________________
*
*
તા. ૧૬-૨-૬૨
પ્ર બુદ્ધ જી વન' '
-
૨૦૧૫
પરિસ્થિતિ નંગ ?
. ' .
* બ્રિટન શાણપણથી જ દક્ષિણ આકિ
માટે જેહાદ શરૂ કરી છે અને ત્યાંથી ડચ સત્તાએ પણ ઉઠાંતરી કર્યા . સિરિયા ઈજિપ્તથી છૂટું પડયું એમ છતાં ઈજિપતે તેની સાથે સિવાય છૂટકો જ નથી.
બહુ ડહાપણભર્યો વર્તાવ રાખે છે અને પરિણામે તે રશિયાની કોંગને પ્રશ્ન
અથવા તો સામ્યવાદની પકડમાં આવતું બચી ગયું છે. આઠ મહિના પહેલાં કોંગેનો પ્રશ્ન ભારે ઉકળતે હતો અને રોડેશિયામાં વેલેસ્કીની વિઘાતક નીતિથી પરિસ્થિતિ નંગ છે. કોંગે અનેક વિભાગેમાં વહેંચાઈ જાય અને રાજકારણી અવસ્થાને ' તેની નીતિ કેટલેક દરજજે દક્ષિણ આફ્રિકાની નીતિને મળતી છે. ભાગ થઈ પડે એવી દહેશત હતી. તે પરિસ્થિતિને ઠેકાણે લાવવા પણ બ્રિટન શાણપણથી કામ લઈ રહ્યું છે. માટે સંયુકત રાષ્ટ્રસંસ્થા વચ્ચે પડી, અને તેની એકતા જાળવવા માટે " ટાંગાનાયકામાં ત્યાંના વડા પ્રધાન ન્યાએ સ્વેચ્છાએ રાજીનામું સૈન્ય મોકલ્યું, ભારતે તેમાં પુરવણી કરી અને તે ખાતર સંયુકત આપી આમજનતામાં કામ કરવાનું તથા પોતાના પક્ષને સબળ રાષ્ટ્રસંસ્થાને ઘણો ભાગ આપવો પડયો. પણ જણાવતાં આનંદ બનાવવાનું સ્વીકાર્યું છે તે એક અતિ દૂરંદેશીભર્યું પગલાં છે અને થાય છે કે કોંગાને પ્રશ્ન હવે ઉકેલાવાની અણી ઉપર છે અને કોંગેની ભારતે તેને દાખલો લેવા જેવું છે. એકતા જળવાઈ રહે એવી આશા બંધાવા લાગી છે. સંયુકત રાષ્ટ્ર
આજે આખું આફ્રિકા સળવળી રહ્યું છે અને પારકી સંઘની આ સફળ કામગીરી આપણને સંતોષ આપે તેવી છે અને હકુમતની ધુંસરીમાંથી મુકત થવા ઝંખી રહ્યું છે. આ ઝંખનાને મૂર્ત તે સફળતા નિર્માણ કરવામાં ભારતને ફાળે નાનોસૂનો નથી.
