________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
પ્રકીર્ણ નોંધ
પ્રબુદ્ધ જીવનના ૨૪મા વર્ષોમાં પ્રવેશ
આ અંકના પ્રકાશન સાથે પ્રબુદ્ધ જીવન વીશમા વર્ષમાં પ્રવેશ કરે છે. ગત વર્ષ દરમિયાન ૨પર પાનાની લેખસામગ્રી પ્રબુદ્ધ જીવનના વાળકો સમક્ષ રજુ કરવામાં આવી છે. પ્રબુદ્ધ જીવનની લાકપ્રિયતા તેમ જ વાકોની સંખ્યા ઉત્તરોત્તર વધતી રહી છે. આજની કઠણ મોંઘવારીના સમયમાં વાર્ષિક લવાજ સિવાય બીજી કોઈ શાલુ આવકના સાધન વિના પણ પ્રબુદ્ધ જીવન આજ સુધી ટકી રહ્યું છે, એટલું જ હિ પણ, સતત વિકસતું રહ્યું છે તે હકીકત તેના સંપાદકને સંતોષ પમાડે તેવી છે.
ગત લર્ષ દરમિયાન અનેક વિષયો ચર્ચાયા, પણ કરુણા વિચાર વિઘ્ન ઉપમુકતતાવાદ' એ શિર્ષક નીચે પ્રગટ થયેલી સાત મહિના સુધી પ્રગટ થયેલી લેખમાળા સૌથી વધારે આકર્ષક નીવડી છે, અને તેના હેઠળ પ્રચાર થાય તે હેતુથી અમદાવાદના હિંસાવિરોધી કે તેને એક નાની પુસ્તિકા રૂપે પ્રગટ કરી છે. આ ઉપરાંત બીજી પણ અનેક ઉપયોગી અને રોચક સામગ્રી ગત વર્ષ દરમિયાન પ્રબુદ્ધ જીવનના વાચકોને પીરસવામાં આવી છે. નવા વર્ષમાં પ્રવેશ કરતાં એક તંત્રી તરીકે લેખકોના તેમ જ વાચકોનો સહકાર માગું છું. લેખકો વિચારપ્રેરક લખાણ મોકલતા રહીને પ્રબુદ્ધ જીવનને વધારે ને વધારે વિચારસમૃદ્ધ બનાવે. વાચકો તેની ગ્રાહકરોંખ્યામાં વધારો કરીને તેના ફેલાવામાં મદદ કરે અને તેને ચલાવવા પાછળ ભોગવવી પડતી કેટને હળવી બનાવે. પ્રબુધ્ધ જીવનનો એકસરખું ટકાવી રાખવા માટે પૂરતી પ્રેરણા અને કા ખંડ વહેતા દિવ્યશકિતના રત્રોતમાંથી મને મળતી રહે. આ શારી યાચના અને પ્રાર્થના છે! મહાવીર જયતી સમારોહ અને જૈનોની એકતા
ગત એપ્રિલ માસની ૧૭ મી તારીખે મુંબઇ ખાતે કાંદાવાડીમાં આવેલા શ્રી મેઘજી થેાભણ સ્થાનકમાં ભગવાન મહાવીરની જન્મજયન્તી ઊજવવામાં આવી હતી. આ વખતે મહાવીર જયન્તીના આયોજકો બહુ મોડા જાગ્યા અને પરિણામે, બીરલા માતુશ્રી રાભાગાર આ નિમિત્તે એકત્ર થતા બહેાળા જૈન સમુદાય માટે પ્રમાણમાં નાનું પડે છે તે પણ રોકાઈ ગયેલું હોવાથી આ વખતે મહાવીર જયની કર્યાં ઊજવવી તે અંગે જયન્તી-આયોજ કોએ ઘણી મોટી મુંઝવણ અનુભવી હતી અને એક પછી એક સ્થળોના ઉત્તરોત્તર વિચાર કર્યા બાદ આખરે ઉપર જણાવેલ મુંબઇના સ્થાનકવાસી સંઘના ઉપાશ્રયમાં મહાવીર જયતી યોજવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું અને એ રીતે મહાવીર જયંતી ઊજવાઇ ગઇ અને તેમાં શ્વે. મૂ. સંપ્રદાયના આચાર્ય શ્રી વિજયધર્મસૂરિએ, મહાસતી ઉજવલકુમારીએ તથા મુનિશ્રી ચંદ્રપ્રભસાગરજીએ પ્રાં ગોચિત પ્રવચનો કર્યા હતાં અને ોતાઓને ખૂબ પ્રભાવિત કર્યા હતા.
