________________
પલ જીવન
શ્રી મુંબઇ, જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર છૂટક નકલ: ૨૦ નયા પૈસા
તત્રી: પરમાનદ
કુંવરજી કાપડિયા
સાંપ્રદાયિક ઝનુનનું રૂદ્ર સ્વરૂપ દાખવતા એક કિસ્સા
(આ નીચે આપેલી ઘટના બે મહિના પહેલાં ગંગાશહેર બીકાનેર ખાતે બનેલી છે. તા. ૧ માર્ચથી ૬ માર્ચ સુધીના એ દિવસના તરાપથી સંપ્રદાયના આચાર્યશ્રી તુલસીના ધવલ સમારોહના હતા અને એ પ્રસંગ ઉપર રાષ્ટ્રના અગ્રગણ્ય નેતાઓ ઉપરાષ્ટ્રપતિ કાન શ્રી જયપ્રકાશ નારાયણ, શ્રી ઉછરંગરાય ઢેબર, શ્રીમન નારાયણ અગ્રવાલ વગેરે ધવલ સમારોહમાં ભાગ લેવા માટે બીકાનેર બાજુએ આવેલ ગંગાશહેર ખાતે પધાર્યા હતા અને ગંગાશહેર-બીકાનેરના ખૂણે ખૂણા આચાર્ય તુલસીના જ્ય-નાદથી ગાજી રહ્યો હતો. બીજી બાજુએ એ જ દિવસો દરમિયાન માર્ચ માસની ચેાથી તારીખે આચાર્ય તુલસીના બે શિષ્યો દીક્ષા છેાડીને નાસી ગયા હતા. અને એ કારણે આચાર્યશ્રી પોતે, સાધુ સમુદાય તેમ જ તેમને શ્રાવકસમુદાય અત્યંત ક્ષુબ્ધ અને ઉશ્કેરાયેલા હતા. આ સમય દરમિયાન શ્રી મહાલચંદજી બોથરા નામના રાજસ્થાનના એક સામાજિક કાર્યકર્તાનું બીકાનેરમાં ધાર્મિક ક્રાંતિ સંમેલન ભરવાનું નક્કી કરવા માટે એ તરફ જવાનું થયું અને પ્રસંગવશાત્ એ દિવસેામાં ચાલતા ધવલ સમારોહને લગતી વ્યાખ્યાનસભામાં તેઓ જઇ ચઢયા. આમના ત્યાં જવાને અને પેલા બે સાધુઓને ભાગી જવાને કોઈ પણ પ્રકારના સંબંધ નહોતા. એમ છતાં આ નવા બહારના માણસને જોઈને અને એ ધાર્મિક ક્રાંતિવાળા છે એટલે પેલા સાધુઓને ભગાડવામાં તેમના જ હાથ હોવા જોઈએ એમ માની લઈને તેમની સાથે ત્યાંના શ્રાવકસમુદાયે જે બહુ બુરો અને અઘટિત વ્યવહાર કર્યો તેનું વર્ણન તેમના એક મિત્ર ઉપર લખેલા પત્રમાંથી આપણને જાણવા મળે છે. તે પત્ર મૂળ હિન્દીમાં હતો, તેના અનુવાદ નીચે આપવામાં આવે છે. આચાર્ય તુલસી ભારતના નૈતિક ઉત્થાનનેં લગતી ગમે તેટલી ગગનસ્પર્શી વાર્તા કરે, પણ આવી બાબત તેમને તેમ જ તેમના અનુયાયીંગણને કેટલી બધી ક્ષુબ્ધ કરે છે અને તેમાંથી પેદા થતું સાંપ્રદાયિક ઝનુન સભ્યતાની સ્વીકૃત મર્યાદાઓ કેવી રીતે વટાવી જાય છે તેનું સુરેખ, વિષાદજનક ચિત્ર નીચેના વર્ણનમાંથી આપણને જોવા મળે છે. પરમાનંદ)
REGD. No. B-4266
વાષક લવાજમ રૂા. ૪
પ્રબુદ્ધ જૈન ’નું નવસ’કરણુ વર્ષ ૨૪ અંક ૧
મુંબઇ, મે ૧, ૧૯૬૨, માઁગળવાર આફ્રિકા માટૅ શિલિંગ ૮
A
શ્રી શરદજી, મારા અંગે ગંગાશહેરમાં બનેલી
લાડનું તા. ૨૨–૩–૬૨ ઘટના આ પ્રમાણે છે:--
ચોથી માર્ચના રોજ બે સાધુ તેરાપંથી સાધુજીવનના યાગ કરીને બહાર ચાલી આવ્યા. મને એ સંબંધમાં કશી જાણકારી નહોતી અને એ સાધુઓને પણ હું જાણતો નહોતો. આમ છતાં પણ જેવો હું આચાર્ય તુલસીના નિવારાસ્થાન ઉપર ગયો કે લોકો મને કહેવા લાગ્યા કે “તમે જ એ સાધુઓને ભગાડી મૂક્યા છે.”
