Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 47

તા. ૧-૩-૬ર
યાદ
ગાંગરતા બળદ (ત્રિષા વઢો મૃત્રમોહોરીતિ) મને આવતા હતા: બાહ્મદૃષ્ટિએ મારામાં અને તેનામાં કશો ફરક ન હતા; એટલું જ કે, યજ્ઞપુરોહિત તેનાં અંગ-ઉપાંગ કાપીને અને યજ્ઞમાં હામીને તેને સ્વર્ગપ્રાપ્તિ કરાવવા ઇચ્છતા હતા, જયારે મારા સર્જન મારા ઉપર શસ્ત્રક્રિયા કરીને મને વ્યાધિમુકત કરવા - એટલે કે મને આ જીવનમાં જ સ્વર્ગ પ્રાપ્ત કરાવવા ઈચ્છતા હતા.
પ્રભુનું જીવન
હાસ્પિટલ : સ કટવિમોચન તી
આ હાસ્પીટલમાં લોકો શા માટે દાખલ થાય છે અને કેમ કયારે પાછા ઘેર જાય છે - અને આ હાસ્પિટલમાં જ નહીં પણ દુનિયામાં બધાં હાસ્પિટલામાં લોકોનું ગમનાગમન શા હેતુથી થાય છે - તેના સમગ્રપણે વિચાર કરતાં, તેના સ્વરૂપને યથાર્થપણે સૂચવવા માટે ‘સંકટ વિમેચન તીર્થ” એવું નામાભિધાન મને સૂઝ્યું છે. હૅાસ્પિટલ, એ તીર્થ જ છે, અને શરીરમાં પ્રગટેલી આફતને તરી જવા માટે લોકો ત્યાં જાય છે. હૅસ્પિટલોના મૂખ્ય હેતુ જ લોકોનું સંકટ દૂર કરવાના છે. કાશીમાં એક યાત્રાસ્થાન છે, તેનું નામ સંકટવિમાયન તીર્થ છે. ત્યાં લોકો સંકટમેાચનની આશાએ જાય છે તે ખરા, પણ એ બધાનું સંકટ દૂર થાય છે કે નહીં, અને થાય છે તે કેટલું થાય છે, એનું કાંઈ લેખ્ખું રહેતું નથી, જયારે હાસ્પિટલમાંથી તે ૧૦૦ માંથી ૯૯ માણસા સાચેાસાચ સંકટથી મુકત થઈને ઘેર જાય છે.
હેડકીની અવર્ણનીય વ્યથા
આપરેશન બાદ બીજે કે ત્રીજે દિવસે મને હેડકીની ઉપાધિ શરૂ થઇ. આ ઉપાધિ કેટલી વ્યથાજનક હતી. તે તમને શી રીતે સમજાવું ? મારા માટે તો પ્રત્યેક હેડકી આકાશ અને ભૂમિ વચ્ચેનું અંતર ઘટાડનાર બનતી હતી. હેડકી ઉપડતી ત્યારે આકાશ - પૃથ્વી મારા માટે વારેવારે એક બની જતાં હોય એમ લાગતું.
ડૉકટર પરીખની કુશળતા
“આરેશન વખતે શરીરમાં બે યૂબા દાખલ કરવામાં આવેલી: એક પેશાબના સ્વતંત્ર માર્ગ કરવા માટે પેડુ ચીરીને અંદર નાંખવામાં આવેલી અને બીજી મૂત્રાશચમાં નાખવામાં આવેલી, જેને કેથેટર કહે છે. મને કહેવામાં આવેલું કે જ્યારે એ કાઢવામાં આવે છે ત્યારે પારાવાર દુ:ખ થાય છે. તેથી આ પ્રક્રિયા માટે જયારે મને આપરેશન થિયેટરમાં લઇ જઇને સુવાડયો ત્યારે હું મૈંને હિન્દન્તિ રાસ્રાળિ, નૈને રતિ પાવઃ ।— એ ગીતાની પંકિતનો પાઠ કરતો હતો. પણ ડૉ. મુકુંદ પરીખે એ બન્ને ટયૂબા (પેડુમાંની આપરેશન થિયેટરમાં, અને બીજી થોડાક દિવસ બાદ મારી પથારીમાં) એવી કુશળતાથી કાઢી નાખી કે મને તો કશી ખબર જ ન પડી. ઊલટું હું તે પૂછતો જ રહ્યો કે હવે ખૂબ કાઢવાને કેટલી વાર છે ?
