Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 156

'; ' **
* * * *
* *
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા
૧-૮-૬૨
હતું.
કર્યું હતું અને અવાર-નવાર પોતાને ગામ જવાનું થતાં અને તેની
સ્વાનુભવ ચિન્તન : સાથે પરિચય તાજો થતો રહેતાં આ સ્થાન સુદ્રઢ બની રહેતું હતું.
લેખક: શ્રી ફત્તેહચંદ ઝવેરભાઈ; પ્રકાશક: શ્રી અધ્યાત્મ જ્ઞાન નરહરિની અપેકાએ કેશુ તેને કાંઇક ઉતરતો લાગ્યા કરે એ સ્વાભાવિક
પ્રારક મંડળ, ચંપાગલી, ન્યાલચંદ બીલ્ડીંગ, મુંબઈ; કિંમત રૂા. ૨.) * આ હકીકત અને ઉપર જણાવેલ પ્રકૃતિભેદે પની અને કેશુ શ્રી ફોહચંદ ઝવેરભાઈ મૂળ ભાવનગરના વતની; વર્ષોથી મુંબઈ વચ્ચે એક પ્રકારનો અન્તરપટ ઉભા કર્યો હતો અને તેના લીધે રહે છે. તેમને વ્યાપાર રેશમી કાપડને; કેટલાક સમયથી વ્યાપારબનેને બધી રીતે સુખી થવાની સર્વ પ્રકારની અનુકૂળતા હોવા છતાં, વ્યવસાયથી નિવૃત્ત એવું જીવન ગાળે છે. તેઓ જન્મથી શ્વેતાંબર અને બને એક મેક વિષે સ્નેહનિષ્ઠા તેમ જ શુભનિષ્ઠા વડે પ્રેરિત મૂર્તિપૂજક જૈન છે. તેમના પિતા શ્રી ઝવેરભાઈ ભાઈચંદ જૂના', હોવા છતાં, બન્નેના સહજીવનમાં અથડામણ ઉભી થવા પામી
જમાનાના એક અત્યંત ધર્મપરાયણ પુરુષ હતા અને જૈન ધર્મશાસ્ત્રોના હતી. આ અથડામણો વધતી જતાં બે વચ્ચે કેવી ગેરસમજતીઓ
સારા જાણકાર હતા. ધર્મનિષ્ઠા અને વિદ્યાવ્યાસંગ તેમને પોતાના પેદા થતી ગઈ અને સુખી થવા નિર્માયેલ સંસાર કેવી કરૂણતામાં
પિતા તરફથી મળેલાં છે. પોતે પણ જૈન ધર્મ-સાહિત્યના સારા , પરિણમે એનું કળાપૂર્ણ નિરૂપણ અત્યંત કુશળ માનસવિશ્લેષણ-- અભ્યાસી છે. મુંબઈના જૈન સમાજના જાણીતા કાર્યકર છે. ' પૂર્વક આ નવલકથામાં કરવામાં આવ્યું છે,
આજે તેમની ઉમ્મર ૭૭ વર્ષની છે. એમ છતાં તેમને અને કેશ વચ્ચે આ અંતરપટ ઉભું કરનાર નરહરિના પ્રથમ જોનાર તેમની ઉમ્મર ૬૦ વર્ષથી વધારે કલ્પી ન શકે- , , પાત્રનું આલેખન ભારે ભવ્ય છે. તેના તરફ ખેંચાયેલી પત્નીને આવું તેમનું નકકર શરીરબંધારણ છે. વર્ષોથી તેઓ આસનો કરતા સન્માર્ગ ઉપર-સ્વધર્મ ઉપર સ્થિર કરવાને નરહરિના ચાલુ પ્રયત્ન રહ્યા છે અને તેથી તેમનું સ્વાથ્ય આજ સુધી આટલું બધુ સુરક્ષિત હોય છે. પની તેને ગમે છે તેમ છતાં તે અન્યની પત્ની રહ્યું છે. તદુપરાંત શીલસંપન્ન તેમનું ચારિત્રય છે, પ્રસન્નતા તેમને છે એ વિષે તે પૂરે સભાન છે અને એ કારણે તેની ' પ્રકૃતિપ્રાપ્ત બક્ષિસ અને નમ્રતા તેમનો એક વિશેષ ગુણ છે. ધર્મો સાથેના સંબંધમાં ઉચિત મર્યાદાની તે પૂરી જાળવણી કરે છે. પારાના વડે પરિપૂત તેમનું જીવન છે. સ્વધર્મ વિશે ઊંડી શ્રદ્ધા અને આ તેની પ્રાકૃતિક ઉદાત્તતા પ્રારંભથી અન્ત સુધી એક સરખી વ્યકત થતી એમ છતાં અન્ય ધર્મો વિષે ઉદારતા--આ તેમની વિશેષતા છે. , 0. રહી છે. આમ છતાં પની અને કેશુ વચ્ચે વિસંવાદ ઉભા થવામાં
‘સ્વાનુભવ ચિન્તન” માં છેલ્લા પચાસ વર્ષ દરમિયાન આવા નરહરિ નિમિત્ત બને છે. આ દુ:ખદ છતાં તદ્દન સ્વાભાવિક છે.
