Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 30

J
ERSE 'T FEESE TIPS TF
'
'
-
1
*
* *
આ
જ
તો
૧૯૬
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-ર-દૂર
.
આપણા દેશને અધિકાંશ ભાગ વિદેશી શાસકો સામે શસ્ત્ર ઉગામ્યા વિના મુકત કર્યો હતો અને હવે જ્યારે આપણે ખૂબ વધુ મજબૂત છીએ તથા ઐતિહાસિક પરિસ્થિતિ પણ વધુ અનુકૂળ છે, ત્યારે આપણે માતૃભૂમિના એક નાના સરખા ભાગને અહિંસક સાધન દ્વારા મુકત કરવામાં અસફળ રહ્યાં. હું ભારતના વડા પ્રધાન અથવા ભારતની સરકાર પર કોઇ આરોપ નથી મૂકી રહ્યો. તેઓ બેશક સચ્ચાઇપૂર્વક શાન્તિના સિદ્ધાંતોમાં માને છે, પરંતુ એમણે કયારેય હિંસાનો ઉપયોગ ન કરવાના સેગન નથી લીધા. ભારતીય સેનાનું અસ્તિત્વ જ આ વાતની વારંવાર યાદ દેવડાવે છે. એ સાચું છે કે ભારતે સ્પષ્ટ રૂપે અને વારંવાર આંતરરાષ્ટ્રીય ઝઘડામાં હિંસાથી અળગા રહેવા પર ભાર મૂક્યો છે અને હંમેશાં શાંતિપૂર્ણ પદ્ધતિની વકીલાત કરી છે, એટલે ગાવાના પગલાથી એના પર અસંગતતાને આરોપ આવે છે અને એની પ્રતિષ્ઠામાં ઊણપ આવવાની આશંકા પેદા થાય છે. પરંતુ વાસ્તવિક રાજનીતિની આ દુનિયામાં આ એક એવી ક્ષતિ નથી, જે સ્પષ્ટત: પોર્ટુગલ અને એના બંધારગીય હિતો પ્રત્યે યોગ્ય અને કરૂણાપૂર્ણ વ્યવહારથી પૂરી ન થઈ શકે.
આ મામલામાં અગર જો કોઈ દોષિત હોય તો તે અમે છીએ, જેઓ પ્રેમને આધારે એક અહિંસક સમાજ અને એક વિશ્વવ્યવસ્થા - કાયમ કરવાને દાવો કરીએ છીએ. એનો દોષ મુખ્યત: શાંતિ
સેનાના સેનાપતિ વિનોબા પર અને અમો શાંતિ-સૈનિકો પર ' છે. અમે જાણી જોઇને આપણા દેશ સાથે સીધો સંબંધ ધરાવતી
આંતરરાષ્ટ્રીય સમસ્યાઓ પ્રત્યેથી એવી દલીલ કરીને અમારું માં ફેરવી લીધું છે કે અમારામાં અહિંસક ઉકેલ રજૂ કરવાનું પર્યાપ્ત સામર્થ્ય નથી.
આ પ્રકારની સમસ્યાઓનો ઉકેલ ઈશ્વરીય શકિતની - ગોદમાં છુપાયેલું છે એમ વિચારવું હું ભૂલભરેલું માનું છું ! જરૂર
એ વાતની છે કે જે ઉચિત સમજવામાં આવે, એનો અમલ કરાય. ઘટનાઓ શાંતિ–પાત્ર અને ભૂદાન—ગ્રામદાનના લક્ષ્યની પૂર્તિની પ્રતીક્ષા નથી કરી શકતી. જો એક પણ સત્યાગ્રહી હોત તો એણે ગોવા જેવી સ્થિતિમાં સક્રિય થવું જોઇતું હતું. સક્રિયતા જ આપણને મજબૂત બનાવી શકે છે, નહિ કે નિષ્ક્રિયતા. એમ માનવાને કોઇ કારણ નથી કે એમને સમયસર આવાહ્ન કરવામાં આવતા તે ‘હજારો-લાખો લોકો અહિંસક સત્યાગ્રહ સારું તૈયાર ન થાત. ખેટ છે નેતૃત્વની. હું આશા રાખું છું કે આ અંગે આપણે આપણા હૃદયને ખંખાળીશું અને આ સમસ્યા પર પુનર્વિચાર કરીશું. યુદ્ધ - અને શાંતિને મામલે કેવળ સરકાર પર ને છોડી દઇ શકાય. કોઈ પણ સરકાર પાસે અહિંસાને માનવાની અપેક્ષા ન રાખી શકાય. જોકે અહિંસક પગલું ભરવું હોય તો તે કેવળ જનતા જ ભરી શકે છે, અને દુનિયામાં આ કામ માટે ભારતીય જનતાથી વધુ યોગ્ય કોઈ બીજા દેશની જનતા નથી.