ત્યાર બાદ માર્ચ માસની છઠ્ઠી તારીખે આચાર્યશ્રીના વ્યાખ્યાનમાં હું ગયો. એ વખતે આચાર્યશ્રી રોષમાં બોલી રહ્યા હતા કે “ જેઓ સાધુઓને ભગાડે છે, અમારા વિષે સારું ખરાબ કહે છે તેમને ધિક્કાર હા! તેઓ અહીંથી છૂટા થઈને વિવાહ કરી લે છે અને પછી કહે છે કે અમે આ મુજબ જૈનેન્દ્રકુમારના કહેવાથી કર્યું છે. મે' જનેન્દ્રકુમારને પૂછ્યું તા તેમણે કહ્યું કે “એમ તો હું શું કામ કહ્યું? પણ મેં એનું મન તિયું તે કહી નાખ્યું કે તમારે લગ્ન કરી લેવું જોઈએ. જેનું જીવન જ એવું છે એ સાધુ રહીને શું ભલુ કરવાના છે?” તેના જીવનને ધિક્કાર હા!
તો જ તો એ છે કે એ આપણ એકબી ની ખીર છે
પડી છે? જેટલો છે. તેમાંથી કોની કોની કર્યાં સુધી હું દેખભાળ કરું? જેઓ કાંઈ પણ ધર્મકાર્ય કરે છે અને સંયમપાલન
સાધુ
તેઓ પાતાના આત્મકલ્યાણ માટે કરે છે.”
આચાર્યશ્રીએ ફરીથી કહ્યું કે “આવા આદમીઓને સમવસરણમાં—વ્યાખ્યાનસભામાં—ત આવવા દેવા જોઈએ.” આ શબ્દો તેમણે મારી સામે કહ્યા અને ત્યાર બાદ વ્યાખ્યાન સમાપ્ત થયું. મારા જવા પહેલાં આચાર્યશ્રીએ બીજું પણ જે કાંઈ કહેલું તે વિષે પૂછપરછ કરતાં લોકોએ જે વાતો જણાવી તે આ પ્રમાણે છે:
આચાર્યશ્રીએ કહેલું કે “હું સ્પષ્ટપણે હેર કરું છું કે આવા માણસોને ધાર્મિ ક સ્થાનોમાં આવવાના કોઈ અધિકાર નથી. અભવ્ય જીવ-જૈન પરિભાષા અનુસાર નાસ્તિક-ભગવાનના સમવસરણમાં જઇ શકતા નહોતા. તેને જવાને અધિકાર નહોતો.” વળી, સ્વયંસેવકોને કહેવામાં આવેલું કે આવા માણસે ઉપર તેમણે બરાબર ધ્યાન રાખવું જોઈએ અને જેઓ તેમને જાણતા હોય તેમના સંબંધમાં પણ જાણકારી મેળવી લેવી જોઈએ. એમ પણ કહેવામાં આવેલું કે સાધુસાધ્વીઓ પણ આમાંથી કોઈ વ્યકિત સાથે વાતચિત ન કરે અને કશા પણ સંબંધ ન રાખે. આ બધી બાબતો પૂરી તપાસ કરીને મે લખી છે. ઉપર જણાવ્યા મુજબ વ્યાખ્યાન પૂરું થયું અને હું બહાર નીકળીને જોડાં પહેરી રહ્યો હતા. એટલામાં જ શ્રી ખેમચંદજી શેઠિયા જેઓ સ્વયંસેવકોના કેપ્ટન હતા. તેઓ મારી પાસે આવ્યા અને બાલ્યા કે “તમે અહીં કેમ આવ્યા છે ?'
મે' કહ્યું: “વ્યાખ્યાન સાંભળવા માટે.”
તેણે કહ્યું: “તમે આમાં માનતા જ નથી તે અહીં આવવાનો શું અર્થ છે?”.