________________
પ્રખુ છું જીવન
તા
૧
-૫-
૨
બહેનેએ મળીને આ ગાવેલાં અને સૌએ એમાં રસપૂર્વક ભાગ યાજ્ઞિક, અમે હતાં એ જ ગાળામાં, માથેરાન આવેલા. તેમને મુંબઈ લીધેલ. આ ગમ્મતમાં દરેક વ્યકિતને એની કોઇ વિશિષ્ટતા મુજબ : જૈન યુવક સંધ તરફથી બપોરના ભોજન માટે સહકટુંબ નિમત્રવામાં ભેટ આપવાની હોય છે. જેમ પાણીના તળાવમાં માછલીઓ હોય આવ્યા હતા, અને અમે બધાંએ સાથે મળીને રરપુરીનું ભોજન છે, તેમ માનવસ્વભાવમાં કંઈ ને કંઈ ગુણાવગુણ હોય છે. આમાંથી માર્યું હતું. ત્યાર બાદ અમારા નિવાસસ્થાનની ઓશરીમાં બધાં ! સીના એકાદ ગુણ કે આદત પર નિર્દોષ રમુજી ટકોર કરતું કોઇ પ્રતીક એકઠાં થયાં હતાં. સંઘના પ્રમુખ શ્રી ખીમજીભાઈ માડણ ભુજપુઆપતાં અમારી આખી મંડળીમાં હાસ્યનું મોજાં ફરી વળતું. અમારા રીઆએ પ્રવાસ મંડળી તરફથી તેમ જ મુંબઇ જેન યુવક સંઘ તરએક અત્યંત શરમાળ બહેનને અમે નીચેની કાવ્યપંકિત સાથે લજા- ફથી શ્રી બળવત્તભાઈ તથા ભાનુભાઇને ઉચિત શબ્દોમાં મણીનાં પાન ભેટ આપ્યાં :
આવકાર્યા હતા અને તેમની એ આજ સુધીની અનેકવિધ , આ લ શ ણી નાં પાન
સેવાઓને અમને પરિચય કરાવ્યો હતે. ત્યાર બાદ એકઠા થયેલા તમારાં ગાયે છે ગુણગાના.
ભાઈ-બહેનોને પરસ્પર ઓળખાણવિધિ થયું હતું. પછી- સંધના.
મંત્રી શ્રી પરમાનંદભાઈએ શ્રી બળવંતભાઈ સાથેના પોતાના , ચાલવાના ખૂબ જ શોખીન એવા બીજાં એક બહેનને એક
વર્ષોજૂના સંબંધોને ઉલ્લેખ કરીને આ વખતની ચૂંટણીના ઈચ લાંબી એવી બે ચંપલની જોડ ભેટ આપી. બહુ મીઠા સ્વભાવ
આશ્ચર્યજનક પરિણામ વિષે ઈશારો કરતાં જણાવ્યું હતું કે “આ વખતની વાળા એક ભાઈને પડીકામાં ખાંડ ભેટ આપતાં કહ્યું:
ચૂંટણીમાં શ્રી બળવંતભાઈને મળેલી આણધારી, અકલ્પી નિષ્ફળતાથી બજારમાંથી બચતી માંડ,
આપણ સર્વે એ ખુબ આશ્ચર્ય અને તેમના વિષે ઊંડી સહાનુભૂતિ સ્વભાવમાં સંતાડી ખાંડ,
અનુભવી છે. આપણા જીવનમાં આવું કાંઈક અણધાર્યું બને છે
તેને સૌ પ્રથમ આપણને અવશ્ય આઘાત લાગે છે, પણ કુદરતના તોફાનમાં કોઈને ગાંઠે નહીં એવાં બે બિરાદરોને વાનર મિત્રો સાથે ભળી જવાની સલાહ સાથે બે દોરીનાં પંછડાં આપ્યાં. ખૂબ
ક્રમમાં આવી નિષ્ફળતા ઘણી વખત જીવનના કોઈ જુદા જ મેટેથી બોલતાં એક બહેનને સાંભળનારની રાલામતી માટે કાનમાં
અણધાર્યા ઉત્કર્ષની નિર્માતા બનતી માલુમ પડે છે. આપણે
જાણીએ છીએ કે અરવિંદ ઘોષને ઘોડેસ્વારીની પરીક્ષામાં નાંખવા. રૂનાં પુમડાં આપ્યાં. હૃદયરોગને લીધે થાકી જનાર એક
મળેલી નિષ્ફળતાએ તેમના જીવનની દિશામાં અણધાર્યો પલટો બહેનને ખુરશી આપતાં કહ્યું:
પેદા કર્યો અને ગસાધનાનું દ્વાર ખુલ્લું કર્યું અને તે દ્વારા ચાવતાં ચાલતાં એ થાક,
તેમણે એક લોકોત્તર પુરુષનું પદ પ્રાપ્ત કર્યું. આવી રીતે બળ– સાથે ખુરશી રાખે.
