________________
૧૯
પોતાનું કામ બીજા પાસે કરાવવું, તેમ જ પરાવલંબી જીવન જીવવા વગેરેના એમાં સમાવેશ થાય છે. ખાનપાનમાં અંતરાય ન નાખવા એ પાંચમો નિષેધ છે. જરૂરિયાત કરતાં વધારેના સંગ્રહ કરવાથી બીજાંઓને ધન, ધાન્ય, મકાન વગેરે જીવનનિર્વાહનાં સાધનાની તંગી અનુભવવી પડે. એટલે તેના નિષેધ આ પાંચમા કામમાં આવી જાય છે. આ પ્રમાણે આ પાંચ નિષેધ દ્વારા શાસ્ત્રકારોએ અહિંસાવ્રતનું પાલન કરવા માટે શ્રાવકના પાંચ આચાર વર્ણવ્યા છે. આજના માનવસમાજ આ વાતનું આંશિક રૂપે પણ પાલન કરવા લાગે તો ઘણી સમસ્યાને આપેઆપ ઉકેલ આવી જાય.
י,
પ્રબુદ્ધ જીલન
આ અમારી છેલ્લી મુલાકાત હતી. એટલે ગાંધીજીએ કહ્યું, “ હવે તો ઈશ્વરેચ્છા હશે ત્યારે ફ્રીને મળશું. પણ તમે તે ઈશ્વરમાં માનતા નથી નૅ ?”
“ અમે ઈશ્વરને કર્તા રૂપે નથી માનતા, પણ આપ તે રાત્યને જ ઈશ્વર કહો છે ને ! અમારા શાસ્ત્રમાં પણ, “ “સર્જા ચહુ મયવં સત્યને જ ભગવાન કહ્યા છે. આ દ્રષ્ટિએ આપ અને હું એકમત થઈ શકશું.”
“ત્યારે તે એમ કહેવું ઠીક રહેશે કે, જ્યારે સત્યેશ્વર ઈચ્છશે ત્યારે ફરી મળશું. ”
“હા, સત્યનારાયણ શબ્દ તો બહુ પ્રાચીન અને પ્રચલિત શબ્દ છે. એને પ્રયોગ કરવાથી બેમાંથી કોઈને બાધા નહિ આવે.” મહાસતી ઉજજવલકુમારી ન્યુરોપની મશ્કયારી બજાર
યુરોપની કેમન માટે
(તા. ૧૮-૬૨ તથા તા. ૧૫-૮-૬૨ના અંકોમાં આ મથાળા નીચે એ નોંધા પ્રગટ થઈ છે. ત્યાર બાદ બનેલી ઘટનાઓ લક્ષ્યમાં સખીને લખાયેલી આ નોંધ તેની પૂરક નોંધરૂપે પ્રગટ કરવામાં આવે છે. તંત્રી.)
તા. ૧૬-૧૦-૬૨
જે માગણી કરી છે અને કેનેડા તથા ઑસ્ટ્રેલિયાએ જે મંતવ્યો . રજૂ કર્યાં છે એ બધાં પણ બ્રિટને મજીયારી બજારના દેશ સમક્ષ રજુ કર્યા છે. આ બધાં મંતવ્યોના ધૂમાડામાંથી જો કોઈ વસ્તુ સ્પષ્ટ થતી હોય તો તે એક જ છે અને તે એ કે હજી બ્રિટનના મજીયારી બજારમાંના પ્રવેશ અંગે રાષ્ટ્રજૂથના સભ્યોમાંથી સૌ કોઇને સંતોષે એવું નિરાકરણ મળ્યું નથી અને મળવાનો સંભવ નથી. બ્રિટન મજીયારી બજારમાં પ્રવેશશે એ લગભગ ચોક્કસ છે અને પરિણામે કોઈ પણ સંતોષકારક ઉકેલની ગેરહાજરીમાં રાષ્ટ્રજૂથના સંબંધા પણ ઢીલા પડશે એ પણ ચાક્કસ છે.