પુત્ર વૃદ્ધ અને તરુણી માતા
“મારી બિમારી દરમ્યાન રાત અને દિવસ માટે રોકેલી બન્ને નર્સાએ મારી જે સેવા કરી છે, તેના ખ્યાલ તમને શી રીતે આપું ? કોઇ એમ કહે કે આ માટે તેમને પૂરતા પૈસા મળે છે ને ? પછી તેમાં તે વધારે શું કરે છે? અલબત્ત, આજીવિકા માટે દરેકને પૈસા રળવા પડે જ છે, આમ છતાં પણ જે મુલાયમપણે, સ્વાભાવિકતાથી, એક પ્રકારના મમત્વથી અને ડોકટર પ્રત્યેની પૂરી જવાબદારી સાથે તે બન્ને નર્સોએ ામસિસ ગુપ્તાએ અને મિસિસ માલતી વૈધે - મારી સંભાળ લીધી છે, અને મારી કોઇ પણ પ્રકારની અગવડને દૂર કરવામાં સદા જે તત્પરતા અને જાગૃતિ દાખવી છે, તેને પૈસાના માપે માપવી, એ બિલકુલ યોગ્ય નથી.
“વળી, મારા ઉપર જે પ્રકારનું ઑપરેશન કરવામાં આવ્યું હતું, તેના લીધે મારા સર્વ અવયવ તેમને સ્વાધીન હતા. અને મા જે મમતા અને સમતાથી બાળકને સંભાળે, સાફસૂફ રાખે, તેમ આં
બન્નેએ મને સંભળાવ્યો અને સાફસૂફ રાખ્યો હતો. જો કે, હું કવિ નથી, તે પણ મને આ અનુભવમાંથી એક પંકિત વારંવાર સ્ફુર્યા કરતી: ‘પુત્ર વૃદ્ધ અને તરુણી માતા!” હું બ્યાશી વર્ષના બુટ્ટો, જાણે કે, તેમના પુત્ર હાઉ', અને મારી ઉપચર્ચા કરતી આ નર્સો જાણે કે મારી તરુણી માતાએ હાય - આવી વિલક્ષણ અનુભૂતિ મને સતત થયા કરતી હતી. એમની ઉપચર્યામાં મને આવી પવિત્રતાનું, આવા માતૃત્વનું દર્શન થયું હતું.
૨૧૩
પ્રત્યેક મોટા કુટુંબમાં એક બહેન નર્સ બને “આ ઉપરથી, હૅાસ્પિટલોના અનુસંધાનમાં, નર્સીના વ્યવસાયનું ખરૂ મહત્વ મને સમજાયું છે, આજે બીમારીઓ ચાતરફ વધી રહી છે, અને હૅાસ્પિટલ પણ વધી રહ્યી છે. પણ તેની જરૂરિયાત પ્રમાણે નર્સો વધતી નથી. કેટલાક લોકો નર્સના ધંધાને ઉતરતા - અપ્રતિષ્ઠિત માને છે. કોઇ પણ વ્યવસાયમાં ઉતરતાપણું કે અપ્રતિષ્ઠા જેવું હોતું નથી. ઉતરતાપણું કે પ્રતિષ્ઠા જો હોય તો તે વ્યવસાયમાં જોડાયેલ એક યા બીજી વ્યકિતમાં હોય છે. હું નર્સના વ્યવસાયને બીજા કોઇ પણ વ્યવસાય કરતાં જરા પણ ઓછી પ્રતિષ્ઠાવાળા માનતા નથી; ઉલટું એ વ્યવસાય તો અતિઉપયોગી અને માનવજાતની સેવા સાથે સીધા, જોડાયેલા વ્યવસાય છે એમ હું માનું છું. અને તેથી મારો તો અભિપ્રાય બંધાયો છે કે, જે કુટુંબમાં બે—પાંચ કન્યાઓ હોંય, તેમાંથી એકને નર્સને વ્યવસાય શીખવવા જ જોઇએ. આ રીતે તૈયાર થયેલી નર્સ કમાણી કરવાના માર્ગે જાય કે ન જાય તે જુદી વાત છે, પણ દરેક મેાટા કુટુંબમાં નર્સીંગમાં કુશળ એવી એક બહેન તો હોવી જ જોઇએ. આ બાબત હું આપણા આજના સમાજના ધ્યાન ઉપર લાવવા ઈચ્છું છું.”