વંતભાઈને મળેલી આ વખતની નિષ્ફળતા તેમના માટે અણધાર્યા કોઇને એમની સેવા બદલ Servents of India એવા કોઈ નવા જ ઉત્કર્ષનું નિર્માણ કરવાનું નિમિત્ત બને એવી Society વતી ગુલામનું પતું (માનપત્ર રૂપે) આપતાં કહ્યું:
આશા અને શુભેચ્છા હું વ્યકત કરું છું” આમ કહીને આગળ
વધતાં તેમણે જણાવ્યું હતું કે “આજે જ્યારે ચૂંટણીમાં નિષ્ફળ “ોવાના માંગે ના દામ;
બનાવીને ઈકવરે તેમને થોડીક નવરાશ આપી છે. અને તેમના એવા છે સાચા ગામ”
માથેના કામને બાળે હળવો કર્યો છે, ત્યારે મારી તેમને એકઅને આ પર્યટનના સંયોજક એવા સૌના મુરબ્બીને “યુવક
સૂચના છે કે, તેઓ પોતાનાં જીવનસ્મરણે લખવાનું.. કામ સંઘની ગાડીના અવેતન ગાર્ડ” થવા બદલ પ્લાસ્ટીકની સીરોટી આપી.
હાથમાં લે. આ સૂચના તેઓ પોતાની મહત્તાનું વર્ણન કરે
એ માટે નથી કરતા, પણ રાજકારણના ક્ષેત્રે અગ્રગણ્ય ગણાતી ' આવી અનેક ભેટે અમારા સર્વે સહપ્રવાસીઓએ કંઇ પણ
લગભગ સર્વ વ્યકિતઓના તેઓ સીધા પરિચયમાં આવ્યાં છે. કટુતા કે દુ:ખ વગર માત્ર હર્ષથી વધાવી લીધી હતી.
અને તેમાં પણ સર્વોત્કૃષ્ટ લેખાતા રાજપુર ગાંધીજી અને - આ કાર્યક્રમ પૂરો થતાં પાછું મારા પર કાવ્યગાનનું દબાણ
નહેરૂ-ની નિકટમાં રહેવા, વસવા અને વિચરવાનું સદ્ભાગ્ય તેમને આવ્યું. મારે એ આગ્રહને વશ થઈને બીજા કેટલાંક કાવ્યો—ગીતે
પ્રાપ્ત થયું છે અને અનેક ક્ષેત્રોમાં કાર્ય કરતાં કરતાં તેમણે સંભળાવવાં પડયાં. અમારી મંડળીની કાવ્યવિષયની સાંસ્કારિક સમજ
બહોળો અનુભવ પ્રાપ્ત કર્યો છે...આ કારણે તેમનાં સ્મરણે, અને કાવ્યજિલારા ખરેખર ખુશ કરે એવી હતી.
જે વ્યવસ્થિત રીતે લખાય છે તે અનેક ઉપયોગી માહિતીથી આ ત્રીજી રાતે પણ અમારી મહેફીલ મળી. બધા સાથે આ છેલ્લી ભરપુર અને છેલ્લા પચ્ચાર વર્ષના ઈતિહાસ ઉપર માર્ગદર્શક ! રાત હતી. અમે શરૂઆત કરી નટુભાઇના હળવા અભિનયથી.
પ્રકાશ પાડનારા હશે એમ સમજીને આ સૂચના હું કરું છું. પછી આવી Hot-potato નામની રમત. આમાં પણ આબાલવૃધે એક- ત્યાર બાદ મુંબઈ જૈન યુવક, સંઘની જુદી જુદી પ્રવૃત્તિઓના સરખા રસ ને ઉત્સાહથી ભાગ લીધે. આમાં ટેપીમાં જાદી જાદી મહેમાનોને ખ્યાલ આપવામાં આવ્યો, તેનું કાર્યક્ષેત્ર વિસ્તારવા આજ્ઞા કરતી ચીઠ્ઠીઓ મૂકી હોય છે. અમે નાનાં ને મોટાં માટે જુદી
અંગે કેટલીક ચર્ચા વિચારણા ચાલી અને છેવટે મુ. શ્રી બળવંતભાઈએ જુદી ચીઠ્ઠીઓ રાખેલી. ગરમ ગરમ બટેટું કોઈને હાથમાં રાખવું ન માથેરાન જેવા રમ્ય સ્થળમાં આ સુંદર ભેજન પ્રસંગ ગેઠવીને ગમે. ગરમ બટેટાની જગ્યાએ અમે દડાને ઉપયોગમાં લીધે. સંગીત
સંઘના અધિકારીઓ અને સભ્યોને તેમ જ તેમનાં કુટુંબીજનેને ચાલતું હોય ત્યારે આ દડો દરેક જણ બીજાને આપી દે. સંગીત
મળવાની તક આપવા બદલ શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘને આભાર ! અટકે ત્યારે આ દડા ફરતે ફરતે જેના હાથમાં રહી જાય તેણે ચીઠ્ઠી.
