Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 241

REGD. No. B-4266
વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૪
‘પ્રમુદ્ધ જૈન ’નું નવસંસ્કરણ વર્ષ ૨૪ અંક ૧૬
પ્રબુદ્ધ
જીવન
હું, વિઘ્ન ર૬, શાલ, મિત્ર ૐના થાય ક્રિયા મુત
આફ્રિકા માટૅ શિલિંગ ૮
છૂટક નકલ: ૨૦ નયા પૈસા
તંત્રી: પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા.
સર્વોદય સંમેલનની ફલશ્રુતિ
(વેડછી ખાતે તાજેતરમાં ભરાયેલ સર્વોદય સંમેલને અનુમત કરેલ નિવેદન પ્રબુદ્ધ જીવનના ગતાંકમાં પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યું છે. આ સંમેલનમાં એક કોાતા તરીકે ભાગ લેવાનું સદ્ભાગ્ય મને પ્રાપ્ત થયું હતું અને ઉપર જણાવેલ નિવેદન અંગે થયેલાં પ્રવચન સાંભળવાની તક મને સાંપડી હતી. એ નિવેદન અને પ્રવચન અંગે મારા ચિત્ત ઉપર પડેલા પ્રત્યાઘાતા શબ્દબદ્ધ કરીને ગતાંકમાં જ મારે પ્રગટ કરવા જોઈતા હતા, પણ સંમેલન પૂરું થયા બાદ એક દિવસ બારડોલી ગયો અને પછી ઘેાડા દિવસ અમદાવાદ રહ્યો તે દરમિયાન ચિત્તને એકાગ્ર કરીને લખવાનો અવકાશ મળ્યા નહિ. પરિણામે એને લગતી આલોચના તૈયાર કરવામાં તેમ જ પ્રગટ કરવામાં એક પખવાડિયું મોડું થયું છે. —પરમાનંદ)
આપણે સર્વોદય સંમેલને મંજૂર કરેલા નિવેદનના પ્રથમ વિચાર કરીએ. એમ જણાવવામાં આવે છે કે પ્રસ્તુત નિવેદનના ઘણાખરા ભાગ સંમેલન મળતાં પહેલાં શ્રી જયપ્રકાશજી, સિદ્ધરાજજી, પૂર્ણચંદ્રજી, દાદા ધર્માધિકારી, નારાયણ દેસાઈ વગેરે આગેવાન કાર્યકર્તાઓએ પૂ. વિનોબાજી જ્યાં વિચરતા હતા ત્યાં તેમની હાજરીમાં અને તેમના માર્ગદર્શન અનુસાર તૈયાર કર્યા હતા. અલબત્ત, સર્વ સેવા સંઘના કાર્યકરોની સંમેલન પહેલાં ભરાયેલી બેઠકોમાં થયેલી લાંબી ચર્ચાના પરિણામે આ નિવેદનમાં અહિતીં જ્યાં ત્યાં સામાન્ય ફેરફારો કરવામાં આવ્યા હશે. એમ છતાં આ નિવે દન વિનાબાજીના માનસ અને વલણને મોટા ભાગે વ્યકત કરે છે એમ માનવામાં આપણે ભૂલ કરતા નથી એમ આપણે વિનાસંકોચ કહી શકીએ..
આ નિવેદન દશ મુદ્દાઓમાં અથવા તો દશ પારીગ્રાફમાં વહેંચાયલું છે. તેમાંના શરૂઆતના કેટલાક ભાગ જાણે કે કોઈ કન્વેકર્સની મંડળી અથવા તો ભારત બહારના સર્વોદય વિચારકોનું કોઈ એક મંડળ ચીન અને ભારતને ઉદ્દેશીને કહેતું હોય એવા ભાવના અનુભવ કરાવે છે. દા. ત. આ નિવેદનના પહેલા પારીગ્રાફ જ આપણે વિચારીએ.
શ્રી મુંબઇ
તેમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે—
ચીન—ભારત સંઘષૅ દુનિયાની આગળ એક ગંભીર સમસ્યા પેદા કરી છે. વિશ્વશાંતિ અને ‘જય જગત'ની ભાવનામાં વિશ્વાસ ધરાવતી વ્યકિત માટે તે આ પરિસ્થિતિ એક કસાટીની જ છે. અમે માનીએ છીએ કે, આ સંઘર્ષ ભારત ઉપર ચીન દ્વારા લાદવામાં આવ્યો છે, કારણ કે, ભારત હંમેશાં શાંતિમય અને કાનૂની ઉપાયો વડે પોતાના સીમા-વિવાદોનો ઉકેલ લાવવા માટે પ્રયત્ન કરી રહ્યું હતું. જ્યારે એક પક્ષ શાંતિમય અને કાનૂની ઉપાયો વડે સમસ્યાના ઉકેલ લાવવાને તૈયાર હોય ત્યારે બીજો પક્ષ શસ્રપ્રયાગ દ્વારા વિવાદનો ઉકેલ લાવવાના પ્રયત્ન કરે એ સ્પષ્ટ આક્રમણ જ કહેવાય. આ કારણે ભારત પ્રત્યે અમારી પૂર્ણ સહાનુભૂતિ છે. અમે આશા રાખીએ છીએ કે, આજની સંકટકાલીન પરિસ્થિતિમાં પણ ભારત પોતાની નિવૈ રવૃત્તિ કાયમ રાખશે, કારણ કે, વૈરથી વૌરનું કદિ પણ પ્રશમન થતું નથી.”
