________________
૧e.
પ્રબુદ્ધ, જીવન
ત, ૧-૩-૨
આ
સાધના અને સર્વાગીણ જીવનદષ્ટિથી ગુજરાત - સૌરાષ્ટ્ર તેમ જ દેશના મળીને પંડિતજીને તપાસ્યા અને તેમની સૂચના અનુસાર બધી જુદા જુદા ભાગોમાં રહેતા વિદ્વાન, શ્રીમાન, સમાજસેવક, રાષ્ટ્રીય શારીરિક ચિકિત્સા કરાવી લીધી. ત્યાર બાદ ડિસેંબર માસની કાર્યકરો અને બીજા અનેક ભાઈ - બહેન સાથે આત્મીયતાભર્યો ૨૬ મી તારીખે પંડિતજીને સર હરકિસનદાસ હસ્પીટલમાં દાખલ સંબંધ બાંધ્યો છે. તેથી તેમનું એક વિશાળ કુટુંબ રચાઈ ગયું છે. કરવામાં આવ્યા, અને તા. ૩૦ મીએ તેમની ઉપર પેસ્ટ્રેટ ગ્લેન્ડ - એટલે ખરી રીતે તો આ એક કુટુંબમિલન થઇ રહ્યું છે અને આપણા મૂત્રગ્રંથિ- કાઢી નાખવાને લગતું ઑરેશન કરવામાં આવ્યું. પંડિતજીની સૌ કુટુંબીજને ર્ડો. શ્રી. મુકુંદભાઈ પરીખ અને બીજા પ્રત્યે આપણી '૮૨ વર્ષની ઉંમર, શરીર આમેય તે ખૂબ નબળું અને અતિ ગંભીર ઊંડી કૃતજ્ઞતાની લાગણી વ્યકત કરવા મળ્યા છીએ એમ જ કહેવું જોઇએ. લેખાતું આ પરેશન એટલે સ્વાભાવિક રીતે તેમના વિષે
, આપણે સૌ જાણીએ છીએ કે, પૂજય પંડિતજીનું જીવન એ અમારા દિલમાં ખૂબ ચિન્તા હોય છે. સંસ્કૃતમાં કહેવત છે કે, એ એમના પિતાનું કે એમના સ્નેહી – મિત્રો - કુટુંબીઓનું જ તિને વાપરો ! ઉત્કટ સ્નેહનો સ્વભાવ જ છે કે આવા નથી; એ તો આખા દેશની અમૂલ્ય દોલત છે. એટલે હવે પછીનાં પ્રસંગે કંઈ ને કંઈ અનર્થ નિપજવાની શંકા કર્યા કરે. આ કારણે ઍપવર્ષોમાં તેઓ પોતાની અસાધારણ વિદ્રત્તા દ્વારા કે બીજી રીતે દેશની રેશન વખતે તેમાં જ પછીનું અઠવાડિયું મોટું અમે હસવું રાખતા, પણ જે કાંઈ સેવા કરી શકશે તે માટે એમને આવા દર્દીથી નિરાકુલ બના- જીવ અમારો અદ્ધર રહેતા. ઑપરેશન પછી બે ત્રણ દિવસે હેડકી વનાર ડે. શ્રી. મુકુંદભાઈ પરીખ અને બીજા મહાનુભાવો ગૌરવ ચાલુ થઇ. આ હેડકી ઓછી વધતી લગભગ એક પખવાડિયું ચાલુ અને યશના ભાગીદાર બની શકે એવી અમૂલ્ય અને ઉત્તમ એમની રહી અને તેથી પણ અમારી ચિંતા વધતી રહી. પણ બીજી ઉપાધિઓ માફક સેવાઓ છે.”