માનતાં જણાવ્યું કે “ચૂંટણી અંગે જે થયું તે થઈ ગયું, ઉપાડીને એમાં જણાવેલ આજ્ઞાનું પાલન કરવાનું. પરિણામે કોઇને
લોકશાહીમાં આવા અકસ્માતે થયા જ કરે છે. આમ ગાવું પડયું, તો કોઈને વાંદરા જેમ કૂદકા મારવા પડયા. કોઈને
આપણને ગમે, ન ગમે તેવાં જે કાંઈ પરિણામ આવે. તે ખેલ-. '' અટપટા ઉખાણાને જવાબ આપવા પડયે, તે કોઈને ચિત્રવિચિત્ર
દિલીથી સ્વીકારી લેવા તે આપણો ધર્મ છે એમ સમજીને જે " મોંઢાં કરવાં પડયાં. કોઇને પોતાની જીંદગીને યાદગાર પ્રસંગ
કાંઈ બન્યું તેને મેં સમભાવપૂર્વક સ્વીકારી લીધું છે, અને કહેવું પડશે તે કોઈને બીજા સાથે બનાવટી ગડો પણ કરો
સાથે સાથે મારા માથે જે બીજ અનેક કામની જવાબદારી - પડે. બધાંએ માથે ચડેલી આજ્ઞા પાળવામાં પૂરતી હિમ્મત ને
છે તેમાં વધારે એકાગ્ર બનીને દેશની બને તેટલી સેવા કરવા ચાતુરી બતાવી ને ત્યારનું વાતાવરણ ફ_લ જેવું હળવું ને સુવાસિત
ધારું છું. સાથે સાથે પરમાનંદભાઈએ જે સૂચના કરી મારા બની રહ્યું.
પોતાનાં જીવનસ્મરણે લખવાને લગતી–આ સંબંધમાં જણાવવાનું કામ Hot-potato પૂરું થતાં સમય ઘણે વીતી ગયેલે, છતાં
O: કે મને એક જોષીએ કેટલાકએક સમય પહેલાં કહેલું કે તમે આટલી બહેન હોય ને ગરબો ન જામે તે કેમ ચાલે? સવારે
તમારું ચરિત્ર જરૂર લખવાના છે. એ વખતે તત્કાળ વર્તમાન વહેલાં બધાંને ઉઠવાનું હતું તેમેં બહેનેએ ગરબો શરૂ કર્યો. કલ્પના બહ
અને ભવિષ્યનો વિચાર કરતાં આ તેની આગાહી સાચી પડવાની છે નહાતી એવી એવી બહેનેએ પણ તાળીઓ અને ઠેસથી હવાને
મને કોઈ શકયતા દેખાતી નહોતી; પણ આજે જ્યારે કપેલે ? લયબદ્ધ કરી દીધી. ગરબા ગવરાવવમાં બહારની મહેમાન બહેનોએ
રાહ બદલાયો છે અને ધારૂં તે લખવાની શક્યતા ઊભી થઈ પણ ચારે સાથ આપે, ત્યારે રાત્રીના કાળા અંધકારને એ સૂરોએ
આ છે ત્યારે સંભવ છે કે પરમાનંદભાઈની સૂચનાને અમલ કરવા રણકતો કરે.
* તફ મન વળે અને તેઓ માગે છે, ઈચ્છે છે તેવું કઈક લખાય. પર્યટનના આ છેલ્લા દિવસે બપેપરના ભાગમાં મહત્ત્વના : આ ચેને '' તેમની સૂચન્ત' ધ્યાનમાં રાખવાની તેમને હું ખાતરી કાર્યક્રય થયેલા. ચૌચણના અગગણય કર્ધક મુ. શ્રી બળવંતરાય : આપું છું.” આ રીતે રંજકરણી આગેવાનો સાથે અમારૂં. મહેતા તથા મુંબઇ પ્રદેશ કેંગ્રેસ સમિતિના પ્રમુખ શ્રી ભાનુશંકર સુભગ 'મિલન સમાપ્ત થયું. . . . . હે .' : J, ' , ,