Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 154

પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧-૮ન્દર
બ્રિટન સાથેનો વેપાર એમ પણ ઘટતો ચાલ્યો છે, કારણ કે, એસ્ટ્રલિયાએ અતિ એશિયામાં પોતાનો વેપાર વધારવાની પ્રવૃત્તિ કરવા માંડી છે. કેનેડાની દ્રષ્ટિ તે યુનાઈટેડ સ્ટેટ્સ ઉપર છે જ, એટલે ન્યૂ ઝીલેન્ડ સિવાય બીજા કોઈ દેશને મજીયારી બજારમાં બ્રિટન જોડાય તેથી કોઈ મૂળગત હાનિ થવાની નથી. આમ છતાં, બ્રિટિશ રાષ્ટ્રમૂહના દેશોને બ્રિટન સાથે વેપાર કરવામાં વિશિષ્ટ સગવડો મળતી હોવાથી કોઈ પણ દેશ એ સગવડ જતી કરવા તૈયાર નથી. બધા દેશે બ્રિટન મજીયારી બજારમાં જોડાય તે તે પછી પોતપોતાના દેશના વેપાર અંગે ચોક્કસ પ્રકારની ખાતરી માગી રહ્યા છે, અને આ માગણી અંગે બધા લાગતાવળગતા દેશોમાં ચર્ચા વિચારણા પણ ચાલી રહી છે. (હમણાં જ સમાચાર આવ્યા છે કે, ઓસ્ટ્રેલિયાના ઊન જેવા ચક્કસ માલ અંગે સગવડ કરી આપવાની મજીયારી બજારના વર્તમાન દેશેએ હા પાડી છે, જ્યારે બીજા અમુક પ્રકારના ખારા કરીને ખેતીવાડીના માલ અંગે સગવડ આપવાની તેમણે ના પાડી છે.)
રાષ્ટ્ર મૂહના દેશોમાં થયેલા ઉહાપોહને કારણે, રાષ્ટ્રસમૂહના દેશને ઠંડા પાડવા માટે બ્રિટને પ્રધાનમંડળના ત્રણ સભ્યોને રાષ્ટ્રસમૂહના જુદા જુદા દેશમાં મોકલ્યા હતા. શ્રી ડંકન રોન્ડઝ ઓસ્ટ્રલિઆ, ન્યૂઝીલેન્ડ અને કેનેડા ગયા હતા, શ્રી થોનિક્રોફ્ટ ભારત, પાકિસ્તાન, મલાયા, સિંગાપુર અને સિલેનના પ્રવાસે નીકળ્યા હતા અને શ્રી જહોન હેર પશ્ચિમ આફ્રિકા તથા રહોડેશિયા ગયા હતા.
આ બધા બ્રિટિશ અગ્રણીઓ રાષ્ટ્રાથના દેશોને ઠંડા પાડી શકયા છે કે કેમ તેનું માપ તો એ હકીકત ઉપરથી જ નીકળે છે કે, હજી રાષ્ટ્રજુથના દેશોનો વિવાદ શમ્યો નથી. આ વિવાદમાં ન્યૂ ઝીલેન્ડને પિતાના રામગ અર્થતંત્રમાં પલટો લાવવો પડશે અને જયાં દૂધ અને મધની નદીઓ વહે છે એવા એ દેશને કપરા કાળ માટે તૈયાર થવું પડશે એવી દલીલથી માંડીને ભારતને પણ પોતાના નિકાસ વેપારની બાબતમાં ઘણું સહન કરવું પડશે અને ભારતને એની ત્રીજી પંચવર્ષીય યોજનાના અમલમાં પણ મુશ્કેલી નડશે એવી દલીલ થઈ રહી છે. આ નાના લેખની કક્ષામાં, રાષ્ટ્રસમૂહના અન્ય દેશની પરિસ્થિતિની ચર્ચા માટે અવકાશ નથી એટલે આપણે મજીયારી બજારના સંદર્ભમાં ભારતની સ્થિતિને જ કેવળ વિચાર કરીશું.
મજીયારી બજારમાં જો બ્રિટન જોડાય તે કેવી પરિસ્થિતિ ઊભી થાય તેનું વિવરણ કરતી એક સુંદર યાદી ગયા મે માસમાં ભારત સરકાર તરફથી બ્રિટન તથા મજીયારી બજારના છ દેશ સમક્ષ રજૂ કરવામાં આવી હતી. આપણે આપણા હેતુ માટે આ યાદીને જ મુખ્યત્વે કરીને ઉપયોગ કરીશું.