ગયાં
આ જથતીમાં ભાગ લેવા માટે જૈન સમાજના ઘણા મોટો રામુદાય ઉમટી પડયો હતો અને તેમનો આ ઉપાશ્રયમાં · સમાસ કરવાનું અશક્ય થઈ પડયું હતું. ભોયતળીએ, પહેલે માળ તેમ જ બહારના ચોગાનમાં ભાઇબહેનો ખીચોખીચ ભરાઈ હતાં અને કેટલાકને નિરાશ થઈને પાછા જવું પડયું હતું. આટલી બધી ભીડને લઇને વ્યવસ્થા જાળવવાનું કામ અત્યન્ત મુશ્કેલ થઈ પડયું હતું. અને ધ્વનિવર્ધક યંત્રની ઉપર નીચે સગવડ કરવામાં આવેલ હોવા છતાં વ્યાખ્યાતાઓનાં વ્યાખ્યાન સાંભળવામાં અવારનવાર વિક્ષેપ પડતા હતા. આ કડવા અનુભવા ઉપરથી જયન્તીઆયોજકોને આગામી જયન્તી અંગે જાહેરાત કરવાની ફરજ પડી
તા.૧-૫ ૧૨
હતી કે આવતી જયન્તી ખુલ્લી વિશાળ જગ્યામાં યોજવાની અમે પૂરી કાળજી રાખીશું.
આમ વ્યવસ્થાની દષ્ટિએ આ જયન્તીસમારોહ ધાર્યા મુજબ રાફળ થયા ન કહેવાય. પણ બીજી બાજુએ ધ્વનિવર્ધક યંત્ર ઉપયોગ કરવા સામે જૈન સાધુ-સાધ્વી સમુદાયમાં હજુ સાધારણ રીતે આનાકાની દાખવવામાં આવે છે તેના બદલે આ વખતે પ્રવચનકાર સાધુ-સાધ્વીઓએ ધ્વનિવર્ધક યંત્રના કશા પણ સંકોચ વિના ઉપયોગ કર્યા હતા અને સ્થાનકવાસી સંઘના કેન્દ્ર રૂપ લેખાતા આ ઉપાાયના દ્વાર વનિવર્ધક યંત્રના ઉપયોગ માટે ખુલ્લાં મુકાયાં હતાં. પરિવર્તનશીલ દેશકાળ અનુસાર ફેરફાર કરવામાં સાધારણ રીતે મંદાત્સાહ એવા જૈન સમાજ માટે આ ઘટના જરૂર આવકારદાયક હતી.
