Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 132

૪૬.
અને રાસ્થાન ઉપરથી નિવૃત થયા હોત તો તેની એક ભારે નૈતિક અસર પેદા થઇ હોત અને રાષ્ટ્રીય સૂત્રધારોનું ધ્યાન આ પ્રશ્ન ઉપર વધારે સચેાટપણે કેન્દ્રિત થયું હોત. આજે તેમની આ સૂચનાનું મૂલ્ય વ્યકિતગત કરતાં વિશેષ નથી. બીજી રીતે એમ પણ કહીં તેમ જ વિચારી શકાય છે કે સત્તાસ્થાન ઉપર રહીને જે વિચાર મૂકી શકાતા નથી તે વિચાર રાત્તાસ્થાનથી મુકત થયા બાદ સહેલાઈથી મૂકી શકાય છે, કારણ કે તેને અમલી બનાવવાની જવાબદારી પેાતાની નહિ પણ અન્યની બને છે.
પ્રબુદ્ધ જીવન
મારા
આવી જ એક અવ્યવહારુ અથવા તો બીનજવાબદાર
સૂચના શ્રી. રાજગૈાપાલાચાર્ય તરફથી કરવામાં આવી હતી. તેમણે એવી મતલબની રજુઆત કરી હતી કે આણુશસ્ત્રના પ્રયાગાની મના કરતા સંયુકત રાષ્ટ્રસંસ્થાએ ઠરાવ કરવા જોઇએ અને એ ઠરાવો જે ર અમલ ન કરે તે રાષ્ટ્રને સંયુકત રાષ્ટ્રસંસ્થામાંથી બહિષ્કૃત કરવું જૅઇએ. આ સંબંધમાં કોઇએ એમ દલીલ કરી કે એવા ઠરાવ કરવા જતાં યુનાઈટેડ સ્ટેઇટાને અને કદાચ રશિયાને પણ રાષ્ટ્રસંધથી છૂટા થવાની ફરજ પડે અને એ પરિસ્થિતિમાં રાષ્ટ્રસંધ જ ભાંગી પડે. આ દલીલના જવાબમાં શ્રી રાજગે પાલાચાર્યના અવો જવાબ હતા કે “એમ કરવા જતાં રાષ્ટ્રસંઘ ભાંગી જાય તો ભલે ભાંગી જાય. આવા નિર્માલ્ય રાષ્ટ્રસંઘનો જીવાડીને શું કરવું છે?" નબળા સબળા ગો તેવા રાષ્ટ્રરાંઘ પણ જો જીવતા હોય તો તેની કેટલી ઉપયોગીતા છે, તેને ટકાવી રાખવા કેટલા જરૂરી છે અને તેને ટકાવી રાખવા માટે કેટલી તકેદારી રાખવી પડે છે-આ બાબતના જવાબદારીભર્યા ખ્યાલ તે સંસ્થાના અંગભૂત જે રાષ્ટ્રો હાય તેને જ આવે. બહારની વ્યકિત હળવા દિલે કહી શકે છે કે એમ કરતા રાષ્ટ્રસંઘ તૂટી જતા હોય તો છાલે તૂટી જાય. આ આજે પણ એક એવી સંસ્થા છે કે જ્યાં ગ્રીન શિવાય દુનિયાના મહત્વના લગભગ બધાં રાષ્ટ્રના પ્રતિનિધિઓ એકઠા થાય છે, જ્યાં રાષ્ટ્ર રાષ્ટ્ર વચ્ચેના ઝઘડાઓના નિરાકરણ માટે પ્રયત્ન થાય છે અને જેની લાગવગ અને સક્રિયતાના પરિણામે નાના મેટા કેટલાયે રા ઘઉં બિહામણું રૂપ ધારણ કરતાં અટકી જાય છે. પ્રશ્ન, તે નબળા છે, નિષ્ક્રિય છે, કોઈ મહત્વના ઠરાવ કરી શકતા નથી કે એવાં કોઈ ઠરાવ કરીને અમલી બનાવી શકતો નથી એમ કહીને તેને નાબૂદ કરવાના નથી, પણ ધીમે ધીમે તેને વધારે સક્રિય, વધારે સમ, વધારે અનુલ્લંઘનીય બનાવવાના છે. દુનિયાની સુલેહશાન્તિનો ખરો આધાર તેને ઉત્તરોત્તર વધારે ને વધારે બળવત્તર બનાવવામાં જ રહેલા છે. આમ છતાં શ્રી રાજગાપાલાચાર્ય આમ બોલી શકે છે કારણ કે તેમના અભિપ્રાય સાથે કોઈ જવાબદારીનું જોડાણ નથી. પરમાનંદ
