________________
- તા. ૧૬--૨,
*
પ્રબુદ્ધ જીવન
- ૨૪૭
અસ્થાને નહિ ગણાય. તેઓ સુરેન્દ્રનગરના વતની છે, બી. એ દિલ્હીના ચાલુ સહવાસને લીધે તેમણે તેમની સારી પ્રીતિ સંપાદન એલ એલ. બી. સુધી તેમણે અભ્યાસ કર્યો છે. અભ્યાસ પૂરો કર્યા કરી છે. તેમનામાં સ્વાભાવિક સૌજન્ય અને નમ્રતા છે. તેમની ઉમ્મર બાદ તેમણે સુરેન્દ્રનગરમાં વકીલાત શરૂ કરેલી. સાથે સાથે વિદ્યાર્થી આજે ૫૦ વર્ષની છે. ગાંધી વિચારસરણી ધરાવવા છતાં તેમના વિચાઅને યુવકપ્રવૃત્તિમાં તેમણે સારો રસ લીધેલ. ઝાલાવાડ હરિજન રોમાં કોઈ rigidity - કોઇ જડસુપણું–નથી. માનવી સેવક સંઘના પ્રમુખ બનેલા અને ભંગી મંડળ પણ ચલાવેલું; એ જીવન વિશે ઊંડી સુઝ સાથે તેઓ વિશાળ દષ્ટિ ધરાવે છે. દિવસની મજૂરપ્રવૃત્તિ સાથે પણ તેઓ સક્રિય રીતે જોડાયેલા હતા. કોંગ્રેસી રાજકારણના ક્ષેત્રને વરેલા તેઓ એક ઊગતા પ્રજાસેવક છે. રાજકીય ક્ષેત્રે ઊભી થયેલી લડતમાં અને તેમાં પણ દેશી રાજયો ( તેમની સાથે સાંજ અને રાત ખૂબ આનંદમાં ગાળી. સામેના આન્દોલનમાં તેમણે સારો ભાગ લીધો હતો અને રાજ- ઘર જેવું વાતાવરણ અને ભેજન મળતાં અમારા પ્રવાસનો થાક ઠીક કેટની લડતમાં તેમ જ જૂનાગઢની આરઝી હકૂમતની સ્થાપનામાં ઠીક હળવો થશે. એ દિવસોમાં થોડા સમય પહેલાં જ ગુજરાતની તેમણે સક્રિય રસ દાખવ્યો હતો. આ બધાં નિમિત્તાને લીધે તેઓ વિધાનસભાના કેંગ્રેસી ઉમેદવારોની પસંદગી અને તે અંગે સૂચ કૉંગ્રેસ પ્રવૃત્તિ સાથે વર્ષોથી ગાઢપણે સંકળાયેલા હતા.
વાયેલા દશ વર્ષના નિયમના કારણે માન્યવર મોરારજીભાઈ અને ' ૧૯૪૭ માં રાષ્ટ્રને આઝાદી મળ્યા બાદ જયારે શ્રી. ઢેબરભાઈની ગુજરાતના મુખ્ય પ્રધાન ર્ડો. જીવરાજ મહેતા વચ્ચે અથડામણ આગેવાની નીચે સૌરાષ્ટ્ર સરકારની નવરચના કરવામાં આવેલી ત્યારે થયેલી અને તેથી ગુજરાતનું કોંગ્રેસી રાજકારણ ખૂબ રસાકસી નવા રચાયેલા પ્રધાનમંડળમાં શ્રી ઘનશ્યામભાઈને લેવામાં આવ્યા ભરેલું બનેલું. એટલે વાતચીતને વિષય કાંઈ અમારે શોધ પડે તેમ હતા. સમયાન્તરે ૧૯૫૭ ની ચૂંટણી થઈ ત્યારે તેઓ કોંગ્રેસી ઉમેદ- હતું જ નહિ. વળી આ ઉપરાંત અમારી વચ્ચે સમાન રસના બીજા વાર તરીકે લોકસભામાં ચૂંટાયા હતા. આ રીતે પાંચ વર્ષથી તેઓ પણ અનેક વિષયો હતા. વળી ગુજરાતી સાહિત્યની ઉપાસનાને વરેલાં " લોકસભામાં કોંગ્રેસની અને લોકોની સેવા બજાવી રહ્યા છે હીરાબહેન પાઠક અમારી સાથે હતાં. એટલે અમારા સહમિલનમાં અને આ નવી ચૂંટણીમાં પણ તેઓ લોકસભામાં કોંગ્રેસી ઉમેદ- સાહિત્ય વાર્તાને સ્થાન મળ્યા વિના ન જ રહે. ઘનશ્યામભાઈ સાથે વાર તરીકે ફરીથી ચૂંટાયા છે. તેમની સાથે મારો પરિચય મારા સ્વ. . વાતો કરતાં માલુમ પડ્યું કે, મૂળ તે તે સાહિત્યના જીવ છે, પણ મિત્ર મણિલાલ ઓઘડભાઈ શાહ મારફત વર્ષો પહેલાં થયેલ. ત્યારથી રાજકારણ તેરફ ઢળી પડયા છે. આમ અમે જેટલા કલાક સાથે રહ્યાં આજ સુધી, જો કે પરસ્પર મળવાનું બહુ ઓછું રહે છે. એમ છતાં, તે દરમિયાન અમારો વાર્તાલાપ અનેક વિષયો અને ક્ષેત્રોને સ્પર્શતે. અમારી વચ્ચે બહુ મીઠો સંબંધ રહ્યો છે. તેઓ એક શીલસંપન્ન રહ્યો અને છૂટા પડયા ત્યારે હજુ ‘આપણે ઘણી બાબતે ચર્ચાવિાની સંસ્કારી સજજન છે. તેમનામાં ઊંડી રાષ્ટ્રનિષ્ઠા છે, સાહિત્ય વિશે પણ બાકી રહી ગઇ છે. પણ તે તે હવે પાછા ફરી મળીએ ત્યારે તેઓ સારી અભિરૂચિ ધરાવે છે. માન્યવર મોરારજીભાઈ સાથેના વાત', એવા પરસ્પર સંવેદનપૂર્વક અમે છૂટા પડયા હતા.
* પ્રવાસમંડળી વચ્ચે મહાઅમાત્ય શ્રી નહેરુ *