બીજું 'આવકારદાયક તત્ત્વ આ જન્મજયંતી અંગે શ્વે. મૂ. સંપ્રદાયના સાધુઓ અને સ્થાનકવાસી સંપ્રદાયનાં મહારાતીઓની બહુ સારી સંખ્યામાં ઉપસ્થિતિ હતી. જૈન સમાજની એક મને ઝંખતા જૈનો માટે પાટોની લાંબી હાર ઉપર એક પંકિતમાં બીરાજેલાં સાધુ-સાધ્વીઓનું ભવ્ય દર્શન પરમ આલ્હાદક અને અત્યન્ત પ્રોત્સાહક હતું. વળી આ જયન્તીસમારોહ જૈન સમાજના ચારે ફિરકાઓની પ્રમુખ સંસ્થાઓના ઉપક્રમે યોજવામાં આવ્યા હતા અને આ સમારોહમાં થયેલાં સાધુ-સાધ્વીનાં પ્રવ ચા પણ જૈન સમાજની એકતાની ભાવનાના પૂરક અને પોષક હતાં. અને આ સમારોહમાં જૈન સમાજના બધા ફિરકાનાં સંખ્યાબંધ ભાઈબહેનએ ફિરકાભેદ ભુલી જઈને ખૂબ ઉલ્લાસપૂર્વક ભાગ લીધા હતા. આ બધું જોતાં જેનાની એકતા એ હવે કોઇ આદર્શવાદીની દૂર દૂરની કલ્પના નથી, પણ દિન પ્રતિ દિ નક્કર રૂપ ધારણ કરી રહેલી વાસ્તવિકતા છે એવી પ્રતીતિ આ જયન્તીમાં ઉપસ્થિત થયેલાં ભાઈ બહેનના દિલમાં રહી હતી. જેમ રામાજના ભાવીનું આ એક આશાસ્પદ ચિહ્ન હતું. એક દીક્ષાર્થી બહેનને આપવામાં આવેલી ચીમકી અને ચેતવણી પાયધુની ઉપર આવેલા કૃષ્ણનિવાસના રહીશ મંડળ તરફથી કૃષ્ણ— નિવાસના ચેકમાં મહાવીર જયંતી—તા. ૨૭-૪-૬૨ના રોજ રાત્રીના સાડા આઠ વાગ્યે એક મેળાવડો યોજવામાં આવ્યો હતો. આ મેળાવડામાં ત્રણ બાબતો એકઠી કરવામાં આવી હતી (૧) મહાવીર જયંતી ઉઘાપન, (૨) એ જ મકાનમાં ચાલતી પાઠશાળામાં ધાર્મિક અભ્યાસ કરતી અને તાજેતરમાં લેવાયેલી ધાર્મિક પરીક્ષામાં ઉત્ત્તીર્ણ થયેલી બહેનોને પ્રમાણપત્રાનું વિતરણ અને (૩) એજ પાઠશાળાના એક શિક્ષિકા બહેન ઈન્દુમતી દીક્ષા લેવાના હોઈને તેમનું બહુમાન. આ ઉપરાંત થોડો મનોરંજન કાર્યક્રમ પણ હતા. આ મેળાવડાનું પ્રમુખસ્થાન શ્રી મણિલાલ મોહનલાલ ઝવેરીને આપવામાં આવ્યું હતું. મેળાવડામાં બી. પી. સી. સી.ના પ્રમુખ શ્રી. મુશંકર યાજ્ઞિક, મુંબઈ મ્યુનિસિપાલિટીના તાજા ચૂંટાયેલા શેયર ડા. નગીનદાસ શાહ, શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા, શ્રી જીવરાજ ભાણજી શાહ વગેરે આગેવાન વ્યકિતઓ ઉપસ્થિત થઈ હતી અને ભાઈઓ, બહેનો અને બાળકોની સારી હાજરી હતી. આ મેળાવડાના અનેકવિધ કાર્યક્રમ હોઈને સાડા આઠ વાગ્યે શરૂ. થયેલા આ મેળાવડા અગિયાર વાગ્યે પૂરા થયા હતા અને તેમાં અનેક વ્યકિતઓના ભાષણા થયાં હતાં. છેવટ પ્રમુખસ્થાનેથી બોલતાં શ્રી મણિલાલ મોહનલાલ ઝવેરીએ જણાવ્યું કે “સમય ધણા થઈ ગયા છે અને જુદી જુદી બાબતા ઉપર ઘણું કહેવાઈ ગયું છે એટલે અત્યારે બીજી બાબતોને બાજુએ રાખીને એક જ બાબત ઉપર હું મારા વિચારો રજૂ કરવા માગું