Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 91

- પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૫-૨
૪ વિમલા ઠકારના જીવનમાં નવો પલ્ટો છે (શ્રીમતી વિમળા ઠકાર ભૂદાન આન્દોલન સાથે લગભગ છેલ્લાં દશ વર્ષથી ગાઢપણે જોડાયેલાં હતાં. આ વર્ષો દરમિયાન ભૂદાન આન્દોલનને વેગ આપતાં તેમનાં વ્યાખ્યાનેએ અનેક નરનારીઓને મુગ્ધ કર્યા હતાં. પ્રભાવશાળી તેજસ્વી તેમના વ્યકિતત્વની પ્રતિભા હતી. આપણામાંના ઘણા ખરા માટે આ તદૃન નવા જ સમાચાર હશે કે તેઓ કેટલાક માસથી ભૂદાનપ્રવૃત્તિથી મુકત થયા છે. વિનોબાજી સાથેના પરિચય બાદ તેઓ શ્રી, જે. કૃષ્ણમૂર્તિના નિકટ પરિચયમાં આવ્યા અને તેમની વિશિષ્ટ વિચારણાથી પ્રભાવિત બન્યા, જેનું પરિણામ પતાની જાતને ભૂદાન પ્રવૃત્તિથી અલગ કરવામાં આવ્યું છે. તેઓ ગત વર્ષ દરમિયાન ઠીક સમય યુરોપમાં હતાં એ દરમિયાન ગત ઓગષ્ટ માસની ૧૭મી તારીખે ઝુરીચથી દાદા ધર્માધિકારી ઉપર લખેલો તેમનો એક પત્ર તા. ૨૦ મી જાન્યુઆરીના ભૂદાનમાં પ્રગટ થયો છે તેને અનુવાદ નીચે આપવામાં આવ્યો છે. મૂળ અંગ્રેજી લખાણના અમુક વાકયો અને અને અમુક શબ્દોને ગુજરાતીમાં ઉતારવાનું એટલું બધું કઠણ લાગ્યું છે કે, પ્રસ્તુત અનુવાદ મૂળ અંગ્રેજી લખાણના ભાવને સમ્યક પ્રકારે વ્યકત કરી શકેલ છે કે કેમ તે વિશે હું સાશંક છું અને તેથી વાંચકો તેના મૂળ ભાવને પૂરેપૂરો પકડી ન શકે તો તે માટે હું અસહાય છું. આમ છતાં પણ આ અનુવાદ પ્રગટ કરવાનો આશય એ છે કે, જીવનના પ્રારંભથી એક પ્રકારના ચાલ આધ્યાત્મિક મન્થનમાંથી પસાર થતી વ્યકિતના જીવનમાં લગભગ દશ વર્ષના ભુદાન પ્રવૃત્તિ સાથે ગાઢ અને સક્રિય સંબંધ બાદ અચાનક કેવો પલટો આવે છે અને હવે પોતે ભૂદાનમાં નહિ ચાલી શકે એવી પ્રતીતિ થતાં પોતાના જૂના સાથીઓને છેવટની સલામ કરીને બીજી દિશા તરફ પોતાનું પ્રયાણ તે કેવી રીતે શરૂ કરે છે તેને આ પત્રમાં અને હવે પછીના અંકમાં પ્રગટ થનાર તેમના બીજા એક લેખ દ્વારા બહુ રોચક તેમ જ પ્રેરક ખ્યાલ આવે તેમ છે. શ્રી. વિમળા ઠકારનું આ પગલું અને તે પાછળની વિચારણા યોગ્ય છે કે નહિ તે એક જુદો પ્રશ્ન છે, પણ તેમની સત્યનિષ્ઠા અને તે ખાતર એક ક્ષેત્રમાં વર્ષોથી જમાવેલી પ્રતિષ્ઠાને ફેંકી દેવાની હિંમત | દિલમાં જરૂર આદર જન્માવે છે.