રૂપ મળતાં વખત લાગશે, ઘણો મોટો ભંગ પણ માગશે, પણ આખરે લાઓસ અને વિયેટનામ ,
આ દુનિયામાં કોઈ પરદેશી હકુમત અન્ય કોઈ રાષ્ટ્ર ઉપર લાંબે વખત
શાસન ચલાવે એ શકય જ રહેવાનું નથી. સંસ્થાનવાદને, વસાહતલાઓસ અને વિયેટનામમાં સામ્યવાદી અને બિનસામ્યવાદી
વાદને અન્ત આવ્યે જ છટકે છે અને કાળા ગેરા વચ્ચે પણ સમભાવ બળ વચ્ચેનું ઘર્ષણ ચાલુ જ છે. લાઓસને બચાવી લેવા અને તે તટસ્થ
સ્વીકાર્યા સિવાય ચાલવાનું નથી. રહે તેમ કરવારશિયા અને અમેરિકા સહમત હોવા છતાં ત્યાંની પરિસ્થિતિ હજી સુધરી નથી. વિયેટનામ ઉપર સામ્યવાદી દબાણ
રશિયા ચાલુ જ છે. પૂર્વ દક્ષિણ એશિયામાં લાઓસ અને વિયેટનામ સામ્યવાદના
રશિયામાં કુવનું સ્થાન ભયમાં છે એ વાતમાં મને વજદ ભાગ ન બને તે માટે અમેરિકા ભગીરથ પ્રયત્ન કરી રહ્યું છે. દેખાતું નથી. રશિયા દિવસે દિવસે વધારે સબળ અને સમૃદ્ધ બનત વિયેટનામ સામ્યવાદી દબાણને અટકાવી ન શકે તે સમસ્ત પૂર્વ- જાય છે. ખેતીવાડી અંગેની તેની કુશળ નીતિને લીધે આસમુદાય દક્ષિણ એશિયા સામ્યવાદના પૂરને રોકી શકશે નહિ. સામ્યવાદને વિરોધ તેની સાથે છે. સહઅસ્તિત્વના સિદ્ધાંતને સ્વીકારીને તેણે રશિયાની કરવામાં અમેરિકાએ અઢળક દોલત રેડી છે. પણ આ બાબતમાં કેનેડી પ્રતિષ્ઠા વધારી છે. ચીન સાથે અણબનાવ તેને વધારે શાણા પ્રમુખ થયા પછી એક મહત્ત્વને ફેરફાર થયું છે. આટલે સમય બનાવશે અને દુનિયાની સુલેહશાંતિ પરિણામે વધારે સ્થિર બનશે સામ્યવાદ-વિરોધી બળ પ્રત્યાઘાતી હોય તો પણ અમેરિકાને તેને ટેકો એવી હું આશા સેવું છું. આમ આંતરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે જે સમસ્યાઓ હતે. પણ આવા પ્રત્યાઘાતી બળને સ્થાનિક આમજનતાને સાથ જેવી હતી તેવી ને તેવી જ ઊભી છે. એમ છતાં આજની પરિસ્થિતિ ન હોવાથી સામ્યવાદી બળે જોર કરતા હતા. છેવટ તો પ્રશ્ન પહેલાં જેટલી સ્ફોટક લાગતી નથી. કેનેડીની નીતિ પ્રગતિશીલ ગરીબાઈ અને બેકારી–નિવારણને જ છે. કેનેડીના આવ્યા પછી અને સમાધાનશોધક છે અને કુવનું વલણ પણ અમેરિકા સાથેના સામ્યવાદી-વિરોધી એમ છતાં પ્રગતિશીલ એવાં બળોને ટેકો આપવાની સંબંધો સુધારવા તરફ દેખાય છે.. નીતિ સ્વીકારાઈ છે, જેથી તેને આમ જનતાને પણ સાથ મળે.
હવે ઘર આંગણે . બલિનને પ્રશ્ન તથા નિ:શસ્ત્રીકરણને પ્રશ્ન
પાકિસ્તાન . બલિનને પ્રશ્ન આજે પણ એટલા જ ઉત્કટ અને જીવતા હવે આપણે ઘરના આંગણા ઉપર આવીએ અને છે અને તેનું કોઈ સંતોષકારક સમાધાન દેખાતું નથી. આમ છતાં આજે માથા ઉપર ઊભેલી ચૂંટણીના પ્રશ્ન ઉપર આવું તે પહેલાં આજે આ પ્રશ્ન અંગે છ આઠ મહિના પહેલાં જેટલું–tension
આજુબાજુના દેશો સાથેના આપણા સંબંધને વિચાર કરી લઈએ. જેટલી તાણ—અનુભવાતી હતી, તેમાં કંઈક હળવાપણું દેખાય
પાકિસ્તાનમાં સરમુખત્યાર સ્થાન ઉપર આવી અયુબખાને શરૂઆતમાં છે. આનું કારણ રશિઆના ચીન સાથેના બગડતા જતા સંબંધ
ખૂબ સાફસૂફી કરી, પણ હવે પિતાની સત્તાને કેમ ટકાવી રાખવી પણ હોઈ શકે અને ફુવની સમાધાનપરક નીતિ પણ
એ તરફ તેનું ધ્યાન વધારે કેન્દ્રિત હોય એમ લાગે છે. પાકિસ્તાનમાં * હોઈ શકે. આવી જ રીતે નિઃશસ્ત્રીકરણ અને અણુશસ્ત્રોના ઉપયોગના
બીજી પ્રગતિનું પ્રમાણ બહુ ઓછું દેખાય છે અને લોકોમાં અસંતોષ પ્રતિબંધ સંબધે પણ કોઈ સમજુતીની આશા અનુભવાતી નથી.
