Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 246

૧૬s.
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૧૨-જૂર
L
*
ભાવે તમામ માનવજાતની સેવા કરવાની વૃત્તિ એ ગુણો કેવળ બ્રાહ્મણોમાં જ કેમ હોય? એ ગુણ ઓછાવત્તા પ્રમાણમાં દરેક માણસમાં હોવા જ જોઈએ.
અને જે કોઈ આ દેશમાં જન્મ્યો છે, અર્ધી રહી જે આજીવિકા મેળવે છે, પતિ અને પિતા થવાનો અથવા થયે છે, એણે દેશના રક્ષસાથે તૈયાર રહેવું જ જોઈએ. અહિંસાધર્મને સર્વોપરી માનતા હશે તો શાન્તિસેનાની કેળવણી લેશે, જની રૂઢિને વશ થઈ યુદ્ધ : અનિવાર્ય છે એમ માનતા હશે તો ફૌજી તાલીમ લેશે, પણ દેશના રક્ષણની જામેદારીમાંથી એ કોઈ છટકી નહિ શકે. રક્ષણનું કામ એકલા ક્ષત્રિયોનું ન જ હોય. નિર્ભય થઈને પોતાનું બલિદાન આપવાની અને તેમ કરતાં પહેલાં બધાં કટો સહન કરવાની તૈયારી માણસ માત્રની હોવી જોઈએ અને નમ્ર થઈ પિતાને ભાગે આવેલું સેવાકાર્ય કરવાની અને પિતાની મર્યાદા ઓળખી મહત્ત્વકાંક્ષા મર્યાદિત રાખવાની શુદ્રની વૃત્તિ પણ દરેકમાં હોવી જોઈએ.
પછી ચાતુર્વણ્ય કયાં રહ્યું? બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય, શૂદ્ર, ચારેને સ્વભાવ અને ચારેની કેળવણી દરેક દેશવાસીમાં ખીલેલી હોવી જોઈએ.
લોકો માને છે કે, ચાર વર્ણ અને ચાર આશ્રમ એ હિંદુ ધર્મને પામે છે. એ માન્યતા હવે છોડી દેવી જોઈએ. આ માન્યતાને કારણે હિંદુધર્મ ઝાંખે પડયે, એને પુરુષાર્થ ઓછો થશે, સવગીણ ઉન્નતિ હણાઈ.
અને એ વર્ણભેદ અને જાતિભેદના કારણે જ ભારતના મુસલમાને અને ઈસાઈઓ, હિંદુસમાજબાહ્ય એવી કટ્ટર ન્યાતે જ થઈ બેઠા. બાકીની બધી ન્યાત ગમે તેટલી સંકુચિત હોય, પિતાને વિરાટ સમાજનું ઘટક માને છે, જયારે મુસલમાન અને ઈસાઈ સમાજોએ જાતજાતની સંકુચિતતા તે કેળવી જ છે, પણ વિરાટ સમાજની અંદર રહેવાને બદલે એનાથી બહાર અને એના હરીફ હાય નહીં, એવી વૃત્તિ કેળવી અને તેથી એમની દેશભકિતમાં પણ અમુક જાતની ઉણપ આવી. વિરાટ સમાજનાં દેપ પણ પોતાના જ છે એમ ન માનતાં, જમાઈ જેમ સાસરા પાસેથી પૂજા અને પ્રતિષ્ઠા માગે છે તેમ વિરાટ સમાજ પાસેથી વિશેષ હકકો માગતા ફરે છે. ઉદારતા બતાવવાની; જવાબદારી બહુમતિની, અમારી નહિ એવી ભૂમિ ઉપર તેઓ ચાલે છે. દંતવાદી અને અદ્વૈતવાદી, આવી રીતે એકબીજા સાથે વર્તતા નથી. એ ઉપરથી મુસલમાનેએ, અને ઈસાઈઓએ બોધ લેવો જોઈતો હતો, પણ અંગ્રેજોએ તેમ થવા ન દીધું. * હવે સમજયા હશે કે, “ધાર્મિક જીવન કયે રસ્તે?” એ મારા પ્રશ્નને અર્થ શું હતો?
