Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 127

LESSURE કરો કે તમાWS
RECD, No. 'B-4266 , વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૪
પ્રબુદ્ધ જૈન’નુંનવસંસ્કરણ વર્ષ ૨૪: અંક ૫
પ્રબુદ્ધ જીવન
મુંબઈ, જુલાઈ ૧, ૧૯૬૦, રવિવાર . આફ્રિકા માટે શિલિંગ ૮.
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું પાક્ષિક મુખપત્ર
છૂટક નકલ: ૨૦. નયા પૈસા
તંત્રીઃ પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા
ભારતીય પ્રજાનો પ્રજ્ઞાપુરુષ ડૉ.રાધાકૃષ્ણન (તા. ૨૦-૧-'૨ ના “ધી એશિયા મેગેઝીનમાં પ્રગટ થયેલ સાહિત્ય અકાદમીના મંત્રી શ્રી. કૃષ્ણ ક્રિપ્પાણીને લખેલો The conscience of the Indian Nation' એ મથાળા નીચેનો લેખ ભારતના નવનિયુકત રાષ્ટ્રપતિ, ર્ડો.રાર્વપલ્લી રાધાકૃષનને એક વિશિષ્ટ કક્ષાનો પરિચય આપે છે. શ્રી કૃષ્ણ ક્રિપ્લાણી ર્ડો. રાધાકૃષ્ણનના નિકટ સમાગમમાં આવેલા હોઈને તેમનું આ લખાણ રાધાકૃષ્ણનના ભવ્ય વ્યકિતત્વ ઉપર જુદો જે પ્રકાશ પાડે છે. આવી માહિતીપૂર્ણ પરિચય 'પ્રબુદ્ધ જીવન' ના વાચકોને સુલભ ' બનાવવાના હેતુથી નીચે તેને અનુવાદ આપવામાં આવે છે. આ અનુવાદ વાંચીને ડૅ. રાધાકૃષણનની અસામાન્ય જીવન-પ્રતિભાની * ‘પ્રબુદ્ધ જીવન' ના વાચકોને ઝાંખી થશે, અને આવી વ્યકિત ભારતના સર્વોત્કૃષ્ટ સ્થાને બીરાજે છે એ બદલ એક પ્રકારના ગૌરવની અનુભૂતિ થશે. પરમાનંદ) ' જ્યાં સુધી રૂપિજીન (ફિલસુફ) રાજ્યકર્તા બનશે નહિ ત્યાં ઊભેલા નહેરુ અને રાધાકૃપગનનાં સહયોગમાં લેટોની પરિભાષા સુધી, પ્લેટ આજથી બે હજાર વર્ષ પહેલાં ભાખી ગયો છે તે મુજબ, મુજબ રાજકારણી મહત્તા અને તવલક્ષી પ્રજ્ઞાના સહયોગ શહેરો અથવા તે રાષ્ટ્રો આતર્ગત અનિષ્ટોથી મુકત બની શકશે આપણને દર્શન થાય છે. નહિ. સાધારણ રીતે જોવામાં આવે છે તે મુજબ, પ્લેટોનું આ વિધાન
આજના રાષ્ટ્રવિધાતા નહેરુમાં તાત્ત્વિક દર્શન પ્રત્યે આદર જરૂર અનુકિતપૂર્વકનું છે, પણ આ પ્રજ્ઞાસંપન્ન અને પ્રશાન્તવદન દાખવવા જેટલી સમજણ છે; તત્ત્વજ્ઞ રાધાકૃષ્ણનમાં પોતાના જ્ઞાન - દ્રણની અતિશયોકિતમાં સત્યનું હાર્દ છુપાયેલું છે.
અને સમજણને દેશના ચરણે ધરવા જેટલી વ્યવહારદક્ષતા છે. જે રાજ્યમાં રાજકીય સત્તા અને તાત્ત્વિક જીવનદષટ
તેમના વ્યકિતગત અધિકારદ માફક તેમની વ્યકિતગત સિદ્ધિ કે' વચ્ચે સંઘર્ષ ચાલતું હોય તે રાજ્યમાં શાંતિ લાંબે વખત
એકમેકની પૂરક છે. ' ટકી ન શકે–શાંતિમાં વૃદ્ધિ થવાની તે આશા જ કેમ રખાય ?
ભારતના ભૂતકાળના અમૂલ્ય વારસાની રાધાકૃષ્ણન રક્ષા કરે આ વિચાર સામે કોણ વાંધો ઉઠાવી શકે તેમ છે ? રાજકારણી
છે. નહેરુ ભારતના ભાવી ઉત્કર્ષનું સુચારૂ નિર્માણ કરે છે. રાષ્ટ્રની સત્તા અને તાત્ત્વિક જીવનદ્ર બન્ને વચ્ચે કેમ સંવાદ
રીમા વટાવીને દુનિયાના છેડા સુધી જે વિસ્તરી રહેલ છે તેવી ઉભું થાય, બન્ને એકમેકને કેવી રીતે બળવત્તર બનાવે અને બન્ને
વ્યાપક સહાનુભૂતિની સંવેદના બન્નેના દિલમાં એકસરખી ધબકી તે વચ્ચે કેમ અથડામણ થવા ન પામે આ આજની એક મોટી સમસ્યા
રહી છે. તેમના ચિત્તમાં માનવતાને પ્રથમ સ્થાન છે, અંગત માન્ય' છે. અલબત્ત, પ્લેટો તો આ બન્ને બાબતો એક જ વ્યકિતમાં સંમિલિત
તાઓ ગૌણ સ્થાને છે. ભારતને સમાજવાદ પાશ્ચાત્ય સમાજવાદમાં ' હોય એવી આશા સેવતા હતા.
