Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 226

૧૪૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-૧૧-૬૨
આસપાસ ઘૂમી વળી, અને પાછી તે ટેકરી પર આવી. ઝાડ બધાં કપાઈ ગયાં હતાં. ટેકરીને જોઈ હું નિરાશ થઈ ગઈ. પણ પછી થયું કે, ઝાડ તે પાછાં ઉગશે, પણ ટેકરી નહીં બને. એટલે એ ૭૬ એકરની જમીન પર “કોયસ'નું નવનિર્માણ થયું.
ગયા વર્ષે અમે તેમાં “શ્રેયસ” ખસેડ્યું. ત્યાં રમ્ય આહાદક વાતાવરણ છે. સતત કોઈ સાગર મળે બેટમાં હોઈએ તે પવન વાય છે. હવે તો રોંકડે ઝાડ ઊગ્યાં છે જે છાંયડો આપતાં. થઈ ગયાં છે. ત્યાં રમતના મેદાને સંગીત - નૃત્ય - નાટય કલાનાં ભવન, ઉદ્યોગ શાળાઓ, ખૂલ્લી વિશાળ નાટયભૂમિ, વિજ્ઞાનભવન શિશુ - બાલ કિશોર શાળાઓ, પુસ્તકાલય, ભજન અને સભાગૃહ રઈઘર, બાલ અને કાર્યકર નિવાસની રચના થઈ ચૂકી છે. ત્યાં ખુલ્લી ઊંચી શાન્ત જગ્યાઓ પણ છે. આમાં વહેલી સવારે અને મેડી સાંજ સુધી અમારાં બાળકો અને કાર્યકરો સિવાય અન્ય શહેરમાંથી ગૃહિણીઓ, કર્મચારીઓ અને વિદ્યાર્થીઓ સંગીત, નૃત્ય, કલાના વિષયો કલાતીર્થમાં શીખવા આવે છે.
આ જે નાને અખતરો હતો તે “યસ પ્રતિષ્ઠાન ચેરીટી ટ્રસ્ટમાં પરિણમ્યો છે. આ સંસ્થાને ઉદ્દેશ શૈક્ષણિક, સામાજિક, કલા અને સાહિત્ય અંગેની પ્રવૃત્તિઓને વેગ આપવાનું છે. ઉપરન્ત ‘યરા 'માં પુસ્તક પ્રકાશનનું પણ કાર્ય ચાલે છે. તે દ્વારાસાહિત્ય અને શિક્ષણસંબંધી અનેક પુસ્તકો પ્રકટ કરવામાં આવ્યાં છે.
મને થાય છે કે આ ભૂમિ હવે એક બૃહદ્ શ્રેયસ્ 'ની બની રહે! ગયે વર્ષે કલકત્તા અને મુંબઈથી કુલ અઢીસે બાળકો અને દિલ્હીથી ૧૦ કલાકાર ‘શ્રેયસ'માં રહેવા આવ્યાં હતાં. આ સ્થાન એક ગ્રામ જેવું હોઈ દેશવિદેશનાં બાળકોની મિલનભેમ બની રહો. તેમાં વિવિધ સર્જક પ્રવૃત્તિઓ માટે બાળકોને ઉદેશીને ખાસ ખાસ મકાન અને સાધન રચવામાં આવ્યાં છે. તો તેને લાભ મોટા બાલસમૂહો કેમ ન લે?
હવે તમે પૂછશે કે તમે પન્દર વર્ષથી કાર્ય છાડી નીકળતાં નહોતા તે હવે અહીં કેવી રીતે આવી શક્યાં? વર્ષોથી વિધવિધ વ્યકિતઓ દ્વારા “શ્રેયસ'ના કાર્યને વેગ મળતો આવ્યો છે. એ ત્રણને ભાર વધી જવા લાગે છે અને તેથી થાય છે કે, હવે જે એ ભાર ઓછો કરવો હોય તે મારે પણ મને કોઈ બોલાવે તે આનાકાની ન કરવી, અને અનુભવ અને મતબેની આપલે કરીને મારે ત્રણમુકત બનવું. આજે તેમ કરવા માટે શ્રી પરમાનન્દભાઈ દ્વારા મુંબઈ જૈન યુવક સંઘે મને તક આપી છે તે માટે હું ત્રણી છું. આમ ફરી મને શ્મબન્ધન થાય છે તે ભૂલીશ નહીં. હવે અમારું આ એક નવું ગીત છે તે કહી સંભળાવું.
આ ટેકરી એક વહાણ એક સફર વવને કાન ખલાસીએ ધરવી હાથ રાફર અફર નવા દેશ ભણી વહાણે જવું જ નવા દેશે જ કિનારે છે જ
તેફાન પવન પણ. તા. ૧-૯-૬૨, મુંબઈ.