યુરોપની મયારી બજારનું કોકડું બ્રિટિશ રાષ્ટ્રથના વડા પ્રધાનની પરિષદ મળી ગયા પછી થોડું ઘણું પણ ઉકેલાવાની ટલાય નિરીક્ષકો આશા રાખતા હતા (આ લેખકને એવી કોઈ આશા નહોતી). પરંતુ હજી સુધી તો એ આશા ફળીભૂત થવાનાં કોઈ ચિહ્નો દેખાતાં નથી, કોકડું કેટલું ગૂંચવાયેલું છે એ તે એ હકીકત ઉપરથી જ જણાય છે કે એક દિવસ અખબારોમાં આશાસ્પદ તરીકે વવાતા સમાચાો આવે છે તે બીજે દિવસે એ સમાચારોનો છેદ ઉડાડી દેતા અન્ય સમાચારો આવે છે. છેલ્લામાં છેલ્લા સમાચારો એ છે કે, ભારત, પાકીસ્તાન તથા સિાનના નિકાસ વેપાર અંગે કોઇ પણ પ્રકારની વિશિષ્ટ બાંહેધરી આપવાની મજીમારી બજારના છ રાષ્ટ્રોએ ના પાડી છે. આ ના પાડવા પાછળ આર્થિક કરતાં રાયદ્નારી કારણા વિશેષ છે એમ બ્રિટિશ નિરીક્ષકો માનતા હોવાનું જણાય છે અને જો આવું જ હશે તે હવે પછી ભવિષ્યમાં પણ ભારત, પાકીસ્તાન તથા સિલાન માટે કોઈ વિશિષ્ટ સગવડો આપવાની વાત મારી બજારનાં રાષ્ટ્રો વિચારવા તૈયાર થાય એ ઝાઝું શક્ય નથી લાગતું.
મજીયારી બજાર અંગે છેલ્લી નોંધ લખાઈ તે પછીની મુખ્ય ઘટના એ હતી કે ભારત, પાકીસ્તાન તથા સિલાન સાથે મજીયારી બજારના દેશા સાથેના નિકાસ વેપાર અંગેના ખાસ વેપારી કરારો થઇ રહે નહિ ત્યાં સુધી, બ્રિટન ખાતે આ ત્રણ દેશોની જે નિકાસ થાય છે તેમાં કોઈ પણ પ્રકારનું પરિવર્તન થવા દેવું નહિ, બ્રિટને પણ, પાતાને પક્ષે આ માગણીને ટેકો આપ્યા હતેા અને એ માગણી મજીયારી બજારના છ દેશે! સમક્ષ રજૂ કરી હતી. આ ઉપરાંત નાઇજીરીયા, ઘાના અને ટાંગાનિકાએ મજીયારી બજાર સાથેના સંબંધાના અસ્વીકાર કરીને વિશિષ્ટ વેપારી કરારો માટેની જે માગણી કરી છે, ન્યુઝીલેન્ડે વિશિષ્ટ વેપારી કરાર માટે
ભારત પાકીસ્તાનમાંથી કાપડની જે નિકાસ થાય છે તે જ સંતાષકારક ઉકેલના માર્ગમાં નડી રહી છે એ ચોક્કસ છે. ફ્રાંસની વલણ આ બાબતમાં ભારત પાકીસ્તાન પ્રત્યે સમાધાનભરી છે, પરંતુ પશ્ચિમજર્મનીની વલણ સમાધાનભરી નથી એમ કહેવાય છે અને મજીયારી બજારના દેશમાં પશ્ચિમ જર્મનીનું આજે જે બળ છે તે જોતાં તો અંતે એનું જ કહ્યું થશે એમ ધારી લેવામાં કશું ખોટું નથી.