પરમાનંદ) આ પત્ર હું ઘણી મુંઝવણપૂર્વક લખી રહી છું. મુંઝવણ એટલા પ્રવૃત્તિઓ પાછળ જો આપણે આપણી તાકાત વેડફી નાંખીએ તે માટે કે મારે આપને જે જણાવવું છે તે હું શબ્દોમાં યથાસ્વરૂપે ખરેખર આ ઘટકોનું અનૈસર્ગિક અહે વ્યકિતને રૂંધી નાખવામાં જ આવશે. રજુ કરી શકીશ કે કેમ એ વિશે મને શંકા છે. યોગ્ય શબ્દોમાં રજુઆત આવી પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા આપણે એક યા બીજા સામૂહિક ઘટકને, તેના
કરવાની મારી અશકિત અને સમ્યક અભિવ્યકિત માટે જરૂરી સામાશ્મની ' અંગભૂત સભ્યોના ભાગે, રક્ષણ આપવાની સદ્ધર બનાવવાની આવશ્યકતા ' ઉણપ-આબે કારણોને લીધે મારા આલખાણથી ગેરસમજુતી પેદા થવાને ઉપર આધારિત એવું નવું વ્યવહારશાસ્ત્રઆચારશાસ્ત્ર પેદા કરવાના. ઘણે સંભવ છે. આમ છતાં પણ મારે મારા મનની વાત આપને અને હવે મારે મન એક માત્ર વ્યકિતગત સ્વતંત્રતા એ જ ખરા મહત્વજણાવવી તે જોઇએ જ. જે અત્યન્ત ભિન્ન પ્રકારના સંવેદનમાંથી ની વસ્તુ છે. જયારે કોઇ કેવળ બહારનું કૃત્રિમ સંગઠ્ઠન વ્યકિત ઉપર જે નવી અનુભૂતિમાંથી હું પસાર થઇ રહી છે તેના આપને લાદવામાં આવે છે ત્યારે વ્યકિતગત ચારિત્રવિકાસને ગૌણ સ્થાન મારે ભાગીદાર બનાવવા જ જોઇએ–આવી અંદરની પ્રબળ પ્રેરણા મળે છે. વ્યકિતઓનું પાયાનું ધાર્મિક પરિવર્તન એમાં જ માત્ર માનવમને આ પત્ર લખવાની ફરજ પાડે છે.'
જાતનો ખરો ઉદ્ધાર રહેલું છે એમ મને લાગે છે. પુનર્જન્મ
પૂર્વગ્રહોના ભારણથી મનની મુકિત મારી જીવનકથા અને મારી આધ્યાત્મિક યાત્રાને ઈતિહાસ
પશ્ચિમમાં કેટલાક મહિના પસાર કર્યા બાદ અને વિજ્ઞાન તથા આપ બહુ સારી રીતે જાણો છે અને તેથી તેનું પુનરાવર્તન કરવાની તત્વજ્ઞાન ઉપરના કેટલાંક મહત્વના ગ્રંથો વાંચ્યા બાદ અને પાયાના કોઈ જરૂર નથી. ભૂદાન–આન્દોલનમાં જોડાવા પાછળનો મારો હેતુ
પરિવર્તનની સમસ્યા ઉપર ઊંડું ચિન્તન કર્યા બાદ, હું એવા નિર્ણય અને સર્વોદયના સમગ્ર દર્શન પ્રૉનું મારું વલણ - આ બનથી આપ ઉપર આવી છે કે, મૂળ કોષાણુ-Cell-નું પ્રગટીકરણ થયું ત્યારથી સુપરિચિત છો. ૧૯૫૭ ની સાલમાં સક્રિય કાર્યક્ષેત્રમાંથી, જાહેર સભા
સ્વતંત્રતા પ્રત્યે અભિમુખતા એ જ ઉત્ક્રાન્તિનું લક્ષ રહ્યું છે. માનવી, ઓમાંથી અને મોટાં સંમેલનોમાંથી હંમેશ માટે નિવૃત્તિ સ્વીકારેલી એ
ના વ્યકિતત્વને વિકાસ સ્વાભાવિક રીતે ચિત્તની સ્વતંત્રતા તરફ, પણ આપને વિદિત છે. ગયા જુલાઇ માસમાં ‘ગાંધીવિચાર સંશોધન