આજે પરિસ્થિતિ એવી છે કે ભારતની પેદાશે સૌથી વધુ જો કોઈ દેશ ખરીદતા હોય તે તે બ્રિટન છે અને ભારતની જરૂરિયાતેની જે આયાત વિદેશમાંથી થાય છે તેમાં ૪૦ ટકા ભાગ બ્રિટન તથા મજીયારી બજારના છ રાણેમાંથી આવે છે. હવે બ્રિટન મજીયારી બજારમાં જોડાય તેની સાથોસાથ વિકસી રહેલા દેશના આર્થિક વિકાસને વેગ આપવાને તથા આંતરરાષ્ટ્રીય વેપારના ક્ષેત્રને વિસ્તારવાને જો વિચાર કરવામાં આવે તો બ્રિટનનો મજીયારી બજારમાં પ્રવેશ બધાને માટે લાભદાયી થઈ પડે. પરંતુ અત્યારે બ્રિટન તથા મજીયારી બજારના દેશે વચ્ચે જે પ્રકારની મંત્રણા ચાલી રહી છે તે ઉપરથી તો એવો ભય સેવવાને કારણે મળે છે કે, ભારતની વિકાસયાત્રામાં બ્રિટનનાં સૂચિત પગલાંથી અવરોધ ઊભે થશે. ભારતે પોતાની પહેલી બે પંચવર્ષીય યોજનાઓ દરમિયાન રાષ્ટ્રીય આવકમાં ૪૦ ટકાનો, કૃષિ ઉત્પાદનમાં ૩૫ ટકાનો અને ઔદ્યોગિક ઉત્પાદનમાં ૯૪ ટકાનો વધારો કર્યો છે અને આ વિકાસયાત્રા અવરોધાય એ ભારતને કોઈ હિસાબે પાલવે એમ નથી.
હવે બ્રિટન મજીયારી બજારમાં જોડાય અને તેને પરિણામે ભારતના માલની નિકાસમાં અવરોધ ઊભે થાય તે કોઈ રીતે ભારતને પાલવે એમ નથી. આજે તો ભારતમાં બ્રિટનની જરૂરિયાતને અનુલક્ષીને ઘણી ચીજોનું ઉત્પાદન કરવામાં આવે છે. આમાં ખાસ કરીને ચા, તંબાકુ, ચામડાં, વનસ્પતિ તેલ, ઊનની ચટાઈ, નાળિયેરના
રેસાની બનાવટ તથા સુતરાઉ કાપડને સમાવેશ થાય છે. આજ સુધી બ્રિટને આ વનું સૌથી વધારે ખરીદી રહ્યું છે અને કેટલીક વાર તો ભારતની કુલ નિકાસ–આવકને ત્રીજો ભાગ ભારતને આમાંથી મળે છે. ભારતના કાચ તંબાકુને ૭૦ ટકા જેટલો માલ બ્રિટનમાં જાય છે, જયારે બીજી કેટલીક ચીજોની નિકાસમાંથી ૫૦ ટકા જેટલી નિકાસ બ્રિટનમાં થાય છે. વળી બ્રિટન સાથે ભારતની નિકાસ વેપાર પણ ઘણું વધ્યું છે. (૧૯૫૦ માં એ ૨૯ કરોડ ૪૦ લાખ ડૉલરનો હતો. આજે ૩૬ કરોડ ૩૦ લાખને છે.).
ભારતના માલને બ્રિટનમાં મુકત પ્રવેશ મળે છે એટલું જ નહિ પણ એને કેટલાક વિશેષ લાભ પણ મળે છે. બીજી બાજ ભારતના કુલ નિકાસ વેપારમાંથી માત્ર સાત જ ટકા જેટલે માલ મજીયારી બજારના દેશમાં જાય છે. સાથોસાથ મજીયારી બજારના દેશોની ભારત ખાતે થતી નિકાસ ખુબ વધી છે અને પરિણામે ૧૯૬૦ માં તો એવી પરિસ્થિતિ ઊભી થઈ હતી કે, બીજા કોઈ વિસ્તાર સાથે ભારતની વેપારી ખાધ જેટલી નહોતી તેટલી મજીયારી બજારના દેશો સાથે હતી. આ બધું એને કારણે થયું છે કે મજીયારી બજારના દેશોએ ચોક્કસ પ્રકારની જકાત વગેરેની નીતિ અખત્યાર કરેલી છે અને એ નીતિ જો બ્રિટનને પણ લાગુ પડે તો ભારત જેવા અર્ધવિકસિત દેશને તો ઘણું સહન કરવું પડે.
