka nIvaDavA saMbhava che. ! A uparathI koI ema na samaje ke A noMdhanA Azaya gujarAta sarakArano vahIvaTa kazI paNa bhUlabhAla vinAne che, sarva prakAre suyogya ane suvyavasthita che ema sUcavavAnA ane e rIte tyAMnI sarakArane bIradAvavAnA che. te sarakAra kevI che te ahiM prastuta nathI, ane temAM je kAMI khAmI hoya tenuM saMsthAnI kArobArI dvArA ane chevaTe kaiAgresa kArobArI dvArA nivAraNa thai zake che, paNa sarakAra sAme jAheramAM jhUMbeza calAvavAthI e sarakArane tema ja jenA pIThabaLa upara e sarakAra racavAmAM AvI che e kaoNMgresa saMsthAne pArAvAra nukasAna thai rahyuM che. zrI ThAkorabhAI 'ghara phuTaye dhara jAya.' e kahevatane pharI pharIne yAda karIne AjanI koMgresa sarakAra sAme kaTAkSa kare che, paNa vastuta: temanA potAnA hAthe ja A kAma thaI rahyuM che. tenI temane koNa sujha Ape? AvI vadhAre ne vadhAre viSama banatI jatI paristhitimAM saunI najara thI mArArajIbhAI tarapha jAya che, kAraNake teo AjanA gujarAtanA sarvotkRSTa netA che. zrI ThAkorabhAIe uparanuM bhASaNa ApyuM. tene lagabhaga mahInA thavA Avyo che ema chatAM A bAbatamAM zrI morArajIbhAI taraphathI kazuM halanacalana thayuM jANavAmAM AvyuM nathI. Ano artha zuM samajavA? zuM ThAkorabhAIe akhatyAra karelI nItine teo saMmata kare che? jo Ama ne Ama cAlyA kare to janatAne anyathA vicAravAne vikalpa rahe nahi, eTalA mATe zrI mArArajIbhAIne namra anurodha ke gujarAtanI kathaLatI jatI sthiti sarakhI karavA teo sakriya bane ane jayAM jenA upara niyaMtraNa mUkavAnA jarUra lAge tyAM tenA upara niyaMtraNa mUke ane e rIte arAjakatA tarapha ghasaDAI rahelAM gujarAtane ugArI le. tA. ke: ahIM jaNAvavuM atyaMta prastuta che ke upara jaNAvela, amadAvAdanA kALupura vibhAgamAM maLelI je jAhera sabhAmAM zrI ThAkorabhAI desAIe bhASaNa ApyuM hatuM te sabhA daramiyAna zrI ThAkorabhAI je kaMI bolI rahyA hatA te sAme virodha darzAvavAnA hetuthI amadAvAda zahera samitinA pramukha zrI vimalabhAI zAha sabhA choDIne cAlI gayA hatA. be du:khada avasAna haju gayA 'prabuddha jIvana'nA aMkamAM vaDodarAnA eka pramukhanAgarika zrI nAgakumAra, makAtInA du:khada avasAnanI levAmAM AvelI noMdhanI zAhI sukAI nathI, eTalAmAM prastuta pakhavADiyA daramiyAna nIpajelAM e ja koTinI bIjI be vyakitaonA avasAnanI noMdha levAnuM durbhAgya eka patranA taMtrI tarIke mane prApta thAya che; eka zrI prasannamukha suracaMda badAmI, jemanuM tA. 5-8-62 ravivAranA roja 58 varSanI ummare ekAeka avasAna nIpajayuM; bIjA zrI caMdulAla sArAbhAI modI jeo lagabhaga be mahinAnI mAMdagI jIvana bhAgavIne 66 varSanI ummare ApaNI vaccethI vidAya thayA, jesamAjamAM suzIla, sucarita ane sevAlakSI vyakitaonI haMmezA achata rahI che tevA ApaNA samAjane A banne vyakitaonA paralokagamanathI noMdhapAtra khoTa paDI che. A banne vyakitaonA avasAnanI jayAre eka sAthe noMdha levAnA yoga UbhA thayA che. tyAre A bannenA vyakitatvanI je alaga alaga bhAta hatI tenA paNa sAthe sAthe ullekha karavAnuM sahajapaNe prApta thAya che. 77 bhAI prasannamukhane UMDI dharma zrAddhAnA athavA to cokakasa prakAranA dhArmika valaNano temanA pitAzrI taraphathI vArasA maLelA hato, temanA pitA sva. suracaMdabhAI dharmazAstranA sArA jANakAra hatA, ane temanuM jIvana UMDI dharmaparAyaNatA vaDe suaMkita hatuM. vaLI teo dhArAzAstrI hatA. ane sarakArI nyAyakhAtAmAM bahu UMco hoddo bhAgavIne nivRta thayA hatA. temanA putra bhAI prasannamukha badAmIe zrI mahAvIra jaina vidyAlayamAM rahIne kolejanA abhyAsa karyo hato ane bI. e tathA ela ela. bI.nI upAdhio prApta karIne teo I"glAMDa gayA hatA ane tyAM berisTaranI padavI prApta karIne 1931 mAM muMbaI khAte pAchA pharyA hatA ane muMbaInI hAi korTamAM temaNe vakIlAta zarU karI hatI. 1947 mAM teo samA~ la kAjhIjha korTanA jaja nimAyA hatA ane 1960 nA oNgasTamAM cIpha jaja--mukhya nyAyAdhIza tarIke--nimAyA hatA. potAnA A vyavasAya sAthe dharmazAstranuM temanuM adhyayana cAlu hatuM ane saMskRta bhASA tema ja sAhityamAM teo khUba rasa dharAvatA hatA. sAthe sAthe jaina samAjanI--vizeSata: jaina zvetAMbara mUrtipUjaka samAjanI--aneka saMsthAonI kAryavAhImAM teo rasapUrvaka bhAga lai rahyA hatA. ane zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI vyavasthApaka samitinA varSo jUnA rAbhya hatA. temanA svabhAva atyanta milanasAra hatA ane temanI prakRtine temanA nAma pramANe svAbhAvika prasannatA varelI hatI. temanuM jIvana vizuddha, sAduM ane dharmaparAyaNa hatuM. hiMdu saMskRtinA peTALamAM rahelI jaina saMskRtino jo ApaNuM tene alaga tAravIne vicAra karIe to jarUra kahI zakIe ke bhAI prasanmukhanuM samagra jIvana e jaina saMskRtinA viziSTa ga vaDe sArA pramANamAM 2 gAyeluM hatuM. temanI kArakIrdI uttarottara vikasI rahI hatI evAmAM tA. 5 mInI savAre bIralA mAtuzrI sabhAgRhamAM teo potAnAM patnI sAthe amuka nRtyanATikA jovA gayelA ane e nATikA zarU thAya te pahelAM temanuM hRdaya ekAeka baMdha paDI jatAM je khurazI upara teo beThA hatA tyAM ja DhaLI paDayA ane A rIte eka AzAspada kItino aNadhAryo anya Avyo. kazI paNa vyathA vinAnuM mRtyu maranAra mATe eka rIte AvakAradAyaka lAge che, paNa temanA svajano mATe AvA mRtyano AghAta asahya banI jAya che. AMkhanA palakArAmAM patine jIvanasAthIne--gumAvI beThelAM temanAM patnI tArAbahenanI ane temanAM bALakonI mAvyathA koi rIte kalpanAmAM utarI zake tema nathI. gAtarapha suvAsa phelAvatuM eka kula ekAeka kharI paDe, nirmaLa jaLane vahevaDAvI rahela eka vahetuM jharaNuM ekAeka lupta thaI jAya, AjubAju maMdamadhura prakAza phelAvatA dIvA pavanano koI jhapATo Ave ane jotajotAmAM olavAi jAya--Ama bane che tyAre mRtyunI vAstavika ghaTanA karatAM tenuM ekAeka nipajavApaNu vadhAre vyathAjanaka--vadhAre AghAtaka lAge che. bhAI caMdulAla sArAbhAI modInA pitA eka kuzaLa vyApArI hatA ane jaina samAjanI jANItI zikSaNasaMsthA zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI kAryavAhImAM khUba rasa letA hatA. temanA putra bhAI caMdulAle paNa zrI mahAvIra jaina vidyAlayamAM rahIne kaeNlejanuM ucca zikSaNa prApta karyuM hatuM ane pachI pitAnA vyApAravyavasAyamAM joDAyA hatA. temanA pitA mAphaka teo paNa prAraMbhathI sAmAjika pravRttiomAM tema ja koMgresanI pravRttimAM rasa dharAvatA thayA hatA ane Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 prabuddha jIvana" tA. 16-8-2 . . '', 1930-32 nI satyAgrahanI laData daramiyAna temaNe be vAra jelavAsa yuropanI kAmana mArkeTayuropanI mayArI bajAra, svIkAryo hato. 1934 nI sAlamAM teo zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI " - pUraka noMdha: kendrIya nANAmaMtrI zrI morArajIbhAInA tAjetaranA kAryavAhI upara sva. motIcaMda giradharalAla kApaDiyAnA sahamaMtrI tarIke videzapravAsa mATenAM kAraNo be hatAM: eka paradezI pAsethI sahAya meLacUMTAyA hatAM. samayAntare A saMsthAnA teo peTrana banyA hatA. vavAnuM ane bIje yuropanI majIyArI bajAramAM briTana joDAya tyAre, bIjI paNa aneka saMsthAomAM eka yA bIjA adhikAra upara rahIne bhAratanA briTana sAthenA vepArane kazI hAni na pahoMcavI joIe 'evuM bajaranA sabhyonA mana para ThasAvavAnuM. zrI morArajIbhAIne kAma karatA hatA. muMbaI jana yuvaka saMghanA teo varSothI sabhya hatA. sahAya te maLI, paraMtu emanA anya hetunA saMdarbhamAM have jaNAya - bIjI bAjAe temanA vyApAra vyavasAyamAM temane ThIka ThIka che evuM ke, bhAratanA briTana sAthenA vepAranA anusaMdhAnamAM bejA-- | caDatI paDatI AvavA lAgI, samaya jatAM temanI Arthika sthiti ranA sabhya dezoe udAra valaNa akhatyAra karavAno nirdeza karyo , ghasAtI cAlI, zarIra paNa lathaDavA mAMDayuM. Ama chatAM samAjasevAnA hovA chatAM, A aMgenA karArano je murAdo hamaNAM carcAI gayo te bhAratane saMtoSa thAya evo nahoto. bhAratane jANe AzA temanA rasa ane utsAhamAM kadi paNa oTa AvI nahotI ane baMdhAya evuM valaNa batAvIne bajAramAM joDAyelAM cha rANe chellI "zrI mahAvIra jaina vidyAlayanI te tevANe jIMdagInA cheDA sudhI ghaDIe pAchAM pharI gayAM hatAM. A paristhitimAM ApaNane lAgatA- ' eTale ke 28 varSa sudhI tenA maMtrIpada upara kAyama rahIne vaLagatAM rASTro upara patra paNa lakhavo paDayo che ane bhAratanI sevA karI hatI. A saMsthA bIjI aneka jaina saMsthAomAM Antarika valaNanI spaSTatA karatI je yAdI gayAM meM mArAmAM badhA lAgatAvaLagatA rASTrane suprata karavAmAM AvI hatI te yAdInI maryAdAmAM bhArata vyavasthAnI daSTie lagabhaga ajoDa che ema kahIe to temAM jhAjhI chuTachATa mUkI zake tema nathI evuM spaSTa rIte jaNAvI devAmAM atyukita thatI nathI. A ajoDapaNuM bhAI caMdulAlanI cIvaTa, athAka AvyuM che. parizrama ane jhINavaTabharI najarane AbhArI hatuM. pAchaLanAM varSomAM bhAratanI nikAsamAMthI cA aMge te bhAratane chUTachATa, maLe | zrI mahAvIra jaina vidyAlaya e ja emanuM rovAtra rahyuM hatuM ane ema lAge che, paranuM kApaDa ane enA jevI bIjI ghaNI cIjavastuonI nikAsa aMge bhAratane je vizeSAdhikAra prApta A sevAkSetrane saMbhALavAmAM temaNe apUrva niNA dAkhavI hatI. rAjA thatAM hatAM tenI sAme majIyArI bajAranA dezane virodha che. taduparAMta, rasevAnI koI kadara kare evI koI apekSA temaNe kadi svapnAmAM briTiza rASTrasamuhanA je dezo bajAranA ardha sabhyo (Associate paNa rovI nahotI. temane avAja babbe ghATa mATe hatA, bahAranI a members) bane temane vizeSAdhikAro ApavAnI paNa vAta ' rItabhAtamAM bolavA cAlavAmAM teo kAMIka rough -brasaTa che. bhArata (ane pAkistAna tathA silona paNa) A paristhiti svIkArI zake ema nathI. lAgatA, paNa temanuM dila sI, nirmaLa ane premALa hatuM. svArtha alabUtta, atyAre te, majIyArI bajAramAMnA briTananA praveza , nirapekSa temanI rovA hoIne khoTuM lAge tyAM khoTuM kahetAM te aMgenI AkhI vAta ja aTakI gaI che. khetIvADInI pedAzoma kadi acakAtA nahotA. mahAvIra jaina vidyAlayanI varSobharanI sevA bhAvanA prazna paratve eka bAju briTana ane bIjI bAju che " e temanA jIvananI eka moTI tapazcaryA hatI. AvI saMsthAnika rANe vacce matabheda Ubho thayo che ane braselsamAM cAlatI maMtraNA vyakita Aje ke koI paNa kALe virala jovA maLe che. A khoTakAI gaI che. A maMtraNA niSphaLa paNa gaI nathI tema ja e bhAMgI paNa paDI nathI, paraMtu sapTembaranI 10mIe briTiza bhAI prasannamukha AMkhanA palakArAmAM ApaNI vaccethI cAlI rASTrajathanA sabhya rASTronA vaDA pradhAnanI pariSada samakSa, briTananA nIkaLyA. eka rIte ema kahI zakAya ke temanI prasanamukhatA temanA majIyArI bajAranA praveza aMgeno AkharI musaddo laIne hAjara jIvananI chelalI thANa sudhI jaLavAi rahI, jyAre bhAI caMdubhAIe thavAnI briTananA vaDA pradhAna zrI. herolDa mekamilananI je IcchA be mahInAnI lAMbI ane aneka yAtanAothI bharelI mAMdagI hatI te to have pAra paDe ema che ja nahi. vaDA pradhAnanI ukata bhAgavI; pakSAghAte pahelAM temanA zarIranI eka bAju upara Akra pariSadamAM je eka sauthI vadhAre agatyane muddo carcAvAne hato , maNa karyuM; samaya jatAM bIjI bAju upara AkramaNa karyuM ane - teno A rIte cheda uDI jAya che. chellA divaso vAgarAga avAcaka dazAmAM pUrA karyA. mRtyu Ave che, paNa tenA AvavAnA prakAra prakAramAM keTalo pharaka hoya che? eka ane A DhIlanI bIjI dUragAmI asara nahi paDe ema paNa vyakita vidAya mAgavAnI kazI vidhi sivAya ApaNane thApa ApIne koNa kahI zake ema che ? A DhIlane kAraNe, briTananA majIyArI ' vidAya thAya che; anya vyakita jANe ke vidAya yAcatI yAcatI vidAya bajAranA pravezane virodha karanArAone potAnI jhuMbeza AgaLa thAya che. Akhare anonA peTALamAM e bane vyakita rasamAI jAya calAvavAno samaya maLaze ane e rIte zrI mekamilananI sthiti , che ane ApaNe--ApaNo samAja-temanA javAthI hato tethI thoDI nabaLI paDaze. AjathI ja, briTane majIyArI bajAramAM vadhAre daridra bane che. praveza karavAne badale briTiza rASTrajathane mukata vepAra vistAra racIne, ene "ephaTA" (yUropIana phrI TreDa erIA) sAthe saMkalita bhAI caMdubhAIne vicAra karatAM je samAjanI ane je saMsthA karavAnI vAta cAlavA mAMDI che. A aMge briTana kevI valaNa akhatyAra . nI temaNe ATalo lAMbo samaya sevA karI che tenA AgevAnonA ane kare che e jovAnuM rahe che. pramANa kAryavAhakonA dhyAna upara eka bAbata lAvavAnI jarUra jIyArI bajAra aMge prabuddha jIvana' mAM AgaLa pageTa ' ' lAge che. thoDA samaya pahelAM gujarAtanA eka pratiSThita kavi zrI. thayelA lekhamAM, bajAranI Arthika bAju ja mukhyatve karIne carcaprahAda pArekhanuM akALa avasAna thayuM. A akALa avasAne temanAM vAmAM AvI hatI ane rAjakIya bAjane achaDate ullekha ja karavAmAM AvyuM hatuM. chatAM briTananA majIyArI bajAranA pravezanI rAjakIya kuTuMbanI risthati Athika daSTie kaDI karI nAkhI. sabhAgye bAju AchI agatyanI nathI e dhyAnamAM rAkhavAnI jarUra che. temanA keTalAka mitronA manamAM vasyuM ke temanA kuTuMbane Arthika jo briTana majIyArI bajAramAM joDAya , nahi te briTana bhaviSyamAM daSTie surakSita banAvavA mATe kAMIka karavuM joIe; A vicAre amerikA sAthenA saMbaMdhanI draSTie paNa pAchuM paDavAno saMbhava : ", saMka95nuM rUpa dhAraNa karyuM ane e saMkalpa cokakasa prakAranA AyojananuM che. yuropIya dezo Arthika ekatA sAdhIne AgaLa vadhe te vazi- svarUpa lIdhuM, jenA pariNAme e mitro sadgata kavinA kuTuMba sAme ' Tana dvArA laMDanane atyAre je mahattva apAya che te baMdha thAya ane braselsane mahattva apAtuM thAya. pariNAme yuropanI rAjakIya ' ' Azare rUA. 4ra 0 0 nI rakama raju karI zakyA. bhAI caMdubhAInI naukA paNa kadAca koI bhayajanaka dizA dhAraNa karI le. briTana Arthika paristhiti paNa lagabhaga A ja prakAranI che. te pAchaLa rahelA je majIyArI bajAramAM hoya te AvI paristhitimAM e potAnI' , kuTuMbane Arthika daSTie bane teTaluM nacita karavA mATe temanI lAgavaga vadhAre sArI rIte vAparI zake ema keTalAka nirIkSako kahe che. eTale, briTananA majIyArI bajAranA pravezane prazna keTale dIrdhakAlIna sevAnI kadara rUpe--jaina samAjanA AgevAnoe ane apaTo ane AkhI duniyAne sparzanAro che tenI jhAMkhI, AnA zrI mahAvIra jaina vidyAlayanA kAryavAhakoe kAMika vicAravuM joIe.-- . uparathI thAya che. tAtkAlike to e prazna carcAnA eraNa dazarathI ' temane mAre A ATalo namra anurodha che. , paramAnaMda utarIne vivecakonA vivAdano prazna banyo che. manubhAI mahetA ukat , 1 * - - - - - - Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-8-2 prabuddha jI vA pustaka paricaya kilakilATa : lekhako : zrI jagubhAI dANI tathA zrI somAbhAI paTela; prakAzaka: mesarsa ena. ema. tripAThInI kaMpanI, prInsesa sTrITa, muMbaI 2. kimata rU. 1. bALako pahelI najare ja hAthamAM laine mANavA mAMDe evuM A pustaka bAlasAhityamAM suMdara umero kare che. enA beu lekhako bAlakeLavaNInA prakhara anubhavI che. emanI kalamane sAtha maLyo che evA ja eka keLavaNIkAra zrI madhubhAI paTelanI pIMchInA. pariNAme bAla jagatanI aneka priya vastuo, jevI ke DhIMgalI, bhamaraDo, vAMdaro, TAmeTu,chUka gADI vigere kalA ne kAvyanA suMdara saMyojita svarupe ahIM sthAna pAmI che. ramakaDAM, prANIo, phaLo, zAkabhAjI, gharanI cIjo, vAhano vagerenA A sRSTimAM samAveza karavAmAM Avyo che. AvA vistRta phalakamAM uDDayanapriya bALasvabhAvanA vhAlAM paMkhIo kema sadaMtara bhUlI javAyAM che? te eka prazna che. temanA tathA bALakanA vhAlAM svajano jevAM ke mA, nAnI vhena, dAdA vigerene ahIM sthAna maLyuM hota to A pustaka sarvasparzI thAta. A pustakanI vizeSatA enA pAne pAne AvatAM raMgara'gI tema ja bAlagrAhya citrA che. enA citro tema ja joDakaNAMnuM Ayojana khUba AkarSaka, saraLa ane ramatiyALa che. pAne pAne cAra pAMca lITI vAMcatAM bALaka A ' pustaka eka beThake vAMcIne bAla-sahaja paritRpti paNa mANI zake che. A joDakaNAthI bALakanA vividhasparzI jJAnavikAsa thAya che. joDakaNAmAM prAsaracanA kAMka mALI paDI che, paNa enI sahaja--rAraLa zailInAnAM bhUlakAMone paNa ghaDIkamAM e gAtAM karI de che. AvAM pustakothI emano kilakilATa vadhe e ja enI sArthakatA ! kalarava : lekhikA : zrI nirmaLAvhena dANI, prakAzaka: vijyA prakAzana, 53, bANagaMgA roDa, vAlakezvara, muMbai 6. kiMmata rU. 1. bAlahRdayamAM pravezavAnA sauthI pahelA hakaka mAtAne maLe che, chatAM ApaNe tyAM bahu ochI mAtAo bAlahradayane gAya che ke enAM gItA sarje che. zrI nirmaLAvhena dANI e abhAvane dUra karavA emanA prathama saMgraha 'kalarava' sAthe Ave che te AvakArya che. emanI pAse bAlasahaja kalpanAo che. ane tene mUrtasvarUpa ApatI gItaracanAnI samaja paNa che. AthI emanAM. gItA sugeya bane che. prAsaracanA saraLatAthI sacavAi hovAthI enA prAsAda paNa vadhe che. anya bAlagItA mAphaka ahIM paNa bALakone priya evAM pazu, paMkhI, (cAMda, tArA) ane gatizIla cIjo tathA vAhanA AlekhAyAM che. 'cAMdaliyA,' 'pataMga' enAM sArAM udAharaNa che. paraMtu kaviyatrI pAse hajI navA viSayonA maulika sparzanI AzA adhUrI rahe che. teo bAla viSayo le che, paraMtu tene AlekhatI bhASA kayAreka bhAre thai jAya che. jemake 'AkAzI yajJa'ne hasatuM ramatuM bALaka keTaluM samaje, keTaluM mANee prazna che. teja rIte bALakane ahIM apAto upadeza paNa kayAreka enI geyatA ane kAvyamayatAne dAbI de che. 'AnaMdaghara' mAM nItimattAnI kRtrimatA anubhavAya che. bALaka tA kaDavI gALI paNa gaLyA AvaraNa (sugar coating ) sAthe hAya tA ja gaLI zake ne? jo ke kaviyatrInA bhAvI saMgrahomAM A AzA asthAne nahIM ja bane eTalI apekSA 'kalarava' jarUra UbhI kare che. gItA parIkha bhArata jaina mahAmaMDaLa dvArA AyeAjita paryuSaNa vyAkhyAnamALA dara varSanI peThe A varSe paNa bhArata jaina mahAmaMDaLanI muMbaI zAkhA drArA paryuSaNa vyAkhyAnamALA samavAra tA. 27 ogaSTathI somavAra tA. 3 jI sapTembara sudhI ATha divasa mATe sI. pI. Teka upara AvelA hIrAbAganA vyAkhyAna khaMDamAM yojavAmAM Avela che. dararoja eka vakatAnuM vyAkhyAna rAkhavAmAM Avela che. vyAkhyAnano samaya savAranA 9 thI 10-30 che. nakakI thayelA . vyAkhAtAomAM keTalAka jANItA vidrAnono samAveza thAya che. sadhanA zubhecchakone 'prabuddha jIvana'nA prazaMsAne paryuSaNa vyAkhyAnamALA AvI rahI che. e prasaMge saMghanA zubhecchakone tema ja prabuddha jIvananA prazaMsakone nIce jaNAvela amArI vinaMti dhyAnamAM levA prArthanA che. Aje 34 varSathI jaina tema ja jainaMtara samAjanI zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha aneka rIte sevA bajAvI rahela che. chellAM 30 varSathI saMgha taraphathI paryuSaNa vyAkhyAnamALA yojAtI rahI che ane tenA svarUpamAM jema vikAsa thato rahyo che tevI rIte tenI lokapriyatAmAM paNa satata vRddhi thatI rahI che. chellAM 24 varSathI saMgha taraphathI 'prabuddha jIvana' nAmanuM mukhapatra pragaTa thaI rahyuM che. gujarAtI bhASAnA sAmayikomAM prabuddha jIvane anokhI mAta pADI che. saMgha taraphathI zrI maNilAla mAkamacaMda zAha sArvajanika vAMcanAlaya tathA pustakAlaya paNa Azare 24 varSathI calAvavAmAM Ave che. A vAcanAlaya tathA pustakAlayano AsapArA vasatA loko sArA pramANamAM lAbha le che. saMgha taraphathI vaidyakIya rAhata nAna jAta ke dharmanA kazA paNa bhedabhAva sivAya jarUra dharAvatA bhAI bahenone ApavAmAM Ave che tema ja vaidyakIya upacAranAM sAdhanA pUrAM pADavAmAM Ave che. saMgha taraphathI avAranavAra viziSTa koTinI vyakitaonA vyAkhyAno yojavAmAM Ave che. tema ja paryaTaNA paNa gAThavavAmAM Ave che. A badhI pravRttione pahoMcI vaLavA mATe dara varSe saMghane Azare rUA. 10,00nI apekSA rahe che. saMghanA zubhecchako ane 'prabuddha jIvana'nA prazaMsako dara varSe paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna saMdhanI Arthika jarUriyAtane pahoMcI vaLavA mATe potAnA udAra hAtha laMbAvatA rahyA che. A vakhate paNa saMghanA phALAmAM potAthI bane teTalI rakama bharIne amArA phA. 10,000nA lakSyAMkane pUro karI ApavA vinaMti che. sahAyaka bhAIbahene saMghanA sAmAnya phALAmAM athavA to saMghanI koI paNa eka pravRttine tAravIne te khAte pAtAne yogya lAge tevI rIte-rakama bharI zake che. saMghanA je sabhyoe haju sudhI potAnuM vArSika lavAjama rUpiyA bharyuM na hoya temane paryuSaNa vyAkhyAnamALA dara miyAna bharI devA vinaMti che. prabuddha jIvananI upayogItA jemanA dilamAM vasatI hoya. temane prabuddha jIvananA navA grAhako meLavI ApavA vinaMtI che. 4547, dhanajI sTrITa, muMbaI, 3 sacAro, AtmahatyA ane kAyadA jaththAbaMdha yAMtrika utpAdana viruddha bekArInivAraNa paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA cImanalAla jeThAlAla zAha maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha mATuMgA khAte ceAjAyalI vyAkhyAnamALA mATuMgA--ziva vyAkhyAnamALA samitinA upakrame AgAmI paryuSaNa parvane anulakSIne amulakha amIcaMda hAIskUlanA samatAbAi hAlamAM tA. 268 62 ravivArathI tA. 09 62 somavAra sudhI ema nava divasanI vyAkhyAnamALA yojavAmAM AvI che, jeno kAryakrama have pachI dainika patramAM pragaTa karavAmAM Avaze. A vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna zrI kedAranAthajI leze. viSayasUci zud 31 ApaNI adhAgina prakIrNa noMdha : gujarAta sarakAra sAme eka prakAranuM bahAravaTuM yuropanI komana mArkeTa, yUropanI majhIyArI bajAra--pUraka noMdha. paricaya tsuno 9 pustaka pa paNa vyAkhyAnamALA manubhAI mahetA kezavalAla ma. zAha 1; cInubhAI gI. zAha desAI vAlajI goviMdajI 75 paramAnada gItA parIkha Xin no hara 92 www.face ma Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o prabuddha jIvana ta, 16- 84 navAra 2 ravivAra paryuSaNa vyAkhyAnamALA zrI muMbaI jena yuvaka saMdha taraphathI tA. 25 oNgasTa ravivArathI tA. 3 saparTobara somavAra sudhI ema nava divasanI paryApaNuM vyAkhyAnamALA yojavAmAM AvI che. A vyAkhyAnasabhA haMmezA savAranA 8-30 vAge zarU karavAmAM Avaze. pahelA cha divasanI vyAkhyAnasabhA kensa brIja pAse AvelA blevoTaskI lejamAM, sAtamAM divasanI vyAkhyAnasabhA nyu kavIsa roDa upara AvelA rokasI thIyeTaramAM ane chellA be divasanI vyAkhyAnasabhA bhAratIya vidyAbhavanamAM bharavAmAM Avaze. prastuta vyAkhyAnamALAno vigatavAra kAryakrama nIce mujaba che - sthaLa tArIkha vyAkhyAtA vyAkhyAnaviSaya glaeNvATakI lAja 26 ravivAra bradhara lusiyana ahiMsA mAnanIya zAntilAla ha, zAha zikSaNanuM mAdhyama bahena uSA purohita saMgIta semavAra zrI. 5 raga zArazno nAciketa vRtti prInsIpAla zrI yazavanta zukala ahiMsaka ane nIra samAjaracanAnA prazno 28 maMgaLavAra zrI vasubahena bhaTTa draupadI zrI jayaprakAza nArAyaNa AhaMsA ane vizvazAnti 29 budhavAra paMDita dalasukhabhAI mAlavaNiyA anekAMtavAda zrI jayaprakAza nArAyaNa | niSpakSa lokazAhI 30 guruvAra prInsIpAla amRtalAla bha. yAjJika sItA. prInsIpAla dhairyabALA vorA Adhunika nArInI samasyA 31 zukravAra prInsIpAla e. bI. zAha dhama viruddha saMpradAya De che. DI. parIkha bhAratIya lokazAhI sekasI thIyeTara zrI. lInAbahena maMgaLadAsa zreya pAchaLanI mArI draSTi * adhyApikA tArAbahena zAha AnaMdadhana bhAratIya vidyAbhavana zrI. harivallabha parIkha gujarAtanA AdivAsIo zrI. cImanalAla cakubhAI zAha mUrkhAInI parAkASTA saMgItakAra zrI. zAntilAla zAha saMgIta 3 semavAra prAdhyApikA 3, arara selemanA bhagavAna buddha ane mahAvIra kAkAsAheba kAlelakara dhArmika tathA sAmAjika jIvana kaye raste ? saMgItakAra ajIta zeTha tathA nirupamA zeTha sugama saMgIta A vyAkhyAnamALAmAM rasa dharAvatA bhAIbahenone sabhAsthaLe vakhatasara AvI pahoMcavA, vyAkhyAna cAlatA hAryA te daramiyAna purI zAnti ane zista jALavavA ane zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane tema ja saMdhanI vividha pravRttione udAra Arthika sahAya vaDe sIcita karavA prArthanA che, paramAnaMda kuMvarajI kApaDyiA - A vyAkhyAnamALA paryuSaNanA AgaLanA khAsa jevA ke virasathI eTale ke tA. 26mIthI zarU thAya che, , cImanalAla jeThAlAla zAha maMtrIo, zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha pustakAlayamAM vasAvavA lAyaka zikSaNasaMsthAmAM Itara vAMcana tarIke upayogamAM levA lAyaka tema ja koI paNa zubha prasaMge vaheMcavA lAyaka pustako sInsa ziva sundaram zrI paramAna = kuMvarajI kApAyAno lekhasaMgraha paMDita sukhalAlajInA Aja sudhInA gujarAtI tathA hiMdI, kAkA sAheba kAlelakara ane paMDita sukhalAlajInA praveza sAthe lekhono saMgraha-be vibhAga gujarAtI : eka vibhAga hiMdI: kiMmata rU. 3, pisTeja 0-6-o, kula traNa vibhAgamAM bedhisatva kiMmata rUA. ra1; pekIMga pisTeja rUA. 4 sva. dharmAnaMda kasabI cita cULa marAThI nATaka muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo tathA prabuddha jIvananA grAhakone mATe anuvAda : kiMmata rUA. 18 zo paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA tathA zrI kAntilAla boDiyA prabuddha jIvananI phAIla kiMmata rUA. 6 kiMmata rU. 18-0, pisTeja 0-2-0 prabuddha jIvananA grAhaka bane che vArSika lavAjama rU. 4 muMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyo tathA prabuddha jIvananA grAhako mATe - maLavAnuM ThekANuM : satyaM ziva sundaram mata rU. 2, bodhisatva: kiMmata rUA.1 muMbaI jaina yuvaka saMgha, 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI, 3 bhAlika; zrI muMbaI jaina yuvaka sa dha; mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa: 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3, mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI. vAya che, darzana ane cintana Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 T prabuddha jena'nuM navasaMskaraNa - varSa 24 : aMka 9 T prabuddha jIvana ( zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra muMbaI, rasapaTembara 1, 1962, zanivAra AphrikA mATe ziliMga 8 chuTaka nakala: 20 nayA paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ' ka guNadarzana, guNagrahaNu guNavardhana ka (pu. gAMdhIjInI chellI mRtyutithi prasaMge vinobAjIe kareluM pravacana) Aje ApaNe mahAtmA gAMdhIjIno zrAddhadina pALI rahyA chIe. mAyAnuM uparanuM paDa che. jema badAmanA aMdaranA mIMja upara sarvodaya vicAramAM mAnavAvALA ApaNe sau AjanA divase evo kharabacaDuM photarUM hoya che tema mAyAnA e upalA AvaraNane bhedIne saMkalpa karIe ke, ame loko pAse jaIne temane gAMdhIjIno aMdaranuM svaracha darzana thavuM joIe, bhinna bhinna guNanAM darzana A sarvodaya - vicAra samajAvIzuM. vicAra koNa samajAvI zake? jeo thavAM joie. ema IzvaranA eka eka aMza jovA maLaze to pote barAbara samajyA hoya ane te pramANe eno amala karatA pachI IzvaranuM samagra darzana thaze. tethI haMmezA guNagrahaNa, guNa carcA hoya teo ja bIjAne A vicAra samajAvI zake. sarvodaya - vicAra ane guNasmaraNa karatA rahevuM joIe. doSagrahAga, doSa carcA ke devaeTalo te vyApaka ane UMDANavALa che ke ene amala karavAne smaraNa jarA paNa nahi karavuM joIe. ethI to meM kahyuM che ke prayatna je mAtra ApaNe karI zakIe, eno pUro amala to na ja aniMdAnuM paNa vrata hovuM joIe. thaI zake. sarvodayanA pUrNa amala mATe te paramezvaranAM darzananI koInAmAM doSa dekhAya to te ApaNA ja dopa che ema mAnavuM. jarUra che. joIe. enI niMdA karavI ethI to bIjo doSa thAya ane pachI bApu pote kahetA ke, mAruM AkhuM jIvana, mArI sAdhanA, satyAgraha e dayanI carcA ke niMdA karavI ethI vaLI trIje doSa thAya. Ama eka pachI e badhI pravRtti paramezvaranI khojane sAruM che. sAmAnya rIte IzvaranI eka dopanAM paDa caDatAM jAya te guNa darzana thaze ja nahi, ane khoja karanArA dhyAna dhAraNA vagere mATe ekAMtamAM cAlyA jatA guNadarzana nahi thAya te to pachI Izvaradarzanane pUrNa lepa hoya che. bApu ekAMtamAM nahotA gayA. emaNe te loko vacce rahIne thaze. tethI ApaNe ApaNA doSanuM ya darzana karyA karavuM na joIe. ja kAma karyuM. eTaluM kharuM ke dhyAna, prArthanA vagere mATe teo ApaNA guNonuM ja ciMtana karyA karavuM joIe. paMdara vIsa miniTa kADhatA, paraMtu teo kahetA ke, dhyAna to ApaNA kAmanI vacce paNa paLepaLa hovuM joie ane ekAMta te janatA A rIte sarvatra guNastavana, guNadarzana, guNavardhana thavuM joIe. vacce kAma karatAM karatAM paNa pratikSaNa maLavuM joIe.' ene ja bhagavAnanA guNonuM stavana kahe che. huM satya, prema, karuNA vagerenI vAta karato rahuM chuM. jyAM jayAM satyanuM thoDuM paNa darzana thayuM eTale ekAMtamAM ApaNe jaIe te paNa ApaNuM mana to bahAra aMge IzvaranuM ja darzana thayuM. retInA DhagalAmAM sAkaranI kaNIo ghumyA kare che e kevuM? kharuM ekAMta te e ke jyAM ApaNe manathI verAyalI paDI hoya te kIDI temAMthI sAkaranI kaNI upADI aLagA thai zakIe. bAkI duniyAthI ema kaMI thoDuM ja aLaguM le che. ema ApaNane jayAM satyanuM thoDuM paNa darzana thAya tyAMthI satya thavAnuM che tethI teo manathI aLagA thaine janasevAnA kAryamAM lai laie, kayAMka premanuM darzana thayuM te te grahaNa karI laie, kayAMka paNa haMmezA ekAMtane anubhava karatA ane kahetA hatA ke, IzvaranI karUNAnuM darzana thayuM to te paNa ApaNuM karI laIe. ema jyAM khoja temaja darzana mATe mAruM jIvana che. jayAMthI je kaMI guNadarzana thayuM te laI laIe. ema karatAM ApaNuM IzvaranI khoja kema thAya? hRdaya guNano bhaMDAra thaI jaze ane tyAre ApaNane IzvaranuM Izvaradarzana eTale zuM e samajavuM joIe. ApaNA dezamAM paripUrNa darzana thaze. Izvarane mATe bahu bhakitabhAva che, paraMtu IzvaranI ja kema thAya e vicAravAnI vAta che. Izvara guNamaya che. satya, prema, izvaradarzanane sAce mArga. karuNA vagere maMgaLa guNonI paripUrNatA enuM nAma ja Izvara.ApaNI tethI te bApu kahetA ke "bhagavAnanAM paripUrNa darzana thAya, sAme je koI mANasa Ave enAmAM guNadarzana karavuM joIe. jo uparanuM mAyAnuM paDa bhedAya ane koInA ya doSa na dekhAya e mATenI koInAmAM ApaNane depa dekhAya to te mAyAnuM darzana thayuM, IzvaranuM mArI koziSa cAle che." Aje te jANe evI sthiti che ke koInA nahi. koInAmAM guNa ane doSa baMne dekhAya to mAyA ane guNa ja ApaNane dekhAtA nathI ane doSa ja dekhAyA kare che. jenA IzvaranuM bannenuM thoDuM thoDuM darzana thayuM, ene svaccha darzana nahi tenA doSa ja ApaNane jaladI najare caDe che. kharekhara to badhe kahI zakAya. doSa ja hoya che evuM paNa nathI, paraMtu ApaNe koInA hRdayanuM svaccha darzana to tyAre ja thAya ke jayAre dareka mANasane UMDANa joI zakatA nathI eTale enA manamAM zuM paDayuM che, eno joIne tenAmAM ApaNane guNonuM ja darzana thAya. Izvarane eka eka hetu zuM che ane ApaNane khyAla AvI zakato nathI, tethI kevaLa aMza eka eka rUpamAM pragaTa thayo che ane je doSa dekhAya che te te doSa ja dekhAyA kare che. AthI te kAyadA kAnamAM paNa zaMkAno Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 prabuddha lAbha aparAdhIne ApavAmAM Ave che, ane jayAM sudhI mANasanA mananA hetu viSe kharo khyAla na Ave tyAM sudhI tene aparAdhI gaNI zakatA nathI. bAkI, jo dareka mANasanA doSa ja jovAmAM paDIzuM te pachI ApaNe mATe bIjo koI dhaMdhA ja rahevAnA nathI. doSa jovAnuM kAma ApaNuM nathI; e kAma IzvaranuM che. ApaNuM kAma te guNagrahaNa karavAnuM che. koInAmAM doSa joyA ne te ApaNA manamAM rahI gayo, bIjA koInA bIjo doSa joyo ne te paNa dhyAnamAM rahI gayA, trIjAmAM vaLI trIjo doSa jovAmAM Avyo ne te paNa magajamAM vasI gayo - Ama ApaNA manamAM saunA doSa vasavA mAMDe to ApaNuM mana e gAmanA ukaraDA jevuM ja thaI jAya. ghare gharano kacaro jema ' gAmane ukaraDe bhegA thAya tema ApaNuM hRdaya sau koInA doSanA saMgrahasthAna jevuM ja thaI paDe. bhagavAnanI upara to mAyAnuM paDa caDI jAya, bhAre AvaraNa AvI jAya. pachI bhagavAnanAM darzana zI rIte thAya? bhakita vinA paramezvaranI khoja thaI zakatI nathI. bhakita vinA paramezvaranuM darzana thaI zakatuM nathI, ane guNa darzana ke guNa vikAsa vinA bhakita thai zakatI nathI. AthI, sAmevALAmAM je guNa hoya tenuM darzana thavuM joie. e guNanA svIkAra karIne ene potAnA hradayamAM saMgharavA joIe. ane pachI eno vikAsa karavA joIe. sAmevALAnA guNa ApaNe ApaNI hRdayabhUmimAM vALI daIe. kheDUta peAtAnA khetaramAM eka bI. vAve che te temAMthI anekagaNuM thAya che. ema ApaNI manobhUmi zuddha haze teA sAmevALAnA guNabIja vAvavAthI e zataguNAM thaze. AnuM nAma ja guNavikAsa. Ama prathama guNadarzana, pachI guNagrahaNa, pachI guNavikAsa---e bhakitanI prakriyA che. e prakriyA dvArA ja sarvatra chupAyalA paramezvaranA astitvanA darzana thaze. satyAgrahanuM rahasya Ama, ApaNA dAnanA, sevAnA tyAganA, satyAgrahanA kAryakrama e badhA bhagavAnanI avyakata zakitanAM darzanane sArU che. satyAgrahamAM ApaNe zuM karIe chIe? ApaNe pote sukhadu:kha rahana karI laIe chIe ane sAmevALAmAM je sad -aMza che tene bahAra lAvIe chIe. satyAgrahamAM evI zraddhA hoya che ke sAme sad -aMza che ja. e ja che. guNadarzana. e guNadarzananA AdhAre te satyAgraha che. sAme je vyakita che tenAmAM je kAMI sad-aMza che, je guNa che te pragaTa thAya ane prabhAvazALI bane e mATe prayAsa karIe to doSanuM jarUra nirasana thAya. ema karavA mATe je kaMI du:kha rAhana karavuM paDe te satyAgrahI zahana kare che. ethI sAmevALAmAM je sadaguNa hoya che, je zubhakita hoya che te pragaTa thavAnI che evI satyAgrahIne zrAddhA hoya che. Aje A tyAganA, dAnano je kAryakrama cAle che te A zraddhAnA AdhAre ja cAle che. keTalAka lAko sAre narase mAge dhanasaMpatti ekaThI karatA hoya che, kayAreka te teo potAnA kheDUtonI sthitinI kazI paravA karyA vinA temane jamIna uparathI kADhI mukatA hoya che. evA loko pAse paNa ApaNe jaIe chIe ne kahIe chIe ke "dAna Apo, dAna Apo." loko kahe che ke 'tame te kevA mANasa che? evA dayAhIna ane kaMjusa loko pAse jAo che te zuM eka jusa loko kadI dAna ApavAnA hatA ke?" paNa ApaNe samajIe chIe ke e loko jevA dekhAya che tevA dayAhIna ke kasa nathI. paristhitine kAraNe e evA banI gayA che. bAkI emanA hRdayamAM paNa premanuM bIja to cheja evI. ApaNane zraddhA che ane e zrAddhAnA jore to emanA jevA pAsethI dAna mAgIe chIe. evI zrAddhA na hoya to pachI dAna mAgavA nIkaLavuM e mUrkhatA ja gaNAya. pachI to dAna mAgavAne badale paDAvI levAnAne lUMTI levAno kAryakrama ja calAvavAnA jI vI tA. 1-9-6 rahe. jo ApaNAmAM AvI zraddhA na heAya te bhudAna vagere dAnanA kAryakramo cAlavAnA nathI. matalaba ke A dAnanA kAryakramo saphaLa karavA haze to guNagrahaNanI daSTi joIze. ApaNe to dAnane mArge bhUminI samasyAnA ukela karavA nIkaLyA chIe. hRdaya hRdayamAM vasI rahelAM bhagavAnanA darzana na thatAM hota to A kAryakramano udbhava ja zI rIte thAya? sarvodaya kAryakramane AdhAra eTale rAryodayanA A AkhA kAryakrama guNadarzana para AdhArita che. e guNadarzana haze te IzvaranuM darzana thaze. bhalene alpa darzana thAya, paNa evuM Izvaradarzana thaze e vAta nizcita che. pUrNa svarUpanuM darzana ekadama te nahi thAya. paNa Aje eka aMzanuM thAya te AvatI kAle vaLI bIjA aMzanuM darzana thaze. mAno ke Aje bhUmidAnanA kAryakrama thayA to ApaNane eka aMzanuM darzana thayuM. lAkonA hRdayamAM je udAratA paDI che tenAM ApaNane darzana thayAM. kAle zAMtisenAno kAryakrama cAlyA ane loko TaTA jhaghaDA temaja azAMti miTAvavA mATe jAte marI phITavA rAjIkhuzIthI taiyAra thayA to ApaNane emAM lokonI nirbhayatAnAM darzana thaze. Ama bhUmidAnanA kAryakramamAMthI nirbhayatAnAM, khAdIgrAmodyoganA kAryakramamAMthI svAvalaMbananI bhAvanAnA, AtmAdvAranI bhAvanAnAM ane 'svaccha bhArata' nuM AMdolana calAvIe te svacchatAnAM, zucitAnA, pavitratAnAM darzana thavAnA. Ama eka eka vyApaka sAmAjika kAryakrama hAtha dharatAM dharatAM ane eka eka kAryakrama dnArA guNadarzana karatAM karatAM ApaNe AgaLa vadhatA jaIzuM tema tema IzvaranAM darzana thatAM jaze. paramezvaranAM pUrNa darzana mATenI A prakriyA che. e badhuM ekadama nahi thAya. eTalA mATe to bApu kahetA ke, "Izvara mATenI mArI khAja cAlI rahI che. e khAja sArU te A jIvana che. A jIvanamAM e khAja pUrI thaI gaI te ApaNe ja Izvara thaI gayA !" tethI meM zloka banAvyo che. trA satyaM, gat smRti, nIvana rAtyazodhanam ' eTale ke brahma satya che ane vizvamAM vyApta che. vizva enI skruti che, preraNA che. evA jJAnathI A vizvamAM satyanI khoja karavI e ja jIvananA kAryakrama che. aniMdAnuM vrata laie hamaNAM hamaNAM mArA manamAM je kaMI vicAro vAraMvAra Ave che te Aje bApunA zrAddhadinane prasaMge tamArI samakSa mUkayA che. kaMI nahi to eTalA saMkalpa to sau kare ja ke sau koI aniMdAnuM vrata laI le, anidAvratanA artha e ke, vANIthI to koinI nidA na ja karIe, paraMtu manathI paNa niMdAdoSa TALatA jaIe ane niraMtara guNavRddhi karatA rahIe. A rIte karIzuM tyAre aniMdAvratanuM pAlana thaze. sarvodayamAM mAnavAvALA ApaNane saune A anidAvratanI khAsa jarUra che. rAjakAraNamAM paDelA lokonI vAta javAdaIe. e kAMI satyanI khoja pAchaLa paDelA nathI. paraMtu ApaNe ekabIjAnI pAchaLa doSonI carcA karIe chIe, tenAthI ja ApaNuM kAma bagaDe che. ekabIjAnAM hRdaya ekameka thavAne badale UlaTAM vikhuTAM paDe che. ApaNI saMsthA nAnI hoya, ApaNI saMkhyA ochI hoya tenuM du:kha nathI. bhale ne ApaNe thoDA hoIe, paraMtu ApaNA saunA hRdaya eka hoya to emAMthI ghaNI moTI zakita pragaTI zake. A mATe aniMdAvratanI khAsa jarUra che. Ama to ahiMsAnA peTAmAM anidAvrata AvI ja jAya che. eTale jo AjanA divase ATaluM vrata laIe to ApaNe bApunuM eka bhAre sArUM kAma karyuM, emanA upadezanuM AcaraNa karyuM ema gaNAze. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-62 prabuddha jIvana guNane vyApaka karIe Aje jemaNe jemaNe bhUmidAna karyuM temane dhanyavAda ne dAna ApanArA sau koI e maMtra bIjAone Ape. jyAre AkhA samUhamAM dAnanI bhAvanA vyApaka banaze tyAre sAmUhika AtmAnA darzana thaze. ema karavuM e ApaNuM kAma che. satya ke bIjA koI paNa guNa prathama to koI vyakitamAM pragaTe che. jema vijJAnanA prayoga pahelAM prayogazALAmAM thAya che tema vyakitanuM jIvana paNa eka prayogazALA che. emAM je prayoga saphaLa thAya te samAjamAM moTA pAyA para vyApaka karavA joIe. je guNavikAsanA prayoga vyakitanA jIvanamAM saphaLa thAya tene pachI samAvyApI banAvavA joIe. vyApaka satya, vyApaka prema, vyApaka karuNA e ja ApaNu kAma che. eno vicAra Ave che tyAre aMtaramAM utsAha pedA thAya che. ATaluM udAtta kArya bhagavAne jemane ApyuM che teo dhanya che. saMtapuruSoe je je prayoga potAnA jIvanamAM karyAM te guNene samAjavyApaka karavAnuM ApaNuM kArya che. gAMdhIjI A kAryamAM ja lAgelA tethI teo kahetA ke huM apUrNa chuM. mAtra vyakitagata prayoga karIne ja samAdhAna pAmavuM hota to te emanA e prayoga kayArano ya pUro thaI gayo hota. paraMtu jyAM sAmAjika prayoga karavAno hoya tyAM ApaNA nasIbamAM apUrNatA rahevAnI. ApaNA pachI AvanArAo emAM vadhu pUrNatA lAvaze: ema thatAM thatAM Akhare kayAreka pUrNa darzana thaze. karege yA mareMge majala lAMbI che, paNa pagale pagale AnaMda che ane tethI A mArge thAka nathI. roja nityanUtana dazya, nUtana AnaMda maLe che. ane hRdayamAM utsAha che, patha anaMta che. Ama cAlatA ja rahIzuM. mArI niraMtara yAtrA raheze cirayAtrI! ane emAM madada karavA sAruM e cirasArathi ! kazI harakata nahi. aneka janma levA paDe te ya paravA nahi. paNa karIzuM to A ja kAma. rUka maNIe kRSNane kAgaLa lakhelo ke, 'A janmamAM tuM nahi maLe to aneka janma sAdhanA karIne, vrata karIne, zarIra kSINa karIza kRza karIza. tArI prApti mATe sA sA janma levA paDe te ya laIza, paNa tane prApta karIne ja rahIza'. loko mane pUche ke, "Ama cAlatAM cAlatAM dasa varasa ta thaI gayAM. haju kayAM sudhI cAlyA karavuM che?" kahuM chuM ke, 10 varasa thayA temAM zuM thayuM? bhagavAna rAmacaMdrajI jevA paNa 14 varasa ghumyA hatA. eTale ApaNe 28 varasa ghumavuM paDe to ya AnaMda ja che. rAvaNane mATe emane 14 varasa ghumavuM paDayuM te A mahAmeAharUpI rAvaNane dUra karavA 28 varasane badale 28 janma levA paDe toya zuM? enAthI AnaMda ja che ane e AnaMdanI mastImAM ja A yAtrA cAlI rahI che. Aje mane tAva ane khAMsI che, paNa atyAre nathI jaNAtAM. boluM chuM tyAre eka viziSTa prakAranA AvezanA saMcAra thAya che. bAlI rahyA pachI bhalene khAMsI zarU thAya che! kahevAnuM tAtparya e ke eka jAtanI mastI anubhavI rahyo chuM ne cAlI rahyo chuM. gAMdhIjI jANe AgaLa ne AgaLa dhakelI rahyA che ne jANe ke kahI rahyA che ke 'AgaLa cAlo, haju AgaLa cAlA,' ' kareMge yA marege !' e traNa zabdomAM saMdeza ApatA gayA. enA amala kevI rIte karavA tenuM udAharaNa paNa mUkatA gayA. pachI thAka kema lAge ? huM IcchuM chuM ke A mastI rAdiyanA kAryakartAo paNa anubhave. tyAre temane lAgaze ke duniyAmAM rAmarAjya thavAnuM ja che. vinobAjI 83 zrI ravizaMkara rAvaLa saptati samAra bha jAhera vinati (zrI ravizaMkara rAvaLa kalApracAra TrasTa (kalA-raviTrasTa) taraphathI gujarAtanA rAjyapAla zrI mahedI navAjha jaMga, kAkAsAheba kAlelakara, paMDita sukhalAlajI, pujaya ravizaMkara mahArAja, zrI kanaiyAlAla munazI, DA. jIvarAja mahetA, zrImatI saralAdevI sArAbhAI, zeTha kasturabhAI lAlabhAI, zrI harasiddhabhAI diveTiyA, zrI vaikuMThabhAI mahetA, zrI gaganavihArI mahetA, zrI zAMtilAla ha. zAha, paM. omakAranAtha ThAkura, zrI umAzaMkara joSI, vagere aneka viziSTa vyakitao, kavio, sAkSaro ane kalAkAronI sahIvALA nIce mujabano paripatra maLyo che je dhyAnamAM laine gujarAtanA 'kalAguru' zrI ravizaMkara mahAzaMkara rAvaLanI saptati samAraMbha (70 mA varSane lagatA samAraMbha ) ne lagatI prastuta yojanAmAM potAno udAra phALo 'kumAra kAryAlaya limiTeDa amadAvAda 1' e ThekANe mokalI ApavA vinaMti che. taMtrI. ) gujarAtanA sAMskRtika samutthAnanA eka agraNI, ApaNI kAtmaka jAgRtinA purodhA, ane ziSyo-praziSyonI prANavAna paraMparA gujarAtamAM sarajAvanAra, gujarAtanA kalAguru zrI ravizaMkara rALanA saMskArapUta jIvananuM A sitteramuM varSa cAle che. potAnI avirata kalAsAdhanA ane pratibhAnA baLe kalAnAM vividha kSetrAne emaNe cetanavaMtAM karI vikasAvyAM che; ane ' kumAra ' mAsikanI sthApanA tathA pravartana dvArA emaNe sAhitya, kalA ane saMskAra, tathA surucizIla ane lokazikSaNanAM kSetromAM navI bhAvanAo sIMcIne tathA navI bhUmikA sarajAvIne gujarAtanI kalApriyatA ane kalAdraSTine sajIva rAkhyAM che, preraNA ApI che ane gujarAtanA tAruNyane avanavI dizA sUjhADI che. AvA ApaNA zraddheya saMskArasevaka ane ArUDha kalAkAranI sAdhanA ane sevA pratye ApaNI kRtajJatA vyakata karavA mATe temane 'rAmiti-samAraMbha ' UjavavAnuM vicAravAmAM AvyuM che. te prasaMge - (1) dezanA koI agramAnya mahAnubhAvanI nizrAmAM temanuM jAhera sanmAna karavAmAM Avaze; (2) A prasaMgane smaraNAMkita karatuM, saMkhyAbaMdha pUrNaraMgI tathA vividharaMgI citrAthI maMDita, kalAsamRddha daLadAra ne rocaka prakAzana prakaTa thaze; (3) A zubha avasaranI smRtine sthAyI rUpa ApavA mATe, gujarAtanI kalApravRtti satata cAlu rahe e uddezathI eka kAyamI 'kalApracAra TrasTa' racavAmAM AvyuM che, jenA taraphthI zrI rAvaLanI kalAkRSionAM tathA abhyAsalekhonAM prakAzano uparAMta anyakAronAM paNa leAkasulabha prakAzano, pradarzana, vyAkhyAna vagerenuM Ayojana thayA karaze. uparyukata yojanAo paripUrNa karavA mATe A 'zrI ravizaMkara rAvaLa kalApracAra TrasTa' ('kalA-ravi ') mATe eka sAru evuM bhaMDoLa ekaThuM karavAnI AvazyakatA che. AvA ApaNA saMmAnya saMskArasevaka ane lAguru, tathA anekAneka mitro, snehIo, prazaMsako ane ziSyonA premabhAjana 'ravibhAI' pratye sneha ane samAdara dharAvanAro je vizALa rAmudAya gujarAta ane gujarAta bahAra vistarelA che e sarva potAnA taraphathI tema ja potAnA snehIe tema ja saMbaMdhIo pAsethI udAra phALo ApI---apAvI zrI rAvaLa pratyenAM potAnAM saMmAna, kAThThA ane Adarane mUrta rUpa Apaze te kalApracAranA kAyamI kArya mAruM samRddha bhaMDoLa ekatrita karavAmAM muzkelI nahi Ave evI amane zrAddhA che. zrI rAvaLanA nAnAmAM nAnA ziSya paNa potAnA yathAzakita phALA ApI zake e urdU zathI phALAnI ochAmAM ochI rakama rUA. 25) nI rAkhavAmAM AvI che. vaLI A mATenI deNagI eka jAhera TrasTamAM jatI hovAthI temAM apAtA phALo Inkama TaeNkasa (AvakaverA ) thI mukata gaNAze. AvA lokazikSaNa ane saMskArarovAnA kAryamAM Apa UlaTathI sahakAra Apazo evI amArI vinaMtI che. vizeSa vijJapti ke : * lA-ravi 'TrasTamAM rUA. 100) agara tethI uparAMtanI rakamano phALo ApanAra sajjanane A samati prasaMge bahAra paDanAra gujarAtanI kalAnuM kAlakramika nidarzana karAvato, saMkhyAbaMdha pUrNaraMgI tathA vividharaMgI citrothI maMDita, kalAsamRddha, daLadAra smRti-grantha bheTa maLaze. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-9-62 Salobashi 12 tunc et ova gujarAtanI koMgresamAM vadhatI jatI arAjakatA ("prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM 'gujarAta rAja" sAme eka prakAranuM bahAravaTuM' e mathALA nIce je prazna carcavAmAM AvyA che te ja praznanI anya lekhake potAnI rIte karelI rajuAta nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) jyAre mAnavIne svArtha ke abhimAna vaLage tyAre bhalabhalA karyuM ane gujarAtanI kogresanA eka mukhya netA tarIke, potAnA DAhyA ke moTA gaNAtA mAnavI paNa sAco mArga cUkI jAya che sAthIonAM e badhA kAryonI javAbadArI, dUra rahyA rahyA paNa ane na vicAravAnuM vicAravA lAge che, na belavAnuM belI bese mAnanIya zrI morArajIbhAI desAIne potAne mAthe oDhI levAno che, ane na karavAnuM karavA mAMDe che. gujarAtanA keMgresa pakSane ane janatAnI aprItinA bhAga banavAno vakhata Avyo, e chaeka varSathI 1916nI sAlamAM dvibhASI muMbaI rAjayane paNa vidhinI eka karatA ja lekhAvI joIe. nirNaya levA ane mahAgujarAta mATenuM AMdolana jAgI UThayuM paNa pachI mahAgujarAta ane mahArASTranI jAgRta thayelI tyArathI A baMne do lAgu paDayA hoya, ane divase divase lokalAgaNIne rokI rAkhavAnuM ke honahArane aTakAvI rAkhavAnuM A doSamAM AgekUca thatI hoya ema lAge che. paNa svArtha ane kAma azakaya banI gayuM. ane gujarAtanA keTalAka keMgresI abhimAna tarapha maMDAyelI e AgekUce gujarAtanA keMgresa pakSanI AgevAnI tIvra anicchA chatAM dvibhASI muMbaI rAjyanuM AgekUcane te kayArathI thAMbhAvI dIdhI che. paNa sAthe sAthe vibhAjana thayuM ane mahArASTra ane gujarAta rAjyane janma e samagra gujarAta rAjyanI pragatine thaMbhAvI deze evo bhaya thayo. e vakhate ema lAgatuM hatuM ke zrI maganabhAI ane zrI Aje te spaSTa dekhAi rahyo che. koIne e bhaya na dekhAto hoya ThAkorabhAI potAnA pheka gayelAM mAjA vagaranAM vacanAthI kaMIka te e kevaLa emanI samajaNa-daSTino ja dIpa samajavuM joIe. paNa bheAMThapa anubhavaze, ane navA gujarAta rAjyane pagabhara koIne saheje savAla thAya ke gujarAtanA keMgerA pakSanuM game te ane pragatizIla banAvavAmAM salukAIbharyuM valaNa akhatyAra karaze. thAya, ane enA movaDIo ke AgevAno game tema varte e e ane A arasAmAM te zrI ThAkorabhAI gujarAta prAMtika samitinA pakSanI ane e vyakitaonI potAnI munasaphInI vAta che. emAM ATalI kAgAroLa karI mUkvAnI ke haiyAvarALa ThAlavavAnI zI jarUra ? maMtrIpadethI enA pramukhapade goThavAI gayA hatA. paNa evuM kaMI ja na thayuM! bAkI che e be mahAnubhAvone potAnA bolane Ane javAba bahu spaSTa che ane e javAba pAchaLanuM jarA paNa tela hota to teo sakriya rAjakAraNamAMthI nivRtta kAraNa paNa sabaLa che. pahelI vAta te e che ke gujarAtanA thaIne kAM to sAhityanA ke pachI sakriya sevAnA kAmamAM ja keMgresa pakSane kaMI potAnA pakSane vicAra nathI karavAne, paNa joDAI gayA hota. paNa evuM kaMI na banyuM. ane gujarAta samagra gujarAta rAjayanA rAjaya-saMcAlananA sUtro e pakSanA rAjyanA saMcAlanamAM emanA taraphathI sahakAra maLavAne badale hAthamAM hAI eNe AkhA gujarAta rAjyanA ga-kSemanI ciMtA DakhalagIrIo thavA lAgI. kadAca evuM paNa hoya ke, A baMne karavAnI che ane bIjI AthI paNa vadhAre gaMbhIra temaja nAjuka desAI mahAnubhAvo gAMdhIjInI racanAtmaka kAryakramanI daSTi upara vAta to e che ke eNe gujarAta, saurASTra ane kacchanA saikAo game teTaluM vivecana karI zake, paNa emanAmAM koI paNa racasudhI alaga rahevA TevAyelA traNa ekamonuM mana saMpAdana karIne nAtmaka kAmane hAtha dharavAnI vRtti ane hAtha dharIne ene pAra e traNenI vacce bhrAtRbhAvanI bhAvanA janmAvIne tema ja e pADavAnI daSTi ja na khIlI hoya. khera! traNene samAna bhAve sAthe rAkhIne AgaLa vadhavAnuM che. A kAme doraDA upara nodhAruM nRtya karatA naTarAja karatAM paNa vadhAre sAvadhAnI pachI AvI cUMTaNIo ane dasa varSanA niyamanA hobALAe mAgI le evuM che. nahIM te, nAnI sarakhI kAMkarI moTA ghaDAne phoDI zANA gujarAtanI AkhA dezamAM badanAmI karavAmAM kazI bAkI . nAMkhe ema, tumAkhIbharyuM ke rAmajaNa vagaranuM ekAda uccAraNa na rAkhI. emAM paNa A be mahAnubhAvoe kaMI jevo tevo ke dIrdhadaSTi vagaranuM ke svArtha preryuM ekAda AcaraNa paNa gujarAta bhAga nathI bhajavyo! rAjyanA A traNa ekamAM bedilI ane kusaMpanI lAgaNI samaya vItyo ane cUMTaNIe potAnI pAMkhe saMkelI lIdhI, janmAvavA mATe pUratAM thaI paDe! AvuM na bane eTalA mATe paNa gujarAtanI cUMTaNI na kalpI zakAya, na mAnI zakAya, e jarUrI che ke gujarAtanA keMgresa pakSa vahelAmAM vahelI take are, svapnamAM paNa sAcI na kahI zakAya evAM adabhuta paripitAnuM ghara suvyavasthita kare ane temAM divase divase vadhatI sAme lAvI. ghaNAne to e rAjyatilakanI ghaDIe rAma vanavAsa jatI arAjaktAne thaMbhAvI de! jevuM varamuM thaI paDayuM! emAM paNa jANe kudaratanI IcchAe ja jyAre mahAgujarAtanuM AMdolana . jagyuM e samaye ja moTo bhAga bhajavya; ane gujarAtanuM navuM pradhAnamaMDaLa vagara gujarAtanA javAbadAra keMgresI AgevAne janatAnuM dila pArakha vAdavivAde racAI gayuM. zrI morArajIbhAIe paNa bhUtakALa bhUlI vAmAM, samayasUcakatA dAkhavavAmAM ane potAnI daSTi daI hovAne kAme lAgI javAnI salAha ApI. purAvo ApavAmAM sarvathA nAkAmIyAba nIvaDayA. A vakhate jemanA taraphathI janatAnA dila uparanA jakhamanI davAnI ja kAma sarakhI rIte cAlavA lAgyuM, zrI ThAkorabhAI tathA apekSA rAkhI zakAyu evI hatI, ane jeo janatA ane zrI maganabhAI paNa ThIka ThIka vakhata cUpa rahyAM. badhAne lAgyuM keMgresa vacce paDI gayela bhedane sAMdhavA mATe eka uttama ke gujarAtanA keMgresIoe potAnA mukhya netAnI zikha jIvanamAM prakAranA sAMdhaNa-rasAyaNanuM kAma karI zake evA hatA, te be UtArI. paNa pachI je kaMI banyuM eNe sAbita karyuM ke baMne keMgresI AgevAnoe harijana patronA taMtrI ane gujarAta vidyA- desAI mahAzayanI e cUpa mAtra bhArelA agni jevI hatI, pIThanA te samayanA mahAmaMtrI zrI maganabhAI desAI ane te eTale e bhaDakI UThayA vagara na rahI zakI. pahelo bhaDAko karyo vakhate gujarAta prAMtika mahAsamitinA maMtrI zrI ThAkorabhAI zrI maganabhAIe 'satyAgraha'mAM lekha lakhIne, pachI te vAta desAIe--ulaTuM pitAnA bephAma bhASA dvArA janatAnA dilanA variSTha maMDaLa sudhI pahoMcI; sAdIkaalInI tapAsa nakkI thaI, e kArI jakhama upara mIThuM bhabharAvavAnuM kAma karavAnuM pasaMda vaLI badhAne thayuM ke have koMgresIo jAheramAM bolIne ekabIjAnAM Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-2 prabuddha jIvana ' ' . * * * * * * * * * * * * * * * * lUgaDAM kheMcavAnuM baMdha rAkhaze ane vadhu nahIM to sAdIkaalInI tapAsanA cukAdA sudhI te jarUra khAmoza raheze. paNa A to kazI ThAkorabhAI desAI! sarvathA mukata AtmA! e koInAthI baMdhAya zA mATe? ke pote potAnI jAte ja baMdhana svIkAre zA mATe? zista hoya ke pakSanI nIti hoya, evAM baMdhana svIkAre e bIjA ! emaNe to amuka vairDanA rAbhyo samakA bolavAno avasara maLavAthI atyAra sudhI emanA manamAM ke ati nikaTanA mitra vartuLamAM ja dhuMdhavAI rahela Ataza pragaTa karyo. bIje divase lekamAnyanI jayaMtI nimitto bAkIno Ubharo ThAlavyo! zrI ThAkorabhAIne mATe Ama karavuM bhale navAI bharyuM na hoya, paNa lokone te emAM jarUra navAI lAgI ke je vAta gesanA variSTha maMDaLanI tapAsa nIce che enA cukAdA AvyA pahelAM A rIte bephAma belavuM te nyAyanI rItanI ane koMgresa variSTha maMDaLanI avahelanA karavA jevuM nathI zuM? nyAyakacerIne e niyama che ke kesa cAlyA pachI ene cukAdo AvatAM adhImAM koI kaI TIkA TIppaNa kare che e gune banI jAya che. AmAM paNa evA ja gune thayo che. keMgresanA pramukha zrI saMjIvaiyAe bIje ja divase zrI ThAkorabhAInA A valaNanI TIkA karI hatI. paNa enI koI sArI asara zrI ThAkorabhAI upara paDI hoya evuM darzAve evI koI jAherAta emanA taraphathI atyAra sudhI thaI nathI ! jeNe eka veLA pradeza samitinA pramukha tarIke javAbadArI bhigavI hoya te vyakita jo AvI rIte vartI zake te e taMtra aMdarakhAnethI keTaluM zithila banI gayuM che e sahelAIthI rAmajI zakAya ema che. zrI ThAkorabhAInuM A pagaluM keMgresa pakSanI zistanA pAyAmAM te satyAnAzanI suraMge cAMpe che ja, uparAMta, svarAjyamAM rAtyAgrahane sthAna hoI na zake evI zikhAmaNa ApatA AgevAnonA paga nabaLI banAvIne sAmAnya janatAne pitAnA praznane hala karavA mATe asahakAra ane satyAgrahane mArga apanAvavAnI ADakatarI chUTa Ape che. paNa zrI ThAkorabhAI potAnA A pagalAnI AvI nukasAnakAraka asara samajaze kharA ? A te samajavA ane vicAravAnI jarUra che zrI ThAkorabhAIe; ane mAthAkUTa karIe chIe ApaNe! paNa emAM bIjo zo upAya? ratilAla dIpacaMda desAI mana muja jyotisaMgha patrikA' mAMthI sAbhAra udhUta) mana bhuja nita navaluM kaMI mAMge samadarataTa para gaganacumbinAM svapnamahi e rAce. giri maLe to jaladhi khelavA ure jhaMkhanA nAce svarAvali lakhalakha ramatI paNa virame nA ko rAge ... mana kaMkaramAM kaMcananI kAje vRthA prayatno sAle, teya kSitijane vaTAvavAne doTa avirata cAle; ' nRNAthI vRddhinI rekhA dhapatI Age Age.. mana gItA parIkha , mArA jIvananAM keTalAMka araNe-4 samAja ane sarakAra sAthe athaDAmaNa (tA. 16-7-82 nA prabuddha jIvanathI anusaMdhAna) krAMtikAra ke samAjasudhAraka yugabaLane oLakhI AjanA vartamAnamAMthI ujajavaLa bhAvi ghaDavAnI AzA rAkhe che ane tethI 'zuM hatuM? e nahIM paNa "zuM karavuM joIe' e draSTi rAkhIne haMmezA vicAre che, jyAre junavANI rUDhicusta varganI draSTi haMmezA bhUtakALa pAra ja maMDAyelI hoI navayugane e oLakhI ke pichAnI zakato thiI. Ama pAyAnA vicArabhedane kAraNe navA vicAro rajU thAya che. tyAre janAM mUlyAMkane khaLabhaLI UThe che ne ethI janavANI "rga sudhAraka sAme AdhinA vaMToLa caDAve che. A kAraNe jyArathI meM kalama pakaDI ane mArAM lakhANo prasiddha thavA lAgyAM tyArathI mArI sAme paNa evA ja vaMToLa DitAM rahyA che. e varSomAM janavANInI draSTi e dharmavirodhI maNAtAonI nAmAvalimAM paMDita sukhalAlajI, paMDita becaradArA, zrI paramAnaMda kApaDiyAnI pAchaLa avAranavAra mAruM nAma 'muMbaI samAcAramAM mikyA karatuM. paNa jyAre mAruM 'trizalAnaMdana mahAvIra' bahAra paDayuM tyAre gAmamAM ane bahAra e virodhane pavana joradAra phakAvA lAgyo. keTalAMka jaina patrae te mArI virUddha agralekho para agralekhe. lakhavA mAMDayA. emAM vaLI munizrI dharmasAgarajI mahArAje upariAvA tIrthamAM jaina saMskRti rakSaka sabhAnI mITIMga bolAvIne mArI viruddha TharAva karyA ane e rIte mArI viruddha eka AMdolana UbhuM I. uparathI karelA lakhANa aMge javAba ApavA mane viramagAma mukAme hAjara thavA pharamAna mokalavAmAM AvyuM. gAmamAM to mArI sAme AMdhi hatI ja. emAM vaLI A navo vaMToLa bhaLe. zarUzarUmAM huM mUMjhAI gayo. na koInI otha, na koInI sahAnubhUti. Arthika sthitimAM vaLI huM tyAre evI saMkaDAmaNamAM hato ke, mArA zikSaka mitra saMprItalAla pAsethI rU. 1 uchIne levo paDelo. AthI madArInI DugaDugIe nAcavA lAgI jAya e paraMparAcusta ApaNe samAja hoI huM viramagAma na gayo. amArI mAMDala aMgrejI zALAnA jUnA heDamAstara ane pAchaLathI dharamapura rAjyanA banelA divAna zrI yaMbakalAlabhAI mane bolAvavA mAMDala AvyA. meM jaNAvyuM ke, "sAheba, Apa mArA vaDIla cho, ane dharmasAgarajI mahArAja munidA vaMdanIya che, paNa ema chatAM e kaMI mArA zahenazAha nathI ke emanA pharamAnane huM tAbe thAuM. javAba mAMgavA hoya te teozrI atre padhArI zake che. " paNa chevaTe emanI mAgaNI ne samajAvaTathI huM viramagAma gayo. sAthe karelA lakhANa aMge mArI pAro je AdhAro hatA te late gayo hato. paMDita prabhudAsa becaradAsa munizrInI paDakhe ja beThA hatA. mahArAjazrIe emanI oLakhANa karAvI te emaNe vaLI potAnI ja gulabAMga hAMkavA mAMDI ke 'duniyAnA koi paNa vidvAnane mArI sAme Ubhe kara ne huM siddha karI dauM ke, jaina dharmane khatama karavAnI yojanA varSo pahelAM yuropa-amerikAmAM ghaDAI hatI ane enA ja tame rASTrabhakita ane khAdInA nAme bhoga banyA che.' je mahAzaye paMca pratikramaNanI TIkAmAM 'khAdI eTale Dabala vilAyatI' evI vyAkhyA karI che e puruSane najare oLakhI emanA 'DahApaNa ke gAMDapaNa 'mATe hasavuM AvyuM ne manamAM thayuM ke emanI sAme to sama tArkika satyabhakatajIne ja bathaDAvI mAravA joIe. emaNe mane celenja ApI ke, "jo tuM 15 divasa mArI pAse rahe te tane palaTI nAkhuM.' paNa emane zI khabara ke A buTTI koI judI ja mATInI banelI che. emaNe Ama be klAka sudhI lAMbuM bhASaNa karye rAkhyuM. meM kahyuM ke, "mahArAja jI, samaya bagaDe che te ApazrIne 82. viSayasUci guNadarzana, guNagrahaNa, guNavardhana vinobAjI 81 zrI ravizaMkara rAvaLa saptati samAraMbha gujarAtanI koMgresamAM vadhatI jatI arAjakatA ratilAla dIpacaMda desAI 84 mana muja" gItA parIkha 85 mArA jIvananAM keTalAMka smaraNa 4 ratilAla maphAbhAI zAha 85 saMthAra, AtmahatyA ane kAyado kezavalAla ma. zAha 89 * Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana je kahevuM hoya te kRpA karI jaNAvA, kAraNa ke sAMje te mAre ghera pahoMcI 62 jevuM jaeNIe. " emaNe kahyu ke, "tuM eka jainakuLamAM janmyA hovA chatAM te dharmaviruddha kevuM bhayaMkara lakhANa karyuM che enuM tane bhAna che? zuM bhagavAna - phalANA pAkhaMDI che, phalANAe kukarma karyuM che' evuM kahevAnI lapamAM kadI paDe kharA ? e to sadA mauna ja rahetA, e to siddhArtha vyaMtaranuM kAma hatuM, je bhagavAnanA zarIramAM pravezIne achaMdakanA pApAne pragaTa karavA ane e rIte lokone e mAyAjALamAMthI choDAvavA IcchatA hatA. meM javAba Apyo ke, "e yuganA bheLA bhadrika tarkajALathI mukata evA pUrvAcAryanA uddeza to eTalA ja hatA ke, janatA evI mAyAjALathI chUTe ane e mATe emaNe je rIte vAtanI rajUAta karI che e e yuganA mAnavA mATe barAbara haze. paNa Aje e vAtane ApaNe palaTAyelA dezakALa pramANe judI rIte rajU karavI joIe. kAraNa ke je rIte e bInA mUkavAmAM AvI che e tama tIrthaMkara bhagavAnanA gaurava ane jJAnateja--sAmarthyane mATe lAMchanarUpa banI rahevA saMbhava che. bhale Aje ApaNe mana manAvIe, paNa e prasaMganA sAkSI rUpa evA lokoe to bhagavAnane ja evA zabdo bolanAra tarIke samajI lIdhA haze, nahi ke siddhArthavyaMtaro, "mAro prazna e che ke zuM vyaMtara bhagavAnane vaLage kharo ? emanA zarIramAM praveza pAmI zake kharo ? sAmAnya mANasa mATe ApaNe kahIe chIe ke e hato to DAhyo, paNa hamaNAMthI ene bhUtanA vaLagADa che, ethI e gAMDo banyo che.' tema tIrthaMkara bhagavAna mATe kahI zakAze khara` ke e hatA to cAra jJAnanA dhaNI, paNa hamaNAM emane vyaMtara vaLagyo che jethI e jJAnavihIna parAdhIna banyA che? e to ApaNA hAthe ja bhagavAnano jeto karavA barobara gaNAya. ane jo siddhArthavyaMtarane achaMdakanA pApo pragaTa karavA hatA to e bhagavAnanA zarIramAM zA mATe peTho ? achaMdakanA zarIramAM pravezIne achaMdakanA nAme ja enAM potAnAM pApA pragaTa karyA hota te ene jaladI phesalA AvI jAta. ' AkSepa ' karatAM. ' svayaMsvIkAra'e baLavAna purAvA banI jAta. AkSepamAM te zaMkAzIlatAno avakAza rahe che, jyAre svIkAramAM to zaMkAne pachI sthAna 8 rahetuM nathI. emanA vidrAna ziSya abhayasAgarajI mArUM dRSTibiMdu samajI zakyA hatA, jethI emaNe peAtAnA pitA-gurune samajAvavA prayatna karyA. paNa mahArAjazrIne e vAta gaLe na UtarI. samaya thatAM huM UThI gayo. jatAM jatAM mahArAjazrIe jaNAvyuM ke ' tAruM magaja / saDeluM che.' meM kahyuM ke, 'ApanA AzIrvAda ! " A prasaMga pachI jaina samAjamAM khAsa karI munivargamAM huM AMkhanA kaNAnI jema khUMcavA lAgyo hato. uparathI jaina siddhAMta-- sabhAe paNa eka nibaMdha harIphAImAM me mAkalelA nibaMdha aMge vikRta rajUAta karI mane khUba vageAvyo. AvA haDahaDato anyAya thayelA joI 'prabuddhajIvana mAM tyAre zrI paramAnaMdabhAMIe aDhIM pAnA bharI mAro bacAva karelA. Ama muniono virodha to hato ja emAM prasaMge vAta nIkaLatAM emanA bhakatonA ukaLATa paNa ThalavAto. bahAragAma AvAM phArasA me najare nihALyAM che, paNa upAAyamAM bhAgye ja javAnuM banatuM. AthI najare mane koI oLakhatuM na hoI huM AvA jhaghaDAemAMthI bacI gayo chuM. Ama chatAM munie phe jainadharmanA AgAro pratye anyatra prahAra thato tyAre mAruM gAM ke pIThabaLa yA vinA bhalabhalA mAMdhAtAo sAme paNa zIMgaDA mAMDato. paNa ApaNA ja bhAIo mAro virodha karavA uparathI evAonA pakSe gerAtA tyAre huM banne bAjuthI bhAre bhisamAM Avato. evI bhIMgamAM eka vAra mAMDala jaina yuvaka saMghanA sabhyoe, devadravyanA prazna aMge vicAra karavA jainonI jAhera sabhA bAlAvI. tA. 1-9-62 sabhAmAM saMghanA 12 zeThiyAo uparAMta anya 35--40 bhAIAnI hAjarI hatI. emAM devadravyanA sAmAjika upayoga aMge ghaTatA TharAvA thayA. koIe tyAre gAmamAM virodha nahoto karyo, keTalAke to ema paNa kaheluM ke, 'AmAM kazuM ja navuM nathI. ahIM to ' pahelethI ja ema cAlyA kare che. paNa e TharAvAnI prasiddhi pachI munio tathA gRhasthAnI pUchAvaTa zarU thaI. AthI loko mArI upara tUTI paDavA lAgyA. meM kahyuM ke, "e TharAvA na gamatA hoya yA khoTA hoya to pharI bhegA maLI badalI zakAya che tema ja jaina saMgha paNa peAtAne copaDe evA TharAva na thayAnI jAherAta karI zake che. " paNa e mArga levAne badale emaNe to mArI sAme satata daza varSa sudhI jhADA karye ja rAkhyA. adhUrAmAM pUruM zrI rAmanalAla kaDiyAe sAdhAraNa khAtAmAM taMgI hoya te e TharAvA rada karyuM pote paisA lAvI Apaze ema kahI. amArAmAMnA be kAryakarone potAne pakSe laI lIdhA. AthI mArI sAme ora AMdhi vadhI gaI, uparAMta 'trizalAnaMdana mahAvIra' pustakanA prakAzane baLatAmAM ghI homyuM. pachI zuM bAkI rahe ! chatAM na ta e TharAva sAme anya koIe virodha pAkAryo ke na jaina saMghe jAherAta karI. temaja na mArA sivAya koInI paNa sAme koIe eka harapha uccAryo. kAraNake bIjA to 'sApanI sAme sApanA labakArA' jevA hatA. vaLI emanI pAse te jUtha paNa hatuM, ane dhanasaMpatti paNa hatI. nabaLA mAtra huM--paise tema ja mANo, kAraNake mArA kuTuMbamAM mAruM ekalAnuM ja ghara. Ama huM nirbaLa hoI nabaLAnI vahune sahu bhAbhI kahe evI vAta banI. eka vAra prabuddhajIvana ' mAM 'jainA hiMduo ja che' evA mArA AvelA lekha sAme virodha pokAravA acalagacchanA upAAye rAtre sabhA maLI. ane mArA lekho nahi levA 'prabuddha jIvana' neM vinaMti karato TharAva karyo. paNa e patra sAthe mArA saMbaMdhanuM bhAna thatAM 'buddhajIvana' ne aTakAvavA mATe evI vAta vahetI mUkI ke AjanuM sAhitya vAMcIne ja yuvAno bagaDI jAya che mATe sArvajanika jevuM bhAratIbhUSaNa jaina vAcanAlaya ja baMdha karavuM joIe. janmAvanAra AkhI jiMdagI kadI jeo A vAcanAlayanA pagathiye caDayA ja nahotA, jemaNe bhAgye ja koI evuM pustaka ke sAmayika sama khAvAya hAthamAM lIdhuM haze evA samayanA jainasaMghanA kAryavAhaka rAbhyAnI kebineTe abhyAsI paMDitonI chaTAthI AjanA sAhityavAcanathI prajA bagaDI jAya che. evA abhiprAya vyakata karI vAcanAlayanAM drAra ja baMdha karyA. je mAMDale eka sudhAraka tarIkenI pratiSThA prApta karI hatI, bhArataprasiddha aneka vidvAno, paMDito banArasa yazeSavijayajI jaina pAThazALAnI hajAronA phALA ekatra karI mAMDalamAM Adya sthApanA karI hatI tathA je munizrI nyAyavijayajI (jainadarzananA pramANabhUta lekhaka ), baMgabhASApadezikAnA lekhaka paMDita vADIlAlabhAI, prophesara zAMtilAla maNilAla, kavizrI priyakAMta maNiyAra, prakhara vakatA ne vidrAna svAmI premAnaMdajI, vedazAstra vizArada zAMtiprasAdajI, tathA AcAryazrI zAMtivijayajI mahArAja jevA pratibhAzALI vidrAnA janmAvavA mATe gaurava dharAve che. enA vaMlata itihAsamAM A eka zamajanaka prakaraNa 'hatuM, paNa huM kaMI devagiNi nahoto ke, evA lavAdone khuza karI zakuM. ethI jyAre muMbaIthI mArA mitra sArAbhAI AvI pahoMcyA ane emaNe mAMDalanI pratiSThA para A kALuM dhAbuM che ema kahI vAcanAlayanAM drAra khAlavA kAryavAhakone khakhaDAvyA, ema nahi bane te pote tALAM teDIne paNa praveza karaze evo paDakAra karyA, tyAre ja enA drAra khulyAM, paNa mAre mATe te tyArathI hradayanAM dvAra ghaNuMkharuM baMdha ja rahetA AvyA che. bAdamAM bAladIkSAno prazna Avyo. huM taTastha hato chatAM Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-62 pra buddha jI va na sArAbhAI pAchaLa mAruM nAma gavAyuM. pariNAme eka sAdhvIjI mahArAja sunaMdAzrIjInA pharamAnathI mane zALAmAMthI tarata ja tagaDI mUkavA nirNaya thayo. paNa maMtrI ke pramukha koInI-mane rajA ApavAnI hiMmata na cAlI. bAda gayA varSe maMtrIjInA hukamathI eka saMdeza ApavAnA namAlA praznane AgaLa karI kalama dhu jI UThe evA gaMbhIra AkSepa, nanAmAM patro tathA e aMge mahAjananI dukAna para pATiyAM caDAvI mane kharA bapore tArA batAvI devAmAM AvelA. mane thayelA sAmAjika upasargomAM e moTAmAM moTo upasarga hato. mArA mitra lIlacaMdabhAI amRtalAla kahetA ke, "amAre banI bA khUba jIva bALe che ke gurudevane mAthe bhAre vaNAI rahI che. paNa tamArI TADhaka joI mane atyaMta Azcarya thAya che.' huM javAba vALato ke, -"bhagavAna zrIkRSNa para carIne, bhagavAna buddha para rUpagarvitA vezyAnA khUnane, kabIra para vyabhicAra ane mahAtmA gAMdhIjI para mi. jhINA dvArA vizvAsaghAta karI patravyavahAra pheDI nAkhavAno AkSepa Avyo hate. ethI e mahApuruSane AtmA keTale kakaDo haze? ane mane paNa kaMI ochuM du:kha ke mUMjhavaNa nathI. paNa je mAthe AvI paDayuM che e sahyA vinA bIjo upAya paNa za? hareka navavicArakane AvA prakAranA ochAvattA upasargomAMthI pasAra thavuM ja paDe che, eTale emAM kazuM ja navuM nathI." Ama chatAM mArA mananI nabaLAI huM jANuM chuM ane te mane khaTakayA kare che. 20 varSanI umare ja babbe mAsikonuM saMpAdana karavAnI zakita batAvI hatI e mArA ci. putra trilokanA mRtyune ghA sahana karavA jeTalI mananI svasthatA huM jALavI zaka hato. e amadAvAdathI eka divasa ghera Avyo ane tenI bhAbhI savitAne rasoImAM amuka cIjo banAvavAnuM kahI tenA nAnAbhAI bharata sAthe taLAve nahAvA gayo ane akasmAta DUbI gayo. panaghaTa ane "mArI smazAnayAtrA' nAmanA eNe 2-4 mAsa para lakhelA lekhane anurUpa ja enuM maraNa thayuM hoI koI agamanigamanI ene sUjha AvI haze evI kalpanAthI enA pratye vizeSa kheMcANa thayuM. mArA cAra putromAM tenA moTA bhAI vADIlAla jeTalo ja e gauravarNa ane suMdara hata. hRdaya AthI tUTI rahyuM hatuM. zabane ghera lAvavAmAM AvyuM tyAre mArI ci. putrI bhAratIe je kalpAMta karyuM tathA enI bhAbhI savitAe 'tame kahyA pramANe vAnIo banAvI che te UTho mArA diyara! mArA hAthanI raI jamatA jAo. zuM have nahIM jame? nahIM balo? zuM mArAthI basa have risAI gayA?" kahI je karUNa AkraMda macAvyuM ethI sahunI AMkhamAMthI zrAvaNabhAdaravo relAI rahyo hato. AkhuM gAma smazAnamAM ubharAyuM hatuM. ghare pAchA pharyA tyAre baporanA traNa vAgyA hatA. gAma badhuM bhUkhyuM hatuM. sahunA dilamAM arerATa hato, jethI koI UThatuM nahotuM. AthI meM manane saMyamamAM rAkhI saMsAranI kSaNabhaMguratA ane asAratA para eka nAnakaDuM vyAkhyAna ApyuM ane dharmamAM sthira thavAnuM kahI sahune vikharAI javAnI vinaMti karI. akakha du:khane hRdayamAM samAvI mananI samatulA jALavI rAkhavI e sevelI AdhyAtmika tAnuM ja phaLa che kahI lokoe tyAre mArI prazaMsA karelI. paNa jyAre bIjI bAju adhinAyakonI sUcanA anusAra zALA, samAja ke saMdhanI pravRttionI javAbadArI vahana karavA chatAM pracaMDa virodha UThe, mITIMga bolAvavA jevA namAlA praznane AgaLa karI zALAmAMthI DIsmIsa karAvavA jeTalI hade pagalAM bharavAnI vAte cAle tyAre mane khUba saMtApa thatA. "duHNe va na+nA: supu vitarpa: 1 'sukhamAM Asakita nahIM ane du:khamAM saMtApa nahIM' e tattvajJAna keTaluM pacyuM che ene A kasoTIkALa che to huM emAM uttIrNa nahIM thaI zake? evA aMtarapraznathI mArA mananI nabaLAI khaTakatI ne huM zaramAI UThato. Ama chatAM kahevuM paDe che ke vicArabheda te gharamAM paNa rahe che, athavA bIjI rIte kahIe to dujhaNI gAyanI lAta paDe te kadAca e lAkaDI khAvAnI adhikAriNI gaNAya, paNa eTalA mATe ene kasAIkhAne na mokalAya, Ama chatAM vAtavAnamAM AvA prakAranI vRttinuM je darzana thayA kare che e ema mAnavAne prere che che ke Adi jaMgalI yuganA saMskAromAMthI haju ApaNe chUTayA nathI. ane ethI kahI zakAya ke manane saMyama karavA rUpa mAnavIya jIvanane anurUpa jIvana jIvavAnA abhyAsa tarapha ApaNe khAsa pragati karI nathI. AthI AghAta pratyAghAtonA vamaLamAM ApaNe jhaTa gherAI jaIe chIe. gujarAtamAM matsyodyogane prazna Avyo. AzA hatI ke, koI ne koI khuNethI e sAme virodha uThaze ja. chatAM kayAMyathI paNa nAne sarakhAye virodha na uThayo. AthI huM samasamI UThayo. je bhUminA ahiMsaka vAtAvaraNamAMthI vizvane mahAtmA gAMdhI jevo phAla maLyo ne je Aje paNa nirAmiSAhAranI bAbatamAM samaga vizvamAM gaurava prApta karavAno adhikAra dharAve che, e bhUmijagatane eka mAtra pavitra khUNA--paNa zuM have abhaDAI jaze ? ane are ema thaze to pachI bhaviSyanA jagatane ahiMsAne mArge vALavAmAM koNa preraNA Apaze? kAraNa ke jyAM mAMsAhAra che tyAM ahiMsA saMbhave ja nahIM. AvA vicArathI prerAI huM jAgyo ane bethI tarata ja amadAvAda javA nIkaLyo. 