________________
REGD. No. B-4266
વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૪
પ્રબુદ્ધ જૈન ’નું નવસ સ્કરણ વર્ષ ૨૩ અક ૧૯
બન
կ
મુંબઇ, ફેબ્રુઆરી ૧, ૧૯૨૨, ગુરુવાર આફ્રિકા માટૅ શિલિંગ ૮
તંત્રીઃ પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા
પ્રકી નોંધ
“આમ કહેનારા જહન્નમમાં જા !”
જવાહર
તા. ૧૫—૧-૬૨ના રોજ ભારતના મહાઅમાત્ય લાલ નહેરૂ ચૂંટણી પ્રચારનું મંગળાચરણ કરવા માટે મુંબઇ ખાતે પધારેલા અને તે દિવસે સાંજના શિવાજી પાર્કમાં યોજાયેલી જાહેર સભામાં ઘણી મોટી લાકમેદની સમક્ષ કોંગ્રેસ—સમર્થક પ્રવચન કર્યું હતું. મુંબઇના ઉત્તર વિભાગમાં લોકસભા માટે કૉંગ્રેસ તરફથી નિયુકત કરવામાં આવેલા ઉમેદવાર શ્રી કૃષ્ણ મેનનને અનુલક્ષીને બોલતાં તેમણે જણાવ્યું હતું કે “કેટલાક વળી એમ કહે છે કે અમને પંડિત નહેરૂની નીતિ સામે કંઇ વાંધો નથી, પણ શ્રી કૃષ્ણ મેનન એ નીતિનો જે રીતે અમલ કરે છે, અર્થઘટન કરે છે તેની સામે વાંધા છે. કેટલાક છેકરાઓ મને આવીને કહે છે કે અમે મેનનના વિરોધ કરીએ છીએ.' મારા તેમને જવાબ છે, કે “ Go to hell ” —‘તમે જહન્નમમાં જા.’ આગળ વધતાં પંડિતજીએ જણાવેલું કે “ આ લાકો, આ છેકરાઓ શું મારૂં અપમાન કરવા માગે છે? મારામાં કંઈ અક્કલ કે સમજણ નથી? જુએ તા તેઓ કેવી વાત કરે છે ? ‘ અમે જવાહરલાલની નીતિમાં માનીએ છીએ; અમને મંજુર છે, પણ જવાહરલાલે પસંદ કરેલા માણસ મેનન અમને મંજુર નથી.’ આવા માણસે વળી કોંગ્રેસમાંથી ચાલી જવાની વાતો કરે છે. હું તો કહું છું કે આવા માણસા કોંગ્રેસમાંથી હજારો માઇલ દૂર ચાલ્યા જાય તો સારૂં. તમે મને નેતા તરીકે ચૂંટયા છે. તો પછી મારા પ્રધાનમંડળમાં કોને લેવા તેને મને સંપૂર્ણ અધિકાર છે. મે મેનનને સંરક્ષણપ્રધાન બનાવ્યા છે, મેં એમને સંયુકત રાષ્ટ્રસંસ્થામાં મેાલ્યા છે, ત્યાં જે શબ્દે શબ્દ બોલે તે માટે મારી અને તમારી મંજુરી જોઇએ કે? જેને જવાબદારી સોંપી છે તેની જવાબદારી ઉપર વિશ્વાસ રાખી ન શકાય ?
“એમ તે। પ્રધાન મંડળમાં ચૌદ પંદર માણસો છે. એ બધાં ઘણે ઠેકાણે ભાષણા કરવા જાય છે. તે બધા મને ભાષણ વંચાવીને મારી મંજુરી મેળવીને રોજ ભાષણા કરે કે? સામાન્ય નીતિ, મૂળભૂત મુદ્દાઓમાં એકમતી થાય તે પછી તેમને તેમની અક્કલ હુશિયારી વાપરવાને અધિકાર આપવા જોઇએ.
भवन
શ્રી મુખઇ, જૈન યુવક સંઘતુ પાક્ષિક મુખપત્ર છૂટક નકલ: ૨૦ નયા પૈસા
“તમને ખબર છે? મેનન સંરક્ષણ પ્રધાન બન્યા પછી પહેલી જ વાર આપણી ફોજો ખૂબ ખૂબ મજબૂત થઈ છે, આપણું લશ્કરી ઉત્પાદન, લશ્કરી તાકાત વધેલ છે અને આઝાદી પહેલા બ્રિટનની એક શાખા માફક જે કામ કરતી હતી તેના બદલે હવે સ્વતંત્ર દેશની શાન વધા૨ે તેમ એ કામ કરતી થઇ છે. ” (ઉપરના અહેવાલ તા. ૧૬—૧૬૨ના જન્મભૂમિમાંથી લેવામાં આવ્યો છે.)