સામાજિક જીવનમાં પણ આપણે આદર્શભેદને કારણે ઉચ્ચનીચ ભાવ સેવ્યો અને પરિણામે સમાજના ટુકડા કર્યા. જેઓ પિતાને શ્રેષ્ઠ માને તેઓ પણ બગડયા અને જેમને પિતા માટે જન્મપરત્વે હલકાપણું સ્વીકારવું પડયું તેઓ પણ બગડયા.
આમાં વધારેમાં વધારે પડતું વેઠવું પડયું છે. સ્ત્રી જાતીને. અને એ શા૫ નડવાથી જ, આપણે આ સમાજ અન્યાયસહિષ્ણુ અને પામર બન્યો છે. આપણે અસ્પૃશ્યતા ઊભી કરી અને માનવતાને દ્રોહ કર્યો. આપણે આદિવાસીઓની સેવા કરવાની જવાબદારી છોડી દીધી. પરિણામે રાષ્ટ્રજીવનને લકવો થયે. આપણે જ્ઞાન, કૌશલ્ય અને હુન્નરને પ્રચાર બધા વર્ણોમાં અને બધી વાતોમાં સમાનભાવે ન કર્યો તેથી, આપણા સમાજ પાંગળો બન્ય.
અને આપણા સનાતન સમાજ તે હંમેશાં પ્રગતિની બાબતમાં એક બે ડગલાં પાછળ જ રહ્યો છે. કાળભગવાન જયાં સુધી પ્રગતિ કરવાનું સૂચવે છે. તેથી બે ચાર ડગલાં પાછળ રહેવામાં જ એ સમાજ પોતાની ધર્મનિષ્ઠા અને સલામતી રહી છે એમ માનતો આવ્યો છે. પરિણામે કાળભગવાન છૂટે હાથે જે પ્રસાદ બધાને આપે છે તે સનાતની લોકોના હાથમાં પહોંચતા
નથી. સનાતની સમાજ પ્રગતિ જરૂર કરે છે. સમજીને અથવા લાચારીથી આગળ દોડે છે ખરો, પણ હંમેશાં એક મંજિલ પાછળ રહે છે. મનુભગવાનના સમયને સનાતની આજે ક્યાંય જોવાને ન મળે. આજના સનાતની સમાજ મનુસ્મૃતિ પ્રમાણે ચાલતું નથી, ચાલવામાં માનતો નથી. એનું કહેવું એટલું જ છે કે, આ દોડમાં ભાગ જરૂર લઈશું પણ અમે હંમેશાં પાંચ પચાસ વર્ષ પછાત રહેવાનાં. એમાં જ અમે શાણપણ માનીએ છીએ.
આપણી સમાજવ્યવસ્થા, ન્યાતજાત-બને રોટીબેટી વ્યવહારઉપર જ અવલંબેલી છે. એ બન્ને વ્યવસ્થા કાલગ્રસ્ત થયેલી હોવાથી ગંધાય છે અને અનેક સામાજિક રોગો પેદા કરે છે.
આપણા આહાર નિષ્પાપ હોવો જોઈએ. આપણી સાંસ્કૃતિક લેવલ આપણે સાચવવી જોઈએ. જ્યાં છીએ ત્યાંથી ઉપર ચઢવાનો પ્રયત્ન કરીને, નીચે ઉતરીએ નહિ. પણ આપણને બધા સાથે સમાનભાવે ભળતાં આવડવું જોઈએ.
