Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 36

પ્રભુ
આશ્રાય આપ્યો, પણ તેને ચીનવિરોધી પ્રવૃત્તિ કરવા · ન દીધી.-આવી તકેદારી નેપાલના રાજકારણી આગેવાનો, પ્રત્યે દાખવીને નેપાળની રાજ્યસત્તાની અનુકૂળતા સાધવી ઘટે છે. ચીન સાથે જેને રાજકારણી સંબંધ ઘટ્ટ થતો દેખાય છે તે નેપાળ જરૂર આપણા માટે ચિન્તાનું કારણ બને જ છે. ચીનના સંબંધમાં છ-આઠ મહિના પહેલાં જે પરિસ્થિતિ હતી તેમાં મહત્ત્વના કશા ફેરફાર થયો નથી, તેથી તે વિષે કાંઈ નવું કહેવાનું પ્રાપ્ત થતું નથી. આગામી ચૂંટણી
૨૦૨
હવે આપણે દેશભરમાં બહુ થોડા દિવસ બાદ થનાર ચૂંટણીના પ્રશ્ન ઉપર આવીએ, કારણ કે આ પ્રશ્ન જ આજે સૌ કોઈના મનને આવી રહેલા છે. એમાં પણ મુંબઈના ઘર આંગણે કિરપલાણી વિરુદ્ધ કૃષ્ણમેનન એક અત્યન્ત વિવાદાસ્પદ પ્રશ્ન બની ગયા છે. આ સંબંધે મેં અગાઉ પ્રબુદ્ધ જીવનમાં લખ્યું છે. હું જોઉં છું કે કોંગ્રેસની નીતિ પ્રત્યે નહિ પણ કોંગ્રેસી રાજય વહીવટ અને સ્થાનિક કોંગ્રેસ ! કાર્યકરો પ્રત્યે લોકોના ઘણા અસંતોષ છે અને એમ છતાં પણ બધા જ રાજયામાં કોંગ્રેસ સત્તાસ્થાન ઉપર ચાલુ રહેશે એમાં મને કોઈ શંકા નથી. ૧૯૫૭ ની ચૂંટણી વખતે વિરોધી બળાનું જે જોર હતું તેના કરતાં આજે આછું છે અને વિરોધી તત્ત્વો વેરવિખેર બની ગયાં છે, કારણ કે બીજો કોઈ રાજકારણી પક્ષ પ્રજાના દિલમાં પ્રતિષ્ઠા જમાવી શકયો નથા. નથીકોઈ પક્ષ પાસે કોઈ વિશિષ્ટ નીતિ કે નથી કોઇ વિશિષ્ટ નેતાગીરી, પ્રજાસમાજવાદી પક્ષ વિષે એક વખત મને બહુ આશા હતી. પણ છેલ્લાં પાંચ વર્ષો દરમ્યાન તેણે જે વલણા એક યા બીજા રાષ્ટ્રિય મહત્ત્વના પ્રશ્ન ઉપર દાખવ્યાં છે તે જોતાં તેની નીતિ કેવળ એક તકવાદીની નીતિ હોવાનું માલુમ પડયું છે. પરિણામે આમજનતાનું હૃદય પકડી શકે એવી કોઈ તેની નીતિ રહી નથી. આજે દેશમાં એક જ સંગઠિત પક્ષ છે-સામ્યવાદી પક્ષ-કે જેને ચોક્કસ નીતિ છે અને જે પૂરો શિસ્તબદ્ધ છે. પણ તેના ચીનતરફી વલણના કારણે તેણે પોતાની પ્રતિષ્ઠામાં અને લોકો ઉપરનાં પ્રભુત્વમાં ઘણા ઘટાડો કર્યો છે. પ્રમાણમાં જન સંઘ પક્ષની જમાવટ સારી છે. ઉત્તર હિન્દુસ્તાનમાં અને દિલ્હીમાં પણ સારૂં એવું અનુયાયી દળ જમાવ્યું છે. એમ છતાં તેની પાસે પણ કોઈ ખાસ નીતિ કે વિશિષ્ટ નેતાગીરી નથી. સ્વતંત્ર પક્ષ વિષે વધારે કહેવાની જરૂર નથી. તે સ્થાપિત હિતો અને પ્રત્યાઘાતી તત્ત્વાના પ્રતિનિધિ પક્ષ છે. આમપ્રજાના તે પક્ષને કોઈ દિવસે ટેકો ન જ મળે. આ બધું જોતાં નીતિની દ્રષ્ટિએ કૉંગ્રેસ બીજા બધા પક્ષ્ાથી બે ડગલાં આગળ છે. લાકોને કોંગ્રેસની નીતિ સામે કોઈ વિરોધ નથી. સમાજવાદ સિવાય આમપ્રજાની આર્થિક ઉન્નતિ નથી એ નિ:સંદેહ હકીકત છે વિરોધ છે, અને રોષ છે તેમાં આગેવાન સ્થાન ધરાવતી એક યા બીજી વ્યકિત પરત્વે: આના લાભ
આ ચૂંટણીમાં બીજા પક્ષાને થોડે અંશે મળવાના સંભવ છે. આ રોષ કેટલા પ્રમાણમાં બીજા પક્ષને લાભદાયી બને છે તે તે! હવે જોવાનું રહે છે.
