Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 143

તા. ૧૬-૭-૨
પ્રબુદ્ધ જીવન
અવગતની એધાણી
[કાઇ અજ્ઞાત કવિનું આ પદ એક પ્રતિષ્ઠિત પુરુષ પાસેથી સાંભળવા મત્યુ જે થોડી વ્યાખ્યા સાથે અહી પ્રસ્તુત કરવામાં આવે છે.
સતા અવગતની એધાણી.. પીવે એઠું પાણી, સતા અવગતની એધાણી,
ચાતક
રાજાના રાજા મેઘરાજાને ઘેર, પાણીની પદ્મ મડાણી, સેાનેરી દેરને હેમલા હેલથી રૂપેરી ધાર રેલાણી. સતા તાયે ન પ્યાસ બુઝાણી સંતા વગતની એ ધાણી. માનસરોવરથી આવ્યા સુહ સલા, માછલીએ મન આણી, ચતુર ચકાર ને ચૂકીને ચાંદની, આગીયે આંખ લેાભાણી, સતા તાયે ન તપત સમાણી સતા અવગતની એંધાણી.
નવયુગ કેરે। મહિમા વ્યાપ્યા, સતાની નિષ્ફળ વાણી દાસી ન્હાતી એ તા ર ગમહેલની માયા થઇ મહારાણી, સંતા કર્મોની અજબ કહાણી. સતા અવગતની એંધાણી. ચાતક પીવે એંઠું પાણી, સતા અવગતની એંધાણી ભાવાર્થ : આ પદ સતેને સધીને એ માટે રચાયુ છે કે તે અખૂટ આનદભંડારના માલિક છે, તે પણ કહેવાતા સતે આજે વિષયાનુ ગંદુ પાણી પી રહ્યા છે. યશ કીર્તિના માને વશ થઇ વિષયી પુરુષોના મલીન મુખથી પ્રતિષ્ઠા પ્રાપ્ત કરવા ઝગે છે
આપણે સર્વે કામેાની આગથી મળી રહ્યા છીએ. સંતેની પાસે શાંતિ પ્રાપ્ત કરવા જઇએ છીએ. ત્યાં પણ પાણીને બદલે પેટ્રોલ મળે છે. આ દુઃખથી દુ:ખી થઇને કવિ “અવગતની એંધાણી' ગાય છે.
મેધરાજા શુષ્ક ખેતરોને લીલાછમ કરી દે છે. આપણે પોતની તૃષા છીપાવવા માટે મેધરાજા સામે જોઇએ છીએ. તે પાતે જ તરસ્યા છે અને આજે તેમના ઘેર પાણીની પરબની જરૂરિયાત દેખાય છે.
જે ચાતક સ્વાતિક્ષુદ્ર સિવાયના ભરેલા તળાવ, કૂવા અને સરાવરાના પાણીને ઇચ્છે નહિ તે ચાતક પક્ષી આજે એ પાણી પીવા માટે લાલાયિત છે.
'
ચક્રવતી, વાસુદેવ, ઇન્દ્ર કે મહેન્દ્રના સન્માનથી નિસ્પૃહ સાધુ કયાં? અને તુચ્છ વિષયેાના કીડાઓની ખુશામત કરનારા આજના સાધુ કયાં? જે સત કૈવલ આત્માથી પ્રાપ્ત આનંદને ઉપભાગકરે છે તે જો એના આહાર કરનારી માછલી જેવી તુચ્છ વસ્તુઓ પર નજર બગાડે તો તેથી અધિક પાયમાલી શું?
વર્તમાન ભૌતિક વિષયપ્રધાન નાસ્તિકમય વાતાવરણે સાચા સાધુસતાની વાણીને પણ જાણે નિષ્ફળ સરખી બનાવી છે.
એવુ લાગે છે કે આસપાસ ચારે બાજુ વિકૃતિઓની ગંદકી એટલી વધી ગઇ છે કે આપણે તેની મધ્યમાં બેસીને આધ્યાત્મિક સત્ત્વની સુંગધ લેવાની ઇચ્છા રાખીએ તે પણ દુર્ગંધના જંતુ નાકમાં પ્રવેશ્યા વિના ન રહે !
સફેદ કોઢના રોગ થનાર પોતાને ગારાબાબુ સમજે એવી આપણી અવદશા છે.
સંસારની માયા જે મૃગજળ સમાન છે તેને આપણા સાધુ સતા દાસી બનાવવા માટે પણ તૈયાર ન્હોતા. તે માયા આજે પટ્ટરાણી બની બેઠી છે એ કર્મોની વિચિત્ર કહાણી છે. સપાદકઃ ૫, સુરજચંદ્ર ડાંગી
૫૭
મારા જીવનનાં કેટલાંક સ્મરણા-૩ કમ યાગ—સામાજિક પ્રવૃત્તિએ
અસહકારના આંદોલન સમયે માંડલમાં ઊભી થયેલી રાષ્ટ્રીય શાળાના અવેનિક અને પાછળથી પગારદાર શિક્ષક બન્યો હોઇ શિક્ષાણ ઉપરાંત રાષ્ટ્રીય પ્રવૃત્તિઓ સહેજે જ માથે આવી પડી ને એ રીતે જાહેર ક્ષેત્રમાં ધીરે ધીરે આગળ આવવાની તકો સાંપડી.