મજીયારી બજારના દેશોએ ભારત, પાકિસ્તાન, સિલેાન તથા અન્ય વિકાસ પામી રહેલા દેશનાં અર્થકારણને લાભદાયી થાય એવી જ નીતિ અખત્યાર કરવાની એક કરતાં વધારે વાર જાહેરાત કરેલી છે. છતાં વિકાસને પાપે એવી પહેલી જ વાત સ્વીકારવાની એ લોકો આનાકાની કરે છે એ એક પ્રકારની વિચિત્રતા છે. મજીયારી બજારનું અર્થકારણ એ કેવળ આર્થિક જ નહિ પરંતુ રાજદ્રારી બાબતો સાથે કેટલું સંકળાયેલું છે એના નિર્દેશ આ વસ્તુ કરતી નથી શું?
બાકી એક વસ્તુ તા સ્પષ્ટ છે. હવે આખી દુનિયાના વેપા૨નું સ્વરૂપ બદલાઈ રહ્યું છે. એમાં લે કેશાયર કાપડના વેપારને વળગી રહે કે બીજો કોઈ પ્રદેશ બીજા કોઈ પ્રકારના વેપારને વળગી રહે એવું ચાલી શકવાનું નથી. લેંકેશાયરમાં જો કપાસ પાકતા નહિ હાય તો તેણે કાપડના વેપારના માહુ છેાડી દેવા જોઈએ. એ જ પ્રમાણે બીજા દેશેાએ કરવું જોઈએ. એમ થશે તો જ વિકાસ પામી રહેલા દેશાના અર્થકારણને સાચી સહાય થઈ શકશે.
મનુભાઈ મહેતા
સઘ સમાચાર ‘ પૃથ્વીની પ્રદક્ષિણા ’
શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના ઉપક્રમે શ્રી નવલમલ કુંદનમલ ફિરોદિયા તાજેતરમાં તેમણે કરેલી પૃથ્વીની પ્રદક્ષિણા ઉપર તા. ૨૨-૧૦-૬૨ સામવારના રોજ સાંજના ૬-૧૫ વાગ્યે સંઘનાં કાર્યાલયમાં ( ૪૫ ૪૭, ધનજી સ્ટ્રીટ) જાહેર વ્યાખ્યાન આપશે. કાસબાડ પર્યટન
ચાલુ ઑકટોબર માસની ૧૩ મી તથા ૧૪ મી તારીખ માટે સંઘ તરફથી ગાઠવવામાં આવેલા પર્યટનમાં કેટલીક અંગત અગવડોના કારણે સંઘના સભ્યો પૂરતી સંખ્યામાં જોડાઈ શકે તેમ ન હોવાથી મુલતવી રાખવામાં આવ્યું હતું. આ પર્યટન આગામી નવેબર માસની ૧૦ મી તથા ૧૧ મીના રોજ એ જ સ્થળ માટે ગાઠવવાનું વિચારવામાં આવ્યું છે. આ સંબંધમાં જરૂરી પ્રબંધ નક્કી કરીને સભ્યાને વખતસર જણાવવામાં આવશે.
નાકાવિહાર
આગામી નવેબર માસની ૮ મી તારીખે (કાર્તીક શુદ ૧૧) શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ તરફથી રાત્રીના ૮ થી ૧૧ નૌકા વિહાર ગાઠવવામાં આવ્યો છે. આ માટે ‘શાભના’ સ્ટીમર નક્કી કરવામાં આવેલ છે, જે ઉપર જણાવેલ સમયે અપેાલા બંદરથી ઉપડશે અને ત્યાં જ પાછી ફરશે. આમાં સંઘના સભ્યો તથા તેમનાં કુટુંબીજના વ્યકિતદીઠ રૂ।. ૨–૫૦ આપીને જોડાઈ શકશે. આ નૌકાવિહાર પરિમિત સંખ્યા માટે હાઈને જોડાવા ઈચ્છતા સભ્યોને સંઘના કાર્યાલયમાંથી રાત્વર પ્રવેશપત્રા મેળવી લેવા વિનંતિ છે. મંત્રીઓ, મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