આ બધા વાક્યોનો અને તે પછી આવતા કેટલાક વિધાનોના Tone - ભાવ - Patronising - મુરબ્બીવટ દાખવતો હાય
ઊંચે . આસને બેઠેલા લોકોત્તર પુરુષોનું કોઈ એક જૂથ નીચેના માનવીસમુદાયને ઉદ્દેશીને બાલતું હોય એવા કાંઈક લાગે છે. એમાં પણ “આ કારણે ભારત પ્રત્યે અમારી પૂર્ણ સહાનુભૂતિ છે.” આ શબ્દો આજના આતંકગ્રસ્ત ભારતને ખૂબ ખૂંચે તેવા છે. કુટુંબ ઉપર અણધારી માટી આફત આવે ત્યારે બાજુએ રહેતા કોઈ પડોશી તે કુટુંબ પ્રત્યે સહાનુભૂતિ દાખવે તે સમજી શકાય તેવું છે, પણ કુટુંબમાંની કોઈ એક વ્યકિત આવા ટાણે આવી પરિભાષા વાપરે તો આપણને આશ્ચર્ય થયા વિના ન રહે. તે તે અન્ય કુટુંબીએના આંસુમાં આંસુ મીલાવે અને ઊંડા સંવેદનપૂર્વકની આત્મી
યતા દાખવે. ઉપરની પરિભાષા આત્મીયતાની લાગતી નથી.
વળી આના સંદર્ભમાં ‘જય જગત’ની ભાવનાના નિવેદ
નના ઉપરના ભાગમાં જે ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યા છે તે ‘જય
જગત ’નું Slogan~~સામુદાયિક પોકાર——શું એમ સૂચવે છે કે આવી ઉદ્ઘાષણા કરનાર માટે હવે આ દેશ મારો છે અને આ દેશ અન્યના છે તેવા કોઈ ભેદભાવ રહ્યો નથી? તેને મન ચીન અને ભારત બન્ને સરખાં છે? દુર્જન તેમ જ સજજન બન્ને સરખાં છે?
આ ચર્ચાના અનુસંધાનમાં ‘જય જગત્ ’ નાપાકારના ઔચિત્ય-અનૌચિત્ય વિષે મનમાં સ્વતંત્ર રીતે પ્રશ્ન ઊભા થાય છે. જ્યારે કોઈ ઘટકના જય પેાકરવામાં આવે છે ત્યારે તેવા કોઈ સમકક્ષાના ઘટકોના સંદર્ભમાં અથવા તો વધારે વ્યાપક ાના ઘટકના અનુસંધાનમાં ય પાકારવામાં આવે છે. જેમ કે ‘જય હિંદ’ એમ આપણે જ્યારે બાલીએ છીએ ત્યારે હિન્દ એ અન્ય દેશાની અપેક્ષાએ આપણા પોતાના દેશ છે. અને તેના અન્ય દેશાની અપેક્ષાએ સવિશેષ જય થાઓ, ઉત્કર્ષ થાઓ એવા ભાવ આપણે વ્યકત કરીએ છીએ. આમ હિંદને આપણે અલગ દેશેાથી તારવીએ છીએ અને તેને પ્રાધાન્ય આપીએ છીએ. ‘ય જગત્ ’ માં જગતને અન્ય કોઈ વિશાળ વધારે વ્યાપક સમષ્ટિથી તારવવાપણું છે જ નહિ અને તેથી ‘ જય જગત્ ’ એ પ્રકારના પોકારનો કોઈ અર્થ જ નથી, સિવાય કે ‘જય જગત’થી આપણે એમ સૂચવવા માગતા હોઈએ કે હવે આ દેશ મારો અને આ દેશ અન્યના એવા ભેદભાવ આપણા મનમાં રહ્યો નથી. આવી રીતે વિચારનાર વ્યકિત કોઈપણ દેશની આફત વખતે સહાનુભૂતિ જ દાખવી શકે, આત્મીયતા દાખવી ન જ શકે. આવા ભાવ પ્રસ્તુત નિવેદનના શરૂઆતના વિભાગામાંથી ઊઠે છે અને જેઓ આપણામાંના છે તેઓ આવી કટો
-