Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 123

!
તા. ૧૬-૬-૬૨
પ્રમુ
તરજૂમા થયા ને એની લાખો નકલો ખપી ગઈ. એમનું ‘કોમેન્ટરીઝ ઓન લિવિંગ ' પણ આજે ખૂબ જ લોકપ્રિય થઈ પડયું છે ને જગતભરમાં એની માગ ચાલુ રહ્યા કરે છે.
સુખના પયંગબર
શાંત, સૌમ્ય, દૈવી ચિંતનમાં જ અહર્નિશ રહેનારા, નિત્ય નવીનતાના પરમ ઉપાસક, ‘જે છે’ તેમાં જે જીવનને વ્યક્ત કરવાની વિરલભાવના સેવનાર, મન અને સમયથી પર, સર્વાતીત અને સમયાતીત અવસ્થાનું દર્શન કરાવનાર, પ્રભુ, સત્ય, મુકિત અને અનંતતાના દર્શક—એ જુદી જ સૃષ્ટિના આત્મયોગી માટે અનેકના મુખમાંથી સહજ ઉદ્ગારો નીકળી પડયા છે. રાને ફાઉરે કહે છે કે ‘સદાને માટે એ કોઈ અપૂર્વ ને અજબ વ્યકિત છે.’બનાર્ડ શાને એ અર્વાચીન સમયના તદ્ન નવીન માનવી ભાસ્યા. મહાન કલાકાર જેઇમ્સ મેાન્ટગામેરી ફ્લેગને લાગ્યું કે ‘એ યુગપુરુષ મહાન આધ્યાત્મિકતા છે. સૌજન્ય અને મહત્તા એમના દ્વારા પ્રકાશે છે.' ખલિલ જીબ્રાનને તો એ એવા ગમ્યા કે એમનાથી બાલાઈ જવાયું ‘ જ્યારે એ મારા ‘સ્ટુડિયો ’ માં પ્રથમ પ્રવેશ્યા ત્યારે મેં મારી જાતને કહ્યું, : ‘ખરેખર આ તે પ્રેમદેવ પધાર્યા છે.’ ગ્લેડિસ બેકરે એમને સુખના પયંગબર તરીકે સંબેાધ્યા છે. આન્દ્રે નિયલ માને છે કે કૃષ્ણજીનું ‘તું તારી જાતને જાણ' એ શાન સોક્રેટિસના કરતાં પણ વધારે ઊંડું છે. કૃષ્ણમૂર્તિ દરેકને પેાતાનાં સાચા સ્વરૂપનો સાક્ષાત્કાર કરાવવા માંગે છે. એ સ્વાનુભવમાં અહમ અને આત્મા વચ્ચે વિરોધ રહેતા નથી, એમના કથનમાં ‘જીવનનું ઘર્ષણ' ઓસરી જાય છે ને કેવળ જીવન ચૈતન્ય બનીને રહે છે. રોબીનસન જેફર્સનને કૃષ્ણજી માટે સ્પષ્ટ ભાસ્યું કે, ‘જે સત્ય અને આનંદ વિષે એ કહી રહ્યા છે એનું દર્શન એમને જોતાં જ સાંપડે છે. એ એમના વ્યકિતત્વમાં જ દેખાય છે. ’ કાર્લા સુએર્સ લખે છે કે “એ ગુરુ નથી પણ સ્વયં પ્રતીતિ છે. જે કંઇ એ કહે છે બરાબર એવા જ એ લાગે છે. એમનામાં માનવતા પૂર્ણ અંશે પ્રકાશી રહી છે.' અર્લ લિટનમાં પુત્રી લેડી એમિલી લિટીયનને લાગ્યા જ કર્યું છે કે, એમના માટે ભવ્ય ભાવિ સર્જયું છે. ડૅ. એની બેસન્ટ અને બિશપ લેડનિટરે નાનપણથી જ એ ભવ્ય આત્માને પારખી લીધા હતા. પશ્ચિમના આ તા થોડાક નમૂના છે.
અનુકરણથી મુકત રહો!
