________________
કહેવાય છે કે
rrr
*
પ્રત્યુ વન
પ્રકીણ નોંધ
પ્રમાણભંગની પરાકાષ્ટા
આપણા વર્તમાન જાહેર જીવનમાં જે નવા નવા રંગ પ્રગટ થતા જાય છે તે રંગાતટસ્થ રીતે જોનારને વિસ્મય તેમ જ વિનોદને અનુભવ કરાવે છે. પહેલાના વખતમાં કોઈ સભા ભરવાની હોય કે સમારંભ યોજવાના હોય તે સંસ્થાની દ્રષ્ટિએ સવિશેષ સન્માન કરવા યોગ્ય એવી કોઈ વ્યકિતની પ્રમુખ તરીકે પસંદગી કરવામાં આવતી અને તેના પ્રમુખપણા નીચે એ સભા કે સમારંભનું કાર્ય આટોપવામાં આવતું. આવી જ રીતે જ્યારે કોઈ સંસ્થા તરફથી જાહેર ભજનસમારંભ યોજવામાં આવતા ત્યારે સંસ્થાના વર્તુળ બહારની એવી કોઈ વિશેષ વ્યકિતને આવા ભાજનસમારંભના ‘અતિથિવિશેષ' તરીકે નિમંત્રવાની પ્રથા પ્રચલિત હતી. હવે તો કોઈ પણ જાહેર સભા કે સમારંભમાં—જેને ભાજન સાથે કશો પણ સંબંધ હોતા નથી કોઈ એક વિશેષ વ્યકિતને પ્રમુખ તરીકે અને બીજી એક વિશેષ વ્યકિતને અતિથિવિશેષ તરીકે નિયુક્ત કરવાની પ્રથા આજકાલ લગભગ સર્વસામાન્ય થઈ પડી છે. આમ એક સાથે બે વ્યકિતનું એક જ સભા કે સમારંભમાં સન્માન કર્યાના સંતોષ અનુભવવામાં આવે છે,
પહેલાના વખતમાં કોઈ જાહેર સંસ્થાનું મકાન ખુલ્લું મૂકવાનું હોય ત્યારે તે અંગે ઉદ્ઘાટન સમારંભ ગોઠવવામાં આવતા. પણ કોઈએ તૈયાર કરેલા ગ્રન્થના—પછી તે પાછળ ગમે તેટલાં વર્ષની મહેનત અને શાનેપાસના હોય તે પણ—પ્રકાશનસમારંભ યોજવાની કલ્પના સરખી પણ આવતી નહોતી. એવા ઘણાયે મહત્વ" પૂર્ણ ગ્રન્થો પ્રગટ થઈ ગયા કે જેને આવી કોઈ જાહેરાતના સુયોગ સાંપડયો નહાતા.
આજે આવા પ્રકાશનસમારંભો યોજાતા અવારનવાર સાંભળવામાં આવે છે અને આ પ્રકાશન સમારંભને કદિ કદિ પ્રસ્તુત પુસ્તકના ઉદ્ઘાટન સમારંભ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
આવા પ્રકાશન સમારંભના સામાન્ય વિધિ એવા હોય છે કે પ્રમુખ તરીકે પસંદ કરવામાં આવેલી કોઈ વિશિષ્ટ વ્યકિત આ માટે યોજાયલી સભામાં ઉપસ્થિત થાય, લેખક તથા તેના પુસ્તકના પરિચય આપવામાં આવે, પ્રમુખ—વ્યકિત પ્રસ્તુત પુસ્તકને પ્રકાશિત થયેલું જાહેર કરે, લેખક માટે સ્તુતિના બે શબ્દો બાલાય, અને લેખકનું એ રીતે સન્માન કરવામાં આવે.
પણ તાજેતરમાં મુંબઈ ખાતે એક પુસ્તકનો પ્રકાશન-સમારંભ, જે રીતે ગેાઠવવામાં આવ્યા અને તેને લગતા પ્રકાશનવિધિ જે વિસ્તૃત ક્રિયાકાંડપૂર્વક યોજવામાં આવ્યો તે તો આજ સુધીના સર્વ પ્રકાશનસમારંભાને ઝાંખા પાડે અને તે સર્વને અનેક રીતે વટાવી જાય તેવા હોઈને તેની નોંધ લેવાનું સહેજે મન થાય છે.
આ પુસ્તકનું નામ છે “વીર વચનામૃત.” તેના સંપાદક છે શ્રી ધીરજલાલ ટોકરશી શાહ. આ પુસ્તક શ્રી ધીરજલાલનાબાર મહિનાના પરિામનું પરિણામ છે. તેનું પ્રકાશક છે જૈન સાહિત્ય પ્રકાશન મંદિર. આ સંસ્થા કોઈ જાહેર પ્રકાશન સંસ્થા નથી, પણ શ્રી ધીરજલાલ ટોકરશી શાહની પોતાની માલેકીની સંસ્થા છે. આ પુસ્તકની અંદર જૈન આગમામાંથી વીણીકાઢેલીભગવાન મહાવીરે ઉંચ્ચારેલી ૧૦૦૮ ગાથાઓ, તેના અર્થ અને વિવેચન છે અને તે સાથે ભગવાન મહાવીરનું સંક્ષિપ્ત ચરિત્ર છે. આ પુસ્તક મુંબઈના શ્રેષ્ઠીવર્ય શ્રી માણેકલાલ ચુનીલાલ શાહને અર્પણ કરવામાં આવ્યું છે, અને આ પુસ્તકમાં તેમની તથા તેમનાં પત્નીની છબી મૂકવામાં આવી છે અને જૈન સમાજના વિશેષત:
વે. મૂ. જૈન સમુદાયના આગેવાન લેખાતા ૩૨ શ્રીમાનાની-એક એક પાના ઉપર એક એક શ્રીમાનની-ભાવભરી વંદના જાહેરખબરની રીતે આ પુસ્તકના શરૂઆતના ભાગમાં સંકલિત કરવામાં આવી છે અને સાથે સાથે ભારતના રાજકીય આગેવાનોના સંદેશા તેમ જ કેટલાક વિદ્વાનો, કવિઓ તથા તત્વજ્ઞાએ ભગવાન મહાવીરને આપેલી અંજલિઓ પણ આ પુસ્તકમાં અન્તર્ગીત કરવામાં આવી છે. ૫૪૦ પાનાનું આ પુસ્તક છે અને રૂા. ૬ તેની કિંમત રાખવામાં આવી છે. પુસ્તકના ઉઠાવ અને કદ ૪૦૦-૫૦૦ પાનાની નવલકથા જેવા તદ્ન સામાન્ય પ્રકારનો છે.