1 oLakhuM koI muni ne, na oLakhuM AgevAna gaNAtA koi zeThiyAone. chatAM aMtaranA koI agamya baLe dhakelAte amadAvAda pahoMcyo. paryuM paNanA divaso hatA, jethI paryuSaNa parvanI vyAkhyAnamALAmAM hAjara raheto ane judA judA vyAkhyAtAone maLa. jANItA paMDita tathA munione paNa maLatuM, paNa kayAMya AzAne sUra dekhAto nahi. rAtre roja jaina zve. kaoNnpharansanA bhUtapUrva pramukha zrI choTA lAla trIkamalAla pArekhane maLato ane AkhA divasane ahevAla emane Apato. eka mAtra emane ja mane sahAro raheto ane bIjuM mAMDalathI mArA mitra zAha ratilAla saubhAgyacaMda Arthika madada sAthe e aMge ghaTatuM karavA utsAhita karyA karatA. AthI nirAza, nayA vinA huM mAruM mIzana cAlu rAkhato ane keMgresa kAryakaro, pradhAne, matsyodyoga pradhAna vagerene maLyA karate. paMtapradhAnane maLavA paNa dhakkA khAto, gRhapradhAnane paNa maLato ane traNa vakhata gavarnara sAhebane paNa baMgale jaI Avyo. chevaTe zrI morArajIbhAI desAIne dilhI patra lakhI mulAkAta mAMgelI ane emane paNa maLyo. A praznanI carcAmAM emane meM jaNAvyuM ke, "ahiMsaka gaNAtI sarakAra eka to ghora hiMsA kare ane uparathI amane mAMsAhArI banAvavAno paNa vicAra kare e te mAre kahevAya. zuM ame amArA dharma ane saMskRtinA vinAza mATe AjhAdI mAMgI hatI ?" miNe kahyuM ke, "evuM kayAM che?' meM kahyuM ke, jA -"nezanala plAniMga kamiTInA rIporTa pAnA 23 mAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke:"A change in the peoples' food habits which would have to be preceded by a revolution in religions sentiments, so as to use up the surplus cattle for food." - -"vadhArAnA DhoranA mAMsanAM vaparAza mATe lokonI dhArmika lAgaNIemAM parivartana lAvIne temanA khorAkamAM pheraphAra karAvavo joIe. " karI morArajIbhAIne pratyuttara e hato ke, dharma te ApaNe pALavAne che, bAkI sarakAra te hareka varganI hoI temanI mAMgaNIone sahAya kare ja. "te pachI loko Aje dago, prapaMca, lAMcarUzavata, Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da prabuddha jIvana kALA bajAra, jAgAra ke dArU pIvAnA svataMtra adhikAro mAMge tA sarakAra emane paNa zuM sahAya karaze? " eozrI mauna rahyA. emanA javAbathI mAruM kaMI samAdhAna na thayuM, ethI huM pAchA pharyo. tyArabAda A aMge eka lekha taiyAra karyo. paNa koI paNa vartamAnapatranA taMtrIzrIe e levAnI khuzI nA batAvI. ulaTuM koIe kahyu ke, 'tame jaina lAgeA che.' bIjAe kahyuM ke, 'khAvA dAne mAchalAM ! zA sAruM tame ADA paDo che?' chevaTe gujarAta samAcAranA taMtrIzrIe e lekha lIdho. prAMtijavALA zeTha ratilAla kezavalAla e lekha vAMcI khuza thayA ane potAne kharce enI hajAra kopI kaDhAvI lAvI enA sArA evA pracAra karyo. mAruM to roja navA navA mANasone maLavAnuM cAlu ja hatuM. eka bhUtapUrva pradhAne kahyuM ke, 'mUkone have chAla, tamArAM ane mArAM chekarAM have khAtA thaI gayAM che. ' eka vidrAne kahyuM ke, 'tamArA jaineAnA ja chokarAM kAmA hoTala sivAya bIje jatAM ja nathI pahelAM emane sudhAro ne !' eka jaina munie paNa Avo ja javAba vALyo. me kahyuM ke, "zAthI ApaNA che.karAM e tarapha vaLavA lAgyA che eno kadI vicAra karyo che ? e ApaNA ja pApanuM phaLa che. nathI rahyAM have dezamAM cokakhA ghI dUdha-anAja, anAja moTe bhAge paradezathI Ave che. eTale ApaNA khorAka ja sattvahIna banyo che. uparathI jemAMthI kAMIka puravaNI thai zake tema che evA baTATA, gAjara, zakariyAM, DuMgaLI, lasaNa tathA evI viTAmInathI bharapUra vastuonI nAnAM nAnAM bALakone paNa bAdhA ApavAmAM Ave che. pariNAme bALaka savahIna---hADipaMjara banI rahe che. DAkaTaranI salAha laIe tA e kaeNADalivara ke zArkalivara oIla levAnI bhalAmaNa sAthe kSayanI paNa bIka batAve che. Ama ApaNe ja ugatI peDhIone mAMsAhAra tarapha vALavAmAM bhAgIdAra banIe chIe, pachI emAM enA zo doSa ?' paNa munizrIe mArI vAta na gamI. ethI huM cAlI nIkaLyo. te mArI sAme AMdhi caDAvanAra munizrI dharmasAgarajI amadAvAdamAM ja che jANI emane ToNA mAravA gayo ke, 'bApajI ! upariALamAM te mArI sAme dhi caDAvI hatI te pachI matsyodyoga jevA prazna para cUpa kema che? Apa jevA paNa karI gayA ke zuM?' paNa emaNe to saheja paNa akaLAyA vinA kahyuM ke, ' besa, besa. tArA jevA utsAhI kAryakara hoya to badhuM ja thaI zake ane pachI ame kAma karavA mATe yojanA ghaDI kADhI. emaNe sUcavelAM nAma pramANe aneka zeThiyAone tathA munione maLyo, tema ja vaiSNava, svAmInArAyaNa vagere paMthanA AcAryo tathA maThAdhipatione paNa maLyo. rAhue AmAM sAtha ApavAnuM vacana paNa ApyuM. A yojanA anusAra DahelAnA upAzraye AgevAna munio, kAryakaro tathA gRhasyonI mITIMga bolAvavAmAM AvI ane 'ahiMsaka saMskRti rAka sabhA' evA nAme eka baLavAna samitinI racanA karI. e aMge pracArakArya paNa AraMbhI dIdhuM. avAranavAra jAhera sabhAo paNa bharavAmAM AvatI. vijayarAmacaMdrasUrIzvare paNa emAM sAthe bhAga bhajavyo. A samaya daramyAna huM pharI pharI matsyodyogapradhAnane maLatA ane 'galA thaI jagatanA A eka pavitra khUNAne na abhaDAvavA tamArI A yojanA aMdaranA bhAgamAM na lAvA tA sAruM' evI vinaMti karyA karatA.' A bAbata aMge huM zeThazrI kasturabhAI lAlabhAIne paNa maLyA ane karelA prayatno jaNAvyA. temaNe A bAbatamAM zuM bane che e aMge mAhitI mokalatA rahevA sUcavyuM. A prayatnane pariNAme huM zeThajI kezavalAla lallubhAI, zeThajI panAlAla UmAbhAi, zrI camanalAla kaDiyA, zrI mAnakara sAheba vagere netAonA nikaTanA paricayamAM Avyo. Ama kAryamAM pragati thatAM chevaTe AgevAna nAgarikonI sahIthI premAbhAI hAlamAM jAhera sabhA bolAvavAmAM AvI. milamAleka zrI naMdAjI pramukhasthAne hatA. jyAre jyAre jAhera sabhA bAlAvavAmAM AvatI tyAre munizrI dharmasAgarajI ane tarata ja tArathI khabara ApatA ne mane hAjara tA. 1-9-62 rahevA khAsa sUcanA ApatA. AthI huM mAMDalathI doDatA AvI pahoMcyA hatA. keTalAka lekho tathA patrikA dvArA pracAra thayelA, anekanI A aMge mulAkAta paNa lIdhelI tema ja A viSaya para ThIka ThIka vicAra paNa karyo hato, ane e mATe ThIka ThIka doDAdoDa paNa karI hatI, jethI mArA vIsa miniTanA vyAkhyAnathI sArI asara nirmANa thaI. lokoe tALIo pADI mArUM nAma jANavAnI mAMgaNI karI, jethI zrI camanalAla kaDiyAe UbhA thaI mArI oLakhANa ApI. anya vakatAonAM paNa suMdara ane preraka vyAkhyAne thayAM, pariNAme jagatanA A eka pavitra khUNAne pavitra rAkhavAnI gujarAtanA aMdaranA bhAgamAM A yojanA nahIM lAvavAnI vinaMti karatA TharAva karI khaMtapradhAna tathA matsyodyoga pradhAna para e TharAva mokalI ApavAmAM AvyA; sAthe zeThazrI kasturabhAI lAlabhAI tathA zeThajI amRtalAla harageviMdadAsanI banelI kamiTIne ahiMsaka samiti taraphathI A aMge paMtapradhAnanI mulAkAta laI ghaTatuM karavA vinati karatA TharAva paNa pasAra karyo. pariNAme e be mahAnubhAvAnA prAtna ane samajAvaTathI paMtapudhAne jAherAta karI ke, janatAnI lAgaNIne mAna ApI A yojanA gujarAtanA aMdaranA bhAgamAM dAkhala karavAmAM nahIM Ave. sAthe gRhapradhAna rasikabhAIe paNa lIMbaDI gAmathI enuM ja punaruccAraNa karyuM. Ama A praznano kaMIka saphaLa aMta Avyo jANI mane tathA munizrI dharmasAgarajIne khUba saMtoSa thayA ane ame nikaTanA sneha saMbaMdhamAM AvyA. mane paNa e bahAdura muni mATe mAna pedA thayuM. Ama gujarAtanI saMskRtinI rakSA mATe karelA prayatnane pariNAme mArI sAme jAmeluM vAtAvarataNa ThIka ThIka dura thavA lAgyuM che. munizrI dharmasAgarajI uparAMta anya munio paNa kuzaLasamAcAra pUchI Adara batAvavA lAgyA che, eTaluM ja nahIM paNa, zrI gamanalAla kaDiyA jemaNe mArA pustaka aMge virodha janmAvelA ane devadravyanA prazna aMge tA mArA gAmamAM paNa moTI heThaLI saLagAvelI emane jyAre huM maLavA jAuM chuM tyAre te gAdI para beThelA hoya to tarata ja ubhA thaI AgrahapUrvaka mane upara besADe che ane pote nIce bese che. huM kahyuM ke, 'camanabhAI ! huM to eka sAmAnya zikSaka chuM' to kahe ke, 'tame game te ho...mAre mana to tame gujarAtanI ahirAka saMskRtinI rakSA mATe prathama avAja karanAra ane amane badhAne jagADanAra eka dharmavIra AtmA che. ane tethI mAre mana tamArI mATI kiMmata che. jo tame amane DhaMDhoLIne jagADayA na hota to ame haju kadAca jAgyA ja na hota. kharekhara gujarAta A aMge tamArUM bhAre RNI raheze.' A zabdo sAMbhaLI mArUM hradaya bhInuM thai jAya che ane Ama emanA sneha ane kadaradAnavRtti joI bhUtakALamAM emanA pratye sevelA vicAro mATe mane zarama udbhave che. e game tevA hoya chatAM vyavahArika buddhi ane vicakSaNatA mATe mAna upaje evI emanAmAM zakita bharI paDI che. Ama chatAM amArI vacce vicArabheda nathI ema nathI, paNa matabheda haLavA thayo che. Ama jo matabheda TaLe to ekabIjAnA vicArane samaja vAnI udAratA ane sahiSNutA keLavAya. pariNAme eka bIjAne samajI najIka AvavAnI paristhiti nirmANa thAya to samAjahitanA sAcAM kAryo paNa thaI zake. varSonA gALA pachI Aje e havA che ke jemaNe jemaNe mAro sakhta virodha karelA e munizrI dharmasAgarajI, camanalAla kaDiyA, ' jaina siddhAMta' nA taMtrI zeThazrI nagInadAsa giradharalAla, sAdhvIjI mahArAja sunaMdAzrIjI vagereno UMDo sneha meLavI zakayA. chuM. uparAMta mAMDalane AMgaNethI pasAra thatA munio tema ja atre muMbaImAM birAjatA pU. AcAryadeva zrI vijayadharmasUrijI, munizrI yazeovijayajI, munizrI jayAnaMdajI tathA munizrI kIrti vijayajI vagerenA paNa ThIka ThIka sneha saMpAdana karI zako chuM. prasiddha vakatA munizrI caMdraprabhasAgarajI ane pracaMDa sAhityasevaka zrI dhIrajalAla TokarazI sAthe te varSono gADha saMbaMdha che. Ama sarvatra huM premane ja anubhava karI rahyA chuM. kramaza : ritalAla maphAbhAi zAha Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-9-62 prabuddha jIvana saMthAre, AtmahatyA ane kAyade | (gatAMkathI anusaMdhAna) 'saMthAro' e kAyadA mujaba Atma hatyA che ke nahIM te samajavA dIvAnA hatA, paNa prathama mANasa pote zuM karatA hatA te samajatA hatA, 'saMthAro' zuM che ane 'AtmahatyA 'zuM che te samajavuM joIe. eTale ke te mRtyu pAmavAnA IrAdAthI ja kudI paDayo hato. AtmahatyAnI koI vyAkhyA bhAratIya kAyadAmAM karavAmAM AvI prathama kisso apIla korTamAM Avyo tyAre cAra nyAyAdhIzenathI. briTana, phrAnsa, jarmanInA ke amerikAnA kAyadAmAM karavAmAM mAMthI traNane mata evo paDyo ke A vImAnI polIsImAM AvI nathI. jyAre koI zabdanI vyAkhyA kAyadAmAM na karavAmAM AvI lies by his own hands " evA zabdo hoIne je rIte mANasa hoya tyAre te zabdanI vyAkhyA adhikata zabdakoSamAM zuM che te maraNa pAmyA tene lAgu paDato hatA, bhale mANase divAnApaNAmAM te kanya karyuM hoya. bIjA kissAmAM sAta nyAyAdhIzenI bencanAM pAMca jovAmAM Ave che. agara to te zabda kyA arthamAM lokomAM pracalita che agara saMbaMdhaka kSetramAM pracalita che te jovAmAM Ave che, nyAyAdhIzoe TharAvyuM ke commits suicide nI zabdaracanAmAM agara te jyAM te vaparAyo hoya tyAM kayA saMdarbhamAM vaparAyo che te vicA- A mANasanuM kRtya AvI jatuM hatuM. pachI bhale teNe divAnApaNAmAM ravAmAM Ave che. sAmAnya rIte AtmahatyAne artha mANasa potAne te kRtya karyuM hoya. be nyAyAdhIzono mata tethI viruddha hato. jAna pote le te. e jhera khAya. gaLe phAMso khAya, DUbI mare Tena vAdI taraphathI evI dalIla karavAmAM AvI ke, mANasa meTI rakamane ke moTara nIce jhaMpalAvI kacaDAI mare, charI, pIstala ke evA sAdhanathI vIme utarAve ne pachI potAnA kuTuMbane sArI rakama maLI jAya te hetuthI dehane ghAta kare. UMcathI paDIne marI jAya, jIbha kacaDIne mRtyu pAme- ema AtmaghAta kare te kaMpanI upara eka jAtane dago karyo kahevAya ne hajAro mANasoe aneka rIte potAno jAna lIdhe che. tevI kaMpanI paisA ApavA baMdhAelI nathI evI zarata kaMpanI rAkhe bIjI vAta paNa noMdhavA jevI che ke, lagabhaga dareka dezamAM che. have jo mANasa gAMDapaNamAM pitAne jIva le to te kaMpanIe je khuda dhArmika paraMparAthI AtmaghAta karavo te 'pApa' lekhAyuM che. hanuthI zarata mUkI che te hetu sAbita thato nathI, eTale A zarata AtmaghAta karanArane sAta bhava AtmaghAta karavo paDe che evI loka- lAgu paDe nahIM. mAnyatA che eTale ke jema anya jIvaMta prANIne vAta karo te vaLI bIjI polIsImAM zabdo jAdA hatA. dhAro ke mANasa gune che agara pApa che tema potAno jIva levo te paNa A rIvolvara sApha karatAM goLIthI mAryo gayo ke bhUlathI sAcI davAne mAnyatA mujaba pApa che. badale jherI davA pI gaye to te potAne hAthe maryo ema kahevAya, chatAM pAlIsImAM je hetuthI e zarata hatI te zarata lAgu paDe nahIM. kAyadAe A siddhAMtane svIkAryo che, ne jema bIjAne jAna levAnA kRtyane khUnane guno gaNavAmAM Ave che ema pitAne jAna A banne kissAmAM AtmaghAta zuM kahevAya ane polIsImAM le tene kAyado guno gaNavA Icche che chatAM gaNI zakAtA nathI e zabda vaparAya tene artha zuM te vize agIAra vidrAna nyAyAdhIzoe kAraNa ke AtmAghAtathI maraNane bheTanAra vyakita gunegAra hoya te je buddhi tathA tarkayukata dalIle karI che tathA grIka ane romana kALathI paNa mRtadeha sAme kayA gunA aMge mukadamo calAvI zakAya ? A vyava sAhitya ane kAyadAmAM AtmaghAta zuM tenI chaNAvaTa karI che te jene hArika muzkelIne kAraNe AtmaghAta kAyadAmAM guno nathI, kAraNa ke evA bauddhika tarkazuddha dalIlemAM rasa hoya tene khUba ja rasabharyuM vAMcana gunegAra sAme kAma calAvavA eka lekhake kaTAkSamAM lakhyuM tema phariyAdI, pUruM pADe che. A cUkAdAomAM kAyadAnI daSTie AtmaghAta, sAkSIe, nyAyAdhize tathA vakIlone svarga yA narakamAM javuM paDe. Suicide zuM te A zabdomAM varNavavAmAM AvyuM che. paNa prAcIna grIsamAM AtmaghAta karanArane eka hAtha sajA rUpe kApI Died by his own voluntary act being then able to nAMkhavAmAM Avato. distinguish between right & wrong and to appreciate naitika, dhArmika ane kAyadAnI draSTie AtmaghAta ke Atma the nature and quality of act thta he was doing so as hatyA dhRNita, gunhAhita ane tiraskRta vastu che. dareka dezamAM prAcIna to be responsible moral agent." kALathI ene svIkAra thayo che, to 'kAyadA mujaba AtmahatyA A AkhI vyAkhyAmAM Responsible moral agent, eTale kone kahevAya ? naitika rIte javAbadAra e zabdo upara A cUkAdAomAM bhAra mukavAmAM - bhAratane kAyado mukhyatve IMglenDanAM kAyadAo tathA tenI pacha- Avyo hato. ene artha e hato ke AtmaghAta karavo e naitika rIte vADe rahelAM siddhAMtanAM AdhAre racAyo che. eTale bhAratanAM kAyadA tiraskArogya kanya che ane te kanyanI pakvADe hiMsAnI bhAvanA ene artha karavAno prasaMga Ave che tyAre tevA ja zabdo ke vAkyone rahelI che. IMglenDanI adAlatoe zo artha karyo hato te tapAsavAmAM Ave che. bhAratIya daMDasaMhitA (pInala koDa) mAM AtmaghAta gune mukhyatve tene tenA AdhAra levAya che. nathI, paNa temAM madada karavI te gune che. A kalame savAse varSathI AjathI lagabhaga ekaso vIsa varSa pahelAM IMglenDanI sarvocca amalamAM che te daramyAna bhAratamAM aneka saMthArA thaI gayA, samAdhi adAlata samakSa be mahattvanAM mukadmAmAM "AtmaghAta eTale pAna levAI gaI, paraMtu polIsa ke rAjya sattAe A kalame AvA zuM" evo savAla upasthita thayo hato. traNa cAra varSane aMtare cAlelA vanane lAgu paDe che evuM Aja sudhI vicAryuM nathI. ne e daSTriA mukadmAmAM A savAla kevI rIte ubho thayo te joIe. e bhAratIya daMDa saMhitAmAM paNa AtmaghAta e tatkALa hiMsaka eka vyakitae pitAno vImo utarAvya. vImo utarAvyA pachI (Violent) rIte svajAna levAnA kRtyane lAgu paDe evI jagaNatarI hatI. amuka vakhate teNe themsa nadInAM pula uparathI nadImAM jhaMpalAvyuM ne DUbIne te jaina dharma anusAra saMthAro e zuM che ? enI vistRta mRtyu pAmyo. tenI vImAnI polIsInI rakama mATe jayAre dAvo carcA karyA vinA saMthArA viSe adhikRta vyakitaoe je lakhyuM che karavAmAM Avyo tyAre vImA kaMpanIe bacAva karyo ke amArI ke kahyuM che tenAM avataraNo ja yogya thaI paDaze. polIsImAM eka zarata che ke jo mANasa potAne hAthe maraNa pAme paMDita dalasukhabhAI mAlavaNIAe lakhyuM che ke : (dies by his own hands) te tene vImAnI rakama na maLe. vAdI saMthArAmAM mRtyu ke jIvana e bemAMthI kazAnI ja IcchA nathI. taraphathI evI dalIla karavAmAM AvI ke jayAre A mANase nadImAM jayAre AtmAne ema lAge ke AtmaguNonA vikAsa zarIranI mamatA bhUsko mAryo tyAre te gAMDa (insaneo hato ne tethI teNe samaja jene kAraNe bAhya vastuomAM paNa mamatA thAya che te bAdhaka che, tyAre pUrvaka ApaghAta karyo na hato. tethI polIsInI zarata lAgu paDatI na hatI. kra karIne te mamatAne hRAsa kare che ane nirmaLa bhAva ke vItarAga bhAva bIjAM evA ja kissAmAM vImAnI polIsImAM lakhyuM hatuM ke upekSAbhAvane keLave che. AvA upekSA bhAvanI anivArya ke je mANasa AtmahatyA kare (Commits suicide) te zarta rUpe bAhya varatuo sAthe saMparka kame karIne enA kare che vImAnI rakama tene na maLe. A kissAmAM mANo saphArIka esiDa ane teja kumamAM te pratye upekSA sevata thAya che. pariNAme lIdhuM hatuM ne maraNa pAmyo hato. paNa temAM paNa evo bacAva karavAmAM zarIra kSINa thaI mRtyu pAme che. sAmAnya rIte sAdhakane ema lAge ke Avyo ke mANasa dIvAne hato ne e hAlatamAM esiDa pI gayo hato. mArI sAdhanAmAM zarIra sAdhaka banavAne badale bAdhaka bane che tyAre ja te tethI ene vImAnI polIsInI zarata lAgu paDe nahIM. saMbhAro svIkArI zake che te pahelAM nahi." bane kissAmAM jyurIe karAvyuM ke eka mANasa pUla parathI zrI dharma pri saMthArA vize A pramANe lakhyuM che : kUdIne maraNa pAmyo, ne bIjo esiDa pIne maraNa pAmyo. banne "jyAre koIne pitAnuM AyuSya pUruM thavA AvyuM che ema va. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 907 prabhu jANavAmAM Ave tyAre deha ke je cheDavAnA che tenA pratyenA mamatvanA tyAga karI paMDita maraNane pAmavA mATe aNazaNatapa Adare che. A saMthAro karavA IcchanAra potAnI jagyA nakkI karI "kAdika Asane besI name guNamanA pATha bhaNI namaskAra kare che te pachI nIce pramANe pratijJA kare che-- 'sarva prANInI hiMsAne tyAguM chuM. sarva prakAranA asatyano tyAga karuM chuM. sarva prakAranI corIno tyAga karuM chuM. sarva prakArano parigraha, krodha, mAna,, mAyA, lAbhano tyAga karuM chuM. khoTI zrAddhA rUpa zalyano tathA na karavA yogya vyApAranA tyAga karuM' chuM ane A badhI vastuo jIvuM tyAM sudhI mana, vacana, kAyAnA yoge karI karUM nahi, karAvuM nahi ane karatA hoya tene sAruM paNa jANuM nahi,' Apa aDhAre pApanAM sthAnakonA tyAga karI, jIve tyAM sudhI cAre AhAranA traNa kAraNa ane traNa yoge karI pratyAkhyAna kare che. tyAra pachI potAnA zarIrane vosirAvatAM kahe che ke :~ A zarIra jene se atyAra sudhI vahAluM, ISTa, kAMta, priya, manoza, atyaMta vahAluM, dhairya tathA vizvAsanuM upajAvanAra mAnyuM che. upakaraNa ane ratnanA karaMDIyA samAna mAnyuM, tene mATe rakhe mane ThaMDI lAge, tApa lAge, kSudhA lAge, tuSA lAge, rakhe ane sarpAdika karaDe, rakhe cAra laI jAya, DAMsa karaDe, macchara karaDe, vyAdhi thAya, pitta thAya, saLekhama ke sanipAta thAya, rakhe koI roga thAya, parigraha ke upasarga sparze evI jAtanA bhaya sevatA evA A zarIrane paNa chellA zvAsa ke ke nizvAsa sudhI vosirAvuM chuM ane kALane (mAtane) na Icchato vicarU chuM." paMDita sukhalAlajIne saMthArA viSe pUchavAmAM AvyuM tyAre temaNe je uttara Apyo kahevAya che te " jaina " patranA agralekhamAM A pramANe raju thayo che: "kaSAyano aMta ANavA mATe temane nabhAvavA ane temanI puSTinAM kAraNe ghaTADavApUrvaka temane pAtaLA karavA te "salekhanA ". A saMlekhanAnuM vrata cAlu zarIranA aMta Ave tyAM sudhI levAnuM hovAthI, te 'maraNAMtika saMlekhanA' kahevAya che. evuM saMlekhanA vrata gRhasthA paNa zraddhApUrvaka svIkArI, tene saMpUrNa pALe che, tethI ja gRhasthane e vratanA ArAdhaka kahyA che. "pulekhAnA vrata lenAra anazana Adi dvArA zarIrane aMta ANe e to Atmavadha thayo ane Atmavadha e svahisAM ja che, to pachI ene vrata tarIke tyAga dharmamAM sthAna ApavuM . kevI rIte yogya gaNAya ? "u-dekhItuM du:kha hoya ke dekhItA prANanAza hoya teTalA mAtrathI te hiMsAnI koTimAM nathI AvatAM. yathArtha hiMsAnuM svarUpa rAga, draSa ane mehanI vRttithI ghaDAya che, saMlekhanA vratamAM prANano nAza che kharo, paNa te rAga, dveSa ke mehathI na thato hovAne lIdhe hiMsA koTimAM AvatA nathI; UlaTuM nirmAhapaNu ane vItarAgapaNuM keLavavAnI bhAvanAmAMthI e vrata janme che ane e bhAvanAnI siddhinA prayatnane lIdhe ja e vrata pUrNa thAya che, tethI te hiMsA nahi paNa zubha dhyAna ke zuddha dhyAnanI koTimAM mUkavA lAyaka hoI, tyAgadharmamAM sthAna pAmyuM che." 'saMthArA' nI sAthe 8 'samAdhi'nA ullekha paNa upayogI thaI paDaze hiMdu dharmamAM 'samAdhi' levAya che tene 'jIvatA samAdhi' tarIke loko oLakhe che, paNa tenI arAla kalpanA evI che ke, mANasa padmAsana vALI, prANAyama karI ane prANavAyune brahnAra dhramAM sthira karI de ke jethI te duniyAnA aritatvanuM mAna bhUlIne brahmamAM jIvana tA. 1-9--62 lIna bane tyAre tenA samAdhistha sthAne samAdhi gaNI che, paNa temAM deha samAdhine kAraNe nahI paNa prANane prANAyama dvArA brahmara dhramAM caDAvI daIne emAM sthira thavAthI thAya che. anya dharmomAM paNa jIvana svArpaNa karavAnI praNAlikAo che. A hakIkatA lakSamAM laIe to kAyadAe je AtmaghAtane gunA gaNyA che tevA 'saMthAro' e kAyadA mujaba guno nathI. alabatta ' saMthAro ' jaina dharme je rIte kalpyo che ane je zarata mUkI che te prakAranA ucca kakSAnA hovA joIe. deha paDe tyAM sudhI mAtra upavArA karavA tene ja saMthAro kahI zakAya nahIM. mULa dharmanI praNAlikAne siddhAMtane anusaranAra te hovA joIe. A rIte saMthArA ne kAyadAnA vicAra karyAM pachI tene aMge eka mudde paNa carcavA jevA che. dhAro ke, rAjya 'saMthArA ' ke 'samAdhi ' mAM hastakSepa kare to te dharmamAM vikSepa karyo kahevAya ke nahIM? bhAratanuM baMdhAraNa astitvamAM na hatuM. tyAre bhAratanA kAyadA briTananI pArlAmenTe ApelI sattAnI rUe bhAratIya dhArAsabhAo karatI. paNa te vakhate baMdhAraNamAM che tevI koI bAMhedharI hatI nahI. bhAratIya baMdhAraNe tenI 25 tathA 26 ArTIkalsamAM dhArmika svataMtratA aMge ' zaratI ' bAMhedharIe ApI che ane je koI kAyadA pachI te baMdhAraNa ghaDAyAM pahelAM amalamAM hoya ke pachI ghaDAyA hoya te jo e bAMhedharIonA bhaMga kare to gerakAyadesara gaNAya che. baMdhAraNa kAyado ne dharma e samagra viSaya ghaNA vizALa che. te svataMtra lekha mAgI le tevA che paNa ahIM TUMko nirdeza pUrato che. 25 mI ArTIkalamAM TharAvyuM che ke bhAratamAM vasatI dareka vyakitane (zabda vyakita che---nAgarika nahIM--eTale ke nAgarika na hoya tene paNa A rakSaNa maLe che) mukatapaNe koi paNa dharma mAnavAnA, AcaravAno tathA pracAra karavAnA hakka che, paNa A svataMtratA traNa zabdothI maryAdita batAvavAmAM AvI che. te zabdo che subject to public order, morality and health eTale jAhera vyavasthA, nIti tathA taMdurastInA trividha hetuo mATe dharma ke dharmanA acaraNA upara maryAdA ke pratibaMdha mUkI zakAya che. mAnyatAo para kAyadAno kAbU azakaya che, paNa mAnyatAone vyakata karatAM AcaraNA para te lAdI zakAya che. aspRzyatA nivAraNa, chUTAcheDA, vidhavA vivAha, satI thavAnA rivAja ane jAheramAM dhArmika mAnyatA pramANe pazuvadhanI manAI, pazu balinI manAI vi. aneka dRSTAMte ApI zakAya ke jeNe kahevAtA dhArmika rivAjo para aMkuza ke pratibaMdha mUkela che. amerikA, phrAnsa, jarmanI, osTreliyA AyarlenDa va. dareka dezAnA baMdhAraNamAM dhArmika mAnyatAo viSe AvI svataMtratA che. raziyana baMdhAraNanI jogavAI jarA judI che. temAM ema TharAvyuM che ke dareka nAgarikane dharma anusaravAnA tathA dharmavirodhI pracAra karavAno saMpUrNa hakka che. ema banne vastu sAthe rAkhI che. bhAratanAM baMdhAraNanI zabdaracanA AryaleMDanAM baMdhAraNane anusare che. paNa atmahatyAnI mAphka 'dharma'eTale zuM tenI koI vyAkhyA karavAmAM AvI nathI. amerikA, esTroliyA tathA bhAratanI suprIma korTe dharmanA artha samajAvavA prayatna karyo che. temAM bhAratanI suprima korTe teno artha ghaNA vyApaka karyo che ne dharmamAM mAtra siddhAMto ja nahIM paNa dharme pharamAvelAM kriyAkAMDo ne pUjana arcananI paddhationA paNa samAveza karyo che. eTale to 'saMthAro ' ke 'samAdhi ' je 'trividha ' maryAdAo che temAM na AvI jAya to tenA paranuM kAyadAnuM niyaMtraNa baMdhAraNa viruddha gaNAya. ne AvI jAya te baMdhAraNapura:sara gaNAya. kezavalAla ma. zAha rAmAma mAlika : zrI mukha/jaina yuvaka sadha; mudraka prakAzakaH zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, muMbai 3. mudraNusthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, mu*bai, Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - REGD, No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha na'nuM navasaMskaraNa varSa 24: aMka 10 buddha jIvana * : muMbaI, sapTembara 16, 1922, ravivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 chUTaka nakala: 20 nayA paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA * * * mUrkhAInI parAkASThA [ii muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA Ayojita paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna tA. 2-9-62 nA roja prakhara citaka ane lokapriya vAcaka zrI cImanalAla cakubhAI zAhe mUrkhAInI parAkASTA" e viSaya upara vividha mAhitIothI samRddha ane vicArapreraka evuM eka bhavya pravacana karyuM hatuM. vyAkhyAnaviSaya jevo kutUhalapreraka hato tevuM marmasparzI saMvedane jAgRta karatuM--akhalita dhArAe vahI rahevuM-- temanuM sacoTa tema ja vizada vivecana hatuM, je sAMbhaLIne bhAratIya vidyAbhavananA thIeTaramAM ekatra thayelAM saMkhyAbaMdha bhAI bahene atyanta prabhAvita banyAM hatAM. te.pravacana, prabuddha jIvananA vAcakone sulabha karatAM AnaMda anubhavAya che. taMtrI. mAnavajAtanA ItihAsane bedhapATha prAne paNa thaI rahyA che. tAjetaramAM dilhImAM Anti-Nuclear ' AjanA viSayanuM mathALuM jarA kutUhalapreraka che. Ama chatAM Conference thaI. teNe aNuzastronuM sarjana aTakAvavA je "mUrkhAInI parAkANa' vize huM tamane kahevA mAguM chuM te mUrkhAI mATe AMdolana zarU karela che. *World without Bomb" ekAda sAmAnya vyakitanI nathI, paraMtu ApaNI saunI che ane konpharansa AkrAmAM maLI gaI. aNuzastronI bhayaMkaratA evI vyakitaoe sarjI che - je sattAnA sarvocca zikhare birAjI aMge ghaNuM sAhitya paNa pragaTa thaI rahyuM che. bhArata sarakAre rahela che. A mArge thI vakhatasara pAchA nahi vaLIe te mAnava- aNuprayogo ane tenA pariNAma aMge purataka bahAra pADayuM che. tAnA badhAM mUlyone uvekhIne, mAnavajAtane sarvavinAza ANa- A pustaka A viSayanA niSNAta De. koThArI ane rDA. bhAbhAe vAnA tabakakAmAM ApaNe pahoMcI jaIzuM. taiyAra karyuM che. A pustaka eTalI sarasa rIte taiyAra thayuM che ke, A banDa rasele, mAnavajAtano ItihAsa - AdithI aMta sudhIna te duniyAbharamAM AvakAra maLI rahyo che ane paradezanA patro eka vAkayamAM Apyo che. temaNe kahyuM che ke Adi mAnava - Adama pANa prasaMzAnA puSpa verI rahyA che. mAnacesTara gADIane ane Ive jJAnanuM phaLa cAkhyuM tyArathI koI paNa mUrkhAI evI te potAnI noMdhamAM eTale sudhI lakhyuM che ke boMba banAvanAra koI nathI ke je mAnave karI nathI. have tenI parAkASTA thAya che, paNa dezane vIjJAnika ATalI niDaratAthI lakhI na zakatA ane AvuM barTAnDa raselanuM A kathana bahu ja abhyAsapUrvaka uccArAyeluM lakhANa tene mATe jokhamakAraka gaNAta. A pustakamAM ANu - che. A kathana uccArIne teNe mAnavajAtane prazna pUchayo che ke bebanI keTalI bhayaMkara asara thAya che te samajAvavAmAM Avela che. "zuM mAnava A mUrkhAInI parAkASTAmAMthI pAchA na vaLI zake? A badhuM sAhitya jeTaluM maLyuM teTaluM meLavIne meM vAMcyuM ane mAnavajAtanA aMdhakAramaya bhAvine ujajavaLatAmAM na pheravI zake?" te parathI mane lAgyuM ke mahAna dezanA sattAnA sihAsane ArUDha AdhyAtmika mUlyo dhULamAM maLI javAne udabhavelo bhaya thayela zAsakoe mUrkhAInI je parAkANa sarjI che tene jagatanA loko murkhAInI parAkASTA viSaya para ATalA prAsaMgika vivecana bAda pukArIne aTakAvaze nahi te mAnavajAtanuM bhAvi aMdhakAramaya che. A mUrkhAI kaI che tenuM ApaNe avalokana karIe. chApA mAnavajAtanA unnata vikAsane itihAsa omAM A bAbata ApaNane avAranavAra vAMcavA maLe che, eTale mUrkhAInI A parAkASTA aMge vadhu vicAra karatAM pahelAM A te navIna vastu nathI, chatAM tenI bhayaMkaratAne abhyAsa karaze te parAkASTAnuM udbhavasthAna zuM che te para vicAra karIe, mANasa janme tame tAjuba thaI jazeA mUrkhAI che 'aNuzastronuM sarjana' che tyAre bIjA prANInI sarakhAmaNImAM te zArIrika daSTie apaMga A aNuzastronI vinAzaka zakita keTalI che? duniyAmAM DAhyA gaNAtA che. tenAmAM potAnuM rakSaNa karavAnI zakita nathI, jayAre bIjA mANasone moTo bhAga vivekazakita gumAvI beTho che, paraMtu vinobA prANImAM te zakita janmathI ja Ave che, Ama chatAM mAnava bhAve ane banDa rasela jevA thoDA DAhyA mANase rahyA che anya prANIo karatAM uttama gaNAya che tenuM kAraNa tenAmAM teo duniyAnA bhAvi aMge satata ciMtana kare che ane pikArI rAMdelI bIjI vizeSatA che. mAnavamAM kalpanAzakita che, buddhi che, pokArIne cetavaNI ApI rahyA che ke ANuzastronI A vinAzaka skRti che, vAcA ane lApa paNa che. anya prANImAM A zakita harIphAI reIsa - aTakAvo. jo A reIsane aTakAvavAmAM nahi Ave pramANamAM alpa che. kabUtaro varSothI je rIte varte che te mujaba to mAnavajAtane ane mAnavatAnA mUlyono vinAza sarjAze. Aje paNa jIvI rahyAM che; siMha anAdikALathI ekasarakhI rIte chellAM 1000 - 6000 varSamAM mAnavajAtie dhAmaka ane AdhyA- vanI rahela che. mAnavajAtamAM pitAnA ke pArakA anubhava parathI tmika mUlyonuM sarjana karyuM che te dhULamAM maLI jaze. jIvanamAM parivartana ANavAnI zakita rahelI che; eTale mAnavamUrkhAInI parAkASTA aTakAvavA thai rahelA prayatna jAtane, anubhavano vAraso vaMzaparaMparAgata jhIlAte Avyo che; aNuzastronA sarjananI A harIphAI aTakAvavA mATe pRthaka pRthakka ApaNI pAse 1000 - 6000 varSanA mAnavajAtanA anubhavane Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra prabhu bana vArasA che. nyuTane Law of Gravitation gurutvAkarSaNanI zodha karI. tyAre te navI vastu hatI, para Mtu atyAre sAmAnya vidyAthI paNa te jANe che. A mAnavatanI vizeSatA che. A ja rIte sAhitya, lA, saMgIta, vagere jIvananA vividha kSetre mAnavajAte krame krame sAdhelI pragatinA ApaNe vArasadAro chIe. ApaNe TALeAra ane TolAya, kAlIdAsa ane zekasapIyaranA mahAna vicAro vAMcI zakIe chIe ane samajI zakIe chIe. A ApaNI vizeSatA che. vyakitagata rIte mAnava AdhyAtmikatAnA zreSTha zikhara sudhI pahoMcI zake che. ApaNA dharmagratho rAmAyaNa, mahAbhArata, gItA, upaniSado,dhammapada AgamA, bAIbala, kurAna vigere--AdhyAtmika kSetranI mAnavajAtinI pragatinA purAvAo che. vyArA, vAlmiki, buddha, mahAvIra, vagere mahApuruSoe A dizAmAM sAdhelI sAdhanAno ItihAsa ApaNI najara rAmA che, eTale mAnavajAtamAM je viziSTa zakita che te vaDe te vividha saMskRtinA unnata zikhare paNa pahoMcela che, paraMtu bIjI bAju te viziSTa zakitaonA--mUrkhAInA kAraNe thayela--durUpayogamAM mAnavajAtano vinAza paNa sarjAya che. A mUrkhAInI parAkASTA paNa mAnavajAtanA ItihArAmAM A kSetre kamaza: rAdhAyelI pragatinI pArAzIzIrUpa ja che. :navImAM rahela sadavRttinA vikAsano ItihAsa mAnavamAM jema, maitrI, karuNA, Adi savrutti rahelI che tema lAbha, krUratA, sattA Adi aAvRtti paNa rahelI che. pari NAme mAnavajAta paraspara jhagaDatI AvI che. tenI zarUAta bahu ja nAnA pramANamAM thavA pAmI. mAnavajAta prathama jhagaDavAmAM paththarono upayoga karavA lAgI; pachI bANa banAvyuM ane te vAparavA lAgI; dhIme dhIme AgaLa vadhI ane baMduka banAvI; pachI mazInagana banAvI. jAti jAtinA jhagaDAmAMthI deza dezanA 1. 169-62 pheMkanAra ja A AganA gALAmAM bhasmIbhUta thaI jAya. A bAMbanI vinAzaka arAra ATalethI ja aTakI nathI. temAMthI reDIoekaTIva - kiraNotsagI rajakaNA - nIkaLyA. tenI bhAvi prajA para je vinAzakArI asara thaI te juduM. yuddho thavA lAgyAM. AvA be vizvayuddho mAnavajAta laDI. Ama chatAM A vizvayuddhomAM je vinAza sarjAyo te maryAdita hato. thoDA samayamAM te vinAzanI asaramAMthI dezeA UbhA thai zakayA. chellA vizvayuddhamAM jarmanIne ghaNuM sahana karavuM paDayuM, paraMtu 17 varSanA gALA bAda Aje te pAchuM samRddha banI gayuM che; eTale atyAra sudhI je yuddho thayAM ane je vinAzaka zastro vaparAyAM tenI saMhAraka zakita paryAdita hatI, paraMtu Aje mAnavajAta pAse evA vinAzaka zo taiyAra thayA che ke eka ja zaNa sArAye dezano vinAza rAI zake, eTaluM ja nahi, paraMtu tenI vinAzakatAnI bhayaMkaratA varSo sudhI mAnavajAtane bhAgavavI paDe. A zasro che jhubAMbanuM ane anyazastronuM rArjana. aNuzastronI bhayaMkarA ane vinAzakatAnuM citra 1945 nI 6ThThI ogasTe hIrozImA para ane 9mI oNgasTe nAgAsAkI para aNuboMba pheMkAyA tyAre tenA pariNAmeAthI sAruM meM jagata dhrujI UThyuM. savAre mANaro uThIne ane dainika kAryakramathI paravArIne kAma para jaI rahyA hatA, tyAre barAbara 8-15 miniTe A boMba 2,000 phUTanI UMcAIethI pheMkavAmAM Avyo. A boMbe 75,000 mANasonA ardhA kalAkamAM saMhAra karyo. A uparAMta hajAro mANasane dAha utpanna thayo--jenI pIDAthI atyAre paNa teo rIbAI rahyA che, bAMba paDatAM ja dharatIkaMpa jevA dhaDAko thayo ane tenI dhrujArIthI lAkho makAno tArAja thaI gayAM. AkhuM ye zahera hIrozImA bhasmIbhUta thai gayuM. A aNuboMba phATatAM temAMthI je AganA goLA nIkaLe che te 40,000 phrUTa UMce jAya che, tethI ja bAMba pheMkanAra vimAnIne sUcanA ApavAmAM AvI hatI ke te bAMA phekIne pAchuM vaLIne jue nahi ane tarata ja tyAMthI palAyana thaI jAya. jo temAM jarA paNa vilaMba thAya to vimAna ane bAMba je mANase A boMba pheMkyo te ItharalIne tenA pariNAmanI kalpanA nahoMtI, paraMtu jayAre teNe tenAM bhayaMkara pariNAmA jANyA tyAre te kaMpI UThyo ane teNe ghaNAM nivedana bahAra pADI, jagatane cetavaNI ApI ke mAnavajAtane bacavuM hoya te aNuboMba banAvatAM aTake. tenAM nivedano vAstavikatAthI bhRpara hatAM. amerikana sarakAre mAnarAzAstranA niSNAtane bolAvIne itharalInA mAnasanI cikitsA karAvI. A mAnasazAstrIoe jAhera karyuM ke ItharalI gAMDo thaI gayo che ane ItharalIne gAMDAnI hospiTalamAM dhakelI devAmAM Avyo! ItharalIne potAnA kRtya mATe ATalA pastAvo thayo, paraMtu amerikAnA te vakhatanA pramukha Trumena, jemaNe A boMbanA upayoganI AjJA ApI temane te mATe jarA paNa pastAvo thayo jaNAto nathI. A AjJA ApavAmAM temanA manamAM kAMI naitika manomaMthana thayuM hoya tema jANyuM nathI. barTrAnDa rasele lakhyuM che ke, jene potAnA kRtya mATe pastAvo thayo te ItharalI duniyA samakSa gAMDo Tharyo ane jene peAtAnA kRtya mATe jarA paNa pastAvo thayo nathI te Trumena gAMDA gaNAtA nathI. hIrozImA para pheMkAyela beAMbe je vinAza sarjayA te boMba ta atyAranA bAmbAnA pramANamAM ghaNA ja nAnA gaNAya. te bAMbanI ekasaplojhIva kepesITI 20,000 T.N.T. nI hatI. 1945 - mAM A boMba pheMkAyA tyAre amerikA deza ja te banAvI jANata hatA. mULa zarUAta jarmanIe karelI. 1939 thI jarmanIe A bAMba banAvavAnI zarUAta karI. tyAra bAda amerikAe paNa A dizAmAM pagaluM bharyuM. koNa prathama A bAMba banAve che tenI harIphAI zarU thaI ane prathama boMba banAvavAnuM sadbhAgya kahe ke durbhAgya amerikAne prApta thayuM. jJAna e koInA ijArA nathI. amerikAmAM vaijJAniko che tema duniyAbharamAM aneka vaijJAniko paDayA che. 1949 mAM raziyAe paNa bAMbano prathama akhataro karyo. pachI to harIphAI zarU thaI. amerikAe AjhubAMba karatAM vadhu vinAzaka boMba banAvavA mAMDayo ane 1952 mAM hAIDreAjana boMba arthAta megeTana boMba banAvyo. A boMbanI vinAzaka zakita 10 lAkha Tana T.N.T . 1952 mAM jayAre amerikAe A bAMbanA dhaDAko karyo tyAre tene thayuM ke tenI pAro have evI zakita pedA thaI che ke tenA sAmanA koi deza karI zakaze nahi, paraMtu raziyAe A abhimAna ogALI dIdhuM ane teNe malTI--megeTana boba taiyAra karyo, jenI zakita : 20, 30, 40, 50 lAkha T.N.T. sudhInI hoI zake che. chellA samAcAra mujaba raziyAe 40 T.N.T. zakitavALA megeTana boMba taiyAra karyo che ane 70 lAkha T.N.T. zakitavALA megeTana boMba raziyA pAse hovAnuM paNa manAya che. lAkha A samAcAro ApaNe sAMbhaLIe chIe tyAre ApaNane thAya che ke, duniyAnuM zuM thavA beThuM che? mUrkhAInI A parAkASTA kayAM jaIne aTakaze ? 20,000 IN.T. nI zakitanA hIrozImA para pheMkAyelA bAMbe sarjela vinAzanA samAcAra ja rAAMbhaLIne ApaNane dhrujArI chUTe che tyAre 70 lAkha Tana T.N...nI zakitavALA eka ja megeTa boMba pheMkAya / zuM thAya? anya vinAzaka zastronI saMhArakazakitanuM citra, mahAna kahevAtA dezA megeTana boMba pedA karIne ja aTakayA nathI. A sivAya teoe ghaNAM zasro pedA karyA che--je paikInI Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhu jIvana tA. 16-9-62 keTalIka vigato bahAra AvI che ane keTalAka zasro aMgenI vigata tA haju gupta ja rahelI che. A zastronI guptatA jALavI rAkhavA mATe vaijJAnikone kedI jevI sthitimAM rAkhavAmAM Ave che. temane bahAra javA devAmAM AvatA nathI. Ama chatAM koI koI mAhitI bahAra AvI jAya che te parathI mAluma paDe che ke, mahAna deze| mAtra megeTana boMba taiyAra karI aTakayA nathI, megeTana beba uparAMta teoe kemIkala vAraphara kSetre jherI vAyu pedA karyo che, bAyAlAjIla vAra phera kSetre jherI jaMtuo pedA karyA che. A uparAMta paNa bIjA bhayAnaka zasro pedA thayA che. evA zasro che je phekavA mATe koI mANasane javuM paDatuM nathI, paraMtu te svayaMsaMcAlita zastro che. te dhArelA sthaLe kalAkanA 15,000 mAilanI gatithI mokalI zakAya che. A zastranI aNI upara aNuboMba rAkhI zakAya che ane dhArele sthaLa phekI zakAya che. mAskothI nyUyorka jatAM A zastrane mAtra 20 miniTa lAge che. A uparAMta pRthvInI pradikSaNA karI zake tevA rokeTono upayoga paNa aNuboMba mATe thavAnI pUrI zakayatA che. te vaDe to jayAM bAMba pheMkavA hoya tyAM pheMkI zakAya che. vaLI jhaDapI sabamarIno bAMbavAhaka banI che ane ghaNI ja jhaDapI gatie ajANapaNe koi paNa dezamAM pahoMcI bIMba pheMkI zake che. 10,000 megeTana boMbane amerikA para pheMkavAmAM Ave to 95 TakA amerikana vastI nAza pAme tevI vinAzaka zakita A boMbanI che. A boMbamAMthI reDIo - ekaTIva rajakaNA nIkaLe te 10,000 mAilanA pharatA vistAramAM vinAzaka asara kare che. te reDIoekaTIva rajakaNAnI be prakAre asara thAya che; eka tA tAtkAlika asara ane bIjI dhImI asara.. A rajakaNAnI asarathI cAmaDI para dAha thavA lAge che te tenI tAtkAlika asara che ane tenI dhImI asara 5-10-15-20-25 varSe thAya che. A rajakaNA zarIramAM dAkhala thAya che ane dhIme dhIme mAMsa, majajA lAhI vageremAM praveze che ane jherI asara pahoMcADe che. A asara lAkho karoDo mANasAne thAya. tenA pariNAme bhaviSyanI prajA vikRta thAya. A vikRti kevA prakAranI thaze te kahevuM muzkela che. paNa bhAvi prajAmAM AMdhaLApaN, baherApaNuM, avayavonI vikRti thAya tevA saMbhava che, kiraNAtsargI rajakaNA havA, vAyu dharatI, anna, zAkabhAjI, phaLA darekane dUSita kare che ane te zarIra mAM jatAM lAMbA gALe kensara vigere dardo pedA kare che. AvAM rajakaNo sArI duniyA upara paDeche. avakAzamAM ANuprayogo thAya che tenA rajakaNA vAyumAM kheMcAI, duniyAnA badhA dezAne nukasAna pahoMcADe che. atyAre je prayogA thAya chetenI vinAzaka asara dekhAvA lAgI che. tene pariNAme vikRta bALako utpanna thAya che; bebanI reDIoekaTIva rajakaNanI asarano khyAla 1954 mAM amerikAe prayoga karyo tyAre Avyo, A prayogA nirjana vastImAM thAya che tema kahevAya che, paraMtu tenAM rajakaNA te| dUra dUra sudhI pahoMce che. 1954 mAM thayela prayoganAM rajakaNA 80 mAIla dUra jApAnanA eka kinArA para bATa para kAma karatA mAchImAro para paDayAM. temane ulaTI jhADA thayA ane kolerA lAgu paDayo. Ama thavAnA kAraNanI tapAsa karatAM mAluma paDayuM ke kiraNAtsargI rajakaNAnI asarathI Ama banavA pAmyuM hatuM. je dizAmAM pavana hoya te bAju A rajakA uDe che. ane jayAre pavana zAMta thAya tyAre jamIna para utare che.; eTale reDIoekaTIva rajakaNAnI asarathI yuddhamAM nahi mAnanAra ke yuddhamAM nahi laDanAra zAMtipriya deza paNa bAkAta rahI zake tema nathI. jaina sAhityamAM be prakAranA kALa kahyA che: eka utsarpiNI kALa ane bIjo avasarpiNI kALa. eka kALa caDato che ane 93 bIjo kALa utaratA che. atyAre utaratA kALanA pAMcamA Aro jaina mAnyatA mujaba cAlI rahyo che. pAMcamA ArA bAda chaThThAArAnuM varNana apAyela che. teno citAra ApaNI pAse atyArathI ja khaDo thaI rahyo che. A ArAmAM mANasa vaeNtIyA thaze, khADA khAdIne raheze, khetI karaze nahi, koMdamULa khAze ane jIvana gujAraze. bAibalamAM paNa moTA pralayanuM AvA prakAranuM varNana Ave che. zAstranI A vAta buddhivAdI ke tarkavAdI mAnava mAnavA taiyAra nahi thAya, paNa Aje vijJAna A kathanane puravAra karI rahyuM che ane reDIoekaTIva rajakaNa mANasajAta para tevI ja asara karaze tema batAve che. AvAM zastronA samarthananI dalIlo A badhA zasronI ATalI bhayAnaka asara che ane duniyAna koi paNa deza tenI asarathI alipta rahI zake tema nathI, chatAM AvAM zastro zA mATe utpana thai rahyAM che? e prazna svAbhAvika thaze. A zastronA virodha sarvatra thaI rahyo che. samartha vaijJAnikoe vAra vAra nivedana bahAra pADI A zastronA upayoga nahi karavAnI pokArI pokArIne vinaMti karI hatI. nobala prAIjha vijetA vaijJAnikoe A aMge eka hIlacAla zarU karI che ane tenI konpharansa AvatI kAle ja laMDanamAM che. A prakhyAta vaijJAnikonI vAta kema dhyAnamAM levAtI nathI te prazna paNa ApaNane thaze. 'nezanala sIkayorITI' (dezanuM rakSaNa) mATe A badhI saMhAraka zastronI harIphAI thai rahI che. potAnI jIvanadRSTi ane dhoraNa TakAvI rAkhavA mATe A badhuM thAya che tema kahevAya che. pazcimanA deze svataMtra ane lokazAhI jIvana TakAvI rAkhavA mATe A badhuM thaI rahyAnI dalIlo kare che, jayAre sAmyavAdI deze| mUDIvAdathI bacavA ane Arthika samAnatA lAvavA A taiyArI kare che tema kahe che. paNa je zasro vaDe mAnavajAtano vinAza thato hoya tyAM konuM astitva rahI zakaze ? AvI sIdhI vAta AgevAnone gaLe utaratI nathI ane A doDadhAma vadhatI ja jAya che, kAraNa ke eka bIjAnA avizvAsa ane bhaya eTalA vyApaka che ke evA vAtAvaraNane bhedI spaSTa mArgadarzana maLatuM nathI. Aje amerikA ane raziyA pAse A zastro che, I MglAMDa ane phrAnsa taiyAra kare che. bIjA dezo taiyAra karaze. bhArate aspRzakitanA zAMtimaya upayoga karavAnI potAnI nIti jAhera karI che. A nIti naherunI hAjarI che tyAM sudhI to kadAca raheze, paNa bhaviSyanI bAMhedharI koNa ApI zake tema che? A reisa - A doDadhAma - cAlu ja raheze ane tenA para kAbU mUkavAmAM nahi Ave to tenuM pariNAma kevuM Avaze te kalpanA ja bhayaMkara che. vinAza aTakAvavAnA sUcita upAyo A doDadhAma kema aTake? tenA kAMI upAya che ke nahi? te prazna aMge paNa vicAraNA thaI rahI che ane keTalAka upAyo sUcavAI rahyA che te TUMkAmAM kahuM chuM. Aje bhaugeAlika daSTie duniyA eka thaI che, Aje jayAre kalAkanA 15,000 mAIlanI jhaDape pravAsa karI zakAya che tyAre duniyA ghaNI nAnI banI javA pAmI che. bhaugolika daSTie duniyA eka thavA pAmI che, tevI rIte duniyAbharamAM eka ja rAjaya World - Government hoya to A badhA saMhAraka zasro para kAbU AvI zake. saMhAraka zastronI harIphAI aTakAvavAnA A eka upAya sUcavAyela che. Geographical unity demands political unity. paNa koI rAjaya potAnI sArvabhauma sattA cheDavA taiyAra thaze kharU? bIjo upAya e sUcavAyela che ke, yunAne majabUta banAvavI ane badhAM aNuzasro tene soMpI devA. A sUcanamAM e bhaya Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-6ra batAvAya che ke, koI deza mAtra pAMca ja megeTa beba potAnI pAse rAkhe ane bIjA saMpI de te paNa te pAMca megeTana boMba vaDe duniyAne saMhAra koI paNa paLe sarjI zakAya. vaLI beba banAvavAnuM jJAna ane tenAM sAdhana che jyAM sudhI vizvAsa kema peidA thAya? trIjo upAya dilahImAM maLela konpharansamAM sUcavAya te che. bIjA dezo saMhAraka zastro banAvavAnuM choDI de ke na choDI de, paraMtu jene ahira dhamAM zraddhA hoya tevA dezo jAhera kare ke ame te AvAM zastronI banAvaTathI dUra ja rahIzuM. hirAne sAmane ahiMsAthI karI zakavAnI jenAmAM UMDI ane ujajavaLa zraddhA ane tAkAta hoya te ja A vAta karI zake. AvI zraddhA ane tAkAta hoya tevI vyakita bhAratamAM ke bIjA koI dezamAM atyAre dekhAtI nathI. eka ja vyakitamAM -5. gAMdhIjImAM evI zraddhA hatI, paraMtu 15 varSanA gALA daramyAno ApaNane jaNAI Ave che ke, ahiMsA praninI ApaNI zraddhA keTalI ochI thaI che. A bAdhA lAMbA gALAnA upAyo suratamAM phaLIbhUta na thAya te paNa tAtkAlIka bIjA zakaya upAya levA joie ke jethI AMtararASTrIya taMgadilI ochI thAya ane yuddhane bhaya dUra thAya. rau koI svIkAre che ke have pachI yuddha thAya to acUkapaNe aNuzaone upayoga thaze. zastra hoya ane tene upayoga na kare te nahi bane. yuddha acinya che te paNa sau koI svIkAre che. temAM koInI jIta thavAnI nathI. saunI hAra che, vinAza che-te paNa svIkAre che, ni:zastrIkaraNa, A prayoga para pratibaMdha vigere mATe varSothI pariSada thaI rahI che, paNa leI pariNAma AvyuM nathI. kadAca IrAdApUrvaka yuddha karavAnuM gAMDapaNa koI nahi kare, paNa akaAtathI, AvezamAM koI vyakitanI bhUlathI, game tyAre yuddha thai nahi bese tenI koI khAtrI nathI. AjanuM yuddha Push Button yuddha che. eka sthaLe baTana dabAve te sAyaMkara vinAzakatA sarjAya. pahele ghA kare te vadhAre saphaLa thAya tema manAya che. First surprise attack. eTale pUrNa taiyArInI Toca upara sau jIve che ane tevI mAnasika taMgadilI anubhave che. A upAye saphaLa thavAmAM aMtarAyarUpa bAbata saMhAraka zastronI reIsa aTakAvavA mATe je upAya batAvAya che tenA amalamAM mukhya vastu je aMtarAyarUpa che te aMtaramAM zraddhA ane vizvAsano abhAva. koI paNa aniTa bahArathI udbhavatuM nathI; bAhya rIte dekhAtA aniSTanuM ugama sthAna ApaNuM aMtara ja che; eTale mArAmAM rahelI asavRtti para savRttine vijya thAya ane hiMsakavRtti para ahiMsaka vRttiA prAdhAnya meLave te ja A badhA upAyo amalI banI zake ane mAnavajAta mAnavatAnAM mUlyonI pratiSThA karI zake. prajA tarIke AdhyAtmika mUlyo svIkAravA paDaze. atyAra sudhI ApaNe AdhyAtmika mUlyone vyakitagata mAnyatA ane AcaraNano prazna mAnya che, paNa A bAbatane have ApaNe sAmUhika rIte apanAvavI paDaze. atyAra sudhI ApaNI AdhyAtmika mUlya aMgenI mAnyatA vyakita pUratI hatI, rAmUha tarIke apanAvela nathI. eka vyakita khUna kare to tene phAMsInI sajA thAya. koI prajA lAkha karoDonAM khUna kare to tene dezabhakita kahevAya. A vicArasaraNI ApaNe badalavI paDaze ane je mAnavatAnAM mUlyo ApaNe vyakita tarIke svIkAryA che te prajA tarIke svIkAravA paDaze. jayAre vyakita mATe niyata thayela AdhyAtmika mUlya prajA tarIke ApaNe svIkArazuM tyAre A gharSaNa ane vinAzaka harIphAIno aMta AvI zakaze. mAnavajAtanI saMskRtine ItihArA eTale hiMsAmAMthI ahiMsA pratye pragati. prANIsvabhAvanI vArasAgata hirAka vRttio upara vijaya meLavI tenuM --nAma saMsakRti-Civilisation, vyakita tarIke AvI AdhyAtmikatAnAM ucca zikharo mANase sara karyA che. paNa sAmUhika rIte, samaSTi tarIke, mAnava eTalI pragati karI zako nathI. e pragati karavAnI vijJAna have pharaja pADe che athavA vinAza batAve che. samAjamAM, vyakita vyakati vaccenA vyavahAramAM jema hiMsA tajI, zAMtimaya dhoraNa, kAyadAnuM zAsana svIkAryuM tema, AMtararASTrIya kSetre Rule of Law -matabhedonA nirAkaraNa mATena-zAMtimaya mArga svIkArIzuM ke nahi te prazna ApaNI samakSa che.National security cannot exist in International anarchy. AMtararASTrIya arAjakatA ane rASTrIya salAmatI have paraspara virodhI vastu che. mAnavajAtane AkharI prazna: vizvabaMdhutva ke vinAza? kUca relyuzane traNa prakAranA Adarzo ApyA: svataMtratA, samAnatA ane bhAtRbhAva, 19 mI sadI rAjakIya svataMtratA mATenI laDatanI sadI hatI; rAjakIya svataMtratA maLyA bAda, svataMtra dezane lAgyuM ke, Arthika samAnatA vagara rAjakIya svataMtratA khAlI khokhuM che, eTale Arthika samAnatA mATenA prayatno 20 mI sadImAM zarU thayA ane temAMthI samAjavAda ane sAmyavAdane janma thaye, paraMtu svataMtratA ane samAnatA vizvabaMdhutvanI bhAvanA pragaTayAM vinA adhUrI rahe che. svataMtratA ane samAnatAnI bhAvanA mANarAne mANasathI keTalAka darajaje bhAdA pADe che, tyAre vizva* baMdhutva mANasa mANasane baMdhutva bhAvathI joDe che, paraMtu praTana e che ke, ApaNe ATale sudhI pahoMcI zakIzuM kharA? mANasa 'vizvabaMdhutvanI bhAvanA keLavI zakaze? mANasa Aje caMdraloka para vijaya meLavavA prayatna karI rahyo che, paraMtu prazna e che ke te potAnI jAta para vijaya meLavI zakaze? pitAnAmAM rahela hiMsaka bhAva para vijaya meLavI zakaze kharo? Ano javAba ApaNe saue ApavAno che. mAnavajAta mATe AvI AdhyAtmika ane naitika kaTokaTI ItihAsamAM AvI nathI. vijJAne je siddhi meLavI che tene sadupayoga karI, samasta mAnavajAta sukhI ane AbAda thaI zake che, tene durupayoga karI, vinAza notarI zake che. lazkarI zastrasaraMjAma pAchaLa Aje je anargaLa kharca thAya che tene aradho bhAga paNa mAnavakalyANa mATe vaparAya to duniyAnI garIbAI ane bhUkhamaro, dUra thAya. vaijJAnika zodhane manuSyanA sukha mATe upayoga thAya te utpAdana anekagaNuM vadhe ane koI vastuno abhAva na rahe, aNuzastro eka rIte mANasane ahiMsAnI najIka lAve che, kAraNa ke te ahiMsAne vicAra karavAnI pharaja pADe che. sarvanAza athavA ahiMsAe be vacce pasaMdagI karavAnI rahe che. vijJAna ane AdhyAtmika mUlyono samanvaya sukha, samRddhi, ane zAMti Apaze. tene parasparavirodha vinAza lAvaze. paccIsaso varSa pUrve buddha ane mahAvIre je saMdeza Ape. tene sArthaka karavAno samaya Avyo che. buddhe kahyuM, "vera verathI zamanuM nathI, averathI ja vera zame che. A sanAtana dharma che." bhagavAna mahAvIre kahyuM "sarva jIvana jIvavA Icche che, koI maravA IcchatuM nathI, mATe nirca the prANIvadha vajarya lekhe che." gAMdhIjIe A saMdeza pharIthI : bhArapUrvaka jagatane Apyo, eTaluM ja nahi paNa, sAmUhika rIte tene saphaLatApUrvaka prayoga karI batAvyo. jagata e saMdezane jIvanamAM utAraze ke avasApaNI kALanAM varNana che te sAcA Tharaze? Izvara saune sabuddhi Ape evI prArthanA aMtaranA UMDANamAMthI karavAnI rahI. saMpAdaka : ema. je. desAI , cImanalAla cakubhAI zAha Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-9-62 prabuddha jIvana upAdhyAya mahArAja AnaRSinI vicArabhUmikA e aMge thayelA patravyavahAra vyAkhyAna daramiyAna anekavAra dhvanivardhaka yaMtrano upayoga karavA badala upAdhyAya mahArAja AnaMdaRSijIe potAnI ziSyA mahAsatI ujajavalakumArIjIne prAyazcita pharamAvyuM ane have pachI te yaMtrano upayoga karavAnI manA pharamAvI A ghaTanA aMge tA. 16-7-62 tathA tA. 1-8-62 nA prabuddha jIvanamAM je noMdha pragaTa karavAmAM AvI che tene anulakSIne zrI akhila bhAratIya sAdhumArgI jaina saMskRtirakSaka saMdhanA maMtrI sAthe chellA mahinA daramiyAna thayelA patravyavahAra temanI IcchA ane anumatithI nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI mAnada matro zrI jazavaMta taMtrI zrI 'prabuddha jIvana', muMbaI. bhAIAMI. zAhanA patra muMbaI, tA. 20-8-62 ApanA tA. 16-7-62nAM patramAM 'eka vicArajaDa gurunA hAthe thayelI vicAra -ojasvI ziSyAnA svatvanI hAni' ane tenA anusaMdhAnamAM tA. 1-8-62 nA patramAM 'mArI vivekazUnyatA' e zirSaka heThaLa je lekho pragaTa thayAchete sthAnakavAsI jainasamAjane anyAyakartA ane apamAnajanaka che. te mATe tA. 12-8-62 nA rAja maLelI amArA uparokata saMdhanI muMbaI zAkhAnI kAryakAriNI samitinI sabhA sakhta kheda ane virodhanI lAgaNI pradarzita kare che. sthAnakavAsI saMpradAya aMtargata zrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina zrAmaNa saMghanA upAdhyAyajI zrI AnaMdaRSijI mahArAja pratye Ape je vizeSaNo vAparIne je rIte TIkA karI che te mAtra temane mATe ja nahi, paraMtu samasta sthAnakavAsI samAja mATe ghora anyAyakartA ane apamAnajanaka che. 'vicArajaDa'zabdanI vyAkhyA karatAM Ape Apane mATe je 'vicArajAgRti' nA mApadaMDa jAhera karyo che te mATe koMika khulAsA thavAnI AvazyakatA che tema amAne lAge che. mahAtmA gAMdhIjI ane vinAbA bhAvee banne vartamAna jagatamAM saMsAranI daSTie mahAna puruSo che emAM jarAya saMzaya nathI. paraMtu jayAM sudhI jainAne lAge vaLage che tyAM sudhI dharmanA mApadaM'Da ane caturvidha saMghavyavasthAnA mApadaMDa bhagavAna mahAvIrasvAmI-praNIta zAsananA ja che. je sAdhu sAdhvIo saMsArano tyAga karI meAkSapathagAmI banavAne mATe dravya temaja bhAvacAritra aMgIkAra kare che te mAtra mukitapaMthanI sAdhanAne mATe bhagavAna mahAvIrasvAmI kathita zAstrokata sAdhvAcAranuM pAlana karavAne mATe ja kare che. anaMtakALathI vicArajAgRtinA abhAve pAtAnA jIve saMsAramAM paribhramaNa karyAM karyuM chee svIkArIne potAnA AtmAnuM zreya sAdhavA mATe saMsAramUrchAno tyAga karI ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraharUpI vItarAga-kathita paMca mahAvratane grahaNa karI tenuM sarvAMze pAlana karavuM emAM ja sAcI vicArajAgRti rahelI che. A rIte vicAra karatAM ApanA mApadaMDa zrI jinazAsananA mApada DathI sarvAMn viparIta ane te koI paNa sAcA jainane svIkArya banI zake tema nathI. Ape je rIte ApanI vivekazUnyatAnI kabulAta karI gunA kabula karyo che temAM paNa mAtra vivekazUnyatA, ahama ane daMbha ja daSTigocara thAya che. sthA.jaina samAjane nyAya maLe e mATe ane peAtAnI mAnyatAthI virodhI hovA chatAM anyanA vicArone dAbI devAnI ApanI nIti nathI. enI pratIti karAvavA mATe A patra ApanA 'prabuddha jIvana'mAM prasiddha karI AbhArI karaze. ' jazavaMta zAM. zAha, mAnada maMtrI. zrI. a. bhA. sAM. jaina saMskRtirakSaka saMgha muMbaI zAkhA 5 mAro javAba muMbaI, tA. 28-9-62 priya bhAIzrI, tamAro tA. 20-862 nA patra mane maLyA bAda tamAro kAryakAriNI samitinA sabhyonI nAmAvali tathA tamArA saMghanA baMdhAraNanI nakala mokalavA vinaMti karato patra meM lakhyuM jenA javAbamAM prastuta nAmAvali tathA saMdhanA uddeza tathA vicAravalaNa raju karatI be nAnI pustikAo tamArA taraphathI maLI ane te joIne tamArI saMsthAnI kaTTara sAMpradAyikatAnA mane kaMIka khyAla Avyo, paNa ahIM e bAbatanI carcA prastuta nathI. ahIM te| mAtra tamArA tA. 20-8-62 nA patranA mAre javAba ApavAnA che. A saMbaMdhamAM jaNAvavAnuM ke mArI pAse ugra bhASAnI muDI bahu ochI hovAnA kAraNe sAMpradAyika abhinivezathI bharelA tamArA patranA javAba ApatAM jarAka muzkelI anubhavuM chuM. ema chatAM prastuta viSayane kendrasthAne rAkhIne mArA vicAro raju karU chuM. 'mArI vivekazUnyatA'e mathALA nIcenA mArA lakhANamAM vicAra--jAgRti ane vicAra-jaDatAnA bheda darzAvatAM gAMdhIjI ane vinobA bhAveno ullekha me e hetuthI karyo hatA ke te banne mahApuruSone jaina jaina tara sau koI sArI rIte jANe che ane e banne A yuganI vicArajAgRta vibhUti che e viSe bemata nathI. emanI jagyAe tamArI apekSA mujaba bhagavAna mahAvIrane mUkIe to paNa eka ja abhiprAya phalita thAya che ke gAMdhIjI ke vinAbA mAphaka bhagavAna mahAvIranA mApadaOM mApatAM paNa AjanA sAdhu sAdhvIo vicArajAgRtinA kSetramAM eTalAM ja uMNAM tathA vAmaNAM che. jaina sAdhunuM cAritrya jaina dharmazAstromAM keTaluM uttama koTinuM kalpAyaluM che enA tamArA patramAM ullekha che. e saMbaMdhamAM jaNAvavAnuM ke A eka AdarzanuM vidhAna che. A uparathI ema mAnavAnuM koI kAraNa nathI ke AjanA sAdhu sAdhvIo A AdarzanuM sarvAMze pAlana kare che. ulaTuM e mApe mApatAM AjanA sAdhu sAdhvIonA cAritryamAM aneka truTio ane zithilatA mAluma paDe che ane bIjo muddo e paNa vicAravAne che ke paraMparAgata AcAra vicAranA anupAlanane ke dharmazAstronI jANakArIne vicArajAgRti sAthe koI anivArya saMbaMdha che ja nahi. ulaTuM AjanAsAdhvIo tarapha najara karata mAluma paDe che ke temanAmAM moTe bhAge nathI hotuM maulika cintana, navA koi jIvanamUlyonI vicAraNA ke dharmatatvanuM UMDuM avagAhana. gatAnugatikatA ane para MparAnI gulAmI - e temanAmAM sarvasAdhAraNa dekhAya che. sAdhAraNapaNe sarva phirakAnA moTA bhAganA sAdhu sAdhvIAne athavA to temAM vizeSata: temAMnA eka aMgabhUta evA AnaMdaRSijIne 'vicArajaDa'nI koTimAM mUkavAmAM huM jarA paNa atyukita karatA hAu ke temane athavA sthAnakavAsI samAjane koI anyAya karatA houM ema mane bhAsatuM nathI. ulaTuM A rIte AnaMdaRSijInA hAthe thayelA mahAsatIjI pratyenA aghaTita vartAvane temanI samakSa temaja vizALa samAja samakSa raju karIne meM prastuta munimahArAjanI temaja AkhA sthAnakavAsI samAjanI sevA karI che ema huM dhArU chuM. vaLI Aje jayAre A patra dvArA carcA upasthita karavAmAM AvI che tyAre AnaMdaRSijInA thoDoka vyakitagata vicAra karIe. jevI rIte koI paNa saMgha ke saMsthA amuka sAdhuke sAdhvInA vyAkhyAna-- ' Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hRda prabuddha AvA upayogane AnaMdaRSijIe mATe bIjI aneka prakAranI vyavasthA kare chetevIrIte ekatra thatA koAtAsamudAyane dharmapravacana barAbara saMbhaLAya te mATe dhvanivardhaka yaMtranA rUpamAM prApta thayelI navI vaijJAnika tarakIbanI gAThavaNa kare che. anya gaThavaNanA ArabhasamAraMbha mAphka AmAM rahela dASAdoSa sAthe mAika sAme moDhuM rAkhIne pravacana karatA sAdhu sAdhvIne zA saMbaMdha hoi zake ema ApaNI sAdI samaja kahe che. ema chatAM prastuta AnaMdaRSijI mAIkanA vratavirodhI doSayukata-mAne che. have A ja ahamadanagara jIllAmAM AvelA pAtharaDI gAmamAM chellA cAra pAMca varSathI potAnI lAgavaganA upayoga karIne 'sudharmA mudraNAlaya' nAmanuM eka chApakhAnuM UbhuM karyuM che, temanI mAraphate 'sudharmA' nAmanA eka mAsikanuM saMcAlana karavAmAM Ave che, temanA taraphathI graMtha-prakAzananI pravRti meTA pAyA upara cAle che, temanA hAthe DhagalAbaMdha TapAla lakhAya che, tAra TeliphonanA paNa temanI sUcanAthI upayoga karavAmAM Ave che, temanA taraphathI dhArmika parIkSA borDa sthapAyaluM che, thoDA samaya pahelAM temaNe potAnA gurunA gurunI dIkSAzatAbdi ghaNA moTA pAyA upara UjavI hatI. eka sthAnika hAIskUlanA uddabhava pAchaLa paNa temanI baLavAna preraNA rahelI che. temanA nimitte aneka lokonI avarajavara thatI rahe che, aneka dhArmika lekhAtI pravRttionuM temanA hAthe saMcAlana thayA kare che. e to dekhItuM che ke A badhI pravRttio sAthe yaMtra tathA vIjaLIno upayoga sIdho ke ADakataro joDAyelA che ane aneka prakAranA AraMbha samAraMbhanI prakriyA saMkaLAyelI ja che. have prazna e thAya che ke, A badhuM temanA vRtadhAritva sAthe saMgata che kharUM? teno eka ja javAba hoI zake ke A badhuM dharmaprabhAvanA arthe athavAtA dharmapracArArthe karavAmAM Ave che ane A badhAne temanA aMgata svArtha ke lAbhAlAbha sAthe koi saMbaMdha nathI. A javAbane ApaNe pUrA prAmANika javAba tarIke svIkArI laie, to pachI pazna thAya che ke je mAIkanA upayogane teo doSita gaNe che te paNa e ja kakSAmAM Ave che ane ema chatAM tenA upayoganA teo AvA kaDaka virodha kema kare che? A te sAyanA nAkAmAMthI ApeAuTa nIkaLI jAya ane pUMchaDe jatA aTakI jAya enA jevI parasparavarodhI vAta lAge che. A prakAranA temanA valaNane 'vicArajaDa' sivAya bIjA kayA vizeSaNathI varNavI zakAya? ApanA sabhyonuM mAnA prastuta guru viSenI aMdhazraddhAthI abhibhUta che. eTale prastuta bAbata yathAsvarUpe Apane dekhAtI nathI. A aMdhazraSThAnuM paDaLa jarA dUra karIne jAzeA tathA vicArazeA to A mArI sAdI sIdhI vAta ane vicAraNA ApanI samajamAM sahelAIthI utaraze. ApanA patranA chevaTanA bhAgamAM Apa jaNAvo cho ke "Ape je rIte ApI 'vicArazUnyatA'nI kabulAta karI gunA kabula karyo che temAM paNa vivekazUnyatA, ahama ane dabhaja digaiocara thAya che." mArA e lakhANamAM mArAthI pratikULa rIte vicAratA Apa bhAIone vivekazUnyatA ke ahama kadAca dekhAyela hoya to te huM samajI zakuM chuM, paNa temAMnA koI paNa urdugAramAM Apane daMbha kema dekhAyo e mArI samajamAM AvatuM nathI. tamAro patra 'prabuddha vana' mAM pragaTa thAya ema tame IcchA che. ane mane tema karavAmAM vAMdho nathI, paNa tenuM pariNAma jemane Apa ATalA badhA pUjA gaNA che tevA AnaMdaRSijInI ane temanI samakkAnA anya sAdhu sAdhvIonI vicArajaDatAne vadhArene vadhAre jagajAhera karavAmAM Avaze ane A bAbata vadhAre vyApaka ane vajhu carcAnuM svarUpa dhAraNa karaze. AmAM mane koi AnaMdaparA nathI. ema chatAM tamAro Agraha hoya te jaNAvazo ane te mujaba Apano patra nathI mAro A javAba khuba jIvanamAM yathAsamaye pragaTa karavAmAM Avaze. sAthe sAthe e paNa jaNAvavuM aprastuta nahi lekhAya ke tamAro A patra ekalA mArA jIvana tA. 16-9-62 A javAbanI nakala sAthe sAMkaLyA sivAya koI paNa sAmayikamAM tame pragaTa nahi karo evI AzA rAkhuM chuM. AvI rAbhyatA AvA patravyavahAramAM ApekSita hoya che e tamArA dhyAna bahAra javuM na joIe. i ' le. tamArA paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA taMtrI, prabuddha jIvana zrI jazavaMta zAhanA pratyuttara taMtrIzrI 'prabuddha jIvana'muMbaI, zrImAna mahAzaya, muMbaI, tA. 10-9-62 amArA tA. 20-8-62 nA patranA uttaramAM ApanA tA. 30-8-62no patra maLyo che. ApanA patranA samagra daSTie vicAra karatAM ema lAge che ke Apa paristhitinuM saMkalana kaMIMka judI rIte karI rahyA che ane anyanA vicAronI rajuAtane judI ja rIte Apa ghaTAvI rahyA che. Ape amAro saMgha ane sabhya zrI AnaMdaRSijI mahArAja viSe aMdhazrAddhA dharAvatA hovAnuM kAlpanika rIte mAnI lIdhuM hoya . ema. ApanA patra uparathI phalita thAya che. amArA saMgha * koi paNa sAdhu ke sAdhvI sthAnakavAsI jaina zAstra ane para parAthI pratikULa upadeza ke vartana kare teno virodha karatA Avyo che ane karatA raheze. ame ema AgrahapUrvaka IcchIe chIe ke amAro patra 'prabuddha jIvana'mAM pragaTa thAya. Apa paNa tenA upara ApanA vicAro paNa pragaTa karo ane ame paNa te aMge amArA vicAro pragaTa karIe to ethI samAjane kaMika jANavAnuM ane samajavAnuM maLaze. te aMge ApanA prastuta patranA antima vibhAgamAM Ape mukelI zaratano svIkAra karavAmAM amAne jarA paNa saMkoca nathI. le, ApanA jazavaMta zAM. zAha mAnad maMtrI zrI a. bhA. sA. jaina saMskRtika rakSaka saMgha (muMbaI zAkhA) mAro vaLato javAba muMbaI, tA. 13-9-62 priya bhAIzI, tamArA tA. 109 6ranA patra maLyA. vAMcIne savizeSa saMtApa eTalA mATe thayo ke A patramAM AgaLanA patrano ropa, ugratA ke kaTutA nahi, paNa samatA, mRdutA ane saumyatA anubhavageAcara thAya che. Zhang tamArA patramAM tame je jaNAve che ke, "amAro saMgha koI paNa sAdhu ke sAdhvI sthAnakavAsI jaina zAstra ane paraMparAthI pratikULa upadeza ke vartana kare tenA virodha karatA Avyo che. ane karate raheze". A vidhAnane huM AvakArU chuM. paNa sAthe sAthe e aMge ATalI vAta tamArA dhyAna upara lAvavAnA pralAbhanane huM rokI zakato nathI, ane te e che ke, jene ApaNe zAsro tarIke oLa khIe chIe te bhUtakALanA vArasA che, ane te zabdabaddha hoIne temAM ApaNe pheraphAra karI zakatA nathI, paNa tenA AdhAre nirmANa thayelI paraMparAmAM dezakALanA parivartana anusAra pheraphAra thatA ja rahyA che. dA. ta. tAra, TapAla, pustakonuM mudraNa, prakAzana vagere pravRtti ne bhUtakALanI paraparAmAM koI avakAza nahoto. AjanI paraparAmAM badalAyalA dezakALanA vicAra karIne tene sahajabhAve svIkAra karI levAmAM AvyA che. A rIte tamA bhAIo Aje upasthita thatA prazno ane badalAtI jatI prakriyAone vicAra thAo ane evA vicAravivekapUrvaka AjanA sAdhuonA kartavyArtavyanuM niyamana karavA prerAo AvA tamA bhAIone--tamArA saMghane mAro namra anurodha che. karatA tamArI icchA ane anumati mujaba ApaNI vacce cAlelA patravyavahAra 'prabuddha jIvana mAM pragaTa karU chuM. le: tamAro paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA maMtrI prabuddha jIvana Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tA. 16-9-62 prabhu ddha jI va na AvI ja cAlI nIkaLyA. temanI kAra * A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA prabuddha jIvananA tA. 16-8-62 nA aMkamAM muMbaI jaina yuvaka prayatna cAla hato. A vakhate te prayatnamAM amane saphaLatA maLI ane saMgha dvArA jayela tA. 26-8-62 thI tA. 3-9-62 sudhI--ema . temaNe ekanA badale be vyAkhyAno ApyAM ane AkhI vyAkhyAnanava divasanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAne je kAryakrama pragaTa mALAnI saphaLatA upara AthI eka navI kalagI caDhI. temanAM karavAmAM Avyo hato te najIvA pheraphAra sAthe sAghana pAra paDaye hate. banne vyAkhyAno tema ja anya keTalAMka vyAkhyAne kALakrame prabuddha ' sAdhAraNa rIte A vyAkhyAnamALA prasaMge prajJAcakSu paM. sukhalAlajI jIvanamAM pragaTa karavA dhAraNA che. , amadAvAdathI muMbaI AvatA hatA ane vyAkhyAnasabhAonuM A vakhate apAyelAM badhAM vyAkhyAnamAM sarvazreSTha evA prAraMbhathI aMta sudhI pramukhasthAna zobhAvatA hatA. varSothI ekAda zrI cImanalAla cakubhAI zAhanA vyAkhyAnanI noMdha A ja aMkamAM be apavAda sivAya A krama cAlI rahyo hato. A vakhate temanI pragaTa karavAmAM Ave che. nAjAka tabiyate ahIM AvatAM temane aTakAvyA. temanI gerahAjarImAM A vakhatanAM vyAkhyAna viSayonuM vaividhya paNa senTa jheviyarsa kaeNlejanA saMskRtanA prAdhyApaka zrI gaurIprasAda eTaluM ja AkarSaka hatuM. Aja sudhInAM vyAkhyAnanI pasaMdajhAlAne paMDitajInuM sthAna zobhAvavAnI javAbadArI svIkAravA gImAM AdhyAtmikatA upara savizeSa bhAra mUkavAmAM Avato hato. vinaMti karavAmAM AvI. temanAM cAlu rokANa sAme A javAba- A vakhatanI pasaMdagImAM Adhibhautika ane AdhyAtmika evA dArI UThAvavAnuM bahu muzkela hatuM. ema chatAM saMdha tema ja saMdhanI koI bheda upara bhAra mUkavAmAM Avyo nathI. mAnavajIvananA A pravRtti aMgenA temanA UMDA sadbhAvanA kAraNe amArI vinaMti kalyANasaMvardhanane jeTalA saMbaMdha AdhyAtmikatA sAthe che eTale ja temaNe svIkArI ane aneka muzkelImAMthI mArga kADhIne temaNe saMbaMdha AdhibhautikatA sAthe che. adhyAtma ane vijJAna bannene nave divasanI vyAkhyAnasabhAomAM pahelethI chelle sudhI akhaMDa samanvaya e AjanA samayanI viziSTa mAMga che. vyAkhyAnaviSayenI hAjarI ApI ane vyAkhyAnonI AgaLa yA pAchaLa samIkSArUpe pasaMdagImAM A mAMgane pahoMcI vaLavAnuM lakSa rakhAyuM che. jIvananI prasaMgacita je kAMI kahevuM ghaTe te kahetA rahIne sabhAsaMcAlananuM samagratAne eka yA bIjI rIte sparzavAne A vyAkhyAnamALA kArya bahu suMdara rIte temaNe saMbhALyuM, pAra pADayuM. pAchaLa hetu rahela che e A vakhatanA vyAkhyAnaviSayonI prabuddha jIvanamAM pragaTa thayela kAryakrama mujaba tA. 39-62nA pasaMdagI uparathI sau koIne spaSTa thaze. roja prAdhyApikA De. estera somana-"bhagavAna buddha ane A vakhatanA vyAkhyAtAomAM bradhara lusiyana, prInsIpAla mahAvIra' e viSaya upara vyAkhyAna ApavAnAM hatAM, paNa aMgata. yazavanta zukala, zrI jayaprakAza nArAyaNa, paMDita dalasukhabhAI mAlaanivArya kAraNosara vyAkhyAnamALAnI zarUAtanA aThavADiyA pahelA vaNiyA, zrI lInAbahena maMgaLadAsa, zrI harivallabha parIkha tathA temaNe muMbaI AvI zakavAnI azakita darzAvI. temanA sthAne pahelA kAkAsAheba kAlelakara muMbaI, bahAranA vakatAo hatA. bAkInA . divase bIjuM vyAkhyAna svAmI badhAnaMdajInuM e ja viSaya upara vakatAo muMbaImAM vasaMtI mitro hatA. vyAkhyAtAomAM moTA goThavavAmAM AvyuM ane chellA divase paheluM vyAkhyAna mahArASTranA bhAge keLavaNIkAro hatA, be saMnyAsIo hatA, cAra bahena hatI. zikSaNapradhAna zrI zAMtilAla ha. zAhanuM 'zikSaNa mAdhyama ane rASTra A vyAkhyAnamALAmAM bhakitapradhAna saMgItanI puravaNI karatA. bhASA" e viSaya upara goThavavAmAM AvyuM. A uparAMta tA. 31-8-62 rahevAnI satata kALajI rAkhavAmAM Ave che. A vakhate svAmI , zukravAranA roja niyata bane vyAkhyAno pUro thayA bAda vallabhadAsajIe, saMgItakAra zAntilAla zAhe " ane bahena upA svAmI zrI vallabhadAsajIe pitAnA sAthIo ane sAja sAthe purohite paryuSaNa parva daramiyAna traNa rajAnA divasoe niyata banne zAstrIya saMgIta vaDe saMbhAjanane poNA kalAka sudhI manaraMjana vyAkhyAne pUrAM thayAM bAda aDadhAthI poNA kalAka sudhI ucca koTinuM pUruM pADayuM. chellA divaso be vyAkhyAnomA cheDe zrI ajita zeTha saMgIta saMbhaLAvyuM hatuM. A uparAMta zrI sUryakAnta parIkha, zrI jayAbahena, tathA bahena nirUpamA zeThanuM sugam saMgIta nakkI karavAmAM AveluM, paNa zrI vasubahena tathA zrI nirmaLAbahene paNa sabhAnA prAraMbhamAM pada be vyAkhyAne pUrAM thayA bAda prastuta daMpatInI anupasthitinA yA bhajana gAI saMbhaLAvyAM hatAM. kAraNe temanAM sugama saMgItane lAbha maLI na zako. A rIte A vyAkhyAnamALAne saphaLa banAvavAmAM mahatvane. A vakhatanI vyAkhyAnamALA AgaLanI vyAkhyAnamALA phALo ApanAra prAdhyApaka zrI gaurIprasAda jhAlAne tathA anya - - karatAM guNavattAnI daSTie vadhAre caDitAtI hatI evI chApa vyAkhyAtAone temaja saMgItanI puravaNI karanAra bhAI bahenano amArA vyAkhyAnamALAmAM cAlu rasa letA aneka bhAIbahenanAM mana upara saMgha vatI ane hArdika AbhAra mAnIe chIe. judA judA sthaLoe paDI che. AnAM aneka kAraNomAM eka kAraNa te e che ke A nava divasanI vyAkhyAnasabhAo bharavAmAM AvI te paikI rokasI vakhatanA kula 17 vyAkhyAtAomAM 10 vyAkhyAtAo A vyAkhyAna thIeTara kazA paNa vaLataranI apekSA sivAya" amane upayoga : mALAmAM pahelI ja vAra upasthita thayA hatA ane e kAraNe vyAkhyAna karavA mATe ApavAmAM AvyuM te mATe mesarsa kapUracaMda enDa mALAmAM navInatAnuM tatva sArA pramANamAM umerAyuM hatuM. bradharsana ane cAlu daramAM ochI yA vadhatI rAhata ApavA mATe A vyAkhyAnamALAnA vyAkhyAno prAraMbhathI keTalAMka varSo bobe thI phIkala laoNja tathA bhAratIya vidyA bhavananA saMcAsudhI sAdhAraNa rIte gujarAtI athavA hiMdI bhASAmAM apAtAM lakone ame aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. vaLI rahyA che. temAM keTalAka samayathI marAThI bhASA dvArA paNa vyAkhyAno apAtA thayAM che. A varSe pahelI ja vAra eka vyAkhyAna 24 chellA be divasanI sabhAo bhAratIya vidyAbhavanamAM bharavAmAM AvelI. temAM zAti ane vyavasthA jALavavA mATe mekalavarSanI uMmaranA bradhara lusiyana nAmanA eka aMgreja saMnyAsInuM ahiMsA' upara aMgrejI bhASAmAM apAyuM hatuM, kAraNa ke aMgrejI . vAmAM AvelA svayaMsevako badala bebe koMgresa sevAdaLanA paNa sivAya temane bIjuM koi vyAkhyAna mAdhyama sulabha nahotuM, ame khUba RNI chIe. A rIte vyAkhyAnamALA have caturbhASI banI che. paryuSaNa vyAkhyAnamALA muMbaI jena yuvaka saMghanI karoDa: - A vyAkhyAnamALAnuM sarvathI vadhAre mahatvanuM AkarSaNa zrI rajaju che. muMbaI jaina yuvaka saMgha pAse koI moTuM bhaMDoLa che ja nahi, jyaprakAzajInAM be vyAkhyA hatAM. keTalAka samayathI temane meLavavAne tenI vividha pravRttione ane temAM paNa prabuddha jIvananA saMcAlana Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 prabuddha jIvana pAchaLa AvatI . 9000 thI 10000nI khoTane pahoMcI vaLavA mATe paryuSaNa vyAkhyAnamALA prasaMge saMgha taraphathI eka apIla bahAra pADavAmAM Ave che ane tenA pariNAme je maLe che te drArA saMghanA yogomanA nirvAha thAya che. A vakhate paNa saMghanA sabhyo, mitro ane prazasako pAse eka apIla dvArA rUA. 10,000nI mAgaNI karavAmAM AvI hatI. A mAgaNInA pratyuttararUpe . Aja sudhImAM Azare rUA. 8,000 sudhI rakamonAM vacane maLI cUkayAM che ane avazeSa rakamanAM vacanA dIvALI sudhImAM maLavAnI ame AzA sevIe chIe. A Arthika vacanonI yAdI have pachInA prabuddha jIvanamAM pragaTa karavAmAM Avaze. saphaLatApUrvaka pAra paDelI A vakhatanI paNa vyAkhyAnamALA aMge jarUrI vigato raju karatA A adhikRta nivedananA aMtamAM jaNAvavAnuM ke AjathI Azare 30 varSa pahelAM zarU karavAmAM AvelI A paryuSaNa vyAkhyAnamALA uttarottara navAM ane navAM vikAsacihano sara karatI rahI che, ane tenI guNavattAno AMka satata caDhatA ane vadhato rahyo che, ane tenuM svarUpa vadhAre ne vadhAre vyApaka, saumya ane sAtvika banatuM rahyuM che. A vyAkhyAnazALA koI paNa aMzamAM koI eka saMpradAyanI pravRtti na rahetAM muMbaI zaheramAM ananya evI eka sArvajanika ane sAMskRtika pravRtti banI cUkI che. temAM bhAratanA judA judA khuNethI vyAkhyAna ApavA mATe AvatI bhAratakhyAta vyakitaonA kAraNe tenuM svarUpa akhila bhAratIya banatuM jAya che ane temAM apAtAM vyAkhyAno adyatana vicArapravAho acUkapaNe pratibiMbita thaI rahyA che. muMbaImAM vasatA saMskArapriya janasamudAya paNa A vyAkhyAnamALA viSe vadhAre ne vadhAre pramANamAM sakriya rasa dAkhavI rahyo che. A kAraNe A vyAkhyAnamALAnI pratibhAne kema jALavavI, TakAvavI, eTaluM ja nahi paNa, tene kaeNma savita karavI e saMghanA kAryo kartA mATe eka moTI ciMtA ane javAbadArIno viSaya bane che. A javAbadArIne pahoMcI vaLavA mATe sadhanA kArya kartAonI yogyatA ane tAkAta vadhatI rahe ane samAja tarathI e mATe pUrato Arthika sAtha maLato rahe evI amArI prAnA che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA saMdarbhomAM cAjAyala' snehasa melana paryuMpaNa vyAkhAnamALAnI pUrNAhutinA saMdarbhamAM tA. 8-9-62 zinavAranA roja sAMjanA samaye nave divasanI vyAkhyAnasabhAAnuM pramukhasthAna jemaNe zAbhAvyuM hatuM ane kuzaLatApUrvaka saMcAlana karyu hatuM evA vidravarSa zrI gaurIzaMkara jhAlA pratye saMghanI kRtajJatA vyakata karavA mATe tathA A vakhatatI paryuMSaNa vyAkhyAnamALAnA muMbaInAM upalabdha evA vyAkhyAtAonuM temaja saMgItajJonuM bahumAna karavA mATe saMghanA upapramukha zrI lIlAvatIbahena devIdAsanA nivAsasthAne zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI eka parimita AkAranuM snehasaMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. A divasa gaNapati visarjanano hoIne (je bAbatanA snehasaMmelananI tArIkha nakakI karatI vakhate amane bhUlathI khyAla Avyo nahoto.) nimaMtrita vyAkhyAtAone tema ja anya bhAIbahenone sAMjanA samaye vAhanavyavahAra upara mukAyela aneka pratibaMdhonA kAraNe niyata sthAna upara AvI pahoMcavAmAM khUba agavaDa bhAgavavI paDI hatI. ane keTalAka nimaMtrito AvI paNa zakayA nahotA. Ama chatAM paNa, A snehasaMmelanamAM Azare 55thI 60 bhAIbahene upasthita thayAM hatAM. zarUAtamAM thoDo rAmaya saMgIta cAlyuM. tyAra bAda ` saMghanA pramukha zrI khImajIbhAi bhujapurIyAe A vakhate yojAyalI paryuSaNa tA. 16-9-62 vyAkhyAnamALA viSe peAtAnA UMDA saMtoSa jAhera karyo, vyAkhyAnamALAnuM pramukhasthAna zobhAvanAra zrI jhAlAsAheba pratyena potAno Adara vyakata karyo, paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA vyAkhyAtAo ane vyAkhyAna viSayo nakakI karavAnI saMghe jemanA zire javAbadArI nAkhI hatI evA saMdhanA maMtrI zrI paramAnaMdabhAInI kAma vahema, aMdhazraddhA, ane ajJAnabharI vidhyArthIna mAnyatAo AmaprajAnA jIvanamAM jaDa ghAlIne beThela che temanA jIvananI je barabAdI thaI rahI che te sAme jehAda jagAvatAM vyAkhyAne vadhAre pramANamAM goThavavAmAM Ave ane prabuddha jIvanamAM paNa A bAbatanI carcAne vadhAre ne vadhAre sthAna ApavAmAM Ave evA abhiprAya sUcanarUpe temaNe bhArapUrvaka raju karyo. saMghanA maMtrI zrI paramAnaMdabhAIe prasaMgavazAta bolatAM paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA uttarottara kevA vikAsa thaI rahyo che, paryuSaNa parva daramiyAna jaina samAjanA upAAyAmAM apAtA ekanI eka bAbAne ghUMTayA karatA ane AjanI vAstavikatA sAthe kazA paNa saMbaMdha nahi dharAvatA jaina sAdhuonA vyAkhyAnonI cAlu praNAlikA sAme baLavArUpe zarU thayelI A pravRtti keTalI zuddha ane sAtvika rUpa dhAraNa karI rahI che, keTalI leAkapriya banI rahI che ane kevI kevI viziSTa vyakitaone AkarSI rahI che ane mAnavI jIvanane samagrapaNe sparzatA vyAkhyAnA nirmANa karI rahI che teno temaNe saMkSepamAM khyAla Apyo ane A rIte eka viziSTa prakAranA jJAnaparvanuM je dvArA nirmANa thaI rahyuM che te vyAkhyAnamALAnI vizeSa khIlavaNI aMge temaNe keTalAka vicAro rajU karyA. vaLI vyAkhyAnamALAnA Ayojana sAthenA potAnA saMbaMdha aMge bolatAM temaNe jaNAvyuM ke "prabuddha jIvananA saMcAlana aMge ke vyAkhyAnamALAnA Ayojana aMge huM je kAMI karuM chuM, mahenata lauM chuM te saMbaMdhamAM Apa prazaMsAbharyA udagAro kADho che. Apano mArI pratyenA prema ane UMDo sadbhAva darzAve che, paNa ahIM aMgata ullekha karavAmAM kAMIka avinaya ke AtmazlAghA jevuM thatuM hoya te te mATe zamA yAcIne paNa jaNAvuM ke, A banne pravRttio sAthe mArA antaranA AnaMda--cittanI prasannatA-gADhapaNe saMkaLAyela che. A jANe ke mAruM potAnuM self-expression hoya--mArA AtmAnI abhivyakita hoya--mArA manamAM je rAkhI ramI rahyuM che tene mUrtasvarUpa maLatuM hoya, AvI anubhUtinI preraNA mane A bAbatamAM sakriyabanAvI rahela che ane tethI A je kAMI huM karuM chuM te anya koI mATe nahi paNa mArA peAtAnA mATe ja karuM chuM ema mane haMmezA lAgyuM che, ane tethI A banne pravRttio calAvavA pAchaLa game teTalA kAma UThAvatAM huM di thAka ke kaMTALA anubhavatA nathI. aMdara rahelA tattvanA AviSkAra karavAnI mane je taka maLI rahI che. ane te mATe AvI eka saMsthAnA ane aneka sahakArya kartAono je premabharyo suyoga ane sAtha maLyo che tene mArA jIvananI huM eka moTI dhanyatA lekhuM chuM." Ama jaNAvIne jhAlAsAhebe paMDitajInI yogya puravaNI karIne je sAtha Apyo ane potAnA anya rokANAmAMthI mArga kADhIne samayanA ATalA badhA bhAga Apyo e mATe temanA zrI paramAnaMdabhAIe AbhAra mAnyo. zrI jhAlAsAhebe pratyuttara ApatAM e matalabanuM jaNAvyuM ke, "kayAM paMDitajI ane kayAM huM? ema chatAM paramAnaMdabhAIe jyAre A mAgaNI karI tyAre A zubha pravRttimAM A rIte huM sahAyaka thaI zakato houM to mAre thavuM ja joIe. ema vicArIne meM temanI mAMgaNIne tatkALa svIkAra karyo ane kaoNlejamAM vargo levAnA hatA tenI bIjI vyavasthA karIne tamArI vacce nave divasa AvIne beTho ane mArA bhAge je kAMI kArya AvyuM Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhAratamA tA. 16-9-2 te bajAvyuM ane ethI mane pAtAne ghaNA lAbha thayo che ema huM kharekhara mAnuM chuM. A mAgaNInA svIkAra pAchaLa mArI vRtti kevaLa bhagavAna rAmacaMdrajInA nAnAbhAI rAjA bharatanI jevI hatI. rAmane vinavavA chatAM pAchA na AvyA ane bharate rAmanI pAdukA rAjayasiMhAsane sthApIne rAjyanuM saMcAlana karyuM te mujaba me' kalpanAthI pramukhasthAna upara paMDitajInI pAdukA sthApIne nava divasanI sabhAonuM saMcAlana karyuM che ane pachInA divase se paMDitajIne patrathI lakhI jaNAvyuM che ke A vakhate te me kAma calAvyuM che, paNa Avate varSe te Ape AvavuM ja paDaze ane tene paMDitajI taraphathI bahu suMdara javAba Avyo che. " ema jaNAvIne temanA patranI temaNe vigatA kahI saMbhaLAvI ane A rIte saMghanI pravRti sAthe sakriyapaNe joDAvAnI taka maLavA badala saMdhanA saMcAlakono temaNe AbhAra mAnyo. tyAra bAda zrI jhAlAsAhebanuM puSpahArathI sanmAna karavAmAM AvyuM ane temane tema ja anya upasthita vyAkhyAtAone tema ja vyAkhyAnasabhA daramiyAna madhura saMgIta vaDe zAtAonuM mano2jA karanAra bahenone 'satyaM zivaM sundaram''bodhisattva' ane 'karuNAvicAra viruddha upayukatatAvAda'nI eka eka nakala saMgha taraphathI ane 'jaina dharmanA prANa'(paMDita sukhalAlajInA jaina dharma aMgenA amu kalekhono saMgraha)nI eka eka nakala saMghanI kAryavAhaka samitinA eka sabhya zrI kAMtilAla korA taraphathI bheTa ApavAmAM AvI. tyAra bAda alpAhAra ane paraspara vArtAlApamAM ane gItagAnamAM keTalAka samaya pasAra thayA. antamAM saMghanA maMtrI zrI cImanalAla je. zAhe peAtAnA nivAsasthAna upara ekatra thavAnI sagavaDa ApavA badala ane ATalA sundara upAhAranA prabaMdha karavA badala saMghanA upapramukha zrI lIlAvatIbahenanA AbhAra mAnyo ane saMmelana visarjana karavAmAM AvyuM. have pachInA arkamAM paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA A vakhatanA pramukhazrI jhAlA sAhebanI upasaMhArAtmaka AlAcanA have pachInA aMkamAM ApavAmAM Avaze. prabuddha jIvana anyatra cAjAyalI paryuSaNa vyAkhyAnamALAo judAM judAM sthaLAe yojAyalo paryuSaNa vyAkhyAnamALAomAM yojAyalA vyAkhyAtAo ane vyAkhyAnaviyAnA kramanI yAdI nIce ApavAmAM Ave che: amadAvAda jaina yuvaka saMdha zrI. nArAyaNa desAI zrI. vinAdinIbahena nIlakaMTha zrI. ratIlAla dIpacaMda desAI AcAryazrI Ara. DI. desAI DaoN. hariprasAda zAstrI zrI. bAbubhAI jazabhAI paTela zrI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAha zrI kezavarAma kA. zAstrI AcAryazrI esa. vI. desAI AcArya zrI esa. Ara. bhaTTa zrI dalasukhabhAI cAlavaNiyA mAnanIya zrI rasikalAla parIkha DA. bhAgIlAla je. sAMDesarA zrI karasanadAsa mANeka zrI caitanyaprasAda dIvAnajI zrI haMsAbahena mahetAM Ayojita vyAkhyAnazALA mAnavajIvananuM mUlyAMkana. navA yuganI nArI, jainA ane sarvadharmasamabhAva sRSTi ane sRSTAnI upAsanA gujarAtanA itihAsamAM sAMskRtika aitihAsika sAdhanA racanAtmaka kAryakSetranA anubhavo. daMDanAyaka vimala dharma ane AcAra arthakAraNanuM arthakAraNa yugadharma anekAntavAda huM AjanA praznA zrI hemacaMdrAcAryanuM ziSyamaMDaLa satya para dhImahi aMtaryAtrA eSA dharma: sanAtanaM: ' mATuMgAzIva vyAkhyAnamALA satya para dhImahi mahAsatIjI ujajavaLakumArIjI zAhamanA kedAranAthajI prA. karasanadAsa mANeka prInsIpAla amRtalAla ba. yAjJika sAhitya dvArA saMskArapradAna prA. madhukara rAMderiyA kalAnI sAdhanA prA. tArAbahena zAha AnaMdadhanajI prA. rajanIzajI mahAsatI pramAdakuMvarajI kAkAsAheba kAlelakara svAmIzrI oMkArA naMdajI bhArata jaina mahAmaMDaLa Ayojita paMDita dalasukhabhAI mAlavaNiyA sAkSara zrI rAmabhAI bakSI prInsIpAla ema. TI. vyAsa prA. suMdarajI gA. beTAi zrImatI saralAbahena prA. rajanIzajI prA. rajanIzajI zeTha jaina mitramaMDaLa (pUnA) DaoN. pI. ela. DIMgha rAvasAheba pu. ha. paTavardhana prA. zAntilAla zAha prA. ke. epha. cAraDiyA zrI. mahAdevazAstrI jezI DA. zrazrI. 