એક વ્યકિત વિશેષે લખેલા અને ભિન્નભિન્ન સામયિકોમાં પ્રગટ થયેલા સાધારણ પ્રેમત્રિકોણ કરતાં આ ત્રિકોણ કાંઈક જુદા પ્રકારને
લેખેને તેમજ તેમણે રચેલાં છુટા છવાયાં કાવ્યોને સંગ્રહ સંકલિત હતો. પનીનું પાત્રાલેખન સૌથી વધારે ધ્યાન ખેંચે છે.
કરવામાં આવ્યો છે. આ સંગ્રહમાં તેમનું આ જ સુધીનું મનન, ચિન્તન તેને વિકસાવતાં વિકસાવતાં એ વિકાસકક્ષાએ પહોંચાડવામાં આવે
અભ્યાસ અને અનુભવ પ્રતિબિંબિત થાય છે. અદ્યતન કહી ન છે કે પની ખરેખર મૂળમાં હરિજન કન્યા હતી કે કેમ એ વિષે શકાય એવી-આગળની પેઢીના અનેક વિષય પરત્વેની પરંપરાપ્રાપ્ત આપણા મનમાં ભ્રમ પેદા થાય છે. તેનામાં અને એક સુશિક્ષિત
વિચાર ધારાનું આ સંગ્રહમાં આપણને સુભગ દર્શન થાય છે. ભાષા નાગરકન્યામાં કોઈ ખાસ તફાવત દેખાતો નથી. તે મૂળમાં હરિજન સાદી, રાળ તથા સંસ્કારી છે. લખાણ મોટા ભાગે ઉપદેશાત્મક છે.' કન્યા હોઈને તેના કોઈક ખૂણે પણ બરસઠપણું દેખાવું જોઈએ આમ ૭૭ વર્ષની ઉમ્મરે પણ ફરતા હતા અનેક સામાજિક તેમજ એવી આપણા મનમાં સહજપણે રહેતી અપેક્ષા સાથે તેનો આ ધાર્મિક પ્રવૃતિઓમાં રસપૂર્વક ભાગ લેતા, વાંચન અધ્યયન પાછળ સર્વાંગસુંદર આલેખનને પૂરો મેળ બેસતો નથી અને એટલા
સારો સમય વીતાવતા એક ધર્મપરાયણ ભદ્ર પુરુષનાં લખાણોને પૂરતી પ્રસ્તુત આલેખનમાં અતિશયતા લાગે છે.'
આ રીતે સંગ્રહ કરીને લગભગ ૩૫૦ પાનાનું દળદાર પુસ્તક આ બને પાત્રોને કેશુની ઉદાત્ત રીતભાતથી સારો ઉઠાવ
પ્રગટ કરવા બદલ અને સામાન્ય જનસમુદાયને સુલભ બને મળે છે. સામાન્ય માનવી ક્ષુબ્ધ બને, શંકાશીલ બને, એવા પ્રસં
એવી આ પુસ્તકની કિંમત રાખવા બદલ શ્રી અધ્યાત્મ જ્ઞાનપ્રચારક ગોએ પણ પોતાની પ્રકૃતિની સમતુલા ગુમાવતો નથી.