જયપ્રકાશ નારાયણ યુધિષ્ઠિરને રથ પ્રજાના અહિંસક પુરુષાર્થથી ભારતને સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત થઇ. વિશ્વના ઈતિહાસમાં એ એક અભૂતપૂર્વ ઘટના હતી. ત્યાગ અને બલિદાનના કાર્યક્રમથી જાગતી અદમ્ય લોકશકિતને એ એક અનોખે નમૂને હતે. ગેવાની અંદર મુકિત આંદોલન ચાલ્યું, પરંતુ તેની ભૂગર્ભ–પ્રવૃત્તિમાં રાષ્ટ્રીય સંપત્તિને નાશ કરવાની પ્રવૃત્તિ પણ આવતી હતી. ભારતની પ્રજાએ ગાવાની મુકિત માટે અહિંસક પુરુષાર્થ કર્યો ખરો, પણ તેને મુખ્ય હેતુ. ગેવાની મુકિત કરતાં ભારત સરકારને ગાવામાં લશ્કરી પગલાં લેવા સારુ દબાણ કરવાને હતે. મુકિત માટે લોકશકિતને ઉપયોગ અત્યાર સુધીમાં થયો એના કરતાં ઘણા વધારે વ્યાપક અને વ્યવસ્થિત થઈ શકી હોત. વિરોધ પક્ષની માફક કોંગ્રેસે પણ આ કામ ઉપાડી લીધું હોત તે? અને ગાંધીની અહિંસાની દુહાઈ દેનારા અમારા જેવા સર્વોદય કાર્યકરોએ એમાં આગળ પડતો હિસ્સો લીધો હોત તો? પણ તેને બદલે આપણાં માં શાસન તરફ હતાં. જયાં મેં શાસનાભિમુખ હોય ત્યાં લેકનીતિ અદ્રશ્ય થાય છે. ગોવામાં લોકનીતિને એક બીજો નમૂને પૂરો પાડવાની તક આપણે ગુમાવી બેઠા છીએ.
ગાંધી એટલે અહિંસા–રાજ્ય એટલે અહિંસા નહીં, એ વાત સાચી. પણ ભારતના રાજ્ય સાચી કે ખોટી ) રીતે શાંતિમય હોવાની પ્રતિષ્ઠા મેળવી છે. ભારતમાં સેના છે એ સાચું, એ સેના કોગમાં યુદ્ધ કરે છે એ સાચું, એ સેના પડતી આખડતી પણ ચીનની સરહદ આગળ ઊભી છે એય સાર્ચ, પણ ગાવામાં લેવાયેલું લશ્કરી પગલું એ અન્ય સ્થાનમાં ભારતના લશ્કરે લીધેલા પગલાં
કરતાં જુદા પ્રકારનું નથી? તે સંરક્ષણ કરતાં કબજો મેળવવા માટે વધારે ભરાયું હતું.
ભારતની આઝાદી પછી દુનિયાના અનેક દેશોમાં આઝાદીના આન્દોલનને વેગ મળ્યો હતો. પ્રજા પોતાના બળે, અહિંસાના નવા સાધન વડે આઝાદી મેળવી શકે એવી હવા ઊભી થઈ હતી. હમણાં દુનિયાને ખૂણે ખૂણે પડેલાં ઝીણાં ઝીણાં કે કયાંક ક્યાંક મોટા સંસ્થાનમાં મુકિત આંદોલનના અગ્નિ પર રાખે વળી રહી હતી, ત્યારે ગોવાની મુકિતથી તેને ફેક લાગશે. પરંતુ તેની સાથે દુનિયા એમ પણ માનશે કે અહિંસાનો પ્રયોગ એ તો ગાંધીના કાળ પૂરત જ મર્યાદિત હતો, જે આન્તરરાષ્ટ્રીય પરિસ્થિતિની અમુક અનુકૂળતાને લીધે સફળ થઇ ગયે, પણ હવે એ તો ઈતિહાસની વાત થઈ ગઈ, હવે આજના જમાનામાં અહિંસાને સ્થાન રહેતું નથી. છેવટના સાધન તરીકે હિંસાને માન્યતા આપવામાં દુનિયાના ઈતિહાસમાં અહિંસાના સ્થાનને અહિંસાની માન્યતાને—આપણે જબરો આઘાત પહોંચાડે છે, અને એ રીતે મહાભારતનું યુદ્ધ જીતાયું છે, પણ : યુધિષ્ઠિરનો રથ ધરતીને અડી ગયો છે.