2. kAvaLe jIvanamAM dharmanuM sthAna 99 bhagavAna mahAvIrano divya saMdeza jIvananI jJAnamaya upAsanA mAnavInuM kartavya paryuSaNa vyAkhyAnamALA anekAntavAda sAhitya ane nIti keLavaNI ane nAgarika gItAmAM jIvanadaSTi micchAmi dukakAma yoga ane jIvakrAnti karmasAdhanAnAM kApAna Ayojita paryuSaNa vyAkhamALA udghATana vyA Ana. AyugamAM dharmanuM sthAna, bhAratIya saMskRti sAM haribhadranA phALe jainadharma-graMthagama. meM joyelAM jaina kSetre dhArmika zikSaNanA prazna. prakI noMdha ola IMDiyA reDIe muMbaI uparathI prasArita muni keMdraprabhasAgarajInuM pravacana paryuSaNa parva pachInA divase rAtrinA ATha savAATha vAgye lagabhaga bahArathI ghera Avyo ane reDiyo pAse beThelI mArI patnIe jaNAvyuM ke "sAMbhaLA sAMbhaLe, reDiyo upara citrabhAnu mahArAja beAlI rahyA hoya ema lAge che," ane te tarapha lakSa ApatAM mAluma paDayuM ke muni caMdraprabhAsAgarajInuM pravacana oNla InDiyA reDiyo upara prasArita thai rahyuM che. pravacananI hA zarUAta ja thaI hatI, eTale e 15 miniTanuM pravacana meM lagabhaga AkhuM saMbhaLyuM ema kahI zakuM. A pravacanamAM jaina dharmanA mukhya mukhya mudAonuM ucita bhASAmAM vyavasthita nirupaNa hatuM. eka jaina muninuM dhArmika pravacana oNla InDiyA reDiyo upara broDakAsTa thAya e ghaTanAthI mArUM gita khUba prabhAvita banyuM. A aMge manamAM je keTalAka vicAro sphuryA te TapakAvavAna nIce prayatna karyo che. duniyAmAM astitvamAM AvelI dharmasaMsthAo be prakAranI che. ekamAM anya dharmIne praveza maLavAnI zakayatA ja hotI nathI. dA. ta. pArasIo athavA yahudIonI dharmasaMsthAo. koI paNa vyakita dharmAntara karIne pArasI ke yahudI thaI zakatI ja nadhI. bIjI dharmasaMsthA e prakAranI ke jemAM anyadharmIne praveza maLavAnI zakayatA hoya che. dA. ta. khrIstI dharma, IslAma, jaina yA bauddha dharma. hindu eTale ke vaidika dharmamAM pahelAnA kALamAM anyadharmone praveza maLavAnI zakayatA nahotI. janmathI hindu te ja hindu ema mAnavAmAM AvatuM hatuM. musalamAna koI potAno dharma choDIne hindu thaI zakato nahotA. ema karavA koI Icche te paNa tenA hindu samAja svIkAra karatA nahotA. pAMchaLanA samayamAM musalamAnoe hAtha dharelI dharmapalaTAnI joradAra pravRttinA pratikAra rUpe Arya samAje musalamAnane hindu banAvavAnI ane anya dharmamAM vaTalAyalA hindune hindusamAjamAM pAchA levAnI pravRtti zarU karI. pariNAme anya dharma choDIne hindu dharma svIkAryAnI ghaTanAo avAranavAra sAMbhaLavAmAM Ave che. ema chatAM AvI ghaTanAo Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6 17e prabhu ddha jIvana tA. 16-9-62 * pramANamAM bahu virala hoya che ane Aje cAlu mAnyatA to e ja sAMvatsarika kSamApanA. prakAranI rahI che ke janme hindu te ja hindu jainanA paryuSaNa parvane ane saMvatsari parva Ave che. upara jaNAvyuM te jaba prItI, musalamAna, bauddha tema ja e divase sAMvatsarika pratikramaNa karavAmAM Ave che ane e jaina dharmanA pravartako haMmezAM pracAralakSI ane dharmaparivartana- pratikramaNamAM gata varSa daramiyAna thayelA aneka AcAranI lakSI rahyA che. jaina rAmAjane vicAra karIe te 'savI jIva karUM . atastApUrvaka AlocanA karavAmAM Ave che ane tenA saMdarbha ane anusaMdhAnamAM pachInA divase mitro, snehIo, ane svajane zAsanarasI" A bhAvanAnuM dareka jainane jANe ke gaLathuthImAMthI parapaspara thayelAM manadu:kha, aparAdha, avinayAdI do aMge pAna karAvavAmAM Ave che. "amane je mahAna jIvanadarzana prApta ekamekanI kSamAyAcanA - arpaNA kare che. AvI eka paraMparA jaina thayuM che te anya sarvane prApta thAo ane jenA vaDe amAruM jIvana samAjamAM sadIothI pracalita che. A paraMparAne anusarIne mArI kRtArthatAbharyuM lAge che te avalaMbana anya sarvane sulabha bane !" upara muni satabAlajIe lakhelA patranI ane temAM ApelA AvI zubhabhAvanA dareka dharmaparAyaNa jainanA dilamAM -vizeSata: javAbanI nakala nIce pragaTa karavAmAM Ave che:jaina sAdhu sAdhvInA dilamAM rUDha thayelI hoya che ane te bhAvanAthI | muni santabalajIne patra prerAIne dharmapracAranAM je kAMI sAdhana sulabha hoya tene jaina - parama priya bhAIzrI paramAnaMdabhAI javAraja, tA. dhoLakA, samAja vizeSata: sAdhusAdhvI rAmAja - chUTathI upayoga karato rahyo - tA. 4-9-62, kSamAnI Apa - lenA parvane divase A varSamAM menanaprakaraNa ane che. A mATe upadezako rokavAmAM Ave che ane vipula dharmasAhitya sAdhusAdhvI prakaraNanA be zahera banAva aMge jAheramAM paNa kSamAnI pragaTa karavAmAM tema ja phelAvavAmAM Ave che. satata pAdavihAra yAcanA - arpaNa karI lIdhI emAM ApanuM paNa nAma svAbhAvika karatA evA sAdhu-sAdhvIo jaina dharmanA baLavAna pracArako che. rIte Ave. A rIte pratyakSa paNa kSamAnI Apa -le karI lauM chuM. upadeza Apavo ane dharma vicAranI samajAtI phelAvavI e temanA kevuM suMdara parva che? Ama to saune kSamAnI yAcanA-arpaNA ajANye thayelA du:kha badala hoya ja. paNa jemanI sAthe pratyakSa jIvanano mukhya vyavasAya hoya che. vyavahAra thayo hoya, tyAM savizeSa pharaja banI rahe che. ane Aje lokomAM - sAmAnya samAjamAM paNa-dharmatattva jANavA "sattabola samajavA aMge navI bhUkha ughaDI che. pahelA karatAM Aje dhArmika javAba vyAkhyAmAM zrotAonI ghaNI vadhAre mATI bhIDa jAme che. temane muMbaI, tA. 9-6-62 pUjaya satabAlajI, sAdhu sAdhvIone game teTalo moTo avAje pahoMcI zakato nathI ApanuM tA. 4-9-62 nuM kArDa maLyuM. gayA bAra mahinA dara ane tethI temanAM pravacana zrAvaNa sulabha bane e mATe Aje miyAna Apane pratikuLa evuM meM ghaNuM lakhyuM che. ema chatAM sthaLe sthaLe dhvanivardhaka yaMtrano upayoga karavAmAM Ave che ane te sAMvatsarika kSamApanAnA avasara upara ApanA taraphathI mAnI sarva prakAre AvakArapAtra che. yAcanA - arpaNA karato patra Ave tethI AnaMda tema ja Azcarya anu bhavuM chuM. vastuta: mA te mAre mAgavAnI rahe che. Apane mArA je dharma pAse je kAMI viziSTa tatva hoya, je koi viziSTa vicAra- para UMDe sadabhAva che ane te saddabhAva eka yA bIjA nAte rANI hoya te AjanI virATa janatA samakSa yogya AkAramAM ane huM paNa Apane vize anubhavato rahyo che. ema chatAMya kamanasIbe jarUrI sAdhanonA upaga dvArA makAtI rahe e jarUrI che. bhISaNa aneka bAbato aMge ApaNA aMgata daSTikoNa, saMvedana tema ja vicAravicAramaMthananA A kALamAM ane aneka jaTila samasyAo vaDe valaNamAM pharaka paDato rahyo che. A pharaka jayAre ApanA kevaLa aMgata nahi paNa jAhera jIvanane sparzatA hoya che tyAre tene lagatA vyAkaLa evI janatA samakSa jenI pAro je ukela hoya te raju mArA pratyAdhAto 'prabaddha jIvana" mAM pragaTa karavAnA pralobhanane huM karavAmAM Ave evI AjanA kALanI eka moTI mAga che. saMpra- rekI zakato nathI. Ama chatAM A badhuM bhUlI jaIne ApanA dAyanA kriyAkAMDamAM lokone rasa nathI. temane dharmatatva jANavuM che patramAM mArA pratye Apa ATalI badhI premabharI udAratA Apa dAkhavo. ane te jayAMthI jANI zakAya tene teo AvakAre che. A che te joIne huM UMDI prasannatA anubhavuM chuM. huM paNa AvA ja bhAvathI ApanI pratye dAkhavelA avinaya tathA arucikara vANIprayoga daSTie vicAratAM tAjetaramAM pasAra thayaeNla pakuMpaNa parvanA aMge ApanI kSamA mAMguM chuM. jayAM paraspara cAlu vyavahAra-- anusaMdhAnamAM pachIthI mAhItI maLI te mujaba sapTembara saMbaMdha hoya tyAM ekamekane gamatuM-nagamatuM vartavAnA prasaMge mArAnI cethI tArIkhe muMbaInA ola InDiyA reDIo UbhA thayA ja kare che. AvA kAraNe pedA thayelI kaTutAne' cirAmAMthI bhUMsI nAkhavI e A hAmApanA parvanuM rahasya che. A rIte ekameka uparathI te ja saMsthAnA kAryavAhakoe koTanA upAzraye pitAnAM pratye je kAMI apriya vartAva thayo hoya te ApaNe bhUlI jaIe, mANaso tema ja jarUrI sAdhane mokalIne 'TeparekarDa' karelA "bhagavAna bhUMsI nAMkhIe ane ApaNAM khAtAM sarabhara karIe AvI mArA mahAvIrano dharmasaMdeza' e viSaya uparanA muni caMdraprabhasAgarajInA attaranI apekSA ane prArthanA che. pravacanane prasArita karavAmAM AvyuM hatuM--A zubha ghaTanAne anta: le, Apano karaNathI AvakAravAnuM ane AvI pahela karavA mATe munizrI caMdra paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA prabhasAgarajIne dhanyavAda ApavAnuM mana thAya che. A ghaTanA dhvani- viSayasUci vardhaka yaMtrane upayoga jaina sAdhu sAdhvIo karI zake ke nahi e mUrkhAInI parAkASTA cImanalAla cakubhAI zAha 91 vicAra vamaLamAM gothAM khAtAM jaina dharmanA AcAryo ane Theke upAdhyAya AnaMdaSijInI paramAnaMda 95 dAnI AMkha ughADe ane potAnI AgaLa je amUlya khAne vicArabhUmikA hovAno dAvo karavAmAM Ave che tene duniyAnI bajAramAM raju karavA A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA, maMtrIo vyAkhyAnamALA aMge yojAyela mATe, jaina dharma zuM che tenI jANakArI jagatabharamAM phelAvavA mATe nehasaMmelana mAtra dhvanivardhaka yaMtra ja nahi, paNa Tepa rekarDIga, broDakAsTIMga prakIrNa noMdha: ola inDiA reDio paramAnaMda 99 ' sinemA, raMgabhUmi jevAM adyatana sAdhanA upayoga tarapha vinA muMbaI uparathI prasArita muni saMkoce ane mukata mane teo vaLe evI temanA vize AjanA caMdraprabhasAgarajInuM pravacana, janasamudAyanI apekSA ane prArthanA che. paramAnaMda sAMvatsarika kSamApanA mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha; mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3, mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI. pRSTha Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 24: aMka 11 = (guddha jIvana muMbaI, okaTobara 1, 1962, somavAra AphrikA mATe ziliMga 8 zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra chUTaka nakala: 20 nayA paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ahi sA (A vakhatanI paryuSaNa vyAkhyAnamALAnA pahelA divase pahelAM vyAkhyAna 24 varSanA eka aMgreja saMnyAsI bradhara lusIyananuM hatuM. A viziSTa vyakitane mane thoDA samaya pahelAM ja paricaya thayo hato. teno mULa dakSiNa AphrikAnA vatanI che. janme khristI che. bhaNavAmAM AgaLa vadhyA nahi, dharma tarapha tathA AdhyAtmika cintana tarapha teo vaLyA. janmaprAsa khristI dharmathI temanA cittAnuM samAdhana na thayuM. yoganA abhyAsI evA eka aMgreja sajajanano temane samAgama thayo. yoga tarapha - hindu dharma tarapha temanuM mana DhayuM. 19 varSanI umare hindudharma paraMparApraNIta e saMnyAsa svIkAryo. eka hiMdu saMnyAsI tarIkenuM temaNe jIvana aMgIkAra karyuM. cAreka varSathI teo bhAratamAM AvyA che ane eka sthaLethI bIjA sthaLe ema satata vicaratA rahe che. temanA paricayathI huM prabhAvita bane. ummara nAnI ema chatAM vastutattvanI temanAmAM mane UMDI samajaNa dekhANI. temanI AkRtimAM tema ja temanI vANImAM meM eka prakAranI pratibhA anubhavI. temane amArI vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAna ApavA meM nimaMtraNa ApyuM. aMgrejI e temanuM bhASAmAdhyama hAIne temaNe 'ahiMsA upara aMgrejImAM vyAkhyAna ApyuM. te vyAkhyAnanI tyAra bAda temaNe mArI upara noMdha mokalAvI, jene anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. hAla teo madrAsa bAjue vicare che ema jANavA maLyuM che. paramAnaMda) ahiMsAne Adarza meTA balidAnanI apekSA rAkhe che ane e che ke, hiMsAnA pariNAme je navI samAjaracanA nirmANa thAya che tenA vyavahArU amalamAM ghaNuM moTuM jokhama raheluM che. te samAjaracanAne hisA vaDe ja TakAvI zakAya che, jayAre je samAjaracanA mAnavasamAjamAM ApaNe je kAMI meLavIe chIe te harIphAI---- Atmaga ane ahiMsaka balidAnamAMthI nirmANa thAya che te samAja spardhA dvArA prApta thAya che ane A spardhA racanA ahiMsAnA siddhAnta upara Take che, vikase che, ane sarvata anivAryapaNe anyane dabAvavAmAM, nukasAna karavAmAM, IjA karavAmAM mukhI utkarSane prApta kare che. pariName che. jo ApaNe ahiMsAnA vartamAna samAjamAM krAnti. Adarzane makakamapaNe vaLagI rahe nirmANa thavAnI Ayatika jarUra vAne nirdhAra karIe te AjanA che ane A kAti je jaldIthI spardhAparAyaNa jagatamAM ApaNe nahi Ave te ApaNe sarvataje kAMI meLavyuM hoya te sarvane mukhI vinAzanA bhAga banIzuM. bhega ApavAne taiyAra rahevuM paDe bhUtakALamAM ApaNe tyAM kAtio ane ApaNI je sahIsalAmatI thatI ja rahI che. AvI dareka surakSitatA - pratikAra karavAnI kAntinA pariNAme cAlu nIti paddhaApaNI tAkAta ane adhikAra timAM pheraphAra thato rahyo che. zAhIupara AdhArita che te surakSitatAne vAda, saramukhatyArazAhI, lokazAhI, ghaNA aMza mULamAMthI chedAI jAya sAmyavAda, samAjavAda vagere A ane ApaNI AdarzaniSThAne badhA nItipaddhatinA pheraphAro che. ghaNA loko moTA pramANamAM Aje je prakAranI kAntinI ApalAbha uThAve. Nane apekSA che te nItipaddhatinA A rIte vicArIne ahiMsAne pheraphAra mATe nahi paNa mAnasika eka avyavahAru siddhAnta tarIke valaNane lagatA pAyAnA pheraphArane lekhavAmAM Ave che. jo ApaNe anulakSe che. AgaLanA vakhatamAM vizALa. samAjanI temaja ApaNI ApaNe ApaNI nItipaddhatimAM pitAnI bhAvI peDhIonI upekSA pheraphAra karyo che, paNa ApaNA karIne ApaNA potAnA svArthane valaNamAM abhigamamAM pheraphAra karyo ja vicAra karIe to, emAM koI nathI. AgaLanI badhI kAtiomAM zaka nathI ke, ahiMsA 'avyavahAru. bhinna bhinna nItipaddhati dvArA ja lAgavAnI. zarUAtamAM je vyakata thanuM svArthalakSI valaNa ja aneka loko ahiMsAne niSThA hamezAM ekarArakhI rIte kAma karatuM. pUrvaka svIkAraze temAMthI keTalAyane rahyuM che. game tevI sthitisaMyoganA pitAnI jAtanuM balidAna ApavuM cogaThAmAM mANasa goThavAyelA hoya paDaze. koI paNa kAnti sAthe ane game tevA kAyadAkAnUna AvuM pariNAma haMmezAM joDAyeluM. vaDe te jakaDAyelA hoya te paNa ja hoya che. krAnti thAya tyAre svArthalathI mANasa anyanuM zoSaNa kAM to anekanI katala thAya che ? karIne temaja potAnA IrAdAo athavA te anekane potAnI mAM pAra pADavA mATe kAyadA kAnunane jiMdagIne, bhAga ApavA paDe che. durUpayoga karIne paNa haMmezAM A be prakAranI kAtimAM pharaka bradhara lusIana pitAne svArtha sAdhavAnI tarakIbe Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 prabhu A zeAdhI kADhe che. samAja ane mAnavInI prakRti svArthasAdhanAnA prakAranA ekAntika valaNa upara Aje AdhArita che. ekAntika e arthamAM ke ApaNA svArtha sAthe anurUpa yA susaMgata hoya e prakAranA anyanA svArthAnA Adara karavA ApaNe taiyAra hoIe chIe. A pAyAnA valaNa upara vikAsa pAmI rahela mAnavI jIvana aneka gaMbhIra bhayasthAnA vaDe abhibhUta banyuM che. ANuboMba ane je vinAza te dvArA nipajyA che tenAM jokhame ApaNA mAthe toLAI rahyAM che. ApaNA A pAyAnA svArthalakSI valaNanA kAraNe je kAMI zeAdhA ApaNe vijJAna drArA karIe chIe te badhI zodhonA upayoga anyane dabAvavAmAM ane ApaNA svArthane AgaLa vadhAravAmAM `gezAM thatA rahyo che. ApaNA mATe vastIvadhArAnuM jokhama vadhatuM ja jAya che ane AnA pariNAme hajArA lokone bhIDamAM rahevA vasavAnI pharaja paDe che ane garIbAI ane mAMdagInA teo bhAga bane che. Ama chatAM paNa, Aja karatAM vadhAre sArI rIte lokonI jarUriyAtone pahoMcI vaLavA mATe samAja pAse pUratA pramANamAM sAdhanasaMpatti che, ane ema chatAM ApaNA AcAravicAranA svArthalakSI dhAraNanA kAraNe ApaNe nakAmI, kRtrima ane ghAtaka evI eka Arthika vicArasaraNI UbhI karI che ke jene lIdhe, .je thoDA loko hoziyAra ane kAbela che teo DhagalAbaMdha dravya kamAI zake che, ekaThuM karI zake che, jyAre ochI buddhivALA lokone jIvavA mATe pArivanAnI mathAmaNa karavI paDe che ane temAMnA keTalAka garIbAImAM sabaDatA mRtyune zaraNa thAya che. bIjI bAjue AvA garIba lokone kAma meLavI ApavA mATe ane e rIte temanuM nasIba sudhAravA mATe tareha tarehanA udyogA UbhA karavAnA hAsyApada prayatna cAlI rahyo che. A mATe samAjane bhAgaparAyaNa ane vilAsI jIvana tarapha AkarSavAmAM Ave che. Ama karavAmAM samAjanA vAstavika kalyANanI rAdantara upekSA athavA avagaNanA karavAmAM Ave che. sIgareTa, magha, papha pAuDara, kRtrima khAdyapadArtho, ane zarIrasvAsthyane bAdhaka evAM nAyalAna jevAM vastro AvI aneka anarthajanaka cIjonAM pralAbhano UbhA karavAmAM Ave che ane te dvArA lokonA zArIrika tema ja mAnasika Arogyane pAra vinAnI hAni pahoMcADavAmAM Ave che. A badhuM udyogavRddhinA nAse cAle che ane te pAchaLa garIba lokonA uddhAra karavAno hetu rahelA che evI vAto karavAmAM Ave che. A badhA daMbha ane DhoMga che. ahIM e kahevAnI koI jarUra ja nathI ke jayAre paNa koI mANarA dhaMdhA ke udyoga kharekhara UbhA karavA mAMgatA hoya che tyAre te pAchaLa garIba lokone majurI pUrI pADavAno bhAgye ja hetu rahelA hAya che. te pAchaLa potAnA mATe vizeSa ane vizeSa dhanaprApti nA ja hetu hoya che. A svArthI loko tattvata: sIdhI ke ADakatarI rIte AjanI vinAzajanaka ardharacanAnA nirmAtA che. teo evA vAtAvaraNamAM ucharyA hoya che ke, jayAM dareka vyakitane peAtAnA svArtha AgaLa rAkhIne jIvavAnI ane kAma karavAnI tAlIma maLI hoya che. jayAre samAjanA potAnA pAyAnA valaNamAM maulika pheraphAra thaze ane ni:svArtha bhAva, ahiMsA ane sarvavyApI prema vaDe samAja saMcAlita banaze tyAre ja ApaNI artharacanAmAM pheraphAra thaI zakaze ane samAjanI dhanasaMpattinuM nyAyapura:sara vitaraNa thaze ane tenA ghaTakomAM nyAyapUrNa dhAraNasaranI vaheMcaNI thaze. AjanA mAnavasamAja upara bIjuM jokhama gunhAonI thatI jatI vRddhine lagatuM che. amerikA, jarmanI ane AgaLa vadhelA gaNAtA yuropanA anya dezomAM gunhAhita vRttinI zarUAta bALayamAMthI thAya che. Juvenile delinquency bALavaya daramiyAnanI gunhAhitatA--Aje cotarapha pasarA jato eka moTo cepI roga che. bAra varSanI ummaranAM ghaNAM bALako AArI, luMTaphATa, madAvyasana ane anItinA mArge jaI rahelA sAMbhaLavAmAM Ave che. ane teo ummaramAM thoDA AgaLa vadhe eTale khUna karavA sudhI pahoMcI jatA mAluma paDe che. AnuM kAraNa sAva spaSTa che. zALAnI tAlIma pAmelA AjanA juvAnanI--kazuM paNa svIkArI levAno InakAra karatI--buddhi sahelAIthI chetarAtI nathI. nIti - rAguNa viSe tenAM mAbApa, vaDIlA ane zikSako taraphathI dhArmika pravacanA apAtAM hovA chatAM, temanuM samagra vartana kevaLa svArthanA dhAraNa upara racAyeluM che ema jayAre A yuvakojue che tyAre, A kahevAtA dharma ane nItine lagatI badhI zrAddhA te gumAvI de che ane vaijJAnika rIte ane vAstavikatAnA bhAnapUrvaka vicAravAnI jene tAlIma maLI che evuM tenuM mana jIvana tA. 1-10-2 evuM tAraNa kADhe che ke svArthaparAyaNatA eka ja evI bAbata che ke jemAM lAko kharekhara mAnatA hoya che. aparipakava vayanA vidyArthIo haMmezAM potAne maLatA mArgadarzana mujaba varte che, ane svArthaparAyaNatA e ja mAtra jIvana pratyenuM pAyAnuM valaNa che AvuM mArgadarzana ApaNA jIvanamAMthI temane maLe che. vaNakhIlelI buddhivALA A aparipakakava yuvAna A valaNane anusare che ane svArthavivazatAnI aNasamajabharI abhivyakita-- emAMthI ja gunhAhitatA vikase che. khIlelI buddhivALA, kAryakuzaLa, prauDhavayanA mAnavI svArthI vRttine evA AkAra Ape che ke tene badhA loko eka bhadra nAgarika tarIke oLakhe che, jayAre vastuta: AmAMnA keTalAka niSThuratAbharyA samAjazatruo gunehagAroja hoya che. A bAbatamAM jyAre sadguNa ane nItimattAne samAja samagra rIte ene saMpUrNa arthamAM samajaze ane svArthI valaNa pAchaLa rahelA kSaNika ane apUratI upayukatatAnA khyAlanA ThekANe sarvavyApI prema ane ahiMsAnAM sanAtana mUlyone jayAre antarathI svIkAraze ane apanAvaze tyAre ja sadguNa ane nItimattA viSe sAcI niSThA pragaTaze ane A duniyAmAMthI gunhAhitatA sadantara nAbuda thaze. J AjanA anarthothI bacavA mATe ane AntararacanA vadhAre sudRDha ane vyavasthita banAvavAnA hetuthI samAja saramukhatyArazAhInA eTalA ja anarthapUrNa ane nirarthaka ukela tarapha dhasI rahela che. ApaNane ema lAgavA mAMDayuM che ke, AjanA samAjamAM dekhAtI visaMvAditA, astavyastatA ane zoSaNamayatA nAbuda karavA mATe lokonA jIvanano saMpUrNa kabajo levA e eka ja mArga che. AvI samAjavyavasthA ke jemAM kAnUna ApaNA jIvananI ane raheNI karaNInI vastuta: badhI vIgate nakakI kare evI saMvAdI samAjaracanA UbhI karavA pravRtta thAya che--AvI samAjavyavasthAnuM pariNAma jIvanano hetu ane artha sadantara nAbuda karavAmAM ja Ave. jIvana arthamaya eTalA mATe che ke, te dvArA sarjana mATe, sAhasa mATe ane jenI ApaNAmAM svAbhAvika preraNA rahelI che ane ApaNA AdhyAtmika vikAsa mATe ati Avazyaka che evI navI navI anubhUtinI prApti mATe pUro avakAza maLe tevI zakayatA rahelI che. jo jIvana sarvathA yaMtravat ane eka bIbAnA DhALA jevuM banI jAya to evA jIvananuM koI mUlya ja rahevAnuM nathI. AvI samAjavyavasthAnA pariNAme mAnavajAta eka asahAya jAti jevI banI jAya emAM koI zaka nathI. jIvanamAM rahelI svAbhAvika uttejanA nirmULa banatAM naSTaprAya banatAM--jIvananI koI preraNA ke IcchAzakita vinAnA ApaNe jaDavata prANI banI jaIe. kAyadAthI lAdavAmAM AvatI sAmAjika saMvAditA mAnavavyakitane koI pratiSThA ApatI nathI ane zikSAnA bhayanA kAraNe gunAo karatAM aTakI javAya e koI sadguNa - sAdhanA nathI. samAjanA hetu sApekSatAnA pradezamAM vasatI eka vyakita tarIkenA astitvamAMthI AtmAne anaMta ane agocara evI parA avasthA tarapha laI javAnA kAryamAM anusaMdhAyaka evA eka pUlanuM kAma bajAvavAnuM che ane A hetu te ja siddha thaI zake ke jo samAja potAnI sugrathitatA ane saMvAditA jALavavA sAthe vyakitane potAnAM sarjana ane AtmasAkSAtkAranA mArge mukatapaNe vicaravAnA pUro avakAza Ape. samAjano hetu potAmAM samAviSTa thatI vyakitaone vadhAre ne vadhAre svAtaMtrya ApavAnA che, ane nahi ke tenuM svAtaMtrya chInavI levAno. Ama chatAM paNa jayAM sudhI ApaNe AvA svAtaMtryane yAgya na banIe, eTale ke jIvana pratyenA ApaNA svArthalakSI abhigamanI nirarthakatA viSe pUrA sabhAna banavA jeTalA ApaNe paripakava na banIe ane ahiMsAthI sUcita thatA evA sarvavyApI premAbhigamanA sarvazreSTha mUlyane jayAM sudhI ApaNe jIvanamAM na apanAvIe tyAM sudhI A zakaya ja nathI. jayAre ApaNA jIvananuM AvuM rUpAntara thaze tyAre anyanA jIvananI pavitratAnA pUratA khyAla sAthe ApaNe ApaNuM jIvana jIvatAM hoIzuM ane kAyadAnA niyaMtraNanI ApaNane koI jarUra raheze nahi ane samagra vizva sAthe ApaNu jIvana atyaMta saMvAdI banI gayuM haze. AgaLa vadhIne ema paNa kahI zakAya ke jeNe jIva mAtra pratye prema anubhavavA mAMDayA haze te mAnavI cittanI e bhUmikA prApta karavA tarapha gati karI rahyo haze ke je bhUmikA AjanA anyonya-- AdhArita ane sApekSa astitvanI pele pAra tene laI jaze ane AtmAnA ananta meAkSanI tene prApti karAvaze. anuvAdaka: paramAnaMda. muLa aMgrejI: bradhara lusiyana. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-1-62 * 1 K/B?Nk prabhu jIvana ApaNI zarama uparanuM mathALuM karI AsapAsa TaoNpa mUkavAnuM kAraNa eka ja, ke mahAtmA gAMdhIjIe ghaNI vAra 'navajIvana'mAM A mathALuM karyuM hatuM. Aje e hayAta hota to AthI paNa vadhAre kaDaka mathALuM karata--ApaNI zaramajanaka zarama, ke evuM kaMI lakhata. pelI misa meyoe jyAre bhAratane bharI bharIne cApaDAvI tyAre ApaNe keTalA badhA khIjAI gayA hatA! A vAMcI koI khIjAI jAya, evI have mane dahezata rahI nathI. kAraNa have ApaNA hRdayamAM koI paNa prakAranI mRdutA sarasatA rahI nathI. eTale khijAvAnI vRtti paNa pedA nahIM thaI zake. saMskAra keLavavA mATe, zIkhavavA mATe, phelAvavA mATe sarakAre chellA dAyakAmAM bhAre jehamata uThAvI che, ane e pravRttinA vikAsa mATe tema ja enA pracAra arthe aDhaLaka nANu kharyuM che ane hajI khacce rAkhe che. tAjetaramAM jApAnamAM 'kalTiveTiMga hyumana spiriTa'nI trIjI koMgresa bharAI eTale ke mAnavIomAM mAnavatA vadhe, vistare, mAnavamAnava vacce samajaNa vadhe, mAnavI mAnavIne barAbara oLakhe, mAnava mAnava vacce paraspara premabhAva pragaTe, evA koI Adarzane bara lAvavA, A sAla jApAnamAM trIjI beThaka bharavAmAM AvI. e prasaMge ApaNA atisaMskArI bhArata dezamAMthI lagabhaga traNaso pratinidhione mAkalavAmAM AvyAM hatAM. ke e bhAI-baheno meAkalAyA hatA, ke ApameLe cUMTAIne tyAM jaI rahyA hatA, e eka carcAno viSaya che, emAM ApaNe hamaNAM nahIM UtarIe, paraMtu traNasA cunaMdA, moTe bhAge mAletujAra, alabatta, bhaNelAM gaNelAM, pratinidhi ityAM jaI pahoMcyA hatAM e nirvivAda vAta che. jApAnamAM prajAjana bhA2e viveka jANanArA ane vartanamAM atyaMta vinayI che, e to jagajAhera vAta che. eTale potAnA mahemAno mATe e prajA potAthI banatuM badhuM kare e samajAya evI hakIkata che; eTale ApaNA ahIMthI padhArelA mahAnubhAvA mATe emaNe aMgrejI jANanArA vidyArthIone svayaMsevaka tarIke emanI tahenAtamAM rokayA hatA. e jApAnanA vidyArthIone ApaNA lATasAhebAnA paDatA bola jhIlavAnA hukama hatA. chatAM ApaNAM rAvasAhebAe mAMhemAMhe sArI jagyA mATe mArAmArI karI, pelA svayaMsevakone vAraMvAra ghAMTA pADayA, emane barAbara aMgrejI bolatAM na AvaDe ke kayAMka emanI vyAkaraNamAM bhUla thAya to tarata ApaNAM aMgrejIne visAre pADanArA, e bhASA tarapha sUga keLavanArA vidrAnAe emanI chaDecoka ThekaDI uDADI, khAvAnA Tebala upara khAudharA tarIke varyAM, khAvAnA phaLaphaLAdi vadhArAnA hoya to te gajavAmAM seravyAM, sAhebazAhI rIte nAnI moTI vastuonI mAMgaNI karI, khAvA vakhate mUkavAmAM AvatAM charI--kAMTA bezarama rIte gajavAmAM mUkayAM. TUMkamAM corIo karI. paheravA ApelA jhabbA begamAM rAkhI dIdhA ane ema savArathI mAMDI sAMja sudhImAM eka paNa divasa evA nahi gayo hoya, jyAre ApaNAM saMskArI pratinidhioe potAnI coravRttinuM, bibhatsa vRttinuM, khAudharA vRttinuM lAbhavRttinuM, laDAyaka vRttinuM pradarzana karyuM na hoya bIje pakSe jApAnI svayaMsevakoe varasAda paDe to tatkALa game tyAMthI chatrI lAvavAnI zarU karI, nAnI moTI dareka aDacaNA dUra karavA hasate mATe sevA --tahenAta karyA karI che; chatAM ApaNe emanA vartanamAMthI bodhapATha levAne badale ApaNA svabhAvanI halakAmAM halakI vRtti emanI samakSa chatI karI che. gaMdakI karavAmAM, kacaro veravAmAM, mAruM tAruM karI laDavAmAM, sApha vastune bagADavAmAM; ApaNA dezamAM to ApaNe ekkA chIe. e ja rIte ApaNA saMskArapracAra karanArA pratinidhioe tyAMnI svaccha vastuo bagADI che, jAjamo kharI che, bAgamAM kacaro veryA che, saphAIvALA oraDAmAM kAgaLAnA kuracA urADayA che, ane ghAMTA ghoMghATa karavAmAM pAvaradhA evA ApaNA prajAjanoe vAraMvAra zAMtino bhaMga karyA karyA che, lAMbI che A kathA. ane jemaNe A saMbaMdhI vadhAre mAhitI meLavavI hoya te InDiyana ekSapresanA tA. 3 jI julAInA aMka jue ane emAM A pratitanidhiomAMnA eka zrI. zidesAInA lekha vAMce. e lekha pragaTa thayA pachI paNa e saMbaMdhamAM je carcApatro pragaTa thayA che e paNa mULa hakIkatane poSanArA ja lakhAyAM che, eTale TUMkamAM A vartana mATe ApaNe kazuM vicAryA vinA, mana caMcaLAvyA vinA, dilamAM raMja karyA vinA, nirAMte AvuM to thAya ja, emAM uhApoha karavA jevuM zuM che, ema mAnI zAMtithI beThA rahyA chIe, e paNa hakIkata che. koI kaheze zuM thAya? ame kahIe chIe ke, kazuM ja na thAya. bIjA dezanAM prajAjano bahAra jaI AvuM vartana kadAca kare to enI prajA yA enI sarakAra e badhAMne udhaDAM le, emanI dhULa khaMkherI nAMkhe, emanAM magajamAMnI rAI kADhI emane sartana, sadAcAra, sAro vyavahAra, suvivevaka--vinaya zuM enA padArthapATha zikhavADe. paNa ApaNe tyAM jyAM muMbaI najIka AliTAliyAnA lUTelA havAI jahAjamAMnA marIne bhAMya paDelAM pravAsIonAM mUDadA uparathI kapaDA cArI jaIe, emanAM kAMDAnA ghaDiyALo kADhI jaIe e, paradezI musApharonI kamanasIbI upara AMsu sAravAne badale, emane mATe prArthanA karavAne badale, emanA sagAMvhAlAMo mATe emanI vastuo yAdI tarIke sAcavI rAkhavAne badale ApaNe emanI lAza cUMthIe, emane svaccha kaphana oDhADavAne badale emanA paheraveza corI jaI kALeATiyAnA dhaMdhA karIe ane ApaNI polIsa e pramANe thayuM che e kabUla paNa kare, eTale e satya ghaTanA che, emAM zaMkAne sthAna ja nathI evuM jyAM bane, te paradezamAM ApaNe ethI paNa vadhAre badatara, naTa, bezarama rIte vartana karIe emAM navAI zI vaLI ? kharekhara A paristhiti sudharavAnI to nathI ja, bagaDatI jAya che, to e vadhAre bagaDatI paNa aTakAvI zakIzuM nahi? ApaNe asaMskArI, gamAra, jaMgalI, barbaranI dazAne ja pahoMcI jaIzuM. kadAca bhAratanI navI saMskRtinI, navA jamAnAnI e vyAkhyA paNa hoya. 103 hA, ApaNe kanyAvikraya karatA hatA, dUdhapItAnAM gaLAM TuMpI mArI nAMkhatA hatA, kUhADe khUna karatA hatA, na gamatI paNetarane uMce bAMdhI nIce ghAsanI bhaTTI saLagAvatA hatA, evAM evAM amAnuSI, karapINa kAme je gaIkAla sudhI karatAM hatAM, te have Aje karatAM kadAca aTakayA hoIzuM; ubhA raho, bAjumAM eka bhAI beThAM beThAM A vAMce che te kahe che ke aTakayA chIe ? jo e ja ApaNI hAlata hoya to sarakAre atyAra sudhI saMskAra pravRttio pAchaLa kharaceluM karoDonuM nANuM eLe ja gayuM ema mAnI kapALe hAtha mUkI kalamone bAju upara rAkhI mUMgA mUMgA besI javuM e ja uttama che. 'akhaMDa AnaMda' mAMthI AbhAra udbhuta. caMdravadana mahetA. viSayasUci ahiMsA ApaNI zarama chellI paryuSaNa vyAkhyAnamALA eka AlAcanA paMcAyata rAjyanI sthApanA mArAM jIvananAM keTalAMka smaraNA bradhara lusIyana zrI caMdravadana mahetA pro. gaurIprasAda cu. jhAlA zrI baLavaMtarAya mahetA zrI. ratilAla maphAbhAI zAha pRSTha 101 103 10*4 106 108 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 - prabuddha jIvana tA. 1-10-2 chellI paryuSaNa vyAkhyAnamALA : eka AlocanA ( [ zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA tAjetaramAM yojavAmAM AvelI vyAkhyAnamALAnI nave divasanI sabhAonuM pramukhasthAna senTa jheviyarsa kaeNlejamAM saMskRta bhASAnA prAdhyApaka zrI. gaurIprasAda cu. alIe zobhAvyuM hatuM. chello divasanI sabhAmAM AkhI vyAkhyAnamALAne vIgatavAra upasaMhAra karavA mATe pUrato samaya na hovAthI e prasaMge jAhera karavAmAM AvyuM hatuM te mujaba temaNe prabuddha jIvanamAM pragaTa karavA mATe mokalI Apela--AkhI vyAkhyAnamALAnI jhAMkhI karAvatI ane temanI vidrabhratibhAne parizya ApatI-upasaMhArAtmaka AlocanA nIce rajU karavAmAM Ave che. taMtrI. * zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI paryuSaNa saptAhamAM dara dharmanA vADAo Aje samAja-jIvanane ane rASTra-jIvanane kevA varSe vyAkhyAnamALA yojAya che ane A pravRtti ghaNAM varSa thayAM rUMdhI rahyA che te potAnI saraLa ane rama zailImAM samajAvyuM hatuM. cAlu che e jANItI hakIkata che. sAMpradAyikaparvanA anusaMdhAnamAM AphrikA jevA paradezamAM vasatA ApaNA bhAIo paradezamAM paNa merAtI hovA chatAM A vyAkhyAnamALA' sarvathA bina-zAMpradAyika potapotAnA kA judA rAkhe che e hakIkata raju karIne lokasevAne rUpanI che e enI viziSTatA ane gaurava che. chellAM daza-bAra -mAnavatAnA dharmane-Adeza Apyo hate. varasamAM jaina sAdhuothI mAMDIne vedotAnuyAyI saMnyAsIo ane samAjasvAthyanI cAvI pradhAnapaNe strI-puruSanA saMbaMdhanI khristI sAdhuonAM pravacana yojAyAM che e mArA anubhavanI vAta samaMjasatA che. strIjIvana ane strIjIvananI bhAvanAone sparzatA che. ane vakatAnI bAbatamAM ja nahIM, vyAkhyAnanA viSayonI traNa vyAkhyAne thayAM hatAM. zrI vasubahena bhaTTe draupadI viSe bAbatamAM paNa viSaya dhArmika ja hovo joIe evI maryAdA paNa vyAkhyAna ApyuM hatuM ane AcArya amRtalAla yAjJike sItA viSe. rakhAI nathI. A sAcI dizAnuM pagaluM che. prajAnA navaghaDataramAM Arya strItvanI pratinidhirUpa gaNAya evI Abe strIonA nirUpaNe vyavahArika, sAmAjika, Arthika, sAMskRtika ane AdhyAtmika badhAM ja strItvanI jUdI jUdI lAkSaNikatA spaSTa karI. draupadInuM pAtra kSAtra pAsAMonuM nirUpaNa, saMskaraNa ane navanirmANa thAya e Avazyaka ejasavALuM, jAjaramAna, anyAyanI sAme baLa vAparIne laDI levAnI che. kevaLa AdhyAtmika ke kevaLa vaijJAnika ke kevaLa Arthika vikAsa ke vRttivALuM che. apamAnanI paraMparAthI prajaLI UThelI ane unnati. ekAMgINa che, tenAthI jIvana ane jIvana darzana baMne yudhiSThirane meNAM-ToNAM mArIne roSa vyakata karatI draupadI vikRta banI hINAM thAya. AjanA rAmayamAM samanvita ke saMvAdI pativratA che-yudhiSThirane koI paNa doSa jovAne taiyAra nathI. vyakitatva (Integrated personality) nI vAta thatI sAMbha sAme palle, sItAnuM pAtra-kevuM saumya, ramya ane karuNa che? draupadInuM LIe chIe tyAre dharma, artha ane kAma (ane me)-A vyakitatva dItithI AMjI nAkhatA vIjaLInA jhabakArA jevuM che, traNeya vyAvahArika puruSArthonuM samanvita sevana karavuM e prAcIna jyAre sItA vyakitatva zAMta ana kesaLa caMdrikA jevuM che. strItvanAM bhAratIya Adeza punaruccAraNa pAmato hoya ema lAge che. paryuSaNa jasa ane mArdava vyakata karatAM e be pAtro prAcIna bhAratIya vyAkhyAnamALAmAM jIvananAM koI paNa aMgopAMgane sparzatA viSayane strInI patiSThiAnAM pratIka jevAM che. zrI vasubahene ane AcArya sthAna apAya che e hakIkata A yojanAnI pAchaLa rahelI draSTinI yAjJike A baMne pAtronA jIvana-prasaMge TAMkIne sAruM nirUpaNa karyuM samagratAnI dyotaka che. hatuM. zrI dhairyabALA verAe " AjanI nArInI samasyA' rajU karI Aja pahelAM A vyAkhyAnamALAmAM be vAra vakatA tarIke hatI. AraMbhamAM temaNe strI-puruSanA saMbaMdhanI aitihAsika bhUmikA bhAga levAne lAbha mane maLyuM hatuM. A varSe vyAkhyAna- samajAvI hatI ane strI patisevA kare, bALako uchere ane ghara sAcave mALAnI samagratA pratyakSa rIte nihALavAnI taka maLI. vyAkhyAna- e AdarzanuM aitihAsika draSTie nirUpaNa karyuM hatuM. paNa Aje mALAmAM pUjaya paMDita sukhalAlajI sthAyI pramukha tarIke upasthita paristhiti badalAI che. audyogika krAMti pachI yuropamAM ane rahetA AvyA che. temAM vyAkhyAnamALAnuM gaurava jaLavAnuM rahyuM che. Aje te badhA dezamAM sAmAjika mUlya ane vyavahAra badalAyAM A varSe pU. paMDitajI zArIrika svAsmamAM pUrA vizvAsanA abhAve che. ApaNe tyAM AjanI nArI keLavaNI le che, paNa te puruSane AvI zake tema na hovAthI zrI paramAnaMdabhAIe pramukhasthAna mAre anulakSIne apAtI keLavaNI che. samAjamAM ane gharamAM hajI prAcIna levuM ema sUcavyuM. zrI paramAnaMdabhAInI sUcanAne nakAravAnuM hoya Adarze ja pUjAya che, jyAre zALAomAM ane jAhera jIvanamAM nahIM; eTale rAmanI pAdukAne sihAsana upara sthApIne bharate rAjya- mukata vAtAvaraNa anubhavAya che. puruSanI peThe strI paNa Aje arthokArabhAra saMbhALyo hato tevI vRttithI paMDitajInI anupasthitimAM pArjana kare che. saMtAnone ucheravAnuM kArya kudarate tenA upara nAkhyuM A kArya meM svIkAryuM. nava divasa sudhI adhikArI vyakitaoe che te teNe karavuM ja rahyuM. Ama potAnI zakita ane vyavahAra vaccenA judA judA viSayonAM karelAM nirUpaNa, rajU karelAM draSTibiMdue, temanI gajagrAhamAM sapaDAyelI AjanI nArI pote ja samasyArUpa banI mImAMsAmAMthI upasI AvatI grAhyAgrAhyatA vagere rAMbhaLavA-rAmaja- gaI che! Aje enAM jIvana-Adaze ane jIvana vyavahArane vAne sAcA arthamAM bahumUlya lAbha mane maLyuM. je bahALA chetu badalAvavAM paDaze. bahena yaMbALAe rajU karelI A samasyAne rga nave divasa hAjara rahIne badhAM vyAkhyAno sAMbhaLe che tene ukela sahelo nathI. A prazna jUnI ghareDamAM ucharelI peDhI ane navA keTalI samRddha ane preraka vicAra-sAmagrI maLe che ane e sAmagrI vicAra-AcAranA vAtAvaraNamAM ucharelI peDhI vaccene ja prazna ane tenA nirapaNamAMthI sthira jIvana-draSTi nI kevI laka rasAMpaDe che? nathI. thoDA samaya pahelAM strIkeLavaNI ane strIjIvananA praznomAM A varSanI vyAkhyAnazreNImAM samAjajIvanane nirUpatAM sakriya rasa letAM zikSita ane prauDha bahenane meM prazna karyo hato vyAkhyAnenI saMkhyA sArA pramANamAM hatI. samAja-jIvananI viSama- ke pAMtrIsa-cALIsa varSa pahelAMnI zikSita kanyAo je e samaye tAo ane viTaMbaNAonuM citra dorIne te viSamatA ane viTaMba- vahuo hatI te Aje sAsu banI . chatAM sAsu-vahunA ane NAne dUra karI samAja-svAzya sthApavAnA upAyo darzAvAya e kuTumbajIvananA enA e ja prazna Aje paNa evA ne evA yogya nirUpaNa gaNAya. A viSayane sparzatAM ghaNAMkharAM vyAkhyAmAM kema cAlyA kare che ?" praznane A rUpe mUkele joIne e vicAramAM A ubhaya draSTi rakhAI hatI. kAkAsAheba kAlelakare nAta-jAtanA ane paDI gayAM. badalAyelI paristhitine anukaLa rahIne jIvana-vyava. " Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mane e kahuM ke ama 1-17-62 prabuddha jIvana hAramAM Avazyaka parivartano karavAM paDaze e te dekhItuM che. chatAM A jaTila rAmasyAnA nirAkaraNanA prayatnamAM be traNa mudde spaSTa rIte ja mahattvanA che: prakRtie ja strI ane puruSanI vacce bheda rAkhyA che te svIkAryA vinA te . chUTako ja nathI. saMtAna--saMvardhananuM kArya paNa mAtA upara ja avalaMbe che : A hakIkatamAMthI pariNamatAM adhikAra ane gaurava strInuM pradhAna kAryakSetra gRha che ema sUcave che : ane chelle, strI-puruSa ekabIjAnAM pratispardhI nahIM paNa pUraka che e vAtanuM vismaraNa na thavuM joIe. 'koyarA ' nAmanI amadAvAdamAM cAlatI zikSaNa-saMsthA Ave to bhAratabharamAM prasiddhi pAmI che. enI sthApanA, saMcAlana ane vikAsanI pAchaLa bALa-zikSaNa ane pachInA zikSaNanA Adarzone vyavahAramAM utAravAnAM svapna roMvanAra vyakitanAM draSTi, zraddhA, utsAha ane bhagIratha yatna rahyAM che. ravIndranAtha TAgora, mAdAma menDerI vageree puraskArelI zikSaNapaddhati uparAMta deza-videzamAM, savizeSa jApAna jevA dezamAM,pracalita zikSaNa-paddhationAM nirIkSaNa ane AlocananAM pariNAme ane preraNAe kalpAyelI Adarza zikSaNasaMsthAnuM svarUpa kema ghaDAtuM gayuM--kaMDArAtuM gayuM enuM vigatavAra varNana zrI lInAbahena maMgaLadAse ApyuMDAyarImAMthI jude jude samaye TapakAvelI noMdhonAM avataraNa dvArA e varNana vadhAre tAdaza banyuM. atyaMta prabodhaka pravacana sAMbhaLavA maLyuM. evuM ja prabodhaka pravacana nIvaDayuM * zrI harivallabhaparIkhanuM 'gujarAtanA AdivAsIA' uparanuM. AdivAsIo--bhIlAnI jIvana-praNAlI, sAmAjika vyavahAro, dhArmika mAnyatAo ane vahema, temanI Arthika avadazA vagerenuM pratyakSa anubhava upara nirbhara raheluM varNana karIne e jAtione saMskArAbhimukha karIne arvAcIna jagatamAM potAno saMdarbha samajatI thAya e dhyeyathI pAte karelI sevAonuM TUMkuM nirUpaNa zrI parIkhe karyuM hatuM. AdivAsIo to ThIka, paNa ApaNAM ja gAmaDAMomAM sevA arthe janAra grAmasevakane paNa zrI parIkha jevI ane jeTalI muzkelIo naDe che : zrI babalabhAI mahetAe ThArArA pAsenA eka gAmamAM trIroka varSa pahelAM pote karelA prayoganA varNanathI ene khyAla Avaze. AdivAsIAnA sevAkAryanA saMbaMdhamAM eka pAyAno prazna e che ke ApaNe AdivAsIone te jevA che. tevA ja rAkhavAnA che--saMgrahasthAnamAM mUkelI kautuka janmAve tevI cIjonI peThe ? ke ApaNA saMskArothI ene raMgIne ApaNA jevA banAvavAnA che? A prazna, vizeSa karIne dhArmika pracAranI ane tene pariNAme utpanna thatI rAjakAraNIya samasyAonI draSTie, gaMbhIra prazna che ema mAruM mAnavuM che. mAnanIya zrI zAMtilAla zAhe 'zikSaNanuM mAdhyama ane rASTrabhASA --A jaTila viSayanuM vizada ane muddArAra vivaraNa karyuM. vyakita tarIke potAnA vicAro rajU karatAM temaNe karelAM vidhAno A hatAM : prAthamika zikSaNa mAtRbhASA dvArA apAvuM joIe, muMbaI jevA zaheranA ane sarahadI nagaronA apavAdane bAda karIne, mAdhyamika zikSaNa prAdezika bhASAmAM (je lagabhaga badhe ja sthaLe mAtRbhASA ja haze) thavuM joIe, yunivarsiTI-kakSAe zikSaNanuM mAdhyama prAdezika bhASA nahIM, paNa rASTrabhASA hovuM joIe. hiMdI bhASA pUre pUrI sAmarthyavALI na bane tyAM sudhI aMgrejI paNa svIkAravI rahI ( mAdhyama tarIke). AmAMnA dareka vidhAnanI pAchaLa rahelI bhUmikA ane mImAMsA paNa rajU thaI hatI. rAjakAraNathI A praznane dUra rAkhIne rASTrahitano vicAra karAya to zrI zAMtibhAIe sUcavelI vyavasthA ja hitAvaha che ema kahevAnI jarUra nathI. 105 bolatAM muMbaI yunivarsiTInA rekaTara prAdhyApaka parIkhe vaiyakitaka jIvana-vyavahAranI zuddhi ane vicAranI svataMtratAnI AvazyakatA upara bhAra mUkyo hato. prA. parIkhe te kahyuM hatuM ke bhArata jevA vizALa ane vividha bhASA ane prAdezika lAkSaNikatAvALA dezamAM lAkazAhI siddha thAya to jagatamAM lokazAhI siddha thaze ema paNa Aje keTalAka vicArako mAne che. Aje pravartatI aneka kSati tarapha AMgaLI cIMdhIne temaNe zAcI lokazAhI tarapha vaLavAnA upAyone ullekha paNa karyo hato. 'ahiMsaka ane nIDara samAjaracanAnA prazno'viSe vivaraNa karatAM AcArya zrI gazavaMta zukale ane 'bhAratIya lokazAhI ' upara dharma, nIti ane AdhyAtmika jIvanane sparzatAM pravacano mAMnuM eka AcArya e. bI. parIkhanuM 'dharma virUddha saMpradAya' viSe hatuM. jaina dharmanuM ka'Ika aitihAsika kahevAya tevuM nirUpaNa karIne emaNe AjanA vijJAnanA jamAnAmAM prAcIna praNAlIo ane mAnyatAo choDavI joIze e muddA upara vizeSa bhAra mUkayo hato. dharma ane saMpradAya vaccenA bheda samajavA hAya tA kahI zakAya ke AtmA ane zarIra vaccenA bheda jevA e bheda che. jIvanamAM sAttvika utkarSa ANe tevAM mUlyo te dharma; e mUlyone sAkAra karavAnAM sAdhane te saMpradAyo. ArabhamAM saMpradAyo dharma - tattvanA pariSkAraka hoya che; paNa samaya jatAM tenAM bahiraMganuM mahatva vadhI jAya che ane AtmAbhUta tattva lupta jevuM thaI jAya che. Ama bane tyAre saMpradAyo sAcA dharmanA samarthaka rahetA nathI. AcArya zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyAnuM 'anekAntavAda' viSenuM vyAkhyAna saraLa chatAM marmagAmI hatuM. zuddha aitihAsika daSTie aneka darzanAnA paraspara AghAtapratyAghAtonuM nirUpaNa karIne anekAntavAdano artha zuM che te temaNe spaSTa rIte samajAvyuM. emanI vaijJAnika vRtti eTalI taTastha hatI ke bhagavAna mahAvIranI svajIvanamAM svIkArAyelI ahiMsA pAchaLathI eTalI utkaTa koTie svIkArAI nathI ema vidhAna karavAmAM e jarAye saMkoca pAmyA nahAtA. zrI mAlavaNiyA to paMDita che: temanA vicAra - saMbhAramAM vidrattA bhArobhAra hatI, chatAM nirUpaNamAM e bhArekhamapaNuM AvyuM nahotuM. kI tArAbahena zAhe 'Anandadhana' nAM jIvana ane kavana viSe abhyAsapUrNa vyAkhyAna ApyuM hatuM. zreNInuM paheluM vyAkhyAna AphrikAvAsI yuropIyana vyakita bradhara luziyane ApyuM hatuM. pote bhAratIya AdhyAtmika vRtti tarapha zI rIte AkarSAyA te rAmajAvIne zAnta ane saumyamUrtivALA bradhara luziyane hiMsA jIvana-vyApAramAM kevAM kevAM rUpa dhAraNa kare chete darzAvyuM ane ahiMsAmAM ja mAnavajIvananuM Atmantika zreya siddha karavAnuM sAmA che ema pratipAdita karyuM, te divase bIjuM vyAkhyAna hatuM svAmI brahmAnaMdajInuM, temaNe bhagavAna buddha ane mahAvIra darzAvelA upazamanA mArgonuM vivaraNa karyuM. eka uttama vyAkhyAna prabhAvaka zailImAM ApyuM zrI pAMDuraMga zAstrIjIe. temano viSaya hato 'nAciketa vRtti.' kaThopaniSadamAM apAyelI naciketAnI kathAmAMthI tAravavAnAM jIvanamUlyonuM vizada vivaraNa zAstrIjIe karyuM nAciketavRtti maraNamAM paNa jIvananAM darzana kare: kevaLa bhAga nahIM, paNa bhAganI sAthe saMyama ane viveka jALave--AvI vRttinA svIkArathI ja mAnava pazukoTimAMthI nIkaLIne mAnavakoTie pahoMce che. zrI cImanalAla cakubhAI zAhanuM vyAkhyAna 'mUrkhAInI parAkASThA''prabuddha jIvana nA gayA aMkamAM prakAzita thaI gayuM che eTale enI vigata ahIM ApavAnI jarUra rahetI nathI. temaNe viSayanirUpaNa mATe khUba sAmagrI ekaThI karI hatI ane saraLa chatAM coTadAra zailImAM vastunuM vivaraNa karyuM hatuM. mAnava hiMsAne mArge jatA jatA AjerArvanAza - AtmanAzanI najIka AvI pahoMcyo che, mUrkhAInI parAkASThAe pahoMcyA che. Aje mAnave kAM to AtmavinAza nAtaravA ane kAM te AdhyAtmikatA tarapha vaLavuM-ahiMsAnA mArga svIkAravA: A be vikalpA enI samakSa UbhA che. eka kalAka sudhI lagabhaga 1200 - 1500 koAtAjanoe nIrava zAntithI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Luo Shu buddha vAM ekAgratAthI - zrI cImanabhAInuM vyAkhyAna sAMbhaLyuM hatuM. vakatA tarIke paNa zrI cImanabhAInI A jevI tevI siddhi na gaNAya. vyAkhyAnamALAnA merAmAM vyAkhyAno to hatAM. zrI maprakAzanArAyaNanAM. zrI jaLaprakAza prathama koTinA lokanetA che. ane vicAraka che. ahiMsA ane vizvazAnti' ane 'niSpakSa loka zAhI' AvA viSayonuM vivaraNa temanI pAsethI sAMbhaLavuM e eka DDAvA gaNAya. ahiMsA ane vizvazAMnti' viSe bolatAM temaNe kahyuM ke mAnava hiMsA dvArA ja potAnA matabheda ke jhagaDAono nikAla karato Avyo che. ArAmAM pattharathI, pachI tIrakAmaThAMthI, pachI dAgALAthI ane Aje aNubomba jevAM zastrathI gherathI vezamAM nathI e anubhavanA niSkarSa che. Aje jaganamAM je mahAprajAo atyanta bhayAnaka Ayu - zastrothI saja thaI che. pANa laDAI thAya te hAryA tyA vacce bhedana evA mAnava-vinAza sarajAze e mamathI baMne laDavAnI pahela karatAM acakAya che. khAje ahiMsAnA sAdhanathI prajAprajAnA jhagaDA ukelavA mATe anu kuLa vAtAvaraNa che. ane ahiMsAnA mArgane prayoga bhArata jevA prAcInakALathI ahiMsAnI himAyata karatA deze karavA joIe. Aka maNakartAnI sAthe zAntisenA drArA rasahakAra karAya - ane ahiMsA dvArA sAkramAnAM hRdayane sparzIne ApaNI sAdhya - siddhi meLavI zakA. zrI maprakAzajInA ahirAnuM karmakSetramAM gaurava darzAvatA vyAkhyAnamAMthI upasthita thatA muddAonuM spIkaraNa emanA dvArA ja thAya to sAruM che. AthI nIcenA traNa mudAo temanI samakSa rajU karavAnuM. me mAgyo dhAryuM hatuM: (1) ahiMyAnA prayoga mATe anukULatA dekhAya che temAM ahiMsAnA siddhAMta . tarIke nahIM, paNa nIti (Policy) tarIke pratyeAga karavAnI anukULatA che ema mAnavuM joIe, be nakhazikha zastrasajaja mahAprajAo sarvanAzanA bhagathI yudhdha karatAM acakAya che --- hradayanI koI pratItine kAraNe nahIM: AmAM te Are hiMsAnA ja vijaya najare Ave che. saMyukata rASTra saMsthA jevAM sAdhano paNa e ja mahAprajAonA varcasva nIce dabAyelAM che e anubhavanI vAta che. (2) Aje cIna jevI sattA bhAratanA sarahadI pradezamAMthI yathAvakAza pradeko DI khAya nibble) cr na karuM paNa dhIme dhIme bhAratIya pradeza cAvI pADe te tenI sAme zAnti-senA kaI rIte kAma le? asahakArano Azraya le. to Aje evI Akramaka paDozI sattA pAtAnA ja rASTrajanane tyAM vasavATa karAvI potAnI viTambaNAo haLavI karI zake. (3) pAkistAnanA udbhavanI pAchaLa bhArata pratyeno dveSa hoya ema e Aja sudhInA vartana uparathI anumAna karI zakAya. jANIbUjhIne dreSa raoNvanAra vyakita rASTranA hradayane ahiMsA dvArA zI rIte sparzI zakAya ? samaya thoDA hovAne karaNaeN thI tyaprakAzane TUMkamAM je uttara ApyA tenuM hArda ne hatuM ke, te to A prazna mAnava-zraddhAno prazna che ane ahiMsAnA mArganA svIkAra karanAM khapI javuM paDe te tema karavAnI taimI hovI joIe. temanuM bIjuM pravacana 'niSpakSa lokazAhI' viSenuM eTaluM vizada ane sukha hatuM ke niSThA lAzAhI' e to thatovyAghAta che ema gAnanArI ghaNI vyakitaonuM vicAra parivartana tyAM ne tyAM ja thaI gayuM Aya to navAI nahIM. sAcI lokazAhInA pAye gAmaDuM che. loko ja vRMtAnA nirNayo le, pratinidhio cUMTe, jarUra paDe te be traNa ghara cUMTaNI ke... rAjakIya pakSo paMDAgIrI karatA paTakI jAya......A...vicAra-saraNInuM rAmartha nirUpaNa temaNe karyuM hatuM. nava divasanA A jJAna - vijJAna satranuM AchuM pAtaLu Alocana ahIM ApavAno prayAsa karyo che. vyAkhyAnamALAnI rAjanA pAchaLa je dRSTi che te gAMdhIjInI diSTa che. gAMdhIjI kahetA OM dharmAntarapravRtti ayogya che: hindu sAcA hindu bane, khristI sAco khristI bane, musalamAna sAcA musalamAna bane to e badhA mAnavadharma pALanArA haze. A vyAkhyAnamALA AvA mAnava-dharmIo sarjavAmAM peAtAne yathAzakita phALo ApI rahe! gaurIprasAda cu. jhAlA tA 1 { paMcAyata rAjyanI sthApanA tA. 6-8-62 sAmavAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame saurASTranA agragaNya kAryakartA ane bhArata bharamAM rAjye rAjye astitvamAM AvIrahela, paMcAyata rAjyanA mukhya praNetA zrI baLavantarAya gepAlajI mahetAe ' paMcAyata rAjyanI sthApanA ' e viSaya upara saMghanA kAryAlayamAM vyAkhyAna ApyuM hatuM. zAtA-bhAIbahene sArI saMkhyAmAM upasthita thayAM hatAM .prAraMbhamAM saMghanA pramukha zrI khImajIbhAI mADaNa bhujapurIAe zrI baLavaMtabhAIne rdika AvakAra Apyo hato ane temanI sAthenA varSojUnA saMbaMdhane lagatAM keTalAMka smaraNo rajU karIne jaNAvyuM hatuM ke, " saMghanA nimaMtraNane mAna ApIne zrI baLavaMtabhAIe saMghanA gauravamAM vadhAro . .karyA che. " zrI baLavaMtabhAIe saMghanA sabhyone maLavAnI A rIte tarka UbhI karavA badala saMghanA kAryavAhakonA AbhAra mAnyA bAda prastuta viSaya upara lagabhaga eka kalAka sudhI vivecana karIne paMcAyata rAjyanI yojanA vize samajUtI ApI hatI, temanA vivecanane TUMkasAra nIce mujaba hatA : . paMcAyata e bhAratanA prajAjIvanamAM AtaprAta thayelI vastu hatI. A paMcAyatanI jhAMkhI ApaNe pUrvakALanA gaNa-rAjyonI racanAmAM thAya che. tyAra bAda bhAratamAM rAjyasattAnI aneka uthalapAthala thaI; musalamAna ane marAThA sattAdhIzonA rAjya sthapAya? ane vilIna thayAM; paNa gAmaDAMonuM jIvana A paMcAyatanI vyavasthAnA kAraNe hatuM e munnaba eka sarakhuM cAlu rahyuM. dezamAM aneka jhaMjhAvAtA AvyA ane gayA, paNa gAmaDAMnI sthAyI paristhitimAM kazo phera na paDyo, paNa aMgrejo A dezamAM AvyA, kendrapradhAna rAjyanIja bhArata bharamAM temaNe sthApanA karI ane gAmaDAMnA sarakAra sAthena vyavahAra gAmaDAMnI paMcAyato mAraphata Aja sudhI cAlatA hatA te toDIne kheDUta sAthe mahesUla ugharAvavAne lagatA sIdhA saMbaMdha bAMdhyA ane raiyatavArI pati amalamAM mUkavAmAM AvI, paMcAyato sarvatra nAbUda karavAmAM AvI. tenI jagyAe sthAnika svarAjayanI yojanA AvI, paNa A sthAnika svarAjya paMcAyatanI sarakhAmaNImAM phikka, sthAnika svarAjya hatuM ane sarakAranuM te upara aneka prakAranuM niyaMtraNa hatuM. kALakrame dezamAM AjhAdI AvI. ema chatAM paNa zarUAtamAM te vArasAmAM maLelI rAjyavyavasthA ane taMtraracanA hatI te ema ne ema cAlu rahI. samaya jatAM rAjyasattAnA vikendrIkaraNa upara vadhAre bhAra mUkA cAlyo. ane A vikendrIkaraNanI vicAraNAmAMthI A paMcAyata rAjAno vicAra AgaLa Avyo. A saMbaMdhamAM pUro vicAra ane tapAsa karavA mATe kendra sarakAra taraphathI eka kamiTI nImavAmAM AvI; je kiMmaTIne, tame badhA jANo che tema, mArA nAma sAthe joDavAmAM AvI che. A kamiTIe je bhalAmaNA karI tenA mukhya jhAka gAmaDAMnAM ekame uMbhAM karavAM ane tenA AMtarika jIvananI ghaNIkharI bAbato aMge vahIvaTa karavAnI tene rAjA ApavI ane A sattAnA saMcAlana mATe te te gAmaDAmAM vasula thanI mahesUlanI Avaka tene suprata karavI--A rIte gAmaDe gAmaDe gAmanA lokonuM svAyatta zAsana sthApavuM A prakAro hatA. A rIte UbhI karavAmAM AvelI paMcAyatAmAMthI tAlukA paMcAyata ane A tAlukA pacAyatomAMthI jillA pariSado UbhI karavI. AvI racanA prastuta kamiTInA rIporTamAM sUcavavAmAM AvI hatI, ane A bhalAmaNAnA AdhAre AMdhra, rAjasthAna, AsAma, mahArASTra ane gujarAtamAM paMcAyata kAyadA ghaDavAmAM AvyA che. mahArASTramAM 4 kAyado karavAmAM Avyo che temAM jillA mukhya sthAne che; gujarAtamAM je kAyadA karavAmAM Avyo che. temAM tAlukAne mukhya sthAna ApavAmAM AvyuM che. mahArASTramAM A kAyadAnA amala, AgAmI oNgaSTanI 15 mI tArIkhathI zarU thavAnA che* ane gujarAtamAM AvatA jAnyuArI mAsathI zarU thavAnI * A vyAkhyAna ogasTanI 15 mI tArIkha pahelAM ApavAmAM AvyuM hatuM. paMcAyatI kAyadAno mahArASTramAM doDha mArAthI amala zarU thaI cUkayA che--taMtrI Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - tA. 1-10-2 pra buddha jIvana 107 E che. A paMcAyatI rAjya cAlI zake e mATe gAma, tAluko tathA jillAne lagatI aneka taLapadI bAbato saMbaMdhamAM jarUrI sattAo ApavAmAM AvI che, jarUrI sAdhane pUrAM pADavAnI vyavasthA karavAmAM AvI che, te te pradezanA vistAranI jamIna mahesUla tene suprata karavAmAM AvI che ane e uparAMta rAjaya taraphathI Arthika pUravaNI karavAnI goThavaNa paNa ene lagatA kAnUnamAM antargata karavAmAM AvI che. ApaNe tyAM lokazAhInI 1947nI gaTanI 15 mI tArIkhe sthApanA karavAmAM AvI che, ema chatAM rAjya nokarazAhInuM cAlatuM hatuM. paMcAyatI rAjyanI sthApanAthI Aje te te pradezamAM kharA arthamAM lokonuM rAjya sthapAI rahyuM. che, pahelAM sarva sattA kendramAM pUrNa paNe hatI ane temAMthI amuka sattAo kendra nIcenA rAjyone suprata karavAmAM AvI hatI. ane temAMthI amuka thoDI sattAo nIcenA stara sudhI gaLAIne pahoMcatI hatI. paMcAyatI rAjyanI sthApanA vaDe kendrastha sattAnuM ghaNA moTA pAyA upara vikendrIkaraNa thAya che, eTaluM ja nahi paNa, sau prathama gAmaDAMonA ekamamAM sarva sattA kendrita thAya che ane emAMthI uttarottara tAlukAone ane ethI 'upara AvelA jillAomAM kramaza: amuka amuka sattAonuM vitaraNa karavAmAM Ave che. Ano artha e che ke dareka gAmaDAMnI potAnI vyakitagata bAbatane gAmaDAMo saMbhALe, gAmaDAonA amuka jUthane sarva sAdhAraNa hoya evI bAbato te gAmaDAMnA jathane banela tAluko saMbhALe ane AvA aneka tAlukAone sarva sAdhAraNa evI bAbatonuM te tAlukA AnA jUtha rUpa banela jillo saMbhALe. Ama pahelAM upara kendrita "thayelI sattA gaLAI gaLAIne aMzata: nIce AvatI hatI. have nIcenI sattA jarUra mujaba uparanA starane soMpAtI jAya che. bhAratane ghaNo moTo bhAga gAmaDAMono banelo che. A gAmaDAMomAM 60 TakA bhAganAM gAmaDAM 500 thI ochI vastInAM che. koI paNa paMcAyata racavA mATe gAmaDAMnuM sizeable unitpramANasaranuM ekama-joIe. moTI vastIvALuM eka gAmaDuM svata: AvuM eka ekama banI zake che, jyAre nAnI vastInAM be pAMca ke tethI vadhAre gAmaDAMnuM ekama karIne AvAM sizeable units-- pramANasaranAM ekamo-racavAnAM rahe che. AvAM dareka ekamanI pukhtavayanA matAdhikAranA dhoraNe grAma paMcAyata ubhI karavI ane tenA sarapaMcanI nimaNuMka karavI. AvAM keTalAMka ekamone eka tAluko karavo ane A ekamanA sarapaMcanI tAlukA paMcAyata samiti UbhI karavI; ane AmAMthI jillA paMcAyata pariSada UbhI karavI. te jillA pari- padanA aDadhA sabhyo tAlukA paMcAyata pariSadanA sarapaMco hoya ane aDadhA sabhyonI tAluko vAra cUMTaNI thAya--A prakAranI paMcAyata rAjyanI racanA, je be rAjayomAM sarvagrAhI paMcAyata kAyado karavAmAM Avyo che, temAM vicAravAmAM AvI che. A paMcAyata, khAsa karIne grAma paMcAyato pakSIya rAjakAraNathI mukata rahe evI apekSA rAkhavAmAM Ave che, paNa A hetu keTale darajaje siddha thAya che. e have anubhavathI jovAnuM rahe che. Aje jyAre gAmaDAMnI prajA keLavaNImAM khUba ja pachAta che, vahIvaTI keLavaNI te lagabhaga nahivata che, evA saMyogomAM paMcAyata rAjyane saphaLa thavA ADe aneka bhayasthAne rahelAM che. paNa je prajAne pAyAmAMthI AgaLa laI javI hoya to A bhayasthAnanuM jokhama kheDavuM ja rahyuM. A kAma kharekhara krAMtikArI che; paMcAyata rAjayanI saphaLatA sAthe grAmyaprajAnA utthAnane prazna saMkaLAyelo che. A paMcAyatane saphaLa ane sArthaka banAvavA mATe prajAne bahoLA pramANamAM keLavaNI ApavAnI raheze; vahIvaTI keLavaNI apAya ane grAmasevako taiyAra thAya e mATe vahIvaTI tAlImanAM paNa aneka kendro kholavAM paDaze. A prasaMge zaheramAM vasatA mitrone mArI prArthanA che ke, tamArAmAMthI jo koI dhaMdhA vyavasAyathI nivRtta thavA mAMgatuM hoya to teo zaherI jIvana choDIne gAmaDAMomAM AvIne vase, ane pitAnA jJAna ane anubhavane gAmaDAMne lAbha Ape. A kAma ghaNuM moTuM che, pAyAnI krAMti sarjanArUM che, paNa saheluM nathI. A mATe aneka zakitaonA sahakAranI jarUra raheze. Ane saphaLa banAvavA mATe rAjya paNa pitAnAM Aja sudhInAM valaNa badalavAM paDaze ane gAmaDAMone sattAnirbhara banAvavA mATe aneka prakAranI anu kULatA karI ApavI paDaze, ApaNane AjhAdI maLI, aughogika kAMtine anulakSIne paMcavarSIya yojanAo ghaDAtI cAlI sAthe sAthe gAmaDAnA jIvanane audyogika navaracanA sAthe tAlabaddha banAvavA mATe paMcAyata rAjyane pUrA arthamAM saphaLa ane saddhara banAvavAnI jarUra ubhI thaI che. pAMcAyata rAjyanI sthApanAnA A mahattvane ApaNe yathAsvarUpe samajIe ane tene ApaNAthI bane teTalo sAtha ApIe." A pramANe zrI baLavaMtabhAInuM vyAkhyAna pUruM thayA bAda saMghanA maMtrI zrI paramAnaMdabhAIe zrI baLavaMtabhAIne AbhAra mAnatAM jaNAvyuM ke, "huM ghaNA vakhatathI Icchato hato ke, mArA varSojUnA mitra baLavaMtabhAI ApaNI vacce Ave ane emanA jJAna ane anubhavane lAbha Ape. e IcchA Aje saphaLa thayelI jotAM huM khUba AnaMda ane saMtoSa anubhavuM chuM, kailejane eka adhyApaka amuka viSaya upara vyAkhyAna Ape ane vidyArthIo tene ekadhyAnathI sAMbhaLe ane jhIle evo Aje ApaNane anubhava thayo che ane eka kalAkanA temanA vivecanathI je viSaya saMbaMdhamAM ApaNe ghaNuM ochuM jANIe chIe te viSayanuM ApaNane Aje spaSTa darzana thayuM che ane paMcAyata rAjayanI sthApanA e keTaluM moTuM kAMtikArI pagaluM che ane tene saphaLa banAvavA mATe keTalA bhagIratha prayatnanI jarUra che ane ApaNane khyAla Avyo che. AvI rIte teo avAra-navAra ApaNI vacce Ave ane eka yA bIjA viSaya upara vArtAlApa ApatA rahe evI temane ApaNA saMdha taraphathI vinaMti karuM chuM ane AjanA vyAkhyAna mATe temane ApaNA saMdha taraphathI aMta:karaNapUrvaka AbhAra mAnuM chuM." tyAra bAda sabhA visarjana karavAmAM AvI hatI. ' ahiMsA sAme hiMsAne koI vikalpa hoI ja na zake - koNa jANe kema, paNa mANasane hiMsA karavI game che...pachI te ekamekanI hoya, athavA te gADha jaMgalamAM vicaratAM nirdoSa, cakacakita AMkhovALAM haraNanI hoya, athavA to Dhorane upADI jatA vAdhanI hoya. rastA upara sarpa cAlyo jato hoya te tenI upara IrAdApUrvaka maTara pasAra karIne tene kacaDI nAkhavAmAM Ave che. jaMgalamAM pazune chetaranAruM pAMjaruM goThavavAmAM Ave che ane ziyALa athavA varU temAM sapaDAI jAya che. koI chokaro cIM cIM karatI cakalIne galela ke pIstola calAvIne mArI nAMkhe che ane tenI AsapAsanA vaDIle kadi paNa dayAne udgAra sarakho kADhatA nathI ke tene jarA paNa Thapako ApatA nathI. kahevAtI ramata-gamata ke maneraMjana mATe, khorAka mATe, potAnA deza mATe, ke zAMti jALavavA mATeAvA koI paNa hetuthI AcaravAmAM AvatI eka yA bIjA prakAranI hiMsAmAM koI pharaka nathI. tene eka yA bIjI rIte vAjabI TharAvavAmAM Ave che, e tene koI javAba nathI. javAba te ekaja hoI zake, mAro nahi, hiMsA na kare. pazcimamAM ApaNe ema vicArIe chIe ke pazuonuM astittva ApaNA udarapUraNArthe che, athavA to tene mAravAmAM rahelA AnaMda mATe che, athavA te phara (suMvALA vALavALAM cAmaDAM) mATe che. pUrvamAM saikAothI ema zikhavavAmAM AvyuM che ane dareka mA-bApa potAnA bALakone A ja vAta kahetA AvyA che ke, mAro nahi, dayALu bane, karuNA dAkhave. ahi pazcimamAM pazu ke pakSIone AhAra karavo te sahaja sAdhAraNa bAbata lekhAya che. tene carcane--dharmasaMsthAna-ko che ane tenI vinAsaMkoce jAherAta karavAmAM Ave che. tyAM pUrvanA dezamAM ema nathI, ane vicAravaMta puro, dharmaparAyaNa mAnavIo paraMparA tema ja saMskRtine svIkArIne evI hiMsA kadi karatA nathI. paNa A pUrva-pazcimane bheda have ekadama osarata cAlyA che. ahi eTale ke pazcimamAM, ApaNe haMmezAM Izvarane ke dezane AgaLa karIne hiMsA AcarI rahyA hatA, paNa have ema sarvatra banatuM cAlyuM che. hiMsA phelAtI jAya che, jotajotAmAM purANI saMskRti ane sabhyatAnA saMskAro nAbuda thaI rahyA che, nirmuLa banI rahyA che ane vinAzanAM sAdhano vyavasthita rIte ane niSThuratA vaDe pUrI saMbhALapUrvaka vikasAvavAmAM ane vadhAre ne vadhAre kAtila banAvavAmAM Ave che. anuvAdaka : paramAnaMda mULa aMgrejI : je. kRSNamUrti Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 prabuddha jIvana mArA jIvananAM keTalAMka smaraNA-pa kuTuMbasevA ane saMskAradhaDatara sevAtramAM vamAno thoLInAmapya sevAdharma e mahAna dharma che, je dharmayogIone paNa durlabha che. bhagavAna mahAvIra paNa ema ja kahe che ke goyamA ! ne nihALa paliyana se maM paDivajjara, je maM paDivajjara se gilANaM paDivajjai ' he gautama. je glAnanI bImAranI sevA kare che e sArI ja rovA kare che.' Ama sevAnuM mahattva hovA chatAM kuTuMbanI - gAtApitAnI sevA e to sevAdharmanA pAyo che. A vRttine kAraNe tyAgI--saMnyAsI hovA chatAM paNa Adya zaMkarAcArya ane hemacaMdrAcArya mAtAnA aMtakALe emanI sevAmAM upasthita thayA hatA, kAraNa ke kuTuMbasevA e sevA to che ja, sAthe jemanI ApaNA para javAbadArI che--upakAra che, emanuM RNa adA karavAnI pharaja Na bane che. A daSTibiMdue mAruM zarIra ThIka rahetuM hoi patnInI sevA levAno mane bahu alpa avakAza maLyo che. paNa AjanA yugadharmane anurUpa enI sevA karavAnuM mane pUruM sadbhAgya prApta thayuM hatuM. eka vAra enA paga saDato hato, tyAre vajanadAra lAkaDAnI moTI bAbAgADImAM besADI huM ene davAkhAne hAMkI jato. cha mAsanA prayatna pachI DaoNkaTare kahyuM ke paga ja AkhA saDI gayA che. jaladI naDiyAda jaI kapAvI nAkho; nahi to bAI nahIM bace. AthI ame pitA-putra khUba mUMjhAyA. paNa evAmAM pitAnA snehI vaidyarAja jaTAzaMkarabhAie potAnA amuka prayoga ajamAvavA bahu Agraha karyA ane tenA pariNAme rAbhAgye phakata 20 divasamAM ja paga sAjA paga jevA suMdara banI gayA. bIjI vAra keDanuM hADakuM bhAMgelu tyAre cAra mahinA e plAsTaramAM rahelI. A badhA samaya enA maLamUtra nAkhavA, Taba sApha karavAM vagere aneka prakAranI sevA karI. me mArI jAtane ahobhAgya mAnI che, mahAtmAjIe svacchatAnA pATha bhaNAvelA eTale emAM te zarama nahotI, paNa bairAnuM AvuM kAma tamAre karavuM paDe che?" sAMbhaLI zarU zarUmAM zarama anubhavAtI. paNa pachI bhAna thayuM ke yugothI strIjAtine ApaNe kacaDIne gulAmaDI banAvI dIdhI che e saMskArane kAraNe ApaNuM svamAna ADuM Ave che. pachI samajAyuM ke duniyA game te kahe. strI puruSa baMne eka ja peDhInA samAna bhAgIdAra che. ethI jo enI sevA levAnA ApaNA adhikAra hAya to ene ApaNI sevA levAno paNa eTalA ja adhikAra che. patnInI sevA karatAM karatAM A samAna adhikAranuM bhAna thayuM. pitAnI sevA to cAlatI ja. mRtyunA chellA varSe emanuM AkhuM zarIra kaLatuM. AthI roja rAtre 9 thI 11 sudhI emanA zarIranI caMpI karatA. kyAreka pIDA vadhe te rAtre 12 vAge paNa jagADaeN. paroDhiye 4 vAgyAthI tA tApa karIne emanI pAse ja besI rahevuM paDatuM. Ama chelluM eka varSa kadI eka rAta paNa sIdhI ke pUrI uMgha lIdhI ja nathI. vacamAM kaDakaDatI ThaMDImAM jhADA zarU thayelA. kapaDAM ghaDiye ghaDiye bagaDI jAya. 10-12 dhotiyAM, paMciyA rAkhelAM. zarIra sApha karuM, lugaDAM sApha karuM ne dhotiyAM sApha karI dheAI pharI sUkavI nAkhyuM ane te paNa rAtre kaDakaDatI ThaMDImAM. patnI tyAre vidAya thayelI. ci. bhAratI nAnI bAlikA. mAtA vRddha ane pUruM dekhe nahIM. gharamAM koi bIjuM bairU nahIM. chatAM ujAgarA karIne paNa emanI je sevA karI che ethI Aja pUNa pitAnA e AzIrvAda ja mAro AtmA kartavyadharma bajAvyAnA saMtApa pAmI zAMti bhAgavI rahyo che ema huM mAnuM chuM. kAraNa ke mArA be traNa mitra je sukhI ane vastArI hatA chatAM mAtAne mAravAne pApe eTalA badhA du:khI thaI sApha thaI gayA ke Aje emanA che. mAtA pitAnA jemane AzIrvAda kadI paNa zAMti maLatI ja nathI. tA. 1-10-ra kuTuMbone tALAM lAgI gayuM prApta thatA nathI emane pitA atyaMta udAra rAjA kaNa jevA, ethI emanA AtmA mArI karakasariyA vRttine kAraNe kaMIka nArAja rahetA. paNa vArasAmAM AveluM mAmAnuM ghara rU|. 3,000 mAM vecI meM patnI pAchaLa aDadhA kharcyA, aDadhA pitA pAchaLa. pAchaLathI devuM karIne paNa meM mAMgI vastu tarataja hAjara karelI. ethI maratAM pahelAM e mitro samakSa AzIrvAda detA gayA ke mAro babA have udAra banI gayA che, ene AvA nahAto dhAryo.' mAruM lADakavAyuM nAma 'babA' hoI maneM jUnI peDhIo e ja nAme bolAvatI. 'ratilAla' nAmathI ghaNA mane eLakhatA paNa nahI . ' babA'kahenArI have 2-3 vyakitao ja bacI che. Ama aMtakALe pitAnA AzIrvAda meLavavA mATe mArI jAtane huM parama bhAgyazALI mAnuM chuM. mArUM saMskAra ghaDatara: -- mArAmAM je kAMI sAruM tattva che, esa skAronuM bIja mane mArI dAdImAnA karuNa--vAtsalyabharyA azruomAMthI prApta thayuM che. mArA jIvananuM ghaDatara e mArI dAdImAne ja AbhArI che. mAtA dhArmika sa`skAravALI, dharmakathAonA enI pAse bhaMDAra, paNa svabhAva atyaMta bhALe. ethI koI ene gaNe ja nahI. huM ane mArI moTI bena 'rAmu' paNa ene pajavatA. hatA te huM eka garbhazrImaMta. mAro janma thayo tyAre 75,000 rUA. rokaDA gharanI tijorImAM paDayA hatA. mAtA atyaMta svarUpavatI hatI. svabhAve zAMta ane AMtaralakSI mULathI ja. pitA bhAre tejasvI hatA. lAgavaga moTI. gAma AkhAmAM emanI hAka vAge. paisA paNa sArA, eTale huM sahu koInA lADane adhikArI banyo hoi khUbaja lADakoDamAM ucharelA, judA judA mANasA mane roja pherave. dAdA bhakitavijayajI yati vaidakamAM bhAre khyAti pAmelA ane dhanika paNa pUrA. jethI eo roja mArA gajavAM mevAthI bharI detAM. huM emane bhAre lADako hatA. kaMika bImArI hoya ne temanA ziSya yuti rAyacaMdajI mane kaDavI davA Ape te enI gaMdha kADhI nAkhe. kAraNa ke e kaDavI--mIThI banne prakAranI davAo banAvatA. zALA tyAre rojanI savAranI hAi dAdImA jagADI dAtaNa karAve ne mAtA zIro--pApaDa taiyAra karI khavaDAve ne pachI vidAya kare. amArA gharanA jUnA nokara vaDila zrI mehanabhAI bhAvasAra je Aje 87 varSanA hoI haju jIvaMta che, e vaLI zALAmAM AvI roja badAma--sAkara khAvA ApI jAya. Ama meM 10 varSa sudhI vaibhava ane lADasukha anubhavyAM. paNa pachI Arthika sthiti bagaDatI bagaDatI daridrAvasthAe pahoMcI, pitAe muDI badhI saTTAmAM sApha karI nAkhI hatI, jethI e muMbaI javA upaDayA ne rAtre mAtAnA AzIrvAda levA AvyA. rAtanA 10 AsapAsa thayA haze. gharanI sthiti joI mAtA-putra raDI paDayAM. Ama mAtA putrane jIMdagImAM prathama vAra me` raDatAM joyAM. rANA pratApa hato to bhAratanA vIra yoddho, putrAne pAtAnI ja sagI AMkha sAme maratA jovA chatAM enuM haiyuM nahotuM bhAMgyuM. paNa e ja pratApa dIkarInA hAthamAMthI vadhyo ghaTayo roTalAno TukaDo chInavAI jatAM raDI paDayo hato ane akabaranuM zaraNuM zodhavA tatpara banyA hatA. tema pitA paNa bhAre ma hatA, paNa potAnA saMtAnonI dhAra daridrAvasthA joI e raDI paDayA hatA. A prasaMge mArA haiyAmAM eka tumula yuddha macyuM hatuM, paNa Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-10-2 prabuddha jIvana chevaTe to huM rahyo eka bALaka. ekAda be divasa pachI e badhuM huM bhUlI gayo hatA. kaMi bIjA chekarAonI dekhAdekhIthI me eka vAra sarasa koTa ane dArIvALA bUTa banAvI devA mATe dAdImAne pajavyA. gharamAM daridrAvasthA pUrabahAramAM khIlI rahI hatI. ethI dAdImA zuM javAba de? ethI emaNe mane khALAmAM besADI mArA mukha para vAtsalyabharyAM hAtha pheravatAM jaNAvyuM ke "beTA ! have ApaNI pAse paisA kayAM che ? paisA Avaze eTale huM badhuM ya karAvI daIza, paNa ApaNe evI TavA ja nA pADavI joIe ane tuM to DAhyo che. jo ne kaI mANasA garIba che. emanA che.karAM eve kajIyA kare che? mATe hoya enAthI calAvI laIe. ethI bIjAne tyAM jaIe toya bhArarUpa na banavAthI vahAlA lAgIe. uparathI koInuM kAma paNa karI chUTIe, mATe jeTalI TaeNvA vadhu pADIe eTalA ApaNe ja herAna thaIe chIe.' potAnA suMdara ane lADakoDamAM ucharelA lADakavAyA bALakanI A mAgaNI pUrI na karavA badala dAdImAnA haiyAmAM bhAre valApAta cAlI rahyo hato. e vyathA parAkASTAe pahoMcatAM emanI AMkhAmAMthI Tapaka Tapaka AMsu kharavA lAgyAM ane peAtAnA pautranA dehane palALI nAkhI e raDI paDayA. A joI huM paNa mAtAmahIne vaLagI paDI--emanI chAtImAM mAthuM bharAvI raDI paDayo. mArI mAtAmahInA azrumAM eTalI vyathA hatI eTalI tAkAta hatI---ke emanA eka eka azrue mArA para lAgelA mAhamAyAnA saMskArakavAne eka pachI eka bhedI nAkhyA. huM ethI svaccha banyo, meha mAro UDI gayA. ethI me jaNAvyuM ke mA, mA, raDazo nahIM. have e vastuo huM kadI nahI mAMguM. paNa mArA. e uttaramAM putranI dInatA, oziyALApaNuM. ane lAcArI joI e vadhu raDayA ane mane paNa khUba raDAvyA. 'arere ! uDIne AMkhe vaLage evA mArA bALakanuM, he bhagavAna! teM ATaluM sukha paNa jhUMTavI lIdhuM? enI pavitra zAMta mUrti joI mArA haiyAmAM jarAye karUNA nathI pragaTatI ? evI prArthanA karatAM gadagada kaMThe e mukha 52 vAtsalyabharyo hAtha pheravI rahyA hatA. e hAthe mArAmAM koI agamya tatvanA saMcAra thayA hoya ema me anubhavyuM. ethI bhagavAne bhale kadAca emanI prArthanA nahIM sAMbhaLI hoya, paNa mArA aMtarAtmAe te| sAMbhaLI. mAro aMtarAtmA ethI vahelA jAgI gayA ane e divasathI mAtAne mArA jarAye ochuM na Ave e khAtara meM koTa--buTanA to mAha cheDayo, paNa e divasathI kadI pAI paisA ke koi khAvAnI cIjanI paNa maiM mAMgaNI nathI karI. ulaTuM dAdImAne mAre khAtara saheja paNa ciMtA ke udAsInatA na sparzI jAya--e mATe huM haMmezA prasannacitta ane AnaMdamAM rahevA lAgyo ane je hAya tethI calAvI letA. pitAnA mitrA kayAreka ApI jatA to kayAreka dAdImA meLavI mane ApatA tyAre ja huM khAto. A kAraNe mananA saMyamanI sAdhanA kaMIka vahelI zarU thai. Ama 10 varSa sudhI huM lADakoDamAM ucharyo hato. paNa mArI mAtAmahIne kAraNe varSonA e vaibhava saMskAra kharI paDayA ne sAduM jIvana jIvavAnA ane hAya tethI calAvI levAnA mArA jIvananA eka mULagata svabhAva jathaI paDayA hoya tema mArA jIvanamAM moTuM parivartana AvI gayuM. ne tyArathI Aja sudhI sAduM jIvana ja huM jIvato rahyo chuM. mAruM samagra jIvana Arthika saMkaDAmaNamAM vItyuM hoI, dAdImAe nAkhelA e saMskArone kAraNe huM aneka upAdhiomAMthI bacI zakayo chuM. Aje mArA jIvanamAM je ka MI sArUM tattva che emAM mArI mAtAmahInA ja moTo hAtha che, ane mArI mAtAmahI paNa eka sAmAnya sannArI nahAtAM, paNa atyaMta buddhizALI ane DahApaNanA 109 bhaMDAra hatAM. gAmamAMthI aneka vaDIlo emanI pAse besavA ane salAha levA AvyA karatA. mArA pU. gurUdeva paMDitajI jaTAzaMkara motIrAma jemanI pAse 14 varSanI uMmara sudhImAM meM saMskRta-- bhAMDArakaranI be buko ane pAMca saMskRta kAvyo karelAM, e mAre tyAM mArI e dAdImAne nAnI bAIne eka vAra maLavA vinA rahetA ja nahIM. AvyA pitA be varSa muMbaI rahyA. emaNe tyAM je du:kha veThayuM che enI yAda Aje paNa mane ati namra ane IzvarecchAne adhIna banavAnI preraNA ApyA kare che. be va mAM pahelIja vAra eka mitra pAsethI rUA. pAMca uchInA laI mAre mATe halavA tathA dhAtI bheTo eka mitra sAthe mokalyo to amArA jevA kamabhAgInA pApe e bhAInA TUMka ja upaDI gayo. A banAve mArI karmasidhdhAMta paranI UMDI zrAddhAnuM bIja nAkhyuM. viramagAma bhaNavA gayo tyAre dAdImAnAM kahevAthI pitAe mane eka sarasa koTa ane dorIvALA bUTa sIvaDAvI ApyA. pAMca varSa pachI IcchA pUrI thatI hatI, jethI koTa--buTa sAmuM joI rahyo- ghaDIbhara dila nAcI muM. paNa e buTa--koTa mATe dAdImAe keTalA valApAta karyo hatA--keTalA AMsu sAryAM hatAM.--enI smRtithI mAro meha utarI gayo. ethI enuM AkarSaNa to na thayuM te na ja thayuM, ulaTo koMika tiraskAra chUTayo. AthI zALAmAM huM ghaNI vAra koTa--bUTa vinA ja jato. e yuganA niyama pramANe mArA pU. gurUdeva zrI vADIlAla parazeAma je Aje haju hayAta che eozrI mane zALAmAMthI kADhI mUkatA. huM carcAmAM UtaratA. pariNAme me gherathI aMgarakhuM maMgAvI paheravA mAMDayuM ne Ama AkhI hAIskUlamAM huM eka vicitra prANI dekhAvA lAgyo. AjathI 13 varSa pahelAM mArA ci. vADIlAlanA lagnaprasaMge sahunA AgrahathI koTa sIvaDAvavA paDelA. paNa eka ja kalAka paherI kADhI nAkhelo, je Aja paNa e ja sthitimAM mArA bATamAM sacavAI rahyo che. bUTa to bhaNavA gayo tyAra pachI kadI paheryA ja nathI. dArdImAe sAdAIthI rahevAnA je mAtra phUMkayA hato ene pariNAme sAdAI mAro jIvanasvabhAva banI gayo che. pathArImAM kathA godaDI ja mane phAve. mArI ci. pautrI pratibhA pUche ke 'dAdA! tame gAdalAmAM kema sUI jatA nathI ?' te| huM kahuM ke 'gAdalAmAMthI mane paDI javAnI bIka lAge che. jyAre jyAre muMbaI--amadAvAdathI pAchA pharUM tyAre vidyArthIo pUche ke 'gurudeva ! kaI--kaI philmo joI? kai kai hoTalAnI mulAkAta lIdhI ?" jvAba ApuM ke 'mALuM e to yAda ja na AvyuM.' pAse hAla to gajavAmAM paisA che, chatAM nathI kadI muMbaInI miThAI ke navI navI jAtanA phUTa-mevA khAvAnI IcchA thai. sArAbhAI roja Agraha karIne cIkU khavaDAve che ne tame jI MdagImAM prathamavAra 'senDavIca' khavaDAvyuM. savAre dUdha-cAha kazuM leto nathI. phakata be vAra bhANAmAM je Ave ethI ja saMtoSa mAnI lau` chuM. A saMskAraghaDatarane kAraNe jIvana sAduM, pezAka sAdA 'bAra mahine be khAdInAM dhotiyAM, traNeka khamIsa ane 2~3 TopIo e ja mAro parigraha. mATe bhAge pagamAM caMpala paNa na heAya. nathI sIvaDAvyAM kadI koTa-kAMDI ke nathI paheryA kadI istrIvALAM kapaDAM. maraNa ho ke paraNa, gAma ho ke paragAma, hALI hoya ke dIvALI-basa eka ja jAtanA pozAka ane te paNa ghaNI vAra sAMdhelA athavA thIMgaDAMvALA. muMbaI Avyo tyAre mitrAnA AgrahathI khutra ci. bAbue game tyAMthI khAdI meLavI be mArA khamIsa ane be TopI UbhAM UbhAM sIvaDAvI dIdhAM hatAM. nathI vAparI kadI beTarI (TArca), nathI paherI ghaDiyALa ke nathI vAparI-1959nI sAla sudhI sALAe bheTa ApI tyAM sudhI--InDIpena. tyAM sudhInuM mArUM badhuM ja lakhANa holDarathI ja lakhAyeluM che. pUnA tatvajJAna vidyApIThavALA roja lakhe ke tamAro eka suMdara phoTo tu Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 prabuddha jIvana tA. 1-10-62 mokale, paNa zuM kahyuM? jIMdagImAM Aja lagI phoTo kadI paDA kesabADa-baraDI paryaTana vyo hoya tyAre ne! AgAmI zaradapUrNimAnA anusaMdhAnamAM zrI muMbaI jaina mArI dAdImAM mArI 17 varSanI umare gujarI gayAM. sevAmAM khaDe page hAjara hatA, paNa rAtre kaMIka ThIka lAgavAthI pitAnA yuvaka saMgha taraphathI saMghanA sabhyo tathA temanA kuTuMbIjano mATe muMbaIthI Azare 125 mAIla dUra AvelA kosabADa-hIla. kahevAthI sUI gayo. rAtre 1 vAge dAdImA dhabAi gayA. uja tathA beraDI javA AvavAnuM tA. 13 mI tathA 14 mI oNkaTobara garAthI mAMdA paDe ema dhArI, mane na jagADe. aMtakALe dAdImAne ema be divasanuM paryaTana gaThavavAmAM AvyuM che. A mATe paryameLApa nahI karAvavA badala huM khUba raDayo. raDo to kharA TanamAM joDAvA IcchanAra sabhya vyakita dITha rUA. 18 ane daza varSa paNa jIMdagImAM prathama vAra mArA pitA ne huM sAmasAmAM ekaThA nIcenAM bALakonA rUA. 12 ApavAnA raheze. A paryaTana mATe thaI gayA. pitA atyaMta prabhAvazALI. teja emanuM sahana na thAya. ne nakakI karavAmAM AvelI sTeTa TrAnsaporTanI basa pAyadhunI polIsa. kadI emanI sAthe boluM, na kadI patravyavahAra karUM. bhANe beThA sTezana uparathI tA. 13 mI oNkaTobaranA roja baporanA sADAbAra hoya te bhAgI jAuM. paNa Aja ame ekameka sAmasAmA thai vAgye upaDaze ane royala operA hAusa najIkamAM, dAdara khoradAda gayA ane pitAe paNa jIMdagImAM pahelI ane chellI vAra mane sarkalanA basa sTopa AgaLa, kIMgasarkala pahelA jaina maMdira, bAthamAM lai khUba AzvAsana ApyuM. pitAnA snehane Ama AgaLa ubhI raheze, ane bIje divase sAMjanA pAchI pharaze.. prathama anubhava thayo. bAkI na te kadI emanI sAthe boluM. kAma hoya to dAdImA pAse doDI javuM ane temanA maraNa bAda meha paryaTanamAM joDAnAra bhAI-bahenoe loTo, Torca ane jarUrI beDIMga sAthe nabhAI ke moTo thayA pachI mArA ci. bAbu dvArA pUchAvate, chatAM levAnAM raheze. A paryaTana parimita saMkhyA mATe yojAyeluM hoIne. neha atyaMta tIvra. rAtre ughADA page bahAra gayo houM, saheja tA. 9mI sAMjanA pAMca sudhI paryaTanamAM joDAvA IcchanAra sabhyoe hAlo houM ke kaI udArInatA dekhAya te aDadhA thaI jAya ne saMghanA kAryAlayamAM niyata dara mujabanI rakama bharI javAnA. mArA putra-putrIo mAraphata ghaDiye ghaDiye mArI tapAsa le. rahe che. mArA anubhavamAM chelle AjanA pramukha zrI lIlAvatI bahenane kAraNe mArA ra0 varSanA junA nekara bhAI phAlacaMda maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha bhAvasAranuM smaraNa thAya che. jIvananAM pAchalAM varSe rUA. 6 nA mAsika pagArathI eNe munizrI nyAyavijayajI pAse sAbhAra svIkAra gALelAM. tyAre enI jIbhe ghaNI vAra zrI lIlAvatI bahenanuM ja nAmaraTaNa cAlyA karatuM. e atyaMta pavitra kaMTaka chAye paMtha: cAra bhAga: lekhaka: zrI cunIlAla vardhamAna zAha, ane saraLamUrti AtmA hato. vaphAdAra paNa puro. svabhAve zIta- prakAzaka: gAMDIva sAhitya maMdira, kiMmata kula cAra bhAga rUA. 20.. LatAne avatAra. mArI sAkhapADozI hoi e mArI bAjunA DhALiyAmAM paDI rahe. enA aMtima divasomAM zarIra enuM khuba kaLatuM. paNa garIbanuM koNa hoya? huM enuM zarIra dAbavAnuM bApunA patro zrI chaganalAla jozIne: saMpAdaka: zrI chaganalAla kahuM paNa e 'tamArI pAse?" kahI InkAra kare. chevaTe meM ene jozI, prakAzaka: zrI navajIvana prakAzana maMdira, amadAvAda , khUba samajAvI enI anumati lIdhI. A kAraNe evA pavitra kiMmata rU. 4. AtmAnI sevA karavA badala huM mArI jAtane dhanya mAnuM chuM. vyavahAradaSTie sevaka-sevyanA bhedabhAva bhale hoya, paNa vizvadaSTie te ApaNe sahu samAna ja chIe evo vicAra AvyA vinA nathI ApaNe dabAyelAonI sevA karI zakatA ke nathI akSara ArAdhanA: (zrI karasanadAsa mANekanI kRtione pratinidhi. caDelAonI sevA laI zakatA. pariNAme bhedabhAvanI khAIo bhUta saMcaya) saMpAdako: zrI rAmaprasAda pre. bakSI, anaMtarAya ma. rAvaLa, aMtakALe paNa pUrAtI nathI ane ApaNe ema vaheMcAyelA amRtalAla bha. yAjJika, prakAzaka: zrI karasanadAsa mANeka paSTipUrti rahIne ja raste paDIe chIe. sanmAna samAraMbha samiti: kiMmata rU. 6 Ama mArA svabhAvanI je bAjuo huM rAmajyo chuM e meM kahI batAvI che. Ama chatAM mArAmAM je kaMI uNapa hoya e zodhI batAvavAnuM kAma te mitronuM ja gaNAya, ke jethI mAruM sajI le zuMgAra: te vizva saMhitA maMDaLa: lekhaka: zrI vAghajI aMtarAvalokana karI e uhApohane dUra karavA huM prayatna karI zakuM. govidajI desAI, prakAzaka: zrI vikrama derAI, 14, gaNezavADI, muMbaInuM pravRttizIla jIvana hovA chatAM samayane bhega ApI ahIM AvavAnI Apa bhAIbahenoe je tasdI lIdhI che. pUnA 4. kiMmata rUA. 1.40. sAthe mane zAMtithI sAMbhaLyo che e mATe huM Apano AbhAra mAnuM che. sAthe jemanI kRpAthI ApanI samakSa UbhA rahevAno ane belavAne prasaMga prApta thayA che evA zrI paramAnaMdabhAIne te huM bhAre jaina dharmane prANa : (paM. sukhalAlajInA jaina dharma aMgenAM. NI banyo che. uparAMta 3ra varSathI jemanuM nAma avAranavAra sAMbhaLavA keTalAMka lakhANone saMgraha), saMpAdako: paMDita dalasukhabhAI mAlamaLeluM evA pramukhazrI lIlAvatIbahenanAM darzana karavA mATe huM mArI jAtane bhAgyazALI mAnuM chuM, Ama mArA jIvanamAM je je kaMi vaNiyA ane zrI ratilAla dIpacaMda desAI; prakAzaka: zrI rasikalAla nAnA moTA anubhavo thayA, emAMthI jeTajeTalA samRtie caDyA | DAhyAbhAI korA, 48, govAliyA TeMka roDa, muMbaI 26, prApti sthAna: e ApanI samakSa raju karyA che. e AzAe ke emAMthI ApaNe kaMika meLavavA yogya hoya te meLavI jIvanavikAsamAM ene gUrjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhI rastA, amadAvAda; kiMmata rU. 2. upayoga karI zakIe. chevaTe to ApaNe sahu sAdhako ja hoi eka sAdhakanI draSTie ja meM mArA anubhave raju karyA che. chelle citrAMgadA: eka maulika rasadarzana: lekhaka: prAdhyApaka bAlapharI vAra sarvane AbhAra mAnI pharI prasaMge maLavAnI AzA sAthe besI javAnI huM rajA mAguM chuM. candra parIkha, prakAzaka: zrI. gUrjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhIroDa, samApta ratilAla maphAbhAI zAha amadAvAda, kiMmata rU. 2. mAlika : zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha; mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mukaNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI. " Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. No. B-4266 - vArSika lavAjama rUA. 4 | = paddha jIvana prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 24: aMka 12 muMbaI, okaTobara 16, 1962, maMgaLavAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 chUTaka nakala: 20 nayA paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA sarpadaMza ane maMtrazakita viSe pUjya kedAranAthajI sAthenI carcAvicAra! (zrI kedAranAthajI eka satata ciMtanazIla saMtapuruSa che. sva. kizoralAla gha. mazarUvALA temanA vize gurubhAva dAkhavatA-A prakAranI temanI khyAtithI aneka bhAI bahene varSothI temanA pratye AkarSAtAM rahyAM che ane aMgata samasyAonuM samAdhAna zodhatAM rahyAM che. "viveka ane sAdhanA" e temanI maulika vicArasaraNI rajU karatuM ane anekane mArgadarzana-jIvanadarzana--ApanuM bahu jANItuM pustaka che. A pustaka vAMcatAM, zuddha bauddhika bhUmikA upara temanA samagra ciMtananuM nirmANa thayeluM che- AvI chApa sAmAnya vAMcakA citta upara uThe che. temanA vize bIjI eka evI mAnyatA pravarte che ke, sarpa karaDayo hoya evA koI paNa mAnavIne teo maMtrazakita vaDe daMzamukata-viSamukata-karI zake che. vijJAnanA yugamAM jaladIthI svIkArya na bane evI temanA vizenI A mAnyatAe temanI najIkanA amuka mitrAmAM khUba carcA UbhI karI ane A bAbatanuM kedAranAthajI pAsethI samAdhAna meLavavA temaNe prayatna karyA. temanI sAthenI carcAvicAraNAmAM mAtuzrI mIThIbAI kaeNlejanA AcArya zrI amRtalAla bha. yAjJike mukhya bhAga lIdho hato. temaNe A carcAvicArAne zabdabaddha karIne tathA zrI. kedAranAthajI pAse anumate karAvIne tA. 6-10-62 nA 'jana saMdeza'mAM pragaTa karela che. "pabuddha jIvana' nA vAcakone citana-mananamAM upayogI thaze ema samajIne 'janasaMdeza'mAMne e lekha nIce sAbhAra udhUta karavAmAM Ave che. taMtrI) ekavAra maMtrazakita ItyAdinI vAtacIta karatAM zrI kAMti- Apa kema mukata na karo ? Apa A maMtra jANe che tema zA mATe bhAI modI pAsethI jANyuM ke, zrI kedAranAthajI sarpa daMzanA jAhera na karavuM ? ane Apa A maMtra bIjAne zA mATe na zIkhave? jherane utAravAnI maMtrazakita dharAve che. koNa jANe kema paNa A mArA prazna zrI nAthajIe khUba gaMbhIratAthI sAMbhaLyA prakAranI zakitane huM eka prakArane vahema mAnato Avyo hovAthI ane pachI kahyuM : "have tamAre bIjuM kazuM pUchyuM che?" meM kahyuM : zrI. kedAranAthajI maMtrataMtramAM mAne e vastu ja mane gaLe UtaratI "nA, mAre je kAMI pUchavAnuM che te mArA A be praznamAM AvI nahotI. kizoralAla mazarUvAlAe zrI. kedAranAthajInA mArgadarzana jAya che. paNa mAre vadhu spaSTatApUrvaka mAruM draSTibiMdu 2ja karavuM joIe. dvArA ja potAnI vicAradhArAne vivekabuddhinI kasoTImAMthI pasAra je vastu vivekabuddhine gaLe na Utare temAM mane vizvAsa besatA karIne parizuddha karI hatI; zrI. nAthajInI jIvanadraSTine jhoka viveka- nathI. eTale mArA praznanI pAchaLa thoDI azraddhAvRtti rahI che e buddhine nirmaLa karI jIvanazuddhi prApta karavA tarapha rahyo che. AvA mAre kabUla karavuM joIe. huM jyAre pahelAM eTale ke, 1940 nA vyakitatvavALA zrI. nAthajI maMtrataMtramAM zI rIte mAne e jovA- arasAmAM mATuMgAmAM raheto tyArano eka prasaMga-eka anubhava rajU vicAravA huM khUba utsuka banyo hato. zrI nAthajI sAthe karuM chuM. mArA eka zikSiAta mitra hatAM. te mane kahetA 'mArI patnInA A aMge vAtacIta karavA mATe mulAkAta vaijI ApavAnI meM thI zarIramAM aMbA mAtAjI praveza kare che.' mane emAM zraddhA na hovAthI kAMtibhAIne vinaMti karI ne te anusAra jahu upara eka zAMta sthaLe me TALamAM kahyuM : "mAtAjI Ave tyAre emanA darzana karIne huM amArI mulAkAta goThavavAmAM AvI. te vakhate zrI. kAMtibhAI tathA paNe pavitra banuM ema IcchuM chuM, mane kahejo ne?" e vizvAsa zrI. ratubhAI koThArI paNa hAjara hatA. : - mitre mArA ToLane na samajatAM gaMbhIra rIte mane eve vakhate bolAmeM zrI. nAthajIne kahyuM : "Apa sarpadaMzanA jherane utAravAne vavAnuM vacana ApyuM. e daMpatI mAre tyAM avAranavAra AvatAM maMtra jANe che ane Ape ghaNA lokone sarpadaMzanuM jhera maMtrathI ane amAro saMbaMdha mITho hate. ekAda mahinA pachI eka divase utAryuM che ema meM zrI kAMtibhAI pAsethI jANyuM che te aMge mAre rAtre ATha-sADAATha vAge e mitra AvyA, ane mAtAjI Apane prazna pUchavo che.". padhAryA hovAthI darzanano lAbha tamane paNa maLe te mATe tamane - zrI. nAthajIe gaMbhIratApUrvaka kahyuM : "tamAre pUchavuM hoya te teDavA Avyo chuM ema kahyuM. huM gayo. temanAM patnInuM mukha juduM ja pUchI zako cho." lAgyuM. badhAM loko 'je aMbe, je aMbe' karatAM hatAM. "mAtAjI' bhautika jhera maMtrazakitathI kaI rIte dUra thAya? ' nRtya karatAM hoya te rIte badhAne kaMkunA cAMdalA karatAM hatAM. huM meM kahyuM: "sApa jene karaDe tenA zarIramAM sApanuM jhera dAkhala emane page lAgyo. mane cAMdalo karyo. pachI mAtAjIe mane kahyuM: thAya e bhautika vastu che, sthULa vastu che. maMtrazakita e zabda- 'tamAre kAMI pUchavuM che?' meM kahyuM, 'hA'. mAtAjIe prazna zakita che. evA zabdonuM uccAraNa karavAthI sarpadaMzanuM jhera e zarIra- pUchavAnI anumati ApI eTale meM pUchayuM : "kAlidAsa, bhavamAMthI kaI rIte bahAra nIkaLe ? TUMkAmAM, zarIramAM pravezeluM bhautika bhUti ane bhAsa kayAre janmyA hatA te Apa kaheze?" mAtAjIe jhera maMtrazakitathI kaI rIte dUra thAya ? ane bIjo prazna: jo maMtra- gusse thaI kahyuM: "tame mazkarI karI rahyA che, AvA te prazna hoya?" zakitathI sarpanuM jhera kADhI zakAtuM hoya to teno upayoga Apa mAnava meM kahyuM : "Apa vizvajananI che, trikALajJAnI che te jo Apa kalyANArthe kema na kyo? je koI sarpadaMzanA rathI pIDAtuM hoya tene Ane javAba Ape te amArA ghaNA vidrAnI mahenata bacI jAya.' Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 prabuddha jIvana ' tA. 16-10-2 badhA bhakatajanoe huM zrAddhALu hovAne Aropa mUkI cAlI javA joIe e kharuM. kadAca huM nAnapaNathI rASTrIyatA tarapha na vaLyuM hota kahyuM ane huM cAlI nIkaLyo. mArI manovRtti kyA prakAranI che e te meM A badhI maMtravidyA vagerene bauddhika rIte samajavA prayatna darzAvavA meM Apane A kisso kahyo che." karyo hota. paNa mAre spaSTapaNe kahevuM joIe ke badhI ja vastuo zrI nAthajue mane sAMbhaLyA pachI kahyuM: "tamArA kahevAnI buddhi dvArA rAmajI zakAtI mAMthI, eTaluM ja nahi paNa buddhi maryAdita atalaba huM rAmAnuM chuM. buddhinuM kArya, kArya---kAraNane samajAvavuM e che zakita che, enI keTalIka . zakitao buddhi na kaLI zake tevI eTale tame buddhiA dvArA maMtrazakitathI zarIramAMnuM jhera kaI rIte Utare paNa hoI zake che. A vastu tame svIkAro te ja maMtravidyAnuM kazuMka che te jANavA mAge che, ane huM buddhigamya rIte tamane A rAmajAvuM samAdhAna thaI zake... tema IcchA che ...." huM tarata ja bolI UThyo : " jI hA, mArI zabdamAM paNa kaMIka adhika zakita hoya che.' e ja IcchA che. " - - - - - zatkAra vizenuM daSTibindu meM pU. nAthajIne A vize vadhu spaSTatA karavAnI vinaMti karI zrI nAthajI atyaMta gaMbhIratApUrvaka belaNA : "huM nAno hato tyAre . nAthajIe maMtrazakita upara bhASya karatAM kahyuM : "zabdamAM - tyAre mAnavakalyANanI draSTithI huM mArA guru pAsethI sarpadaMzanAM paNa kAMIka adhika zakita hoya che. udAharaNa tarIke koI sAdhAraNa jherane dUra karavAno maMtra zIkhyo hato. camatkAra vizenuM mAruM draSTi vyakita hukama kare ke, "phAyara" (geLIbAra karo,) te tenI kazI asara biMdu spaSTa karI dauM, mane camatkAramAM rasa nathI; enI mAre mana , jovAmAM nahi Ave. paNa yogya lazkarI amaladAra te ja zabdonuM khAsa kiMmata nathI. je koI zakitane upayoga mAnavakalyANa mATe uccAraNa karI hukama kare te tarata ja baMdukamAMthI goLI chUTavA je thAya te zakita mArI draSTie nirarthaka che. jo koI pANInuM dUdha lAge. A uparI adhikAra paratve zabdomAM kAMIka vivakSita zakita banAvI zake che te dUdhane upayoga sAmAjika jarUriyAta mATe na thaI hoya che te samajI zakAze. ke te evI satkArI zakitanI kazI kiMmata nathI; e te mAtra "te ja pramANe dhAtunI goLIo ApaNe hAthe pheMkIzuM to takamAM jAduI khela ke yukitabAjI kahevAya. temAM rasa levo e paNa tenuM vedhaka ke saMhAraka pariNAma jovA nahi maLe, paNa te ja gALIe aSarasa lIdhe gaNAya ema huM mAnuM chuM.' baMdUka jevA sAdhana-yaMtramAMthI choDavAmAM Ave to tenI vIMdhavAnI ane huM arpajhera utAravAno maMtra zIkhyA te mAnavajAtine ' vinAza karavAnI zakita tarata vyakata thaze. upayogI baI paDAya e draSTie. e maMtranI siddhi mATe mAre ghaNA A be udAharaNa uparathI "zabda" e kevaLa "zabda" nathI kaDaka niyamonuM pAlana karavuM paDe che. paNa maMtrabaLathI sarpanuM jhera ane 'goLI ' kevaLa gALI nathI. khA jema bhautika skULa bAbatamAM utArI zakuM chuM ne rojIrA. sarpanuM jhera utAravAnI mArI paddhati zakitane AvirbhAva thAya che, tevI ja zakita sUkSma manataraMganI AvI che. sarSa je mANasane karaDayo hoya te mANasane prathama te thAMbhalA bAbatamAM paNa pragaTa thAya tevo khULa saMbhava che. A uparathI " ke evI koI varane sAthe bAMdhavAne hoya che. tema na karIe to e spaSTa thaI zake ke maMtra' e kevaLa zabda nathI, paNa temAM kazuMka rANA mArA jevA maMtra utAranArane karaDe ane utAranAra marI, sAmarthya hovuM joIe ema kahevuM paDaze." jAya. kaDaka bAMdhyA pachI maMtrelA dANA enA upara nAkhavAthI te pachI zrI nAthajAe mananI gUDha zakitanuM vivaraNa karatAM kahyuM : e sarSa e cArAnA zarIramAM praveze che ane ene karaDavAnuM kAraNa "tamAre savAre pAMca vAgyAnI gADImAM javuM che. tame roja atUTa pUchuM chuM. mArA upara paga paDa hatA athavA mane herAna karato hato nidrA laI zako che, Ama chatAM cAra vAge UThavuM hoya to barAbara vagere kAraNo sarpa kahe..." nAthajIne vacce aTakAvIne meM pUchyuM : cAreka vAgye UThI jAo cho. A khApaNA badhAne anubhava che. sarpanI kaI bhASA hoya? rApe saMskRta, hiMdI, gujarAtI, aMgrejI, Ane ze bauddhika khulAse Apaze ? saMkalpabaLa che te buddhi na ke nya... vageremAM vAta kare ?" zrI nAthajIe tarata ja kahyuM : "e kaLI zake tevI rIte kArya kare che ema kahevuM rahyuM." che. zarIramAM sarSanuM citta pravezeluM hoya che. eTale sarpacitta je mArUM saMkalpabaLa bIja upara zI rIte asara kare? zarIramAM pravezya hoya te zarIradhArInI bhASA bole che. bhASA to meM kahyuM : "paNa AvuM saMkalpabaLa ApaNA potAnA citta saMjJA che eTale zarIradhArI cittanI bhASAmAM sarpacitta vyakata thAya." upara asara karI zake. mAruM saMkalpabaLa bIjA upara zI rIte asara meM mauna rAkhyuM. re?" kobrA jahadI mAnI jaya che. " zrI nAthajIe kahyuM: "kema, koI prabaLa saMkalpavALe mANasa zrI. nAthajIe kahyuM : "pachI e sarpane rAmAvIne UtaravAnuM bIjA mANasane avAra nathI karI zakato ? gAMdhIjInA saMkalpabaLe hatuM eTale sarSa mAne ane te rAtre jAya. eTale zarIra jheramukata keTalA badhA mANasonA cittamAM rASTrabhakita ke rASTriya jo jAgrata hAnI jaya. kobrA jaladIdhI mAnI jAya che; pAtaLe tirase kurasI karyo hato ? hiTalara- musolinIe emanA dezanA mANasone kaMyAM gAMDA nAme oLakhAtA sarpa jaladI nathI utarato. meM AvA aneka rApenei nahotA banAvyA ? mAnava mana ke citta e gUDha vastu che. temAM utAryA che." ' meM kahyuM : "nAthajI, moTA bhAganA saMpe jhera vagaranA hoya che akalpya zakita che. dIvAsaLI saLagAvavI ke baTana dabAvIne vIjaLIthI eTale jhera vinAne sApa karaDayo hoya te daMzathama UbhA karI thoDI battI karavI e kAryo jema amuka kriyA karavAthI nizcitavAra pachI geramu hAnI jato haze. tethI sApa: utarI gayo hoya paNe thAya che te ja pramANe maMtrazakitathI koI paNa cokkasa pariNAme ' te to nahi banatuM hoya ?' nizcitapaNe thAya che ja. kAraNa ke temanI pAchaLa nisarganI ane , "zrI. nAghajI hasIne belyA: "rI sarpa karaDayo che tenI khAtrI cittanI zakitaonAM dharme jANIne karelI zAstrIya vaijanA che... kayA pachI ja maMtravidhi kare che. zArpa karaDayo hoya e mANavA Ave mananI zakita vikasAvIne te badhI zakita je zuddha saMkalpamAM tyAre tene mIThuM, maracuM vagere khavarAvuM ane pachI tene temAMthI kAM karI zakAya ane te saM5nI daDhatAM; tIvratA ane ekAgratA vadhArIne svAda na Ave eTalo che. mIThuM khAruM na lAge, maracuM tIkhuM lAge vizvazakitanI sAthe samarasa thavAnuM meM mArA siddha karI zake te -sthA tene jhera caDayuM che ema rAmanuM. pachI ja maMtravidhi zarU thAya." 'teviAmAM kaMIka vizeSa zakita, saMcaravA mAMDe che ane te zakitanI " "te pad Ane bauddhika khuvAra ze?' meM pUchayuM : maMdadathI keTalIka muzkela bAbata paNa saheje siddha thaI zake che. zrI nAthajIe kahyuM : "je prakAra tame bauddhika khulAro AmAM kazI adbhUto nathI, emAM-mitkAra nathI. ane kudaratI aba che pAse nathI. arajabadhI varaku *fthI samajavI dharma pramANe mAnavI manane paNa e eka dharma che. hiMdu vigere Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-62 prabhu ddha jIvana 113 sRSTinA dhameM jema amuka saMjogomAM pragaTa thAya che, te ja pramANe mAnavI manane A dha paNa yogya paristhitimAM yogya prayatAthI pragaTa thAya che ema huM mAnuM chuM..." "paNa, nAthajI, ApanuM vakatavya sutArkika lAge che, paNa bauddhika saMtoSa nathI ApatuM." kahI meM mAruM draSTibiMdu spaSTa karavA mAMDayuM. "mAnavamananA dharmo kayA?--e jyAM sudhI na samajAya tyAM sudhI ApanuM vakatavya gUDha rahe che. mananI koI zakita hoI zake ke je bIjAnA zarIramAMthI sthULa jhera paNa kADhI zake ? A vastu nathI samajAtI." buddhi na samajI zake tevI zakita hoI zake che. | zrI nAthajIe kahyuM: "bauddhika rIte A vastune huM samajAvI zake tema nathI e to meM tamane pahelAM ja kahyuM che. buddhi na samajI zake tevI zakita hoI zake che te mAnyA sivAya A bAbata nahi samajI zakAya. buddhi samaje ke na samaje paNa AvI vastuo bane che te hakIkata che. eka vAra sAbaramatI AzramamAM koI eka jaNane sarpa karaDayo hato. gAMdhIjI AvA maMtrInI zakitamAM nahotA mAnatA. tethI jene sarpa karaDayo hato tenA daMzane bhAga kApIne tene piTAsa parameganeTa lagADatA hatA. tyAM maganalAla gAMdhIe gAMdhIjIne kahyuM ke, kedAranAthajI maMtrathI sarpanuM jhera utArI zake che te temane bolAvIe to? gAMdhIjIe mane bolAvyo ane meM e mANarAne sarpadaMzathI caDeluM jhera utAryuM. tyArathI mArA AhAravihAranA niyamapAlana pratye gAMdhIjI samabhAva rAkhatA ane huM AzramamAM houM tyAre tenuM rAsta pAlana thAya tevI sUcanA temaNe ApelI. atyAra sudhImAM sarpadaMzanA kissAo meM jeTalA hAthamAM lIdhA hatA temAM niSphaLatA kayAMya maLI nathI, eTaluM ja nahi paNa AdhAzIzI, vIMchInA DaMkha, ekAMtariyo tAva ke kamaranI lacaka paNa maMtrazakita dvArA utArI zakuM chuM e paNa mAre spaSTa kahevuM joIe.' kAryakAraNane samajAvavAnuM kArya buddhinuM che te draSTie buddhine saMtoSa thAya teve khulAro. huM ApI zakuM tema nathI. bauddhika khulAse zodhavAmAM 'mane rasa hato paNa te banI zakyuM nathI. mane te maLyuM nathI, paNa tethI hakIkatamAM pharaka paDato nathI. . - mAnavI kalyANa arthe ja upayoga karavAnuM hoya hAzmIna InsTITayuTavALA 3. devarasa mane maLyA hatA. huM rArpajhera maMtravidyA dvArA utArI zakuM chuM tema sAMbhaLIne teo mArI pAse AvyA hatA. te kahevA lAgyA: "Apa jo sarpadaMzanuM jhera taMtra dvArA utArI zakatA ho, te amArA jherI sApa karaDAvIne mANasa tamArI pAse lAvuM tenuM jhera utArI Ape." meM De. devarasane kahyuM : "Ama karavAnI mane mArA gurunI AjJA nathI. svAbhAvika du:kha ke Aphata nivAraNa mATe maMtravidyAne upayoga karavo ema mane mArA gue kahyuM che. pradarzana arthe Ane upayoga karavAne na hoya; Avo camatkAra batAvIne lokonI mugdha prazaMsA meLavavAnI na hoya; mAnavI kalyANa arthe ja AvI zakitane upayoga karavAno hoya evI mArI manovRtti che. - koIe mAthuM du:khatuM hoya te te utAravAnI davA zodhI hoya te e davAnuM pArakhuM karavA mATe mAthuM parANe dukhADavuM e kevI behudI vAta che! koIe hADakuM besADI Ape tevI kuzaLatA prApta karI hoya to tenI kuzaLatAnI parIkSA karavAM mATe hADakuM bhAMgavuM tenA jevI vAta che. koIne jherI sarpa karaDo hoya jarUra tame ene mArI pAse mokale. agAu kahyuM che tema A maMtravidyA zIkhavA pAchaLano mAro preraka hetu te mAnavI du:khanivAraNane hato, eTale koIne sarpadaMza thayo hoya to tene madada karavAnI mArI mAnavapharaja che ane tema karavAmAM huM AnaMda anubhavuM chuM." - - - - ' ' zrI. nAthajInI vicArasaraNI huM barAbara samajI zakatA hate. ' temanuM draSTibiMdu paNa mAnavI gauravane ucita hatuM, paNa buddhine vAta samajAtI nahotI. buddhinI zakita maryAdita che ane e maryAdita zakita na samajI zake tevI zakita hoya che ema svIkAravAthI ja A vastu samajAI zake tema che. eTale pachI nAthajIne meM bIjo prazna pUchayo "te Apa sarpadaMzanA kissAo ame lAvIe to tene upacAra karavA taiyAra cho ne? ame A vastune jAhera karIe?" sarpadaMzanA kissAo vakhate mane belAvI zake che sarpadaMzano kisso banyA hoya te bIjuM badhuM kAma choDIne tarata ene ja hAthamAM levuM joIe e to mArI pharaja che. temAM pUchavAnuM zuM hoya ? loko A bAbata vize jANe te mane harakata nathI. mULe to, mAnavakalyANanI draSTi thI ja meM A maMtrasAdhanA karI hatI ne? eTale koI paNa mANasanA du:khamAM huM upayogI thaI zakuM to tema karavuM mAruM kartavya che. tame khuzIthI sarpadaMzanA kissAo vakhate mane bolAvI zako cho." nAthajIe kahyuM. chello prazna pUchayo : "to khApanI vidyA koI supAtrane ApI jAo kharA? Ape vo vicAra karyo che khare? mAnavakalyANanI vighA bIjAne ApavI joIe e khullI hakIkata che. te e vize ApanuM zuM maMtavya che?" zrI nAthajIe kahyuM : "A maMtravidyAnI siddhi mATe kaDaka niyamapAlana jALavavA paDe che eTale e vighA ApI zakAya tevA mANase ochA maLe. huM yogya mANasa maLe ane kaDaka niyamonuM AjIvana pAlana karavA taiyAra hoya te jarUra A vidyA ApavA IcchuM chuM. aMte to AvI vidyAne viniyoga mAnavakalyANa arthe ja thavo joIe." pachI zrI nAthajIe kahyuM : "A bAbatanI carcA meM 'viveka ane sAdhanA' nAmanA mArA pustakamAM karI che. temAMthI 'vyakata - avyakata vicAra' ane 'mana : zakitanI zodha' e prakaraNo vAMcI javA mAro Agraha che." zrI. nAthajI sAthenI A vAtacIta pachI A bAbata vize ghaNA vicAra mArA manamAM ghoLAyA kare che. zrI. nAthajIe kahelAM prakaraNe huM cIvaTapUrvaka vAMcI gayo. A vize zrI. nAthajInI maulika vicAraNA ane draSTibiMdu joIne navI draSTi paNa prApta thaI che, paNa tethI te bauddhika saMtApa thAya tevI ja rIte A gUDha zakitane jANavAnI jijJAsA vizeSa vadhI che ane A gUDha zakitane mAtra vahema tarIke na gaNI kADhavI joIe tevI pratitI mATe paNa buddhi A dizAmAM UMDe vicAra karI rahI che. mArA jevA vicAra karanArA sAthe sahabhAgI banavA mATe ATalA vistArapUrvaka A badhuM lakhyuM che. amRtalAla yAjJika taMtrI noMdha A prazna upara kAMI paNa TIkA-TIppaNa karatAM mArI samajaNa ane anubhavanI maryAdAnA kAraNe huM khUba saMkoca anubhavuM chuM. pU. nAthajI (paricita vartulemAM zrI. kedAranAthajIne nAthajI' evA TUMkA nAmathI oLakhavAmAM Ave che.) sAthe mane ghaNAM varSonA saMbaMdha che. eka pavitra puruSa tarIke, eTaluM ja nahi paNa, eka svataMtra ane niDara vicAraka tarIke temanA vize mane khUba Adara rahyo che. temanI sAthe aneka bAbate temaja aneka ghaTanAo aMge carcA karavAnuM sadbhAgya mane prApta thayuM che. temanI vicAraNA sAmAnya rIte vizada tarka ane buddhinI bhUmikA upara cAlatI hoya che ane tethI meM temanAthI aneka vAra bauddhika hUMpha anubhavI che. Ama chatAM ema koI. na mAne ke temanI sAthe badhI ja bAbatamAM haMmezAM maLatA thavAnuM banyuM che. temanuM pustaka "viveka ane sAdhanA" meM vAgyuM che. temAM jaNAvelA koI koI vicAre sAthe saMmati na anubhavatAM te vize temanI sAthe meM carcA paNa karI che. Ama chatAM aneka viSayone AvarI lete e grantha eTalI Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 prabuddha jIvana tA. 16-10-6 - - - -- libara thI tarIke nI mUvatA jhINavaTathI meM vAMcyuM nathI tema ja temAM nirUpavAmAM AvelA badhA vicAronI meM temanI sAthe carcA karI nathI. sarpadaMza ane te dUra karanArI temanI maMtrazakitathI huM sAva ajANa nahoto, paNa jyAM maMtrazakitanI vAta AvI tyAM pachI bauddhika carcAne avakAza raheto nathI--pachI to e kevaLa zraddhAno ja viSa bane che - ema samajIne A bAbata meM temanI sAthe Aja rasudhImAM cheDI nahotI. ema chatAM e bAbatanI mArA manamAM khaTaka te hatI ja, mArI kalpanAnA nAthajI sAthe A bAbatane mArA manathI meLa berAta naheAte. sadbhAgye AcAryazrI amRtalAla yAjJika ane anya mitroe nAthajI rAmakSa bauddhika samAdhAnanI apekSAe A prazna upasthita karyo ane tenA pariNAme A bAbatamAM nAthajIne zuM kahevAnuM che te upara ApelA lekha dvArA ApaNane jANavA maLyuM. A carcAnI vicitratA evI che ke, temAM rajU karavAmAM AvelI hakIkata-eTale ke koI paNa pArSadaSTa mAnavIne nAthajI maMtrazakitathI dezamukataviSamukata--karI zake che--A hakIkatano InkAra thaI zake tema nathI. alabatta, mArA kamabhAgye A haju mArA pratyakSa anubhavano viSaya banela nathI. ema chatAM paNa hakIkatapaNe nAthajI je kahe che, tene huM saMpUrNa satya tarIke svIkAruM chuM. Ama chatAM teo A saMbaMdhe je khulAso kare che tethI mana pUruM samAdhAna anubhavanuM nathI, eTaluM ja nahi paNa, khulAse buddhine mUMjhavatA ' bIjA aneka navA prazna UbhA kare che, jeno koI ukela dekhAto nathI. prastuta carcA daramiyAna temaNe je aneka vidhAno karyo che tenI ahi eTalA mATe AvecanA karuM chuM ke, te vAMcIne teo A bAbata upara haju paNa vizeSa prakAza nAMkhe. e pAchaLa koI vAdavivAdanI vRtti nathI. carcAnI zarUAtamAM teno camatkAra vize jaNAve che ke, "mane camatkAramAM rasa nathI, enI mAre mana khAsa kiMmata nathI." ema chatAM, teo je maMtra vaDe sarpadaMza dUra karI rahyA che te eka prakArane camatkAra ja che. sAmAnya mAnavI je ghaTanAne kAryakAraNane saMbaMdha joDIne kIddhika rIte khulAso karI na zake tenuM nAma 'camatkAra' che. Avo camatkAra karavAnI zakitane upayoga koI svArtha sAdhavAnA hetuthI kare, koI anya lokone prabhAvita karavAnA hetuthI kare, koI jana-kalyANanA hetuthI kare-A judI vAta che. paNa maMtrazakita vaDe pArSaviSanuM apaharaNa e sAmAnya mAnavInI draSTie eka camatkAra ja che. camatkAra Akhare sApekSa anubhava che. ajJAnIne mana je camatkAra hoya che te jJAnIne mana svAbhAvika eTale ke kAraNa-kAryanA niyamane adhIna evI ghaTanA hoya che. - bIjA koI sAmAnya maMtradhArI ema kahe ke, "Ane mArI pAse koI bauddhika khulAso nathI. mane te maMtra maLyo che ane enA upayogathI lokone sAjA karuM chuM." to tenI pAsethI ApaNe vadhAre apekSA na rAkhata. paNa dareka vastu ane vicAranuM bane teTaluM bauddhika vizleSaNa e jemanA jIvanane mukhya vyavasAya rahyo che tevA nAthajI jyAre ema kahe ke, "je prakArano tame bauddhika khulAse mAMge che, te mArI pAse nathI. A badhI vastu zodhaka buddhithI rAmajavI joIe e kharuM. kadAca huM nAnapaNathI rASTrIyatA tarapha ne vaLyo hota to meM A maMtravidyA vagerene bauddhika rIte. rAmavA prayatna karyo hota. paNa mAre spaSTapaNe kahevuM joIe ke, badhI ja vastuo buddhi dvArA samajI zakAtI nathI, eTaluM ja nahi paNa buddhi maryAdita zakita che. enI keTalIka zakita buddhi nA *rI zake tevI paNa hoI zake che. A vastuo tame svIkAra to ja maMtravidyAnuM kazuM samAdhAna thaI zake." ---nAthajI jevI vyakita jyAre Ama kahe tyAre, citta eka prakAranI ziMDI nirAzA anubhave che. teo jIvananA koI eka tabakke rASTrIyatA tarapha vaLyA, e tabakko Avyo ane gayo, paNa sarpaviSanivAraNa maMtrazakitano upayoga te pahelAM, te pachI ane tyAra bAda cAlu ja hato. ema chatAM tenAM UMDANamAM utaravAno temaNe kadi paNa prayatna na karyo ane Akhare ema mAnI lIdhuM ke, bIjI aneka bAbate mAphaka A bAbata buddhithI samajI zakAya tevI nathI--A vaicArika prakriyA tarkezuddha lAgatI nathI. | 'phAyara" ane "goLI'nAM udAharaNe maMtrane lagatA khyAla sAthe baMdhabesatAM nathI maMtranuM je zAbdika rUpa hoya che temAM kAnAmAtrAno paNa pheraphAra thaI zake nahi-eTale ke kAnA mAtrAne paNa pheraphAra karavAmAM Ave to te maMtra arArakAraka banI na zake-A maMtra viSe ApaNA khyAla rahe che. jyAre "phAyara" ne badale "goLI choDo' ema bolavAmAM Ave te paNa te ja pariNAma Ave che. vaLI, phAyara ke goLIne zabdoccAra ane tenA pariNAma vacce ApaNe kAryakAraNanA niyamane saMbaMdha bauddhika rIte joDI zakIe chIe, jayAre maMtra ane tenA pariNAmane A rIte ApaNe joDI zakatA nathI. jene sarpa karaDayo hoya tenA upara maMtraprayoga zarU karyA pahelAM tene bAMdhavAmAM Ave te hetu te samajAya che. paNa tenA upara maMtrelA dANA nAkhavA, ema karavAthI sarpa e mANasanA zarIramAM praveze, ane karaDavAnuM kAraNa pUchavAmAM Ave, e mANasa sarpavatI javAba Ape, eTale ke, sarpa e mAnavInI bhASAmAM bole-A badhuM zuM ane kema bane te sAmAnya mAnavInI samajamAM utare tevuM nathI. saI bIja prANI jevuM eka prANI che. tenAmAM koI viziSTa cetanA mAnI levAnuM koI kAraNa nathI. jema haDakAyuM kUtaruM mANasane karaDe ane tenA moDhAnuM jhera mANasanA zarIramAM dAkhala thAya tevI ja A viSadezanI prakriyA che. sarpane jIva anyanA zarIramAM kevI rIte dAkhala thatuM haze ? vaLI ema kare tyAre te potAne deha choDato haze ane anyatra dAkhala thatuM haze ke tyAM cAlu rahIne ahIM dAkhala thata haze? sarpanuM citta ane mANasanI bhASA-A benuM zuM rIte anusaMdhAna thatuM haze ? A badhI bAbate ApaNI buddhi ukela mAge che. Ane nAthajIe je kAMI zakya hoya te khulAro karavo, ghaTe. nahi te pachI teo kahe ane ApaNe zraddhApUrvaka svIkArIe e sivAya Aje te ApaNI pAse bIjo koI vikalpa raheto nathI. buddhigamya nahi evI aneka bAbatone ane anubhUtione temanI "viveka ane sAdhanA" mAM nAthajI InkAra kare che AvI chApa e pustaka vAMcatAM mArA jevA aneka upara paDelI che. A InkAra sAthe gUDha evI maMtrazakitane svIkAra susaMgata lAgato nathI. A uparathI huM eTaluM ja namra bhAve sUcavavA mAMguM chuM ke, kAM to A asaMgatine teo khulAso kare athavA to temaNe karelA vyApaka InkAronuM puna: saMzodhana kare. paramAnaMda nAnA nAnA pRSTha amRtalAla yAjJika 111 ujajavalakumArI 1.15 viSayasUci sarpadaMza ane maMtra zakita viSe pUjya kedAranAthajI sAthenI carcA vicAraNA. . gAMdhIjI sAthe mahAsatI ujajavaLakumArIne vArtAlApa yuropanI komanaveltha mArakeTa korI pATI ke bAladIkSA? udAtta jIvanadaSTino namUne umere (kAvya) ekatva (kAvya) manubhAI mahetA prabaMdha cekasI paramAnaMda gItA parIkha gItA parIkha 118 119 12.1 121 121 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16-17-62 prabuddha jIvana gAMdhIjI rasAthe mahAsatI ujjavalakumArInA vArtAlApa ( hiMdu--musalamAna samasyAnA ukela aMge eNla InDiyA meslama lIganA pramukha kAyade Ajhama jhINA sAthe vATAghATa karavA mATe gAMdhIjI AjathI 18 varSa pahelAM eTale ke, 1944 nA sapTembara mAsa daramiyAna muMbaI khAte padhArela. e divaseAmAM mahAsatI ujjavalakumArI paNa muMbaI khAte ja cAturmAsa karI rahyA hatA. e divaseAmAM svAmI AnaMda mahAsatIjIne avAra-navAra maLatA. temanI mAraphata gAMdhIjI savAranA pharavA nIkaLe tyAre mahAsatIjI temanI sAthe phare ane carcAvArtAlApa kare evI gAThavaNa karavAmAM AvI hatI. A rIte satata 19 divasa sudhI A bannenuM maLavAnuM cAlu rahyuM hatuM. A zubha milana daramiyAna dhArmika, sAmAjika, rAjakIya aneka viSayonI banne vacce carcA thaI hatI. A vArtAlApa dvArA gAMdhIjInA UMDA vAtsalthanA ane mahAsatIjInA udAtta vyakitatvanA ApaNane mITho paricaya thAya che. paramAnaMda) meM sAbhaLyuM hatuM ke, mahAtmAjImAM vAta karavAnI evI kalA che ke, tadRna aparicita vyakitane paNa thoDI miniTanI vAtamAM ja teo lAMbA samayathI paricita hoya evuM lAge, ane e vAtanA mane paNa sAkSAt anubhava thayo. vArtAlApanI zarUAtamAM ja emaNe mane pahelA 'prazna karyo. " ahIM mArI pAse AvavAmAM ThagAyA ho evuM to tamane nathI lAgatuM ne ?" "nA, nathI ThagAI." meM kahyuM. "loko mane jaita kahe che." teo bAlyA. "hA, huM paNa Apane jaina ja mAnuM chuM. jagatanA be abaja manuSyonI apekSAe . ApanamAM huM jainatvanI chApa vizeSa jouM chuM. mArI draSTie Apa mahAvIranA siddhAMtanI vizeSa najIka che." meM kahyuM. "lAko kaheze tamArA upara gAMdhInI chApa paDI che. " " bhale lAka ema kahe. mane emAM kaMI khoTuM lAgavAnuM nathI. kemake, gAMdhInI chApa eTale satya ane ahiMsAnI chApa. e to huM IcchuM ja chuM. ene mATe ja A veza dhAraNa karyo che. bhagavAna mahAvIranI AjJA paNa satya ane ahiMsAnuM pAlana karavAnI che. ' "e to huM ane tame mAnI laIe. loko thoDA mAnavAnA che?" gAMdhIjIe kahyuM. thoDIvAra rahIne emaNe AgaLa vAta zarU karI, "A svAmIjI tamArAM bahu vakhANa karatA hatA, paNa huM ema jaldI svIkArI lauM tema nathI. huM te tamArI parIkSA karIza, ane tame mArI paNa karajo. 33 " svAmIjI sAdhu puruSa che. bhartRharinA 'vastuLavaramAdhUn parvatInRtya nityam" kathanAnusAra ee te bIjAnA guNa kahetA rahevAnA che." "nA, bhUlazo nahi. enuM nAma svAmI che, paNa e sAdhu nathI. zuM tame ene rAdhu mAno che ? e to Thaga che Thaga, ane eka meTA krAMtikArI paNa." thoDI vAra mauna rahIne pachI emaNe kahyuM, "huM ahIMA chuM tyAM sudhI mane tamArA samAgama karavo gamaze, huM tamAro vadhAre ne vadhAre paricaya sAdhIza, jyAM sudhI ahIM chuM tyAM sudhI dararoja A samaya tamane ApavA baMdhAuM chuM. paNa tame svataMtra che." Ama amArI pahelA divasanI mulAkAta pUrI thaI, ane pachI to dararoja koI ne koI viSaya carcAto rahyo. eka divasa me kahyuM, "mahAtmAjI ! hamaNAM te| duniyAmAM hiMsAnuM ja sAmrAjya pravartI rahyuM hoya evuM lAge che. " " 44 gAMdhIjI bolI UThayA, "nA, ema banI zake nahiM. duniyAmAM haMmezAM ahiMsA ja rAjya kare che. jo hiMsAnuM rAjya hota te te mAnavajAtinA kayArano ya vinAza thaI cUkayo hota. paraMtu Aje to mAnavajAti vadhAre vikasita thaI che. e ahiMsAnA sAmrAjyanuM pratIka che. '' "Apa ahiMsAnuM je bhavya svapna nihALI rahyA che tenuM svarUpa kevuM haze ?" 115 huM ahiMsAnI zakitanA pratyakSa anubhava karavA cAhuM chuM. jema hiMsAnuM phaLa pratyakSa dekhAya che tema. AMgaLI upara cappu calAvyuM ke te kapAya ja. tema ahiMsAnuM phaLa paNa pratyakSa dekhAvuM joIe. mane emAM zraddhA che, paNa tene mATe akhuTa dhIraja joIe. zaMkarAcArye kahyuM che ke, ghAsanA taNakhalAnI aNI upara jaLabiMdu laI samudra khAlI karavAmAM jeTalI zraddhA joIe tenA karatAM paNa hajAragaNI zraddhA ahiMsAnA sAkSAtkAra karavAmAM joIe. upaniSadomAM je IzvaranA guNanI gAthAo gaI che te ahiMsAnI ja che ema huM mAnuM chuM. IzvaramAM ApaNe je rArvazakitaonuM AropaNa karIe chIe te badhI zakita ahiMsAmAM rahelI che. mUrkha joti vAnAruM, vaLuM pavate nirim " e zlAka tame jANatA ja hazo. eno paNa huM e ja artha karU chuM. ,, bIje eka divase meM prazna pUchyo, "Apa yuddhamAM AddhA rAkhatA bIjA dezone paNa ahiMsAthI laDavAnuM kaho che. paraMtu, hajAro varSa pahelAM pAMDava kaurava vacce mahAbhArata yuddha thayuM te vakhate teoe ahirAno upayoga kema nahIM karyo hAya ?" emaNe kahyuM, " yuddhamAM ja vizvAsa dharAvatA lokone Aje huM ahiMsAnA upadeza eTalA mATe ApuM chuM ke, hiMsAthI kayAre paNa vijaya prApta thatA nathI. kayAreka bAhya draSTie vijaya prApta thayo dekhAtA hoya paNa e vijaya nAriyeLa ke sopArInA khAlI phophA jevA haze. hiMsAthI hiMsAnI ja vRddhi thAya. enAthI vera vadhe ane paraMparAgata phaLa paNa hiMsAmAM ja pariName. have Ape je kauravapAMDavanA yuddhanI vAta karI tenA je vicAra karIe to mane te! temAMthI paNa ahiMsAnA ja saMdezA saMbhaLAya che. e eka kharekharo aitihAsika banAva che ke nahi te zodhavAnuM ApaNuM kAma nathI. ApaNe tA ane aitihAsika samajIne ja AgaLa cAlIe. pAMDavAnA pakSa nyAyamukata hovA chatAM te hiMsAthI kalaMkita hatA. pariNAme vijaya meLavavA chatAM emane AtmasamAdhAna karyAM maLyuM? yuddhanA aMte dharmarAjanA hRdayamAM paritApa ja chavAyo hato. enAthI siddha thAya che ke sAcA vijaya prApta karavA ane AtmazAMti meLavavA mATe ahiMsA ja eka mAtra ArAdhya sAdhana che. mane to ahiMsA ratnAnI khANa lAge che. emAM jeTaluM UMDuM utarI zakAya teTaluM UMDuM UtaravuM joIe. hindustAnamAM raDIkhaDI kayAMka kayAMka ahiMsA rahI che. bIjA dezomAM to eTalI ke nathI rahI. sahanazIlatAnA guNa strIomAM svAbhAvika hoya che, eTale te ahiMsAnuM pAlana vadhAre karI zake. temAMye jainAe to ahiMsAno IjAro lIdhe che. tame eka sAdhvI ane pAchAM jaina che, eTale tamArI pAsethI huM ahiMsAnA pracAranI jeTalI AzA rAkhuM chuM te AchI ja gaNAze.' ekadivasa meM navA prazna upasthita karyo. me' kahyuM, "Aje samAjanA eka vargamAM evI mAnyatA pravarte che ke sevA karavI, dAna ApavuM ke bIjI koI evI sArI pravRtti karavI te puNyanI kAraNabhUta hovAthI baMdhanakartA che, mATe tyAjya che. mAtra AtmaguNAmAM ramaNa karavuM e ja dharma che. e vicAradhArA viSe Apa zuM dhAro che ?" gAMdhIjIe kahyuM, "A vicAradhArA bolavAmAM ane kalpanA karavAmAM sAcI ane suMdara lAge che, paNa amalamAM mUkavAyegya nathI. ene vyavahAramAM mUkata! pahelAM pheMkI devA jevI che. manuSya koI paNa prakAranI skUla ke sUkSma, bAhya ke abhyarnara pravRtti Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 prabuddha jIvana tA. 16-10-62 ema kema mAM gAMdhIjIe hisakapaNa evuM pariNAma dhanavAna? *'" karyA vagara vadhAre samaya sudhI rahI zake nahi. eTale manuSya svArtha- mahAvIra ane anya puruSa dvArA upadezAlI ahiMsAnuM Aje vRttine tyAgI anAsakata rahI jaLakamaLavata nirle papaNe jana- darzana paNa durlabha thaI gayuM che. evA samayamAM ahiMsAnA pUjArI kalyANa rU5 zubha pravRttio AcaravI joIe. ema karavAthI e ahiMsAnA divya prakAzathI jagatane prakAzita kare evI huM abhilASA baMdhanamukata rahI zake che, paraMtu enAthI viparIta niSkriya rahevAthI rasevuM chuM. mAnavahRdayanA khUNe khUNe ahiMsAne prakAza pahoMce ane te mana zayatAnanuM kArakhAnuM banI jAya." enI rageragamAM lohInA TIpeTIpAmAM ahiMsAnI vIjaLI prasarI jAya bIjo prazna pUche, "mAnI lo ke, hindustAnane svarAja evI zubha bhAvanA Aje manamAM sahaja, jAgRta thaI jAya che." maLI jAya, paNa dezamAM jyAM sudhI zopaka varganuM astitva che, gAMdhIjI hasyA ane kahyuM, "huM paNa savAso varSa jIvavA tyAM sudhI viSama rithati dUra thavAnI nathI. eTale jo A zoSaka varga cAhuM chuM. paNa jo Izvarane na ruce te mane vacamAMthI paNa uThAvI kAyama rahevAno hoya te evA svarAjathI zuM lAbha thavAno che? vaLI le. mAlaviyAjIe mArI so varSanI uMmara IcchIne mArAM paccIsa kALA bajArIA garIba janatA upara ke julma gujArI rahyA varSa kApI lIdhA. meM e mATe emane lakhyuM paNa hatuM." che? A lokonI saMgrahavRtti jo TaLe nahi te viSama. sthiti dUra * carcAmAM eka divasa meM pUchayuM, "AeyanI nIti ahirAka thAya kharI ?" * laDAInI hatI, to paNa raziyAnI krAMti vakhate bhayaMkara hiMsA tyAM mArUM evuM mAnavuM che ke zoSaka varga che tyAM sudhI AcarAI. krAMtikArIoe sattAdhikArIone jIvatA bALI mUkayA. ravarAjya maLavAnuM ja nathI." paNa Aja to rAmAmAM garIba paNa pramANika mANasa . javAbamAM gAMdhIjIe kahyuM, "hA, krAMti hiMsaka hatI, karatAM zASaka zrImaMtanAM vadhAre mAna sanmAna che. eTale jANe ane TaeNrsToyanI nIti pUrNa ahiMsaka. paNa mAre Aje ema ajANe temane potsAhana maLe che. pariNAme teone pote kaMI kahevuM paDe che ke, emanI ahiMsA apUrNa hatI, eTale evuM pariNAma karI rahyA che evI pratitI thatI nathI. " AvyuM. mane Dara che ke mArA gayA pachI ahIM paNa hiMsA thavAnI che. - "hA, e vAta sAcI che. paNa A eka evuM cakra racAI jo tame DAyarI lakhatAM he te mAruM A vAkaya jarUra lakhI lejo. gayuM che ke emAMthI nIkaLI zakAtuM nathI. emAM tame paNa cho ane huM paNa chuM. ahiMsAnI draSTie A prazna kevI rIte hala karavA A te sApa gayAne lITA rahI gayA evI vAta che. lenIna vageree e eka koyaDo ja che." * hiMsaka krAMti karI te enuM pariNAma paNa hiMsAmAM ja AvyuM. eka divarA mahAtmAjI Ave te pahelAM biralAjI AvI sTelIne paNa aThThAvIsaso jeTalA lenIna-taraphI AgevAnone mArI gamI. teo paNa A vArtAlApanA samaye dararoja upasthita rahetA nAMkhyA. eTalA mATe ja zubhaniSThAthI paNa AcarelI hiMsAne huM hatA. emaNe mane prazna karyo, "satIjI! dhana kharAba che ke aniSTakArI mAnuM chuM." , , eka vakhate saheja ramujamAM meM kahyuM, "bApujI, mI. jhINA eTalAmAM gAMdhIjI AvatA dekhAyA eTale meM kahyuM, "juo, je maMtraNA calAvI rahyA che tethI dezanuM kaMI hita thAya ke na thAya, mahAtmAjI Ave che. ApaNe emane ja pUchIe." pachI bApu paNa te ApaNI mulAkAte vadhAre laMbAvavAnuM nimitta to thaI tarapha pharI meM kahyuM, "bApujI! biralAjI pUche che ke dhana kharAba ke ja rahe che." dhanavAna? mane to lAge che ke dhana kharAba nathI tema dhanavAna "hA, eTalA mATe tamAre ene eka AbhArapatra lakhI paNa kharAba nathI. kharAba che dhanavAnemAM rahelI zoSaNavRtti." mekalavo joIe. sAthe ema paNa lakhajo ke, gAMdhIne pharIne maMtraNA gAMdhIjIe biralAjIne kahyuM, "sAdhvIja kahe che te ThIka che. karavA jaladI bolAvaje. jethI amArI maMtraNAo paNa AgaLa cAle." ronA-cAMdInA TukaDA kharAba nathI, paNa tenA uparanA mAlikI hakka ke ene mATe karavAmAM AvatuM garIbonuM zoSaNa e pUrI cIja che." meM kahyuM, "huM te ema Icche ke jo e maMtraNAmAMthI kaMIka . biralAjI AhAra vahorAvatAM bolyA, "Apa kaho cho ke saphaLatA prApta thavAnI hoya, dezanuM kaMIka hita sadhAtuM hoya te meM pApa saMgrahita karyuM che, te A ja Apane bhikSA ApIne. e jarUra e vadhAre lAMbAya, ane ApanuM ahIM rahevAnuM vadhAre thAya." pApanI thoDI vaheMcaNI karI lauM chuM." ane badhA hasI paDayA. - gAMdhIjIe ramuja. karI, "huM vadhAre vakhata ahIM rahuM ema eka vakhate svAmI AnaMde bApune kahyuM, "bApu A sAdhvIne tame Iccho cho eTalI ja vAta che ne? AvI svAthI sAdhvI meM prArthanAmAM AvavA mATe huM roja Agraha karuM chuM. paNa puruSAne koI joI nathI." . sparza thaI jAya e DarathI e AvatAM nathI." gAMdhIjI kahe, "puruSane sparza na karavo e eka lokAcAra - jyAre gAMdhI -jhINA patravyavahAra eka patrakAre prasiddha karyo che. je AcAra potAnI ne samAjanI pragatine rodhaka na hoya tyAre bApue kahyuM ke: "A patrakAre hoMziyArI te karI, paNa dezanuM hita nathI karyuM. saMbhava che hajI paNa kaMI vacalo mArga sUjhI Ave. te badhA AcAranuM pAlana karavuM yogya gaNAya, paNa je nirmAlya e to TIka, paNa mAre te mIjhINAnI udAratAnI vAta karavI che. AcArathI samAjanI pragatine badale patana thatuM hoya ane potAne meM jyAre ene A patravyavahAra pragaTa thayAnI vAta karI tyAre vikAsa paNa rUMdhAto hoya, evA AcAra tajI devA joIe. puruSane teo potAnA mANasa upara jarAye kodhita na thayA. kemake e mArI sparza na karavo e lokAcAranA pAlanamAM koInuM ahita thatuM nathI, taraphathI pragaTa thayuM na hatuM, emanAmAMne ja koI mANasa hatA tenI eTale e lokAcAra bhale paLAte. paNa je rUDhi mANasane ALasu emane jANa thaI gaI hatI. chatAM emaNe potAnuM mana tadRna ane eza-ArAmI banAvI detI hoya e rUDhine nAza karavA ghaTe. kema ke ALasamAM mane hiMsAnuM pratibiMba dekhAya che. " svastha rAkhyuM, emanA durguNa huM ghaNAye jANuM chuM, paNa emanAmAM meM kahyuM, "hA, amArA praznavyAkaraNasUtramAM paNa ALasane AvA guNe paNa hatA." hiMsAmAM gaNAvI che." ' jayAre gAMdhI-jhINA carcA cAlI rahI hatI tyAre mane paNa A vArtAlApanA samayamAM ja reMTiyA-bArasane divasa AvI pAkistAnaviSayaka prazna mUMjhavI rahyo hato. eTale meM mahAtmAjIne gayo. te divase jatAM veMta meM gAMdhIjIne kahyuM, "Aja to ApanI te pUchayuM, 'mahAtmAjI! pahelAM ApaNA dezamAM ekatA mATe bhaugolika varSagAMTha che." gAMdhIjI, "hA, ema kahevAya che." draSTi e kayAre jovAnuM hatuM? kevaLa sAMskRtika ekatAne vicAra tha meM zubhecchA darzAvatA kahyuM : "jagatamAM cAre bAju hiMsA hatA." "nA," e bolyA, "bhaugolika ekatA te pahevyApI rahI che. hirAnI javAlAe mAnavatA naSTa karI dIdhI che. tethI ja vidyamAna hatI, paNa saMskRti pachIthI racAI. traNa bAju Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-10-62 prabhu jIvana samudra ane ceAthI bAjue AvelA himAlaye ApaNI bhaugolika ekatA racI ja dIdhI hatI. keTalAka bhUstarazAstrIo to ema paNa kahe che ke hajAro varSa pahelAM himAlayanA sthAne moTo khADo hato. paraMtu e bahu purANI vAta che. rArva prathama jyAre AryaprajA ahIM AvIne vasI tyAre teNe saMskRti racI. A pramANe prathama bhaugolika ekatAnA ane pachI sAMskRtika ekatAno AvIrbhAva thayo che. ' "paNa te vakhate 'A mAro deza ' evI bhAvanAM karyAM hatI ? te vakhate te 'vasudhaiva kuTuMmbikama' nI dhArmika bhAvanA phelAyelI hatI." meM kahyuM. 'A mAro deza' evI bhaugolika ekatAnI bhAvanA tA aMgrejo AvyA pachI jAgrata thaI che." temaNe kahyuM. huM "paraMtu pAkIstAnanA vicAra A ekatAnA bhaMga karavAvALA che. " . 'hA, paNa moTuM kuTuMba hoya ane saMpattinI vaheMcaNI karI le to temAM kaMI khoTuM nathI. paraspara kaDavAza vadhI jAya pachI chUTA paDavuM tenA karatAM ekabIjA pratye premabhAva hoya tyAM ja judA thaI javuM vadhAre sAruM che. jo premabhAva haze te vAra tahevAre paNa kayAreka parasparane maLavAnA prasaMga Avaze ane vaLI jo e saMpatti koI trIjI ja vyakita pAse paDI hoya ane judA thavAthI te maLI zakatI hoya to te meLavavA mATe paNa judA thavuM hitakara che." mArI AMkhAnA upacAra mATe paNa eka divasa emaNe pAzcAtya granthAno sAra ane potAnA anubhavano sAra nIcenA zabdomAM mane samajAvyo, " " "ApaNuM zarIra pRthvI, apa, teja, vAyu ane AkAza e pAMca mahAbhUtAnuM baneluM che. eTale jyAre emAM kaMI kharAbI thAya tyAre e pAMca bhUto dvArA ja tene dUra karI zakAya. ene prAkRtika upacAro kahe che. " pRthvI " eTale mATInA prayoga. peTa, mAthuM ke anya avayavamAM du:khAvA thatA hoya ke gumaDAM ke rasI thayAM hoya ta tenA upara mATInA pATA bAMdhavAthI ghaNI vAra phAyado thaI jAya che. "apa " eTale pANInA prayoga: kaTisnAna karavAthI peTanI garamI dUra thAya che, lohI vizuddha bane che ane e zuddha vAhI AkhA zarIramAM pharavAthI roga dUra thAya che. " teja" eTale kiraNacikitsAM. sUryanAM kiraNe paNa bahu kiMmatI che. tenAthI ghaNA rogA maTI jAya che. zuddha vAyunI upayogItA sau koI jANe che. rAtre khullA AkAza nIce sUvAthI candra ane tArAmAMthI jharatA rasAyaNAno lAbha maLI zake che. A pramANe e pAMca tattvono upayoga e prAkRtika upacAra che.' ane pachI mahAAraMbhI, kharcALa ane pariNAme ghaNu kharuM nukasAna karanArI evI AMjanI elApathInA upacArothI bacavA mATe alpAraMbhI ane sIdhA sAdA upacAronA pracAra karavAnI emaNe mane bhalAmaNa karI.. jyAre teo amadAvAdamAM hatA tyAre kAMkariyA taLAvanuM pANI sUkAI javAthI keTalAka jaine tyAM mAchalAMne pANI pAvA jatA hatA. tenI vAta eka divasa temaNe mane karI ane kahyuM, "kayAreka dayAdharmI lokone huM kIDIone loTa nAkhavA jatA jouM chuM. bIjI tarapha jouM chuM te mAchalAMne pANI pAvA jatA A loko potAnI bAjumAM ja rahetA pADozI bhUkhyA che ke bimAra che. te tarapha jotA ja nathI. tetra saTTo ane vyAjakhorI vagere dhaMdhA dvArA mANarAnuM lAhI pIvAmAM jarAye pAchuM vALIne jotA nathI. kIDIne lATa khavarAvanArAo garIba vidhavAe thApaNa mUkelI mUDIne ajagaranI jema haDapa karI 117 jAya che. A badhuM joIne mane thAya che ke, zuM jainonI ahiMsA AvI che?" meM kahyuM : " mahAvIranI ahiMsA evI nathI. e to ahirAnuM vikRta svarUpa che. dhanalAbhI mANasonI dhanalAlasAne AMca na Ave, peAtAnI svArthavRttimAM uNapa na Ave, peAtAne kaMI sahana karavuM na paDe, ane sAthe dharmakArya karavAno saMtoSa maLe evA lokoe AvA sahelA dharma zodhI kADhayo che. vastuta: e mahAvIranA mArga nathI. jainazAstramAM eka rAjaputranI kathA Ave che. bhagavAna mahAvIranA ziSya gautama svAmI mugAlADhiyA nAme eka rAjaputrane jovA gayA hatA. gALa patthara jevuM enuM zarIra hatuM. AMkha, kAna ane nAkanI jagyAe mAtra nAnAM chidra hatAM. AkhA zarIramAMthI durgaMdha nIkaLatI hatI. ane leAhI tathA parUM cAlyA jatAM hatAM. tene je khArAka ApavAmAM AvatA te paNa lohI ane panA rUpamAM thaI jatA. tene eka bhoMyarAmAM rAkhavAmAM Avyo hatA. tene joI AvyA pachI gautame bhagavAnane pUchyuM : " bhagavAna ! A jIve evuM zuM pApa karyuM haze ? " bhagavAne kahyuM,' "gautama ! e rAjaputra pUrvabhavamAM eka jamInadAra hato. te vakhate teNe kheDUto pAsethI amaryAda mahesUla vasUla karI hatI. hareka rIte garIbonuM zoSaNa karato hato. tenuM ene A phaLa maLyuM che. " ...gautame pUchyuM, " to pachI e rAjaputra zI rIte thayo ?" bhagavAne javAba Apyo, "te A pramANe zoSaNa karato hato, paNa bAhya AcAra vicAra te barAbara pALatA hatA. eTale te rAjAne ghera. janma pAmyo che. A kathA uparathI samajAya che ke bhagavAna mahAvIre sUkSma jIvonI hiMsA karatAM AvA zoSaNane adhika pApamaya ane hiMsAjanaka nirdezyuM che. 3 gAMdhIjIe kahyuM, "meM puruSArthasiddhi upAya ' nAme eka jaina grantha vAMcyo che. emAM manuSya sivAyanA bIjA badha prANInI hiMsA bAbata lakhyuM che, paNa manuSyanI ahiMsA bAbata temAM mane kaMI vAMcavA maLyuM nahi. meM kahyuM, "meM e grantha vAMcyo che kharo, paNa hamaNAM mane te viSe kaMI yAda nathI. paNa manuSyanI ahiMsA bAbata anya jaina granthAmAM aneka sthaLe suMdara vivecana karavAmAM AvyuM che. eka jagyAe ema paNa kahyuM che ke eka sAmAnya manuSya karatAM koI prajApAlaka, kuTuMbapAlaka, sAdhu ke jJAnInI hiMsA karavAmAM vadhAre pApa che. A uparathI Apa joI zakaze ke jaina granthAmAM mAnava hiMsAnI upekSA karavAmAM AvI nathI." gAMdhIjIe pUchyuM, " to zuM huM kahuM chuM evA ahiMsAnA artha jaina zAstromAMthI paNa nIkaLe che?" " hA, ApanI ghaNIkharI vAtenA zrAvakanA pahelA vratamAM ja samAsa thaI jAya che. pahelA vratamAM na karavA yAgya pAMca kAma gaNAvyAM che. (1) gADha baMdhana bAMdhavA nahi, (2) vadha karavA ke karAvavA nahi, aMgopAMga chedavA nahi, (4) adhika bhAra bharavA nahi, ane khAnapAnamAM aMtarAya karavA nahi. "sattA ke saMpattinA baLathI koIne bAMdhI rAkhavuM, gulAma banAvavA, koI garIba nAkarane cesa rAmayanI maryAdA mATe pharajIyAta rokI rAkhavA e badhAM gADha baMdhanamAM Ave. vadhanA artha koInA prANa levA e to che ja, paNa koInI AjIvikAnuM sAdhana toDI nAMkhavuM ene paNa vadha mAnavAmAM Avyo che. je vyApAra ke milA ane kArakhAnAMo UbhAM karavAthI ghaNA manuSya kAma-dhaMdhAthI bekAra banatA hoya ane e pramANe enI AjIvikAnuM sAdhana tUTanuM hoya te te paNa vadhe che. trIjI vAta aMgApAMga na IMdavAnI che. Aje dhana e paNa mANasAne potAnA aMgopAMga samAna che. eTale majUrane mahenatANu ochuM ApavuM, nokarono pagAra kApI levA te paNa aMgApAMga cheTavA barAbara che. cothA niSedha atibhAra na bharavA e che. be nokaranuM kAma ekanI pAse karAvavuM, zakita hovA chatAM Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 potAnuM kAma bIjA pAse karAvavuM, tema ja parAvalaMbI jIvana jIvavA vagerenA emAM samAveza thAya che. khAnapAnamAM aMtarAya na nAkhavA e pAMcamo niSedha che. jarUriyAta karatAM vadhArenA saMgraha karavAthI bIjAMone dhana, dhAnya, makAna vagere jIvananirvAhanAM sAdhanAnI taMgI anubhavavI paDe. eTale tenA niSedha A pAMcamA kAmamAM AvI jAya che. A pramANe A pAMca niSedha dvArA zAstrakAroe ahiMsAvratanuM pAlana karavA mATe zrAvakanA pAMca AcAra varNavyA che. AjanA mAnavasamAja A vAtanuM AMzika rUpe paNa pAlana karavA lAge to ghaNI samasyAne ApeApa ukela AvI jAya. y, prabuddha jIlana A amArI chellI mulAkAta hatI. eTale gAMdhIjIe kahyuM, " have to IzvarecchA haze tyAre phrIne maLazuM. paNa tame te IzvaramAM mAnatA nathI naeN ?" " ame Izvarane kartA rUpe nathI mAnatA, paNa Apa te rAtyane ja Izvara kaho che ne ! amArA zAstramAM paNa, " "sarjA cahu mayavaM satyane ja bhagavAna kahyA che. A draSTie Apa ane huM ekamata thaI zakazuM." "tyAre te ema kahevuM ThIka raheze ke, jyAre satyezvara Icchaze tyAre pharI maLazuM. " "hA, satyanArAyaNa zabda to bahu prAcIna ane pracalita zabda che. ene prayoga karavAthI bemAMthI koIne bAdhA nahi Ave." mahAsatI ujajavalakumArI nyuropanI mazkayArI bajAra yuropanI kemana mATe (tA. 18-62 tathA tA. 15-8-62nA aMkomAM A mathALA nIce e noMdhA pragaTa thaI che. tyAra bAda banelI ghaTanAo lakSyamAM sakhIne lakhAyelI A noMdha tenI pUraka noMdharUpe pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI.) tA. 16-10-62 je mAgaNI karI che ane keneDA tathA oNsTreliyAe je maMtavyo . rajU karyAM che e badhAM paNa briTane majIyArI bajAranA deza samakSa raju karyA che. A badhAM maMtavyonA dhUmADAmAMthI jo koI vastu spaSTa thatI hoya to te eka ja che ane te e ke hajI briTananA majIyArI bajAramAMnA praveza aMge rASTrajUthanA sabhyomAMthI sau koine saMtoSe evuM nirAkaraNa maLyuM nathI ane maLavAno saMbhava nathI. briTana majIyArI bajAramAM pravezaze e lagabhaga cokkasa che ane pariNAme koI paNa saMtoSakAraka ukelanI gerahAjarImAM rASTrajUthanA saMbaMdhA paNa DhIlA paDaze e paNa cAkkasa che. yuropanI mayArI bajAranuM kokaDuM briTiza rASTrathanA vaDA pradhAnanI pariSada maLI gayA pachI thoDuM ghaNuM paNa ukelAvAnI TalAya nirIkSako AzA rAkhatA hatA (A lekhakane evI koI AzA nahotI). paraMtu hajI sudhI to e AzA phaLIbhUta thavAnAM koI cihno dekhAtAM nathI, kokaDuM keTaluM gUMcavAyeluM che e te e hakIkata uparathI ja jaNAya che ke eka divasa akhabAromAM AzAspada tarIke vavAtA samAcAo Ave che te bIje divase e samAcArono cheda uDADI detA anya samAcAro Ave che. chellAmAM chellA samAcAro e che ke, bhArata, pAkIstAna tathA siAnanA nikAsa vepAra aMge koi paNa prakAranI viziSTa bAMhedharI ApavAnI majImArI bajAranA cha rASTroe nA pADI che. A nA pADavA pAchaLa Arthika karatAM rAyadnArI kAraNA vizeSa che ema briTiza nirIkSako mAnatA hovAnuM jaNAya che ane jo AvuM ja haze te have pachI bhaviSyamAM paNa bhArata, pAkIstAna tathA silAna mATe koI viziSTa sagavaDo ApavAnI vAta mArI bajAranAM rASTro vicAravA taiyAra thAya e jhAjhuM zakya nathI lAgatuM. majIyArI bajAra aMge chellI noMdha lakhAI te pachInI mukhya ghaTanA e hatI ke bhArata, pAkIstAna tathA silAna sAthe majIyArI bajAranA dezA sAthenA nikAsa vepAra aMgenA khAsa vepArI karAro thai rahe nahi tyAM sudhI, briTana khAte A traNa dezonI je nikAsa thAya che temAM koI paNa prakAranuM parivartana thavA devuM nahi, briTane paNa, pAtAne pakSe A mAgaNIne Teko ApyA hateA ane e mAgaNI majIyArI bajAranA cha deze! samakSa rajU karI hatI. A uparAMta nAijIrIyA, ghAnA ane TAMgAnikAe majIyArI bajAra sAthenA saMbaMdhAnA asvIkAra karIne viziSTa vepArI karAro mATenI je mAgaNI karI che, nyujhIlenDe viziSTa vepArI karAra mATe bhArata pAkIstAnamAMthI kApaDanI je nikAsa thAya che te ja saMtASakAraka ukelanA mArgamAM naDI rahI che e cokkasa che. phrAMsanI valaNa A bAbatamAM bhArata pAkIstAna pratye samAdhAnabharI che, paraMtu pazcimajarmanInI valaNa samAdhAnabharI nathI ema kahevAya che ane majIyArI bajAranA dezamAM pazcima jarmanInuM Aje je baLa che te jotAM to aMte enuM ja kahyuM thaze ema dhArI levAmAM kazuM khoTuM nathI. majIyArI bajAranA dezoe bhArata, pAkistAna, sileAna tathA anya vikAsa pAmI rahelA dezanAM arthakAraNane lAbhadAyI thAya evI ja nIti akhatyAra karavAnI eka karatAM vadhAre vAra jAherAta karelI che. chatAM vikAsane pApe evI pahelI ja vAta svIkAravAnI e loko AnAkAnI kare che e eka prakAranI vicitratA che. majIyArI bajAranuM arthakAraNa e kevaLa Arthika ja nahi paraMtu rAjadrArI bAbato sAthe keTaluM saMkaLAyeluM che enA nirdeza A vastu karatI nathI zuM? bAkI eka vastu tA spaSTa che. have AkhI duniyAnA vepA2nuM svarUpa badalAI rahyuM che. emAM le kezAyara kApaDanA vepArane vaLagI rahe ke bIjo koI pradeza bIjA koI prakAranA vepArane vaLagI rahe evuM cAlI zakavAnuM nathI. leMkezAyaramAM jo kapAsa pAkatA nahi hAya to teNe kApaDanA vepAranA mAhu cheADI devA joIe. e ja pramANe bIjA dezeAe karavuM joIe. ema thaze to ja vikAsa pAmI rahelA dezAnA arthakAraNane sAcI sahAya thaI zakaze. manubhAI mahetA sagha samAcAra ' pRthvInI pradakSiNA ' zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA upakrame zrI navalamala kuMdanamala phirodiyA tAjetaramAM temaNe karelI pRthvInI pradakSiNA upara tA. 22-10-62 sAmavAranA roja sAMjanA 6-15 vAgye saMghanAM kAryAlayamAM ( 45 47, dhanajI sTrITa) jAhera vyAkhyAna Apaze. kAsabADa paryaTana cAlu oNkaTobara mAsanI 13 mI tathA 14 mI tArIkha mATe saMgha taraphathI gAThavavAmAM AvelA paryaTanamAM keTalIka aMgata agavaDonA kAraNe saMghanA sabhyo pUratI saMkhyAmAM joDAI zake tema na hovAthI mulatavI rAkhavAmAM AvyuM hatuM. A paryaTana AgAmI navebara mAsanI 10 mI tathA 11 mInA roja e ja sthaLa mATe gAThavavAnuM vicAravAmAM AvyuM che. A saMbaMdhamAM jarUrI prabaMdha nakkI karIne sabhyAne vakhatasara jaNAvavAmAM Avaze. nAkAvihAra AgAmI navebara mAsanI 8 mI tArIkhe (kArtIka zuda 11) zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI rAtrInA 8 thI 11 naukA vihAra gAThavavAmAM Avyo che. A mATe 'zAbhanA' sTImara nakkI karavAmAM Avela che, je upara jaNAvela samaye apeAlA baMdarathI upaDaze ane tyAM ja pAchI pharaze. AmAM saMghanA sabhyo tathA temanAM kuTuMbIjanA vyakitadITha rU|. 2-50 ApIne joDAI zakaze. A naukAvihAra parimita saMkhyA mATe hAIne joDAvA IcchatA sabhyone saMghanA kAryAlayamAMthI rAtvara pravezapatrA meLavI levA vinaMti che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMgha Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-17-62 * prabuddha jIvana kArI pATI ke mAladIkSA ? ('bhUmiputra'mAMthI sAbhAra udbhuta ) gAvAnI sAthe sAthe damaNa ane dIva paNa mukata thayA. keTalAka sarvodayanA mitrAne AmAM rasa paDayA. eka mitre dIvanI padayAtrA karI. emane lAgyuM ke, "ahIM 'korI pATI' che, cUMTaNIovALI paMyAcato AvI nathI, bhAratIya gaNataMtramAM sarvodayanA AdarzanI draSTie je aneka doSo che tenAthI hajI A pradeza mukata che, to cAlo ahIM sarvodayanA AdarzonA namUnA khaDo karIe." Ave. mArI bhASAmAM emanI IcchAonA sAra che. emaNe grAmasvarAjya maMDaLanuM vigatavAra baMdhAraNa ghaDayuM ane emanI gerahAjarImAM dIvanA mitrAe te pasAra karyuM ane maMDaLa racyuM. pakSAne dIvamAM na paDavAnI vinaMti paNa karAi che ane bahumatI-laghumatIvALI cUMTaNIe dIvanI paMcAyatane mAthe na lAdavAnI vinaMti sarakArane thaI haze ke thaze. maMDaLanuM baMdhAraNa sarvasaMmatipUrvaka ja saghaLuM karavAnI khevanA dharAve che. Ane aMge te mitre mAro abhiprAya pUchyo. emane me nIce pramANe lakhyuM : " tame . zrI. darzakanuM 'dIpanirvANa ' vAMcyuM che ke ? - ItihAsamAM sAmrAjyanI vyApti amuka tabakke Avazyaka banI jatI hoya che. te vakhate vikendrita sattAnA dIpanirvANa pAme che. bhAratamAM Aje zAka pachInuM sahuthI moTuM sAmrAjya ane te paNa abhUtapUrva sattA dharAvatuM, saMgaThita thaI rahyuM che. temAM tame kalpe che tevA grAmasvarAjyanA vera-vikhera TApuo, te sAmrAjyanI dayAdraSTi vinA te, saMbhavita nathI. mATe prayatna karo tA kaDavAza vinA niSphaLatA veThavAnI taiyArI sAthe karajo, tame te kadAce karI zako, dIvanA mitrA karI zake ke kema te vicArI lejo. "mane lAge che ke AvA AdarzanA TApuM 'korI pATI ' no lAbha laIne racI nAMkhavA e Aje have eka mAha gaNAze. AdarzanI kalpanAne sthira karavA mATe tevuM karI zakAya kharuM. ( pravAhathI taddana viruddhanA niSphaLa prayatna paNa karavA ghaTe.) paNa kalpanA to ThIka ThIka spaSTa che ja ne tenI vadhu vigato bAlI, lakhIne spaSTa thaI zake tema che. mATe namUnA nirvAya che. namUnAvAda to ulaTAno kendra sarakArane zaraNe laI jaze. (je nathI IcchatA te thaze.) "atyAre tA prApta paristhitine Adarza pratye laI javAnA mArgo zodhavAnA ne ajamAvavAno samaya che. enAM pagalAM seA TakA Adarzane mUrta karatAM nahIM hoya, kAraNa temAM AjanI paristhitinA moTo aMza mizrA thayelA haze. " A mArI draSTie vaijJAnika ne zakaya paddhati che. tamane tema na ye lAge ... A javAba lakhatI vakhate mane cAreka varSa pahelAMnA eka prasaMga sAMbharI Avyo. grAmadAnanA saMdeza laIne eka nAnakaDI TukaDI, uttara gujarAtamAM mukhyatve, padayAtrA para nIkaLI hatI. thoDA vakhata pachI TukaDInA nAyake 'saptamI sabhA'mAM hevAla ApatAM kahyuM ke, amuka amuka pradezanA gAmAmAM hajI sarakArI zikSaNa pahoMcyuM nathI, bahAranI naThArI asaro poMcI nathI, mATe te pradeza ApaNA vicAronA phelAvA mATe ane amala mATe khUba ja anukULa che. te vakhate me e mitrane ane bIjA savicAra karanArA mitrAne AvI dhAraNAmAM, mArI draSTie, je bhula rahelI che te batAvavAno prayatna karyo. me te vakhate vAparelI upamA mane yAda Ave che. me kaheluM ke, bAladIkSAmAM jevA bhrama ne paMcanA che 19 tevA ja kaMIka AmAM rahelA che. " bALaka che, nirdoSa che, saMsAranAM pApa vaLagyAM nathI, mATe atyArathI ja tene brahmacarya, tapa vageremAM yojI do jethI enuM jIvana sudharI jAya ne anyone mATe tAraNahAra bane. " AvI preraNA bAladIkSA ApanAranA dilamAM kAma karatI hoya che. bAladIkSAnAM naThArAM pariNAma ane karuNa niSphaLatAe jANItAM ja che. bALaka Aje bALaka che, kAle yuvaka bane che, enI bhUkha jAge che ane e jue che ke, ene to pahelethI ja dIkSAnAM baMdhanAmAM bAMdhI devAmAM Avyo che. evuM thAya che tyAre pachI jo enAmAM ImAnadArI ane nirbhayatAnA guNA hoya to e pAtAnA sahaja svadharma pramANe vyavahAramAM lAge che. jo hiMmata nathI hotI to aneka vikRtionA chAnA zikAra thaI paDe che ane je paMthamAM dIkSita hoya che te paMthane ja aMdarathI so lAgADe che ne pelA kare che. kavacit ema paNa bane ke je bALakane dIkSA apAI hoya tenA sahaja prArabdha karmo ne guNeA ne vRttio tenA paMtha sAthe ghaNA maLatA AvatA nIkaLe. ane to e bALaka tejasvI AcArya tarIke peAtAnuM jIvana ujALe che ne anekanA mArga ajavALe paNa che. paraMtu tevA ekAda be akasmAta lAbhane khAtara bAladIkSAnA prakArane ekaMdare ApaNe IcchanIya nathI mAnyo. AdhunikatA e juvAnI jevI che. enI bahAra jemanA jIvanamAM hajI AvI nathI. tevAM gAmAne sarvodayanA paMthe dIkSita karI devAM hoya to te pramANamAM bAladIkSA jeTaluM ja saheluM che ane tenAM sArAM phaLA paNa teTalI ja sahelAIthI saDI jAya tema che. AdhunikatAnI havA kAyamane mATe evAM gAmeAne aDe ja nahIM evA bakhtaranI vyavasthA kadI thatI nathI. siddhArthanA, AthI UMdhA, dAkhalA prasiddha che. duniyAnI kharekharI hAlatathI eno bApa ene keTalA vakhata ajJAna rAkhI zakayA ? tethI UlaTo dAkhalo RSyazRga munino che. Aje je grAmaprajAne AdhunikatAnA guNa-doSo vize pUratI mAhitI ke anubhava nathI te sarvodayanA amuka-tamuka svarUpe kabUlI le ane amalamAM paNa mUkI de, to tethI saMtoSa mAnavAnuM kazuM kAraNa nathI. AvatI kAle temanA jIvanamAM adhunikatA enA pUrepUrA guNa-doSo sahita hAjara thayA vinA rahevAnI nathI. tyAre te grAma prajA potAnA svabhAva ne svadharma mujaba ja vartI zakavAnI che. mATe mane te lAge che ke, zrIkRSNanI paddhati ja vadhu saMgIna ne vaijJAnika che. arjuna yuddhathI viSAda pAmIne potAnA svabhAvamAM jaDAyelA kSAtradharma bhUlI zasro heThAM mUkIne vairAganA prajJAvAda bolavA maMDayA. tyAre emaNe ene kahyuM ke tuM sthitaprajJanAM, bhakatanAM, saMnyAsInAM badhAM lakSaNA jANI le ane A sRSTinuM rahasya paNa samajI le, paraMtu laDAIthI nAsa nahIM, kAraNa tArA svabhAvamAM te Aje te paDelI che ane te tArI prakRti tane, tuM jyAM hoIza tyAM laDAImAM utAraze, mATe badhuM jANIne te jJAnane AdhAre Asakita cheADIne tane je kaMI sahaja svadharma maLyA che te pramANenAM karma karyuM jA. e prakAranA karmayoga ja svadharmanA guNAtkarSa kare che, evA anubhavasiddha siddhAMtane AdhAre ja ApaNA prAcIna RSimunioe brahmacaryAzrama, gRhasthAzrAma, vAnaprasthAzrama ne aMte saMnyastAzramanI kramika yojanA karI hatI. paNa tevI yojanAonuM paNa custIthI nADuM pakaDI zakAya nahIM, kAraNa vyakitae vyakitae prArabdha karmo ne rAhaja svadharmo judA hAya che, tevI zaMkAAe~ guDAkAmanA karmo tyajIne pAtAnA kizoravayamAM ja saMnyAsa levAnA adhikAra. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 prabhu nAtabahAra mUkAvA chatAM, bajAvyo ane ema karIne karmakAMDa karatA jJAna caDiyAtuM che e pratipAdana karyuM. mokSa ke mukita samajyA vinAnA ke bIjAne samajAyelA siddhAMta pramANe mUDha vartana karavA-karAvavAthI hAtha lAge nahIM. aMdarathI UgelA jJAna vinA Asakitao baLe nahIM ane te vinA bahAranA doSAnA mUkAbalA karavAnI tAkAta Ave nahIM. 'tyAga na Take vairAgya vinA.' paNa vairAgya na Uge jJAna vinA ane jJAna na Ave jAte veThayA vinA. AvuM adhyAtma ane vijJAna baMnenuM tAtparya mane jaNAyuM che. tethI guru, dIkSA, senApati, jhaDapI grAmadAnA, pachAta vistAramAM pahelI krAMti, vagere zIrA jevI saraLa vArtAnI sAme mAro mata vakhatevakhata mUkatA Avyo chuM. paristhati jyAM sahuthI vadhu bhISaNa ane aMdhakAragrasta haze tyAM ja mAnavIya krAMtinA udaya thAya e vadhu saMbhavita che. cAMdaraNAthI UjaLI ne sahelI lAgatI dizAmAM sUrya Uge nahIM. mATe jyAM khetI ne kheDUta vadhu vepArI banyA che, leAka vadhu lAbhI--bhAgI ne AdhunikatAne cALe caDelAM che, tyAMthI bhAgIne pachAta ne bAlyAvasthAmAM paDelA pradezomAM camatkAra sarjavA javuM e samaya gALavAnuM ne sahelA saMtoSa gAMThe karavAnuM sAdhana mane jaNAyuM che. ApaNA te yugane anubhave vizvAsa hovA joIe ke, paristhitine vijJAna pakAvI rahyuM che ne tene aMte mAnavIya krAMti ja AvI zake. bALaka yuvAna thAya tyAre tenI vAsanA jAge, tenuM mithyApaNuM tene upadezathI nahIM paNa jAta--anubhave ja aMdarathI samajAI zake. yayAtine je jJAna thayeluM ke kAmAgni bhegAthI zamatA nathI UlaTo vadhe che, te jJAna koInA kahevAthI thayeluM? nA, potAnuM AkhuM AyuSya bhAgo bhAgavyA pachI dIkarAnuM AyuSya uchInuM laIne bhAgA bhAgavyA ne tene aMte tenI aMdara je mUlya paDeluM hatuM te prakAzI UThayuM. tenA AtmAnI upara je pALA caDelAM hatAM te enA jAte kAmAgnimAM baLyA vinA bhasma thAta nahIM. sArAM--mAThAM tamAma karmo zuddha jJAnanI uparanA prArabdhanA paDone bALavAnuM kArya karatAM hoya che, tethI to karmayoga, kevaLa yAgIne mATe nahIM paNa, saMsArI jIvamAtrane mATe kahevAyA che. prArabdha karmone bhAgavavAM ja rahyAM, temAMthI nAsIne mukitanI lAlace, anyatara koI mahAtmAnA mokSanI chatrachAyAmAM jaIne bharAyA, te tyAMya e karmo, (ApaNI aMdara ja paDelAM hoIne) ApaNA pIche cheDe tema nathI. ApaNe ene zuM bhAgavatAM hatAM--e ja ApaNane bhAgavatAM hoya che. ApaNe mana ApaNe bhAga karIe chIe, hakIkate ApaNe ApaNA saMcitanA bhAga thaI paDatAM hoIe chIe. mATe nAsa-bhAga karyA vinA jubuddhithI ne nikhAlasatAthI saMta-mahAtmAonA dAkhalA ne anubhava-vacanA dhyAnamAM rAkhIne, ApaNAM svakIya karmonA, jAte jAtanI javAbadArIe bhAga karavA (ke thavuM)emAM svadharmaniSThA arthAta satyaniSThA rahelI che. e ja mArga vaijJAnika ane vyAvahArika paNa che--vyakitane mATe tema ja samaSTine mATe AmAM koI TUMkA rastA (zorTakaTa) hoI zake nahIM, ema mAnuM chuM. koIne guru karIne temanA ronA jevA svadharma mujaba paNa, ApaNA halakA pittaLa jevA svadharma cheDIne, vartavA gayA tA mArapiMcha khoselA kAgaDA jevA hAla thAya. Ama bIjA jIva vatI jIvavAno ( substitute living)ne artha ApaNA potAnA svadharmanA ke karmanA cakrane meAkupha rAkhavAthI vizeSa nathI. e cakranA TharelA AMTA, jIvanI utkrAMti mATenAM jarUrI bhAgA, jyAre te 'pratinidhika jIvana' pUruM thAya pachI ke te daramyAna veThavA ja rahe che. jIvana tA. 16-10-62 A vastu jema vyakitagata krAMti (urphe mukita ke guNAkarSa) mATe lAgu paDe che, tema samUhagata krAMti ke samAjagata krAMtine paNa lAgu paDe che, jarAka vadhAre ja lAgu paDe che, kAraNa vyakitamAM amuka lacIlApaNuM hoya che, samUhamAM teTaluM nathI hotuM. samUha (gAma) pote karelAM kAmo tema ja e pote je vizALa samUhanA bhAga rUpa che te rASTra ke vizvamAM thayelAM kAmAnA saravALe je ekaMdara dazA UbhI thaI hoya che temAM jIve che. e aitihAsika avasthA te enAM prArabdha karma ke saMcita che, nasIba che. A prArabdha vyakitanI bAbatamAM cAkakhuM dekhAtuM nathI mATe ghaNA tene mAnatA nathI, paNa samAjane mATe te tene ItihAsarUpe badhA ja samajadAra mANasA jue che ne mAne che. te ItihAse ghaDelI hAlatane vartamAna ItihAsanA jaMgI virATa baLA roja-roja badalatA hoya che. manuSyanA puruSArtha AvA saMdarbhamAM thAya che. enA vyakitagata ke samUhagata zarIrabaLanuM AmAM karyAM lekhuM hoya? paNa manuSya joI zake che, jANI zake che, AgaLanuM kalpI zake che. A jJAnazakita tene ItihAsanA pravAhamAMnI anukULatA--pratikULatA dekhADe che ane khare TAMkaNe enA nAnakaDA kAma dvArA e totiMga pravAhane potAnA lAbhamAM thoDeghaNe aMze vALavAnI buddhi Ape che. mAnavInA purupArtha krAMtine lAvI zakatA nathI, paNa AvatI krAMtine joI zake che, tene joIne vakhatasara baMdhA bAMdhIne! nahero khAdIne peAtAnA AdarzanAM khetarone sIMcI zake che. yogasUtra matyaMtara (eka jAtimAMthI bIjI jAtimAM thatuM guNAtmaka parivartana ) kevI rIte thAya che te varNave che. te sAmAjika krAMti vize (samAjanA sthityaMtara vize--paristhitiparivartana vize) teTaluM ja lAgu paDe che. nAyaMtara parinAma : praznayApUrAt--parivartana prakRtimAM (ItihAsanI vArasAgata hAlatamAM) AvatAM pUramAMthI nIpaje che. ne temAM nimitte ayonAk --manuSya je nimitta che te tene yAjanArA ke lAvanAro nathI hotA. to pachI nimitte--krAMti IcchanAre--zuM karavAnuM hoya che? to pataMjali kahe che: saraLamAnya pravRtInAM bInavat / prakRtinA jaLa-puranI ane khetaranI vacce prakRtinA ja mATInAM AvaraNA-paDo-aMtarAya thaIne paDelAM hoya che tene manuSya bhede che, --kheDUta jema nadI ane khetara vaccenI jamIna parathI mATI khaseDIne nIka banAvIne pANIne potAnA khetaramAM vALI lAve tema. A vaijJAnika krAMtinI prakriyA che. A krAMtikArInI bhUmikA che. krAMti karAtI nathI, jovAya che ne amuka aMze dorI zakAya che. mATe jyAM 'korI pATI ' joI tyAM cAra akSara cItarIne 'kartA' banavAnI IcchA e bAlizatAmAM khape. hakIkate 'korI pATI e to jhAMjhavAM che. duniyAmAM have karyAya pATI korI rahI ja nathI. mahammadane arabastAnamAM maLelI, teTalI 'korI pATI'. paNa Aje AphrikAne khUNe paNa nahIM maLe, dIva-damaNamAM te khera nathI ja. korApuTa ke AsAmamAM paNa 'korI pATI'.nathI. sahelAIthI lakhAya che te sahelAIthI bhUMsAya che. pAyA khodIe tyAre jo jamIna bharabhara khodAI Ave teA rAjI thavuM ke vicAramAM paDavuM ? jhaTapaTa khodAI jAya te to retI, temAM pAyA nAMkhIne mahela caNavA e jIvatA daTAI maravAnA ke bIjAne dATI mAravAnA rastA thayA. cheka kaThaNa kALamIMDhanI bheAMya hAtha lAge tyAM mahenata karIne pAyA khAdavA paDaze ne AvatI kAlanA samAjanuM khAtamuhUrta karavuM paDaze, jyAM jyAM sahelAIthI lAkoe "grAmadAna karI ApyAM che, sarvasaMmati svIkArI lIdhI che, pakSarahitatA apanAvI lIdhI che, tyAM krame krame AdarzavAdIonA bhrama bhAMgavAnA che. kAraNa, evA aNavikasita loko kAyama bAlyAvasthAmAM rahevAnA. nathI vijJAne ekAkAra karavA mAMDelI duniyAmAM te jIvavAnAM che ne vayamAM AvavAMnA che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 tA. 16-10-62 - . 16 paryuSaNa vyAkhyAnamALA daramiyAna ' saMgha tathA vAcanAlaya-pustakAlayane thayelA arthalAbha 300 zrI cImanalAla pI. zAha 51 zrI sevantIlAla khemacaMda ( 11 zrI kAntilAla choTAlAla 251 zrI hIrAbahena dIpacaMda saMghavI 51 zrI caMcaLabahena TI. jI. zAha - 11 zrI eka sagRhastha taraphathI 250 zrI mahendra dIpacaMda saMghavI 51 zrI nyu InDIyA lItha varkasa - 11 zrI ramaNikalAla vADIlAlanI ke. 251 zrI khImajI mADaNa bhujapurIA 51 zrI surajabahena koThArI 11 zrI maNibahena mehanalAla kuMvarajI 251 zrI ramaNIkalAla maNilAla zAha 51 zrI bhagavAnadAsa popaTalAla zAha 11 zrI nagInadAsa chabIladAsa zAha 251 zrI cImanalAla cakubhAI zAha 51 zrI mugaTalAla ke. zAha . 250 zrI eka sadagRhastha taraphathI 11 zI khuzAlacaMda sAMkaLacaMda 200 zrI rasikalAla mohanalAla jhaverI. 51 zrI amRtalAla kezavalAla 11 zrI ramezacaMdra cImanalAla zAha - 200 zrI dAmajIbhAI velajI zAha 50 zrI jasumatibahena manubhAI kApaDiyA 11 zrI jayaMtilAla kALIdAsa 200 zrI vIracaMda pAnAcaMdanI chuM, 50 zrI manubhAI gulAbacaMda kApaDiyA 11 zrI lIlAbahena zAha 200 zrI lIlAdhara pAsu zAha 50 zrI. thAMdhIbahena hIrAlAla zAha 11 zrI joramala maMgaLajI 200 zrI ratIlAla umerI zAha 50 zrI harSadabhAI kApaDiyA 31 zrI kAntAbahena kasturacaMda jhaverI 11 zrI navanItalAla caMdulAla 200 thI tArAcaMda dhanajIbhAI 31 zrI maMgaLadAsa gopALadAsa pArekha 11 zrI ramaNabhAI paTTaNI 200 zrI navalamala kaMdanamala phIrodiyA 25 zrI suzIlAbahena koThArI 11 zrI zAha enDa zAha 151 zrI jayaMtilAla phohacaMda zAha ra5 zrI menA dahena narottamadAsa 10 zrI muni zubhavijayajI 15. zrI narendra guptA. 125 zrI lalitAbahena lAlabhAI zAha 25 zrI maNibahena savacaMda kApaDiyA 10 zrI zAntAbahena ratilAla pATaDI 101 zrI jentIlAla ratanacaMda 25 zrI umedacaMda dolatacaMda baroDiyA 5 zrI dIpacaMda kezarIyala 101 zrI ratilAla narasIdAsa mahetA 25 zrI mohanalAla nagInadAsa jarIvAlA 5 zrI vallabhadAsa nAnajI sacade 101 zrI maphatalAla bhIkhAcaMda zAha 25 zrI lIlAvatIbahena devIdAsa 5 zrI eka sadagRhastha 101 zrI dhIrajalAla morArajI ajamera 25 zrI veNIbahena kApaDiyA 101 zrI kezavalAla talakacaMda 25 zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ' 5 zrI eka sagRhastha 101 zrI nautamalAla dIpacaMda 25 zrI caMdalAla sAMkaLacaMda zAha 5 zrI eka sadagRhastha 101 zrI cunIlAla kAmadAra 25 zrI maNibahena zIvalAla zAha 5 zrI eka bahena taraphathI 101 zrI zAdIlAla jaina 25 zrI naMdalAla chaganalAla 5 zrI kasturIbahena maizerI 101 Do. je. ema. lAkhANI 25 zrI eka sadagRhastha taraphathI 5 zrI eka sadagRhastha taraphathI 100 zrI durlabhajI kezavajI khetANI 25 zrI lavaNaprasAda kulacaMda zAha 5 zrI sevantIlAla maNilAla 25 zrI devakAbahena jhaverI 100 zrI eka bahena taraphathI 5 zrI mItAbahena gAMdhI 25 zrI kAntIlAla nathubhAI pArekha 100 zrI mahAsukhalAla bhAIcaMda 5 zrI premajI dhArasI saMgoI 25 zrI sunitAbahena zeTha 100 zI amatalAla jeThAlAla zAha 5 zrI kezavalAla nagInadAsa (mANasA) 100 zrI madhurIbahena amRtalAla zAha ra5 zrI rAMdulAla kezavalAla 5 zrI zAntilAla harajIvanadAsa zAha 100 zrI pradipabhAI amRtalAla zAha 25 zrI, tArAbahena cImanalAla zropha 2 zrI eka sagRhastha 100 zrI zariSabhAi amRtalAla zAha 25 zrI eka sadagRhastha taraphathI 2 zrI prabhudAsa mehanalAla 100 zrI kokIlAbahena pradipa zAha 25 zrI hIMmatalAla lADakacaMda vorA 2 zrI be sadgRhastha 100 zrI durlabhajI umedacaMda parIkha 25 zrI eka sadagRhastha taraphathI 100 zrI jhaveracaMda nAcaMda mahetA 25 zrI maNilAla bI. nANAvaTI 51 zrI khetazI mAlasI rAvalA ' ' 25 zrI eka sadagRhastha " taraphathI 429.17 jhoLImAM tathA peTImAM AvyA 51 zrI eka sadagRhastha taraphathI ra5 zrI jayantilAla pI. zAha 8464-17 51 zrI ramaNalAla lAlabhAI lAkaDAvAlA 25 zrI mahendra zAntilAla zAha 51 zrI eka sadagRhastha taraphathI " 5 zrI nAnajIbhAi vajapALa zAha ' ' vAcanAlaya-pustakAlaya 51 zrI esa. ema. zAhanI . - 25 zrI eka bahena taraphathI ' 101 dhI jIna sTorsa ka.' . . . 51 zrI ratilAla cImanalAla koThArI 21 zrI bAbubhAI je. zAha - 101 dhI mIla sTorsa . . 51 zrI praviNacaMdra maMgaLadAsa 20 zrI jecaMda ema. zAha 101 dhI beo Tulsa saplAI ejansI 11 zrI cinubhAI nAthAlAla zAha 19 zrI eka sAdagRhastha taraphathI 101 dhI kAntilAla bhegIlAlanI . 51 zrI aMbAlAla caturabhAI zAha 15 zrI bAbulAla kezavalAla ... 101 dhI zAha paTela anDa ka. " 51 zrI jayaMtilAla aMbAlAla zAha 11 zrI sukhalAla manasukhalAla mahetA 101 dhI metIlAla kalyANadAsa enDa ku. 51 zrI narasI korasInI kaluM. 11 zrI hiMmatalAla ke. maNiyAra 101 dhI caMdulAla TI. parIkha lI. 51 zrI zIvalAla ke. mahetA : " 11 zrI dIpacaMda trIbhovanadAsa zAha 101 zrI umedacaMda dolatacaMda baroDiyA 51 zrI caMpakalAlacunilAla dAdabhAvALA 11 zrI lInA jItendra zeTha - 101 dhA zizira enDa kuM. '. * 25 zrI mohanalAla nagInadAsa jarIvAlA 51 zrI praviNacaMdra hemacaMda amaracaMda 11 zrI kAntIlAla modI, , , '25 zrI rAyacaMda hIrAcaMda jhaverI 51 zrI aMbAlAla caturabhAI 11 zrI pI. eca. kAmadAra " 51 zrI dhIrajalAla ajamerA 11 zrI eka sagRhastha taraphathI 1. 958- 0 mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka sadha; mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa:45-7, dhanajIsTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAna : dhI sTeTsa pIpala presa, kaTa, muMbaI. : - -00 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-17-62 prabuddha kailIsTAra parathI parAvartita thayelAM Telivijhana para teo amerikA ne raziyA, ane yUropa ne AphrikAnA lokonAM jIvana ne raMgarAga jovAnA che ane jANeajANe temAMthI sAruM khoTuM grahaNa karavAnA che. A duniyAmAM, sArI ke khoTI, paNa ekasarakhI saMskRti prasaratI have aTake tema nathI, aTakAvAya tema nathI. aTakAvavAnA eka upAya che kharo ANuyuddhathI vaijJAnika vizvane sarvanAza karavA ne nahIM to IcchavA ! prajAnI prAthamika avasthA, bALakanI jema, nirdoSa ne ajJAna sAmyanI hoya che. pachI temAM svArtha ne pApa praveze che ne tenI mUDIvAdI avasthA Ave che, jene yuvAvasthA sAthe sarakhAvI zakAya. te mUDIvAdI gaMdhApacIsInA anubhavothI pAkaTa thaIne samAja, samAjavAdI ke sarvodayI avasthA samajapUrvaka svIkAre che ne potAnA peTAmAM navI peDhIonA yauvananA kAmakrodhanA dhamapachADA mATe pUrata vyavasthita avakAza rAkhe che, jene gRhasthAzrama sAthe sarakhAvI zakAya. ApaNe zuddha sAmyanA AdarzanA upAsaka hoIne bAlyA vasthAnA ke prAthamika avasthAnA nirdoSa sAmyathI mAhAI jaIe chIe ne bhUlI jaIe chIe ke jJAnathI tapIne, baLIjhaLIne vRddha thayelI sAmyAvasthA A nathI. eTale bAladIkSA ApI besIe chIe. (laI paNa besIe chIe!) AdarzavAdIonI yAtrAne mArge kAyama A mAyAvI mahela Ave che. aneka 'yuTopiyana ' (svapnavAdI) namUnAo 18 mI-- 19 mI sadImAM AvI rIte racAyA che ne dhULabhegA thaI gayA che. te badhAnA ItihAsa vAMcavA ja pUratA che, temanA namUnAvArdanuM anukaraNa karavuM jarUrI nathI. emanA Adarzo atyaMta suMdara ne uttuMga hatA. paNa temaNe potAnI AsapAsanI ekaMdara paristhiti para dhyAna na ApyuM, paristhitine TALIne ekAda khUNe killA bAMdhIne Adarza grAma ' 'navI vasAhata', 'phlAnja' vagere aneka jAtanA sAmyapradhAna jIvananA prayogA karyA. lagabhaga agnivAryapaNe ekeeka prayoga paDI bhAMgyo. uparathI kAraNa darekanuM lagabhaga eka ja dekhAyuM : ziSyo aMdaroaMdara AdarzanA amala viSe jhaghaDI paDayA, goTALA thayA ItyAdi. aMdarakhAnenuM kAraNa e hatuM ke samagra paristhitinI avagaNanA karIne emaNe pAtAnuM eka saMkIrNa, AgavuM ne vyAvartaka (exclusive) svarga racavAne prayatna karyo, sAMkaDI vyakitagata jevI mukita IcchI, bahAranI paristhitinI ADakatarI asara heThaLa ziSyA jhaghaDayA ne prayoga samApta thayA. namUnAvAda e mAdarzanA vaijJAnika viniyoga che, short circuit che. emAM eka prakAranI adhIrAI che : "hamaNAM te hamaNAM Adarzane mUrta karI nAMkhIe." adhIrAInAM phaLa kaDavAM Ave ke khATAM Ave. Adarza khATA nathI hAtA, prayoga khoTA hAya che. apUrNa prabAdha cAkasI umerA (chaMda: mizrA) dAmpatyanA ApaNa snehasUra, phUlAI jAtA halake madhura, ghUMTAI khUMTAI apUrva rAge oho thayA AkhI havA jamAve tevA anetya gUMjI jayahi vatsalatA sudhanya 1 gItA parIkhaM jIvana 121 udAtta jIvanadRSTinA namUnA tA. 1-11-59 nA IlasTreTeDa vIkalImAM conquest of unhappiness--e mathALAnA paM. zivazarmAnA lekhamAM koInuM paNa dhyAna kheMce evI eka asAdhAraNa ghaTanAnA ullekha karavAmAM Avyo hato. A ghaTanA amerikAnA eka bahu moTA zrImAna vyApArIne lagatI hatI. teNe eka garIba yuvAnane AgaLa vadhavAmAM khUba madada karelI, ane potAnI peDhImAM bahu UMcA adhikArapade tenI nimANuka karelI. A rIte te yuvAna te zrImAnanA eka kuTuMbI jevA banI gayA hatA. A yuvAna khUba rUpALA hatA ane tenI rItabhAta khUba mehaka hatI. potAnI A mohakatAno lAbha laIne te yuvAne te zrImAnanI patnIne potA tarapha AkarSI ane banne vacce ADA vyavahAranI zarUAta thaI, ane pelA zrImAne tenA mATe je kAMI karyuM hatuM te badhuM bhUlI jaIne pelA yuvAna A bAIne bhagADIne anyatra nAsI gayA. A vyApArIne te bannenA ThAmaThekANAnI khabara paDatAM teNe potAnI patnIne lakhI jaNAvyuM ke "jo huM e juvAna chokarAne baMdUkathI mArI nAMkhu chuM to te tArI najaramAM eka bahAdura zahIda jevA lAgavAnA . jo huM tene pakaDAvuM chuM ane adAlatamAM dhasaDuM chuM te eka jaDa ane sahAnubhUtivinAnA samAje je mahobatane chinnabhinna karI nAMkhI che evI mahAbatanA kAraNe ubhI thayelI vyathAnI tuM bhAga banavAnI. Ama vicAra karIne te nAlAyaka premI sAthe to rahevA--jIvavA devAnuM huM vadhAre pasaMda karUM chuM-- e khyAlathI ke je duSTa mANasa tenA upakAraka upara pITha pAchaLanA ghA karI zakayo che tenAM aniSTa tatvone tuM najIkathI nihALI zake." te patramAM teNe umeryuM ke "mArI sAthenA tAro badhA saMbaMdha khallAsa thaI gayo che ema tAre mAnI levAnuM koI kAraNa nathI. tuM jyAre Icche tyAre pAchI AvI zake che, kAraNa ke tenI eka ja bhUla, pachI bhalene te ghaNI gaMbhIra ane atyanta bevakUphI bharelI hoya, tenuM pariNAma jeno koI upAya ja na hAya evI chevaTanI kaDhaMgI paristhiti nirmANa karavAmAM AvavuM joIe e huM mAnato * nathI". ema kahevAnI jarUra nathI ke A kAgaLe asvAbhAvika ane kaDhaMgA meLavALA vyAmAha sAme pratikULa kaTokaTI bahu jaldithI UbhI karI ane pelI strI vadhAre zANI ane svastha banIne, ane AdhyAtmika rIte eka adbhUta saMskAra pAmIne potAnA dhaNIne tyAM pAchI pharI. AvuM zubha pariNAma nIpajavAmAM tenA dhaNInI apAra udAratA, kSamAzIlatA, ahaMmukatatA javAbadAra hatI. emAM koI zaka nathI. paramAnaMda ekatva (zikhariNI --seneTa) pharyAM banne sAthe girivaramahine vanavane nihALI saMgAthe kusumakusume raMgajharaNI, taryAM hoDImake rajAjharatI cAMdanI mA ane sUre sUre nabha raNajhaNAvyuM lagabharyuM. sajAvyuM saMgAthe gRha lalita ko kAvya sarakhuM, vaLI paMkhI--nIDe kalarava madhurAya raNakayA; sahu kAmekAje parasaparane pUraka thaI gUMthyA tANAvANAsama jIganA taMtu saghaLA. khulelI pAMkhAe gagana paNa mANela sarakhAM, bIDelI AMkhAe svapana paNa nyALela sarakhAM. paraMtu ekandhe nahi nijanuM astittva visaryAM ame jevuM bhUlyAM timira bhIMsatI rAtrimahi e bimArImAM tAve dhakhata zizuM--zayyAsamIpamAM bacAvI lIdhI je kSaNa laya thatI jyota kumaLI !