Prabuddha Jivan 1962 Year 23 Ank 17 to 24 and Year 24 Ank 01 to 16

SR No.: 525947
Original Sutra Author: N/A
Author: Parmanand Kunvarji Kapadia
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Publication Year: 1962
Total Pages: 252
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Prabuddha Jivan, & India
File Size: 22 MB

Page 54

(22)
२२०
પ્રમુદ્ધ જીવન
ચૂંટણીના સંદર્ભમાં વિનાબાજીના પત્રના અક્ષમ્ય દુરૂપયોગ
ફેબ્રુઆરી માસ દરમ્યાન થયેલા અષ્ટગ્રહયોગે આ દુનિયામાં તે કોઇ નોંધવાયોગ્ય અસાધારણ માઠું પરિણામ નિપજાવ્યું નહિ, પણ આ ગ્રહયુતિએ મુંબઈના ઉત્તર વિભાગમાં ચૂંટણીના અવસર ઉપર ભારે મોટા ઉલ્કાપાત સરજયો હોય એમ લાગે છે, કારણ કે સાધારણ રીતે આવી ચૂંટણીહરીફાઈ વિષે ઉદાસીનતા સેવતી અને આ પ્રકારના ઝુંબેશી રાજકારણથી નિવૃત્ત જેવી લેખાતી અને રાજકારણી રાગદ્વેષથી મુકત એવા સ્વર્ગમાં વસતી વિચરતી વિશિષ્ટ વ્યકિતએ આ ચૂંટણી જંગ પ્રસંગે, જેવી રીતે વૈકુંઠવાસ છેાડીને બાંકે બિહારીલાલજી સતી દ્રૌપદીની વ્હારે ધાયેલા તેવી રીતે, ક્લેશમય રાજકારણની ધરતી ઉપર એકાએક ઉતરી આવી અને પોતપોતાની માની લીધેલી દ્રૌપદીને મતભીડમાંથી ઉગારી લેવા પ્રયત્નશીલ બની ગઈ. સર્વોદયને વરેલા અને નિષ્પક્ષ લેાકશાહીના પુરસ્કર્તા શ્રી જયપ્રકાશ નારાયણે દેશમાં આધ્યાત્મિક મૂલ્યોની રક્ષા કરવી હોય અને ભૌતિક મૂલ્યોને હઠાવવા હોય તો આચાર્ય ક્રિપલાણીને જ મત આપે। એવી બુલંદ સ્વરે ઉદ્ઘાષણા કરી. વર્ષોથી રાજકારણી નિવૃત્તિને વરેલા સ્વામી આનંદે કોસબાડની શીતળ ટેકરી ઉપરથી ક્રિપલાનીજીને મત આપવાના સંદેશા પાઠવ્યા. ભાગ્યે જ રાજકારણી બાબતોમાં અભિપ્રાય ઉચ્ચારતા મૂકસેવક શ્રી. વૈકુંઠભાઈ લલ્લુભાઈ મહેતાએ એક જાહેર નિવેદન દ્વારા જયપ્રકાશ નારાયણના સૂરમાં સૂર પૂરાવ્યો. આવી બાબતોમાં સાધારણ રીતે ઉદાસીનતા દાખવતા ધર્મપુરુષ કાકાસાહેબ કાલેકલકર પણ બીજી બાજુએ શ્રી કૃષ્ણમૅનનની વહારે ધાયા. આ બધું આછું હાય તેમ આખરે દેવાધિદેવ વિનોબા ભાવેને પણ આ વિવાદમાં ઘસડી લાવવામાં આવ્યા. ।। ।
તા.૨૨-૨-૪૬૨ ના ટાઈમ્સમાં પ્રગટ કરવામાં આવેલા સમાચાર મુજબ શ્રી રામકૃષ્ણ બજાજ એ મતલબનું નિવેદન કરે છે કે મુંબઈના ઉત્તર વિભાગ તરફથી કોંગ્રેસી ઉમેદવાર તરીકે નિયુકત કરવામાં આવેલા શ્રી કૃષ્ણ મેનનના પ્રશ્ન અંગે તેમણે લીધેલા મક્કમ પગલાનું આચાર્ય વિનાબા ભાવેએ અનુમાદન કર્યું છે. યુથ કોંગ્રેસમાંથી રાજીનામું આપ્યાની વિનાબાજીને ખબર આપ્યા બાદ વિનાબાજી તરફથી તેમને મળેલ જવાબને શ્રી રામકૃષ્ણ બજાજે દૈનિક પત્રા દ્વારા પ્રસિદ્ધ કર્યો છે. આ પત્રમાં વિનોબાજી જણાવે છે કે, “તમારો પત્ર મળ્યો, તમારા રાજીનામાના સમાચાર દૈનિક પત્રામાં મારા જોવામાં આવ્યા નહોતાં. અલબત્ત, ભાઈ કમલનયન મને મળી ગયા હતા. પણ તેમણે આ બાબતમાં મને કશી વાત કરી નહોતી, આ બાબતની તો તમારા પત્ર ઉપરથી અને તે સાથે તમે કોંગ્રેસ પ્રમુખ ઉપર મોકલેલા પત્રના નકલ ઉપરથી જ મને ખબર પડી છે. તમારી માન્યતાને હિંમતપૂર્વક વળગી રહીને તમે આ મક્કમતાભર્યું વળણ અખત્યાર કર્યું છે તે જાણીને હું રાજી થયો છું.”