નારાયણ દેસાઈ સાભાર સ્વીકાર વાડીલાલ મોતીલાલ શાહનું રાજકારણ (પ્રથમ ખડ) સંપાદક : શ્રી ત્રિભુવન વીરજીભાઈ હેમાણી, પ્રકાશક: દેવચંદ્રજી પ્રકાશન મંદિર, લીંબડી (સૌરાષ્ટ્ર) કિંમત રૂ. ૫.
Paths of Planned Economy in India, લેખક: શ્રી વૈકુંલાલ લલુભાઈ મહેતા, પ્રકાશક: અખિલ ભારત સર્વ સેવા સંધ પ્રકાશન, રાજઘાટ, કાશી, કિંમત : રૂ. ૧.
માનવમૂત્ર (પાંચમી આવૃત્તિ ) લેખક: શ્રી રાવજીભાઈ મણિભાઈ પટેલ, પ્રકાશક: ભારત સેવક સમાજ, પાનકોર નાકા, અમદાવાદ, કિમત રૂા. ૩.
The Doctrenies of Jainism: પ્રકાશક : શ્રી વલ્લભસૂરી સ્મારક નિધિ, ગેડીજી જૈન ઉપાશ્રય, પાયધુની, મુબઈ ૩, કિંમત રૂા. ૧.
સ્વાનુભવના જીવનપ્રસંગે: લેખક : શ્રી ગોપાળદાસ પૂ. મોદી. પ્રકાશક: વેરા એન્ડ કંપની પબ્લીશસ પ્રાઇવેટ લિ. ૩ રાઉન્ડ બીલ્ડીંગ, કાલબાદેવી રોડ, મુબઈ ૨, કિંમત રૂ. ૨.
પદ્મપરાગ: લેખકઃ રતિલાલ દીપચદ દેસાઈ. પ્રકાશક : રસિકલાલ ડાહ્યાભાઈ કોરા, ૪૮, ગોવાલિયા ટેક રોડ, મુંબઈ, ૨૬, કિંમત રૂા. ૧-૫૦.
તવાનુશાસન : (શ્રીમન્નાગસેનાચાર્યપ્રણીત) અનુવાદક મુનિશ્રી તત્વાનંદવિજય. પ્રકાશક: જૈન સાહિત્ય વિકાસ મંડળ, ૧૧૨ ઘેડબંદર રોડ, ઈરલા બ્રીજ, વિલેપારલે, મુંબઈ ૫૭. કિંમત રૂ. ૧.
ઉપનિષદોને અભ્યાસ: લેખક વિનોબા, પ્રકાશક : યજ્ઞપ્રકાશન, ભૂમિપુત્ર, હુઝરાતપાગા, વડોદરા. કિંમત રૂા. ૧.
વિશ્લેષણઃ લેખકઃ દાદા ધર્માધિકારી, પ્રકાશકઃ યજ્ઞપ્રકાશન ભૂમિપુત્ર, હુઝરાત પાગ, વડેદરા કિંમત રૂા. ૧-૨૫.
રાષ્ટ્રીય એકતા: લેખક: દાદા ધર્માધિકારી અને વિનોબા, પ્રકાશક: યજ્ઞપ્રકાશન ભૂમિપુત્ર, હુઝરાતપાગા, વડોદરા કિંમત ૧૫ નયા પૈસા.
જંબુ સ્વામીને રાસ : સંપાદક : હૈ. રમણલાલ ચીમનલાલ શાહ, પ્રકાશક : શેઠ નગીનભાઇ મછુભાઈ, જૈન સાહિત્યદ્વાર ફડ, ગોપીપુરા ગેટ સામે, સૂરત કિંમત રૂા. ૨.
પ્રેમપન્થ : જક: શ્રી વાલજી ગોવિંદજી દેસાઈ, , પ્રકાશક: નવજીવન પ્રકાશન મંદિર, અમદાવાદ ૧૪, કિંમત ૪૦ નવા પૈસા.
ખાદી પ્રદર્શિની કી કહાની : લેખક: શ્રી. વિલદાસ જેરાજાણી : પ્રકાશક : ખાદી ઔર ગ્રામોદ્યોગ કમીશન, પોસ્ટ બેકસ નં. ૪૮૨, મુંબઈ ૧. મૂલ્ય રૂ. ૨,૫૦,
આધ્યાત્મિક પ્રવચનઃ પ્રવચનકાર: પડિતરત્ન શ્રી કેશવલાલજી મહારાજશ્રી પ્રકાશક શ્રી સૌરાષ્ટ્ર સ્થાનકવાસી જૈન ધાર્મિક ક્ષણ સંધ, રાજકોટ.
-