* 30-5-1962 gItA parIkha * gaMbhIra bimArImAMthI potAnA bALakane jIvatuM bacAvI lIdhuM te anubhaveluM ekatva kaMI era ja che! Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '' ' ' 'E', REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rU. 4 prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 24: aMka 13 =prabuddha jIvana muMbaI, navembara 1, 192, gurUvAra zrI muMbai jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 chUTaka nakala: raTa nayA paisA taMtrIH paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA zreya pAchaLa mArI dRSTi (amadAvAda zikSaNanuM eka ati mahattvanuM kendra che. tyAM be to vidyApITho che, bhAtabhAtanI kaeNleje che, aneka hAIskUla ane prAthamika zALAo che tema ja lagabhaga late late bALamaMdira che. vaLI vividha prakAranA zaikSaNika prayogenuM amadAvAda eka dhAma che. AvI anekavidha zaikSaNika pravRttiomAM "oyasa' nAmanI zaikSaNika saMsthA tenI aneka vizeSatAonA kAraNe eka judI ja bhAta pADe che. A saMsthAnuM saMcAlana zrI. lInAbahena maMgaLadAsa karI rahyAM che. I. sa. 1947mAM bahu ja nAnA pAyA upara tenI temaNe zarUAta karI ane samayanA vaheNa sAthe temAM navA navA vibhAgo umerAtA gayA ane Aje amadAvAda zaheranI uttara sImA upara sArA evA kSetraphaLane AvarI lenuM evuM 'zreyasa' nuM eka 'kempasa-kendra--UbhuM karavAmAM AvyuM che ane temAM ekamekanI pUraka evI aneka zaikSaNika pravRttio cAlI rahI che. zreyasane eka speziyala ekasaperImenTasa skUla tarIke I. sa. 1951 mAM ane bahulakSI zALA tarIke I. sa. 1960mAM mAnya karavAmAM AvI che. sahazikSaNane prAraMbhathI apanAvatI AvelI A saMsthAmAM Azare 300 vidyArthio bhaNe che. aMghatana vipula zikSaNa-sAmagrI vaDe A saMsthA susaMpanna che. vaLI A saMsthAnA anusaMdhAnamAM eka chAtrAlaya paNa ghaNA varSo pahelAM tyAM UbhuM karavAmAM AvyuM che, jemAM amadAvAda bahAranA vidyArthIo vase che ane bhaNe che. Aje pUrva AphrikAnA 40 gujarAtI vidyArthIo ahIM abhyAsa kare che, vijJAna-vinayana mahAvidyAlaya tema ja kalAtIrthanI anukrame 1955 ane 1960mAM 'oyasa'nA chatra nIce sthApanA karavAmAM AvI che. 'ya' nI AvI aneka pravRttio che. - A navA kempasanI zarUAta lagabhaga doDha varSa pahelAM karavAmAM AvI che. te pahelAM 'oyasa" nI samagra pravRtti zAhIbAganA eka vibhAgamAM cAlatI hatI. te daramiyAna mAtra kutuhalathI prerAIne e saMsthAnuM kArya jovA samajavA mATe huM be vakhata e saMsthAnI mulAkAte gayo hato ane lInAbahenanI sAthe pharIne meM bane teTaluM samajavA prayatna karyo hato ane tethI huM khUba prabhAvita banyo hato. A saMsthA viSe muMbaImAM vasatAM bhAI-bahene moTA bhAge ajANa che, to temane A saMsthAne paricaya thAya e hetuthI muMbaI jena yuvaka saMgha dvArA Ayojita karavAmAM AvatI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM vyAkhyAna ApavA mATe chellAM keTalAMka varSathI lInAbahenane huM nimaMtraNa Apate rahyo hate. sadabhAgye chellI paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM temaNe vyAkhyAna ApavAnuM svIkAryuM ane 'zreyasa ' pAchaLa rahelI temanI draSTi nI vigatavAra samajutI ApI. potAne je kahevAnuM hatuM te teo vyavasthita rIte lakhI taiyAra karIne AvyAM hatAM. e ja lakhANane 'prabuddha jIvanamAM prasiddhi ApatAM mane ghaNo AnaMda thAya che. A lakhANa vAMcatAM 'zreyasa " nA udabhavathI mAMDIne Aja sudhInA tenA vikAsanI jhAMkhI prabuddha jIvananA vAMcakone thaze, eTaluM ja nahi paNa, e pAchaLa abhivyakata thatAM lInAbahenanAM satata kriyAzIla vyakitatvano tema ja temanA bhavya puruSArthane paNa khyAla Avaze. pitRgRhe tema ja zvazuragRhe lakSamIdevInI pUrI kRpA hovA chatAM ane bhagavaibhava pUrA sulabha hovA chatAM te tarapha ne DhaLatAM zikSaNavyavasAyanI kevaLa eka ja tamannAne vareluM ane potAno sarva samaya ane zakita lagabhaga te pravRttine arpita thayela hoya e prakAranuM temanuM AjanuM jIvana che. AvI eka viziSTa ane virala vyakitanI gujarAtI-bhASAbhASI bhAIbahenone pIchAna thavI jarUrI che. A hetu paNa A lekhanI prasiddhi dvArA amuka aMze sadhAze ema vicArIne huM savizeSa saMtoSa anubhavuM chuM. paramAnaMda) A paryuSaNanuM pavitra parva che. enuM jemAM mAhAmyuM che. huM parovAyelI rahI chuM. emAMthI nIkaLavuM ja muzkela lAgyuM che. ema paryuSaNane artha upAsanA, pUjA, sevA paNa Apelo che. ni eTale zA mATe te jaNAvuM. - jItavuM. una parathI nina, nija parathI jaina. jaino artha je vijaya mArA svAdhyAyakhaMDanI bArI para eka cakalI meM joI hatI. ne pAmyo che te. A be zabdo eka mAnava samUha ke saMpradAyane ja mane eka Adarza mUrti lAgI che. mArI DAyarImAM tenuM varNana maLI lAgu nathI paDatA, paNa tenA vyApaka arthamAM sahune sparzI zake che. Ave che. huM mAnuM chuM ke, zrI paramAnandabhAI ane muMbaI jaina yuvaka saMgha A be zabdone tenA vyApaka arthamAM ghaTAvavA yatnazIla rahyA che ane "e mArI bArIe beThI hatI tethI ja A vyAkhyAnamALAne temaNe eka udAra svarupa ApyuM che eka nAnI callI : ane teno mahimA vadhAryo che. latA DALe ene mALe. varSAkAlamAM jyAre vyavahAra ocho thaI javA pAme tyAre enI Doka ne te hAlatI hatI, jijJAsuone samUha eka sthAne ekaTho maLI vicAravinimaya kare na enI AMkhe maTakuM hatuM, , e paryuSaNanA parvane hetu che. ema karIne anubhavajanya jJAnanI pAMkha enI biDAyela Apa-le dvArA manuSya potAne jIte--sAce jaina bane. cAMca enI babdha hatI | zrI paramAnandabhAI jUdAM judAM kSetromAM rahelI vyakitaone e sevatI hatI enAM aMDane. vyAkhyAnamALA mATe bolAve che. ghaNAM varSo thayAM temaNe mane paNa paNa enA baccAMnI banI raheze AmaMtraNa ApyuM hatuM, paNa Aja lagI mArAthI AvavAnuM banI DolatI Doka ne maTakatI AMkha zakayuM nahotuM. varSo . thayAM zikSaNa, sAhitya ane kalAnI pravRttimAM prasArita pAMkha ne cace gAna. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 e enAM baccAM enAM sarjana sAruM, ekana ekAMtabhAve callI beThI hatI. nizcala, " prabuddha jIvana je sarjananA kAryamAM rokAya che teNe A cakalI jevuM banavAnuM raheche. sarjananA jatanamAM enI badhI vyartha hIrAlacAla maTI jAya che. sadA jAgRta rahevAM chatAM enuM mukha baMdha rahe che. e enA ekaniSThAvALA-ekAnta sevanane laIne enAM sarjanamAM gati, jAgRti, uDDayana ane mAdhurya Ave ja che. AvA sarjana mATe callI jevI cAhanA jaoNIe--eka UMDI vRtti dareka manuSyamAM che je cAhanAnI che. mANasa cAhe che-basa cAhe che temAM tenI svarakSaNa ane amaratvanI tAlAvelI saMtAya che. cAhanA mATe pAtranI jarUra che. varSo sudhI te bahu pAtrA zeAdhe che, paNa darekamAMthI te amUla jala DhoLAI jAya che. du:khathI hRdaya phATI javA lAge che. temAMthI pahelAM karatAM paNa adhika salIla nIkaLavA lAge che. tyAM koka vAra manuSyane jaDI jAya che eka atala premanuM pAtra. temAM tenA snehasaritAnA pravAha vaLe che, to jala ThalavAtAM, pAtra vizALa thatuM jAya che. jala jhIlAtuM jAya che--manuSyanI yAtanA TaLe che. koI vAra ekanA premamAMthI anekAkAramAM--eka vyakitamAMthI samaSTimAM laI jatA premAnubhava thAya che. AvA eka premAnubhavanI huM Apane vAta karIza. e vAta mArI DAyarImAMthI maLe che. huM AgaLa vadhu te pahelAM eka vAta jaNAvI dauM: kAma mAro vyavasAya hAvAthI vyAkhyAna ApavAno mane abhyAsa nathI. A mArA hAthamAM rahelAM kAgaLo ja pUravAra karaze. ethI A mArI rajuAta Apane sahana karI levI joIze. vaLI bIjI bAbata * paNa jaNAvI dauM. mArAM AjanA vyAkhyAnanuM zirSaka zrI paramAnandabhAIe sUcavyuM hatuM. 'zreyasa pAchaLa mArI daSTi' emAM je 'mArI' e zabdanA upayoga thayA che temAM ghaNI badhI aMgata bAbato AvI jAya che, jemAM prathama to mArI DAyarI ane keTalAka aMgata prasaMgonA ullekha anivArya bane che. Ama karavAmAM mArAthI kAMI cityanA bhaMga thato hAya tA Apa mane kSamA karazo! sane 1928 mAM tera varSa pUrA thayAM hatAM te vaye mArI DAyarImAMthI maLI Ave che: "janAvara para thatuM ghAtakIpaNuM, strIAne gulAma jevI rIte rAkhavApaNuM, ane bALako mATe skUla (mAre) sArI rIte jovAM. jo bane te raMgabhUmi sudhAravI. bALako para jorajulame paDatA bAjo baMdha karavA." sana 1929, - 14 varSa pUrAM: "mane bALako bahu ja game che. bALako para mane dhaNu vahAla Ave che. tethI temane mATe mAruM tana, mana ane dhana arpI kAMIka karIza. jyAM sudhI prajAnuM mULa ja sudhAravAmAM nahIM Ave tyAM sudhI tenI unnati mATenA badhAM phAMphAM nakAmAM che...bALako mATe je khAsa jarurI cIjo che te temane mATe skUla, sacitra sundara copaDIo ane chApAMo, temane yogya vArtAo ane kavitAo che. emAMnI bane teTalI cIjo karavA prayatna karIza. temAM prabhu mane madada arpA!" sana 1930, 15 varSa pUrAM: tA.1-11-62 "mAre mArA divasa kevI rIte pasAra karavA? ... amAruM gAmaDuM, anAthAzrama, amArI kanyAzALA, mIlanI monTesarI skUla vageremAM kAma karavAno temaja sevA karavAnA ghaNA avakAza che. nAnAM bALakonI nizALamAM kAma karavuM e mane bahu ja game." hamaNAM to kolejamAM nahIM javAne vicAra che. hAlanI bhaNavAnI paddhati temaja parIkSA levAnI rIta jaDamULathI ja khATI che. temAM phAyadA thavAne badale ghaNA geraphAyadA jouM chuM. A DAyarI lakhI tyAre DhIMgalIonA eka nagaranI racanA mane bahu gamatI. mane pazupakSI ucheravAM gamatAM. uparAMta mane mArAM nAnAM pAMca bhAIbahenAne saMbhALavA ane ghara rAkhavuM gamatuM. mArA abhyAsa sAthe huM bALamaMDaLa calAvatI ane bAlamAsika, nATaka, meLA, utsavonI pravRtti yojatI. AvI hatI mArI bAlArmio. e daramyAna amadAvAdamAM gAMdhIjInuM sAMnidhya maLyuM. te AzramamAM rahetA, kAma karatA. tyAMnuM jIvana, AzramanAM bALako, gUjarAta vidyApIThanI sthApanA--A sarvameM joyuM hatuM. e AvyA te pahelAM kavi zrI ravIndranAtha paNa amArA parANA banI ghera AvatA. temanI sAthe dInabaMdhu enDajha, pIarasana ane kSitimohana sena AvatA. temanAM darzane ame samaya samaya para zAntiniketana paNa gayAM hatAM. ane citrakAra zrI nandalAla basu ane abanIndranAtha ane emanA bhAIone ame maLyAM hatAM. A sarvanA UMDo prabhAva anubhavyo hato. mArA janma pahelAM amArA gharanI zALA mATe zrI karuNAzaMkara bhaTTa amArAM kuTuMmbamAM joDAyA hatA. temanI sAthe eka zikSakasamUha hatA. aneka kavio ane vidrAnA ghera AvatA. evI rIte narasiMharAva diveTiyA. nAnAlAla, AnandazaMkara dhra uva, kezava harSada dhruva, munizrI jinavijayajI, rasikalAla parIkha, paM. sukhalAlajI, zrI gijubhAI badhekA, zrI nAnAbhAI bhaTTa, viSNu digaMbarane paricaya thayelA. mArAM mAtApitA A sahunuM Atithya karatAM, paNa eka bALaka tarIke emanI jJAnacarcA - jJAnacaryA sAMbhaLavA--nihALavAnuM satata sukha amane upalabdha thatuM. mArI mAtA pAsethI meDama maoNnTesArInuM nAma sadA sAMbhaLavA maLatuM. zikSaNanI pravRttimAM sarva kuTumbIjana eka yA bIjI rIte povAelAM hatAM. be peDhIthI jANe e mukhya vyavasAya hAya ane vyApAra tathA gharakAma e gauNa vyavasAya hoya evuM lAgatuM. bALako, strIo ane dalita varganA zikSaNa, ucca abhyAsa ane saMzodhananA kAryamAM eka pachI eka kuTumbanA sabhyo kheMcAtA ja jatA hatA. e arasAmAM meM paNa zaheranA eka bAlamaMdiramAM nRtya ane kalAnA zikSaka tarIke niyamita thoDA samaya javA mAMDayuM hatuM, daramyAna mArAM lagna pachI meM meDama maoNnTesarI ane zikSaNanAM pustakono abhyAsa zaru karyo. rusa, raskIna, TaoNlasToya, vivekAnanda, ravIndranAtha, gAMdhIjI, barTrAnDa rasala, jahAna muI, kRSNamUrti, misIsa besenTa ItyAdinAM, meDama menTesarI hindamAM AvyAM tyAre mArA doDha varSanAM bALakane laI temanI pAse adiyAra huM gaI. mAre jANavuM hatuM eka mA tarIke mArA bALakanA yogya uchera ane zikSaNa vize. A mAro prazna hatA tevA ja aneka bIjA mAvatara paNa haze. meM koI jAtanI yunivarsiTInI upAdhi prApta karI nahotI. meM zikSaka tarIkenI tAlIma lIdhI nahotI. A kAryamAM mane keTalI AvaData athavA niSThA hatI e bAbatanI mane khabara nahotI. tethI adiyArathI pAchA AvIme eka osarImAM ane amArA rahevAnA khaMDamAM thoDAM sAdhanA geAThavyAM ane bALaka sAthe pravRtti zaru karI. zALA bahAranA samayamAM savAra - sAMja amArI pravRttimAM thoDA mitra ane saMbaMdhInA bIjAM paNa bALako AvI bhaLatAM. emanI sAthe citra, nRtya, saMgIta ane ramatagamatanI pravRtti yeAjI. A bALakone mATe pustako, sAdhanA joIe te ame taiyAra to lAvyA, paNa te ame jAte paNa moTA pramANamAM banAvavA mAMDayAM. eka orArImAMthI amArA kAryanA vistAra eka AkhA makAnamAM phelAvA pAmyA ane ame 12 thI 16 jaNa bALapayogI pravRtti ane sAdhame racavAmAM rokAyAM, eja Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-62 prabhu samayamAM eka prasUtigRhamAM paNa kAma karavAnI taka maLI. 1942 nI caLavaLane laIne sArA gujarAtamAM sAravAra maMDaLadrArA tabIbI rAhatanuM kArya karyuM ane elIsabrIja vistAramAM jhuMpaDAmAM rahetA camAra, mAcI, DheDa, vAgharI ane rabArI komamAM sAmAjika pravRtti AdarI. bALakone navaDAvavAnuM, dUdha ApavAnuM, temane zALAmAM bhaNAvavAnuM, prauDha zikSaNanuM paNa kAma karyuM. haMmezAM e nAnapaNanI tAlAvelI upara upasI AvatI hatI. bALakonuM kAma karavuM che, -paNa hajI chUTuM chUTuM kAma thatuM hatuM. DaoN. erunDele eka vAra mane pUchyuM, "tuM zuM kare che?" meM kahyuM, "I have not found myself anubhava maLatA hatA, kAMIka sUjha-AvaData AvatI jatI hatI, paNa koI cokakasa dizAe kAryanuM maMDANa thaI zakayuM nahotuM. mArA elIsabrIja vistAramAM te divaseAmAM unfit for human habitation jevA jhuMpaDAnA latAne oLaMgI eka vAra nAnA traNa varSanA bALaka sAthe meM eka sundara TekarI joI. enA para lImaDAnAM jhADa hatAM. A te vakhatanA DAyarInAM pAnAM che. emAM bALakonI zALAnuM svapna pragaTa thAya che. vAtAvaraNa zAnta, sundara ane kudaratI khetaro, khUba chAyAvALAM vRkSo, vADIe ane carANavALuM vizAla sthAna, jayAM pakSIo, haraNA ane sasalAM chuTAM pharatAM hoya. bane to uMcI nIcI bhUmi hAya--TekarAovALI-- nadI, kuvA ane nahero hoya--~lapasaNI, hiMcakA,, TekarA, retI, taravAno hoja, ramavAnuM cAgAna, sea-saw vagere eka moTA jhupaDAMmAM bAlavikAsanAM sAdhanA hoya, AmAM temane mATe Indriya ane buddhivikAsanAM sAdhano mukhyatve hAya - minAro, daTTA, sIDI, AkRtio va. A jhuMpaDInI tadana lagAlaga eka bIjuM jarA nhAnuM jhUMpaDuM, jayAM mATI kAma sAthe cAkaDA para ghaDA, va. banAvavAnuM, kotarakAma, bukabAInDiMga, kaDiyAkAma, netarakAma, vaNATa, suthArI, citra, raMgALI, zIvaNa - guMthaNa va. paNa karAtuM hoya. jarAka ja dUra ekAntamAM saMgItazALA, jyAM taMtuvAgho sAthe gAna ane nRtya paNa cAlatuM hoya, tyAM koI vAra nATayaprayogo mATe paNa keLavaNI apAya. ahIM agarabattI ane puSpA hoya ane A zALAne koI vAra khullI raMgabhUmimAM palaTAvI zakAya tevI vyavasthA paNa hAya. (open-air theatre jevuM) bIjuM eka jhuMpaDuM, temAM mukhyatve traNa vibhAga jevuM paDI jatuM hoya- ahIM hAtha-mhoM dhovAnI, taiyAra thavAnI ane jAjarue javAnI vyavasthA hoya - tathA eka vibhAgamAM bALako nirbhayapaNe rAMdhI zake tevI sagavaDa hAya tathA eka parasALa jevuM jayAM teo nAsto le tathA ArAma le. tathA eka nAnakaDo khaMDa jayAM DolA, sAvaraNI, DasTara, va. saphAInAM sAdhane rAkhI zakAya.te vastu bALako vAparI zake tevI hovI joIe. bALako vadhAremAM vadhAre dasa bALako: zaruAta 1-15 thI 3 varSa sudhInAM bALakothI karavI. pachI jema teo mATAM thatAM jAya tema uparanI maryAdA eka varSa AgaLa vadhAravI. bALakonI pasaMdagI temanI tathA temanA mAtApitAnI mAnasika ane zArIrika svasthatA parathI karavI. teonA gharanuM vAtAvaraNa sahAnubhUtavALu ane anukULa tathA bAlajIvanamAM rasa le tevuM hoya to ja te bALakane levuM. jemane A prayogamAM ane tenA saMcAlakomAM zrAddhA hoya te ja ahIM Ave. je ahIM bALakane ochAmAM ochuM sAta varSa sudhI rAkhavA khuzI hoya. anivArya saMjogA sivAya bALakane uThADI na le. vinA bheda sahune AvakAravA. AmAM vargabheda ke evA koI bhedane lIdhe koIne na levA tevuM na karavuM -- AdarzanuM aikaya eja pasaMdagInuM dhyeya hoya. 125 jIvana phI paNa nakakI na karavI - mAtApitA peAtAnI sthiti pramANe je phALo ApI zake te levA - na paNa ApI zake te! paNa cAle - saMcAlako badhAne (zikSako temaja mAtApitAne) ekarupa kare tevI cetanA ApanAra prANarupa eka vyakita. sAdhanono upayoga jANanAra eka AcArya saMgItAcArya hAthakAma ane citra jANanAra AcArya ke AcAryo nRtya mATe taMtuvAgho mATe tAla mATe ramata - gamatA ane bAga va. mATe bhASA A badhAe vAraMvAra maLavuM - mAtapitAne maLavuM va. zikSake bALaka sAthe eka ja bhASA bolavI. A pramANe prathama prayoga karyA pachI lAge ke A prayogonA kAMI hetu che to tenA AgaLa vikAsa karavA, samaya vadhAravA va. sAta varSa A lakhANane vItI gayAM. 1946 mAM mArI eka nAnakaDI bALakInuM avasAna thayuM. 'kalpanA nAme mArA eka smRticintananA zabdomAM kahuM te; "dareka mAtRtvamAM raheluM vAtsalya--mAtRbhAva--eka mahAzakitanA aMza! prathama vizeSa premapAtramAM te parimita, paNa koI vAra te premapAtra pha TI jatAM e mAtRsnehano aparimita pravAhavarSAkALamAM bhAgIrathInA mahApravAha jevA A marubhUmi para vistare che - ane sUkAM asthine paNa prANavanta kare che. eka bALakanAM mRtyuthI--e premapAtranAM phUTI javAthI mAtRsnehanA pravAha sUkAI na gayo, paNa tenI vipulatAnuM darzana thayuM--jhAMkhI thaI." bIjuM vizvayuddha pUruM thayuM. ame yuropa - amerikAnA pravAse gayAM. A pravAsamAM zakaya eTalI zALAo, zikSaNapaddhatio ane zikSaNa sAdhanA jovAmAM meM mAro samaya vItAvyo ane pAchAM pharIne tarata ja 1947 mAM 'zreyasa 'nI sthApanAno yoga prApta thayo. 1947 nA oNgasTamAM ApaNane AjhAdI maLI te pachI navebaramAM 'oyasa 'nI sthApanA thaI. tethI tene eka svataMtra prajAnAM bALakonI zALA gaNI zakAya. "Help me to help myself"-- emeDama mATesArInA sUtra anusAra bALako mATe kalyANakArI-- svAsthya bakSanArUM vAtAvaraNa racavAnI amArI bhAvanA hatI. "eka bALaka, eka zikSaka, eka vRkSa hoya to zikSaNanA kArya mATe A pUratuM che e sUtra sAthe game tema thAya toya have kArya AdaravuM ja che evA nirNaya lIdho. zAhIbAga vistAramAM so varSa purANuM ghara maLI gayuM. khajUrI ane lImaDAMnI ghaTAo hatI. vIsa bALako hatAM 6 thI 10 varSanAM ane ame cha kAryakaro hatAM. manoramAbena sArAbhAI sAthI hatAM. meDama mATeMsArInuM dUra dUrathI paNa mArgadarzana hatuM. eka varSa vahI gayuM. A bALakonAM nAnAM bhADuM AvyAM. eka mAtA, eka nAnuM bADakAM mAthAMnuM zizu laI pUchavA lAgI, "have A nAnAMnuM zuM?" ane eka evAM bALakathI. zizumandira paNa zaru thayuM. A bALako moTAM thatAM cAlyAM tema kizoravibhAga zaru thayo. zALAnuM vAtAvaraNa kudaratI, mukata, ane zistabadhdha ane udyamI hatuM. savAre zAthI sAMjanA mADe sudhI ame sAthe bhaNatAM, ramatAM jamatAM, ArAma paNa karatAM, pravAse jatAM, utsavo karatAM, zALAmAM saMkhyA vadhatI cAlI, paNa bahu ja dhIme dhIme, kizAra vibhAgane khAsa prayogazALA tarIke zrI kherasAhebanA utsAhane laIne mAnyatA maLI. bALako esa. esa. sI, nI parIkSAmAM paNa javA lAgyAM. parIkSAnAM pariNAma paNa ghaNAM sArAM hatAM. A hatA bALaka, zikSaka ane mAvataro ekatriveNIsaMgama. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra buddha jI va na tA. 1-11-62 emAM kabIranA zabdo yAda AvatA hatA. kerI pATI" ke "bAla dIkSA ahada musAphira pahunA AyA (gatAMkathI cAlu) gharo thA . ghara A~gana kI kadara mayI hai vaijJAnika prayogamAM zuM zuM hovuM ja joIe? sauthI pahelI dhIraja joIe, samagratA choDIne ekAda adhUrA rAha huA gulsaar| ekamamAM krAMti karI nAMkhavAnI adhIrAI na cAle. te pahelI konasI sevA karI ho tumako (samA ) prahUlAdavRtti. kona karI hauM puujaa| praphlAde bhagavAnane javAba Ape te AbAda lAgu paDe che. paMtha paMthI dhara eka hI hai jI bhagavAne mokSa ApavA kahyuM te pralAda saMsAranA jIve tarapha. bhAva miTA aba duujaa| AMgaLI cIMdhIne kahe che: "maitAnuM vihAra paLAnuM mumukSu": _A ane zALAnA baMdhAraNamAM eka sUtra dile jaDayuM hatuM badhA dInahIna jIvone choDIne mAre ekalAne mukata thavuM nathI. mATe nakazA hukama ImArata cale, vRkSa cale nIja lIlA." bhAge krAMtinA bhakato ja namUnAvAdI adhIrAImAM 'ekalapeTA ' arthAta je jaDa padArtha che ene manuSya potAnI buddhi pramANe , makSa mAM. pharAtA hoya che. temaNe krAMtimAM bhakatoTa pralAdanIgoThavI zake che, paNa je prANavanta che te antargata niyamone anusarIne vRtti lAgu pADI jevI ghaTe ane samajavuM joIe ke, "mArA gAmamAM krAMti ke mArA vistAramAM krAMti" e nathI ISTa ke nathI vikAsa pAme che. A niyamamAM manuSya buddhithI Dakhala kare che te te zakaya. hakIkate asamagra krAMti TakatI ja nathI. vikAsane avarodhaka bane che. mALI nI jema te lAlanapAlana ADasa hakaslIe hamaNAM ja eka "yuTopiyA" kAlpanika dezanI karI zake, paNa kaDIyAnI jema AkAra na ApI zake. zizu, bAla, kizora kathA bahAra pADI che - "dha AIlenDa' nAme. pAlA nAmanA duniItyAdi judI judI avasthAmAMthI bALaka pasAra thaI vikAsa sAdhe che yAthI kapAyelA TApu para pUrva-pazcimanA AdarzonA samanvayane AdhAre e yAda rAkhI, zikSaka ane mAvatara yogya sahavAsa ane pravRtti eka viziSTa saMskRtine phAlavAnI taka be-cAra peDhI paryata maLI che dvArA tene AbohavA ane bhUmikA ApI zake. paNa ethI adhika ne te eka khabarapatrInI AMkhe ApaNane lekhaka dekhADe che. emAM , 'kAMI karavA jAya te vikAsamAM vikRti pedA thAya che. ApaNane game - na - game tevAM aneka hakaslI-mUlyone viniyoga zikSaNaprathA ane parIkSA mATe mane mArA mAstaranA zabdo jovA maLe che. paNa aMte e saMskRtinuM zuM thAya che.? hakasvInI najare yAda AvatA: e sauthI koi prakAranI samAjaracanA che. paNa hakaslI enA AdarzamAM "bhADabhuMjA anAjanAM phala (dhANI) karavA dhAnane bhUMjI nAkhe che. ghelo nathI. ema hota to aMte e TApunI saMskRtine e te dhAna khAvA jevuM upayogI ane phUla jevuM dekhAvamAM hoIne vizvamAM vyApI jatI cItarata. paNa eNe te e svapnabeTanI koSThatA suMdara lAge che, paNa tevAM zekelAM anAjamAM aMkura baLI gayA hoya darzAvIne chevaTe ene Adhunika svArthI jagatanI baMdUko vaDe mahAta che. te pharI UgavA asamartha hoya che. zikSaNa - zikSaNazAstrIo thaI jato batAvIne cepaDI pUrI karI che. 'pAlA" zreSTha hoya ke "rAmaane ApaNA samAja Aje bhADabhUjjanuM kArya karI rahyA che." rAjaya' koSTha hoya te to nIvaDe vakhANa, paNa tenAM mUlyo AkhA vizvadareka vastunI parakha senAnA kasoTI paththara para karavAne niyama mAM ke pachI kama - se - kama eka zakitazALI rASTrIya ekama pUratAM to rAkhanAra cokasI nIlakamalanI kaLIne paNa te paththara para ghasIne phelAI jaI zake tema na hoya to tenuM astitva sAgarapeTA ItitenI kasoTI karavA jAya to kamaLanI kasoTI thAya kharI.?" hAsanA lAparavA udaramAM samAI javAnuM che, jema aneka samAI gayAM che. ethI karIne zreyasa mAM dhAraNa ane parIkSAnuM mahatva 12 varSanI mATe AdarzanI mUlyanI, svarUpanI nahIM spaSTatAnI sAthe vaya pahelAM apAtuM nathI. samaya samaya paranA vyakitagata ahevAlanI sAthe vartamAna jIvanamAM te mUlyone puratA pramANamAM bheLavIne temAMthI yojanA dvArA bALakanI pragati mApI zakAya tevI eka paddhati pragaTatAM mizaphaLone AvakAravAnI ne temAMthI AgaLa vadhavAnI ame apanAvI che. AvI paddhatimAM bALakone daMDa ke zikSA to dhIraja, daSTi ne vaijJAnikatA joIe. hoI ja kayAMthI zake? - Aje mUDIvAdI samAjamAM napho che, vyAja che, pakSe che, matakoI khAMsI khAya to 'khAMsI kema khAya che?" koIne orI bhedo che. jAduI lAkaDIthI e rAtorAta jAya nahIM. gayelAM dekhAya te nIkaLyAM hoya to 'kema orI nIkaLyAM?" tema kahI ApaNe tene tarata ja nave rUpe dekhAvAnAM. e darekamAM aniSTa astitvamAM AvyuM. dhamakAvIne zikSA karatAM nathI. vyAdhi (zArIrika darada) mATe ApaNe tenI je-te vakhatanI amuka khAsa jarUriyAta hatIne temAMthI keTalIka jevuM bairya rAkhI, hamadardIthI IlAja karIe chIe tema Adhi (mAna jarUriyAta hajI paNa rahe tevI che. mATe zairyapUrvaka naphA, vyAja, sika darada) mATe paNa karavuM ghaTe che. adhIrAIthI baLa vAparavAthI darada pakSa, kAma - Adi sAmAjika saMsthAomAM ApaNAM mUlyonAM IMjekSana ulaTuM jaDa nAkhI vadhe che. pitAnuM pratibimbi kadarUpuM dekhI, koI ApIne temanAM kevAM kevAM navAM rUpa A peDhImAM lAvI zakAya tema mANasa ciDAI jaIne hathoDA vatI darpaNane toDI nAkhe te ApaNe che, tene mATe samAjanI vividha zakitao - matadAro, majUra, rAjayatene mUrkha kahIzuM. bALaka ghaNe aMze ApaNuMmAbApa, samAja ane kartAo, vicArako, lekhako vagere--ne keTalA pramANamAM sakriya karI zakAya vAtAvaraNanuM pratibimba che. tene daMDavAne badale ApaNe ApaNI zakala sudhArIe." tema che ane vizvanA vizALatara saMyogomAM keTaluM thaI zake tema che, keTaluM nathI thaI zake tema, te badhAne kayAsa kADhavo joIe ne tene - jyAM InAma che tyAM daMDa hovo ja joIe. jayAM tulanA ane AdhAre krAMtikArI kAryakrama mUkavA joIe. spardhA che tyAM badhutvane TAMca Ave ja che. dareke yathAzakita prayatna A kAryakramamAM ISTa svarUpanuM citra hoya kharuM, paNa citrakArane karo- potAnuM sarvasva ApI karI mITavuM - e karaNIne uttejana te citra ja nIpaje tevo Agraha na hovo joIe. gAMdhIjIe svarAjayaApavuM, te mATe vAtAvaraNa taiyAra karavuM, e zikSakanuM kAma che. pariNAma koI vAra dekhAya yA na paNa dekhAya, tethI dekhAya evA nuM potAnuM citra mUkeluM-'hiMda svarAja' mAM - temanA kAryakramathI pariNAmane InAma ApavA ke daMDavA e mAnavane droha karavA svarAjaya AvyuM, paNa citra gAMdhIjInuM na AvyuM, aMgrejonuM AvyuM! barAbara che. paNa tethI svarAjaya AvyuM te khoTuM thayuM ema to nahIM ja kahI zakAya. lInA maMgaLadAsa. rAjakIya svarAjaya AvyuM che to dezanuM bhAvi ghaDavAnI taka maLI che. [apUrNa ] Athika svarAjayanuM paNa kaMIka AvuM ja thaI zake tema che. vikendrita Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-2 prabuddha jIvana 127 artharacanAnA suMdara svapnathI prerAIne ApaNe bhale deDIe, paNa lavAdanA cukAdA jevo pavitra mAnavAnI zista keLavavI paDaze. kadAca ughogenI upara janatAnA (sarakAranA nahi, janatAnA) svAmI- rAjakIya kSetre vaijJAnika sarvodaya eka bIjuM AMdolana paNa tvathI Arthika svarAjayanA AMdolananuM paheluM parva hAla tarata pUruM karaze. matAdhikAranI sAthe sAthe pratyeka nAgarike praznAdhikAra meLavavo thAya tema bane. udyogamAM majuronI paMcAyata ane grAma---- paDaze. dareka dhArAsabhya, pArlAmenTanA sabhya, sarakArI amaladAre ane nagara paMcAyata bhAgIdAra bane eTaluM A peDhImAM ja siddha thaI zake udyogapatie ke vepArIe koI paNa praznane jAhera khulAso tevuM che, e udhogo nAnAM nAnAM mAnavIya ekamamAM vaheMcAI jAya ApIne pitAnI javAbadArI sAbita karavI paDaze. A rIte te pahelAM be bAbato pAkavI jarUrI che-(1)janatAne ane majUrone janatAne javAba ApavAnI paraMparA khaDI thatAM pakSenI kendriya sarvasAdhAraNa rIte samajAI jAya ke ekajathe moTA udyoga karatAM pakaDa AjanI rIte zakaya nahIM rahe. "saMvibhAga' (arthAta udyogadAna) nAnAM ne madhyama kadanAM ghaTako Arthika, sAmAjika, rAjakIya ane ane "praznAdhikAra' pachI je rASTrIya pakSo haze temAM AMtarika lokaArogyanI daSTie vadhu sAro che. (2) vIjaLI jevI zakitane zAhI ane udAratA puSkaLa haze, kAraNa temanuM mukhya aitihAsika pUrato vikAsa thAya ane tenAthI varALayugamAM parANe kendrita thayelA kArya te vakhate vicAronI mukhya dhArAone sAmUhika rIte saMyojavAnuM ne abhivyakata karavA pUratuM haze, AjanI jema vicArone ane vyakitaudyogone, kSamatA jALavI rAkhIne vikendrita karavAnuM "TekanikalI one ekI lAkaDIe hAMkavAnuM, 'zistabhaMganA pagalAM bharavAnuM paNa vadhu ne vadhu zakaya banatuM jAya. vikendrita racanA je "TekanikalI tene mATe zakaya te nahIM ja rahe, tene jarUrI paNa nahIM lAge. sulabha banI jAya che to temAM kendrita karatAM Arthika, sAmAjika daramiyAna sarvodaya 'nirve2 cUMTaNIne prayatna karavo joIe. vagere daSTie bIjA keTalAka caDiyAtA guNo te paDelA ja che. mATe pakSe hoya, raTaNI 'rame, chatAM vera na vadhe, AnaMda vadhe, jJAna vadhe Arthika kSetre sahuthI pahelI jarUriyAta e che ke udyogo jemane mATe tevI rItanI nirva2 cUMTaNIone sarvodaya zakaya banAvI zake to che te janatA ane udyogo jemane hAthe cAle che te zramiko, temanI enAthI lokazAhInA pAyA naheru pachI paNa majabuta bane. mAlikI udyogapationI sAthosAtha noMdhAI jAya. mATe vikendrita - AnI vigatavAra chaNAvaTa ahIM nahIM karIe. grAmodhogenA ISTa citranI upAsanA karatAM karatAM sarakArI - khAnagI kendrita udyogamAM janatAnI bhAgIdArInI siddha thaI zake tevI zakayatAne jatI karavA daI zakAya nahIM. koI paNa aniSTa dekhAya ke tarata "A nahIM joIe,' 'dUdhathI korI pATI" jevA koI dIvamAM, ke koI grAmadAnI gAmamAM dAjhayA che ke jeTaluM sapheda teTaluM nahIM pIe,' 'zyAmaraMga samIpe khAdI, ghANI vagerenAM be-pAMca kendro ke baso - pAMcaso kendro na jAvuM' e badhI bALa - buddhinI ane kavinA - jagatamAM ramya kholIne calAvI zakIe te te phakana kendrita sarakAranI ne zaherI lAgatI vRttio che. vAstavika jagatanA deze eTalI sIdhI,pratyakSa khAdI bhavananI maherabAnI mAraphate. tenAthI Arthika svarAjaya ke ne ekadama pratyAghAta pAmIne sAme pATale jaIne besatI paddhatithI grAmasvarAjaya te pradezamAM ke dezamAM Ave--bAve nahIM. vadhumAM dUra thAya tevA saraLa nathI rahyA. vijJAnayuganA sAmAjika vadhu je siddhi gAMThe baMdhAya te e ke jo nasIbadAra hoya veLAsara marI jAya to te saghana prayoga karanArA kAryakartA zrama - nirAsa thavAne prazno jaTila che. aNuboMba" thI vizvasaMhAra thaI jAya tema che." * badale saMtoSano zvAsa laI zake ne samasta deza tenA jhaLahaLatA ema? te emAM zuM? nAMkhI do dariyAmAM bahu ja sahelI ne 'caTa gAMdhIvAdI prayogano dhaDo nathI letA te badala tenI, svabhAvAnusAra roTI paTa dAla" jevI mAnavatAbharI vAta che. paNa te bejavAbadAra kaDavI ke mIThI TIkA jarIka karI le. mAnavatA che. rASTromAM ane rASTrasamUhonAM dhUsarAM jemanI kAMdhe ghArAM rAjanItine kSetre paNa vaijJAnikatAnI A ja kaThora kansepTa pADe che te dhUraMdharonI sAmenA naradama prazno pratyenI betamAM buddhimAMthI AvA sastAM javAbo aLaziyAnI jema kuTI nIkaLe che. javAharane lAgaze. pakSanA durguNa te deDhaso varasathI gadheDe gavAya che, navI kema jANe zAMti ochI vahAlI haze te senA rAkhatA haze? AvI . navAInA sarvodayane ja kAMI nathI sUjhelA. paNa jene caDiyAto bAliza bejavAbadArI dAkhavavAthI kaMI kokaDAM ukalatAM nathI. UlaTI vikalpa nathI maLato te vastu ItihAsamAMthI vilAtI nathI. pakSa- eka prakAranI bevaDI nIti kAme lAge che. "huM rASTrapati che, dezane paddhatine lokazAhI vikalpa sarvodaya hajI mUkayo nathI. 'sarva sarasenApati chuM, javAbadArI mAthe vahuM chuM. to to zuM thAya, senA vikheravAnuM mArAthI nahIM bane." "huM rASTrapati nathI, senA gAMdhIsaMmati' ne prayoga sarvodayanA potAnA ja vartuLomAM yazasvI thayo che siddhAMtathI viruddha che, tenA vikherI nAMkho!" atyaMta ImAnadAra ema chAtI ThokIne kahI zakAya tema nathI. vaDodarAnA raMgapura mANasane moMethI paristhitivaza nIkaLI paDelA A vyavahAra ane vistAramAM thayo te matadAra maMDaLano prayoga to aneka pakSo uparAMta siddhAMtane vadatovyAghAta che. siddhAMta tarIke emAM paristhiti parAMgaeka vadhu umedavAra UbhuM karavAmAM pariNamyo. "niSpakA pakSavALI zrI mukhatA che, vyavahAra tarIke, Adarza vize vivazatA che. maganabhAI pra. desAInI TIkA dUra daSTivALI sAbIta thaI. sarvasaMmati paraMtu pUjaya rAjendrabAbunA A mahAna udAharaNanAM baMne nAnAM maMDaLamAM cAle che te vAta khoTI nathI, paNa Aje rAjakIya UlaTAsulTI pAsAM maLIne eka ja jarUriyAta vyakata kare che: Adarzane sthiti je che te che. e nathI ema dhArIne 'karI pATI' kalpIne, athavA vaijJAnika banAvyA vinA, vyavahArika banAvyA vinA have cAle tema dIvamAM koMgresa sarakAranI rahemathI meLavIne, kAMI niSpakSa lokanIti nathI. kAraNa paristhitinI pakaDamAM hAIne ApaNe apaMga chIe siddha thaI zake nahIM. pakSone AdhAra mahadaaMze svArthone kendrita ane Adarza vinA aMdha chIe. pRthvInA gurutvAkarSaNa vinA to saravALo hoya che. svArtho vikendrita ane sthAnika bane, samAja astitva zakaya ja nathI, paNa AkAzamAM UDayA vinA atipratyakSa bane, tyAre 'be AMkhanI zarama, sAmAjika lajajA, 'sahA- tvanI sArthakatA ja nathI. mATe gurutvAkarSaNanA niyamone AdhAre nubhUti ne samaja' vagere mAnavIya tattvo kAma karatAM thAya che. grAma ja avakAzayAtrAnuM vijJAna racavuM rahe che. gurutvAkarSaNa jayAM na paMcAyata, jillA paMcAyata vagere bane che te pakSanA nirAkaraNa hoya tevI korI pATI'nI kheja samayano bagADo che. vArtAkAromATe upayogI thavAnuM che. sthAnika jAgRti ane pakSa dvArA e 'karI pATI" o kalpIne AdarzanAM svapna cItaryA che ne cItaraze, - ekahathu thatI sattA --- e be sAthe sAthe jaI zake tema nathI. paNa krAMtikArIoe te e citronI preraNA laI ItihAsanA kAlapaMcAyata pAse Aje potAnAM AMgavAM hita nathI, svataMtra Arthika pravAhane namrabhAve sevavo paDaze. jIvana sAva najIvuM che. paMcAyate peTela, kApaDa, vijaLI AdarzanAM kesariyAM paNa kadIka karavAM paDe. tenI "nA" nathI. vageremAM zera dharAvatI thAya, pitAnA udhoge calAvatI thAya, paNa dRSTine abhAve ke vIratAne abhAve akALe kesariyAM karavAthI te pachI temAM kendriya ne rASTrIya pakSonI vAstavikatA AjanA Adarza amara na bane, hAsyAspada ja bane. " jevI rahI ja nahIM zake. matabhedo jarUra thaze, dALanI phADa te | 'adhyAtma sAthe vijJAnanAM lagna' e sUtroccArano viSaya nathI. paDaze, paNa te sthAnika prazna para. ane temAM jaDavata 'sarva saMmati eka eka mUlyane vartamAna samagra jIvananI vAstavikatAmAM vAvIne ne maMtra japavAne badale ubhayasaMmata lavAdIne gAMdhImArga aja temane vaMza uttarottara sudhAravAne viSaya che. mAvavA paDaze. jayAM matagaNatarI karavI paDe tyAM bahumatanA cukAdAne samApta prabodha cekasI Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-11-6ra. I ucca zikSaNanuM mAdhyama . (ucca zikSaNanA mAdhyama aMge tA. 21-9-62 nA roja dilhInI suprima korTe eka ati mahattvano cukAdo Apyo hato ane tene saMkSipta sAra e samayanA dainika patromAM pragaTa thayo hato. e vAMcatAM prastuta cukAdo zuM kahevA mAMge che te spaSTa thatuM nahotuM. A mATe AkhA cUkAdAnI mULa nakala prApta thavI jarUrI hatI. zrI cImanalAla cakubhAI zAhe e mULa nakala meLavIne tema ja joI tapAsIne prabaddha jIvananA vAcako prastuta cukAdAnuM hArda samajI zake te hetuthI khuba zrama laIne eka noMdha taiyAra karI ApI che. je nIce pragaTa karavAmAM Ave che. A noMdhamAM bhAratanI bhinna bhinna yunivarsiTionA zikSaNa mAdhyama aMge ApaNA rAjapUbaMdhAraNamAM za jogavAI karavAmAM AvI che, ane A saMbaMdhamAM bhinna bhinna rAjayone ane kendrane kayA kayA prakAranI sattA ApavAmAM AvI che tenuM khUba jhINavaTabharyuM vivaraNa karavAmAM AvyuM che, ane tethI sAmAnya vAMcakone A nadhi prathama vAMcane samajavAmAM muzkelI paDe e saMbhava che. A carcAnA anusaMdhAnamAM have pachInA lekhamAM zrI cImanabhAI 'ucca zikSaNanuM mAdhyama' e prazna ke jeNe AkhA dezamAM eka moTI mUMjhavaNa ubhI karI che te upara potAnA vicAro rajU karavA dhAre che. taMtrI) | ucca zikSaNanA mAdhyama saMbaMdhe chellAM paMdara varSathI tIvra mata ane saMskRti jALavI rAkhavAno (conserve) ane potAnI bheda, lagabhaga arAjakatA pravarte che. temAM hamaNAM gujarAta pasaMdagInI zikSaNa saMsthAo sthApavAne ane tene vahIvaTa karavA, yunivarsiTI saMbaMdhe variSTha adAlatano cUkAdo Avyo che. paNa mULabhUta adhikAra che ane te adhikAranI viruddha zikSaNanuM koI tethI A matabheda ke arAjakatA ochI thavAmAM kAMI madada thAya eka ja mAdhyama kAyadAthI lAdI zakAya nahi. . tema jaNAtuM nathI. te kesanI hakIkato TAMkavAmAM AvI che. eTale gujarAta hAIkorTanA cUkAdA mujaba gujarAta yunizrIkAMta kAzInAtha nAmanA vidyArthI jenI mAtRbhASA marAThI varsiTIne TharAva dareka draSTithI gerakAyadesara che ane te rada che, teNe mAdhyamika zikSaNa marAThI dvArA lIdheluM ane S. S. C.nI. bAtala samajavo. parIkSA marAThImAM ApelI. pachI amadAvAda senTa jheviyarsa kaeNlejamAM - A cUkAdA sAme yunivarsiTIe suprima kaeNrTane apIla karI je apIla cha jajoe sAMbhaLI. temAM pAMca jaje ekamata thayA prathama varSamAM aMgrejI mAraphata zikSaNa lIdhuM. InTaramAM paNa aMgrejI ane eka jajano mata viruddha paDayo. mAraphata apAtA zikSaNanA vargamAM tene dAkhala thavuM hatuM, paNa pAMca jajoe ema TharAvyuM ke, gujarAta yunivarsiTI ekaTa kaeNlejanA prinsipAle dAkhala na karyo, kAraNa ke, gujarAta yuniva mujaba ucca zikSaNanuM mAdhyama nakkI karavAne yunivarsiTIne siTInA TharAva mujaba je vidyArthIe mAdhyamika zikSaNa aMgrejImAM adhikAra che, paNa gujarAtI athavA hindI ja mAdhyama hovuM joIe lIdhuM hoya ane kaeNlejanA prathama varSamAM paNa aMgrejI mAraphata zikSaNa ane aMgrejI nahi evuM nakkI karavAno adhikAra nathI. uccalIdhuM hoya tene ja InTaramAM aMgrejI mAraphata zikSaNa apAtA zikSaNanuM mAdhyama gujarAtI athavA hiMdI ja hoI zake ane aMgrejI vargamAM dAkhala karI zakAya. prinsipAla A vidyArthIne AvA nahi evuM nakkI karavAno adhikAra rAjya vidhAnasabhAne che ke vargamAM yunivarsiTI rajA Ape te dAkhala karavA taiyAra hatA. , yunivarsiTIe aMgrejI mAraphata zikSaNa levAtA vargamAM dAkhala thavAnI nahi te saMbaMdhe pAMca jajoe ema TharAvyuM ke, temane uparane cUkAdo - A vidyArthIne rajA na ApI, paNa aMgrejImAM parIkSA Apa- jotAM, A prazna saMbaMdha abhiprAya ApavAnI jarUra rahetI nathI; vAnI chUTa ApI. chatAM gujarAta hAIkorTe te saMbaMdhe cUkAdo Apyo che ane gujarAta yunivarsiTIe zikSaNanuM mAdhyama ane parIkSAnI bhASA banne rAjya vidhAnasabhAne bhaviSyamAM navo kAyado karavo hoya to temAM nakkI karavAnA hoya che. gujarAta yunivarsiTInI nIti aMgrejIne kAMIka mArgadarzaka thAya te mATe, yunivarsiTI ane rAjayanA vakIlanI ... ' sthAne gujarAtI athavA hiMdIne zikSaNa ane parIkSAnuM mAdhyama vinaMtithI kAMIka abhiprAya Apyo che. A abhiprAya spaSTa nathI. banAvavAnI hovAthI, A pheraphAra bane teTalA TUMkA samayamAM thAya te saMbaMdhe nIce vicArIzuM. gujarAtI athavA hindI ja zikSaNanuM te mATe teNe niyama ghaDayA che ane uttarottara zikSaNa ane parI- mAdhyama hovuM joIe ane aMgrejI nahi--evo kAyado rAjyakSAnA mAdhyama tarIke aMgrejIne haThAvI, gujarAtI athavA hiMdIne vidhAnasabhA kare te ladhumatI komanA mULabhUta hakkone te bAdhita dAkhala karavAnI nIti svIkArI che. thAya ke nahi te saMbaMdhe suprImakorTe kAMI cUkAdo Apyo nathI, - gujarAta yunivarsiTInA A hukama sAme zrIkAMtanA pitA kAraNa ke te kaeNrTanA mata mujaba e cUkAdo ApavA mATe je kAzInAtha raMganAtha madholakare gujarAta hAIkorTane arajI karI, hakIkato joIe te A kesamAM rajU thaI nathI. A hukama gerakAyadesara che tema jAhera karavA dAda mAgI ane zrIkAMta eka jaja zrI subArAva, jemaNe judo abhiprAya Apyo, ne aMgrejI mAraphata zikSaNa apAtA InTaranA vargamAM dAkhala karavA temaNe ema kahyuM che ke, gujarAta yunivarsiTI ekaTa mujaba ucca yunivarsiTI ane kaeNlejanA prinsIpAlane hukama karavA vinaMti karI. zikSaNanuM mAdhyama nakkI karavAno adhikAra yunivarsiTIne che ane | ucca zikSaNanuM mAdhyama nakkI karavAne gujarAta yunivarsiTIne gujarAtI athavA hiMdI ja mAdhyama hovuM joIe ane aMgrejI nahi adhikAra che ke nahIM te mukhya muddo A kesamAM hato. evo nirNaya karavAno adhikAra paNa yunivarsiTIne che. gujarAta hAIkorTe nIce mujaba cUkAdo Apyo. sAmAnya janatAne kadAca Azcarya thAya ke kAyadAnA artha (1) gujarAta yunivarsiTI ekaTa mujaba potAnI sAthe saMlagna, karavAmAM nAmadAra jajo vacce Ave tIvra matabheda kema thatuM haze ? (affiliated) kaeNlejo mATe zikSaNanuM mAdhyama nakkI karavAne guja dAkhalA tarIke gujarAta hAIkorTe dareka muddA upara gujarAta yunivarAta yunivarsiTIne adhikAra nathI. siTI viruddha cUkAdo Apyo. jasTIsa subArAve dareka muddA upara '(2) Ave adhikAra hoya te paNa gujarAtI athavA hiMdI ja yunivarsiTInI tarapheNamAM cukAdo Apyo. bIjA pAMca jajoe eka ja zikSaNanuM mAdhyama hovuM joIe ane aMgrejI nahi evuM TharAvavAno yunivasaTIne adhikAra nathI. mudA upara yunivarsiTI viruddha sUkAdo Apyo ane bIjA muddAo bhaviSya mATe ubhA rahyA ane je abhiprAya Apyo che te paNa eka (3) gujarAta yunivarsiTI ekaTa Avo adhikAra Ape nirdezarUpa che, chevaTane nahi. chevaTano abhiprAya te navo kAyado che ema mAnIe to te ekaTa teTale darajaje gerakAyadesara che, thAya tenuM svarUpa joIne ApI zakAya. kAraga che. baMdhAraNa mujaba ucca zikSaNanuM mAdhyama nakkI karavAno AmAM Azcarya pAmavA jevuM kAMI nathI. kAyado jyAM spaSTa adhikAra saMradane ja che ane rAjyavidhAnasabhAne nahi. hoya che tyAM artha karavAmAM kAMI musIbata paDatI nathI. paNa badhA 4) gujarAta yunivarsiTI sAthe saMlagna kaeNlejomAM aMgrejI kAyadA spaSTa hotA nathI, tenI khAmIne kAraNe athavA dareka parimAraphata zikSaNa na ApavuM paNa gujarAtI athavA hiMdI mAra- sthitine lakSamAM laI pUrNa spaSTatA karavAnI zakyatA na hovAthI phata ja zikSaNa ApavuM evo kAyado baMdhAraNanI viruddha gaNAya, keTalAka kAyadAomAM IrAdApUrvaka amuka saMjogomAM nirNaya karakAraNa ke, baMdhAraNa mujaba laghumatI komane potAnI bhASA vAnI sattA kaeNrTane ApelI hoya che. eka rIte kaeNTe kAyadAne Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-11-6 prabuddha artha karI amala karavAnA hAya che ane nIti nakkI karavAnuM kAma korTanuM nahi paNa vidhAnasabhA ke saMsadanuM che. chatAM kAyadAnA artha karavAmAM keTaleka darajje kArTo nIti paNa ghaDe che. jyAM aspaSTatA hoya tyAM paNa Ama to kAyadA ghaDanArAono IrAdo nakkI karavAnuM kArTa kAma kare che ema kahevAya. paNa e IrAdo spaSTa nathI tethI ja musIbata ubhI thAya che ane chevaTa artha karanAranA abhiprAya zuM che tenA paDaghA tenA cUkAdAmAM paDayA vinA rahetA nathI. A kesanI hakIkata ja laIe. gujarAta hAIkArTano cUkAdo keTaleka darajjo tarkazuddha che tema lAge che. jasTIsa subArAvA cUkAdo tethI paNa vizeSa tarkazuddha che ane gujarAta hAIkorTanI lagabhaga badhI dalIlAnA sacATa rIte temaNe javAba Apyo che tema kahI zakAya. bIjA pAMca jajono cUkAdo eTalA tarkazuddha athavA sacoTa che tema mane lAgatuM nathI. paNa aMte to A viSayamAM kAyadAnI draSTie ane nItinI (Policy) draSTie pramANika matabhedane pUrNa avakAza che. kAyadAnI draSTie joIe to gujarAta hAIkorTe ema TharAvyuM ke potAnI sAthe saMlagna evI kAlejo mATe zikSaNanuM mAdhyama nakkI karavAna rAjya vidhAnasabhAne ane yunivarsiTIne adhikAra nathI. kayA kayA viSayo . saMbaMdhe rAjya vidhAna sabhA ja kAyadA karI zake, kayA viSayo saMbaMdhe saMsaMda ja kAyadA karI zake ane kayA viSayA saMbaMdhe banne kAyadAo karI zake te viSe baMdhAraNamAM dhUMbaMdha che, viSayAnI sUci ApI che, paNa tethI dareka viSaya AvI jatA nathI. A ja viSaya laIe te| zikSaNa viSe kAyadA karavAno adhikAra rAjya vidhAnasabhAne che, paNa temAM keTalAMka apavAda che. keTalIka zikSaNasaMsthAo ane zikSaNanA keTalAMka viSayo saMbaMdhe kAyadA karavAnA saMsaMdane adhikAra ja che. A bannenA paraspara meLa karavA heluM nathI. zikSaNanA mAdhyama viSe koNa kAyado karI zake tene lagatA spaSTa ullekha karyAMya nathI. zikSaNa (Education) ane amuka zikSaNasaMsthAono ullekha che. tenuM mAdhyama koNa nakkI kare ? gujarAta hAIkArTe kahyuM ke, uccazikSaNanuM mAdhyama saMsada ja nakkI karI zake. jasTIsa subArAve kahyuM ke, zikSaNanA viSaya rAjya vidhAnasabhAne hovAthI rAjya vidhAnasabhA ja nakkI karI zake, kAraNa ke, zikSaNanA viSayamAM zikSaNanuM mAdhmaya AvI jAya che. bIjA pAMca jajoe kahyuM ke, rAjya vidhAna sabhA ucca zikSaNanuM mAdhyama nakkI karI zake che, paNa te gujarAtI athavA hiMdI ja hovuM joIe ane aMgrejI nahi tema nakkI karavAnA adhikAra che ke nahi te atyAre nizcita na kahevAya. amuka saMjogo upara AdhAra rAkhe che. rAjya vidhAnasabhAne je je viSayo saMbaMdhI kAyadA karavAnA hakka che temAM eka viSaya nIce mujaba che : "Education including universities, subject to the provisions of entries 63, 64, 65 and 66 of list I and entry 25 of list III." saMsadane ja je viSayo saMbaMdhe kAyado karavAnA hakkache temAM eka viSaya nIce mujaba che : "Co-ordination and determination of standards in institutions for higher education or research and scientific and practicalinstitutions A banne zikSaNane lagatA viSayo che. ekamAM rAjya vidhAnasabhAne ja adhikAra che, bIjAmAM saMsada ne ja. saMsadane adhikAra che. temAM "Co-ordination and determination of stan dards for higher education' be zabdonA zuM artha karavA tenA upara AdhAra che. temAM uccazikSaNanuM mAdhyama nakkI karavAno adhikAra Ave ke nahi? jasTIsa subArAve kahyuM che ke, na Ave; gujarAta hAIkArTe kahyuM che ke temAM ja Ave ane rAjya vidhAnasabhAnA viSayamAM na Ave. suprima korTanA bIjAM pAMca jajoe kahyuM che ke amuka saMjogAmAM bannemAM Ave. dA. ta. gujarAtI athavA hiMdI ja zikSaNanuM mAdhyama hovuM joIe evA kAyadA evA saMjogeAmAM karavAmAM Ave ke jyAre prAdezika jIvana bhASAmAM pAThaya pustako pUratA pramANamAM na hoya, yogya zikSako na hAya, vidyArthIo prAdezika bhASAmAM AvA viSayo samajI zake tema na hAya, je badhAne kAraNe zikSaNanuM dhAraNa nIcuM jAya, te tevA kAyadA karavAne rAjya vidhAnasabhAne adhikAra nathI kAraNa ke, ucca zikSaNanuM dhAraNa jALavI rAkhavAne lagato kAyado saMsada ja karI zake. koI rAjya vidhAnasabhA pUratI tapAsa karI ema jAhera kare ke upara jaNAvela badhA saMjoMgA sAnukuLa cheane pachI prAdezika bhASAne ja ucca zikSaNanA mAdhyama tarIke svIkAre to kadAca te kAyado tenI sAmaryAdAmAM gaNAya. jasTIsa subArAve kahyuM che ke, uccazikSaNanuM mAdhyama nakkI karavAno adhikAra jo rAjya vidhAnasabhA ane te pradezanI yunivarsiTIne hoya--ane te hakIkata bIjA pAMca jajoe paNa svIkArI che -to eka athavA bIjI bhASA mAdhyama rAkhavI te nirNaya karavAno paNa tene ja adhikAra che. zikSaNa viye kAyadA karavAnA adhikAra hAya ane mAdhyama--je zikSaNanuM agatyanuM aMga che tene viSe nirNaya karavAno adhikAra nahAya tevuM bane nahi, tethI co-ordination and determination standards in institutions for higher education e zabdomAM ucca zikSaNanuM mAdhyama nakkI karavAnA adhikAra of Ave ja nahi. jyAM AvI aspaSTatA hoya tyAM, artha karavAmAM,bIjA ghaNAM saMjogA avyakatapaNe nimitta bane, jemane ema lAge ke prAdezika bhASAone ucca zikSaNanuM mAdhyama banAvavAthI, rASTranI ekatA jokhamAze, aMgrejIne kADhI nAkhavAthI duniyA sAthenA vyavahAramAM khalela paDaze, vizALa jJAnathI vaMcita rahIzuM, vidyArthIAnuM bhaviSya jokhamAze, zikSaNanuM dhAraNa utarI jaze, vidyArthIo ane zikSakonI samagra dezamAM heraphera azakya banaze ane bIjA ghaNAM aniSTa pedA thaze, temanuM valaNa svAbhAvika rIte, prAdezika bhASAoneja ucca zikSaNanuM mAdhyama banatI aTakAvavAnuM ja rahe, bIjI bAjue jemane aMgrejI mAraphata zikSaNa levuM gulAmInI nizAnI samAna lAgatuM hoya, mAtRbhASAdrArA ja zikSaNa uttama rIte ApI zakAya tema lAgatuM hoya, prAdezika bhASAono vikAsa A ja rIte thAya, ane bIjI rIte rUMdhAze tema lAgatuM hoya, temanuM valaNa svAbhAvika rIte prAdezika bhASAone mAdhyama banAvavAnuM rahevAnuM. 29 tevI ja sthiti laghumatIonA mULabhUta hakkonA artha karavAmAM ane tene amala karavAmAM rahe che. ladhumatI komane potAnI bhASA ane saMskRtinuM jatana karavAnA ane peAtAnI pasaMdagInI zikSaNasaMsthAo sthApavAnA ane calAvavAnA adhikAra che. A adhikArano artha zuM e che ke, koI paNa rAjya eka ja bhASAne ucca zikSaNanuM mAdhyama banAvI na ja zake ? amadAvAdamAM tAmIla, bhASA beAlatAM 50 vidyArthIo ucca zikSaNa levA Icche to zuM gujarAta yunivarsiTIe zuM tAmIla mAraphata zikSaNa ApavuM ane parIkSAo levI pharajIAta che ? bIjI rIte muMbaI, lakattA, madrAsa, jevA vizALa pacaraMgI zahero ke jyAM bIjI komanA loko moTI saMkhyAmAM vase che, tyAM zuM eka ja bhASAne uccazikSaNanA mAdhyama tarIke rAkhI thakAya ? A saMbaMdhe gujarAta hAIkArTanA cUkAdo nabaLA lAge che. tyAM marAThI bhASAnA eka vidyArthInA pitAe arajI karI hatI. chatAM senTa jheviyarsa kAleja ketholika komanI kAleja che, ketholika komane potAnI bhASA ane saMskRtinuM jatana karavAno tathA potAnI pasaMdagInI saMsthAe calAvavAnA adhikAra che, mATe, gujarAta yunivarsiTI prAdezika bhASAne zikSaNamAdhyama tarIke rAkhI zakatI nathI evo nirNaya vadhAre paDatA lAge che. keTalA ketholika amadAvAdamAM che, konI evI mAgaNI che, temanI zuM bhASA ane saMskRti che evI koI hakIkata gujarAta hAIkorTa samakSa rajA thaI na hatI. tethI suprima kArTe vyAjabI rIte A prazna upara koI nirNaya Apyo nathI. paNa A prazna ubhA rahe che ja, amadAvAda mATe nahi to rASTra mATe to jarUra. laghumatIonA A mULabhUta hakkono zuM artha karIzuM ane kevI rIte teno amala karIzuM te mahattvanA prazna che. ucca zikSaNanA mAdhyamanA prazna mAtra kAyadAno ja nathI. AnA nirNaya ucca kakSAe vinA vilaMbe thAya te atyaMta jarUranuM che. A saMbaMdhe AvatA aMke vizeSa vicArIzuM cImanalAla cakubhAI zAha apUrNa 6 isa gaj Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana tA. 1-1162 vAlA dezabaMdhue .. kahI dhAraNa kaTokaTIno sAmano karavA, cInI AkramaNa aMge bhAratanI prajAne naheranI tAkIdanI hAkala (tA. 22-10-'daranI rAtrie bhAratanA mahAamAtya paMDita javAharalAla naherue tAjetaramAM bhAratanI uttara pUrva sarahada upara cIne zarU karelA jaMgI AkramaNa aMge ola InDiyA reDIo uparathI bhAratanI prajAne uddezIne karelI hAkalano anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. A hAkalamAM UMDu darda che ane AjanI vAstavika paristhiti ane tenA anusaMdhAnamAM ApaNA - aMge spaSTa ane sacoTa mArgadarzana karAvavAmAM AvyuM che. A cInI AkramaNa aMge apekSita evI kazI paNa taMtrInoMdha nahi jotAM prabuddha jIvana'nA vAcako kadAca Azcarya anubhavaze. koI mahAna durdevane sUcavatI A ekAeka nirmANa thayelI ghaTanAne samagra paristhitinA saMdarbhamAM vicAra karatAM citta eka prakAranI stabdhatA anubhave che. vaLI ahiMsAne kendramAM rAkhIne jIvanane vicAra karavAnA prayatna karanAra sau koI mATe kartavyAkartavyanI eka bhAre vikaTa guMca pedA thaI che. A saMgomAM zuM lakhavuM, zuM sucavavuM e sUjhatuM nathI. tethI bhAratanA mahAamAtya paMDita naherUe tA. 22-10--62nA roja bhAratanA prajAjane bhegA karelI tAkIdanI hAkalane A aMkamAM yogya AkAramAM prasiddhi ApIne saMtoSa mAnyo che. paramAnaMda) sAthIo, mitro ane vahAlA dezabaMdhue ! sarva kAMI ApaNe gauNa gaNavuM joIe ane jarUra paDe te A asAbahu lAMbA gALA bAda tamArI samakSa reDIo mAraphata bolI dhAraNa kaTokaTIne sAmano karavA mATe bIjA sarva kAMI bhega rahyo chuM. mane lAge che ke, cInI sainyanA cAlu ane bezarama ApavA mATe paNa ApaNe taiyAra rahevuM joIe. AkramaNanA kAraNe ApaNA sImA pradeza upara je gaMbhIra paristhiti chellAM pAMca varSa daramiyAna A cInAo je prakAranuM cAlu AkramaNa UbhI thaI che te viSe mAre tamane be zabda jarUra kahevA ja joIe. karatA rahyA che ane bhASaNe, dalIla ane vAraMvAra uccArAyelAM - A eka evI sthiti UbhI thaI che ke tene ApaNe makkama ekanAM eka jUThANAMo mAraphata ane ApaNA deza viruddha kevaLa rIte ane asarakAraka rIte sAmano karyA sivAya chUTako ja nathI. bhAMDaNa ane badAIthI bharelA pracAra mAraphata pitAnA AkramaNane A dezamAM vasatA ApaNe sau bhAI-bahene sulehazAMtine varelA teo je rIte vyAjabI TharAvavAno prayatna karI rahyA che tene mAnavIe chIe ane sulehazAMtinI rIta-rasamathI TevAyelA chIe. lAMbo ItihAsa huM tamane atyAre saMbhaLAvavA Icchato nathI, paNa laDAInI rItarasama ane jarUriyAtone pahoMcI vaLavuM e ApaNA ItihAsamAM evA dAkhalA bahu ochA maLaze ke, jyAM eka anubhavanI bahArano viSaya che. (We are men and women deze eTale ke ApaNA bhArate cInIsarakAra ane cInI prajA sAthe, of peace in this country, conditioned by the ways cAlu rItarasamanI bahAra jaIne paNa mitrabhAva dAkhavavAno of peace. We are unused to the necessities of war.) ane sahakAra sAdhavAno prayatna karyo hoya, ane bIjI bAjue AvA ApaNA ghaDatarane lIdhe, jyAre AjathI pAMca varSa agAu anya deze eTale ke cInI sarakAre bhalAIno badalo burAIthI Apyo laDAImAMnA ApaNA pradeza upara AkramaNa karavAmAM AvyuM tyAre paNa, hoya ane AkramaNa karavAnI ane ApaNI pavitra bhUmi upara humalo karavAnI hada sudhI je gayela hoya. koI paNa svamAna dharAApaNe sulehazAMti ane samAdhAnanI nItine anusaravA prayatna vato deza--ane khasusa karIne AjhAdIne vareluM bhArata to-game karyo hate. sulehazAMtibharI vATAghATa vaDe svamAnabharyA samA te pariNAma Ave to paNa namatuM ApI zake ja nahi. dhAna mATe ApaNe kaMI kaMI mArge vicAryA tema ja ajamAvyA laDAkhanA sImAvibhAgamAM pAMca varSathI cInAonuM AkramaNa cAlI hatA. AkhI duniyA sAthenA vyavahAramAM paNa A ja ApaNI rahyuM hatuM. paNa nephA(north-east frontier area -bhAratane IzAna nIti rahI hatI, ane ApaNA dezamAM paNa e ja nItino amala dizAne vibhAga) mAM Avelo ApaNo bIjo sImApradeza A karavAno ApaNe prayatna sevyo hato. AjanA A yugamAM yuddhanuM AkramaNathI lagabhaga mukata hato. have jyAre ApaNe cInI sattAdhIzo sAthe. svarUpa kevuM bhayaMkara hoya che te ApaNe jANIe chIe ane A duniyAne yuddhano bhaMga banatI aTakAvavA mATe ApaNe bane teTaluM A taMgadilI haLavI karavAnA upAyonI ane mArgonI carcA karI chUTayA chIe. karI rahyA hatA ane A bAbatane vicAra karavA mATe jyAre Ama chatAM paNa ApaNA potAne sImApradeza ke jyAM eka banne dezanA pratinidhio ekaThA thavAne kAMIka saMbhava hatuM ke, bhAre zakitazALI ane niSThura pratipakSIe, zAMtinI ke zAMtipUrNa evAmAM nephAnI sImA-upara eka navA ja AkramaNano prAraMbha thayo. paddhatinI kazI paNa darakAra karyA sivAya. ApaNane satata che. A navuM AkramaNa sapTembaranI AThamI tArIkhe zarU thayuM che. dhamakI ApyA karI che, eTaluM ja nahIM paNa, e dhamakIone taMgadilI haLavI karavAne A koI vicitra mArga che. ApaNI amalamAM paNa mUkI dIdhI che-A sImApadezane lAgevaLage che sAthenA AcAravyavahAranI cInI sarakAranI A koI ane khI tyAM sudhI ApaNA A badhA prayatno niSphaLatAne pAmyA che. to rIta che. nephA vibhAgamAM cIna sAthenI ApaNI saharada bahu jANItI pachI e samaya have AvI lAgyo che ke jayAre ApaNA lokonI che ane kaMI varSothI sunizcita che. tene keTalIka vAra "mekamohana AjhAdIne ane ApaNA dezanI svAdhInatAne jokhamAvI rahelA lAInanA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. paNa TIbeTane bhAratathI A bhayasthAnane tenA saMpUrNa vAstavika svarUpamAM ApaNe barobara judI pADatI A rekhA vacce vahetA jaLapravAhanI banne bAjue samajI laIe. jo ke, saikAo sudhI paradezI hakumata sahana karyA AvelI parvatadhAro vaDe nizcita thayelI che. A rekhAne bAda, ATaluM badhuM balIdAna ane bhoga ApIne, ApaNA 'mekamohana lAIna' nA nAmathI oLakhavAmAM AvI tenA lokoe je svAdhInatA hAMsala karI che tene A duniyAnI ghaNA samaya pahelAM ItihAsa, paraMparA ane karAranAmAthI koI paNa sattA chInavI laI zake tema che ja nahi, ema chatAM paNa, A rekhAne ApaNI sarahada tarIke svIkAravAmAM AvI che. jo ke mekaAma huM eTalA mATe kahuM chuM ke, ApaNA dezanI svataMtratA ane mehana lAInane cInAoe illegal gerakAyadesara hovAnuM jaNAvyuM che, svAdhInatAne majabUta -sunizaLa-banAvavA mATe ApaNe pUrI ema chatAM, A rekhAne sarahada tarIke temaNe anekavAra svIkArI che. kamara kasavI joIe ane ApaNe AjhAda thayo tyAra bAda je sauthI cInAoe ghaNA lAMbA vakhatathI ApaNI hakumata ane vahImoTAmAM moTI Aphata ApaNI sAme AvIne UbhI rahI che tene vaTa nIce rahelA nephAne moTo bhAga, temanA nakazA mujaba, pitAne ApaNe pUrI draDhatApUrvaka sAmano karavo joIe. ApaNe jItavAnA mulaka hovAne dAvo karyo che, ema chatAM paNa, AjanI cInI hakumata chIe e viSe mArA manamAM jarA paNa zaMkA che ja nahi. ApaNA bAra varSa pahelAM sthApita thaI hatI ane te pahelAM TIbeTanI rAjyalokonI ane ApaNI mAtRbhUminI svAdhInatA AgaLa bIjuM rAttAe ApaNI hakumatane kadi paNa virodha karyo nahote, je * samaya pahelA sarahada tarIke kAyadesara kAra strI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jIvana 1-11-62 nakazA cInAo rajU karatA hatA te nakazA bahu jarIpurANA che ane AjanI vAstavikatA sAthe tene jarA paNa meLa nathI ema temaNe ja anekavAra kabUla karyuM che. Ama chatAM paNa A sarahadano pradeza jyAM ghaNA samayathI kazI upAdhi, agavaDa ke laDAI jevuM kazuM paNa thavA pAmyuM nahotuM ane jyAM lAMbA vakhatathI zAMti sthapAyelI hatI tyAM temaNe Aje AkramaNa zarU karyuM che ane te paNa ghaNI moTI saMkhyAmAM ane humalA karavAnI moTA pAyAnI taiyArI sAthe. A sarahada upara ApaNA lazkarane pIchehaTha karavI paDI che ane ApaNane pratikULa evI paristhiti tyAM ubhI thaI che. AthI huM khUba du:kha ane glAni anubhavuM chuM. ApaNA sainiko upara ghaNI moTI saMkhyAnA cInI lazkare bhAre lazkarI saraMjAma ane dArUgALA vaDe humalA karIne temane pAchA haThavAnI pharaja pADI che. A ApaNA lazkarI adhikArIo ane sainiko ke jemaNe bhAre bahAdurIpUrvaka A cInI lazkarI daLAnA sAmanA karyo che temane huM mArA kharA dilanI aMjali ApuM chuM. A pradezamAM haju paNa kadAca ApaNe pAchA haThavuM paDe. paNa eka bAbata cokkasa che ke A saMgharSazuM chevaTanuM pariNAma ApaNA vijayamAM ja AvavAnuM che. jyAre bhArata jevA deza pAtAnI svataMtratA ane dezanI surakSA mATe laDato hoya tyAre bIjuM koI pariNAma AvI zake ja nahi. ApaNe eka baLavAna ane niSThura dilanA pratipakSIone sAmanA karavAnA che. Ama hovAthI A paristhitine pUrI rIte ane vizvAsapUrvaka pahoMcI vaLavA mATe ApaNI zakita ane tAkAtane pUrNa rIte saMgati karavAnI che. A athaDAmaNa lAMbA samaya sudhI paNa cAle evA saMbhava che. A mATe mAnasika rIte tema ja bIjI rIte paNa ApaNe ApaNI jAtane taiyAra karavI ghaTe che. ApaNane ApaNI jAtamAM pUro vizvAsa hovA joIe ane mane khAtrI che ke ApaNI zraddhA ane taiyArI pUrI kAmayAba nIvaDavAnI che. bIjuM koI pariNAma kalpI zakAtuM ja nathI. A maNakAranA paMjAmAMthI ApaNA dezane mukata karavA mATe ApaNAmAM acaLa zrAddhA ane sudraDha nizcaya pragaTe evI mArI prArthanA che. ka to pachI A saMbaMdhamAM ApaNuM kartavya zuM che ? ApaNe ApaNI chAtIne vajra jevI kaThaNa banAvavI joIe ane prajAnI zakita ane sAdhanasAmagrIne eka ja dhyeya tarapha kendrita karavI joIe. sulehazAMtinA samayamAM dhImI gatie ApaNe kAma karatA hatA tenA badale jaldi pariNAma Ave tevI kAryapaddhati ApaNe akhatyAra karavI joIe. ApaNI hastakanAM badhAM sAdhana ane upAyone kAme lagADIne ApaNI lazkarI tAkAta khUba vadhAravI joIe. paNa ekalI lazkarI tAkAta ApaNA mATe pUratI lekhAvI na ghaTe. A tAkAtane prajAnI audyogika tAkAtano pUro Teko hovo joIe ane ApaNuM utpAdana jarUriyAta mujaba khUba vadhAravuM joIe. utpAdana vadhAravAmAM ADe Ave evI haDatALA ke bIjI koI rItanuM avalaMbana nahi levA kAmadArone huM anurodha karU chuM. A utpAdanavRddhine mAtra kArakhAnAM sAthe ja nahi, paNa khetI sAthe eTalA ja saMbaMdha che. jyAre rASTra AtamAM sapaDAyela hoya tyAre koI paNa rASTravirodhI ke samAjavirodhI pravRtti sAMkhI zakAya nahi. ApaNA game te vyavasAya hAya, ApaNe sarvee ghaNA mATo bAjo uThAvavAno che AjhAdInI kiMmata pUrA pramANamAM cUkavavAnI che, ane ApaNA lokonI ane ApaNI mAtRbhUminI svAdhInatAnI rakSA mATe ApavI paDatI koI paNa kiMmata vadhAre gaNAvI na ghaTe. huM UMDA dilathI zrAddhA rAkhuM chuM ane mAnuM chuM ke dezanA badhA pakSA ane maMDaLeA A kaTokaTInI ghaDIe ekatra thaze ane potapotAnA vivAdo ane dalIlA ke jene Aje koI sthAna nathI tene bAjue mUkaze ane jeo ApaNI svataMtratA ane svAdhInatAne jokhamAvI rahyA che temanI sAme ekarUpatAbharyuM nakkara rASTrIya saMgaThThana rajU karaze. ApaNA mAthe bahu bhAre bojo paDavAno che. rASTrIya rakSaNane lagatA vadhatAM jatA kharcane pahoMcI vaLavA mATe ane tene lagatA utpAdana aMge joItuM nANu pUrUM pADavA mATe ApaNe bane teTalI bacata karIne benDajha sarakArI kAgaLiyAM--kharIdavAM paDaze, cIjonA bhAvamAM koI paNa vadhAro thatA aTakAvavA paDaze, ane jeo rASTranI AvI muzkelIonA vakhate napho karavAne pravRtta thAya teo rASTravirodhI che ane prajAhitane bhAre hAni pahoMcADe che--A viSe ApaNe pUrA sabhAna ane jAgRta banavuM paDaze. ApaNe trIjI paMcavarSIya yojanAnI madhyamAM chIe. A yoja nAne choDI devAnA ke temAMnI koI agatyanI bAbatane haLavI karavAno koI savAla ja hoI na zake. AjanI navI jarUriyAta sAthe tenA ahiM ke huM meLa sAdhavAnA jarUra raheze, paNa A yojanAnI mukhya mukhya bAbatone ApaNe vaLagI rahevuM paDaze ane pAra pADavAnI raheze, kAraNa ke A rIte ja ApaNe ApaNA dezane mAtra A kaTokaTI pUratA ja nahi paNa, have pachInAM varSo mATe pUrI tAkAtavALA banAvI zakIzuM. bIjI paNa aneka bAbato che ke je ApaNA loko karI zake tema che ane temAMnI keTalIka huM AgaLa upara jaNAvato rahIza. paNa ApaNA mATe mukhya bAbata te prajAjanAmAM AjhAdI viSenI niSThAne bane teTalI paripakava karavAnI ane e dizAe bane teTaluM kArya karI chuTavAnI che. Ane koI mudatano bAdha lAgatA ja nathI. ApaNane vijaya prApta na thAya tyAM sudhI A jhagaDAne ApaNe cAlu rAkhavAnA ja che, kAraNa ke A AkramaNane ke anyanA zAsanane ApaNe koI paNa saMyogamAM AdhIna banIe e zakaya ja nathI. ApaNe koI paNa prakAranI gabharAmaNathI mukata rahevuM joIe, kAraNa ke koI paNa saMyogamAM AvI gabharAmaNa nukasAna ja kare che ane Aje te mATe koI kAraNa paNa nathI. ApaNane eka mahAna saMgar3hita prajAnuM pIThabaLa che. A kAraNe ApaNe prasannatA anubhavIe ane ApaNI svAdhInatAnI rakSA karavI ane bhAratanI pavitra bhUmi upara AkramaNa karanAra sau koIne pAchA haThAvavA - A AjanuM mahAna kArya sAdhavA pAchaLa prajAnI virATa ane saMgafita tAkAtane pUrI kAme lagADIe. ApaNe A kaTokaTInA haLavA dilathI sAmano na karIe, paNa ApaNA yuddhanI saccAImAM ane tenA pariNAmamAM pUrI zraddhApUrvaka, majabUta chAtIthI ane pUrI gaMbhIratAthI AjanI kaTokaTInA ApaNe sAmanA karavA kaTibaddha banIe. vAtAvaraNamAM uDatI AvatI je te vArtAmAM kadi mAnatA nahi, nabaLA haiyAnA lAko je kahe te sAMbhaLatA nahi. ApaNa sarvanI kasoTIna A samaya che ane vajra jevI chAtIe ApaNe kAma levAnuM che. ghaNI vakhata AvI bAbatane ApaNe haLavA haiye vicAratA hoIe chIe ane ApaNI AjhAdIne koI aDI zakavAnuM nathI ema mAnIne cAlatA hoIe chIe. paNa AjhAdI ema jaLavAtI nathI. tene TakAvavA mATe satata jAgRti, baLa ane tapasyA atyaMta jarUrI che. Aje yuddha ApaNA upara lAdavAmAM AvyuM che. te mahAna yuddhamAM, tame game te dharma, pakSa ke vartuLanA ho, tamane mArA sAthIbirAdara banavAnuM huM AmaMtraNa ApuM chuM. mane ApaNA lokomAM, ApaNA dharmakAryamAM ane ApaNA dezanA bhAvImAM pUrI zrAddhA che. saMbhava che ke, ApaNe A rIte kasATImAMthI pAra utarIe ane pUrA khaDatala banIe evI ApaNA viSe bhAvInI kadAca apekSA hoya. ApaNe taTasthatA ~~ non-alignment --nI nItine anusaratA rahyA chIe ane sarva rASTro sAthe maitrI keLavavAne ApaNe haMmezAM prayatna sevyo che. A nItimAM huM saMpUrNapaNe mAnuM chuM ane A nItine ApaNe have pachI paNa anusaravAnA chIe. AjanI muzkelInA kAraNe paNa ApaNA pAyAnA siddhAMtone ApaNe tyAga karavAnA nathI. ulaTuM e nItine vaLagI rahevAthI ja ApaNe A muzkelIne vadhAre asarakAraka ukela sAdhI zakIzuM ema huM mAnuM chuM. tamane sarvane mArA aMtaranI zubhecchA che ane bhaviSyamAM ApaNA mAthe game te vIte te paNa tamAruM mastaka haMmezAM UMcuM rAkho ane ApaNA deza mATe je mahAna bhAvInuM darzana ApaNe ciMtavI rahyA chIe temAM pUrNa zrAddhA ane vizvAsa dharAvatA raho evI mArI tamArA viSe apekSA che. jaya hiMda ! anuvAdaka. paramAnaMda mULa aMgrejI : javAharalAla naheru Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 prabuddha jIvana sAdhelA paNa cheDA ane vAstavikatAne pIchANA! (sva. vADIlAla motIlAla zAha Azare aDadhI sadI pahelAnA eka prakhara vicAraka, vakatA ane lekhaka hatA. temanI lekhinIe e samayanI yuvAna prajAne maMtramugdha karI hatI. temanI bhASAmAM eka prakAranI Aga jharatI hatI. temanI lekhanazailInA namUnArUpa nIcena lekha zrI tribhuvana vIrajIbhAI hemANI taraphathI maLyo che. "jaina hitecchu' nAmanuM eka mAsika zrI. vA. mA. zAha kADhatA hatA. temAM pragaTa thayelA temanA DhagalAbaMdha lekhonuM saMkalana karIne ane viSayavAra vibhAjana karIne zrI. hemANI judA judA vibhAgamAM lekhasaMgrahA prasiddha karI rahyA che. Aja sudhImAM temaNe cha ke sAta saMgraho bahAra pADayA che. A lekha sAdhudhelachAthI mUDha banelA e samayanA samAjane vicArajaDatAnI cUDathI mukata thavA ane vAstavikatA viSe pUrA sabhAna banavA paDakAra kare che. Aje paNa e paDakAranuM eTaluM ja mahattva che. tatrI) baMdhuA, kAM teA zAstrane mAnA agara te jamAnAne mAnA, mAtra aMdhazrAddhAne vaLagI rahezeA te hajIye vadhAre du:khI thaze. zAstrane mAnavA hoya te vadhAre nahi te phakata dazavaikAlika ke AcArAMga bemAMnuM eka sUtra vAMcI jAo, (bahu moTuM nathI; saheluM samajAya tevuM che; ane gujarAtI bhASAMtara chapAyeluM maLI zake che.) ane pachI te zAstromAM bhagavAne je sAdhudharma varNavyo che tenA ardha paNa bhAga jeo pALatA hoya tene khuzIthI mAnA; paraMtu je jUTha, krodha, khaTapaTa, mAna ane nidAthI bharapUra kRtyo karatA hoya, jenAmAM eka sAmAnya mithyAtvI jeTalI paNa saraLatA ke pramANikatA ke namratA na dekhAtI hoya, tevAne te dUrathI navagaja namaskAra karo. jo jamAnAne ja mAnavA hoya, to Ake pelA koI paNa sAdhunA pakSakAra na banatAM dezanI pragatinuM aMga bane ane phurasade koI paNa dharmanA sAdhuno upadeza sAMbhaLeA. (temAMthI svIkAravAyogya lAge te gupacupa svIkAro ane cheDavAyAgya lAge te gUpa-grUpa choDI gho. ) jainadharmanA zAstro ane granthA ghera beThAM vAMcI ekAMtamAM te upara manana karazeA te sAdhuonA vyAkhyAna karatAM vadhAre lAbha meLavI zakazeA. x X X xx aphasAsanI vAta eTalI ja che ke keTalAka bhaNyA-gaNyA mANase paNa mAtra eka vAra pakSa pakaDayA teTalA khAtara dAMbhikonA TekAmAM rahe che ane samAjamAM kalahana akhAta vistAratA jAya che. jeo jAgatAM pathArImAM laghuzaMkA kare temane kAMI salAha ApavI vyartha che. bhaNelAge, dezanI sthiti to jarA jue; AkhI duniyAne mAthe jIvavAmaravAno savAla AvI paDayA che; hiMda paNa keTaluM ciMtAmAM che. hiMdane jIvavuM ja hoya to AvA dharmanA DhoMgAne eka abharAI upara mUkI samAjasudhAraNA, keLavaNI ane vyApAra hunnara tarapha ja peAtAnuM saghaLuM lakSa ApavuM joIe che. jogaTAo tA tamArI pAse mAgIne paNa peTa bharaze, paNa tame zuM karazeA tenA koI vicAra karazeA? temanA nacAvyA nAcI laDAITaMTA ane kharcA karI zA mATe dezane vadhAre nirbaLa ane nirmAlya karo che ? meAkSasuMdarIne varavI che te te temane che; ane te jAnanuM kharaca tamAre mAthe che! are, bheALAe ! zuM karavA hAthamAM dIvA laI kUvAmAM paDo che!? mahArAjo pAchaLa gAMDAghelA thaI. pharavAmAM ane pAchaLa pAchaLa darzana mATe bhaTakavAmAM (ane koI koI vakhata to chokarA mATe dorA dhAgA karavAmAM) zuM karavA nAhaka tamArA paisA, zarIra ane samayanI sAthe tamArA AtmAne paNa DUbAvA che? teo sArA haze to tenA lAbha temane che; khATA haze to tethI geralAbha prathama tamane (ane pachI--ane te paNa bIjA bhavamAM--temane) che. mATe tame tamAruM saMbhALA ane sAdhughelA thavAne badale dezaghelA bano. akeka sAdhunI mAnatAmAM ke tenA mAnamAM lANIprabhAvanA ke jamaNa karavAmAM ke tenA kahevAthI koI TIpa bharI 'ApavAmAM tame hajAro rUpiyA dara varSe kharco che, paNa keLavaNInA phelAvAmAM ke, "hAma--rula lIga'mAM ke samAja sudhAraNAmAM koI divasa rAtI pAI kharacA che? ane e tamArA pAkhaMDI-mAnabhUkhyA--guruoe tamane eve raste kharacavAnI salAha paNa koI divasa ApI che? e bhALAo ! teo tamane koI divasa evI salAha ApavAnA nathI; tame mUrkhA rahyA emAM ja temanuM hita che, tame buddhizALI ane dezadAjhaza thAe emAM tA emane nukasAna che. pezAba khullI jamIna para karavA ke pAtramAM karavA e bAbatanA nirNaya karavAmAM tame nAhaka vakhata na gumAvA; te kAma 'navarA bhIkhamaMgA'ne mATe' rijharvya' rahevA do. tamArI AsapAsa bannIza karoDa dezabaMdhuemAM zuM dazA' cAlI rahI che te tarapha tamAruM dhyAna rokatAM zIkho. je dezamAM peTane mATe strIo vezyA banI rahI che, anAtheA musalamAna ane khristI tA. 1-11-62 thavA lAgyA che, eka roTalInA cAra bhAga paDe che, dUdha pItA bALakanAM lagna thAya che, je dezamAM raLanAra eka ane khAnAra daza che ane temAM dhaMdhAnAkarInA karA rahyA nathI, je dezamAM pacAsa lAkha bhikhamaMgA dhaMdhA karavAmAM ja pApa mAnI tamArA peTa upara lAta mArI miSTAnna pAme che ane vaLI, tamane aMdaroaMdara laDAvI mAre che, je dezamAM janmavuM e akasmAta, jIvavuM e akasmAta ane maravuM e paNa akasmAta thaI paDayuM che. are e aMdhA bhAie ! o meAkSanA mAhathI aMdhA banAvAyelA bheALA ! A deza tarapha jarA te najara karo, jarA te sAdhu; apAsarA, derA ane kathAgranthAne cheDI AsapAsanI nakkara ane sthUla hakIkato, banAvA ane cIjo tarapha najara karo. tamane mokSanA vAyadA ApanArane prathama pAte tA svA, mAna, krodha, prapaMcathI mukita meLavavA do, pachI tame temanuM sAMbhaLavA navarA thajo. tyAM sudhI tame tamArA dezamAM, tamArA samAjamAM tamArA gharamAM baLI rahelI Aga jovA ane banatA prayatne tene bUjhavavA tarapha dhyAna ApeA. mokSa koInuM ApyuM apAtuM nathI; ane jene ahIM svArtha ane mAyA-kapaTamAMthI mukita maLI nathI tene AkAzamAM paNa meAkSa maLI zakavAnuM nathI tenI khAtrI rAkho. mekSa kharekhara joItuM hAya jJAnanAM pustako pha rasade ekAMtamAM thoDe thoDe vAMco, koI koI vakhata baMdhabAraNe ane ekAgra citte sAmayika vrata AdarI AtmAnA ciMtavanamAM lAgeo, ane jema bane tema dezamAMthI ajJAnatA ane sAmAjika saDA dUra karavAnA kAmamAM tamArA paisA ane samaya ane lAgavagano bhAga Ape ethI tamane ahIM te jarUra mukita maLaze; ane ahIMnI mukita tyAMnI mukitano namUno che. ahIM mukita na maLe tene tyAM paNa mukita nathI ja. mAtra tatva bhAratavAsIo! AMkho khAlA ane derAM--apAsarA-- maTha--jogI--timAM lAgyA rahevAne badale vadhatA jatA A gajaba tarapha najara karo. tamAre ghaNuM karavAnuM che. saMthArA karavA pAlave tema have rahyuM nathI. tamArA 100 bhAIomAMthI prAthamika zikSaNa paNa 28ne ja maLe che, 100 baheneAmAMthI mAtra 4 ne ja maLe che. ajJAnatAnI kAMI hada ! ane A ajJAnIe pachI phalANA dharma sAce ne phalANA dharma jUTho kahI 'parIkSaka' bane che!............. trAhi ! trAhi ! vA. mA. zAha *(1) batrIza karoDa bhAratavAsIo paikI 10 karoDa tA bhUkhe mare che ema grIarsana nAmanA aMgreja gaNatrI karIne kahe che. chellAM 10 varSamAM bhUkhathI 90 lAkha ane plegathI 10 lAkha hiMdIo maraNa pAmyA. keTalAka lokone eka jAtanA paththara bhAMgIne tenA leATa khAvo paDe che ane thoDA vakhatamAM maravuM paDe che. AvA bhayaMkara bhUkhamarA vacce 'nIti 'pALavI paNa muzkela che te meAkSanI carcAomAM samaya gumAvavo e mUrkhatA nathI te zuM? ceAthe Aro Aje rahyo nathI, ke je vakhate 20-20 hajAra mANasA eka sAthe sAdhu banI zakatA ane temane AhAra paNa maLI rahetA. raziyA jevA pachAtamAM pachAta dezanA lokonI sarerAza Avaka mahine rUA. 14 che, amerikananI g2a. 50 che, skoTalenDanA mANasanI rUA. 62 che, jyAre Aje bhAratavarSanA pratyeka manuSyanI sarerAza AmadAnI mahine rUA. 1--~-- che, ane nAnAmAM nAnA gAmaDAmAM ane hadapAranI karakasarathI rahenAra kheDUtane paNa mahine cAra rUpiyAnuM kharca Ave che. A khADo kevI rIte pUrAze ? peTAjJAtio ane dhamAMthAnAM dhAMdhala cheADI tame kayA sajogo vacce AvI paDayA che. tene jarA vicAra karo, nahi te tamArA ghaNA lADathI ucharelA chekarAone anna ne dAMtanuM vaira thaze, vaMza ja nahi rahe to tamArI peTAjJAtio ane dharmapanthA karyAMthI rahevAnA hatA? raheze mAtra tamArA peTa para lAta mArIne khAnArA rAtAmAtAmAkSanA IjAradAro '! vA. mA. zAha. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 111-2 prabhu ddha jIvana gAna dIpama gala (navembara 28 mI dIvALInA roja-aparanA bhAgamAM elaIDIA reDIo-amadAvAda mathakethI prasArita saMgItarUpaka te saMsthAnI anumatipUrvaka nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI) gAna pravakatA : ane pelA saravara kAMThe gAna tAnamAM masta banelA juvAniyAo! gAyaka vRnda : A tAraliyAnI TukaDI ramavA ze hilloLa che emanA bhAvane? - utarI AvI dharatI para, A TamaTama thAtI dIpakamALA gAyaka vRnda: saravariyAM chalakA hasI uThayuM avani-aMtara. uranAM saravariyAM chalakAya, . A amAsanA aMdhArA aMge teja dIpanAM garabo le, jhIle jarI tava sneha-jharamaro A Abha dharAnA milana--utsava tyAM te pulakita thAya.......uranAM...0 cetana jaganuM hilloLe. bunda bundamAM siMdhu pAmanuM A maghamaghatA mAnava-haiyAmAM thanaganathana mana nAce, AzAnI kaLIo khUle, chALe chaLe jaLa hilloLe A laharAtAM jana-maherAmaNamAM eka thatAM zAM rAce ? lahara-hara harakhe jhUle. mRdu OMkAre jalataraMga ava khI vyathA-hatAzA tyajI daIne nava malahAra ja gAya...... uranAM...0 ullAse ama ura raNake, lahara-lahara nartanaghelI thaI A zyAmala zyAmasamA aMdhAre raMgabharI rAdhA jhaLake. kayAMya na nijamAM mAye, pravakatA: dIpAvalinA ullAse Akho janamaherAmaNa hele caDhayo abhinava tAne masta chakelI che. zaradanI svaccha AkAzamAM rUnA pAla jevI sapheda jagabharamAM phelAye, vAdaLIo tarI rahI che. havAnI madhura zItalatA aMge tRmi tRpti che, nahi ko raTaNA, aMgane AhalAda Ape che. dharaNIne kheLe hariyALAM prasannatA ubharAye.......... uranAM...0 khetara jhUlI rahyAM che. jagatanA tAta same kisAna ene De che anAjanI aMjali dharI rahyo che. mahinAonI pravakatA : nirAzAnA aMdhArAne paNa jhaLahaLAve evAM AnaMdanAM mahenatanI pUrNAhutinuM A parva ene keTalo AnaMda de che? ajavALAM sarvatra phelAyAM che. pelAM khilakhila karatAM jAone... bhUlakAMo ! pha_lajharanAM teja mAM emanAM camakatAM | chaMda mizrApajAti : hAsa paNa verAI rahyAM che. gAyaka vRnda: Ave badhA kheDUta khetarethI, gAyaka vRda : chaMda-anuSTrapa nirAMtanI moja madhura mANavA, pRthvIne AMgaNe AvyA khelavA kaMI tAralA, kaeN mAsanI mahenatanI dhuNImAM dIvaDe dIvaDe enA jhIlAyAM te ja hAsyanAM. kAyA dhakhAvI-ava zAMti pAmavA. laviMgiyAnI lUme ne koThI, dADama, cAMdale, vaizAkhanA tApa ane pracaMDa hasI uThe zizu-haiyAM, nAce, kUde pale paze. ApoDhanI helI mahi athAka rUpiyA dUdhathI dhoyo joI cAMda chUpAya che, * nIcavIne jIvana AkhuM vAvyAM lakSmInAM pagalAM kAje mAge rezama chAya che. "2 te pAkate dhAna-anAja te ja kALAza rAtrinI gherI vilAye rozanI thakI, laNI laIne jana-AMgaNAmAM haiyAnuM timire evuM lepAye prema jotathI. *3. lAve badhA kheDUta khetarethI. navI hisAba-pathIe kaMku-akSata sehatA, A mAtra enA zramanuM na dAna, AgAmI varSanAM kevAM AzA-aMkUra ApatA! *ja AyuSyanI kiMtu amUlya lahANa! kAryanI paritRptie, kheta lIlAM jhulyAM kare, * pravakatA : prakRtine A AnaMda mAnava manamAM paNa pratibiMbita thAya che. gRhaAMgaNe raMgaraMganI raMgoLIo pUratI vAdaLI bhArathI mukata zarada AbhamAM tare. pelI kizorIo, juone, enA hRdayabhAvone paNa gata varSa taNAM karmo-AvatA varSanAM phala *6. AlekhI de che? ane pelI dIvaDAM pragaTAvatI mugdhAo -banene joDatuM parva dIpAvalinuM maMgala ! emanAM gAtAM haiyAne kema mUMguM rAkhI zake ? pravakatA : ane thayo navA varSane prAraMbha! gayA varSanA vidhavidha gAna anubhavo bAda ugyuM navala prabhAta. ugyuM navala prabhAta! gAyaka vRnda : maheka maheka ura thAya parAga pAMkhaDiye baMdhAye zuM ? gAne suradhAra bhItara raNajhaNatI gAyaka vRnda : upA taNI kuma kuma pagalIe mauna dharSe rUMdhAye zuM?.. maheka ugyuM navala prabhAta, dIpAvalinAM teja-jharaNa A ava vitI aMdhArI rAta--- timire avarodhAye zuM? nava AzA-navalA AnaMda raMgoLImAM citra hRdayanuM bhUlo vyathAnI vAta ! aMkAnuM rokAye ze?.... ava vitI aMdhArI rAta! madhura muMjhAre haiyuM thaDake pAlavamAM saMtAye zuM? TIppaNa: *1 dhanaterasanuM lakSmIpUjana, *ra chavAya che, *3 kALI praNaya-juvALa caDha aNuaNue caudaze kaleza-kaMkAsa kADhavAno rivAja*4 divALInuM copaDApUjana, mana jaladhi DhaMkAye zuM ?...... heka- "khetInuM kAma pUruM thayAnuM parva, "6 nUtana varSanA AraMbhe. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * . . ; ' ' ' , 134 prabuddha jIvana tA, 1-11-62 varSa varSanI phala-mALAmAM sarpadaMzanivAraka maMtrazakita viSe vadhu vicAraNA - puSpa navuM gUMthAya, 'prabuddha jIvana' nA gatAMkamAM A viSayane lagatI AcArya zrI komala enAM dala khUlyAM tyAM amRtalAla yAjJike pUjya kedAranAthajI sAthe calAvelI carcA vicAraNA daze dizA mahekAya ! pragaTa karavAmAM AvI che ane tenA anusaMdhAnamAM "naMtrI noMdha' virATanA bAge saurabhanAM e mathALA nIce meM je keTalAka muddAo raju karyA che tenA chalake samadara sAta .. .. ava vitI. saMdarbhamAM bIjA eka be muddAo umeravAnuM mana thAya che...e saMgharSonAM maMthana aMte AzAe ke, pUjya nAthajI A ane Ane maLatA bIjA muddAo have liyo navanIta, dhyAnamAM laIne A gUDha prazna upara jarUra vizeSa prakAza pADaze. rUMdhAyelA sUrathakI ava pahele muddo e che ke, prastuta maMtra sAthe koI deva-devInuM navuM jAgatuM gIta;. joDANa che ke nahi? sAdhAraNa rIte A maMtro temaja derA-dhAgA zame have mAnava-jIvananAM sAthe koI deva-devInuM nAma joDAyeluM hoya che ane e deva-devInI pracaMDa jhaMjhAvAta --- ava vitI. kRpAthI ja prastuta maMtra ke dorAdhAgAnuM ISTa pariNAma Ave che - uSA taNI kuma kuma pagalIe AvI mAnyatA cotarapha prasarelI mAluma paDe che. vaLI A ugyuM navala prabhAta, maMtra sAthe koI devadevI joDAyela hoya to te deva-devInA svarUpa abhinaMdana hai vizva sakalana : viSe koI vizeSa prakAza maLI zake kharo ? " bane hRdaya udAtta : bIjo muddo e che ke, "viveka ane sAdhanA"mAM punarbhava ava ugyuM navala prabhAta. yA te punarjanmane lagatI mAnyatAne InakAra karavAmAM AvyA che gItA parIkha ane svabhAvathI marya evA mAnavInA manamAM amara banavAnI yA milana veLA hovAnI jhaMkhanAmAMthI A kapanA ubhI thaI che e prakAranI vicAraNA (pRthvI) temaNe rajU karI che, pariNAme temanA abhiprAya mujaba paMcamahA bhUtanA amuka saMyogemAMthI jIvapaNAnI cetanA UbhI thAya che. ane bahu samaya bAda ApaNa maLyAM tadA, he priye! bharela manamAM kaMI madhura e saMyogone laya thavA sAthe A cetanA visarjita thAya che. A vAtuM haiyAtaNI uparathI saheje ema phalita thAya che ke, dehavayami ane dehaparyApta .. ghaNA vakhatathI tane kahuM kahuM (thatI'tI) badhI aho umaTI oSTha pe milanaLa utkaMTha evuM huMpaNAnuM-sajIvapaNAnI cetanAnuM svarUpa che. A praznanI vizeSa carcA ahIM aprastuta che. ' * chatAMya thayuM zuM? paNa, sarpajhera utAravAnI prakriyA rAmajAvatAM nAthajI ema are milana - naMdamAM visarI jAtane ApaNe jaNAve che ke, je AdamIne sarpa karaDayo hoya tenA upara maMtrelA sagAM, svajana, mitra, deza, jagaloka, suSTitaNI dANA nAkhavAthI sarpa eTale ke sapanA jIva e mANasanA zarIramAM anekavidha vAtathI hRdayatoSa mANI rahyAM ! praveze che. Ane artha ema thAya ke, sapane jIva sarpanA dehathI priye, jagata ApaNamahi vaNAyuM che keTaluM? judo che ane te anyatra jaI AvI zake che. sapane jIva jo - gItA parIkha tenA dehathI judo hoya to mANasane jIva paNa tenA dehathI judo rASTrIya temaja AntararASTrIya rAjakIya paristhiti hovo ghaTe ane te pachI dehanA vilaya sAthe jIvane vilaya thaI cImanalAla cakabhAI zAhanuM vyAkhyAna jAya che-Ama kahevuM ke vicAravuM sayukitaka lAgatuM nathI. Ama zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA AkAya nIce tA. jIvanuM astitva cAlu rahetuM hoya to te potAnA astitvanI pa-11-62 somavAranA roja sAMjanA 6-15 vAge saMghanA kAryAlayamAM abhivyakita mATe bIjo deha dhAraNa karate hovo joIe ema (45/47, dhanajI sTrITa) zrI cImanalAla cakubhAI zAha AjanI rASTrIya vicAravAnI ApaNane pharaja paDe che ane te pachI punarbhava ke temaja AntararASTrIya paristhiti upara jAhera vyAkhyAna Apaze. punarjanmane InakAra TakI zakato nathI. manamAM UbhI thatI AvI A viSayamAM rasa letAM bhAI-bahenone AmaMtraNa che ane vicAra yA tarkanI paraMparAne paNa pU, nAthajI pAse khulAso mAguM chuM. paramAnaMda vakhatasara hAjara rahevA vinaMti che. maMtrIo:, muMbaI jaina yuvaka saMgha viSayasUci pRSTha AnaMdalakSI kAryakrama mulatavI zreyasa' pAchaLa mArI daSTi lInA maMgaLadAsa 123 korI pATI' ke 'bAla dIkSA' 'prabodha cokasI 126 tA. 8 mI guruvAranA roja rAtrinA 8 thI 11 sudhI zrI ucca zikSaNanuM mAdhyama cImanalAla cakubhAI zAha 128 muMbaI jaina yuvaka saMgha taraphathI naukAvihAra yojavAmAM Avyo bhAratanI prajAne naherUnI hAkala javAharalAla naherU 130 hato ane te mATe "zobhanA' sTImara nakakI karavAmAM AvI hatI. sAdhudhelApaNuM choDo ane vaLI tA. 10 tathA 11mInA roja saMdha taraphathI kosabADa paryaTana vAstavikatAne pIchANe. vA. ma. zAha 132 goThavavAnI dhAraNA hatI. AjanA tIvra gamagInIbharyA vAtA- dIpamaMgala gItA parIkha 133 varaNamAM AvA sAmUhika AnaMdalakSI kArya krame asthAne ane gItA parIkha 134 aucityavirodhI lAgavAthI A banne kAryakrama mulatavI sarpadaMza nivAraka maMtrazakita rAkhavAmAM AvyA che. maMtrI, muMbaI jaina yuvaka rAMgha vize vadhu vicAraNA paramAnaMda 134 mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka sadha; mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLa:45- 7, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 ) prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 24 : aMka 14. muMbaI, navembara 16, 1922, zukravAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 chUTaka nakala: ra0 nayA paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA sarahadI AkramaNanI AlocanA (tA. 5-11-62 nA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA Azaya nIce "rASTrIya tema ja AMtararASTrIya paristhiti,' e viSaya upara zrI cImanalAla cakabhAI zAhanuM jAhera vyAkhyAna zaiThavavAmAM AvyuM hatuM. A vyAkhyAnamAM zrI cImanabhAIne Azaya bhAratanI uttara sarahada upara cIne karelA moTA pAyAnuM AkramaNa ane kyubA prakaraNa e be muddAone vistArathI carcavAno hato, paNa pahelA muddA upara belatAM lagabhaga savA kalAka pasAra thayo, eTale bIjA muddA upara bolavAnuM mulatavI rAkhavuM paDyuM hatuM. cInI AkramaNa aMge temaNe je kahyuM tenI saMkiAma nadhi nIce ApavAmAM Ave che. taMtrI) Aje huM cInI AkramaNa saMbaMdhe kAMIka kahevA IcchuM chuM. khAsa ATalA badhA prayatno karyA ane bIjA keTalAya dezonI khaphagI navuM kAMI kahevA jevuM nathI. paNa A vize mane je lAge che te TUMkamAM kahIza. vahorI te paNa cIne bhArata para AkramaNa kema karyuM? cInane temAM zuM che ApaNA deza uparanI A Aphata aNadhArI ane asAdhAraNa lAbha che? A eka koyaDe che. tenuM sAcuM rahasya pAmavuM saheluM nathI. che. laDAkhamAMnA cInI pagapesArA karatAM naphA vistAranI sthiti sAva sAmyavAdI dezonA vartananA kAraNe samajavA muzkela che. Ane '': judI che. laDAkhamAM sarahadI jhadhaDo hato. nephAmAM moTA pAyA uparanuM mATe traNa cAra kAraNo kalpI zakAya. AkramaNa che. laDAkhanAM karato A AkramaNanuM svarUpa ane pramANe taddana paheluM ane sauthI vadhu haLavuM kAraNa kahevuM hoya te e lAge judA prakAranA che. che ke nephA vistAramAM ghUsI AvI thoDe pradeza kabaje karI, pachI bhArata sarakAra je rIte taiyArI karI rahI che te jotAM tene saMpUrNa ane lAMbA yuddhanA sAmanA mATenI taiyArI lekhI zakAya. laDAkha vistAramAM kabaje karelA pradeza cInane che evuM bhArata bhArata jevA lokazAhI dezamAM kaTokaTInI paristhitinI jAherAtane svIkAre te nephA vistAranA badalAmAM sedAgIrI karavI ane laDAkha artha e ja che ke baMdhAraNapUrvaka lokazAhI paddhatie paristhitine vistAra meLavavo. pahoMcI nahi vaLAya ema lAgyuM hoya tyAre ja A pagalAM levuM bIjuM kAraNa e hoI zake ke bhArata eziyAnAM rASTronI netApaDayuM haze. gIrImAM cInanuM harIpha che. eziyAnA dezomAM sAmyavAdane A AkramaNe batAvyuM che ke, ApaNe tene mATe bIlakula taiyAra phelAvo karavAnI cInanI nema che, paNa lokazAhI paddhatie pragati rAdhI rahela bhArata, cInanI A nemamAM ADakhIlI rUpa che. lokazAhI na hatA. ApaNe kadAca vadhAre paDatA vizvAsamAM rahyA, ApaNI bhAratane eziyAnA dezonI netAgIrI na maLe te mATe tene nabaLuM rAjadvArI gaNatarI khoTI paDI, ApaNe kadAca gaphalatamAM rahyA, pADavuM joIe ema cIna mAnatuM haze. te puravAra karavA mAMgatuM haze ane cIne ApaNane dago dIdho, ApaNuM badhuM valaNa zAMti mATenuM ke bhArata cIna sAme TakI zake tema nathI. lokazAhI paddhatie ane che, ApaNuM mAnasa yuddhathI TevAyela nathI, AvAM aneka kAraNo zAtinA mArge dezanI AbAdI hAMsala karI zakAya tathA sAmAjika ApaNI taiyArInA abhAva viSe ApI zakAya. A mATe javAba ane Arthika samAnatonA pAyA upara samAjaracanA thaI zake te dArInI carcAmAM samaya gumAvavAno A prasaMga nathI. hakIkatamAM sAmyavAda pratye lokonuM AkarSaNa na rahe. bhArata A dizAmAM sArI atyAre ema jaNAya che ke cIne moTI taiyArI karI, IzadApUrvaka pragati karI rahela che. tethI bhAratanI paMcavarSIya yojanAonI siddhinAM A AkramaNa karyuM che ane have A koI sarahadI jhadhaDo rahyo nathI. je phaLa meLave tenAthI tene vaMcita karavAnI paNa cInanI nema hoI tene pahoMcI vaLavA ApaNI sarva zakita saMgrahita karI, lAMbA gALAnI zake. cInanI Arthika hAlata bhArata karatAM kAMI vizeSa saddhara nathI, taiyArI karavAnuM rahyuM. A AkramaNathI ApaNI prajAne bhAre AghAta kadAca vadhAre kharAba che. paNa cInamAM saramukhatyArazAhI pravarte thayo che. kAraNa ke bIjA badhA dezo karatAM cIna sAthenA maitrI saMbaMdha che ane tenA netAone yuddha dvArA potAnI zakitanuM jALavI rAkhavAnA bhArate sauthI vadhu ane satata prayAsa pradarzana karavA jatAM, karoDo mAnavIonI khuvArI thAya che tenI karyA che. eziyAnA be mahAna deza vacce maitrI saMbaMdha temane koI paravA nathI ane tema karavA badala temane koI roka Toka karanAra nathI. cIna mAne che ke, sAcI Arthika ane sAmAjika rahe te jovA ApaNe sadA utsuka rahyA chIe. prathama samAnatA lokazAhIne mArge hAMsala karavI zakaya nathI sAmyavAda cIna - bhArata saMdhi thaI tyAre bhArate tibeTa paranuM cInanuM sArva- dvArA ja ema thaI zake. je bhArata lokazAhI dvArA e siddha karI zake bhaumatva svIkAryuM ane temAM ApaNe ane cIne paMcazIlanA siddhAnto to AntararASTrIya sAmyavAdane eziyA - AphrikAmAM jabbara phaTako paDe. svIkAryA. tyArathI ApaNe cInane haMmezAM sahAya karatA AvyA chIe. trIjuM kAraNa cIna - raziyAnA matabhedone lagatuM hoI zake. 45 koriyAnA yuddha prasaMge cIne uttara koriyAmAMthI lazkara utA tyAre varSothI sAmyavAda dvArA raziyAe eTalI Arthika saddharatA prApta yunAnA lazkarane 38 mI rekhAMzathI AgaLa vadhatuM aTakAvavAmAM cInane karI che ke, Aje te amerikA sAthe spardhA karI zake che. tethI raziyAApaNe tika sAtha Apyo. yunemAM cInane sthAna apAvavA ane nA vartamAna netAonuM AMtararASTrIya prazna paratvenuM valaNa cAMga-kArya-zekanA pratinidhine dUra karAvavAnA ApaNe satata prayAso cInanA netAo karatAM juduM che. bannenuM dhyeya eka ja che ke, karatA rahyA chIe. ApaNe kahyuM che ke TAIvAna cInanuM aMga che samasta jagatamAM sAmyavAdanI sthApanA karavI. paNa raziyAnA ane cInane soMpI devuM joIe. kRdhdha va mAne che ke, sAmyavAdanA pracAra mATe yuddha anivArya nathI. tethI ApaNane Azcarya thAya che ke, cInanI maitrI mATe ApaNe ghUsaNakhorI satata pracAra, dhAkadhamakI, "chAta dezone Arthika ane * * '' '' ' ' '' ja fr: ''' Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - 136 -- -- rIkSA mAM temane hAkI kA ma kAja karIne besI prabuddha jIvana tA. 16-11-62 --- bIjI sahAya vigere aneka rIte sAmyavAdano phelAvo thaI zake che. vATAghATa zarU kare. bIjI zakayatA e che ke, cIna potAnA nakazAomAM yuddhanI vinAzakatAthI raziyA saMpUrNa rIte vAkepha che. tethI dekhItI batAvyA mujabanA pradeza kabaje karIne besI jAya. to bhArate rIte zAntimaya sahaastitvanI jarUriyAta te svIkAre che ane temane hAMkI kADhavA mATe temanA para halle karavo paDe ane tyAre pAzcAtya dezo sAthe, dekhItI rIte samAdhAnabharyuM valaNa rAkhe che. - cIna potAnA vistAra para bhArate AkramaNa karyuM che evA bahAnA cInane A badhuM svIkArya nathI, cInane yuddha anivArya lAge che. heThaLa yuddha vistAra ane te e yuddha kayAM jaIne aTake te cInane sAmyavAdI thaye tera ja varasa thayAM che, tenI Arthika sthiti kahI zakAya nahi. yuddha vistare te jAnamAlanI khuvArInuM mApa sArI nathI. krAntinA zarUAtanA varSomAM raziyAnI je sthiti na rahe. evI zakayatA mATe taiyAra thavA ApaNe jayAMthI paNa zastro hatI tevI sthiti hAla cInanI che. ane bIjI madada maLI zakatAM hoya tyAMthI pazcimI dezomAMthI meLapazcimI rASTra ane duniyAnA bIjA deze sAthe raziyA samA vivAM anivArya thaI paDe. lokazAhI ane sAmyavAda vaccenuM yuddha zuM bhAratanI bhUmi upara laDAvAnuM nirmANa thayuM haze? dhAna athavA maitrIbharyuM valaNa dAkhave te cInane poSAya tema nathI. bIjA sAmyavAdI deze karatAM, cInanI viziSTatA e che ke e eka ApaNe taTasthatAnI nItine vaLagI rahevA IcchIe to paNa moTo deza che, moTI vastIvALo deza che. sAmyavAdI dezanA moTA bhAI te dharamULanI punarvicAraNA mAge che. taTasthatAnuM pariNAma e AvatuM , tarIkenuM sthAna bhale raziyAnuM hoya, paNa cIna paNa kAMI nAnuM nathI. hoya che, je sau mitra tene koI mitra nahi to e nItti saphaLa ane tene netA mAo - je - tuMga paNa kaMI nAnIsUne netA nathI. na gaNAya. jo ApaNe saunA mitra hoIe te sau ApaNA mitra hovA joIe; paNa jo tema na banI zake te e nIti vyavahAra nathI raziyAne tenA hAlanA valaNathI pAchuM vALavuM hoya to cIne eka ema siddha thAya. AjanA be virATa sattAjAtho vacce taTastha dezanuM evuM pagaluM levuM joIe ke raziyAne pasaMdagIne avakAza ja na rahe. trIjA baLa utpanna karavAne ApaNe prayatna hatA, e prayatna raziyAnA mitra bhArata uparanuM AkramaNa eka evuM pagaluM che. cInanA niSphaLa jAya te jagatanI zAnti mATe te bhayajanaka che. paNa teTaeka prakAranA bhayanA lIdhe kaho ke sAmyavAdI sagAIne lIdhe kaho, sthatAnA vicitra pariNAmonI avagaNanA paNa na thAya. paNa raziyAne jAhera karavuM paDyuM che ke, cIna amAro bhAI che, bhArata spenanA AMtarvigraha samaye phAsIsTa dezoe phrAnkone ughADI mAtra mitra che. bhAI ane mitro taphAvata te saheje samajI madada karI. brITana ane bIjA lokazAhI dezee taTastha rahevAne dAvo. zakAya tevo che. karyo. pariNAme pragatizIla banI hAra thaI. vartamAna saMjogomAM raziyAnI A jAherAtathI bhAratane bhAre AghAta pahoMcyo che. brITana, amerikA ane kanyA vagere taTastha rahe ane bhAratane bhAratane AvI kalapanA nahotI. paNa sAmyavAdIone e vaNalakhyo koI madada na kare to zuM pariNAma Ave? na mAnI A ja mAgaNI riddhiAnta che ke attararASTrIya sAmyavAdane prazna Ave tyAre, sAmya che. matalabamAM nyAya jene pakSe hoya tene madada karavI anivArya vAdI sivAya koI temane bhAI nathI, koI temane mitra nathI. che. tyAM taTasthatA anyAyane madada karavArUpa thAya. raziyAnI A jAherAtathI mane navAI thaI nathI. raziyA AvA prasaMge cInathI juduM paDe te AntararASTrIya sAmyavAdanI ghora . sAmyavAda, sAmyavAdI deze ane sAmyavAdI pakSo pratyenuM ApaNuM khodAya. banavA joga che ke, bhArata sAthe samAdhAna karI levA mATe velaNa palaTAze te spaSTa che. have temane vizvAsa azakaya che. paNa te raziyA cIna para dabANa lAve. paNa tenI maryAdA che. sAthe sAvadhAnInI paNa jarUra che. ApaNA dezanA sAmyavAdazive sTelinane utArI pADavAnI koziSa karI tyArathI baMne virodhI baLo A AkramaNano sAmano karavA ekatrita thayA che. paNa dezo vacce vicArasaraNInA matabhedo pravatI rahyA che. raziyA taTastha ApaNane te baLo judI dizAmAM ghasaDI na jAya te paNa jovAnuM che. dezo sAthe maitrIbharyuM valaNa rAkhe te cIna aTuluM paDI jAya te eka meTo varga A dezamAM evo che je samAjavAdane kaTTara virodhI cInane paravaDe tema nathI. eTale raziyAne ughADI rIte potAne ja che. janasaMgha, hindu mahAsabhA, svataMtrapakSa, khAnagI udyoga ane pakSa levAnI pharaja paDe te mATe bhArata paranuM tenuM A AkramaNa muDIvAdanA hImAyatIo ane bIjA jamaNI pAMkhanA baLe A eka gaNatarIpUrvakanuM pagaluM hoI zake. takane lAbha laI dezane samAjavAdanA dhyeyathI dUra dhakelavA prayatna eka bIjI paNa hakIkata che. keTalAka loko ema mAne kare to navAI nahi. A varga ApaNe amerikA ane bIjA pazcimI che ke, cInanA A AkramaNane sAmyavAdanuM pariNAma lekhavuM na dezanA jUthanA aMga banIe te jovA IMtejAra che. temanA vartamAna joIe paNa cInI sAmrAjayavAdI mAnasanuM lakSaNa gaNavuM joIe. patra A dizAne sakhata pracAra karI rahyA che. A varga Icche cInanuM sAmrAjaya sadIothI vizALa rahyuM che, vadhatI jatI vastIne che ke, paMcavarSIya yojanA ApaNe choDI daIe. samAjavAdanA kAraNe cIna potAnA vistAra vadhAratuM rahyuM che ane A AkramaNa dhyeyathI vicalita thaIzuM to A AkramaNane saphaLa rIte pahoMcI paNa te prakAranuM che. mane lAge che ke, A mAnyatA barAbara nathI. vaLIzuM. te paNa ApaNI hAra thaI che ema thaze. A eka maNa cInanA sAmrAjyavAdI mAnasanuM lakSaNa gaNavA karatAM, sAmyavAdanA sAmrAjavAdI mAnasanuM lakSaNa gaNavuM vadhAre e spaSTa che ke, cInanuM A AkramaNa bhAratanA ItihAsamAM navuM yogya thaze. Communist Imperialism --rAmyavAdI sAmrAjaya pAnuM UghADe che, eTaluM ja nahi paNa jagatanA ItihAsamAM ane vAda-ne hajI ApaNe pUro pIchA nathI. saMbhava che ke, A kAraNe AMtararASTriya rAjakaraNamAM navuM prakaraNa zarU karaze. taTasthatAnI AgaLa dharavAmAM, raziyAne bane tyAM sudhI nArAja na karavAnI nItine vaLagI rahevAno ApaNe game teTale prayatna karIe te ApaNI eka vRtti hoya. paNa e nItimAM palaTo athavA tenuM navuM svarUpa anivArya che ane A AkramaNamAM cIna kyAM sudhI jaze te kahevuM muzkela che. cInamAM enAM pariNAme kalpavA muzkela che. rasaramukhatyArI che. cInanA rAjakartAone koI pagaluM bharatAM pahelAM cInanA A AkramaNathI sauthI vadhu AghAta koIne hoya * prajAnI maMjUrI levI paDatI nathI. teo videzanIti aMge aNadhAryA to zrI naherune che. svataMtratA pachInA 15 varSomAM paMcavarSIya yojanAane AzcaryakAraka nirNaya vinAvilaMbe laI zake che. lokazAhImAM e othI ane bIjI rIte dezane samRddha ane sabaLa banAvavAnA zakaya nathI kAraNa ke temAM prajAmatanI avagaNanA thaI zakatI nathI. temanA svapno thAMbhI jAya che. temanI videzanIti niSphaLa gaI hoya bhAratane AtmA jAgRta thayuM che. janatAne AvA abhUtapUrva tevuM lAge. temanA pravacanamAM nikhAlasatA che te sAthe UMDuM sahakAra cInanI kalpanAmAM nahi hoya. pazcimI dezee bhAratane darda che. paNa AvI Apattine pahoMcIvaLavAnuM temanAmAM khamIrabInazarate sahAya ApavA mAMDI che, ane bhArate pazcimI dezo pAsethI che. dezanA adabhUta sAthe temane baLa Ape che ane tethI deza sAme zastro meLavavA zarU karyA che. tenI gaNatarI khATI paDe to cIna potAnI UbhI thayelI asAdhAraNa kaTokaTIne teo jarUra pahoMcI vaLaze ane nItimAM palaTA le te asaMbhava nathI. dezane A navI bhIMsamAMthI ugArI levAne teo sarva prakAre samartha A badhA saMjogone kAraNe, e azakaya nathI ke, bhAratanI nIvaDaze emAM koI zaka nathI. mAgaNI mujaba, cIna AThamI sapTembara agAunI paristhiti svIkArI, cImanalAla cakubhAI zAha Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-62 prabhu jIvana 33 zreyaslR pAchaLa ( gatAMkathI cAlu ) mArI DAyarImAMnI eka noMdha vAMcuM: "jayAre daSTimAM kAma vadhAre mahatvanuM bane che tyAre te lAlasA banI rahe che, karanAra para damana thAya che ane kAma kaTAI kALuM banI jatuM dekhAya che. paNa jayAre daSTimAM karanAranuM mahatva vadhe che tyAre te prema banI rahe che, karanAra rase roLAya che ane kAma sAnAM jevuM zAbhe che." bIjA eka pAnA parathI maLI Ave che. - kAryanI siddhi che karanAranI tAkAtane svIkAravAmAM --karI zake teTaluM kare evA utsAha ane ApavAmAM. 1934 nI mArI pravAsaDAyarInAM pAnAM vAMcI saMbhaLAvuM: "ame gADAmAM beThAM. DacakArA bAlAvI, gALo detA gADAvALA baLadanAM pUchaDAM maraDatA hatA. gADA sAthe dhasAI dhasAIne baLadane pAchalA bhAga che.lAI gayA hatA ane temAMthI leAhI nIkaLatuM hatuM. joIe te karatAM gADAmAM vadhAre bhAra hatA, tethI bIcArAM mUMgAM Dhora tene mahAparANe retImAM kheMcatAM hatAM. uMdara jevA te baLada kadamAM nAnA, dubaLA ane nabaLA hatA. gADAvALA dhANiyA mArI mArIne temane hAMkatA hatA. AkhA raNamAM cIlAvALA eka ja rasto hatA. cIlAmAM ja gaDuM cAle te jANe gADAvALAnuM dhyeya hatuM. cIlAmAMthI baLadane teo lagIra paNa DagavA detA nahotA. .. . hatA. ' ApaNA lokamAM evI mAnyatA che ke, gAyane vAcharaDA Ave tyAre gAya AMsu sAreche.baLadanuM jIvatara joIne kone AMsu na Ave? A samaye lagabhaga savAranA agiyAra vAgyA mane te ghaDIe zALAmAM jatAM bALako ane zikSako yAda AvyAM. barobara A samaye ja aneka chekarAoe jagatanA aneka dezonI zALAomAM bhaNatara zaru karyuM haze ! bicArAM te bALakonI sthiti A dukhiyArA baLada sarakhI nahotI zuM ? gajA uparAMtanA bhAra teone kheMcavAnA hatA. bhAra kheMcavAnA hatA, eTaluM ja nahIM paNa, jema bane tema jaladI kheMcavAnA hatA. jevAM baLado tevAM ja bALako dubaLAM, dabAyelAM, aNavikaselAM ! baLadone jevA mAra paDato hato. tevA ja mAra zArIrika ane mAnasika bALakone paNa paDatA haze! gADAvALAnI AjIvikAnA AdhAra baLada upara tema zikSakanI AjIvikAnA AdhAra bALaka para hatA. lukhkhA raNamAM aMkAyelA mArgane cIle cIle baLadane haMkAvuM ja paDe che tema bALakane paNa kAvAnuM ja rahyuM. "baLado ane bALako--banneno vicAra karatAM meM' mArA manamAM AMsu sAryAM." mane ghaNIvAra lAgyuM che ke, A yugamAM gulAmI gaI ema ApaNe mAnIe chIe te eka brAnti che, kAraNa ke moTAmAM moTI * gulAmI to Aje ApaNAM bALako ane yuvako veThI rahyAM che. mAvatara ane samAjanI keTalI mahattvAkAMkSA ? keTalI utAvaLa? ATaluM to bhaNavuM joIe, DigrI joIe japaraNavA athavA kamAvA mATe te jarurI che. skorIMga sabajekaTa jevA viSayo A dabANamAM hayAtImAM AvyA che. hara varSa cArIo thAya che, lAMcA apAya che, bALako nAsI jAya che, AtmahatyA thAya che. koI yugamAM AvI jorajulmI ke gulAmI hatI? bojo, cintA, asalAmatI, bhayathI ApaNe ApaNAM bALakone kacaDI rahyAM chIe. Ano koI upAya ApaNe karyo che? 137 mArI dRSTi bALako sAthe pariNAma mATe ApaNI keTalI badhI utAvaLa hoya che ? ahIM mArI DAyarInI bIjI noMdha vAMcuM alamoDAnA pravAse eka bAganA zAkhIna mitra hatA. temaNe mane kahyuM: "huM rasAyaNa dravyo. lAvyo, jethI mArAM jhADa jaladI phu le phALe, ane meM e rasAyaNa bhArobhAra reDayuM ane dharA phATaphATa thaI rahI. ekadama haryA bharyA pAMdaDAM para mATI kaLIe beThI, paNa kaLIe kadI khIlI ja nahIM ane phaLapha la AvyAM ja nahIM. ane te pachI pAMca pAMca varSa thayAM A dharAverAna paDI che. ane A devadAranuM jhADa juo-- hajI mArA ghUMTaNa lagI ja Ave che: pAMca varSanuM che ane ema dhIre UgatuM e have ekadama UgavA lAgaze, ane seMkaDo varSanI AvaradA bhAgavatuM pracaMDa banaze..... '' Aje binasara jatAM amAro sAthI Ama bolye jatA hatA. mAre mauna hatuM, paNa mana mauna nahotuM. te kahetuM hatuM--tame jo mAnavanAM bALako sAthe kAma karo che to kayI rIta ajamAvazo? kudaratanI khAmeAzI tamArAmAM che? 'ana Tu dhisa lAsTa'pustakamAM jahAna raskine paNa kahyuM che: ... ApaNane evA AdarzanI jarUra che ke, jayAM duniyAmAM AgaLa vadhAze ke kema te daiva para choDIne manuSya pote A jagatamAM sukhI banavAno nizcaya kare ane te kAraNe te vadhAre dAlatanI nahi, paNa sAdA saraLa AnandanI, adhika AbAdInI nahi paNa zreyasa (dhanyatA) nI khojamAM rahe; sarvoparI parigraha dravyanA nahi paNa AtmaniSThAnA kare, ane zAntinI khAjamAM rata rahI, nirupadravI svamAna sAdhavAmAM te gaurava mAne. AnuM jJAna samAjamAM ghera ghera pedA karavAmAM zALA eka sacoTa sAdhana banI zake che. samAjanA eka sAmUhika yatnathI mahAna mAnava zakitane mukata karI zakAya, je vidya ta ke aNuzakitathI karyAM ye mahAna che. kamanasIbe enI keTalI avahelanA thaI che ? ene gaNakAravAnuM bhAna paNa ApaNe khAI beThAM chIe. e mAnavazakita sArI rIte yojAvAnA abhAve moTA pUra ke utpAta jevI banI vizvanA hrAsa paNa karI zake che." te prazna thAya che ApaNe zuM karI zakIe ? ApaNe dareka A kAryane koIne koI rIte sahAro ApI zakIe. ApaNe ApaNu jIvana A kAryane ApIe ... AkhuM jIvana nahIM te roja thoDA kalAka to kharAja. eka bhAI ke bena tarIke, mAtA ke pitA tarIke, paDozI tarIke, A bALaka rupe UbhelA mAnavane premathI, AdarathI, ApaNAM avalokana, anubhava ane jJAnanita koI vidyA - koI vyavasAya - koI pravRtti - koI ramata - koI gammatano lAbha ApI zakIe. AmAM eka cAkaranA bhAva che. mANasa cAhe vepArI hoya, enjiniyara, DaoNkaTara, kalAkAra, zikSaka ke bhakata, mAtA ke pitA, paNa enA valaNane bALaka yogya ghATa Apaze. tenI je khAsa ruci che te bALakanI pravRttimAM bhaLI zAnti ane sukhano anubhava karAvaze. A bALako je savArathI sAMja sudhI 'zreyasa 'mAM rahe che temAMnAM koI che aDhIthI pAMca varSanAM zizuo, cha thI dasa varSanAM bAla, Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 tA.16-11-12 agiyArathI pandara varSanA kizora ane temanI sAthenAM ame. saMgha- bhAvanAthI ame pitAnI saphAI, bhajana ItyAdinI jarUriyAte jAte ja pUrI pADIe chIe. amAruM daDha mAnavuM che ke, jo yAMtrika pragati (Technical progress) bhAratavarSamAM ApaNe prApta karavI hoya te ApaNe bhaNatara sAthe zarIrAma jevo ja joIze. mANasa vilakSaNa hoI tene jayAM bahu zrama paDe tyAM kAma ocho karavA te navA navA nusakhA zodhI kADhe che. e tenI vRttine laIne te saMzodhaka bane che. zramajIvI prajAmAM ja saMzodhako pAkI zake - bojo nahi. yuropamAM Aje vaijJAnika, aughogika, hunnara saMbaMdhI pragati kUdake ne bhUsake AgaLa dhapatI dekhAya che. tyAM zakeTa ane havAI jahAjothI mAMDI bIjAM jevAM ke vALavA, vAvavA ane zAka kApavAnAM yaMtro paNa banyAM che. tethI ulaTuM bhAratamAM paththarayugane mAnavI je sAdhane vAparatA hatA te ja sAdhane hajI meTA bhAganAM gharomAM temaja anyatra jovA maLe che. te krama bahu ja dhImuM, bahu ja muzkela, bahu ja zrama paDe tevuM, kaMTALAbharyuM, gaMduM - kapaDAM ane hAtha paga bagADe tevuM-lAge che. e kAma bIjA kare che, tyAM sudhI ApaNane kAMI paDI nathI. te kAma gharanI strIe, nekaro, majUro kare che. te bhale vaitaruM kare. jeone A paristhiti kheMce che. teo videzathI sAMcA upADI lAve che. mATe bhAge ApaNA sAMcA, ApaNAM vAhana-e paradezathI Ave che. nahi te ApaNe temanA nakazA, peTanTa ane niSNAtane laI AvI te cIjonI nakala karIe chIe. te nakala . ghaNI vAra ApaNane paravaDatI nathI ane sadatI nathI, baMdhabesatI paNa AvatI nathI. svAkAya dvArA yAMtrika pragati ane saMghabhAvanA ane te dvArA maitrI, samatA, mAnavatA, nirogIpaNuM, svacchatA, vyavasthA, karakarAra, cIvaTa, sAdAInA guNe paNa khIle che. manuSya aMdhakArya dvArA je lAgaNI ane vicAranuM aikaya prApta kare che, temAM sAcI dhArmikatA rahelI che. zALAnuM A saMghajIvana e dhArmikatAmAM pariName che. . A je vicAro ame amalamAM mUkayA tene mArA pravAse daramyAna bhAratanI viziSTa saMsthAo ane jApAna, yuropa ane amerikAmAM thatA prayoganA darzane sAkSI pUrI. saMghabhAvanAne pApaka jema A parizrama che tema anya keTalIka pravRttio paNa che. savAre prathama jene 'eka haya' ame kahIe chIe, tyAre sahue bhegA thavuM, sAthe gAvuM, maunamAM thoDIka kSaNo gALavI ane koI preraka vicAronuM zravaNa karavuM. samUhavAcanamAM roja koI mananIya pustakanuM zravaNa karavuM. Azcarya thaze ke, roja phakata pAMca ke dasa miniTa paNa AvuM vAcana karIe to keTakeTalA aNamUlA graMthe eka varSamAM vAMcI zakAya che. samUhabhejana: reja eka parivAranI jema sAthe besI jamavuM. pravAsa ane paryaTaNa: AmAM ekameka sAthe rahevAne ane eka ja yAtrAmAM sAthe majala karavAne lAbha thAya che. stuo ane khAsa parvone utsava rupe sAthe ujavavAne. varSA zarada, vAnta, hoLI, mahAna pujyanI saMvatsariomAM ane rASTrIyadinamAM sAthe suzobhana karavuM, gAvuM, nAcavuM, ramavuM - maLavuM - jamavuM. - bIjuM eka sabaLa sAdhana che nATaka ane meLAnuM. dareka mANasa citAro, naTa athavA nRtyakAra ke garva nathI thavAne, paNa AnaMdane AviSkAra e dareka mATe svabhAvajanya che. ApaNA pUrvajo te jANatA ane tethI meLAonuM mAhAtma hatuM. reDIo, sInemA ke TelIvijhananA kAryakramamAM mAnava niSkiya banI javAne Dara che. paNa AvA meLAomAM darekane sakriya banavAnuM rahe che. meLA - nATaka dvArA "zreya 'mAM koI tamAro karavAne ke phALe bhegA karavAne hetu hotuM nathI. bIjAMnuM manoraMjana thAya e te eka pariNAma che, paNa hetu nathI. nAnAM moTAM darekanI zakita, AvaData, ci pramANe eka dhyeya mATe prayatna Adaravo. thoDA samayamAM evA samUha prayatnathI eka prayoga siddha karavo-emAM sumeLa, vizvAsa ane AnaMda, saMteSa prApta thAya che. vaLI Aje ApaNA dezamAM eka sauthI vadhAre jarUrata hoya che , te sugrathita nAnA nAnA ekamanI - jAthenI che. chUTI vyakitao sArI hoya che, paNa vyakitasamUhamAM geravavyasthA ane geravartAva mAluma paDe che, ane pariNAme vyakita kacaDAI jAya che, ane trArA anubhave che. nAnI nAnI bhArIomAM badhAI javuM ane e rIte samagrarupe sudaDha, suyojita thavuM - samUhabaLa vadhArI vyakitae susaMpanna banavuM-A mATe cAra ke ATha AThanA jUthamAM susajaja banI AkhA samAjanA aMga pratyAMgane baLavAna karavA e tarapha ame prayatna karatA AvyA chIe. sAmAjika vyavasthA mATe A rIte upayogI che, paNa abhyAsanI daSTie paNa te sacoTa bane che. hArabaMdha eka zikSakanI sAme besI temanuM anukaraNa karavuM enA badale nAnAM moTAM vartulAmAM besI paraspara maMtraNAthI kArya karavuM e Adarza rAkhIe to varganI racanA, sAdhana, rAcaracIluM, zikSakanuM kArya ane rIti parivartana pAme che, ane tethI zALAnA hArda sAthe bAhyarupa paNa palaTAI javA pAme che, karAvavApaNuM TaLI karavApaNuM bane tyAre "jIvana dvArA jIvananuM. zikSaNa' e gAMdhajInI vyAkhyA amalamAM Ave che. pote belavAne badale vAtAvaraNa bolavA lAge che. ane bhaNavAnA, manoraMjananA ane ArAmanA kalAko jUdA nathI thaI jatA. A eka Adarza che. huM ema kahevA nathI mAMgatI ke ame tene siddha karI zakayAM chIe, paNa e mArge amArUM prayANa che. liMgabheda-chokarA ane chokarI strI ane puruSamAM judApaNuMe chellA thoDA saikAothI bahu viSama rupe pragaTa thAya che. have ApaNe evA eka bhAvi tarapha prayANa karIe chIe ke A bheda nAbUda tha joIe. e bheda vinA huM mAnava chuM e bhAvanAthI bALako - chokarA ke chokarIo sAthe maLIne svAdhya bakSanArI pravRttimAM parovAya temAM sahunuM kalyANa che. AthI sahazikSaNa e eka zikSaNanuM agatyanuM pAsuM bane che. ane AmAM koI bhaya ke nirAzA amane lAgyAM nathI. balka pandara varSanA anubhava pachI temAM amAro vizvAsa vadhyA che. AjakAla bhASAoe eka avanavuM ja prakaraNa UbhuM karI dIdhuM che. nAnuM bALaka to eka sAthe aneka bhASA jhIlIne pitAne vyavahAra saMbhALI le che. bhASAnI samRddhi hoya to te sAce ja eka kiMmatI vArase che. ane jayAM vAtAvaraNamAMthI bALaka aneka bhASAo jhIlavA bhAgyazALI banyuM hoya tyAM tene temAMthI vaMcita karavuM na ghaTe. bhASA bhUta ane vartamAna yugane joDanAra - manuSyane sAMkaLanAraeka pula che. bahu bhASAo AvaDe te jAta jAtanA loko sAthe vyavahAra sugama bane che. hindI, marAThI, baMgALI, gujarAtI ke ke aMgrejI - phrenca, saMskRta paNa kema nahIM - A bAbate bALaka para lAdI zakAtI nathI, paNa tene saMskArarupe aneka bhASAo zIkhI levAne lAbha hoya te te hitakArI che. A eka lAbha "zreya'mAM prApya che. tyAM kaI bhASA nahIM belAtI hoya? AMdha, kerala, mahArASTra, rAjasthAna, paMjAba, sindha, uttara pradeza, baMgALA ItyAdi bhAratabharanA zikSako ane bALako tyAM bhegAM rahe che, ane ame ekabIjAne samajI laIe chIe. uparAnta paradezathI phrenca, keneDiyana, aMgreja loko paNa Ave che. ane dUdhamAM sAkaranI jema bhaLI jAya che. "zreyasa'mAM dinazALA uparAMta nivAsazALAnAM bALako paNa che. aMgrejI ane gujarAtI mAdhyamane laIne AphrikA eDana taraphathI rapha prayANa karI Ie. e bALake " mAM prApya thA, nAnA bALake Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-62 prabuddha jIvana 138 ane bhAratanA jUdA jUdA rAjayomAMthI bALako ane bAli kAo Ave che. pAMca varSathI cheka soLeka varSanAM eka ja zALAmAM nAnI mATI vayanAM bhAIbahenanAM kuTumbasamUho AvI vase che ane pUrva prAthamikathI mAdhyamika zikSaNa eka saLaMga vAtAvaraNamAM meLavI zake che. vaLI "zreyasa" bahulakSI zALA hovAthI bhASAo, vijJAna, udyoga ane lalitakalAnA aMga pratyaMgamAM bALakane ruci pramANe AgaLa vadhavAnI taka maLe che . . . . . . - A varSathI eka mAnasazAstrI zikSakanI nimaNuMka karIne - zALAnA praznone bALaka, mAtApitA ane zikSakanA saMparka dvArA hala karavAnI tathA vyavasAya darzananI vyavasthA karavAmAM AvI che. - ahiM eka khAsa ejanA je ame vicArI rahyAM chIe teno ullekha kara mane gamaze. hAla traNa bALakomAMthI sATha bALakone chAtravRtti maLe che. tema chatAM have eka evI janA ame vicArIe chIe ke jemAM mAtApitA ane gharavihoNAM tejasvI bALako mATe zreyasamAM ja eka ghara ame banAvI zakIe. A bALake svaryAnirvAha karI zake tyAM sudhI eTale Azare aDhAra ja , varSanAM thAya tyAM sudhI koyasamAM ja ucharaze. dareka bALakane urAmamAM uttama zaikSaNika tako maLaze. te vijJAnanI hai, lalitakalA, udyoga ke humanities-vinayananI. IglAnDamAM DaeN. barnADAnA bAlagRho jevI A yojanA gaNI zakAya. ATha - dasa bALako koI eka prauDha vyakitanI rAhabarI nIce eka gharamAM rahe, tyAM potAnA khAvA rahevAnI sagavaDa sahakArathI karI le, vastra, khAdyapadArtha ane pustako zreyasa ' pUrAM pADe, paNa tenuM Ayojana temaNe jAte karavAnuM rahe. rajAo teo koI utpAdaka vyavasAyamAM vItAve. amAro aMdAja che ke dareka bALaka dITha amane varSe Azare navaso rUpIA kharca Avaze. ' ' * ahIM eka bAbata khAsa dhyAna para lAvavA IcchuM chuM ke, jIvanakALanA zarUAtanA aDhAra varSane jo barobara saMbhALI levAmAM Ave te manuSyanI ghaNI kharI samasyAone TALI zakAya. AthI A jIvanane pahelo tabakako khUba vicArapUrvakanI yojanA ane vyavasthA mAMgI le che, Aje soLa varSanI vaye ApaNAM bALako yunivarsiTIomAM cAlI jAya che. tene badale zALAnAM varSone vadhArIne temane saMgIna karavA joIe. ane tethI ame higher secondarynI himAyata varSothI karatAM AvyAM chIe : ane ene amala paNa karavA mAMDayo che. ' 1947nA oNgasTamAM AjhAdI maLI, paNa 1947 pachI kharekhara zuM thavA pAmyuM? polAdane kArakhAnAM thayAM. moTara, eraplena ane yaMtronAM paNa vijJAnanI prayogazALAo thaI. moTA bandha banyAyA. paNa bIjI bAju mAnavane taiyAra karanArI zikSaNa- yojanAo visarAI gaI, chelluM sthAna paNa tene na maLyuM. mANazenI dareka kSetramAM jarUra vadhavA lAgI, paNa mANaso taiyAra thayA nahIM. Aje pahelAMnA taiyAra thayelAM manuSyo hajI javAbadArInuM vahana karI rahyA che, paNa have pAMca ke dasa varSamAM je bIjI haroLanA abhAve--bInataiyArIne lIdhe--ApaNe mokharo tUTI paDavAne che. vAraMvAra zALA-mahAzALAmAM tophAne thavAnA-goLIbAranA-samAcAro ApaNe sAMbhaLIe chIe. A varSe eka mahinAmAM Azare baso jeTalA Trena akasmAta thavA pAmyA che. temAMthI ardhA uparanA karmacArIonI bedarakArIthI thavA pAmyo che. A batAve che ke ApaNA mANaso kAma mATe taiyAra nathI. AvA bInakeLavAyela mANase enjiniara thaze, DekaTara thaze, zikSaka thaze, mAbApa thaze sAmAjika ane rAjakIya kAryakaro netAo thaze. TrenanA akasmAta te narI AMkhe joI zakAya tevA che, paNa veMkaTara, zikSa% ke e bA : sAmAjika ane rAjakIya kAryakaro dvArA thayela akasmAtonI IjA keTalI peDhIne bhogavavAnI raheze? 15 varSa. gayAM, paNa have te bhUlyA tyAMthI pharIne gaNIe. vaLI hajAra varSanI gulAmInI jaDatAnA thara hajI ApaNe khaMkherI zakayAM nathI. "A mAro deza che-A mArA loko che - A mAruM kAma che-AmAM mArI unnati che." e yAda rahetuM nathI. balka ApaNe hameza hAtha lAMbAvI bIjAnI sAme joIe chIe, te nathI karato - te doSita che - ema babaDATa sAthe nindA karIe chIe. kAma karavAnI paNa dAnata nathI. game te bahAne kAma bandha karI besI jaIe chIe. A badhAM daradonuM osaDa uttama zALAmAMthI meLavI zakAya. keLavaNIne vaNaukelAyela, vajanadAra prazna mudata para choDI zakAya tema nathI. gAmaDAMonI keLavaNIne vicAra ati mahatva hovA chatAM, zaheronI keLavaNI visAre na mUkI zakAya. haju AkhA dezanuM saMcAlana zaherIo kare che. e zaherIo gaMdakI ane hADamArImAM nAnAM gharo ane dhIcazALAomAM Uchere che. A bhUmikA UcharatA nAgariko mATe laeNzabhara anurUpake hitAvaha na ja lekhI zakAya. sauthI pahelI jarUrata dekhI havAne gaNIe. bIjI mokaLI jagA, trIjI mukatAhAra, cothI ummarane yogya niyamita dinacaryA, pAMcamI pravRtti, chaThThI yogya dekharekha nIce nAnAMmoTAMne sahevAsa ane sAtamI salAmatI. AjInAM ghare ane latAo sAMkaDAM che. agiyAra vAgyAnAM zALAnA vakhatanI prathAne laIne savAranA kiMmatI samayamAM bALako meDAM UThe che, rakhaDe che athavA zALAnI bahAranA samayamAM khAnagI rIte bhaNe che. jamIne tarata ja zALAmAM javA doDe che. jayAre ArAma levo joIe tyAre bhaNe che. sAMje paNa ramavAmAM medAnonA abhAve mAbApanA dabANa nIce bhaNe che. athavA pharI rastAo para rakhaDe che. kumAra pattAM, pAnabIDI, resTorAM, ane sinemAnA zokhIna banI bese che. cAre bAjuthI jakaDAyelI, naThoratA ane bhIMsamAM UcharatI prajA betraNa peDhImAM kevI nIpajaze te kalpavuM kaThina nathI. A prajAne mATe temanAM mAvatara, zikSako, samAja pote kAMIka kare, paNa bALakonuM vartamAna ane bhAvi vahetuM nA mUke. . . sArI dinazALA Day-school bALakanI jarUrata pUrI pADI zake. AthI mAbApa ane bhAIbhAMDunI huMpha ane saMparka maLavA chatAM tenA vikAsa mATe ghara je sagavaDa ApI zakatuM nathI te zALA pUrI pADe che. AvI zALAo dezabharamAM Thera Thera na hovAthI temaja kauTumbika saMjogone laIne keTalAMka bALako gharathI dUra uchare evI AvazyakatA UbhI thAya te dinazALA sAthe chAtragRha upayogI bane che. ahIM mAre jaNAvavuM joIe ke keLavaNInA A sarva prayatno sAme pravAha taravA jevA ja hoya che. tene pratikAra thavAthI ApaNI niSThAnI pUrI kasoTI karI levAmAM Ave che. lokapriyatA ane saphaLatAne pAne AvA prayatna caDhI zakatA nathI. vicAra ane mUlyAMkananI krAnti e du:sahya hoya che. paNa je sAruM lAge tene vaLagI rahenAra mATe 'ekalo jAne e ja maMtra sAco lAge che. A sarvane sAra te e che ke ' ' 0 bALaka e sarvopari dhana che. . 0 ApaNe sahu tenuM jatana karavAmAM koIne koI rIte ApaNe phALe '. ApIe. * 0 tema karavA mATe sAmuhika vyavisthita yojanA joIe. have pAchI mArA TekarI paranA svapnanI vAta para AvuM. jUnA mATInAM gharamAM "koyasa' dasa varSa cAlyuM. eka jhADa nIce eka jUnI basanA khAmAM huM besatI. pachI eka sthAyI jagyA zodhavAne vicAra thayuM. eTale huM darA mAIlanA gherAvAmAM amadAvAdanI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 prabuddha jIvana tA. 16-11-62 AsapAsa ghUmI vaLI, ane pAchI te TekarI para AvI. jhADa badhAM kapAI gayAM hatAM. TekarIne joI huM nirAza thaI gaI. paNa pachI thayuM ke, jhADa te pAchAM ugaze, paNa TekarI nahIM bane. eTale e 76 ekaranI jamIna para "koyasa'nuM navanirmANa thayuM. gayA varSe ame temAM "zreyasa" khaseDyuM. tyAM ramya AhAdaka vAtAvaraNa che. satata koI sAgara maLe beTamAM hoIe te pavana vAya che. have to roMkaDe jhADa UgyAM che je chAMyaDo ApatAM. thaI gayAM che. tyAM ramatanA medAne saMgIta - nRtya - nATaya kalAnAM bhavana, udyoga zALAo, khUllI vizALa nATayabhUmi, vijJAnabhavana zizu - bAla kizora zALAo, pustakAlaya, bhajana ane sabhAgRha raIghara, bAla ane kAryakara nivAsanI racanA thaI cUkI che. tyAM khullI UMcI zAnta jagyAo paNa che. AmAM vahelI savAre ane meDI sAMja sudhI amArAM bALako ane kAryakaro sivAya anya zaheramAMthI gRhiNIo, karmacArIo ane vidyArthIo saMgIta, nRtya, kalAnA viSayo kalAtIrthamAM zIkhavA Ave che. A je nAne akhataro hato te "yasa pratiSThAna cerITI TrasTamAM pariNamyo che. A saMsthAne uddeza zaikSaNika, sAmAjika, kalA ane sAhitya aMgenI pravRttione vega ApavAnuM che. uparanta 'yarA 'mAM pustaka prakAzananuM paNa kArya cAle che. te dvArAsAhitya ane zikSaNasaMbaMdhI aneka pustako prakaTa karavAmAM AvyAM che. mane thAya che ke A bhUmi have eka bRhad zreyas 'nI banI rahe! gaye varSe kalakattA ane muMbaIthI kula aDhIse bALako ane dilhIthI 10 kalAkAra 'zreyasa'mAM rahevA AvyAM hatAM. A sthAna eka grAma jevuM hoI dezavidezanAM bALakonI milanabhema banI raho. temAM vividha sarjaka pravRttio mATe bALakone udezIne khAsa khAsa makAna ane sAdhana racavAmAM AvyAM che. to tene lAbha moTA bAlasamUho kema na le? have tame pUchaze ke tame pandara varSathI kArya chADI nIkaLatAM nahotA te have ahIM kevI rIte AvI zakyAM? varSothI vidhavidha vyakitao dvArA "zreyasa'nA kAryane vega maLato Avyo che. e traNane bhAra vadhI javA lAge che ane tethI thAya che ke, have je e bhAra ocho karavo hoya te mAre paNa mane koI bolAve te AnAkAnI na karavI, ane anubhava ane matabenI Apale karIne mAre traNamukata banavuM. Aje tema karavA mATe zrI paramAnandabhAI dvArA muMbaI jaina yuvaka saMghe mane taka ApI che te mATe huM traNI chuM. Ama pharI mane zmabandhana thAya che te bhUlIza nahIM. have amAruM A eka navuM gIta che te kahI saMbhaLAvuM. A TekarI eka vahANa eka saphara vavane kAna khalAsIe dharavI hAtha rAphara aphara navA deza bhaNI vahANe javuM ja navA deze ja kinAre che ja tephAna pavana paNa. tA. 1-9-62, muMbaI. lInA maMgaLadAsa yuddha pAraristhati ane ahi sAniSNA bIjuM vizvayuddha pUruM thayA bAda AnararASTrIya kSetre avAranavAra nAnA moTA saMgharSo ane temAMthI pariNamatAM nAnA pAyA uparanAM yuddho nirmANa thayA karatAM hatAM. ema chatAM AjhAdI maLyA bAda ApaNe eka pachI eka yojAtI rahetI paMcavarSIya yojanAne svasthapaNe amala karIne dezanA Arthika temaja audyogika kSetre pragati sAdhe jatA hatA. AjhAdInA janma sAthe UbhA thayelA pAkIstAna sAthe ApaNo saMgharSa cAlu hato ane kAzmIra bAjue amuka lazkarI jamAvaTa ApaNe TakAvI rAkhavI paDatI hatI. A sivAya bhAratanI bIjI koI sarahadanA rakSaNa mATe ApaNane koI khAsa cintA nahotI. laDAkha bAjue chellAM cAra pAMca varSa daramiyAna ApaNI hakumatanA pradeza upara cIne nAnA pAyA uparanuM AkramaNa zarU karyuM hatuM. ane laDAkhanA pradeza upara dhIme dhIme potAno kAbu jamAvavA mAMDayo hate. Ama chatAM A eka prakArane anizcita sarahadane jhagaDo hato ane Akhare vATAghATothI paDI jaze evI AzA ApaNe sevatA hatA. Ama pramANamAM svastha ane surakSita manodazAmAM ApaNuM jIvana vahI jatuM hatuM ane audyogika pragatinAM navAM ane navAM sImAcihna ApaNe sara karyo jatA hatA ane te dvArA eka prakArane AtmasaMtoSa anubhavatA hatA. AtararASTrIya kSetre ApaNI nIti taTasthatAnI ane zAntilakSI rahI hatI. koI deza upara AkramaNa karavuM ke koIne pradeza pacAvI pADava-AvI koI mahattvAkAMkSA ApaNA cittane svapna paNa kadi sparzI nahotI. 'mini mUha, vaiduM masa na veLA' | A bhAvanAne ApaNI rAjanIti--- videzanIti-antarathI vahelI hatI. ane tethI ApaNI sAme koI paNa deza AMgaLI sarakhI paNa UMcI na ja kare evA vizvAsa upara ApaNuM Ansara - bAhya jIvana nirbhara hatuM. AvA svasthatApUrNa jIvana vacce ApaNAmAMnA keTalAka ahiMsAnuM vyANa racI rahyA hatA; zAsanamukata samAjaracanA UbhI karavAnA maratha sevI rahyA hatA; satAgata kendrIkaraNanA sthAne vikendrita rAjayaracanA nirmANa karavA tarapha pagalAM mAMDI rahyAM hatAM; sarvodayanuM - satyAgrahanuM - sUtrAtmaka bhASya racI rahyA hatA, ahiMsAmUlaka Arthika krAnita sAkAra banAvavA tarapha potAnA cintanane ekAgra karI rahyA hatA; rAjanIti virUddha lokanItinuM eka navuM ja tarkazAstra vikasAvI rahyA hatA; zAtisenAne lagato AkAzI kalpanAvihAra calAvI rahyA hatA. eka prakAranI taMdrAne adhIna evuM kAMIka ApaNA jIvananuM svarUpa hatuM. AvI ApaNI sukhacenabharI jIvanalIlA nihALIne jANe ke kALa ApaNane hasato hoya ema ApaNI uttara sarahada uparanA nephA vibhAgamAM cIne ekAeka bhayaMkara AkramaNa zarU karyuM ane ApaNe saphALA jAgI uThayA. A AkramaNanA sAmanAne prazna enA vikrALa svarUpamAM ApaNI sAme AvIne Ubho rahyo. sukhamAM sUtelA koI gAmaDA upara mANasakhAu vAgha-varUnuM ToLuM tUTI paDe evuM acAnaka, niSphara ane bhayAnaka A cInI AkramaNa zarU thayuM. temAM koI nyAya ke nIti nahotI ema vyAjabIpaNAne koI aMza nahoto. A prakAranA AkramaNane bane teTalo sAmane karavA sivAya ApaNI pAse bIjo koI vikalpa ja na hoya evI sthitimAM ApaNe mukAI gayA. svatva ane svAtaMtryanI rakSAno vicAra Aje paNa ApaNane e ja dizA tarapha kheMcI rahyo che. Ama ApaNI sAme hiMsA pitAnuM vikrALa mAM phADIne AvI rahI che. ane te sAme hiMsaka pratikAra sivAya jANe ke bIjo koI upAya ja na hoya evuM anivAryapaNuM sau koInA citta upara Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-11-62 prabhu asavAra thaI rahyuM che. ane tethI cInI Akramaka daLA sAme zastrarAjAvaTa ane lazkarI pratikAra tarapha ja ApaNa sarvanuM dhyAna kendrita thAya e svAbhAvika che. vaLI upara je daSTAnta ApavAmAM AvyuM te mujaba koI gAmaDA upara hiMsaka pazuonuM AkramaNa thAya tyAre e pazuono saMhAra karIne gAmaDAne bacAvavuM e jema gAmamAM vasatA lokonuM anivArya kartavya banI jAya--A prakAranI ja kAMIka paristhiti sarvathA akAraNa, akalpyA ane moTA pAyA uparanA cInI AkramaNa aMge ApaNA mATe UbhI thaI che. ahiM ahiMsaka pratikArane koI avakAza ja nathI ema lagabhaga ApaNAmAMnA sarvane bhAse che. ahiMsAlakSI vicAraNA karatA ApaNA mahAjano eka prakAranI stabdhatA anubhavanA dekhAya che. ahiMsaka samAjaracanAnI kAlpanika ImArato jANe ke gaMjIpAnA mahelanI mAphaka eka AMcake kaDaDabhUsa thaIne paDI bhAMgatI hoya ema bhAse che. A sAmudAyika hiMsaka pratikAranA badalAmAM sAmudAyika ahiMsaka pratikAranI koI vyavahArU kalpanA atyAre thaI ja zakatI nathI. ane evI koI kalpanA zakya hoya to paNa banne prakAranA sAmudAyika pratikAro eka sAthe cAlI zake kema e paNa eka savAla che. AvI vicitra paristhitimAM ahiMsAniSTha vyaktie zuM karavuM e rAhajamAM na ukelAya evA koyaDo lAge che. AjanI A paristhitine ApaNe jarA vigatathI vicAra karIe. ApaNe A cInI AkramaNane daityonA ke dIpaDAnA AkramaNa sAthe sarakhAvIe chIe ane tenA zasro dvArA nikAla karavA joIe ema sahaja sAdI buddhithI ApaNe kahI nAkhIe chIe. paNa ApaNe samajavuM joIe ke daityo ke dIpaDAnA AkramaNanA svarUpamAM ane cInI AkramaNanA svarUpamAM amuka pharaka rahelA che. ApaNI kalpanAnA daityomAM ke dIpaDAomAM dayA ke mAnavatAno saMpUrNa abhAva che ema ApaNe mAnI lIdheluM hoya che, jayAre cInI AkramaNakAronuM vAstavika svarUpa kAMIka judA ja prakAranuM che. cInanI bAbatamAM cInanA sarvopari rAjayazAsako nirNaya le che ke bhAratanI uttara sarahada upara jaMgI humalA karIne bane teTalA pradeza kabaje karavA ane e mujaba cInI sainyane Adeza ApavAmAM Ave che. cInI sainikane aMgata rIte bhArata sAthe koI verajhera nathI. e sainika ApaNA sainika jevA ja eka mAnavI che ane tenA dilamAM ApaNI jevA ja dayA, mAyA ane premanA kuNA bhAvo che. ema chatAM te sainyanA eka aMga che. ane senApati hukama Ape e mujaba e sainikoe AgaLa vadhavAnuM che. yuddhanuM Ayojana karanAra cInI rAjayazAsako rAkSasI svarUpa dhAraNa karI rahyA che, ane A sainiko temanA haMkAryA eka maMtra mAphka saMhAranuM tAMDava sarajI rahyA che. eka sthaLe ekaThuM thayeluM cInI sainya dUra ubhelA bhAratIya sainya upara gALIo cheADe che, paNa koNa kone mAre che te koInI najare dekhAtuM nathI ane vyakitagata rIte ekane anya sAme koI paNa prakAranA vairabhAva che ja nahi. AvI ja sthiti bhAratIya sainikonI che. cInI sainika sAme tenA dilamAM kazuM paNa vairavaimanasya na hovA chatAM, rASTrarakSaNano sAmudAyika dharma tene goLI calAvavAnI pharaja pADe che. yuddhanuM koI svarUpaja evuM cheke, banne pakSanA sainikane peAtAnA antaramAM rahelI mAnavatAne dabAvIne rUMdhIne--jANe ke pharijayAta niSThura banavuM paDe che ane ekamekanI saMhArapravRtimAM sAmela thavuM. paDe che. have potAnA dilamAM ugelI mAnavatA, karUNA je mAnavI dAbI zakatA nathI, rUMdhI zakato nathI evo mAnavI anya pakSanA koI bhalA bhoLA mAnavI--pachI bhalene te pratipakSanA sainika hoya to paNa--tenI upara gALI cheADI ja kema zakAya evA vAvasA anubhave che. AjanA saMyogamAM humalAkhora cInI sainyanA hiMsaka jIva na pratikAra savAya bIjo koI vikalpa ja nathI ema ApaNI vAsvalakSI buddhi kahe che, ema chatAM vyaktigata rIte nirdoSa evA mAnavInI katala thaI naja zake ema ApaNu bhAvanAlakSI karuNAkomaLa hRdaya kahe che. AvI AjanI paristhitinA saMdarbhamAM upasthita thatI kartavyAkartavyanI muMjhavaNa aMge ahiMsAnI daSTi AgaLa rAkhIne vicAratA ApaNA dezanA mahAnubhAvo je kAMI kahe che, bole che, te samajavA vicAravA huM prayatna karUM chuM, paNa haju sudhI koI spaSTa mArgadarzana maLatuM nathI. eka bIjo paNa vicAra Aze che. Aja sudhInA ApaNA anubhava kaMIka ema kahe che ke, ahiMsaka pratikAranI saphaLatAne eka maryAdA che. jayAM kAnUnI rAjayavyavasthA hoya tyAM ja ahiMsaka pratikAra kAmayAba nIvaDavA saMbhava che-jevI rIte ApaNe baMdhAraNapura:saranI susthApita aMgrejI rAjyavyavasthA sAme ahiMsaka pratikAra yojI zakayA ane amalI temaja saphaLa banAvI zakayA, paNa jyAM jaMgalanA kAyado pravarte che--jevI sthiti cInI AkramaNe ApaNI sarahada upara ekAeka humalA karIne pedA karI che--tyAM ahiMsaka pratikArane koI avakAza ja nathI. daityane ta| mArIne ja haThAvaveA rahyo. saMbhava che ke AvI vicAraNA ApaNI para'parAgata vaicArika prakriyAnuM pariNAma hoya. saMbhava che ke rAjadgArI kSetre paradezI hakumatane hAMkI kADhavA mATe yojAyela ahiMsaka pratikAranuM kAmayAbapaNuM siddha karavA mATe ApaNI vacce jema gAMdhIjI utarI AvyA tema AntararASTrIya saMgharSanA prasaMge ahiMsaka pratikAranuM Ayojana sujhADanAra bIjA koI gAMdhInuM Agamana apekSita hoya. paNa AjanI paristhitimAM ApaNA pUratuM eTaluM svIkAryA sivAya cAle tema nathI ke adyatana cInI AkramaNa sAme ahiMsaka pratikAranI koI vicAraNA ke yojanA ApaNA ahiMsAniSTa cintakonI kalpanAmAM haju sudhI koI spaSTa AkAra laI zakI hoya ema dekhAtuM nathI. eka mitra sUcave che ke, ApaNe jene ahiMsAniSThA kahIe chIe te kharI ahiMsAniSThA ja nathI, paNa ApaNI budhdhimAM taravaratuM uparachalluM sphuraNa che, athavA to amuka prakAranA uchera ane vAtAvaraNanA kAraNe keLavAyelA mAnasika adhyAsa che. ApaNe lAhI reDAtuM joI zakatA nathI, ApaNe koIne mArI zakatA nathI ke koI sAme hAtha ugAmI zakatA nathI, ane ApaNI A azakitane ApaNe dhArmikatAnuM--ahiMsakatAnuM--rUpa ApIe chIe. kharo ahiMsaka te ja che ke je mArI zake che, chatAM mAratA nathI ane potAnA mArge jatAM AsapArA lohInI nadIo vahe to paNa te jarA paNa kapAyamAna thatA nathI. vajAdapa kaThorANi mRduni kusumAdipa--AveA temanA cittanA mahimA che. AvI prANavAna ahiMsA ApaNAmAM che ja nahi ane tethI AjanI khunakhAra laDAImAM ahiMsAnA dhAraNe ApaNane ApaNuM kartavya sujhatuM nathI. ApaNuM A bAbatanuM cintana pariNAmalakSI che, jayAre je niSThA pariNAma--nirapekSa hoya te ja sAcI niSThA kahevAya. ane jenAmAM sAcI niSThA hoya tene pAtAnuM kartavya sUjhI ja rahe che. ahiMsA viSe ApaNAmAMnA lagabhaga koInAmAM kadAca AvI Atyantika ahiMsAniSThA na hoya e banavAjoga che. paNa A sAthe enI paNa nA kahI zakAya tema nathI ke, dhArmika saMskAronA pariNAme tema ja gAMdhIjI tathA vinobAjInA sahavAsa ane zikSaNanA pariNAme ApaNAmAMnA anekanAM citta ahiMsAnI bhAvanA vaDe prabhAvita banyAM che, ahiMsAbhimukha banyAM che. A rIte ApaNAmAMnA keTalAkamAM Aja sudhI keLavAyaluM ahiMsAlakSI valaNa eka bAju sazastra pratikAranuM avalaMbana levA detuM nathI ane bIjI bAjue ni:zastra pratikArano koI vyavahArU mArga pUro pADatuM nathI. Ama chatAM paNa potAne ahiM sAniSTha lekhatI koI paNa vyakita Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ di : *** 142 prabuddha jIvana - 16-11-62 , che dharma' AvI kaTokaTImAM niSkriya banIne besI rahI zake ja nahi. teNe ' khAte chellI sAmAnya cUMTaNImAM AcArya kirapalANIjI sAme UbhA kaMIka to karavuM ja rahyuM.. jayAM sudhI sAmudAyika ahiMsaka prati- rahyA tyArathI temanI sAme virodhI pracAranI zarUAta thaI hatI. Ama kArane koI prakAra najara sAme AvIne Ubhe na rahe tyAM sudhI chatAM naherunuM temane asAdhAraNa pIThabaLa hoIne teo ghaNI moTI ahiMsAniSTha vyakita bhale yuddhA rASTriya sahakAra na Ape, paNa ghAyalo- bahumatIthI lokasabhAmAM cUMTAI AvyA hatA ane naherue temanI nI sevAsuzruSAmAM potAnI jAtane rokI zake che, jAna gumAvelA puna: saMrakSaNa-pradhAna tarIke nimaNuMka karI hatI. tyAra bAda sainikonA kuTuMbane rAhata pahoMcADI zake che, dezamAM zArita jALavavAnA bhAratanI IzAna sarahada upara cIne moTA pAyA upara humalo aneka prayatnamAM sAtha ApI zake che. Ama pitAnI ahisAniSThAne karyo ane AvA koI humalA mATe bIlakula taiyAra nahi evA ApaNA vAMdho na Ave ane ema chatAM Aje svIkArAyalA sAmudAyika sainyane bhAre khuvArI sAthe pAchA haThavuM paDayuM. A kamanasIba sazastra pratikAranA prayatnane bAdhA na pahoMce evI aneka rIte ghaTanAe zrI kRSNamenana sAme pracaMDa virodhI AMdolana UbhuM karyuM ahiMsAdhama AjanI kaTokaTInA saMdarbhamAM upayogI banI zake che. ane e baLavAna lokamatane AdhIna banIne naherue pitAnI bAkI ahiMsAnA aMcaLA nIce je kazuM ja karavAnI nA kahe - atyanta anicchA hovA chatAM zrI kRSaNamenanane chUTA karyA. che kazuM ja ghasAvAne InakAra kare che, Aje je kAMI cAlI * zrI kRSNamenana viSe naherune asAdhAraNa pakSapAta hato. bIjI rahyuM che te vize udAsInatA-kartavyazUnyatA-dAkhave che te sAcI ahi bAjue kRSNamenanI rASTraniSThA vize aneka loko zaMkAzIla hatA. sAno droha kare che, kAyaratAne utteje che, dezanA zatrune sAtha Ape che. aneka bAjunA cAlu dabANa chatAM naheru kRSNamenanane makkamaAnA karatAM cInI AkramaNa sAme hiMsaka pratikAra akhatyAra paNe vaLagI rahyA hatA. Ama chatAM yuddhanI kaTokaTI ane lokakrIne pitAnA jAnamAlane je koI jokhamAve che te anekagaNA matanuM vadhatuM jatuM dabANa--A banne bAbatone dhyAnamAM laIne dhanyavAdane pAtra che. e samajI levAnI jarUra che ke, A dezamAM naherue kRSNamenanane je tyAga karyo tene rAme karelA sItAnA tyAga kAyarane koI sthAna hovuM na ghaTe. vIra bane ! vIratAne apanAvI ! - sAthe sarakhAvI zakAya tema che. rAmanI sItA pratye e ja premaniSThA vIratA dAkhavavAne eka prakAra che zastrayuddhamAM sAtha ApavAne; hatI ane lokamatanA pratinidhirUpa dhAbInA vacanamAM sItA viSebIjo prakAra che pitAnI ahiMsAniSThA jALavIne yuddhanA pariNAma nA tarkavitarkanuM e ja vicitra vAtAvaraNa hatuM. naheru eka sAcA rUpa aneka prakAranA AtaMkanA bhoga banatA lokone zakaya teTalI democrat : lokazAhInA marmane varelI mahAjana che. Akhare rAhata pahoMcADavAne. jenI jevI prakRti teNe te prakArano mArga apanAvIne prajAgaNane na ja joIe te mane na khape AvI temanI pratijJA cherASTra upara AvI paDelI Aphatane sAmane karavAmAM potAnI sarva zakita A bAbata temaNe AvAM aneka pagalAMo vaDe pUrA arthamAM puravAra one bhoga Apavo--A che Ajano ApaNo anivArya anupekSaNIya karI ApI che ane e kAraNe temanA prati ApaNuM mastaka Adara paramAnaMda vaDe name che. AgAmI sarvodaya saMmelanamAM vinebAjInI hAjarI atyaMta jarUrI che AgAmI tA. 23, 24, tathA 25 mInA roja veDachI khAte naherunI vyathA rArvodaya saMmelana bharAvAnuM che. AjanI kaTokaTImAM A saMmelananuM - tA. 9-11-62 nA roja nyu dilhI khAte rAjayasabhAmAM cInI asAdhAraNa mahattva che ane tethI A saMmelananAM sUtradhAra pUjaya AkramaNanuM vigatavAra vizleSaNa karatAM bhAratanA mahAamAtya ravizaMkara mahArAja pUjaya vinobAjIne A saMmelanamAM hAjarI naherue nIcenA marmasparza udgAra kADhayA hatA. ApavA ane ahiMsAne paDakAratI AjanI viSama paristhitimAM zuM Aje cIna sAthe lagabhaga anivArya jevA bhAsatA yuddhanA karavuM ane zuM na karavuM e aMge pAra vinAnI muMjhavaNa anubhavatA prajAmAnasa upara paDanArA pratyAghAto aMge mahAmanA thI naherunA sahakAryakarone pratyakSa hAjara rahIne mArgadarzana ApavA patra upara dilanI vyathA ane vyAkuLatA A zabdomAM pragaTa thAya che: patra lakhIne vinaMti karI rahyA che. alabatta, A mATe temaNe zeDA. , "ApaNA loko koI koI vAra tephAne caDhI jAya che ane hiMsaka samaya mATe padayAtrAne tyAga karavo paDe ane veDachI AvI pahoMcavA banI jAya che, ema chatAM paNa temanA cittanI pArvabhUmikAmAM moTe relve Trenano yA vimAnano Azraya levo paDe. saMbhavita che ke, "that gentle training--purANI namratApaSaka tAlIma-nA varSothI cAlI rahelI padayAtrA choDIne teo veDachI AvI pahoMca saMskAra paDelA ja che. laDAInI uddAma paristhitinA kAraNe rakhene vAne kadAca jaldI taiyAra na thAya. AjathI lagabhaga be varSa ApaNe rAkSasI vRtti dharAvatI prajAmAM palaTAI na jaIe--A khyAla pahelAM zrI naheru ane e vakhatanA rASTrapati rAjendrabAbunA Agrahane mane khUba bhaDakAve che. jo ema thAya to tenuM pariNAma bhAratanA AtmAne nItibhraSTa nItilikala banAvavAmAM AvavAnuM. A eka bhAre nuka mAna ApIne temaNe padayAtrAne niyata kAryakrama badalIne AsAma nAsAnakAraka bAbata che. huM AzA rAkhuM chuM ke, ApaNe sarva A tarapha moDhuM te vALyuM hatuM. e vakhate AsAmanI paristhiti bAbatathI jarUra cetatA rahIzuM. AsAmI ane baMgALI vaccenA tIvra saMgharSanA pariNAme khUba kathaje prakAranuM yuddha Aje cAlI rahyuM che temAM bhAratane dhAryA gelI hatI ane vinebAjI tyAM vinA vilaMbe pahoMcI jAya e atyanta mujabanI saphaLatA maLe--ane e cekakasa maLavAnI ja che--to paNa Avazyaka hatuM, ane e prakArane badhI bAjuethI Agraha thaI ApaNuM lazkara pekIMganA daravAjA sudhI pahoMcI jaze evo vicAra rahyo hate. ema chatAM teo padayAtrA mokupha karI zakayA nasarakhe paNa ApaNe karI zakatA nathI. A prakAranuM yuddha cAlyA ja hatA. A vakhate paNa temanuM veDachI khAte Agamana atyA karavAnuM che ane banne dezanuM lohI curasAnuM rahevAnuM che ane pariNAme Avazyaka che ane ema chatAM teo padayAtrA mokupha rAkhavAno banne dezo vadhAre ne vadhAre niSphara-ghAtakI banavAnA che. bhaviSyamAM vicAra karaze ke kema te eka savAla che. AvI paristhitimAM temane je kadi paNa banavAnuM zakya na hoya evI vAhiyAta vAta karavI ApaNane zobhatI nathI." ApaNa sarvane AgrahapUrvaka anurodha che ke teo veDachI khAte samayasara Akhare rAme sItAne tyAga karyo kharA! upasthita thAya, eTaluM ja nahi paNa, Aje deza AkhAmAM jayAM tyAM zAnti jokhamAvAnI zakayatA vadhatI jAya che, eTaluM ja nahi Akhare zrI kRSNamenane bhAratanA kendrIya pradhAnamaMDaLamAMthI paNa, ApaNA dezamAMthI jANe ke ahirA paNa vidAya laI rahI che chUTA thayA. mahA amAtya naherue temane chUTA karyA. teo muMbaI evA kaTokaTInA samaye teo padayAtrAne tyAga karIne cAlu prakIrNa noMdha Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranI rA; tA. 16-11-2 pra chuM jIvana vAhanavyavahArane upayoga karatA thAya ane gAMdhIjI mAphaka dezanA eka khUNethI bIjA khUNe ghUmatA thAya ane jayAM jayAM temanI jarUra paDe tyAM tyAM teo satvara sulabha bane. jaina dharmane prANa zrI jagamehanadAsa korA mAraka pustakamALA taraphathI 'cAra tIrtha" kara', "dhUpa sugaMdha' ane 'padmaparAga' ema traNa pustako pragaTa thayAM hatAM. tAjetaramAM e pustakamALA taraphathI jaina dharmane prANa" e nAmanuM cothuM pustaka pragaTa thayuM che. A pustakanI aMdara jaina dharmanA hAIne paricaya ApatA paMDita sukhalAlajIe lakhelA ane AgaLa upara pragaTa thayelA amuka lekhe rAmAviSTa karavAmAM AvyA che. A pustakanuM saMpAdana adhyApaka dalasukhabhAI mAlavaNiyA ane zrI ratilAla dIpacaMda desAIe saMpAdana karyuM che. tenI kiMmata rU. 2 rAkhavAmAM AvI che. ane muMbaI khAte zrI muMbaI jene yuvaka saMghanA kAryAlaya (4547, dhanajI sTrITa muMbaI - 3) mAMthI A pustaka maLI zakaze. paMDita sukhalAlajInA be bhAgamAM gujarAtI lekhe ane eka bhAgamAM hindI lekha--ema 'darzana ane cintana" e nAmanA traNa bhAgamAM pragaTa thayA che. A daLadAra traNa vibhAgamAMthI cUMTIne viziSTa mahatvavALA lekho A pustakamAM tAravavAmAM AvyA che. eTale jene jaina dharmanI TUMkANamAM tAttvika samajaNa prApta karavAnI IcchA hoya tenA mATe A pustakanI khAsa bhalAmaNa karavAmAM Ave che. pustakane uThAva paNa sundara ane AkarSaka che. AvA ati upayogI ane kiMmatI prakAzana mATe prastuta pustakamALAnA Ayojaka zrI kAtilAla DAhyAbhAI korAne dhanyavAda ghaTe che. A smAraka pustakamALA temanA svargastha nAnA bhAI zrI jagamehanadAsanA smaraNamAM temaNe zarU karI che ane tenuM pratyeka prakAzana lokapriya banatuM rahyuM che. 1 ahIM jaNAvatA AnaMda thAya che ke, A pustakanI kiMmata rUA. ra che. paNa saMbaI jaina yuvaka saMghanA sabhyane A pustaka rUA. 1-50 mAM saMdhanA kAryAlayamAMthI maLI zakaze. dhArmika sAhityanA premI sau kaI bAI bahenoe A pustaka vasAvavA tema ja pracAravA jevuM che. saujanyamUrti sva. maNibhAI jaina samAjanA eka jANItA kAryakara zrImAna maNilAla mehanalAla jhaverInuM 66 varSanI ummare Azare vIsa divasanI hRdayaroganI bimArInA pariNAme tA. 31-10-62nA roja avasAna thatAM ApaNane eka uttama koTinA mAnavI ratnanI beTa paDI che. teo mULa pATaNanA vatanI. varSothI muMbaImAM vaselA ane hIrAnI jANItI vepArI peDhI mesarsa hemacaMda mohanalAlanA eka vakhatanA bhAgIdAra hatA. teo aneka jaina saMsthAo sAthe joDAyelA hatA. temanA avasAnathI eka ujajavala ane yazasvI jIvana kArakIdine ane Avyo che. sva. maNibhAInA vyakitatvamAM aneka guNone virala suyoga hato. zrImAna hovA chatAM abhimAna, ahaMkAra ke ApabaDAIne temanAmAM aMza sarakhe nahote. udAra, sevAbhimukha ane zIlasaMpanna temanuM jIvana hatuM. jaina dharmamAM temane UMDI zraddhA hatI. sphaTika jevuM nirmaLa temanuM hRdaya hatuM. teo eka sAcA, pApabhIrU, zuddha dilanA zrAvaka hatA. saraLatA ane namratA, jijJAsA ane nikhAlasatA temane sahajapaNe varelI hatI. saMpUrNa arthamAM teo eka saujanyamUrti hatA. temanA paricayamAM AvanAra sau koInA dila upara kaMI kALa sudhI na bhUMsAya evAM mIThAM smaraNonI UMDI chApa teo mUkI gayA che. temanI pAchaLa rahelA bahoLA kuTuMbaparivAra pratye aneka mitro-saMbaMdhIjane UMDI sahAnubhUti anubhavI rahyA che. temanA eka snehapAtra mitra tarIke temanA paralokagamana aMge huM UMDI khinnatA anubhavuM che, ane temanA pavitra AtmAne zAzvata zAMti prAthuM chuM paramAnaMda. AjanI ghaDIe ApaNuM kartavya tame jANatA haze ke ApaNo deza atyAre gaMbhIra paristhitimAM - che. cInanuM AkramaNa bhArata pera thaI rahyuM che ane bhArata kahe che ke bacAva mATe laDavuM anivArya che. baMne dezo vacce laDAI cAlI rahI che. cIna kahe che ke amArA pradeza para bhAratanuM AkramaNa thayuM che. AvI rIte AkSepa-pratiAkSepa thaI rahyA che. konAkayA AkSepamAM keTaluM tathya che, keTaluM nahIM eno nirNaya sAmAnya nAgarika nathI karI zakato. eTale vAte beu dezanA loko potapitAnI sarakAra taraphathI je jANakArI maLe che ene ja mAnaze. paraMtu eka vAta mArI samajamAM nathI AvatI ke bhArata eka bahu meTo prastAva rajU kare te kema svIkAravAmAM nathI Avyo? paMDitajIe ema sUcavyuM hatuM ke baMne dezane dAva je pradeza para che eTalA pradezamAMthI bIjAne bajo UThAvI levAmAM Ave ane baMne potapotAne dAvo rajU kare, tyArabAda vATAghATo cAle, lavAdane praveza karavAmAM Ave ane pheMsalo karAya. huM samaju chuM ke A sUcana bilakula nirmaLa che. jo A sUcanane svIkAra karavAmAM nathI AvatuM te mArA jevA taTastha mANasanA citta para paNa asara thAya che. bhArata para A laDAI lAdavAmAM AvI rahI che ane AvI rIte AkramaNa thatuM rahe to koI deza sahana na karI zake, bake sahana karavAthI deza AgaLa na vadhI zake. yuddhane jamAne vItI cUkI che. chatAM ye potapotAnA nAnA-nAnA daSTikoNa (najariyA) rAkhe che. e draSTine choDavA mATe loko taiyAra nathI thatA ane laDAI phATI nIkaLe che. AnAM bahu bhayAnaka pariNAma AvI zake che. tethI huM paramezvarane prArthanA karIza ke paMDita naherU taraphathI A je prastAva rajU karavAmAM Avyo che te svIkAravAnI sabaddhi bhagavAna cInane Ape. pachI beu sarakAranI vAta sAMbhaLIne lavAda taraphathI je pheMsalo thAya tene mAnya karavAno nirNaya thaI jAya. AnA karatAM vadhu sAro upAya bIjo nathI hoI zakata. ane chatAM ye bIjo koI upAya sUcava hoya te te sUcavAya ane tenA para vicAraNA thAya. paraMtu laDAI te baMdha thavI joIe. khera, paramezvara je. buddhi Apaze te thaze. enI daSTi zI haze te ApaNe nathI rAmajI zakatA. enI karUNA apAra che. upara uparathI ApaNane juduM darzana thAya che. aMdara karUNA chupAyelI rahe che, te te ApaNe nathI oLakhI zakatA. paraMtu ApaNe vicAravuM , joIe ke A ghaDIe ApaNuM kartavya zuM che? lazkara te tyAM pahoMcI gayuM che. tenuM tyAM je cAlavAnuM haze te cAlaze. paraMtu AvI hAlatamAM janatAnuM kartavya zuM che? mArI daSTie be-traNa prakAranAM kartavya che: eka te e ke badhI jAtanA bheda maTI javA joIe. AkhuM rASTra ekadila thaI gayuM, evuM thavuM joIe. bIjI vAta e ke zairya na choDavuM joIe. hiMmata rAkhavI joIe. A be vAta surata thavI joIe. ane trIjI vAta je lAMbA gALAnI che ane sahue karavAnI che te e ke gAmaDe gAmaDe majabUta banAvavuM joIe. eka eka gAma eka eka parivAra jevuM banavuM joIe. sahue nakkI karavuM joIe ke amArA gAmanI yojanA ame banAvIzuM.. amArA gAmamAM koI bhUkhyuM nahIM rahe, bekAra nahIM rahe, du:khI nahIM rahe. koI du:khI haze te enA du:khamAM ame sahu bhAga paDAvIzu Ama thaze te kevaLa laDAInI daSTie ja lAbha nahIM thAya--te te jANe thaze je-paNa te uparAMta deza bahu majabUta : Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144. prabuddha jIvana tA. 16-11-2 banaze, ane tene kAyamane sArU lAbha maLaze. ane AvI rIte ApaNA dvArA prApta karAyeluM te sAcuM svarAjya haze. atyAre bhAratane svarAjya' maLyuM che kharuM, paNa enA AnaMdanI anubhUti nathI thatI. jema sUryodaya thAya che te mAtra kalakattA ke dilhImAM ja nathI thato, paNa tenuM darzana gAmegAma ane ghare-ghara thAya che ane nAnuM bALaka paNa jANe che ke sUryodaya thaze. evI ja rIte svarAjyanA sukhanI anubhUti paNa gAmegAmanA bALakane thavI joIe. svarAjyamAM eka uSNatA che, eno eka prakAza che. e prakAza ne e uSNatAne anubhava darekane thavo joIe. ame svataMtra chIe, AjhAda chIe, amArA para koI julama nathI karI zakatuM ane ame koI para julama nathI karatA, amAro sahayogI samAja che, amArAmAM UMca-nIcanA bheda nathI, jamIna para sahune adhikAra che, je kheDe tene jamIna maLavI joIe- Ama thaze to cIna jevA dezane zAMtipUrvaka pratikAra karI zakIzuM. ene mATe nirbhayatA joIe, pUrNa prema ne sahayoga joIe. che. tyAre ahiMsAnI zakita pAMgarI zake che. ochAmAM ochuM ApaNe eTaluM karIe ke bhAratamAM kayAMya azAMti na thAya. azAMtinAM je kAraNo hoya tenA para vicAraNA karIne tenuM nirAkaraNa karIe. gAmanA prazna gAmamAM ukelIe. AvuM thAya che tyAre dezanI naitika zakita paNa janme che ane lazkarI zakita paNa janme che. je hiMsAthI laDavuM hoya te AkhA dezanI sahAnubhUti hovI joIe. jo ahiMsAthI laDavuM hoya te paNa AkhA dezanI sahAnubhUti hovI joIe. AkhA dezanI sahAnubhUti meLavIne hiMsAne samarpaNa karavAnI jarUra nathI. ahiMsAne samarpaNa karI zakIe chIe. bhAratanA dareka nAgarika aMta:zakita vadhAre, dezanuM utpAdana vadhAravAmAM pitAne phALo Ape ane garIbamAM enuM vitaraNa karavAmAM sahayoga Ape. vicArIe chIe tyAre A eka virATa rUpa lAge che. paraMtu dareka cIjanuM eka virATa rUpa hoya che ane eka nAnuM rUpa hoya che. bhagavAne gItAnA agiyAramA adhyAyamAM eka virATa rUpa batAvyuM che. bhagavAnanuM AvaDuM virATa rUpa joIne arjuna gabharAI gayo. A jema virATa rUpa che tema ja eka nAnuM rUpa hoya che, je nAnA rUpamAM bhakatane bhagavAnane sAkSAtkAra thAya che. AvI ja rIte AkhAye dezamAM zAMti sthapAya te virATa rUpa che. tenuM ja eka nAnuM rUpa paNa che te e ke gAmegAma zakita nirmANa thAya. bhakatane mATe nAnuM rUpa anukuLa thAya che.. hamaNAM rAjAjI amerikA gayA hatA ane DhebarabhAI raziyA gayA hatA. teo tyAM vAto karIne AvyA. have A vacce vacce vAtacItano prayatna cAle che. paNa zabdamAM zakita tyAre Ave che jyAre pitAne tyAM ene amala thAya che. bhArata dezamAM jo ApaNe ene amala karIe ane ekeeka gAmanuM ahiMsaka Dhabe nirmANa karavAnI koziSa karIe te A thaI zake che ane te kaThina nathI. - vinobA jJAnatapasvI puNyavijyajIno pAvana paricaya (saMzAdhanAcArya munizrI puNyavijayajIe kAtika suda pAMcama tA. 2-11-'62 nA roja 67 varSa pUrAM karIne 68 mAM varSamAM praveza karyo. dIkSAnI draSTie temaNe 54 varSa pUrAM karyA. A vakhatanuM cAturmAsa temaNe potAnI janmabhUmi kapaDavaMjamAM karyuM hatuM. A avasarano lAbha laIne kapaDavaMjanA jaina saMgha taraphathI munizrI puNayavijayajInA sanmAnArthe cAlu navembara mAsanI tA. 2, 3 tathA 4 e mujaba traNa divasane kAryakrama yojavAmAM Avyo hato. A kAryakramane lagatA mukhya sanmAna samAraMbha (tA. 4-11-62) nuM pramukhasthAna paMDita sukhalAlajIe svIkAryuM hatuM ane zeTha kasturabhAI lAlabhAIe atithivizeSa tarIke A samAraMbhamAM bhAga lIdho hato. A munivaranA Aja sudhInA jIvanane nIcenA lekhamAM preraka paricaya ApavAmAM Avyo che. taMtrI) - sAdhanA vagara siddhi nathI ane sAcI sAdhanA kayAreya eLe khAdI kADhIe, eTalo badho parizrama karavo paDe che ane jatI nathI. pUjya munizrI puNyavijayajI mahArAja AvA ja eka te chatAM emAMthI dhAryuM satya na sAMpaDe te paNa dhIraja ane satyajIvanasAdhaka jJAnatapasvI che ane Aje, 68 varSanI uMmare zodhananI vRttine TakAvI rAkhavI paDe che; satyanA zodhakane nirAza paNa, pUrNa utsAha, pUrNa ekAgratA ane pUrNa niSThApUrvaka emanuM thavuM to pAlave ja nahIM. e tapa cAlI rahyuM che. pitAnA saMzodhanakAryamAM mujhiI puNyavijayajI mahArAja jaina sAhityanA teo UMDA marmajJa vidvAna che, ane Agama- AvA ja dhIrajavAna ane adamya utsAhI vidvAna che. prAcIna sAhityanA ane prAkRta bhASAnA te teo niSNAta che. saMskRta sAhityanI ekAda paMkita ke ekAda zabdane zuddha karavAmAM kalAko bhASAne emane abhyAsa paNa khUba UMDe ane vyApaka che. tema ja sudhI citana-manana-saMzodhana karatAM teo kayAreya kaMTALatA nathI. brAhmaNa sAhitya ane bauddha sAhityane paNa emaNe potAnA abhyA- kayAreka teo AvA ja koI saMzodhanamAM magna hoya tyAre koI sanA valamAMthI aLaguM nathI rAkhyuM. prAcIna gujarAtI ane rAja- vyakita emanI pAse jaIne khaDI hoya topaNa miniTa sudhI sthAnI bhASAnA paNa teo jJAtA che. emanuM dhyAna e tarapha jatuM ja nathI-evI jANe dhyAtA, dhyAna prAcIna bhASA ane sAhityanuM saMzodhana e emano priyamAM ane dhyeyanI ekatA tyAM jAmI jAya che. pramAda ke ALasa to priya viSaya che. prAcIna jaina sAhityanA saMzodhanamAM te teo emane sparzatAM ja nathI; ane kalAko sudhI ujAgarA veThIne siddhahasta vidvAna che. game tyAMthI sanyane svIkAra karavA ane ArAmane aLago karIne teo potAnA saMzodhanakAryamAM magna teo haMmezAM tatpara rahe che. satyanA sAcA zedhakane zobhatI aiti- rahe che. AvI ajaba che A munizrInI sanyane zeAdhavAnI tAlAvelI ! hAsika ane tulanAtmaka draSTi e munivarya zrI puNyavijayajInI bhAratIya prAcIna lipionA teo niSNAta jJAtA che. vidrattAnI virala vizezaSatA che. vasudevahiDI, bRhatka5bhASya, kaThaNamAM kaThaNa ke be-Dhaba rIte lakhAyelI prAcIna hastapratone aMgavijajA jevA atikaThina prAcIna granthanA saMzodhanamAM teo raraLatApUrvaka ukelI zake che. bhAratIya vidyAnA khajAnAemanI A vizeSatAnAM darzana thAya che.' samI prAcIna hastaprata e te mahArAjazrIne mana zvAsa ane prANaItihAsa ke prAcIna sAhityanA saMzodhananuM kAma e te dhULa- samI priya che. emAM jaina-jainatarano koI bheda teo jANatA dhayAnA dhaMdhA jevuM ati masAdhya kArya che ane emAM saMzodhakanI nathI. jJAna to vahetI gaMgA che, ene baMdhiyAra karavA jatAM e gaMdhAnuM dhIrajanI pUrepUrI kaTI thAya che. ane kayAreka te satya zodhavA khAbociyuM banI jAya che. mahArAjazrI A sanyane barAbara samaje mATe, nAnA sarakhA udarane khoLI kADhavA mATe jANe Akhe DuMgara che; emanuM jIvana ane kArya A satyanuM jIvaMta udAharaNa che. tethI ja Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16-11-2 prabuddha jIvana 145 vidyAonA saMzodhanakAryane AgaLa vadhAranArI temaja e kSetranA navA vidvAne taiyAra karanArI, gujarAtanI eka namUnedAra vidyAsaMsthA thavAnI che. AvI hastapratanAM tIrthadhAma samA gujarAta-rAjasthAnanA saMkhyAhAMdha jJAnabhaMDArone mahArAjazrIe puSkaLa parizrama laIne uddhAra karyo che, ane emane saikAo sudhIne mATe surakSita banAvyA che. prAcIna hastalikhita prata ane jJAnabhaMDArone uddhAra tema ja enI sAcavaNI, e paNa eka svataMtra zAstra ke kalA che; ane emAM mahArAjazrI saMpUrNa nipuNatA dharAve che. eka bhakatanI bhakitaparAyaNatAthI teo prAcIna jJAnabhaMDArone uddhAra kare che, ane eka mAtAnI mamatAthI prAcIna hastapratenI mAvajata kare che. emanA prayatnane lIdhe bhAratIya sAhityanA saMkhyAbaMdha mahattavanA granthonI ati virala hastapratA maLI zakI che, tema ja surakSita thaI zakI che. prAcIna hastapatane pArakhavAnI emanI draSTi eTalI vedhaka che ke koI haratapratamAM ene lekhanasaMvata na lakhyo hoya te paNa enI lipinA maroDa uparathI e prata kayA saikAmAM lakhAI hovI joIe ene nirNaya teo sahaja rIte karI zake che. e ja rIte prAcIna hastapratomAMthI tema ja bIjI citrakalAnuM paNa teo yathArtha mUlyAMkana karI jANe che, ane purAtattvanI vastuomAM paNa teo UMDo rasa dharAve che. prAcIna granthanuM Adhunika vaijJAnika saMzodhana paddhati pramANe saMzodhana karavAnI draSTi, granthabhaMDAro ane hastapratanI vipula mAhitI, hastapratone ukelavAnI ane pArakhavAnI ativirala buddhi ane vidvAnone sahAyarUpa thavAnI tatparatA vagere vizeSatAone lIdhe mahArAjazrI bhAratIya vidyAnA kSetramAM kAma karatA deza-videzanA jaina-jainetara aneka vidvAnenuM pUchayA ThekANuM banI gayA che. emanI AvI vividha viSayasparzI vidratAne lIdhe ja tenI gujarAta sAhitya pariSadanA amadAvAdamAM bharAyelA adhivezananA ItihAsa vibhAganA adhyakSa tarIke temaja ola InDiyA riyenTala konpharansanA gayA varSe kAzmIramAM maLela adhivezananA prAkRta jaina vibhAganA adhyakSa tarIke varaNI karavAmAM AvI hatI. ane jaina-jainatara prAkRta sAhityanA prakazana mATe ApaNA nivRtta rASTrapati rDo. rAjendraprasAdajInA sahakArathI sthapAyelA prAkRta TesTa serAyaTInA kendrasthAne paNa munizrI puNyavijayajI ja birAje che. mahArAjazrIe pitAnA 54 varSa jeTalA lAMbA dIkSAkALa daramAna dezanA judA judA bhAgomAM pAdavihAra karatAM karatAM saMkhyAbaMdha graMthabhaMDAronuM nirIkSaNa karyuM ane aneka sthAnamAM bismAra hAlatamAM paDelI asaMkhya hastapratomAMthI pasaMda karIne bheTa tarIke ke jaina saMghanI sahAyathI hajAro hastalikhita pratA pitAnA graMthasaMgrahamAM ekatra karI hatI. A hastapratomAM prAcIna tADapatranI temaja kAgaLanI paNa hastaprata hatI; ane keTalIka te ativirala ke anyatra alabhya gaNI zakAya evI sacitra prate paNa hatI. uparAMta bhAratIya vidyAne lagatA deza - videzamAM pragaTa thayelA mahattvanA hajAre graMtha paNa teoe vasAvyA hatA. mahArAjazrInA A graMthasaMgrahanuM mUlya AMkI zakAya evuM nathI. paNa mahArAjazrIne mana graMthasaMgrahanuM sAcuM mUlya eno saMgraha karI rAkhavAmAM nahIM paNa eno mukatamane upayoga karavA na karAvavAmAM ja che. eTale emaNe potAne A hajAro graMthane amUlya saMgraha zeThazrI kasturabhAI lAlabhAI ane emanA kuTuMbanI udAra sakhAvatathI amadAvAdamAM sthapAyelA zrI lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdirane bheTa ApI dIdhe; ane e rIte potAnA A graMthasaMgrahane upayoga sau koIne mATe saraLa banAvI dIdhA . mahArAjazrInuM A pagaluM jema emanA sAdhujIvananI nirmaLatA ane nibhatAnuM sucaka che, tema bIjA graMthasaMgrAhakone preraNA Ape evuM che. A saMsthA, punAnI bhAMDArakara orIenTala kIsa InsTITayUTanI jema, bhAratanI prAcIna mahArAjazrInuM mULa vatana kapaDavaMja. emanA pitAzrInuM nAma DAhyAbhAI; emanAM mAtuzrInuM nAma mANekabahena, ane emanuM pitAnuM nAma maNilAla. emane janma vi. saM. 1952 nA kArataka sudi pAMcama (jJAnapaMcamI ke lAbhapAMcama) nA divase thayelo, mANekabahenane pAMca saMtAna thayelAM emAM A chelluM saMtAna ja ucharela. ane te paNa jANe kALanA moMmA koLiyo thatAM bacI gayuM hoya e rIte. maNilAla haju be - cAra mahinAnA ja thayA hatA, ane ghaDiye jhUlatA hatA, e vakhate eka divasa emane gharamAM mUkIne mANekabahena nadIe kapaDAM dhovA gayelAM. pAchaLa ekAeka mahollAmAM Aga lAgI ane emAM mANekabahenanuM ghara paNa jhaDapAI gayuM.e bUmarANa sAMbhaLIne eka voharA gRhastha tyAM doDI AvyA. emaNe bALakanA revAne avAja sAMbhaLyuM, ane gharamAMthI e bALakane laIne pitAne ghera mUkI AvyA. A bAju nadI kinAre mANekabahenane AganI khabara paDI to e te hAMphaLAphAMphaLAM AvI pahoMcyAM. joyuM te ghara baLI gayeluM. emane thayuM ke gharane ekano eka vaMzavele paNa . Age bharakhI lIdhA! enA du:khane pAra na rahyo. pelo verA gRhastha mAnatA hatA ke hamaNAM A bALakanAM mA - bApa AvIne laI jaze; paNa sAMja sudhI koI na AvyuM. e eka nekadila vahorA gRhastha hatA, ane ene e khyAla hato ke A bALaka koI hiMdunuM bALaka hatuM, eTale eNe e bALakane hiMdunA gharanuM pANI maMgAvIne pAyuM ane bakarInuM dUdha pIvarAvyuM. rAta thaI te paNa e bALakane mATe koI na AvyuM. eTale bIje divase savAre ghera ghera tapAsa karI. Akhare mANekabahenane pitAne dIkaro sAjo sAro maLI gayuM. enA AnaMdane pAra na rahyo! maNilAlane jANe rAmanAM rakhavALAM maLyAM ! - 27 varSanI uMmare mANekabahena vidhavA thayAM AkhI jiMdagI dharmanuM pAlana karavAmAM ane dharmanI vANI sAMbhaLavAmAM gALelI eTale, emanA manamAM vairAgya jAgyo, ane e saMsArano tyAga karavA, taiyAra thayAM. paNa vacamAM eka avarodha hate. cauda varSanAM maNilAlanuM zuM karavuM? ene kone bharose soMpI maNilAle eka nizcaya karyo; bA kare kema karavuM. mAne paNa thayuM: huM saMsArano tyAga karUM te mArA putrane saMsAramAM zA mATe rAkhuM? chevaTe bannee dIkSA levAnuM nakakI karyuM. vi. saM. 1965 nA mAhavadi pAMcamanA divase maNilAla chANI gAmamAM munivarya zrI caturavijayajInA ziSya tarIke dIkSA lIdhI; e ja munizrI puNya vijayajI. tyAra pachI be divase ja mANekabahene pAlItANAmAM dIkSA lIdhI. emanuM nAma sAdhvIjI zrI ratnazrIjI, e baDabhAgI sAdhvImAtA atyAre paNa hayAta che; ane emanI AMkhanAM teja ojhala thayela hovAthI 83 varSanI uMmare amadAvAdamAM vRddhavAsa karIne potAnI saMyamayAtrAnuM pAlana kare che. munizrI puNyavijayajInA dAdAgurU pravartaka zrI kAMtivijayajI bhAre guNiyala, udAra, samabhAvI, dIrdhadaSTi ane pratApI purUSa hatA; ane mahArAjazrInA guru caturavijayajI mahArAja paNa udAra, vyavahAradakSa ane satata sAhityasevI vidvAna hatA. AvA dAdAguru ane guru pAsethI maLela saMskAritA ane zAne pAsanAnA vArasAne munizrI puNyavijayajIe savAyo karIne zobhAvyuM che. 6: mahArAjazrInI udAratAne jANe koI avadhi nathI. koInuM paNa kAma karI chUTavAmAM teo sadA AnaMda anubhave che. koI paNa Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 prabuddha jIvana tA. 16-11-2. zAstrIya che. jJAnane lagato ekAda prazna pUchIe te jANe emanI jJAnanI gaMgA vahevA lAge che. vidrAnene mATe tema ja sau koI jijJAsuone mATe emanAM dvAra sadA bhaMga che. paMtha, phirako ke saMpradAyanI vADAbaMdhI emane kadI sparzatI ja nathI. vidyAnAM AdAna - pradAna te sadA mekaLAM ja hovAM joIe ema teo mAne che ane e rIte ja varte che. ane tethI ja teo bhAratIya vidyAnI koI paNa zAkhAnA abhyAsIomAM khUba AdarapAtra banyA che. * koInI niMdA - kuthalImAM teo kadI paDatA nathI. jeo, emane virodhI lakhatA hoya emanA mATe paNa emanA manamAM vAtsalya. ke Adarane jharo vaheto hoya che. ahiMsAno AdhAra mAnavahRdaya uparanI avicaLa AsthA che. ane e AsthA kevaLa prema, vAtsalya ke karuNArUpe ja abhivyakata thAya che. mahArAjazrInuM jIvana AvI AsthAnA namUnA rUpa che, ane tethI teo sAcA arthamAM dharmaguru banyA che. teo vairAgyavratane varelA che, chatAM emanAmAM udAsInatA ke kaThoratA pravezI zakI nathI. jayAre juo tyAre teo prasannavadana ja hoya che, ane emanI A prasannatA ja emane kAryanA gajA uparAMta nA bhAra vacce paNa svastha ane prasanna rAkhe che. viSAda te jANe emane sparzI zakato ja nathI. emanA tyAgamAM leza paNa daMbhane avakAza nathI; ane nAmanA ke kIrtinI lAlasAthI teo alipta che. ane ATalA moTA vidvAna hovA chatAM, garva, moTAI ke abhimAnane emanAmAM chAMTe sarakhA nathI ! namratA, saraLatA, ane sahRdayatAnA, guNAthI mahArAjazrInuM jIvana savizetha surabhita banyuM che. AvA jJAnatapasvIne praNAma karIe, ane emanA janma dina nimitte emane taMdurastIbharyuM dIrdhAyuSya prArthIe! ravilAla dIpacaMda desAI "nava vavara IMsA!' zakita-daLa" nAmanI muMbaInI eka jANItI strIsaMsthA che. bahena [[NamAM pakavAsA tenAM mukhya saMcAlikA che. A saMsthA taraphathI zakita-dala' nAmanI eka mAsika patrikA pragaTa karavAmAM Ave che. temAM nUtana varSAbhinaMdana nimitte lakhAyelA e hiMdI lekhane nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. -taMtrI) A eka kAvyapaMkita che. teno artha spaSTa che ke, je kAMI purANuM che, je kAMI vAsI che tene parityAga karIne navIna ane cetananuM grahaNa karo ! divALI ane nUtana varSanA nimitta ApaNa sarva ApaNAM gharabAra dhoI dhapaTIne sApha karIe chIe; koI paNa ThekANe mela-rahevA detA nathI; A rIte kapaDAMne paNa jovaDAvIne sapheda ujaLA banAvIe chIe ane navAM navAM kapaDAM zIvaDAvIe chIe; gharanA AMgaNAne suMdara raMga-beraMgI, nayanamohara, ane kalAtmaka raMgoLIo vaDe suzobhita karIe chIe; maLavA mATe AvelA atithionuM rimata tathA AnaMdapUrvaka svAgata karIe chIe; ane svayaM ApaNuM mana paNa prasanna ane AnaMdita rAkhIe chIe. A badhuM mAtra A divaso daramiyAna ja kema? "nayA kalevara dharo haMsalA !' ApaNI purANI ane jarjarita cIjone ApaNe bhUlavA mAMgIe chIe, chADavA cAhIe chIe, ane navI sapha tidAyaka cIjone grahaNa karavA mAMgIe chIe. ApaNe pote ApaNuM purANuM 'kalevara '-svarUpa--badalavA cAhIe chIe ane navuM svarUpa dhAraNa karavA IcchIe chIe. A bAbata prakRti ApaNane kevI saraLatAthI zikhave che? prakRti ApaNI mAtA che. te prativarSa, pratidina, pratighaDI, ApaNane kaMI ne kaMI zikhavatI ja hoya che, paraMtu tenI zikSA-dIkSA samajavA mATe hRdayanI saraLatA ane ArdratA joIe. Aje ApaNe prakRtithI keTalA vimukha banI rahyA chIe ? prabhAtakAlIna pakSionAM gAna sAMbhaLIne, bagIcAmAM khIlelAM puSpa joIne, lIlA ghAsa upara camakatAM jhAkaLa-biduo nihALIne, ApaNuM hRdaya prasannatAthI zA mATe ubharAI jatuM nathI? nRtya karatI samudranI lahario ApaNA manamAM kema utsAha jAgRta karatI nathI? prabhAtamAM pha la khIle che. kaLI eka prapha la pUrNavikasita puSpane AkAra dhAraNa kare che. paramezvare enA mAthe javAbadArI nAkhI ke, "tuM tAruM saundarya ane tArI sugaMdha vaDe cAre bAju AnaMda ane prasannatA phelAvatuM rahe-bhale mAnavI enI kadara na kare, bhale tArI tarapha e najara paNa na kare." puSpa potAnI maryAdita sImAmAM A kArya sucArU rUpamAM saMpanna kare che, ane kAryanI samApti thavAnI sAthe A jagatamAMthI vidAya le che. kevI mUka kartavyaparAyaNatA ! na koI prati rAga, na pa, na pitAnAM rUpa sugaMdhane ahaMkAra. A eka phalanA jIvana upara jo ApaNe vicAra karIe to ApaNe keTaluM badhuM zikhI zakIe tema chIe? vRkSa, choDa, vela pitAnAM pAMdaDAM purANAM thatAM kheravI nAkhe che; tene tyAga kare che. koI paNa jhADa ke vela upara koI pAMdaDuM saDavA lAge che, athavA te pILuM paDavA mAMDe che te te vadhAremAM vadhAre ekAda divasa tyAM TakI zake che. pachI to tene kharavuM ja rahyuM. tene kheravavAnuM vRkSa ke vela anivArya samaje che, kAraNa ke tene kheravavAthI ja navA pAMdaDAne ugavAnI jagyA thAya che. ceDA ja samayamAM tyAM navuM, tAjAM, sukumAra, taMdurasta pAdaDuM uge. che. A rIte vRkSa potAnAM keTalAMye pAMdaDAMone tyAga karatuM rahe che, paraMtu varSamAM eka vAra te sarva purANAM pAMdaDAMne tyAga karIne navAM pAMdaDAMonuM svAgata kare che. bhalene DAM divase te lukhuM sUkuM kadarUpuM dekhAya-tyAgane mArga ja kaThaNa che,-jayAre navI kaMpaLa ane hasatAM hasatAM sukumAra pAMdaDAMo tenI upara AvI jAya che tyAre te AnaMdathI nAcI uThe che. tyAganI pachI te sAcI hArdika prasannatAno anubhava kare che. - ApaNe paNa e rIte nirbadha ane mukata prasannatAno anubhava karI zakIe chIe, jo ApaNe agaNita purANA vicArone tyAga karavAnuM zikhI laIe to ApaNuM magaja bekAra ane galata vicArothI eTaluM badhuM bhareluM rahe che ke, navA, tAjA, naMdurasta vicArone temAM dAkhala thavAnI jagyA ja rahetI nathI. paNa jo ApaNe vRkSonI mAphaka nizcaya karIe ke, varSamAM eka vAra nUtana varSanA avasara upara anya purANI melI vastuonA tyAganI sAthe sAthe purANA tema ja melA vicArone paNa tyAga karavo che, to ApaNAmAM nUtana varSamAM vAstavika nUtana prakAzanuM Agamana thaze, ane ApaNe sAcA AnaMdane ane adbhuta citazAMtine anubhava karI zakIzuM. anuvAdaka : taruNAbahena zAha, mULa hiMdI:pUNimA pakavAsA. viSayasUci sarahadI AkramaNanI AlocanA cImanalAla cakubhAI zAha 135 lInA maMgaLadAsa 137 yuddhaparisthiti ane ahiMsAniSTa paramAnaMda 140 prakIrNa noMdha: naherunI vyathA, paramAnaMda 142 Akhare rAme sItAne tyAga karyo, AgAmI sarvodaya : saMmelanamAM vinobAjInI hAjarI atyanta . jarUrI che, jaina dharmane prANa,. saujanyamUrti sva. maNibhAI. AjanI ghaDIe ApaNuM kartavya, vibA bhAve 143 jJAnatapasvI puNyavijayajIne pAvana paricaya ratilAla dIpacaMda desAI 144 navA kalevara dharo haMsalA pUrNimA pakavAsA 14 pRSTha mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka sadha; mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajIsTrITa, muMbaI 3, 9 mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 jaga jIvane prabuddha jaina'nuM navasaMskaraNa varSa 24: aMka 15 = muMbaI, DIsembara 1, 1992, zanivAra zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanuM pAkSika mukhapatra AphrikA mATe ziliMga 8 chuTaka nakala: 20 nayA paisA taMtrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA ahiMsaka pratikAra [Aje ghaNAne prazna thAya che ke, gAMdhIjI AjanI paristhitimAM zuM karata athavA te temanI ahiMsAlakSI vicAraNAnA dhoraNe ApaNane zuM karavAnuM kaheta. A praznane gAMdhIjIe lakhelA nIcenA lekhamAMthI ApaNane uttara maLe che. 