મેનનવિરોધી કોંગ્રેસી યુવાન સામે નહેરૂના ઉગ્ર ઉદ્ગારો સંબંધમાં તા. ૧૯–૧–૬૨ના ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયામાં એક પત્ર
પ્રગટ થયો છે. તેમાં ‘આમ કહેનારા જહન્નમમાં જાય' એ ઉદ્ગારના ઉલ્લેખ કરીને પત્રલેખક જણાવે છે કે “ જે જીવાનાને આપણા મહાઅમાત્ય જહન્નમમાં મેકલવા માગે છે તે જુવાનોએ છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષથી કોંગ્રેસની સતત સેવા બજાવી છે. તેમાંના કેટલાક સમાજમાં જવાબદારીભર્યા સ્થાન ઉપર પ્રતિષ્ઠિત થયેલા છે. વળી તેમણે રાજીનામાં આપ્યા તે પહેલાં તેમની વફાદાર અને સક્રિય કોંગ્રેસી તરીકે ગણના કરવામાં આવતી હતી. આજે તેમને મુખ્ય પ્રધાને એકાએક ઉધડા લીધા છે, કારણ કે રાષ્ટ્રના હિત સાથે જેના ગાઢ સંબંધ રહેલા છે એવા એક મુદ્દા ઉપર પોતાના નેતાથી તેમણે જુદા પડવાની હિંમત દાખવી છે અને એ સંબંધમાં પોતાના સ્વતંત્ર અભિપ્રાય તેમણે પ્રગટ કર્યો છે. તેમણે પોતાના અન્ત:કરણના અવાજ સાથે બાંધછોડ કરવાના ઈનકાર કર્યો. તે કારણે પોતાના એ નેતાની ખફગી તેમણે વહોરી લીધી છે, કે જે નેતા આખી દુનિયાને સહિષ્ણુતાના અને સદ્ભાવની ઉણપ અંગે વખતે અને કવખતે ટોકતા રહ્યા છે—આ ખરેખર દુ:ખદ છે. આપણા મહાઅમાત્ય હંમેશાં અભિમાનપૂર્વક જુવાનોના મિત્ર તરીકે પેાતાને ઓળખાવતા આવ્યા છે અને પાતાની કૉંગ્રેસસંસ્થાઓમાં નવી બુદ્ધિશકિત અને નવા લોહીને આમેજ કરવાની આતુરતા દાખવી રહ્યાં છે. પણ લાકશાહીની ભાવનાને સંવર્ધિત કરવા માટે જેની જરૂર છે એવા વિચારસ્વાતંત્ર્યને ઉત્તેજિત કરવા માટે કે નવી શકિતઓને કૉંગ્રેસ તરફ ખેં”ચવા માટે આવા તકારી નાખવાનો માર્ગ કોઈ ભાગ્યે જ ગ્રહણ કરે. આ માર્ગ તો લોકોને ધમકાવીને પોતાની વાત કબુલ કરાવવા જેવા છે.
“કોંગ્રેસને ગાંધીજીના વારસા મળ્યાનું કહેવામાં આવે છે અને આપણા મુખ્ય પ્રધાન મહાત્મા ગાંધીના રાજકારણી વારસ છે એમ કહેવામાં આપણે ગૈારવ અનુભવીએ છીએ. પણ જેએ પેાતાની સાથે મળતા ન થાય તેમની તરફ નહેરૂ જે વલણ દાખવે છે તે વલણને ગાંધીજીની પરંપરા સાથે બંધ બેસતું કરવાનું મુશ્કેલ છે. જેઓ ગાંધીજીથી જુદા પડતા તેમને ગાંધીજી હંમેશાં પ્રેમપૂર્વક નભાવી લેતા અને તેમના પ્રત્યે પૂરો આદર અને સદ્ભાવ દાખવતાં. નહેરૂ પાતે ગાંધીજીથી અનેકવાર જુદા પડતા પણ તે કારણે નહેરૂ પ્રત્યેના ગાંધીજીના વિશ્વાસ કેપ્રેમમાં કદી પણ અંશમાત્ર ફરક પડયા નહોતા. ૧૯૨૦–૩૦ના દશકા દરમિયાન કોંગ્રેસ સમાજવાદી પક્ષના યુવાન આગેવાનો ગાંધીજીને મુડીવાદ અને શાહીવાદના મિત્ર તરીકે અનેક વાર ઓળખાવતા. આમ છતાં પણ ગાંધીજી તેમનામાં વિશ્વાસ દાખવતા અને તેમની અનેકવાર પ્રસંસા પણ કરતા. ગાંધીજીની સલાહ ઉપરથી અને મતભેદ હોવા છતાં તેમાંના કેટલાકને કોંગ્રેસની કારોબારીમાં લેવામાં આવતા. વળી તેમાંના કેટલાકની જ્યારે હિસંક કૃત્યો માટે ધરપકડ કરવામાં આવતી ત્યારે પણ ગાંધીજી અંગ્રેજ સરકાર સાથે તેમનો પક્ષ લઇને તેમને મુક્ત કરવા મથતા. આ રીતે