!
આ સંબંધમાં બીજી પણ એક બાબત ધ્યાનમાં લેવાની રહે છે. ભારતના આજના સંયોગામાં નહેરુનું નેતૃત્વ ચાલુ રહે તેમાં જ દેશનું કલ્યાણ છે. તેની કાર્યપદ્ધતિ, તથા તેના કોઈ અમુક વિચારો સામે મતભેદ હોઈ શકે છે, 'રંજ હોઈ શકે છે, પણ આજના તબક્ક અન્ય કોઈ વ્યકિતને દેશનું નેતૃત્વ આપી શકાય તેમ નથી.
લોકશાહીનું હાર્દ એમાં રહેલું છે કે તમે તમારો નેતા પસંદ કરી શકો છે. સરમુખત્યારશાહીમાં નેતા તમારા માથે આવી પડે છે. તેને પસંદ કરવાના અવકાશ રહેતા નથી. આ રીતે જેને તમારા નેતા તરીકે પસંદ કરવા હોય તેને પસંદ કરો, પણ એ પસંદગી કર્યા પછી તેને જે માણસા મારફત કામ લેવું હોય તે માણસ તેને પસંદ કરવા ઘો અને તે જેને પસંદ કરે તેને તમે સ્વીકારો. લોકશાહી આવા શિસ્તની અપેક્ષા રાખે છે. લાકશાહી અને ટોળાશાહીમાં આ જ મોટો ફરક છે. ટોળાશાહીમાં શિસ્ત
જીવન
તા. ૧૬-ર૬ર
હોતી નથી. બિનજવાબદારી એ તેનું મોટું લક્ષણ છે. લેાકશાહીમાં નેતાને ચૂંટવાના તેમ જ તે ન ગમે તો તેને ફગાવી દેવાના લોકોને પૂર્ણ અધિકાર હોય છે. કોઈ એમ જરૂર કહી શકે છે કે અમારે નહેરૂ જોઈતા નથી. આમ કહે તેને હું ધન્યવાદ આપું તેની હિંમત માટે, અને નહિ કે તેની દીર્ધદ્રષ્ટિ કે શાણપણ માટે. નહેરૂ નથી જોઈતા એમ માત્ર રાજાજી કહે છે. બીજા પક્ષના લોકો પણ
નહેરૂ જોઈતા નથી એમ
તે
કહેતા જ નથી.
કે
હું જરૂર માનું છું રાજયકર્તા પક્ષ સામે સાચા સંગીન વિરોધપક્ષ હોય તેમાં જ લેાકશાહીની સાચી સફળતા રહેલી છે. ૧૪ વર્ષ પછી પણ આપણે ત્યાં આવા વિરોધપક્ષ ઊભા થઈ શકયો નથી એ ભારે દુ:ખદ છે. પણ આજે વિરોધપક્ષ નથી એટલા માટે ગમે તેવા માણસાને વિરોધ કરવા માટે લેાકસભામાં કે વિધાનસભામાં મેાકલવા તે પણ યોગ્ય નથી. તેમાં લેાકશાહી નથી.