શરૂઆતના વર્ષોમાં દારૂના પીઠા પર અને વિલાયતી કાપડની દૂકાનો પર પિકેટિંગ કરવાનું હતું. રાત્રે વળી ગામડાઓમાં જવાનું, કોંગ્રેસના સભ્યો બનાવવાના, વ્યાખ્યાન આપવાના અને રેંટિયાપ્રવૃત્તિ પણ ચલાવવાની હતી. સાથે શિક્ષણકાર્ય તે સંભાળવાનું હતું જ, આમ આખો દિવસ સતત પ્રવૃત્તિઓ ચાલ્યા કરતી. કયારેક નાના નાના ફંડફાળા પણ કરવાના અને એના બાજ ઘણુંખરું મારે માથે આવતા. પણ એથી એક લાભ એ થયો કે પ્રકૃતિથી હું ભારૂં શરમાળ સર્વ વર્ગના લોકોના પરિચયમાં આવ્યા. જીભ પણ કઇક ખુલી. સ્ત્રીવર્ગમાં તે મારે જ ફરવાનું હોઇ ઘરઘરના નિકટ પરિચય વધ્યો. આજે ૮,૦૦૦ની વસતીમાં નામ ઘણાના મને હૈયે નથી રહેતાં, પણ ગામમાં ભાગ્યે જ એવું કોઇ હશે જે મને ‘ગુરુદેવ ’ કહીને ન બાલાવતું હોય. અમારી રાષ્ટ્રીયશાળામાં શિક્ષકને મૂળથી જ ગુરુદેવ કહી બોલાવવાનો રિવાજ હોઇ આજે તો ‘ગુરુદેવ’ મારું ઉપનામ બની ગયું છે. કાર્યો કે વડીલ બૂઝો પણ એ જ નામે મને બાલાવે છે. કારણકે મારુ મૂળ નામ એમને ઝટ હેંયે નથી ચડતું. આજસુધી હજારો વિદ્યાર્થી ઓ મારા હાથ નીચે પસાર થયા હોઇ, તેમ જ કેટલીક કોમેામાં તો હું એ કાળે ઓતપ્રોત થઇ ગયા હોઇ, ઉપરાંત રેશની’ગનાં યુગમાં મામલતદાર સાહેબની સહીથી મને રેશિન’ગ ખાતું પણ સાંપેલું હોઇ, સહુ સાથે નિકટનો પરિચય અને ઘરઘરના ભામિયા બની જવાથી એ નામ સર્વસામાન્ય બની ગયું છે.
પિતા એક લાકડીએ ગામને હાંકનાર વીર રાષ્ટ્રભકત હતા. ઘર સાદું, મેડી, માળ, ઓરડા કે ઓસરી વિનાનું ઝૂંપડા જેવું, છતાં સરદાર વલ્લભભાઇ પટેલ, દેવદાસ ગાંધી, દેશભિક્ષુ મણિલાલ કોઠારી, પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા, પ્રજ્ઞાચક્ષુ પંડિત સુખલાલજી, પં. બેચરદારા, મુનિશ્રી સંતબાલજી, દાદા ધર્માધિકારી, સ્વામી સત્યભકતજી, શ્રી ઢેબરભાઇ, સ્વામી આનંદ, નરહર પરીખ, જુગતરામ દવે, તથા ભવાનજીભાઇ અરજણ ખીમજી અને ડૉ મિસ હેાન-અમેરિકન વિદુષી ઉપરાંત અન્ય ક્ષેત્રના અનેક નાના મોટા અતિથિઓના યજમાન બનવાનું મારા કુટુંબને સદભાગ્ય સાંપડયું છે. પણ એમાં કઇ વિશેષતા નહોતી. જે વિશેષતા હતી તે એ હતી કે વિદ્રાન કે કાર્યકરો અહીં આવે તો લોકો બધાં એમની પાછળ પાછળ ફર્યા કરે, પણ કોઇ એમની મુશ્કેલીઓનો ખ્યાલ ન કરે, જ્યારે હું કલાક બે કલાકે એમની એકી—બેકીની જરૂરિયાત વિષે પૂછી લેતા ને એ રીતે વ્યવસ્થા કરી એમના હૃદયમાં સ્થાન મેળવી લેતો. અમેરિકન વિદુષી મિસ જદાન સાથે આવેલા શ્રી હીરાલાલભાઇએ મને પૂછ્યું કે ‘ આતિથ્ય સત્કારની આ સુંદર ભાવના તમે કર્યાંથી શિખેલા ?' અમેરિકામાં અતિથિ આવે તો યજમાન તરત જ પૂછે કે ‘Do you - want to go to the cloak room? ” કારણ કે ઝબ્બો ટીંગાડી એકી-બેકી માટે જવાનું હોઇ ત્યાં cloak room નો અર્થ ઝાડાપેશાબની રૂમ કરવામાં આવે છે. મેં કહ્યું કે હું તો એવું કંઇ જ જાણતા નથી, પણ અન્યની મુશ્કેલી સમજવાની ભાવનામાંથી મને આ વ્યવહારદ્રષ્ટિ પ્રાપ્ત થઇ છે.
"
રાષ્ટ્રીય, સામાજિક કે ધાર્મિક અનેક પ્રવૃત્તિઓમાં અગ્રભાગ ભજવતા હાઈ પછી બધા બાજ ઘણુંખરું મારે શિરે જ આવતા. આથી પ્રતિષ્ઠા-પૂજન આદિ ઉત્સવોમાં મારી ચાલુ શાળાએ સેવા માંગવામાં આવતી.