તે ઉપાધિ પણ ધીમે ધીમે શમી ગઈ અને તેમને લગભગ સારા કરીને શ્રી પરમાનંદ કાપડ્યિાનું વક્તવ્ય જાન્યુઆરી માસની ૨૮મી તારીખે અમે ઘેરલાવી શકયા. ઑપરેશનની ત્યાર બાદ શ્રી. પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયાએ પ્રસંગોચિત વિવે
કુશળતા અંગે તે વિશેષ કહેવાનું રહેતું નથી. પછીના દિવસો દરમિયાન ' ચન કરતાં જણાવ્યું હતું કે, “છેલ્લાં બારેક માસથી પંડિતજીને આ
ર્ડો. મુકુંદ પરીખે પંડિતજીની સંભાળ લેવામાં બાકી રાખી નહિ, પણ મૂત્રવિષયક ઉપાધિ શરૂ થઈ હતી અને આ સંબંધમાં આજના પ્રમુખ
. શરૂઆતમાં દિવસ દરમ્યાન પાંચ છ વખત ખબર લઈ જતા. પછી 'ડૉ. કીર્તિલાલ ભણશાલીની ચાલુ સલાહ અનુસાર ઔષધોપચાર
પણ બે થી ત્રણ વાર આવી જતા. ડો. ભણશાળી. તેમજ મારા મિત્ર ચાલી રહ્યો હતો. તેમનું તેમ જ અન્ય સર્વનું લક્ષ ઑપરેશનને સહારે
ડે. કેશવલાલ એમ. શાહ પણ પંડિતજીની અવારનવાર ખબર કાઢી લીધા સિવાય પંડિતજી આ ઉપાધિથી મુકત થાય તે સારૂં – આ પ્રકારનું
જતા. ડે. પરીખના મદદનીશ - આસીસ્ટન્ટ ડે. નન્દુએ પંડિતજીના
હૈપ્પીટલનિવાસ દરમિયાન ઉભા પગે તેમની પરિચર્યા કરી. ચીફ હતું. પણ સમય જતાં માલુમ પડયું કે, ઑપરેશન સિવાય આ ઉપાધિ
રેસીડન્ટ મેડીકલ ઓફીસર ડે. સાંગાણીએ પંડિતજી પ્રત્યે એટલી જ અન્ત આવે તેમ નથી અને તેથી આ હેતુસર તેઓ ગયા ડીસેંબર
આત્મીયતા દાખવી. હેડનર્સ સીસ્ટર વાલીદ તથા બીજી નર્સોએ પંડિતજી માસની ૧૬ મી તારીખે મુંબઈ આવ્યા અને અમારા મિત્ર શ્રી. દીપચંદ અંગે જરૂરી એવી બધી સંભાળ લીધી. અને હૈસ્પીટલના મુખ્ય ' લક્ષ્મીચંદ સંઘવીને ત્યાં ઉતર્યા. સદભાગ્યે ઑપરેશન કોની પાસે સંચાલક શ્રી. ગારધનદાસભાઈના સૌજન્ય અને માયાળુપણાને
કારવવું એ વિશે અમારા મનમાં કોઇ દ્વિધા હતી જ નહિ, કારણ કે એ શબ્દોમાં વર્ણવી શકાય તેમ છે જ નહિ. અને પંડિતજીના યજમાન માટે તો અમારા મનમાં ડો. મુકુંદ પરીખ નિશ્ચિત જ હતા. પંડિતજી અને અમારા મિત્ર શ્રી. દીપરાંદભાઈએ મુંબઈ ખાતેના પંડિતજીના મુંબઈ આવ્યા એટલે ડે. મુકુંદ પરીખ અને ડૅ. ભણશાળીએ સાથે લગભગ બે માસના નિવાસને પૂરો સુખરૂપ બનાવવા માટે પારવિ
છે - -
S
તો ,
છે.
કરી
?
કે
ખુણે ઉભેલા : શ્રી ચીમનલાન ચકુભાઈ શાહ, બેઠેલા : શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા, પંડિત સુખલાલજી, ડે. ભણશાળી, ડો. મુકુંદ
પરીખ, શ્રી મોહનલાલ મહેતા ‘પાન.