'prabuddha jIvana" nA gayA aMkamAM pragaTa thayela 'yuddha paristhiti ane ahiMsAniNa' e mathALA nIcenI mArI noMdhamAM jaNAvyuM che te mujaba temanAmAM Atmattike ahiMsAniSThA hatI ane tethI AjanI paristhitimAM paNa temane AvuM ja kAMIka jarUra sUjhayuM hota ane ApaNane sUjhADayuM hota. evI AtyaMtika ahiMsAniSThAnI netAgIrInA abhAve ane AjanI AtyaMtika asAdhAraNa kaTokaTInA samaye bhArata sarakAre apanAvela hiMsAtmaka pratikAra sivAya ApaNane bIjo koI vikalpa sUjhatuM nathI ane tenuM samarthana karavuM e ja ApaNe mATe anivArya dharma thaI paDe che. paramAnaMda dhArI lyo ke svataMtra hiMda, rASTranI nItinA sAdhana tarIke sAme hiMdanA loko lAkhonI saMkhyAmAM chAtI AgaLa dharaze ane satyAgraha ane ahiMsA apanAve che, te pachI bIjA koI rAjayanA eka bhISaNa dazya banaze - te sarvotkRSTa naitika kakSAnuM haze ane saMbhavita AkramaNa sAme te pitAne bacAva kevI rIte karaze? caDAI temAM bhAga lenArAone unnata karanAruM haze. karanAra sAme kevA prakArano sAmane karI zakAya ane karavAmAM Avaze? saMrakSaNa yA bacAvanI A philzaphInA mULamAM e mAnyatA sarahada para humalo karanArAM sainyane mukAbalo karavAne hiMda zuM rahelI che ke, Adhunika jamAnAnAM nIramAM paNa hRdaya hoya che. koI - paNa prakAranA hiMsaka virodha vinA, strI tathA puruSonI aMta vinAnI pagalAM bharaze? ke pachI humalo karanArA AkhA dezane kabaje le paMkitao basa mRtyune ja bheTe e dRzya-ke je teNe ke tenA sainikoe tyAM sudhI kAMI paNa pagaluM bharavAnuM te mokupha rAkhaze?" agAu kadI paNa joyuM nahotuM-Akhare tenA para asara karyA, mArA javAbo kevaLa kAlpanika ja hoI zake e ughADuM che. hiMda vinA rahe ja nahi. enI asara khuda nIra para na thAya te ye, potAnI rASTrIya nIti tarIke satyAgraha ane ahiMsA apanAvaze tenA sainiko para te thavAnI ja. yuddhanI uttejanAmAM mANase evuM cekakasapaNe kahI zakAya tema nathI. paNa ApaNe mAnI laIe varaso sudhI eka bIjAne haNI zake, temane mATe te e maravAne ke te ema karaze. ApaNe ema dhArI laIe ke hiMdI lazkaranI ke mAravAne ja prasaMga hoya che. paraMtu tame jemane mArI nAkhe hastI nathI, saMrakSaNa mATenI kazI killebaMdhI nathI, baMdUko nathI, temane hAthe maravAnuM tamAre mATe jokhama ja na hoya, te arakSita to nathI, dArUgoLo nathI, eroplena nathI, Teko nathI, ane ApaNe ane avirodhI lokonI tame sadAkALa hatyA karI na zako. pitAnI dhArI laIe ke hiMda ekaluM ja potAnA paga para UbhuM che ane nIronA jAta para ja dhRNA lAvIne baMdUka tamAre nIce mUkaye ja chUTako. Adhunika avatAra rAmuM baLavAna ane jabaradasta lazkara tenA A rIte AkramaNa karanAra navAM zastro dvArA, zAMtimaya zastro dvArA, * para humalo kare che. pachI zuM thaze? satyAgraha ane ahiMsAnAM zastro sAme Akhare khasUrA hAravAne ja. hiMda A rIte potAnuM rakSaNa karaze. hiMdanA svataMtra rAjayanA vahevAru dRSTithI jotAM AkramaNa karanArane baLathI sAmane karavAmAM pratinidhio caDAI karanArAone kazo sAmano karyA vinA aMdara Ave tenA karatAM A rIte jAnanI vadhAre hAni ghaNuM karIne nahi AvavA deze. paraMtu hamale karanAra tathA tenA lazkarane sarahada para thAya. holenDa, bejIyama ane phrAMsamAM keTalAM mANase marAyAM teo kaheze ke, hiMdanI prajA koI paNa kArya ke vyavasAyamAM sahakAra hatAM? humalo karanAra sainya sAme je lAkho mANasa zAMtapaNe ApavAno InkAra karaze. temane cAhe te dhamakI ApavAmAM Ave ke khaDA thayAM hota te e sainyo ThaMDe kaleje katala karI zakata? huM zikSA karavAmAM Ave che ke teo temanI IcchAne tAbe thavAne pathI dhArato. InkAra karaze. meM kaMI azakaya citra AlekhyuM nathI. meM kahyuM che te prakAranA e thayo satyAgraha yA savinayabhaMga. e hiMdanuM saMrakSaNa che. ahiMsaka sAmanAnA vyakitagata dAkhalAothI ItihAsa bharela che. tamane kadAca ema lAgaze ke niSphara ane rIDhe thaI gayela humalA- khristI dharmanA ItihAsamAM potAnI zraddhAne khAtara du:khane khera AvAM pagalAMone hasI kADhaze. tene sAmano karanAra sainya neka pakAra sarakhe paNa karyA vinA ane baLapUrvaka sAmane karyA vinA zahIda bananArAonI saMkhyAbaMdha dAkhalAo maLI Ave che. para lokhaMDI hathiyAro, tapa tathA eroplena vaDe teNe jIta meLavI badhA ja dharmanA ItihAsamAM AvAM draSTAMto maLI Ave che. che. to pachI e ni:zastra sainya para to te ramatavAtamAM jIta meLavaze! paNa hiMda te karoDonI vasati dharAvanAra deza che ane teo niSkriya ahiMsaka sAmane karavAmAM strI tathA purUnuM jUtha eka vyakitabanIne UbhA rahe te Akhe deza niSkriya banI jAya che. emAMthI nI peThe kAMI karI na zake ema kahevA ke vicAravA mATe kazuM kazuM ja nIpaja nahi, badhuM ja vRthA nIvaDe. humalAkhorane thoDA ja pramANa nathI. sAce ja, mAnavajAtane ekaMdara anubhava te evo vakhatamAM samajAze ke satyAgraha sAce ja eka atizaya sabaLa hathiyAra che. che ke, mANase koI ne koI rIte potAnI jIvanayAtrA cAlu ane hiMdu saMrakSaNa mATe bIjuM paNa pagaluM bharI zake che. ahiMsaka rAkhe che. e hakIkata parathI huM evuM anumAna tAravuM chuM ke mAnava jAta upara tatvata: premanA kAyadAnI ANa vate che, kemake, e sAmano karavAnI tAlIma pAmelA hiMdanA loko ni:zastra banIne humalAkhAranI topa mATe khorAka tarIke potAnI jAta arpaNa karaze. mULabhUta kAyadA drapane kAyado hota to mAnavajAtane keTalAye teo humalAkhorane kaheze ke, tAbe thavA karatAM maraNane bheTavAnuM yuge pahelAM sarvathA nAza thaI cUka na hota? ame bahetara gaNIe chIe. A vIracita zabdo bIjA dezomAM hA, hiMda jo ahiMsAne mArga apanAve to te potAnuM saMrakSaNa uccArAyA che. hiMdamAM te tenA sAcA arthamAM ane vizALa mAnava- karI zake che ane vijayI paNa thaI zake che. rAmudAyane mukhethI eka avAje uracArAze. humalAkhoranI goLIo svarAjaya dharmamAMthI sAbhAra udhRta" gAMdhIjI Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAna thai 148 prabuddha jIvana tA. 1-12-63 cIna-bhArata saMgharSa saMbaMdhI nivedana (gata naveMbara mAsanI 23 tathA 24 mInA roja veDachI khAte akhila bhAratIya sarvodaya saMmelana bharavAmAM AvyuM hatuM. tenI pahelAM ane tenA saMdarbhamAM akhila bhArata sarvasevA saMghanI tA. 17 mI naveMbarathI tA. 21 mI naveMbara sudhI maLelI beThakamAM kalAkonA kalAko sudhI cAlelI carcA, maMtraNA tathA vATAghATo bAda nakakI karavAmAM Avela nivedana pachInA divasemAM maLela sarvodaya saMmelananA adhivezanamAM raju karavAmAM tema ja anumata karavAmAM AvyuM hatuM. A nivedana mULa hindImAM che, tene gujarAtI anuvAda nIce ApavAmAM Ave che. A nivedana aMge tema ja sarvodaya saMmelananI AlocanA rUpe kahevAnuM je kAMI prApta thAya che te have pachInA aMkamAM raju karavAmAM Avaze.-taMtrI.) . (1) cIna - bhArata saMgharSa saMsAranI sAme eka gaMbhIra samasyA kAra haMmezA saMgharSanI bhUmikAthI upara uThIne ja thaI zake che. pedA karI che. vizvazAMti ane jaya jagata' nI bhAvanAmAM vizvArA (6) ahiMsaka pratikArane vicAra AvavA sAthe ja yuddhakSetra rAkhavAvALI vyakita mATe te A paristhiti eka moTI kasoTIrAmAna upara jaIne AkramaNane mukAbalo karavAnI kalpanA Ave che. e che. ame mAnIe chIe ke, A saMgharSa bhArata upara cIna mAraphata harSa ane abhinandanane viSaya che ke, dezamAM Aje keTalAye zAti sainikoe A prakAranA kAryakrama mATe potAnA prANa suddhAM arpaNa lAdavAmAM AvyuM che, kAraNa ke bhArata haMmezAM zAntimaya upAyo vaDe karavAnI utkaTatA pragaTa karI che. kinuM AjanA saMgamAM A pitAnA sImAvivAdone ukela lAvavA mATe prayatna karI rahyuM A kAryakrama aMge gaMbhIra vicAraNAnI AvazyakatA che. hatuM. jyAre eka pakSa zAntimaya tema ja kAnUnI upAyo vaDe sama- . (7) bhAratanAM sImAvartI kSetromAM vasatI janatAmAM ahiMsaka syAne ukela lAvavAne taiyAra hoya tyAre bIjI bAju zastraprayoga pratikAranuM sAmarthya pedA karavuM, e amAruM eka mahatvanuM kAma dvArA vivAdano ukela lAvavAno prayatna kare athavA to anya raheze. A kSetromAM, jayAM jayAM anukULatA hoya tyAM tyAM zAnti, upara potAno nirNaya lAdavAne vartAva kare e spaSTa Akra sainika gAma gAmanA lokone grAma svAvalAMbana mATe tathA A. maNa ja kahevAya. A kAraNe bhArata pratye amArI pUrNa sahAnubhUti maNakArI sAthe asahaga karavA mATe prerita karaze. AvazyakatA che. ame AzA rAkhIe chIe ke, AjanI saMkaTa-kAlIna pari | UbhI thatAM A prayatnamAM zAntisainika potAnA prANa arpaNa sthitimAM paNa bhArata potAnI nirva2 vRtti kAyama rAkhaze, kAraNa karavAnI taiyArI rAkhaze ane lokone paNa ema karavA mATe protsAke vairathI vairanuM kadi paNa prazamana thatuM nathI. hita karaze. (2) nirvIya vRttiAnuM lakSaNa e che ke, vAtacIta, paMca pheMsala vagere (8) paNa eTaluM ja mahatvapUrNa ane ethI paNa ativizeSa mATenuM dvAra sadA khulluM rahe, banne dezanI pratiSThA surakSita rahevA sAthe vyApaka kAryakrama Arthika tema ja sAmAjika krAnti dvArA dezanI nirNaya upara AvavAnI taiyArI rahe, saMgharSanI paristhiti hovA zakitane vadhAravAnuM che; rASTranI aikayatAnuM tathA janatAnA nIti--daurya chatAM paNa banne dezanI janatAnI vacce koI draSa na rahe, tathA -(Marale) - saMrakSaNa e sauthI vadhAre mahattvanuM kArya che. dezamAM yuddha - javara pedA na thAya, tathA bhAratamAM rahevAvALA cInI A mATe rASTranA Arthika tema ja sAmAjika AdhAra tathA vyavahAramAM prati tathA cInamAM rahevAvALA bhAratIo prati sahRdayatApUrNa nyAya ane sAmatvanAM navAM mUlyanI sthApanA karIne tene majabUta vArtAva banI rahe. banAvavuM paDaze. sada bhAgyathI A dizAmAM ahiMsA kAMIka pragati (3) A prasaMganI gaMbhIratA tema ja amArI zakitanI maryAdA karI cUkI che. vinobAnA grAmadAnanA * grAmasvarAjanA - AndodhyAnamAM rAkhavA sAthe ame ahirA tema ja zAntimAM amArI niNa lane dezanI sAme eka e kAryakrama upasthita karyo che ke, jemAM karIthI jAhera karIe chIe. zastro vaDe tema ja yuddha vaDe, khAsa karIne mAnavIya mUlya, vaijJAnikatAM tathA saMrakSaNanI trividha zakita nihita che. AjanA ANavika yugamAM, koInuM paNa bhaluM thaI zakatuM ja nathI, AjanI paristhitimAM gAmaDe gAmaDe sthapAyelI paMcayata drArA koI samasyA ukelI zakAtI nathI. Ama hovAthI ahiMsAmAM vizvAsa ApaNA saMrakSaNanA kAryakramanA dhoraNa upara evo daDha saMkalpa rAkhavAvALI vyakita athavA te zAnti-sainika pratyakSa yuddhamAM karavo ghaTe ke jethI ApaNA gAmamAM koI bekAra ke nirAzrita sAmela thaze nahi. te avirata evo prayatna karate rahe , jethI ne rahe, bhUmihInAne yathAsaMbhava bhUdAna karIne temane grAmaparivArayuddhane zidhamAM zidhra anta Ave-A tenuM parama kartavya haze. mAM sAmela karavAmAM Ave, utpAdananA dareka sAdhanane rAmucita upayuddhanI avilaMba samApti mAtra bhArata ke cInanA hita mATe ja yoga karavAmAM Ave, koI prakAranI sAmAjika temaja Arthika nahi, paNa saMpUrNa mAnavajAtinA hita mATe Avazyaka che. A dizA jabaradastI na thAya, gAmanA jhagaDA gAmamAM ja patAvI devAmAM taraphane amAro prayatna ovI vyApaka bhUmikA upara rahevAne. Ave, dhAmika tathA anya laghumatIone surakSita banAvavAmAM Ave, ane gAmanuM rakSaNa gAmanA loko pote kare. A rIte zaheromAM () A mATe amAro cInane paNa AgrahapUrvaka anurodha paNa Athika tema ja sAmAjika samatAnI daSTithI tyAMnI paristhiti che ke, te yuddhanI satvara samApti mATe sarva saMbhAvya zAntimaya anusAra Avazyaka e kAryakrama vicAro tathA amalI upAyonI zodha tema ja avalaMbana kare. amane vizvAsa che ke, banAvavA ghaTe. cInanI sarva zAtiniSTa vyakitao paNa yuddhane anarthakAraka lekhIne A prayatnonAM agresara banaze. (9) e kahevAnI jarUra nathI ke, A mahAna kAryanI paripUrti mATe dezanI samagra ahiMsaka zakita ekatrita tathA saMyojita karavI (5) A saMdarbhamAM A bAbata svIkAravI paDaze ke A samasyAnuM joIze. saMkaTa tathA kaTInA A avasara upara vizvamaitrInI samAdhAna karavA mATe dezamAM Avazyaka ahiMsaka zakita haju vikasita bhAvanAne TakAvI rAkhavA sAthe rASTrIya ekAtmatAnuM nirmANa karavuM thaI zakI nathI. Ama chatAM paNa. A bAbata aMge nirAza tethI ahiMsaka pratikAranI kAmatA vadhAravI A prakAranA vividha banavAnuM koI kAraNa nathI. saMbhavita che ke, A vipattinA prasaMga kAryamAM sahayoga devA mATe ahiMsAmAM vizvAsa rAkhavAvALI samasta mAMthI ja bhAratanI janatAmAM ahiMsAnI amegha zakita pragaTa saMsthAo, pravRttio tathA vyakitaone AvAhana karavAmAM Ave che. thAya. dezanI rakSA mATe Aje janatAmAM je tyAga tathA bali- (10) e sadbhAgyane viSaya che ke, Aje saMsAramAM evI aneka dAnanI apUrva bhAvanA jAgI uThI che tenuM ame anumodana karIe manISI vyakitao, saMsthAo tathA samudAya mejuda che ke, jemaNe chIe. amane zraddhA che ke, AgaLa cAlatAM A bhAvanAno vikAsa pratikUla paristhitimAM paNa zAntinuM pratipAdana bhAre vIratApUrvaka - vIranI ahiMsAmAM pariNata thaI zake tema che. ahiMsAmAM vizvAsa pitAnI vANI temaja vartana dvArA karyuM che. AvI sarva vyakitaone rAkhavAvALI koI paNa vyakita AvI saMkaTagrasta paristhitimAM niSkriya nahi bane, ulaTuM ahiMsaka sAmarthya tathA ahirAka prati saMsthAone, samudAyane tathA akhila mAnavasamAjanA antarAtmAne kAranI kSamatA vadhAravAmAM potAnI pUrI zakita saMlagna karaze. ahirAka A kaTInI ghaDImAM ame AvAhana karIe chIe ane teo pratikAra koI pakSa vizeSanA vijaya mATe nahi, paNa satya ane A saMgharSane tvarita samApta karavAmAM potAnI sarva zakitaone baMdhutvanI sthApanA mATe ja hoI zake che. A mATe ahiMsaka prati- avilaMbapaNe kendrita karaze evo vizvAsa ame vyakata karIe chIe. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-2 prabuddha jIvana - 149 naherunuM prajAjanonuM bhavya udhana (bhAratanI lokasabhAmAM navembara mAsanI navamI tArIkhathI caudamI tArIkha sudhI bhAratanI sarahada upara tAjetaramAM cIne karelA bhISaNa AkramaNe UbhI karelI paristhiti aMge khUba carcA thaI hatI ane chevaTe ekabaranI 26mI tArIkhe dezamAM kaTokaTInI sthiti jAhera karatI rASTrapatinI uSaNAne anumata karate eka TharAva ane yuddha game teTaluM lAMbu cAle ane game teTaluM vikaTa rUpa dhAraNa kare te paNa bhAratanI pavitra bhUmi uparathI Akramaka lokone hAMkI kADhavAne bhAratanI prajAne draDha niradhAra jAhera karato bIjo TharAva--Ama A be prastAva sarvAnumate pasAra karavAmAM AvyA hatA. A carcAnA tA. 14mI okaTobaranA roja upasaMhAra karatAM bhAratanA mahAamAtya naherue eka atyaMta preraka ane saMvedanapUrNa vyAkhyAna ApyuM hatuM. emAMne e bhAga ke jemAM A yuddhane pahoMcI vaLavA mATe ApaNe saMpUrNapaNe niSphara banavAnI jarUra che evI eka sabhyanI sUcanAne javAba ApatAM baLavAnapaNuM ane niSpharatA vacce rahele bheda tema ja cInI prajA ane cInI sarakAra vacce rahele bheda samajAvatAM naherue yuddhamAM saMDovAyelI bhAratanI prajAne gAMdhIvicAraprabhAvita evuM eka udAtta mArgadarzana karAvyuM hatuM, te bhAgane nIce anuvAda ApavAmAM Ave che. A vyAkhyAna dainika chApA vAMcanArAoe jarUra vAMcyuM haze, ema chatAM paNa, e vyAkhyAnamAMne A bhAga dIvAdAMDI je pathapradarzaka hoIne prabuddha jIvananA vAMcako svastha cittathI vAMce, vicAre ane aMtaramAM utAre e hetuthI tene bhAvavAhI anuvAda ahIM Apavo ucita ane jarUrI lAge che. paramAnaMda). mane ema lAgyA kare che ke, ApaNI sAme cInI sarakAre je pagaluM banavuM hoya te niSphara banavuM ja joIe, huM e khyAlane sadantara bharyuM che-alabatta, ApaNe A aMge tIvra ropa anubhavIe chIe. asvIkAra karuM chuM. ApaNI tAkAtane dhaNI bAbate sAthe saMbaMdha to paNa--A pagalA mATe cInI sarakArane AbhAra mAnate eka che. niSpharatA eka evI bAbata che ke jene ApaNe cokakasa pArIgrApha AjanA TharAvamAM umeravAnI kaI jogavAI vicAravAmAM prakAranAM Andolane ane hIlacAle sAthe sAMkaLatA rahyA chIe AvI hatI te bahu sAruM thAta, kAraNa ke A Akramaka pagalAe ane e prakAranAM AMdolana ane hIlacAlene ApaNe haMmezAM virodha bhAratanI AMkha sAmenuM AvaraNa ekAeka khaseDI nAMkhyuM che, vAsta- karatAM AvyA chIe. anAdAra karatA AvyA chIe. niSphara banatAM vikatAnuM aNaka9yuM koIka navuM darzana karAvyuM che ane te sAthe athavA to niSpharapaNe vicAra karatAM ApaNe ApaNA AtmAne khAI chellAM traNa ke cAra aThavADiyA daramiyAna bhAratanI e dhIragaMbhIra besavAnuM jokhama rahe che ane Ama bane te Ane huM eka bhayaMkara mukhamudrAnuM-tAkAtapUrNa chatAM svastha ane sunila-e prAcIna ane hAni lekhuM. huM AzA rAkhuM chuM ke bhAratanA bhAge yuddhanuM saMcAlana purANI chatAM yuvAna ane prANavAna evI bhavya mukhAkRtinuM Ave ane tenA sarva pariNAmone tene bhAga banavuM paDe to paNa, ApaNane darzana karAvyuM che. A rIte ati kiMmatI evI e bhArata je mukhyatve karIne vinamra, zAticAhaka deza che te pitAnI e anubhUtine ane e saMvedananA bhAgIdAra banavAnuM virala sada- zAtipriya manedazAnuM saMbhALapUrvaka jatana karaze. baLavAna hovuM bhAgya ApaNa sarvane prApta thayuM che. bhaviSyamAM game te thavAnuM hoya, ane ghAtI hovuM-e bemAM cokakasa prakArane takAvata che. AnA e baLavAna saMvedananI bharatI jai, huM pharI pharIne kahuM chuM ke, ApaNe game saMdarbhamAM je samaya daramiyAna gAMdhIjI AjhAdI mATenA saMgrAmanuM te pakSanA ke vartuLanA hoIe te paNa Aje ApaNA sarvanA sIdhA saMcAlana karatA hatA e lAMbI mudatanA ItihAsane dAkhale Apaanubhavane viSaya banI che te ApaNe kadi paNa bhulI zakIe vAnI mane jarUra lAgatI nathI, kAraNake tame e badhuM jANe che. tema nathI. je koI mAnavI A bAbatane vicAra karaze tene jarUra koI paNa mANasa ema kahI zake tema nathI ke gAMdhIjI krura hatA, mAluma paDaze ane huM AzA rAkhuM chuM ke bIjA dezone mAluma niSphara hatA. teo namratA ane samabhAvanA satvarUpa hatA. koI paDaze ane huM AzA rAkhuM chuM ke, cInI sarakArane paNa mAluma paDaze- ema kahI nahI zake ke gAMdhIjI nabaLA hatA. bhArate tema ja anya dezoe kAraNa ke e eTaluM badhuM suspaSTa che--ke, je deza kaTokaTInI ghaDIe pedA karelI aneka prANavAna vyakitaomAM teo sauthI vadhAre AvuM sAmudAyIka saMvedana anubhave te dezane koI kadI dabAvI ke harAvI prANavAna, baLavAna, tAkAtavAna vyakita hatA, baLanI parAkASTA. Atmazake ja nahi. kharI rIte pazcimanA ghaNA deze, ane huM AzA rAkhuM bhAganI carama simAM ane ema chatAM vANImAM addabhUta namratA chuM ke, pUrvanA paNa ghaNA deze Aje A bAbata barAbara samajI zakAya ane pratipakSIo ane zatruo pratye paNa eka prakArane maitrIbharyo che. lAgaNIkhonI AvI Azcaryajanaka bharatI Ave ane ApaNI abhigama--gAMdhIjI A sarvanuM eka vicitra ajoDa miThANa hatA. aneka guTio ane bhinna bhinna pakSanA badhA jhaghaDAno je eka - ApaNAmAMnA jemanuM nasIba temanI nIce kAma karavAnuM hatuM vakhata bhAre cintA karAvanArA lAgatA hatA te sarva ekAeka artha temaNe temanI pAsethI e zikSaNanuM pAna karyuM hatuM, je temaNe AkhA vinAnA mahatvavinAnA-banI jAya ane AjanI skrIne jagatane ApyuM hatuM ane je vyakitae jeTalA pramANamAM te zikSaNane kema pahoMcI vaLavuM-khAjanA humalAne kema sAmane kara ane pacAvyuM hatuM te vyakita teTalA aMzamAM mahAna ane baLavAna banI tene kema pAchA haThAva-mAtra A eka ja bAbata AgaLa hatI. .. te A uparathI huM e bAbata upara bhAra mUkavA mAguM matamatAntaranI lAgaNI sAva alopa thaI jAya - A joIne chuM ke, huM dhAtakI - jaMgalI brutal- thavA mAMgatA nathI. ThaMDA sau koI bhAre vismaya anubhavI rahyA che. ApaNe je kAMI bhUla yuddha ke garama yuddhanA te aMzanI mane lezamAtra apekSA nathI ke jethI karI hoya tene vyAjabI TharAvavA ke tene koI huM bacAva karavA mAgata tiraskAra pedA thAya, eka AkhI prajA pratye aNagame keLavAya ane nathI, paNa mane lAge che ke, ApaNAmAMnA keTalAka sabhyoe aneka jANeke sAmAnya mAnavI karatAM te utaratI koTinI--nikRSTa prakAranI. AkSepa karIne koI eka thA anya pradhAnane nahi, paNa samagrapaNe hoya e pramANe temanI tarapha ApaNe jotAM thaIe. pahelA vizvaApaNA sazastra daLone bhAre anyAya karyo che ane tethI A vyAkhyAna yuddha daramiyAna jarmana prajA sAme je pracaMDa Andolana calAvavAmAM daramiyAna keTalIka hakIkata raju karIne te sabhyonA mananI ane AvyuM hatuM, samagra jarmana prajAne huNa' ane evA aNaghaTatA zabdothI dilanI huM sAphasUphI karavA mAguM chuM. bhAMDavAmAM AvatI hatI te bAbatanI tamane yAda ApuM chuM. jarmane ne kharI vAta ema che ke, ApaNuM samagra mAnasa zAntilakSI pakSa laIne atyAre huM belavA beTho nathI, paNa mane lAge che ke, pahelA abhigama vaDe sadA zAsita thatuM rahyuM che. ene artha ema nathI. vizvayuddha daramiyAna tema ja bIjA vizvayuddha daramiyAna temanI sAme ke ApaNe laDAIne ke ApaNI sImAnuM rakSaNa karavAne kadi koI calAvavAmAM AvelA A prakArane bhAMDaNa-pracAra atyanta anucita vicAra ja karyo nahote. A vicAra che, jarUra ApaNA manamAM haMmezAM hate. mane lAge che ke, eka AkhA rASTra sAme, eka AkhI prajA sAme hato ja. paNa amuka ja rIte vicAravAne ane vartavAne TevAyelAM AMve ekadhAro pracAra bhAre AdhAta ane jugupsA pedA kare hovuM ApaNI eka prajAkIya khAsiyata viSaya che. mane kahetAM tevo hato. mane zaka nathI ke jarmanImAM paNa pazcimI rAjayo sAme AnaMda thAya che ke, Aje paNa ApaNe te ja khAsiyatane vaLagI A ja prakArane pracAra josabhera cAlI rahyo hate. rahyA chIe. te pachI AjanI ApaNI paristhitinA saMdarbhamAM prAraMbhathI mArA mitra zrI kUnka enthanIe sUcanA karI ke cInI Akra- ja huM ema kahevA IcchuM chuM ke cInI prajAne vakhoDavAnI AvI koI mAne pahoMcI vaLavA mATe bhArate lohItarasyA thavuM joIe, vRtti ApaNAmAM pedA thavI na ghaTe. ane AvI koI vRtti ApaNA ghAtakIpaNuM-niSpharatA-keLavavI joIe, ane 'javAharalAle paNa vartanamAM dekhA de to tene tarata ja dabAvI devI ghaTe. cInI prajA sAme brutalised niSphara--banavuM joIze ja.' AnA javAbamAM ApaNA dilamAM kazuM ja du:kha ke DaMkha nathI. alabatta, tenI sarakAre jaNAvavAnuM ke huM AzA rAkhuM chuM ke, ApaNI prajA kadi paNa je prakAranuM ApaNI sAme vartana calAvyuM che tenuM ApaNane bhAre ghAtakI banaze nahi. mArA mATe tema banavAne ethI paNa ocho du:kha che. ApaNane lAge che ke, tenI sarakAre ApaNI pratye kevaLa saMbhava che. ApaNe tyAM eka vicitra khyAla baMdhAya che ke, baLavAna drohabharyo vartAva karyo che. cInI sarakAre potAnI prajA sAthenA Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 prabuddha jIvana vyavahAramAM paNa evuM ghaNuM karyuM che ke je ApaNane DaMkha che, paNa A bAbatamAM ApaNe nirUpAya chIe. A je hA te hA, eka dezanI prajA - vizeSa karIne jenuM kSetraphaLa ati vistIrNa che ane jenA ItihAsa aneka gauravagAthAo vaDe mahAna che evA dezanA loko ane temanI sarakAra--e be vacce rahelA taphAvata ApaNe dhyAnamAM rAkhavA joIe ane cInI sarakAra sAmenA ApaNA roSane ane dilanI kaDavAzane cInI prajA tarapha phelAvA devI na joIe. ApaNe cInI prajA, cInI sarakAra ane cInamAM je kAMI che te badhAMnI khIcaDI karavI na joIe. A kAraNane lIdhe, jANe ke cInI AkramaNanA pratIka hoya evI rIte dilhImAM ke anyatra caunI dukAnadAro tema ja hoTalavALAo upara je ApaNA lAkoe humalA karyA che ane temane raMjADayA che tene huM bIlakula pasaMda karato nathI. keTalAka loko A bAbatamAM anyathA vicAratA hAya che, paNa jeo ema vicAra che teo yogya karatA nathI. ema karavAthI ApaNe ghAtakI banIe chIe ane anyatra badanAma thaIe chIe. te pachI cInI prajA ane cInI sarakAra vaccenI A bheda ApaNe barAbara dhyAnamAM rAkhavAnI jarUra che, kAraNake A bhedanI upekSA karavAthI ApaNI tAkAtamAM koI vadhAro thato nathI, ulaTuM ApaNI tAkAtanA khoTI dizAe upayoga thavAthI temAM ghaTADo thAya che, ApaNe nabaLA banIe chIe. AjanA vakhatamAM yuddha jevI paristhiti UbhI thAya tyAre be meTI sattAonA saMgharSa daramiyAna--peAtAnI samagra tAkAtane jALavI rAkhavI. saMgaThThita karavI-- veravikhera thavA na devI--e atyaMta Avazyaka bane che. eka prajAnI samagra tAkAta bIjI prajAnI samagra tAkAta sAme TakI rahecheke bhAMgI paDe che tenA upara ja AkharI yaparAyanA AdhAra che. ApaNAmAMnA dareke barAbara samajI levuM ghaTe che ke, Aje savAla ahiM ke hi amuka zastro sulabha hAvA yA na hovAnA nathI, paNa prajAnI samagra tAkAtane saMgagita karavAno ane nAnI nAnI bAbatomAM tene veDaphI nAkhavAmAM nahi paNa cokasa hetu siddha karavA pAchaLa tene yojanApUrvaka kendrita karavAne lagatA che. A barobara dhyAnamAM rAkhIne ApaNe AgaLa vadhavAnuM che. anuvAdaka: paramAnaMda mULa aMgrejI: javAharalAla naherU janarala karIappAnI 'bALapeAthI [pUjya gAMdhIjInuM avasAna thayuM te pahelAnA gheADA samaya daramiyAna e vakhatanA sarasenApati janarala karIappA ane gAMdhIjI vacce thayelA vArtAlApanI nIce ApelI vigate AjanI paristhitinA saMdarbhamAM savizeSa prastuta ane preraka lAge che ane e bALapothI ' ghaDavA pUratA bApujI jIvatA na rahyA e vicAra dilamAM UMDI vyathA pedA kare che. paramAnaMda ] janarala karIappA eka vAra IMglAMDamAM bAlI gayelA, "bhAratenI atyAranI paristhitimAM ahiMsA taddana binaupayogI che. kevaLa majabUta senA ja bhAratane duniyAnuM eka mahAna rASTra banAvI zakze." gAMdhIjIe ' harijana'mAM emanI khabara laI nAkhI; "janarala rIappA karatAM ye moTA janaralAe paNa nikhAlasatAthI eTaluM bUla karavAnAM zANapaNa ne namratA dAkhavyAM che ke ahiMsAnA mahAna paribaLanI zakita ne asarakArakatA aMge kAMI kahevAnA emane adhikAra nathI. mAre bulaMdapaNe jAhera karavuM joIe ke AjanA aNuyugamAM hiMsAnA badhA ja karatUkone pahoMcIvaLavA mATe kevaLa pari zuddha ahiMsAnuM paribaLa ja zakitamAna che. lazkarI zAstranI behAla nAdArI ApaNe joI ja rahyA chIe. zerabajAramAM saTTo khelIne pAyamala thaI gayelA mANasa ja UThIne zuM e saTTAnA guNagAna gAze?" pAchaLathI karIappAe kahyuM tema lazkarI bhASAmAM A " eka rAkeTa '* hatuM ! paNa emaNe e kheladilIthI lIdhuM. bhAratamAM AvIne pUrva vibhAganI javAbadArI svIkAratI veLAe teo gAMdhIjIne maLavA AvyA. A baMnenI te pahelI ja mulAkAta hatI. te divase gAMdhIjInA maunavAra hatA. gAMdhIjIe emane khurazI ApI paNa karIAppA AdarapUrvaka nIce jamIna para ja beThA. "huM tamArA AzIrvAda levA Avyo chuM." gAMdhIjIe cabarakhI para lakhI dIdhuM: " gaye mahine ahiMsA aMgenA tamArA kathana para me... 'harijana ' mAM lakhyuM che te joyuM ke?" janarala hasatAM hasatAM kahe, "hA, mArA jevA nAcIja mANasanA maMtavyanI mahAtmAe noMdha lIdhI tene huM mArUM sanmAna ja gaNuM chuM...amArI sainikonI bahu niMdA thAya che. tamArA jevA paNa kadAca ema mAnatA haze ke, ame bahu hiMsaka mANasa chIe, paNa kharekhara tema nathI. duniyAmAM yuddhane jo koI vadhumAM vadhu dhikkAratuM hoya te te ame dhikkArIe chIe. ane e paNa yuddhanA bhayane kAraNe nahIM paraMtu amArA anubhavamAMthI nIpajelA jJAnane kAraNe ke, AMtararASTrIya jhaghaDAonA ukela mATe yuddhanA rastA bilakula nirarthaka che. amane lAge che ke, eka yuddha bIjA yuddhane janma Ape che. ItihAse amane A padArthapATha Apyo che. tA. 1-11-62 "lAkazAhI dezamAM sainiko yuddha zarU karatA nathI. sarakAro jyAre jhaghaDAnA saMtoSakAraka ukela nathI meLavI zakatI tyAre yuddha jAhera kare che. ame mAtra sarakAranA ane e rIte prajAnA hukmAno amala karIe chIe. leAkazAhImAM prajAne jo yuddha na gamatuM hoya te te mATe amane nahi, pote jene sattAsthAne besADI che te sarakArane dASa devA joIe. gAMdhIjIe pharI lakhI dIdhuM : "ApaNe pharI maLIe tyAre A aMge vadhu carcA karavAnI mArI IcchA che." be divasa pachI teo pharI maLyA te divase paNa janarala joDA UtArIne oraDAmAM AvyA hatA. ahiMsA aMge vAtacIta karatAM kahevA lAgyAM : " huM tamane ema kahevA Avyo chuM ke, tamArA badhA Adarza ame pALIe chIe--mAnavatA pratyeno prema ne vaphAdArI, zista ne saMyama, deza sevAmAM ni:svArthatA,zrAma mATe Adara ne ahiMsA........paNu lazkara hoya to te sAruM ja hovuM joIe. huM emane mArI rIte ahiM sAnuM mUlya samajAvuM chuM. paNa huM emane AkhA vakhata ahiMsA vize ja kahyA karuM to emane sArA sainika tarIke taiyAra karavAnI mArI pharaja mAMthI huM gukuM. mane kAMI mArgadarzana na Ape ? A be vAtanA mAre kema meLa besADavA ? A bAbatamAM huM bALaka chuM. mane bALapAthI 'na ghaDI Apo ?? gAMdhIjI hasavA mAMDayA. paLavAra thaMbhIne, janarala sAme joIne kahe, "hA, tame sahu bALako che. huM paNa chuM te bALaka ja paNa tamArA karatA jarA moTo, kema ke A bAbata para meM tamArA sahu karatAM vadhu ciMtana karyuM che. tame senA mATe ahiMsAnuM kazuMka cokkasa svarUpa batAvavAnI mArI pAse mAgaNI karo che... haju huM javAbanI khojamAM phaMphoLI rahyo chuM. huM zodhI kADhIza ane ko'ka divasa tamane jarUra ApIza. chUTA paDatI vakhate gAMdhIjIe pharI kahyuM, "A aMge huM gaMbhIratApUrvaka vicArIza ane gheADA . vakhatamAM tamane jaNAvIza. ApaNe vAraMvAra maLatA rahIzuM te mane gamaze, ke jethI A aga tyanI bAbata aMge vadhu carcA karI zakIe." janarala, gAMdhIjIne chellA 18 jAnyuArIe maLyA. teo kAzmIra mArace jaI rahyA hatA. tyAre gAMdhIjIe kaheluM, "huM AzA rAkhuM chuM ke, kAzmIranA prazna tame ahiMsaka rIte ukelaze. pAchA pharo tyAre maLajo." janarala gAMdhIjI pAsethI 'bALapothI 'meLavavA Atura hatA. paNa kAzmIrathI teo 30 mI e bapAre ja pAchA pharyA ane emanA nasIbamAM bIje divase rAjaghATa para gAMdhIjInA avazeSo jovAnuM ja rahyuM. ('The Last Phase' parathI) pyArelAlajI viSayasAca ahiM saka pratikAra cIna----bhArata saMgharSa saMbaMdhI nivedana naherunuM prajAjano jonuM bhavya udbodhana janarala karIppAnI bALapothI' maMtrazakitanI mImAMsA ? 'pUNyavijayajI sAthenI mArI paricayakathA' ... gAMdhIjI javAharalAla naherU pyArelAlajI kAkA kAlelakara paMDita sukhalAlajI pRSTha 147 148 149 15 7 151 152 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-6ra prabuddha jIvana 5 maMtrazakitanI mImAMsA? lakhI che, zrI paramAnaMdabhAIe "prabuddha jIvanamAM eka carcA pAme e barAbara nathI. ane maMtrazakitane buddhigamya karAvavAne cheDI che. athavA AcArya amRtalAla yAjJike pUjya kedAra- bejo nAthajI para DhoLe e paNa barAbara nathI. ane nAthajIe nAthajI sAthe je carcA-vicAraNA karI te 'prabuddha jIvanamAM utArI paNa "gurue mUkelI zaratone Ajanma svIkAra karanAra mANasane enA upara taMtrInI noMdha lakhI che. maMtranI dIkSA ApIza. ", ema kahI athavA " camatkAramAM mane AmAM saMtoSanI--ane sAthe sAthe AzcaryanI) vAte--e che ke rasa nathI" ema pitAnI manovRtti jAhera karI zAMta na thavuM nAthajI, bhAI, yAjJika ane paramAnaMdabhAI--traNe buddhivAdI joIe. emanA jevA prakhara vicArakathI eka gUDha zakitano athavA buddhipradhAna ' vicArasaraNInA pratinidhi gaNAya che. InakAra paNa na thaI zake ane ene emane ukela ane chatAM traNeyanI bhUmikA judI che. paNa buddhivAda paNa na jaDe evI sthitine lAbha laI zraddhA jaDa loko duniyAeTale zuM?: duniyAmAM je banAva bane che temanA tarapha bharanA badhA vahemeno bacAva karavAno prayatna karavAnA. ane bhALI najare na jotAM, ane je vastu hakIkata tarIke rajA thaI che buddhivAdI leAkAnI satyajijJAsAne apamAnita, apratiSThita te kharekhara hakIkata che ke nahIM enI tapAsa karavAnI cIvaTa rAkhavAno ane buThThI karavAnA. zekasapiyaranuM eka pAtra kahI chUTe che, svabhAva. mANasa prathama pUrI sAvacetIpUrvaka nirIkSaNa kare che. eTalethI There are more things in heaven and earth then are saMtoSa na thAya tyAre badhI bAjuethI parIkSaNa kare che. eTalAthIya dreamt of in your philosophy." melaud palstal saMtApa na thAya tyAre meLaveluM jJAna ane kADhelAM anumAne keTale buddhine sUvADI ja devI hoya te te ApaNe viveka ane darajaje sAcAM che enI khAtrI karI levA mATe, tema ja rahasyane sAdhanAne AgaLa na ja laI jaI zakIe. nirIkSaNa, parIkSaNa, ukela ANavAnI draSTie vadhu hakIkate jANavAnI jarUra hoya tyAre, prayoga ane navaracanA dvArA camatkAranuM kSetra ochuM karatAM te mATe jAtajAtanA prayoge kare che. ane AvI nirIkSaNa-parIkSaNa javuM ane gUDha gaNAtI badhI zakitao buddhinAM kSetramAM AvI prayoganI pravRtti calAvatI vakhate mANasa je anumAna bAMdhe che zake eTalo sudhI buddhinA sarva prakAranA ejAre tIkSaNa karavA, te anumAne kADhavAmAM bhUla te nathI thatI? evI zaMkA uThAvIne ene mATe prayogazALAo sthApavI ane prayogavIrenI jamAta anumAna kADhavAnI kaLAne kuzaLa ane vizuddha kare che. buddhivAdamAM vadhAravI e AjanuM yugakArya che. A badhuM AvI jAya che. bhautika vidyAo abhuta rIte AgaLa vadhatI jAya che, buddhivAdI koI kALe kahetA nathI ke, zodhakhoLa karavAnA ane emanuM kSetra vadhatuM jAya che, emanA ojAro vadhu ne vadhu sUkSma anumAne kADhavAnA-karavAnA mArA bhautika ke bauddhika ojAro pUre pUrA thatA jAya che ane emanA e prakhara Agrahane vaza thaI prakRtidevI samartha che, emAM sudhArAne avakAza nathI. buddhivAdI ema paNa pitAnA rahasya emanI AgaLa khullAM karatI jAya che. have te dhIre dhIre kahI na zake ke, AjanA mArA buddhinA prayogomAM je bInA baMdha bhautika zAstro mAnasakSetramAM ane adhyAtma-kSetramAM paNa DokIyuM bese nahIM te bInAne ja huM InkAra karIza. vastu sthiti, ghaTanA, karavA lAgyA che. eve vakhate ApaNA tArkika buddhivAdIo jo bInA, tathya ke satyanA nirvivAda anubhavane InakAra karavAthI buddhi thoDIka carcA karIne besI jAya che evuM bauddhika jADaya ane bauddhika vAdI buddhine upAsaka maTe che. sAcI vastune ukela jo ApaNe Alasya kSamAne pAtra nathI, eTaluM te ApaNe jarUra kahIe. na ApI zakatA hoIe te ukela amane jIDayo nathI ema kahevAmAM prAmANikatA che. koIne eka ukela jaDe, bIjAne te samA- pazcimanA ke ahIMnA je loko, mANasa upara nahIM paNa dhAnakAraka na lAge ema bane, paNa e gauNa vastu che. pazuo upara jAtajAtanA prayoga kare che, temane ApaNe dhArmika jenA zabda para ApaNe pUrepUro vizvAsa rAkhI zakIe loko vADIe chIe, ApaNe kahIe chIe ke pazuone pakaDI emanA upara jabaradastI prayoga karavAne ApaNane naitika adhikAra evA mANasane nyAyazAstramAM paNa puruSa kahe che. nAthajI nathI. himata hoya te mANase svecchAe potAnA para prayoga evA eka AptapuruSa che. emaNe jevuM jANyuM hoya, mAnyuM hoya ke anubhavyuM hoya tevuM ja, kaze raMga caDhAvyA vinA, te kahevAnA. karI karAvI jue. emane pitAne satya uparAMta bIjo koI Agraha hoI na Ama ApaNe naitika bhUmikA upara ArUDha thaIne vAMdarA , zake eTaluM ApaNe nizcitapaNe mAnI zakIe. mANasamAtranI kUtarA ane sasalA uMdara para prayoga karanArane vakhoDIe chIe maryAdA emane vaLagelI hoI teo nirIkSaNamAM ke anumAna kADhavAmAM paNa emaNe meLavelA jJAnane athavA emaNe zodhI kADhelI davAone bhUla na ja karI zake ane anubhava-grahaNamAM paNa ekAMgI na ja upayoga jarUra karIe chIe. thaI zake ema ApaNAthI na kahevAya. | mArI khAtrI che ke, pazcimanA koI prayogavIrane zura caDhe cheka nAnapaNamAM, belagAmathI sAvaMtavADI jatAM, dAbelI te te nAthajIne pUchavA nahIM bese ke koI mANasane sarpa karaDAvIne makAme rAtre mArI mAne eka sara5 karo hato, ane eka mAMtrike ' tamArI pAse laI AvIe te enuM jhera utArI Apaze ?' jene enuM jhera utAryuM hatuM. te vakhate ceksa nirIkSaNa karavAnI ke anumAna ' phAMsInI sajA thaI che ane jene amuka divase nizcitapaNe para AvavAnI mArI uMmara na hatI. tyAra pachI koIe maMtrathI maravAnuM che ja evA koI mANasane sarakAra pAsethI jhera utAryAne dAkhale mArA dekhatAM banyo nathI. chatAM mArAM meLavI, ene jherI nAga karaDAvaze ane A badhI manamAM nAthajInI maMtrazakita vize zaMkA nathI. , bInAnI jANa karAvyA vagara e mANasane nAthajI pAse laI emanI e zakita buddhigamya karavA mATe nAthajI je dalIla Avaze. pachI bhale pele nAga mANasanA zarIramAM praveza karI te vApare che athavA upamAo yoje che tene huM mahattva Apato nathI. kema karaDaye enI vigata nAthajIne saMbhaLAve. eka vAra maMtrathI koI mANasane khAsa sApa karaDAvI, enuM jhera nAthajI kema utAre sApanuM jhera utaryAnA pratyakSa dAkhala joyA pachI e, e maMtravidyA che e jovAne koI prayoga karavA mAMge te nAthajI e AhvAna pAchaLa prayogavIranI dhagazathI paDaze. sApanA , jhera sAmene maMtra jeNe sahuthI prathama meLavyo teNe te AkhA svIkAravA taiyAra nathI e huM samajI zakuM chuM, paNa AjanA vijJAnane jIvananI sAdhanAne aMte e meLavyo haze. enI dhagaza ane pazcimanA evA hiMmatavALA prayoga karyA vinA sakha na vaLe e paNa ApaNe samajavuM ja joIe. maMtrazakitanA zAstranuM kSetra mAnasika che, ene vijJAnavIronI dhagaza jyAM sudhI ApaNe keLavIe nahIM tyAM bhAvanAtmaka ane AdhyAtmika paNa gaNI zakAya. enI potAnI maryAdAo sudhI ApaNe buddhivAda nivArya ja rahevAne, ane vahemI loko athavA " aTaLa niyama hoya to te mAnye ja chUTako, paNa mArA maMtravidyAnA sAmarthyanA dAkhalA AgaLa karI, vahemenI AkhI jevAne e kevaLa mAnIne saMtoSa nahIM thAya. huM te enAM kAraNe tiraskaraNIya suSTine bacAva karavAnA. paNa zeThuM ane e kAraNenI yathArthatA gaLe utare tyAre ja jaMpu, saMtenA bhakato ane zrAvako jema saMta thaI zakatA nathI tema ja ane je maMtrazakitathI mANasanA mUlyavAna prANa bacI zake te zakitano prayogavIra, vijJAnavAdI, buddhiparAyaNa, mAnavahitakartAnA kevaLa upayoga badhA dezanA vadhAremAM vadhAre lekone avazya maLI zake prazaMsako je buddhivAdI jamAtanI sadasyatA na meLavI evI goThavaNa karyA vagara mArAthI na ja rahevAvuM joIe. zrI zake te takarAra karavAnuM kAraNa nathI. bauddhika sustI yAjJika ke paramAnaMdabhAI jevA buddhivAdIo AjanI potAnI mAna (Intellectual Lethargy) game tyAM hA, akSamya che, sika taiyArIne jore dalIla kare ane potAne asaMtoSa jAhera karI virAma kAkA kAlelakara Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = II,TET: * T .:: ' : .. : * ET 1 : prabuddha jIvana tA. 1-12-62 pUNyavijayajI sAthenI mArI paricayakathA" _(prabuddha jIvana'nA gatAMkamAM tA. 2-11-1962 nA roja kapaDavaMja khAte tyAMnA jaina saMgha taraphathI javAmAM Avela munizrI pathavijayajInA sanmAna samAraMbhane ullekha karavAmAM Avela che. A sanmAna samAraMbhanA pramukhasthAnethI apAyelA pravacanamAM paMDita sukhalAla jIe munizrI pUNyavijayajI sAthenA pitAnA varSojUnA saMbaMdhanAM aneka smaraNa rajU karyA che tema ja jaina sAdhusaMsthAmAM Aja sudhI poSAtI AvelI adhyayanaparaMparAne kema jALavIjhAkhavI ane AjanA navadita vicArapravAho sAthe kevI rIte saMvAdI banAvavI e vize keTalIka upayogI tema ja vyavahArU sucana karyuM che, A mahattvapUrNa pravacanane aDadho bhAga nIce ApavAmAM Ave che ane bAkIno bhAga have pachInA aMkyAM pragaTa karavAmAM Avaze-taMtrI.) sanmAnya munimaMDaLa, zrI saMgha ane anya sajajano, lIdheluM. Ama pravartaka zrI kAMtivijayajIne maLavAnI AkAMkSA huM dhAruM chuM ke, atyAre ahIM upasthita badhA samajadAra sajajananAM 1914 mAM pragaTI. acAnaka 1915 nA prAraMbhamAM e vega lAdhyo. mana upara uttara sarahadanI ghaTanAthI jarA bhAre haze ja. mAruM huM emane pATaNamAM maLyuM, ane thoDI vAtacIta daramyAna ja mAro mana paNa e bhAra taLe ja che. chatAM Aje viddharvarya munizrI pahelane nizcaya gaLI gayo. meM emanA kathanane AvakAryuM ane pUNyavijayajInI 68mI janmatithinA utsava prasaMge, emanA ja pATaNamAM muni zrI puNyavijayajIne zIkhavavAnI dRSTie javAnI hA janmasthAnamAM maLavAne je mArA jevAne virala yoga lAdhyo che, pADI. lagabhaga be varSa te ame satata sAthe rahyA. pATaNa ane tene ullAsa pelA bhArane kAMIka haLave paNa karI rahela che. vaDodarA maLI e be varSa vItyAM. eTalA gALA daramyAna mahArAjazrI mahArAjazrI sAthenI mArI paricayakathA 48 varSo jeTalI puNyavijayajInA svabhAvanI mArA mana upara je chApa paDI te chApa Aja sudhImAM uttarottara vadhAre ne vadhAre spaSTa thatI gaI, ane lAMbI che. ATalA lAMbA kALamAM paNa amAro saMbaMdha satata sacavAI sAcI paNa TharatI gaI. te chApano sAra e che ke, temanA mAnasika rahyo che, ane te saMbaMdha mAtra bAhya milana pUrata nahIM, paNa eka baMdhAraNa ke sahaja saMskAramAM je keTalAMka virala tattvo che te temanI bIjAnA AtmAne sparzavA jeTalo AMtarika paNa rahyo che. mahattAno pAyo che. tethI Ajane prasaMge kahevuM hoya to ghaNuM kahI ane lakhI A saMskAramAM emanI nikhAlasavRtti eTale ke pote hoya zakAya tema che. tema ja e vastu chetAone eka taraphathI AhalAda tevA dekhAvAnI ane anyathA nahIM bolavAnI vRtti e eka che. ApanArI ane bIjI bAjuthI preraNA ApanArI paNa che. chatAM AcArya haribhadra dharmanA mULa pAyA lekhe je nirdabhatA kahI che te atyAre te saMkSepamAM ja kahevuM yogya lekhAya. nirdabhatA mahArAjazrImAM meM satata joI che. emane bIjo, dhyAna jayAre huM saMkSepa' zabda vAparuM chuM tyAre mukhya vastunA hArdane kheMce evo saMskAra ajAtazatrutAne che. paMtha, gaNa, gaccha AdinA saMkSepa nahIM; eTale atyAre e mukhya vastunA hArdane traNa bhAgamAM vivAdo ke athaDAmaNIo emane sparza karatAM hoya ema meM joyuM vaheMcI yathAsaMbhava TUMkamAM kahevAne IrAdo che. nathI; uchuM e te anekavAra joyuM che ke, virodhI thaI beThelA pahelo bhAga emanA mAnasika ghaDatara yA janmasiddha saMskAra gRhastha ke sAdhuonI samakSa paNa teo potAnuM samatva sAcavI samRddhine lagatA che. bIjo bhAga emanA vidyApravRttinAM judA temane yathAyogya mAna ApatA AvyA che. game te gaccha ke gaNanA judAM pAsAnA vikAsane lagata che. ane trIjo bhAga hajAra varSanI sAdhuo paNa emanI sAthe taddana AtmIyatAthI rahetA meM joyA bhAratIya saMskArasamRddhinI rakSAmAM emaNe ApelA phALAne lagata che. che ane emanI udAratA anekamukhI che. A saguNA emane che. janmasiddha saMskArasamRddhi haMmezA prasannavadana rAkhe che. ' meM amuka anubhava thayA pachI 1913 mAM nakakI karyuM ke mAre vidyApravRttinA judA judA pAsA have pachI sAdhu - sAdhvIone sAme cAlI bhaNAvavA jevuM nahI. mahArAjazrIe mArI pAse zIkhavAnuM zarU karyuM te pahelAM A nizcaya pAchaLa mArI dRSTi eTalI ja hatI ke temane yathAzakita teoe saMskRta - prAkRta bhASAno paricaya ThIka ThIka karI lIdhela. bhaNAvavA e ISTa che, paNa te mArI zarate. emanI zarate bhaNAvavA mAM meM te sAhitya ane alaMkArazAstrathI zarUAta karelI, paNa emanI javAmAM mane vicArasvAtaMtrya temaja asAMpradAyika daSTimAM kAMIka vizeSatA meM e joI ke teo tilakamaMjarI ke kAvyAnuzAsana ke kSati pahoMcatI jaNAI. eTale ja e nizcayamAM e paNa umerI dIdhuM bIjAM je kAMI zIkhatA hoya tyAre sAthe ja te te graMthane lagatI ke je sAdhu ke sAdhvI sAce ja jijJAsAnI dRSTie, huM houM tyAM Ave kAgaLa ke tADapatranI pratio rAkhatA ane noMdhavAnuM hoya te to bIjAM kAma gauNa karIne paNa emane avazya zIkhavavuM. A noMdhatA jatA. mane te vakhate ghaNI vAra manamAM thatuM ke A adhyananA nizcaya pachI huM mArI Dhabe eka khUNe rahI kAma karatA hatA. daramyAna satata pravAhamAM vacce AvI pratio meLavatAM javAnI khalela 1914 nA unALAmAM AgrAthI muMbaI javAnuM banyuM. prasiddha pahoMcADe tevI mAthAkUTa zA mATe karatA haze? paNa huM kAMI kahetA jarmana 'DaeNlara De. harmana yAkobI bhAratamAMthI vidAya laI rahyA nahIM, ane adhIra paNa thatA nahIM. thoDA ja divase mAM mane samahatA. emaNe e vidAya samAraMbhamAM eka vAta kahI, je tarapha jAyuM ke, e prakriyA bahu mahatvanI che, ane A vArase emane mAruM savizeSa dhyAna gayuM. temaNe kahyuM: huM aneka jaina munione emanA svargavAsI guru munizrI caturavijayajI taraphathI maLela che, maLyo, paNa pATaNamAM pravartaka zrI kAMtivijayajIthI huM khAsa prabhAvita jemane ame badhAM gurujI' kahetA. thayo chuM. emanA A sAragarbhita TuMthane mArAmAM eka smaraNa tAjuM gurUjI pote vAMcatA hoya ke bIjAne vaMcAvatA hoya, tyAre te karyuM. kAzInA abhyAsakALa daramyAna 1905 nI AsapAsa mArA te viSayanA prAcIna - arvAcIna hastalikhita ke mudrita graMthone temanI nyAyazAstranA eka dAkSiNAvyA adhyApaka zrI aMbAda zAstrIjIe pAse Dhagalo paDayo hoya. evAthI pAThabheda livyaMtara ane bIjI mane kaheluM ke, sukhalAla tame jayAre gujarAtamAM jAo tyAre eka aneka mahattvanI hakIkate teo nAMdhatA jAya. A vAraso mahAkAMtivijayajI nAmanA sAdhu che temane jarUra maLajo. vadhumAM zAstrIjIe rAjazrIne paNa maLyo hato. eno vikAsa emaNe keTalI dizAmAM ema paNa kahyuM ke, huM gujarAta ane saurASTramAM ghaNe sthaLe rahyo chuM ane keTalI rIte karyo e ja mAre atre saMkSepamAM jaNAvavuM che. ane meM aneka padavIdhArI munione paNa. bhaNAvyA che, paraMtu bhaNatAM javuM, ane te te viSayanI pothIo meLavatA javuM, e kAMtivijayajI muni sauthI nirALA. emaNe maruM manA harI e bevaDA kAmathI temanI dRSTi aneka rIte khUlI. prAcIna pothIo Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 1-12-62 vAMce eTale judA judA vaLAMkanI lipionA abhyAsa vadhe. emanA e abhyAsa Aje te eTalA badhA paripakava thayelA che ke koI paNa hastalikhita pratinI aTapaTI lipi mATe amArA jevA jijJAsuo emanA Azraya zodhe che. A lipijJAne temane jAte nakala karavAnI pravRtti tarapha preryA. nevArI ane zAradA jevI lipionA aneka prAcIna graMtha jaina bhaMDAromAM maLI Ave che. A graMtho upara kAma karavuM hoya tyAre mahArAjazrInA Teko ghaNA ja kiMmatI nIvaDe che. vastupALanA eka vaMzaje bauddha 'hatubiMdu' nAmaka tarkagraMthanI nakala karelI. e tADapatrIya pustakanI lipi amArAthI ThIka ThIka vAMcI na zakAI. paNa mahArAjazrIe temanA khAsa viSaya na hovA chatAM, e ati prAcIna graMthane vAMcI, potAne hAMthe suMdara akSaromAM nakala karI mane ApI, jene AdhAre e graMtha gAyakavADa orienTala sirIjamAM chapAyA che; ane mahArAjazrInI e hastanala emanA smAraka rUpe gujarAta vidyApIThanA saMgrahamAM Aje vidyamAna che. prabuddha jIvana pustaka saMpAdaka mATe eka prazna presakopInA che. e kopI jo sArI ane tadna zuddha hoya to presane ane saMpAdakane mUMjhavaNa ochI, ane zuddhi vadhAre sacavAya. A bAbatamAM ApaNA dezanA saMpAdakonuM gADuM ragaziyuM cAlatuM. mahArAjazrIne jijJAsA thaI ane temaNe pro. yAkobI pAsethI temane hAthe karelI eka presakopI jovA khAtara maMgAvI. ane te pachI emaNe te anubhavanA lAbha laI e dizAmAM AgaLa vikAsa karyo. tADapatra ane kAgaLanI pothIo vAMcatAM ane tenuM saMpAdana karatAM aneka viSayonuM aitihAsika ane tulanAtmaka jJAna vadhe che mahArAjazrIe A dizAmAM jevI tevI pragati nathI sAdhI. pothI Ave eTale te zenA para lakhAI che, tADapatra, bhAjapatra, hAthIdAMta kAgaLa ke kApaDa upara? - ItyAdi jANavuM paDe che. tenI lipi, tena lekhanakALa, tenA raciyatA, ane lakhanArA, lakhavAmAM madada karanArA gRhastha strI ke purUSA, lakhavAnuM ane saMgrahanuM sthAna, tenI zyAhI ane rIta ItyAdi paNa jANavuM paDeche. te uparAMta te graMthanI bhASA ane enA viSayano UMDo abhyAsa karavA paDe che. A badhuM karavA jatAM eka graMthanA saMpAdanamAM sAcA saMpAdaka aneka viSayanA jJAtA banI jAya che. mahArAjazrIe prAkRtamAM, saMskRtamAM, jUnI gujarAtImAM lakhAyela aneka graMthonuM saMpAdana karyuM che, eTale A badhI bAbatamAM vizeSajJa banI gayA che. emaNe svataMtrapaNe ane peAtAnA gurujI sAthe maLIne nAnAmeTA graMthAnuM je saMpAdana karyuM che, ane je rIte karyuM che, te temanI vizeSajJatAno purAvA che. emaNe jayAre bRhat kalpa bhASyanA cha bhAganuM tema ja aMgavijjA jevA prAkRta graMthanuM saMpAdana karyuM tyAre e saMpAdananI pariziSTa tema ja prastAvanAgata vizeSatAo joI vidrAnonuM dhyAna emanA tarapha vizeSa AkArSAyuM. ane A ja AkarSaNe temane gujarAta sAhitya pariSadanA I. sa. 1959 mAM amadAvAdamAM maLela 20 mA adhivezananA ItihAsa vibhAganA adhyakSa tarIkenuM tema ja akhila bhAratIya prAcyavidyA pariSadanA kAzmIramAM 1961nI sAlamAM maLela adhivezanamAM prAkRta ane jaina vibhAganA pramukha tarIkenuM sthAna apAvyuM. emanA 'bhAratIya jaina zrAmaNa saMskRti ane lekhanakaLA' nAme lakhAyelA lekha tema ja kAzmIra adhivezananA prAkRta ane jaina vibhAganA pramukha tarIkenuM emanuM vaktavya e emanI A dizAnI siddhinA eka sUcakamAtra staMbha che. A pravRttine pariNAme ja emane prAcIna citrakaLAnA mUlyAMkananI zakita paNa lAdhI che. saMskArasamuddhinI rakSAmAM phALo ane udAratA pravartaka zrI kAMtivijayajIe pATaNa jevAM jJAnabhaMDArothI samRddha sthAnAmAM AkhI jiMdagI vitAvI ane e baMdha jevA bhaMDArone 153 khullA karAvyA; enI badhI ja virala prationI nakalA karAvI; e dnArA navA lahiyAo paNa taiyAra karyAM. gurUjI A pravRttimAM sAthe hatA. emaNe eka pagaluM AgaLa bharyuM. je je bhaMDAro avAvaru paDayA hoya, jenAM veTane ke paTArA peTIo nakAmAM thayAM hoya, ane je makAna bhaMDAranI rakSA kare tevAM na hoya te badhAMnuM saMskaraNa * emaNe karyuM ane karAvyuM. A sAthe temaNe aneka saMsthAo mAraphata nAnA - moTAM graMthanuM saMpAdana paNa zarU karyuM. A dAdAguru ane gurujInI pravRttinA sAkSI mahArAjazrI puNyavijayajI. te vakhate uMmara nAnI, zikSaNa prAthamika ane anubhava to nahIM ja, chatAM emaNe e kAmamAM UMDo rasa lIdho ane krame krame jANe e ja kAmane varyA hoya e rIte teo AgaLa vadhyA. koI pUche ke munizrI puNyavijayajInA hAthe keTalA bhaMDArA vyavasthita thayA che, keTalAnI yAdIo taiyAra thaI che, keTalA bhaMDAro mATe makAno kabATa ane veTana AdinI vyavasthA thaI che ane emaNe keTalAM pustakonI nakalA - karI - karAvI che, temaja keTalAM apUrva kahI zakAya evAM pustako meLavyAM che ane tadRna nAzanA mukhamAM paDelA ke nadIdariyAne zaraNe jatAM pustakone jIvita rAkhyAM che, to Ano javAba ati TUMkamAM paNa A che ke, emaNe pATaNanA aneka bhaMDArone Adhunika daSTie upayogI thAya evuM svarUpa ApyuM che. lIMbaDI, bhAvanagara, jAmanagara pAlItANA, amadAvAda, vaDodarA, sUrata, khaMbhAta, jesalamera bikAnera Adi aneka prasiddha sthAnanA prasiddha- aprasiddha bhaMDArono kAyAkalpa karyo che. aneka bhaMDAronI yAdIo taiyAra karI che, ane chapAvI paNa che. A badhuM kAma karavAmAM emane Aja lagIne utsAha jevA ne tevA che. A utsAha ane temanI jAgRtine kAraNe temanI AsapAsa eka nAnakaDuM paNa sAruM' evuM sahAyaka maMDaLa paNa racAyuM che. emanI vidyAvikAsanI pravRtti ane bhaMDAroddhAranI pravRttine kAraNe emanA tarapha deza videzanA aneka prakhyAta vidvAnonuM ane saMzodhakonuM dhyAna gayuM che ane mahArAjazrInI je udAratAno me pahelAM nirdeza karyo che te udAratAe temane meTAmeTA vidvAnonA dilamAM mAnabharyuM sthAna apAvyuM che. ekavAra DaoN. vAsudevazaraNajIe amadAvAdamAM kaheluM ke, huM munizrIne jANatA ya na hato ane meM amuka pAthI maMgAvI tA emaNe tarata mokalI ApI. A anubhava mAtra DaoN. agravAlajInA ja nathI, paNa vidyA ane saMzodhananA kSetramAM kAma karanAra badhAyane che. gujarAta vidyApIThamAM hatA tyAre ane hiMdu yunivarsiTImAM hatA tyAre ya mAre aneka graMthAnA saMpAdana vakhate mahArAjazrI dvArA anekavidha pratio maMgAvavAnA prasaMga AvatA; eTaluM ja nahIM paNa, te badhI prationI meLavaNI karavAno prasaMga paNa Avato, tyAre ya mahArAjazrI te te pratio ni:saMkoca mokale ane teo jyAM hoya tyAM huM mArA sAthIo sAthe jAuM eTale teo bIjuM kAma cheADI prationI meLavaNI jevA vaitarAnA kAmamAM paNa joDaya. A emanI udAratAnA eka namUne. Agamika sAhityanA niSNAta mahArAjazrI koI moTA dArzanika ke Adhunika vidyAonA niSNAta bhale na hoya, paNa teo je viSayanA niSNAta che, te viSaya * aneka daSTie mahatvanA che. A viSaya eTale jaina Agamika sAhitya, Agamika sAhityamAM mAtra jaina mULa AgamAnA ja samAsa nathI thato, paNa emAM e Agamo upara uttarakALamAM prAkRta - saMskRtamAM racAyela samagra vyAkhyAone paNa samAsa thAya che. A viSayamAM teozrI niSNAta che ema kahuM chuM tyAre tenA artha Adhunika daSTie ghaNA vizALa che. AgamA ane paMcAgI jANanAra jaina paraMparAmAM Itara munio paNa che, ane teo kuzaLa paNa che, chatAM mahArAjazrInI Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 tA. 1-12-62 te karaze. meM temane pATha, paNa che. sthAna che; bhUtakALa vizeSatA te sAhityane lagatA ItihAsanA jJAnamAM rahelI che. mAtra ja sthira rahe; ame vArSika amuka hajAra rUpiyAne niyata kharca prAcIna. mAnyatAne anusarIne teo Agama - sAhitya ke tenA " karI zakAya evI geThavaNa karIzuM, eTale saMzodhanapravRtti cAlyA prazna viSe vicAra nathI karatA, paNa teonI daSTi prApya thatI karaze. meM temane kahyuM ke, mahArAjazrI tyAM rahetAM hoya to huM aitihAsika sAmagrIne AdhAre ghaDAyelI che. AthI teonA aiti- pite temane nA na pADuM, paNa huM tyAM rahevAnI salAha hAsika nirNayo vidrAnemAM Adara pAmatA jAya che. ane mArA thakI te na ja ApuM. pATaNa aitihAsika sthAna che; bhUtakALanI A . sAhityane, lekhanakALa zarU thayo tyArathI mAMDI . jaina gauravagAthAnA pratIka samuM che; paNa atyAre je jAtanA AjasudhImAM tenI je saikAvAra likhita pratio jJAnanI ane je kakSAnA vidvAne nA sahavAsanI jarUriyAta che, te maLI che tenuM vikAsacitra emanI najara sAme taratuM hoya tema dhyAnamAM laIe to te mATe gujarAtamAM be sthAne gaNAvI zakAya lAge che. koI emane amuka graMtha ke tenI prati viSe pUche to enA eka vaDodarA. ane bIjuM amadAvAda. mahArAjazrI AvAM sthAnamAM uttaramAM emanA mukhethI aneka bhaMDAromAM maLI AvatI ane tAra- : Ave, rahe ane kAma kare to temanI pravRttine lAbha aneka lokone tamya dharAvatI prartionI vaMzAvaLI sAMbhaLavA maLe! saMzodhaka vidrA- ' maLe, ane temane je jANavAnI jarUra che, je samAgamanI jarUra che, nene mATe te A eka vahetA jJAnane jharo ja kahevAya. te badhuM AvAM sthAnamAM ja sulabha che, huM. mahArAjazrIne anekavAra AvI emanI zakita joI ene lAbha sArvajanika rIte meLavavAnI daSTie prAkata TesTa sesAyaTInI sthApanA thaI. e sosAya kaheto ke, ekavAra prayAga khAtara paNa vaDodarA ane amadAvAdamAM rahI jue te tyAMnA vAtAvaraNane ane uccakakSAnA vividha *TInA saMrakSakapadanuM sthAna pahelethI ja mAjI rASTrapati DaoN. rAjendra viSayonA vidvAnene khyAla Avaze. emaNe e sAhasa kheDayuMprasAdajIe svIkAryuM. ane atyAre paNa teo e sosAyaTI dvArA vaDodarAmAM rahyA; amadAvAda AvyA. banne sthAnenA vizvavidyAthatA kAmamAM pUrate rasa le che. DaeN. rAdhAkumuda mukharjI, DaeN. vAsu layanA vAtAvaraNathI ane tyAM kAma karatAM prAdhyApakonA paricayathI devazaraNa agravAla ane bhAratane mAjI nANAmaMtrI zrI citAmaNa temanI draSTimAM ghaNA phera paDele mane bhAse che. AthI ja jyAre rAva dezamukha vagere sosAyaTInA kAmamAM saMkalita che ane bhAratanA amadAvAdamAM 1953 mAM akhila bhAratIya prAgya vidyA pariSadanuM judA judA rAjaye A sosAyaTInA kAryamAM Arthika sahakAra adhivezana bharAyuM tyAre mahArAjazrIne dezavidezanA aneka prakhyAta paNa ApatA rahyA che. A sosAyaTI dvArA thatA saMzodhano - saMpAdane judA judA vidrAne dvArA thAya che, chatAM vidvAnone maLavAne yoga lALe, ane e vidrAne bIjI rIte enA mahArAjazrIne pratyakSa paricaya bhAgye ja sAdhI zakata te paricaya - kendrasthAne saunI dRSTimAM mahArAjazrI puNyavijayaMjI che. - amadAvAdamAM emane anAyAse lAdhyo. AthI vidyA paraMparAne je ' virala graMthasaMgraha ane anAsakita moTo lAbha thaze tenuM eka draSTAMta te vakhate amadAvAdanA TAuna* saMzodhana-saMpAdana ane bhaMDAreddhAranI lAMbI kArakirdI dara haiolamAM goThavAyelAM viziSTa pradarzana hatuM. e pradarzanamAM eTalI myAna emaNe aneka viSayonA aneka graMthone saMgraha paNa karyo. badhI vividha jJAna-sAhityasAmagrI rajU thayelI, ane te evI rIte A saMgraha aneka daSTie virala kahI zakAya tevuM che. temAM tADapatra goThavAyelI ke, te vakhate vidrAne-avidrAne badhAne ja mATe eka , ane kAgaLanI hajAro pratio to che ja, paNa enI eka vizeSatA AkarSaka meLa banI gayela. A pradarzana goThavatI vakhate mahAe che ke, anyatra durlabha hoya tevA namunAkhonI pratio je vadhAre rAjazrI ane temanA sahAyaka vartule je kAmagIrI bajAvelI tene pramANamAM saMgrahAyelI che. A likhita sAmagrImAM mAtra jaina graMthe ja huM sAkSI chuM. eka mahinA lagI rAta ane divasa temaNe ujAgarA nathI, paNa emAM bITsa, vaidika, paurANika Adi paraMparAonuM puSkaLa karelA. sAhitya paNa che ane te paNa vizeSa prAcIna ane vizeSa zuddhivALuM'.. A pradarzananI chApa lokamAnasa upara eTalI UMDI beThI ke emanA saMgrahita pustakonuM viSayavaividhya paNa jevuM tevuM nathI. emAM tyArabAda have jyAre koI dharma ke vidyAsamAraMbha yojAya che tyAre darekane AvuM pradarzana geThavavAnI lAlaca thaI Ave che. ane jayotiSa haze to vaidaka paNa haze; sAmudrika haze to kAmajJAna ane zakunazAca paNa haze; kAvya, nATaka, alaMkAra haze to pazu AvAM pradarzana goThavavA Icche temane mahArAjazrIe saMcita sAmagrI pakSInA lakSaNagraMthe paNa haze. emaNe potAnA vihAra daramyAna tarapha mITa mAMDavI paDe che. 5DavaMjamAM goThavAyeluM pradarzana paNa je sArAmAM sAruM maLyuM te badhuM saMgrahita chuM. ane A e ja paraMparAne phaNage che ema kahI zakAya. uparAMta emaNe mudrita pustakone paNa eka vizALa saMgraha karyo. lA. da. vidyAmaMdira eka jJAnaprathA e saMgraha paNa samagra bhAratIya vADamayane sparza kare tevA vividha che. mahArAjazrI amadAvAdamAM AvI potAnI rojanI pravRtti A emanI jJAnamuDI, paNa emAM emanuM anAsakatapaNu eTaluM badhuM to kye ja jatA. acAnaka jesalameranA bhaMDAronuM kAma temane bhAge ke koI ene upayoga karavA Iche tyAre saMgrahanAM badhAM bAraNAM AvyuM. tyAMnI kAmagIrI bajAvI teo pAchA amadAvAdamAM ja padhAryA; khullAM; eTaluM ja nahIM paNa, dezavidezanA vidrAne maMgAve tyAre ane amadAvAdamAM eka navI saMsthAne janma thayo. A saMsthA teozrI maMgAvanArane mAthe kharca na paDe evI kunehathI te sAmagrI eTale lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira. tene mekalAve. emanI A udAratAne lIdhe ja vidrAne emanI AnAM bIja to kasturabhAInA manamAM ropAyelAM, paNa te sAkAra pAsethI kAMI paNa maMgAvavAmAM saMkoca anubhavatA nathI. mahArAjazrInA thayA emanA mitra ane paricita vidrAnI madadathI. AmAM saMgrahanI eka noMdhapAtra bIjI vizeSatA anekavidha sacitra pothI mahArAjazrI pUNyavijayajInI , udAratAne hisse khAsa mahattvane emAM temaja bIjI aitihAsika kahI zakAya evI sAmagrInA gaNAya. emaNe atyAra lagImAM je mUlyavAna jJAnasaMgraha kare te saMcayamAM paNa che. jude jude sthaLe sacavAyela hatA. e badho saMgraha emaNe ukata vizeSa vikAsa vidyAmaMdiramAM mUkI saunA upayoga mATenAM badhAM dvArA nirmamapaNe mahArAjazrIne vadhAre vAsa pATaNamAM raheto. emanA dAdAguru. khullAM karI dIdhAM; ane bIjA je koI saMgraha ke bhaMDAra dharAvanAra hoya te badhAne mATe eka rAjamArga taiyAra karyo. A rAjamArga ane gurujI tyAM hatA. bhaMDAre tyAM aneka hatA. e badhAM kAraNe eTale saMgrahanI ane bhaMDAranI vaiyakitaka mAlikI choDI enI emanAM ghaNAM comAsA pATaNamAM thayelAM. pATaNane amuka dhanavAna vadhAremAM vadhAre sArasaMbhALa laI zakAya ane duniyAnA bIjA ane vidyArasika varga temanI pravRttimAM vadhAre rasa lete. tethI saMgrahone je rIte chUTathI upayoga karI zakAya che te rIte khAvA te lokonuM valaNa evuM hatuM ke, mahArAjazrI pATaNamAM ja haMmezA sthAnamAM rakhAyelAM saMgrahone paNa chUTathI upayoga karI zakAya evI rahe, ane zrI hemacaMdrAcArya jJAnamaMdirane kendramAM rAkhI kheDavI vyavasthA. have to A maMdiramAM bIjA paNa keTalAMka nAnA moTAM saMgraho hoya teTalI badhI pravRtti kheDe. tAjetaramAM svargavAsI banelA AvyA che, ane koI paNa deza ke videzanA vidvAnane mATe prAcIna bhAratanI saMskRtinA adhyayana ke lekhana mATenI eka jJAnaprAsanI pATaNanA jANItA saMda gRhastha zrI maNilAla mohanalAla jhaverIe garaja sAre e rIte ene vikAsa thaI rahyo che. mane anekavAra kaheluM ke tame mahArAjazrIne kaho ke teo pATaNamAM apUrNa paMDita sukhalAlajI THI mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka sa dha; mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajI sTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAna: dhI sTeTsa pIpala presa, koTa, muMbaI. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REGD. No. B-4266 vArSika lavAjama rUA. 4 'pramuddha jaina 'nuM navasaMskaraNa varSa 24 aMka 16 prabuddha jIvana huM, vighna ra6, zAla, mitra OMnA thAya kriyA muta AphrikA mATaeN ziliMga 8 chUTaka nakala: 20 nayA paisA taMtrI: paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA. sarvodaya saMmelananI phalazruti (veDachI khAte tAjetaramAM bharAyela sarvodaya saMmelane anumata karela nivedana prabuddha jIvananA gatAMkamAM prasiddha karavAmAM AvyuM che. A saMmelanamAM eka koAtA tarIke bhAga levAnuM sadbhAgya mane prApta thayuM hatuM ane upara jaNAvela nivedana aMge thayelAM pravacana sAMbhaLavAnI taka mane sAMpaDI hatI. e nivedana ane pravacana aMge mArA citta upara paDelA pratyAghAtA zabdabaddha karIne gatAMkamAM ja mAre pragaTa karavA joItA hatA, paNa saMmelana pUruM thayA bAda eka divasa bAraDolI gayo ane pachI gheADA divasa amadAvAda rahyo te daramiyAna cittane ekAgra karIne lakhavAno avakAza maLyA nahi. pariNAme ene lagatI AlocanA taiyAra karavAmAM tema ja pragaTa karavAmAM eka pakhavADiyuM moDuM thayuM che. --paramAnaMda) ApaNe sarvodaya saMmelane maMjUra karelA nivedananA prathama vicAra karIe. ema jaNAvavAmAM Ave che ke prastuta nivedananA ghaNAkharA bhAga saMmelana maLatAM pahelAM zrI jayaprakAzajI, siddharAjajI, pUrNacaMdrajI, dAdA dharmAdhikArI, nArAyaNa desAI vagere AgevAna kAryakartAoe pU. vinobAjI jyAM vicaratA hatA tyAM temanI hAjarImAM ane temanA mArgadarzana anusAra taiyAra karyA hatA. alabatta, sarva sevA saMghanA kAryakaronI saMmelana pahelAM bharAyelI beThakomAM thayelI lAMbI carcAnA pariNAme A nivedanamAM ahitIM jyAM tyAM sAmAnya pheraphAro karavAmAM AvyA haze. ema chatAM A nive dana vinAbAjInA mAnasa ane valaNane moTA bhAge vyakata kare che ema mAnavAmAM ApaNe bhUla karatA nathI ema ApaNe vinAsaMkoca kahI zakIe.. A nivedana daza muddAomAM athavA to daza pArIgrAphamAM vaheMcAyaluM che. temAMnA zarUAtanA keTalAka bhAga jANe ke koI kanvekarsanI maMDaLI athavA to bhArata bahAranA sarvodaya vicArakonuM koI eka maMDaLa cIna ane bhAratane uddezIne kahetuM hoya evA bhAvanA anubhava karAve che. dA. ta. A nivedananA pahelA pArIgrApha ja ApaNe vicArIe. zrI muMbai temAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke-- cIna--bhArata saMghaSaeN duniyAnI AgaLa eka gaMbhIra samasyA pedA karI che. vizvazAMti ane 'jaya jagata'nI bhAvanAmAM vizvAsa dharAvatI vyakita mATe te A paristhiti eka kasATInI ja che. ame mAnIe chIe ke, A saMgharSa bhArata upara cIna dvArA lAdavAmAM Avyo che, kAraNa ke, bhArata haMmezAM zAMtimaya ane kAnUnI upAyo vaDe potAnA sImA-vivAdono ukela lAvavA mATe prayatna karI rahyuM hatuM. jyAre eka pakSa zAMtimaya ane kAnUnI upAyo vaDe samasyAnA ukela lAvavAne taiyAra hoya tyAre bIjo pakSa zasraprayAga dvArA vivAdano ukela lAvavAnA prayatna kare e spaSTa AkramaNa ja kahevAya. A kAraNe bhArata pratye amArI pUrNa sahAnubhUti che. ame AzA rAkhIe chIe ke, AjanI saMkaTakAlIna paristhitimAM paNa bhArata potAnI nivai ravRtti kAyama rAkhaze, kAraNa ke, vairathI vauranuM kadi paNa prazamana thatuM nathI." A badhA vAkyono ane te pachI AvatA keTalAka vidhAnonA Tone - bhAva - Patronising - murabbIvaTa dAkhavato hAya UMce . Asane beThelA lokottara puruSonuM koI eka jUtha nIcenA mAnavIsamudAyane uddezIne bAlatuM hoya evA kAMIka lAge che. emAM paNa "A kAraNe bhArata pratye amArI pUrNa sahAnubhUti che." A zabdo AjanA AtaMkagrasta bhAratane khUba khUMce tevA che. kuTuMba upara aNadhArI mATI Aphata Ave tyAre bAjue rahetA koI paDozI te kuTuMba pratye sahAnubhUti dAkhave te samajI zakAya tevuM che, paNa kuTuMbamAMnI koI eka vyakita AvA TANe AvI paribhASA vApare to ApaNane Azcarya thayA vinA na rahe. te te anya kuTuMbIenA AMsumAM AMsu mIlAve ane UMDA saMvedanapUrvakanI AtmI yatA dAkhave. uparanI paribhASA AtmIyatAnI lAgatI nathI. vaLI AnA saMdarbhamAM 'jaya jagata'nI bhAvanAnA niveda nanA uparanA bhAgamAM je ullekha karavAmAM AvyA che te 'jaya jagata 'nuM Slogan~~sAmudAyika pokAra----zuM ema sUcave che ke AvI udghASaNA karanAra mATe have A deza mAro che ane A deza anyanA che tevA koI bhedabhAva rahyo nathI? tene mana cIna ane bhArata banne sarakhAM che? durjana tema ja sajajana banne sarakhAM che? A carcAnA anusaMdhAnamAM 'jaya jagat ' nApAkAranA aucitya-anaucitya viSe manamAM svataMtra rIte prazna UbhA thAya che. jyAre koI ghaTakanA jaya peAkaravAmAM Ave che tyAre tevA koI samakakSAnA ghaTakonA saMdarbhamAM athavA to vadhAre vyApaka AnA ghaTakanA anusaMdhAnamAM ya pAkAravAmAM Ave che. jema ke 'jaya hiMda' ema ApaNe jyAre bAlIe chIe tyAre hinda e anya dezAnI apekSAe ApaNA potAnA deza che. ane tenA anya dezAnI apekSAe savizeSa jaya thAo, utkarSa thAo evA bhAva ApaNe vyakata karIe chIe. Ama hiMdane ApaNe alaga dezeAthI tAravIe chIe ane tene prAdhAnya ApIe chIe. 