એ જ નિવેદનમાં આગળ ચાલતાં શ્રી રામકૃષ્ણ બજાજ જણાવે છે કે, “આ પ્રકારનું મક્કમ વલણ અખત્યાર કરવા બદલ ધન્યવાદ આપતા તેમની ઉપર અને તેમના સાથીઓ ઉપર સંખ્યાબંધ તારા તથા પત્રા આવ્યા હતા, પણ આ સંદેશાઓ અંગત ઉલ્લેખવાળા હોઈને આજ સુધી તેમનો કોઈ પ્રસિદ્ધિ આપવામાં આવી નહોતી. પણ તેમની અને તેમના સાથીઓ વિરૂદ્ધ અમુક હિત ધવરાવતાં મંડળા તરફથી એક વ્યવસ્થાપૂર્વકનું આંદોલન ચલાવાઈ રહ્યું હતું અને તેમના શુભ ઈરાદાઓ વિષે શંકાઓ ઉઠાવાવામાં આવી હતી. આ પરિસ્થિતિએ વિનોબાજીના આ મંત્ર પ્રસિદ્ધ કરવાની તેમને ફરજ પાડી છે.”
વિનોબાજીના ઉપર આપેલા પત્રની કોઈ તારીખ આપવામાં આવી નથી. પણ શ્રી રામકૃષ્ણ બજાજે આજથી દોઢ મહિના પહેલાં કોંગ્રેસી સભ્ય તરીકે રાજીનામું આપ્યું હતું તેના સંદર્ભમાં વિચારતાં વિનાબાજીના પત્ર જાન્યુઆરી માસની આખરમાં તેમને મળેલા હોવા જોઈએ, એમ છતાં જયારે માથા ઉપર ચૂંટણી આવીને ઊભી રહી હતી, અને પ્રસ્તુત ચૂંટણીના પ્રશ્ને અખિલ ભારતીય સંક્ષેાભ—સંઘર્ષનું રૂપ ધારણ કર્યું હતું, અને તેના પ્રત્યાઘાતો પરદેશમાં પણ પડી રહ્યા હતા, અને મુંબઈમાં આ ચૂંટણી જયારે ઘર ઘરના પ્રશ્ન બની બેઠો હતા, ત્યારે આ પત્ર પ્રગટ કરવામાં આવે તેના આશય આચાર્ય ક્રિપલાણીના પક્ષે વિનાબાજીના નામનું વજન ઢાળવા સિવાય બીજો કોઈ હોઈ ન શકે એ દેખીતું છે. વિનેબાજીના પત્રના વસ્તુત:
એટલા જ અર્થ નીકળી શકે છે કે, પોતાના અંત:કરણના અવાજ પ્રત્યે શ્રી રામકૃષ્ણ બજાજે ચોક્કસ મક્ખતાભર્યું પગલું ભરીને જે વફાદારી દાખવી છે તે જાણીને વિનોબાજી રાજી થયા છે. તેમના રાજી થવાની ક્રિપલાણીજીને કે કૃષ્ણ મેનનને ટેકો આપવા સાથે કશે જ સંબંધ હોય તેવું વિનોબાજીના આ પત્રમાં લેશમાત્ર સૂચિત થતું નથી. આમ છતાં પણ સામાન્ય લોકો આ સૂક્ષ્મ ભેદરેખા સમજી શકવાના નથી અને આવા પત્ર લખીને વિનોબાજી આચાર્ય ક્રિપલાણીજીને ટેકો આપવાનું સૂચવી રહ્યા છે એ અર્થ જ લોકો તારવવાના છે-આમ બરોબર સમજીને શ્રી રામકૃષ્ણ બજાજે વિનોબાજીને ઉપર જણાવેલ પત્ર ચૂંટણીની કટોકટીના ટાણે ઈરાદાપૂર્વક પ્રગટ કરવાનું ઉચિત ધાર્યું છે. વિનોબાજીના પત્ર પ્રગટ કરવા અંગે અંગે શ્રી રામકૃષ્ણ બજાજ પોતાના નિવેદનમાં જે કારણ આગળ ધરે છે તે આપણા ગળે ઉતરે તેવું નથી. આ રીતે વિનોબાજીને— તેમના નામને આ ચૂંટણીજંગમાં ઘસડી લાવવામાં શ્રી. રામકૃષ્ણ બજાજે એક ભારે અઘટિત કાર્ય કર્યું છે.