આપણા દેશમાં વિરોધપક્ષ ઊભા થઈ શકતા નથી તેનાં બે કારણ છે. એક તો દેશને આઝાદ બનાવનાર કોંગ્રેસ આજે પણ એટલી જ સક્રિય અને પ્રગતિશીલ રહી છે અને તેના લોકો ઉપર અત્યન્ત વ્યાપક પ્રભાવ છે. આની બરોબરી બીજો કોઈ પક્ષ હજુ કરી શકતા નથી. બીજું નહેની ઊંચાઈના, તેમની ગમે તેટલી ત્રુટિઓ હોવા છતાં, આજે ભારતના ક્ષિતિજ ઉપર બીજો કોઈ માણસ દેખાતા નથી. તે નહિ હાય ત્યારે દેશમાં જરૂર વિરોધપક્ષ ઊભા થવાના જ છે એમાં મને કોઈ શંકા નથી. પણ આજે તો નહેરૂનું અજોડ દર્શન, શકિત તથા પ્રતિભાના દેશને બીજા પાંચ વર્ષ લાભ મળે તેમાં જ હું દેશનું મોટું સદભાગ્ય સમજું છું. આ વાસ્તવિકતાના અનુસંધાનમાં માથા સામે ઊભેલી ચૂંટણીને આપણે વિચાર કરવાના છે.
હવે કૃષ્ણમેનન અને કરપલાણીજીના વિચાર કરીએ. કૃષ્ણમેનન સામ્યવાદી છે અથવા તેમનું વલણ સામ્યવાદી પક્ષ તરફ છે-આવી એક માન્યતા તેમની વિરૂદ્ધમાં છે. વળી સામ્યવાદી પક્ષ આ ચૂંટણીમાં પાતા તરફથી બીજો કોઈ ઉમેદવાર ઊભા નહિ કરતાં કૃષ્ણમેનનને મદદ કરી રહેલ છે. આ હકીકત પણ તેમની વિરૂદ્ધમાં વિચાર કરવાને લોકોને પ્રેર્ છે, પણ શ્રી. નહેરૂ કે જેમને કૃષ્ણમેનનના સૌથી વિશેષ પરિચય છે, તેઓ સાફ જાહેર કરે છે કે શ્રી મેનન સામ્યવાદી નથી અને મારી નીતિને પૂરી રીતે રજૂ કરે છે. શ્રી નહેરૂની રાષ્ટ્રનિષ્ટા વિષે બેમત હોવા સંભવ નથી. તેની સંમતિ વિના, તેમની ઈચ્છા વિના કૃષ્ણમેનન એક ડગલું પણ આમ કે તેમ જઈ શકે તેમ નથી. નહેરૂને તેનામાં વિશ્વાસ છે, તેનો ખપ છે તે પછી કિરપલાણીની વિરૂદ્ધમાં કૃષ્ણમેનનને ટેકો આપવા એ આપણી અનિવાર્ય ફરજ બને છે.
આ બે વ્યકિત વચ્ચેની હરિફાઈ એ ખરી રીતે અમુક બે વ્યકિત વચ્ચેના સંઘર્ષ નથી, પણ દેશના Rigntists અને Leftists-ના જમણી પાંખ અને ડાબી પાંખનાં બળાના સંઘર્ષ છે. આ જમણી પાંખવાળા લોકોને એક એવી વ્યકિત મળી ગઈ છે જેના ભૂતકાળ ઉજજવળ છે અને જે ગાંધીવાદના હિમાયતી હોવાના દાવા કરી શકે તેમ છે, જેના વિષે લોકોના દિલમાં એક પ્રકારાના આદર રહેલા છે. આમ છતાં એ ભૂલવું ન જોઈએ કે ગાંધીજીએ પોતે જ શ્રી. નેહરૂને પોતાના રાજકીય વારસદાર માન્યા છે. આ ચૂંટણીમાં આ કે તે વ્યકિત સામે જ જોયા કરવું તે બરોબર નથી. તે તે વ્યકિત કઈ વિચારસરણીને ટેકો આપે છે તે આપણે સૌએ જોવાનું રહે છે.
મારી દઢ માન્યતા છે કે દેશને ઊંચે લાવવા માટે, ગરીબની ગરીબી ... અને બેકારની બેકારી દૂર કરવા માટે સમાજવાદી ઢબની સમાજરચના સ્વીકાર્યા સિવાય, અપનાવ્યા સિવાય આપણી પાસે બીજો કોઈ વિકલ્પ નથી અને આ માટે તેમ જ દેશને બધી બાબતમાં સ્વાવલંબી બનાવવા માટે મુદતી આયોજન અનિવાર્ય છે અને આ બે વિધાન બરોબર હોય તો તેની પરિપૂર્તિ corolary—તરીકે જયાં