દુ:ખમાં શ્રી હરિ સાંભળે
“આપણે દુ:ખમાં ઈશ્વરને - ભગવાનને યાદ કરીએ છીએ. આ આપણા ચાલુ અનુભવ છે. હું પણ આ દિવસેામાં જયા૨ે તીવ્ર વ્યથાવેદના અનુભવતા હતા ત્યારે ‘હે ભગવાન!” ‘હે પ્રભુ’ એવા ઉદ્ગાર કાઢતા હતો. પછી વેદના હળવી થતી ચાલી ત્યારે પણ એ ઉદ્ગાર અવારનવાર નીકળતા હતા. પણ પહેલાંના ઉદ્ગારમાં અંતરનું જે ઉંડાણ હતું, લાગણીની જે તીવ્રતા હતી. એટલું ઉંડાણ અને એટલી તીવ્રતા પછીના ઉદ્ગારોમાં ન હતી—આ ઉપરથી હું એમ સૂચવવા માગું છું
કે
માણસના ચિત્તમાં ઈશ્વરસાન્નિધ્ય જાગૃત રહેવા માટે દુ:ખની— વ્યથાની સંકટની જરૂર છે, એની ઉપયોગીતા છે. મહાભારતમાં એક સુપ્રસિદ્ધ સંસ્કૃત ઉકિત છે. કે, “ વિષય્: સન્તુ નઃ રશ્ચિત્ !” (અમારા ઉપર હ ંમેશાં મુસીબત આવી પડો), એમાં ખરેખક, એક ભવ્ય અર્થ રહેલા છે. આના અર્થમાણસ ઉપર નિરંતર આપત્તિઓ આવ્યા જ કરે એવા નથી; પણ ચિત્તના ઉર્દીકરણને માટે અવારનવાર આપત્તિનું આવવું આવકારદાયક લેખાવું જોઇએ. કવિશ્રી દલપતરામ પણ આ મતલબનું કહ્યું છે કે—
દુ:ખમાં હરિ સંભારતા સુખમાં સંભારે ન કોઇ; જો સુખમાં સંભારીએ, તે દુ:ખ શેનું હોય ? તુલસીદાસજીએ પણ કહ્યું છે કે—
दुःख में सुमिरन सब करे, सुख में करे न कोई; सुखमें जो सुमिरन करे, दुःख काहेको होय ?
મારી `કજકથા
“આ બિમારી દરમ્યાન મે' મારા આખા જીવનના ચાપો વાંચ્યા. મારી જાણે કે એક પંકજકથા છે એમ મને લાગ્યું છે. મારું જન્મસ્થાન એ તદૃન નાનું ગામડું છે, જેમાં ઉકરડા અને ગંદવાડનું રાજય બધી માસ- - મમાં દેખાય. એ ગામડું તે પંક, એટલે કાદવ. ત્યાં મારો જન્મ હોવાથી હું મારી પોતાની જાતને પંકજ કહી શકું. પંકજનો અર્થ છે કમળ. કમળનાં મૂળ તા કાદવમાં હોય, પણ તે પંકથી ઊંચે-દૂર રહે છે. મને વિચાર આવતા