હિંદ, યુરોપ અને અમેરિકામાં એમને જાગીર, જમીન અને સારો ભંડોળ મળતાં હતાં, પણ એ નિસ્પૃહી જીવન એના અંગીકાર કેમ કરે? એમના આદેશ ફેલાવવા સંસ્થાઓ સ્થપાઇ. એમણે એ વિખેરી નાખી. એમને સંદેશ પ્રચારવા અને મહાન વ્યકિત અનુયાયી બનવા ઉત્સુક હતી; પણ એમણે કહ્યું અનુકરણ એટલે જ મરણ. કોઇને અનુસરતા નહિ, કોઈને પ્રમાણ ગણતા નહિ. તમારી પોતાની જાતને પણ અંદરના તેમ જ બહારના બધા અનુકરણથી મુકત રાખો. આ રીતે સંસારના બધાં ય બંધનાને સર્વ પ્રકારની માયાથી અલિપ્ત રહીને એ ભવ્ય એકલતામાં વિચરે છે. ભવ્ય એકલતા એટલે બહારનાં તેમ જ અંદરના બધાંય આવરણો, બંધના ને તમામ વિશેપોથી નિકાસકત, મુકત અવસ્થા. જેમ બહાર કશા પણ પ્રકારની ઓથ એ નથી રાખતા તેમજ મન, સ્મૃતિ, વિચાર, વૃત્તિ, અનુભવ, અંત:કરણ, સમય, માન્યતા, મમતા, પદ્ધતિ, આદર્શ, આશા એ સર્વથી વિરકત થઈ એની પર એ જઈ રહ્યા છે ને પર જવાના ભવ્ય સંદેશ આપે છે. આ રીતે ભૂતકાળને સંપૂર્ણ પણે ખંખેરી, મન અને સમયની તમામ પ્રકારની મર્યાદાથી મુકત થઇ, 'જયાં છે ત્યાં જ, બંધનકર્તા જીવનને સદંતર અટકાવી, કશી પણ અસર વિના, કોઈ પણ પ્રકારના વિક્ષેપ વિના, કોઈ પણ જાતના અંતરાય વિના, સદંતર ને ચાલુ નવીન જીવન એ જીવે છે ને એવું જીવન જીવવા એ પ્રવચનો યોજે છે.
જીવન
1
નિત્યનવીન
આ રીતે એમના સંદેશ નિત્યનવીન, નિત્ય યૌવન, દાખવતો નિત્ય આનંદ અર્પતા, આત્માના યૌવનને સર્જતા હોય છે. વળી એમનાં સત્યો ગ્રહણ કરવા માટે પૂર્વ તૈયારીની કે ભારેખમ થવાની જરૂર નથી. વિચાર ને વિચારક અને અનુભવ ને અનુભવી જ જીવનને વધારે બાંધે છે. જયારે તમે જ્ઞાનના બોજાથી નિરાળા બનો છે, જયારે તમે કશું થવા માગતા નથી જયારે તમે વિચાર, પ્રયાસ, પ્રાપ્તિ, થવાપણું એ સર્વથી ખરેખર મુકત થાઓ છે, ત્યારે જ સત્ય તમારી પાસે આવે છે, ત્યારે જ સત્યને તમે વધારે ઝીલી શકો છે.
ઊમ
નિત્યનવીન પ્રેરણા, આંતરસ્ફુરિત ને અનોખી દષ્ટિ, હૃદયની ઊર્મિનું સ્વયંભૂ પ્રાગટય, જીવનને જકડતા બધા બંધનોમાંથા મુકિત, અગમ્ય ઉત્સાહ, અવિરત જાગૃતિ, સર્જનને વેગ આપતી પ્રજ્ઞા, મન અને સમયથી પર લઇ જતી જીવનની ભૂમિકા, અહમ થી અબાધિત પ્રયાસવિહોણી જીવનની નૈસગિક સહજાવસ્થા, ‘જે છે’ તેમાં જ પ્રભુને - સત્યને - પ્રગટાવતી સ્વયંભૂ ચેતના એને માટે જે સ્કૃતિ, જે તાજગી, જે નવપલ્લવતા, જે મૃદુતા ને મુલાયમતા, જે એકાગ્રતા ને ધ્યાન, જે શકિતને સ્વાસ્થ્ય, જે અર્પણ ભાવ ને માનવતા જોઇએ એ તેઓ દર્શાવે છે.