'ya jagat ' mAM jagatane anya koI vizALa vadhAre vyApaka samaSTithI tAravavApaNuM che ja nahi ane tethI ' jaya jagat ' e prakAranA pokArano koI artha ja nathI, sivAya ke 'jaya jagata'thI ApaNe ema sUcavavA mAgatA hoIe ke have A deza mAro ane A deza anyanA evA bhedabhAva ApaNA manamAM rahyo nathI. AvI rIte vicAranAra vyakita koIpaNa dezanI Aphata vakhate sahAnubhUti ja dAkhavI zake, AtmIyatA dAkhavI na ja zake. AvA bhAva prastuta nivedananA zarUAtanA vibhAgAmAMthI UThe che ane jeo ApaNAmAMnA che teo AvI kaTo - Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka prabuddha jIvana tA16-12-2 AvyuM cheki pratyakSa mukI kArya aMge mArga kaTInA vakhate AtmIyatA dAkhavavAnA badale sahAnubhUti dAkhave A pravRttione jo vicAra karavAmAM Avaze te temAMthI jainenA te tevI sahAnubhUti haMpha ApavAne badale judApaNAnI alaga- bhakSyAbhaDhya jevI athavA te vaiSNavonI marajAda jevI AbhaDacheTa paNAnI bhAvanAne prere che. ane AvI sahAnubhUti dAkhavanArA tame UbhI thaze ane sarvodayalakSI kAryakaro mATe pratikAranI dizAe te koNa e huMkAra ApaNI svatvalakSI buddhimAMthI UThe che. kartavyazUnyatA ja avazeSa raheze. A bAbata aMge kAkAsAheba - A nivedanamAM e bAbata nikhAlasapaNe svIkAravAmAM AvI kAlelakare sarvodaya saMmelananA adhivezanamAM e matalabanuM jaNAveluM che ke A samasyAnuM samAdhAna karavA mATe dezamAM Avazyaka ahiMsaka ke "prakRtie mane jevo ghaDayo che te huM pratipakSanA koI sainika zakita haju vikasita thaI nathI. vaLI dezanI rakSA mATe Aje sAme goLI calAvI nahi zakuM, paNa koI paNa bhAratIya sainikanA janatAmAM je tyAga tathA balidAnanI apUrva bhAvanA jAgI UThI. paTAmAM kAranu bharavAnuM kAma mane soMpavAmAM Avaze te te huM che tenuM anumodana paNa karavAmAM AvyuM che. Ano artha e thaye jarUra kazA paNa saMkoca vinA karIza." AvuM dhoraNa ahiMsAlakSI ke Aje ApaNI pAse sazastra sAmudAyika pratikAra sivAya bIjo vicAraNA dharAvatA ApaNa sarva koIe dhAraNa karavAnuM raheze ane koI vikalpa nathI. te A vAstavikatAne lakSamAM laIne A ja e rIte pratikArane lagatI aneka pravRttiomAM pUrA manathI sAtha bAbatanA saMdarbhamAM sazastra pratikAra karatA saMkhyAbaMdha yuvAna ane sahakAra ApavAnuM raheze. A bAbate tarapha dhyAna kheMcavAnuM sainikonAM je balidAna apAI rahyAM che temane A nivedanamAM bhAva- kAraNa e che ke sarva sevA saMghanA kAryakaromAM je carcA vicAraNA bharI aMjali ApavI joItI hatI. nivedanamAM rahelI A UNapa cAlI rahI hatI tene tema ja tyAra bAda sarvodaya saMmelanamAM je jarUra kheMce tevI che. pravacane thayAM hatAM temAMnA keTalAkano jhoka pratikArane mahattva ApaahiMsAniSTa vyakita mATe A nivedanamAM sUcavavAmAM vAne badale ahiMsAnA jhINavaTabharyA zAstrArthane vadhAre mahatva AvyuM che ke "ahiMsAmAM vizvAsa rAkhavAvALI vyakita Apato mAlUma paDayo hato ane tethI ja sadaya saMmelanamAM bolatAM suratavALA prajAsamAjavAdI AgevAna zrI IzvarabhAI desAIe athavA te zAMti-sainika pratyakSa yuddhamAM sAmela thaze nahi" A cetavaNI ApI hatI ke AjanI paristhitino vicAra karatAM karatAM maryAdA barAbara che, yathocita che. temanA kArya aMge mArgadarzana rakhene ApaNe ahiMsAnA prajJAvAdamAM lapasI na paDIe ane samaApavAmAM AvyuM che ke "rASTranI ekatA ane janatAnA yocita kartavyanA pakSathI vicalita banI na besIe. nItinuM...Morale -nuM saMrakSaNa e sauthI vadhAre mahatvanuM prastuta saMmelanamAM zAMtisainikanuM dezabharamAM jUtha jamAvakArya che. A mATe rASTranA Arthika tema ja sAmAjika AdhAra tathA vAnI bAbata upara khUba bhAra mukvAmAM Avyo hato ane A vyavahAramAM nyAya ane samatvanAM navAM mUlyonI sthApanA karIne jaya-jamAvaTanI javAbadArI zrI. nyaprakAza nArAyaNe lIdhI hatI. tene majabUta banAvavuM paDaze. AjanI paristhitimAM gAmaDe ane A zAMtisainikonI yAdImAM kAkAsAheba kAlelakare potAnuM gAmaDe sthapAyelI paMcAyata dvArA ApaNA saMrakSaNanA dhoraNa upara nAma sauthI paheluM ane saMmelananA pramukha zrI AryanAyakamajIe e draDha saMkalpa ra ghaTe ke jethI ApaNA gAmamAM koI bekAra bIjuM nAma noMdhAvyuM hatuM. zAMtisainikanI vAta ApaNe chellAM daza ke nirAzrita na rahe, bhUmihInone yathAsaMbhava bhUdAna karIne temane varSathI raTatA rahyA chIe ane ema chatAM e dizAe bahu ja grAmaparivAramAM sAmela karavAmAM Ave, koI prakAranI sAmAjika ochI-nagaNyavata pragati sAdhI zakAI che. AzA rAkhIe, AjanI tema ja Arthika jabaradastI na thAya, gAmanA jhaghaDA gAmamAM ja kaTokaTInI tIvratA A dizAe ApaNane vadhAre utkaTa, vadhAre pitAvI devAmAM Ave, dhArmika tathA anya laghumatIone surakSita sajAga, vadhAre kAryaparAyaNa banAvaze ane Aje jayAre yuddhabanAvavAmAM Ave, ane gAmanuM rakSaNa gAmanA leke pote kare. A paristhiti daramiyAna AkhA dezamAM sthaLe sthaLe zAMti jokhamAvAnI rIte zaheromAM paNa Arthika tema ja sAmAjika samatAnI draSTithI zakyatA vadhI rahI che tyAre dezabharanI jarUriyAtone pahoMcI vaLe evuM tyAMnI paristhiti anusAra Avazyaka evo kAryakrama vicAro tathA zAMtisainikone lagatuM vyavasthita taMtra vakhatasara UbhuM jaI jaze amalI banAvo ghaTe." A mArgadarzana atyanta mahatvanuM che ane ane te taMtra saMpUrNapaNe sakriya banIne bhArata sarakArane zAMtiA javAbadArI mAtra sarvodaya kAryakartAonI ja nahi paNa sazastra surakSAnI bAbatamAM nizcita banAvaze. pratikAra sAthe sIdhI rIte nahi joDAyelA sarva koI agresara bhArata sarvodaya saMmelananI AlocanA pUrI karatAM pahelAM eka "vAsIonI che. bAbatane ullekha karyA vinA huM rahI zakato nathI. pUjya ravizaMkara | sarva sevA saMdha ane tenA upakrame yojAtAM sarvodaya saMmelana mahArAja, jayaprakAzajI vagere aneka AgevAne sarvodaya kAryakarono ahiMsAne varelAM che ane tethI te je kAMI mArgadarzana Ape te khUba Agraha hovA chatAM pU. vinobAjI A saMmelanamAM upasthita ahiMsAnI vicAraNA sAthe saMvAdI hovuM joIe, AvI apekSA na thayA te na ja thayA. A bAbatanuM lagabhaga sau koInA dilamAM ane Agraha tenA agraNIone hoya te svAbhAvika che. Ama chatAM du:kha ane asaMtoSa hatA. A prasaMga upara temanA pratyakSa mArgaA apekSA ane Agraha jo ahiMsAnA zAstrArthamAM pariName ane darzananI khUba jarUra hatI. teo AvyA hota to temane paNa bhArata nAnI moTI badhI bAbatone ahiMsAnA trAjave toLI toLIne kartavyA- bharamAMthI AvelA aneka sarvodaya kAryakaro sAthenA sahacintanane kartavyane nirNaya karavAnI vRtti sevavAmAM Ave te AjanI kaTo- lAbha maLyo hota. temanuM mArgadarzana jeTaluM ApaNA mATe jarUrI kImAM bhArata sarakAre tema ja prajAgaNanA aneka jathoe sAthe hatuM teTaluM ja mitro ane sAthIo sAthenA sahacintananI temane maLIne AjanI bhISaNa javAbadArIone pahoMcI vaLavAnI je ' jarUra hatI. kamanasIbe padayAtrAnA A vaLagADathI, gAMdhIjI jeTaluM asAdhAraNa AvazyakatA UbhI thaI che temAM sarvodaya kAryakaro ugA temanA vize ApaNe sAnnidhya ane sAmipya anubhavatA nathI ane paDaze evI bhIti citta anubhave che. A mATe AjanI vAstavika- e rIte temanI upayogItAthI deza ghaNA moTA pramANamAM vaMcita tAne ApaNa sarvane pUro khyAla hovAnI jarUra che. cIne ApaNA rahe che. temanA mAnasane oLakhavAmAM-parakhavAmAM ApaNe asAmarthya deza upara sazastra humalo karyo che ane uttara sarahadane keTalAka pradeza anubhavIe chIe. Ane dezanuM huM eka kamanasIba lekhuM chuM. pitAne baje karyo che. bhArata sarakAre A humalAne sazastra pratikAra A saMmelana bInajarUrI hovAnuM keTalAka mitroe mAnyuM karyo che ane prajAne ghaNe moTo samudAya pUrA dilathI bhArata sara- che, lakhyuM che, mane ema nathI lAgatuM. mane UlaTuM ema lAge che ke kAranI sAthe che. A saMmelana samayasaranuM ane jarUrI hatuM. cIne bhArata upara yuddha- Aje mahatvane prazna saMgaThita pratikAra che. hiMsA-ahiMsA lakSI AkramaNa karIne aneka prasthApita mUlyane pharI vakhata ApapramANamAM gauNa sthAne che. alabatta, Ane artha e nathI ke Nane vicAra karatA karI mUkyA che. AmAMnuM eka mUlya ahiMsAne ahiMsAmAM vizvAsa dharAvanAre rASTranA sarva pratikAra prayatnomAM sAthe ja lagatuM che. cInanuM AkramaNa e ApaNI ahiMsAnI bhAvanAne ApavuM joIe. A mATe prastuta nivedanamAM jaNAvavAmAM AvyuM paDakAra che. Ave vakhate ahiMsAmAM vizvAsa dharAvatA loko ekaThA che te mujaba ahiMsAmAM vizvAsa rAkhavAvALI vyakita pratyakSa yuddhamAM thaIne vicAravinimaya na kare ane AjanA saMdarbhamAM ahiMsAne saMvAdI sAmela na ja thaI zake. paNa A uparAMta bhArata sarakAranI tema ja evo kAryakrama na vicAre to kayAre vicAre? A draSTie AvuM prajAsamudAyanI evI aneka pravRttio haze ke je pratyakSa yuddhanI eka milana jarUrI hatuM ane pariNAma jotAM mane lAge che ke, saMpUrNapaNe yA bIjI rIte pUraka haze. ahiMsAnI sukSma vicAraNAne vaza thaIne saphaLa thayuM hatuM. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-2 pra buddha jI vana 157 cIna-bhArata saMgharSa aMge vidyAthI Alamane mArgadarzaka banatuM nivedana (nIce pragaTa karavAmAM AvatA nivedana saMbaMdhI zrI. cImanalAla nagInadAsa vidyAvihAranA AcArya zrI jhINAbhAI ratanajI desAI jaNAve che ke, "cIne bhArata para karelA AkramaNathI bhAratamAM je paristhiti sarajAI che tenA vidyAvihAramAM bhaNatAM vidyArthI-vidyArthinIo ane kAryakartAo upara je pratyAghAta paDayA che tene kaIka khyAla ApanuM A nivedana tA. 15-11-62 nA roja gujarAta rAjyanA zikSaNamaMtrI zrI hitendra desAIne vidyAvihAranA pahelA yuddha phALA tarIke rUA. 12160-1ranI thelI arpaNa karatI vakhate vidyAvihAranAM sau vatI vidyAlayanA mahAmaMtrI ci. harSada chAyAe karyuM hatuM. AzA rAkhIe ke A tejasvI nivedana dezabharanA vidyArthIo mATe preraka protsAhaka ane mArgadarzaka banaze.--paramAnaMda) pUjaya hitendrabhAI, vaDIle, bahene ane bhAIo, jAya che. A sAme sAvadha rahI AjhAdInI rakSAmAM aDIkhama yoddhA- ApaNA deza para eka bhISaNa AkramaNa thayuM che. tenA onI jema amAre jhajhumavuM che. bhagavAne gItAmAM arjunane pratikAramAM bhAratanI virATa janatA eka pUrAMDa AghAta sAthe jAgI ApelA vigatavara banI laDavAnA Adarzane ame anusaravA UThI che. e saMjogomAM e niSphara AkramaNane sAmane karavAnI mathIe chIe, ane ethI game tevA kaparA saMjoge kema ame ahIM je tAlIma laI rahyA chIe tenI thoDIka vigata na he, "vidyA vinA mate --- e vidyArthI mATenA ApanI samakSa rajU karavAnI amane je taka maLI che tene ame Adarzane ame kadI paNa nIce paDavA daIzuM nahi. amArA aMtaramAM amAruM rAdbhAgya lekhIe chIe. paradezI AkramaNa sAme je pracaMDa roSa bhabhUke che te roSane ame koI paNa manuSya taraphanA dhikkAramAM palaTAvA daIzuM nahi ane ethI ja ApaNA ajeya gaDha cInanI sarakAre je jaMgalI vartAva karyo che te mATe cInanI janatAne - AkhA vizvane bhayabhIta karI mUkatI naliyananI pracaMDa * ame doSita lekhIzuM nahi. ame mAnIe chIe ke cInanI rAjasattA tAkAta sAme IMglenDe vaoNTarlInA medAnamAM je parAkrama karI ne pa- kabaje karI beThelI ToLakIe cInanI prajAnI svAdhInatA chInavI liyanane hAra ApI hatI te aMge aMgreja prajA ema kahetI AvI lIdhelI che ane ethI ApaNA pujya javAharalAle cIna paranA che ke viMTaLunI laDAI vaMTaLunI raNabhUmi para nahi paNa ITana jApAnI AkramaNa vakhate je hamadardI cIna mATe dAkhavI hatI tevI ja ane heranAM ramata-gamatanAM medAnamAM jItAI hatI. amane paNa hamadardI cInanI janatA mATe amArA aMtaramAM che. ethI cInI vizvAsa che ke himAlayanAM totiMga zikharonA hima prapAta, bhISaNa akramaNane mArI haThAvavAnA ApaNA prayatnamAM amane eka moTo vane ne UMDI kaMdarAonA jhaMjhAvAtamAM khelAtA Akramako sAmenA AnaMda che ke ApaNe kevaLa bhAratanI cAlIsa karoDanI janatAnI yuddha vakhate bhAratanI pratyeka zALA-mahAzALA bhAratanI saMrakSAnA AjhAdI mATe ja nahi paNa cInanI sIttera karoDanI vasati sahita ajeya gaDha jevI banI gaI hatI evuM bhaviSyane ItihAsa noMdhaze. eziyA ane AkhI duniyAnI abajonI janatAnI AjhAdI mATe pAMca pAyAnI javAbadArI paNa saMgrAma kheDI rahyA chIe. satyAgrahanI laData vakhate ApaNI bhASAne gauravavaMtI karatI rASTra gItA ' je amara paMkitao ApaNane ApaNA rASTrazAyara meghANIbhAI ApaNI e laDatamAM saMskAra-sAdhanA ane saMskAra vistAranA pAsethI lAdhI hatI te pratipaLa eka prANavAna maMtranI jema amArA eka aMga tarIke ame svAdhInatAnI tamannA ne khumArIne pradIma aMtaramAM guMjyA kare che ke karatAM gIte zIkhI anyane zIkhavADIzuM. e gIto paikI thoDAMka nathI jANyuM amAre paMtha zI Aphata khaDI che Ape ahIM sAMbhaLyAM. dara paMdara divase AvuM akeka navuM gIta khabara che eTalI ke mAtanI hAkala paDI che." samUhagata rIte ame zIkhI rahyA chIe. A rIte e amArAM be traNa hajAra vidyArthI-vidyArthinIonAM gharamAM ja nahi paNa mahAsvAdhInatAthI je aneka AzIrvAda prApta thAya che te paikI halAomAM paNa pahoMce ane tyAMthI ApaNA virATa lokasamudAyanA anna, vastra, raheThANa, salAmatI ane saMskAra mukhya che. e pAMca jo prajAnA mULabhUta adhikAra che te rASTranI e pAyAnI javAba haiyAnA tArane jhaNajhaNAvatAM ApaNI rASTrIya cetanAne vadhu khamIra vaMtI banAve evI amArI jhaMkhanA che. AmAM jemane saMgItanI dArIo paNa che. e javAbadArI adA karavAmAM rASTra pAMgaLuM bane eTale AjhAdI khatarAmAM AvI paDe. Aja sudhInA ApaNA eka kudaratI bakSisa maLelI che evAM amArAM bhAI baheno jyAM jyAM mitra ane paDozI evA cIna dezanI sarakAre je AkramaNa karyuM che emanI sevAnI jarUra paDe tyAM evI sevA ApavA tatpara che. te A javAbadArI adA karavAnI ApaNI rASTra-zakitane toDI nAkhI citro ane Alekhe ApaNane pAMgaLA karavA mATe che. evuM pAMgaLApaNu prajA anu e ja pramANe amArAmAM keTalAka kalAnA vidyArthIo che. bhave e ja parAdhInatA. evuM banavA pAme nahi e kAraNe ApaNe yuddhanA nakazA, Alekho ne vIratvanA prasaMgone AlekhatAM citro vaja jevA kaThora banI e videzI AkramaNanI pITha teDavI che. svAdhInatAnI rakSA mATenI laDatamAM ke kIMmatI phALo ApI zake sAce ja, che e suvidita che. e dizAmAM ame je namra zarUAta karI che jIve mA mAvaDI te kAja maravAnI ghaDI che - tenA thoDAMka namuno ahIM ame mUkayAM che. AvAM asaMkhya citro taiyAra karI jyAM phIkara zI che ame para tAta ! tArI AMkhaDI che! jyAM evAM citronI jarUra jaNAya tyAM amArAthI bane te tAkAtathI pahoMcI javA ame tatpara chIe, ane pUjya jagatapitA paramezvaranI amImaya AMkhamAMthI varasatA hitendrabhAI mAraphata amArI e sevA ApaNA mukhya maMtrIzrIne AzIrvAda ApaNI upara utarI rahyA che ane e che ApaNI caraNe ame dharIe chIe. tAkAta. e tAkAte amane je mArga sujhADayo che ke jenA para ame cAlavAnI zarUAta ja karI che tenI thoDIka vigata aAjanA ApaNA vAtAvaraNanI svacchatA mAnavaMtA atithi samakSa vidyAvihAranA ama sau vatI huM rajU khoTI aphavAo, paranidA Adi saMskAravighAtaka pravRtti ene sAmano kara e zAMtidaLamAM paNa eka nAgarika dharma che. saMskAra rakSA yuddhakALamAM te e vizeSa dharma thaI paDe che. A dharmanuM barAbara mAre tenI talavAranA jaMgalanA kAyadAmAMthI mANase bhAI pAlana thAya evo Agraha jyAM hoIe tyAM amAre rAkha evo cArAthI rahetAM zIkhavAnI zarUAta karI e saMskRtinI dizAmAMnuM saMka9pa keLavavA ame mathIe chIe. enI zarUAta svAbhAvika mAnavajAtanuM eka moTuM pagaraNa hatuM. eNe je mUlyo nIpajAvyAM rIte ja potapotAnAM gharamAMthI thAya. jyAM jyAM ame hoIe tyAM che tene ApaNe mAnavajAtanA pavitra adhikAra tarIke oLakhIe A prakAranuM svaccha vAtAvaraNa sarjavAmAM ame satata prayatnazIla chIe. e adhikAramAM vANI svAtaMtraya, vicAra svAtaMtrya, dharma rahIzuM; ne ema karatAM Adara ane vinaya choDIzuM nahi. svAtaMtrya di bahu-mUlya hakone samAsa thAya che. yuddhanI paristhiti salAmatI . jyAre sarjAya che tyAre e hakonI rakSA karavA mATe jhajhumatA loko " * : 'namalinI rakSA ane salAmatInI bAMhedharI rASTranI ati paNa ghaNI vAra sAmAnA pazubaLathI akaLAI avaLe mArge caDhI mahatvanI javAbadArI che. paradezI Akramaka e javAbadArI adA : Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 158 prabuddha jIvana tA. 16-126 karavAnI rASTranI zakita teDavA mathatuM hoya che. enI e nemamAM ene niSphaLa kara e zatrane parAjita karavA barAbara che. AbAla- vRddha sau potapotAnI rakSA karI levAnI tAkAta keLave ane dezanI aMdara kAyadA ane zAMtinuM pUrepUruM jatana thAya temAM potAne phALe Ape to yuddhamAM jIta nizcita bane. e phALo ApavAnI sakhate tAlIma levI ame zarU karI che. amArAmAMthI lagabhaga pAMca vidyArthI-vidyArthinIo, savAre chathI sADA che ane tethI paNa vadhu moTI saMkhyA sAMje aDadho kalAka A rItanI tAlIma le che. e tAlIma amane e mATenI khAsa tAlIma laI rahelA amArA vyAyAma vidyAbhavananA 60 tAlImArthIo Ape che. amArI saMsthA sivAyanAM je koI bhAI-bahenone AvI tAlIma levI hoya tevAM lagabhaga eka hajAra jeTalAM bhAI-bahenone mATe prabaMdha karavA amArI saMsthA tatsara che. eka dIvAmAMthI aneka dIvA pragaTe te nyAye A prakAranI tAlIma pAmelA bhAI bahene bIjAM anene evI tAlIma ApI zakaze ne ema jotajotAmAM eka pracaMDa rASTrazakitanuM navanirmANa ApaNe karI zakIzuM. amArAmAMthI je upalI kakSAnA che ne je tAlImArthIo tathA khAsa viSayanI tAlIma lenArA che, te paikI ghaNA rAIphala TrenIMga levA tatpara che. amane je evI taka ApavAmAM Ave che. amArI saMsthAmAM enuM tAlIma kendra zarU thaI zake e mATenI ghaTatI anukuLatA karI ApavA amArI saMsthA taiyAra che evuM jAhera karavAnuM mane jaNAvavAmAM AvyuM che. deza mATe roja aDadho kalAka saMskAra ane saMrakSaNanI jema anna, vastra ne raheThANa prajAjIvananI dhorI nasa lekhAya. Akramaka e nasene kApI nAkhavA mathato hoya che. kevaLa sarakAra para je prajA AdhAra rAkhatI hoya che te prajA enI A naso kapAtAM paDI bhAMge che, ethI svAdhInatAnI laData vakhate gAMdhIjIe svAvalaMbananA je pATha ApaNane zIkhavelA ne ApaNI e tAlIma je chellAM thoDAMka varSa daramiyAna bhulAvA mAMDI hatI tene tAjI karavAnI veLA have AvI pahoMcI che. gAMdhIjInI preraNAnAM jharaNAM pharIthI pUravegathI vahetAM thAya evI zakita ApaNAmAM che, ne ame e dizAmAM amArAthI banatuM AraMbhI dIdhuM che. koI paNa vastuno bagADa na thAya e paNa sarjanane eka prakAra che. AthI yuddha zarU thayuM te divasathI sabhAnapaNe ame sau anna, vastrane ke ApaNI koI milakatane bagADa na thAya te mATe pUrI kALajI rAkhavA mathIe chIe. jamI rahetAM thALI tadana cekhI banelI hoya, kapaDAM pUrI kALajIthI vaparAya ne ApaNI jAhera milakata jevI ke basa, zALAnuM pharnicara, dIvAla vagere ApaNe hAthe bagaDe nahi tenI kALajI ame rAkhIe chIe. A uparAMta dararoja ardhAthI eka kalAka samaya koIka utpAdaka zrama mATe ApavA amArAmAMthI dareka tatpara che. A bAbatanI pahela amArA gurujanoe dararoja rASTranA kAmamAM aDadhA kalAka ApavAno saMkalpathI karI che, ane temanI preraNA heThaLa e saMkalpamAM rahelI ApaNI rASTrIya puruSArtha mATenI akhUTa tAkAtanI amane kaMIka jhAMkhI thavA mAMDI che. ene eka sAdo dAkhalo rajU karI A muddo spaSTa karuM. amArI saMsthAmAM nAnAM moTAM vidyArthI-vidyArthinIo ane kAryakartAo maLI lagabhaga traNa hajAra jeTalI saMkhyA che. jo dareka rAja sarerAza aDadhI kalAka utpAdananA kAmamAM Ape te ATha kalAkanA kAma pachI aNaghaDa majurIAne paNa maLI zake tenAthI paNa ochI evI 80 nayA paisAnI majUrI lekhe dareka jaNa pAMca nayA pasA jeTaluM dezanuM utpAdana vadhArI zake. e mujaba amArA traNa hajAra jaNa roja aDadho kalAka kAma karI dararoja 15000 nayA paisA eTale rU. 150 nuM eTale ke mAsika rU. sADAcAra hajAranuM varase dahADe lagabhaga ardhA lAkhanuM utpAdana karI zake. A jevI tevI rakama nathI. e dhoraNe yuddhakALano dharma tarIke ApaNe dareka rAjane aDadho kalAka dezane ApIe te apaMga, mAMdAM, bALako vagerene bAda karatAM ApaNA dezanA trIsa karoDa mANase varasa divase cha abaja rUA. jeTalo dezanA dhanamAM umero karI zake! Avo kAryakrama deza kama upADI zake e mATenI eka prayogazALA tarIke ame amArI saMsthA mAraphata amArI jAtane ApaNA mukhya maMtrIzrIne caraNe dharI amane rojanA aDadhA kalAka jeTalA utpAdaka kAmanI sagavaDa meLavI ApavA prArthanA karIe chIe. je kAmamAM meghA sAdhananI jarUra na paDe evAM doraDAM gUMthavo, sveTara, maphalara vagere banAvavAM, sUtaranuM utpAdana karavuM, phaDa pekeTa banAvavAM, ramakaDAM banAvavAM, vastuo upara suzobhana karavAM jevI pravRttiomAM amArA jevA vidyArthIo khuzIthI moTo phALo ApI zake. e mATe pAyAnI vastu AyojananI che. ame A dizAmAM haju bahu AchIpAtaLI zarUAta karI zakayA chIe. paNa eka rASTravyApI pracaMDa AMdolana UbhuM thAya te pUjya javAhara lAlajI emanA pratyeka vyAkhyAnamAM vadhu ne vadhu utpAdananI upagitA upara je bhAra mUkatA rahyA che te vAta sahelAIthI amalamAM mukAya. kacarAmAMthI dhana - "jhAjhA hAtha raLiyAmaNAM" e kahevatane ApaNA jIvanamAM camatkArabharyo sAkSAtkAra karavAne aNamola moko A yuddho ApaNane sarjI Apyo che. enuM bIjuM eka nAnakaDuM udAharaNa ApuM. ApaNA gharomAM keTalI badhI pastI veDaphAI jatI hoya che ! e badhI jo bacAvI levAya to amArA jevA vidyArthIomAMthI keTalAka AvuM eka nAnakaDuM kAma upADI laI patI ekaThI karI yuddhakALa mATe tene upayoga karIe te Aje veDaphAI jatI ghaNI dolata bacI jAya. ethI gaI kAle ame nakkI karyuM che ke, aThavADiye eka divasa AvI pastI ugharAvIne ahIM bhegI karI tenI Avaka yuddhaphALAmAM ApavI. e mujaba amArAmAMthI jo hajAreka jaNa dara aThavADiye dazeka tAlA, jeTalI pastI lAvI zakIe to mahine eka hajAra ratala jeTalI eTale ke 25 maNa jeTalI pastI thAya, jenA 40 0 thI 500 rUpiyA upaje. dezamAM thato bagADa aTakAvavAnA eka pratIka rUpa A pravRtti bane. emAM navuM utpAdana dekhItI rIte kadAca nahIM thatuM hoya to paNa bagADa aTake e utpAdanane eka prakAra ja che. dara aThavADiye yuddhaphALe jhAjhA hAtha raLiyAmaNAMnuM bIjuM eka AnaMdajanaka pramANa - varSothI amane maLatuM rahyuM che. dara maMgaLavAre ame svecchAthI nAnakaDo phALo ugharAvI amArAMmAnA ghaNAM garIba evAM cAlIsa bhAIbahenone baporano nAsto ApatA hatA. have ame e pravRttine vega ApI dara maMgaLavAre svecchApUrvaka yuddhaphALe ugharAvavAnuM TharAvyuM che. emAM amArI eka mahatvakAMkSA e che ke ame AvI je kaMI madada karI zakIe te amArI sAcI kamANInI hoya to vadhu sAra emAM amane amArA gurujano ne vaDIlenI doravaNI joIe che. amArA phALAne pahelo hato aMtamAM dezamAM je tyAganuM mahAparva UjavAI rahyuM che temAM ame paNa amArA namra arba tarIke rU. 12,160-1ra nayA paisA jevI rakama kevaLa amArI saMsthAnA vidyArthIo ane kAryakartAo pAsethI ekaThI karI zakyA chIe. emAM khAsa noMdhapAtra e che ke, 2mArA chAtrAlayamAM rahetA gAmaDAnA ne mATe bhAge atyaMta garIba risthatinA evA vidyArthIoe ApelA phALAnI sarerAza amArA vyakitagata phALAmAM sauthI moTI che. amArA e 140 vidyArthIoe lagabhaga 800 rUA. jevaDI meTI rakama mAthA dITha lagabhaga rUA. 6 nI. sarerAze ApI che. emAM rU. 100 jeTalI rakama eka divasanuM miSTAna. jatuM karI temaNe ekaThI karI hatI. A ja pramANe kalAvidyAlaya, tAlIma vidyAlaya, polITekanika, vyAyAma vidyAbhavana, bAlavighAlaya Adi amArI badhI saMsthAnAM vidyArthI-vidyArthinIoe bahu umaLakAthI A phALAmAM potAne hisse noMdhAvyo che. vidyAvihAranA badhA kAryakartAoe dara mahine pitAnA pagAramAMthI eka divasano moMghavArI vagere bhaththA sahitano pagAra ApavAnuM nakkI karI zarU AtanA phALA tarIke pahelA traNa mahinAnA traNa divasane sAmaTo phALo Apyo che. ane paTAvALAoe paNa pUrA, umaLakAthI potAne phALe Ape che. svAvalaMbI tAlIma aMtamAM eka abhilASA vyakata karavAnI rajA lauM. yuddha ApaNAmAM je kaMI uttama che, je sattvazIla che tene paDakAra karyo, che, tyAre ApaNI pratyeka zikSaNasaMsthA, svAvalaMbana zIkhavAnI eka moTI prayogazALA banI jAya ne emAM taiyAra thatA vidyArthIo bhAra tanAM lAkha gAmaDAMonI svAvalaMbI banavAnI laDatamAM Adarza svayaMsevako banI dezanI rakSAnI sAcI DhAla banI jAya evI preraNA ApaNane ApaNA rASTranetAo pAsethI satata maLatI raho ne ApaNI AjhAdI yAvacaMdradivAkarau enI pUrNakaLAe jhaLahaLatI raho ! jyahida Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-62 prabuddha jIva na dhArmika tathA sAmAjika jIvana kace raste (gata paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM kAkAsAheba kAlelakare Apela gaMbhIrapaNe vicAra karI A viSaya meM pasaMda karyo che. AjakAla badhA ja loko rAjadRArI jIvananI carcA kare che. rAjadrArI netAo ane umedavAro Akho vakhata samAjanuM dhyAna kheMce che ane rAjadrArI. AdarzonAM ja baNagAM phuMke che ane aMdaraaMdaranA potAnA jhaghaDA samAja upara lAde che. AjanA jamAnA arthavyavasthAne sarvoparI gaNe che. dareka savAlano ula arthavyavasthAmAM zeAdhe che ane rAjadrArI matabhedo paNa arthavyavasthAnA judA judA AdarzonA kAraNe ja pedA thAya che. A rIte rAjakAraNa ane arthakAraNa prajAnuM dhyAna eTaluM badhuM kheMce che ke, dharmajIvana ane sAmAjika jIvananA vicAra karavAnI navarAza ja koInI pAse hotI nathI. loko AgaLa e benuM mahattva paNa dhaNu ochuM thayuM che. sAmAjika savAlAnuM nirAkaraNa paNa arthavyavasthA mAraphate ja meLavavAnuM AjanA samAjanuM valaNa che. ane ane huM mAnuM chuM ke, jo ApaNe ApaNA dhArmika jIvanamAM navajAgRtti nahi ANIe dharmavicAromAM krAMti nahi karIe te ApaNuM rASTrajIvana paNa nIce UtaratuM jaze. ane tejasvI ane unnatira dharmavicAro lAkomAM rUDha karyA vagara ApaNe samAjamAM navajIvana ANI zakavAnA nathI. ane jayAre ApaNA sAmAjika jIvananA vicAra karUM chuM tyAre mane lAge che ke, ApaNuM sAmAjika jIvana ane ApaNA sAmAjika Adarza kharekhara dharmanA ucca siddhAMtAne anusarIne khIlelA nathI ja. cAra varNa ane aneka jJAtio ApaNA dhArmika Adarzone anusare che. ema ApaNe mAnIe chIe, hajAro varSathI mAnatA AvyA chIe. ApaNAM dharmagraMthemAM varNavyavasthAnA puraskAra che e kharuM, paNa ApaNI varNavyavasthA ApaNAM sarvocca dharmaAdarzane pASaka che ke kema e ApaNe kayAM tapAsyuM che ? ane jJAtivyavasthA / dharmAnukULa che ema ApaNe rUDhine lIdhe ja mAnIe chIe, enI aMdara keTalA badhA goTALA che e koIe joyuM ja nathI. ApaNo samAja kSINavIrya thayA che e to badhA jue che. ApaNe chellAM se varSamAM ghaNI pragati karI che, chatAM ApaNu sAmAjika jIvana jeTaluM parAkramapUrNa thavuM joIe teTaluM thayuM nathI. ane ApaNA dharmajIvanano prabhAva duniyA para paDavA joIe teTalA paDatA ja nathI. mATe ApaNe ApaNuM dharmajIvana ane sAmAjika jIvana--banne AmUlAgra tapAsavAM joIe. ApaNI rUDhIomAM ane sAmAjika jIvanamAM je doSo che te dUra karavAnA prayatna ApaNe karIe chIe ane te vadhu ne vadhu karavA joIe emAM zaka nathI, paNa mAre khAsa kahevuM che te e che ke, ApaNA samAjamAnya dhArmika ane sAmAjika Adarza paNa maulika Dhabe tapAsavA joIe ane emAM krAMti karavI joIe. ema te ApaNAM samAjamAM dhArmika sudhArA karavA mATe ApaNe tyAM aneka paMthI janmyA, dharmasudhArakoe jabaradasta prayatno karyA, samAjasudhArAnAM AMdolana paNa thayAM ane chatAM samAjamAM rUDhionuM jora eTaluM ne eTaluM ja che. ApaNAM dezamAM ItihAsavidhAtAe aneka dharmo ANIne cheDayAM. ApaNe emanI sAme na laDayA paNa te ApaNI sAme laDayA. emaNe ahIM rAjya meLavyuM ane anuyAyIo paNa meLavyA. 'tame paNa ahIM jIvA ane ame paNa jIvIzuM.' e nIti ApaNe emanA pratye akhatyAra karI. kharekhara e nIti AkhI duniyAe svIkAravA jevI che, paNa e badhAnuM dharmajIvana ane sAmAjika jIvana paraspara otaprota na thAya e nahi cAle. jeTalAM dharme teTalAM rASTro, jeTalI jJAtio teTalAM rASTro, jeTalAM varNo teTalAM samAjo, evI 'aliptatA'mAnavajIvanane anukULa nathI. je navA dharmAM Ave, navA vaMze Races ApaNe tyAM AvIne vase temane zarUAtamAM jarUra kahIe ke svataMtrapaNe amArA paDozamAM tame rahI zako che, paNa dhIre dhIre otaprAta thavAnI badhAnI taiyArI tA hovI joIe. matabhedo tA rahevAnA ja, paNa dareka matabheda pAchaLa vADA UbhA karIzuM te mAnavatAnuM samagra jIvana khIlavI zakIzuM nahi. ApaNe tyAM je dharmo AvIne vasyA che te jo samAjamAM phaTa ja pADatA hoya, dharmane kAraNe jo samAjamAM aLagApaNuM ja keLavAtuM 159 vyAkhyAnanI nIce noMdha pragaTa karavAmAM Ave che.) hoya to ApaNe tyAM aneka dharmonuM hovApaNuM zApa ja gaNavA paDaze. ApaNe tyAM badhA vaMze Races ane duniyAnAM badhA dharma AvI vasyAM che te pazusaMgrahAlayanI peThe alaga alaga pAMjarAmAM rahevA mATe nahi, paNa parasparanA saMparka dvArA otaprota thavA mATe bhegA thayA che. ApaNe badhA dharmonuM Adarayukata adhyayana karIe badhA dharmo viSe Adara keLavIe, ekabIjAnAM utsavAmAM bhaLIe, badhA dharmo sAcA che e zraddhA keLavIe, AdAnapradAna karIe ane e rIte badhA dharmonuM eka dharmakuTuMba athavA dharmaparivAra sthApana karIe e ApaNuM sAMskRtika mizana che ene ApaNe hradayathI svIkAra karavA joIe. nirAmiSAhArI loko mAMsAhAra karavA pravRtta na thAya. zarAba na pInArA zarAba pIvAnuM zarU na kare, ane chatAM ApaNane kunehapUrvaka badhA sAthe bhaLatA AvaDavuM joIe. Ane mATe ApaNe tyAM jaDa ghAlIne beThelI aneka rUDhio cheADI devI paDaze. konI sAthe besIne khAIe chIe, kone hAthe rAMdheluM khAIe chIe enI kaDAkUTa ApaNe choDI devI joIze. huM te kahuM chuM, game te jIvatA mANasane hAthe rAMdheluM khAvA huM taiyAra chuM, paNa mane anukULa hoya evA ja khArAka huM laIza. mAMsAhArI ane annAhArI eka paMkitamAM besIne khAya, eka Tebale besIne jame emAM koIne kazo vAMdhA hevA na joIe. mAre mATe rAMdhatArA cInA hoya ke jApAnI, AphrikI hoya ke yuropI, mane emAM zA vAMdhA na hovA joIe. badhAM dharmanA loko sAthe besIne prArthanA kare, badhA dharmagraMtho Adara sAthe vAMce, enI Teva ApaNane hovI joIe. dArzanika matabhedo game teTalA tIvra hoya ethI zuM? koInuM eThuM na khAIe paNa koInI sAthe besavAmAM vAMdhAze? ApaNI rUDhiomAM je ataDApaNuM che, bhinnanAtanA loko viSe ane bhinnadharmanA loko viSe ApaNAmAM je utaratApaNAno khyAla hoya che te dharmAnukULa nathI, te asAmAjika che, mANasAIne haNanAra che ema samajI e svabhAva ApaNe cheDI devA joIe. je rIvAja ApaNA nathI tene viSe paNa ApaNA manamAM sahiSNutA hovI joIe. ghaNI vAra kALe karIne ApaNe enI suMdaratA samajI zakavAnAM chIe. ApaNe tyAM dUta, adbhuta, zAkata, vaiSNava, jaina, bauddha, evA ghaNA bhedo che, chatAM ApaNe ekabIjA sAthe uttama rIte bhaLI zakIe chIe, te ja pramANe phArasI, yahudI, musalamAna, IsAI, AphikI ane yuropIana--badhA sAthe bhaLavAnI ApaNane IMtejArI hovI joIe. dharmabhedane kAraNe samAjabheda zA mATe hoya? huM jANu chuM ke, musalamAnoe ane IsAI lokoe ApaNane potAnA dharamamAM dAkhala thavAno Agraha karyo ane ApaNA samAjanA kakaDA karavAno prayatna karyo, e vAta jUnI thaI, paNa ApaNe bhinna samAja zA mATe thaIe ? ApaNe have to samajavuM joIe ke ApaNI saMskRtinuM mizana eka vizALa dharmakuTuMba sthApavAnuM che. eka rIte jotAM sanAtana samAjano e svabhAva che. sanAtana dharmamAM zaiva, zAkata, vaiSNava, AryasamAjI, brAhmaNA badhAnA ja samAsa thAya che. nyAto traNaso hoya ke traNa hajAra, badhI maLIne hiMdusamAja bane che e vastu nAnIsunI nathI. e ja vastu have vyApaka karIne badhA dharma ApaNA samAjanI aMdara sukhethI rahI zake evI gAThavaNa ApaNe karavI joIe. sanAtana samAjanI udAratA bIjA samAjamAM zarUAtamAM na hoya paNa dhIre dhIre e keLavAze ja. ApaNe cAra varNanAM guNagAna ghaNA sAMbhaLyA, ghaNAM gAyA. jUnA vakhatamAM e cAra varNa pADIne ApaNe amuka pragati sAdhI haze, paNa Aje varNavyavasthA niSprANa thaI che. jJAtivyavasthA AgaLa varNavyavasthA bhulAI gaI che. brAhmaNa, vANIA, Adi varNamAM asaMkhya yAtA che, paNa varNavyavasthAmAM mukhya doSa e che ke dareka varNamAM mAnavatAnA vikAsa ekAMgI thAya che. brAhmaNa bhale potAne sarvocca mAne, paNa mAnavatAnAM badhAM guNe eNe keLavelAM nathI hAtA. brAhmaNanI tapasyA, saMtoSa ane jJAnopAsanA, tema ja niSkAma Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16s. prabuddha jIvana tA. 16-12-jUra L * bhAve tamAma mAnavajAtanI sevA karavAnI vRtti e guNo kevaLa brAhmaNomAM ja kema hoya? e guNa ochAvattA pramANamAM dareka mANasamAM hovA ja joIe. ane je koI A dezamAM janmyo che, ardhI rahI je AjIvikA meLave che, pati ane pitA thavAno athavA thaye che, eNe dezanA rakSasAthe taiyAra rahevuM ja joIe. ahiMsAdharmane sarvoparI mAnatA haze to zAntisenAnI keLavaNI leze, janI rUDhine vaza thaI yuddha : anivArya che ema mAnatA haze to phaujI tAlIma leze, paNa dezanA rakSaNanI jAmedArImAMthI e koI chaTakI nahi zake. rakSaNanuM kAma ekalA kSatriyonuM na ja hoya. nirbhaya thaIne potAnuM balidAna ApavAnI ane tema karatAM pahelAM badhAM kaTo sahana karavAnI taiyArI mANasa mAtranI hovI joIe ane namra thaI pitAne bhAge AveluM sevAkArya karavAnI ane pitAnI maryAdA oLakhI mahattvakAMkSA maryAdita rAkhavAnI zudranI vRtti paNa darekamAM hovI joIe. pachI cAturvaNya kayAM rahyuM? brAhmaNa, kSatriya, vaizya, zUdra, cArene svabhAva ane cArenI keLavaNI dareka dezavAsImAM khIlelI hovI joIe. loko mAne che ke, cAra varNa ane cAra Azrama e hiMdu dharmane pAme che. e mAnyatA have choDI devI joIe. A mAnyatAne kAraNe hiMdudharma jhAMkhe paDaye, ene puruSArtha ocho thaze, savagINa unnati haNAI. ane e varNabheda ane jAtibhedanA kAraNe ja bhAratanA musalamAne ane IsAIo, hiMdusamAjabAhya evI kaTTara nyAte ja thaI beThA. bAkInI badhI nyAta game teTalI saMkucita hoya, pitAne virATa samAjanuM ghaTaka mAne che, jayAre musalamAna ane IsAI samAjoe jAtajAtanI saMkucitatA te keLavI ja che, paNa virATa samAjanI aMdara rahevAne badale enAthI bahAra ane enA harIpha hAya nahIM, evI vRtti keLavI ane tethI emanI dezabhakitamAM paNa amuka jAtanI uNapa AvI. virATa samAjanAM depa paNa potAnA ja che ema na mAnatAM, jamAI jema sAsarA pAsethI pUjA ane pratiSThA mAge che tema virATa samAja pAsethI vizeSa hakako mAgatA phare che. udAratA batAvavAnI; javAbadArI bahumatinI, amArI nahi evI bhUmi upara teo cAle che. daMtavAdI ane advaitavAdI, AvI rIte ekabIjA sAthe vartatA nathI. e uparathI musalamAnee, ane IsAIoe bodha levo joIto hato, paNa aMgrejoe tema thavA na dIdhuM. * have samajayA haze ke, "dhArmika jIvana kaye raste?" e mArA praznane artha zuM hato? sAmAjika jIvanamAM paNa ApaNe Adarzabhedane kAraNe uccanIca bhAva sevyo ane pariNAme samAjanA TukaDA karyA. jeo pitAne zreSTha mAne teo paNa bagaDayA ane jemane pitA mATe janmaparatve halakApaNuM svIkAravuM paDayuM teo paNa bagaDayA. AmAM vadhAremAM vadhAre paDatuM veThavuM paDayuM che. strI jAtIne. ane e zA5 naDavAthI ja, ApaNe A samAja anyAyasahiSNu ane pAmara banyo che. ApaNe aspRzyatA UbhI karI ane mAnavatAne droha karyo. ApaNe AdivAsIonI sevA karavAnI javAbadArI choDI dIdhI. pariNAme rASTrajIvanane lakavo thaye. ApaNe jJAna, kauzalya ane hunnarane pracAra badhA varNomAM ane badhI vAtomAM samAnabhAve na karyo tethI, ApaNA samAja pAMgaLo banya. ane ApaNA sanAtana samAja te haMmezAM pragatinI bAbatamAM eka be DagalAM pAchaLa ja rahyo che. kALabhagavAna jayAM sudhI pragati karavAnuM sUcave che. tethI be cAra DagalAM pAchaLa rahevAmAM ja e samAja potAnI dharmaniSThA ane salAmatI rahI che ema mAnato Avyo che. pariNAme kALabhagavAna chUTe hAthe je prasAda badhAne Ape che te sanAtanI lokonA hAthamAM pahoMcatA nathI. sanAtanI samAja pragati jarUra kare che. samajIne athavA lAcArIthI AgaLa doDe che kharo, paNa haMmezAM eka maMjila pAchaLa rahe che. manubhagavAnanA samayane sanAtanI Aje kyAMya jovAne na maLe. AjanA sanAtanI samAja manusmRti pramANe cAlatuM nathI, cAlavAmAM mAnato nathI. enuM kahevuM eTaluM ja che ke, A doDamAM bhAga jarUra laIzuM paNa ame haMmezAM pAMca pacAsa varSa pachAta rahevAnAM. emAM ja ame zANapaNa mAnIe chIe. ApaNI samAjavyavasthA, nyAtajAta-bane roTIbeTI vyavahAraupara ja avalaMbelI che. e banne vyavasthA kAlagrasta thayelI hovAthI gaMdhAya che ane aneka sAmAjika rogo pedA kare che. ApaNA AhAra niSpApa hovo joIe. ApaNI sAMskRtika levala ApaNe sAcavavI joIe. jyAM chIe tyAMthI upara caDhavAno prayatna karIne, nIce utarIe nahi. paNa ApaNane badhA sAthe samAnabhAve bhaLatAM AvaDavuM joIe. ane bIjI eka vastu - Aje ghaNAM leke nyAtajAtane choDatAM nathI, enuM eka vyavahAru kAraNa e che ke, saMprasaMge nyAtajAta jema ApaNane madada kare che, ughADA thavA detI nathI, DhAMkI de che tema rASTrIyatA teTalI udAra thaI nathI. rASTrIyatAvALA ane jAherajIvanamAM AgaLa paDato bhAga levAvALA ane Aje samAja sattAvAdane puraskAra karavAvALA nIti, kAnUna ane samAna hakakanI vAta kare che, paNa mANasAI dhAraNa karI saMkaTaprasaMge madada karavAmAM mAnatA nathI. tethI muzkelImAM sapaDAela mAnavIne chevaTe nyAtanI ja madada levI paDe che. je lokoe svarAjaya khAtara ane rASTrIya ekatA khAtara svArthatyAga karyo, nyAtane ane kuTuMbane tarachADayuM, rASTrIya saMsthAmAM joDAyA, teo jyAre jelamAM gayA tyAre temane madada pahoMcADI nyAtavALAoe ja. je loko phAMsIe gayA temanA bairAM chokrAMone aMte Azraya levo paDayo kuTuMba ane nyAtane ja. che. ane nyAtavALAo e jotAM nathI ke jAhera sevA karatI vakhate athavA rAjakAja calAvatI vakhate jo ApaNe potAnI nyAta pratye ja pakSapAta karIzuM to bIjI nyAtamAM rASTrIyatA AvavAnI nathI. keMgresanI sthApanA vakhate je rASTrIyatAne pracAra thayo hate te mATe bhAge uparanI nyAtamAM ja. temaNe sAmAnya nyAtanA lokone anAdara karyo. pariNAme dakSiNamAM brAhmaNettara pakSa jAgyo, jeNe lAMbA vakhata sudhI keMgresI rASTrIyatA svIkAravAno InkAra karyo hato. e ja pramANe hiMduoe musalamAna, IsAI vagere loko sAthe bhaLavAmAM saMkoca karyo tethI, ane bIjA aneka kAraNasara musalamAne ane IsAIo rASTrIyatAne svIkAra karatAM aTakyAM. mukhya kAraNa e hatuM, ke teo rAjayakartAnAM dharmanAM, eTale emane je anyAyamulaka lAbha maLatA te choDIne rASTrIyatAmAM AvavuM emane pasaMda na hatuM.) Aje hiMduo, IsAI ane musalamAna lokonI upekSA kare che e jAtanI takarAra emanI sAme che. tethI je loko rASTrIyatA khAtara hiMduonA bhoge paNa musalamAna ane IsAIo pratye pakSapAta kare che ane emane AgaLa ANe che teTalA ja sAcA rASTravAdI che ema manAya che. AvAM badhAM kAraNone lIdhe ApaNuM rASTrIya bhAvanAtmaka aikya sadhAtuM nathI, majabUta thatuM nathI. dezamAM rASTrIyatA jagAvI, bhAvanAtmaka aikaya vadhAremAM vadhAre sAdhyuM gAMdhIjIe. emanI e dIrdhadaSTi, udAratA ane kuneha dhAraNa karIne jo ApaNe ApaNA dhArmika jIvanamAM tema ja sAmAjika jIvanamAM krAMti karIzuM te Akho deza samartha, parAkramI ane tejasvI thaze, ane duniyAnI uttama sevA karI zakAze. - kAkA kAlelakara sabhyane namra vijJapti cAlu sAla saMvata 2019nA varSanuM bahu thoDA sabhyonuM lavAjama vasula AvyuM che, te bAkInA sabhyone varSanI Akharane badale varSanI zarUAtamAM ja-patatAnuM lavAjama rUpiyA pAMca saMghanA kAryAlayamAM mokalI ApavA AthI vinaMti karavAmAM Ave che. maMtrIo, muMbaI jaina yuvaka saMdha * * Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-62 prabuddha jIvana nahi zirate ane te # yuddhavirAma F [ zrI. saMyukata jaina vidyArthIgRhanA ziva tathA prinsesanTrITa- ema banne hrasTalenA vighAthIo samakSa sAyananA saMsthAnA makAnanA hailamAM, saMsthAnA pramukha zrI caimanalAla cakubhAI zAhe tA. 9-12-62 ravivAranA roja "yuddhavirAma' e viSaya upara pravacana ApyuM hatuM. zrI. cImanabhAInA A viSaya aMgenA vicAro jANavA mATe prabuddha jIvananA vAcako paMcezAM Atura hoya che, ane zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA Azraya nIce tA.5-12-62nA roja "rASTrIya tema ja AMtararASTrIya paristhiti" e viSaya upara temaNe Apela vyAkhyAna, je tA. 16-12-62nA prabuddha jIvananA aMkamAM pragaTa karavAmAM AvyuM hatuM, tenI pUravaNIrUpa A vyAkhyAna che. tene saMkSipta noMdha nIce pragaTa karavAmAM Ave che. taMtrI] cIne Aje jagatane AzcaryamAM garakAva karI dIdhuM che. teNe ApaNA 2. yuddhavirAma mATenuM bIjuM eka kAraNa vadhAre sabaLa gaNI para moTA pAyA para AkramaNa karyuM; AkramaNamAM te ghaNe darajaje zakAya. pitAnA AkramaNane bhArata eka avAje sAmane karaze, saphaLa paNa thayuM, chatAM ye teNe ekapakSIya yuddhavirAmanI ekAeka bhAratanI prajA potAnA matabhedo bhUlIne eka ane akhaMDa - jAherAta karI dIdhI ane pitAnuM lazkara pAchuM kheMcI levAnI eka- banI jaze, bhAratanI prajA game teTalo bhega Apavo paDe pakSI zarUAta paNa karI dIdhI, tethI duniyAe ane ApaNe Azcarya te paNa te ApavAnI tatparatA darzAvaze te tenI kalpanAmAM nahi anubhavyuM che. cInanA bhArata paranA moTA pAyA paranA AkramaNathI hoya. A bAbatamAM cInanI rAjadvArI gaNatarI Political jeTaluM Azcarya thayuM che teTaluM ja, balka tethI paNa vadhu Azcarya tenI assessment beTI paDI che. temane evA ahevAla maLyA ekapakSI yuddhavirAmanI ane lazkara pAchuM haThAvI levAnI jAherAtathI haze ke, "keMgresa nabaLI paDI gaI che, keMgresamAM ane prajAmAM thayuM che. duniyAnA rAjakIya nirIkSako ane abhyAsIo A vastunA aMdaroaMdaranA tivra matabhedo pravarte che; keTaleka ThekANe sAmyavAdIkAraNa zodhavAmAM paDayA che. onuM jora paNa sArA pramANamAM che. AvA saMjogomAM cIna AkramaNa sAmyavAdI dezanA vartananA kAraNe jANavA muzkela hoya che. karaze to bhArata sarakAra sAmano karI zakaze nahi; prajA bhega ApavA cInanA A valaNa mATe paNa vividha kAraNe rajU thAya che. te tatpara nahi baneane pariNAme bhArata sarakAra cInI sarakAra sAthe darekamAM satyane kaMIka aMza haze, paNa saMpUrNapaNe tenA kAraNe koI taDajoDa karIne samAdhAna karavA prayatna karaze. paranuM bhAratamAM jANI zakayA che, ema kahevAya nahi. lekazAhI dezanA vartananA kAraNe tenI kalpanA karatAM ke tene maLelI mAhitI karatAM taddana UbhuM jANavA muzkela hotA nathI, kAraNa ke tevA dezanA netAoe koI banyuM. tethI cIne pharI vicAravuM rahyuM. paNa jAtanA valaNa ke vartana mATe pitAnA sahakAryakaro sAthe carcA karavI paDe che, tenI jAhera rIte paNa carcA thAya che, chApAomAM AvI 3. ApaNe taTasthatAnI nIti svIkArI che, eTale cIne ema bAbate pragaTa thAya che; pArlAmenTamAM ke eselphImAM A valaNa ke paNa mAnyuM haze ke, videzo pAsethI ApaNe lazkarI sahAya mAgIzuM ja vartana mATe kAraNo rajU karavA paDe che ane tenI vAstavikatA batAvI nahi athavA mAgIzuM te paNa ATalA moTA pramANamAM lazkarI. ApavI paDe che. lekazAhI dezane AvI badhI vidhiomAMthI pasAra sahAya bInazarate ane suratamAM maLaze evI tenI kalapanA na hoya. thavuM paDe che, jayAre sAmyavAdI dezane AvI koI vidhinI jarUra paDatI bIjI bAju, bhAratanI lazkarI taiyArI bilkala na hatI. A saMjonathI; tenA netAone koI kAraNe potAnI prajAne jaNAvavA paDatA gamAM bhAratane samAdhAna karavAnI pharaja paDaze. nathI. teo je kAraNo prajA ke vizva samakSa raju kare che te kAraNe tenI A gaNatarImAM paNa cInane niSphaLatA sAMpaDI che. ApaNe mAtra pracAranI daSTie ja raju thayelAM hoya che. vizvamata pitAnI tarapha bIjA deza pAsethI lazkarI sahAya mAgI. pAzcAtya dezee A sahAya kema vaLe te daSTie te karaNa 2ju thayelA hoya che. A kAraNe sAmya - udAratApUrvaka ane koI paNa jAtanI zarata vinA ApI; eTaluM ja vAdI dezanA koI valaNa ke vartana mATenA tenA sAcA kAraNo nahi paNa bhArata potAnI taTasthatAnI nItine vaLagI rahe temAM zodhI kADhavAmAM rAjadrArI nirIkSakone vadhu mahenata karavI paDe che, temane koI jAtane vAMdho nathI ema pazcimI lokazAhI dezoe vadhu UMDA utaravuM paDe che. jAhera karyuM. A praznane be bAju che. eka prazna e che ke cIne AvuM AkramaNa 4. cIne ekAeka yuddhavirAmanI jAherAta GST * * * * zA mATe karyuM? A praznanI carcA meM zrI muMbaI yuvaka saMghamAM karI kAraNa joIe. sAmyavAdI deza kI phI ri, , 1; }, b\M, N hatI ane te aMgenA mArA vicAro prabuddha jIvanamAM pragaTa thaI amuka aMze karI zake, hA he .: 53) ze. aF . . . . | gayA che, eTale te praznanI carcAmAM A take vadhu nahi utarUM. yuddha- eTale jyAre teNe jANe ke na karI hodafore. " virAmanI jAherAta te vyAkhyAna apAyA bAda thaI che, eTale A Teke che ane teo cArA vikAsa yuddhavirAma kema thayuM? tenA pariNAme zuM? te aMge huM mArA vicAro raja matane pitAnA tarapha vALavA mArdIine aAM thAkavA daI karIza. eka vAta to spaSTa che ke je kAraNesara teNe yuddha jAhera karyuM hatuM-- vizvanA deza--ane khAsa karIne taTastha dezomAM bhAreet nA nava te kAraNasara ke tenI pUrtimAM keTaleka darajaje A yuddhabaMdhInI mATenI A jAherAta hoya tema lAge che; kemake yuddhavirAmanI jAherAta , jAherAta karavAmAM AvI che ema mAnavuM joIe. A yuddhavirAmanI jAherAtanA 4-5 saMbhavita kAraNo jaNAya che. bAda, pekIMge pracArane vega vadhArI dIdhA che ane taTastha dazAmA 1. cIne ATalo pradeza kaje karyA pachI have teNe manamAM e ThasAvavA prayatna karI rahyuM che ke 8 mI sapTembara 199ra mAM AgaLa vadhavuM hoya to tenI moTA pAyA paranI taiyArI joIe. vakhate je kharekhara aMkuza heThaLanI haroLa hatI tethI paNa 20 kilomITara yuddha mATenI moTA pAyA paranI taiyArI sAthe Supply line dura teo khasI rahyA che, Ama chatAM paNa je bhArata amArI puravaTho pahoMcADavAne mArga taiyAra karavuM joIe. A kArya tene darakhAsta svIkAraze nahi to AkramaNanI javAbadArI bhAratanI raheze. hajAra phaTanI UMcAIethI karavAnuM che, ane puravaTho TheTha AsAma sudhI vizvamatane potAnA tarapha AkarSavAnI cInanI A eka rAjakIya pahoMcADavo paDe tema che. atyAre ziyALA cAlI rahyo che tyAre A kArya cAla hoya tema tenAM pracAra parathI mAnavAne pUratuM kAraNa che. ghaNuM muzkela che. alabata, cIne moTA pAyA para AkramaNa zarU karyuM. 5. yuddha vakhate je vega (Tempa) jAmavo joIe--badhI zakita tyAre tene A muzkelInI kalpanA haze ja, eTale yuddhavirAma mATe AkramaNane mArI haThAvavA mATe kendrita thavI joIe te vega bhAraA eka kAraNa kharuM, parantu te kAraNa yuddhavirAma mATenuM tamAM jAmela che. sarakAre senuM, lehI ane sainikonI mAgaNI karI mukhya kAraNa gaNAvI zakAya nahi. 'che. moTA pramANamAM prajAjano ulaTabhera ApI rahyA che. A prakAre tamArI bilakula na . (Ta to gayA che paNa Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne varso 12 zuddha jIvana bhAratamAM je virATa zakita jAgI che te toDI pADavA mATe paNa cIne yuddhavirAmanI jAherAta karI hoya te paNa eka kAraNa gaNI zakAya. yuddhavirAmanI jAherAtathI lAkonA utsAha maMda paDI jaze, janatA ema vicAratI thaI jaze ke cIna mekamohana lAInathI pAchaLa haThI jaze, tyAre ApaNe yuddha zA mATe cAlu rAkhavuM? janatAne puruSArtha maMda pADavA mATe (Demoralisation) A pagaluM bharAyuM hoya tema paNa kahI zakAya. cInI AkramaNanA dhyeyo ane tenI mahad aMze pUrti 6. yuddhavirAma pAchaLanA kAraNeA barAbara samajavA mATe, cIne bhArata para AkramaNa zA mATe karyuM te paNa dhyAnamAM levuM paDaze. (a) bhArata svataMtratA prApta karyA bAda, vegapUrvaka Arthika vikAsa sAdhI rahyuM hatuM, A vikAsa leAkazAhI Dhabe sAdhI zakAyo hatA te cInane khUMcatuM hatuM. sAmyavAdI dezAnI e mAnyatA che ke lAkazAhI dhAraNe vegapUrvakanI pragati ane samAjavAda zakya nathI. sAmyavAdI dhAraNe ja Arthika vikAsa sAdhI zakAya ane sAmAjika tathA Arthika asamAnatA dUra karI zakAya. bhAratanI lokazAhI dhAraNe vegapUrvaka thaI rahela pragatithI tenI mAnyatA upara jabbara phaTako paDI rahyo hato, eTale bhAratanI Arthika pragatimAM rUkAvaTa karavAnuM cInanA AkramaNa pAchaLanuM eka kAraNa hoI zake. cIne e gaNatarI rAkhI haze ke yuddha thatAM bhAratanI Arthika pragati rUMdhAI jaze, eTaluM ja nahi, paraMtu yuddhavirAmathayA bAda paNa bhAratane kAyamane mATe moTuM lazkarI kharca cAlu rAkhavuM paDaze, eTale tene Arthika vikAsa moTA bhAge rUdhAI jaze. (ba) cInI AkramaNa pAchaLa bIjuM kAraNa eziyAI rASTromAM bhArata nahi, paNa cIna ja moTo deza che ema batAvavAnuM hoI zake. bhArata para AkramaNa karIne, cIna dhAryo pradeza meLave to pUravAra thAya ke eziyAbharamAM cIna deza ja baLavAna deza che. bhArata pAchuM paDe tA eziyAnA bIjA dezo cInathI bhayabhIta bane. A paNa eka kAraNa cInI AkramaNa pAchaLa raheluM che. (ka) sAmyavAdI nIti aMge cIna ane raziyA vacce gharSaNa rahyA kare che. raziyA zAMtimaya sahaastittvamAM mAne che. A mAnya tAne kAraNe raziyA pazcimanA lokazAhI dezeA sAthe samAdhAnapUrvaka rahevAnI nIti apanAvI rahyuM che. bhArata sAthe raziyA maitrIbharyA saMbaMdhA rAkhI rahyuM che, eTaluM ja nahi paraMtu bIjA aNavikasIta taTastha ane raziyA, Arthika madada meATA pAyA para ApI rahyuM che, nIti dI che. ke jagatamAM sAmyavAdanA phelAvA mATe yuddha sahaastitva zakya nathI. raziyA vacce harIphAI jAnA virodhI bane te pAraNAmAM raziyAne kahevuM paDayuM che ke bhArata sArA saMbaMdho hoya, chatAM raziyA bhAratanuM mitra che, cIna tenA baMdhu che. cInanA dhyeya mujabanuM laDAkhamAM samAdhAna thatuM nahotuM, 4-5 varasathI sarahadI jhaghaDo cAlI rahyo hato, tene sarahadI jhagaDo mAnIne, ApaNe te tarapha keTalIka upekSA sevatA hatA ane cIna tethI AgaLa nahi vadhe tema mAnatA hatA, paraMtu ApaNI A mAnyatA khoTI paDI che ane teNe meTA pAyA para AkramaNa karIne dhAryo pradeza meLavI lIdhA che, eTaluM ja nahi paNa teNe ekAeka laDAI baMdha karIne, jagatamAM sArA dekhAvAnA mArga zodhI kADhayo che. A eka moTA rAjakIya dAva che. te kahe che ke amee laDAI baMdha karI. eTaluM ja nahi paraMtu nephA vistAramAMthI te mekamohana lAInathI paNa pAchA haThI javA mAgIe chIe. laDAkha vistAranI sarahada vAMdhAbharI che ane amArI mAnyatA mujabanI je che tyAM sudhI ja ame rahevA mAgIe chIe. sarahada tA. 16-12-62 bhAratanI prajAnA ane vizvanA dezanA valaNamAM palTo ANavA mATenA cInanA A moTAmAM moTo rAjakIya dAva che. TUMkAmAM cIne je kAraNesara AkramaNa karyuM hatuM temAM tene mahada aMze dekhItI saphaLatA maLI che ane tethI ja teNe dhAryuM karyA, bAda yuddhavirAma jAhera karyo che. have prazna e cheke, AnuM pariNAma zuMAvaze? ApaNe kahIe chIe ke cIne 8 mI sapTembara 1962 samaye je sthiti hatI te pharI prasthApita karavI joIe. cIna 7 mI navembara 1959 samayanI je sthiti hatI te prasthApita karavAnI vAta kare che. cIne ApaNI darakhAsta nAmaMjura karI che, ApaNe cInanI darakhAsta nAmaMjura karI che. pachI have samAdhAnane avakAza che? ke yuddha thaze? samAdhAnamAM be-pAMca hajAra mAIlanA pradezanA prazna nathI, paNa prazna e che ke, samAdhAna thaze te cInI zarato mujabanuM hazeke, ApaNe kahyA mujabanuM haze? cInatA ema sAbIta karavA mAge che ke, We could declare a war, we could win a war, we could cease a war and we could dictate. A paristhitimAM zuM karavuM te ApaNA mATe eka gaMbhIra koyaDo banI javA pAmyA che. AvezamAM AvIne ApaNe koI paNa jAtanA nirNaya karI na zakIye. ApaNA nirNayanA AdhAra cIne ApaNI darakhAstA nAmaMjura karyA pachI, zuM paristhiti udbhave che te para che. cIna have zuM kare che, vizvamata zuM thAya che, kolaMbA pariSadanuM zuM pariNAma Ave che, ApaNe keTalI lazkarI tAkAta UbhI karI zakIe tema chIe, A badhA para ApaNA nirNaya nirbhara che. svamAnahIna koI samAdhAna prajA svIkAraze nahi. mane ema lAge che ke, hAlaturata paristhiti stand still - sthagita-raheze. cIna laDAkhamAM kabajo rAkhI rahe, paraMtu ApaNe tene kabajo mAnya rAkhIzuM nahi. kAzmIramAM banyuM tema A eka saLagato prazna ja rahe. cIne ekapakSI bInazaratI yuddhavirAma ane lazkara pAchuM kheMcI levAnuM jAhera karyuM che. temAM ApaNI anumatInI jarUra rahetI nathI. have pachI cIna zuM kare che te jovAnuM raheze. ApaNe koI paNa saMjogA mATe pUratI taiyArI karavI paDaze te dekhItuM che. TUMka samayamAM vaLatA humalA karI. laDAkhanA pradezano kabajo meLavI zakIe tevI saMbhAvanA nathI. cInane mATe paNa A paristhiti pratikULa nathI. pAtAne hAla turata joItuM teNe meLavyuM che. paNa A paristhiti bahu lAMbA samaya cAlI zake nahi. ema saMbhavita nathI ke cIna kadAca 8 mI sapTembara 1962 nI athavA tenA jevI sthiti para javAnuM kabula kare. to vATAghATa zakya bane. bIjA dabANathI paNa banne pakSane koI samAdhAnanA mArga para AvavuM paDe ema bane. A AkramaNa ane yuddhavirAmanA tAtkAlika pariNAma je Ave te, parantu tenA dUragAmI pariNAme ghaNA meATA ane vyApaka haze. hindustAnanA ItihAsamAM ane kadAca duniyAnA ItihAsamAM A banAvathI navuM prakaraNa umerAze. ApaNI AMtararASTrIya tema ja rASTrIya nIti punavicAraNA mAgaze. e hakIkata spaSTa che, cInanA have ApaNe vizvAsa na ja karI zakIe. pariNAme sarahadanA rakSaNa mATe kAyamI pUratI taiyArI rAkhavI paDe. lazkarI kharca ghaNA vadhI paDe ane Arthika vikAsa mATe rUkAvaTa thAya. taTasthatAnI nIti kayAM sudhI cAle? ATalA moTA lazkarI kharca ApaNe upADI zakIe ? ApaNI prajAnA meoTA bhAganA manamAM ema lAgavA mAMDaze ke, taTasthatAnI nIti have cAlI zakaze nahi, mATe pazcimanA lAkazAhI deze| sAthe bhArate joDAyA sivAya cAle tema nathI. tethI lazkarI bAjo ochA thaze ane bhAratane Arthika sahAya moTA pramANamAM maLaze. A jAtanA jorazorathI pracAra thaI rahyo che. AvA vicAro pedA karavAmAM cInanA AkramaNe jeTalA bhAga bhajavyo che, teTalA pazcimanA dezae paNa bhajavyA che. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-62 prabuddha jIvana 163 pazcimanA dezoe ApaNane kaTokaTInA samaye joItI badhI madada - taTasthatAnI nIti bhArata mATe ane vizvazAMti mATe jarUrI udAratApUrvaka ane bInazaratI karI. teo dhArata to madada ApatI che. bhAratanA je loko taTasthatAnI nItine tilAMjalI ApavAnuM vakhate. zarate karI zakata; vheNAM mArI zakata, paraja teoe tema kahe che te potAnA svArthanI daSTie agara to potAnA pakSane vicAra ryA vinA, ApaNane madada karI, eTaluM ja nahi paraMtu temaNe karIne kahe che, ema mane lAge che. sAmyavAdI deze , karatAM pazcimatAjetaramAM jAhera karyuM che ke, bhAratane raziyA taraphathI 'mIga' vimAne nAM dezAnI ApaNe vadhAre najIka chIe e kharuM che, paNa te dezamaLaze te paNa amArI sahAya strota jemano tema cAlu raheze. A paNa eka mahAna rAjadvArI kaneha kahI zakAya. : * nA gulAma thavAmAM temanuM athavA ApaNu kaMInuM hIta nathI. taTasthatAnI nItinA svarUpamAM pheraphAra karavo paDaze eTaluM ja kahevuM - temanI A udAra sahAye dezanA moTA bhAganA prajAmatane atyAre paryApta thaze. A svarUpa kevA prakAranuM haze tenuM spaSTa citra atyAre temanA tarapha vALyo che. Aje jAhera mata evo thato jAya che ke nakakI thaI zake tema nathI. palaTAtI paristhiti upara tene AdhAra che. je dezoe ApaNane udAratApUrvaka sahAya ApI tenI avagaNanA rASTrIya nItine AdhAra keTaleka darajaje ApaNI videzanIti kema thaI zake? bhAratamAM keTalAka rAjakIya vargo to pahelethI ja upara che. bane paraspara saMkaLAyela che. ApaNe samAjavAdI samAjakahetA AvyA che ke, ApaNI taTasthatAnI nIti khATI che ane ApaNe pazcimanA lokazAhI deze sAthe bhaLI javuM joIe. A racanAnuM dhyeya svIkAryuM che. tenA pariNAma rUpa Ajana, Arthika vargo atyAre DholanagArA vagADIne, potAnA kathananI vAstavikatA asamAnatA dUra karavAnA saghaLAM upAyo ane pagalAM, jAhera darzAvavA prayatna karI rahyA che. A varga bhAratanI tasthatAnI kSetra Public Sector ne vikAsa, utpAdananA sAdhanono nItinI TIkA karavA sAthe vaDA pradhAnanI TIkA karavA ane aMkuza, vigere. trIjI paMcavarSIya yojanA paNa A ja dhyeyanI siddhinuM temanI virUddha pracAra karavA lAgI gayo che. aMga che. A dhyeya mujaba ApaNe pablIka sekaTara ane prAIveTa sekaTara e vAta kharI che ke, zrI nahera ane temanI sarakAra vadhAre baMne mAnya rAkhela che. bhaviSyamAM ApaNA mULabhUta dhyeya mujaba A baMne kSetro cAlu raheze, paraMtu tenA pramANamAM phera paDI. 'paDatA vizvAsamAM rahyAM ane tethI gaphalatamAM rahyAM. temane ane prajAne moTo AghAta thayo. A AghAtamAMthI hajI ApaNe mukata jaze. pablIka sekaTaranuM pramANa amuka bAbatamAM vadhaze ane prAIthayA nathI. sthiracitte vicAra karavAnI sthitimAM nathI. AvI veTa sekaTaranuM pramANa ochuM thaze. paDelI paristhitinA pariNAmanuM pUruM mUlyAMkana karavAnI ane navI lyAMkana karavAnI ane navI je ApaNI taTasthatAnI nIti choDAvavAnA hImAyatI nIti ghaDavAnI bhUmikA hajI sarjAI nathI. utAvaLathI ane gabharAIne, che te lAlaca batAve che ke, pazcimI jUtha sAthe joDAI javAthI svArthI pracArano bhoga banIne, bIje cheDe javAnI jarUra nathI. ApaNI salAmatI vadhaze, lazkarI kharcano bojo ocho thaze ane ema mAnuM chuM ke, taTasthatAnI nIti bhAratane mATe ane pariNAme Arthika vikAsanI zakayatA vadhaze. A bhramamAM nAkhanArI, duniyA mATe hItAvaha che. alabata, cInI AkramaNa bAda tenA svarUpamAM ane amalamAM pheraphAra thaze ane thavo ja joIe, dalIla che. temanuM sAcuM lakSya--rAjajI spaSTa kahe che tema - dezane paNa taTasthatAnI nItine sarvathA tilAMjalI ApavI e bhAratanA samAjavAdanA dhyeyathI dUra laI javAnuM che. paMcavarSIya yojanA ane jagatanA hitamAM nathI. : choDI devI paDe temAM teo rAjI che. e kharuM che ke, vartamAna zrI naherue kahyuM che ke, cIna paratve te ApaNe have taTastha paristhitimAM durbhAgye A yojanAnA keTalAka aMge jatA karavA rahI zakIe ja nahi, taTastha nIti eTale zuM? TUMkAmAM kahIe to paDaze. paNa samAjavAdanA dhyeyathI vicalita thazuM to cInI AkraduniyAmAM atyAre je be jUtho Blocks che, te bemAMthI ekamAM maNane haThAvIzuM to paNa ApaNI hAra thaI che ema thaze. janatAne na joDAtA banne jUtho sAthe maitrIbharyA saMbaMdha rAkhavA prayatna karavo. buniyAdI rIte A nIti sAcI che. paNa taTasthatAne sAtha gumAvI besIzuM. ane temanA hItane droha karyA barAbara thaze. artha ema thatuM hoya ke, maitrIbharyA saMbaMdha rAkhavA mATe, koI cInI AkramaNe ApaNane bhAre AghAta pahoMcADe che. svataMtratA deza khoTuM kare to paNa tene kAMI kahevAya nahi ane sahI pachInI ApaNA mATe A moTI kaTokaTI che. tenA dUragAmI parilevuM, te te sAcI nIti nathI. jayAM anyAya thato hoya, atyA NAmo vyApaka che. A saMjogone, A AghAtathI gabharAIne ke . cAra thato hoya, jagatanI zAntine jokhamAve tevuM vartana thatuM hoya, kheTA pracAranA bhoga banIne, mULa dhyeyane visaravuM na joIe. tyAM muMgA na rahevAya. haMgarI ane tibeTamAM aApaNe AvuM ja e kAMIka karyuM. ApaNI taTasthatAnI nItinI Aja sudhI eka chApa saMpAdaka: ema. je. desAI cImanalAla cakubhAI zAha evI rahI che ke, te sAcI rIte taTastha na hatI paNa sAmya- "pUNyavijayajI sAthenI mArI paricayakathA" vAdI dezo tarapha vadhAre jhukatI hatI. tethI A nItinuM svarUpa navesarathI vicAravAnuM rahe che. gayA aMkamAM A mathALA nIce pragaTa thayela paMDita sukhalAhuM ema mAnuM chuM ke, ApaNe sAcI taTastha nIti akhatyAra lajInA vakatavyane bIjo hapto sthaLasaMkocane kAraNe A aMkamAM karIye temAM pazcimanA dezo vAMdho nahi le. benke evI nIti temanAM ApI zakAyo nathI, te AvatA aMkamAM pragaTa karavAmAM Avaze.--taMtrI paNa hItamAM che. raziyA ane bIjA sAmyavAdI dezo sAthe ApaNe maitrIbharyuM valaNa rAkhIye te jagatazAnti mATe lAbhadAyaka che. ApaNI AvI nItithI nArAja thaI pazcimI deze Apa viSayasUci Nane madada nahi kare tema mAnavAne koI kAraNa nathI. sarvodaya saMmelananI phalazruti paramAnaMda, 155 balka AvI nIti mATe ApaNane temanI sahAnubhUti raheze. cIna-bhArata saMgharSa aMge ApaNane A deze madada kare che temAM temane paNa svArtha che. vidyAthI Alamane mArgaEnlightened Self-interest. te svArthanI siddhimAM ApaNe phALe ApI zakIe tyAM sudhI ApaNI kiMmata che. ApaNI svataMtratA darzaka banatuM nivedana harSada chAyA 157 gumAvI besIzuM to e kiMmata rahevAnI nathI. raziyA ane cIna dhArmika tathA sAmAjika vacce vadhatAM jatAM matabhedomAM, raziyA sAthe maitrIbharyuM valaNa rAkhavAthI, jIvana kaye raste? kAkA kAlelakara 159 cIna dabAze. raziyAne pharajIAta cInanI madade javuM paDe yuddha virAma. cImanalAla cakubhAI zAha 161 athavA te bane vadhAre najIka Ave tevA pagalAM levAmAM zANapaNa nathI. prakIrNa noMdha: pramANabhaMganI paramAnaMda taTasthatAnI nIti niSphaLa jAya to AphrikA - eziyAnA taTastha parAkASTA, DaeN. bAlAbhAI dezone eka athavA bIjA blekamAM joDAI javuM paDe. tema bane nANAvaTI hospiTalane dazAbdi to vizvazAMti mATe paristhiti bhayarUpa bane. bemAMthI eka mahotrAva, Aje paNa jUthamAM joDAvAne prazna Ave tyAre badhA deze pazcimI jathamAM saMgha nIkaLI zake che? joDAya tema nahi bane; amuka sAmyavAdI jUthamAM joDAya agara svargavAsI banelA mahAtmA dhakelAya tema paNa bane. AthI vizvazAMtinI AzA, nirAzAmAM 'bhagavAnadInajI, pRthvInI pheravAI javA pAme." - pradakSiNA, zUnyatA-nivAraNa aMge. pRSTha Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAya che ke rrr * pratyu vana prakINa noMdha pramANabhaMganI parAkASTA ApaNA vartamAna jAhera jIvanamAM je navA navA raMga pragaTa thatA jAya che te raMgAtaTastha rIte jonArane vismaya tema ja vinodane anubhava karAve che. pahelAnA vakhatamAM koI sabhA bharavAnI hoya ke samAraMbha yojavAnA hoya te saMsthAnI draSTie savizeSa sanmAna karavA yogya evI koI vyakitanI pramukha tarIke pasaMdagI karavAmAM AvatI ane tenA pramukhapaNA nIce e sabhA ke samAraMbhanuM kArya ATopavAmAM AvatuM. AvI ja rIte jyAre koI saMsthA taraphathI jAhera bhajanasamAraMbha yojavAmAM AvatA tyAre saMsthAnA vartuLa bahAranI evI koI vizeSa vyakitane AvA bhAjanasamAraMbhanA 'atithivizeSa' tarIke nimaMtravAnI prathA pracalita hatI. have to koI paNa jAhera sabhA ke samAraMbhamAM--jene bhAjana sAthe kazo paNa saMbaMdha hotA nathI koI eka vizeSa vyakitane pramukha tarIke ane bIjI eka vizeSa vyakitane atithivizeSa tarIke niyukta karavAnI prathA AjakAla lagabhaga sarvasAmAnya thaI paDI che. Ama eka sAthe be vyakitanuM eka ja sabhA ke samAraMbhamAM sanmAna karyAnA saMtoSa anubhavavAmAM Ave che, pahelAnA vakhatamAM koI jAhera saMsthAnuM makAna khulluM mUkavAnuM hoya tyAre te aMge udghATana samAraMbha goThavavAmAM AvatA. paNa koIe taiyAra karelA granthanA--pachI te pAchaLa game teTalAM varSanI mahenata ane zAnepAsanA hoya te paNa--prakAzanasamAraMbha yojavAnI kalpanA sarakhI paNa AvatI nahotI. evA ghaNAye mahatva" pUrNa grantho pragaTa thaI gayA ke jene AvI koI jAherAtanA suyoga sAMpaDayo nahAtA. Aje AvA prakAzanasamAraMbho yojAtA avAranavAra sAMbhaLavAmAM Ave che ane A prakAzana samAraMbhane kadi kadi prastuta pustakanA udghATana samAraMbha tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. AvA prakAzana samAraMbhanA sAmAnya vidhi evA hoya che ke pramukha tarIke pasaMda karavAmAM AvelI koI viziSTa vyakita A mATe yojAyalI sabhAmAM upasthita thAya, lekhaka tathA tenA pustakanA paricaya ApavAmAM Ave, pramukha--vyakita prastuta pustakane prakAzita thayeluM jAhera kare, lekhaka mATe stutinA be zabdo bAlAya, ane lekhakanuM e rIte sanmAna karavAmAM Ave. paNa tAjetaramAM muMbaI khAte eka pustakano prakAzana-samAraMbha, je rIte geAThavavAmAM AvyA ane tene lagatA prakAzanavidhi je vistRta kriyAkAMDapUrvaka yojavAmAM Avyo te to Aja sudhInA sarva prakAzanasamAraMbhAne jhAMkhA pADe ane te sarvane aneka rIte vaTAvI jAya tevA hoIne tenI noMdha levAnuM saheje mana thAya che. A pustakanuM nAma che "vIra vacanAmRta." tenA saMpAdaka che zrI dhIrajalAla TokarazI zAha. A pustaka zrI dhIrajalAlanAbAra mahinAnA pariAmanuM pariNAma che. tenuM prakAzaka che jaina sAhitya prakAzana maMdira. A saMsthA koI jAhera prakAzana saMsthA nathI, paNa zrI dhIrajalAla TokarazI zAhanI potAnI mAlekInI saMsthA che. A pustakanI aMdara jaina AgamAmAMthI vINIkADhelIbhagavAna mahAvIre uMccArelI 1008 gAthAo, tenA artha ane vivecana che ane te sAthe bhagavAna mahAvIranuM saMkSipta caritra che. A pustaka muMbaInA zreSThIvarya zrI mANekalAla cunIlAla zAhane arpaNa karavAmAM AvyuM che, ane A pustakamAM temanI tathA temanAM patnInI chabI mUkavAmAM AvI che ane jaina samAjanA vizeSata: ve. mU. jaina samudAyanA AgevAna lekhAtA 32 zrImAnAnI-eka eka pAnA upara eka eka zrImAnanI-bhAvabharI vaMdanA jAherakhabaranI rIte A pustakanA zarUAtanA bhAgamAM saMkalita karavAmAM AvI che ane sAthe sAthe bhAratanA rAjakIya AgevAnonA saMdezA tema ja keTalAka vidvAno, kavio tathA tatvajJAe bhagavAna mahAvIrane ApelI aMjalio paNa A pustakamAM antargIta karavAmAM AvI che. 540 pAnAnuM A pustaka che ane rUA. 6 tenI kiMmata rAkhavAmAM AvI che. pustakanA uThAva ane kada 400-500 pAnAnI navalakathA jevA tadna sAmAnya prakArano che. tA. 11262 A pustakanA prakAzanasamAroha gata navembara mAsanI AThamI tArIkhe savAranA nava vAgye bhAyakhalA khAte AvelA jaina maMdiranA raMgamaMDapamAM yojavAmAM AvyA hatA. A prasaMge muMbaImAM vasatA zve. mU. saMpradAyanA sarva AcAryo, munivaro ane sAdhvIjIo upasthita thayAM hatAM ane zve. mU. vibhAganA ghaNAkharA AgevAnoe tema ja saMkhyAbaMdha bhAI-bahenoe hAjarI ApI hatI. teno sADAtraNa kalAka sudhI cAle teva! je virATa kAryakrama gAThavavAmAM Avyo hato tenI vigato nIce mujaba hatI :-~(1) maMgaLAcaraNa: AcAryazrI vijayaamRtasUri. (2) AmaMtraNapatrikAnuM vAMcana : sabhAsaMcAlaka zrI manasukhalAla tArAcaMda mahetA. (3) zrI mahAvIrastuti; prAkRta, saMskRta, gujarAtI tathA aMgrejI. (4) svAgatanuM bhASaNa: A prasaMga mATe ` khAsa yojAyelI svAgata samitinA adhyakSazrI jayaMtIlAla ratanacaMda zAha. (5) saMdezAonuM vAMcana: zrI prANajIvana haragAviMda gAMdhI, (6) granthaprakAza aMge (ka) pratiSThApanavidhi: paMnyAsa. dhuraMdharavijayajI gaNI (kha) prakAzananI vinaMti: zrI phatecaMda jhaverabhAI (ga) prakAzana: zeTha kAMtilAla IzvaralAla (gha) granthapUjana: cAra zrImAnA ane dhIrajAlala TokazI zAha (Da) grantha ane granthakAranuM abhivAdana: paMDita narendracaMdra zarmA ane paMDita rudradeva tripAThI (7) grantha samarpaNavidhi aMge (ka) prAsaMgika pravacana : zrI caMdulAla vardhamAna zAha (kha) samarpaNa patrikAnuM vAMcana : zrI dhIrajalAla TokarazI zAha (ga) samarpaNakriyA : zrI meghajI petharAja zAha (gha) samarpaNasvIkAra: zeTha mANekalAla cunIlAla zAha (8) A prasaMga upara khAsa taiyAra karavAmAM Avela mahAvIracitra samarpaNa aMge (ka) citrasamarpaNa mATe vinaMti: zrI dhIrajalAla TokarazI zAha (kha) citra svIkAra mATe vinati; zrI kAntilAla IzvaralAla (ga) citrasvIkAra: zrI meghajI petharAja zAha (9) AcAryamunivaronAM pravacano: AcArya vijayalakSmaNasUri, AcArya vidharmasUri tathA munizrI caMdraprabhasAgarajI (10) upasaMhAra: AcArya vijayaamRtasUri (11) AbhAranivedana: zrI popaTalAla rAmacaMdra zAha A samAraMbhanA anusaMdhAnamAM baporanA bhAgamAM sAdhusaMmelana tathA rAtrinA bhAgamAM kavisaMmelana yojavAmAM AvyuM hatuM. mahAvIra vANInA AvA saMgraha kAMI pahelavahelA pragaTa thatA nathI. paMDita becaradAsa jIvarAja dozIe varSo pahelAM mahAvIra Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 16-12-22 prabuddha jIvana 165 1 TakA, vANI' e nAmano graMtha pragaTa karyo che ane te pAchaLa paMDita becara- saMsthA "saralA sarjana' dvArA taiyAra karavAmAM Avela "akSaya lakSmI dAsanI jIvanabharanI zAstro pAsanA che. alabatta, A graMtha sArI rIte nAmanI nATikA, biralA mAtuzrI sabhAgAramAM navembara mAsanI Adarane pAtra banela che, tema chatAM paMDita becaradAsane Aje koI tA. 6, 7, ane 8nA roja-ema uttarottara traNa divasa bhajavavAmAM oLakhatuM paNa nathI. AvI ane A prasaMge thayelA dAne, TikiTa vecANa ane jAheraA rIte vicAratAM potAnA pustakanI ane te paNa kevaLa bAra khabaro dvArA rU. 5,51,000 nI prastuta haispiTalane Avaka thaI, mahinAnA parizramanA pariNAma rUpa evA pustakanI jAherAta aMge je mATe A haispiTalanA mukhya saMcAlaka zrI ratilAla maNilAla A bhavya samAroha UbhA karavA badala zrI dhIrajalAla TokarazI nANAvaTI tema ja tene lagatI kamiTInA anya sabhyone aneka zAhane athavA jaina samAjamAM je lADakA nAmathI teo oLakhAya dhanyavAda ghaTe che. che evA dhIrUbhAIne avazya dhanyavAda ghaTe che. dhIrUbhAI zatAvadhAnI A haispITala AjathI daza varSa pahelAM zrI nANAvaTI paMDita to che ja, paNa sAthe sAthe eka mahAna jAdugara che. kuzaLa mAchI- cerITI TrasTa dvArA vIlepArale khAte UbhuM karavAmAM AvyuM hatuM. mAra potAnI jALamAM jema aneka matsyone kheMce tema prakAzana- jyAre 50 bichAnAnI jogavAI karavAmAM AvI hatI. teno vikAsa vidhinA anusaMdhAnamAM vividha prakAranA kriyAkAMDanAM nimitte UbhA thatAM thatAM Aje A vhaspITalamAM 250 bichAnAnI jogavAI karavAmAM karIne jaina samAjanA kuzaLa bAhoza lekhAtA dhanADhaya AgevAnone AvI che ane muMbaInA pazcima vibhAganA parAMomAM vasatI prajA tema ja AcAryamunivarone prazaMsakavRndanA AkAramAM teo ekaThA mATe A haoNspiTala eka mahAna AzIrvAda samAna puravAra thayuM karI zakyA-eka rAze jotarI zakyA-e kAMI nAnIsUnI karAmata che. A hospiTalanI kAryavAhIne lagatA rIporTa uparathI mAluma nathI. A zrImAnee prasiddha thaI rahelA pustakanuM lagabhaga mAM mAthuM paDe che ke, A haispiTalamAM chellAM daza varSa daramiyAna 475035 joyA sivAya ja zrI dhIrUbhAI upara dhanyavAdane varasAda varasAvyo. dardIonI sAravAra karavAmAM AvI che, jemAM 22,649 akasmAtane koIe ema paNa kahyuM ke A pustakane duniyAnI sarva bhASAomAM lagatA keso hAtha dharavAmAM AvyA che, ane 20,822 oNparezana anuvAda thavo joIe--ane AcArya mahArAjae A zrImAnonA karavAmAM AvyAM che. A vhaspITala aMge 25000 corasa vAra mastaka upara tema ja samArohanA vararAjA jevA zrI dhIrUbhAInA jamIna upara vizALa bAMdhakAma karavAmAM AvyuM che ane atyAra mastaka uparavAsakSepanA chaMTakAvapUrvaka AzIrvAdane varasAda varasAvyA sudhImAM A haispiTala pAchaLa 40 lAkha rUpiyA jeTalI rakama kharcaane eka sAdhAraNa koTinA pustakanuM devamUrti mAphaka maMtroccAra vAmAM AvI che. vaLI chellAM traNa varSa daramiyAna cAra eravaDe, jANe ke AkAzamAMthI koI Agamagrantha utarI Avyo hoya e kanDIzanDa oNparezana thiyeTaro bAMdhavAmAM AvyAM che. haispiITalanA rIte pratiSThApana karyuM--A badhuM ekuzaLa karAmatanuM ja pariNAma kahevAyane? vadhatA jatA kharcane pahoMcI vaLavA mATe rUpiyA pAMca lAkhanI Aje yAda Ave che ke, thoDAM varSo pahelAM zrI dhIrUbhAIe uNapa hatI, je upara mATe rUpiyA pAMca 9 uNapa hatI, je uNapa A dazAbdi mahotsava prasaMge ekaThA karavAmAM 50 varSa vaTAvIne 51mAM varSamAM praveza kare. potAnA Avela maMDaLa dvArA dUra karavAmAM AvI che. A hospiTalamAM A vanapravezane UjavavA aMge zrI dhIrUbhAIe pravRtti hAtha civaze klAka cAlato kecuAlITI vaoNrDa che ane navuM eNksa -2 dharelI ane keTalAya vidvAne, vicArako ane prazaMsakonI te aMge yunITa kharIdavA pAchaLa doDha lAkhanI rakama kharcavAmAM AvI che. sahIo ekaThI karelI, paNa te vakhatanA pratikULa vAtAvaraNe temanI hAlamAM navA varSathI 50 phrI ane 50 ardha-phrI ema se. te murAda bara AvavA dIdhI nahotI. paNa ema hArI jAya bichAnAnI jogavAI karavAmAM AvI che. evA dhIrUbhAI nathI. Aje A samAroha ke jenI badhI mAMDaNI prastuta samAroha prasaMge bhajavavAmAM Avela 'akSayalakSmI' temaNe pote ekalA hAthe ja karI hatI ema lagabhaga kahI zakAya- ' nATikA jaina dharma sAhityamAM bahu jANItI evI zAlibhadranI kathA evA bhavyatAnI paNa parAkoTinuM darzana karAvatA A samAroha uparathI taiyAra karavAmAM AvI hatI. Aja sudhImAM jaina dharmanI dvArA temanA nAma ane kAmanI-temanuM mana bharAya evI bIjI aneka kathAo raMgabhUmi upara rajU karavAmAM AvI che ane ujavaNI thaI zakI che. vaLI A samAroha prasaMge prastuta pustakanI lakAdara pAmI che, paNa A zAlibhadranI kathA haju sudhI A rIte pragaTa karavAmAM AvelI 2,000 nakalamAMthI 1800 nakalanAM nAma raMgabhUmi upara rajU karavAmAM AvI nahotI. A nATikAnA AyonoMdhAI jatAM temanA bhISma prayatnanuM nakakara phaLa paNa temane maLI jana mATe sau. saralAbahena ratilAla nANAvaTIne dhanyavAda ghaTe che. cukyuM che. A rIte raMgabhUmi upara rajU thatI jaina kathAo atyanta lokaA badhI raMgalIlA taTasthapaNe jonArane prazna thayA vinA na priya banatI rahI che ane haju paNa bIjI aneka dharmakathAone rahe ke, jaina samAjanA AgevAnemAM koI pramANabuddhi che ke nahi? A rIte bahAra lAvavAnI jarUra che. eka vakhata A sAme sthitike dharmanA nAme koInA doravAyA, "A zuM che, zA mATe che ene bahu custa jaina samAjamAM khUba virodha hatA. have AvI rIte jaina lAMbe vicAra karyA sivAya, AMkha mIMcIne derAvAmAM--ghasaDAvAmAM kathAo raMgabhUmi upara rajU thatA jaina samAja gaurava anubhavavA ja mAne che? lAgyo che. jaina samAja moTA bhAge vaizyasamAja che. vaizyanI prakRtimAM A badalAyelA vaheNane uttejana ApavuM ane jaina tIrthakaronA vicakSaNatA ane badhIratA evA be parasparavirodhI guNe eka sAthe caritrane raMgabhUmi para utArIne vizALa janatAne jaina tIrthakaronI vasatA jovAmAM Ave che. koI prasaMge teo abhuta vicakSaNatAne. caritrabhavyatAthI paricita karavI e ati Avazyaka ane IcchavAparicaya karAve che. A AkhA samAroha temanAmAM rahelI badhIratAnuM- yogya che. pramANabhaMganI parAkASThAnuM-adbhuta darzana karAvyuM che. Aje paNa 'saMdha nikaLI zake che? De. bAlAbhAI nANAvaTI hospiTalane dazAbdi mahotsava Aje jyAre dezamAM UbhI thaelI yuddhaparisthitinA pariNAme gayA navembara mAsa daramiyAna muMbaI khAte De. bAlAbhAI dhArmika tema ja sAmAjika avasarone anulakSIne yojAtA utsavo, nANAvaTI haoNspiTalane dazAbdi mahotsava UjavAI gayo ane tenA jamaNavAre ane samAraMbhe-A badhuM lagabhaga sthagita thayA jevuM saMdarbhamAM nANAvaTI kuTuMba dvArA keTalAMka varSothI saMcAlita zikSaNa- banyuM che tyAre kapaDavaMja mukAmethI A jANItA zrImAna jaina gRhastha jamaNavA mAjika avasarone anulakSIne e ujavAI gayA ane tenA nANAvaTI kuTuMba dvArA Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. . pra buddhi jIvana tA. 16-12-dara - - - Azare eka hajAra yAtrikone kezariyAjI javAne pagapALA saMgha. "pRthvInI pradakSiNA'- e viSaya upara eka vyAkhyAna ApyuM hatuM. kADhe che ane temAM jANItA aneka jaina munivaro joDAya che. A teo temanA patnI sAthe 18-6-62 nA roja pRthvInA mukhya mukhya saMdha, karavAmAM AvelI jAherAta mujaba cAlu mAsanI 14 mI tArIkhe dezanA pravAse nIkaLyA hatA. zarUAtamAM teo Ijipta--kero kapaDavaMjathI ravAnA thaI cuka haze. sAmAnya samaya)saMgamAM AvAja gayA, tyAMthI ITAlI, svITajharlenDa thaIne pazcima jarmanI gayA. AnaMda ane utsavalakSI saMgha kADhavAmAM Ave che - te pAchaLa ' pUrva jarmanImAM paNa thoDuM pharyA; raziyA javA prayatna karyo bahu moTA pramANamAM dravyaya thato hovA chatAM tene kadAca paNa meskomAM rahevAnI goThavaNa thaI zakI nahi, eTale raziyA virodha karavAmAM na Ave. paNa bhAratanA ItihAsamAM abhUtapUrva javAno vicAra paDato mUkIne skenDIneviyA gayA. tyAMthI DenmArka, evuM mahAsaMkaTa bhArata upara utarI AvyuM hoya, tenAM bhayaMkare pariNAme- beljiyama, tathA phrAnsa patAvIne amerikA - nyUyorka gayA. nuM svarUpa kalpanAtIta jevuM lAgatuM hoya tyAre paNa A saMgha tyAMnA keTalAka zaheromAM pharIne jApAna AvyA ane tyAMthI hoMgakoMga kADhavAne vicAra Ave e manedazA na samajI zakAya evI che. thaIne bhArata khAte tA. 5-9-62 nA roja pAchA pharyA. Ane artha e thaze ke, saMgha kADhanAra ane temAM joDAnAra bhAI A rIte lagabhaga aDhI mahinAnA gALAmAM temaNe pRthvI bahene Aje dezamAM je kAMI banI rahyuM che te vize eka prakAranI pharatuM cakakara lagAvyuM. A pravAsa daramiyAna judA judA deze ane udAsInatA anubhave che ane dezamAM game te thAya--ame to amArA zaheromAM thayelA anubhave, jovAlAyaka sthaLonAM varNane, judI judI dhArmika samAraMbhe UjavavAnA-Avo bhAratanI janatAne paDakAra prajAnI khAsiyatonI vigato temaNe sundara rIte rajU karIne zrotAkare che. Ama karIne saMghanA Ayojako ane sahAyaka AmaprajAnI one AnaMdaprabhAvita karyA. sAthe sAthe AjanI duniyAnI parikhaMphagI vahere che, eTaluM ja nahi, paNa je dharma ane samAja sAthe sthitinuM paNa temaNe bodhaprada nirUpaNa karyuM. vaLI deza dezanA vyApAraA saMgha saMkaLAyela che te dharma ane samAjane vagovavAnI taka paNa udyoganI paristhiti aMge paNa temaNe sArI samajUtI ApI ane - AmaprajAne pUrI pADe che. A atyanta du:khada che. A rIte ame sAMbhaLanArAoe temanI sAthe temanA deDheka kalAkanA svargavAsI banelA mahAtmA bhagavAnadInajI vyAkhyAna daramiyAna pRthvI pharato lpanAvihAra karavAno AnaMda mANyo. ' gayA naveMbara mAsanI cethI tArIkhe 80 varSanI ummare mahAtmA AvuM preraka, rasaprada ane mAhitIpUrNa vyAkhyAna ApavA mATe bhagavAnadInajInuM nAgapura khAte avasAna thayuM. temanA avasAnathI zrI navalabhAIne AbhAra mAnavAmAM Avyo ane sabhA visarjana mAtra bhArata ja nahi paNa duniyAe eka ucca koTine sAdhupuruSa karavAmAM AvI. gumAvyA che. teo janmathI digaMbara jaina hatA, paNa koI paNa zUnyatA-nivAraNa aMge prakAranA saMpradAyavAdathI teo sarvathA mukata hatA- pUrA arthamAM - tA. 16-7-6ranA prabuddha jIvanamAM zUnyatA athavA te teo rASTravAdI hatA. kAntilakSI temanI samagra vicAraNA hatI. ekalavAyApaNAnA nivAraNa aMge be noMdho pragaTa karavAmAM AvI 26 varSanI ummare temaNe ghara-patnI-parivArane tyAga karyo hato. hatI te lakSamAM rAkhIne eka nikaTavartI mitre potAnA eka patramAM temaNe koI saMpradAya sAthe saMbaMdha dharAvatA sanyAsanI dIkSA lIdhI nIce mujaba carcA karI hatI :-- nahotI paNa temanuM AkhuM jIvana sAcA sanyArAne ane sevAne tA. 16-762 nA ' prabuddha jIvanamAM girilAla jainanA tyAgane ane , sAhityopAsanAne samarpita hatuM. temanI daSTi uddAma 'sabhya dezamAM vadhatI jatI zUnyatAnI-ekalavAyApaNAnI bimArI" vAdI hatI. jUnavANIpaNAnA teo kaTTara virodhI hatA. pitAnA e mathALAnA lekha uparanI tamArI aMgata noMdha bahu gamI. vicArene teo makakamapaNe vaLagI rahetA. temaNe pAravinAnuM vRddhAvasthAmAM vAcanalekhana paNa parimita thatuM jAya che ane , lakhyuM che ane keTalAM ye granthanuM temanA hAthe sarjana thayuM che. bAkInA vakhatamAM zuM karavuM e te mATe prazna thaI paDe che. satyanA teo eka sAcA jIvanabharanA upAsaka hatA. teo sAcA mane yAda che ke riyAsatakAra saradesAI ghaNuM jIvyA. kAmaroTa. arthamAM eka mahAtmA hatA.. (pUnA--laNAvalA pAse) gAmamAM rahetA ane chevaTa sudhI '. Doeka varSa pahelAM muMbaI jaina yuvaka saMgha dvArA yojAtI ItihAsasaMzodhananuM kArya karatA hatA. ghaDapaNamAM UMgha to bahu paryuSaNa vyAkhyAnamALAmAM teo vyAkhyAna ApavA padhArelA ochI ja eTale rAtamAM cAra-pAMca kalAka uMgha lIdhA pachI rAta tyAre temanI sAthe zeDo pratyakSa paricaya sAdhavAnI taka maLelI. temanI kema vIte te mATe asthira thatA ane bAkInI rAta temane zveta dADhIthI bhavya lAgatI mukhAkRti Aje paNa citta upara jaDAyalI bihAmaNI lAgatI. ApaNe hajI e avasthAe pahoMcyA nathI. bAkI paDI che. temanAmAM pUrvakALanI maharSinI athavA te sekaTIsa ke je vakhate bIjuM kazuM karI zakIe nahi te vakhate kaMIka sarjaka haibI" uMTanI pratibhAnI jhAMkhI thatI hatI. suprasiddha hindI sAhitya- hoya te bahu samAdhAna maLe che. kAMtavAmAM e samAdhAna maLe che kAra zrI jainendrakumAranAM teo mAmA thAya. te banne vacce putrapitA kAraNa, sAthe sAthe mahAtmAjInuM jIvana-temanAM smaraNa-badhA jevo saMbaMdha hatA. jainendrakumArane sAhityanA mArge vALanAra ane khyAla sAme Ave che ane jANe ApaNe temanI sAthenA prasaMge DhALanAra bhagavAnadInajI hatA. AvI eka sAdhusattanI jIvana- pharIthI jIvatA hoie ema lAge che te rIte "satsaMga" paNa jata bujhAtAM temanA vicAro tema ja lakhANathI prabhAvita evuM saheje maLe che. ApaNA ghaNAkharA dharmomAM mALAjapanI prathA che. e paNa ekalavAyApaNAnI forlormness--cAlu eka ati vizALa vartula UMDI glAni anubhave e svAbhAvika jIvanapravAhathI sAva chUTA paDI gayA hovAnI lAgaNI ne nirAsa karavAmAM eka che. jemaNe samagra jIvanane sapAsanA vaDe caritArtha karyuM che samartha sAdhana che e paNa anubhavanI vAta che. japa karatAM zarUevA A mahAtmA bhagavAnadInajIne ApaNA attaranA vaMdanA che? AtamAM to mana ahIM tahIM doDadhAma kare che. pachI nAmamAM zamI " jAya che ane bhagavAnanuM nAma raTatAM raTatAM eka addabhuta zAnti pRthvInI pradakSiNA anubhave che. nAmasmaraNa paNa kalAko sudhI thaI zake nahi, tA. 22-10-60 nA roja zrI muMbaI jaina yuvaka saMghanA tathApi japa karyA bAda eka zAtine nIzA Ave che je ghaNA che. upakrame saMghanA kAryAlayamAM zrI navalamala kuMdanamala phirodiyAe samaya sudhI Take che." paramAnaMda che. mAlika: zrI muMbaI jaina yuvaka sadha; mudraka prakAzaka: zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyA, prakAzana sthaLaH 45-47, dhanajIsTrITa, muMbaI 3. mudraNasthAnaH dhI sTeTsa pIpala presa, keTa, muMbaI. ,