એટલે ભારતની સરકારે બ્રિટન તથા મજીયારી બજારના છએ રાષ્ટ્રો સમક્ષ એવી માગણી કરી છે કે બ્રિટનમાં અત્યારે ભારતની જે પ્રાથમિક ઉત્પાદનની ચીજો, તૈયાર માલ વગેરે જકાત વિના અને કવોટાના નિયંત્રણ વિના પ્રવેશે છે તેને મજીયારી બજારમાં એ જ રીતે પ્રવેશ મળવો જોઈએ.
જે ચીજવસ્તુઓ માટે આવી વ્યવસ્થા ન થઈ શકે તેને માટે અત્યારે ફ્રાન્સમાં મોરોક્કો, ટયુનિસિયાથી આવતી વસ્તુઓ માટે જેવી વ્યવસ્થા છે તેવી ચોક્કસ પ્રકારના વિશેષાધિકારો આપતી વ્યવસ્થા કરવી. ટૂંકમાં ભારતના નિકાસ વેપારને હાનિ ન થાય એવી વિચારણા બ્રિટન તથા મજીયારી બજારનાં છ રાષ્ટ્રોએ કરવી જોઈએ.
આ થઇ આર્થિક વિચારણા. મજીયારી બજારની રાજદ્રારી બાજુ પણ છે અને મજીયારી બજારના દેશો એક રાજદ્વારી સંઘ રચવાની વાત પણ કરી રહ્યા છે. આવું જો થાય તો બ્રિટનને એ કેટલે અંશે ફાવે એ વિચારવાનું રહે છે. આ વિચારણા તો થોડા માસ પછી પરિસ્થિતિ વધારે સ્પષ્ટ થાય એ બાદ જ થઇ શકે. આજે તે એમ લાગે છે કે એક વખતે યુરોપ પર વર્ચસ્વ ધરાવતાં બ્રિટનને ફ્રાંસના દ’ગેલ, જર્મનીના એડેનાર અને બેજીયમના પાક બરાબર ભીડાવી રહ્યા છે.
મનુભાઈ મહેતા પંચાયત રાજ્યની સ્થાપના
શ્રી બળવંતરાય મહેતાનું જાહેર વ્યાખ્યાન શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘના આશ્રય નીચે ગષ્ટ માસની છઠ્ઠી તારીખ અને સોમવારના રોજ સાંજના ૬-૧૫ વાગ્યે સંઘના કાર્યાલયમાં (૪૫,૪૭ ધનજી સ્ટ્રીટ) સૌરાષ્ટ્રના આગેવાન કોંગ્રેસી નેતા
શ્રી બળવંતરાય ગોપાળજી મહેતા ‘પંચાયતી રાજયની સ્થાપના’ એ વિષય પર જાહેર વ્યાખ્યાન આપશે. સંઘના સભ્યોને આ પ્રસંગે હાજર રહેવા વિનંતિ છે. મંત્રીએ મુંબઈ જન યુવક સંઘ વિષયસૂચિ
પૃ8 ગુજરાતના વનવાસીઓ. શેષણમુકિતને રસરળ ઈલાજ
ચર્ચાપત્ર નં. ૨ ટોકરસી પૂંજાભાઈ છેડા ૬૧ પ્રકીર્ણ નોંધ: મારી “વિવેકશૂન્યતા, પરમાનંદ અમદાવાદના જાણતા સામાજિક કાર્યકર શ્રી સરોજબહેન પટેલનું એકાવનારું નિવેદન, જેલમાં પૂરાથલા કેદીઓના પુનરૂદ્ધાર અર્થે અજમાવાતા આવકારદાયક પ્રયોગ, એક ઉત્તમ કોટિના સામાજિક
કાર્યકરનું અવસાન. રાષ્ટ્રીય તેમજ આંતરરાષ્ટ્રીય રાજકારણી
પ્રવાહો ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ ૬૪ યૂરોપીયન કોમન માર્કેટ યૂરોપની
મજિયારી બજાર મનુભાઈ મહેતા ૬૬ ગ્રંથાવલોકન: અંતરપટ, સ્વાનુભવચિન્તન
પરમાનંદ ૬૯