તા. ૧૧૨૬૨
આ પુસ્તકના પ્રકાશનસમારોહ ગત નવેમ્બર માસની આઠમી તારીખે સવારના નવ વાગ્યે ભાયખલા ખાતે આવેલા જૈન મંદિરના રંગમંડપમાં યોજવામાં આવ્યા હતા. આ પ્રસંગે મુંબઈમાં વસતા શ્વે. મૂ. સંપ્રદાયના સર્વ આચાર્યો, મુનિવરો અને સાધ્વીજીઓ ઉપસ્થિત થયાં હતાં અને શ્વે. મૂ. વિભાગના ઘણાખરા આગેવાનોએ તેમ જ સંખ્યાબંધ ભાઈ-બહેનોએ હાજરી આપી હતી. તેનો સાડાત્રણ કલાક સુધી ચાલે તેવ! જે વિરાટ કાર્યક્રમ ગાઠવવામાં આવ્યો હતો તેની વિગતો નીચે મુજબ હતી :-~(૧) મંગળાચરણ: આચાર્યશ્રી વિજયઅમૃતસૂરિ. (૨) આમંત્રણપત્રિકાનું વાંચન : સભાસંચાલક શ્રી મનસુખલાલ
તારાચંદ મહેતા.
(૩) શ્રી મહાવીરસ્તુતિ; પ્રાકૃત, સંસ્કૃત, ગુજરાતી તથા અંગ્રેજી. (૪) સ્વાગતનું ભાષણ: આ પ્રસંગ માટે ` ખાસ યોજાયેલી સ્વાગત સમિતિના અધ્યક્ષશ્રી જયંતીલાલ રતનચંદ શાહ.
(૫) સંદેશાઓનું વાંચન: શ્રી પ્રાણજીવન હરગાવિંદ ગાંધી, (૬) ગ્રન્થપ્રકાશ અંગે
(ક) પ્રતિષ્ઠાપનવિધિ: પંન્યાસ. ધુરંધરવિજયજી ગણી (ખ) પ્રકાશનની વિનંતિ: શ્રી ફતેચંદ ઝવેરભાઈ (ગ) પ્રકાશન: શેઠ કાંતિલાલ ઈશ્વરલાલ (ઘ) ગ્રન્થપૂજન: ચાર શ્રીમાના અને ધીરજાલલ ટોકશી શાહ (ડ) ગ્રન્થ અને ગ્રન્થકારનું અભિવાદન: પંડિત નરેન્દ્રચંદ્ર શર્મા અને પંડિત રુદ્રદેવ ત્રિપાઠી
(૭) ગ્રન્થ સમર્પણવિધિ અંગે
(ક) પ્રાસંગિક પ્રવચન : શ્રી ચંદુલાલ વર્ધમાન શાહ (ખ) સમર્પણ પત્રિકાનું વાંચન : શ્રી ધીરજલાલ ટોકરશી શાહ
(ગ) સમર્પણક્રિયા : શ્રી મેઘજી પેથરાજ શાહ
(ઘ) સમર્પણસ્વીકાર: શેઠ માણેકલાલ ચુનીલાલ શાહ (૮) આ પ્રસંગ ઉપર ખાસ તૈયાર કરવામાં આવેલ મહાવીરચિત્ર સમર્પણ અંગે
(ક) ચિત્રસમર્પણ માટે વિનંતિ: શ્રી ધીરજલાલ ટોકરશી શાહ (ખ) ચિત્ર સ્વીકાર માટે વિનતિ; શ્રી કાન્તિલાલ ઈશ્વરલાલ (ગ) ચિત્રસ્વીકાર: શ્રી મેઘજી પેથરાજ શાહ
(૯) આચાર્યમુનિવરોનાં પ્રવચનો:
આચાર્ય વિજયલક્ષ્મણસૂરિ, આચાર્ય વિધર્મસૂરિ તથા મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજી
(૧૦) ઉપસંહાર: આચાર્ય વિજયઅમૃતસૂરિ (૧૧) આભારનિવેદન: શ્રી પોપટલાલ રામચંદ્ર શાહ
આ સમારંભના અનુસંધાનમાં બપોરના ભાગમાં સાધુસંમેલન તથા રાત્રિના ભાગમાં કવિસંમેલન યોજવામાં આવ્યું હતું.
મહાવીર વાણીના આવા સંગ્રહ કાંઈ પહેલવહેલા પ્રગટ થતા નથી. પંડિત બેચરદાસ જીવરાજ દોશીએ વર્ષો પહેલાં મહાવીર