અને બીજી એક વસ્તુ -
આજે ઘણાં લેકે ન્યાતજાતને છોડતાં નથી, એનું એક વ્યવહારુ કારણ એ છે કે, સંપ્રસંગે ન્યાતજાત જેમ આપણને મદદ કરે છે, ઉઘાડા થવા દેતી નથી, ઢાંકી દે છે તેમ રાષ્ટ્રીયતા તેટલી ઉદાર થઈ નથી. રાષ્ટ્રીયતાવાળા અને જાહેરજીવનમાં આગળ પડતો ભાગ લેવાવાળા અને આજે સમાજ સત્તાવાદને પુરસ્કાર કરવાવાળા નીતિ, કાનૂન અને સમાન હકકની વાત કરે છે, પણ માણસાઈ ધારણ કરી સંકટપ્રસંગે મદદ કરવામાં માનતા નથી. તેથી મુશ્કેલીમાં સપડાએલ માનવીને છેવટે ન્યાતની જ મદદ લેવી પડે છે. જે લોકોએ સ્વરાજય ખાતર અને રાષ્ટ્રીય એકતા ખાતર સ્વાર્થત્યાગ કર્યો, ન્યાતને અને કુટુંબને તરછાડયું, રાષ્ટ્રીય સંસ્થામાં જોડાયા, તેઓ જ્યારે જેલમાં ગયા ત્યારે તેમને મદદ પહોંચાડી ન્યાતવાળાઓએ જ. જે લોકો ફાંસીએ ગયા તેમના બૈરાં છોક્રાંઓને અંતે આશ્રય લેવો પડયો કુટુંબ અને ન્યાતને જ. છે. અને ન્યાતવાળાઓ એ જોતાં નથી કે જાહેર સેવા કરતી વખતે અથવા રાજકાજ ચલાવતી વખતે જો આપણે પોતાની ન્યાત પ્રત્યે જ પક્ષપાત કરીશું તો બીજી ન્યાતમાં રાષ્ટ્રીયતા આવવાની નથી.
કેંગ્રેસની સ્થાપના વખતે જે રાષ્ટ્રીયતાને પ્રચાર થયો હતે તે માટે ભાગે ઉપરની ન્યાતમાં જ. તેમણે સામાન્ય ન્યાતના લોકોને અનાદર કર્યો. પરિણામે દક્ષિણમાં બ્રાહ્મણેત્તર પક્ષ જાગ્યો, જેણે લાંબા વખત સુધી કેંગ્રેસી રાષ્ટ્રીયતા સ્વીકારવાનો ઈન્કાર કર્યો હતો.
એ જ પ્રમાણે હિંદુઓએ મુસલમાન, ઈસાઈ વગેરે લોકો સાથે ભળવામાં સંકોચ કર્યો તેથી, અને બીજા અનેક કારણસર મુસલમાને અને ઈસાઈઓ રાષ્ટ્રીયતાને સ્વીકાર કરતાં અટક્યાં. મુખ્ય કારણ એ હતું, કે તેઓ રાજયકર્તાનાં ધર્મનાં, એટલે એમને જે અન્યાયમુલક લાભ મળતા તે છોડીને રાષ્ટ્રીયતામાં આવવું એમને પસંદ ન હતું.) આજે હિંદુઓ, ઈસાઈ અને મુસલમાન લોકોની ઉપેક્ષા કરે છે એ જાતની તકરાર એમની સામે છે. તેથી જે લોકો રાષ્ટ્રીયતા ખાતર હિંદુઓના ભોગે પણ મુસલમાન અને ઈસાઈઓ પ્રત્યે પક્ષપાત કરે છે અને એમને આગળ આણે છે તેટલા જ સાચા રાષ્ટ્રવાદી છે એમ મનાય છે.
આવાં બધાં કારણોને લીધે આપણું રાષ્ટ્રીય ભાવનાત્મક ઐક્ય સધાતું નથી, મજબૂત થતું નથી.
દેશમાં રાષ્ટ્રીયતા જગાવી, ભાવનાત્મક ઐકય વધારેમાં વધારે સાધ્યું ગાંધીજીએ. એમની એ દીર્ધદષ્ટિ, ઉદારતા અને કુનેહ ધારણ કરીને જો આપણે આપણા ધાર્મિક જીવનમાં તેમ જ સામાજિક જીવનમાં ક્રાંતિ કરીશું તે આખો દેશ સમર્થ, પરાક્રમી અને તેજસ્વી થશે, અને દુનિયાની ઉત્તમ સેવા કરી શકાશે.
- કાકા કાલેલકર સભ્યને નમ્ર વિજ્ઞપ્તિ ચાલુ સાલ સંવત ૨૦૧૯ના વર્ષનું બહુ થોડા સભ્યોનું લવાજમ વસુલ આવ્યું છે, તે બાકીના સભ્યોને વર્ષની આખરને બદલે વર્ષની શરૂઆતમાં જ–પતતાનું લવાજમ રૂપિયા પાંચ સંઘના કાર્યાલયમાં મોકલી આપવા આથી વિનંતિ કરવામાં આવે છે.
મંત્રીઓ, મુંબઈ જૈન યુવક સંધ
* *