પડળનું વિસર્જન
એ પડકાર કરે છે કે યુગો સુધી રચેલા માયાના થરના થર ને અજ્ઞાનનાં પડળના પડળનું સત્વર વિસર્જન કરો, અશકયતાની તમારી માન્યતાને ત્યજો, એ માન્યતાએ જ તમને રૂંધી રાખ્યા છે. તમે જયાં છે. ત્યાં જ, તમે જેવા છે તેવી સ્થિતિમાં જ, જે પળ ચાલી રહી છે એ પળમાં જ, ભૂતકાળને સંપૂર્ણપણે ખંખેરી નાખી, સંપૂર્ણ એકાગ્રતાથી કેવળ જાગ્રત થાઓ, ને એ જાગૃતિને અવિચલ રાખો. એ જાગૃતિ દ્વારા ‘જે છે’ તેને સમજો ને એ સમજણ દ્વારા સત્યનો અંગીકાર કારો. એટલે અસત્ય આપેાઆપ ખરી પડશે. આમ ચાલુ સતત પળાપળની જાગ્રત અવસ્થા અને કેવળ સાવધ થઇને સ્વજ્ઞાન દ્વારા જીવનને જોયા જ કરવાની શકિતથી માનવી જયાં છે ત્યાં જ મુકત બનશે, સત્યમય થશે, અનંતતાને અવલાકશે ને પ્રભુપ્રાપ્તિ કર્યું જશે, જો એ કયાંય ખેંચાશે નહિ તો.
કૃષ્ણજી કહે છે કે, જીવન એના શુદ્ધ સ્વરૂપે મુકત છે. જીવનની એક એવી અવસ્થા છે જેને દેશ, કાળ, સ્થિતિ, સંયોગા, કર્મા, વ્યવહાર વગેરે બાંધી શકે નહિ, દુ:ખી કરી શકે નહિ, અશાંત બનાવી શકે નહિં. એ અવસ્થા માટે મન અને સમયથી પર જવું જોઇએ ને સંપૂર્ણપણે એકાગ્ર થયેલી જાગૃતિ જીવનને સ્વયંભૂ પર લઇ જશે. એ જાગૃતિ આપણી મનોરચિત જાગૃતિ ન હોવી જોઇએ. કારણ મન એના કોઈ પણ સ્વરૂપે બાધિત છે. કેવળ જાગૃતિને એના શુદ્ધ સ્વરૂપે પ્રદીપ્ત થવા ઘો. આ સર્વાતીતને સમયાતીત અવસ્થા આપણે જયાં છીએ. ત્યાં જ ને ‘જે છે' તેમાં જ પ્રગટી શકે છે.
એને માટે આવતી કાલની જરૂર નથી, પ્રયત્નની જરૂર નથી આવતી કાલ એટલે સમયનું બંધન, પ્રયત્ન એટલે મનનું બંધન. પ્રયત્ન દ્રારા મન પ્રવૃત્ત બનીને અહમ્ ને જ પોષે છે. એને માટે વિપુલ જ્ઞાનની જરૂર નથી, કારણ જ્ઞાનના સંગ્રહ મનને મનની કક્ષામાં ને તેમની મર્યાદામાં જ રાખે છે, મનથી પર લઇ જતો નથી. પણ જયારે સ્મૃતિ, વિચાર, અનુભવ ને અન્ત:કરણને, એ ચારેયના પ્રેરક ભૂતકાળ સદંતર બંધ થાય છે અને જીવન જયાં છે ત્યાં જ કેવળ જાગ્રત બનીને વિચરે છે, ત્યારે એ જ જાગૃતિમાં અનંતતા દેખા દે છે.
મહાસંત જે સંભાષણ કરે છે એ સમયે એ જે વાતાવરણ સર્જ છે, આંતરપ્રતીતિનું આલેખન કરે છે, રાત્યનું પોતાને સાંગાપાંગ થયેલા દર્શનનું સંબોધન કરે છે, પેાતાને થયેલા આંતરસાક્ષાત્કરનું જે જે ચિત્ર વ્યકત કરે છે, એ એના વાર્તાલાપના સીધા સંસર્ગમાં આવવવાથી વધુ સ્પષ્ટ થાય છે. તક અને સમય મળે આવી વિરલ વ્યકિતનો લાભ જરૂર લેવા જેવા છે. એમને સાંભળતાં લાગશે કે, આપણા આત્મા આપણને જાગ્રત કરી આપણને સનાતન સત્યો સંભળાવી
રહ્યો છે.
ચંપકલાલ મહેતા
ww