Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 133

તા. ૧-૭-૬૨
પ્રભુ
એ માટે મનુ સુબેદારને મળ્યા અને પોતાને એ પુસ્તક માટે સાથ હોવાની ખાત્રી આપી. પણ સુબેદારે જણાવી દીધું કે, ‘અમે હવે કોઈ જૈન પુસ્તક છાપવા માંગતા નથી.
આથી પ્રથમ ભાગનો ખાડો પૂરો કરાવી આખું પુસ્તક વડોદરાવાળા ડૉ. ત્રિભુવનદાસ લહેરચંદ માંડલ આવી મારી પાસેથી લઈ ગયા. એમણે ‘જૈન સિદ્ધાંત' સભા સાથે જોડાણ કર્યું, પણ મારા નામની મહાકાણ તો ત્યાંય પહોંચી ગઈ હતી, જેથી જૈનસિદ્ધાંત વાળાઓએ ૪-૪ વર્ષો સુધી ડૉ. સાહેબને ધવડાવ્યા જ કર્યા. પરિણામે થાકીને ડા. સાહેબે એ સંસ્થા સાથેના સંબંધ છેડયા ને નવી વ્યવસ્થા ગોઠવી. પણ એ સફળ થાય એ પહેલાં જ એ માંદા પડયા ને પરલાક સિધાવી ગયા. જડયું એટલું સાહિત્ય હું તેમના કબાટમાંથી ખેંચી લાવ્યો પણ એકંદર તો એ બધું આડુંઅવળુ થઈ ગયું.
નવી હિંસા વિરોધ ’ માં સરકારે શરૂ કરવા ધારેલા શિકાર અંગે અહિંસા ઉપર એક લેખ મેાલ્યો. હિંસા વિરોધ સંધે લેખની એક લાખ કોપી છાપાવવાનો નિર્ણય કરી મને રૂબરૂ બોલાવ્યો. પણ સંઘના મંત્રી શ્રી ચમનલાલ કડિયા બહારગામથી આવી પહોંચતાં
એમણે ‘જે માણસે ભગવાન મહાવીર ઉપર આવું પુસ્તક લખ્યું છે એને અહિંસા ઉપર લખવાના અધિકાર?' કહી વિરોધ કર્યો ને એ વાત પર પડદો પડયો. આવાં કારણેાથી હું કંઈક નિરાશ થયો. કલમ થોડી વાર અટકી પડી. પણ ભગવાન મહાવીર પ્રત્યેની પ્રેમભકિત મને શે જંપવા દે? મુનિએ પર ત્યારે ભારે તિરસ્કાર છૂટતો, પણ જ્યારે એ જ મુનિઓ ઉપર કે તેમના આચારો અંગે આક્રમણ થતું ત્યારે મારા ગજા ઉપરવટ એકલે હાથે ભલભલા માંધાતાઓને પણ પકડાર કરતા. કનૈયાલાલ મુનશી, હિંદુ મહાસભાના પ્રમુખ ભાઈશ્રી પરમાનંદ, શ્રી અશાક હર્ષ તથા બુદ્ધિપ્રકારશના તંત્રીજી શ્રી નગીનદાસ પારેખ વગેરે સામે પણ મે શીંગડાં ઉગામેલાં.
આ સમયમાં ધર્માનંદ કૌશાંબીજીનું ‘બુદ્ધ ચરિત્ર' પ્રગટ કરી સાહિત્ય એકેડેમીએ જૈનસમાજમાં ખળભળાટ ઊભા કર્યા. કારણકે એના એક પ્રકરણમાં ભગવાન મહાવીર પર માંસાહાર કર્યાના આક્ષેપ હતા. ઠેર ઠેર વિરોધસભાઓ મળતી હતી, પણ જૈનસમાજમાંથી એક પણ મર્દ સાધુ કે શ્રાવકે એના પ્રત્યુત્તર આપવાની હિંમત કરી નહોતી. મારૂ લોહી આથી ઉકળી રહ્યું હતું. નજર હંમેશા વર્તમાનપત્રો પર મંડાયેલી રહેતી કે કયાંકથી પણ ‘એના પ્રતિકાર થશે. પણ હું નિરાશ થયો. આગમ સાહિત્યનું જ્ઞાન નહીં, સંશાધન કરવા જેટલા મસાલા નહીં, એથી મારી વ્યથા વધી રહી હતી. ઊંઘ ઊડી ગઈ. અકળાણમાં જ રાતા વીતવા લાગી. આથી એક સવારે મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજી પારો પહોંચ્યો અને હૈયું ખાલી કર્યું; તો એમણે જ મને એના જવાબ આપવા ઉત્સાહિત કર્યો અને આગમપાઠો શોધી આપવાનું માથે લઈ ઘટતી સહાય આપવાની ખાત્રી આપી.