સતત વૃદ્ધિગત થયા કરતી મનની સ્વાધીનતા તરફ જ ગતિમાન હોય છે. isa'.(Gandhian Research Institute) Lillveel
તો પછી મારા ચિત્તને મુકત બનાવવું એ જ માત્ર આ વિશ્વ મેં શા માટે રાજીનામું આપ્યું તે પણ આપ સારી રીતે જાણો છે. આમ
વ્યાપી કાર્યમાં મદદરૂપ બનવવાને મારા માટે માર્ગ દેખાય છે. હવે હોવાથી.આમાંની કોઇ પણ વિગતમાં ન ઉતરતાં મારે આપને જણાવી
ચિત્તની શાન્તિને કે આત્માના સંતપને નહિ પણ માનવીના પાયાની દેવું જોઇએ કે છેલ્લા આઠ મહિના દરમિયાન હું ભીષણ મંથનમાંથી, ક્રાન્તિને મારું મન ઝંખે છે. સર્વપ્રકારના માનસિક ભારણથી અકળાવી મૂકે એવા માનસિક ઝંઝાવતેમાંથી અને વલોવી નાખે મુકત બનવા વડે જ પાયાની વિશ્વવ્યાપી સુગ્રથિતુ નવરચના નિર્માણ એવા અન્ત:ક્ષોભમાંથી પસાર થઇ રહી છું. જે સહાનુભૂતિમાંથી કરવાના સર્વસાધારણ કાર્યમાં ફાળો આપવાનું શકય લાગે છે. આપણી હું પસાર થઇ રહી છું તેની તીવ્રતા અને મર્મવેધકતાને શબ્દોમાં જાતને અંગત, જાતિગત, રાષ્ટ્રગત અને કોઇપણ અમુક વિચારસરણીના રજુ કરવાનું શકય નથી. બધું જ બદલાઈ ગયેલું ભાસે છે. જાણે કે કારણે ઊભા થયેલા આવા દરેક પ્રકારના અભિનિવેશેથી,મારે ફરીથી જન્મ થયો ન હોય! આ કોઇ અભિપ્રેત વિચારણાનું કે કોઇ
પૂર્વગ્રહોથી–મુકત બનાવવી જોઈએ. લાગણીજન્ય પ્રત્યાઘાતનું પરિણામ નથી. આ એક વિસ્મય પમાડે,
જયાં રામાજવાદીઓ નિષ્ફળ નીવડયા છે ચકિત કરી નાંખે એવો અનુભવ છે, જેનું હું પૃથકકરણ કે વિશ્લેષણ ભૌતિક હિતેનું સંગઠ્ઠન જરૂરી હશે. પણ વ્યકિતગત અને કરી શકતી નથી.
સામાજિક હિતેનું વાસ્તવિક સમીકરણ તે મારફત કદિ પણ . . માનવીમાં આમૂલ પરિવર્તનની આવશ્યકતા
સિદ્ધ નહિ થઈ શકે. આખી દુનિયાના સમાજવાદીઓએ આ એક બાબત ચોકકસ છે. ભૂદાનપ્રવૃત્તિ સાથેનો મારો સંબંધ પ્રયત્ન કર્યો છે. પણ તેમાં તેઓ નિષ્ફળ નિવડયા દેખાય છે. કારણ પૂરો થયો છે. આજે મને સ્પષ્ટપણે ભાસે છે કે, આજની ખરી સમસ્યા કે, તેમણે એ બાબત ધ્યાનમાં નથી લીધી કે આવું સમીકરણ તે માનવીની સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતાને લગતી અંદરની-રામસ્યા છે. જે માત્ર આધ્યાત્મિક સ્તર ઉપર જ શકય છે. તેમણે માનવીના માનસને પ્રયત્નોનું પરિણામ સામૂહિક ઘટકોના નિર્માણ દ્વારા આપણી સ્વતં- લગતા વિજ્ઞાનની અને તેમાં રહેલી વિપુલ સામગ્રીની ઉપેક્ષા કરી, ત્રતાને મર્યાદિત બનાવવામાં આવે તેમ હોય તેવા પ્રયત્નો અને છે.. તેમણે વર્તમાન વિચારપદ્ધતિમાં ઉપર ઉપરના ફેરફાર કરીને