રહેલી રૂક્ષતાને ઋજુ બનાવે છે. ભારત માટે એક જ માર્ગ છે; | | ' પણ માનવી જીવનને હેતુયુકત અને અર્થસભર બનાવે એવાં
નથી અમેરિકન માર્ગ, નથી રશિયન માર્ગ, પણ માત્ર માનવતા - અન્તિમ મૂલ્યો વિશે શાતિથી, સમભાવથી વિચાર કરવાની -તે
વક્ષી એવો એક જ સત્ત્વગુણપ્રધાન ભારતીય માર્ગ છે. - ઉપર પોતાનું ધ્યાન એકાગ્ર કરવાની – આજના ધમધમાટ ભરેલા,
રાધાકૃષનન કેવળ વેદાન્તી તત્ત્વચિંતક નથી. તે કરતાં ' ' સતત અસ્વસ્થ બનાવતા રાજકારણમાં દટાયેલા કયા રાજકીય પુરુષને
તે અતિ વિશેષ છે. દક્ષિણ ભારતની કોઈ એક કૅલેજના કલાસ* | અવકાશ છે ?
રૂમના એક લેકચરર–વ્યાખ્યાતા તરીકે તેમણે જીવનની શરૂઆત કરેલી. આજની અપૂર્ણ દુનિયામાં આપણે વધારેમાં વધારે એટલી જ સમયના વહેણ સાથે આજે તેઓ મહત્તા અને પ્રતિષ્ઠાના એ શિખરે આશા રાખી શકીએ કે ભલે આબે તત્ત્વો એક જ વ્યકિતમાં સંમીલિત પહોંચી શકયા જાણે કે આખી દુનિયા તેમના માટે એક કલોરરૂમ
ન હોય, પણ જો રાજકીય સત્તા ધારણ કરતી અને પ્રજ્ઞાના ઉત્કર્ષ જેવી બની ગઈ છે, તેમના મેઢાંમાથી નીકળતા વાણીપ્રવાહને ; ' વડે શોભતી' એવી ભિન્ન ભિન્ન વ્યકિતઓને સહયોગ થાય, અને આખી દુનિયા આદરપૂર્વક–ભાવપૂર્વક ઝીલી રહી છે. તેમના ભારતીય
આ બને સાથે મળીને પ્રજાજીવનનું ઘડતર કરે તો રાષ્ટ્રની શાંતિ અને સમકાલીને ગાંધી, ટાગેર, અરવિંદ ઘોષ અને નહેરુ શરૂઆતના . શ્રેય જરૂર સુરક્ષિત બને.
શિક્ષણ માટે પરદેશ ગયા હતા તેમ રાધાકૃષ્ણન નાની ઉમ્મરે પરદેશ | | પ્રાચીન ભારત ઉપર સત્તારૂઢ રાજવી પિ મુનિની ગયા નહોતા. અને જ્યારે તેઓ પરદેશ ગયા ત્યારે તેમને સાંભળવા જ છે કે સુદૂરદર્શી પુરોહિતની અવારનવાર સલાહ લેતો અને એ રીતે પડે એવી આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રતિભા તેઓ પ્રાપ્ત કરી ચૂકયા હતા. - એ રાજા ઉપર ષિમુનિનું કે વિદ્વાન પુરોહિતનું એક પ્રકારનું દુનિયા તેમને સમજી શકે, ઝીલી શકે એવી તેમની વાણી છે; કારણ
નિયંત્રણ રહેતું. આજના નવા અને લોકશાસિત ભારતે હૈં, સર્વ કે પૂર્વ અને પશ્ચિમની વિચારસરણીમાં જે કાંઈ ઉત્કૃષ્ટ છે, ગ્રહણ ની પલ્લી રાધાકૃષ્ણનના વ્યકિતત્વમાં મૂર્તિ મત્ત થઈ રહેલાં સર્વોત્કૃષ્ટ કરવા ગ્ય છે, તેને તેમણે પચાવી લીધું છે. ડાંગરમાંથી કે ડુંડામાંથી
વષિજનનો રાષ્ટ્રપતિપદાર્પણપૂર્વક આદર કરીને ઉપર જણાવેલી અનાજને જુદું પાડવાની, ગૂઢ. તત્ત્વવિઘામાંથી સાચી સમજણ છેપરંપરાને નવું જીવન આપ્યું છે. ભારતના ભાગ્યવિધાતાના સ્થાને તારવવાની તેમનામાં વિશ્લેષણાત્મક બક્ષિસ છે અને તેથી તેમની વૈચારિક
કોણ બચીને ભારત સરકાર સલાહ લેવી અનેક પ્રકારનું
ન
|
.