મંડળને ધન્યવાદ ઘટે છે.
પરમાનંદ આ આખી નવલકથા એક યા બીજા પાત્રના મોઢે કરવામાં આવેલા આત્મનિવેદન દ્વારા અનુબંધિત છે. એમાં ‘પનીએ કહેલી
આગામી પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા (વાત), એ પ્રકરણ સૌથી મોટું છે. એ વાતમાં એટલી બધી વિચારગંભીર ચર્ચા અને વિવેચને આવે છે કે, પનીના મોઢે આ બધું શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ તરફથી આ વખતે ગષ્ટ માસની અવારનવાર અસ્વાભાવિક લાગે છે, અથવા તો કાંઇક નાના મોઢે તારીખ ૨૭ મીથી સપ્ટેમ્બર માસની તારીખ ૩ જી સુધી –એમ. મોટી વાત જેવું ભાસે છે.
આઠ દિવસની પર્યુષણવ્યાખ્યાન માળા ગોઠવવામાં આવી છે. આ , . પની અને નરહરિ મારફત નવલકથાલેખકે પોતાનું જીવન
વ્યાખ્યાનમાળાની પ્રથમ પાંચ દિવસની વ્યાખ્યાન સભા ફ્રેન્ચ દર્શન અને રાષ્ટ્રની નવરચનાને લગતી પોતાની કલ્પનાઓ વિસ્તારથી
બ્રીજ પાસે આવેલા બ્લેટસ્કી લૉજમાં, છઠ્ઠા દિવસની સભા રોકસી રજૂ કરી છે. આમાંની કેટલીએક કલ્પનાઓ આજના પંચાયતી રાજ્યની જના અને તેના અમલ દ્વારા સાકાર બની રહી છે. આ થિએટરમાં અને પછીના બે દિવસની સભાએ સવારના સાડા આઠથી નવલકથાનું મૂળ કાઠું ૧૯૪૨-૪૩ દરમિયાનના સાબરમતી અને સાડાદશ સુધી ભારતીય વિદ્યાભવનમાં ભરવામાં આવશે. આ નાસિક જેલમાં ઘડાયેલું. તેમાંનો થોડોક ભાગ કટકે કટકે ૧૯૪૯ માં
વ્યાખ્યાનમાળાને ઘડાઈ રહેલો કાર્યક્રમ પ્રબુદ્ધ જીવનના હવે પછીના “મ” માં છપાયો હતો, આખરે આ નવલથા છેવટનો આકાર
અંકમાં પ્રગટ કરવામાં આવશે. જણાવતા આનંદ થાય છે કે, આ પામીને ૧૮ વર્ષના ગાળે ૧૯૬૧ માં બહાર પડી છે. આ નવલકથાને અંતિમ આકાર આપવા પહેલાં તેમાં કેટલું સંમાર્જન--રામારકામ થયા
વ્યાખ્યાનમાળાના બીજા તથા ત્રીજા દિવસની વ્યાખ્યાન સભામાં કર્યું હશે તેને આ હકિકતથી આપણને વિશેષ ખ્યાલ આવે છે. આ શ્રી જયપ્રકાશ નારાયણ ‘અહિંસા અને વિશ્વશાંતિ' એ વિષય પર ' નવલકથા પ્રગટ કરીને શ્રી ઝીણાભાઈએ-સ્નેહરમિએ-1વલ- ઉત્તરોત્તર બે વ્યાખ્યાન આપશે. કથાકાર તરીકેની મૌલિક કુશળતાનું આપણને સુભગ દર્શન કરાવ્યું છે અને તે માટે ગુજરાતી પ્રજાના તેમને અનેક અભિનંદન ઘટે છે.
- મંત્રીઓ, મુંબઈ જૈન યુવક સંઘ
તેથી
માલિક: શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંધ; મુર્દ પ્રકાશક: શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા, પ્રકાશન સ્થળ: ૪૫-૪૭, ધનજીસ્ટ્રીટ, મુંબઈ ૩.
મુદ્રણસ્થાનઃ ધી સ્ટેટ્સ પીપલ પ્રેસ, કટ, મુંબઈ..