એમની સહાય અને કૃપાથી પુસ્તક તૈયાર કરી હું મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ પાસે પહોંચ્યો. પણ એમણે તો મને ઉલટો તતડાવ્યો કે કોઈ પણ સાધુએ ચડાવ્યો હશે. શાસ્ત્રોમાં શું છે એની ખબર છે ? જ્યાં પૂર્વાચાર્યા પાતે જ મહાર મારી ગયા છે ત્યાં આ ગડભાંજ કેવી રીતે બેસવાની હતી તે આમાં તું માથું મારે છે ? હું તે ઠરી જ ગયા. પાછા તે આવ્યો, પણ ચેન પડે નહીં, જેથી મે ફરી પ્રયત્ન કર્યો અને ફ્રી એમની પાસે પહોંચ્યા. થોડાં પાનાં ફેરવી એમણે જણાવ્યું કે, ‘વિદ્રાનાને એ કંઈ ગળે ઊતરે નહીં.' આમ છતાં આ વખતે એ પોતાનું કામ પડતું મૂકી મને પ્રેમસૂરિજીના એક વિદ્રાન સાધુ પાસે લઈ ગયા અને એમને પુસ્તક વાંચી અભિપ્રાય અને સલાહ આપવા સૂચવ્યું. સૂરિજી મહારાજ તથા તેમના કેટલાક શિષ્યો ત્યારે ખરતરગચ્છના અંધારિયા,ઉપાાયમાં રહેતા હતા. ‘પણ વિદ્રાનાને એ કંઈ ગળે ઊતરે નહીં.' એ શબ્દો મને ખૂંચ્યા કરતા હતા. મારા દિલમાં વ્યથા હતી. એ મનેામંથનમાં એક દિવસ રાત્રે મારી ઊંઘ ઊડી ગઈ. હૃદય રડી રહ્યું હતું. ‘અહિંસામૂર્તિ એવા હે ભગવાન ! તારાપરના માંસાહારના આરોપ સહન થતા નથી. હવે તે નું પેાતે જ મને પ્રકાશ આપ' એવી હૃદયવ્યથામાં મને એક દલીલ સૂઝી ગઈ. ને એ પર ઊંડો વિચાર કરતાં એક પછી એક અંકોડા મને ઊકેલાતા લાગ્યા. ગડભાંજ મારી દ્રષ્ટિએ બેસી ગઈ હતી. આથી ત્રીજી વાર પ્રયત્ન કરી હું મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ પાસે પહોંચ્યો. ‘કૂટ સમશ્યા નું નવું ઉમેરણ વાંચી એ ખુશ થયા કે, ‘આ વિદ્રાનાને ગળે ઊતરે તેવી વાત છે.' મારા આનંદના
જીવન
પાર ન રહ્યો. એમના આશીર્વાદ મેળવી હું પ્રસ્તાવના મેળવવા દ્રષ્ટિ દોડાવવા લાગ્યો. મારી દષ્ટિ ભૂદાન અંગે ગુજરાતમાં પદયાત્રા કરી રહેલા વિનાબાજી પર પડી, એક મિત્રની સહાયથી મેં એમના સંપર્ક સાધ્યો અને આખું પુસ્તક ધાંગધ્રા અને સુરેન્દ્રનગરમાં વેંચાવી પ્રસ્તાવના લખી આપવાનું વચન મેળવી શકયો. પણ વિનાબાજીને સમય મળે નહીં ને એ મિત્ર શ્રી વજુ ભાઈ શાહ પણ બીમાર પડી ગયેલા, જેથી હું જાતે જ પાંચ છ ગામ એમની સાથે ફર્યો અને બચકો ઉપાડી કલાલથી ડાંગરવા સુધી ૧૩ માઈલ એમની સાથે દોડયા. ડાંગરવા ગામના ઝાંપે મને ૧૦ મિનિટની મુલાકાત મળી. ઠીક ઠીક ચર્ચા—વિચારણા પછી એમણે મને પ્રસ્તાવના લખી મોકલવા જણાવ્યું ને ટૂંકી છતાં સબળ દલીલ સાથેની પ્રસ્તાવના મને મેકલી આપી.
૪૭*
શ્રી
વિનોબાજીની પ્રસ્તાવના મેળવી આપવા શેઠ કસ્તુરભાઈ લાલભાઇની સહાય માંગેલી. કારણ કે, ઈડર શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર આશ્રામમાં વિનેબાજી રોકાવાના હતા અને શેઠજી પણ ત્યાં હાજર રહેવાના હતા એમ સાંભળવા મળેલું. પણ વિનોબાજી પાસે પહોંચવું મુશ્કેલ છે' એમ એમના તરફથી જણાવવામાં આવેલું. એથી પ્રસ્તાવના મળતાં મને ખૂબ જ આનંદ થયો. પણ માર્ગમાં હજુ અનેક રૂકાવટો હતી. જૈન પત્રો તથા જૈન શ્વેતામ્બર કોન્ફરન્સ તથા સ્થાનકવાસી કોન્ફરન્સ વગેરેના ઘણા કાર્યકર્તાઓ એ નિબંધ વાંચી ગયેલા. પણ કોઈએ પણ એકાદ પ્રકરણ લેવાની યે મદદ ની કરી. મુંબઈના શેઠ જીવતલાલ પ્રતાપસિંહ નિબંધ વાંચી ખુશ થયેલા., પણ તેમના જાણીતા એક વર્તમાનપત્રે સારી એવી ભેટ વિના લેખ પ્રગટ કરવાની ના કહી. પરિણામે નિબંધ પાછા આવ્યો.