પણ શ્રી રામકૃષ્ણ બજાજ આજે એક પક્ષવાદી બન્યા છે અને આજની તુમુલ ચૂંટણી-ઝુંબેશમાં તેમને આ અવિવેકનો ખ્યાલ ન આવ્યા હાય એ બનવા જોગ છે. સાથે સાથે વિનાબાજીની સંમતિ લીધા વિના તેમના પત્ર પ્રગટ કરવામાં આવ્યા હોય એમ પણ બનવા જોગ છે. પણ જો આ પત્રની પ્રસિદ્ધિ વિનાબાજીની સંમતિ પૂર્વકની હોય તો આ બાબતમાં વિનોબાજી પણ અમુક રીતે દોષપાત્ર બને છે આમ કહ્યા સિવાય ચાલતું નથી. કારણ કે, તેમના આ પત્રની પ્રસિદ્ધિના કેવા દુરૂપયોગ થવાનો સંભવ છે તેના વિનાબાજીએ પૂરો ખ્યાલ કરવા જોઈતા હતા.
1
ભારતના મહા અમાત્ય નહેરુ જેમણે આ પ્રશ્નને ' વધારે પડતા પોતાના બનાવી દીધા છે અને જે વિનોબાજી વિષે ઉડા આદર ધરાવી છે અને વિનાબાજીની નિષ્પક્ષ નીતિ વિષે પૂરી શ્રાદ્ધા ધરાવે છે તેઓ વિનોબાજીના આ પત્રની વિગત અને તેના કૃષ્ણમેનન વિરુદ્ધ પડનારો પ્રત્યાઘાત જાણીને એમ જરૂર બોલી ઉઠશે કે, “બીજા બધા તો ઠીક,પણ વિનોબાજી, આપ પણ મારી સામે ?” નહેરુના આવા કપાયેલા ઉદ્ગાર ‘You too Brutus !”— તું પણ બ્રુટસ ?” એ સુપ્રસિદ્ધ અંગ્રેજી ઉકિતની યાદ આપે છે.
પરમાનંદ
તા ૧–૩-૬૨
‘રજિસ્ટ્રેશન . આફ ન્યુસપેપર્સ (સેન્ટ્રલ) રૂલ્સ ૧૯૫૬’ના અન્વયે
પ્રભુદ્ધ જીવન' સંબંધમાં નીચેની વિગતે પ્રગટ કરવામાં આવે છે.
૧. પ્રસિદ્ધિ સ્થળ::
૨. પ્રસિદ્ધિ મ
૩. મુદ્રકનુ નામ
10
ક્યા દેશના ઠેકાણુ
:
૪. પ્રકાશકનું નામ : કયા દેશના ઠેકાણુ
૫. તંત્રીનું નામ કયા દેશના.
ઠેકાણુ
:
:
માલિક મુંબઈ જૈન યુવક સંધ વતી મુદ્રક પ્રકાશકઃ શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા, મુદ્રણુસ્થાન : ધી સ્ટેટ્સ પીપલ પ્રેસ, કાટ, મુબઇ,
૪૫/૮૭, ધનજી સ્ટ્રીટ, મુખ′-૩.
દરેક મહિનાની પહેલી અને સેાળમી તારીખ.
શ્રી પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા.
ભારતીય.
૪૫/૪૭, ધનજી સ્ટ્રીટ, મુંબઇ-૩.
ઉપર મુજબ.
ઉપર મુજબ.
૬. સામયિકના } શ્રી મુબઇ જૈન યુવક સંધ, માલિકનું નામ : ૪૫/૪૭, ધનજી સ્ટ્રીટ, મુખ–૩.
હું પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા આથી જાહેર કરૂ છું કે ઉપર આપેલી વિગતા મારી જાણ અને માન્યતા મુજબ ખરાખર છે. તા. ૧–૩–’૬૨. પરમાનંદ કુંવરજી કાપડિયા—ત ત્રી.
૪૫-૪૭, ધનજી સ્ટ્રીટ, મુળ૪ ૩.