‘ગુજરાતના વનવાસીએ ’
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક ઘના ઉપક્રમે સંઘના કાર્યાલયમાં (૪૫-૪૭, ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઈ-૩) તા. ૭૭-૬૨ શનિવારના રોજ સાંજના ૬--૧૫ વાગ્યે ગુજરાતના આદિવાસી વિભાગના જાણીતા કાર્યકર્તા શ્રી. હરિવલ્લભ પરીખ “ગુજરાતના વનવાસીઓ” એ વિષય ઉપર જાહેર વ્યાખ્યાન આપશે. સંઘના સભ્યોને તેમ જ આ વિષયમાં રરા ધરાવતા ભાઈ બહેનોને હાર્દિક નિમ’ત્રણ છે. મન્ત્રીઓ, મુંબઇ જૈન યુવક સઘ
પૃષ્ઠ
વિષયસૂચિ
ભારતીય પ્રજાનો પ્રજ્ઞાપુરુષ ડૉ. રાધાકૃષ્ણન પ્રવૃત્તિનું મૂળ પ્રકીર્ણ નોંધ: નહેરુના પુણ્યપ્રકોપ, ભારત અને એકપક્ષી નિ:શ સ્ત્રીકરણ, અણુશવિરોધી પરિષદમાં આવેલા બે અવ્યવહારુ સૂચનો.
મારા જીવનના કેટલાંક સ્મરણા—૨ શાપમુકિતના સરળ ઇલાજ
શ્રી કૃષ્ણ ક્રિપલાણી અનુ. ડૉ. પ્રાણજીવનદાસ મહેતા પરમાનંદ
૪૧
૪૩
૪૪
રતિલાલ મફાભાઈ શાહ “૪૬ જટુભાઈ મહેતા
૪૯
તા. ૧-૭-૬૨
જીવનનાં કેટલાંક સ્મરણાર જ્ઞાનયોગ અને સાહિત્ય સેવા
૩૧ થી ૪૦ વર્ષ સુધીના સમય એ મારે માટે જ્ઞાનયોગની સમય હતો. આ સમયમાં મે ખૂબ વાંચ્યું અને વિચાર્યું. જેને પરિણામે હું પાછળથી કંઈક લખી શક્યો છું. આમ છતાં આ કાળમાં મનની જેએક ભારે ગૂંચ હતી એનો ઉકેલ મને શ્રી કૃષ્ણમૂર્તિના એક વ્યાખ્યાનમાંથી જડયો કે, ‘હરેક આત્માની સત્યની શોધ ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારે હોય છે જૈન શાસ્ત્રોના કંઈક અભ્યારા અને ચિંતન કરતાં ‘ નરસ મેચે સિદ્ધા ' સર્વવર્શન સંગ્રહઃ રૂતિજ્ઞાધર્મઃ' એ સૂત્રામાં પણ એ જ રહસ્ય કથન સમાયેલું છે એ હું પાછળથી જોઈ શક્યા હતા.
તથા
નવું નવું વાંચવાની ઈચ્છા વધતી જતી હતી. એથી એ કાળમાં ધર્મ, તત્ત્વજ્ઞાન, ઇતિહારા, રાજકારણ, સમાજશાસ્ત્ર, જ્યોતિષ, વૈદક તથા કેળવણીવિષયક જે કંઈ થોડાં ઘણાં પુસ્તકો હાથ લાગ્યાં એટલાથી જ સંતાપ માનવા પડયો. આમ છતાં સાધનાના અભાવે મારો અભ્યાસ કાચો રહી ગયો, ઉંડાણ અપ્રાપ્ય રહ્યું. એક બીજી પણ ભૂલભરેલી માન્યતાને કારણે ઊણપ રહી ગઇ અને તે હતી. નેવેલા નહીં વાંચવાની પ્રતિજ્ઞા. આ કારણે ચોથા ભાગના થોડાં પાનાં ફેરવવા સિવાય ‘રારસ્વતીચંદ્ર’ થી પણ હું અજાણ રહ્યો. પણ આમ છતાં જે કંઈ મળ્યું એટલું મારા જેવા એક સામાન્ય માણસ માટે પૂરતું હતું.