એક ભાઇને રૂ।. ૧૫,૦૦૦ જલ્દીથી સાહિત્ય પાછળ વાપરવાના હતા, ને એ માટે એક મુનિશ્રી પાસે ગમે તેવું એકાદ પુસ્તક એ માંગી રહ્યા હતા. મેં મારૂં પુસ્તક રજૂ કર્યું તે જણાવ્યું કે, ‘મારા શેઠિયાઓને તમારા નામનો જ વાંધો છે, એટલે દિલગીર છું. ‘મારા નામમાં એવા તે કયો નેપાળા છે કે, તમારા શેઠિયાએને એથી રેચ લાગી જાય છે?” કહી હું રસ્તે પડયો.
એક જાણીતા જૈન પત્રને માંસાહારના પ્રતિકારના લેખ માકલ્યો તે પરત કર્યા. ચંદ્રપ્રભસાગરજી મહારાજ મારફત ધર્મને ખાતર બિલ થનારા વીર મુનિઓની સાહસભરી રોમાંચક કથા મોકલી તે મુનિશ્રીને જણાવ્યું કે તમે લખી આપા તો જ લઈએ. મુનિશ્રી લાચાર બન્યા. આમ છતાં ૨૫ વર્ષ બાદ હું શત્રુંજય તીર્થની યાત્રાએ ગયેલા હોઈ, ‘સૌન્દર્યદ્રષ્ટિએ શત્રુંજય લેખ લખી એ જ સંસ્થામાં ઘુસાડયા. એક ભાગ પ્રસિદ્ધ થયા પછી કાર્યકોને ખબર પડી કે, ‘અરે આ માણસ કર્યાંથી ઘૂસી ગયો ?' પરિણામે બાકીનો ભાગ અપ્રગટ જ રહ્યો.
આમ નિરાશ થવા છતાં એક વિદ્રાન મુનિની સહાય માંગી, પણ તેઓશ્રી તા વાંદવા આવેલા ભૂજના કોઈ શ્રાવક સાથે ત્રીજ ચેાથની પંચાતમાં જ પડી ગયા હતા. ‘લાણા શેઠે ત્રીજ કરી હતી કે ચોથ ?' * ફ્લાણા ફલાણાએ કઈ તિથિએ પ્રતિક્રમણ કરેલું ?' જ્યાં ભગવાન મહાવીર પ્રત્યેના આક્ષેપથી દિલ ઊકળતું નથી એવા એ મુનિની ત્રીજ-ચેાથની વાત સાંભળી મારૂં લાહી ગરમ થઈ ગયું ને એમના હાથમાંથી લખાણ ઝૂંટવી હું તરત જ ચાલી નીકળ્યો. કોઈ મુનિએ ‘પંડિતો જણાવે છે કે લખે છે' એ વાકય પર પાણા ભાષ્ય કર્યું. કોઈએ વળી પોતાની જ બડાઈ હાંકી. આવા મુનિઓને જોઈ હું ભારે ખિન્ન થયો. પણ છેવટે મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજીની કૃપાથી મારી પ્રત્યે ઊંડો સદ્ભાવ ધરાવતા શ્રી ભાગીલાલભાઈ ચુનીલાલે (પાટણવાળા ) શ્રી હેમચંદ્ર સભા તરફથી ખૂબ મહેનત લઈ વિનાબાજીની પ્રસ્તાવના તથા સ્વામી સત્યભકતજીના અભિપ્રાય સાથે મહાવીર અને માંસાહાર' એ નામનું પુસ્તક પ્રગટ કર્યું. અને એ પ્રગટ થયું ત્યાર પછી જ જૈન પત્રાએ એની નોંધ લીધી અને કોઈએ અગ્રલેખ લખી એની પ્રશસ્તિ ગાવી શરૂ કરી.
કલાક
શ્રી કસ્તુરમલ બાંઠિયાજીએ પુસ્તકના હિંદી અનુવાદ કરવા માંડયો પણ પછી એ અટકયા ને મને જણાવ્યું કે બૌદ્ધ ધર્મતા પુસ્તકમાં
તે આચારના દાખલા આપીને માંસાહારના આક્ષેપ કરવામાં આવ્યો છે, જેના પ્રતિકાર તમારા પુસ્તકમાં નથી. આ કારણે મેં બીજું પુસ્તક ‘જૈના અને માંસાહાર' લખ્યું, જેમાં બધા જ પ્રસ્તુત મુદ્દાની મેં વિગતવાર છણાવટ કરી છે. હાલને તબક્કે હજુ આ પુસ્તક અપ્રગટ છે. પણ આમ છતાં મારું વિશ્વાસ છે કે, એ પુસ્તક વહેલું મોડું જ્યારે પ્રગટ થશે ત્યારે, મે જે રીતે એ
૨૦૦૦ વર્ષથી
સમશ્યા ઊકેલી છે એ રીત અપનાવવાથી જ ધોળાતો આ પ્રશ્ન સદાને માટે ઉકલી જશે,