વધતો જાય છે અને તે અસંતોષને ઉગ્ર બનતે અટકાવવા માટે ઉલટું યુનાઈટેડ સ્ટેઈટસનાં પ્રમુખ કેનેડીના છેલ્લા બજેટમાં સંરક્ષણ
કાશ્મીરની બાબતને તે અવારનવાર ઉગ્ર ભાષામાં લોકો સમક્ષ રજૂ કરે છે અને ઉભય પ્રકારના યુદ્ધશસ્ત્રો પાછળ ઘણા વધારે ખર્ચની જોગવાઈ
અને લોકોમાં આ બાબતને ઉશ્કેરાટ ચાલુ રહે એવા પ્રયત્નો તે હાથ કરવામાં આવેલી માલુમ પડે છે.
ધરતો રહે છે. આમ છતાં અમેરિકા અને ઈગ્લાંડના ટેકા વિના તે કોઈ અજીરિયા, સિરિયા, રોડેશિયા, અને ટાંગાનાયકા
પણ યુદ્ધલક્ષી પગલું ભરે તે શકય નથી અને આ ટેકે તેને મળવાનો : , અજીરિયાને પ્રશ્ન પણ હજુ એટલો જ વિકટ રહ્યો છે. કોઈ સંભવ નથી. ફ્રાન્સના પ્રમુખ દગાલ આ બાબતનો નિકાલ લાવવા માટે નિડરતા
નેપાળ પૂર્વક ભગીરથ પ્રયત્ન કરી રહેલ છે અને અલ્જીરિયાના રાષ્યિ નેપાળ સાથે આપણો સંબંધ જોઈએ તેટલે સારો નથી, અને આગેવાને પણ સમાધાનવૃત્તિથી કામ લેવા તત્પર દેખાય છે. આના મૂળમાં જયારે કોઈરાલાના પ્રધાનમંડળને રૂખસદ આપીને પણ ત્યાં ફ્રેન્ચની દશ લાખની વસ્તી છે અને તેનાં અનેક સ્થાપિત ત્યાંના રાજા મહેન્દ્ર બધી સત્તા પોતાના હાથમાં લીધી તે વખતે હિત છે, આ હિતોને રાષ્ટ્રની ખરી આઝાદી સાથે હજુ કોઈ મેળ લોકશાહીવિરોધી આ ઘટનાને વખેડી નાખતા જે ઉદ્ગારે આપણે બેસતું નથી. આનું કોઈ સમાધાન શકય બને તો એક જ દેશમાં વસતી ત્યાં ઉચ્ચ સ્થાને વિરાજતી વ્યકિતઓએ કાઢયા અને ત્યાંના વિવિધ જાતિઓની સમસ્યા કેમ હલ કરવી તેનું આજની દુનિયાને કેટલાક આગેવાનોને ભારતમાં આશ્રય મળ્યો-આવાં કેટલાંક કારણ એક નવું માર્ગદર્શન મળે.
ક૯પી શકાય તેમ છે. આપણે જેમ ટિબેટના દલાઇ લામાને અહિં