૪૧ મા વર્ષથી સેવાપ્રવૃત્તિ તરફ હું વિશેષ ઝૂકવા લાગ્યો હતા. એથી નાની મેાટી ધાર્મિક, સામાજિક, રાજકીય વગેરે અનેક પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લેતા અને કંઈક અગ્રસ્થાન પણ ભાગવતા. આ કાળમાં શ્રી પરમાનંદભાઈને સંપર્ક થયો અને હું સાહિત્યના ક્ષેત્રમાં ખેંચાયા. પરિણામે જૈન-જૈનેતર પદ્મમાં. લેખા લખવા માંડયા તેમ જ નિબંધ હરીફાઈઓમાં પણ ભાગ લેવા શરૂ કર્યો.
આમ લેખનપ્રવૃત્તિ શરૂ થવાને કારણે ભગવાન મહાવીરનું ચરિત્ર લખવાની ઈચ્છા ઉદ્ભવી. કારણકે, જૈન-જૈનેતર સમાજ સામે મૂકી શકાય એવું એકે મહાવીરચરિત્ર મારા ખ્યાલમાં નહોતું. આથી ભગવાનના સાધનાકાળ, ભકતોની કથાઓ, ' જ્ઞાનપ્રાપ્તિ અને ઉપદેશ તથા ધર્મના સિદ્ધાંત એમ ચાર વિભાગોમાં
વહેંચાયેલું ‘ત્રિશલાનંદન મહાવીર' નામે પુસ્તક તૈયાર કર્યું. સસ્તું સાહિત્યવર્ધક કાર્યાલય--અમદાવાદે એના પ્રથમ ભાગ પ્રસિદ્ધ કર્યો. એ પુસ્તક માંડલ પધારેલા મુનિશ્રી ધર્મસાગરજીને ભેટ આપતાં એમણે એમાંથી ચમત્કારનો ભાગ દૂર કરવાને કારણે મારી સામે આંધિ ચડાવી, અને ‘રાસ્તું સાહિત્યવર્ધક કાર્યાલય' સામે પણ જબરૂ આંદોલન ઊભું કર્યું. ગામમાં મારી વિરૂદ્ધ સહીએ એકત્ર થઈ. ‘ભગવાનને ભગવાન કહેતાં પણ તમને ઝટકા પડે છે?' કહી લોકો મારી સામે તૂટી પડવા લાગ્યા, જ્યારે સંતબાલજીએ લખ્યું કે, “પુસ્તક વાંચતા ખૂબ આનંદ થયો, પણ પાછળથી ઘડિયે ઘડિયે ‘ ભગવાન' શબ્દનો ઉપયોગ વધુ પડતો થયો હાઈ * કંઈક કંટાળા આવ્યા. છેલ્લા પ્રકરણમાં તમે ૫૧ વાર ‘ભગવાન’ શબ્દ વાપર્યો છે.” મતલબમાં કહેવાનું કે એ વાંચે કોણ ? મદારી ડુગડુગી વગાડે અને વાંદરા કૂદવા લાગે એવા આ તાલ હતા. પણ જ્યારે પાટણથી મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજી મહારાજે માંડલ જૈન સંઘ પર ચાર પાનાના લાંબા પત્ર લખી ખૂબ ઠપકો આપ્યો ત્યારે જ આ ધિ બેસી ગઈ.
પંડિત સુખલાલજી, પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા, જયભિખ્ખુ વગેરેએ મારી તરફદારી કરી હતી. સપાને ‘જન્મભૂમિ ’માં મોટા અક્ષરોથી ૩ કોલમ ભરી પ્રશસ્તિ ગાઈ હતી. જયભિખ્ખુ