લીના મંગળદાસ
યુદ્ધ પારરિસ્થતિ અને અહિ સાનિષ્ણા
બીજું વિશ્વયુદ્ધ પૂરું થયા બાદ આનરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે અવારનવાર નાના મોટા સંઘર્ષો અને તેમાંથી પરિણમતાં નાના પાયા ઉપરનાં યુદ્ધો નિર્માણ થયા કરતાં હતાં. એમ છતાં આઝાદી મળ્યા બાદ આપણે એક પછી એક યોજાતી રહેતી પંચવર્ષીય યોજનાને સ્વસ્થપણે અમલ કરીને દેશના આર્થિક તેમજ ઔદ્યોગિક ક્ષેત્રે પ્રગતિ સાધે જતા હતા. આઝાદીના જન્મ સાથે ઊભા થયેલા પાકીસ્તાન સાથે આપણો સંઘર્ષ ચાલુ હતો અને કાશ્મીર બાજુએ અમુક લશ્કરી જમાવટ આપણે ટકાવી રાખવી પડતી હતી. આ સિવાય ભારતની બીજી કોઈ સરહદના રક્ષણ માટે આપણને કોઈ ખાસ ચિન્તા નહોતી. લડાખ બાજુએ છેલ્લાં ચાર પાંચ વર્ષ દરમિયાન આપણી હકુમતના પ્રદેશ ઉપર ચીને નાના પાયા ઉપરનું આક્રમણ શરૂ કર્યું હતું. અને લડાખના પ્રદેશ ઉપર ધીમે ધીમે પોતાનો કાબુ જમાવવા માંડયો હતે. આમ છતાં આ એક પ્રકારને અનિશ્ચિત સરહદને ઝગડો હતો અને આખરે વાટાઘાટોથી પડી જશે એવી આશા આપણે સેવતા હતા.
આમ પ્રમાણમાં સ્વસ્થ અને સુરક્ષિત મનોદશામાં આપણું જીવન વહી જતું હતું અને ઔદ્યોગિક પ્રગતિનાં નવાં અને નવાં સીમાચિહ્ન આપણે સર કર્યો જતા હતા અને તે દ્વારા એક પ્રકારને આત્મસંતોષ અનુભવતા હતા. આતરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે આપણી નીતિ તટસ્થતાની અને શાન્તિલક્ષી રહી હતી. કોઈ દેશ ઉપર આક્રમણ કરવું કે કોઈને પ્રદેશ પચાવી પાડવ–આવી કોઈ મહત્ત્વાકાંક્ષા આપણા ચિત્તને સ્વપ્ન પણ કદિ સ્પર્શી નહોતી. ‘મિનિ મૂહ, વૈદું મસ ન વેળા’ | આ ભાવનાને આપણી રાજનીતિ--- વિદેશનીતિ-અન્તરથી વહેલી હતી. અને તેથી આપણી સામે કોઈ પણ દેશ આંગળી સરખી પણ ઊંચી ન જ કરે એવા વિશ્વાસ ઉપર આપણું આન્સર - બાહ્ય જીવન નિર્ભર હતું.
આવા સ્વસ્થતાપૂર્ણ જીવન વચ્ચે આપણામાંના કેટલાક અહિંસાનું વ્યાણ રચી રહ્યા હતા; શાસનમુકત સમાજરચના ઊભી કરવાના મરથ સેવી રહ્યા હતા; સતાગત કેન્દ્રીકરણના સ્થાને વિકેન્દ્રિત રાજયરચના નિર્માણ કરવા તરફ પગલાં માંડી રહ્યાં હતાં; સર્વોદયનું - સત્યાગ્રહનું - સૂત્રાત્મક ભાષ્ય રચી રહ્યા હતા, અહિંસામૂલક આર્થિક ક્રાનિત સાકાર બનાવવા તરફ પોતાના ચિન્તનને એકાગ્ર કરી રહ્યા હતા; રાજનીતિ વિરૂદ્ધ લોકનીતિનું એક નવું જ તર્કશાસ્ત્ર વિકસાવી રહ્યા હતા; શાતિસેનાને લગતો આકાશી કલ્પનાવિહાર ચલાવી રહ્યા હતા. એક પ્રકારની તંદ્રાને અધીન એવું કાંઈક આપણા જીવનનું સ્વરૂપ હતું.
આવી આપણી સુખચેનભરી જીવનલીલા નિહાળીને જાણે કે કાળ આપણને હસતો હોય એમ આપણી ઉત્તર સરહદ ઉપરના નેફા વિભાગમાં ચીને એકાએક ભયંકર આક્રમણ શરૂ કર્યું અને આપણે સફાળા જાગી ઉઠયા. આ આક્રમણના સામનાને પ્રશ્ન એના વિક્રાળ સ્વરૂપમાં આપણી સામે આવીને ઊભો રહ્યો. સુખમાં સૂતેલા કોઈ ગામડા ઉપર માણસખાઉ વાઘ–વરૂનું ટોળું તૂટી પડે એવું અચાનક, નિષ્ફર અને ભયાનક આ ચીની આક્રમણ શરૂ થયું. તેમાં કોઈ ન્યાય કે નીતિ નહોતી એમ વ્યાજબીપણાને કોઈ અંશ નહોતો. આ પ્રકારના આક્રમણને બને તેટલો સામને કરવા સિવાય આપણી પાસે બીજો કોઈ વિકલ્પ જ ન હોય એવી સ્થિતિમાં આપણે મુકાઈ ગયા. સ્વત્વ અને સ્વાતંત્ર્યની રક્ષાનો વિચાર આજે પણ આપણને એ જ દિશા તરફ ખેંચી રહ્યો છે.
આમ આપણી સામે હિંસા પિતાનું વિક્રાળ માં ફાડીને આવી રહી છે. અને તે સામે હિંસક પ્રતિકાર સિવાય જાણે કે બીજો કોઈ ઉપાય જ ન હોય એવું અનિવાર્યપણું સૌ કોઈના ચિત્ત ઉપર